Informatieblad van de Stichting Industrieel Bouwen Nederland

b'öö'(j'sti n nieuwsbrief !:I

stichting industrieel bouwen nederland

•

L

dinsdag 14 november 1995

1 and i s een stape l gek 1 and . Van ouds her stapel en we onz rodukten t ot mu r en . Onze ta al is doordr en kt met spreek­

nden en uitdr ukki ngen die s t enen en mu ren al s aan leidin IrU'Ir\n,.n. In deze tij d lij kt het al sof de moderne mate r iillen d

tapelconsfr ctie verdringen, ma ar niets is minder wa~r .

trouwe bondgenoot heeft het toneel eigenlijk niet verlaten en een vluchtige blik op de model'nel p I\JUWM'" leert dat het blok in groot o{:~ein formaat, in dragende of scheidende zin zelfS een ;toe,be<leelld heeft gekregen. Soms wordt in de omwiKkeling van 'een nieuwe meestal verbeterde] hnlllww'ii7f'de onderste steen boven gehaald om als was het een revolut'e opnieuw te leren ","n .. ,,·" ,

is daarvan een prachtig voorbeeld. Het idee laat zich snel vertellen.

~bOllwc::n zijn bedoeld om op een fatsoenlijke wijze gelegenheid te bieden aan bevoegde acrilvirl'irl'l~ _1

termijn kan de spanning russen de verlangde en de geleverde daadwerkelijke prestatie oplopen hoog worden. Dat betekent verandering: verhuizen, aanpassen, slopen en opnieuw beginnen

zijn we bij AxaII: het kan allemaal. Jan van Ham kwam een aantal jaren geleden binnen :lco,nsrructil'S in metaal, gevels) met een bouwblok dat moest worden gezien als een eerste poging

statiegeld bouwwijze. Dat wil zeggen dat de dementen van door gebouwde onder-komens kunnen worden verplaatst, verhuisd, ook kunnen worden terug genomen.

Klaar met activiteit?

Weg met gebouw. Nieuwe activiteit?

Nieuw gebouw.

is met deze bouwwijze een kinderdagverblijf gerealiseerd in IVlO'Dlirl:r. (zie foto op antwoordkaart)

,

.J

r .M .•. hli,(._'-----'b_i-'J'-· e:...e:...n _____ k..:..o_m..:..s..:..t_--,

F1li!llyuge,c.<ell mo.gelijkheid voor de Booosting aanhang om kennis te nemen van een van de laatste

op het terrein van de bouwwijze. Gastheer REWA nodigt ons na een rondgang door

U"L~""'lOL'- Axall de middag te besluiten op de pier in het paviljoen dat eerder dit

Award (zie vorige nieuwsbrief). Hier kunnen we met de zee

zal hier worden gepresenteerd als vernieuwende strategie in

zou kunnen gelden AxalI weet er weg mee!

Rendez vous op aan te geven locatie van alwaar transport naar Monster

Rondleiding kinderdagverblij

,

•

L

maandag 11 december 1995

In juni 1990 werd door Hubert-Jan Henket bna architecten de prijsvraag voor de uitbreiding van het Teylers Museum te Haarl em gewonnen. Nu nadert deze ui tbrei di ng Zl Jn vol­tooiing (december 1995). Hoewel dit voor een gemiddeld hedendaags bouwtraject bijna een eeuwigheid lijkt, is dit voor een museum als Teylers slechts een fractie van de meer dan tweehonderdjarige bestaansgeschiedenis.

Gedurende die lange voorbereidingsrijd werd eerst een gedeelte van het voormalige Johan Enschedé

complex verbouwd rot facilitair bedrijfvan het museum. Dit zeer degelijke gebouw uit ca. 1950 van

de architect Wegener Sleeswijk is tot 1980 gebruikt als ruimte voor opslag en bewerking van de

postzegels die bij Johan Enschedé gedrukt werden . Vandaar de naanl Zegelwaarden. Het zware

betonskelet en de geringe verdiepings-hoogre maakte het onmogelijk de installaties kJaI<keloos achter

een plafond of voorzetwand weg te werken. De onrwikkeJing van een servicestrook, die onlangs

genomineerd werd voor de Staal Design prijs. vond hier dan ook zijn oorsprong.

De resterende tijd bood bureau Henket ruime mogelijkheden tot het onrwikkelen van meer noviteiten

voor de nieuwbouw zoals Lignosrone pendels (in samenwerking met ABT) die een transparante gevel

stabiliseren door een enkel gelijmde glashouder (ontwikkeld door Octatube). Ook de dagJicht­

toetreding in de nieuwe exposirie-ruimte via een reflectiefilter opgebouwd uit 5 verschillende

elementen. is uniek.

03

,

..J

r

NAAM

BEDRJjF

I I I AORF.s

lil .:t.i.t.biin'_,-_b_i -".j_e_e_n_k_o_m_s_t_--,

Booosting biedt de mogelijkheid dit alles in de allerlaatste fase van de afbouw te aanschouwen op

maandag 11 december 1995

Het ro ramma: 15.00 Ontvangst in het museum aan het Spaarne te Haarlem

15.15 Welkomstwoord door Henk van Laarhoven, Hubert-Jan Henket Architecten

15.30 'Daglicht in het Teylers museum' door Otto Brix, Teylers museum

16.00 Rondleiding door het museum en de nieuwbouw

17.30 Broodjes

18.00 'Hedendaags glasbevestiging op een materiaal uit de vorige eeuw' door Mick Eekhout, Octarube

18.30 'TEYLERS, het museum van de musea'

door Hubert}an Henket, Hubert-Jan Henket Architecten

19.00 Tegenlezing door Herman Kerkdijk. architect

19.30 Discussie en afsluiting

Het aantal deelnemers is beperkt tot maximaal 35.

Geïnteresseerd in deelname? Inschrijving via deze antwoordkaart.

I I I I I I PO,STCODE WOONPLAATS

'llll.,EFOON

o Komt op 14 november a.s. van 14.00-19.00 ur naa Rew in Den Haag met ... persollen.(zj'png.01-02) Booosting

o Komt op II december a.s. van 15.00-19..30 uur naar het T ey/en Musmm in Haarlem met ... personen. (zje pag. 03-04) pOS t bus 10197

<l

o Komt op 22 december a.s. van 14.00-15.45 uur naar de TUD in Delft voor de 3004 AD Rot te rdam opening van de toren met ... personen. (zie pag. 09)

o Wil ook onder de loep genomen worden tijdens een LOOOP. (zit pag. 15)

o Ontvangt graag informatie over participatie bij Booosring.

o Bestelt het boek 0 'Booosting in beeld' (1994/95) Particip01lfm: f 25,00 0 'Booosting in bedrijf' (1992) Niet-participanun: f 39.50 0 'Tussen traditie en experiment' (1989)

De aanvulling van 'Booosting in beeld' 1995 is nog na te bestellen bij het Lsecretariaat. De kosten bedragen f 5,00 per aanvulling.

,

•

•

L

Verslag van het bezoek aan het Nederlands Sportmuseum i~ Lelystad, op 4 oktober 1995. .

Stuiterende ping-pongballen in het Nederlands

Sportmuseum in Lelystad Di t stuk begi nnen we met heel veel lof voor Vi ctor Mani. In het nieuwe land waar we deze woensdag op bezoek waren, groeien naast de sperzieboontjes, echte pronkboontjes op architectuurgebied. De oplevering van het sportmuseum is al weer een paar maanden geleden. Mede hierdoor heeft de architect weer vlammetjes in de ogen en kan hi j met vuur vertell en over het ontstaan en de realisatie van het museum.

Het begon in een tijd waarin Amsterdam en omgeving zich druk en sterl< maakten om de Olympische

. spelen binnen te halen. Een comfortabele periode voor soms ambitieuze plannen. In 1988 werd in

eerste instantie het bureau OMA gevraagd het ontwerp te leveren voor een sportmuseum waarin

sportrelikwieën uit verleden en heden te zien zijn en waarin ook actief SpOrt bedreven kan worden.

Maar de spelen in Amsterdam haalden het niet, zo ook de plannen van Rem Koolhaas niet. De cijfers

liegen er niet om. Gevraagd werd een voorstel van 8 miljoen, OMA kwam met een concept geschat

op 16 miljoen. In kas bevond zich een budget van 1 miljoen: de uitdaging voor Mani - die via

Koolhaas is ingeschal<eld - om te beginnen!

De grote ambities stonden in geen verhouding met de geworven middelen. Daarom koos Mani voor

fasering. De voor- en achtergevel kon vast worden gebouwd, als trekker voor de sponsors.

Afhankelijk van de geworven fondsen kunnen de stappen na elkaar worden gerealiseerd.

,

..J

r

L

Qua details en materiaalgebruik heeft het krappe

budget fantastische vondsten opgeleverd, zoals de

zuidgevel met dubbelglas en de losneembare

polyester golfplaten. Zoals de hellingshoek van

de zuid gevel, die eenzelfde hoek heeft als de

afWateringshoek van standaard kozijnen. Zoals

het gebruik van buitenmaterialen binnen: de 50

x 50 betontegels - door Mani aangeduid als de

Nederlandse tatami-ma(a)t - waarop de gehele

De realisatie van het eerste gedeelte van het

gebouw heeft Mani veel voorstellen, locaties en

woorden gekost; in mei van dit jaar was het

zover. : Een dijklichaam dat ooit voor een

tentoonstelJing over de polders was opgeworpen

is in het gebouw geïntegreerd. De dijk is

spannend. Je kan er over heen lopen, het daagt

kinderen uit tot spelen en naar verhaal houden

sommige invalidenwagentjes er wedstrijden.

Talud, bijbehorende trappen en de hellingbaan

die langs het dijklichaam is gelegd, geven een

dynamisch karakter aan de begane grond. Via de

in drie delen opgesplitste hellingbaan kom je op

de eerste verdieping d ie in een latere fase

gebruikt zal worden als exposirieruimte. Het

oogt basic. Boven onze hoofden spelen vier

mensen een spelletje ping-pong. Dat het

amateurs zijn bewijzen de ballen die frequent en

vrolijk door de ruimte stuiteren.

maatvoering van de vloeren is gebaseerd. En vondsten die regelmatig spelen met de mazen van de

netten en de mazen van wetgeving of regelgeving, zoals de te korte hellingbanen, de hellingbaan naar

boven met ingezaagde treden en trapleuningen van gaas met ingenaaide staaldraden.

Natuurlijk weer veel standaard-priet-praat. De problemen met de aannemer/bouwers waren niet

anders dan anders. Eenvoud loonde niet. Men was onbekend met de eenvoudige materialen en de

doordachte, vaak simpele constructies. En er viel niks te verhullen, maar Mani's gedrevenheid verdient

complimenten. Mani is klaar voor de volgende fase. Laat de directie en medewerkers van dit prachtige

gebouw in vredesnaam gaan werken aan fondsenwerving. En wellicht kan er dan ook een centje af voor een deskundig oog op het gebied van inrichten .........

Mani's afscheid van Booosting is te betreuren, maar hij heeft ons een waar requiem nagelaten.

A&M

,

<J

•

Wat is bouwen een prachtig

toch vak

oosting en de TU Delft ZlJn op 11 september bij elkaar gewees om in een workshop de basis te leggen voor een toren van 10 meter hoog. gemaakt van staal. hout. al umi ni um en kunststof.

combidag 'Booosring-TUD' werd rijdens de ochrend ingeleid mer een bezielend lezingen~:

i\rlwrorrlm:o. de sprekers gingen er srevig regenaan: '-

.,--:::!=:;::;',.::::;j-:- Köhne van de VN C illusrreerde hoe saai en spannend overspannend beron is. Woorden schoreJ __ .! . soms rekon bij de dia's, uirkragend werd uirdagend. Ral{ Hamelinek van het Staalbouwinstituut baalr

L

van sraal. Het roesr, buigt en smelr bij brand. Maar er is gelukkig ook veel mee te doen:

beschermen, verwerken, integreren. En dan wordt het sterk, stijf en slank! Daarnaast nog eens 100%

recyclebaar. Zijn resterend diacommentaar: '1 feel for steel.' Volgens meneer Meijervan het Centrum

Hout is hout de enige zich zeJf vernieuwende grondstof. Weliswaar zijn de afmetingen beperkt, heefr

het vaak kwasten en is het hygroscopisch, er staat tegenover dat het goed isoleerr, sterk, lichr en

duurzaam is. Hij toonde ons prachtige dia's van indrukwekkende constructies en verbindingen. 'Hout,

groeiend goud'. Na drie lezingen wordt het moeilijk af te wegen welk materiaal nu waarvoor geschikt

is, maar één ding is duidelijk: bouwen is een prachtig vak! Verder met Paul Bruinsma, Aluminium

Centrum. Aluminium is duurzaam, geefr vormvrijheid en geefr, mits goed toegepasr, een lekker gevoel.

Voor recycling is maar 5% energie nodig. Her is geschikt voor daken van oude kerken en nieuwe

stadhuizen, maar ook als offshore helidek. 'Generaties vergaan, aluminium blijft bestaan.'

'Kunststoffen zijn gewoon goed!' aldus de laatste spreker Geert Verlindvan de Nederlandse Federatie

voor Kunststoffen. Kunststoffen worden overal toegepast: in auto's, gebouwen en bierkratten. Je kan

er niet meer omheen. Na het verstrijken van de gebruikstermijn kan kunststof gewoon

weer terug in de keten. Kunstsrof is hiermee 'Back to basic'. Moshé Zwarts van

architectenbureau Zwarts en Jansma sprak uiteraard alle propaganda regen in zijn

tegenlezing. Naar zijn mening waren de gedachren re smal en hebben de sprekers

denkfouren gemaakt. Zoals:

Fout 0 De toren is helemaal verkeerd samengesreld. Her gaat om integratie op de

werkelijke merites en niet om het botweg samensrellen van onderdelen. Her besrel is

zodanig genetisch te manipuleren dat bouwwerken door de materialen zelf ontsraan.

Fout 0 Alleen spectaculaire constructies werden m.b.v. dia's getoond, terwijl her

kleine juist zo interessant kan zijn en dat is immers de massa, de hoeveelheid, de

omzet, de echte bouwproduktie.

Fout 0 Alle sprekers zijn op de stoel van de architect gaan zitten en daar zirren al zo

veel adviseurs op. En waarom gaat het buiten de bouwsector zo goed mer deze

materialen? Jouke Post

07

V> Q)

+' u ::> <.. +' V>

" o u +' ::> o

..<::

.J

r

•

's Middags gaan de handen uit de mouwen en wordt er geworkshopt ..

De prachtige torens En toen stonden er dertig torens. Niet van 10 meter maar van een halve meter, sommige opgetrokken

uit karton, bij andere het staal opgebouwd uit plastic rietjes. Dertig modellen, vier juryleden, 5

nominaties. De 'why-do-I-do-this' - Cohen, 'moet-blijven-staan' -Kraus, 'maar-venustas-en-veritas­

dan'- Westra met de 'kunnen-we-het-bouwen' -van Swieten benadering leverden toch 5 kandidaten op.

'Natuurlijk storten ze in, zijn ze niet mooi, laat staan dat ze logisch in elkaar zitten of überhaupt te

bouwen zijn. Orgineel? Laat me niet lachen'.

Maar toch, voor alle 5 door de jury gekozen categorieën konden ze een toren nomineren en dus waren

er uiteindelijk 5 geselecteerde ontwerpen. En dus 5 modellen met 5 ontwerpers die duidelijk maakten

wat hen had bewogen hun toren zo vorm te geven.

De keuze was aan het publiek. Nee, nee, geen leken-referendum; hier geen Groningense toestanden.

Gewoon een sremming onder 'vakbroeders' door de 5 ontwerpen in een volgorde naar keuze re zetten.

Opperste vertwijfeling Twee zouden er overblijven. In de sinds kort verworven werkplaats

(het PO-Lab) kan meraal worden bewerkr en dus kunnen er proto­

rypen worden gebouwd, zowel voor afsrudeerprojecren als voor

onderzoek. Zo tijdens de werkzaamheden legde Jan Westra nog eens

her belang van de drie O's in Booosting uir en de relarie mer de vierde

0, die van het onderwijs. 'Tijd voor een naamswijziging', vond Jan

,

Brouwer en waarom niet. Denkt in ieder geval niemand meer dar je •••• ~

een rikfout hebt gemaakt. De stemming had twee winnaars

opgeleverd. Twee ontwerpen, twee modellen: 'Maak er nu maar iets

van wat we echt kunnen bouwen!' En het potlood raakte het papier

en het papier kaatste terug: oogverblindend wit. 'Over twee weken

uitgewerkt tot de werk-rekeningen aan toe.' Sure, no problem. Niks

geen Babylonische spraakverwarring. Woorden schoten tekort; de

foto's spreken voor zich. Opperste vertwijfeling: 'Hoe moeten we hiermee verder?' Maar roch, de

studenten gingen aan de slag. Gedurende de twee volgende weken werden

docenten en Booo(o)sting-ieden bestookc met vragen. Wat nou werkplaars, eerst

moet er onderzocht en uirgezocht worden. Dan pas kan gerekend en getekend

worden. De werkplaats (b)leek ver weg. Maar na

twee weken stonden er twee torens. Niet van 10

meter maar nu van twee meter. Nog steeds het

'staal' opgebouwd uit kunststof buizen. Wel

waren er dimensies berekend, profielen, platen en

bevestigingen gekozen. Klaar voor de werkplaats?

Misschien nog niet helemaal, maar dan toch wel

op een haar na.

.J

r

L

Is de workshop geslaagd, vraag je je dan af? Natuurlijk hadden we

graag gezien dat meer bedrijven hadden meegedaan. En natuurlijk

bleek ook nu dat de uitwisseling tussen theorie en praktijk, tussen

ontwerp en produkt niet vanzelf gaat. De praktijk bezit door haar

ervaring een schat aan kennis, maar deze moet wel met een goede

vraag over een helder probleem worden aangestuurd. De oplossing

dient zich niet vanzelf aan maar moe~ door wiss~lwerking worden

bereikt. Of soms heeft de praktijk al een oplossing, maar heeft de

ontwerper er niet het juiste probleem voor.

In ieder geval zeggen de studenten dat ze er veel van hebben

geleerd. Ze hebben de 'kloof' tussen idee en realisatie aan den lijve

ondervonden en dat zal nog letterlijker worden als ze straks echt

gaan bouwen. Ze beseffen nu dat het 'maken van architectuur'

meer is dan ontwerpen en dat dat alleen maar lukt door

samenwerking. Hopelijk hebben de deelnemende bedrijven dat ook

zo ervaren. En beseffen zij dat de student van vandaag de

gesprekspartner of zelfs medewerker van morgen is. Zo niet, dan

hadden ze dat kunnen horen op de forumdiscussie over die op

22 september, tegelijk met de presentatie van de twee torens, werd

gehouden. Jaco HtUlrtsen, TU Delft

22 december 1995 bijeenkomst

De presentatie Op vrijdag 22 december a.s. wordt zichtbaar wat de invloed van Booosting is op de horizon van Delft.

Valt het beroemde schilderij van Vermeer 'Gezicht op Delft' in het niet bij de aanblik van de door

studenten van de faculteit Bouwkunde gebouwde toren? Het is aan u ter beoordeling. Diverse

Booostingieden hebben driftig meegewerkt aan het tot stand komen van de toren. Een tweetal sprekers

zal voorafgaand aan de opening het verschijnsel 'toren' en het begrip 'folly' voor u uiteen zetten.

Het programma: 14.00 14.15

14.45

15.15 15.30 15.45

Ontvangst in de grote vergaderzaal van het gebouw Bouwkunde te Delft, Beriageweg 1

Towering inferno door dr. Alan Brooks,

architect te Londen en docent aan de Oxford Brookes University

Foei. weer een Folly,

door Wim Meulenkamp, schrijver van het boek 'Follies' (onder voorbehoud)

Pauze

Opening van de toren door de decaan Cm Dam Kerstborrel

Ik hoop u te zien in Delft op 22 september a.s., daarna kunt u een rustige kerst vieren. Jan Brouwer

••

<J

•

V> C <V ~ o +-'

C <V ~ <V V>

<V +-'

N

<V "0

C

'" > V> . ....,

.<:: 0.

.J

• .M"·W.·,t..L-___ d_a_a_a....:g'--__ -'

Daaag Anneke, Ik mis ze nu al.

ie pinnige gele plakbriefjes waarmee de post werd versierd. De mededelingen daarop SP~ oe kort ze ook waren boekdelen. 'Rare brief vind je niet', of 'da's nou echt iets voor jou' of'al

• e het nu niet doet hoeft het niet meer', enzovoorts.

Ik mis ze nu al.

I telefoontjes die onder het vriendelijke 'je hebt zeker geen tijd' uitmondden in drie kwartier

oflanger. En dan hadden we alles en iedereen weer gehad.

Ik mis ze nu al.

De pertinente knik als teken dat het afgelopen moet zijn. Met de vergadering, met de spreker

f met de happening, ontwapenend en vastberaden. Meestal had ze gelijk.

Ik mis ze nu al.

ussen de coulissen, of beredderend er tussen door, of tussentijds bij een pauze, even bijpraten,

even de cadeaux doorpraten, of wanneer worden die jongens nou echt even serieus.

Ik mis ze nu al.

Stangen, om te zien of er nog meer in zit. Niet te snel tevreden, jongens. Nog net voor het eind

de vergadering een levensvraag. Over Booosting en het bestuur meestal. Halt aan de

lIwarrelaars. Per slot van rekening kon zij het uiteindelijk opknappen. Een venijnige reactie

!Vormde het antwoord op de twijfel.

Ik mis ze nu al.

nder in de catacomben van het ION, waar Booosting is geboren (verwekt is ze op ee

uwplaats dat weet ik zeker) tijdens het tumult van het eerste uur. Daar was ze al bij. Zij h . eh op verschillende wijzen toen en veel later zodanig verknoopt met Booosting dat ze voo

sommigen mevrouw Booosting was. Dat werd wat veel. Te

iveel misschien om ook nog aan je zelf toe te komen.

Het wordt ons tweede Annekeloze tijdperk. Het weerstands­

!Vermogen van Booosting wordt getest.

Daaag Anneke.

Jan Westra

,

• •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

booosting stichting

In mei 1988 is de Stichting Industrieel Bouwen Nededand,

Booosting, opgericht vanuit een gecombineerd initiatief van

industrie, ontwerpers en architecten. De voornaamste doelstelling

industrieel bouwen n ed erl an d

• • • • • • • • • • L

van Booosting is het bevorderen van het ontwerpen, ontwikkelen, onderzoeken en

toepassen van industrieel te vervaardigen bouwprodukten en gebouwdejen, ter verhoging

van de kwaliteit van de gebouwde omgeving. Op de antwoordkaart kunt u aangeven of

u geïnteresseerd bent in meer informatie over de activiteiten van Booosting.

.J

• , \Jij Jan Pesman .

1 n de prijZen~ Op 8 september jongstleden is aan Jan Pesman van architecten-

bureau CEPEZED de A.J. van Eckprijs 1995 uitgereikt. Pesman ontving de prijs voor het ontwerp van het dubbel woonhuis in Delft. Volgens de jury wordt

het ontwerp gekenmerkt door de hoge bouwrechnnsche kwaliteit van de stalen draagconstructie, de

roestvrijstalen gevelconstructie en de interieurelementen. Het koppelt tevens een even eenvoudige als

doelmatige hoofdvorm en draagconstructie aan een dynamisch ruimtelijk en open interieur. De

architectuur van de woning toont wederzijdse ondersteuning en beïnvloeding van het ruimtelijk en

het bouwrechnisch ontwerp. De A.J. van Eckprijs wordt eenmaal in de vijf jaar uitgereikt aan een

architect die niet ouder is dan 45 jaar, voor een bouwwerk dat in zijn architecruur uirmunt door een

zuivere integratie van de constructie in het architectonisch ontwerp. <J

_:i·t.t.WiiU._ participanten I

Nieuwe participanten 1995 Jamara Products Contactpersoon: J. M. de Raad

JAMARA PRODUCrS BV Jamara Producrs treedt op als handelshuis en adviseur als het gaat om het op

de markt brengen van nieuwe of vernieuwende bouwprodukten. De

methoden die daarvoor worden ingezet zijn: import/export en het ont­

wikkelen van produkten. Jamara beschikt over een brede markrkennis in de

Oude Zeeweg 33 2202 CH Noordwijk fax 01719 11211 tel 01719 - 11 211

woning- en utiliteitsbouw~ Jamara richt haar import/export activiteiten met

name op nieuwe buitenlandse markten. Daar waar Nederlandse producenten een interessante markt

kunnen vinden voor outsourcing, inkoop van onderdelen en/of export is Jamara actief.

CVK Kalkzandsteenindustrie Contactpersoon: S.W. Ongering

K CVK Utrechtseweg 38

De Co operatieve verkoop en produktievereniging van de Kalkzandsteen­

producemen u.a., is de verkoop- en marketing-organisatie van de

Nederlandse Kalkzandsteenindustrie. Bij het CVK zijn de elf in Nederland

producerende kalkzandsteenfabrieken aangesloten. Door de gunstige ligging

behoeven kalkzandsteenprodukten slechts over korte afstanden naar

bouwplaatsen te worden getransporteerd. De produkten van het CVK

Postbus 23 1200 AA Hilversum tel 035 6250250 fax 035 - 6211371

vinden hun weg naar alle sectoren in de bouw, in wwel de wonig- en de

utiliteitsbouw als de renovatie. Daarbij heeft kalkzandsteen zodanige produkteigenschappen dat het

in dragende en in niet-dragende constructies kan worden toegepast. Her CVK bevordert ook

onderzoek naar nieuwe produkten en toepassingen, verstrekt bouwtechnische adviezen en geeft

voorlichting aan afnemers en adviseurs. Door innovatie en verbeterde verwerkingsmethoden is de

toepassing van kalkzandsteen de laatste jaren srerk ges regen. Ook in de komende jaren krijgt innovatie

een hoge prioriteit. In samenwerking mer de leden van Booosting hopen wij de inspiratie te vinden

om dit verder te stimuleren.

11

<J

.J

r , _M,'·~iiiil'_,-__ e_o_l_o_f_o_n __ --,

Hoogmadestraat 57 postbus 10197 3004 AD Rotterdam 010 4156304

~~~m.mft~S~~ 11!I!!!IlI!R Anneke van Dijlt \1mmmml1!B1 Patricia BrtnnOeT Design

DrrJtItnij HilIIS Truijm

010 4157409

\1lI.IDIl1li!tl~mJouke Post. HmIt VIl1I Ltzarhovm. Eric Vreetlmburgh, Jan West7'll, Eelke Po~

Booosting bestuur ir Jan Wmra

I •

ir Eric Vr«tlmburgh ir Joulu POIt ;r Marcel Vroom ;r Johan Rinebos ;rJOILohle HmIt VIl1I Lurhovm

A/üance Europe Bik Bouwprodukten Brakel Interieur Groep Bruynuel Keukens en Kastnl Van Campm Bending Techn;cs Fabriek van Plmuwerken

H. van Dam En;tor GE Plastics

Structured Products Europe Hoechst Holland Hoesch Bouwsyst(mtn Nederland Hokc Systemen 6- Componenten Hoogovens Groep Hunln" Douglas Inter Sign Nednland Kömmerling &nelux Jamara Products JJKrens Krupe Bomaux NBM-Amsulland Woningbouw OCfatube Spat( Structum Pimrman Hardglas Plastica Plaat Po/ydak Polynorm Rewa Bulkl

TU Eindhoven Archipel Ontwerpen Post Ter Avest Architecten Landmark Design & Tecbnology Rockwool GE Plastics Hubert-Jan Henket Architecten

Booosting parti ei panterl_

Rockwool Lapinus Som/Y Nederland Ub6ink Nednland Unicom Nednland Wolvega Panekn

I • Ad van &rio Industrial Design Brouwer + Koning Holland Processing Landmark Design 6- Techno/ogy Produktcentrum TNO

, . Archipel Ontwerpm Archiuctnlbureau Böhtlingk Jan Brouwer Associates CEPEZED Ono van Dijk Archiuctenbureau EGM Archit«ten Hubert-Jan Henket bna archiucten lMASummÎs Post Ter A vest Archiucten Tïièn Design tuns+Horsting Architecun Verbu'X Hoogmdijk Archiukten Archiuktenburo Visser 6-&erman ir Frank van Waes,

Voorzitter Vice voorzitter

Secretaris Penningmeester Lid Lid Lid

A + Bureau voor

<J

Bouwproduktontwikke/ing . Archiucten en Consultants A&C ACN Construcuurs Bureau Angenmt Conmit Riadgevend

Ingenieursbureau CVK Ftlfatk Consulting 6- Engineering GeNie Consult Havanna Odrie IrA. Hoek CS

Bouwkundig Ingenieurs Hogtschool Enschedl Hogeschool Midden-Brabant Hiensch Enginming Kantoor van de Toekomst KDIConsultants Nationak Woningraad Staalbouwinstituut StichtinÇ.. Aluminium Centrum TU Delft TU Eindhoven Vereniging Nednlandse

Cemmtindustrie

L. Rrynotratk Buro voor Architektuur irDaan Peun

H. de Wit Consultancy Ingenieursbureau Zonneveld

•

L

_ mijn!; inziens I

mOOOi door Eric Vreedenburgh

'Oude en nieuwe kathedralen'

Wie Engeland per boot of tunnel binnenkomt kan nauwelijks om de plaats Canterbury heen. Deze stad is vooral bekend om zijn 'tales' . zijn bijdrage aan de popmuziek en ... zijn kathedraal.

Wat niet iedereen weet is dat deze beroemde Engelse kathedraal grotendeels in Frankrijk vervaardigd

is. Toen na een brand in 1174 de kathedraal grotendeels opnieuw opgetrokken moest worden vond

de Franse bouwmeester GuilJaume de Sens de Engelse natuursteen niet goed genoeg. Besloten werd

om de benodigde natuurSteen uit de groeve van Caen te halen. Om zo efficiënt mogelijk met het

vervoer om te gaan, werden alle bouwelementen in Frankrijk voorbewerkt en werd de kathedraal als

een bouwpakket 'roll-on, roll-oW van Caen naar de boot en -in Engeland aangekomen- van de boor

naar Canterbury vervoerd.

grassprietjes en spinnew bben Wat opvalt aan deze en de vele andere Engelse

kathedralen is het zeer organische en sierlijke lijnen­

spel. Het middeleeuws dualistisch denken van de

kathedralen-bouwers, waarbij de materie (steen)

ondergeschikt moest worden gemaakt aan het

spirituele (raam, opening) zocht vooral zijn weg in

het steeds slanker worden van de kolommen.

Hierdoor werden de bouwers genoodzaal<t om meer

rekening te houden met het krachtenverloop in de

constructie. In de publikatie 'grote elementenbouw in

de Middeleeuwen' beschrijft M. Gout op welke

wijze en context de assemblage heeft plaatsgevonden.

Het fascinerende van deze karhedralenbouw is dat

deze constructieve helderheid nooit tot rigide

constructies heeft geleid. De technisch constructieve

uitgangspunten hebben juist het sierlijke, haast

plantaardige lijnenspel opgeleverd. Het is ook niet

zomaar dat in het atelier van F rei Orro de con­

structieve principes van grassprietjes en spinne­

webben worden bestudeerd. In contrast met het

sierlijke lijnenspel in het interieur staan de meeste

kathedralen als versteende ruimteschepen midden op

een grasveld, vervreemd in de stad.

,

r

L

________ _ mijns inziens

J wst al deze historiserende bespiegelingen kwamen bij mij op toen ik recente produkten van de Engelse

architectuur bekeek. Ook deze staan vaal{ als ruimteschepen op een grasveld geparkeerd. High-tech.

De vele high tensile cables samen met de mooi vormgegeven rvs fork en stud terminals moeten zorgen

dat deze moderne kathedralen niet opstijgen en dat men het bedrijf wat er in gehuisvest wordt van

een modern imago voorziet. High-tech. Dat in architecten-kringen over high-touch werd gesproken

is verder een onbeduidend misverstand waar de beroepsgroep zo goed in is. High-tech. De term hoor

je gelukkig niet zo veel meer. Daarentegen wel het geklaag dat veel van deze gebouwen er behoorlijk

roestig bij staan. In een bepaald geval moest na enkele jaren een complete RVS-gevel vanwege de

roesrvorming vervangen worden.

en het is ..... moooo; op zoek naar deze en andere interessante bouwwerken in de UK zoals de Royal Cresent in Bath en

een verlaten bouwwerk op een middenberm van twee snelwegen in Stonehenge passeerde ik Londen.

Ook deze plaats, grenzend aan Woodstock, heeft geschiedenis gemaakt met zijn muziek en vele

verhalen. Ook hier staat een zeer bijzondere Kathedraal. En ook deze kathedraal is ontworpen door

een architect die niet vies is van elementenbouw en assemblage. Ook deze kathedraal krijgt zijn vorm

door een sierlijk krachtenspel van de constructie. Ook dit is een gebouw waarin boodschappen

verkondigd worden - high tech - en het is ..... mooooi: kortom Channel4 van Richard Rogers, meer

zeg ik niet. ga zelf maar kijken.

Eric Vreedenburgh, Archipel Ontwerpers

,

•

Booosting

LOOOP Bijeengebracht door ondergetekende op 16 februa ri j 1. bi j Roc kwoo 1 een product-managers (een vijfde moes laten gaan) te wachten op de dinge

enthousiasteling , zaten viertal marketing- en/of

t wegens z; ekte verstek die komen zouden.

Paul Balvers ('bouw'), Guy Geuskem ('Rockfon', ak estische plafonds), Jan Holtslag

('Rockpanel' gevelbeplating) en Johan Riezebos ('Conrock' s'

een stemming die varieerde van scepsis ('baat-het-niet-dan-sc

verwachting ('gaat-dit-het-helemaal-worden ... ?') .

Na elkaar melden zich de leden van het BOOOSTING-team, die Rockwoo onder de LOOOP

kwamen nemen. Het ' i-thema' zou zijn: 'Rockwool, geen gezicht'. Voor degenen die onbekend zijn

met het fenomeen 'i-thema' zij vermeld, dat afhankelijk van de invalshoek, gemoedsgesteldheid of

functie de 'i' staat voor : 'irriterend, imposant, innovatief, inspirerend, industrieel, impulsief,

idealistisch, illegaal, isolerend of idioot'. Onder leiding van super-Ioooper Jan Westra brachten de

aanwezige heren en dame, te weten Gerbrand Bas (Holland Processing), Amo AI (Pieterman Hardglas) ,

Ad Tuns (T uns+Horsting) en Anneke (BOOOSTING) van Dijk het geschut in stelling. In snel tempo,

soms van de hak op de tak, altijd opbouwend en vaak verrassend of origineel, vuurden ze hun

kritieken, meningen en ideeën af op de steeds enthousiaster reagerende Rockwoolers.

Uit de stroom van ideeën en produkrvoorstellen werden er uiteindelijk 5 geselecteerd, die door

Rockwool verder besproken zouden worden.

Na schifting bleven er drie over, om uit te werken.

o Struktuur van Rockwool zichtbaar maken in het produkt middels een soort 'verglazing' van de

basisplaat of door het 'onafgewerkt' toepassen van Rockpanel.

8 Trioblok als bouwelement. M .b.v. harde buitenzijden een bouwelement maken van alleen steenwol.

Q Produkten uit de mal. Vormsrukken maken door de wol pas te laten uitharden nadat het in een

mal is geperst.

Het is verrassend om te zien, hoe het bedrijf Rockwool, dat goede marktcontacren heeft en regelmatig

met nieuwe, innovatieve of verbeterde produkten naar buiten komt, door deze LOOOP-bijeenkomst

op nieuwe terreinen werd gewezen en frisse ideeën binnenkreeg. Zo deze al niet direkt tot resultaten

leiden, dan stimuleren ze toch de creativiteit en vergroten het inzicht in de marktbehoefte. Het op deze

manier bezig zijn met het onder de LOOOP nemen van bedrijf en produkten is daarom aan te

bevelen voor iedereen, die niet stil wil blijven staan, maar bereid is een positief kritische blik over

zijn werkterrein te laten gaan.

Kortom: Looop moet, want looop doet je goed!

Johan Riezebos, Rockwool

~------------~----------------~-i 15

Meer weten? Geïnteresseerd?

Meldt u bij BOOOSTING.

Wij nemen u graag onder de LOO OP!!

<I

L

- 11 , Nieuwe ontwikkelingen' Duurzaam bouwen ' Onder duurzaam bouwen wordt verstaan het

gebruik van materialen en technieken die tot een

langere levensduur van het gebouw leiden en het

toepassen van materialen die bij de ptoduktie, de

bouwen uiteindelijk bij de sloop minder veront­

reiniging en afval met zich meebrengen. Recentelijk

hebben Minister de Boer en Staatssecretaris TommeI

van VROM het 'Plan van aanpak duurzaam bouwen'

aan de Tweede Kamer aangeboden. Met het plan wil

de overheid de komende jaren via een planmatige

aanpak de toepassing van duurzaam bouwen

stimuleren. Tor de doelgroep behoren al degenen die

betrokken zijn bij het ontwerp-, bouw-, en beheer­

proces.

Voor de bewalcing van de uitvoering van het 'Plan' is

een projectbureau binnen VROM ingesteld. Dit

projectbureau beschikt tevens over een budget voor

onderzoeken, publicaties e.d. Concrete acties die in

het 'Plan' worden aangekondigd zijn onder meer:

• samenstellen van een dubo-pakket

Een overzicht van stedebouwkundige ontwerp­

methoden, bouwmethodieken en materialen

welke op dit moment breed toepasbaar worden

geacht. Er zal een materiaallijst wordt ontwikkeld

door de Stichting Bouwresearch te Rotterdam

(tel: 010 - 4123528,

contactpersoon: de heer ir. II Vingerlin~. Producenten doen er goed aan hun produkten op

deze lijst te krijgen. Tevens werkt men aan maat­

regelen met betrekking tot energiebesparing,

waterbesparing, maatregelen ter voorkoming van

afval e.d .

• introductie tijdelijke stimuleringspremie voor

duurzaam bouwen van woningen in 1996

Op basis hiervan kan f 2500,- per woning

worden verkregen voor maatregelen die de

duurzaamheid bevorderen. Het gaat hierbij om

aspecten als materialen, afval (scheiding van

bouw- en sloopafval), energie, gezondheid (o.a.

maatregelen tegen radon) en water.

• uitbreiding van fiscale regelgeving

Op het moment biedt de Vamil-regeling voor

duurzaam bouwen reeds mogelijkheden. Deze

mogelijkheden betreffen onder meer de fabricage

van bouwmaterialen (bijvoorbeeld instalJaties voor

houtverduurzaming), het bouwproces (bijv.

geluidsarme hei-apparatuur en bouwmachines)

en het sloopproces (bijv. verwerkingstechnieken

voor bouw- en sloopafval). Voor de Milieulijst

1996 kunnen weer voorstellen worden gedaan om

nieuwe milieuvriendelijke technieken toe te

voegen. Momenteel vindt in opdracht van

VROM onderzoek plaats naar mogelijke uit­

breiding van de lijst met investeringen op het

gebied van duurzaam bouwen. Eind 1995 zal dit

onderzoek worden afgerond.

• aanpassing van de bouwregelgeving

De overheid onderzoekt het voorschrijven van

minimale duurzaamheidsaspecren voor gebouwen

in de zin van prestatievoorschriften met betrek­

king tOt materialen en constructies.

Het 'Plan' zal in de komende maanden verder

uitgewerkt worden. Een en ander zal door ons op

de voet worden gevolgd.

WBSO De periode voor het indienen van aanvragen voor de

WBSO (fiscale tegemoetkoming voor onderzoek- en

ontwikkelingswerk) is weer aangebroken (uiterlijk

9 december 1995). Tijdige indiening leidt tot een

snellere beslissing door Senter.

? Voor meer informatie kunt u

contact opnemen met Pouwer &

Stevers (010-4521122). <J

.J

I