bilgi Çağı temmuz 2009 sayı 59

56
Tüyap Teknoloji Uluslararası Projeler Koordinatörü Doç. Dr. Hüseyin Uğur Kamuda inovasyona iyi bir örneğimiz yok Toplumsal refahın yolu ‘kamuda inovasyon’ ‘eTR Ödülleri ile kamuda inovasyon’ Kamuda inovasyon için katılımcı olalım İnovatif çözümlerle kent hayatı kolaylaşıyor Bir zorunluluk olarak kamuda inovasyon Devlet sektöründe de inovasyon var ama hangi ölçüde? CEMİL ARIKAN, LEYLA ARSAN, TULU GÜMÜŞTEKİN, SELÇUK KARAATA, SEMİH AKÇOMAK Teknoloji Yatırımları ve Danışmanlık Sanayi ve Ticaret A.Ş Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Kaymakçalan Kamuda inovasyonun engeli ‘katı, hiyerarşik yapı’ Işık Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Bölümü Başkanı Prof. Dr. Hacer Ansal Teknoloji ve inovasyon yönetimi disiplininin gelişimi Endüstri Mühendisi, Teknoloji Yönetimi Danışmanı Müfit Akyos Çağdaş yenilikçi yerel yönetimlere… bilgicag› temmuz 09 y›l 5 say› 59 Yönetim süreci izin verirse kamuda inovasyon olur

Upload: bilgi-cagi

Post on 29-Mar-2016

236 views

Category:

Documents


7 download

DESCRIPTION

* Doç Dr. Hüseyin Uğur: Kamuda inovasyona iyi bir örneğimiz yok * Ömer Kaymakçalan - Kamuda inovasyonun engeli 'katı hiyerarşik yapı' * Hacer Ansal: Teknoloji ve inovasyon yönetimi disiplinin gelişimi * Müfit Aksoy: Çağdaş yenilikçi yerel yönetimlere...

TRANSCRIPT

Page 1: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

Tüyap TeknolojiUluslararası ProjelerKoordinatörü Doç. Dr.Hüseyin Uğur

Kamuda inovasyona iyibir örneğimiz yok

Toplumsal refahın yolu ‘kamuda inovasyon’ • ‘eTR Ödülleri ile kamuda inovasyon’ • Kamuda inovasyon için katılımcı olalım • İnovatif çözümlerlekent hayatı kolaylaşıyor • Bir zorunluluk olarak kamuda inovasyon • Devlet sektöründe de inovasyon var ama hangi ölçüde?

CEMİL ARIKAN, LEYLA ARSAN, TULU GÜMÜŞTEKİN, SELÇUK KARAATA, SEMİH AKÇOMAK

Teknoloji Yatırımları veDanışmanlık Sanayi veTicaret A.Ş Yönetim KuruluBaşkanı Ömer Kaymakçalan

Kamuda inovasyonun engeli‘katı, hiyerarşik yapı’

Işık Üniversitesi Fen EdebiyatFakültesi, İnsan ve ToplumBilimleri Bölümü BaşkanıProf. Dr. Hacer Ansal

Teknoloji ve inovasyon yönetimi disiplininin gelişimi

Endüstri Mühendisi,Teknoloji YönetimiDanışmanı Müfit Akyos

Çağdaş yenilikçi yerelyönetimlere…

bilgicag›temmuz 09y›l 5say› 59

Yönetim süreci izin verirsekamuda inovasyon olur

Page 2: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

TTemmuz say›m›zda kamuda ino-vasyonu inceliyoruz. Do¤al ola-rak kamu denilince tüm birimle-ri ile devlet yönetimi inovasyonsüreçlerinde çok önemli bir yeresahip oluyor.

Dosya konumuzda belirtildi¤i gi-bi kamunun inovasyon faaliyet-leri, kamu hizmetlerinin sunulu-flunda iyilefltirmelerin sa¤lanma-s›n›, verimlili¤i art›rmay› amaç-layan yeni yönetim ve çal›flmayöntemlerinin gelifltirilip kulla-n›lmas›n› kaps›yor.

Bu anlay›fl›n hayata geçmesindedevlet yönetimine farkl› alanlar-da büyük sorumluluklar düflü-yor. Dergimizin ilerleyen sayfala-r›nda bu konuda yap›lm›fl yo-rumlara ve çözüm önerilerinerastlayacaks›n›z. Ancak konuhakk›nda biraz araflt›rma yap›n-ca öncelikler listesinde flu anakadar 14 kere de¤ifltirilen Kamu‹hale Kanunu’nun önemli birbafllang›ç noktas› oldu¤unu an-layabiliyoruz.

fiubat ay›nda devletin 2008 y›l›harcamalar›na iliflkin Maliye Ba-kanl›¤›’nca detayl› bilgiler verildi.Bu bilgilere göre devlet geçen y›lhane halk›na 7 milyar 514 mil-yon 490 bin lira yard›m sa¤lad›.Devlet harcamalar› içerisindek›rtasiye ve büro malzemelerial›mlar› 289 milyon 433 bin lira,su ve temizlik malzemeleri al›m-lar› 290 milyon 932 bin lira,akaryak›t ve ya¤ al›mlar› 1 mil-yar 78 milyon 873 bin lira, yiye-cek ve içecek al›mlar› 1 milyar408 milyon 869 bin lira, giyimkuflam 621 milyon 354 bin lira,haberleflme 296 milyon 498 bin

lira, büro ve mefruflat al›mlar›da 243 milyon 175 bin lira ye-kûn oluflturdu.Elektri¤e 662 mil-yon 365 bin lira ödeyen devletingayrimenkul, mal bak›m ve ona-r›m giderleri 864 milyon 489 binlira, tafl›t al›m bedeli 147 milyon456 bin lira oldu.

37 milyon 281 bin lira temsil gide-rine karfl›l›k, 12 milyon 738 bin li-ra tan›tma harcamas› yap›ld›. Der-nek, birlik, kurum ve kurulufllara55 milyon 852 bin lira, memurlar›nö¤le yeme¤ine 41 milyon 764 binlira yard›m sa¤land›. 290 milyon430 bin liral›k kira ödenen 2008bütçesinden, tedavi ve cenaze mas-raflar› için 6 milyar 517 milyon923 bin lira ç›kt›. Yay›n al›mlar› veyap›mlar için 11 milyon 435 bin li-ra, bilgisayar yaz›l›m› al›mlar› içinde 54 milyon 611 bin lira harcan-d›. Arsa al›m ve kamulaflt›rma gi-derlerinin toplam faturas› da 953milyon 336 bin lira oldu.

2008 y›l›na ait devlet harcamala-r›na iliflin veriler birkaç sayfayas›¤mayacak flekilde uzuyor. Sade-ce bu sayfada verilen örneklerebakarak dahi devletin Türkiye’de-ki en büyük al›c› oldu¤unu anla-yabiliyoruz. Devlet’in yerel yöne-timler ve ordu için de yapt›¤› har-camalar› detayland›racak olursakda devletin Türkiye’nin en çok çe-flit kalem mal sat›n alan al›c›s› daoldu¤u ortaya ç›k›yor.

Serbest piyasa ekonomisininkalbinde müflterinin kral oldu¤uyat›yor. Bu sayede hepimiz en iyihizmetleri ve ürünleri sat›n ala-biliyoruz. Ancak etraf›m›za bak-t›¤›m›zda devletin sat›n al›mlar-da düflündü¤ümüz anlamda bir

krall›¤›ndan bahsetmek müm-kün gözükmüyor. Yap›lan pekçok projede vatandafllar olarakkendimizi iyi hizmet alm›fl gibihissetmiyoruz. Halen telekomü-nikasyondan yol yap›m›na kadarfarkl› alanlarda eksikliklerimizvar. Benim bu durumdan ç›kar-d›¤›m sonuç devletin mal ve hiz-met seçimini do¤ru kriterlere gö-re yapmad›¤›. Bu y›l›n bafl›ndaKamu ‹hale Kanunu’nda yap›lande¤iflikliklere yolsuzluklara da-vetiye ç›kard›¤› için elefltirilergelmiflti. fieffafl›k ve etik de¤erlerdo¤rudan rekabet koflullar›na veal›nan veya üretilen hizmet vemallar›n kalitesine yans›yan de-¤erler. Ancak bunlar›n haricindebir de ihale kanununda al›nanmal ve hizmetlerin sertifikaland›-r›lmas›, takibi, gelifltirilmesi vegüncellenmesi gibi kriterler deeklenmeli. Aksi takdirde nas›lbir türlü e-devlete geçemiyorsak,her ay insanlar›m›z› kötü yollar,aç›k rogar kapaklar› gibi sadecefiyata ve kiflisel ba¤lant›lara da-yal› olarak seçilen tafleronlar›nkötü hizmetleri yüzünden kay-betmeye devam edece¤iz.

Aç›k rogar kapa¤› sorununa ino-vatif bir çözüm üretmeyen birsistem içinde de e-pasaport, in-teraktif devlet ve her türlü kamuifl süreci inovasyonunu bekle-mek bir hayal olarak kalacak.Çünkü e¤er devlet mal ve hizmetal›m›na inovasyon beklentisi ol-madan yaklafl›rsa sürünen yinevatandafllar olur.

Koskoca kamu, rogarkapa¤›na nas›l çözümbulamaz?

editörden

Ersu Ablak

Page 3: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

Türkiye Bilişim Vakfı Adına İmtiyaz Sahibi

Faruk Eczacıbaşı[email protected]

Genel Yayın YönetmeniCem Tecimen

[email protected] Yazı İşleri Müdürü

Ersu Ablak [email protected]ın Koordinatörü

Nida Öğütveren [email protected]ın Editörü

Gülizar Büyükkara [email protected]ın ve Danışma Kurulu

Leyla Arsan, Edip Emil Öymen, Behçet EnvarlıCemil Arıkan, Kemal CılızHaber Merkezi Sorumlusu

Demet Şeker AkgüneşYönetim

Türkiye Bilişim VakfıHalk Sokak No: 35 Golden Plaza

F Blok, Kat: 2 Daire: 6 SahrayıceditKadıköy / İstanbul

Tel: 0216 467 04 99 – 216 467 08 45Faks: 216 360 33 56

[email protected]İletişim Adresi

Konak Bilişim Teknolojileri veKültürel Ürünler Tic. A.Ş.

Abbasağa Mah. Yıldız Cd. No: 21Beşiktaş / İstanbul Tel:

0212 236 23 10www.bilgicagi.com

Grafik TasarımEmre Alptekin

FotoğrafMuhsin Ergün, Barış Hasan Bedir

Reklam RezervasyonBurçin Yıkılmaz [email protected]

Gökşen Kılıç [email protected]: 0212 236 23 10

BaskıSCALA, Basım, Yayım, Tanıtım San. ve Tic. Ltd. Şti.

Tel: 0212 281 62 00 Faks: 0212 269 07 34

Aylık süreli yayın olup ücretsiz dağıtılmaktadır.

www.konakmedya.com

Bilgi Çağı dergisinin içeriği ve tasarımı Konak Bilişim Teknolojileri Kültürel Ürünler ve Medya Tanıtım Hizmetleri A.Ş.

tarafından hazırlanmakta olup Basın Kanunu ve Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’ndan kaynaklanan tüm hakları

Konak Bilişim Teknolojileri Kültürel Ürünler ve Medya TanıtımHizmetleri A.Ş.’ye aittir. Dergi içeriğinde yer alan yazılar,fotoğraflar ve görsel tasarım Konak Bilişim Teknolojileri

Kültürel Ürünler ve Medya Tanıtım Hizmetleri A.Ş.’nin yazılı izni olmadan kısmen veya tamamen kullanılmaz.

1 Editörden

4 Makro Bak›fl

6 Ay›n Sorusu

8 Dünyadan Haberler

10 Türkiye’den Haberler

12 Vizyon / Tüyap Teknoloji Yat›r›mlar› San. ve Tic. A.fi

Uluslararas› Projeler Koordinatörü Doç. Dr. Hüseyin U¤ur

18 Makale / Ça¤dafl yenilikçi yerel yönetimlere…

22 Dosya / Kamuda inovasyon ne zaman?

28 Röportaj / Siemens IT Çözümleri ve Hizmetleri Portföy ve

Teknoloji Yönetimi K›s›m Müdürü Orçun Özalp

30 U‹G’den Notlar / Toplumsal refah›n yolu ‘kamuda inovasyon’

34 Ne yap›yoruz, Ne yapmal›y›z / Kamuda inovasyon için

kat›l›mc› olal›m

38 Röportaj / Technopolis Group Türkiye Direktörü fiirin Elçi

42 Röportaj / Teknoloji Yat›r›mlar› ve Dan›flmanl›k Sanayi ve

Ticaret A.fi (TEKNOYAD) Yönetim Kurulu Baflkan›

Ömer Kaymakçalan

44 Baflar› Öyküsü / ‹novatif çözümlerle kent hayat› kolaylafl›yor

48 Makale / ‘eTR Ödülleri ile kamuda inovasyon’

52 Makale / Teknoloji ve inovasyon yönetimi disiplininin geliflimi

56 Perspektif / Bir zorunluluk olarak kamuda inovasyon

60 Görüfl / Kamu sektöründe inovasyon hangi ölçüde

62 F›rsatlar

Ana sponsorlar

içindekiler

Page 4: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

D

Ülkemizin küresel rekabet arenas›nda verimli ve etkin bir ekonomiye sahip bir ülkeolarak yer almas›n› sa¤layacak ipuçlar›n› vermek amac›yla bu dergiyi yay›nl›yoruz.Bu ipuçlar›ndan belki de en önemlisi “kamuda inovasyon” konusudur. Çünkü özelsektör, yap›s› gere¤i, inovasyon olmadan ayakta kalamayaca¤›n› yaflayarak görür.Kamu sektörü ise, yap›s› gere¤i, inovasyon yapmasa da ayakta kald›¤›n› görür.Ama bu ayakta kal›fl, asl›nda “geride kalma” fleklinde ortaya ç›kar.

Makro Bak›fl

Dergimizin bu ayki konusu “Kamuda ‹novas-yon”, Vakf›m›z›n TÜS‹AD’la birlikte vermekteoldu¤u “eTR Ödülleri”yle örtüflüyor. Bu y›lAral›k ay›nda bu ödüllerin yedincisini gerçek-lefltirece¤iz. Kamuda inovasyon derken, bü-rokraside verimlili¤in art›r›lmas›na yarayacakher türlü yenilikçi giriflim ve uygulamay› dü-flünüyoruz. Bu, k›saca, e-devlet uygulamala-r›d›r. E-devlet, esasen internet sayesinde or-taya ç›kan ve devlet çark›n›n daha h›zl›, dahaverimli, daha etkin dönmesini sa¤layan bü-tün uygulamalara verilen jenerik isim.

TBV ve TÜS‹AD, kamu sektöründe inovasyo-nu teflvik amac›yla, devlet hizmetlerinden va-tandafllar›n h›zl› ve etkin biçimde yararlan-mas›n› sa¤layacak bu ödül mekanizmas›n›2003’den beri sürdürüyor. Burada kulland›-¤›m “teflvik” sözcü¤ü, gerçekten de sivil toplu-mun özel sektörle el ele, kamu sektörünü yü-reklendirmesi anlam›ndad›r. Bu ödülün, ül-kemizde benzeri olmayan bir ödül olmas›ylada övünüyoruz. Bürokrasi uygulamalar›n›nyeterince h›zl› olmad›¤›n›, verimli olmad›¤›n›,

devlet hizmetini vatandafla yeterince etkin ile-temedi¤ini yerli ve yabanc› kurumlar sürekliifade ediyor. Bunda gocunacak ve konuyuörtbas edecek bir durum yok. Asl›nda bu ka-dar genifl bir uygulama gerektiren bir konu-nun geçmifli zaten daha 10 y›l› yeni yeni bu-luyor. Di¤er bir deyiflle bütün dünyada e-dev-let uygulamalar› daha emekleme ça¤›nda. An-cak de¤iflime daha aç›k toplumlarda planlar›ndaha çabuk uygulamaya geçebildi¤i de birgerçek.

‹flte bu nedenle, ülkemizde de, t›pk› AB’de ol-du¤u gibi, her y›l, e-devlet konusunda yenilik-çi uygulamalara giriflen kamu kurumlar›n›ödülle teflvik etme fikrini TÜS‹AD’la birliktegelifltirdik. Hizmetini, internet üzerinden va-tandafla etkileflimli bir flekilde aktarmaya “dö-nüfltüren” kamu kurumlar›n› kamuoyuna ta-n›tt›k, tan›t›yoruz. Tan›tmaya devam edece¤iz.

Bu anlamda eTR Ödülleri’nin mesaj› fludur:Verimlilik ve etkinlik, rekabetçili¤in olmazsaolmaz›d›r. Verimsiz bir rekabet, verimlilik

Kamu, inovasyonsuzy›k›lmaz, gerileyerekayakta kal›r

4

Faruk Eczac›bafl›

Page 5: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

kavram›n›n özüne ayk›r›d›r. Ülkemiz, verimli-lik ve etkinlikte ne kadar geride kal›rsa, bu, okadar aleyhimizedir.

Ülkemizin küresel rekabet arenas›nda verimlive etkin bir ekonomiye sahip bir ülke olarakyer almas›n› sa¤layacak ipuçlar›n› vermekamac›yla bu dergiyi yay›nl›yoruz. Bu ipuçla-r›ndan belki de en önemlisi “kamuda inovas-yon” konusudur. Çünkü özel sektör, yap›s›gere¤i, inovasyon olmadan ayakta kalamaya-ca¤›n› yaflayarak görür. Kamu sektörü ise ya-p›s› gere¤i, inovasyon yapmasa da ayaktakald›¤›n› görür. Ama bu ayakta kal›fl, asl›nda“geride kalma” fleklinde ortaya ç›kar.

Bir benzetme yapmak gerekirse; Osmanl›Devleti, Bat›’n›n teknolojisi ve üretim biçimiy-le rekabet edememeye bafllad›¤› 1600’lerden

itibaren duraklamaya ve 1700’den itibarengerilemeye bafllam›flt›r. Ama 1920’ye kadarayakta kalm›flt›r.

fiimdi ise, “ayakta kalarak geride kalma” lük-sümüz olamaz. Verimli olmayan ekonomiyle,kalk›namayan ekonomiyle art›k ayakta kal›-nam›yor. Geriye gidiliyor. Türkiye olarak bu-na lay›k de¤iliz. Ülke ekonomisini çal›flt›ranözel sektör, inovasyona gerek duyarak çal›fl›-yorsa, kamu sektörü de çal›flmak zorundad›r.

Tamamlanmayan eylem planlar›

Dünya Ekonomik Forumu’nun 2009 KüreselRekabet Endeksi henüz yay›nlanmad›. 2008Endeksi’nde, Türkiye 134 ülke aras›nda 63.s›radayd›. Ancak, 2007 Endeksi’ne göre 10puan geriye kaym›flt›k. Demek ki bir y›l için-de, baflka ülkeler bizden h›zl› koflmufl ve bizigeride b›rakm›flt›. Bu y›l Ekim ay›nda aç›k-

lanmas›n› bekledi¤imiz yeni Endeks’te acabadurumumuz ne olacak?

Kamuda inovasyon, iflte bu durumu tersineçevirmek için gerekiyor. eTR Ödül sistemimi-zi, bu konuda bir miktar bilinçlenme sa¤la-maya yönelik bir özel sektör-sivil toplum giri-flimi olarak görüyoruz.

Elbette flu da var: TBV ve TÜS‹AD’dan bugü-ne kadar ödül alan kamu kurumlar› ve bele-diyelerin, bizden ödül almalar›na yol açanteknolojik uygulamalar›yla ne kadar verimli-lik ve tasarruf sa¤lad›klar›n› da hesaplamas›gerekiyor. Çünkü “ölçülemeyen baflar›, baflar›say›lmaz.”

fiu noktay› da kayda geçirmek zorunday›m:Devlet Planlama Teflkilat› taraf›ndan haz›rlat›-

lan e-devletle ilgili “Bilgi Toplumu Eylem Plan›Stratejisi 2006-2010 Raporu”nun “Eylem Pla-n› ‹kinci De¤erlendirme Raporu”, dergimiz ya-y›na haz›rlan›rken hala aç›klanmam›flt›.

2008 Haziran ay›nda dönemin devlet bakan›Naz›m Ekren’in kamuoyuna aç›klad›¤› “Birin-ci De¤erlendirme Raporu”nda, “Nisan 2008itibariyle tamamlanan eylem say›s› üç, çal›fl-malar› devam eden veya bafllang›ç aflamas›n-da olan veya henüz bafllan›lmayan eylem pla-n› say›s›n›n 108” oldu¤u bilgisi verilmiflti.Asl›nda hem kurumlar›n hem de bireylerinverimlili¤ini bu kadar etkileyecek olan çal›fl-malar›n krizler veya gündem farkl›l›klar› yü-zünden sekteye u¤ramas› belki anlafl›labilir,ama kesinlikle kabul edilmemeli. TBV ve TÜ-S‹AD’la bu Aral›k ay›nda da eTR Ödülleri’nivererek kamu sektörünü inovasyona özendir-meye, devlet verimlili¤ine odaklanmaya de-vam edece¤iz.

5

Her y›l, e-devlet konusunda yenilikçi uygulamalara giriflen kamu kurumlar›n› ödülle teflvik etme fikrini TÜS‹AD’la birlikte gelifltirdik. Hizmetini, internet üzerindenvatandafla etkileflimli bir flekilde aktarmaya “dönüfltüren” kamu kurumlar›n›kamuoyuna tan›tt›k, tan›t›yoruz, tan›tmaya devam edece¤iz.

Page 6: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

Devlet yönetimlerinde yenilikçili¤e olanmevcut yaklafl›mlar henüz belirsiz vedeneysel düzeyde. Burada sorun pilotçal›flmalar›n, her ne kadar faydal› daolsalar, devlet yönetim yap›lanmalar›n-da gereken de¤iflikliklerin yap›lmas›için yeteri kadar dikkate al›nmamas›.Pek çok organizasyon en iyi uygula-malar› kendilerine model al›p uygula-maya çal›fl›yor. Organizasyonlar›n ya-p›s›na göre de¤ifliklik göstermekle bir-likte bu tür en iyi uygulamalar›nadaptasyon süreçlerinde önemli zor-luklar ile karfl›lafl›l›yor ve genellikle debaflar›s›zl›kla sonuçlan›yor. Bu neden-le devlet yönetimlerine tüm organizas-yonu kapsayacak flekilde entegre biryenilikçi devlet yönetim modeli öneri-yoruz. Bu entegre model yenilikçili¤iüç cephede ele almal›d›r: Yönetiflim,yönetim ve tasar›m. Yenilikçi yönetifli-min s›rr› de¤iflimin tonunu ayarla-makta gizli. Seçilmifl memurlar›n,

atanm›fl kurullar›n ve üst düzey yöne-ticilerin bariz bir flekilde yenilikçi ça-bay› cesaretlendirmesi yetmez, ayn›zamanda baflar›n›n ölçütlerini uyarla-yarak ve risk yönetimini yeniden dü-zenleyerek kendilerini yenilemeleri ge-rekiyor. Yenilikçi yönetim yeni fikirle-rin öne ç›kar›lmas› ve yerlefltirilmesinedayan›r. Bu yönetim; fikir oluflturma,seçme, uyarlama ve yayg›nlaflt›rma ileilgili olan yenilikçi süreçleri yönetmey-le ilgili. Yenilikçi tasar›m ise yeni iflmodellerini uyarlamaya dayan›r. Buuyarlama; yönetim sistemindeki rol veyap› üzerine genel çapl› bilgi ve ek ola-rak yeni yönetim kavram ve fikirlerinikucaklamak ile ilgili. Devlet yönetimle-ri özel sektördeki muadilleri gibi yeni-likçilik ve yarat›c›l›kta lider olmak içinçok istekli olmal›lar. 21.yüzy›l›n büyü-yen rekabetinde belirleyici bir rol oy-namak için bu üç cephede ilerlemeylesa¤lanmal›.

Kamuda inovasyon için; yönetiflim, yönetim ve tasar›m

Avrupa Komisyonu inovasyon konu-sunda gelifltirmemiz gereken yönle-rimizi flöyle s›ral›yor; inovasyon veöneminin ciddi anlamda fark›nda ol-mak ve kendimizi gelifltirmek, ino-vasyonu sadece bilim ve teknolojialan›ndan ibaret görmemek, inovas-yonun finansman› için ayr›lan kay-naklar›n yeterli düzeye ç›kar›lmas›,yasal düzenlemelerle inovasyonu ko-laylaflt›rmak, inovasyon ile ilgili e¤i-tim ve dan›flmanl›k hizmetlerini ar-t›rmak. Kamu, inovasyondan haber-dar ve özellikle kamu hizmetini tek-noloji ile bütünlefltirip halk›n be¤e-nisine sunma konusunda ciddi ino-vasyon ad›mlar› at›yor. Ancak ka-muda inovasyon en çok halka doku-nulan hizmetlerde gerekiyor. Kamu-sal hizmet, vatandafl odakl› ve h›zl›olmal›, maliyetler ise yüksek olma-

mal›. Sa¤l›k, e¤itim, mali konular gi-bi alanlarda uygulanan e-devlet bukonudaki en önemli ad›m. Bu konu-da Gelir ‹daresi Baflkanl›¤›’n›n e-ver-gi dairesi uygulamas›, ‹stanbul VergiDairesi Baflkanl›¤›’n›n forum uygu-lamas›, hastanelerde online randevuhizmetleri, Kültür Bakanl›¤›’n›n Mü-zekart uygulamas›, Milli E¤itim Ba-kanl›¤›’n›n e-okul, Adalet Bakanl›-¤›’n›n Uyap-e-dava uygulamas› ör-nek olarak verilebilir. Ancak bunlaryeterli de¤il çünkü inovasyon sürek-lilik gerektiriyor. Çin ve ‹rlanda gibiöncü ülkelerde uygulanan ve baflar›-l› olan kamusal inovasyon örnekleribizim ülkemizde de baflar›yla uygu-lanacak. Ben ülkemizin potansiyeli-ne güveniyorum sadece biraz dahaçal›flmam›z, inovasyonu biraz dahaehlilefltirmemiz gerekiyor.

Kamu + ‹novasyon = Toplumsal Refah

06

Kamuda inovasyon nereden bafllamal›?

Deloitte Türkiye Yönetim Kurulu Üyesi ve

Ortak M. Sait Gözüm

‹novasyon Uzman› Meryem Arslan

Ay›n Sorusu

Page 7: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

A

A

Dünyadan Haberler

Auckland Üniversite-si'nden uzmanlar›nyapt›¤› araflt›rmalaragöre, s›cak havadahayvanlar›n geçirdi¤ievrim h›zlan›yor. AucklandTeknoloji Üniversitesi'nden birekibin yapt›¤› araflt›rmada,ayn› türden olup farkl› iklim-lerde yaflayan memelilerinDNA's› karfl›laflt›r›ld›. Ekip,araflt›rma kapsam›nda 130çift memeliyi so¤uk ve s›cakmekanlarda tutarak incelemealt›nda tuttu. Araflt›rmac›lar,daha s›cak iklimde yaflayan

memelilerin genetikyap›s›n›n daha h›zl›de¤iflim gösterdi¤iniortaya ç›kard›.DNA'y› oluflturan

harf kodlar›ndaki de¤iflim, ya-ni mutasyon, türlerin evrimin-de ilk ad›m› oluflturuyor. Bi-lim insanlar›, tropik bölgelerincanl› türleri aç›s›ndan zengin-li¤inin bu teoriyle aç›klanabi-lece¤ini düflünüyor. Canl›lar-da her hücre bölünerek kendikopyas›n› ço¤alt›rken DNA's›-n›n mutasyona u¤ramas› ihti-maliyle karfl› karfl›ya.

S›cak evrimi h›zland›r›yor

Avrupa e-Devlet Ödülleri için259 uygulama yar›flacak. Av-rupa Komisyonu Avrupa e-Devlet Ödülleri 2009 içinbaflvuru ça¤r›s›na 31 ülke-den 259baflvurugeldi. E-devletalan›ndayap›lm›flen iyi uy-gulama-lardanoluflanbu bafl-vurular,

ba¤›ms›z uzmanlardan olu-flan bir jüri taraf›ndan de¤er-lendirilecek ve 52 uygulamafinale kalacak. Son elemeyekalanlar ‹sveç’in Malmoe

flehrindeyap›lacakolan 5.Bakanl›ke-DevletKonfe-rans’›ndakendilerinitan›tmaimkan›bulacak-lar.

E-devlet uygulamalar› yar›fl›yor

8

Beyin kulland›¤›aleti sahipleniyor

Beyniniz difl f›rçalarken f›r-çay›, ya da maflayla bir fleyitutarken maflay› kendisineait görüyor. Fransa’dakiClaude Bernard Üniversite-si’nde yap›lan son araflt›r-mayla, beynin kullan›lanaletleri geçici uzuvlar olarakgördü¤üne dair yaklafl›k 100y›ld›r var olan hipotezin do¤-ru oldu¤u kan›tland›.

‹nce bilgisayarlardaha güçlü olacak

Intel, ULV (afl›r› düflük voltaj)kapsam›ndaki, girifl seviyesiultra ince dizüstü modellerigüçlendirmek yolunda, çiftçekirdekli iki yeni modeli pi-yasaya sürmeye haz›rlan›yor.Dizüstü üreticilerinde gelenbilgilendirmelere göre, model-lerden ilki 1.3GHz h›z›ndaçal›flan Celeron 740 olarakflekillenirken, ikincisi ise1.2GHz’l›k SU2300 olacak.Modellerin ortak teknik de-taylar› flöyle s›ralan›yor: 1MBL2 önbellek, 800MHz FSB,10W TDP. Intel, 3 seviyedesat›lan ULV serisi ürünleridört farkl› seviyede konum-land›rmak istiyor.

Page 8: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

A

Türkiye’den Haberler

8. Teknoloji Ödülleri verildi

Alt›n Örümcek ödüllerindenbiri de DinaDream’e. Sanatç›-lar›n ve tasar›mc›lar›n payla-fl›m platformu olmak amac›y-la 2005 y›l›nda yay›n hayat›-na bafllayan DinoDream.comTopluluk/Sosyal ‹letiflim da-l›nda Alt›n Örümcek Jürisi ta-raf›ndan birincilik ödülü-ne lay›k gö-rüldü. Bu-gün 21 binüyesiyle yolu-na devameden site Are-na, Portfolyo,Kariyer, Proje,Makale, E¤itsel,

Haber-Etkinlikler, Forum gibi10 ana bafll›¤a sahip. Siteninüye profilinin ço¤unlu¤unuise sanatç›lar, grafik tasar›m-c›lar, illüstratörler, reklamc›-lar ve 3d sanatç›lar› oluflturu-yor. Birçok projeye imza ata-rak Türkiye'nin gayr› resmi

sanal sanat akademisiolma baflar›s›n› gösterenDinoDream paylafl›m vedayan›flma üzerine kur-du¤u sisteminde ama-törler ile profesyonelle-ri bir araya getirereksektörün gelifliminebüyük katk›larda bu-lunuyor.

En iyi sosyal site DinoDream.com

10

NFC’yle temass›zteknoloji gelifliyor

Ankara’daBilgilendirme Günü

OYTEK, TÜB‹TAK deste¤iylehayata geçirece¤i “NFC Pro-jesi”yle (Near Field Commu-nication-Yak›n Saha ‹letifli-mi) yak›n gelecekte kartlar›nyerini alacak teknolojininaltyap›s›n› haz›rl›yor. Elek-tronik cihazlar aras›nda, ya-k›n mesafeli temass›z iletifli-me imkan veren ve bugünkullan›lmakta olan yayg›ntemass›z iletiflim standartla-r›yla RFID teknolojisini des-tekleyen (ISO 14443) NFCteknolojisi; yak›n gelecektetemass›z ak›ll› kartlar ilemobil cihaz teknolojileriniba¤layacak bir teknoloji ola-rak öngörülüyor.

Avrupa Komisyonu taraf›n-dan 1 Temmuz 2009 tari-hinde Brüksel’de bir bilgi-lendirme günü yap›ld›. Bilgi-lendirme günü önceden ka-y›t olan herkese aç›k gerçek-leflti. AB taraf›ndan düzenle-necek bilgilendirme günün-den sonra ülkemizde de birbilgilendirme günü düzen-lenmesi öngörülüyor. Tem-muz ay›n›n iki ya da üçüncühaftas›nda Ankara’da düzen-lenecek olan bilgilendirmegünü hakk›nda DPT’den bil-gi al›nabiliyor.

TTÜB‹TAK, Türkiye TeknolojiGelifltirme Vakf› (TTGV) veTürk Sanayicileri ve ‹fladam-lar› Derne¤i (TÜS‹AD) taraf›n-dan 8.’si düzenlenen Teknolo-ji Ödülleri ve Kongresi 25 Ha-ziran 2009 tarihinde Sabanc›Center’da düzenlendi. Tekno-loji Ödülleri kapsam›nda, 4ayr› firma ölçe¤inin hem“ürün” hem de “yenilik/tek-noloji” bafll›klar› alt›nda de-¤erlendirilmesiyle verilecek 8ödüle ek olarak bir de büyüködül verildi. 8. TeknolojiÖdülleri’nde, büyük ödül,“TDS-3000Tren Denetim Sis-temi” projesi ile SavronikElektronik’in olurken; bü-yük/ba¤l› firma kategorisindeürün ödülünü "hibrit elek-trikli hafif ticari araç" ile FordOtomotiv, yenilik ve teknolojiödülünü ise "Turboprop Mo-toru" ile TUSAfi Motor Sana-yii ald›. Orta ölçekli firma ka-tegorisinde ürün ödülüne"Unity on Demand" ile LogoYaz›l›m, yenilik ve teknoloji

ödülünü "Green Guard" pro-jesiyle ile Elvin Tekstil sahipoldu. Küçük ölçekli firmalar-da ürün ödülü "Deri sanayiat›klar›ndan elde edilen yavaflyaray›fll› gübre" ile Mavi Kim-ya’n›n, yenilik ve teknolojiödülü "Islah› yönlendirilmiflçerezlik tüketime uygun ka-bak çekirde¤i tohumlar›" ilePalanc› G›da Teknolojilerininoldu. Mikro ölçekli firma ka-tegorisinde ürün ödülünü ise"Mavi solar yenilenebilir ener-ji güç dönüfltürücüleri ürünplatformu" ile Mavisis Tekno-loji, yenilik ve teknoloji ürü-nü "Rainvent" ile TeknosetBilgisayar Yaz›l›m ve Dan›fl-manl›k Hizmetleri almayahak kazand›.

Page 9: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

D

T

Dünyan›n lider yönetim veteknoloji dan›flmanl›¤› flirketiAccenture, Oracle ile iflbirli¤iyaparak, Oracle teknolojilerive endüstri çözümlerininpaylafl›laca¤› ve üretilece¤ibölgedeki ilk ‹novasyon Mer-kezi’ni ‹stanbul’da aç›yor.Accenture Oracle ‹novasyonMerkezi, her iki flirketin yerelve küresel deneyimlerininyan› s›ra telekomünikasyon,yüksek teknoloji, finansalservisler, üretim, FMCG veilaç sektörü gibi birçok farkl›sektördeki uzmanl›klar›n›kullanarak hizmet verecek.Merkez, büyük ölçekli ve ye-nilikçi Oracle çözümlerininfarkl› sektörler için konum-land›r›lmas›n› ve kurumaözel demolar›n›n gerçekleflti-rilmesini hedefliyor. Merkezayn› zamanda Accenture ve

Oracle’›n Amerika, ‹ngiltereve ‹talya’da bulunan di¤ergelifltirme ve inovasyon merkezleri ile iflbirli¤i ve iletiflim halinde olarak faali-yet gösterecek. AccentureOracle ‹novasyon Merkezi,Türkiye baflta olmak üzereEE ve CIS (Avrupa Birli¤i’neKat›l›m Ülkeleri, Ba¤›ms›zDevletler Toplulu¤u ve Rus-ya) Bölgesi ülkelerinde tümendüstri segmentlerinde fa-aliyet gösteren firmalara hiz-met verecek.

Oracle ve Accenture ‹novasyon Merkezi açt›

Türkiye'deki üç mobil operatö-rün 3G altyap›s›n› kuran dün-yadaki 50 GSM operatörün-den de 36's›na hizmet verenve 1 milyar kullan›c›s› bulu-nan Çinli telekomünikasyondevi Huawei, 15'inci Ar-Gemerkezini Türkiye'de kuracak.Firma iki y›l önce 3G cep tele-fonu hizmetleriyle ilgili arafl-t›rma gelifltirme merkezi kur-mak için kollar› s›vad›. ‹stan-bul’da kuraca¤› Ar-Ge merke-zinin telekomüni-kasyon uygulama-lar› yaz›l›m› a¤›r-l›kl› hizmet verece-¤ini aç›klam›flt›.Geçti¤imiz ay iseyeni Ar-Ge merke-zinin kurulmas›nailiflkin ‘mutabakatzapt›’, Çin’in

Shenzhen kentinde, HuaweiTelekomünikasyon flirketi(Huawei Türkiye) Genel Mü-dürü Liang Zhihui ile Baflba-kanl›k Yat›r›m Destek ve Tan›-t›m Ajans› (Baflbakanl›k Yat›-r›m Ajans›) Baflkan› AlpaslanKorkmaz taraf›ndan, Cumhur-baflkan› Abdullah Gül’ün hu-zurunda imzaland›. Dünyada-ki 50 operatörün 36’s›na hiz-met veren ve bir milyar kulla-n›c›s› bulunan Huawei, gerçek

anlamda bir teleko-münikasyon devi.fiirket misyonunu;insanlar›n yaflamla-r›n› dijital yaflamlaaralar›nda bir ileti-flim köprüsü olufl-turarak zenginlefl-tirmek fleklindeözetliyor.

11

Türkiye biliflim sektöründefaaliyet gösteren firmalar›n2008 y›l› net sat›fl gelirleribaz›nda yap›lan “Biliflim500 Araflt›rmas›”n›n sonuç-lar›na göre Bimeks, yüzde26 bin’lik rekor bir büyü-meye imza atarak ‘Son 10Y›lda En Fazla Büyüyen Bi-liflim fiirketi’ oldu. TürkiyeBiliflim Sektörü’nün refe-rans niteli¤indeki tek arafl-t›rmas› ‹nterpro Biliflim500’ün sonuçlar›, geçti¤i-miz ay ‹stanbul TeknikÜniversitesi’nde yap›lan tö-renle aç›kland›.

‹nteraktif pazarlama ajans›Adinteractive, 600 bindenfazla kat›l›mc›n›n bilgilerinianaliz ederek en interaktifTürk’ün profilini ç›kartt›.Yüzde 52’lik bir payla inte-raktif pazarlama kampan-yalar›na en yüksek kat›l›m›gösterenler kad›nlar. Bukad›nlar ço¤unlukla, 26yafl›nda, üst-orta gelir dü-zeyinde, üniversite mezunuve ‹stanbullu. Bu interaktifkad›nlar›n genel ilgi alanla-r› ise seyahat, kültür-sa-nat, sa¤l›k, güzellik ve kifli-sel bak›m, kiflisel geliflim,yeme-içme ve astroloji ola-rak s›ralan›yor. Araflt›rma-ya göre interaktif erkekle-rin ilgileri ise genellikle ha-ber, spor, arkadafll›k veoyun üzerine yo¤unlafl›yor.

Telekomünikasyon devi Huawei Türkiye’de

Biliflim 500’derekortmen Bimeks

Kad›nlar internettedaha aktif

Page 10: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

TTüyap Teknoloji Yat›r›mlar›San. ve Tic. A.fi’de Uluslara-ras› Projeler Koordinatörüolarak çal›flan Doç. Dr. Hüse-yin U¤ur, 18 y›l çal›flt›¤› TÜ-B‹TAK’ta 85 milyon dolarl›kyat›r›mla Ulusal MetrolojiEnstitüsü (UME) kurdu.UME’nin 12 y›l yöneticili¤iniyapan Dr. U¤ur toplam de¤eri190 milyon dolar olan 23 pro-jeyi haz›rlad›. U¤ur, KalDerYönetim Kurulu üyeli¤i s›ra-s›nda TÜS‹AD - KalDer UlusalKalite Ödülü’nün 5 y›l boyun-ca yöneticili¤ini (KÖYK) yapt›.

Metroloji, akreditasyon, uy-gunluk de¤erlendirme ve kali-te altyap›s› konular›nda dün-ya çap›nda sayg›n bir otoriteolan U¤ur, Dünya Bankas› veAvrupa Birli¤i projeleri çerçe-vesinde çeflitli ülkelerde sis-tem kurma, strateji planlamave proje haz›rlama konular›n-da çal›fl›yor. AB teflvikleri, Ar-Ge, Sanayi teflvikleri (TEY-DEB, KOSGEB, TTGV) veuluslararas› proje haz›rlamave yürütme konular›nda uz-man olan U¤ur’un kamudainovasyon konusunda söyle-yecek çok sözü var. Kamu ya-p›s›n›n kurumdan kurumaçok de¤iflti¤ini söyleyen U¤ur,politik müdahalenin kamuda

inovasyona en büyük engeloldu¤unu düflünüyor. U¤ur’agöre Türkiye’de kamuda ino-vasyona iyi bir örnek bulun-muyor.

Kamuda inovasyonda önplana ç›kan konular nedir? Öncelikle kamu kurulufllar›-n›n inovasyona bak›fl›, bu ko-nuda kamu kurulufllar›ndakiuygulamalar ön plana ç›k›yor.‹kinci olarak kamunun ald›¤›tedbirlerle ülke çap›nda ino-vasyon bilinci ve uygulamala-r›n› teflvik etmesi, baz› du-rumlarda yönlendirmesi, ç›k-t›lar›n ve al›nan sonuçlar›nölçümü, analizi ve ilgili kifli vekurulufllarla paylafl›m› önem-li. Son olarak da kamu dedi-¤imiz fleyin bütün toplum ol-du¤unu düflünürsek halk› il-gilendiren bütün uygulamala-r› anlayabiliriz.

Kurumlar bakanl›klara göre daha inovatif

Türkiye’de kamu yönetiminas›l de¤erlendiriyorsunuz? Hayatta hemen her olaydagördü¤ümüz gibi bu da birda¤›l›m gösteriyor. Oldukçaiyi, gurur duydu¤umuz uygu-lamalar olabildi¤i gibi yönetimverimlili¤i aç›s›ndan hiçbir fley

yap›lmayan, modern yönetimprensip ve tekniklerinin hiçkullan›lmad›¤› yerler de var.Kamuyu yönetim aç›s›nda üçeay›rabiliriz: Kurumlar, beledi-yeler ve bakanl›klar. Genellik-le kurumlar yönetim aç›s›n-dan kurulufl kanunlar›n ver-di¤i esneklikle güncel geliflme-leri takip edebiliyorlar, dahamodern yöntemleri uygulaya-biliyorlar, ifle daha özel sektörgibi bakabiliyorlar. Buradakastetti¤im girdi / ç›kt›, kar /zarar iliflkileri gibi unsurlar.Kamu kurumlar›nda genelliklemali tablolar önemli paramet-reler olarak görülebiliyor. Do-¤al olarak kamu kurulufllar›da kendi içinde bir da¤›l›mgösteriyor. Bunlar›n da çok iyive verimli olanlar› oldu¤u gibiyak›ndan bak›nca insan› hay-rete düflüren, “Bu devirde bunas›l yönetim” dedirtenleri devar. Bakanl›klar ise çok dahatutucu yönetimlere sahip. Bu-rada biraz önce bahsetti¤imözel sektör kavramlar›n› göre-miyoruz, mali konular ise geriplanda kal›yor, Devlet Planla-ma Teflkilat› (DPT) onaylarsave Maliye Bakanl›¤› ödene¤iserbest b›rak›rsa ifller yap›l›-yor, aksi takdirde ödenek ye-tersizli¤inden ifller duruyor.Ancak ifllerin yürümesi ve ba-

“Kamuda inovasyon ülkemizde yeni bafll›yor ve henüz çarp›c› örnekleriylekarfl›laflmad›m” diyen Tüyap Teknoloji Yat›r›mlar› San. ve Tic. A.fi Uluslararas› ProjelerKoordinatörü Doç. Dr. Hüseyin U¤ur, inovasyonun bir sistem oldu¤unu söylüyor. U¤ur’agöre inovasyon sistemlerine yap›lan yat›r›mlar›n getirileri k›sa vadeli de¤il, zamangerektiriyor. Oysa kamuda politik nedenlerle k›sa vadede yüksek getiri isteniyor. Bunedenle de kamuda inovasyona örnek gösterilecek iyi bir uygulama yok.

Vizyon

Kamuda inovasyona iyi birörne¤imiz yok

12

Page 11: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

flar› ile özlük haklar›n›n iliflki-si zay›f oldu¤undan, hatta faz-la ifl yapman›n risk alma vegelecek iktidar taraf›ndan suç-lanma olas›l›¤›ndan, ifl yap-mama bahanelerinin s›k kul-lan›ld›¤›n› görüyoruz.

Buna örnek verebilir misiniz?ISO 9000 belgesini alman›nbile ne kadar problem oldu-¤unu düflünürsek bakanl›k-lardaki durumu daha iyi an-layabiliriz. Belediyeler ise ara-da bir yerlerde. Gerçektengayret eden hizmet verdi¤ihalk› ile iletiflim kuran, ken-disinden ne beklendi¤ini alg›-lay›p gere¤ini yapmaya çal›-flanlar›n yan› s›ra, kiflisel ve-ya ailesel menfaatlerini önplanda tutan, mensubu oldu-¤u gruplara ç›kar sa¤lamayaçal›flanlar›n da oldu¤unu he-pimiz biliyoruz.

Politik müdahale inovasyonu köreltiyor

Kamuda inovasyona en bü-yük engel nedir?Her üç grup kamu yönetimin-de de ortak nokta politik mü-dahale. Politik müdahaleninbol oldu¤u kurulufllarda yö-netim kurumsallaflam›yor,kendi içinde bir evrim geçire-miyor. Buna karfl›n kendinipolitik müdahaleden koruya-bilenlerde ise ifller çok dahaiyi gidebiliyor. Benim bugüniçin kamu yönetimi aç›s›ndangördü¤üm en büyük s›k›nt›politik müdahale. Politik mü-dahalenin ortadan kalkmas›y-la flafl›rt›c› bir kamu yönetimevrimi yaflayabiliriz.

Kamuda inovasyon neredenbafllamal›?Ben iki alanda inovasyonunçok önemli oldu¤unu düflü-nüyorum. Genelde kamu yö-

netiminde, özel olarak da in-san kaynaklar›n›n gelifltiril-mesinde. Ben modern bir ka-mu yönetim sisteminin ino-vasyonu ön planda tutaca¤›ve bu sayede kamu yönetimverimlili¤inin büyük ölçüdeartaca¤›n› düflünüyorum. Buda her alanda inovasyonuteflvik edecektir ve yayg›nlafl-t›racakt›r. Ancak do¤ru yöne-tim do¤ru insanla olur. Bura-daki do¤ru kelimesini hem ifleuygunluk hem de dürüstlükanlam›nda kulland›m. ‹nsan-lar›n do¤rulu¤unun ise büyükölçüde e¤itim ve ö¤renimleriile ilgili oldu¤unu düflünüyo-rum. ‹flte bu nedenlerce ben-

ce en çok kamu yönetimi veinsan kaynaklar›n›n geliflme-sinde inovasyona gerek var.

‹novasyon bir gecede yap›lm›yor

Kamuda daha önce yap›lm›flinovasyonlara örnekler ve-rebilir misiniz? Bence inovasyon tek olay de-¤il, bir bütün, bir sistem. Bu-gün kat›ld›¤›m›z toplant›larda,takip etti¤imiz yay›nlarda,dinledi¤imiz konuflmalardainovasyona örnek olarak zeki-ce düflünülmüfl ve uygulan-

m›fl düflünceler, bulufllar,parlak fikirler s›kça örnek ve-riliyor. Bence bunlar tekat›ml›k ifller. Çok yararl›lar veher toplumda mutlaka olmas›gerekirler. Ancak ben inovas-yonun daha genifl oldu¤unu,bir sistem oldu¤unu düflünü-yorum. ‹novasyon sistemininbiraz önce tek at›ml›k diye ni-telendirdi¤im son ürünlerinortaya ç›kmas›n›n yolununaç›lmas› diye düflünüyorum.Bu aç›dan bakt›¤›m›zda ka-muda inovasyon ülkemizdeyeni bafll›yor ve ben henüzçok fazla çarp›c› örnekleriylekarfl›laflmad›m. Buna karfl›nbaz› güzel örnekler var. Ancak

burada bir noktay› göz önünealmam›z gerekiyor. Bunlar birgecede olacak ifller de¤il.

Bu nas›l yap›labilir?Bu uzun soluklu bir süreç. Neyaz›k ki inovasyon sistemleri-ne yap›lan yat›r›mlar›n getirile-ri k›sa vadeli de¤il, zaman isti-yor. E¤er kamu yönetimi poli-tik nedenlerle yapt›¤› yat›r›m-lara k›sa vadede yüksek getiriistiyorsa inovasyonu pek dü-flünemiyor. Ancak, uzun vade-de inovasyonun getirisi çokyüksek. Bütün bir ülkeninçehresi de¤iflebiliyor. Ülkemiz-

13

Page 12: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

de vatandafll›k numaras›, ad-rese dayal› nüfus sistemi gibie-devlet uygulamalar›n›n ino-vasyon sistemleri aç›s›ndangüzel örnekler oldu¤unu düflü-nüyorum. Bu alanda art›kba¤nazca düflünmedi¤imizi,teknolojinin verdi¤i olanaklar›kullanmak için yarat›c› fikirlergelifltirdi¤imizi ve bunun dateflvik edildi¤ini görüyorum.

Baflka ülkelerden örneklervar m›?Benim kulland›¤›m inovasyontan›m›na göre bence büyükinovasyonlar, demokrasininoluflmas›, sanayi devrimi, pa-ran›n, pasaportun kullan›lma-ya bafllanmas›, kalite sistemle-rinin ortaya ç›kmas›, kamu yö-netiminde kamu kurulufllar›-n›n rolünün azalt›lmas›, siviltoplum örgütlerinin yayg›nolarak bir kamu yönetim arac›olarak kullan›lmas›, vergilerinazalt›larak vergi gelirlerininartt›r›lmas› gibi örnekler. Bun-lar gibi yüzlerce örnek var.

Bu tür inovasyonlar ülkemiz-de ne zaman görülür sizce?‹nsano¤lu ne zaman “Her fleyien iyi ben bilirim, benim dedi-¤imi uygulay›n” düflüncesin-den s›yr›l›p “Bu konuda her-kes ne düflünüyor, baflkalar›-na da dan›flal›m, belki çok iyifikirler ortaya ç›kabilir” dü-flüncesine geçti¤inde ve bunusamimiyetle hissetti¤inde ino-vasyon konusunda çok önem-li bir ad›m atm›fl oluyor. Bu-nun ötesinde her alanda “Varm› iyi bir fikri olan, ben bunudestekleyece¤im” dendi¤indeise sistemin ana fikri oluflmufloluyor. Burada önemli olarakkolektif düflünce yolununaç›lmas›, yeni ve yarat›c› fikir-lerin ortaya ç›kar›l›p teflvikedilmesi, yeni fikirlerin olufl-mas›na yard›m edilmesi, eski

köye yeni adet olarak görül-memesi. Ek olarak kiflinin de-vaml› kendini gelifltirmeye ça-l›flmas›, bu ruh halini içindebulundu¤u ortama yans›tma-s› da inovasyon için gereklibir ö¤e. Ancak bir toplumdainsanlar› kazand›¤›yla yetin-meye teflvik edip, yetinmeyenide “Mezara m› götüreceksin?”diyerek ay›plad›¤›m›zda ino-vasyondan uzaklaflm›fl oluyo-ruz. Bu nedenlerle inovasyontak›m çal›flmas›na yatk›n, gi-riflimci özelli¤i bulunan top-lumlarda daha ön planda olu-yor. Kifliselli¤in bask›n oldu-¤u, kültürel olarak giriflimcili-¤in desteklenmedi¤i tutucutoplumlarda ise yeterince h›z-la geliflemiyor.

Türkiye’de kamuda inovas-yona neden ihtiyaç var?Daha h›zla kalk›nmam›z, refahseviyemizi artt›rmam›z, mutluve sa¤l›kl› yaflamam›z için ino-vasyona gerek duyuyoruz. ‹no-

vasyonu yeni, yarat›c› ve fayda-l› bir ürüne dönüflebilen bilgiolarak düflünebiliriz. ‹novasyonsistemini de bu bilginin olufla-bilmesi için gereken altyap› ola-rak tan›mlayabiliriz. Güvenlik-ten, ülke savunmas›ndan, sa¤-l›¤a, çevreden gelir düzeyimizinartmas›na kadar her alanda ye-ni ve etki faktörü yüksek bilgi-ye gereksinim duyuyoruz. Aksitakdirde mevcut bilgimizle ne-den daha iyi bir konumda ol-mayal›m? Bu yeni ve etkili bil-giye ise ancak inovasyon yoluy-la ulafl›labilir.

Vizyon

14

Page 13: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

Y

Bir kentin asli yetkinlikleri üzerine kurulu alanlarda en iyi olabilme hedefiyleuzmanlaflmas› için kentsel giriflimcilik gibi yarat›c›l›k ve yenilikçili¤e gereksinimi var.Yarat›c›l›k yeni düflüncelerin üretildi¤i süreç, yenilikçilik ise bunlar›n uygulanmasüreci olarak tan›mlanabilir.

Makale - Endüstri Mühendisi, Teknoloji Yönetimi Dan›flman› Müfit Akyos

Yaklafl›k 50 y›ld›r yaflad›¤›m büyük kenttehiçbir yerel yönetim ne kentin bütünü ne deyak›n çevremi ilgilendiren konularda ne dü-flündü¤ümü ve daha iyi bir “yaflam kalitesi”için isteklerimin neler olabilece¤ini ö¤renmegere¤i duymad›.

Son yar›m yüz y›ld›r, bütün dünyada oldu¤ugibi ülkemizde de kentleflmenin giderek artanh›z›n›, demografik yap›daki de¤iflimleri, çeflit-lenen ve artan talepleri, demokratik kat›l›miste¤inin artmas›n›, yerel dinamiklerin bölge-sel kalk›nma konusunda artan iddialar› gibiderin etkiye sahip de¤iflimleri bir düflünelim.“Geleneksel belediyecilik” kavram› ve ülke-mizde genellikle “bir bölü bilmem kaç ölçekli”planlar çerçevesinde yürütülen yerel yönetim-cili¤in, artan mutsuz kentli nüfusa bak›ld›-¤›nda, yeterli olamayaca¤› görülüyor.

Ülkemizde de son y›llarda kentsel veya bölge-sel düzeyde yerel dinamiklerin bafl›n› çekti¤i“kalk›nma” giriflimlerine rastlan›yor. Ancakbu giriflimler, genel bir siyasan›n (devlet veyahükümetler taraf›ndan belirlenen) parças›de¤iller. Ço¤unlukla bölgeye yeni yat›r›mlar›nçekilmesi amac›yla s›n›rl› iyi niyetli çabalar-dan olufluyorlar. Genellikle hepsi bölge içingelifltirilmifl, ülke ve dünya ile bütünlefltirme-yi amaçlayan bir stratejiden ve “kalk›nman›ngereklerini” içeren yenilikçi bir eylem plan›n-dan yoksunlar. Bir anlamda sezgisel denebi-lecek bu giriflimler, de¤iflen, alt üst olan ta-r›msal alandan kentlere y›¤›lan niteliksiz nü-

fusla bafl edebilecek kent siyasalar›na, sorun-lar› çözümleyebilecek kentsel yönetimlere vearaçlara flimdilik sahip görünmüyor.

Bütün dünyada küresel rekabetin olumsuzbütün etkilerine aç›k kentlerin yönetimleri,de¤iflen koflullar›n getirdi¤i sorunlarla bafledebilmek için yerel yönetim kavram› etraf›n-da yeni aray›fllar, tart›flmalar ve uygulamalariçerisinde. Bunlar›n içinde en ilgi çekici olan-lar› “yarat›c› ve yenilikçi kent” genel bafll›¤›alt›nda “yenilikçi yerel yönetim hizmetlerinin“tasar›m› olarak öne ç›k›yor.

Kent nedir?

Konumuzun öznesi olmas› nedeniyle öncelikle“kent”i irdeleyecek olursak;

Ça¤dafl uygarl›k, kentleflmedir. Ülkemiz, kentnüfusunun art›fl h›z› esas al›nd›¤›nda dünya-n›n en h›zl› kentleflen ülkesi. Günümüzdekentler yaflamsal önemde. Çünkü;

• Kent; bilginin üretildi¤i yer.• Kent; yeni kalk›nma ve politik yönetiflim

formlar› için kilit bölge.• Kent; yönetmeyi ö¤renmek ve enformasyon

devrimini bireysellefltirmek (vatandafla indirmek) için stratejik bir yer.

• Kent; yeni enformasyon ve telekomünikasyon teknolojilerinin topluma ve yurttafla mal edilmesi için uygun bir yer.

Ça¤dafl yenilikçi yerel yönetimlere…

18

Page 14: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

Sonuç olarak; kent insani yüzü olan bir a¤ya-p› toplumu oluflturmay› denemek ve yat›r›myapmak için ideal bir aland›r.

Yeni bir kent evresinin do¤du¤u görüflü ileyürütülen tart›flmalarda; ‘ekonomik rekabet-çilik, sosyal uyum, duyarl› yönetiflim, çevre-sel sürdürebilirlik’ bafll›klar›ndan da anlafl›l-d›¤› gibi toplumun ekonomik, sosyal, siyasive çevresel aray›fllar›n›n oda¤›nda kentler bu-lunuyor.

Güncel bir saptama olarak Avrupa Komisyo-nu’nun sosyal d›fllama konusunda AB kent-lerini inceleyen “URBAN Audit 1” raporundaafla¤›daki sonuçlar yer al›yor

• Kentlerin teker teker nüfus düzeyleri istikrarlafl›rken yak›n yerleflimleri ve topluluklar› içine alan bileflik kent bölgelerindeki nüfus art›yor.

• Kentler daha uluslararas› ve kozmopolitan oluyor.

• Kentler iflsizli¤in yükünün gerçek tafl›yanlar›.

• Gelir farklar› ve fakirlik art›yor.• Kentlerdeki baz› sa¤l›k hizmetlerinde,

e¤itim düzeyinde, ev ve özel araba sahipli¤inde ve suç oranlar›nda art›fl, kamu ulafl›m›nda ise gerileme var.

• Servis sektöründeki istihdam art›yor.

Yenilikçilik ve kent

Yenilik, anl›k akla geliveren parlak fikirler vebunlar›n hesaps›z uygulamalar› de¤ildir. Bü-yük kent belediyelerinde ve taflra belediyele-rinde s›kça görülen böylesi örnekler önceliklekaynak kayb› olmak üzere vatandafl gözündegüvensizli¤i pekifltiriyor. ‹novasyon, ifllevselli-¤e ve süreçlerin ak›fl›na farkl› bakabilenleringelifltirdi¤i yenilikçi fikirlerin tan›ml› de¤er-lendirme süreçlerinden (Gereksinim, talep,olabilirlik, yap›labilirlik, sürdürülebilirlik, ka-mu de¤eri yaratma gibi ölçütlerin kullan›ld›¤›)geçirilerek uygulamaya sokulmas›d›r.

Bir kentin asli yetkinlikleri üzerine kurulualanlarda en iyi olabilme hedefiyle uzmanlafl-mas› için kentsel giriflimcilik gibi yarat›c›l›k

ve yenilikçili¤e gereksinimi var. Yarat›c›l›k ye-ni düflüncelerin üretildi¤i süreç, yenilikçilikise bunlar›n uygulanma süreci olarak tan›m-lanabilir.

Kapasite ve yetenek inflas›

Kapasite ve yetenek inflas›; bir kurumun sa-hip oldu¤u insan kaynaklar›, bilgi kaynaklar›,teknolojik altyap›s› ve teknoloji kullanma be-cerileri, kurumsal birikimleri ve kaynaklar›-n›n kurumun stratejik hedeflerini sa¤lamaküzere de¤erlendirilerek gereksinimlerinin kar-fl›lanmas› anlam›na gelir.

Kapasite ve yetenek inflas›nda çok önemli birmekanizma iflbirlikleri gelifltirebilmektir. ‹fl-birlikleri veya ortakl›klar, kurumlar›n gerek-sinim duyduklar› bilgi ve becerilere; yenilikçive do¤rulanm›fl metodolojilere, a¤yap›lara veyeni finansman olanaklar›na, toplumsal ge-reksinimlerin karfl›lanmas›nda ve kaynakla-r›n yönetiminde tekrarlanabilir modellere, or-ganizasyon yönetimi ve yönetiflim seçenekleri-ne eriflmelerini sa¤lar.

Kent ortakl›klar› ve kentsel yenilenme

Kentlerin yenilenmesine yönelik siyasalar›nönemli dayanaklar›ndan birisi, yerel yönetim,ifl dünyas› ve gönüllü organizasyonlar aras›n-daki kent ortakl›klar›d›r. Yönetimde bilgi gir-disinin esas al›nd›¤›, hizmet ve süreçlerde ya-rat›c›l›¤›n, yenilikçili¤in yaklafl›m olarak be-nimsendi¤i iyi bir yönetiflime sahip olabilmekiçin “kent ortakl›klar›” kurulmal›d›r.

Söylenenleri açmak üzere fiekil 1, ve fiekil2’ye bak›labilir.

Kenti yarat›c› / yenilikçi yapan nedir?

Bir kenti yarat›c›/yenilikçi yapan özeliklerinen önemlilerinden ikisi özgünlük ve otantik-liktir. Otantiklik, “geçmiflten gelen de¤iflme-mifl özellikler” olarak tan›mlan›rsa, yenilikçikentlerde inovasyon, farkl› ve yeni bir fleyleryapma gereksinimi aras›nda bir gerilim olma-s› da do¤ald›r. Bu özelli¤i ile yenilikçi kentlerfarkl› görüfllerin, de¤erlerin ve kültürlerin fi-

19

Page 15: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

kirlerin çapraz döllendi¤i ve birbirine kar›flt›-¤›, huzursuz ve dinamik yerlerdir. Özetle ya-rat›c› kentler, “yer, insanlar ve yat›r›m”› biraraya getirmede üstünlük sa¤larlar. Bunlar›açacak olursak;

• Yer: Do¤al ve yapay yeflil alanlar›, artistikbölgeleri, iyi planlanm›fl caddeleri ve alanlar›içeren otantik ve özgün nitelikli yerlerdir. Butür yerler yaflayanlar›n yarat›c›l›klar›n› beslerve bölgeye di¤er yarat›c› kiflileri de çeker.

• ‹nsanlar: Farkl›l›klar›n alan› olan yenilikçikent için fikirlerin, esin ve h›rs tafl›yacak yetenekli insanlar›n desteklenmesi ve çekilmesi yaflamsald›r. Kenti planlayanlaradüflen toplumu dinlemek ve onlar›n kat›l›m›n› sa¤lamak üzere bütün engellerikald›rmakt›r.

• Yat›r›m: ‹nsanlar›n temel ekonomik ve sosyal gereksinimlerinin karfl›lanmas›n›n yan› s›ra hepsi inovasyonu destekleyecekolan fiziksel çevrenin iyilefltirilmesi için, kültürel organizasyonlar, sosyal a¤yap›lar ve bilgi üreten kurumlar›n oluflturulmas› gerekmektedir.

Yarat›c› kent

Yarat›c› kentin ay›rt edici özellikleri NeilBradford’un baflar›l› tan›mlamas›yla:• Yarat›c› kentler, yeni fikirlerin yeflerdi¤i veher alandan kiflilerin içinde yaflad›klar› toplu-mu daha yaflanabilir ve çal›fl›labilir k›lmakiçin bir araya geldikleri, deneyselli¤in ve ino-vasyonun dinamik alanlar›d›r. Karmafl›k me-selelerin üstesinden yarat›c› bir biçimde gele-bilmek için de¤iflik bilgiler bir araya getirilir,yayg›n kamusal kat›l›m özendirilir. Karar ve-rilmesinde bütünsel düflünmeye de¤er verilirve ekonomik, sosyal, çevresel ve kültürel he-deflerin karfl›l›kl› ba¤›ml›l›¤› üzerine çal›fl›l›r.Bütün kentler nüfus yo¤unlu¤u ve kurumsalyak›nsall›klarla karakterize edilirken yaln›zcayarat›c› kentlerde bu özellikler; uzun y›llar-dan beri süren bar›nma, yo¤unluk, kat›l›m,koruma ve geliflme gibi kentsel sorunlara ifl-birli¤ine dayal› çözüm gayretlerinde olanaklar/ varl›klar olarak de¤erlendirilir. Sir Peter

Hall’un kilometre tafl› niteli¤indeki kitab›;Cities in Civilization’da belirtti¤i gibi, bukentler “tarih boyunca insan zekas›n›n gizlialevinin ve hayal gücünün tutuflturuldu¤uyerler olmufltur.” (1)

Bilgi yo¤un ça¤›m›zda kentler, yo¤un yüz yü-ze etkileflimlerle yeni fikirlerin ve inovatif uy-gulamalar›n ortaya ç›kt›¤› ideal co¤rafi boyutve sosyal aland›r. Yenilikçi kentler, ekonomikinovasyon, sosyal kat›l›m, demokratik çabalarve çevresel sürdürülebilirlik gibi konulardayerel ve ulusal hedeflere kayda de¤er katk›-larda bulunurlar. Yarat›c›l›k için her düzeydesiyasi aktörleri, devlet organlar›, devletinfarkl› kademeleri, özel kesim, toplumsal yap›-lanmalar, sanat ve fikir insanlar› dahil gönül-lü vatandafllar›n iflbirli¤i ve birlikte çal›fl›lma-s› yaflamsal önemdedir.

Yarat›c› / yenilikçi kent neden önemlidir?

Kentlerin yarat›c›l›k ve yenilikçilik kapasitesi-nin yükseltilmesinde kültür ve sanat›n önem-li bir ifllevi oldu¤u genel kabul gören bir yak-lafl›md›r. Bu ba¤lamda baflar›l› görülen yer-lerle yarat›c›l›k aras›ndaki iliflkinin etkisi ola-bilecek alanlar; yönetiflim inovasyonu, yerelyönetimde inovasyon, ekonomik inovasyon,sosyal inovasyon ve sanatsal ve kültürel ino-vasyon alanlar›d›r.

Örne¤in bir yerel yönetim kültür ve sanatekonomisi gelifltirme amac›yla “bireysel yara-t›c›l›k-ekonomik güçlülük-sosyal inovasyon”ayaklar›na dayal› bir kültür stratejisi geliflti-rebilir. Böylesi bir stratejinin vizyonu: “Sanatve kültürün estetik, karfl›l›kl› anlay›fl ve ileti-flim oluflturmadaki önemi tan›narak, kültürelçeflitlili¤in benimsenip, yarat›c›l›¤›n özendiril-di¤i; vatandafllar›n günlük yaflamlar›nda ya-rat›c› faaliyetlere kat›lmaktan keyif ald›¤› biryer meydana getirmek, sanat ve kültürün e¤i-timin ayr›lmaz bir parças› oldu¤u ve yarat›c›-l›¤›n bilgi ça¤›nda de¤eri ölçülemez bir becerioldu¤u, sanat ve kültürün ruhsal, entelektüelve sosyal yararlar› kadar ekonomi için deönemli bir role sahip oldu¤unun de¤erlendi-rildi¤i bir ortama sahip bir kent oluflturmak”(2) olabilir.

Makale

20

Page 16: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

Kentin böylesi bir vizyonu yaflama geçirecekbir strateji gelifltirmesi için bugüne kadar al›-fl›la gelen yerel yönetim yönetme yöntem vearaçlar›ndan farkl› olarak yenilikçi fikirlere vebu fikirlerin vizyonu gerçeklefltirmede araçolacak hizmet biçimlerine dönüfltürülmesi ge-rekir.

Bu amaçla kurumsal gelece¤i tan›mlayan bü-tün stratejik süreçlerin, vatandafla hizmet veiflbirli¤i süreçlerini tan›mlayan bütün kilitsüreçlerin, çal›flanlar, vatandafllar ve bütünpaydafllar›n deste¤i ve kat›l›mlar› sa¤lanarakiyilefltirmesi ve yeniden gözden geçirilmesiat›lacak ilk önemli ad›mlardan olacakt›r.

Yenilikçi kente geçifl için öneriler

Yukar›da ana bafll›klar alt›nda önemi ve özel-likleri verilmeye çal›fl›lan “yenilikçi kent” yak-lafl›m›n› yaflama geçirmede yard›mc› olabile-cek ve her biri ayr› bir proje bafll›¤›na dönüfl-türülebilecek faaliyetlere örnek olmak üzereöneriler:

• Yenilikçi kent hizmetleri stratejisi gelifltirme

• Yenilikçi yap›lanmalar ve örgütlenmeler• Hizmet maliyetlerini düflürücü

kat›l›mc›l›¤›n sa¤lanmas›• ‹letiflim teknolojilerinin etkin ve yayg›n

kullan›m›n›n sa¤lanmas›• Kurumsal kapasitelerin gelifltirilmesi• Yerel yönetim, ifl dünyas› ve gönüllü

organizasyonlar aras›ndaki kent ortakl›klar›n›n oluflturulmas›

• Bilgi yönetimi stratejisinin oluflturulmas›• Kentin katmanl› haritaland›r›lmas›

(yoksulluk, göç, suç, altyap› v.b)• Kentli olma faaliyetlerinin planlanmas›

ve araçlar›n›n gelifltirilmesi• Yerel yönetimler – üniversite iflbirlikleri

araçlar›n›n oluflturulmas› (bilgi, ö¤renme, servis alma, e¤itim, bilimsel araflt›rmalar v.b)

De¤erlendirme

Genel olarak kamu yönetimi içinde merkeziyönetimin etki alan› içinde yer alsalar da yerel yönetimlerin yenilikçi uygulamalar içinde olabilmeleri ve öncelikle kendi yap›lar›içinde yenilikçi bir kültür oluflturabilme olas›l›klar› daha fazla olabilir. Merkezi yönetimlerin de¤iflim süreçlerini engelleyenetmenler daha fazlad›r. (3) Küresel rekabetigiderek daha fazla hisseden yerel yönetimleryerel dinamiklerini (ay›rt edici, fark yarat›c›co¤rafi, tarihi, kültürel, beceri ve bilgiye da-yal› özellikler) oluflturacaklar› stratejik hedef-ler do¤rultusunda harekete geçirmek için da-ha yarat›c› ve yenilikçi olmak zorundad›rlar.

Yerel yönetimlerin etki alanlar›ndaki (hizmetvermekle yükümlü olduklar›) bölgeyi “nereyeve nas›l” yönlendireceklerini olabildi¤inceaç›k ve esnek bir biçimde tan›mlamalar› gere-kir. Bu yönelim belirlenirken, baflta bölgenin sahip oldu¤u varl›klar› tan›mlana-rak, gelecekte bölgenin yeni konumlanmas›n›sa¤layacak kaynaklar›n, yetkinliklerin ve kurumsal kapasitelerin tan›mlanmas› da gerekecektir.

Söz konusu konumlanma; yenilikçi bilgikentlerinden, nifl ekonomik kalk›nmaya; kül-türel bileflenlerle yerel toplumsal/ekonomikkalk›nmadan, “yenilikçi kente” uzanan vebunlar›n ara kesitlerinden oluflan bir çeflit-lenme gösterebilir.

Kentleri, ya¤maya aç›k bir nesne olmaktanç›karmak üzere toplumsal, sosyolojik ve ekonomik boyutlar›yla ele alan ülke düzeyin-de uygulanacak bir “mega proje”nin olufltu-rulmas›na gerek vard›r. Bu projenin esas alaca¤› ve a¤yap›laflma, kümeler, ö¤renenkent, bölgesel inovasyon, yenilikçi kent v.bkavramlar› içeren siyasan›n oluflturulmas›,söz konusu mega projenin ön ad›m› olarakdüflünülebilir.

Kaynakça1- Bradford Neil, Creative Cities: Structured Policy Dialog Report2- Nancy Duxbury, Creative Cities: Principles and Practices3- Akyos M., Kamuda Yönetiminde Yenilikçilik, www.inovasyon .org

21

Page 17: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

Dosya - Gülizar Büyükkara

Yönetim süreci izin verirse kamuda inovasyon olur

22

Page 18: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

UUzun kuyruklar, çok kolay gi-bi gözüken bir ifllem için bü-yük bir binan›n tüm kat›n›dolaflmalar, ilgisiz çal›flanlar,bazen aylarca al›namayan bel-geler, a¤›r aksak bir sistem…Bunlar›n yan›nda rüflvet,adam kay›rmac›l›k, kadrolafl-ma, yolsuzluk gibi daha daolumsuz taraflar…

‹nsanlar›n akl›ndaki kamu ku-rumlar› imaj›n›n bir parças› neyaz›k ki bu sayd›klar›m›zdanolufluyor. Di¤er taraftan Türki-ye’de devlet sevgisi, kamu çal›-flanlar›na sayg› “devlet baba”sözüyle de perçinlenen kamu-ya güveni de hepten silip at-mamak gerekiyor. Kamu haya-t›m›z›n her yerinde, bizimle il-gili pek çok konu kamuyla ilgi-li. Hepimizin hemen her gündevletle bir ifli oluyor. Sa¤l›k-tan, e¤itime, finansal konular-dan, medeni ifllerimize, ulafl›m-dan, ifl hayat›m›za kadar herfley kamunun bizim için olufl-turdu¤u sistem içinde yürüyor.

‹flte bu nedenle inovasyon bel-ki de en çok kamuda gereki-yor. Kamu kelime anlam› ola-rak devlet kurumlar› ve kamuyasalar›yla yönetilen, kamukaynaklar› ile finanse edilenve kamu yönetimi alan›na gi-ren, sosyal güvenlik, adalet,

güvenlik, e¤itim, sa¤l›k, kül-türle ilgili kurumlar› ifade edi-yor. ‹novasyon kelimesi isebelirli bir alanda yenilik anla-m›na geliyor. Bir kamu kuru-luflunun, ekonomik, toplum-sal veya çevresel de¤er ve fay-da yaratmak için daha gelifl-kin veya yeni hizmetler, ürün-ler, süreçler, sunum yöntem-leri, politikalar ve politikaaraçlar› gelifltirmesi ve bunlar›uygulamaya almas› eylemi ka-muda inovasyon olarak ta-n›mlanabilir.

Kamu da inovasyona muhtaç

Kamunun inovasyon faaliyetle-ri, kamu hizmetlerinin sunulu-flunda iyilefltirmelerin sa¤lan-mas›n›, verimlili¤i art›rmay›amaçlayan yeni yönetim ve ça-l›flma yöntemlerinin gelifltirilipkullan›lmas›n› kaps›yor. Ayr›caetkileflimli politika tasar›m› gi-bi yeni yönetiflim sistemlerininuygulanmas›n›, eski al›flkanl›kve uygulamalarda de¤iflikliklerve iyilefltirmeler yap›lmas›n› veyeni uygulamalar›n gelifltiril-mesini de içeriyor.

Art›k dünyadaki pek çok dev-letin kamusunda da de¤ifliklikçabalar› göze çarp›yor. Gelece-¤i gören devlet yönetimlerioperasyonellikten yöneticili¤e,

sahiplikten ortakl›¤a, hiyerar-fliden tak›m çal›flmas›na yöne-liyor. Bilgili vatandafllar›n da-ha fazla fleffafl›k ve etkileflimbeklentilerinin artmas›, devletyönetimlerini operasyonlar›n›,hizmet verme flekillerini vepaydafllar›yla iflbirliklerini ye-niden gözden geçirmeye zorlu-yor. Bu flekilde, liderler yeni-likçili¤i bürokratik yetenekle-rini gelifltirerek artan beklen-tileri karfl›layacak bir yol ola-rak görüyor.

Bu konuda son dönemlerin eniyi örneklerinden biri ABDBaflkan› Barack Obama’n›n se-çim kampanyas› boyunca yü-rüttü¤ü strateji. Obama, bugü-ne kadar yürütülmüfl en iyi se-çim kampanyalar›ndan biriniuygulad› ve kat›l›mc›l›¤› en üstnoktaya tafl›d›. ‹nsanlar Oba-ma’n›n seçilmesi için kendiçevrelerinde topluluklar olufl-turdular ve büyük stratejininbir parças› haline geldiler.Özellikle gençlerin sürece bukadar heyecanla kat›lmas› bü-yük bir yenilik oldu. Zaten yü-rütülen kampanya boyunca ençok kullan›lan anahtar kelime“de¤iflim”di. Bu kampanyadakien dikkat çekici özellik, inter-netin ve sosyal iletiflim a¤lar›-n›n aktif bir flekilde kullan›l-mas› ve gençlerin internet üze-

Kamu kelime anlam› olarak devlet kurumlar› ve kamu yasalar›ylayönetilen, kamu kaynaklar› ile finanse edilen ve kamu yönetimi alan›nagiren kurumlar› anlatmak için kullan›lan bir kelime. “Kamuda inovasyon”ise iflte bu kurumlar›n yönetimleri, sistemleri, insan kaynaklar› ve uygula-malar› konusunda yenileflim anlam›na geliyor. Pek çok ülkede en büyükekonomik gücü, yat›r›mlar›n ve istihdam›n büyük bölümünü elinde tutankamunun inovasyon ihtiyac› özel sektörden daha fazla asl›nda. Kamudainovasyon bu büyük ekonomik kayna¤›n daha etkin ve verimli kullanmas›anlam›na geliyor. Milyonlarca kiflinin çok daha iyi, kaliteli ve h›zl› hizmetalmas› da yine kamunun uygulamalar›ndaki iyileflmelerle mümkün. Ancakyap›s› gere¤i inovasyonun zor oldu¤u kamuda, belki de en baflta yap›lmas›gereken fley yönetiflim sisteminde inovasyon.

23

Page 19: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

rinden örgütlenmesiydi. Bukampanyan›n bir parças›yd›ancak bu kadar büyük çaplar-da bir örgütlenmeyi kampan-yay› yapanlar bile beklemiyor-du. Böyle bir seçim sürecindensonra Obama adete kamudade¤iflimin, devlette kat›l›mc›l›-¤›n bir simgesi haline geldi.ABD’den al›nan izlenimler in-sanlar›n umutlu olduklar› veart›k kam› yönetiminde köklüde¤ifliklikler bekledikleri yö-nünde. Artan maliyetler ve de-¤iflen arz-talep dengesi kamu

sektörünün vatandafllara sun-du¤u geleneksel kamu hizmet-lerinde farkl› yaklafl›mlar be-nimsemeye itiyor. Günümüzdedevlet yönetim programlar›n›nbaflar›s› vatandafllar, toplu-mun farkl› kesimleri ve sanayi-ciler için yarat›lan gerçekavantajlarla ölçülüyor. Yerelyönetimlerin devletin daha ve-rimli ve daha kolay ulafl›labilirolmas›nda oynad›¤› rol ise hergeçen gün daha fazla önem ka-zan›yor. Ve bu noktada yöneti-flim ve yeni ifl modelleri, yeni-

likçi bir kamu idaresi yarat›l-mas›nda büyük önem tafl›yor.

Öte yandan, kamu hizmetleriuzun y›llara dayanan sabit birkurumsal kültüre ba¤l›. Yöne-tiflim ve yenilikçilik gibi farkl›e¤ilimlerine aç›k de¤il. Oysade¤iflen konjonktürde devletyönetimleri geçmiflin hiyerarflive kontrol prensiplerindenuzaklafl›p, günümüzün ve gele-ce¤in zorluklar›n›n karfl›s›ndadurabilmek istiyorlarsa, yarat›-c› düflünceyi kucaklamaya

24

Dosya

Margaret Thatcher döneminde vatandafl müflteri oldu

Dr. Fikret Üçcan - Bilkent Üniversitesi Ö¤retim Görevlisi ve Baflbakanl›k ve Kültür Bakanl›¤› eski Müsteflar› “Kamuda, etkinlik ve verimlili¤i hizmetin asli unsurlar› aras›nda saymak son y›llarda çok al›fl›lm›fl birsöylem haline geldi. Ama, bunun ciddi olarak benimsendi¤ini gösteren emareler pek fazla de¤il. Ka-mu kurumlar›n›n baz› birimlerinin ad›n›, biraz da özel sektör özentili¤iyle, de¤ifltirip bunlara etkinlik veverimlilik denetimi yapma görevi vermek baz› idarecilerin tutkusu haline geldi. 1980’lerin bafl›nda ‹n-giltere’de Margaret Thatcher’in baflbakanl›¤› s›ras›nda bafllat›lan idarede reform çal›flmalar›nda, “va-tandafl de¤il müflteri” anlay›fl› gündeme dahil edildi. Hatta o kadar ki, hizmette etkinlik ve verimlilik

anlay›fl› abart›ld›. “Vatandafl kamudan ald›¤› hizmetin bedelini müflteri gibi ödemelidir” düflüncesi, Türkiye’de de o dönemiktidarlar›n›n bak›fl aç›s›n› flekillendirdi. Kamunun vatandafltan zorla vergi ald›¤›, ödemeyeni icab›nda mal›ndan mülkün-den edip hapse bile att›¤›, mecburi hizmetler, yükümlülükler tesis etti¤i adeta unutulup, devlet kurumlar› iflverenmifl gibi,verdikleri hizmetten kâr sa¤lamalar› gerekti¤i düflüncesi kamu yöneticilerine dayat›ld›. Onlar da bu politikay› benimsediler.Vatandafl, tercih hakk› olmadan tek ve belirli bir kaynaktan almak zorunda kald›¤› düflük kaliteli, eksik ya da kesintili hiz-met için, adeta kendi iste¤iyle sat›n alm›flças›na bedeller ödemeye mecbur b›rak›ld›. Hizmetlerin birço¤unun kalitesi dü-zeldi ama hâlâ devletin kendisini özel sektör zannetmesi yan›lg›s› ortadan kalkmad›. Gerçekten öyle olsayd›, kamuda ino-vasyona önem verilir, inovatif düflünceler teflvik edilir, etkinlik ve verimlili¤i art›r›c› çareler aran›rd›. Bütün bunlara ra¤men,kamuda inovasyona yönelik çal›flmalar yok de¤il. Meselâ Milli E¤itim Bakanl›¤›n›n bir yenilikçi anlay›fl› gerçeklefltirereke¤itime biliflim deste¤i sa¤lad›¤›n›, Matematik, Fen ve Teknoloji, Türkçe ve Sosyal Bilgiler dallar›nda TTNETV‹TAM‹N, ‹ngi-lizce ö¤reniminde DynEd gibi uygulamalar›n e¤itimde inovasyona yönelik iyi uygulama örnekleri oldu¤unu düflünüyorum.Di¤er baz› e-Devlet uygulamalar›nda da dijital ortam›n inovatif yaklafl›mlar› dikkati çekiyor”

Page 20: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

mecburlar. Yani, inovasyon ih-tiyac› art›k kamunun da kap›-s›n› çald›. Peki, bugüne kadarkap›n›n arkas›nda yani, Türki-ye kamusunda neler oldu?

Bilkent Üniversitesi Ö¤retimGörevlisi ve Baflbakanl›k veKültür Bakanl›¤› eski Müstefla-r› Dr. Fikret Üçcan, kamudayap›lan çal›flmalar ve y›llariçinde yaflanan de¤iflimler ko-nusunda bilgili bir isim. Ka-muda toplam çal›flma süresi42 y›l› afl›yor. D›fliflleri Baflkan-l›¤›’ndan Devlet Planlama Tefl-kilat›’na kadar kamunun pekçok kurumunda görev alm›fl.

Kamuda inovasyon kifliselçabalarla oluyor

Üçcan kamuda inovasyonun,bir sanayi kuruluflunda oldu-¤u gibi, yeni bir ürün veya ye-ni bir hizmet sunulmas› ya dayeni bir prosesin uygulanma-ya konmas› gibi kolayca tarifedebilece¤imiz bir kavram ol-mad›¤›n› söylüyor. Çünkü ka-munun amac› kâr etmek yada zarar›na çal›flmamak gibiölçülerle s›n›rlanam›yor. Ka-mu kurumlar›, vatandafllar›nyarar›n› gözeten bir hizmet yada prosesi, maliyet hesab›nahiç bakmadan, gelir getirip ge-tirmedi¤ini hiç düflünmeden,baflka kaynaklardan sa¤lad›¤›,

hatta borçlanarak elde etti¤igelirleri harcayarak yürürlü¤ekoyabiliyor. Bu nedenle ka-muda inovasyon ticari olmak-tan çok verimlili¤i ve etkinli¤iifade ediyor.

Üçcan “Kamuda kanun, tüzükve yönetmelikleri dar anlamla-r›yla uygulama yaklafl›m› ha-kimdir. Bu nedenle inovasyonancak, rizikosu kendine aitolan bireysel çabalarla gerçek-lefltirilebiliyor. Bireysel çaba-lar› da dünyay› ya da Türki-ye’yi de¤ifltiren büyük devrim-ler, reformlar fleklinde alg›la-mamak gerekiyor” derken as-l›nda kamunun inovasyonuhenüz pek de benimsemedi¤i-ni ifade ediyor. Bireysel çaba-larla yap›lan ifllerin ise pek dekal›c› olmad›¤›n› söylüyor. Üç-can “Kamuda inovasyon çal›fl-malar›n›n kal›c› olmas›n› han-gi flartlar›n etkiledi¤i sorusu-nun cevab›n› bilmek kolay de-¤il. Kamu kuruluflunun aslihizmet konular›n›n içinde ve-ya d›fl›nda olmas› m›d›r? Yok-sa kuruluflun hizmetiyle ilgilibir bask› grubunun ya da birmenfaat grubunun beklentile-rine cevap verip vermedi¤i miönem tafl›maktad›r? Bunlar›nd›fl›nda, “Zaman›n Ruhu”yla(Zeitgeist) izah edebilece¤imizbir olgu mudur?” diyerek ya-p›lan çal›flmalar› sorguluyor.

Üçcan kamuda inovasyon ör-neklerinden biri olarak1965’te cumartesi günleri saat13.00’e kadar çal›fl›lmas›n›nson bulmas›n› gösteriyor:“Okullar, bankalar bile o saat-te tatil olurdu. ‹smet ‹nö-nü’nün Baflbakanl›¤› s›ras›n-da çok genç bir memur olarakBaflbakanl›kta yap›lan bir top-lant›ya amirlerimce gönderil-di¤imi ve kendi hesab›ma cu-martesinin tatil edilmesini ha-raretle destekledi¤imi hat›rl›-yorum. Sonras›nda bu uygu-lama kalkt›, bu bir inovasyon-du. Çünkü uzun y›llar›n gele-ne¤i bir anda de¤ifliverdi.”

Kanuni s›n›rlar, inovasyonuengelliyor

Türkiye Teknoloji GelifltirmeVakf›’n›n kurulmas›n› da birinovasyon oldu¤una dikkatçeken Üçcan, bu fikrin DünyaBankas› uzman›yla birliktekendisinden ç›kt›¤›n› anlat›-yor. “Fikir benden, imkânlar›nseferber edilmesi ondan oldu.Bu fikri ortaya att›¤›m›z gün-lerde flansl›yd›k, çünkü Hazi-ne Müsteflar›yla yak›nd›k ve oda bu ifle s›cak bakt›” diyenÜçcan fikrin zamana ve zemi-ne uygun bir fikir oldu¤unuifade ediyor. Vak›f kurulduk-tan sonra birkaç y›l içinde ifl-lemeye bafllam›fl. Üçcan “Ku-

25

Page 21: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

Dosya

rulufltan sonra iyi ifller deyapt›klar›n› biliyorum. Fakatkendini yenilemeyen bu gibikurulufllar zamanla hayatagelifl nedenlerini kaybediyor-lar” diye ekliyor.

Üçcan, DPT Sosyal PlanlamaBaflkanl›¤› s›ras›nda açt›klar›Türkiye Teknoloji GelifltirmeVakf›, Kültür Bakanl›¤› Müs-teflarl›¤› s›ras›nda oluflturulanTarihi Kentler Birli¤i, Baflba-kanl›k Müsteflarl›¤› s›ras›nda-ki e-Dönüflüm Türkiye ‹craKurulu, Kamu Etik Kurulu gi-bi uygulamalar› da inovasyonörnekleri olarak gösteriyor.Teknoparklar›n kurulma dö-neminde Beyaz Nokta GeliflimVakf› Baflkan› T›naz Titiz’inDevlet Bakan› ve ‹stihdam›Gelifltirme Yüksek Koordinas-

yon Kurulu Baflkan› oldu¤unuanlat›yor. Titiz, iflsizlikle mü-cadele konusunda yararl› ol-du¤una inand›¤› Teknoparkmodelini Türkiye’de uygula-maya karar vermifl ve Tekno-park ad›n› da kendisi koymufl.Bir giriflimcinin, yeni ve ileriteknolojilere dayal› olarakkurdu¤u iflin, bir üniversite-nin yan› bafl›nda daha kolaygeliflme imkân› bulaca¤› dü-flüncesine dayal› olan bu ko-nu, baflta üniversiteler ve baz›sanayi odalar› olmak üzere çe-flitli yerlerde anlat›lm›fl.

Üçcan birileri, ‘Biz onu zatenyap›yoruz’ dedi mi ifl iyice zorakoflulur. Yapt›klar›n›n sizinanlatt›¤›n›zla uzaktan yak›n-dan bir iliflkisi olmad›¤›n› et-raftakilere izah etmek çok zor-

dur. Bir di¤er tehlike de, baz›kurumlar›n ‘O ifli yapmak, ku-rulufl kanunumuza göre bizimyetki alan›m›zdad›r’ fleklindekiiddias›d›r. Bunu öne sürenkurumlar, o ifli ne o güne kadar yapm›fllard›r, ne debaflkas›n›n yapmas›na izin ve-rirler. Böylece yap›lmadan ka-lan ifller o kadar çoktur ki” di-yor. Teknopark konusunda daöyle olmufl. Üçcan, giriflimcile-rin teknoparklarda yerleflme-sinin devlet taraf›ndan çokavantajl› hale getirilince, tek-noloji giriflimcilerini ve onlar›nyarataca¤› inovasyonlar yeri-ne, bu avantajlardan yarar-lanmak isteyen iflletmeler ileavantajlar› onlarla paylaflmakisteyen ev sahibi kurumlar›buluflturan bir sisteme dönüfl-tü¤ünü söylüyor.

Kamuda inovasyona verilebile-cek pek çok örnek de var asl›-na. Son dönemlerde örnekgösterilebilecek projelerden bi-ri Ulusal Yarg› A¤› Projesi, ya-ni UYAP. Bu projede, zamankaybetmeden adaletin yerinegetirilerek vatandafl›n ma¤durolmas›n› engellemek, TürkiyeCumhuriyeti Adli Sistemi’niniflleyiflinin güvenirli¤ini vedo¤rulu¤unu koruyarak siste-me h›z kazand›rmak amaçla-n›yor. Adalet Bakanl›¤› veba¤l› kurulufllar› bünyesindeyürütülen faaliyetlerin ve yar-g› sistemi ile ilgili ifllevlerin

bilgisayar yard›m›yla tam en-tegre bir flekilde otomasyonageçirilmesi hedefleniyor.

UYAP projesi sayesinde vatan-dafl art›k bir SMS göndererek,Türkiye’nin herhangi bir ye-rinde kendi hakk›nda aç›lanveya devam eden bir davaolup olmad›¤› ö¤renebiliyor.SMS’le çal›flan sistem hem va-tandafllar›n hem de avukatla-r›n ifllerini büyük ölçüde ko-laylaflt›r›yor. Sistemin yan›tverdi¤i 4 türlü SMS var;

Sorgu SMSTaraf›n UYAP sistemi üzerin-den cep telefonu ile T.C. Kim-lik numaras› ve dosya numa-ras›n› yazarak anl›k sorgula-ma yapabilmesi

Bilgi SMSKay›tl› abone olan taraf›n ceptelefonuna dosyas› ile ilgili bil-gi mesaj› gönderilmesi

Avukat SMSAvukat›n vekili oldu¤u dosya-lar için Sorgu SMS ve BilgiSMS’ten faydalanabilmesi

UYAP SMSUYAP ekran›ndan dosya taraf-lar›na SMS gönderimi içinkullan›lmas›.UYAP Amerika'da “BilgisayarDünyas› Biliflim TeknolojileriÖdülleri Vakf›” taraf›ndan dü-zenlenen Bilgisayar Dünyas›Onur Program›’nda "Seçkin"(Laureate) Proje onuruna lay›kgörüldü ve 21. Yüzy›l Baflar›Ödülleri için finale kalma flan-s›n› yakalad›. UYAP, AvrupaBirli¤i Komisyonu ve AvrupaKonseyi Adaletin Kristal Tera-zisi yar›flmas›nda 2. oldu. Ay-r›ca 2004, 2005, 2008 y›lla-r›nda eTR Büyük Ödülü ka-zand›.

SMS Bilgilendirme Servi-si’nden haberdar olmayan va-

Bol ödüllü Ulusal Yarg› A¤› Projesi

26

Page 22: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

Mobil Demokrasi ile fleffaf kent yönetimi

tandafllar hala Adliye koridor-lar›nda tüm günlerini geçirebi-liyorlar. Bunun engellenmesivatandafllar›n cep telefonlar›ile bu hizmetten faydalanabi-lecekleri, bu flekilde de vatan-dafllar›n yap›lan bu kamu hiz-metinden etkin flekilde haber-dar olmalar› hedefleniyor.“TCK‹ML‹KNO ABONE” yaza-rak 4060'a göndererek siste-

me üye olunuyor. Ayr›ca Va-tandafl Portal ve Avukat Portalarac›l›¤›yla vatandafllar veAvukatlar kendileri ile ilgilidava bilgilere internet üzerin-den de eriflebiliyorlar.

Bu projenin bir baflka özelli¤ide tan›t›m için televizyonu dakullanmas›. Projeyi daha ge-nifl kitlelere ulaflt›rmak için 2

TV dizisinden faydalan›ld›.Yaprak Dökümü ve MeleklerKorusun isimli dizilerdeUYAP’›n sadece bir parças›olan, cep telefonuyla adliyedehakk›n›zda aç›lan bir icra ta-kibi veya dava olup olmad›¤›;var ise kiflinin davas› hakk›n-da cep telefonuna UYAP siste-mi taraf›ndan bilgi gönderil-mesi konusu ifllendi.

Mobil Demokrasi projesi de ka-muda inovasyon projelerinegüzel bir örnek. Mobil Demok-rasi mobil platformlar arac›l›¤›ile kat›l›m kültürünü art›rmay›amaçl›yor. 2004 y›l›nda baflla-yan çal›flma Mobil DemokrasiDerne¤i’nin çat›s› alt›nda de-vam ediyor. Mobil Demokrasikentli ile yerel yönetimler ara-s›ndaki iletiflim köprüsünüsa¤layan, gerekti¤inde yine ceptelefonunda kent yönetiminedemokratik tercihleri kulland›-ran bir sosyal yaflama tekni¤i.

Bu a¤a cep telefonunun hücrebilgisinden 888 Belediye Yay›nKanal›'n› açarak üye olunabili-yor. Bu kanal flimdilik sadeceTurkcell kullan›c›lar› için aktif.Bu kanal arac›l›¤›yla gün içindegelen mesajlarla yaflan›lankentle ilgili bilgilere ulafl›l›yor.Ayr›ca ayn› sistem üzerindenkentle ilgili demokratik tercih-ler ifade edebiliyor. Mobil de-

mokrasi yerel yönetimler ilehalk›n iletiflimi en etkin, enh›zl› flekilde sa¤layarak, de-mokrasinin ifllerli¤ine katk›dabulunuyor. Uygulama flu anda35 kentte, 7 milyon nüfusa hi-tap ediyor. Sistemde belediyelervatandafllar›na günde 3 kez ceptelefonlar›na yay›n yaparakkent ile ilgili bilgi gönderiyorlar.Duyuru bilgileri (Sa¤l›k, kültür,e¤itim, nöbetçi eczane, kananonsu) gibi bilgilerin yan›ndaçevre bilinci (kald›r›mlara parketmeyin, park kullan›m›, çevretemizli¤i, kent yaflama kuralla-r›) bilgileri ile de toplumun du-yarl›l›¤› oluflturuluyor. Bu bilgiiçeriklerinde siyasi propagan-dalara izin verilmiyor. Projeninikinci platformu daha var.3870 kat›l›m kanal› arac›l›¤›ile oluflturulan bu platformlavatandafl cep telefonunda ilgilikentin ad›n› yaz›p 3870 SMSatarak tüm flikayetlerini veönerilerini yerel yönetime ile-

tebiliyor. Ayn› kanal üzerin-den belediyenin “Park yap›ls›nm› yap›lmas›n m›?” gibi refe-randumlar›na kat›lmak müm-kün oluyor. 3G geldiktensonra bu platformandan bü-tün operatörlerin abonelerifaydalanabilecek.

Mobil Demokrasi Derne¤i Bafl-kan› Arif Muti gönderilen yay›niçeriklerinin iyi oluflturuldu¤ukentlerde projenin halk taraf›n-dan çok benimsendi¤ini söylü-yor. Tar›m, sa¤l›k, nöbetçi ecza-ne gibi binlerce konuda bilgialan vatandafl, ayn› zamandagönderdi¤i öneri ve flikayetlerlekentine karfl› aidiyet duygusukazan›yor. Muti “Bu yenilikçikat›l›m kültürü ile bilgi al›p-ver-mesi sayesinde aktif toplum ol-ma niteli¤i ivme kazand›. Bilgiedinme kanunu ile ortaya ko-nulan bilginin eriflebilirli¤i içinbilgi edinme bilinci ve bilgiyiedinme kolayl›¤› sa¤land›” diyor.

Arif Muti - Mobil Demokrasi Derne¤i Baflkan›

“Uygulama boyunda sosyolog, kent bilimci arkadafllar›m›z ile sürekli yenilikler ekleyerek is-teklerden bir ad›m önde gitmeye çal›fl›yoruz. fiimdilerde mobil demokrasi platformuna(www.mobildemokrasi.com) ücretsiz üye olarak elektronik platformdan da görüfl ve istekleri-ni bildirebiliyorlar. Bu yaklafl›m›z ile e-dönüflümü ve m-dönüflümü (Mobil dönüflüm) ayn› an-da sunabiliyoruz. Yine sistemde gelifltirilen “bizim sokak” projesi çevre duyarl›l›¤›n›n enönemli kriterlerinden biri olan komfluluk iliflkilerimize de katk› sa¤l›yor. Yüzy›llard›r tebaa alg›-lamas› ile yönetilme al›flkanl›¤›na sahip toplumumuza, en çok kullan›lan teknolojik aletle yanicep telefonuyla duyarl›l›klar›n› dile getirme imkan› sa¤l›yoruz.”

27

Page 23: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

EEvde, okulda, iflte, sokakta vepek çok ifllemde tek muhatab›-m›z merkezi ya da yerel yöne-timlere ait flirketler. Özelliklebüyüdükçe yönetimi zorlaflankentlerde kamunun sosyal ha-yat›m›z›n iyilefltirmek için inova-tif projelere ihtiyac› var. ‹zmir’deyap›lan ‹zmir Kent Güvenlik Yö-netim Sistemi (KGYS) projesiasl›nda bu tür inovasyonlara iyibir örnek. MOBESE sistemiyleçal›flan 22 milyon TL’lik bu pro-jenin altyap›s› Siemens IT Çö-zümleri ve Hizmetleri taraf›ndanyap›ld›. Siemens, KGSY’yi ta-mamlay›p anahtar› ‹zmir Valili-

¤ine teslim etti. Siemens IT Çö-zümleri ve Hizmetleri’nden Port-föy ve Teknoloji Yönetimi K›s›mMüdürü Orçun Özalp, projeninkamuya teknolojiden en iyi fle-kilde yararlanma f›rsat› sundu-¤unu, vatandafl›n güvenli¤inekatk› sa¤lad›¤›n›, devlete isekaynaklar›n› verimli kullanmaimkan› verdi¤ini söylüyor.Özalp, projenin, kamuda birlik-te çal›flabilirlik esaslar›n›n vestandartlar›n geliflmesine katk›yapaca¤›n› ifade ediyor.

‹zmir Kent Güvenlik YönetimSistemi (KGYS) projesininamaçlar› nelerdir? Günümüzde insanlar çok yük-sek bir oranda kentlerde yafla-may› seçiyor. Kentlere özelliklede büyük kentlerde yaflamayaolan bu e¤ilim öncelikle megakentlerin h›zla oluflmas›na ne-den oluyor. Buradan hareketleher geçen gün büyüyen flehirle-rin tüm kaynaklar› göz önündebulundurularak etkin bir flekil-de yönetilmesi yüksek önem ta-fl›yor. Ülkemizde kentleflme h›-z›n›n yüksek olmas›, kent gü-venli¤i ve acil durum baflta ol-

mak üzere kent yönetimini kar-mafl›klaflt›r›yor. ‹zmir Kent Gü-venlik Yönetim Sistemi (KGYS)projesi, ‹zmir’de insanlar›n da-ha güvenli yaflayaca¤› bir yöne-tim sistemini oluflturmay›amaçl›yor. Siemens bu sistemi,tüm kamu kurulufllar›n›n bir-likte çal›flabilirlik esaslar› çer-çevesinde hayata geçiriyor.

Projenin kapsam› nedir?Proje, mevcut izleme, soruflturmave müdahale kaynaklar›nda ris-kin azalt›lmas›n›, haz›rl›l›¤›n art-mas›n› ve daha k›sa sürede mü-dahale edilmesini sa¤layacak.Bu do¤rultuda projenin konusu;• Merkezi, bölgesel ve yerel izleme,• Olay, alarm ve ça¤r› yönetimi,

‹zmir Valili¤i, Siemens IT Çözümleri ve Hizmetleri’niniflbirli¤i ile ‹zmir Kent Güvenlik Yönetim Sistemi (KGYS) projesini hayata geçirdi. Proje kamu kurumlar›n›n teknolojiyi daha etkin kullanmas›n› ve flehirde güvenli¤inartmas›n› sa¤layacak. Böylece devlet de kaynaklar›n› daha verimli kullanabilecek.

Röportaj

‘Kent GüvenlikYönetim Sistemi’ ile‹zmir art›k dahagüvenli bir flehir

28

Page 24: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

• Kaynaklar yönetimi,• Görüntü ve veri yönetimi ileanalizi,• Plaka tan›ma ve araç takip,• Komuta kontrol, gibi temel fonksiyonel bileflen-lerdir. Siemens bu bileflenleridestekleyen altyap› unsurlar›n-dan oluflan Kent Güvenlik Yö-netim Sistemi’ni (KGYS) anah-tar teslim olarak kurdu. Ard›n-dan ‹zmir Valili¤i’ne teslim etti.Projenin bütçesi 22 milyon 218bin 234 TL.

Proje kamu kurumlar›na ne-ler katacak?KGYS sayesinde kamu kurum-lar› art›k insan›n s›n›rl› yete-neklerinden mümkün oldu¤un-

ca ba¤›ms›z çal›flacak. Böyleceteknolojiden en fazla katma de-¤eri alacak ve kendi as›l iflineodaklanabilecek. Vatandafllaraise daha güvenli bir flehir sa¤-lanacak. Tabii ki devlet de kay-naklar›n› en optimum flekildekullanma olana¤› bulacak.

Proje fikri nas›l ortaya ç›km›flt›? Proje, fikri ‹çiflleri Bakanl›¤›’n›nanayurt güvenli¤i yaklafl›m›çerçevesinde ortaya ç›kt›.

Yurtd›fl›nda benzer örneklervar m›? Yurtd›fl›nda sadece Siemens tara-f›ndan gerçeklefltirilen 20’ye yak›nülkede benzer örnekler çal›fl›yor.

Bu tür projelerin kamusal dö-nüflümdeki yeri nedir?Proje, kamuda kurumlar aras›iflbirli¤ini birlikte çal›flabilirlikesaslar› ve standartlar çerçeve-sinde sa¤layacak önemli ad›m-lardan biri.

Kamusal yap› bu tür projelerehaz›r m›?Kamusal yap› bu tür projelerehaz›r. Tüm ülke genelinde MO-BESE bafll›kl› projeler yap›l›yor.Ancak yaz›l›m a¤›rl›kl› komutakontrol fonksiyonu ‹zmir d›fl›n-da gerçeklefltirilmeye çal›fl›lanprojelerde olmad›¤›ndan flehiryönetimi ve güvenli¤i hedefineulaflma sürecinde bir miktaryavafl ilerleniyor.

29

Page 25: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

K

Kamu yönetimi, sa¤l›k, adalet, e¤itim, bay›nd›rl›k hizmetleri ve savunma gibi alanlarda vazgeçilmez yat›r›mc› olma rolüne sahip bulunuyor. Toplumsal refah için,kamu yönetiminin, inovasyon odakl› geliflme stratejisini benimsemesi gerekiyor.Yaz›m›zda kamu inovasyon programlar› hakk›nda kapsaml› bir araflt›rmadan örnekler vererek Ulusal ‹novasyon Giriflimi’nin görüfllerini aktaraca¤›z.

U‹G’den Notlar

Kamu sektörü, sadece Türkiye’de de¤il, dün-yan›n geliflmifl ya da geliflmekte olan tüm ül-kelerinde inovasyonun en önemli aktörlerin-den biri. Asl›nda vatandafl›na hizmet üretimsürecinde sürekli yeni ürünler, hizmetler, ör-gütlenme biçimleri gelifltirmek durumundaolan, bir bak›ma kendisi de yenilikçi olmakzorunda olan kritik bir bileflen.

Sa¤l›k, adalet, e¤itim, bay›nd›rl›k hizmetleri vesavunma gibi alanlarda son derece vazgeçilmezyat›r›mc› olma rolüne sahip olan kamu yöneti-minin, toplumsal refah için inovasyon odakl›geliflme stratejisini benimsemesi gerekiyor. Ya-z›m›zda kamu inovasyon programlar› hakk›ndakapsaml› bir araflt›rmadan örnekler vererekUlusal ‹novasyon Giriflimi’nin görüfllerini akta-raca¤›z. PricewaterhouseCoopers’dan SandfordBorins (2001), kamu sektöründe bugüne kadaryürütülen en kapsaml› inovasyon araflt›rmala-r›ndan birini gerçeklefltirdi. Bu çal›flma,300’den fazla say›da, dünyan›n çeflitli yerlerin-de yürütülen kamu inovasyon program›n› ince-ledi. Borins’in kapsaml› araflt›rmas›nda ortayaç›kan, Türkiye’deki kamu sektörü için yararl›oldu¤unu düflündü¤ümüz baz› sonuçlar› buyaz›m›zda paylaflaca¤›z. ‹ncelenen inovasyonprogramlar›nda ana yap›tafl› olarak 5 ortaközellik ortaya ç›k›yor. Bunlar;

a. Sistem yaklafl›m›: Bu kavram, bir kuru-mun planlad›¤› inovasyonun di¤er örgütler-lerle ve bu örgütlerin ilgi duyduklar› alanlarlailiflkisine bakmak, bunu anlamak, gelifltirmek

ve yürütmek; yani inovasyonu daha genifl birbiçimde ele almay›, birbiriyle ba¤lant›l› olarakçal›flmay› ifade ediyor. Baflar›l› inovasyonprogramlar› 3 yaklafl›m› ortaya koyuyor.

1- Gündeme al›nan sorunun di¤er çal›flma-larla nas›l bir iliflkisi oldu¤u; di¤er çal›flma-lardan nas›l etkilendi¤i ve onlar› nas›l etkile-di¤ine dair sistemik bir çal›flma yürütmek

2- ‹novasyonun tasar›m›ndan gerçeklefltiril-mesine kadar olan süreç boyunca kurumlara-ras› koordinasyonu güçlendirmek

3- Kamunun hizmet götürdü¤ü bireyin ihtiya-c›n›n karfl›lanmas›nda, bireyin ihtiyaçlar›nabütünsel bir biçimde yaklaflmak ve çok yönlübir flekilde hizmetlere odaklanmak. Buradayine bütünsellik ortaya ç›k›yor, vatandafl›nihtiyac›n›n kompartmanlara/bölümlere ay›r-maktansa; ihtiyaçlar›n›n tümüne hizmet ede-cek biçimde bir yaklafl›m› ortaya koyman›nönemi hissediliyor.

b. Biliflim teknolojilerinin kullan›m›: Yeniteknolojilerden etkin bir biçimde yararlan-mak, inovasyon programlar›n›n uygulanma-s›nda bir katalizör-çözücü görevi üstleniyor,kamunun hizmet sunumunda ve örgütseloperasyonlarda önemli ölçüde etkinlik yarat›-yor. Yeni teknolojiler, organizasyonlar›n iflle-rini yürütmelerinde benimsedikleri anlay›fliçin gerek duyulan dönüflümlerde yeni f›rsat-lar yaratabiliyor.

Toplumsal refah›n yolu‘kamuda inovasyon’

30

Cemil Ar›kan, Selçuk Karaata

Page 26: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

c. Süreç iyilefltirme: Bu kavram, kamu sek-törünün daha h›zl›, daha dostça ve daha ula-fl›labilir bir biçimde sundu¤u hizmetlerdekiinovasyonun tasarlanmas› anlam›n› tafl›yor.Burada söz konusu olan yenilikler, ParetoKural›n›n uygulamalar›na paralel bir özellikbar›nd›r›yor. Pareto Kural›na göre; olaylar›nyüzde 20’sinin sorumlulu¤u, bütünün yüzde80’inden kaynaklan›r. Veya tam tersi bir du-rum söz konusudur.

d. Özel sektörün veya gönüllü kurulufllar›ndâhil edilmesi: Kamu hedeflerine ulaflma yö-nündeki çal›flmalar›na özel sektörün veya gö-nüllülük esas›na dayal› çal›flan kurulufllar›nkat›labilmesi için gereksinimleri flu flekildeözetlemek mümkündür:

1- Kamu sektörünün özel sektör rekabetineaç›lmas›

2- Özel sektörün de hizmet sunabilece¤i or-takl›klar›n gelifltirilebilmesi

3- Kamu hizmetlerinin sunulmas›nda gönüllüvatandafllar›n ve gönüllülük esas›na dayal›çal›flan kurumlar›n da kullan›lmas›.

e. Sosyal gruplar›n/vatandafllar›n ve kamuçal›flanlar›n›n yetkilendirilmesi: Baflar›l› ino-vasyon programlar›n›n arkas›nda, vatandafllar-la fikir al›flveriflini gerçeklefltirecek biçimde va-tandafllar› uygulama süreçlerine dâhil etmeninve fikirlerini alman›n önemi ortaya ç›k›yor. Ya-n› s›ra, kamu personelinin yetkilendirilmesinindesteklenmesi, personelin risk almas›nda ör-gütsel tolerans düzeyinin art›r›lmas›, vatanda-fla bankolarda hizmet veren kamu personelinincesaretlendirilmesi gibi tüm unsurlar, de¤iflimiçin inisiyatif al›nmas›n› sa¤l›yor. Böylece ka-mu sektöründe inovasyonun desteklenmesi,inovasyon alt ve üst yap›s›n›n güçlendirilmesi

daha da olas› hale gelmifl oluyor. Borins’in ça-l›flmas›nda kamu sektörünün inovasyon yete-ne¤inin art›r›labilmesi için afla¤›daki öneriler-de bulunulmufltur:

• Üst yönetim inovasyon kültürünü destekle-melidir. Üst yönetimin her aflamada deste¤inialmak ihtiyac›yla birlikte özellikle, inovasyo-na rehberlik ederek kurumsal öncelikleri be-lirlemek; inovasyon yapanlar› tan›mak ve tak-dir etmek, ödüllendirme mekanizmalar›n› ge-lifltirmek; yenilikçi çal›flmalar›n parças› olançal›flanlar› merkezi örgütün s›n›rland›rmala-r›ndan mümkün oldu¤u ölçüde uzaklaflt›ra-bilmek gerekir.

• Yenilikçi bireylerin ve tak›mlar›n ödüllendi-rilmesi önemlidir.

• ‹novasyon için yeterli mali kaynaklar›n ayr›lma-s›: Borin’in çal›flmas›na göre, inovasyon program-lar›n›n bafl etmekte en çok zorland›klar› konukaynak elde edilmesidir. Bir organizasyonun sa-hip oldu¤u iç kaynaklar›n aktar›labilmesi içinmali yönetim reformlar›na ihtiyaç duyulmaktad›r.Mali reformlara alternatif veya tamamlay›c› ola-rak ise, kamu sektöründeki yenilikçi fikirlerindesteklenebilmesi için merkezi örgütler taraf›n-dan fonlar›n oluflturulmas› gerekir. ‹srail’in risksermayesi alan›nda gelifltirdi¤i Yozma Modelini iyibir örnek olarak hat›rlatmak yerinde olacakt›r.

• Kamu çal›flanlar›n›n geçmifllerinin farkl› alanlar-dan gelmesi: ‹novasyon, gündemi farkl› bir bak›flaç›s›yla görebilme yetene¤ine gereksinim gösterir.Bu nedenle; bir kurumun çal›flanlar›n›n farkl›geçmifl, farkl› disiplinler, farkl› meslek gruplar› vebirikimlerden gelmeleri, inovasyon olas›l›¤›n› art›-rabilecek bir alan olarak karfl›m›za ç›kabilir.

• D›fl dünyadaki geliflmeleri izlemek: özelliklek›yaslama-benchmarking yöntemleri ile ino-vasyon yetene¤ini desteklemek olas›d›r.

31

Yeni teknolojilerden etkin bir biçimde yararlanmak, inovasyon programlar›n›n uygulanmas›nda bir katalizör-çözücü görevi üstleniyor, kamunun hizmet sunumunda ve örgütsel operasyonlarda önemli ölçüde etkinlik yarat›yor. Yeniteknolojiler, organizasyonlar›n ifllerini yürütmelerinde benimsedikleri anlay›fl için gerek duyulan dönüflümlerde yeni f›rsatlar yaratabiliyor.

Page 27: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

• ‹novasyon tüm kademelerde tüm çal›flanla-r›n sorumluluk almalar›n› gerektirir: Bir or-ganizasyon içinde hiyerarflik yap›dan ba¤›m-s›z biçimde her kademede, her e¤itim seviye-sinde inovasyon yapabilecek, inovasyona kat-k›da bulunabilecek çal›flanlar› görevlendir-mek gerekir. Ezber bozan anlay›fl›n oturmas›için bu alana özellikle dikkat etmek gerekir.

• Deneyimlerden ö¤renme: gerek baflar›lar-dan, gerekse de baflar›s›zl›klardan ders ç›ka-rabilen kurumlar, inovasyon için daha uygunbir iklim yaratabilmektedir. Pilot uygulamala-ra imkân verecek güvenli alanlar yaratabil-mek, inovasyonu destekleyecek deneysel or-tamlar yaratabilmek ö¤renme için uygulama

alan› bulan örnekler aras›nda say›labilir.

• ‹novasyon de¤erlendirme gerektirir: ‹novas-yon politika ve programlar›n› de¤erlendirmekiçin ölçüm birimlerine ve ölçme-de¤erlendir-me yaklafl›mlar›na ihtiyaç duyulmaktad›r.

Kamuda inovasyona dair yaz›m›z› Ulusal ‹novas-yon Giriflimi’nin Toplumsal Refah için ‹novasyonRaporu’nda (www.uig.gen.tr) Ortak Vizyon ve Ge-nel Gereksinimler bölümüyle tamamlamak isti-yoruz. Bu iki bölümde yer alan hedeflere dönükçal›flmalar›n Türkiye’de kamu ve özel sektör, üni-versite ve sivil toplum kurulufllar›n›n çok dahayenilikçi bir bak›fl aç›s›na sahip olmalar›na kat-k›da bulunaca¤›na inan›yoruz.

U‹G’den Notlar

32

Kaynakça1- Ulusal ‹novasyon Giriflimi, Toplumsal Refah için ‹novasyon Raporu, Ekim 2005, www.uig.gen.tr2- Innovation in Public Services Literature Review, uploaded on IDeA Knowledge 09/053- Borins, S. (2001): The Challenge of Innovating in Government, The PricewaterhouseCoopers Endowment for The Business of Government,February 2001 (bir önceki kaynak içinde mevcuttur)

ORTAK V‹ZYONKalk›nma ve büyüme için en temel gereksinimlerden biri oldu¤una inan›lan, toplumun tümkesimlerinin üzerinde mutab›k kald›¤› bir inovasyon vizyonuna ihtiyaç var. Bu gerçekten ha-reketle ve Türkiye’nin küresel inovasyon ekonomisi çerçevesinde; inovasyona dayal› kalk›n-man›n ve büyümenin evrensel ve ulusal gereklerini yerine getiren; ülke çap›nda inovasyonadayal› fikri mülkiyet odakl› bir ekonomik ve sosyal geliflme sürecini gerçeklefltirmeye yöne-len; bu hedefe göre kaynak da¤›l›m› ve örgütlenmeyi sa¤layabilen bir ülke haline gelmesi ‘or-tak vizyon’ olarak öneriliyor. ‹novasyonun toplumun tümünü ilgilendirmesi, bütüncül boyu-tuyla birlikte ortak-kolektif bir sorumluluk anlay›fl› gerektirmesi nedeniyle, Türkiye’nin tümpaydafllar› ile birlikte ortaya konan bu vizyonu hayata geçirebilmesi için bir ulusal mutaba-kat›n sa¤lanmas› gerekiyor.

GENEL GEREKS‹N‹MLER‹novasyon kat›l›mc› bir süreçtir. Aç›k, kat›l›mc› ve paylafl›mc› bir anlay›fl›n temelleri ise iyiiflleyen bir demokratik rejimin varl›¤›na dayan›yor. Ça¤dafl ve demokratik bir toplum düzeni-ne kavuflulmas› durumunda, bilgi ve inovasyona dayanan bir ekonomik sistemi yap›land›r-mak çok daha h›zl›, etkin ve sürdürülebilir olacakt›r. Bu çerçevede demokratikleflmenin ino-vasyona dayal› kalk›nma ve büyüme için olmazsa olmaz bir girdi olarak kabul edilmesine ih-tiyaç duyuluyor. ‹novasyon yapan bir toplum içinde; düflünen, sorgulayan, yarg›layan ve ya-rat›c›l›¤› geliflmifl genç nesillere; genç nesillerle birlikte kendilerini hayat boyu de¤iflime yan›tverecek biçimde güncelleme azmi içinde olan yetiflkin yafltaki yeteneklere gerek duyuluyor.Böylesine bir insan kayna¤›n› içinde bar›nd›ran inovasyona dayal› kalk›nma ve büyüme ilkeve prensiplerini benimsemifl olan sosyal ve ekonomik sistem için, Avrupa Birli¤i’ne tam üyeolmay› kendisine hedef olarak koymufl olan Türkiye’nin, demokraside en geliflmifl AB stan-dartlar›na ulaflmay› özellikle dikkate almas› önemlidir.

Üst yönetim inovasyon kültürünü desteklemelidir. Üst yönetimin her aflamadadeste¤ini almak ihtiyac›yla birlikte özellikle, inovasyona rehberlik ederek kurumsalöncelikleri belirlemek; inovasyon yapanlar› tan›mak ve takdir etmek, ödüllendirmemekanizmalar›n› gelifltirmek; yenilikçi çal›flmalar›n parças› olan çal›flanlar› merkeziörgütün s›n›rland›rmalar›ndan mümkün oldu¤u ölçüde uzaklaflt›rabilmek gerekiyor.

Page 28: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

2

Kamuda inovasyondan bahsetmek için en önemli kriter, kat›l›mc›l›¤› ve fleffafl›¤›sa¤layabilmek. Bu kavramlar› devletimizin kurumlar› idrak etmedi¤i sürece,istedi¤imiz kadar en yeni teknolojileri kullanal›m, en iyi uygulamalar› gerçeklefltirelim, hiçbir ifle yaramayacak.

Ne Yap›yoruz Ne Yapmal›y›z

2001 y›l›n›n bafllar›. Türkiye yeniden birekonomik krizin efli¤inde. Avrupa Birli¤iGenel Sekreterli¤i’ne bir Avrupa Birli¤i iletiflim stratejisi kapsam›nda ToplulukPortal› gelifltiriyoruz. ‹smi www.eutur-key.org. Amac›; devlet, AB, özel sektör,STK’lar, medya, üniversiteler ve bireyler(vatandafl, uzmanlar) aras›nda

AB’ye uyum konular›nda etkileflimli, iletifli-mi ve bilgisi aç›k bir ortam yaratmak.AB’ye uyum sürecini kolaylaflt›rmak üzereçal›flmalar yapmak, kat›l›mc› ve fleffaf birortam yaratmak, devletin de kendi süreçle-rini ayn› fleffafl›kta vatandaflla, toplumlapaylaflmas›n› sa¤lamak.

Ekonomik krize girdi¤imiz dönemin hemenard›ndan, portal da gelifltirilmifl ve uygula-maya konmufltu ki, 2002 y›l›nda TÜS‹ADtaraf›ndan verilen Türkiye eDevlet teknolo-jileri ödülünü ald›. Ald› da, ald›¤› ödülünkategorisi ne fleffafl›kt›, ne kat›l›mc›l›k, nede etkileflimdi. Ald›¤› ödül, tamamen webportal›n›n altyap›s›n› oluflturan içerik yöne-tim sisteminin devlete çok uygun olmas›nedeniyle, “en iyi merkezi web yönetim site-si” ödülü idi.

Biz kat›l›mc›l›k, fleffafl›k ad›na kurdu¤u-muz bu hayali bugün hala gerçeklefltireme-dik. Bu bir hayaldi, çünkü bundan 8 y›lönce de bunu uygulamaya niyet etti¤imizdedevlet bizden bunu istemedi, biz kendimiz“bu böyle olmal›” diye ifle bafllad›k. Amaolamad›. En iyi merkezi web yönetim sitesi

olmas› ayn› zamanda, daha fleffaf ve dahakat›l›mc› olmay› sa¤layan her türlü esnekli-¤i de sa¤l›yordu, ancak ne var ki; siyasi ifl-leri aflamad›k.

Kat›l›mc› ve fleffaf olal›m

2009’da, Devlet Planlama Teflkilat›’n›n(DPT) ulusal temas noktas› oldu¤u CIP-ICTPSP (AB Rekabet Edebilirlik ve YenilikçilikProgram›’n›n alt program› olan Bilgi ve ‹le-tiflim Teknolojileri Politika Destek Progra-m›) çerçevesinde, eParticipation (eKat›l›mc›-l›k) proje teklif ça¤r›s› aç›ld›.

Bu proje teklif ça¤r›s›nda amaç; devlet ile vatandafl aras›ndaki etkileflimi art›rmak,vatandafl ile sivil toplumun politika yapma ve karar verme süreçlerine kat›l›m›-n› art›rmak, eriflilebilir¤i ve kullan›labilirli¤iart›rmak, devlet ile vatandafl aras›ndakisosyal networking kapasitelerini gelifltirmek üzere Web 2.0 teknolojilerinden yararlanmak.

Tam 8 y›l sonra, devlet bunu AB ile bütün-leflmede, henüz geçenlerde imza att›¤› prog-rama kat›l›m karar›yla ister duruma geldi.Ancak, bugünkü durum da bu süreçte ola-s› sorunlar› aflmaya yeterli mi henüz bile-miyoruz.

Yine de, DPT’nin bu programa kat›l›m› vebu yöndeki aktif çabalar›n› desteklemeliyiz.Biz ne kadar desteklersek, bu konuda o ka-dar ileri gideriz.

Kamuda inovasyon içinkat›l›mc› olal›m

34

Leyla Arsan

Page 29: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

Kamuda inovasyondan bahsetmek için enönemli kriter, kat›l›mc›l›¤› ve fleffafl›¤› sa¤-layabilmek. Bu kavramlar› devletimizin ku-rumlar› idrak etmedi¤i sürece, istedi¤imizkadar en yeni teknolojileri kullanal›m, eniyi uygulamalar› gerçeklefltirelim, hiçbir ifleyaramayacak. Buradaki özellikle uygulama-daki di¤er önemli noktalardan ikisi de,“usability” (kullan›labilirlik) ve “accessibi-lity” (eriflilebilirlik). Bu demektir ki, sadecedevlet kurumlar›nda kat›l›mc›l›k ve fleffafl›kkavramlar›n›n oturmas› yetmiyor, bununbir ad›m ötesinde kullan›labilir ve eriflilebi-lir bir ortam sa¤lamak gerekiyor.

Bilgi Ça¤›’n›n Aral›k 2007’de ç›kard›¤›eDevlet teknolojileri ile ilgili say›s›nda yinebu sayfalardaki yaz›mda bu konuya de¤in-meye çal›flm›flt›m. Temel olarak, ePracti-ce.eu AB eDevlet ödülleri ile eTR aras›ndakifark›n vatandafla eriflim ve kullan›labilirlikile ilgili farkl›l›klar oldu¤undan bahsetmifl-tim. Ülkemizde, B‹T konusunda çok yarat›-c› ve uygulama düzeyi yüksek eDevlet por-tallar› ve yaz›l›mlar gelifltiriliyor. Hatta öyle ki; Avrupa’da kullan›lmayan, uygulan-mayan özellikle mobil teknolojilerin kulla-n›ld›¤› çok farkl› eDevlet, mDevlet uygula-malar› var.

Ancak, hepsindeki ortak özellik; paylafl›ml›,ortak kat›l›ml› ya da fleffaf olmamalar›. Belediyenin bir uygulamas›nda vatandafl

ile belediye aras›nda her fley gizli kal›yor,ya da belediye istedi¤i zaman istedi¤i bilgiyifleffaflaflt›r›yor, istemedi¤i bilgiyi gizleyebili-yor. ‹flte burada e¤ilmemiz gereken konu:eriflilebilirlik ve kullan›labilirlik olmal›. Web 2.0 teknolojileri bize bunu kolaycasa¤l›yor. Ülkemiz bireyleri, vatandafllar› bu tip uygulamalara son derece yatk›n. Facebook tarz› uygulamalar ile ortak paylafl›m ve kat›l›m davran›fl biçimleriniçoktan edinmifl durumda. S›ra, devletimizkurumlar›nda.

Türkiye 43. s›rada eHaz›r

Benim görüfllerim ve deneyimleri bir kena-ra b›rak›p, olay› bir de daha bilimsel biraç›dan inceleyelim. Kamuda inovasyon içinolmazsa olmaz bir konu, Bilgi ve ‹letiflimTeknolojileri. Geçenlerde The Economist In-telligence Unit taraf›ndan eReadiness Ran-kings 2009 Raporu yay›mland›. Tüm dün-yada, 7 ana kategoride ülkelerin bilgi veiletiflim teknolojilerini sosyal ve ekonomikfaydaya dönüfltürme kapasitelerini ölçenDanimarka’n›n ilk s›rada yer ald›¤› buaraflt›rmada, Türkiye geçen y›l oldu¤u gibiyine 70 ülke aras›nda 43. s›radaki yerinikorudu.

Bu y›l kategoriler ve a¤›rl›klar› flöyle belir-lenmifl: Ba¤lanabilirlik ve teknoloji altyap›s›yüzde 20, ifl ortam› yüzde 15, sosyal ve

35

Grafik 1

Page 30: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

kültürel ortam yüzde 15, yasal ortam yüzde10, kamu politikalar› ve vizyonu yüzde 15,tüketici ve ifl düyas›n›n uyumu yüzde 25.Genel s›ralamada 10 üzerinden 5,34 puan alan Türkiye, Ba¤lant›’da 4,85, ‹fl Ortam›’nda 5,94, Sosyal ve Kültürel Ortam’da 5,93, Yasal Ortam’da 5,45, KamuPolitikalar› ve Vizyonu’nda 5,35, Tüketici ve ‹fl Dünyas›n›n B‹T Kullan›m›’nda 4,98puan ald›.

Bu kategoriler aras›nda kamuda inovasyo-nu do¤rudan etkileyen 2 kategori var: Ka-mu politikalar› ve vizyonu ile sosyal ve kül-türel ortam. Öncelikle sosyal ve kültürelortama bakt›¤›m›zda, ölçüm kriterleri e¤i-tim düzeyi, internet okur yazarl›¤›, giriflim-cilik düzeyi, iflgücünün teknik becerileri,inovasyon düzeyi olarak belirtiliyor. OrtaDo¤u ve Afrika’da bölgesel liderler 7,5 pu-anla ‹srail, 5,93 puanla Türkiye. Grafik2’de de görülece¤i üzere, bölgesel liderleraras›nday›z ama en düflük puanla yer al›-yoruz.

eHaz›rl›k eksiklerimizi iyilefltirmeli

Kamu politikalar› ve vizyonu kategorisinde,kifli bafl›na kamunun B‹T harcamalar›, say›salgeliflim stratejisi ve eDevlet stratejisi, onlinesat›n alma, vatandafllar ve ifl dünyas› için on-line kamu hizmetlerinin uygunlu¤u, eKat›l›m-c›l›k (BM eKat›l›mc›l›k endeksi baz al›n›yor)ölçüm kriterleri olarak belirtiliyor. Türkiye bukez, 5.35 ile sosyal ve kültürel ortamdan dahadüflük bir puan alm›fl görünüyor.

Türkiye’nin bu puan›, Vietnam, Filipinler veRomanya ile eflit. AB ile bütünleflme sürecindeolan, eDönüflüm ‹cra Kurulu ve çal›flmalar›olan ve ayn› zamanda eDevlet stratejileri orta-ya koyup, uygulamay› teflvik etmek üzere hery›l eTR ödülleri da¤›tan ülkemizin puan›ndakidüflüklük, yukar›da bahsetti¤im kiflisel ve de-neyimsel görüfllerimle ba¤dafl›yor. Bununlabirlikte yap›lmas› gereken, bu istatistikleri cid-diye al›p, buradaki sorunlar› bilimsel bir çal›fl-mayla araflt›rmak ve bu konuda öneriler gelifl-tirmek üzere bir çal›flma bafllatmakt›r. Bu

Ne Yap›yoruz Ne Yapmal›y›z

36

eReadiness Ranking’de ülke olarak eksikliklerimizin araflt›r›ld›¤› ve bu konudaiyilefltirme önerilerinin gelifltirildi¤i bir uzmanl›k veya dan›flmanl›k çal›flmas›yap›lmal›. Bu konu e-Dönüflüm Türkiye ‹cra Kurulu taraf›ndan üstlenilmeli. Kurul,geç olmadan yeni baflkan›yla birlikte çal›flmalar›n› h›zland›rmal›.

Grafik 2

Page 31: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

araflt›rma ve iyilefltirme çal›flmas›n›n da yinee-Dönüflüm Türkiye ‹cra Kurulu taraf›ndansahiplenmesi gerekiyor.

Web 2.0 ve eKat›l›mc›l›k

eReadiness Rankings 2009 Raporunda, devle-tin B‹T stratejilerinde politika ve vizyon gelifltirmede eKat›l›mc›l›k’›n rolünden de bahsediliyor. Bunun için de, Birleflmifl Millet-ler eKat›l›mc›l›k endeksi baz al›nm›fl. Rapor-da, bizde 4 s›ra yukar›da olan Meksika, çokdaha düflük s›ralarda yer alan Ürdün ve Vietnam’›n vatandafllar›na destek ve dan›fl-manl›k için birçok say›sal kanal› kullan›labi-lir hale getirdi¤i ve bu anlamda eKat›l›mc›-l›k’ta ilerledi¤i belirtiliyor.

Raporda belirtilen önemli bir baflka konu da,ekonomik kriz nedeniyle, eDevlet eylemlerindebaz› tehditlerin olufltu¤u. Örne¤in Ocak2009’da Çin’deki Ulusal Sertifikasyon ve Akre-ditasyon ‹daresi’nin 19 farkl› tipteki bilgi gü-venli¤i ürününde ürün sertifikasyonu zorun-lulu¤u getirmesi, Çin’deki B‹T ve endüstrioyuncular›n›n, yabanc› teknolojilerin yurdagiriflinin h›zlanaca¤› korkusunu yaratt›. Bu-nunla birlikte, birçok devletin eReadiness(eHaz›rl›l›k) konusundaki politikalar›n› uygu-lamaya odaklanmay› sürdürecekleri belirtili-yor. Afla¤›daki grafikte kamu politikalar› vevizyonunda bölgesel liderler aras›nda Türkiyeyer alm›yor. ABD tüm ülkeler aras›nda en ba-fl› çekiyor. Güney Kore ve Danimarka ard›n-dan geliyor. Meksika, (BM eKat›l›mc›l›k en-deksinde 7. s›rada) eMexico program› ile çoklubilgi ve yüksek eriflimli portallarla düzeyiniart›rm›fl görünüyor. Genel olarak, eKat›l›mc›-l›k kavram›n›n Web2.0 ve di¤er sosyal medyauygulamalar› kullan›larak yap›lan politik far-k›ndal›k kampanyalar› ile daha da yayg›nlaflt›-¤› ortaya ç›k›yor. ABD’nin yeni baflkan› BarakObama’n›n seçim kampanyas›n›n eKat›l›mc›l›k

(tour de force) uygulamas› kullanmas›yla,yurtd›fl›nda yaflayan ABD vatandafllar›n›n ka-t›l›m›n›n baflar›l› olarak gerçekleflti¤i belirtili-yor. Bu arada Türkiye’nin en düflük puan al-d›¤› kategori de, ba¤lanabilirlik kategorisi.Bilgi Teknolojileri ve ‹letiflim Kurumu’nu il-gilendiren bu konuda da acil önlemlerin al›n-mas› gerekli. Kurum, “youtube” gibi siteleriTürk kullanc›lar›na kapatma uygulamas› ilezaman harcamak yerine zihniyeti biraz de¤ifl-tirip, “D›fl dünyada neler olup bitiyor, biz ne-redeyiz” diye düflünse ülkemiz ve hepimiz içinçok daha yararl› olacak.

ä eReadiness Ranking’de ülke olarak eksiklikleri-mizin araflt›r›ld›¤› ve bu konuda iyilefltirme öne-rilerinin gelifltirildi¤i bir uzmanl›k ve/veya dan›fl-manl›k çal›flmas› yap›lmal› ve e-Dönüflüm Türki-ye ‹cra Kurulu taraf›ndan üstlenilmeli

ä e-Dönüflüm Türkiye ‹cra Kurulu geç olmadan yenibaflkan›n› belirlemeli ve çal›flmalar›n› h›zland›rmal›.

ä eParticipation proje teklif ça¤r›s› henüz aç›ld› ve23 Eylül 2009’a kadar Avrupal› ortaklarla iflbirli-¤i için projeleri bekliyor. Yerel Yönetimler bafltaolmak üzere, kamu kurumlar› ve destekleyici B‹Tkurumlar› ortak projeler için AB’de networkingyapmal› ve iflbirlikleri kurmal›.

ä Bilgi Teknolojileri ve ‹letiflim Kurumu organizas-yonel süreçlerini AB ile bütünleflme do¤rultu-sunda daha fleffaf ve kat›l›mc› olmak üzere yeni-den yap›land›rmal›

ä TÜB‹TAK ‹fiBAP fonundan faydalanarak, kamudainovasyona yönelik teknolojik çal›flmalar için çözümsa¤lay›c› özel sektör kurumlar› özellikle yerel yöne-timler ve di¤er kamu kurumlar› ile iflbirli¤i yapmal›.

ä Vatandafl›n do¤rudan hizmet ald›¤› kamu websayfalar›n›n daha yüksek düzey kullan›labilirlikve eriflilebilirli¤e sahip olabilmesine yönelik far-k›ndal›k çal›flmalar›n›n yap›lmas› için projelerüretilmeli, bu projelere de e-Dönüflüm Türkiye‹cra Kurulu öncülük etmeli ya da fon ay›rmal›

ÖNER‹LER

Kamuda inovasyondan bahsetmek için en önemli kriter, kat›l›mc›l›¤› ve fleffafl›¤›sa¤layabilmek. Bu kavramlar› devletimizin kurumlar› idrak etmedi¤i sürece, istedi¤imiz kadar en yeni teknolojileri kullanal›m, en iyi uygulamalar› gerçeklefltirelim, hiçbir ifle yaramayacak.

37

Page 32: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

DDan›flmanl›k firmas› Techno-polis Group geçti¤imiz y›l ka-muda inovasyon altyap›s›nakatk› sa¤layacak bir projebafllatt›. Kamuda ‹novasyon(Kam‹n) projesinin pilot uy-gulamas› flu anda Maliye Ba-kanl›¤› Strateji GelifltirmeBaflkanl›¤› ile yürütülüyor.Technopolis Group TürkiyeDirektörü fiirin Elçi, projeninkamuda inovasyon altyap›s›-n› güçlendirmek amac›yla

oluflturuldu¤unu söylüyor.Kamunun inovasyon konu-sunda özel sektörün sahipoldu¤u deneyime sahip olma-d›¤›n› ifade ediyor. Elçi’ye gö-re henüz pilot olan bu uygu-lama kamuda daha büyükinovasyonlar›n önünü aça-cak. fiu anda pilot projeylearaflt›rmalar yap›l›yor, ortayaç›kan sonuçlarla kamu kuru-lufllar› için gerekli inovasyonsistemini tasarlan›yor.

Kamuda ‹novasyon (Kam‹n)projesini yapmaya nas›l ka-rar verdiniz?Technopolis olarak dan›fl-manl›k ve e¤itim faaliyetleri-mizin yan›nda ekonomik vetoplumsal kalk›nmaya yöne-lik bilginin üretilmesi konu-suna büyük önem veriyoruz.Kuruluflumuzun 20 y›ll›kgeçmiflinde, tabii ki akade-mik kökenli olman›n verdi¤ibir toplumsal misyonla arafl-t›rma ve gelifltirme faaliyetle-ri her zaman ön planda olu-yor. Kam‹n projesini de bumisyonla bafllatt›k. Projeninen önemli özelli¤i, bafllad›¤›-m›z dönem itibariyle dünya-daki ilklerden birisi olmas›y-d›. Dolay›s›yla uluslararas›boyutta da Türkiye’de üreti-len yeni bilginin di¤er ülkele-re transferi konusuna da çokönemsedik ve bu konuda dabir yol kat ettik.

Pilot uygulama sürüyor

Böyle bir projenin amac›nedir?Bugün özel sektörü oldu¤ukadar kamu sektörünü deyak›ndan ilgilendiren ekono-mik ve toplumsal geliflmeler,üstesinden gelinmesi gerekenönemli güçlükleri ve yakalan-

Dan›flmanl›k firmas› Technopolis Group, Maliye Bakanl›¤›’yla birlikte Kamuda ‹novasyonprojesini gerçeklefltiriyor. Henüz bir pilot uygulama olan proje, kamu için gereken inovasyon sistemini tasarlamay› amaçl›yor. Proje kapsam›nda yerli yabanc› uzmanlar›nkat›l›m›yla hedef kitlelere yönelik seminerler, konferanslar ve e¤itim faaliyetleriylefark›ndal›k çal›flmalar› da yap›l›yor. Technopolis Group Türkiye Direktörü fiirin Elçi, projenin kamuda inovasyonun önünü açmak için önemli bir ad›m oldu¤unu söylüyor.

Röportaj

Kam‹n projesi kamuda inovasyoniçin ideal sistemi ar›yor

38

Page 33: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

mas› gereken f›rsatlar› bera-berinde getiriyor. Vatandafl-lar›n taleplerine daha iyi ya-n›t verme ihtiyac›, daha s›-n›rl› kaynak ve operasyonelkapasite ile daha genifl ke-simlere hizmet sunma gere¤iinovasyonu zorunlu k›l›yor.Hizmet kalitesini art›rmak,hesap verebilir, sorumluluksahibi, etkin ve verimli birkamu sektörü oluflturmak gi-bi pek çok neden kamu ku-rumlar›n›n sürekli inovasyonyapmas›n› gerektiriyor. An-cak, uluslararas› düzeydeinovasyonun sistemli ve stra-tejik bir yönetim anlay›fl› ha-line gelmesine yönelik bilgive deneyim özellikle özel sek-töre yönelik. Bu deneyimlerbir kamu kuruluflunun kul-lanabilece¤i derinlikte de¤il.Biz bu projeye 2007’de baflla-d›¤›m›zda konuyla ilgili dün-ya çap›nda çal›flan uzmanla-r›n say›s› da bir elin parmak-lar›n› geçmiyordu. Bugün birfirmaya çok rahatl›kla ino-vasyon sistemleri kurup yö-

netmelerini sa¤layabiliyoruz.Ama bir kamu kuruluflu için bunu söylemek, projeninbafl›nda mümkün de¤il. Do-lay›s›yla Technopolis olarak“Kamuda ‹novasyon” (Kam‹n)projemizi bir araflt›rma ve gelifltirme projesi olarak bafllatt›k ve kamu kuruluflla-r› için gerekli inovasyon sisteminin tasarlanmas›n› ve pilot uygulamas›n› amaçlad›k.

Proje nas›l ilerliyor?Projeye genifl çapl› literatürve kapsaml› saha araflt›rma-lar›yla bafllad›k. Türkiye’deve dünyadan seçti¤imiz bafl-ka ülkelerde karfl›laflt›rmalar›ekledi¤imiz bu araflt›rmalarlamevcut durumun bir resminiçektik. Daha sonra farkl› tek-nik ve yöntemler gelifltirerekbunlar› kamu kurumlar›m›z-da test ettik. Pilot uygulama-n›n yap›ld›¤› kuruluflumuz,Maliye Bakanl›¤›’n›n StratejiGelifltirme Baflkanl›¤› oldu.Ayn› zamanda konuyu daha

genifl bir paydafl kitlesineyaymak ve araflt›rma ve ge-lifltirme çal›flmalar›n›n kritikaflamalar›nda geri beslemeleralmak üzere “Kamuda ‹no-vasyon Liderleri Platformu”kurduk. PlatformumuzdaTürk kamu sisteminin öndegelen kurumlar›n›n üst dü-zey yetkilileri yer al›yor. Sü-reç boyunca inovasyonu tümboyutlar›yla ele al›yoruz. Ay-n› zamanda pek çok destek-leyici faaliyet yürütüyoruz.Yerli yabanc› uzmanlar›n ka-t›l›m›yla hedef kitlelere yöne-lik seminerler, konferanslarve e¤itim faaliyetleriyle defark›ndal›k üzerinde çal›flma-lar›m›z sürüyor. Projeninfarkl› uzmanl›klar gerektirenfarkl› aflamalar› ve alt proje-leri var. Proje ekibimizdekiarkadafllar›m›z›n say› ve nite-li¤i de buna göre farkl›l›kgösteriyor. Temelde projeyi10 kiflilik bir çekirdek ekiple,yerli ve yabanc› uzmanlar›-m›zdan oluflan genifl bir kad-royla götürüyoruz.

39

Page 34: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

‹novasyon kamuda farkl›

Kamuda bu tür bir projeyapman›n zorluklar› var m›?Asl›nda kamu kurulufllar›m›z-da yapt›¤›m›z uygulamalardaözel sektördekinden çok farkl›olmayan zorluklarla karfl›lafl-t›k. Çünkü temelde, inovasyo-na iliflkin bariyerlerimiz, ayn›kültürel ve sosyal unsurlar-dan kaynaklan›yor. Ancak,kamu kurulufllar›nda moti-vasyon, teflvikler ve iklim özelsektörden oldukça farkl›. Do-lay›s›yla tasar›m boyutundatüm bu faktörleri çok iyi ana-liz etmek ve bunlara cevapvermek gerekti. Test ve uygu-lamalarda buna göre farkl› bo-yutlarda gerçeklefltirildi. Tümbunlara ra¤men, genel olarakkamu kurulufllar›m›za bakt›-¤›m›zda en büyük engel, yöne-tici ve çal›flanlar›n h›zl› sirkü-lasyonunda görünüyor. Sü-reklili¤in büyük önem tafl›d›¤›bu tür dönüflüm hamlelerindeen kal›c› çözüm fark›ndal›k vesahiplenmenin her seviyedenolabildi¤ince genifl kesimlereyay›lmas›. Biz de ilk gündenbu yana konunun bu boyutu-na büyük önem veriyoruz.

fiu anda nas›l bir aflamayageldiniz? fiu an itibariyle projenin ge-rektirdi¤i tasar›m ve testlerigerçeklefltirdik. Farkl› hedefkitlelere yönelik uygulamaçeflitlendirmelerine devamediyoruz. Uluslararas› boyut-lar› da olan iki alt projeyi he-nüz bafllatt›k. Bunlar daaraflt›rma gelifltirme boyutuolan alt projeler ve tamam-land›¤› zaman sonuçlar›n›yayg›nlaflt›raca¤›z. Ayr›ca,konuya kullan›c› boyutundadaha genifl kesimleri dahiledecek çözümler üzerinde deçal›fl›yoruz.

E¤itime inovasyonu getirdik

Proje, Türk kamu sektörün-de neleri de¤ifltirecek? Bundan 5 y›l kadar önce, e¤i-tim sistemine inovasyonu en-tegre etmek hayaliyle, özelsektör ve sivil toplum olarakbafllatt›¤›m›z bir projemiz var-d›: “Eski Köye Yeni Adet Geti-rin!” Bu projemizi de büyükhayallerle ama küçük ad›m-larla bafllatm›flt›k. Bafllang›ç-ta, pilot uygulamay› yapt›¤›-m›z okullardaki ö¤retmen veö¤rencilerimizle bir dönüflümhalkas› bafllatmak ve bunuolabildi¤ince geniflletmekle iflekoyulduk. Ama çok da uzunbir zaman geçmeden, yaklafl›k1,5 y›l sonra, çabalar›m›z MilliE¤itim Bakanl›¤› Talim ve Ter-biye Kurulu’nun dikkatiniçekti ve birlikte çal›flarak Tek-noloji Tasar›m program›n›,inovasyonu merkeze yerleflti-rerek tasarlad›k. Sonra daders yurt genelinde tüm okul-larda okutulmaya bafllad›. Odönemden itibaren ö¤retmen-lerimizin konuyla ilgili e¤itim-lerine katk›m›z da sürüyor.Böylece, inovasyonu bir kav-ram olarak ö¤renen, anlayanve uygulamalar›n› gerçekleflti-ren bir nesil yetiflmeye baflla-d›. Kam‹n’le de bu kadar k›sasürede kapsay›c› ve kal›c› bir

sisteme ulafl›r m›y›z bilemiyo-rum ama tabii ki idealimiz buyönde. Ayr›ca, özünde kültürelde¤iflimi bar›nd›ran ve çok ge-nifl bir kitleyi kapsayan bu türdönüflüm giriflimlerinde sab›r-l› olmak ama durmadan çal›fl-mak gerekiyor.

Bu tarz bir proje baflka ül-kelerde var m›? Biz projeye bafllad›¤›m›zda di-¤er ülkelerde benzer çal›flma-lar yok denecek kadar azd›.Sadece konunun araflt›rmaboyutunda belli kurumlar›nçabalar›n› görüyorduk. Gelifl-tirme aflamas›na gelmifl uygu-lamalar da pek bulunmuyor-du. Bugün konuyu ulusal po-litika düzeyine ç›karan birkaçülke var. Bunlar içinde en ba-flar›l›lar› ‹ngiltere ve GüneyKore. ‹ngiltere’nin bu sayedeüçüncü nesil inovasyon politi-kalar›n› tasarlama ve uygula-ma boyutuna geçti¤ini de gö-rüyoruz. Çok sistemli ve tümkamu sistemini kapsayan birgiriflim fleklinde bunu bafllat-t›lar ve bir inovasyon bakanl›-¤› kurdular. Bizim konuylaçal›flmalar›m›z ‹ngiltere’de de-vam ediyor. Güney Kore veçok sistemli olmasa da konu-yu gündemlerine tafl›yan ülke-lerle de bilgi ve deneyim pay-lafl›m›m›z› da sürdürüyor.

Röportaj

40

Page 35: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

TTeknoloji Yat›r›mlar› ve Da-n›flmanl›k Sanayi ve TicaretA.fi (TEKNOYAD) YönetimKurulu Baflkan› Ömer Kay-makçalan, sanayi kuruluflla-r›n›n yönetiminde 30 y›ldanfazla deneyime sahip birisim. 1991 – 2000 aras›ndaMarmara Araflt›rma Merke-zi’ni (MAM) yöneten Kaymak-

çalan, sanayi ve MAM aras›n-da kurdu¤u yak›n iliflkilerlean›l›yor. Türk kimya endüs-trisine katk›lar›ndan ötürü,Türk Kimya Derne¤i fierefÖdülü, ODTÜ Tar›k SomerÖdülünü alan Kaymakçalan,2001’den bu yana TEKNO-YAD’›n yönetimi üstleniyor.Kaymakçalan, kamuda ino-vasyona sadece teknolojikanlamda de¤il çok yönlü ola-rak ihtiyaç duydu¤umuzuancak kamudaki hiyerarflikdüzenin inovasyonu yavafl-latt›¤›n› söylüyor. Anayasade¤iflikli¤inin kamuda ino-vasyon için önemine de¤inenKaymakçalan, Türkiye’demerkeziyetçi yönetim modeli-nin gevfletilmesi, yerel yöne-timler reformunun yap›lmas›-n›n en önemli ancak en zoryenilik konular› oldu¤unubelirtiyor.

Türkiye’de kamu yöneti-minde nas›l bir düzen ha-kim?Türkiye'de kamu yönetiminekat› bir hiyerarflik düzen ha-kimdir. Bunun sonucu ola-rak her karar en üst makam-dan bekleniyor. Yöneticilerininisiyatif kullanma haklar›yok. Bir yönetici inisiyatifkullanarak sonucu olumlu

bir ifl yapsa kendisine teflek-kür edilmek yerine hesap so-ruluyor. Her karar için enüst makam›n onay› beklendi-¤i için ifller çok yavafll›yor.Bu nedenle ifller çok geç so-nuçlan›yor veya yap›lam›yor.Teknoloji kullan›m› geliflmek-le birlikte yeterli olmad›¤›n-dan vatandafla sunulan hiz-met yavafl ve yetersiz kalite-de. Teknoloji kullan›m›n›nyetersiz olmas› kamu faali-yetlerinin tamam›nda verimdüflüklü¤üne sebep oluyor.Teknolojik yetersizli¤e, kat›hiyerarflik yap›dan kaynakla-nan yönetim zaaf› da ekle-nince verim düflüklü¤ü dahada art›yor.

Sorumlu yurttafl ve fleffafdevlet inovasyonun birerparças›

Kamuda inovasyon deyincene anlamam›z gerekiyor?Kamuda inovasyon deyince; • Bireyi devlete kul olmaktanç›kart›p vergisinin hesab›n›soran sorumlu yurttafl yapa-cak,• Devleti yurttafl›na hizmeteden, hesap veren fleffaf dev-let yapacak,• Kamu hizmetlerinde kaliteve h›z› art›racak,

Teknoloji Yat›r›mlar› ve Dan›flmanl›k Sanayi ve Ticaret A.fi (TEKNOYAD) Yönetim KuruluBaflkan› Ömer Kaymakçalan, kamuda inovasyonun sadece teknolojiyi de¤il pek çok alan›kapsad›¤›n› ifade ediyor. Kaymakçalan’a göre en acil inovasyonun, yönetim modeli vemevzuatta yap›lmas› gerekiyor. Ayr›ca merkeziyetçi yönetim modelinin gevfletilmesi, yerelyönetimler reformunun yap›lmas› en önemli yenilik konular› aras›nda yer al›yor. Ancakkamudaki kat› hiyerarflik yap›, inovasyonun önünü t›k›yor.

Röportaj

Kamuda inovasyonun önündekiengel ‘kat›, hiyerarflik yap›’

42

Page 36: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

• Kamu yönetiminde verimli-li¤i art›racak, • Kamu giderlerinde maliyetidüflürecek de¤ifliklikleri veyenilikleri anl›yoruz. Bu yeniliklerin sadece tekno-lojik olmas› gerekmiyor. Yöne-tim usulleri ve mevzuatta daönemli yenilikler yap›lmal›.

En çok hangi alanlarda ino-vasyona ihtiyaç var? En çok ihtiyaç olan alan yö-netim modeli ve mevzuatt›r.Bunu en üst düzeyde düflün-dü¤ümüzde akla yeni anaya-sa yap›lmas› gelir. Bireyindevlet karfl›s›nda kul mu-amelesi gördü¤ü kutsal dev-let modelinden bireyin yurt-tafl oldu¤u, devletin yurttafl›-na hizmet için var oldu¤u,vergisini veren yurttafl›n dev-letten vergisinin hesab›n› so-rabildi¤i bir devlet yap›s›oluflturulmal›. Anayasa ilebirlikte merkeziyetçi yönetimmodelinin gevfletilmesi, yerelyönetimler reformunun yap›l-mas› en önemli yenilik konu-lar›. Bu konular en önemliolmalar›n›n yan›nda gerçek-lefltirilmesi en zor olanlard›rda. Bu yeniliklerin gerçeklefl-tirilmesi ancak konuya sahipç›kacak bir siyasi irade ilemümkün.

Kamuda inovasyona en iyiörnek e-devlet

AB’ye üyelik süresi kamudainovasyona katk› sa¤lar m›?AB’ye üyelik sürecinde yap›l-mas› gereken reformlar dah›zla gerçeklefltirmemiz gere-ken siyasal ve sosyal nitelikliyenilikler. Yap›lmas› istenenreformlar Türkiye AB'ye üyeolmak istemese bile kendiyurttafl›n›n yaflam kalitesiniart›rmak için yapmas› gereklide¤ifliklikler / yeniliklerdir.

Bu yenilikler nedir? Vergi, nüfus, tapu gibi rutinifllemlerde h›z ve kalite art›-m›n› sa¤layacak e-devlet uy-gulamas› teknolojik yenilikihtiyaçlar›n›n önde gelenle-rinden biri. Bu alanda baz›baflar›l› uygulamalar yap›l-m›fl olsa bile daha yap›lmas›gereken çok fley vard›r. E¤i-tim sektöründe gerek okule¤itimi gerekse okul sonras›e¤itimde yap›lmas› gerekenradikal de¤ifliklikler ve yeni-likler ihtiyaç duyulan inovas-yon konular›d›r.

Kamuda yap›lm›fl inovas-yon örnekleri var m›? Zaman zaman reform ad› al-t›nda ç›kart›lan baz› kanun-lar›n inovasyon niteli¤i tafl›-d›¤›n› düflünüyorum. Fakatbu tip de¤ifliklikler ço¤unluk-la eski devlet yap›s›n›n için-de etkisiz kalm›fl ve bir sü-re sonra sistem içinde yoz-laflt›r›lm›flt›r. Uygulamayayönelik ve baflar›l› tan›mla-yabilece¤imiz iki örnektenbiri son y›llarda bafllat›lanve henüz sonuçlanmayane-devlet uygulamas›, di¤eriise 1984’te 17 say›l› karar-namenin yürürlüktenkald›r›lmas›d›r. Yüzlercesayfal›k mevzuat›n yü-rürlükten kald›r›l›p yeri-ne 3-4 sayfal›k bir te-mel kural getirilmesiTürkiye'de ihracat›npatlamas›na sebep ol-mufltur. Yurtd›fl›ndanise Tony Blair'in ik-tidara geldi¤i ilkdönemde yapt›¤›de¤ifliklikleri,Obama'n›n se-

çim kampanyas›nda uygula-d›¤› yöntem ve teknikleri ör-nek verebilirim.

Kamuda inovasyonun öne-mi nedir? 70 milyonluk Türk toplumudaha kaliteli, adil ve h›zl› ka-mu hizmeti istiyor. Özgürlük-lerin ve demokrasinin geliflti-rilmesini arzuluyor. Mevcutyasalar ve mevzuat bu istek-leri karfl›lamakta yetersiz ka-l›yor. Kat› merkeziyetçi yöne-tim yap›s› yurttafl›n istekleri-ne yetiflemiyor. Yurttafl›n ya-flam kalitesini art›racak ka-mudaki her türlü de¤ifliklikbenim için kamuda inovas-yondur. Ben inovasyonu darkapsaml› olarak sadece tek-nolojik inovasyon olarak al-m›yorum. Siyaset ve yönetim

anlay›fl›ndan sosyalalanlara kadarbirçok teknolo-jik olmayanalanda büyükinovasyonpotansiyeli

görüyo-rum.

43

Page 37: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

1

Kamu kurumlar› için yaz›l›m üreten Sampafl Afi, liderli¤inde oluflturulan 21. Yüzy›l›nAk›ll› Kentleri Platformu pek çok inovatif sistemi bir araya getiriyor. Belediyeciliktekifliye özel hizmet döneminin bafllamas›na ön ayak olacak bu platform, tümbelediyecilik sisteminin birlikte çal›flabilirli¤ini sa¤l›yor. Gelece¤in belediyecili¤iniflimdiden oluflturan Sampafl, gerçeklefltirdi¤i toplant›larla bu platformu 500’denfazla belediye çal›flan›na tan›tt›.

Baflar› Öyküsü

1981’de kurulan, 1983’te“yerel yönetimlere hizmet”teuzmanlaflma karar› alanSampafl A.fi., bu alanda yaz›-l›m çözümleri üreten ilk fir-ma oldu. Belediyelere hizmetveren yaz›l›m firmalar› ara-s›nda pazar lideri olan Sam-pafl, yerel yönetimler için ge-lifltirdi¤i biliflim çözümleriylevatandafla sunulan hizmetkalitesinin artmas›nda önem-li rol üstleniyor. Yani kamuiçin yaz›l›m alan›nda inovas-yonlar yap›yor.

Sampafl bugüne kadar pekçok belediye ile paylaflt›¤› ya-z›l›m ürünleri ile belediyecilikhizmetlerinin geliflmesine bü-yük katk› sa¤lad›. fiimdi tümbu hizmetlerini birlefltirip be-lediyeler için yeni bir paketoluflturdu. Türkiye genelinde-ki ulafl›labilirli¤ini art›rmakiçin ‹stanbul, Ankara, ‹zmirve Adana’da kurdu¤u BölgeMüdürlükleri ile çal›flmalar›n›

yürüten Sampafl’›n belediyele-re sundu¤u Ak›ll› Kent Oto-masyon Sistemi (AKOS), sek-tör için devrim niteli¤i tafl›yor.

AKOS, bir kent için belediye-nin sundu¤u tüm hizmetler-den vatandafl›n daha kolaybir flekilde yararlanmas›n›sa¤lamay› amaçl›yor. Ayn›zamanda kenti sosyoekono-mik ve kültürel aç›dan daanaliz ediyor. Böylece kentingelifliminin ne yönde ilerleye-ce¤ine dair önemli gösterge-ler sunuyor. Detayl› bir veritaban› içeri¤ine sahip olanAKOS, kentle ilgili envanterçal›flmalar›na standart geti-rerek tüm bilgilerin tek birveri taban›ndan incelenmesi-ne imkan tan›yor.

Sampafl, yerel yönetimleresundu¤u Ak›ll› Kent Otomas-yon Sistemi’ni (AKOS) dahakapsaml› bir hizmet halinegetirmek için bunu bir plat-form haline getirdi. Böylecealanlar›nda uzman 25 kuru-luflun oluflturdu¤u “21. Yüz-y›l›n Ak›ll› Kentleri Platformu”oluflturuldu.

Belediyeden kifliye özel hizmet

Liderli¤ini, Sampafl A.fi.’ninüstlendi¤i 21 Yüzy›l›n Ak›ll›

‹novatif çözümlerle kenthayat› kolaylafl›yor

44

Page 38: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

Kentleri Platformu, telekomü-nikasyon, finans, bankac›l›kve biliflim sektöründen 25 firman›n iflbirli¤iyle oluflturul-du. Ak›ll› kent vizyonu çerçevesinde bir araya gelerek oluflturulan bütünle-flik bir çözüm sunan 21. Yüz-y›l›n Ak›ll› Kentleri Platformuortaklar›n›n hedefi; uluslara-ras› standartlar, geliflmifl teknolojiler ve bütünleflik hizmetler yard›m›yla kentler-de verimli, fleffaf, kat›l›mc› bir yönetiflim ilkesini oluflturmak.

Yerel yönetimler sektöründee-belediye ve vatandafl odakl›hizmet dönüflümünü sa¤lamaamac›na hizmet eden 21. Yüz-y›l›n Ak›ll› Kentleri Platformu,sunaca¤› çözümlerle uygarkentlerin oluflmas›na ve kent-te yaflayanlar›n ekonomik,sosyal ve kültürel yönden kal-k›nmalar›na katk› sa¤lamay›planl›yor.

Bu kentlerde vatandafl olmakhem kolay hem de daha kon-forlu. Platformun öngördü¤üdüzen içinde sahip olunan birkartla hem otobüse binilebili-yor, hem sa¤l›k ve e¤itim hiz-metlerden faydalan›l›yor. Bukartla faturalar› ödemek, evli-lik baflvurusu yapmak veyabelediyenin baflka hizmetle-rinden yararlanmak da müm-kün. Platform sayesinde yafla-n›lan flehir, en iyi hizmeti su-

nan 5 y›ld›zl› bir otele, vatan-dafl ise hat›rl› bir müflteriyedönüflüyor.

Sampafl Genel Müdür Yard›m-c›s› Selçuk Il›kcan “Bu plat-form birlikte çal›fl›labilirlikesas›na göre oluflturuldu. Herkurum platforma kendi ino-vasyonunu katt›. Teknolojikanlamda ifl zekas›, veri amba-r›, vaka yönetimi gibi bileflen-ler var” diyor. Platform olufltu-rulurken ifllevsel anlamda, va-tandafl›n hayat›n› kolaylaflt›-racak pek çok alanda yenilikyap›lmas› amaçlanm›fl. Il›kcanvatandafl›n ihtiyac›na cevapverebilmek için çok karmafl›kifllemlerin gerekti¤ini, bir bele-diyenin tek bafl›na bu istekle-re yan›t vermesinin mümkünolmayaca¤›n› söylüyor. Buplatformda ise pek çok kuru-munun birikimi bir araya geli-yor. Üstelik sistem zamanlakifliyi tan›yor ve o kifliye görehizmet sunuyor.

45

Sampafl’›n sistemi yerel yönetimlere ödül getiriyor

1988’de Türkiye’de, dördüncü kuflak programlama dili kullanarak yaz›l›m üreten ilk firma olan Sampafl, kurulu-flundan bugüne belediyelerde görevli 20 binin üzerinde iflletmen ve operatöre e¤itim verdi. 2003’de yeniden yap›-land›rd›¤› donan›m, yaz›l›m ve destek uzmanlar›ndan oluflan 40 kiflilik Ar-Ge ekibiyle hizmetlerini sürdüren Sam-pafl, kendi alanlar›nda lider 25 firma ile ifl ortakl›¤› yap›yor. Sampafl’›n gelifltirdi¤i biliflim otomasyon sistemleriniTürkiye’de kullanan 600’ü aflk›n yerel yönetim aras›nda, TÜS‹AD ve Türkiye Biliflim Vakf›’n›n düzenledi¤i “eTRÖdülleri”nde ödül alan birçok baflar›l› belediye de bulunuyor.

500 Belediye yöneticisi kat›ld›

Yerel yönetimlerin teknolojik imkanlardan daha fazla yararlanmas›n›amaçlayan 21. Yüzy›l›n Ak›ll› Kentleri Platformu, 31 May›s – 22 Hazirantarihleri aras›nda Adana, ‹zmir, Ankara ve ‹stanbul’da düzenlenen “21.Yüzy›l›n Ak›ll› Kentleri Platformu Sempozyumlar›”yla tan›t›ld›. Yerel yöneti-cilere ak›ll› kent uygulamalar› hakk›nda bilgiler verilen bu sempozyumlara500’ü aflk›n belediye yöneticisi kat›ld›. Sempozyumda boyunca pan-ellerde, ak›ll› kentler ve ak›ll› kentlerde vatandafl olman›n avantajlar›hakk›nda detayl› bilgiler verildi. 450 m2’lik bir alanda kurulan üç boyutluörnek ak›ll› kentte hem belediyelerin hem de vatandafl›n hayat›n›kolaylaflt›racak çözümler tan›t›ld›. Ayr›ca bu hizmetlerden vatandafllar›nbelediyeye gelmeden nas›l yararlanaca¤› anlat›ld›.

Page 39: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

Avea’dan Haberler

46

A¤ustos bafl›nda hayata geçecek olan 3G’nin Türkiye’ye gelmesini en bafl›ndan beri destekleyen Avea, yepyeni ürün ve hizmetlerini abonelerine sunmay› heyecanlabekliyor. 3G’yle en yeni teknolojileri gerçek fiyata sunan Avea, abonelerine pek çok

sürpriz de haz›rl›yor.

Gelecek A¤ustos ay›nda haya-t›m›za girecek olan 3G (3. Ne-sil) teknolojisi, telefonlar›m›zlailiflkimizi epeyce de¤ifltirecek.Avea, 3G teknolojisinin Türktüketicisine sunulmas›n› enbafl›ndan beri desteleyen ope-ratör oldu.

3G teknolojisi ile Türkiye’dekitüm cep telefonu kullan›c›lar›internet üzerinden merak etti-¤i bilgiye diledi¤i zaman, heryerden ulaflabilecek. Bu daTürkiye’nin say›sallaflmas› vebilgi toplumuna dönüflmesiyolunda büyük katk›lar sa¤la-yacak. Cep telefonlar› ve di-züstü bilgisayarlar üzerindenmobil ortamdaki internet erifli-mi, yüksek h›zlara tafl›nacak.‹nternet her yerde olacak. Hertürlü bilginin en ücra köflelerekadar ulaflmas› ise dijital uçu-rumun kapanmas› için önemlibir ad›m olacak. Bununla be-raber, katma de¤erli servisler-de içerikler çeflitlenecek, uygu-lamalar artacak. Yani 3G’nincep telefonu kullan›c›lar›n›nhayat›n› kolaylaflt›raca¤› birgerçek hatta yaflam tarzlar›n›büyük ölçüde etkileyece¤ini desöylemek mümkün. 3G tekno-lojisi ile özellikle internetinher yerde ulafl›labilir hale gel-mesi ile Avea, toplumun bilgi

ve fark›ndal›k düzeyinin bü-yük oranda artmas›na katk›sa¤larken yepyeni hizmet veservisler ile 3G’nin yayg›n ola-rak kullan›lmas›n› amaçl›yor.

3G ile yepyeni hizmetler geliyor

3G ile film, müzik gibi e¤lenceendüstrisinin yap› tafllar›n›oluflturan içeriklere yeni bireriflim kanal› aç›lm›fl olacak.3G ile özellikle UGC (User Ge-nerated Content) olarak ad-land›r›lan kullan›c›lar taraf›n-dan üretilen içerikler, Facebo-ok, Myspace gibi sosyal a¤ or-tamlar› ve bunlarla bütünleflikçal›flabilen mobil uygulamalardaha fazla önem kazanacak.

3G ile hayat›m›za girecek olanyenilikler bunlarla s›n›rl› de¤il.Mobil internet, mobil ticaretidesteklemek amac›yla gelifltiri-len teknolojiler ve bunlar›nolanak tan›yaca¤› sponsorluhizmetler, reklam, mobil öde-me ve ticaret, mesajlaflma ilemüzik, video servisleri h›zlageliflecek. 3G teknolojisi ile ceptelefonlar› ve dizüstü bilgisa-yarlar üzerinden mobil ortam-daki internet eriflimi yüksekh›zlara tafl›nacak. Öte yandan,katma de¤erli servislerdeki içe-rik zenginleflmesi ve uygula-ma say›s› da artacak.

Avea’n›n 3G yat›r›mlar› tamam

Avea, 2007 y›l›nda Yeni Nesilfiebeke (NGN) yap›s›na yat›r›myaparak 3G ve sonras› tekno-lojileri de destekleyen bir alt-yap›ya sahip oldu. Art›k trafi-¤inin önemli bir k›sm›n› IP(Internet Protokolü) olarakisimlendirilen ve 3G teknolojiyap›lar›nda da kullan›lan sis-temler üzerinden tafl›yor.Avea’n›n yat›r›mlar› 3G ileA¤ustos’ta artarak devam ede-cek. 3G ile birlikte yak›nsamateknolojileri konusunda da ge-liflmeler söz konusu. Ses, veri,medya içeri¤i, sabit ve mobilflebekeler, kullan›c›lar ve ci-

Avea altyap›s› ve teknolojisiyle 3G’ye haz›r

Page 40: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

47

hazlar taraf›nda yak›nsamasöz konusu olacak. Avea, ya-k›nsama teknolojileri üzerine,ana hissedar› Türk Telekomve di¤er ifltirakleri ile birlikteçal›flmalar›n› sürdürüyor, ay-r›ca hizmet altyap›s›n› gelifl-tirmek üzere de de¤iflik ortak-larla çal›fl›yor. Ericsson, Hu-awei ve ZTE flirketleri ile yap-t›¤› anlaflmalarla teknolojikaltyap›s›na büyük çapl› yat›-r›m yapan Avea, 3G’nin yan›s›ra önümüzdeki dönemlerdegündeme gelebilecek teknolo-jilere de haz›r.

Avea neler sunacak...

Avea, abonelerine en kalitelihizmeti, en yeni teknolojileri,en uygun koflullarla sa¤laya-bilmek için tüm gücüyle çal›fl›-yor. Abonelerine 3G desteklicep telefonlar› üzerinden abo-nelerine mobil ortamda görün-tülü telefon, yüksek h›zda in-ternet, video konferans, ban-kac›l›k, VoIP, TV yay›nlar›naeriflim, oyun, canl› radyo gibidaha pek çok hizmet, suna-

cak. Böylece Avea, 3G teknolo-jisi ile abonelerinin hayat›n›kolaylaflt›r›rken, zengin katmade¤erli hizmetleri ile onlar›farkl› dünyalara götü-recek.

Avea, flimdiden Mo-bilvizyon, WindowsLive Messenger, Ne-fleli Mesaj, Facebookuygulamalar› gibiservislerle abonele-rinde gelece¤e yönelikfark›ndal›k yaratt›.3G ihalesinden çokdaha önce, yurtd›fl›naç›kan Avea aboneleri, anlafl-mal› birçok operatör üzerin-den 3G teknolojisini kullan-maya bafllam›flt›. 3G teknolo-jisi sayesinde, yurtd›fl›na ç›-kan Avea’l›lar, flu anda gün-lük hayatlar›nda kullanmayaal›flk›n olduklar› mobil inter-net üzerinden e-posta almakve göndermek, video klipleriizlemek, her türlü bilgiye ko-layca eriflebilmek gibi imkan-lar› yüksek veri ak›fl h›z›ylakullanabiliyor. Yurtd›fl›nday-

ken 3G teknolojisi-nin kullan›m›, yurt-d›fl›nda GPRS servi-si kullan›m›yla ayn›flekilde ücretlendi-riliyor. fiu anda191 ülkede 533

operatör ile uluslararas›dolafl›m anlaflmas› bulunanAvea, 323 operatör ile 138 ül-kede GPRS dolafl›m imkan›sunuyor.

Avea özel 3G ve EDGE destek-li USB Stick ile internete ula-fl›m› kolaylaflt›racak. Dizüstübilgisayarlardan internete vee-postalara hareket halindey-ken ulaflmay› sa¤layan busticklerle, Avea aboneleri, in-ternete kablosuz olarak heran, her yerden ba¤lanabilecek.

Nedir bu 3G?3G, yüksek h›zda mobil internet eriflimi, mobil TV ve görüntülü telefon gibi yüksek iletiflim h›z› ve band ge-niflli¤i gerektiren hizmetlerin sa¤lanmas› amac›yla tasarlanan geliflmifl bir hücresel haberleflme standard›n›ifade ediyor. 3G k›saltmas›ndaki “G” harfi, ‹ngilizcede “nesil” anlam›na gelen “generation” kelimesini temsilediyor. 3G, görüntülü konuflma imkan›ndan TV kanallar›n› yüksek görüntü kalitesinde canl› izlemeye kadarbirçok farkl› yüksek h›z gerektiren hizmeti mümkün k›lacak.

3G’nin hayat›m›za getirece¤i en önemli yenilikler flunlar:

• Mobil Geniflbant ‹nternet: Mobil geniflbant hizmetlerinde hayat›m›za girdi¤inde internet heryerde olacak. 3G USB stick’leri kullanarak bilgisayarlardan ya da 3G uyumlu ceptelefonlar›ndan geniflbant internete eriflmek mümkün olacak.• Mobil TV: 3G sayesinde TV kanallar›, canl› olarak yüksek görüntü ve ses kalitesi ileizlenebilecek.• Görüntülü Konuflma: 3G ile bir bilim kurgu filmleri gerçe¤e dönüflecek, görüntülü konuflmagerçek olacak. • Mobil Video Takip: 3G teknolojisi ile cep telefonlar›yla evde güvenlik kameralar›na ba¤lan›pgerçek zamanl› görüntüler izlenebilecek.

Page 41: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

E

Türkiye’nin bilgi toplumuna dönüflümünün ve ça¤dafl kamu yönetimi anlay›fl›n›nönemi do¤rultusunda 2003’te Türk Sanayicileri ve ‹fladamlar› Derne¤i (TÜS‹AD) veTürkiye Biliflim Vakf› (TBV) iflbirli¤ine giderek ‘eTürkiye (eTR) Ödülleri ve Kongresi’nioluflturdu. Bu etkinlik ile kamuda ve yerel yönetimlerdeki baflar›l› projeleri ortayaç›karmak, kamuoyuna bu projeleri tan›tmak ve daha kaliteli hizmet için bir talepyaratmak hedeflendi.

Makale - TÜS‹AD Yönetim Kurulu Üyesi ve Bilgi Toplumu ve Yeni Teknolojiler Komisyonu Baflkan› Hamdi Ak›n

Ekonomide ve toplumsal yaflamda kalitenin,verimlili¤in ve rekabet gücünün art›r›lmas›n-da inovasyon itici güç rolünü üstleniyor. An-cak inovasyon deyince genel olarak, öncelikleözel sektöre atfedilen bir etkinlik ön plana ç›-k›yor. Halbuki inovasyon, ticari aç›dan getiri-yi mümkün k›lmakla beraber yüksek verimlive kat›l›mc› bir yönetim anlay›fl›n› da berabe-rinde getiriyor. Kamuda inovasyonun, yeniyönetim yaklafl›m› ile hizmetlerin daha etkinsunumu ve kamu kurumlar›n›n fleffafl›¤›n›sa¤layan, demokratik bir yönetiflim anlay›fl›n›güçlendiren bir unsur olarak görülmesi gere-kiyor.

Bu aç›dan yaklafl›ld›¤›nda, kamuda eDevletuygulamalar› yönetim ve hizmet anlay›fl›ndainovasyon niteli¤i tafl›yor. Bir yandan interne-tin ve di¤er biliflim teknolojilerinin yayg›nlafl-mas› sonucunda vatandafllar eDevlet uygula-malar› ile sunulan hizmetleri kullanmay› al›fl-kanl›k haline getirecek, bu da maliyetlerinazalmas›na ve verimlili¤in artmas›na yol aça-cakt›r. Öte yandan kamudaki süreçler etkinve fleffaf bir flekilde takip edilebilecek, yüksekoranda tasarruf da mümkün olacakt›r. Kamusektörü dahilinde önemli kavramlar olan dü-rüstlük ve tarafs›zl›k problem çözme, yenilik-çilik ve yarat›c›l›k ile desteklenecektir.

Teknolojik geliflmelerin, vatandafllar›n ve ifldünyas›n›n kamu kurumlar› ile iliflkilerindeve kamu hizmetlerinden beklentilerinde de¤i-flime neden olmas›, Avrupa Birli¤i’ni de bukonuda politikalar oluflturmaya sevk etti. S›-n›rlar aras› ifllem gerçeklefltirebilmek, hemvatandafl hem de ifl dünyas›n›n üzerindeki

bürokratik yükü azaltmak, bilgi ve iletiflimteknolojilerine uzak kalan vatandafllar› eDev-let imkânlar›ndan yararlan›r hale getirenkapsay›c› tedbirler almak ve demokratik kat›-l›m ile fleffafl›¤› gelifltirmek politika öncelikleriolarak aç›kland›. Bu ba¤lamda bilgi ve tekno-lojiyi etkin bir araç olarak kullanabilen, küre-sel rekabette baflar›l› olan bir toplum olmayolunda AB üyelik sürecinin önemi büyük.Türkiye’de de AB’ye uyum politikalar› çerçe-vesinde gelifltirilen Bilgi Toplumu Strateji-si’nde mevcut durum tespit edildi, 2010 y›l›için hedefler belirlendi.

eTR Ödülü bir prestij kayna¤›

Dünyadaki konumumuza genel olarak bak-mak için çeflitli raporlardan yararlanmakmümkün. Ülkelerin bilgi ve iletiflim teknoloji-lerini sosyal ve ekonomik faydaya dönüfltür-me kapasitelerinin ölçüldü¤ü “EIU e-Readi-ness Rankings” 2009 y›l› raporuna göre Tür-kiye 70 ülke aras›nda 43. s›rada yer ald›.Dünya Ekonomik Forumu'nun 2008-2009 y›l›için yay›nlad›¤› Küresel Bilgi Teknolojileri Ra-poru’na göre ise Türkiye’nin 134 ülkenin ara-s›nda önceki s›ralamaya göre alt› s›ra gerile-yerek 61. oldu¤u görülüyor. Bu durum bilgiteknolojileri alan›nda daha rekabetçi olmakiçin ilerlememiz gereken uzun bir yolumuzunoldu¤unun göstergesi.

Kamuda inovasyon, özellikle süreçlerin verimli-li¤inin artmas› ve fleffafl›¤›n önem kazanmas›ile mümkün olacak ve ayn› zamanda bu süre-cin de ilerlemesini sa¤layacak. Bu süreçte, sa-dece kamu kurumlar›na de¤il, özel sektöre ve

‘eTR Ödülleri ile kamudainovasyon’

48

Page 42: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

sivil topluma da görev düflüyor. Özel sektör,kamu projelerinin niteliklerinin artmas›na kat-k›da bulunacak projeler gelifltirmeli. Ayr›ca, budönüflümden do¤rudan etkilenecek toplum bi-reylerinin, dönüflümü do¤ru alg›lamalar›n› sa¤-lamak üzere bilgilendirilmesi de hedefleniyor.Bu önemli görev de kamu, özel sektör ve siviltoplum iflbirli¤iyle ancak gerçekleflebilir.

Türkiye’nin bilgi toplumuna dönüflümününve ça¤dafl kamu yönetimi anlay›fl›n›n önemido¤rultusunda 2003’te Türk Sanayicileri ve‹fladamlar› Derne¤i (TÜS‹AD) ve Türkiye Bili-flim Vakf› (TBV) iflbirli¤ine giderek ‘eTürkiye(eTR) Ödülleri ve Kongresi’ni oluflturdu.Bu etkinlikle kamuda ve yerel yönetimlerdekibaflar›l› projeleri ortaya ç›karmay›, di¤er ta-raftan da kamuoyuna bu projeleri tan›tmay›ve daha kaliteli hizmet için bir talep yaratma-y› hedefledik.

Bugün bakt›¤›m›zda eTR Ödülleri’nin kaza-nan kurulufllar için bir prestij kayna¤› oldu-¤unu görüyoruz. Kamu kurumlar› projeleriiçin bir tan›t›m imkan› yakalarken, çal›flanlariçin de bir motivasyon kayna¤› yarat›lm›fl olu-yor. eTR Ödülleri’nde baflar›l› olup Avrupaçap›nda düzenlenen Avrupa eDevlet Ödülle-ri’ne baflvuran projeler var. Böylece kendileri-ni yurtd›fl›ndaki projelerle de k›yaslama im-kan›na sahip oluyorlar.

Her y›l etkinli¤i gözden geçirip, ödül yap›s›n-da yap›lmas› gereken yenilikleri enine boyunatart›fl›yoruz. Hatta bunun için önerilerini al-mak üzere kamu kurumlar› temsilcileriyle

toplant›lar düzenleniyor. Di¤er taraftan yurt-d›fl›ndaki benzer ödül çal›flmalar› da takipedilip yenilikler gözden geçiriliyor. Yeri geldi-¤inde kategoriler ve ölçütler de¤ifltiriliyor yada çeflitlendiriliyor.

e-Devlet çal›flmalar›nda yerel yönetiminrolü büyük

Örne¤in Avrupa’da 130’dan fazla flehir beledi-yesinin bir araya geldi¤i EUROCITIES Know-ledge Society Forum-Telecities ve Deloitte ta-raf›ndan haz›rlanan “eCitizenship for All2005” (Herkes için eVatandafll›k) k›yaslamaçal›flmas›ndan esinlenerek 2007’den itibarenTürkiye’deki belediyeler çap›nda bir anket ça-l›flmas›na baflland›. Yerel yönetimlerin eDev-let’in yayg›nlaflmas›ndaki rolü büyük. Dolay›-s›yla bu konuya da dikkat çekmek için anketçal›flmas›n›n sonucunda baflar›l› belediyelere‘Özel Ödül’ takdim ediliyor.

Kazanan projelerin özellikleri aras›nda vatan-dafllar›n karar alma süreçlerine kat›l›m›n›nbilgi ve iletiflim teknolojileri yoluyla art›r›lma-s›, karar alma süreçlerinde fleffafl›k, kat›l›m-c›l›k ve hesap verebilirli¤in art›r›lmas›, süreç-lerin basitlefltirilmesi ve kalitesinin yükseltil-mesi gibi kavramlar›n yo¤un olmas›na dikkatediliyor. 2009 itibariyle yedincisinin haz›rl›k-lar› içerisinde oldu¤umuz etkinli¤imize hersene daha çok baflvurunun al›nd›¤›n› görmekumut verici. Kamuda gerçekleflen yenilikçiprojeleri tan›tt›¤›m›z etkinli¤imize Türkiye’ninbilgi toplumuna dönüflümüne tan›kl›k etmekisteyen herkesi davet ediyoruz.

49

Page 43: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

TÜS‹AD – TBV 6. “eTR Ödülleri” - 2008 y›l› Ödül Kazanan Projeler

“Kamudan Kamuya eHizmetler” Kategorisi:

Orman Genel Müdürlü¤ü – “Orman Yang›n Yönetim Sistemi”Proje, ‹nternet Tabanl› Mobil Uygulamalar ile orman yang›nlar› ile mücadele konusunda etkin-li¤i art›r›yor. Böylece yang›n ihbar› al›nd›¤›nda uygulay›c› birimlerin, verilen koordinata en ya-k›n yang›n söndürme ekip ve arac›n› hemen hareket ettirerek, yang›na k›sa sürede müdahaleedilmesi sa¤lan›yor.

“Kamudan ‹fl Dünyas›na eHizmetler” Kategorisi:

Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤› – “Garanti Belgesi ve Sat›fl Sonras› Hizmetleri Yeterlilik Belgesinde e‹mza ve eBelge Uygulamas›”Tüketicinin Korunmas› Hakk›ndaki Kanun çerçevesinde sürdürülen garanti belgesi ve sat›flsonras› hizmetleri yeterlilik belgesi ifllemleri tamamen elektronik ortamda ve elektronik imzaile gerçeklefltiriliyor. Bu uygulaman›n Türkiye’de ilk ve tek elektronik belgelendirme uygulama-s› oldu¤u belirtildi.

“Kamudan Vatandafla eHizmetler” Kategorisi:

Adalet Bakanl›¤› Bilgi ‹fllem Dairesi Baflkanl›¤› – “SMS Bilgi Sistemi”UYAP SMS Bilgi sistemi ile avukat ve vatandafllar›n adliyelere giderek ilgili olduklar› dosya yada ifllemler hakk›nda bilgi almak için harcad›klar› zaman, emek ve masraf› ortadan kald›r›ld›.Adli ifllem bilgilerinin taraflara en h›zl› flekilde bildirilmesi, bilgilere her an her yerden ulafl›la-bilmesi, taraflar›n UYAP sistemindeki dosyalar›nda yap›lan ifllemlerden an›nda haberdar edil-mesi, tebligat sürecinin k›salt›lmas› ile tebligat ve k›rtasiye giderlerinin azalt›lmas› hedeflendi.

Baflbakanl›k Hazine Müsteflarl›¤› Sigortac›l›k Genel Müdürlü¤ü - “Maddi Hasarl› KazaTespit Tutana¤› Uygulamas›”Maddi hasarl› trafik kazalar›nda, taraflar›n anlaflarak doldurduklar› kaza tespit tutanaklar›www.tramer.org.tr adresinden girifli yap›larak takip ediliyor. ‹nternet üzerinden kesintisiz 24saat hizmet veren uygulama, tüm sigorta flirketleri, Türkiye Motorlu Tafl›t Bürosu (TMTB), Tu-tanak De¤erlendirme Komisyonu ve vatandafllar taraf›ndan kullan›l›yor.

Makale

50

Page 44: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

T

Bu çal›flmada, Türkiye’deki üniversitelerde sürdürülen “teknoloji ve inovasyon yönetimi” e¤itim programlar›n›n ve bu programlar›n müfredatlar›n›n yo¤unlaflt›¤›konular›n alt alanlar›n›n tespit edilmesi amaçlan›yor. Çal›flma teknoloji yönetimialan›nda üniversitelerde yüksek lisans ve doktora seviyesinde tamamlanm›fl olantez çal›flmalar›n›n konular›n›n incelenmesini de içeriyor.

Makale - Prof. Dr. Hacer Ansal* Dr. Umut Ekmekçi**

“Teknoloji Yönetimi” kavram›, 1970’li y›llar-dan bu yana gerek akademik çevrede, gerek-se endüstride ve ifl hayat›nda büyük ilgi çeki-yor. Teknolojik geliflmelerin sosyal ve ekono-mik hayata olan etkileri, özellikle geliflmifl ül-kelerde teknoloji temelli ekonomik faaliyetle-rin ekonomideki paylar›n›n giderek artmas›,küresel pazarlardaki rekabet koflullar›n›n veifl hayat›n›n gerektirdi¤i bilgi ve yeteneklerde-ki de¤iflimler, teknoloji yönetimi kavram›n›nönemini art›r›yor. Hem ulusal ekonomilerinhem de firmalar›n uluslararas› rekabet gücü-nü elde edebilmesi ve sürdürebilmesi için,teknolojinin stratejik yönetimi, en kritik fak-törlerden biri olarak tan›mlan›yor (Drejer,1997).

Öte yandan, teknoloji ve mühendislik yöneti-mi e¤itim programlar›n›n nitelik ve nicelikleride, son 40 y›ll›k dönemde önemli de¤iflimlergösteriyor. Kocao¤lu (1994) taraf›ndan yap›-lan araflt›rma, mühendislik ve teknoloji yöne-timi alan›nda e¤itim programlar›n›n say›s›-n›n, 1994 y›l› itibar›yla 159’a ulaflt›¤›n› ve buprogramlar›n 103’ünün ABD’deki üniversite-ler taraf›ndan aç›ld›¤›n› gösteriyor. Hiç flüp-hesiz ki, birçok farkl› ülkede bu programlar›nsay›s› son y›llarda daha da artm›fl ve programiçerikleri de çeflitlilik göstermeye bafllam›flt›r.

Bu çal›flman›n amac›, Türkiye’deki üniversi-telerde sürdürülen “teknoloji ve inovasyonyönetimi” e¤itim programlar›n›n ve bu prog-ramlar›n müfredatlar›n›n yo¤unlaflt›¤› konu-

lar›n alt alanlar›n›n tespit edilmesi ve tekno-loji yönetimi alan›nda üniversitelerimizdeyüksek lisans ve doktora seviyesinde tamam-lanm›fl olan tez çal›flmalar›n›n konular› itiba-riyle incelenmesidir. Böylece ülkemizdeki tek-noloji yönetimi e¤itimi ve araflt›rmalar›ndakitemel e¤ilimler tespit edilecek ve daha ileriaflamalarda yap›lacak olan uluslararas› kar-fl›laflt›rmal› çal›flmalar için temel oluflturul-maya çal›fl›lacak.

Teknoloji ve inovasyon yönetimi disiplininin geliflimi

52

fiekil 1: Teknoloji yönetimi alan›ndaki doktora ve yüksek lisans tez çal›flmalar›n›n say›lar›n›n y›llara

göre de¤iflimi

* Ifl›k Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, ‹nsan ve Toplum Bilimleri Bölümü** ‹stanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü

Page 45: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

Türkiye’de teknoloji ve inovasyon yönetimi e¤itimi

Bu çal›flmada Türkiye’deki yüksek lisans se-viyesinde e¤itim vermekte olan tüm üniversi-telerin e¤itim programlar› ve ders içerikleriincelenmifl, 1986 – 2003 aras›nda ilgili alan-da yap›lm›fl bütün yüksek lisans ve doktoratez çal›flmalar› belirlenmifltir. Buna göre, Tür-kiye’deki üniversitelerde, teknoloji ve inovas-yon yönetimi disiplininin seneler içinde nas›lbir geliflme gösterdi¤i ve yap›lm›fl çal›flmala-r›n hangi özel konularda yo¤unlaflt›¤› saptan-maya çal›fl›lm›flt›r.

Daha sonra yüksek lisans ve doktora düze-yinde yap›lm›fl olan tez çal›flmalar›n›n liste-lenmesi ve s›n›fland›r›lmas›na geçilmifl, bu-nun için YÖK (Yüksek Ö¤retim Kurulu) tezveritaban›ndan faydalan›lm›flt›r. Çal›flmam›zkapsam›nda öncelikle “Teknoloji Yönetimi”alan›n›n alt konu alanlar› tespit edilmifl, da-ha sonra her alt bafll›k, “tez konusu” kriterikullan›larak tez veri taban›nda araflt›r›lm›flt›r.Söz konusu alt bafll›klar›n her biri, oldukçagenifl bir kapsam› olan “teknoloji ve yenilik /inovasyon yönetimi” ana bafll›¤› alt›ndaki

farkl› araflt›rma ve e¤itim alanlar›n› ifade et-mektedir.

Birinci aflamada ulafl›lan sonuçlara göre;Türkiye’deki toplam 77 üniversitenin, 16’s›n-da, teknoloji yönetiminin alt alanlar›ndan enaz biriyle ilgili yüksek lisans ya da doktoraseviyesinde e¤itim program› aç›lm›fl olup, buprogramlar içerikleri göz önüne al›narak alt›farkl› kategoride de¤erlendirilebilir. Bu alan-lar; 1. “Teknoloji Yönetimi” (Teknoloji ve Mühen-dislik Yönetimi), 2. “Mühendislik Yönetimi”, 3. “Bilim ve Teknoloji Politikalar›”, 4. “Yönetim Biliflim Sistemleri”, 5. “Bilgi Yönetimi” ve 6. “Strateji ve Stratejik Yönetim”dir. Bu alt kategoriler analiz edildi¤inde, e¤itimprogramlar›n›n en çok yo¤unlaflt›¤› alanlar›n;“Yönetim Biliflim Sistemleri” ve “MühendislikYönetimi” oldu¤u görülmektedir.

16 üniversitedeki teknoloji yönetimi ile ilgiliyüksek lisans ve doktora programlar›n›n top-lam say›s› ise 26’d›r. Bu programlar›n 23’üyüksek lisans seviyesinde, sadece 3 tanesi ise

Tablo 1- Teknoloji yönetimi alt alanlar›n›n ders programlar›nda yer alma s›kl›klar›

53

Teknoloji yönetimi alan isimleri Ders programlar›nda yer alma s›kl›¤› Toplamdaki oran›

Biliflim Teknolojileri Yönetimi 56 37.84

Bilgi Yönetimi 17 11.49

Teknoloji Yönetimi 16 10.81

Proje Yönetimi 13 8.78

Stratejik Yönetim 8 5.41

Araflt›rma-Gelifltirme Yönetimi 6 4.05

Elektronik Ticaret 5 3.38

Yeni Ürün Gelifltirme 5 3.38

Giriflimcilik 4 2.70

Yenilik/‹novasyon(Yönetimi) 3 2.03

Teknoloji Politikalar› 4 2.70

Teknoloji Stratejileri 3 2.03

Yenilik Sistemleri 2 1.35

Teknoloji Transferi 1 0.68

Teknolojik Geliflme 3 2.03

Teknoloji Uzgörüsü 1 0.68

Teknoloji Öngörüsü 1 0.68

Teknolojik De¤iflim 0 0.00

Teknoparklar 0 0.00

Teknoloji Analizleri 0 0.00

Teknolojik ‹flbirlikleri 0 0.00

Page 46: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

doktora seviyesindedir. Doktora seviyesindekiteknoloji yönetimi e¤itimi; “Bilim ve TeknolojiPolitikalar› Çal›flmalar›”, “Bilgi ve Doküman-tasyon Yönetimi” ve “Mühendislik Yönetimi”bafll›klar› alt›nda aç›lm›fl olan programlardanoluflmaktad›r.

Bu yüksek lisans ve doktora programlar›n›nyo¤unlaflt›klar› teknoloji yönetimi alt alanlar›-n›n tespit edilmesi amac›yla, ilgili tüm prog-ramlar›n ders listeleri incelenmifl ve belirlen-mifl olan alt alanlara göre s›kl›klar› tespitedilmifltir. Buna göre,”Biliflim TeknolojilerininYönetimi” konusunun, ders programlar›ndaen s›k yer verilen alt-alan oldu¤u görülmekte-dir. Benzer flekilde, “bilgi yönetimi”, “teknolojiyönetimi” ve ”proje yönetimi” gibi alanlardada programlar›n ço¤unda yüksek lisans vedoktora seviyesinde dersler aç›lmaktad›r(Tablo 1).

Türkiye’deki üniversitelerde teknoloji ve inovasyon yönetimi araflt›rmalar›

Türkiye’deki üniversitelerde teknoloji yönetimi konular›yla ilgili olarak yüksek lisans ve doktora ö¤rencilerinin yapm›fl olduklar› tez çal›flmalar› YÖK veri taban› kullan›larak belirlenmifltir. Bu veri taban›nagöre, teknoloji yönetimi kavram›n›n daha önceden tespit edilmifl alt alanlar›ndan herhangi biriyle iliflkili olarak, 1986-2003y›llar› aras›nda tamamlanm›fl olan tezlerintoplam› 357 olarak saptanm›flt›r. Bu tezlerin68’i doktora tezi, 289’u ise yüksek lisans tezidir.

fiekil 1’de görüldü¤ü üzere, hem yüksek li-sans, hem de doktora seviyesinde, teknolojiyönetimi ile ilgili yap›lan tez çal›flmalar›,1990’lar›n bafl›ndan itibaren art›fl göstermifl,ancak as›l art›fl, 2000’den sonra gerçeklefl-mifltir. Yaklafl›k olarak son 10 y›ll›k dönem-deki bu önemli art›fl›n sebeplerinden biri, bualanda e¤itim veren yüksek lisans ve doktoraprogramlar›n›n da yine ayn› dönemde art›flgöstermesi ve buna ek olarak, teknoloji takip-çisi ülkeler s›n›f›nda tan›mlanabilecek olanülkemizde teknoloji yönetiminin öneminin,teknoloji lideri ülkelere k›yasla, daha geç farkedilmesi ve e¤itim sisteminde yer bulmas›d›rdenebilir.

Teknoloji yönetimi kavram›n›n, daha önce belirlenmifl olan 18 alt-alan›n› temsil edenanahtar kelimeler kullan›larak yap›lan s›n›fland›rmaya göre, tespit edilmifl olan 357 yüksek lisans ve doktora tez çal›flmas›-n›n da¤›l›m› fiekil 2’de gösteriliyor. Bu da¤›l›-ma göre, ilgili konular›n araflt›rmalarda yerbulma s›kl›¤› göze al›nd›¤›nda, 3 farkl› seviye grubu aras›nda önemli bir ayr›m oldu¤u göze çarp›yor.

Birinci grupta bulunan “bilgi yönetimi”, “ye-nilik / inovasyon yönetimi” ve ”teknolojitransferi” konular›, araflt›rmalar›n en s›k ola-rak yo¤unlaflt›¤› 3 alan› oluflturuyor. ‹kincigrup, “giriflimcilik”, “stratejik yönetim”, “arafl-t›rma ve gelifltirme”, “yeni ürün gelifltirme”,“teknolojik de¤iflim”, “teknoloji yönetimi”,“teknoparklar” ve “teknoloji politikalar›” alan-lar›n› kaps›yor.

Makale

54

fiekil 2: Teknoloji yönetimi alt alanlar›n›n toplam yüksek lisans ve doktora tez çal›flmalar› içindeki oranlar› (%)

Page 47: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

Bu grupta flafl›rt›c› olan sonuç, “teknoloji yönetimi” kavram›n›n kendisinin, tüm di¤eraraflt›rma alanlar› içerisinde, beklendi¤i gibi büyük bir pay almamas›. Bu durum, teknoloji yönetimi kavram›n›n, tüm di¤er altalanlar› kapsayacak bir flekilde bir üst kav-ram olmas›na karfl›n, araflt›rmalar›n temelolarak odakland›¤› alan olmad›¤›na iflaret edi-yor. Yine ikinci grupta ilginç bir di¤er sonuçda, “teknoloji politikalar›” alan›nda yap›lanaraflt›rmalar›n görece azl›¤›. Son olarak,üçüncü grupta yer alan kavramlar ise; “tek-noloji analizleri”, “teknoloji stratejileri”, “ulu-sal yenilik sistemleri”, “teknolojik iflbirlikleri”,“teknolojik öngörü” ve “teknolojik uzgörü”alanlar›d›r.

Teknoloji yönetimi e¤itimi düflük seviyede

Yukar›da s›n›fland›r›lm›fl olan teknoloji yöne-timi alt alanlar›ndan, araflt›rmalar›n en çokyo¤unlaflt›¤› belirli alanlardaki araflt›rma sa-y›lar›n›n y›llara göre de¤iflimi ise fiekil 3’tegösteriliyor. Buna göre, “bilgi yönetimi”, üni-versitelerdeki yüksek lisans-doktora seviyele-rindeki araflt›rmalarda önemli bir paya sahip

ve 1997’den itibaren bu alandaki çal›flmala-r›n say›s› h›zla art›yor.

Çal›flmam›z›n bulgular›na göre, Türkiye üni-versitelerinde yap›lmakta olan teknoloji yöne-timi e¤itiminin ve tez çal›flmalar›n›n içerikanalizlerine ve yo¤unlaflt›¤› temel konularadayanarak ç›kard›¤›m›z sonuç, yap›lan tez ça-l›flmalar›n›n Nambisan ve Wilemon (2002,2004) taraf›ndan yap›lm›fl olan uluslararas›çal›flmada tespit etmifl oldu¤u temel alanlar-dan farkl›l›k göstermesidir.

Teknoloji yönetimi e¤itimi Türkiye’nin sosyal,ekonomik ve teknolojik koflullar›na uygun fle-kilde farkl› alanlarda yo¤unlafl›yor. Ancak, Tür-kiye’de teknoloji ve inovasyon yönetimi e¤itimi-nin, endüstrinin temel ihtiyaçlar›na ve öncelik-lerine cevap verecek nitelikte oldu¤unu söyle-mek son derece zor. Yüksek lisans ve doktoraseviyesinde e¤itim yapan üniversitelerin ve bö-lümlerin say›ca azl›¤›, “teknolojik öngörü”, “tek-noloji planlamas›”, “bilim ve teknoloji politika-lar›”, “ulusal yenilik sistemi” gibi alanlar›n dersprogramlar› içerisinde alm›fl olduklar› çok kü-çük oran bu yarg›m›z› kan›tlar niteli¤inde.

Kaynakça• Drejer, A. (1996) ‘Frameworks for the management of technology: towards a contingent approach’, Technology Analysis and Strategic Mana-gement, Vol. 8, No. 1, s:9-20.• Kocaoglu, D.F., (1994). “Technology management: educational trends”. IEEE Transactions on Engineering Management November New York.Mallick, D.• Nambisan, S. and Wilemon, D. (2004) “Redefining the technology management education agenda: A call for greater industry involvement,"Research-Technology Management, 47(6), 9-13. Nambisan, S. and Wilemon, D. (2003) “A global study of graduate management of technologyprograms,” Technovation, 23, s: 949-962. • Nambisan, S., Wilemon, D., (2002). “Graduate management of technology education: a global survey, critical issues and emerging trends”.International Journal of Technology Management Geneva.

fiekil 3: Belirli teknoloji yönetimi alt-alanlar›nda tamamlanm›fl doktora ve yüksek lisans tez çal›flmalar›n›nsay›s›n›n y›llara göre de¤iflimi

55

Page 48: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

K

Perspektif

Küreselleflmeye ba¤l› ekonomik ve toplumsalgeliflmeler, ifl dünyas› için oldu¤u kadar ka-mu kurumlar› için de üstesinden gelinmesigereken önemli güçlükleri ve yakalanmas› ge-reken f›rsatlar› beraberinde getiriyor. Küreselpazarlar, uluslararas› ortakl›klar, d›fl kaynakkullan›mlar›, uluslararas› rekabet ve bunaba¤l› olarak de¤iflen talepler, flirketler taraf›n-dan yeni ürün, hizmet ve yöntemlerin geliflti-rilmesini gerektirirken, yine ço¤unlukla küre-selleflmeye atfedilen geliflmeler, çözülmesi ge-reken sorunlar ve vatandafllar›n beklenti vetaleplerindeki art›fl, kamu idarelerinde deinovasyonu kaç›n›lmaz k›l›yor.

Kamu idarelerinde inovasyona yönelim gerek-sinimi, daha az kaynak ile daha genifl kesim-lere yüksek kalitede hizmet sa¤lama, vatan-dafl-odakl› sorumluluk sahibi etkin bir kamuyap›s› oluflturma ve vatandafllar›n taleplerinedaha iyi yan›t sa¤lama gere¤i etraf›nda flekil-leniyor. Kamu idarelerinde inovasyon kültü-rünü oluflturmay› ve inovasyon yönetim sis-temlerini kurmay› gerektiren bu zorunluluk-lar, yeni bir kamu yönetimi yaklafl›m›n›n be-nimsenmesini, yeni ifl yap›fl yöntemlerinin ge-lifltirilmesini, farkl› prensiplerin ve stratejile-rin haz›rlan›p uygulanmas›n› kaç›n›lmaz halegetiriyor.

Günümüz koflullar›nda vatandafllar›n›n refa-h›n› ve yaflam kalitesini art›rma hedefi ile yo-la ç›kan kamu politikas›ndan; genel sistemiçerisinde bir parças› oldu¤u teknolojik, sos-

yal ve kültürel de¤iflimlere uyum yetene¤inide gelifltirmesi beklenir. Demokrasinin derin-lefltirilmesi ve vatandafl-odakl› bir yap›ya ka-vuflturulmas› çerçevesinde, vatandafl›n ka-musal konulara kat›l›m›n›n sa¤lanmas› husu-su giderek daha fazla önem kazan›yor. Bu-nun neticesinde de yenilikçi kurumsal meka-nizmalar›n, süreçlerin ve stratejilerin belir-lenmesi ihtiyac› ortaya ç›k›yor.

Kamuda yeni bir kavram: ‹novasyon Yönetiflimi

Bu ba¤lamda, kamu kesiminin, kendi üretimfaaliyetlerini gerçeklefltirirken, toplumsal ge-reksinimleri daha iyi karfl›lamak için, inovas-yon kültürüne aç›k olmas› ve bu kültürün ge-lifltirilip derinlefltirilmesine yönelik bir ortamyarat›lmas›n› destekleyici bir yap›y› teflvik et-mesi gerekiyor. Ancak, kamu sektörünü etkinve ifllevsel hale getirilmesi, özellikle geliflmek-te olan ve geçifl ekonomisi içindeki ülkeleriçin hiç de kolay olmuyor. Önemli bir siyasikararl›l›k ile birlikte ulusal düzeyde sistema-tik ve entegre bir inovasyon politikas›n›n ge-lifltirilmesini zorunlu k›l›yor.

Kuflkusuz ki etkin bir inovasyon politikas›n›ntasarlan›p uygulanmas›, kaç›n›lmaz bir flekil-de, dinamik bir yönetiflim anlay›fl›n› da ge-rektiriyor. Karar alma ve uygulamaya yans›t-ma süreçlerinde fleffafl›k, aç›kl›k ve ilgili tümaktörlerin kat›l›m›n› ve sorumluluk üstlenme-lerini ifade eden yönetiflim kavram›, inovas-

Bir zorunluluk olarakkamuda inovasyon

56

Tulu Gümüfltekin

Kamu kurumlar›n›n kar amac› gütmeyen kurulufllar olmas›ndan dolay› yenilikçiolma kayg›lar›n› ve motivasyonlar›n› farkl› etmenler flekillendiriyor. ‹novasyon herne kadar özel sektörde rekabet gücü ve büyümenin belirleyicisi olsa da sadece özelsektöre özgü de¤il. Zira kamu sektörü mevcut kaynaklar›n önemli bir bölümünü kullan›yor. Zenginlik yaratmaya önemli katk› sa¤l›yor.

Page 49: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

yon stratejilerinin belkemi¤ini oluflturuyor.Zaten, bu iki kavram aras›ndaki örtüflme,“inovasyon yönetiflimi” olarak adland›r›lan birkavramsallaflmaya gidilmesine de zemin ha-z›rlad›. Daha aç›k bir ifadeyle, vatandafl›ngünlük yaflam›n› kolaylaflt›racak ve kamusalsüreçlerde iyilefltirmeler sa¤layacak olan ye-nilikçi çözümlerin önemi ve bunlar›n sistema-tik bir flekilde idaresi gere¤i giderek art›yor.

Entegre ve sistematik bir kamu inovasyonupolitikas›, kamu sektöründe iyi iflleyen ve iyikurgulanm›fl bir kurumsal yap›lanmay›, ku-rumlar aras› eflgüdüm ve entegrasyonu, ilgilitaraflar›n kat›l›m›n› ve farkl› düzeylerdeki po-litikalar›n koordinasyonunu gerektiriyor. Ay-r›ca, süreç içinde kamu çal›flanlar›na siste-matik ve sürekli bir yat›r›mda bulunulmas›suretiyle kurum içi yeteneklerin ve çal›flanlararas›nda yenilikçi düflünce yap›s›n›n geliflti-rilmesi de, sürdürülebilirli¤i sa¤layan bir fak-tör olarak ortaya ç›k›yor. Böylelikle, kamuiçin benimsenen bir inovasyon politikas›, ayn›zamanda kamu çal›flanlar› için bir ö¤renmesürecini gerekli k›l›yor.

Öte yandan kamu sektöründe inovasyon çer-çevesinde yads›namaz bir gerçeklik de gözönünde bulundurulmal›: Günümüz ekonomikkonjonktüründe uygulanmakta olan politika-lar gere¤i, kamu sektörünün hizmet alan› gi-derek daral›yor. Bununla birlikte, bilhassayaflanan son küresel kriz sonucunda, yaln›z-ca pazar›n ve özel sektörün kalk›nmay› h›z-land›raca¤›, büyümenin öncüsü olaca¤›, eflit-sizlikleri yok edece¤i ve yaflam› daha iyi yapa-ca¤› düflüncesinin olumsuz sonuçlar›n›n gö-rülmesi, vatandafllar›n hükümetlerden, özel-likle iflsizlik ve sosyal güvenlik katk›lar› yö-nündeki taleplerini art›rd› ve farkl› yaklafl›m-lar›n gelifltirilmesini gerektirdi.

‹flte, kamu inovasyonunun önemi de bu nok-tada ortaya ç›k›yor. Kamunun karfl›laflt›¤› çe-flitli sorunlara yönelik yenilikçi çözümler ge-lifltirmesi, içinde bulundu¤u koflullar› bir f›r-sata dönüfltürme ortam›n› haz›rlayabilir. Hiz-met maliyetlerini düflürmek suretiyle, azalankaynaklara ve kapasite eksikli¤ine yarat›c›çözümler üretilmesi ve kamu idaresinin va-tandafl-odakl› bir yap›ya kavuflturulmas›, butür f›rsatlara örnek teflkil edebilir.

Kamuda inovasyonun motivasyonu farkl›

Bugüne kadar dünyada inovasyon ilgili yap›-lan çal›flmalar, çok büyük oranda pazar yö-nelimli sektörlerin ve flirketlerin faaliyetleriyleilgili. Kamu kurumlar›n›n kar amac› gütme-yen kurulufllar olmas›ndan dolay› yenilikçiolma kayg›lar›n› ve motivasyonlar›n› farkl› et-menler flekillendiriyor. Ancak, her ne kadarözel sektörde rekabet gücü ve büyümenin be-lirleyicisi olsa da, inovasyon, sadece özel sek-töre özgü de¤il. Zira kamu sektörü mevcutkaynaklar›n önemli bir bölümünü kullan›yor.Zenginlik yaratmaya önemli katk› sa¤l›yor.Bu nedenle, kamu kurumlar›n›n ça¤a ayakuydurabilmesi için inovasyon kültürününoluflturuluyor.

Bununla birlikte de yeni bir yönetim yaklafl›-m› ile farkl› prensiplerin ve stratejilerin be-nimsenmesi, yeni ifl yap›fl yöntemlerinin ge-lifltirilmesi, al›flkanl›klar›n de¤ifltirilmesi vede¤er yaratan bir kültürün gelifltirilmesi kaç›-n›lmaz. Öte yandan, kamu sektöründe ino-vasyon giriflimlerinin önemli bir boyutu daözel sektörü ilgilendiriyor. Buna göre, kamu-nun sat›n alma politikalar›yla özel sektördeinovasyonu teflvik etmesi ve yapaca¤› düzen-lemelerle özel sektörün inovasyon faaliyetleri-nin önündeki engelleri kald›rmas› gibi aç›l›m-lar, kamuda inovasyon çal›flmalar›n›n önemlibir aya¤›n› oluflturuyor.

Kamu inovasyonunda dikkat edilmesi gere-ken bir husus da, bu alanda di¤er ülkelerinstrateji ve yönelimleriyle k›yaslamalar›n yap›l-

57

Lizbon Stratejisi çerçevesinde AByaklafl›m›n› güncellefltirmek”çerçevesinde de, “kamu sektöründe inovasyon” hususunun teflvik edilmesigere¤ine de¤iniliyor. Bu ba¤lamda,kamu ihaleleri sisteminin etkin, aç›k ve rekabetçi bir yap›ya kavuflturulmas›gerekti¤i kaydediliyor. Ayr›ca kamu sektörünün yeni tür hizmetleri teflviketmesi ve e-hükümet, e-sa¤l›k, e-e¤itimgibi yap›lanmalara gidilmesi öneriliyor.

Page 50: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

Perspektif

mas›, iyi uygulama örneklerinin belirlenip ül-ke flartlar›na uyarlanmas› ve uygulama araç-lar›n›n de¤erlendirilmesi. Mevcut flartlarda eniyi olarak addedilen bu örnekler incelendi¤in-de görülecektir ki, birtak›m temel ilkeler vestratejiler hepsinde ortak.

Özellikle, hizmetlerde çeflitlili¤in yan› s›ra,benzer hizmetlerin birlefltirilerek, vatandaflaazami yarar sa¤lanmas› hedefleniyor. Verilenhizmetler vatandafla daha yak›n noktalara ta-fl›n›yor. Yerel düzeydeki gereksinimler dikka-te al›n›yor ve hedef kitlesinin öncelik ve ihti-yaçlar›na yönelik etkin ve yenilikçi bir temelekavuflturuluyor. ‹yi uygulama örneklerindetespit edilen di¤er bir kriter ise, kamu sektö-rü, özel sektör, sivil toplum kurulufllar› vevatandafllar aras›nda oluflturulan ortakl›klar-dan yararlan›lmas› ve vatandafl›n sürece et-kin kat›l›m›n›n amaçlanmas›.

Avrupa Birli¤i’nde benimsenen kamu inovas-yonu yaklafl›m›na bakarsak, kamu sektörü-nün farkl› firmalar, kurumlar ve sektörlerlekarfl›l›kl› etkileflim ve birlikte ö¤renme süreci-ne dahil edilmesi; böylelikle de teknolojik ge-liflmenin kamu sektörünün yeteneklerinin ge-lifltirilmesine katk›da bulunmas› amaçlan›yor.

Kamuda inovasyon standartlar› yükseltecek

Avrupa Birli¤i seviyesinde kamu kurumlar›nailiflkin yürütülen politikalar, 2009 Avrupa Ya-

rat›c›l›k ve ‹novasyon y›l› kapsam›nda gerçek-lefltirilen etkinliklerle de gündeme geliyor. Ör-ne¤in, May›s ay›nda Brüksel’de düzenlenen“Avrupa’n›n kamu sektöründe ‹novasyon veYarat›c›l›k: Radikal bir de¤iflimin zaman›” (1)konferans›, kamu kurumlar›n›n daha fazlainovasyon yaratarak nas›l daha yüksek stan-dartlara ulaflaca¤› konusuna odakland›.

Avrupa’da kamu sektörü, GSYIH içinde yüz-de 40–55’lik bir oran ile dünyan›n di¤er k›-s›mlar›na nazaran daha genifl bir pay sahibi.Bu kapsamda kamu sektörünün kaynaklar›-n›n kamusal ve sosyal hizmetlere nas›l akta-r›ld›¤›, Avrupa’n›n ekonomik ve sosyal gelifli-mi için önem teflkil ediyor. Tüm dünya ilebirlikte Avrupa’n›n karfl› karfl›ya kald›¤› vekamusal hizmetleri olumsuz etkileyen ekono-mik krizin yan› s›ra, Avrupa’n›n öncülü¤ünüyapt›¤› refah devleti modeli, küreselleflme ilebunun getirdi¤i rekabetçilik ve de¤iflen de-mografik dengeler nedeniyle ciddi s›k›nt› ya-fl›yor.

Demografik dengeler kapsam›nda, nüfusunyafllanma trendi, düflük do¤um oranlar› vegöçmenlerin entegrasyon sorunlar› sonucun-da azalan çal›flan nüfus ve artan emeklilik gi-derleri, gerekli reformlar›n yerine getirileme-di¤i durumlarda kamusal hizmetlerin sürdü-rülebilirli¤ini riske at›yor. Avrupa kendi siste-mi içerisindeki sosyal ve kamusal hizmetlereiliflkin yaflad›¤› bask›lara ek olarak, küreselekonomide rekabetçili¤ini de korumak duru-munda. Bu çerçevede, özellikle küresel dü-zeydeki bask›larla bafl edebilmenin yolu ola-rak nitelikli iflgücünün gelifltirilmesi ve ino-vasyonun, üretimin her zincirinde uygulan-mas› fikri benimsendi. Avrupa Birli¤i, inovas-yon ve yarat›c›l›¤›, Avrupa’n›n var olan sosyalstandartlar›n› sürdürmesinin yegane yoluolarak görüyor. Bu çerçevede kamu sektörü-nün daha fazla inovasyona yönelmesi ve üret-kenli¤ini art›rmas› gere¤ini ortaya koyuyor.

E-devlet kamuda inovasyonun bir parças›

Bununla birlikte, Avrupa Birli¤i, kamu sektö-rüne iliflkin olarak, sektörü daha etkin k›la-cak s›n›r ötesi çözümlerin getirilmesi gere¤i-

58

Kamunun karfl›laflt›¤› çeflitli sorunlarayönelik yenilikçi çözümler gelifltirmesi,içinde bulundu¤u koflullar› bir f›rsata

dönüfltürme ortam›n› haz›rlayabilir.Hizmet maliyetlerini düflürmek

suretiyle, azalan kaynaklara ve kapasite eksikli¤ine yarat›c› çözümler

üretilmesi ve kamu idaresinin vatandafl-odakl› bir yap›ya

kavuflturulmas›, bu tür f›rsatlara örnek teflkil edebilir.

Page 51: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

nin de alt›n› çiziyor. Bu çerçevede, üye ülke-ler aras›nda daha kapsaml› bir eflgüdüm sa¤-lanmas› ve Avrupa’da e-devlet etkinlikleri içinpazarlar›n oluflturulmas›na yönelik benzeryaklafl›mlar›n benimsenmesi bir öncelik ola-rak ortaya ç›k›yor. Ayr›ca, kamu sektörü ino-vasyonunun, Birli¤in kendine hedef koydu¤uLizbon Stratejisi’nin de bir parças› olmas› ge-rekti¤i vurgulan›yor.

Türkiye’de 2003’te kabul edilen “5018 say›l›Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu”ylabafllayan süreçte kamu yönetimine yukar›datan›mlanan gereklilikler çerçevede yeni biryaklafl›m getirildi. Bu yeni yaklafl›m, stratejikyönetim anlay›fl›na ve performansa dayal› birçal›flma prensibi benimseyen kamu idareleri-mizle esnek ve etkili bir kamu sektörü olufl-turulmas›n› hedefliyor. Ancak, bu konudakiçal›flmalar hala oldukça s›n›rl› kal›yor. Somutgeliflme sa¤lanabilmesi için daha etkin biruygulama gerekiyor.

Öte yandan, Avrupa Birli¤i’nin inovasyonstratejisine uyumlaflmay› amaçlayan T.C. Sa-nayi ve Ticaret Bakanl›¤›’n›n gündeminde bu-lunan “AB ‹novasyon Politikas› konusundabildiri: Lizbon Stratejisi çerçevesinde AB yak-lafl›m›n› güncellefltirmek” çerçevesinde de,“kamu sektöründe inovasyon” hususununteflvik edilmesi gere¤ine de¤iniliyor. Bu ba¤-lamda, kamu ihaleleri sisteminin etkin, aç›kve rekabetçi bir yap›ya kavuflturulmas› gerek-ti¤i kaydediliyor. Ayr›ca kamu sektörünün ye-ni tür hizmetleri teflvik etmesi ve e-hükümet,e-sa¤l›k, e-e¤itim gibi yap›lanmalara gidilmesiöneriliyor.

Bu çerçevede, kamu hizmetlerinde teknolojikbir s›çramay› ifade eden “e-devlet” kavram›s›kl›kla karfl›m›za ç›k›yor. “e-devlet”, yayg›nteknoloji ile vatandafllar›n yönetime kat›lma-s›, kamu hizmetlerinin dönüfltürülmesi ve ka-mu sektörünün verimli çal›flmas› esas›na da-yan›yor. Bilgi ve iletiflim çözümlerinin, art›kyönetimin bir parças› olmas› itibariyle, mer-kezi ve yerel yönetimlerin halk› yönetim süre-

cine dahil etti¤i ve hizmetlerini elektronik or-tamda verdi¤i bir dönüflüm söz konusu. Va-tandafl – devlet iliflkisinin do¤as›n›n de¤iflti¤ibu iklimde, vatandafl, böylelikle diledi¤i nok-tadan, talep etti¤i bilgi ve hizmete ulaflabili-yor. Ancak, genel olarak “e-uygulamalar” ola-rak tan›mlanan bu yenilikçi giriflimlerin, kap-saml› bir flekilde yayg›nlaflt›r›lmas› ve tasar-lanan hizmetlerin kullan›m›ndaki altyap›n›ngelifltirilerek, genifl kitlelerin eriflimine olanaksa¤lamas›na dikkat edilmeli.

Hem yönetimde hem sosyal hayatta inovasyon

Genellikle yavafl, etkinlikten uzak, eriflilmesigüç ve kat›l›mc›l›¤a kapal› olarak nitelenenkamu hizmetlerinin ve kamu yap›lanmalar›-n›n iyilefltirilmeye muhtaç oldu¤u ortak birkan›. Bu durumun düzeltilmesinde önemliyasal ve yap›sal de¤ifliklikler gerektiren reform ve iyilefltirmeler kadar önemli olan bir di¤er de¤iflim arac› da, vatandafl›n günlük yaflam›n› kolaylaflt›racak kamusal süreçlerde iyilefltirmeler yaratacak olan ino-vatif çözümler.

Kamu kurumlar›n›n etkinli¤inin art›r›lmas›konusunda esas olan, kamu kurumlar›n›nö¤renme ve yarat›c›l›klar› ile özel kurulufllarve sivil toplum kurulufllar› ile etkileflimlerin-de bütünsel ve sistematik bir inovasyon yap›-lanmas› oluflturulmas›. Kaynaklar›n darald›-¤›, vatandafl isteklerinin çeflitlenerek artt›¤›bir dönemde yenilikçi yaklafl›mlar vatandafl›nyaflam kalitesini art›rmada ve hizmet maliyet-lerini düflürmede etkili bir yöntem olarakkullan›labilir. Kabul etmek gerekir ki, kamu-da inovasyon kültürünün yerleflmesi, belli birzaman alacak. Ancak, h›zl› dönüflümlere sah-ne olan günümüz konjonktüründe zamankaybetmeksizin, bir yandan inovasyon kültü-rünün yeflerece¤i bir iklim oluflturmak, di¤eryandan ise inovasyon çal›flmalar›n› h›zland›r-mak, Türkiye’nin küresel dinamiklerin getir-di¤i yeni güçlüklere çabuk uyum sa¤lamas›n-da belirleyici olacak.

Kaynakça1 -“Innovation & Creativity in Europe's public sector: time for radical change”, 13 May 2009, by EPC

59

Page 52: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

D

AB komisyonu, devlet sektöründeki inovasyonun boyutunu ölçmek için 1998-2002y›llar› aras›nda PUBLIN ad› alt›nda bir dizi projeye büyük finansal destek sa¤lad›.Yaklafl›k 20 rapor ve bir o kadar da ülke örneklerinden oluflan bu genifl çapl› proje-den, devlet sektöründeki kurumlar›n da ayn› özel iflletmeler gibi yenilikçi oldu¤unuö¤reniyoruz.

Görüfl

Devlet sektöründeki müesseseleri büyük orga-nizasyonlar olarak alg›layal›m. Her organizas-yonda oldu¤u gibi devlet sektöründeki organi-zasyonlarda da inovasyon yap›ld›¤›n› söylemekyanl›fl olmaz. Özellikle inovasyonu, “bireylerinrefah düzeyini ve yaflam kalitesini artt›rmakamac›yla yap›lan her türlü yenilik içeren uygu-lama” fleklinde genifl bir biçimde tan›mlarsak,devlet sektöründeki baz› uygulamalar›n inovas-yon içerdi¤ini gözlemleyebiliriz.

Pek ço¤umuzun gazete ve dergilerde okudu¤uya da televizyonda haber olmufl baz› devlet uy-gulamalar›n›n, herhangi bir özel sektör iflletme-sindeki inovasyon ölçüsünde yenilikçi oldu¤u-nu söyleyebiliriz. Birkaç y›l önce uygulanmayabafllanan ve hareket kabiliyeti s›n›rl› olanemeklilere evlerinde maafl ödeme uygulamas›ya da akl›n›za gelebilecek her türlü e-devlet uy-gulamas› devlet sektöründeki yenilikçi faaliyet-lerin örnekleridir.

Yukar›da da belirtti¤im üzere kamu sektörün-deki inovasyonun ana amac›, bir hizmetin, buhizmetten faydalanan bireylerin ve kurumlar›nrefah düzeyini art›rmak amac›yla, daha yenilik-çi bir yöntemle sunulmas›d›r. Devlet sektörün-deki inovasyonu bu flekilde genifl bir çerçevedealg›lay›p de¤erlendiren AB Komisyonu, devletsektöründeki inovasyonun boyutunu ölçmekiçin 1998-2002 aras›nda PUBLIN ad› alt›ndabir dizi projeye büyük finansal destek sa¤lad›.Yaklafl›k 20 rapor ve bir o kadar da ülke ör-neklerinden (‹spanya, ‹ngiltere, Litvanya veSlovakya gibi) oluflan bu genifl çapl› projeden,devlet sektöründeki kurumlar›n da ayn› özel ifl-letmeler gibi yenilikçi oldu¤u, ancak bunun se-viyesinin ölçülmesinin çok da kolay olmad›¤›n›

ö¤reniyoruz. Asl›nda, inovasyonu ölçmek ama-c›yla yap›lan bu projede, kamu sektörü inovas-yonunun tam anlam›yla ölçülemeyece¤ini ö¤-renmek ilk bak›flta garip duruyor, ancak raporpek çok bilinmeyeni göz önüne sermesi bak›-m›ndan önem teflkil ediyor.

Oy kayg›s› inovasyonun bir nedeni olabilir

Raporda daha çok sa¤l›k ve sosyal güvenliksistemi mercek alt›na al›narak, kamu sektö-ründeki inovasyonun ve befleri sermayenin,özel sektör iflletmeleri ile karfl›laflt›r›labileceknitelikte oldu¤u vurgulan›yor. Özel sektör ve kamu sektörü, yap›s› ve inovasyon oluflumu aç›s›ndan farkl›l›klar gösteriyor. Bufarkl›l›klar› afla¤›daki tabloda befl ana bafll›khalinde özetledim.

Kuflkusuz en merak edilen soru, kar amac›gütmeyen bir kurumun neden inovasyona ge-rek duydu¤udur. Ancak kamu kurumlar› dadaha etkin, ucuz ve kaliteli hizmet sunmakamac›yla ürün ve süreç yenili¤ine gitmektedir.Siyasi iradenin oy kayg›s›, ço¤u devlet kurumuyöneticisini yenilikçi olmaya itmektedir. Sonuç-ta, yaflam koflullar›n›n iyileflmesi ve hizmetlerinçeflitlenmesi, önemli oy potansiyeli oluflturu-yor. Sistemi bu flekilde zorlamayan siyasi parti-ler de zamanla yok olup gidiyor.

Özel sektör iflletmelerini yenilikçi olmaya itenen önemli kayg› rekabettir. ‹flletmeler, rakipleriile rekabet edebilmek ve ekonomik kar sa¤la-mak amac›yla inovasyona yöneliyor. Yenilikçiolmayan iflletmeler de zamanla piyasay› terk et-mek durumunda kal›yor. Özel sektördeki reka-bet mekanizmas› ile kamu sektöründeki siyasi

Kamu sektöründe inovasyon hangi ölçüde?

60

Semih Akçomak

Page 53: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

iradenin oy kayg›s› ve kamu yöneticilerinin ko-numlar›n› koruma kayg›s› aras›nda ilginç ben-zerlikler var. ‹lk mekanizma özel sektör inovas-yonunun, ikinci mekanizma ise kamu sektörüinovasyonunun ana belirleyici etmenleridir.

Gelelim kamu sektöründeki inovasyonun ölçül-mesine. Daha çok organizasyon yap›s›n› de¤ifl-tiren inovasyon ve hizmet inovasyonu olaraknitelendirebilece¤imiz kamu sektörü inovasyo-nunu ölçmek elbette çok zor. Zaten PUBLINprojesi kapsam›nda da böyle bir ölçüme gidil-memifl. Ar-Ge harcamalar› bütçeleflmedi¤i vepatent sistemi ifllemedi¤i için inovasyonun bo-yutuna gösterge oluflturabilecek de¤iflken ma-alesef bulunmuyor. Zaten yap›sal inovasyonuve hizmet sektörü inovasyonunu özel sektör ifl-letmelerinde ölçmek bile çok kolay de¤il. Eu-rostat GSMH hesaplamalar›n›n de¤iflmesininalternatif hesaplamalar için kaynak oluflturabi-lece¤i söyleniyor. Ancak henüz önümüze karfl›-laflt›rmal› rakamlar koyabilecek çal›flmalarmevcut de¤il.

Peki, PUBLIN projesinden inovasyon politikas›aç›s›ndan ne gibi ç›karsamalar yap›lm›fl?

Projede afla¤›daki politika önerileri belirlenmifl: • Devlet kurumlar›n›n kendi içindeki ve ku-rumlar aras›ndaki koordinasyonu yenilik ve ye-nili¤i ö¤renme ve sunma aç›s›nda önemli. Buyüzden ayn› kurumlar içindeki üst-ast iliflkisiniyönetmek ve farkl› kurumlarda ayn› konumdabulunan yöneticilerin bilgi paylaflmas›n› sa¤la-mak için çeflitli öneriler getirilmifl. Örne¤in, ku-rum içi rotasyon, ayn› konumdaki personelinfarkl› uygulamalar› görmesi için kurumlar ara-s›nda rotasyon, yeni fikirlerin tart›fl›labilece¤ikurumlar aras› toplant›lar gibi.• ‹novasyon baz› durumlarda pek çok kurumuetkileyebilen sonuçlar do¤urabilir. Bunun içinkurumlar aras› koordinasyona önem verilmeli.• Yenilik ve yeni politika araçlar› bulmay› veuygulamay› görev tan›m› içerisinde de¤erlendir-mek. Özel sektör iflletmeleri, çal›flanlar›n›n ye-nilikçi olmas›n› ister ve ilk etapta yenilikçi dü-flünebilen eleman istihdam etmek ister. Kamusektöründeki kurumlar da bu mant›kla hareketedebilir. Tabi bunun için öncelikle kritik ko-numdaki personelin yenili¤e aç›k olmas› gere-kiyor. • Kamu sektöründeki inovasyonun belli biramaca yönelik olmas›, nas›l ve ne zaman yap›-

laca¤›n›n aç›k ve net olarak ortaya konmas› ge-rekiyor.• Kamu sektörü kar mant›¤› gütmedi¤i için ku-rumlar› ve çal›flanlar› yenili¤e özendirecek yön-temlerin bulunmas› oldukça önemli. ‹kramiye,terfi ve yurtiçi ve yurtd›fl› gezileri gibi mekaniz-malar bu amaçla kullan›labilir.• Devlet sektörünün, devletin inovasyon politi-kas›na dahil olmas› gerekiyor. Özel sektör nas›lteflvik ediliyorsa, kamu kurumlar› da ayn› fle-kilde yenilikçi olmaya teflvik edilebilir.

Politika önerilerine bakt›¤›m›zda, kurumlararas› koordinasyon ve inovasyon politikas›n›nmevki gözetmeksizin, kurumlar›n tüm çal›flan-lar› taraf›ndan benimsenmesi ve uygulanmas›öne ç›k›yor. Bunu göz önünde bulundurursak,kamu sektöründeki yap›salc› fikir ve görüfl ya-p›s›n› de¤ifltirmek ve devlet kurumlar›n› dahayenilikçi flekilde düzenlemek için Türkiye’ninönünde çok önemli bir f›rsat var. AB’ye uyumçerçevesinde pek çok kurum ve hizmet yenidenyap›land›r›l›yor. Bu yeniden yap›land›rman›n,ayn› zamanda yar›nlar›n yenilikçi devlet ku-rumlar›n› tasarlamak aç›s›ndan da büyükönem tafl›d›¤›n› düflünüyorum. Umar›m siyasiirade önünde duran bu f›rsat› kaç›rmaz.

61

Özel iflletmeler Kamu kurumlar›

Ana amaçKar etmek vekazanc› belli birdüzeyde tutmak

Kar amac›gütmeden kamuhizmetlerisa¤lamak

Yap›lanma

Çeflitli boyutlardaiflletmeler, piyasadurumuna görerekabetçi ve yeniiflletmelerin girme-sine müsait ortam

Kar›fl›k biryap›lanmayla bir-birine eklemlenmiflbir sistem

Performans kri-teri

Yat›r›mdansa¤lanan gelir(kar)

Çeflitli kriterler veamaçlar (siyasiiradenin oykayg›s›, bürokrat›nkonum kayg›s› vs.)

Yönetim

Pek çok yöneticiyat›r›m ve yönetimkararlar› konusun-da ba¤›ms›z ya dayönetim kuruluvas›tas›yla kararalma

Bürokratlar siyasiirade bask›s›alt›nda kararal›rlar

Zaman kavram›

K›sa süreli ancakuygun durumlardauzun dönemliyat›r›mlar

K›sa süreli.‹novasyon, seçimdönemi içerisindeolumlu sonuçgöstermeli

Özel sektör ve kamu sektörü inovasyonuaras›ndaki farklar

Page 54: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

DDemokrasi, Avrupa Birli¤i’nintemel tafllar›ndan birisi. Avru-pa’da demokratik toplumungeliflmesi, karar alma süreçle-rinde fleffafl›¤›n sa¤lanmas›,vatandafllar›n karar alma vepolitika yap›m› süreçlerinedo¤rudan kat›l›m›n›n sa¤lan-mas› da Avrupa Birli¤i’nin ön-celikleri aras›nda geliyor. Bunedenle, AB, Bilgi ve ‹letiflimTeknolojileri (B‹T) kullan›lmas›yoluyla bu amaca yönelik çö-zümler gelifltirecek projelere 7milyon Avro’luk bir desteksa¤layacak.

Avrupa Birli¤i, Bilgi ve ‹letiflimTeknolojileri Politika Destek

Program› (ICT PSP) kapsam›n-da vatandafllar›n karar almasüreçlerine aktif kat›l›m›n›sa¤lamak üzere gelifltirilecekprojelere fon sa¤lamak üzere 5Haziran 2009’da bir proje tek-lif ça¤r›s› açt›. Bu teklif ça¤r›s›ile Avrupa Birli¤i e-Kat›l›mc›l›kkonusundaki projelere desteksa¤layacak. Program›n as›lamac›, politika yap›m›nda vekarar alma süreçlerinde politi-kac›lar ve vatandafllar aras›n-daki ba¤› güçlendirerek de-mokrasi a盤›na karfl› müca-delede ve vatandafllar›n kararalma süreçlerine kat›l›m›n›sa¤lamada B‹T tabanl› çözüm-lerin kullan›lmas›.

e-Kat›l›mc›l›kta B‹T tabanl›çözümler desteklenecek

e-Kat›l›mc›l›k proje teklif ça¤-r›s› ile vatandafllar›n karar al-ma süreçlerine kat›l›m›n›n bil-gi ve iletiflim teknolojileri yo-luyla art›r›lmas›, karar almasüreçlerinde fleffafl›k, kat›l›m-c›l›k ve hesap verebilirli¤in ar-t›r›lmas›, süreçlerin basitleflti-rilmesi ve kalitesinin art›r›l-mas› amaçlar›na yönelik pro-jeler fonlanacak.

Fonlacak projelerin özellikleafla¤›daki konulardan en azbirinin kapmas›na girmesibekleniyor:

AB, e-Kat›l›mc›l›k projelerine toplam 7 milyon Avro fon ay›rd›. Proje bafl›na sa¤lanacakdestek miktar› ise 2-2,5 milyon Avro. e-Kat›l›mc›l›k proje teklif ça¤r›s›na 23 Eylül2009’a kadar proje sunabilir ya da Avrupa’da baflka kurumlar taraf›ndan haz›rlananprojelere ortak olarak kat›labilirsiniz. Projelerde en az 4 ülkeden kurumlar yer alacakve proje süresi 36 aya kadar olabilecek.

Ab F›rsatlar - TAGES Yard›mc› Dan›flman› Gurbet Deniz Yavuz

e-Kat›l›mc›l›k için AB’den 7 milyon Avro

62

Page 55: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

• fieffaf karar alma ve politikayap›m›n› sa¤lama. Bu konudaönerilen pilot çözümlerin ya-samaya iliflkin yaz›l› dokü-manlar›n vatandafllar için an-lafl›labilir olmas›n› sa¤layarakvatandafllar›n süreçlere kat›l›-m›n› kolaylaflt›racak nitelikteolmas› bekleniyor.

• Vatandafllar›n karar al›c›lar-la iletiflim ve etkileflimini art›rarak, do¤rudan karar alma süreçlerine kat›l›m›n›sa¤lama.

• Sosyal iflbirli¤i kapasiteleri-nin gelifltirilmesi ve yeni ara-buluculuk modellerini kullan-ma ve ortak girdi oluflumu(veri toplama, ortak bilgi biri-kimini paylaflma, web 2.0 tek-nolojileri) ile vatandafllar›n ka-rar alma süreçlerine kat›l›m›n›art›rma.

Fonlacak projelerin belirli sa-y›da vatandafl›n kat›l›m›n› içe-ren pilot uygulamalar içerme-si, projede karar al›c›lar›n vevatandafllar›n ihtiyaçlar›n›ndikkate al›nmas›, önerilen çö-zümlerin bir AB yasama vekarar alma sürecini gelifltir-meyi hedeflemesi ve halk›nkat›l›m›n› art›rmas› destekkriterlerinden baz›lar›. Projedeönerilen çözümlerin ise özel-likle kolay anlafl›labilir ve uy-gulanabilir çözümler olmas›bekleniyor. Ayn› zamanda ge-lifltirilecek projelerin, Pilot Btipi projeler olmas› yani henüzuygulamas› olmayan yenilikçi

yaklafl›mlar içermesi ve B‹Ttabanl› yenilikçi hizmetlerinuygulamas›n› esas almas› gerekiyor.

Baflvurular için son tarih 23Eylül 2009

AB, e-Kat›l›mc›l›k projelerinetoplamda 7 milyon Avro fonay›rd›. Proje bafl›na sa¤lana-cak destek miktar› ise 2-2,5milyon Avro. e-Kat›l›mc›l›kproje teklif ça¤r›s›na 23 Eylül2009’a kadar proje sunabilir,ya da Avrupa’da baflka ku-rumlar taraf›ndan haz›rlanan

projelere ortak olarak kat›labi-lirsiniz. Projelerde en az 4 ülkeden kurumlar yer alacakve proje süresi 36 aya kadarolabilecek. De¤erlendirme sonucunda baflar›l› bulunanprojelerin, 2010’un ilk aylar›nda bafllat›lmas› düflünülüyor.

Program hakk›nda daha de-tayl› bilgiye Türkiye’de prog-ram yürütücüsü olan DPT’ninBilgi Toplumu web sayfas›n-dan ulaflabilirsiniz:http://www.bilgitoplu-mu.gov.tr/

63

e-Kat›l›mc›l›k proje teklif ça¤r›s› ile vatandafllar›n kararalma süreçlerine kat›l›m›n›n bilgi ve iletiflim teknolojileriyoluyla art›r›lmas›, karar alma süreçlerinde fleffafl›k, kat›l›mc›l›k ve hesap verebilirli¤in art›r›lmas›, süreçlerinbasitlefltirilmesi ve kalitesinin art›r›lmas› amaçlar›na yönelik projeler fonlanacak.

Page 56: Bilgi Çağı Temmuz 2009 Sayı 59

64

Polonyal› bir fir-ma, patentli birdönen merdivenüretim süreci ge-lifltirdi. Dönenmerdiven tekno-lojisi inflaatta,yap› endüstrisin-de ve hafif dönen merdiven yap›m›-na ihtiyaç duyulan her yerde kullan›-labiliyor. Firma lisans sözleflmesi veticari sözleflmelerle ilgileniyor. Ref: 09 PL 64BD 3DQP

Bilgi tek-nolojileri(IT) hiz-metleri, ba-k›m, destekve dan›fl-manl›¤›ndafaaliyet gösteren bir Romanya firma-s› benzer flekilde tan›nan firmalar›ntemsilcili¤ini (franchise), ortak yat›-r›m yapmay› veya benzer faaliyetgösteren bir firman›n tafleronu olma-y› istiyor. Ref: 20090619013

Bir Romanyafirmas›, farkl›alanlardan uy-gulamalar (Ge-çifl kontrol, lo-jistik ve oto-masyon) içinkullan›labilecek uzun mesafe RFID(radyo frekans› tan›mlama) sistemigelifltirdi. Firma teknik iflbirli¤i için biraraflt›rma kurumu ve teknik destekliticari anlaflmalar için lojistik firmalarar›yor. Ref: 09 RO 66BW 3CNG

Yap› endüstrisi Bilgi teknolojileri

F›rsatlar hakk›nda daha genifl bilgi için afla-¤›daki adreslere baflvurabilirsiniz.

Ege ÜniversitesiEge Bilgi ve Yenilik MerkeziEBIC-EGE Elif KAYRAN

Adres: Ege Üniversitesi Kam.EBILTEM Binas› Bornova ‹zmir TR-35100 ‹zmir

Telefon: 0 232 343 4400 -150Email: [email protected]

RFID sistemi

Bir ‹ngiliz firmas› yüzeylere üstün birkir ve toz direnciyle birlikte, bu¤ulan-may› önleyici özellik kazand›ran,farkl› yüzeylerde uygulanabilen biryüzey temizleme teknolojisi gelifltirdi.Ürünün cam, plastik, yap›malzemeleri, metaller ve boyal›yüzeylerle s›n›rl› olmayan genifl biruygulama alan› mevcut. Firma yeniuygulamalar› gelifltirerek test etmekve yeni pazarlara aç›lmak için ortaklarar›yor. Ref:09 GB 42O1 3E4J

Bir fiili firmas› bal›k çiftli¤i a¤lar›n›nbak›m sürecinin otomasyonu için birteknoloji gelifltirdi. Firma, bal›k çiftli¤ia¤lar›n›n bak›m›, akua-kültür ve ba-l›kç›l›k faaliyetleri için uzman sistemlerkonular›nda know-how teklif ediyor.Ref: 08 CL 85FE 27GT

Bir ‹talyan araflt›rma enstitüsü az de-recede ifllenmifl sebzelerin raf ömrü-nün ozon kullan›m›yla uzat›lmas›n›sa¤layan bir teknoloji gelifltirdi. Artanraf ömrü pazarlamay› etkileyip, ya-banc› ürünlerle rekabeti artt›rabilir.Enstitü teknik ve ticari iflbirli¤iyle ilgi-leniyor. Ref: 09 IT 55W9 3E13

‹ngiltere’den yayüreticisi bir firma,karfl›l›kl› gönderimiçin yay sa¤layanfirmalar ar›yor. Ref: 20090622030

Yüzey temizleme Bal›k çiftli¤i a¤lar›

Ahflap ürünlerin imalat›nda (masif ah-flap mobilya, merdiven, iç dekoras-yon) faaliyet gösteren bir Litvanya fir-mas› ticari arac›lar (acenteler, temsilci-likler, distribütörler) ar›yor. Ref: 2009061002

Endüstriyel kurulum ve otomasyonlailgili mühendislik ifllerinde faaliyetgösteren bir Romanya firmas› tafleron-luk, ortak yat›r›m veya karfl›l›kl› üretimyapacak benzer firmalar ar›yor. Ref: 20090619008 -

Keten elyaf ve keten iplik üretimindefaaliyet gösteren bir M›s›r firmas› dis-tribütörler ve tafleronlar ar›yor. Ref: 20090621004

Endüstriyel otomasyon

Keten elyaf ve keten iplik

Ahflap ürün imalat›

Az ifllenmifl sebzeler

Yay üretimi

F›rsatlar