berotegi efektuko gasen isurketen 2016ko …...espainiako beg indizea eaeko beg indizea guztira ebko...

EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKO BEROTEGI EFEKTUKO GASEN ISURKETEN 2016ko INBENTARIOA

ARGITARALDIA

1.a 2018ko urtarrila

©Ihobe, Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoa

ARGITARATZAILEA

Ihobe, Ingurumen Jarduketarako Sozietate PublikoaIngurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza SailaEusko JaurlaritzaUrkixo zumarkalea 36 - 6. solairua • 48011 [email protected].: 900 15 08 64

DISENUA ETA MAKETAZIOA

dualxj comunicación&diseño

EDUKIA

Ihobek egin du txosten hau, Tecnalia-RESEARCH&INNOVATIONen laguntzaz

Liburu honetako edukiak, edizio honetan, lizentzia honen bidez argitaratzen dira: Aitortza – Ez-komertziala – Eratorritako obrarik gabe, 3.0 Unported, Creative Commons-ena (informazio gehiago: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.es_ES)

3EAEko BEROTEGI-EFEKTUKO GASEN ISURKETEN 2016ko INBENTARIOA

Berotegi-efektuko gasen isurketak (BEG isurketak), CO2 baliokidearen

arabera neurtuta, aurreko urteen maila berean egon dira 2016an. Datuak jasota % 4ko jaitsiera kalkulatu da 2015eko balioekin alderatuta eta, balio absolutuetan, 18,9 milioi tona isuri dira.

Hala, 2005arekin alderatuta1, isurketak % 26 murriztu dira, eta, horrenbestez, 2050erako Klima-Aldaketaren Euskadiko Estrategian ezarritako helburuak lortzeko bidean xedetik pixka bat urrutiago geratu gara. Izan ere, 2030erako isurketak % 40 gutxitzeko helburua ezartzen du egitasmo horrek. 1990eko2 datuekin alderatuta, berriz, % 12 murriztu dira isurketak.

EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKO BEROTEGI EFEKTUKO GAS-ISURKETEN 2016ko INBENTARIOA

75

105

100

95

90

85

80

75

70

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 20162015

Espainiako BEG indizea EAEko BEG indizea guztira EBko BEG indizea

BEROTEGI-EFEKTUKO GASEN ISURKETEN EBOLUZIO-TASA EUSKADIN (2016), EUROPAR BATASUNEAN (2015), ETA ESPAINIAN (2016) (%)(2005 = 100)

74

83

ezartzen datuekin alderatuta, berriz, % 12 murriztu dira

1 Euskadiko Klima 2050 estrategiaren zein Europako herrialdeen oinarri-urtea, isurketa lausoen alorreko esfortzuak banatzeari buruzko 406/2009/EE erabakiaren arabera.

2 Kyotoko Protokoloaren arabera, oinarri-urtetzat hartuko dira 1990. urtea (CO2, N

2O eta CH

4-ren isurketarako) eta 1995. urtea (SF

6, HFC, eta PFCen

isurketarako).

Iturria: Guk geuk egina, honako hauen datuetan oinarrituta: Klima Aldaketari buruzko Nazio Batuen Esparru Hitzarmena (CMNUCC). Nekazaritza, Arrantza, Elikadura eta Ingurumen Ministerioa (MAPAMA).

4

EAEko BEROTEGI-EFEKTUKO GASEN ISURKETEN 2016ko INBENTARIOA

Absortzioei dagokienez, kalkuluen arabera, CO

2-aren finkapena % 1,1 (2010ean) eta % 1,6

(2008an) artekoa izan da. Datuak eskuragarri ditugun azkeneko urtean (2014) % 1,3ko balioa kalkulatu zen.

Azken urteko isurketak baldintzatu ditu sektore guztietan izandako isurketen jaitsierak, garraioaren sektorean izan ezik, bertan igoera bat egon baita.

Isurketen intentsitatea, hau da, BPGd-ren unitate bat ekoizteko sortutako isurketak jaitsi egin dira, % 34 2005ekin alderatuta eta % 51 1990ekin alderatuta. Beraz, gure isurketen intentsitatea Europako batez bestekoaren azpitik dago berriro ere, erosteko ahalmenaren araberaa.

Biztanleko isurketak % 28 jaitsi dira 2005etik eta % 12 1990etik. Hala eta guztiz ere, gure per capita isurketak EB-28ko batez bestekoa baino zertxobait handiagoak dira oraindik ere.

Araututako sektoreetako isurketak, hau da, Europako isurketa-eskubideen salerosketako

«EU-ETS» araudian sartutako sektoreetan egin direnak (energia-sektorea eta energiaren erabilera intentsiboa egiten duten industria-sektoreak, oro har) jaitsi egin dira azken urte honetan, gehienbat isurketa gutxiago eragin direlako energia-ekoizpenean eta altzairugintzan. Beste sektore batzuetan (zementua, finketa eta beira, esaterako), ordea, isurketek gora egin dute. Araudia 2005ean martxan jarri zenetik isurketak % 45 murriztu dira.

Isurketa lausoak, hau da, aurreko araudiaren barnean sartzen ez diren sektoreetakoak (hondakinak, etxebizitzak, zerbitzuak, garraioa, arautu gabeko industria...) igo egin dira azken urtean, batik bat garraioaren sektoreko isurketen igoera dela eta. 2005eko datuekin alderatuta, isurketak % 14 gutxitu dira.

Biztanleko isurketa lausoak EB-28ko batez bestekoa baino pixka bat txikiagoak dira.

Hona hemen isurketen zatirik handiena eragiten duten sektoreen egoeraren eta bilakaeraren laburpen bat3:

3 Txosten honetan isurketak eragiten dituzten sektore nagusien ondorio nagusiak bakarrik laburbilduko ditugu. Herritarrek isurketen egoera eta bilakaera erraz ulertzeko moduko ikuspegia eman nahi dugu. Horregatik, azterketa sinpiflikatu egin dugu, eta, osatu nahi izanez gero, jarraian adierazitako sektore guztien datuak eta informazio xehatua ikusteko aukera dago txostenaren atal nagusian.

BPG bilakaera indizea BEG isurpenen bilakaera indizea guztira Isurpen guztien bilakaeraren indizea BPGren arabera

GUZTIZKO BEG ISURKETEN BILAKAERAREN INDIZEA, EUSKADIKO BPGD-ren ARABERA, 2005ETIK (%)

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

+ 11

120

110

100

90

80

70

60-34

-26

Iturria: Guk geuk egina, honako hauen datuetan oinarrituta: Euskal Estatistika Erakundea (EUSTAT).


Energiaren sektorea

Sektore honek eragiten ditu Euskadiko isurketen % 33.

Azken urte honetan isurketak % 11 jaitsi dira, batik bat sektore elektrikoaren isurketak murriztu direlako. Elektrizitatearen kontsumoa % 5 jaitsi da, gehienbat industriaren eta etxebizitzen beherakadagatik. Elektrizitatearen ekoizpenari dagokionez, behera egin du produkzioak Euskadiko kogenerazio eta ziklo konbinatuko sistemetan, eta inportazioak ere jaitsi egin dira. Gainera, hobetu egin da Estatuan sortutako mix elektrikoa, ikatzezko zentral termikoetako ekoizpena murriztu delako.

2005ekin alderatuta, sektore horretako isurketak % 41 murriztu dira, eta ekoitzitako kWh bakoitzeko isuritako CO

2 txikitu egin da 1990 eta 2005eko

datuekiko (% 56 eta % 43, hurrenez hurren).

Garraioaren sektorea

Sektore honek eragiten ditu isurketen % 32, eta Euskadiko bigarren isurketa-iturri handiena da. Arlo honetan, isurketen % 96 errepideko garraioaren ondoriozkoak dira. Autoek sortzen dituzte isurketa horien % 60 inguru, eta gainerako ia % 40a salgaien garraioak.

Isurketek azken urteotako goranzko joerari eutsi diote, eta % 5 igo dira aurreko urtearekiko. Erregaien kontsumoak Euskadin izandako gorakadan (isurketak salmenten arabera kalkulatzen dira) eragin handia izan dezake autonomia-erkidego mugakideetan txikizkako salmenten gaineko zerga igo izanak. Errepide eta autobideetako erabilera datuek egiaztapen hori berresten dutela dirudi, bideotan egindako kilometro kopurua murriztu edo berdin mantendu baita azken urteotan, salmentek gora egiten duten bitartean.

1990. urteko datuen aldean, bikoiztu egin da salgaiak eta bidaiariak garraiatzearen ondorioz aireratutako gasen kantitatea. Multzo horretan, autoa erabiltzeagatiko eta dieselezko ibilgailu arinetan salgaiak garraiatzeagatiko gas-isurketak hazi dira gehien.

Industriaren sektorea

Sektoreak Euskal Autonomia Erkidegoko isurketen % 21 sortzen du (zuzeneko isurketak), baina kontsumitzen duen elektrizitateari loturiko isurketak hartzen baditugu aintzat (zeharkako isurketak), ehuneko hori % 34raino igotzen da.

Zuzeneko isurketak ez dira apenas aldatu aurreko urtearekin alderatuta (% 0,3 murriztu dira).

2005etik, zuzeneko isurketak % 31 jaitsi dira, eta 1990etik % 49. Hori sektorean gertatu den eraldaketaren eta aldaketa teknologikoaren erakusle da.

Industria-sektorearen eraginkortasuna 63 puntutan hobetu da, BEG/BPGd isurketei dagokienez, 2005. urtearekin alderatuta; izan ere, elektrizitate-kontsumotik eta kogenerazioko berotik eratorritako isurketak egozten bazaizkio, sektore honek % 59 murriztu ditu isurketak eta, aldiz, BPGd industrialaren sorkuntza % 94 hazi da. 1990eko datuekiko, ehuneko 59 puntukoa izan da hobekuntza hori.

Etxebizitzen eta zerbitzuen sektoreak

Etxebizitzen sektoreak eta zerbitzuenak Euskal Autonomia Erkidegoko berotegi-efektuko gasen % 6 eragiten dute (zuzeneko isurketak). Kontsumitzen duten elektrizitateari loturiko isurketak aintzat hartuz gero (zeharkako isurketak), % 16raino igotzen da ehuneko hori.

Zuzeneko isurketak murriztu egin dira 2015ekin alderatuta, gas naturala eta petroliotik eratorritako produktuak gutxiago kontsumitzen baitira bi sektore horietan.

Etxebizitzen sektorearen isurketak % 30 murriztu dira 2005etik, baina 1990ean baino % 4 handiagoak dira. Bestalde, zerbitzuen sektoreko isurketek % 9 eta % 83 egin dute gora 2005 eta 1990etik, hurrenez hurren.

6


Nekazaritza, abeltzaintza eta arrantza sektorea

Sektore honek Euskadiko isurketen % 4 eragiten du. Isurketak % 39 murriztu dira 2005etik eta, % 39 ere 1990etik.

Sektore honen jaitsiera hainbat faktorek eragin dute, horien artean, azienda-erroldak behera egin izana, ongarri mineralen murrizketa, arrantza-jardueren beherakada eta nekazaritzan erregai gutxiago erabiltzea.

Hondakinen sektorea

Sektore honek Euskadiko isurketen % 5 eragiten ditu. Isurketa horiek % 26 murriztu dira 2005etik eta, % 17, berriz, 1990etik.

Isurketen murrizketaren atzean hainbat faktore daude, horien artean, isurtze-tasa txikiagoa (etxeetan hondakin gutxiago sortzea, birziklatze-ehunekoak handitzea, zabortegietako aurretratamenduak, errausketa...) eta isurketa lausoen murrizketa, hobekuntzak izan direlako zabortegietako estalduretan eta zabortegiko gasaren errekuntzan.

BEG ISURKETAK GUZTIRA, SEKTOREAREN ARABERA (CO2 baliokidearen milaka tonatan)

Sektorea 1990 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Energiaren sektorea4 7.778,0 10.468,3 7.642,8 7.557,9 7.887,4 6.552,3 6.468,6 7.000,5 6.203,8

Industria 7.819,3 5.804,7 5.842,4 4.914,4 4.614,6 4.233,8 4.263,4 4.033,0 4.020,6

Garraioa 2.718,7 5.486,1 5.104,7 5.033,6 5.290,1 5.366,5 5.539,9 5.719,9 5.983,0

Etxebizitzak 629,6 941,5 885,3 770,7 807,9 783,3 711,7 761,3 656,6

Zerbitzuak 223,5 451,1 501,8 484,6 498,5 474,9 457,4 481,4 410,1

Nekazaritza 1.107,5 1.115,7 763,2 747,0 738,9 707,4 681,1 681,7 675,1

Hondakinak 1.100,5 1.237,8 1.079,3 1.061,1 1.073,0 1.013,2 976,1 948,0 916,2

Guztira 21.377,1 25.505,2 21.819,4 20.569,2 20.910,4 19.131,4 19.098,3 19.625,9 18.865,4

4 Energiaren sektoreak barne-eskaera asetzeko barneko eta kanpoko elektrizitate-ekoizpenetik eratorritako isurketak biltzen ditu, kokeari, finketari, zentral elektrikoen barne-kontsumoari eta garraioan galdutakoari dagozkienak barne.

KLIMA 2050 helburua

120

100

80

60

40

20

0

2007 2009 2011 2013 2015 2017 2019 2021 2023 2025 2027 2029 2030

Isurpenen indizea guztira

ISURKETEN BILAKAERA 2050erako KLIMA ALDAKETAREN ESTRATEGIAKO HELBURUEN ARABERA (%)

% -40% 74

2005

Iturria: Guk geuk egina.


Espainiako BEG indizea EBko BEG indizea EB helburuaEAEko BEG indizea guztira

BEROTEGI-EFEKTUKO GASEN ISURKETEN EBOLUZIO-TASA EUSKADIN (2016), EUROPAR BATASUNEAN (2015), ETA ESPAINIAN (2016) (%)(Kyotoko oinarri-urtea =100)

Kyotokooinarri-urtea

1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 2019 2020

113

160

150

140

130

120

110

100

90

80

70

88

76

80

Iturria: Guk geuk egina, honako hauen datuetan oinarrituta: Klima Aldaketari buruzko Nazio Batuen Esparru Hitzarmena (CMNUCC). Nekazaritza, Arrantza, Elikadura eta Ingurumen Ministerioa (MAPAMA).

BPG bilakaera indizea BEG isurpenen bilakaera indizea guztira Isurpen guztien bilakaeraren indizea BPGren arabera

BEROTEGI-EFEKTUKO GASEN GUZTIZKO ISURKETAREN BILAKAERAREN INDIZEA, EUSKADIKO BPGd-ren ARABERA, 1990etik (%)

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

+ 74

200

180

160

140

120

100

80

60

40

20

0

-51

-12

Iturria: Guk geuk egina, honako hauen datuetan oinarrituta: Euskal Estatistika Erakundea (EUSTAT).

8


BPGd-EAP-ren6 ARABERAKO (EROSTEKO AHALMENAREN PAREKOTASUNEAN) CO2 INDIZEA, EAEn (2016) ETA EB-28ko HERRIALDEETAN (2015) (%). EB-28 = 100

250

200

150

100

50

0

ESP

AIN

IA

EST

ON

IA

ESL

OV

AK

IA

TX

EKIA

R E

RR

EPU

BLI

KA

ALE

MA

NIA

HER

BEH

EREA

K

ITA

LIA

ZIP

RE

PO

LON

IA

GR

EZIA

ERR

ESU

MA

BA

TU

A

LETO

NIA

AU

STR

IA

EAE

2015

BU

LGA

RIA

MA

LTA

EAE

2016

IRLA

ND

A

DA

NIM

AR

KA

ESL

OV

ENIA

LIT

UA

NIA

FRA

NTZ

IA

SUED

IA

KR

OA

ZIA

LUX

ENB

UR

GO

FIN

LAN

DIA

BEL

GIK

A

100

ERR

UM

AN

IA

HU

NG

AR

IA

PO

RT

UG

AL

EB-2

8

8389

t CO

2 / b

izta

nle

20

18

16

14

12

10

8

6

4

2

0

CO2 ISURKETEN RATIOA, EUSKADIKO BIZTANLE BAKOITZEKO (2015 ETA 2016) ETA EB-28ko ESTATUETAKO BIZTANLE BAKOITZEKO (2015)5

ESP

AIN

IA

EST

ON

IA

ESL

OV

AK

IA

TX

EKIA

R E

RR

EPU

BLI

KA

SUED

IA

HER

BEH

EREA

K

ALE

MA

NIA

ITA

LIA

ZIP

RE

PO

LON

IA

DA

NIM

AR

KA

ERR

ESU

MA

BA

TU

A

LETO

NIA

AU

STR

IA

EAE

2015

BU

LGA

RIA

MA

LTA

EAE

2016

IRLA

ND

A

GR

EZIA

ESL

OV

ENIA

LIT

UA

NIA

FRA

NTZ

IA

KR

OA

ZIA

LUX

ENB

UR

GO

FIN

LAN

DIA

BEL

GIK

A

9,0 8,7

ERR

UM

AN

IA

HU

NG

AR

IA

PO

RT

UG

AL

EB-2

8

8,5

5 Aztertutako urteko urtarrilaren 1eko biztanleria-datuak. Europar Batasunaren baitan, asimetria handiak daude biztanleko isuritako berotegi-efektuko gas mailei dagokionez. Hainbat faktorek eragiten dituzte ezberdintasun horiek: ekoizpen-sistemaren egiturak, per capita errentaren mailak, kontsumitutako energia motak, urteko batez besteko tenperatura... Europako informazioa 2015ekoa denez, Euskadiko balio eguneratuenaz gain (2016), 2015ekoa ere eman dugu, konparazio espazial egokia egin ahal izateko.

6 BPGd-EAP: barne produktu gordina (BPGd), erosteko ahalmenaren parekotasunaren arabera (EAP) adierazita.

Iturria: Guk geuk egina, honako hauen datuetan oinarrituta: Klima Aldaketari buruzko Nazio Batuen Esparru Hitzarmena (CMNUCC). Euskal Estatistika Erakundea (EUSTAT). Europako Estatistika Erakundea (EUROSTAT).

Iturria: Guk geuk egina, honako hauen datuetan oinarrituta: Klima Aldaketari buruzko Nazio Batuen Esparru Hitzarmena (CMNUCC). Euskal Estatistika Erakundea (EUSTAT). Europako Estatistika Erakundea (EUROSTAT).


EAEko 2016ko BEG ISURKETAK, EJSNeko (EKONOMIA JARDUEREN SAILKAPEN NAZIONALA) SEKTOREEN ARABERA7

Industria Bizitegia Nekazaritza Energiaren sektorea Garraioa Zerbitzuak Hondakinak

Bizitegia

% 3 (0,7 Mt)

Zerbitzuak

% 3 (0,7 Mt)

Garraioa

% 32 (6,0 Mt)

Hondakinak

% 5 (0,9 Mt)

Energiaren sektorea7

% 33 (6,2 Mt)

Industria

% 21 (4,0 Mt)

Nekazaritza

% 4 (0,7 Mt)

EJSNeko SEKTOREEN8 ARABERAKO BEGen 2016ko ISURKETAK EAEn, ELEKTRIZITATE ETA BEROAREN KONTSUMOTIK ERATORRITAKO ISURKETAK ERE DAGOZKION SEKTOREARI ESLEITUTA

Hondakinak

% 5

Energiaren transformazioa8

% 14

Garraioa

% 31

Nekazaritza

% 4Zerbitzuak

% 8

Industria

% 34

Bizitegia

% 9

Industria Bizitegia Nekazaritza Energiaren transformazioa Garraioa Zerbitzuak Hondakinak

7 Energiaren sektoreak barne-eskaera asebetetzeko barneko eta kanpoko elektrizitate ekoizpenetik eratorritako isurketak biltzen ditu, finketari, zentral elektrikoen barne-kontsumoari eta garraioan galdutakoari dagozkienak barne.

8 Energiaren eraldaketaren sektorean sartu dira finketa-jarduerak, bai eta zentral elektrikoen barne-kontsumoak eta garraioko galerak ere.



10


ISURKETEN BILAKAERAREN INDIZEA, SEKTOREAREN ARABERA (%)(2005 = 100)

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 20162015

70

91

69

109

59

74

60

120

110

100

90

80

70

60

50

Industria Bizitegia Nekazaritza Energiaren sektorea + inportatutako energia elektrikoa9 Garraioa Zerbitzuak Hondakinak

EAEko ISURKETEN SEKTOREEN ARABERAKO BILAKAERA9, ZIFRA ABSOLUTUETAN

1991Kyotokooinarri-urte

1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 20132009 20112007 2015

14.000.000

12.000.000

10.000.000

8.000.000

6.000.000

4.000.000

2.000.000

0

t CO

2 eq

.

Industria Bizitegia Nekazaritza Energiaren sektorea9 Garraioa Zerbitzuak Hondakinak

9 Energiaren sektoreak barne-eskaera asebetetzeko barneko eta kanpoko elektrizitate ekoizpenetik eratorritako isurketak biltzen ditu, kokeari, finketari, zentral elektrikoen barne-kontsumoari eta garraioan galdutakoari dagozkienak barne.




Espainia 2030 helburuaEB 2020 helburuaEB-28 Espainia 2020 helburuaEAEEspainia

BEROTEGI-EFEKTUKO GASEN ISURKETA LAUSOEN BILAKAERAREN INDIZEA EUSKADIN (2016), EB-28n (2015), ETA ESPAINIAN (2016) (%)(2005 = 100)

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2014 2016 2018 2019 20202013 2015 2017 2030

90

105

100

95

90

85

80

75

70

65

86

79

78

70

74


tCO

2/biz

tan

le

16

14

12

10

8

6

4

2

0

BIZTANLEKO ISURKETA LAUSOEN ISURKETA-RATIOA, EAEn (2015 ETA 2016) ETA EB-28n (2015)

ESP

AIN

IA

ESTO

NIA

ESL

OV

AK

IA

TXEK

IAR

ERRE

PUBL

IKA

SUED

IA

HER

BEH

EREA

K

ALE

MA

NIA

ITA

LIA

ZIP

RE

POLO

NIA

DA

NIM

AR

KA

ERR

ESU

MA

BA

TUA

LETO

NIA

AU

STRI

A

EAE

2015

BULG

ARI

A

MA

LTA

EAE

2016

IRLA

ND

A

GR

EZIA

ESLO

VEN

IA

LITU

AN

IA

FRA

NTZ

IA

KR

OA

ZIA

LUX

ENB

UR

GO

FIN

LAN

DIA

BEL

GIK

A

4,93 4,86

ERR

UM

AN

IA

HU

NG

AR

IA

PORT

UG

AL

EB-2

8

4,77

Iturria: Guk geuk egina, honako hauen datuetan oinarrituta: Euskadiko enpresen isurketa-eskubideen salerosketa. UE Emissions Trading System (ETS). Europako Ingurumen Agentzia. Euskal Estatistika Erakundea (EUSTAT). Europako Estatistika Erakundea (EUROSTAT).

www.euskadi.euswww.ingurumena.eus

www.ihobe.eus

berotegi efektuko gasen isurketen 2016ko …...espainiako beg indizea eaeko beg indizea guztira ebko...

Documents