bekra rehber

7/24/2019 BEKRA rehber

1/88

SEVESO II DREKTFNN

UYGULAMA KAPASTESNN ARTTIRILMASIN TEKNK YARDIM PROJES

BYK ENDSTRYEL KAZA RSKLERNN AZALTILMASI (BEKRA)

LETMECLER N REHBER


2/88


3/88

SEVESO II DREKTFNN

UYGULAMA KAPASTESNN ARTTIRILMASI

N TEKNK YARDIM PROJES

BYK ENDSTRYEL KAZA RSKLERNN

AZALTILMASI (BEKRA)

LETMECLER N REHBER


4/88

Proje Konsorsiyum Ortaklar:

Bu Rapor, yararlancs T.C. evre ve ehircilik Bakanl olan " SEVESO II DREKTFNN UYGULAMAKAPASTESNN ARTIRILMASI N TEKNK YARDIM " projesi Faaliyet 6:Kamunun Bilgilendirilmesi

gereksinimlerinin ksmen yerine gerilmesi iin sunulmutur.

Harlatma

Bu raporun ierii, Yetkili darelerin resmi grn yanstmamaktadr.

Koordinatrler

Kemal Da evre ve ehircilik Bakanl

brahim zdemir evre ve ehircilik Bakanl

R. nal Sayman REC Trkiye

Lorenzo van Wijk EkodengeZeynep Yntem Ekodenge

Raportrler

zlem Yldrm evre ve ehircilik Bakanl

nder Grpnar evre ve ehircilik Bakanl

zlem Ercan evre ve ehircilik Bakanl

Ayegl cal evre ve ehircilik Bakanl

A.Pnar Aklan Tiik evre ve ehircilik Bakanl

Cokun Kumru evre ve ehircilik BakanlDursun Ba REC Trkiye


5/88

NSZ

Byk endstriyel kazalar, her geen gn artan sanayileme ile birlikte sk sk gndemegelmekte ve ancak meydana geldii zaman hatrlanmaktadr. Sanayi tesislerinde bu trkazalarn nlenmesi, etkilerinin en aza indirilmesi ve kazaya mdahale ynnde tedbirlerinyetersiz olmas tm gelimi ve gelimekte olanlkelerin olduu gibi lkemizin de ncelikli evresorunlar arasnda yer almaktadr.

Byk endstriyel kazalar konusu tamamylaevre ve insan sal ile ilgili olup, Avrupa Birliilkelerinde de, gerek tek yetkili idare olarak gereksede Sal ve Gvenlii Birimleri ile ortak olarakkoordinatr uygulayc kurumun evreden sorumlu

Bakanlklarn olduu grlmtr. lkemizde degerek Bakanlk olarak gerekse sanayiciler asndanyerine getirilmesi gereken tm ykmllklerinbaarl bir ekilde uygulamaya geirilmesigerekmektedir.

Avrupa Birliinde, byk endstriyel kazalarninsan ve evre sal zerine olan etkilerininsnrlandrlmasn amalayan Tehlikeli Maddelerieren Byk Kaza Risklerinin Kontrolne likinKonsey Direktifi erevesinde belli snrlarn zerindetehlikeli madde bulunduran kurulular dzenli olarak bildirimde bulunmak, gvenlik raporu

hazrlamak, gvenlik ynetim sistemi kurmak ve acil durum plan hazrlamak zorundadrlar.AB uyum sreci ile birlikte sz konusu Direktif lkemizde, Byk Endstriyel Kazalarnnlenmesi ve Etkilerinin Azaltlmas Hakknda Ynetmelik ile uygulamaya konulmutur.

Byk Endstriyel Kaza Risklerinin Azaltlmasna ilikin mevzuat ksaca BEKRA mevzuateklinde kullanlmakta olup, lkemizde BEKRA uygulamalarnn daha da glendirilmesi,BEKRA konusuna ilikin yeni kavram, yntem ve uygulamalar hakknda bilgi, deneyim paylamve kapasitenin gelitirilmesi amacyla uluslararas dzeyde ilgili payda gruplar ile geni aplbir almaya ihtiya duyulmutur. Bu dorultuda, BEKRA mevzuatn uygulayan merkezi veyerel otoritelerin kurumsal ve idari kapasitelerinin glendirilmesi iin, Katlm ncesi MaliYardm Arac (IPA) 2009 I. Bileeni kapsamnda bir teknik yardm projesi yrtlmtr.

ki yllk youn bir alma ile yrtlm olan bu proje kapsamnda, halkn, iletmecilerinve kamu kurumlarnn konuya ilikin bilgisinin artrlmas ve bilin oluturulmasna ynelikbrorler, ksa filmler ve kamu spotlar hazrlanmtr. Bu rehber ile de, iletmecilerinykmllkleri konusunda bilgilendirilmesi hedeflenmitir.

Pek ok kurum ve kurulu temsilcisini bir araya getirme frsat yaratan ve Direktifinlkemiz mevzuatna uyumlatrlp, uygulanmas yolunda byk katks olan bu projeninyrtlmesinde emei geen herkese en iten teekkrlerimi sunarm.

dris GLLCEevre ve ehircilik Bakan


6/88


7/88

NDEKLER

1. BEKRA KURULUU MUSUNUZ? 11.1 Byk Endstriyel Kaza Nedir? BEKRA Nedir? 1

1.2 Bildirim Yaplmas 6

1.3 Kapsamnzn Belirlenmesi 8

1.4 Tehlikeli Madde Envanterinin karlmas 9

2. YKMLLKLERNZ NELER? 13

2.1 Tehlikelerin Belirlenmesi ve Risk Deerlendirmesi 15

2.2 Byk Kaza nleme Polikas ve Gvenlik Ynem Sistemi 19

2.3 Gvenlik Raporu 23

2.4 Dahili Acil Durum Plan (DADP) 25

2.5 Halkn-Kamunun Bilgilendirilmesi 27

2.6 Kazalarn Raporlanmas 28

3. KAMU KURUMLARI LE SRELER 29

3.1 Gvenlik Raporunun Yeterli Bulunmas 30

3.2 Denemler 30

3.3 Arazi Kullanm Planlamas 313.4 Domino Etkisi 33

3.5 Harici Acil Durum Planlar (HADP) 34

3.6 dari Tedbirler 36

4. EK A 394.1 Terminoloji 394.2 Kapsam Belirleme 42

4.3 Risk Deerlendirme 45

4.4 Gvenlik Raporunun Hazrlanmas 544.5 Dahili Acil durum planlar iin n-Kontrol Listesi 60

4.6 Byk Endstriyel Kaza Tehlikeleri iin n-Kontrol Listesi 654.7 Avrupa Birliinde Kazalara Kar Alnan Yasal Tedbirler: Seveso Direk 664.8 Byk Endstriyel Kazalar ve Sonular 69

4.9 Baz nemli Endstriyel Kazalara Dair Genel Bilgi 714.10 Bilgi Kaynaklar 74

5. KAYNAKLAR 75


8/88

TABLOLAR LSTES

Tablo 1 - Yetkili darelerin ilgili mevzua 4

Tablo 2 - Risk Analizi ve Deerlendirme Sreci 17

Tablo 3 - BKP genel hususlar 19Tablo 4 - BKP Belgesi erii 20

Tablo 5 - Gvenlik Raporu iin Oran ve spat yaklam 24

Tablo 6 - Dahili Acil Durum Plan eri 26

Tablo 7 - Arazi Kullanm Plan ile ilgili lkemizde Uygulanan Mevzuatlar 32

Tablo 8 - Harici Acil Durum Plan eri 35

Tablo 9 - Baz nemli Kazalara Dair Genel Bilgi 71

EKLLER LSTES

ekil 1 - Byk endstriyel kazalarla ilgili olarak AB mevzuann geliimi 2ekil 2 - Byk endstriyel kazalarla ilgili olarak Trk mevzuann geliimi 3

ekil 3 - Kuruluun seviyesinin belirlenmesine ilikin aklayc diyagram 8

ekil 4 - Tehlikeli Madde Kategorileri 9

ekil 5 - Riskin Bileenleri 15

ekil 6 - Risk Analizi ve Risk Deerlendirme Prosedr 16

ekil 7 - BEKRA Kapsamnda Risk Deerlendirmesi 18

ekil 8 - Gvenlik Raporu Bileenleri 23

ekil 9 - Sonu deerlendirmesi iin diyagram 53

ekil 10 - Gvenlik Raporu Ak emas 55

RESMLER LSTES

Resim 1 - BEKRA Mevzua kapsamndaki Kurulular 5

Resim 2 - Byk endstriyel kaza rnekleri 66

KUTULAR LSTES

Kutu 1 - BEKRA Ynetmelii Kapsam dnda kalan Faaliyetler/ Madde 3 ssnalar 6

Kutu 2 - BEKRA Bildirimi iin zlenmesi Gereken Prosedr 7

Kutu 3 - Yeni Snandrma Kriteri - Kresel Uyumlarlm Sistemi (GHS) 10

Kutu 4 - Gvenlik Kltr 14

Kutu 5 - GYS ve BKP likisi 21

Kutu 6 - GYS tarandan ele alnmas gereken konular 22

Kutu 7 - Plan hazrlarken kimlere bavurabilirim? 25

Kutu 8 - BEKRA Ynetmelii Kapsamnda Kantaf Risk Deerlendirmesi 48

Kutu 9 - Risk deerlendirmesinde en iyi uygulama 54

Kutu 10 - Gvenlik Raporu talya rnei 58

Kutu 11 - Gvenlik Raporu rlanda rnei. 59


9/88


10/88

Bildirim Yaplmas(Blm 1.2)

LETMECNNYKMLLKLER

KAMU KURUMLARILE SRELER

TehlikelerinBelirlenmesi ve Risk

Deerlendirmesi(Blm 2.1)

Gvenlik YnetimSistemi (Blm 2.2)

Dahili Acil Durum Plan(Blm 2.4)

Halkn Bilgilendirilmesi(Blm 2.5)

Kaza Raporlamas(Blm 2.6)

Gvenlik Raporu(Blm 2.3)

Byk Kaza nleme

Politikas (Blm 2.2)

ST SEVYEL KURULU

Gvenlik RaporununYeterli Bulunmas

(Blm 3.1)

Denetimler(Blm 3.2)

Arazi KullanmPlanlamas(Blm 3.3)

Domino Etkisi(Blm 3.4)

Harici Acil Durum Plan(Blm 3.5)

dari Tedbirler

(Blm 3.6)

LETMECNNYKMLLKLER

KAMU KURUMLARILE SRELER

Bildirim Yaplmas(Blm 1.2)

Tehlikelerin Belirlenmesive Risk Deerlendirmesi

(Blm 2.1)

Kaza Raporlamas

(Blm 2.6)

Gvenlik YnetimSistemi

(Blm 2.2)

Byk Kaza nlemePolitikas (Blm 2.2)

ALT SEVYEL KURULU

Denetimler(Blm 3.2)

Arazi KullanmPlanlamas(Blm 3.3)

Domino Etkisi(Blm 3.4)

dari Tedbirler(Blm 3.6)


11/88

BYK ENDSTRYEL KAZA RSKLERNNAZALTILMASI (BEKRA)

1

B E K R A K U R U L U U M U S U N U Z ?

BEKRA KURULUU MUSUNUZ?

1.1 Byk Endstriyel Kaza Nedir? BEKRA Nedir?

Modern endstriyel retim sreleri, kimyasal madde kullanmn gerektirir. Kimyasalmaddeler, tketici mallarnn yan sra, tarm, imalat, inaat ve hizmet sektrlerinin de nemliretim bileenlerindendir.

Bu maddelerin depolanmas, kullanm, retimi, tanmas veya bertaraf srasnda oluacakbir aksaklk sonucu meydana gelebilecek bir patlama, yangn veya yaylm, ar tahribata yolaabilir.

Tehlikeli maddeieren, ok sayda insann saln tehdit eden, doal evrenin kalc olarakveya uzun dnemli kirlenmesine neden olan ve yksek derecede maddi hasar veren, geniapl acil durum mdahalesi gerektiren yangn, patlama ve toksik yaylm olaylar bykendstriyel kazaolarak snflandrlmaktadr.

Byk Endstriyel Kaza Riskleri Yanc maddelerin bir alev veya s araclyla tutumasndan dolay ortaya kan yangn Ani gaz salm ile meydana gelen yanc madde (hava) karmndan kaynaklanan patlama Toksikmaddelerin havaya, suya veya topraa yaylmas

Byk Endstriyel Kaza Risklerinin KaynaklarTehlikeli madde reten, kullanan veya depolayan kurulularda, tehlikeli olaylarn nedeni

olabilecek unsurlar aada sunulmutur: reaktr,

ekipmanlar: borular, kondansatr reaktrn st ve alt ksmlarnda tehlikeli maddelerin depolanmas, retim birimi.

Dnyann birok noktasnda son yllarda meydana gelen byk endstriyel kazalar arevresel, sosyal ve ekonomik olumsuzluklara yol amtr. talyann Seveso (talya, 1976)kasabasnda gerekleen kaza sonucu yaylan zehirli kimyasal bulutu ve Bhopaldeki

(Hindistan, 1984) toksik szntnn olumas, endstriyel kaza tarihinde nemli vakalararasnda saylabilir.

1976 ylndaki Seveso kazasnn ardndan, Avrupa Birlii (AB) , benzer kazalarn nlenmesinive kontroln amalayan Seveso Direktifini kabul etti. Direktif, meydana gelen bykendstriyel kazalardan karlan dersler dikkate alnarak eitli aralklarla gncellenmitir.

Seveso Direktifi iki defa byk deiiklik geirerek gnmzde Seveso II Direktifi olarakadlandrlmaktadr.1

1 hp://ec.europa.eu/environment/seveso/


12/88

2

SEVESO I-II-III

SEVESO I

SEVESO II

SEVESO III

82/501/EEC

96/82/EC

2012/18/EC

2003/105/EC

Seveso II Direktifi unlar amalamaktadr:

Tehlikeli maddeler ieren byk kazalarnnlenmesi

Kazalarn insan ve evre zerindeki etkilerininsnrlandrlmas

Bu amaca ynelik, Direktif byk kazalarn ynetimi iin uygun aralar ortaya koymakta

ve byk kazalarn etkilerini nlemeye ve azaltmaya ynelik gvenlik prosedrlerinin

uygulanmasn salamaktadr.

ABde, Seveso II Direktifi 1 Haziran 2015 tarihine kadar yrrlkte kalacaktr. Bu tarihten

itibaren Seveso III Direktifiuygulanacaktr.

Direktif, byk endstriyel kazalara neden olabilecek tehlikeli maddelerin bulunduu

kurulular kapsamaktadr. AB lkelerinde 10 000nin zerinde, Seveso Kuruluu

bulunmaktadr.

ekil 1 Byk endstriyel kazalarla ilgili olarak AB mevzuatnn geliimi


13/88


3


ekil 2 Byk Endstriyel Kazalarla ilgili olarak Trk mevzuatnn geliimi

BEKRA mevzuatnn uygulanmasndan sorumlu Yetkili dareler(Yler);Merkezi seviyede: evre ve ehircilik Bakanl (SB) alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl (SGB)

Afet ve Acil Durum Ynetimi Bakanl (AFAD)

Yerel seviyede: Valilikler, Belediyeler, evre ve ehircilik Bakanlnn ve Afet ve Acil Durum Ynetimi

Bakanlnn l MdrlkleriByk endstriyel kazalar konusunda ncelikli yetki ve sorumluklar olan kurumlarnmevzuat aadaki gibidir;

Trkiye'de

Seveso-IIDirekninuyumlarlmasLIFE projesi

B tarandanhazrlanan BykEndstriyel

Kazalarn kontrolHakkndaYnetmelik

Ynetmeliingncellenmesi

ve ilgiliteblilerinkarlmasbeklenmekte

B ve SGBtarandanhazrlanan BykEndstriyelKazalarnnlenmesi

ve EtkilerininAzallmasHakkndaYnetmelik

BykEndstriyelkazalar iin Yerel

Acil Durum Plangenelgesi

2 hp://www.mevzuat.gov.tr/Men.Aspx?MevzuatKod=7.5.19193&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=kaza

Trkiyede mevcut durum: Byk Endstriyel Kaza Risklerinin Azaltlmas (BEKRA) Mevzuat

Trkiye, Seveso II Direktifini AB uyum sreci ile birlikte Aralk 2013te Byk Endstriyel

Kazalarn nlenmesi ve Etkilerinin Azaltlmas Hakkndaki Ynetmelik ile uygulamaya

koymutur.2 Bu ynetmelik, Trkiyede Byk Endstriyel Kaza Risklerinin Azaltlmas

(BEKRA) Mevzuat olarak bilinmektedir. BEKRA mevzuat, iletmecilere, kamu kurumlarnave yerel idarelere farkl sorumluluklar getirmitir.


14/88

4

Tablo 1 Yetkili darelerin ilgili mevzua

evre ve ehircilik Bakanlnn ilgili mevzua

09.08.1983 tarihli ve 2872 sayl evre Kanunu

29.06.2011 tarihli ve 644 saylevre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve GrevleriHakknda Kanun Hkmnde Kararname

30.12.2013 tarihli ve 28867 saylByk Endstriyel Kazalarn nlenmesi ve EtkilerininAzallmas Hakknda Ynetmelik

11.12.2013 tarihli ve 28848 saylMaddelerin ve Karmlarn Snandrlmas,Eketlenmesi ve Ambalajlanmas Hakknda Ynetmelik

21.11.2008 tarihli ve 27061 sayl evre Denem Ynetmelii

14.06.2014 tarih ve 29030 sayl Meknsal Planlar Yapm Ynetmelii

alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn ilgili mevzua

09.01.1985 tarihli ve 3146 saylalma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn Tekilat veGrevleri Hakknda Kanun

20.06.2012 tarihli ve 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu

26.12.2003 tarihli ve 25328 sayl Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenliknlemleri hakknda ynetmelik

30.04. 2013 tarihli ve 28633 saylalanlarn Patlayc Ortamlarn TehlikelerindenKorunmas Hakknda Ynetmelik

29.12.2012 tarihli ve 28512 sayl Sal ve Gvenlii Risk Deerlendirmesi Ynetmelii

18.06.2013 tarihli ve 28681 sayl yerlerinde Acil Durumlar Hakknda Ynetmelik

Afet ve Acil Durum Ynemi Bakanlnn ilgili mevzua

17.06.2009 tarihli ve 27261 saylAfet ve Acil Durum Ynemi Bakanlnn Tekilat veGrevleri Hakknda Kanun

25.05.1959 tarihli ve 10213 saylUmumi Hayata Messir Afetler Dolaysyla AlnacakTedbirlerle Yaplacak Yardmlara Dair Kanun

08.05.1988 tarihli ve 19808 saylAfetlere likin Acil Yardm Tekila ve PlanlamaEsaslarna Dair Ynetmelik


15/88


5


Trkiyedeki BEKRA Kurulularnn Cora Dalmevre ve ehircilik Bakanl verilerine gre, Trkiyede 2014 yl Aralk ay itibariyle 369 adetst seviyeli, 456 adet alt seviyeli olmak zere, toplam 825 adet bildirimde bulunmu BEKRAKuruluu mevcuttur.

Resim 1 BEKRA Mevzuat kapsamndaki Kurulular (Veri Kayna: BEKRA Bildirim Sistemi,

Kasm 2014)

BEKRA Kurulular, rafinerilerden kt fabrikalarna, boya imalathanelerinden kimyasaltesislere kadar birok endstriyel ve ticari sektr iermektedir.

Yrrlkteki BEKRAmevzuatna gre , BEKRA kurulularnn belirlenmesinde, fiili, ngrlenya da endstriyel kimyasal bir ilemin kontrol kaybedildiinde ortaya kabilecek tehlikelimadde miktarlar gz nnde bulundurulmaktadr.

Bu kapsam, belirtilen tehlikeli maddelerin miktar ile belirlenmektedir ve kuruluun boyutu,konumu, sektr veya mlkiyetinden bamszdr.


16/88

6

1.2 Bildirim Yaplmas

BEKRA mevzuat ykmllklerini yerine getirmek amacyla evre ve ehircilik Bakanl,BEKRA Bildirim Sistemini kurmutur.

evre Bilgi Sistemi bnyesinde yer alan BEKRA Bildirim Sistemi, Byk Endstriyel Kazalarnnlenmesi ve Etkilerinin Azaltlmas Hakknda Ynetmelik ekinde listelenen tehlikelimaddeleri bulunduran kurulularn, bulundurduklar maddeler ile depolayabilecekleri enyksek madde miktarlarn Bakanlka beyan ettikleri sistemdir. Ynetmelik gerei iletmecilertarafndan yaplmas gerekli bu beyan, BEKRA Bildirimiolarak adlandrlr.

Kutu 1 BEKRA Ynetmelii Kapsam dnda kalan Faaliyetler/ Madde 3 ssnalar

BEKRA Mevzuat;

a) Trk Silahl Kuvvetlerindeki kta, karargh ve kurumlara,

b) yonlatrc radyasyon faaliyetlerine,

c) Ek-1 Blm 1 ve Blm 2de belirtilen miktarda ve cinste tehlikeli madde bulundursalardahi;

1) Tehlikeli maddelerin bu Ynetmelikle kapsanan kurulularn snrlarnn dndakarayolu, demiryolu, kta ii suyolu, deniz veya hava yoluyla tanmasna,

2) Tehlikeli maddelerin kurulu snrlar dnda bir boru hattyla tanmasna,

) Madenlerde, ta ocaklarnda ve sondaj kuyusu vastasyla minerallerin ve hidrokarbonbazl doal maddelerin aranmas ve karlmas faaliyetlerine,

d) Denizde, minerallerin ve hidrokarbon bazl doal maddelerin aranmas, karlmas veilenmesi ile ilgili faaliyetlere,

e) Dzenli atk depolama sahalarna, uygulanmaz.

letmeciler, BEKRA Mevzuat Madde 3de belirtilen istisnalar hari aadaki durumlardagerekli verileri sisteme girmekle ykmldr. letmeciler tarafndan Ylere bildirim sadeceaadaki durumlarda yaplr:

Ynetmelik Ek Ide belirtilen tehlikeli kimyasallarnn kuruluta bulunmas (hammadde,rn, yan rn, artk ve/veya ara rn olarak mevcut olan veya endstriyel bir kimyasal

prosesin kontrol kayb esnasnda oluabilecekler de dahil olmak zere) Bu maddelerin miktarlar, Ynetmelik Ek I, Blm I ve Blm IIde verilen alt ve/veya st

eik deerleri gemesi

Bildirim prosedr, iki aamadan oluur:

Kuruluun evre Bilgi Sistemine kayt olmas ve

BEKRA Bildirim Sistemine bildirim yaplmas.


17/88


7


letmeciler, tehlikeli maddelerin EC No, CAS No, ve Miktar bilgilerini BEKRA Bildirim Sistemineykler. letmeci, sistemdeki balklardan kimyasal madde seimi yaplabilmektedir. Bubalklar:

Snflandrma, Ambalajlama ve Etiketleme Ynetmeliinde tanml 4000 maddeden

birine referans ile giri UN ADR referansl patlayc madde girii

Amonyum Nitrat, Potasyum Nitrat girii

Dioksin Furan girii

Petrol rnleri girii

Dier:

Madde girii

Mstahzar girii

Kutu 2 BEKRA Bildirimi iin zlenmesi Gereken Prosedr

Ynetmeliin Bildirim balkl 7. Maddesi uyarnca,iletmeciler evre ve ehircilik Bakanlnn internetsayfasndaki zel program paketini kullanarak bildiriminiyapar.

Bildirimler http://online.cevre.gov.tr adresinde evreBilgi Sistemi altnda bulunan http://bekrabs.cevre.gov.traraclyla gerekletirilecektir.

A. Sisteme ilk defa giri yapacak olan kurulular;

1. http://online.cevre.gov.tr adresine giri yapnz.2. Kayt Balang sekmesinde yer alan admlar izleyerek kayt yaptrnz.3. Kayt ilemini tamamlanmadan nce BEKRA Bildirim sistemine giri yapmak istediinizi

belirten kutucuu iaretleyiniz.4. Bavuru Formunun ktsn alarak evre ve ehircilik l Mdrlne mracaat ediniz.5. Mracaatnz evre ve ehircilik l Mdrl tarafndan onaylandktan sonra kullanc

adnz ve ifreniz otomatik olarak e-posta adresinize gnderilecektir.6. http://bekrabs.cevre.gov.tr adresinden yetkilendirilmi olduunuz BEKRA Bildirim

Sistemine giri yapabilirsiniz.

B. Kullanc ad ve ifre oluturmu fakat bildirim yapmam olan kurulular;1. Daha nce BEKRA Kurulular Veri Girii sisteminden kullanc ad ve ifresi oluturulmu

ve onaylanm olan kullanclarn kullanc ad ve ifreleri yeni sisteme tanmdurumdadr.

2. http://bekrabs.cevre.gov.tr adresinden yetkilendirilmi olduunuz BEKRA BildirimSistemine giri yapabilirsiniz.

3. Kullanc ad ve ifreniz aktif deil ise, sisteme ilk defa giri yapacak olan kurulularnyapaca ilemi uygulaynz.

C. Kullanc ad ve ifre oluturmu ve bildirim yapm olan kurulular;1. Daha nce Seveso Tesisleri Veri Girii sistemi zerinden onayl kullanc ad ve ifreleri ile

bildirimde bulunan kullanclarn bildirimleri BEKRA Bildirim sistemine tanmtr.2. Sisteme http://bekrabs.cevre.gov.tr adresinden giri yaparak bildiriminizi gncelleyeniz.


18/88

8

1.3 Kapsamnzn Belirlenmesi

Kurulularn kapsamn belirleyen tehlikeli madde miktarlar ynetmelik Ek-1de Adlandr lmMaddeler ve Adlandrlmam (Genel Madde ve Mstahzar Kategorileri) Maddeler balkliki listede aka belirtilmitir. Bu listeler, tehlikeli maddeler iin st ve alt snr deerleri

belirtmektedir.

letmecilerin BEKRA Bildirim Sistemine tehlikeli maddelerinin bildirimini yapmasnnardndan, sistem otomatik olarak kuruluun kapsamn belirlemektedir.

Bildirim yapan kuruluun kapsam ve seviyesi;

st Seviyeli Kurulu Alt Seviyeli Kurulu Kapsam Dolacak ekilde snflandrlr.

ekil 3 Kuruluun seviyesinin belirlenmesine ilikin aklayc diyagram

BALANGI

Ynetmelik Kuruluunuzauygulanmaz

Alt SeviyeSorumluluk

st SeviyeSorumluluk

1

3 4

5

7

8

10

9

11

6

2 Ynetmeliin 3. maddesindenmuaf msnz?

TOPLAM MKTARLAR

Bu maddelerden herhangi biriBlm 1 veya 2 deki 3. stundaki

eik deerleri ayor mu?

Toplam miktarlar Ek-1 Blm1 veya 2 deki 3. stundaki eik

deerleri ayor mu?

Toplam miktarlar Ek-1 Blm1 veya 2 deki 2. stundakieik deerleri ayor mu?

Ek-1'deki tehlikeli maddelerdenherhangi biri tesisinizde mevcut mu/

mevcut olma ihmali var m?

Bu sreteki kontrolnkaybolmas Ek-1'deki tehlikelimaddelerden herhangi birininolumasna neden olabilir mi?

Endstriyelkimyasal bir sreci

kontrol ediyormusunuz?

EVET

EVET

EVET HAYIR

HAYIR

HAYIR HAYIR

HAYIR

HAYIR

EVET

EVET

EVET

EVE

T


19/88


9


1.4 Tehlikeli Madde Envanterinin karlmas

Byk endstriyel kazalarn tehlike kaynaklar ve bu kazalar sonucu doacak riskler eitlidir.Endstriyel kazalar nlemek ve kontrol altna alabilmek iin, sistematik bir ekilde bu tehlikeve risklerin tanmlanmas gerekmektedir.

Tehlikelerin belirlenmesinde, atlacak ilk admlardan biri tehlikeli maddelerinin gncel birenvanterini karmaktr.3Envanter almas ile alma ortamndaki potansiyel tehlikeler veetkileri de ortaya konacaktr. rnein; letmeci, tehlikeli madde ile ilgili aadaki sorularacevap verebilecektir.

rn, depolama veya kullanm artlarnda, alev alma tehlikesi arz ediyor mu?

rn patlayc m?

Eer rn tutuur veya bir patlama yaratrsa; bunlarn insanlar ve yaplar zerindekietkileri nelerdir?

Trkiyede tehlikeli maddelerin snflandrlmas iin esaslar ortaya konan 11.12.2013 tarihli

ve 28848 sayl Maddelerin ve Karmlarn Snflandrlmas, Etiketlenmesi ve AmbalajlanmasHakknda Ynetmelik, BEKRA iletmecileri tarafndan iyi kavranmaldr.

Tehlikeli madde; madde veya mstahzarn aadaki zellik kategorilerinden en az birisinesahip olduunu belirtir: toksik, patlayc, oksitleyici, patlayc, kolayca alevlenebilir,alevlenebilir, zararl, andrc ve tahri edici.

ekil 4 Tehlikeli Madde Kategorileri

3 Kimyasallarn Gvenli Depolanmas Rehberi, SGB Sal Ve GvenliiGenel Mdrl hp://www.isgum.gov.tr/rsm/le/isgdoc/IG7-kimya-sal_depolama_rehberi.pdf


20/88

0

Tehlikeli maddelerin gncel envanterini karan iletmeci, ayn zamanda kuruluununBEKRA mevzuat kapsamna girip girmediini belirleyecek olan tehlikeli maddeleri de tespitedebilecektir.

Kutu 3 Yeni Snflandrma Kriteri - Kresel Uyumlatrlm Sistem (GHS)

ABnin Yol Haritas

Tm dnya apnda kimyasallarn gvenli kullanm amac ile tek bir snflandrma sistemininkullanmna karar verilmi ve AB tarafndan zellikle BM lkeleri tarafndan kullanlmaktaolan Kimyasallarn Snflandrlmas ve Etiketlenmesinde Kresel Uyumlatrlm Sistem(Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals- GHS) birkamodifikasyonla beraber uyumlatrlmtr.

ABde Tehlikeli Kimyasallarn yeni snflandrma sistemine ksaca CLP (Clasification, Labellingand Packaging) ad verilmi olup, bu yeni dzenleme birka yllk bir gei dnemi sonras

67/548/EEC ve 1999/45/EC Direktifleri yrrlkten kaldrlacaktr.Kimyasallar alannda yaplan bu yeni dzenleme, Seveso II Direktifinde olduu gibi birokAB mevzuatn etkilemi ve bu direktiflerin CLPye uyumlu olarak yeniden dzenlenmelerinigerektirmitir.

Seveso II Direktifinin Ek-1 listesi CLP tzne uygun olarak uyumlatrlrken aadasralanan dier birka husus da yeni dzenlemenin iine alnarak Seveso III Direktifiolarakadlandrlmtr.

Byk kazalarn kontrol ve alnacak nlemlerle ilgili halkn bilgilendirilmesi, bilgiyeulam ve halkn karar alma srelerinde yer almas hususlarnn iyiletirilmesi;

Direktifin etkili bir ekilde uygulanmas ve icra edilmesi iin denetimlere ynelik sk

standartlar getirilmesi.Yeni direktif ile 1996 ylnda kabul edilen Tehlikeli Maddelerle lgili Byk Kaza RisklerininKontrolne likin Konsey Direktifi (96/82/EC Sayl Seveso II Direktifi) 1 Haziran 2015tarihinde yrrlkten kaldrlacaktr. 1 Haziran 2015ten itibaren CLP tz, maddeler vekarmlar (u anda mstahzarlar olarak adlandrlan) iin yrrle girecektir.

Trkiyenin Yol Haritas

AB evre mevzuatna uyum almalar kapsamnda, evre ve ehircilik Bakanl tarafndan11.12.2013 tarihinde 28848 sayl Resmi Gazetede CLP Tzn uyumlatranMaddelerinve Karmlarn Snflandrlmas, Etiketlenmesi ve Ambalajlanmas (SEA) HakkndaYnetmelik yaymlamtr.

Bu ynetmelik ile 26.12.2008 tarihli ve 27092 mkerrer sayl Resm Gazetede yaymlananTehlikeli Maddelerin ve Mstahzarlarn Snflandrlmas, Ambalajlanmas ve Etiketlenmesi(SAE) Hakknda Ynetmelik yrrlkten kaldrlmtr.

Yeni ynetmelik ile 2008de yaymlanan SAE ynetmelii karlatrldnda terminoloji vesnflandrma faaliyetlerinde kullanlacak tehlike snf saysnda deiiklikler mevcuttur.

Yeni ynetmelik kapsamnda maddeler iin 1 Haziran 2015, karmlar iin ise 1 Haziran 2016tarihinden itibaren iletmeciler asndan bu ynetmelik usul ve esaslarna gre snflandrma,etiketleme ve ambalajlama yapma ykmll balayacaktr.

Sonu olarak, bildirim yaparken bu hususlar dikkate alnacaktr.


21/88


22/88

2


23/88


13

Y K M L L K L E R

N Z N E L E R ? YKMLLKLERNZ NELER?

letmeci Sorumluluu

BEKRA kapsamndaki tm iletmeciler;

i. byk kazalar nlemek ve

ii. byk bir kazann meydana gelmesi durumunda, bunlarn etkilerini evre ve insanlaraen az zarar verecek ekilde snrlamak iin

gerekli tm nlemleri almakla ykmldr.

Bu hedefin yerine getirilmesi iin BEKRA Mevzuat, Alt ve st Seviyeli Kurulular iin belirliykmllkler getirmitir.

BEKRA kapsamnda ilk ykmllk olan tehlikeli madde bildirimine ilikin ayrntlar Blm1de verilmitir.

Bu bildirim sonucu, st Seviyeli ve Alt Seviyeli olarak snflandrlan kurulular aadasralanan ykmllkleri yerine getirilmelidir:

Tm Alt ve st Seviyeli Kurulular iin ortak ykmllkler:

Bildirim

Risk Deerlendirmesi

Byk Kaza nleme Politikas - BKP

Domino Etkisi: Bilgi Alverii

Byk Bir Kaza Durumunda Ykmllkler: Eylem, letiim ve Raporlama

st Seviyeli Kurulular iin ykmllkler:

Gvenlik Raporu

Gvenlik Ynetim Sistemi

Dahili Acil Durum Plan: Hazrlanmas, Gzden Geirilmesi ve Gncellenmesi

Harici Acil Durum Plannn Hazrlanmas iin Bilgi Paylam

Halkn Bilgilendirilmesi

lerleyen blmlerde, yukardaki ykmllklere ilikin bilgiler sunulacaktr.

BEKRA mevzuat kapsamna giren iletmeciler, bu mevzuatn dnda da Kuruluu ilgilendirendier yasal dzenlemeleri de dzenli aralklara takip etmeli ve operasyonlarn gzdengeirilmelidir.


24/88

4

Kutu 4 Gvenlik Kltr

Tehlikeli madde bulunduran kuruluun iletmecileri, faaliyetlerini; teknoloji, politikalar,

prosedrler ve sistem koullarna uygun olarak oluturulan gvenlik kltryletamamlamaldr.

Endstriyel kurulu alanlarnn (yneticiler, teknik personel, iiler) deerleri, tutumlar,alglar, yetkinlikleri ve davranlar gvenlik kltrnn olumasnda etkilidir.

Bu kltrn gelimesinde; kuruluun tm operasyonlarnn gzetilmesi, somut gvenlikhedeflerinin ortaya konulmas ve izlenmesi kritik nem tar.

alanlarn, gvenlik gstergelerini ve kurulutaki gelimeleri bilmeleri ve takip edebilmeleride nemlidir. Kurulutaki gvenlik uygulamalar ve deiime ilikin bilgilerin iletiimi,personelin gvenlik kltrne sahip kmasn glendirecektir. Bu bilgiler ak olmal veherkes tarafndan eriilebilir olmaldr. Kuruluun daimi alanlarna ek olarak, d hizmet

salayclar da gvenlik politikalar oluturulurken dikkate alnmaldr.Gvenlik Kltrnn Bileenleri:

1. Planlama

st dzey ynetim tarafndan sahiplenilen ve hesap verilebilir bir ereve salayan;kuruluun sorumluluklar ve vizyonunu ortaya koyan politika oluturulmas

Tehlikelerin belirlenmesi ve kontrol, acil durumlara mdahaleyi ve yasal standartlartakip eden planlamann ortaya konulmas

Tehlikelerin Belirlenmesi ve Risk Deerlendirmesi srelerinin sistematik bir ekilde elealnmas

2. Uygulama Planlamada belirlenen hususlarn uygulanmas

3. Kontrol

Performans deerlendirmesinin gerekletirilmesi

4. Gelitirme

Kuruluun gvenlik uygulamalarnn gzden geirilmesi ve srekli iyiletirmesi


25/88


26/88


27/88


17

Y K M L L K L E R

N Z N E L E R ?

Risk

Deerlendirmesi

Risk Analizi

1. Ne ters gidebilir?

Potansiyel kazalarn kaynaklarnn ve gereklemeekillerinin (Tehlikelerin Tanmlanmas-kazasenaryosu seimi) tanmlanmas;

2. Ne sklkta?Bunlarn gerekleme olaslna dairtahmin (senaryolarn olaslnn ve sklnndeerlendirilmesi)

3. Sonular nelerdir?Kazalarn potansiyel sonularnn tahmini (kazasenaryolarnn etkilerinin deerlendirilmesi)

4. Ne gibi riskler var?Yukardaki analizlerinden elde edilen riskseviyelerinin belirlenmesi ve nemlerinindeerlendirilmesi (risk sralamas);

RiskDeerlendirme

5. Yani?Risk ynemi eylemi (gvenlik sistemleriningvenilirlii ve kullanlabilirlii)Oluabilecek riskin sunulmas ve kabul grenkabul edilebilirlik kriterleri ile karlarlmas(yeni nlemlerin tanmlanmas, sonucun kabuledilmesi, deirilmesi)

Risk deerlendirmesi sonucuna bal olarak, byk endstriyel kazalarn risklerinin azaltlmasya da istenen eik deere ekilmesinde;

i. Kullanlan tehlikeli maddenin deitirilmesi (daha az tehlike arz eden madde ile) ya dakullanlan miktarn azaltlmas;

ii. nleyici eylemlerin artrlmas (gvenlik bariyerleri);

iii. Kaza sonularnn iddetini azaltc nlemlerin alnmas

ne kan temel noktalardr.

letmeci, risk deerlendirme srecinde, aadaki temel ilkeleri dikkate almaldr:

Risk deerlendirme srecinin amac ve hedefi zerinde anlamaya varlmas;

Uygun personel ve aralarnn tanmlanmas;

Yeterli kaynak ve zamann tesis edilmesi;

Tarihsel kaza verileri gibi, uygun nitelikteki arka plan bilgisi ve derlenmi almalarnincelenmesi;

Mevzuatta belirlenmi olan byk kaza tanm.

Tablo 2 Risk Analiz ve Deerlendirme Sreci


28/88

8

BEKRA Mevzuat Kapsamnda Risk Deerlendirmesi

Mevzuat uyarnca, letmeciler kurulularnda olas tehlikelerden kaynaklanan risklerinlemek ve risklerini, risk deerlendirmesine gre kabul edilebilir bir seviyeye indirmekzorundadr.

letmecilerin bu riskleri tanmlamak, analiz etmek, lmek ve deerlendirmek iin zelyntem, standart ve aralara ihtiyac olacaktr.Dahas, iletmeciler kendi risk deerlendirme srelerinin yeterlilii konusunda Yleri iknaetmek zorundadrlar.

ekil 7 BEKRA Kapsamnda Risk Deerlendirmesi

BEKRA mevzuat, kantitatif risk deerlendirmesini zorunlu klmtr. Mevzuatn doru ekildeuygulanmasn salamak amacyla uygun ve etkin risk deerlendirme standartlar ve aralarseilmelidir.

letmeci, kantitatif risk deerlendirmesine gre belirledii tehlikeli ekipmanlar iin senaryoedilen her bir byk kazann her trl sonucunun meydana gelme frekansn mevzuatlabelirlenmi olan seviyeye veya bu seviyeden daha kk bir seviyeye indirmek zorundadr.

Genel olarak, risk deerlendirmesinde aadaki hususlar ispatlanmaldr:

letmecinin, kuruluun almas ile ilgili riskleri anlad,

Kurulutan kaynaklanan risklerin kabul edilebilir dzeyde olduu ve

Kazalar nlemek ve sonularn snrlandrmak iin yeterli nlem alnd.

Kuruluta, kantitatif risk analizi almas yapacak ekibin, ekipmanlarn hata oranlar,insan hata oranlar, toksik doz-cevap ilikisi, yangn, patlama, yksek basn durumlarnnyaanmas halinde fiziksel tepkiler, yaplarn patlama gibi durumlara dayanm, yaylmmodellemesi teknikleri, gvenlik bariyerlerinin (yangn iin sprink sistemleri, sznty izoleetme vb. ) zellikleri gibi ayrntl bilgi ve eitimlere ihtiyac olacaktr.

alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl ve evre ve ehircilik Bakanl tarafndan hazrlanacakolan gvenlik raporu teblii bu konuda yol gsterici olacaktr.

Olaslk

Sonular

nemler

Deerlendirme

RiskDeerle

ndirme

Nedenler


29/88


19

Y K M L L K L E R

N Z N E L E R ?

2.2 Byk Kaza nleme Polikas ve Gvenlik Ynem Sistemi

AB genelinde rapor edilmi olan endstriyel kazalarn byk bir ksmnn ynetimsel vekurumsal yetersizlikler sonucu meydana geldii tespit edilmitir.

BEKRA Mevzuat da, meydana gelen kazalar dikkate alan Byk Kaza nleme Politika (BKP)belgesi ve Gvenlik Ynetim Sistemi (GYS) ykmllklerini iermektedir.

Byk Kaza nleme Politika Belgesi

BKP belgesi, kuruluun GYSsi hakknda bilgi veren belgedir. Belge yazl olmaldr veiletmecinin uygun bir GYS kurduunu gstermek iin yeterli ayrnt iermelidir.

BKP gelitirilmesi ykmll, hem Alt ve hem st Seviyeli Kurulu letmecileri iingeerlidir. Alt seviye kurulu iletmecisinin BKP belgesini, talep edildiinde Ylere sunmasve BEKRA Bildirim Sistemine yklemesi gereklidir. st Seviyeli Kurulu letmecileri iseGvenlik Raporunda BKPn yrrlkte olduunu gstermelidir.

Tablo 3 BKP genel hususlar

BKP, kuruluun st ynetiminin byk endstriyel kazalar nlemeye yneliktaahhdn ortaya koyan politika belgesidir.

BKP belgesinin, hazrlk aamasnda ve hazrlanrken;

st ynetimin desteinin alnmas,

Stratejik hedefler belirlenmesi,

Bu hedefleri hayata geirmek iin temel yntemlerin belirlenmesi (GYS),

Kamunun eriimine ak olmas, CEO ya da e deer bir ynetici tarafndan imzalanmas,

gibi hususlar gzetmesi gerekir.

BKP belgesinde belirtilen gereksinimler, iletmeci tarafndan sunulan byk kaza tehlikeleriile orantl olmaldr. letmeci tm amalarn ve byk kaza tehlikelerinin kontrol ile ilgiliilkelerini bu raporda belirtmelidir.

BKP belgesi; uygun ara, yap ve ynetim sistemleri ile insan ve evre iin yksek bir koruma

dzeyini garanti edecek ekilde tasarlanmaldr.BEKRA Ynetmelii, BKP belgesi hazrlarken dikkate alnmas gereken ilkeleri belirlemitir.


30/88

0

Tablo 4 BKP Belgesi erii

BKP aadaki hususlar ierir;

letmecinin, kuruluta insan ve evre iin yksek seviyede gvenlik nlemlerininalndn ve bu ama iin gerekli kaynaklarn salanacan gsteren bir taahhdn,

Kuruluun byk bir kazaya yol aabilecek faaliyetlerinin tanm ile bu tr kazalarnnlenmesine ynelik ykmllklerini yerine getirdiine ilikin taahhdn,

Kuruluun aadaki hususlar ieren bir ynetim sistemini kurmak ve srekliliinisalamak iin taahhdn;

Kuruluun organizasyonunda, tm seviyelerde, byk kaza risklerinin ynetimineilikin grev ve sorumluluklar,

Olaan ve olaan d operasyonlardan kaynaklanan byk kaza riskleri ile kazaolaslklarnn deerlendirilmesi; bakm, onarm ve geici durdurmalar da kapsayan

dzenlemeler ve prosedrler; deiikliklerin planlanmas veya yeni tesis, prosesveya depolama tesislerinin tasarm iin dzenlemeler,

ngrlen acil durumlarn sistematik analizle belirlenmesi ve acil durum planlarnnhazrlanmas, denetlenmesi ve gzden geirilmesi iin dzenlemeler,

BKP ve GYSde verilen hedeflerin karlanmamas durumunda aratrma ve dzelticifaaliyet mekanizmalarn ieren dzenlemeler (bunlar byk kazalar ve kazaya ramakkalma olaylarn raporlama ve bunlar inceleme ve karlan derslere gre takibiniyapma sistemini iermelidir),

BKP ve GYSnin periyodik deerlendiri lmesi ve gzden geirilmesi iin dzenlemeler,

Kuruluta alan tm personelin eitim ihtiyalarnn belirlenmesi ve karlanmasiin gerekli analiz, plan ve programlar.

Gvenlik Ynetim Sistemi

letmecinin, BKP belgesinde ortaya koyduu hedefleri hayata geirmek iin temelyntemleri belirlemesi gerekecektir. BEKRA mevzuat, iletmecinin sadece gvenli teknolojikullandn ispatlamasn yeterli grmemektedir. letmecinin, bu teknolojiyi ynetmek iinYnetim Sistemi kurduunu da ispat etmesi gerekmektedir. Bu sisteme Gvenlik YnetimSistemi denilmektedir.

Gvenlik Ynetim Sistemi (GYS), kuruluta meydana gelebilecek byk endstriyel kazalarnnlenmesi ve etkilerinin azaltlmas iin gerekletirilen teknik ve organizasyonel faaliyetlerin

btndr.

GYS, BKPde belirlenen genel hedeflerin zel hedef ve prosedrlere aktarlmas olarak dakabul edilebilir.

GYS; gerekli rgtsel yaplar, politikalar ve prosedrler de dahil olmak zere gvenlikelemanlarn ynetmek iin tasarlanm kapsaml bir ynetim sistemini tarif etmektedir.letmeciler, GYSyi kurulularn genel ynetiminin bir paras olarak ele almaldr.


31/88


21

Y K M L L K L E R

N Z N E L E R ?

Kutu 5 GYS ve BKP likisi

GYS, kuruluun tm gvenlik sistemi ile ilgili ayrntlar ortaya koyar.

Organizasyon ve personel, proses nitelerinin ve tehlikelerin tanmlanmas, operasyonelkontrol, acil durum planlar, izleme sreci ve denetimi kapsar.

GYS, BKP belgesi (hedefleri) zerinden gelitirilir; BKP, GYSin bir paras olarak kabuledilir,

Mevzuat zerinden asgari gereklilikler olarak kabul edilir,

Mevcut kuruluun genel ynetim sistemi ile birletiril ir,

GYS, mesleki i gvenlii ile ksmen rtmektedir ama tamamen benzer deildir,

Dier operasyonel belge ve raporlar iin stratejik bir temel nitelii tar.

BKP ve GYS, ISO 9000:2000, ISO 14000:2004, EMAS ve OHSAS 18001:1999 sistemlerindetakip edilen yaklamla benzemektedir.

GYS, BEKRA mevzuat kapsamndaki tm kurulular iin tanmlanm ve zorunlu klnmtr.

GYS ykmll, genel olarak yeni ynetim ve organizasyon yntemlerinin geliimi vezellikle son on yl iinde risk ynetimi ile ilgili endstriyel faaliyetlerdeki nemli deiikliklerdikkate alnarak getirilmitir. Bu ykmlln ana hedeflerinden biri, 1982 ylndan bu yanaABde meydana gelen kazalarn yzde 90nda nemli bir etken olduu kantlanan ynetimetmenlerinden kaynaklanan kazalar nlemek veya azaltmaktr.

GYS bir kuruluta daha iyi bir gvenlik performans elde etmek iin yaplandrlm biryaklam salar. GYSnin ncelikli hedefleri, bir kuruluun faaliyetlerinin srekli ve gvenli

bir ekilde gvenlik performansn iyiletirmek iin yrtlmesi ve salam bir gvenlikkltrn desteklemektir. Etkili bir GYS, byk endstriyel kazalarla ilgili riskleri en azaindirir ve aadaki kutuda yer alan konular ele alr.


32/88


33/88


23

Y K M L L K L E R

N Z N E L E R ?

Byk KazalarTanmlar

Kaza sonularnkontrol etmek ve

snrlandrmakiin nlemlerin

alndn gsterir

Bu kazalarnnlenmesi iin

alnan tedbirleriortaya koyar

nsan ve evrezerindeki etkileri

azaltmak iinalnan nlemleri

aklar

2.3 Gvenlik Raporu

BEKRA mevzuatnn, en nemli ykmllklerinden biri Gvenlik Raporudur. GvenlikRaporu art, sadece st Seviyeli Kurulular iin geerlidir.Gvenlik raporunun, st Seviyeli Kurulular tarafndan kurulu faaliyete gemeden nce

sunulmas gerekmektedir.

ekil 8 Gvenlik Raporu Bileenleri

Gvenlik Raporu, aadaki sorulara cevap verebilmelidir; Kuruluta hangi teknik veya insana dayal faaliyetler gerekletirilmektedir? Bu faaliyetler nasl ynetilmektedir? Bir acil durum olutuunda i ve proses gvenlii nasl ynetilmektedir?

Mevzuat uyarnca, Gvenlik Raporu, kuruluun GYS ve BKP ele alan organizasyonu

hakknda asgari bilgiler iermelidir.Gvenlik Raporlarnda, tehlikelerin belirlenmesi, kaza riskleri analizi ve nleme yntemleriile kurulu (ierisindeki tesisler) hakknda bilgilere yer verilmelidir. Ayrca, kuruluun evresi,gvenlik ve gvenilirlik iin tasarm ilkeleri, korumaya ynelik inaat, faaliyet ve bakmnlemleri ve kaza sonularnn snrlandrlmas iin mdahale gibi konulara deinilmelidir.Bunlarn dnda Gvenlik Raporunun, Dahili Acil Durum Planlarnn hazrlandngstermesi, Harici Acil Durum Planna destek olacak bilgiyi salamas ve Ylere arazi kullanmplanlamasnda yardmc olmak iin yeterli bilgiyi kapsamas gerekmektedir.Gvenlik Raporu Rehberine gre (2003/105/EC sayl Direktifi ile deitirilen 96/82/ECsayl Direktifin artlarn karlamak iin Seveso II Yeni Gvenlik Raporu Hazrlama Rehberi)Orantllk ve spat yaklam izlenmelidir:


34/88

4

Gvenlik raporu ieriindeki bilgilerin doruluundan ve yeterliliinden dorudan iletmecisorumludur ve raporunun hazrlanmasnda uzmanlndan faydalanlan kii veya kurulularnyeterliliklerinin belirlenmesi iletmecinin sorumluluundadr.Gvenlik Raporunun, letmeciler tarandan mevzuaa belirlenen sre ierisinde gncellenmesigereklidir. Ayrca, aadaki durumlarda Gvenlik Raporunun gncellenmesi gereklidir: Kuruluta byk endstriyel kazaya neden olabilecek;

Kazaya ramak kalma, Kullanlan prosesin, mevcut tehlikeli maddelerin niteliinin, miktarnn veya depolama

eklinin deirilmesi halinde, Ynetmelik Ek-3te belirlen gvenlik ynem sisteminde bir deiiklik yaplmas

durumlarnda Kuruluta yaplan gvenlik ynem sisteminin denemi esnasnda, kurulua ait gvenlik

raporunun veya gvenlik raporunun gncellenmesine ilikin ek bilginin kurulutaki durumuyanstmadnn tespit edilmesi halinde,

st seviyeli kurulularn iletmecileri aada belirlen hususlar ieren bir Gvenlik Raporuhazrlamaldr:

i. Kuruluun, evresinin ve kurulutaki tesislerin tanm,a) Kuruluun Tanmb) Kurulua ait Haritalarc) Kuruluun evresinin Tanmd) Kurulutaki Tesislerin Tanme) Kuruluta Bulunan Tehlikeli Maddeler Hakknda Bilgi

ii. Kuruluun Gvenlik Ynem Sistemi Hakknda Bilgist seviyeli kurulular, Gvenlik Raporunda, kuruluta byk kaza nleme polikas (BKP)oluturulduunu ve bu dorultuda gvenlik ynem sisteminin (GYS) uygulandn gsterir.a) Byk kaza nleme polikas (BKP)b) Gvenlik ynem sistemi (GYS) tedbirleri hakknda bilgi

iii. Byk Kaza Senaryolar ve Gvenlik Tedbirleri Hakknda BilgiEk 4.3 ve 4.4'te ayrnl bilgi verilmir.

Oranl yaklam (Proporonality Approach) spat yaklam (Demonstraon Approach)

Ayrn dzeyi, potansiyel risklerin kapsamve ilgili tesis/sre/sistemlerin karmaklile oranl olmaldr: Gvenlik raporu zetleyici nitelikte

olmaldr; verilen bilgiler, bykendstriyel kaza tehlikeleri ile snrltutulmaldr,

Ancak salanan bilgi, artlarn yerinegerildiini gstermek iin yeterliolmaldr,

nlemlerin aklamas, kendi zelamalar ve ilevleri ile snrl tutulmaldr.

spat yaklam aadaki bileenlerden oluur:

1.Sistemak analiz; tehlike tanmlama ve risk deerlendirme

sreci sistemak olmal kurulutaki byk kaza tehlikelerini

belirlemeli kazalarn skl ve etkilerini tanmlamal referans senaryolar sralamal ve semeli

2. Ayrnl kantlar;Gvenlik raporu, seilen senaryo ve alnangvenlik tedbirleri arasnda tutarllk olduunu

gstermek iin yeterli kant sunmaldr.

Tablo 5 Gvenlik Raporu iin Orant ve spat yaklam


35/88


36/88

6

Tablo 6 Dahili Acil Durum Plan erii

st Seviyeli kurulu iletmecisi, BEKRA mevzuayla belirlenmi olan kriterleri dikkate alan DahiliAcil Durum Plann hazrlamakla ykmldr.

letmeci tarandan hazrlanan Dahili Acil Durum Plan byk kaza tehlikelerine karmdahale iin acil durum nlemleri hakkndaki detayl bilgi ierir ve Dahili Acil DurumPlannn kuruluta uygulandn gsterir.

Plann ze, gvenlik raporu ierisinde yer almaldr. Plann test edilmesi ve gzden geirilmesinde kullanlacak prosedrlerin hazrland ve

uyguland gsterilmelidir. Senaryolarda ngrlen kazalarn sonularnn deerlendirilmesinde, kazann etki alan

belirlenirken simlasyon yazlm kullanlr. Bu durumda, simlasyon yazlmnda kullanlanmodeller ve hesaplama parametreleri gvenlik raporunda belirlir. (rnein, gaz yaylmamodelinde rzgr hz, atmosfer koullar gibi kullanlan yntem veya modelin anahtardeikenlerinde kullanlan deerlerin ve yaplan varsaymlarn gerekeleri verilir.)

Byk kaza durumuna ynelik teyakkuz ve mdahale organizasyonu, tesis iinde gereklitedbirlerin alndn kantlayacak ekilde aklanmaldr.

Dahili Acil Durum Plannda, byk kazalarn sonularnn haelmesi iin kullanlacakekipmanlarn, hedeenen kullanm alanlarna uygun olduu gsterilmelidir.

Acil durum mcadele ekibinin gereklerecei haetme eylemleri iin uygun ve yeterlisayda kiisel koruyucu ekipmann hazrda bulunduunu gstermelidir.

Yerel ve dier iaiye ekiplerden bulunabilen kaynaklar dikkate alndnda yeterli saydauygun tesis ii yangnla mcadele ve yangndan korunma imkanlarnn saland gsterilir.

Havadaki toksik ve/veya yanabilir maddelerin etrafa salnmasn en aza indirmek vebundan kaynaklanan sonular haetmek iin kullanlacak yeterli miktarda uygun kaynakbulunmaldr.

Tehlikeli maddelerin toprak veya suya karmasn engelleyen tedbirlerin ortadankalkmasndan doan etkileri azaltmada kullanlacak yeterli sayda ve uygun kaynaklarnbulunduu gsterilmelidir.

zleme ve/veya rnekleme iin yeterli miktarda uygun kaynaklarn salanabileceigsterilmeli, izleme/rnekleme kaynaklarnn amalar belirlmeli ve ilgili sonular tesis iiacil durum iin alnacak kararlar ve etkiler aklanmaldr.

Byk kaza sonrasnda evrenin eski haline gerilmesi ve temizlenmesi iin gerekli olanyeterli miktarda uygun tedbirin alnd gstermelidir.

Acil durum mdahalelerinde yeterli ve uygun ilk yardm ve bbi destein salanabileceigsterilmelidir.

Acil durum mdahalelerinde gerekli olabilecek yardmc ekipmanlarn bulunabilmesi iin

yeterli miktarda ve uygun kaynak ayrld gsterilmelidir. letmecinin sorumluluunda bulunan ve acil durum mdahalelerinde kullanlacak olan

kaynaklarn ve dier ekipmanlarn bakm, muayenesi, incelenmesi ve test edilmesi iinuygun dzenlemelerin yaplm olduu gsterilmelidir. Dahili acil durum mdahalesi iin organizasyon ve sorumluluklarn belirlenmesi, alanlar, yklenici rma alanlarnn ve ziyaretiler ile acil mdahale ekibi iin bilgi ve

eim, Kuruluta bulunan kiilerin, yetkili otoritelerin, komu kurulularn ve ilgili ise halkn

alarma geirilmesine ynelik dzenlemeler, zel olarak koruma veya kurtarma mdahalesi gerekrebilecek tesis ve kiilere ynelik

faaliyetler,

Acil servis hizmetleri, kurtarma yollar, ka yollar, snak binalar ve kontrolmerkezlerinin tanmlanmas,


37/88


38/88

8

Ayrca, yerel idareyle bilgi paylam ve acil durum planlarna destek salar. Kurulular ve yerelidare arasndaki danma ve bilgi paylam sreci (yeni ya da deiikliklerin olduu mevcutkurulular iin) sistemak ve programl bir sre olmaldr.

Bilginin erii ve Forma

Halkn bilgilendirilmesi, toplumun kendini acil durumlara ynelik hazrlamas iin esasr. Salananbilgi, kurulular ya da kurulu faaliyetlerine ynelik hibir kri olmayan kiiler iin de anlalabilirolmaldr. Kaza etki alanndaki halka verilen bilgi;

Kullanc dostu (basit ve anlalr) olacak ekilde sunulmaldr, Teknik terimler kullanlmadan salanmaldr, Kurulularda byk bir deiiklik gerekinde, yeniden dzenlenmelidir.

Hedef kitlenin belirlenmesiKuruluun kaza etki alannda bulunan ve kazadan etkilenecek kiiler yerel topluluklar olarakdnlmelidir. rnein, aada belirlen kiiler:

Kurulua yakn mahalle sakinleri Alveri merkezi, perakende sa alanlar ve spor alanlar iletmecileri Okullar, kreler, yal bakm merkezleri Kurulu yaknnda bulunan halk ktphaneleri

Halk, iletmeciler veya Ylerden bilgi talep edebilir veya bir kaza durumunda alnmas gerekengvenlik nlemleri ile yaplmas gerekenlere dair halk bilgilendiren brorlerin damnsalayabilir.

2.6 Kazalarn Raporlanmas

Mevzuat gereince, kurulu snrlar ierisinde meydana gelen byk bir kaza, Byk EndstriyelKaza Bildirim Kriterlerinden en az birini salyorsa, letmeci, Valilik ve ilgili Belediye bata olmak

zere, Babakanlk Afet ve Acil Durum Ynemi Bakanln, Trkiye Halk Sal Kurumunu,evre ve ehircilik Bakanln ve alma ve Sosyal Gvenlik Bakanln bu kazadan derhalhaberdar etmek zorundadr.

Ayrca, iletmeci, mevzuat gerei BEKRA Bildirim sisteminde yer alan Kaza Raporlama admlarntakip ederek kaza bildirimini sistem aracl ile gereklerir.Ynetmelik, Ek-6da Byk Endstriyel Kaza Bildirim Kriterlerinin ayrnlarn bulabilirsiniz.


39/88


29

K A M U K U R U M L A

R I L E S R E L E R

KAMU KURUMLARI LE SRELER

BEKRA Ynetmelii, kamu idarelerine eitli ykmllkler tanmlamtr.Ynetmelik ykmllklerinin uygulanmasndan ve izlenmesinden Yetkili dareler (Y)sorumludur.

Y, bir ilevin gerekletirilmesi iin yasal olarak yetkilendirilmi kurulutur. Bir makambelirli bir eylemi gerekletirmekle grevlendirildiinde sz konusu eylem zerinde yalnzcabu makamn yetkisi vardr.

Yler tarafndan yerine getirilen grevler arasnda dzenleyici yasal ereve gelitirme,bildirim sistemi kurma, harici acil durum planlarnn hazrlanmas, kurulularn denetlenmesi,izinlerin verilmesi, arazi kullanm planlamas, domino kurulularnn belirlenmesi ve GvenlikRaporlarnn ve DADPlerin deerlendirilmesi gibi eitli faaliyetler bulunmaktadr.

letmeciler; gvenlik hedeflerini gerekletirmek, mevzuata uygun hareket edebilmek,programlar ve politikalar uygulayabilmek iin, Ylerle uyum iinde olmal ve Ylerle (aynzamanda alanlar ve dier paydalaryla da) iletiim halinde olmaldr.

Bu sreler iletmecilerle yakn iletiimi gerektirmektedir. Ayrca, kuruluta yaanan belirlideiiklikler sonras Yler de bilgilendirilmelidir.

Gncel olan Gvenlidir!

Dzenli gzden geirmelerin yan sra, kuruluta meydana gelen deiiklikleri takiben BKP,GYS ve acil durum planlarnn gncellenmesi gereklidir;

Kullanlan tehlikeli madde tr ve miktarnda deiiklikler

Tehlikeli maddenin kullanld proseste ve/veya depolama biiminde deiikler

Kazalar ve ramak kala olaylar takiben

letmeciler ve Yetkili dareler hazrlamakla ykml olduklar gvenlik belgelerini mevzuattatanmlanan sre ierisinde gncellemelidir.


40/88

0

3.1 Gvenlik Raporunun Yeterli Bulunmas

Yler gvenlik raporunu inceler ve aadaki sonular yazl olarak iletmeciye bildirir:

nceleme tarihi

ncelemede kullanlan ek bilgi kaynaklar

Rapordaki belirli konulara dair varlan sonular (olumlu veya olumsuz)

nceleme, Yler tarafndan hazrlanacak Gvenlik Raporu tebliindeki formata uygun olupolmadn ve istenen asgari bilginin bulunup bulunmadn tespit etmeyi amalamaktadr.

Bu inceleme, gvenlik raporunun ait olduu kuruluun, insan ve evre salnn vegvenliinin yeterlilii hakknda yaplan bir inceleme deildir ve kuruluta denetimyaplmakszn gerekletirilir.

Gvenlik raporunun ierik ve yeterliliinin incelenmesi, iletmeci tarafndan salanan bilginindoru olduu varsaylarak yaplr.

3.2 DenemlerMevzuat hedeflerine ulamak iin etkili bir denetim sistemi gereklilii ortaya kmaktadr.BEKRA mevzuatnn uygulanmasnda, Yler denetim sistemi oluturmakla ykmldr.Denetimler, ynetmeliin ykmllklerinin uygulanma kalitesini ve tutarlln arttrmadanemli rol oynamaktadr.

BEKRA mevzuat kapsamnda ngrlen denetim sistemi, tm kurulular iin ya da kurulularnbelirli zaman aralklarnda Y tarafndan yerinde denetlenmesine ynelik bir program kapsar.Denetimler, kuruluun teknik, organizasyonel ve ynetimsel alardan incelemesini ierir.Denetim sistemi aadakileri gerekletirmek zere kurulmutur:

letmeci byk kazalar nlemek ve sonularn (kurulu iinde ve dnda) snrlandrmak

iin uygun aralar gelitirmitir;

Acil Durum Planlamas uygulamaya konmutur;

letmeci tarafndan hazrlanan gvenlik raporunda sunulan bilgiler doru ve eksiksizdirve kurulutaki koullar yanstlmtr;

Halk bilgilendirilmitir;

letmeci,

Btn byk kaza tehlikelerinin belirlendiini;

evre ve insanlar zerindeki sonularnn deerlendiri ldiini;

Tehlikelerden kanldn veya uygulanabilen yerlerde azaltldn;

Belirlenen tehlikeler ile alnan nleyici ve azaltc nlemler arasnda ak bir balant-orant olduunu;

nlemlerin, byk kazaya yol aabilecek nceden tahmin edilebilen baarszlklarnleyebileceini;

Azaltc nlemlerin, nceden tahmin edilebilen kazalarn sonularn snrlayabileceini;

Bu nlemlerin kurulularn tm yaam sresi boyunca dikkate alndnispatlamaldr.

Kurulutaki risk deerlendirme ve dier gvenlik unsurlarndan sorumlu teknik ekip aadabelirtilen zelliklere sahip olmaldr ve denetimler srasnda bu konularla ilgili yeterli bilgisunmaldr:


41/88


31


R I L E S R E L E R

Risk deerlendirmesini anlama ve uygulama;

Gvenlik ynetim sistemlerini anlama ve deerlendirme;

Kurulutaki ilemleri, ekipmanlar ve sreleri anlama ve deerlendirme;

Tehlikeli maddelerin depolanmas, saklanmas, ilenmesi ve tanmasnda proses

gvenlii prensiplerinin uygulanmasn anlama ve deerlendirme; uygun olduu yerlerde matematiksel modelleri ve ilgili yazlm anlayabilmeli ve

kullanabilme.

Denetimleri takiben, Yler, aadaki balklar ele alan denetim sonu raporunu hazrlarlar;

Kuruluun denetimi yaplan blmleri

Denetlenen sistemlerin deerlendirme sonular

Mevzuat gereklilikleri asndan uyum sonular

Denetim sonucunda alnmas gereken nlemler

Yasal yaptrm ve iletmeci ile yaplan grmeler.

Yler tarafndan, denetim sonularnn iletmeciye ak ekilde verilmesi beklenmektedir.Tespit edilen noksanlklar ve nlemlerin detaylar ve bunlarn uygulanmas iin gerekenzaman snrlar da raporda sunulabilir.

letmecinin, denetimlere elik etmesi ve sonular takip etmesi, denetimlerin verimliliinekatk sunar.

3.3 Arazi Kullanm Planlamas

Sanayilemi lkelerin ounda, byk endstriyel kazalarn sonularn nlemek vesnrlandrmak iin iki azaltm eylemi kullanlmaktadr: endstriyel kurulularda gvenliknlemleri, risk azaltma ve kontrol (tesis ii) ile kurulu yaknndaki yaplarn ve insanlarnendstriyel kazalara maruz kalma ihtimalini azaltma (tesis d) . Arazi Kullanm Planlamasikinci kategori nlemlere girmektedir ve planlama politikalarnda dikkate alnmas gerekenbir husus olarak endstriyel alanlarda altyap, konut ve kurulularn uygun ekilde ayrlmasile ilgilidir.

Seveso II Direktifi gereince, arazi kullanmlar ve dier ilgili politikalarn ve bu politikalarnuygulanmas iin gereken prosedrlerin uzun dnemde;

I. Kurulular ve yerleim alanlar, yaplar, kamuya ak alanlar, mmkn olduunca bykulam yollar, rekrasyonel alanlar ve zel doal hassasiyet ve zellik arzeden alanlararasnda uygun mesafeler braklmasn

II. mevcut kurulular iin ise insanlar zerindeki riskin artrlmamas iin Direktif Madde 5 ile uyum iinde ek

teknik nlemlerin alnmasn gerektirir.

Tm Y'ler ve karar alma sorumluluuna sahip olan planlama yetkilileri; yukarda belirtilmiolan politikalarn kolaylatrlmas iin uygun fikir alverii prosedrlerini takip edecektir.

Kurululardan kaynaklanan risklerle ilgili teknik tavsiyelerin salanmas iin genel biryaklamla ya da durumdan duruma deien bir yaklam izlenebilmektedir.

lkemizde Seveso Direktiflerine karlk gelen birebir hazrlanm bir mevzuat olmamaklabirlikte, arazi kullanm planlamasna ilikin eitli mevzuatlar vardr. Trkiyedeki yatrm


42/88


43/88


33


R I L E S R E L E R

3.4 Domino Etkisi

Tehlikeli maddelerin depolanmas, prosesi ve tanmas ile ilgili almalarn younlatalanlarda, domino etkileri olarak anlan etki ortaya kmaktadr. Bu alanlarn risk kontrol,arazi kullanm planlamas, acil durum planlamas ve mdahale zerinde olduka olumsuz bir

etkisi vardr. Bu etki, karar verme srecinde, ok sayda kaza senaryosunun analiz edilmesinigerektirmektedir.

Yetkili idare domino etkilerini belirlerken iletmeciden bilgi ister ve onlar bilgilendirir.

nlemlere ilikin bilgi salar ve dier kurulular ile bilgi alverii ve ibirliine katksunar.

Gvenlik raporu ve acil durum planlarnn deerlendiri lmesinde domino etkileri de gznnde tutulur.

Denetim srecinin domino etkilerini kapsamasna dikkat edilir.

Byk kazalarn olasln ya da etkilerini artran Kurulularn bulunduu alanlarda, dominoetkisi riskini azaltmak iin kamu idareleri bilgilendirilmeli ve ibirlii gereklemelidir.

BEKRA Ynetmelii kapsamnda, l Afet ve Acil Durum Mdrl, gvenlik raporlarndakibilgileri kullanarak, kurulularn konumu ve bulundurduu tehlikeli maddeler nedeniylebyk kaza ihtimalinin veya sonularnn artabilecek olmas durumunu dikkate alarak,kurulu gruplarntayin eder.

Bu gruptaki herhangi bir kuruluun iletmecisi; gruptaki dier kurulularn iletmecilerine,byk bir kazann oluturaca tm tehlikelerin doasnn ve byklnn dikkate alnmasnsalayacak ekilde uygun bilgi alveriini salar.

Kurulular risk deerlendirmesi yaparken domino etkisini ve Ylerin bu deerlendirmeyikontrol etmekle ykml olduunu dikkate almaldr.

Dier bir deyile, Yler, kaza tehlikesinin ve olas sonularnn konum ve yaknlk nedeniyleartabilecei Kurulular veya Kurulu gruplarn ve mevcut tehlikeli maddeleri belirlemeli veKurulular arasnda bilgi akn ve ibirliini salamaldr.

Domino Etkisi

Ynin, iletmecilerden alnan bilgileri kullanarak, kaza tehlikesinin ve olas sonularnnkonum ve yaknlk nedeniyle artabilecei Kurulular veya Kurulu gruplarn ve mevcuttehlikeli madde envanterlerini belirler.

Yler bu Kurulularn byk kaza nleme politikas, gvenlik ynetim sistemleri, gvenlikraporlar ve dahili acil durum planlarnda byk bir kazann genel tehlikesinin niteliini vekapsamn dikkate almasn salamak iin gerekli bilginin uygun bir ekilde paylamn salar.


44/88


45/88


35


R I L E S R E L E R

Olas byk kazalarn nitelii, boyutu ve olabilecek etkileri hakknda gerekli bilgileriniletmeci tarafndan yerel yetkililere salanmas gerekmektedir. Bu bilgilerin, yerel yetkililereharici acil durum plann hazrlayabilmesini mmkn klacak dzeyde detaylara sahip olmasgerekmektedir. Yerel yetkililer, plan hazrlarken ek bilgi talep edebilir.

Tablo 8 Harici Acil Durum Plan erii

1.1. Planda meydana gelecek kazalarla ilgili erken uyar, alarm ve devreye almaprosedrleri

1.1.1. Erken uyar

1.1.2. Mdahale ve koordinasyon

1.1.3. Tesis ii etki azaltma

1.2. Byk kazalarn halk sal ynleri

1.2.1. Halk sal asndan kaynaklanabilecek zel durumlar

1.2.2. Halk sal asndan iletmecilerin grevleri1.2.3. Halk sal asndan yetkililerin grevleri

1.3. Byk kazalarn evresel ynleri

1.4. Eitim ve tatbikat

1.5. Acil durum planlarnn uygulanmas

1.6. Acil durum planlarnn gzden geirilmesi ve gncellenmesi

1.7. Kamunun bilgilendirilmesi ve uyarlmas

1.8. Acil servis hizmet birimlerinin bilgi ihtiyalar

1.9. tfaiyeye verilmesi gereken asgari bilgiler

1.10. tfaiyeye verilmesi gereken alt yap bilgileri1.11. tfaiyeye verilmesi gereken dier bilgiler

1.12. Emniyet glerine verilmesi gereken bilgiler

1.13. Ambulans hizmetine verilmesi gereken bilgiler

1.14. Salk merkezlerine verilmesi gereken bilgiler

letmeci, yerel yetkiliye salanan bilginin, bilgi kaynann, bilginin nasl gzdengeirileceinin, dzeltileceinin ve gncelleneceinin kaydn tutmaldr.

Domino etkisine yol aacak potansiyele sahip kurulularn acil durum planlar hazrlanrken,

bu etkiler dikkate alnmal ve kurulu iletmecileri etkili planlamaya ulalmas amacylakonuyla ilgili her trl bilgi al veriini salamaldr. Domino etkisine sahip alanlarn, acildurum planlamas ve harici acil durum mdahalesiyle ilgili gerekletirilecek tatbikatalmalarnda dikkate alnmas gerekmektedir.

lgili yetkililere tehlikeli maddelerin depolanmas veya kullanmyla ilgili herhangi bir talepgeldiinde, yeni kurulularn acil durum planlarna etkilerinin erken deerlendirilmesininsalanmas amacyla, sz konusu taleple ilgili bilgilerin ilgili valiliklere veya belediyelere, acilservis hizmet birimlerine ve kurululara gnderilmesi gerekmektedir.

Kuruluun, birden fazla yerel ynetimin snrlar ierisinde veya yakn olduu durumlarda,yerel ynetimler, harici acil durum plann hazrlanrken birbirleriyle irtibat halinde olmaldr.


46/88

6

3.6 dari Tedbirler

BEKRA Ynetmelii;

9/8/1983 tarihli ve 2872 sayl evre Kanunu,

20/6/2012 tarihli ve 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu, 29/6/2011 tarihli ve 644 sayl evre ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda

Kanun Hkmnde Kararname,

29/5/2009 tarihli ve 5902 sayl Afet ve Acil Durum Ynetimi Bakanlnn Tekilat veGrevleri Hakknda Kanun hkmlerine dayanmaktadr.

evre Kanunu gereince, tehlikeli kimyasallarn retimi, sat, depolanmas, kullanlmas vetanmas faaliyetleri ile tehlikeli atklarn toplanmas, tanmas, geici ve ara depolanmas,geri kazanm, yeniden kullanlmas ve bertaraf faaliyetlerinde bulunan iletmeci, bu kanunile getirilen ykmllkler asndan mteselsilen sorumludurlar.

Sorumlular bu Kanunda belirtilen meslek faaliyetleri nedeniyle oluacak bir kaza dolaysylanc ahslara verebilecekleri zararlara kar tehlikeli kimyasal ve tehlikeli atk malsorumluluk sigortas yaptrmakla ykmldr.

BEKRA Ynetmelii, byk kazalarn nlenmesi ve azaltlmas iin iletmeci tarafndan alnannlemler ciddi derecede yetersiz olduu koulda kurulu, tesis ve depolama tesislerininiletilmesini yasaklayabilir.

SALII VE GVENL KANUNU

in durdurulmas

MADDE 25 (1) yerindeki bina ve eklentilerde, alma yntem ve ekillerinde veyai ekipmanlarnda alanlar iin hayati tehlike oluturan bir husus tespit edildiinde;bu tehlike giderilinceye kadar, hayati tehlikenin nitelii ve bu tehlikeden doabilecekriskin etkileyebilecei alan ile alanlar dikkate alnarak, iyerinin bir blmnde veyatamamnda i durdurulur.

Ayrca ok tehlikeli snfta yer alan maden, metal ve yap ileri ile tehlikeli kimyasallarlaallan ilerin yapld veya byk endstriyel kazalarn olabilecei iyerlerinde, riskdeerlendirmesi yaplmam olmas durumunda i durdurulur.

(2) sal ve gvenlii bakmndan teftie yetkili i mfettiinden oluan heyet,i sal ve gvenlii bakmndan teftie yetkili i mfettiinin tespiti zerine gerekli

incelemeleri yaparak, tespit tarihinden itibaren iki gn ierisinde iin durdurulmasnakarar verebilir. Ancak tespit edilen hususun acil mdahaleyi gerektirmesi hlinde; tespitiyapan i mfettii, heyet tarafndan karar alnncaya kadar geerli olmak kaydyla iidurdurur.

(3) in durdurulmas karar, ilgili mlki idare amirine ve iyeri dosyasnn bulunduualma ve Kurumu il mdrlne bir gn iinde gnderilir. in durdurulmas karar,mlki idare amiri tarafndan yirmi drt saat iinde yerine getirilir. Ancak, tespit edilenhususun acil mdahaleyi gerektirmesi nedeniyle verilen iin durdurulmas karar, mlkiidare amiri tarafndan ayn gn yerine getirilir.


47/88


48/88

8


49/88


39

E K L E R

EK A

4.1 TerminolojiAcil servis hizmetleri: Byk endstriyel kazalarda, kuruluta ve civarnda zararn en azaindirilmesindeki kolluk gleri, itfaiye, ambulans, sahil gvenlik, sivil savunma ve arama-kurtarma hizmetleri dhil salk ve gvenlik hizmetleri

Afet:Toplumun tamam veya belli kesimleri iin fiziksel, ekonomik ve sosyal kayplar douran,normal hayat ve insan faaliyetlerini durduran veya kesintiye uratan doal, teknolojik veyainsan kaynakl olaylar

Alt seviyeli kurulu: Ynetmelik Ek-1in Blm 1 ve Blm 2sinde verilen tehlikeli maddelistelerinde, Stun 2deki eik deerlere eit veya zerinde, ancak Stun 3teki deerlerinaltndaki miktarlarda tehlikeli madde bulunduran kurulu

BEKRA Bildirimi: http://online.cevre.gov.tr adresinde evre Bilgi Sistemi altnda bulunanhttp://bekrabs.cevre.gov.tr araclyla gerekletirilen bildirim

BEKRA Kuruluu:Byk Endstriyel Kazalarn nlenmesi ve Etkilerinin Azaltlmas HakkndaYnetmelik kapsamnda alt ve st seviyeli kurulular

BEKRA Mevzuat:Byk Endstriyel Kazalarn nlenmesi ve Etkilerinin Azaltlmas HakkndaYnetmelik

Byk endstriyel kaza: Herhangi bir kuruluun iletilmesi esnasnda, kontrolszgelimelerden kaynaklanan ve kurulu iinde veya dnda evre ve/veya insan sal iinannda veya daha sonra ciddi tehlikeye yol aabilen bir veya birden fazla tehlikeli maddeninsebep olduu byk bir yaylm, yangn veya patlama olay

Dhili Acil Durum Plan:kurulu ierisinde ve evresinde meydana gelebilecek byk kazatehlikeleri ile planlama konusunda sorumluluu olan herkese, iletmecilere, yerel yetkililereve acil durum ekiplerine yardmc olan klavuzdur. Kurulu ve evresinde kazaya kar hazrlklolma, kazay nleme ve kazaya mdahale ilemlerinin tm kaza senaryolar dikkate alnarakbelirlendii plan olarak da tanmlanmaktadr.

Depolama: Tehlikeli maddenin, gvenli bir yerde, gerekli artlar salanm olarak kontrolaltnda tutulmas veya stokta bulundurulmas

Domino Etkisi:Bir Seveso tesisi (tesis A), bir dier tesiste (tipik olarak Seveso olmayan) (tesisB) meydana gelen harici bir kazadan etkilendiinde domino etkisi meydana gelir.

Dow Indeks (FEI): Yangn ve patlama derecelendirme sistemi greceli olarak bamsz birimprosesler iin potansiyel patlama ve yangnlarla ilgili deerlendirme yapar.

Endstriyel Kimyasal Proses:Seveso II Direktifi Madde 2de, bir endstriyel kimyasal prosesinkontrol kayb esnasnda ortaya kabilecek tehlikeli durumlar iaret edilmitir. Endstriyelkimyasal proses terimi, Direktifin kapsamnn genel hatlarnn belirlenmesi iin bilinli olarakseilmitir. Kimyasallarn kontrolnn kayb esnasnda ortaya kabilecek olan tehlikelerenazaran, kimyasal proseslerde kontrol kayb gz nnde bulundurulmutur. Bu minvalde,bir kimyasal stok alanndaki depo yangn, bu kapsama alnmamtr. Kaza esnasnda tehlikelikonuma gelme potansiyeli bulunan depolanm tehlikeli olmayan maddeler, endstriyelkimyasal proseslerin kontrolnn kayb neticesinde ortaya kabilecek kazalar kapsamndadeerlendirilmemitir.


50/88

0

Etkilerin iddeti: Kaza sonularnn/etkilerinin iddetini ifade eder. Bu etkiler; kaza etkiolasl olarak da ifade edilebilir (r: korunmasz bir kiinin lm olasl). Fiziksel etkininiddetinin fonksiyonu olarak tanmlanabilir (r: lm olasl havada bulunan H2Skonsantrasyonun fonksiyonuna bal olabilir)

Frekans:Byk endstriyel kazann meydana gelme olasln ifade ederHAZOP: Tehlike ve letilebilirlik almas (HAZOP Hazard and operability studies (HAZOPstudies) - Application guide IEC 61882 Ed. 1.0 b:2001) HAZOP yntemi, sre tasarmnn(yeni ya da mevcut tesisler ile ilgili olarak)Tehlike (HAZard) ve letilebilirlik (OPerability)boyutlarn gzden geirmek iin yaplandrlm, rasyonel ve tutarl bir prosedr teviketme amacyla 60l yllarda gelitirilmitir. Yntem, klavuz szcklere dayal yaplandrlmbir metodoloji kullanan ok disiplinli bir ekip tarafndan uygulanmaktadr.

Heyet: Gvenlik raporu incelemesi neticesinde yaplacak ilemlere karar veren i sal vegvenlii ynnden teftie yetkili en az i mfettiinden oluan heyet

HFT: Donanm Arzas Tolerans (Hardware Failure Tolerance)

letmeci: letme sahibi veya 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayl Sal ve GvenliiKanununda belirtilen iveren tanm kapsamnda, bir kuruluun veya tesisin iletilmesindensorumlu ve/veya buradaki teknik iletme hakknda karar verici herhangi bir gerek veya tzelkii

IDLH: 30 dakikadan fazla devam ederse salk etkilerine neden olacak konsantrasyon

IEC 60300-3-9:Gvenilebilirlik Ynetimi

IEC 60812, Sistem Gvenilirlii iin Analiz Teknikleri:Arza modu ve etki analizine (FMEA)ynelik prosedrler (Analysis techniques for system reliability Procedures for failure modeand effect analysis FMEA)

IEC 61025: Hata aac analizi (Fault tree analysis - FTA)Kabul Edilebilir Risk: Yasal ykmllklere ve iyerinin nleme politikasna uygun, kaypveya yaralanma oluturmayacak risk seviyesi

Kantitatif risk deerlendirmesi: Saysal tabanl bilimsel metotlarla yaplan risk deerlendirmemetodolojisi

Komisyon: Gvenlik raporlarn incelemek zere, i sal ve gvenlii ynnden teftieyetkili en az i mfettiinden oluan komisyon

Kurulu: Karayolu, demiryolu veya kta ii suyolu ile ayrlm iki veya daha fazla alann birbtn olarak deerlendirildii ayn yerlekede yer alan ve ayn iletmecinin kontrol altndabulunan ortak altyap veya faaliyetler de dhil olmak zere, 6331 sayl Sal ve Gvenlii

Kanununda belirtilen iyeri tanm kapsamnda, tehlikeli maddelerin bulunduu bir veyadaha fazla tesisin bulunduu tm alan

LC50:Maruz kalan bireylerin 50%sinde lme sebep olan konsantrasyon

LOC:Btnlk Kayb (Loss of Containment)

LOPA: Koruma katman analizi (Layer of Protection Analysis)

Mekanik Etkiler: Bir unsurun mekanik i grmezliinin olumasndan (rnein bir reaktrnpatlamasndan) ve bu i grmezliin sonucunda meydana gelen bir basn dalgasndankaynaklanmaktadr


51/88


52/88

2

Snflandrma nomenklatr(adlandrmas)

Tehlike tipi

Tehlike snf(alt-blm/kategori/gruptipi)

TEHLKE KATEGORLER VE KISALTMALARI

4.2 Kapsam Belirleme

Bildirim Sistemi ilgili Aklamalar

Bildirim,bir Kuruluun neden BEKRA kuruluu niteliinde olduunu gsteren bir belgedir.

Ana unsur, tehlikeli maddeler ve olas azami miktarlarnnl istesidir.

Maddeler:Ad, CAS numaras, fiziksel form (yksek basn, yksek scaklk) ile tanmlanmtr.

Bildirim terminolojisine rnek:

Adlandr lm madde + adlandrlm madde (asetilen + hidrojen)

Adlandr lm madde + kategori (klor + toksik maddeler)

Kategori + kategori (ok toksik + toksik, patlayc + yanc)

ki kez saylmas gereken iki tehlikeli zellie sahip maddeler (metanol + toksik, metanol+ yanc)

%2 Kural:Eer bir maddenin neden olabilecei hibir byk kaza yoksa bu maddenin miktar,alt eiin %2si oranna kadar gz ard edilebilir.

Toplama kural:Benzer maddelerin, kendi eik yzdeleri ile birlikte toplanmas kuraldr.

FZKSEL TEHLKELERPatlayclar(6+1Blm)

Alevlenir gazlar (kimyasal olarak karasz gazlardahil)(kategori1&2,kategoriA&B)

Aerosoller(kategori1-3)

Oksitleyici gazlar(1kategori)

Basn altndaki gazlar(4grup)

Alevlenir svlar(kategori1-4)

Alevlenir katlar

(kategori1-2)Kendiliinden tepkimeye giren maddeler vekarmlar(A-GTipi)

Kvlcmlanan katlar(1kategori)

Kendi kendine snan maddeler ve karmlar(Kategori1-2ve2a/2b)

Suyla temas edip alevlenir gaz yayan maddelerve karmlar(kategori1-3)

Oksitleyici svlar(kategori1-3)

Oksitleyici katlar(kategori1-3)

Organik peroksitler

(tipA-G)Metalleri andrc(1kategori)

SALIK TEHLKELER

Akut toksisite(kategori1-5)

Ciltte anma/tahri(kategori1(A/B/C/),2ve3)

Ciddi gz hasar/gz tahrii(kategori1,2(A/B))

Solunum veya cilt duyarll(kategori1(A/B))

reme hcresi mutajenisitesi(kategori1(A/B),2)

Kanser retkenlii(kategori1(A/B),2,Ek)

Spesifik hedef organ toksisitesi- tek

sefer maruz kalma(kategori1-3)

Spesifik hedef organ toksisitesi-yinelenen maruz kalma(kategori1,2)

Aspirasyon tehlikesi(kategori1,2)

EVRESEL TEHLKELER

Su ortamna tehlikeli(kategori:akut1-3,kronik1-4)

Ozon tabakasna tehlikeli(kategori1)

BM GHS Snflandrma Sisteminin Tantm

(revizeedilmidrdncbask,2011)


53/88


43

E K L E R

rnek 1

Kuruluta bulunan tehlikeli maddeler

Oksijen:1400 ton

LPG:40 ton

Hidrojen:8 ton

Madde/Kategori Miktar Alt Seviye Eik Deer st Seviye Eik Deer

Adlandrlm Maddeler

Oksijen 1400.0 ton 200.0 ton 2000.0 ton

LPG 40.0 ton 50.0 ton 200.0 ton

Hidrojen 8.0 ton 5.0 ton 50.0 ton


Adlandrlm Maddeler

Karbonildiklorr(fosgen)

0.2 ton 0.3 ton 0.75 ton

Adlandrlmam Maddeler

Hidrojen siyanr (okToksik-Kategori 1)

0.4 ton 5.0 ton 20.0 ton

Kuruluta bulunan LPG miktar eik deerlerin altndadr.

Kuruluta bulunan Oksijen ve Hidrojen miktarlar, alt seviye kurulular iin tanmlanan eikdeerlerin stndedir.

Toplama kural uygulandnda ise, Kurulu st seviyeli olarak snflandrlmaldr.

1400/2000+40/200+8/50=1.06 >1

rnek 2

Kuruluta bulunan tehlikeli maddeler Karbonildiklorr (fosgen):200 kg

Hidrojen siyanr:400 kg

Kuruluta bulunan maddeler eik deerin altndadr. Toplama kural uygulandnda

0.2/0.3+0.4/5=0.75


54/88


55/88


45

E K L E R


Adlandrlm Maddeler

Klor 2 ton 10.0 ton 25.0 ton

Elen oksit 4 ton 5.0 ton 50.0 ton

LPG 40 ton 50.0 ton 200.0 ton

Kuruluta bulunan maddeler eik deerlerin altndadr. Toplam kural uygulandnda ise;

Alt Seviye eik deerler;

2/10+4/5+40/50=1.8>1 ,

st Seviye eik deerler iin;

2/25+4/50+40/200= 0,36


56/88

6

Tehlikeler tanmlanrken; devreye alma, devreden karma, potansiyel bir bozulma, acildurum ve anormal durumlar da dahil olacak ekilde, btn iletme durumlar asndanpotansiyel bir kazaya neden olabilecek olan tm tehlikeler tanmlanmaldr.

Tehlike tanmlamasnda, kullanlan tanmlama yntemleri aadaki gibi snflandrlabilir;

Tmevarmsal akl yrtme: Bir ekipman ya da ilev hatasndan yola karak olassonular analiz etmek. rnek: Hata Aac Analizi

Tmdengelimsel akl yrtme: Sonulardan yola karak, endie duyulan sonularnortaya kmasna neden olabilecek birleime sahip olaylar karm yaparak aratrmak.rnek: n Tehlike Analizi (PHA), Olay Aac Analizi (ETA), Hata Trleri ve Etkileri Analizi(FMEA) , Tehlike ve letilebilirlik (HAZOP) , Papyon Analizi (Bow-Tie)

Tehlikelerin tanmlanmasndan sonra referans kaza senaryolarnn belirlenmesi ile mevcutveya ngrlen gvenlik nlemlerinin uygun olup olmad belirlenir.

Tehlikelerin tanmlanmas ve referans kaza senaryolarnn belirlenmesinin ardndan, ikinci venc sorular olan Ne Sklkta?(senaryolarn olasl) ve Sonular nelerdir?(senaryolarnetkileri) gelir.

Risk analizi srecinde nemli admlardan olan senaryolarn olaslnn (frekansn) veetkilerinin deerlendirilmesi iin sorulan Ne Sklkta? ve Sonular nelerdir? sorularndafarkl yaklamlar izlenebilir. Bu deerlendirmelerde, genellikle kategorilere ayrlan vezellikle aadaki metodolojilerden yararlanlabilir:

Nitel Kalitatif Nicel-Kantitatif ve

Belirlenimci Olaslksal


57/88


58/88


59/88


60/88

0

Bu yaklamn ilk admnda, papyonun solunda kalan kritik olaya sebebiyet verecektehlikelerin (nedenler) tanmlanmas gerekir. letmeci, kurulu ierisinde tehlike potansiyeliolan ekipmanlar belirlemeli ve kritik olaylar ilikilendirmelidir. letmeci, bir ekipman ya dailev hatasndan yola karak, Hata Aac Analizi ile olas sonular analiz etmelidir.

Sonraki adm ise, papyonun sanda kalan tehlikeli kaza senaryolarndan ve gvenlikbariyerlerinin arzalarndan kaynaklanan risklerin belirlenmesidir.

Risk deerlendirme srecinde, kaza senaryolarna sebebiyet verebilecek kritik olay(btnlkkayb - loss of containment) iin tehlikeler belirlenir ve kuruluun gvenlik nlemleri busenaryolar sonucu oluacak etkileri azaltmak ve kontrol altna almak iin artrlr.

Kritik Olay rnekleri:

Tankta meydana gelen katasrofik ykm

Tank duvarnda delinme

Boruda yaanan krlma

BEKRA kapsamnda yer alan kurulularn yapacaklar risk deerlendirmelerinde, OlasKaza Senaryolarnn Tanmlanmastemel bir unsuru tekil etmektedir. Risk deerlendirmeilemi, bu olas kaza senaryolarnn olasln ve etkilerini ortaya koymaktadr.

Kritik Olay Ani Tutuma GecikmeliTutuma

VCE FlaYangn

KazaSenaryosu:Sonular

Evet

Hayr

Evet

Hayr

Evet

Hayr

AlevlenebilirSv flantan

darsalnyor

Fla Yangn

AtmosferikYaylm

HavuzYangn

VCE

Olay Aac

Bu senaryolar, gvenlik raporunda kullanlacak ve zerinde anlamaya varlm gerekisenaryolar olmaldr. letmeci, bu senaryolar gzeterek kuruluun nleme ve hafifletmenlemlerini uygulamaya koymaldr.

BEKRA mevzuat, risk deerlendirmesi iin kullanlan senaryolarn belirgin bir tanmnyapmamakla birlikte, zerinde anlalm eitli kaza senaryolar mevcuttur.


61/88


51

E K L E R

1. Yangn

Havuz Yangn, Tank Yangn, Jet Yangn, fla yangn, atetopu,

2. Patlama

Kaynayan Svlarn Buharlaan Svlarnn Patlamas (BLEVE), Buhar Bulutu Patlamalar(VCE), Toz patlamas

3. Toksik Yaylm: Havaya yaylma, suya ve topraa karma

Kaza Senaryosu rnekleri

BLEVE,

nlemdeki toplam kayp,

En byk tankta yangn,

Byk ktle halindeki patlayc maddenin patlamas

Senaryolar, kuruluun bulunduu alann zelliklerine gre deiebilmektedir.

r:kurulu nehir veya gl kysna yakn olduu takdirde, evresel kirlilik tehlikesi dahayksektir. Gecikmeli tutuma kurulu etrafnda otoyollarn bulunmasna baldr.

Risk deerlendirme srecinde, kaza senaryolarn tanmlanmasnn ardndan, iletmeci

Kaza sonu iddetini deerlendirebil ir,

nleme ynetim etkinliini lebilir

evresel hassasiyeti tahmin eder.

YangnAte (sc kat)fla yangn, (ani yangn)Boil overTorch yangn

Toksik DalmParalanma, delinmeBoru KrlmasSv katmann / rtnn

buharlamasDuman

KirlenmeMadde sznts/kaaBir kirleticinin su, hava veya

topraa salm

PatlamaUVCE (Serbest buhar patlamas)BLEVE (kaynayan sv - genleen

buhar patlamas)


62/88

2

Toksik Yaylm

Yerekimi iledalm

TrblansDalm

Gaz ve BuharFaz

Dk Hz

YounlukluHavadanYksek

Yksek Hz

YounlukluHavadan

DkSv/SvDalm

HavuzOluumu

Toprakta

Havuzoluumu vebuharlama

Sv Faz

Su Ortamnda

znebilirSv

znmezSv

4.3.2 Kazalarn Potansiyel Sonularnn Tahmini

Kaza sonularnn (yangn, patlama veya toksik yaylm) ortaya konmasnn ardndan, bukazalarn neden olabilecei zararlarn hesaplanmas gereklidir.

rnein; toksik yaylm4:

Toksik yaylm, yangn ve patlama olaylarnn fiziksel zararlarn hesaplama sreci, tecrbeisteyen ve uzmanlk gerektiren modelleme almalar gerektirir.

Kuruluun bulunduu blgedeki hakim rzgar yn ve hz, corafi koullar gibi pek ok farkldurum ve patlama, toksik yaylm, yangn gibi pek ok farkl olayn birlikte deerlendirilmesirisk konturlarnn el ile hesaplanmasn zorlatrmaktadr. Bu nedenle, iyerinde meydanagelmesi muhtemel felaket senaryolarnn bir simlasyon program araclyla modellenmesive risk konturlarnn elde edilmesi olduka yaygn bir ekilde kullanlmaktadr.

Kazalarn Sonularnn Belirlenmesi iin Prosedr

Fiziksel Zarar

Etkilenebilirlik

Altyap

Probit Modelleri

Nfus

Zarar Kriteri

4 Workshop on Accident Analysis and Risk Assessment A JRC EnlargementWorkshop hp://www.unece.org/leadmin/DAM/env/documents/2013/TEIA/MAHB__nov_2013/Session_7-_Risk_Assessment.pdf.


63/88


64/88

4

Sonu

Frekans

Kabul edilemez

Kabul edilebilir

Kutu 9 Risk deerlendirmesinde en iyi uygulama5

Prensipte bireysel uygulamalar dikkate alnmakszn, tm risk deerlendirme yntemlerindeaadaki unsurlar vardr:

Kapsam, hedef ve risk kriterlerinin tanm

Konu olan nesne ya da alann aklamas

Tehlikelerin tanmlanmas

Etkilenebilir hedeflerin tanmlanmas

Kaynak terimleri veya tehlikeli olaylara dair varsaym yaplmas

Etki artna dayal senaryolarn oluturulmas Etkilerin tahmin edilmesi

Olasln tahmin edilmesi

Oluacak riskin sunumu ve kabul gren tolere edilebilirl ik kriterleri ile karlatrlmas

nlemlerin tanmlanmas

Sonucun kabul edilmesi, deitirilmesi veya braklmas

4.4 Gvenlik Raporunun Hazrlanmas

st Seviyeli kurulularn gvenlik raporu hazrlamalar zorunlu klnmtr.

st Seviyeli kurulu iletmecisi ynetmelik ve teblideki bilgileri ieren bir gvenlik raporuhazrlamak zorundadrlar.

Kaza durumlar arasnda mevcut genel teknik ve bilimsel verilere ve gemi deneyimlerdikkate alnarak en kt balang ve snr koullarna gre kaza senaryolar oluturulmaldr.

5 Mannan/Lees Loss Prevenon in the Process Industry, 2005 adl kaynak-tan alnmr.


65/88


55

E K L E R

Gvenlik Raporu hazrlanrken dikkate alnmas gereken birincil olaylar unlardr:

Risk Analizi ve Deerlendirme

Herhangi bir risk analizisrecindeki temel unsurlar aadaki gibidir:

Tehlike tespiti;

Kaza senaryosu seimi;

Senaryolarn olaslk deerlendirmesi;

Senaryolarn sonu deerlendirmesi;

Risk derecelendirme;

Gvenlik sistemlerinin mevcudiyeti ve gvenilirlii.

Tehlike tespitinin zorunlu paralar,i. analizin ve ilgili snrlamalarn kapsamna,

ii. kullanlan tespit yntemlerine

ilikin gsterimlerdir.

Tehlikelerin tespiti, mevcut veya ngrlen gvenlik tedbirlerinin uygun olup olmadnbelirtmelidir.

Risk deerlendirmesinin derinlii ve tipi, benimsenen risk kontrol tedbirlerinin yeterliliinekarar verme ve gerekelendirme gl ve sre ve faaliyetlerin karmakl, olas hasarnls, tesisin sunduu byk kaza tehlikelerinin yapsyla orantl olacaktr.

ekil 10 Gvenlik Raporu Ak emas

1 Krik alanlarn belirlenmesi iin n analiz (Indeks Metodu)

2

Kaza sonucu meydanagelebilecek olaylarnbelirlenmesi

HAZOP (prosessapmalar) ve

Yaanm KazalarLoC (Btnlk Kayb)

3

Kaza Sonucu meydanagelebilecek olaylarnoluma frekanslarnnhesaplanmas

Hata Aac Analizi Veri Tabanlar

4

Kaza senaryolarnnbelirlenmesi ve bunailikin meydana gelmefrekanslarnn hesaplanmas

Olay Aac Analizi

Senaryo 1 ...... Senaryo...n

5 Sonu Analizi

Fiziksel - Matemaksel Model

Radyant Is Ar BasnYanc / Patlayc /Toksik zellikteki

Yaylm

6 Kaza senaryolarna gre dahili acil durum plannn hazrlanmas


66/88

6

Byk Kaza Senaryolar

Gvenlik raporlarnn ana unsurlarndan birisi, referans kaza senaryolarnntanmlanmasdr.Bu senaryolar normalde, gerekli tedbirlerin yeterli olduunu kantlamak iin esastr. Buama iin senaryo tanm yaplandrlmaldr ve alnan tedbirler ve seilen senaryo arasndaki

uyumu yanstan kant salanmaldr.Bir Gvenlik Raporunun zorunlu ve youn ksm, byk bir kazaya yol aabilecek kritiksenaryolar ve tehlikeli tesisler, kurulu ve evresinin tanmndan ibarettir.

Bu durumda, farkl senaryolarn tanmnn, gvenlik raporunun amac iin kapsama alnankonunun ilgisine bal, farkl detay seviyesiyle nitelendirilmesi beklenir.

Gvenlik raporu, olas byk senaryolarnn sistematik tanmyla alnan tedbirlerin yeterliliinive kazalar balatan olaylar (nedenleri) gsterecektir.

Senaryolar normalde, btnlk kayb (LOC) varsaymna dayanr. Ancak tm senaryolar-rnein kendiliinden bozunma gibi- LOC tipi olmayabilir ve bu tr durumlarda yangn veyapatlamann sonraki balangc da ilgili olabilir.

Byk endstriyel kazalarn kontrol kapsamnda gvenlik raporlarnn spesifik amalar iinbir senaryo, daima, istenmeyen bir olay veya fiziksel btnlk kayb veya btnlk kayb(LOC), bu olayn ani veya gecikmeli sonularyla nitelendirilen bu tr olaylar dizisidir.

Byk kaza senaryolar, farkl amalara hizmet edebilir, rnein:

Uygulamada zel bir senaryonun, mevcut tedbirlerden dolay, artk byk bir kazatehlikesi sunmadn gstermeye

zel bir senaryonun etkilerinin mevcut koruma tedbirlerinden dolay snrlanmolduunu gstermeye

Uygulamaya konulan azaltma tedbirlerinin etkinlik ve verimliliini gstermeye

Faaliyetin kabul edilemez olarak dnlp dnlmemesine gerektiini belirlemeye

Gvenlik raporunun kapsamnda zellikle ilgili ileri azaltma tedbirlerinin gerekli olupolmadn belirlemeye

Operasyonel nedenler, seilen metodolojiye gre belirlenir, en azndan aadakilerin dikkatealnmas gerekir:

fiziksel ve kimyasal sre parametrelerinin limitleri

spesifik operasyon biimleri (yani balatma/kapatma) esnasndaki tehlikeler

snrlama arzas

ekipman ve sistemlerin arzal almalar ve teknik arzalar

dier ekipmanlardan ikincil etkiler

altyap (elektrik, su, gaz) beslemelerinin arzalar iletim, test ve bakma katlan insan faktrleri

kimyasal uyumsuzluk ve kirlilik

tututurma kaynaklar (elektrostatik arj, vb.)

Dahili nedenler gvenlik raporlarnn kapsad ve normal almay kesmeye yol aarakdier tesisleri etkileyen (rn. soutma kulesindeki su borusunun atlamas bylece tesistekisoutma kapasitesinde aksamaya yol amas) kurulu bnyesindeki tesislerdeki yangnlar,patlamalar veya tehlikeli maddelerin salnmlaryla ilikilendirilebilir.

Dnlecek harici nedenler asl olarak:


67/88


57

E K L E R

komu tesislerdeki (domino etkileri) ve dier nc ahs faaliyetlerin ve ulamalarndaki kazalarn (rn. yangn, patlamalar, toksik salnmn) etkisi

tesis dnda (rn. yollar, demiryollar , boru hatlar, sevkiyat, petrol veya gaz limanlar,hava, vb.) tehlikeli maddelerin tanmas

komu tesislerle birbirine ilevsel olarak bal faaliyetler boru hatlar ve dier ortak altyap servisleri

ulam alar ve merkezleri (rn. tesis ve/veya kurulua yakn kamu yollar, demir yoluhatlar veya hava limanlar)

doal tehlike kaynaklar, rn. (ar) ya, rzgar, frtna, yldrm, sel, arazi kaymas,sismik faaliyet, vb. (Doal Tehlikeyi Balatan Teknolojik Felaketler-NATECH) dir.

Tesis gvenlii

Tesis gvenliini etkileyebilecek olas kasti hareketlerin etkisi de deerlendirmeye alnmaldr.

Dier kaza nedenleri, tasarm, inaat ve gvenlik ynetimiyle ilikilendirilebilir, bu nedenler,

ayrca, tesis mr dngs ynetimi, iletmeye alma, devreden karma, ekipman veyasre deiiklikleri, alma izni sistemi, bakm, vb. ile de ilgili olabilir.

Tedbirlerin genel tipolojisi, sre halinin aktive ettikleri ve sre halinden bamsz daimi(ilevli) olanlar (tm pasif tedbirler daimidir) arasnda bir ayrm yapmaldr. Aktif tedbirlerya ilemleri devre d brakrlar (baz ilemlerin yaplmasn nleyen kilitleme sistemleri,rn. sreler iin gvenli iletim muhazalar) veya bir veya daha fazla ilemi balatrlar (rn.tahliye vanasnn almas veya ani kapanma).

Aktifletirilen tedbirler, daima tespit- tehis- ilem dizisini gerektirir. Tek bana veya birlikteyap talar olarak donanm, yazlm ve insani ilemi kullanmak bu diziyi gerekletirebilir.


68/88

8

Kutu 10 Gvenlik Raporu talya rnei

1. Gvenlik Raporunun erii

1.A.1 Tesisin Genel Tanm Ve Yeri

1.A.1.1. Genel Bilgiler

1.A.1.2 Tesisin Yeri Ve Tanm1.B.1 Tesisle lgili Bilgiler

1.B.1.1 Organizasyon Yaps

1.B.1.2 Faaliyetlerin Tanm

1.B.1.3 Kritik Snai Faaliyet Alanlarnn Belirlenmesi in n Analiz

1.B.1.4 Meteoroloji, Sismik Hareket, Deniz Hava Tahmin Ve Yldrm Bilgileri

1.B.1.5 Dier Tesislerle Etkileim

1.C.1 Tesisin Gvenlii

1.C.1.1 Tesisin Salk Ve Gvenlii

1.C.1.2 Kontrolsz Tepkimeler

1.C.1.3 Emisyonlar1.C.1.4 Kaza Olaylarnn Ardklk Analizi

1.C.1.5 Kaza Olaylarnn Sonularnn Tahmin Edilmesi

1.C.1.6 Yksek Yangn Veya Patlama Riski Altndaki Tesislerin Domino Etkileri

1.C.1.7 Kazalarn Engellenmesi in Alnmas Gereken nlemler

1.C.1.8 Tasarmsal Ve Yapsal nlemler.

1.D.1 Kritik Durumlar - Acil Durum Koullar ve Yaplmas Gerekenler

1.D.1.1 Alglama Sistemleri

1.D.1.2 Kontrol Altna Alma Sistemleri

1.D.1.3 letme Klavuzu

1.D.1.4 Hareketli Risk Kaynaklar

1.D.1.5 Tesislere Giriin Kstlanmas1.D.1.6 Yangnla Mcadele nlemleri

1.D.1.7 Acil Durumlar Ve lgili Plnlar

1.E.1 Artma, Bertaraf Ve mha Tesisleri

1.E.1.1 Atksu Artma Tesisleri

1.E.1.2 Atklarn Bertaraf Ve Depolanmas

1.E.1.3 Atklarn Gazlarn Artl

bekra rehber

Documents