HỢP ĐỒNG TƯƠNG LAI(FUTURE CONTRACTS)

GVHD: TS. Thân Thị Thu Thủy

Nhóm thực hiện: 1- Huỳnh Thị Đông Thủy 2- Lâm Nguyệt Thanh 3- Đỗ Thị Thu Thủy 4- Trần Thị Như Ngọc 5- Snane Sidavong

Lớp: Cao học TCNH ngày 1 - Khóa 18

Tháng 6 năm 2009

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH-----------------------------------------

2I- CƠ SỞ LÝ LUẬN

1- Hợp đồng kỳ hạn (Forward contracts):

1.1- Khái niệm:

Hợp đồng kỳ hạn là hợp đồng được ký kết giữa người mua và người bán tại thời điểm hiện tại nhưng việc thực hiện hợp đồng lại diễn ra ở một thời điểm trong tương lai.

Giá kỳ hạn được tính dựa trên mức giá giao ngay và một số thông số khác phỏng đoán về mức tăng giảm của giá cả hàng hóa này tính cho đến thời điểm hàng sẽ thực sự được giao nhận.

3 1.2- Đặc điểm của hợp đồng kỳ hạn:

- Được ký kết giữa hai tổ chức, hai nhà đầu tư hoặc giữa một tổ chức với một nhà đầu tư.

- Là công cụ hỗ trợ cho người mua và người bán phòng chống lại các nguyên nhân gây nên sự không chắc chắn về giá cả trong tương lai.

- Ràng buộc trách nhiệm của hai chủ thể là bên mua và bên bán của hợp đồng. Cả hai bên đều có nghĩa vụ thực hiện hợp đồng. Trong trường hợp bất khả kháng, một bên của hợp đồng không muốn tiếp tục thực hiện hợp đồng thì việc giao dịch để bán lại hợp đồng này cho bên thứ ba gặp rất nhiều khó khăn do các điều kiện của hợp đồng do người mua và người bán tự thỏa thuận với nhau.

- Được sử dụng khá rộng rãi trong việc giao dịch các hàng hóa thông thường, giao dịch vàng, ngoại tệ hay chứng khoán.

4 1.3- Lợi nhuận và rủi ro từ hợp đồng kỳ hạn:

a- Lợi nhuận: (minh họa bằng ví dụ sau)

- Xem xét vị thế của một doanh nghiệp trong giao dịch hợp đồng kỳ hạn 3 tháng liên quan đến cổ phiếu X.

Giá kỳ hạn mà doanh nghiệp cam kết mua là 45.000 đồng/ cổ phiếu.

Doanh nghiệp ký hợp đồng mua 100.000 cổ phiếu.

- Giả sử sau 3 tháng, cổ phiếu X tăng giá lên mức 60.000 đồng/ cổ phiếu.

Khi đó doanh nghiệp sẽ lời là 60.000 – 45.000 = 15.000 đồng/ cổ phiếu.

- Nếu giá cổ phiếu X sau 3 tháng giảm xuống mức 35.000 đồng/ cổ phiếu.

Khi đó doanh nghiệp sẽ có khoảng lỗ so với giá thị trường là:

45.000 – 35.000 = 10.000 đồng/ cổ phiếu khi ký kết h.đồng kỳ hạn.

5 a- Lợi nhuận (tiếp theo)

- Do có sự thay đổi giữa giá kỳ hạn và giá giao ngay mà phát sinh các khoản lợi nhuận từ hợp đồng kỳ hạn, cụ thể: nếu gọi K là giá kỳ hạn, S là giá giao ngay, ta có lợi nhuận từ hợp đồng kỳ hạn của vị thế mua là (S-K) và lợi nhuận của vị thế bán là (K-S). Các giá trị này có thể dương hay âm tùy vào từng thời điểm của hợp đồng.

Lợi nhuận

0K S

Vị thế mua

Lợi nhuận

0K S

Vị thế bán

6 b- Rủi ro:

- Rủi ro tín dụng:

Do không có chi phí nào phát sinh trong hợp đồng kỳ hạn và không một tổ chức nào đứng ra đảm bảo rằng các bên sẽ thực hiện đúng cam kết của mình vào thời điểm thực hiện hợp đồng, nên rủi ro tín dụng có thể xảy ra.

Chẳng hạn như, bên mua sẽ không thực hiện hợp đồng nếu giá chứng khoán trên thị trường giảm thấp hơn so với giá cam kết vào trước ngày giao hàng và họ có thể mua được chứng khoán cùng loại trên thị trường ở mức giá thấp hơn. Và ngược lại, bên bán có thể từ chối bán chứng khoán nhưng đã cam kết khi giá chứng khoán trên thị trường tăng lên.

7 b- Rủi ro (tiếp theo)

- Rủi ro thanh toán và rủi ro thanh khoản của hợp đồng:

Vì các điều khoản của hợp đồng do người mua và người bán tự thỏa thuận với nhau nên sẽ gặp khó khăn nếu chuyển nhượng lại hợp đồng cho bên thứ ba trong trường hợp một bên của hợp đồng không muốn tiếp tục thực hiện hợp đồng.

- Để hạn chế rủi ro, trong một số trường hợp khi kết hợp đồng kỳ hạn, các bên tham gia ký quỹ một số tiền nhất định tại bên trung gian thứ ba. Điều này đảm bảo các bên tham gia phải thực hiện đúng như cam kết và nếu vi phạm, bên còn lại có thể nhận số tiền này như là khoản bồi thường cho các bất lợi có thể xảy ra.

82- Hợp đồng tương lai (Future contracts):

2.1- Khái niệm:

Hợp đồng tương lai là một cam kết bằng văn bản về việc chuyển giao một tài sản cụ thể hay chứng khoán vào một ngày nào đó trong tương lai với mức giá đã thỏa thuận ở thời điểm hiện tại.

Giá cả: được quyết định tại phiên giao dịch, gọi là giá tương lai.

Ví dụ: công ty A bán cho công ty B 100.000 thùng dầu giao tháng 5/2007 theo một hợp đồng tương lai với giá $65/thùng. Đến tháng 5/2007, giá dầu lên $85/thùng thì hoặc là A sẽ phải giao cho B 100.000 thùng dầu với giá $65/thùng hoặc A sẽ không phải giao dầu mà thanh toán cho B 20 x 100.000 = 2.000.000 USD.

9 2.2- Đặc điểm:

- Hợp đồng được giao dịch tại Sở giao dịch thông qua trung gian là các nhà môi giới.

- Hàng hóa giao dịch trên hợp đồng tương lai phải là các hàng hóa được lựa chọn và là các hàng hóa có tính thanh khoản cao.

- Hợp đồng tương lai quy định khối lượng giao dịch theo hợp đồng.

- Thời gian và địa điểm giao hàng: được Sở Giao dịch xác định cụ thể (thường thì các hợp đồng được thực hiện chuyển giao vào một thời điểm xác định trong các tháng).

- Giá cả thực hiện: giá thực hiện tại một thời điểm phản ánh các kỳ vọng về giá của người mua và người bán.

102.3- Phương thức giao dịch hợp đồng tương lai:

- Hợp đồng tương lai là một hợp đồng đã được tiêu chuẩn hóa. Tất cả các điều khoản của hợp đồng đã được xác định trước, ngoại trừ giá giao dịch sẽ được xác định thông qua hoạt động của Sở Giao dịch.

- Các bên tham gia hợp đồng phải thực hiện ký quỹ một số tiền nhất định. Số tiền ký quỹ được sử dụng để đảm bảo cho việc thực hiện hợp đồng và không được trả lãi. Có 02 loại: ký quỹ ban đầu (initial margin) và ký quỹ duy trì (maintenance margin).

- Một vị thế mở của hợp đồng có thể được đóng lại bằng cách ký một hợp đồng ở vị thế ngược lại. Trong trường hợp này, số tiền ký quỹ còn lại không còn cần để đảm bảo, do vậy khách hàng có thể rút số tiền này ra khỏi tài khoản.

- Tất cả các hợp đồng tương lai có thể giải quyết bằng cách mua hay bán một hợp đồng có vị thế ngược lại hoặc giao hàng vào thời điểm kết thúc hợp đồng. Đóng trạng thái hợp đồng vào thời điểm trước khi đáo hạn hợp đồng là phương pháp thường được sử dụng hơn.

11 Ví dụ về trường hợp ký quỹ:

Để giao dịch một hợp đồng tương lai dầu mỏ 100 thùng dầu bạn cần một số tiền ký quỹ ban đầu (initial margin) là $1000, mức ký quỹ duy trì (maintenance margin) là $750.

Giả sử bạn ở thế bên mua của hợp đồng, sau đó ngày mai giá dầu tương lai thay đổi bất lợi cho bạn,tức giảm $2,7/thùng và bạn lỗ $2,7*100 = $270.

Lúc này tiền trong tài khoản của bạn còn $730, dưới mức $750, để được tiếp tục tham gia giao dịch, bạn cần phải gửi vào tài khoản ký quỹ $270 để trở về mức ký quỹ ban đầu là $1000.

Khoản tiền $270 để đáp ứng giấy gọi ký quỹ (margin call) được gọi là khoản bù đắp ký quỹ (variation margin).

12Ví dụ:

NgàyGiá giao sau

tháng 7/2008

Lợi nhuận và thua lỗ của nhà đầu tư

Số tiền ký quỹ

Lệnh gọi

Lợi nhuận Thua lỗ

03/12/2007 100     5.000  

04/12/2007 99,1   900 4.100  

05/12/2007 98,3   800 3.300 1.700

06/12/2007 99 700   5.700  

07/12/2007 98,4   600 5.100  

10/12/2007 98,1   300 4.800  

11/12/2007 98,5 400   5.200  

12/12/2007 98,6 100   5.300  

13/12/2007 98,2   400 4.900  

Ngày 03/12/2007, hợp đồng ký kết mua 1.000 cổ phiếu với giá 100USD. Thời gian giao hàng tháng 7/2008, mức ký quỹ ban đầu 5.000 USD, mức ký quỹ duy trì 3.500 USD.

13 2.4- Những ưu điểm và hạn chế của hợp đồng tương lai:

- Ưu điểm:

+ Là một công cụ phòng ngừa rủi ro hữu hiệu trước những biến động bất thường của giá cả.

+ Giúp nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận, trực tiếp xem diễn biến thị trường để phòng ngừa rủi ro cho việc kinh doanh trong tương lai.

+ Là một trong những công cụ phái sinh giúp nhà đầu tư có thể linh hoạt và năng động hơn trong việc lựa chọn các công cụ để tham gia thị trường.

14

- Hạn chế:

+ Đây là một sân chơi có rủi ro, khi tham gia trên các sàn quốc tế các nhà đầu tư nhỏ về tiềm lực tài chính, khả năng phân tích, tập hợp thông tin về thị trường có giới hạn sẽ dễ bị thua lỗ nặng.

+ Nghề mua bán hợp đồng tương lai mới du nhập vào Việt Nam nên số doanh nghiệp thực hiện còn ít. Vì mới mẻ nên nhiều trường hợp doanh nghiệp đoán sai giá cả tương lai đành phải chịu thua lỗ nhiều.

153- So sánh hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai:

3.1- Giống nhau:

- Đều là các công cụ chứng khoán phái sinh; hợp đồng tương lai cũng như hợp đồng kỳ hạn đều có sự bắt buộc phải thực hiện hợp đồng vào ngày giao hàng đã thỏa thuận trước; đều phải ký quỹ một số tiền nhất định để đảm bảo cho việc thực hiện hợp đồng.

- Cả hai loại hợp đồng đều được ấn định rõ loại hàng hóa, số lượng, chất lượng, giá tương lai, ngày giao hàng và địa điểm giao hàng. Cả hai đều là một trò chơi có tổng bằng 0, khoản lời của bên này chính là khoản lỗ của bên kia.

Tuy vậy, giữa chúng cũng có những điểm khác nhau.

163.2- Khác nhau:

Hợp đồng kỳ hạn Hợp đồng tương lai

- Mọi điều khoản của hợp đồng kỳ hạn đều có thể được thỏa thuận, đàm phán giữa hai bên.

- Là hợp đồng được tiêu chuẩn hóa, chỉ có giá là được thỏa thuận, mỗi hợp đồng đều được quy định một số lượng hàng hóa nhất định (gọi là contract size), ngày giao hàng và nơi giao hàng được ấn định cụ thể trên thị trường, không có sự đàm phán giữa hai bên tham gia vào hợp đồng.

- Được giao dịch ở thị trường phi tập trung (OTC) hay chỉ đơn giản là một hợp đồng ký giữa hai bên, các bên xác định rõ đối tác của mình.

- Được giao dịch trong các sàn giao dịch thông qua trung gian các nhà môi giới, cả hai bên bán và mua đều không biết về đối tác giao dịch của mình.

173.2- Khác nhau (tiếp theo)

Hợp đồng kỳ hạn Hợp đồng tương lai

- Các bên tham gia buộc phải thực hiện hợp đồng. Hạn chế được những rủi ro về sự biến động giá nhưng có thể gặp rủi ro thanh toán và rủi ra thanh khoản của hợp đồng.

- Ít rủi ro hơn, các bên tham gia có thể kết thúc hoặc chấm dứt vị thế của mình một cách dễ dàng.

- Khả năng bị phá vỡ hợp đồng cao. - Khả năng bị phá vỡ hợp đồng thấp, thậm chí nó là con số 0.

- Hầu hết mọi hợp đồng kỳ hạn đều diễn ra việc giao hàng thực sự giữa các bên.

- Chỉ 1-5% số hợp đồng tương lai trên thị trường thực sự được giao dich (diễn ra việc giao hàng giữa các bên), còn lại hầu như chỉ diễn ra sự thanh toán lãi lỗ giữa các bên.

183.2- Khác nhau (tiếp theo)

Hợp đồng kỳ hạn Hợp đồng tương lai

- Chỉ có thể nhận biết rõ lời lỗ vào ngày giao hàng trong tương lai. Vì vậy, khả năng xuất hiện một khoản lỗ lớn vào ngày giao hàng là rất cao.

- Được tái thanh toán hằng ngày, và được ấn định, ghi nhận trên thị trường, nên các khoản lời lỗ được nhận biết hằng ngày.

- Hàng hóa: các hàng hóa thông thường, vàng, ngoại tệ hay chứng khoán.

- Hàng hóa: có tính thanh khoản cao, gồm có các hợp đồng tương lai cơ bản: Hợp đồng tương lai chỉ số chứng khoán, hợp đồng tương lai lãi suất, hợp đồng tương lai ngoại hối, hợp đồng tương lai nông sản, hợp đồng tương lai kim loại và khoáng sản.

19

II- THỰC TRẠNG CỦA VIỆC SỬ DỤNG HỢP ĐỒNG TƯƠNG LAI CHO XUẤT KHẨU CÀ PHÊ

TẠI VIỆT NAM

1- Sơ lược về thị trường cà phê Việt Nam:

a- Thuận lợi:

+ Cà phê là một trong những mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực của nước ta từ trước tới nay; hiện Việt Nam có khoảng 500.000 ha cà phê, xuất khẩu sang hơn 70 quốc gia và vùng lãnh thổ ước khoảng 850.000 tấn/năm (riêng năm 2007, lượng cà phê xuất khẩu đạt hơn 1 triệu tấn).

+ Việt Nam là nước xuất khẩu cà phê lớn thứ 2 trên thế giới.

20b- Khó khăn:

- Cà phê là mặt hàng có giá biến động nhanh và mạnh nhất trong 1 thập kỷ trở lại đây. Chưa kể ở nước ta, sản lượng cà phê các năm cũng rất không ổn định. Đó chính là sự nhạy cảm và khó đoán biết của thị trường cà phê. Không chỉ với người nông dân mà ngay với các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê của nước ta, sụt giá bất ngờ vẫn là nỗi khiếp đảm luôn tồn tại.

Bảng 1: Biến động giá cà phê xuất khẩu (Nguồn tài liệu: VICOFA)

Thị trường

Kỳ hạn Giá ngày 13/6 Giá ngày 16/6 Biến động giá

London Jul-09 1.525 USD/Tấn 1.446 USD/Tấn -79

Sep-09 1.530 USD/Tấn 1.472 USD/Tấn -58

New York Jul-09 129,80 UScent/lb 121,35 UScent/lb -8.45

Sep-09 131,90 UScent/lb 123,40 UScent/lb -8.5

21

Bảng 2: Sản lượng và kim ngạch xuất khẩu cà phê của Việt Nam(Nguồn Vicofa – Hiệp hội cà phê ca cao Việt Nam)

* Sản lượng và kim ngạch xuất khẩu cà phê qua các năm:

NămKhối lượng xuất

khẩu (Tấn)Kim ngạch xuất khẩu

(USD)

2004 976.000 576.087.000

2005 912.000 634.230.000

2006 980.000 976.919.000

2007 1.229.000 1.800.457.000

2008 954.000 1.950.000.000

2009 (dự báo) 960.000 1.764.000.000

22

Trước tình hình đó, từ năm 2004 Chính phủ chỉ định Ngân hàng Cổ phần Kỹ thương Techcombank hợp tác với chuyên gia Singapore và Hiệp hội cà phê ca cao Việt Nam Vicofa, để thực hiện chương trình sử dụng công cụ tài chính phòng ngừa rủi ro.

Các bên đã huấn luyện cho doanh nghiệp, và tổ chức thí điểm đưa cà phê Việt Nam tham gia sàn giao dịch hàng hoá Luân Đôn. Cuối năm 2004, INEXIM Đăk Lăk là doanh nghiệp đầu tiên tham gia thị trường hợp đồng tương lai thông qua ngân hàng Techcombank.

232- Trung tâm giao dịch cà phê Buôn Mê Thuột (BCEC) 2.1- Quá trình hình thành:

+ Năm 2004, UBND tỉnh Đắk Lắk đã xây dựng đề án thành lập sàn giao dịch cà phê với kinh phí ban đầu khoảng 17 tỷ đồng. Năm 2008, Chính phủ Pháp tài trợ 850.000 euro hỗ trợ hệ thống công nghệ cho sàn giao dịch này. Sàn được lập với sự bảo trợ của Bộ Thương mại (nay là Bộ Công Thương), UBND tỉnh Đắk Lắk.

+ Đến ngày 11/12/2008, Trung tâm giao dịch cà phê Buôn Ma Thuột - sàn giao dịch nông sản đầu tiên của cả nước khai trương và đi vào hoạt động.

+ Tham gia sàn có một số doanh nghiệp chịu trách nhiệm cho từng phần việc chính, chẳng hạn như Tập đoàn Cà phê Thái Hòa (chịu trách nhiệm về hàng hóa, kho bãi); Ngân hàng Thương mại Cổ phần Kỹ thương Việt Nam - Techcombank (thanh toán); một doanh nghiệp cà phê trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (chịu trách nhiệm cấp chứng chỉ vào sàn)…

+ Tuy nhiên, từ khi đi vào hoạt động đến tháng 04/2009, Trung tâm mới thu hút được 15 thành viên là nông dân, thực hiện thành công 1 phiên giao dịch với khối lượng 30 tấn.

242.2- Điều kiện giao dịch:

+ Tham gia giao dịch tại BCEC thì phải là thành viên của trung tâm. Điều kiện để trở thành thành viên của BCEC: Phải có ít nhất 5 tấn cà phê nhân hay phải có diện tích từ 3 hecta cà phê trở lên.

+ Những thành viên giao dịch trên sàn theo quy định đều phải đóng tiền ký quỹ, với mức ký quỹ giao dịch là 10% giá trị khối lượng hàng hóa.

252.3- Cách thức giao dịch:

+ Ngân hàng Techcombank được Trung tâm Giao dịch cà phê Buôn Ma Thuột (BCEC) chọn là ngân hàng ủy thác thanh toán.

+ Các doanh nghiệp tham gia chỉ cần mở tài khoản tại Techcombank. Theo đó nhân viên ngân hàng sẽ xử lý lệnh mua bán của khách hàng qua giao dịch điện tử kết nối trực tiếp với các sàn giao dịch điện tử thế giới như LIFFE, NYBOT...

+ Đơn vị tính cho mỗi hợp đồng (lot) là 5 tấn cà phê nhân. Giá cà phê được chốt ngay khi đặt lệnh, hàng giao sau với thời điểm do hai bên thỏa thuận. Tại thời điểm giao hàng, giá lên hay xuống thì vẫn giao theo giá hợp đồng.

26

3.1- Thị trường Luân Đôn:- Các hợp đồng tương lai mua bán cà phê trên thị trường Luân Đôn được quy định với khối lượng 5 tấn/lô.- Để được phép giao dịch trên thị trường Luân Đôn, cà phê phải đạt những tiêu chuẩn chất lượng được qui định rõ trong một bản hướng dẫn trên website của sàn giao dịch này.- Các tháng giao hàng có thể là tháng 1, 3, 5, 7, 9, và 11. Mức xê dịch giá tối thiểu là 1 USD/tấn ($5/lô). - Ngày giao dịch cuối cùng là vào 12h30 ngày làm việc cuối cùng của tháng giao hàng. Giờ giao dịch từ 9h40 đến 16h55.

3.2- Thị trường Việt Nam:Ngân hàng Nhà nước quy định việc giao dịch loại hợp đồng này phải được thực hiện qua các Ngân hàng đồng thời phải diễn ra trên cơ sở giao hàng thực để tránh hiện tượng lợi dụng giao dịch hợp đồng tương lai trên thị thường hàng hóa để đầu cơ.

3- Một số quy định trong giao dịch hợp đồng tương lai cà phê trên thị trường

27

+ Hiện nay ngoài Techcombank, Ngân hàng Đầu tư và Phát triển (BIDV), Công ty Cổ phần Môi giới thương mại Châu Á (ATB) của Vietcombank và Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quốc tế (VIB Bank) cũng đã xúc tiến cung cấp dịch vụ giao dịch hợp đồng tương lai cho các nhà xuất khẩu cà phê sau khi có sự cho phép từ phía Ngân hàng Nhà nước.

+ Ngày 26/11/2004 là ngày đầu tiên các doanh nghiệp tham gia giao dịch hợp đồng tương lai trên mạng. Đến nay đã có 33 doanh nghiệp giao dịch trên LIFFE và Inexim Daklak, trong đó có 11 doanh nghiệp Nhà nước và 22 doanh nghiệp tư nhân.

+ Số lượng doanh nghiệp tham gia LIFFE chủ yếu tập trung ở Daklak, Gia Lai, Bình Dương, TP.HCM và Hà Nội. Doanh nghiệp xuất nhập khẩu trực tiếp chiếm 40%, còn lại là đại lý thu mua, chế biến cà phê. Tổng số lượng giao dịch tính đến nay trên 70.000 lot (5 tấn/lot), tức 350.000 tấn cà phê nhân.

4- Tình hình sử dụng hợp đồng tương lai trong xuất khẩu cà phê tại Việt Nam

28

5- Thuận lợi và hạn chế của doanh nghiệp Việt Nam khi thực hiện hợp đồng tương lai

5.1- Thuận lợi:

+ Từ trước tới nay các Doanh nghiệp Việt Nam chỉ loay hoay mua bán ngoài sàn nên hiểu biết ít về thị trường cà phê thế giới. Giao dịch hợp đồng tương lai giúp doanh nghiệp trực tiếp tham gia mua bán ở sàn giao dịch và có được chỗ đứng trên thị trường cà phê thế giới.

+ Tạo sự chủ động cho các doanh nghiệp trong việc chốt giá cho các hợp đồng giao hàng thật khi thị trường biến động có lợi cho doanh nghiệp hay bán các hàng thu mua được từ các nhà sản xuất để bảo toàn lợi nhuận kinh doanh.

295.1- Thuận lợi (tiếp theo)

+ Là một công cụ phòng chống rủi ro hữu hiệu giúp các doanh nghiệp ổn định giá cà phê xuất khẩu.

+ Giúp doanh nghiệp dễ dàng xác định giá thị trường thực tế.

+ Góp phần giảm bớt rủi ro về đột biến giá cho doanh nghiệp và mang lại lợi ích cho người trồng cà phê, nhất là trong những cơn biến động giá cà phê mạnh trên thị trường.

30 5.2- Hạn chế:

a- Đối với cơ quan quản lý Nhà nước:

+ Việt Nam chưa có khung pháp lý rõ ràng cho các doanh nghiệp khi tham gia các sàn giao dịch quốc tế.

+ Các qui định của Ngân hàng Nhà nước đòi hỏi việc giao dịch loại hợp đồng này phải được thực hiện qua các Ngân hàng đồng thời phải diễn ra trên cơ sở giao hàng thực để tránh hiện tượng lợi dụng giao dịch hợp đồng tương lai trên thị trường hàng hóa để đầu cơ. Ở các nước khác hầu như không có một qui định như vậy.

31 b- Đối với doanh nghiệp xuất khẩu:

+ Thói quen và tập quán kinh doanh là những cản trở lớn đối với việc sử dụng hợp đồng tương lai ở Việt Nam.

+ Giá cà phê thế giới luôn biến động bất thường, do không có sự nhạy bén về thị trường nên nhiều doanh nghiệp và nông dân nước ta đã rơi vào tình trạng phá sản.

+ Về kiến thức: hầu hết các doanh nghiệp cà phê vẫn còn e ngại về cách thức giao dịch trên thị trường này.

+ Việc sơ chế cà phê của Việt Nam hiện nay chưa phát triển kịp với sự phát triển nhanh chóng của sản xuất cà phê. Vì vậy, cà phê hạt xuất khẩu có chất lượng không cao. Dù sản lượng nhiều nhưng cà phê Việt Nam luôn bị các doanh nghiệp nước ngoài ép giá với mức chênh lệch từ 50 - 100USD/tấn so với thị trường London.

+ Hệ thống đại lý thu mua cà phê hình thành một cách tự phát, chủ yếu là các đại lý tư nhân, nên khi giá cả thị trường biến động mạnh sẽ dẫn đến đổ vỡ theo dây chuyền từ đại lý tới các nhà xuất khẩu.

32 c- Đối với Ngân hàng và các Công ty môi giới:

+ Hiện nay, ngoài Techcombank cũng chỉ có vài ngân hàng khác (BIDV, VIB bank) được phép triển khai loại hình dịch vụ này.

+ Việc quảng bá loại hình dịch vụ hợp đồng tương lai của ngân hàng còn hạn chế nên có ít đối tượng được tiếp cận.

+ Các mặt hàng áp dụng mới chỉ dừng lại ở hàng nông sản, hiện có mặt hàng cà phê, mới đây là cao su và kim loại, nhưng còn bó hẹp - tác dụng của dịch vụ giao dịch hợp đồng tương lai vẫn chưa thực sự phát huy trên diện rộng.

33 d- Đối với nông dân trồng cà phê:

+ Trình độ hiểu biết của nông dân đối với sàn giao dịch cà phê này còn rất là mơ hồ.

+ Có một trở ngại là đối với những người cần tiền ngay họ bán từng ít một thì lại không hợp với sàn giao dịch cà phê này.

+ Việc đăng ký làm thành viên cũng chưa thuận lợi vì đa số nông dân chỉ có 1-2 tấn thì rất khó để trở thành thành viên.

34III- GIẢI PHÁP ĐỂ NÂNG CAO HIỆU QUẢ

SỬ DỤNG HỢP ĐỒNG TƯƠNG LAI CHO CÀ PHÊ VIỆT NAM

1- Đối với cơ quan quản lý Nhà nước:

- Cần có khung pháp lý rõ ràng: Nhà nước cần sớm hoàn thiện môi trường pháp lý cho phù hợp với thông lệ quốc tế để các Doanh nghiệp hội nhập thuận lợi hơn.

- Ngân hàng Nhà nước nên cho phép nhiều hơn nữa các ngân hàng và công ty môi giới được thực hiện nghiệp vụ dịch vụ hợp đồng tương lai trên thị trường.

- Xây dựng quy hoạch tổng thể cho ngành cà phê về đầu tư cơ sở hạ tầng trong từng giai đoạn (sân phơi, công nghệ) theo hướng gắn với vùng nguyên liệu, người nông dân. Từ đó có định hướng đầu tư từ nhiều nguồn lực có thể huy động được (trung ương, địa phương, doanh nghiệp, người sản xuất).

352- Đối với doanh nghiệp xuất khẩu:

- Xây dựng thương hiệu và chỉ dẫn xuất xứ cho cà phê Việt Nam, ổn định sản xuất và giữ mức sản lượng cao, nâng cao chất lượng cà phê xuất khẩu theo tiêu chuẩn Việt Nam, thành lập tổ nghiên cứu về loại hình giao dịch tương lai cho cà phê, nâng cao năng lực kinh doanh cho các doanh nghiệp.

- Các doanh nghiệp cần chuẩn bị kỹ càng về nghiệp vụ và con người để có thể tự bảo vệ mình, phát triển cho một thương hiệu và cho một cuộc hội nhập toàn cầu.

- Các doanh nghiệp nên đánh giá và có nhận định sát về thị trường để đảm bảo lợi ích, tránh để bị ép giá và gây thiệt hại cho mình.

- Mở rộng các chủng loại mặt hàng cà phê, sản xuất cà phê chất lượng cao, cà phê hữu cơ, cà phê đặc biệt, hảo hạng.

36 3- Đối với Ngân hàng và các Công ty môi giới:

- Công khai các thông tin giao dịch trên sàn:

Hiện nay chỉ có các thành viên mới nắm được các thông tin trên sàn, các doanh nghiệp phải mua bản quyền để đăng ký làm thành viên, các doanh nghiệp nhỏ lẻ chưa thể truy cập được các thông tin giao dịch trong ngày nên không nắm bắt được thông tin mà phải chờ đọc báo mới biết được thông tin.

- Hỗ trợ pháp lý, cung cấp thông tin, dịch vụ trong việc áp dụng các phương thức mua bán qua sàn giao dịch trong nước, quốc tế. Khuyến khích hình thành các quỹ tín dụng, cải cách thủ tục vay vốn thuận lợi hơn, thời gian vay vốn đủ dài, phù hợp với chu kỳ sản xuất, kinh doanh cây cà phê.

37 4- Đối với nông dân trồng cà phê:

- Hợp tác sản xuất: tích tụ đất đai, hình thành các vùng sản xuất hàng hoá tập trung nhằm đáp ứng các quy định khi tham gia trên sàn giao dịch.

- Tìm hiểu đầy đủ các thông tin về hợp đồng tương lai để vận dụng trong việc canh tác và thu hoạch để tránh bị ép giá.

- Tham gia các tổ chức đoàn thể để được cung cấp các thông tin kịp thời.

 

 

38TÀI LIỆU THAM KHẢO

1- Thị trường chứng khoán – Trường Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh, Khoa Ngân hàng – PGS.TS. Bùi Kim Yến và TS. Thân Thị Thu Thủy – Năm 2009.

2. Webside: www.sbv.gov.vn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

3. Webside: www.vneconomy.vn của Thời báo kinh tế Việt Nam

4. Webside: www.vcci.com.vn của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam

5. Webside: www.tinthuongmai.vn của Trung tâm thông tin Công nghiệp và Thương mại – Bộ Công thương.

6. Webside: www.ibla.org.vn của Viện Khoa học pháp lý và Kinh doanh quốc tế

XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN

CÔ VÀ CÁC BẠN ĐÃ LẮNG NGHE