نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

1

بدرخانی و لسر الچ لموپاش، ل گشت الوە دەتانھاڕن وەكو ئاش

ھفتنامیكی رۆژنامـــوانیی گشـــتیی ئــــازادە

دەزگای چاپ و بوكردنوەی "بدرخان" دەریدەكات

ژمارە (١٣٥) ھینی،شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینی

برانبر ب رەشمی ٢٧٠٩ی كوردیسای دەیم

www.bedrxan.netwww.bedrxan.com

bedrxan@yahoo.com

ل٣

ئینسكلۆپیدیای ھولر قیك ... داگیر ناكرێ

ل مژووی دوور و درژی نتوەی كورددا، زۆرجار زراوە، لمارەت دامت و ئت و حكومئیمپراتۆرییبردەوامی خبات و تكۆشاندا زۆرجار تكۆشران ھرم و شار و گوند و سنگری كوردستانیان ئازاد كردووە! بم، ك پیالنی داگیركران سری گرتووە دوژمنـــان جاركـــی تـــر توانیویان ئـــو حكومت و م و شارە ئازادانرو ھرن و ئو بنل مارەتانئداگیر بكنوە! ب: داگیركـــران توانیان"قی دم دم" بوخنـــن و داگیر بكنوە! بم، نیانتوانی"ش ن! راستتلیسی داگیربكرەفخانی بی"شـــەرەفنامداگیركـــران توانیان ئمارەتـــی جزیرەو بۆتان لنو بـــرن! بم نیانتوانی دیوانی شـــاعیران"ئحمدی :ـــرن! بـــو بـــنالی جزیـــری" لخانـــی" و "مـــو بابان"بوخنـــن توانیان"ئمارەتـــی داگیركـــران پایتختكی شـــاری ســـلمانی داگیربكـــن! بم: نیانتوانی دیوانی شاعیران و داھنران"نالی و سالم و كوردی"داگیربكن! ب ئگر داگیركران"ق" و "شاری"ئازادی نو جوگرافیای كوردستانیان زۆرجار داگیركردووەو ئســـتاش ئو داگیركردن ل بشـــی ھـــرە زۆری وتی كوردســـتان بردەوامـــ! بم! ئگر داگیركران ھموویان یكبگرن و پكوە! وەك زۆرجـــار لدژی كورد یكیـــان گرتووە، ئوا ناتوانن قی داھنرانی كورد داگیر بكن! ب! ئگر ئو قـــی داھنان داگیركران بۆیان داگیر ناكرێ، ئوا لســـر قسی شاعیری گورەی فارس"فیردەوسی" ك ل كۆتایی"شـــاھنام"ب نرخكیدا دەنووس: من و كۆشكدروستكردووە! ئ وش كم لستا كۆشكئ ی كو كۆشـــكانئ !ناكات! بباوو باران كاری تل وش دروســـتكراون، داگیركرانی زۆردار ناتوانن داگیـــری بكـــن و بـــاوو بارانی رۆژگاریـــش كاریان

تناكات. كر- اربیل"یش كۆشكولۆ "ئینســـكلۆپیدیای ھمئ خائینان دەتوانن بیدەن ب دروستكراوە! ن وشـــ ل ران بۆیان داگیر دەكرێ و نداگیرك وەو ندەســـتباو بۆرانی رۆژگاریش كاری تدەكات! ئگر تا ئستا ك ناوی شـــاری ھولـــر دەھات، دەگوترا: شـــاری قومنارە! لرە بدواوە ئینسكلۆپیدیاشی دت سرو

ھولر دەب بشاری، قومنارەو ئینسكلۆپیدیا. ب: ئمۆ "ئینســـكلۆپیدیای ھولـــر- اربیل" وەك ھۆیـــك بســـر شـــانی قـــدا ھدەنیشـــتوە، ھۆیك ل وشـــ دروستكراوە، ھۆیك ب تقی

تۆپی ھیچ داگیركارك ھنافێ! ئگر ل رابردوودا زۆرجار، داھنراوی داھنرانمان، كتبخانـــی نتوەییمـــان، كلتوورمـــان بـــر ئاگری داگیركـــران كوتووەو ســـووتاوە! ئوا لســـایی تكنلۆجیـــای پشـــكوتووی جیھانی و لســـایی چاپكردنی ئینسكلۆپیدیا ترســـی ئو سووتانشمان

نماوە. لـــم ســـانی دواییـــدا ســـدان بیرۆكـــی جـــوان جوانان م بیرۆكـــئ م! چونكشـــكران! بـــشكپكاریان بۆ نكرا، خاوەنكانیان ھناســـ ساردبوون! ھر لم سانشدا چندین بیرۆكی جوان نخشی بـــۆ دانراو پارەی ت خرجكـــرا! بم! چونك كاری جـــوان و جدی بۆ نكـــرا! بیرۆككان بوون ب عیب

بسر خاوەنكانیانوە! بم: بیرۆكی جوانی ئینسكلۆپیدیا لسایی كاری جوان و جددی و بردەوام و دسۆزانو ترخانكردنی پارەی جوان و پویست، دواجار ئینسكلۆپیدیا لنو كلتوور و كتبخانی كوردیدا جگای شـــیاوی خۆی

گرت و وەك چرای ھمیشیی داگیرسا. ھر فیردەوسی شاعیر، ل كۆتایی شاھنامدا جاركی تر دەنووس: لمۆ بدواوە من نامرم! چونك "تۆی وشم" چاندووە. ب: ئوانی تۆی وش دەڕونن! وشـــی جـــوان! ئوانـــ نامـــرن. ئینســـكلۆپیدیاش

!یكی فراوانی چاندنی وشیگكئستاش"ئینسكلۆپیدیای ھولر- اربیل" بچاپكراوی ت لپیرۆزب ك. بۆیموو الیردەســـتی ھب وتكمیللتـــی كورد و خكی شـــاری ھولـــرو تواوی

رۆشنبیران و لكۆرانی كوردو دۆستانی كورد.دكتۆر مولود ئیبراھیم حسنبڕوەبری گشتی ئینسكلۆپیدیا

٢٠١٠/٢/٦ - ھولر

ئینسكلۆپیدیای ھولر "أربیل" راگینراكۆسرەت رەسول علی ئای كوردستانی لسر یكم ئینسكلۆپیدیای كوردی الدا

تایبت ب بدرخاندەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان ل مراسیمكدا ئینســـكلۆپیدیای ھولـــری ڕاگیانـــد و پشكشـــی

ئامادەبووانی كرد.

كاتژمر ١٢ی نیـــوەڕۆی ٢٠١٠/٢/٦ ل ھۆی ھولری ھوتل شـــیراتۆن ل شـــاری ھولر بـــ ئامادەبوونی كۆســـرەت رەســـول علی جگری یكمی سكرتری

گشـــتی "ی.ن.ك" و عدنان موفتی كارگی مكتبی سیاسی "ی.ن.ك" و زیرەك كمال نونری سرۆكی حكومتـــی ھرمـــی كوردســـتان و نـــوزاد ھـــادی پارزگاری ھولر و حمی حاجی محمود سكرتری حزبی سۆشیالیست و سحدین بھادین ئمینداری گشتی یكگرتووی ئیسالمی كوردستان و قادر عزیز سكرتری حزبی زەحمتكشانی كوردستان و مامۆستا عبدوـــ حســـن زادەو نونـــری مامۆســـتا علی باپیرو بن عبدو سكرتری حزبی زەحمتكشانی سربخۆو قونسوی رووسیاو فرھاد عونی نقیبی رۆژنامنووســـان و د. كمال مزھر مژوونووســـی گورەی گلكمان و سینم خان جالدەت بدرخان و خاتوو فردا جمیل قدری پاشاو ددار رەشاد موفتی و د. ئحمد دزەیی سرۆكی زانكۆی سحددین و چندین نووسرو رۆشنبیری دیار، كۆسرەت رەسول علی ئای كوردســـانی لسر یكم ئینسكلۆپیدیای

كوردی الدا. ریپۆرتاژـــك بدرخانـــدا، ژمارەیـــی لـــم ھـــر ســـبارەت بو شـــاكارە گورەی لگڵ رووناكبیران و سیاســـتمداران و كسانی پسپۆر، ك تایبت لو

بوارە ئنجام دراوە.دەزگای چـــاپ و بوكردنوەی بدرخان، ل بشـــی یكمی ئـــم ریپۆرتـــاژەدا، چندین دیـــدو بۆچوونی جیـــاوازی خســـتووەتڕوو، بھیواین لـــ ژمارەكانی

ئایندەدا چندین دیدار بۆ ئو مبست ئنجام بدات.بۆ زانیاری زیاتر، سیری الپڕەكانی ٧،٢، ١٢،١١، ١٣

.بك

پاش ١٦٣ ساڵ بورجا بلك ل جزیر گڕایوە بۆ كوردو كوردستان

تایبت ب بدرخانپاش ئوەی ئیمارەتی بدرخانیان لجزیرو بۆتان لالین قمەوی حوكمانی عوسمانییكان لنوبرا، ھر ل سای

١٨٤٧ز شونی میرنشینی بدرخانییكان (بورجا بلك) ل شارۆچكی جزیر سر بشاری شرناخ لالین حوكمانی عوسمانلی ئوكات و دەوتی توركی دەستی بسردا دەگیرێ و بنمای

وە، كوكاتر دەبن، لتانـــی دەوروبندەی وراگدرخانیان پبدەكات ١٦٣ ساڵ ئو باخانی لالین عسكرو جندرموە داگیـــر دەكـــرێ و تـــا رۆژی ٢٠١٠/٢/١٢ ئـــازاد دەكـــرێ و

لالین عســـكرو جندرم تســـلیم بشاری شرناخ دەكرتوە..

د. تیسۆ : سینم خان رەنسایرۆحی كوردو ف

ھۆشمند علی محمودو راپڕینی ھولر

شھید مورسل پارتیزانی رۆژانی سخت

ل٣١٧

١٧

شھید ددەوان ل (١)ی شوباتدا ل١٧

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

2

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

تایبت ب بدرخان ـــر ١٢ی نیـــوەڕۆی ٢٠١٠/٢/٦ لكاتژم ل شـــیراتۆن لـــری ھوتولـــی ھھۆشاری ھولر ب ئامادەبوونی كۆسرەت رەسول علی جگری یكمی سكرتری گشتی "ی.ن.ك" و عدنان موفتی ئندامی مكتبـــی سیاســـی "ی.ن.ك" و زیرەك كمـــال نونـــری ســـرۆكی حكومتی ھرمـــی كوردســـتان و نـــوزاد ھادی پارـــزگاری ھولـــر و حمـــی حاجی محمود سكرتری حزبی سۆشیالیست و سحدین بھادین ئمینداری گشتی یكگرتووی ئیسالمی كوردستان و قادر عزیز سكرتری حزبی زەحمتكشانی كوردستان و مامۆستا عبدو حسن زادە و بـــن عبدو، فرھاد عونی نقیبـــی رۆژنامنووســـان و د. كمـــال مزھر و ســـینم جـــالدەت بدرخان و ئحمـــد دزەیـــی ســـرۆكی زانكـــۆی ســـحددین و قونســـلی رووســـی و چندین نووســـر و رۆشـــنبیری دیار، دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان ل مراسیمكدا ئینسكلۆپیدیای ھولری ڕاگیانـــد و پشكشـــی ئامادەبووانـــی

كرد.ل دەســـتپكدا ئامادەبـــووان دەقیقیك وەســـتان بـــۆ گیانـــی پاكی شـــھیدانی كوردســـتان، دواتر كۆســـرەت رەسول علی ئای كوردســـتانی لسر یكم ئینســـكلۆپیدیای كوردی ھدایوە، بو پیی ئو یكم ســـركردەی سیاسی كوردە، ك چاپكردنی یكم ئینسكلۆپیدیا دەخاتـــ ئســـتۆی خۆی، دواتـــر فیلمی ھولـــر" "ئینســـكلۆپیدیای دیكۆمنتـــی ئامادەكردنـــی ســـتار محمـــد ئمین و مســـعودی مـــال ھمـــزە و دەرھنانی مین نمایـــش كرا، كد ئمـــســـتار مح

:یكوە دەقی فیلمئھـــروەك ل ســـرچاوە مژووییكاندا ،ر كۆنترین شاری جیھانولھاتووە ھكـــ تاكو ئســـتا ژیانـــی تدا بـــردەوام بووبت، بم بداخوە لم ماوە دوور و درژە مژووییدا نتوانراوە تواوی مژووی ئو شارە ل ئینسكلۆپیدیایكدا كۆبكرتوە، ھربۆیش مژوونووسان بیانویســـتای ئگـــر ھونرمنـــدان و ئیشـــكی ئدەبـــی یـــان ھونـــری یـــان مژوویی لســـر ئو شارە بكن، ھیچ سرچاوەیكی وا گرنگیان لبر دەست نبوو، تاوەكو لم دواییدا و لشـــوی ٢٥لســـر٢٠٠٥/١٢/٢٦ لـــ بیرۆكی د. عبدوـــ علیاوەیـــی دەزگای چـــاپ و بوكردنوەی بدرخـــان ئو خونی

جبج كرد.لـــ ماوەی نزیك ل ٥ ســـای رابردوودا زۆری كۆششـــكی و ھـــوڵ دوای ئندامانـــی لیژنـــی بـــاو كارمندانـــی بدرخان و خمخۆرانی مژووی ھولر توانـــرا ئینســـكلۆپیدیای ھولر لوتی لوبنان و لسر ئركی بڕز "كۆسرەت

رەسول علی" بچاپ بگینرێ.د. عبدوـــ علیاوەیـــی ســـرۆكی لیژنـــی ئینســـكلۆپیدیا دەربارەی كارەك دە: پاش راپرین ك بووم مامۆســـتا ل زانكۆ و پاش ئوەشـــی ك بوانامـــی دكتۆرام ھاتـــ بیرۆكیـــك ئینجـــا وەرگـــرت، مشـــكم ئویش دانانی ئینســـكلۆپیدیای ھولر بوو، بۆ ئوەی ھولر ب باشی بدیاربخین بۆ دنیا، لھمان كاتیشـــدا كـــ بـــووە پایتختـــی فرمـــی ھرمی مانی كوردستانی لرلكوردستان و پدامـــزرا، ئو بیرۆكی الم ھر مایوە، تاكو سای ٢٠٠٥ ئوەبوو ئو بیرۆكیم پشكشـــی ھندێ برادەر كرد، گوتیان ئوە پارەیكـــی زۆر و ماندووبوونكی زۆری دەوێ زۆر زەحمت، تاكو دوایی یارماندا، كب مـــمید ئڵ كاك حگل

دەستپبكین لسر بودجی خۆمان.حمیـــد بدرخـــان ئندامـــی لیژنـــی بـــاو سرپرشـــتیاری گشـــتی چاپ و بوكردنوەی ئینسكلۆپیدیا دەربارەی سرەتاكانی كاركردن بۆ ئو كارە گوتی: دەستپكی كاركردنمان بۆ پرۆژەی ئینسكلۆپیدیای ھولر بۆ ئوە دەگڕتوە ك "٢٥لسر٢٠٠٥/١٢/٢٦"

بوویـــن كۆنفرانســـك میوانـــی مـــئلـــ شـــاری ســـلمانی، كـــ ســـنتری لكۆینـــوەی ســـتراتیجی بانگھشـــتی ئمـــی كردبـــوو بـــۆ ئـــو ســـیمینارە، و دانیشتننا لبوسل ئھوت و لشـــشوان تاڤینگیشمان لگڵ بوو لوێ د. وەكرد گوتی موسباســـی ل بدوعموسوعیكی ھی بناوی "موسوعة الموصل الحضاریة" بۆچی ئمش شتكی وانكیـــن، ئوەبوو گوتم من ١٠ رۆژی دیكـــ وەمت دەدەمـــوە و ھموو ئو ئامادەگییانی پویســـت بۆ سازكردنی بۆتـــی دەھنـــم، دیاربوو ئمـــ نزیكی ١٠ ھـــزار الپڕەمان چاپكرد ب لۆگۆی لیژنی بـــای ئینســـكلۆپیدیای ھولر عـــروف بـــبدولرەحمـــان مڵ عگـــلئۆتۆمبلی ئو بردمان بۆ گوندی زانكۆ و تسلیمی د. عبدو علیاوەییمان كرد، ئویش بســـر زانكۆكانی كوردســـتان كوردســـتانیش ھرمـــی دەرەوەی و

دابشی كرد.د. مولود ئیبراھیم حســـن وەكو بڕوەبری گشتی ئینســـكلۆپیدیا دەربارەی ئینسكلۆپیدیای ھولـــر دەـــ: شـــاركی كۆنـــی وەكـــو ھولـــر كـــ شـــارك لـــزۆر رووەوە لسر ئاستی جیھانی ناسراوە، لسر ،ژوویی كۆنترین شاری جیھانئاستی مك بـــ ئاوەدانی ماوەتـــوە، ھرچندە ل ك یشـــی ھنـــدی دیكتمزۆر تایبشارەكانی دیكی كوردستان و دنیاشی جیادەكاتـــوە، دواجار ھر چۆنك بوو و برادەرانئ مر درەنگیش بوو، ئگئرككوتین ك ئینســـكلۆپیدیای ھولر- ئربیـــل بنینـــ برھـــم، لـــ راســـتیدا بدوھی د. ع وەكو بیرۆك كبیرۆكو كاك حمید بوو، دواجار ھمووشمان

كارمان تداكرد.عدنـــان موفتی كارگی مكتبی سیاســـی"ی. بـــ بردەوامـــی موتابعكـــی وەكـــو ن.ك" ئنجامگیشـــتنی ئـــو پرۆژەیـــ، دەربـــارەی تواوبوونـــی كارەكو ســـرەتاكانی كاركردنی لیژنك گوتـــی: لراســـتیدا زۆر دخۆش بـــووم بو پرۆژەی، بم ســـرەتاكی پم وابـــوو كاركی زۆر قوڕســـ پیان ناكرـــت، ھرچنـــد مانگـــی جارك یا من پرســـیارم دەكرد، یا خۆیان دەھاتن ئو قۆناغی پی گیشـــتوون باســـیان لـــ دەكرد و ئینجا تگیشـــتم ك چند ئرككی قوڕس خستوویانت ئستۆی خۆیـــان، چنـــد كات دەڕۆیـــی ئوەنـــدە الپـــڕەكان زیاتـــر دەبـــوون و مژووی ھولر زیاتر برچاوی خۆم و ئستاش لبرچـــاوی ئوەی بڕـــزدا لو چند

الپڕاندا دەیبینن. ی باندامی لیژنرد وەكـــو ئســـسرید ئفدە: بیری ئینســـكلۆپیدیایی تاكو ئستا موایبـــووە، من پن گ مالی ئلـــئم بھۆی ئینســـكلۆپیدیای ھولرەوە ســـردەمی ئینســـكلۆپیدیایی لمژووی رۆشنبیری كوردستاندا دەست پدەكین و دەچین ســـردەمكی تر ك تا ئســـتا نمانبووە، ئم ئینسكلۆپیدیا دەروازەیكی لبـــردەم دەكاتـــوە فـــراوان زۆر دروســـتكردنی بیری ئینسكلۆپیدیایی و

پرەپدانی ئو بیرە.د. ئومـــد ئیبراھیم جۆزەلـــی ئندامی لیژنی بـــا گوتـــی: بگومـــان شـــاری ھولـــر شـــاركی كۆن، ك لجیھاندا دەناسرێ، ئو شارەش پویستی ب برھمكی وا گورەو گرنگ ھی، ك ئمش یكمین ھنـــگاوە لـــ گرنگیدا بـــۆ خزمتكردنی ئـــو شـــارە خۆشویســـت، بڕاســـتی شـــاری ھولر شـــاركی زۆر گرنگ و ،واو نابت تی قـــتی بكنـــد خزمچئینســـكلۆپیدیای ھولریش برھمكی گرنگ لم بـــوارەدا ك ھموو الینكی

لخۆگرتووە.د. مغدیـــد ســـپان وەكو مامۆســـتای زانكۆ و پســـپۆڕ لبـــواری راگیاندن دەربـــارەی یكم ئینســـكلۆپیدیای كـــوردی دەـــ: ٣٠٠ ســـاڵ بســـر چاپكـــردن و نووســـینی یكم لـــ جیھـــان تپـــڕی و ئینســـكلۆپیدیا ئمـــش ل كوردســـتان بووین خاوەنی ئینسكلۆپیدیای نووسینی ئینسكلۆپیدیا،

ھولر بۆ كات و ســـاتكی وەكو ئستا و كـــس ســـدان ،گرنگـــ زۆر زۆر ھزاران كاتژمر كاریان تكرد بۆ ئوەی برھمكی پوخت و جوان بدەن دەست،

ك ئم شانازی پوە دەكین.عبدولرەحمان معروف ك ھر لسرەتاكانی كاركـــردن بۆ ئینســـكلۆپیدیا وەكـــو زمانوان و ھبـــ كاری كردووە، دە: من بیكوە لگڵ كاك حمید لسرەتای كارەكوە

ك دەســـتبكار بووم بیكـــوە لگڵ حمیـــد بدرخـــان چووینـــ ماـــی د. ـــكۆم ئـــو علیاوەیـــی، ـــبدوعپداویستیانی ك كاك حمید ئامادەی كردبـــوو بیكـــوە بردمان بـــۆ ئوێ، دواتر وەكو ھنگاوی دووەم ك تكلیف لمن كرا بۆ پداچوونوە و زمانوانی و وردبینی و كۆمك شتی دیك، ك لناو پرۆژەكـــدا كارم تیـــا كـــردووە، وای

ئامادەكردنـــی بیۆگرافیای نووســـرانی .كی دیكتند بابر و چولھ

مســـعودی مـــال ھمـــزە كـــ نزیكی ٣ ســـاڵ بشـــی ھـــرەزۆری كاری تایـــپ و ھبـــی كۆمپیوتر و ركخســـتنی بابتكانی كردووە، دەـــ: مـــاوەی زیاتـــر ل دوو ســـاڵ و نیـــو لـــ ئینســـكلۆپیدیای ھولـــر ھم وەكو تایپســـت و ھم وەكو ھبی كۆمپیوتر و سرپرشتی دیاریكردنی ونكانـــم كـــرد بـــۆ كاتـــی دیزایـــن، بۆ یكمجاریش لو ئینسكلۆپیدیایدا كارم ل ئامادەكرنی بیۆگرافیای ھونرمندانی ھولر كرد، ك زیاتر ل ٣٠٠ ھوھرمند

لخۆ دەگرێ.لركوتـــی زۆر كاركردنكـــی دوای بدوئامادەبوونی د. ع ٢٠٠٩/٩/٢٥ بعلیاوەیی و حمید بدرخان و محمد زادە تـــواوی ئیســـنكلۆپیدیای ھولـــر دوای تواوبوونی دیزاینكی تسلیمی چاپخانـــی گرین گالۆری كـــرا لوتی لوبنـــان، ك پشـــتر گربســـتی لگڵ

مۆركرابوو.ئینســـكلۆپیدیای ھولـــر لـــ ١٠ برگ ھـــزار ٥ لـــ زیاتـــر و پكھاتـــووە الپـــڕە لخۆدەگـــرێ، بشـــكانی ئـــم ئینســـكلۆپیدیای بریتیـــن ل:"جوگرافیـــا، ـــر لـــولپـــوور، ھلوار و كنشـــوئینســـكلۆپیدیا جیھانییكانـــدا، مژووی كۆن، مژووی نوێ، مژووی ئیســـالم، گشـــتنامو ھاوچـــرخ، مـــژووی بیـــرەوەری، شارســـتانی، شارســـتانی- كۆمیتی، گڕەككان، تندروســـتی، ھونرمندانـــی بیۆگرافیـــای ھونـــر، ھولر، ئدەب، بیۆگرافیای نووسران، نـــاودارەكان، تییســـایك فۆلكلـــۆر، پاشـــبند"، وەرزش، رۆژنامنووســـی، ك نامگو بنـــندان وروەھـــا چھبۆ یكمیـــن جـــارە بودەكرنوە لو

ئینسكلۆپیدیایدا ھن. ژەی، كـــژووە دوورودرو مای ئوھیتـــی ھولـــر دەبت یكم شـــاری كوردنشـــین، ك خاوەن ئینسكلۆپیدیای

تایبت بخۆیتی.لبارەی چۆنیتی كاركردن لو ئینسكلۆپیدیایدا د. مولود ئیبراھیم حسن بڕوەبری گشتی

:ئینسكلۆپیدیا دەكاركردن ل ئینسكلۆپیدیا كاركی ئاسان نییـــ، ئم نزیكی ٥ ســـاڵ ســـاردی و گرمـــی و ئزیتكـــی زۆرمـــان دیوە، ستاكنم، ئشرتان بوە سوێ بنامكارەك كوتۆت بردەستی رۆشنبیران و خكی شـــاری ھولر و كوردستان، ئگـــر كموكورتییكـــی ھیـــ، ئـــوا باكموكورتییكـــ بـــۆ ئم بـــ، ئگر جوانی و پیرۆزییكیشی تدای پیرۆزی ئوەب، چونك ئم دەزانین نووســـینی ئینســـكلۆپیدیا بۆ شاركی وەكو ھولر كاركی ئاســـان نییو بـــ كموكورتی كـــ كـــردووە ئوەمـــان مـــئ ،نابـــلدەســـتمان ھاتـــووە ھیـــچ كاركمـــان نكـــردووە لـــوە بچتدەر، كـــ یكم ئم شاری ھولرمان خۆشویستووە، دووەم رزمـــان لھمـــوو پكھاتكانی گرتـــووە، واچاك ئـــوەش لبیرنكین بڕاســـتی ھر ل ســـرەتای پرۆژەكدا خمی گورەی چاپكردن و پارە ھبوو، ك ئویش ھرزوو بڕز كاك كۆسرەت مسرەفی چاپكردنی گرتئستۆی خۆی و ئمـــی لـــ خمـــی چاپكـــردن بخم كـــرد، كـــ ئوەش بـــۆ خۆی بڕاســـتی ل مئ ورەبـــوو كـــكی گپشـــگتیریی

سرەتاوە بدگرمی ترەوە كاربكین.ھر ل درژەی ئو مراســـیمدا ھژار سدیقی پشككار گوتی: بڕز جنابی كاك كۆسرەت ك داینمۆی سرەكییو بوكردنـــوەی و چـــاپ دەزگای بدرخان جبجكاربووە، بۆ چاپكردنی ئینســـكلۆپیدیای ھولر با بفرموێ بۆ پشكشـــكردنی وتیك سبارەت بو پرۆژە گرنگ، كۆســـرەت رەسول علی

وتیكی پشكشی ئامادەبووان كرد.دواتر ئندامانی لیژنی با ك بریتی بوون لـــ:"د. عبدو علیاوەیـــی، د. مولود ئیبراھیـــم حســـن، حمیـــد بدرخان، فرید ئسســـرد، د. ئومـــد ئیبراھیم جۆزەلی" باسیان ل وردەكارییكانی ئو پرۆژەی كرد و لكۆتایی مراسیمكشدا ئینســـكلۆپیدیای ھولر و ژمارە ١٣٤ی ھفتنامی بدرخان و فیلمی دیكۆمنتی ئینسكلۆپیدیای ھولر بدیاری بسر مراســـیمكش دابشـــكرا، میوانـــان

لالین ھژار سدیقوە بڕوەبردرا.

ی ھولرئینسكلۆپیدیا

ئینسكلۆپیدیای ھولر "أربیل" راگینراكۆسرەت رەسول علی ئای كوردستانی لسر یكم ئینسكلۆپیدیای كوردی الدا

لسر ئاستی جیھانی ناسراوە، لسر ،ژوویی كۆنترین شاری جیھانئاستی مك بـــ ئاوەدانی ماوەتـــوە، ھرچندە ل ك یشـــی ھنـــدی دیكتمزۆر تایبشارەكانی دیكی كوردستان و دنیاشی جیادەكاتـــوە، دواجار ھر چۆنك بوو و برادەرانئ مر درەنگیش بوو، ئگئرككوتین ك ئینســـكلۆپیدیای ھولر- ئربیـــل بنینـــ برھـــم، لـــ راســـتیدا بدوھی د. ع وەكو بیرۆك كبیرۆكئربیـــل بنینـــ برھـــم، لـــ راســـتیدا بدوھی د. ع وەكو بیرۆك كبیرۆكئربیـــل بنینـــ برھـــم، لـــ راســـتیدا

و كاك حمید بوو، دواجار ھمووشمان

بـــ بردەوامـــی موتابعكـــی وەكـــو ن.ك" ئنجامگیشـــتنی ئـــو پرۆژەیـــ، دەربـــارەی تواوبوونـــی كارەكو ســـرەتاكانی كاركردنی لراســـتیدا زۆر دخۆش بـــووم بو پرۆژەی، بم ســـرەتاكی پم وابـــوو كاركی زۆر قوڕســـ پیان ناكرـــت، ھرچنـــد مانگـــی جارك یا من پرســـیارم دەكرد، یا خۆیان دەھاتن ئو قۆناغی پی گیشـــتوون باســـیان لـــ دەكرد و ئینجا تگیشـــتم ك چند ئرككی قوڕس خستوویانت ئستۆی خۆیـــان، چنـــد كات دەڕۆیـــی ئوەنـــدە الپـــڕەكان زیاتـــر دەبـــوون و مژووی ھولر زیاتر برچاوی خۆم و ئستاش لبرچـــاوی ئوەی بڕـــزدا لو چند

ی باندامی لیژنرد وەكـــو ئســـسرید ئفبیری ئینســـكلۆپیدیایی تاكو ئستا موایبـــووە، من پن گ مالی ئلـــئم بھۆی ئینســـكلۆپیدیای ھولرەوە ســـردەمی ئینســـكلۆپیدیایی لمژووی رۆشنبیری كوردستاندا دەست پدەكین و دەچین ســـردەمكی تر ك تا ئســـتا نمانبووە، ئم ئینسكلۆپیدیا دەروازەیكی لبـــردەم دەكاتـــوە فـــراوان زۆر دروســـتكردنی بیری ئینسكلۆپیدیایی و

د. ئومـــد ئیبراھیم جۆزەلـــی ئندامی لیژنی بگومـــان شـــاری ھولـــر شـــاركی كۆن، ك لجیھاندا دەناسرێ، ئو شارەش پویستی ب برھمكی وا گورەو گرنگ ھی، ك ئمش یكمین ھنـــگاوە لـــ گرنگیدا بـــۆ خزمتكردنی ئـــو شـــارە خۆشویســـت، بڕاســـتی شـــاری ھولر شـــاركی زۆر گرنگ و ،واو نابت تی قـــتی بكنـــد خزمچئینســـكلۆپیدیای ھولریش برھمكی

لی لز كۆسرەت رەسول عڕدەقی وتاری بروڕەسمی راگیاندنی ئینسكلۆپیدیای ھولر "اربیل"

بناوی خوای گورە و میھرەبانئامادەبووانی بڕز...

خوشك و برایانی خۆشویستخۆشـــحام ك ئمۆ لگڵ ئوەی خۆشویستدا كۆدەبینوە ب بۆنی راگیاندنی ئینسكلۆپیدیای ھولر، ك لالین دەستیك ل رووناكبیران و مژوونووسانی شاری ھولر نووسراوەتوە و ئمۆ راگیاندراوە، و شارە قارەمانر ئولمووان، دیارە شاری ھبۆ ھ گای شانازییجبدرژایی مژوو ھر ب زیندوویی ماوەتوە، یك لشـــارە كۆنكانی جیھان ھمیشـــ ســـری شـــۆڕنكردووە بۆ دوژمنانـــی گلكمان و راست ،یتی خۆی ھكی تایبتسیف و شـــارە قارەمانران، ئداگیرك تك بسركستا ھم ئجیھاندا، ب ل یكی نوتمریكا وســـتا ئئ ،وانیی كانی دیكنم شوری، بولھ تر پاش دوو ساڵ دەبولھیانی عونسریت لشاری ھولردا نیی، ھیچ حساسیتیان نیی برامبر ب خكی دیك، ئوەش جگای شانازیی بۆ ھموو ھولرییكان و بۆ خكی ھولر، ئمۆش ئو پۆل نووسرە رووناكبیر و مژووناسانی گلكمـــان و خكی شـــاری ھولر ئـــو دەستپشـــخریییان كرد پیرۆزباییان لدەكم و پیرۆزبایی لھموو خكی كوردســـتان دەكم، ورەیو پـــرۆژە گكدا ئكاتســـتا لئ مو كارە كراوە، دیارە ئئـــ كـــرادەگینین لبردەمی ھبژاردنكی گرنگین بۆ خكی كوردستان و ویستكی كوردســـتان پخۆمان خ مراقی فیدراڵ و دیموكراتی، ئعیك ریز بین و یك ھوست بین برامبر ب داواكارییكانی خكی ستییوك ھو یر ئگئ بژاردن، چونكھ ر برامبكوردستان و بنبووای نماندەتوانی ئمۆ حوكمی خۆمان بكین و ئیعالنی ئو پرۆژە گورەی بكین، نماندەتوانی ھیچ خزمتك ب میللتكمان بگینین، بم ئگر ھاتوو ئم ھموومان یكیز بین دەتوانین ھموو شتكان و داواكارییكانـــی خكی كوردســـتان جبج بكیـــن، دیارە خكی كوردستان وەكو برادەران باسیان كرد ھقی خۆیتی، ئستا ٥٠ ملیۆن كس ل دنیادا نیی دەوت و كیانی خۆی نبت، بم ئم لچوارچوەی عراقكی دیموكراتدا داوادەكین ك حوكمی فیدرالیمان ھب و ئگر قوایھ ،غدا زیاتر بب كانمان لرەبی برا عنییانو شـــۆڤتوو ئبداواكارییكانی خكی كوردستان بزر بكینوە و بیكین كۆنفیدرالی و شـــتی دیك داوا بكین، چونك میللتی كورد زۆر چوســـاوەتوە و غدری لكراوە، بتایبتی شـــاری ھولر زۆر چوســـانوەی بینیوە، ئســـتاكش ك ئمۆ بووەتـــ پایتختی ھرمی كوردســـتان جگای خۆیتـــی و پیرۆزبایـــی لخكـــی ھولر دەكم ب بۆنـــی ئو پرۆژە گورەیـــ، كـــ ل ھولر ئیعالن كراوەو دەستخۆشـــی لھموو الیك دەكم و سوپاسی ئو برادەرانش دەكم ك ئو كارەیان ئنجام داوە، سوپاسی پارزگاری ھولریش دەكم، ك خزمتكی زۆری ھولری

.یان زۆربم و ھیوادارم نمووندەككردووە و دەستخۆشی لھر بژی كورد و كوردستان

ماندوونناسانیئینسكلۆپیدیای

ھولر مسعودی مال ھمزەمحمد زادە - بڕوەبری ھونریعوسمان پیرداود - نخشسازدشاد زاموا - شونواربدرخان یوسف - سكانرئیوب یوسف - كۆمپیوتر

عبدولەحمان معروف

حمید ئبوبكر بدرخان

د. ئومد ئیبراھیم جۆزەلی

فرید سابیر قادر (ئسسرد)

د. مولوود ئیبراھیم حسن

د. عبدو علیاوەیی

كۆسرەت رەسول علی لكاتی پشكشكردنی وتارەكیدا - ھولر ٢٠١٠/٢/٦

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

ایی ز

٢٠١٠

/٢/٢

٢ تی

وبا)ش

١٣٥)

رە ژما

دیور

ك٢ی

٧٠٩

یم

ەشر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

3

راستگۆیی و سربخۆیی رۆژناموانیمان

مـــنووســـیی ئكانـــی رۆژنامگرفت گرفتانـــ ئـــو مبســـتم زۆرن، ئیـــرادەی لـــدەرەوەی كـــ نییـــرۆژنامنووســـیی ئم، دەبن كۆسپ و بـــردەم رۆژناموانیمان دەگرن و رگی گشـــكردنی لدەگرن، بكو یو گرفتانك لـــندھســـتم لبمكـــ رۆژناموانیـــی ئمـــ، خۆیان، بۆ ن و دەبنـــكـــی دروســـت دەكـــخ ران تا بنـــردەم خوبـــكۆســـپ لشـــوەیكی بـــاش و گونجـــاو، رابن بب ،وەی رۆژنامندنر خوســـل ونو بك وەی قاچیان بخلیســـكئـــ

داوی تكچوونی میزاجوە. وەیئ و گرفتانك لكوە یداخـــبك رۆژناموانیی ئم، لسایی ئو زۆری و بۆریی ھی، لسایی ئو میشھ ،یی ھردانییوزاو پاشاگفپنـــا دەبن بر وروژانـــدن و دانانی ناونیشـــانی ســـرنج راكـــش، بم دوور لو ناوەڕۆكی ك لخوارەوەی كناونیشان ك .یوە ھكناونیشان ال گكت لـــتوە، بابنیتـــدەخو كتناوەڕۆكی باب م كـــت، بدەبدەخونیتوە، بۆت دەردەكوێ دوور و نزیـــك پوەندیی بو ناونیشـــانوە

.یھ كترەوەی بابسل ك ،نییرۆژناموانیـــی دیكـــی گرفتكـــی ئم ئوەی ك بشـــك لـــو بابت دەیانوروژنـــت كـــ ھوانـــی و بپـــی پـــدەدات، بایخیـــان و (بڕادان)دانـــن. وات لناونیشـــان و دووتوۆیـــی ھـــواڵ یـــان بابـــت یان چاوپكوتنكـــوە بۆت دەردەكوێ، كـــ ئـــم بابتـــ بـــك ھاوكاریـــی دیاریكـــراوی مـــادی لپشـــت بایـــخ پدانكوەی. الفلدان لالین ھندێ رۆژنامـــ و گۆڤارەوە ك ســـربخۆ و بالینن، خریك گوی خونران كڕ دەكات، بم ك لســـر ئرزی واقیعی رۆژنامـــ یان گۆڤارەكدا ئو خۆبـــادان و الف لدانـــ لمحـــك دەدەی، دەبینی كمترین ڕاســـتگۆیی

تدا بدیناكرت. نیـــی رۆژنامـــالیخۆیی و بربســـیـــان گۆڤار تنھـــا بوە نییـــ ك ئو رۆژنام یان گۆڤارە خۆی، ب بالین و ســـربخۆ وەســـف بـــكات، بكو یدایییانو پیش ی راستگۆیانمامل ی كتانواڵ یـــان بابو ھڵ ئگـــلبویـــان دەكاتوە، ئگینـــا لواقیعدا ك خۆی بوەیھیچ شـــ ب ناتوانـــ

سربخۆ یان بالین دابنت.

قم

حسن یاسین

ارید

د

د. تیسۆ فریدریك قونسوی فڕەنسی ل ھولر

سینم خانمم زۆر خۆشدەوێ و رزی دەگرم، بشك لرۆحی كوردو فڕەنسالمیانــــی دیداركی تایبتی بدرخاندا "د. تیسۆ فریدریك" قونسوی فڕەنسی ل ھولر باس ل پیوەندییكانی كورد مان كاتدا باس لھڕەنسا دەكا، لو ف دەكات. ك ی گرنگی دیكلسندین مچبتایبتی سنتری رۆشنبیری فڕەنسی بۆت پردكی رووناكبیری لنوان گلی كورد و فڕەنسی، ھفتنامی بدرخان، دیمانیكی لگڵ قونســــوی فڕەنسی د. تیســــۆ فریدریك ركخســــت و ئویش رۆشنایی خست ســــر ئو پیوەندییو ل ھمان كاتیشــــدا تیشكی خست سر پیوەندییكانــــی فڕەنســــاو عــــراق و

بتایبتی گلی كورد...ئا: حمید بدرخان* ئمۆی دۆستایتی كوردی- فڕەنسی

چۆن دەبینی؟- وای دەبینـــم رۆژ برۆژ گرنگتر دەبـــ و بـــرەو نزیـــك بوونوە دەڕوا، ئستاكش كاری كۆنكرت لنـــوان یـــھ ملمـــوس و دۆســـتایتی كوردی و فڕەنسی، ،یڕەنسا ھتی گشتی فیقونسوسنتركی رۆشنبیری فرەنسیش ھی، ماكی فرەنسی كشتوكای و ژینگـــ دەكینـــوە، ئســـتاش دەچن كـــ یـــكـــی زۆر ھكوردفڕەنســـا چ لبـــواری كلتـــووری ب یا لبـــواری بازرگانی، جنابی مسعود بارزانی لالین سرۆكی ســـنای فڕەنســـا داوەت كرابوو، ئـــوەش مانای ئیشـــارەتكی زۆر بھـــزە بـــۆ دۆســـتایتی نـــوان

فڕەنساو كورد.* ئو دۆستایتیی بۆ ئوە دەگڕتوە ك كامران بدرخان وەكو دیپلۆماتكارك

لو پیوەندیی رۆی ھبووە؟- بگومــــان، ھموو ئو شــــتانی تــــازە بــــۆ جنابتانــــم وەســــف و شــــیكردەوە، ھمــــووی ئنجامــــی مژوویــــی پشــــووە، ئوانــــ ئو ھموو كســــانن ك بشــــداریان كردووە ل كۆكردنوەی دوو گل و دوو كلتــــوور، ھندێ كســــیش بــــواری لــــ كاریــــان زۆر ھــــن كلتــــوور و زمان كــــردووە، وەكو ئندامانی بنمای بدرخانییكان، ھروەھا كریــــس كۆچراش وەكو كاری زۆر كــــ رۆژنامنــــووس، فۆتۆگرافــــی كــــردووە و ئســــتاش ئو ونان كســــایتییكانی كورد چ ســــادە بن یــــا برپرس، ئســــتا ئــــو فۆتۆیان ھموو ل فرەنســــا وەكــــو نموونــــ وانــــدەبینیــــن، ئدنموە، بــــم نموونی دیكش

.یھ* لـــ ســـای ١٩٩١ كاتـــك راپرینی جمـــاوەری كوردســـتان بوو، ل پاشـــان كۆڕەوكی گورە دەســـتیپكرد بۆ سنوور، دایكـــی كـــوردان مـــدام میتـــران لگڵ فرانســـوا میتران ب پاپشتی رای گشتی نودەوتی بیاركیان دەركرد بۆ ئوەی

كورد بپارزرێ، بیارەك بناوی ٦٨٨، بم دوای ئوەی لســـای ٢٠٠٣ رژمی بعس روخا، ئو بیارە نما، فڕەنسا

بنیازە چی بكا لبرامبر ئوەدا؟- بۆ وەمــــی پرســــیارەكت، ئایا ئمۆ پویســــت برگری ل كورد بكــــرێ، كاتــــی خــــۆی رژمكــــی غــــدا، لب بــــوو لدیكتاتــــۆری ھدەســــتووركی ٢٠٠٥ەوە ســــای ،یــــھ فیدراــــی و دیموكراســــی كوردەكان ھزكی سیاســــی زۆر بھــــزن ل عــــراق، بشــــداریان لھموو دامــــودەزگاكان كردووە، ســــرۆك كۆمار كــــوردە، وەزیری دەرەوە كــــوردە، وەزیــــری دیكی كــــورد ھــــن، جگری ســــرۆكی وەزیران و جگری وەزیری كورد ھن، ٥٧ ئنــــدام پرلمانی كورد شــــدارن لب ســــانو كئ ،یــــھدروســــتكردنی عراق، كوردەكان وادەكــــن ھموو عــــراق برگری لبكن، لبرئوەی ئوان بشكن لــــ عــــراق و برگــــری لھموو

عراق دەكن.* بمادەی "١٤٠"یشوە؟

لالیــــن ١٤٠ مــــادەی دەبــــ -حكومتــــی عراقــــی بچســــپ و دامــــزرێ، ئــــو مادەیــــ ھمــــوو حزبــــكان و حكومتــــی عراقــــی بكنــــوەو لــــ بیــــری دەبــــدایمزرنن بیچســــپنن، ئوەش دەســــتوور لنــــاو لبرئــــوەی و شــــتدراوە، ئــــ ئامــــاژەی پــــنیی لالیــــك كورد بی و لالیك عراقی بــــی، عراقی ھــــن، لناو سنووری عراق "كورد، مسیحی، توركمان، عرەبی سونن، عرەبی ب یكیشی لو خیی ل"شــــیع

بــــوان، ئــــو ھمــــوو پكھاتــــی ئامــــاژەم پدا ئــــوان تشــــكیلی عراق دەكــــن، ئوان بشــــداری دەكن لــــ دروســــتكردنی عراق، ئگر رۆژك ل رۆژان كوردەكان گوتیان ئم رازی نین، رۆژكیش عرەب سوننكان بن ئم رازی نین، مومكینــــ رۆژك لــــ رۆژان شیعكانیش وابن، دروستكردنی وەشی كدوای ئل ،ك ئاوایتو٣٠ ســــای دیكتاتۆریت بسرتدا ،و قۆناغئــــ یشــــتیزاڵ بــــوو گدەب ئســــتا بتوانن بژیــــن و رز لیكتر بگرن و متمانش بیكتر بكن، باش دەزانم زەحمت و زۆر

.ختیشس* ئگـــر جـــاران حكومتی فڕەنســـی دەســـتكی بای ھبوو ل دروستكردنی بیاری ٦٨٨، ئمۆ قونسوی فڕەنسی ناتوانـــ پردكی گـــورەی رووناكبیری لنوان فڕەنساو كوردستان دروست بكا؟- بڕاســــتی كلتــــوور زیاتر شــــت وتننامــــككر لــــو دەپارــــزێ سیاسییانی ك دەكرێ، بگومان ئــــوەش ئیــــش و كار و ئامانجــــی ،ڕەنسییف سنتری رۆشنبیری ك بیارمتی حكومتی ھرم ئو ســــنترەمان دامزراند، بگومان ئــــو رككوتننام سیاســــییانی كــــ واژوو دەكــــرێ یاخــــود ئــــو بیارانــــی وەكــــو ٦٨٨ دەتوانیــــن لنــــاكاو بیپچنیــــن و رایبگرین، یاخــــود دەتوانین خیانتی لبكین و رەتــــی بكینــــوە، بــــم كاتك كلتووركــــی ھاوبــــش دروســــت دەكین، ناتوانین خیانتی ل بكین، ئمــــ ھیدەبژرین، لبرئوەی لنــــاو ناخــــی كلتــــوور دەژیــــن و

خۆشــــمان دەوێ، ئستاش بوونی ك وەیری رۆشنبیری بۆ ئنتسئو پردەی جنابتان باسی دەكن

ئو پردە دروست بكات.* لبرئـــوەی كاتـــك مـــدام میتران ئندامی دەستی دامزرنری ئینستتیوتی

كورد بووە ل فڕەنسا؟ شــــانازیم دەزانی ك منیــــش بــــ -ماوەیكــــی دوور و درــــژ لگــــڵ خاتوو مــــدام میتــــران كارم كرد، خاتوو دانیال میتران زۆر ســــری یارمتیــــدەری بــــووە و دانوانــــد چارەنووســــی كورد، لبرئوەی ئــــو میللت تووشــــی كوشــــتن و كوشــــتاری بوون، دانیــــال میتران ب تنیا بوو، دۆستی نبوو، بم توانــــی زۆر شــــت بــــۆ كــــورد بكا، بگومان برنارد كۆشنریش زۆر شــــتی بۆ كــــورد كــــرد، منیش زۆر خۆشحاڵ و دخۆشــــم شانازیشم وانڵ ئگكارم ل وەدەكرد، كپ كۆ رەوشــــمم ئدەكــــرد، بــــگــــۆڕاوە و دیكتاتــــۆر نیی و كورد دۆســــتی ھیــــ، ھمــــوو رۆژــــك دۆست بۆ خۆیان دروست دەكن، بو نزیكان زیاتر ل ٢٠ نونرایتی دەكرنــــوە، دەرەوە وتانــــی لبرئوەی كوردستان ھرمكی

زۆر گرنگ ل عراق.* ل مراســـیمی راگیاندنی فرھنگی جالدەت بدرخان تۆ ستایشـــی كوردانت كرد، ھستت چۆن بوو كاتك دوای زیاتر لنیو سدە سینم بدرخان كتبی باوكی

بوكردەوە؟- بــــر لھموو شــــتك دەموێ بم سینم خانمم زۆر خۆشدەوێ و رزی دەگرم، بشــــك لرۆحی كچكــــی فڕەنســــا، و كــــورد

مندای فڕەنسی ھی، پیوەندی خونیشــــی لگڵ فڕەنســــییكان بدرخانیــــم خانــــوادەی ،یــــھتنھا بنــــاو دەناســــی، ئوكاتی ك ســــینم خانم ل ھولر ناسی، زۆر شتی فركردم، ھموو شتكی فركــــردم و زۆر شتیشــــی وەكــــو زانیاری پدام، ئوەی باوك و مام و دایكــــی كردوویانــــ، ئو ھموو شتانم دۆزییوە زانیم، ئوانش دەكات، تووشــــی سرســــوڕمانم ئو كارانشی ئستا بردەوام و دەیكات ئازایتیكی زۆری ھیو كیش ئاسان نییموو كاتوەكو ھئــــو كارانــــ بكــــی، لبرئوەی دوو ھاوسرەكشــــی تنیایــــو ســــاڵ لموبــــر كۆچــــی دوایــــی كــــرد، ئویــــش بردەوام ل ئیش و كارەكانی خزانكــــی، ك زۆر و پكــــردووە دەســــتیان لمــــژە ئو شــــتانی ئو كردوویتی من

دەیپرستم.و چـــاپ دەزگای ٢٠١٠/٢/٦دا لـــ *مراســـیمی بدرخـــان بوكردنـــوەی راگیاندنـــی ئینســـكلۆپیدیای ھولری سازكرد، ك لسر ئركی بڕز كۆسرەت رەســـول علـــی چاپكـــراوەو جنابتـــان راتـــان بینیـــوە، ئینســـكلۆپیدیاكتان

لسری چۆن؟- بر لھموو شتك زۆر سوپاسی كــــ دەكــــم بدرخــــان دەزگای دانیكی ئینسكلۆپیدیای ھولری پشكش كردین، وا ھست دەكم ك ئوە ھنگاوكی زۆر گرنگ بۆ ناســــاندنی ئو ھرمــــ لھموو ئاستكان، بگومان ئو كسانی نیانویســــتووە بنووسن لناو ئو ئینسكلۆپیدیایدا بگومان رەخنی لدەگرن، دەن ھو شــــتی وای تدای، بم لھمان كاتدا وجودی ھی، ئو كارەش دەب بردەوام بــــ و چاپــــی دیكی ھبــــ، ئو ئینسكلۆپیدیای زۆر گرنگ بۆ ھموو كسك، گنجكان، ئو كسانی ك توــــژەرن، بۆ خوندكاران، من پشــــنیاز دەكم ئــــو زانیارییی جنابتان ھتان ھاوبشــــی بكن و خكانــــی دیكــــش كاری تــــدا نوەریبگ م كار ككــــن، یبكســــر زمانانــــی دیكــــ، ھرچندە زەحمتیش ب، بم دەب ھوی ك وەیبۆ بدەن، دووەمیشــــیان ئبیخن سر ماپڕكی تایبت، بۆ ئوەی ھموو كســــك لجیھاندا بتوانن بچن ســــر ئــــو ماپڕەو بیخوننوە، ئــــو كارەش ك ئوە كردووتانــــ كاركــــی زۆر نایابو دەستخۆشــــی لو كسان دەكم، و ئینســــكلۆپیدیایكاریان لــــ كــــكردووە، بتایبتی كاك كۆسرەت و لیژنی بای ئامادەكارو دەزگای

بدرخان.

تایبت ب بدرخانپـــاش ئوەی ئیمارەتی بدرخانیان لجزیرو بۆتان لالیـــن قمـــەوی حوكمانی عوســـمانییكان لنوبرا، ھر ل ســـای ١٨٤٧ز شونی میرنشینی بدرخانییكان (بورجا بلك) ل شارۆچكی جزیر سر بشاری شرناخ لالین حوكمانی عوسمانلی ئـــوكات و دەوتـــی توركـــی دەســـتی بســـردا دەگیـــرێ و بنماـــی بدرخانیـــان پراگنـــدەی ١٦٣ دەكات وە، كوكاتر دەبن، لتانی دەوروبوساڵ ئو باخانی لالین عسكرو جندرموە داگیر دەكرێ و تا رۆژی ٢٠١٠/٢/١٢ ئازاد دەكرێ و لالین عســـكرو جندرم تســـلیم بشاری

شرناخ دەكرتوە..بناوی دەزگای چـــاپ و بوكردنوەی بدرخان پیرۆزبایـــی ئـــو رۆژە مژووییـــ لـــ بنماـــی بدرخانییكان و سینم جالدەت بدرخان دەكین، دەربـــارەی ئـــو رۆژە مژووییـــ پـــ بایخـــدارە، رووناكبیرانـــی و رۆژنامنووســـان نووســـرو كوردســـتان گوتیان: ئو رۆژە رۆژكی پشنگدارە لمژووی ھاوچرخی گلی كورد، پاش ١٦٣ ساڵ بنمای بدرخانیكان شاد دەبن ب زدی خۆیان وەندە ســـاۆ پاش ئمدەر بوون، ئدەرب و لـــبورجا بلك ئـــازاد دەب، بۆی لجگای خۆیتی حكومتی ھرمی كوردســـتان ل باشـــوور رۆژی ٢٠١٠/٢/١٢ بكات رۆژكی مژوویی و ئو رۆژەش میللتی كورد ئاھنگ ساز بكات، بژی كورد، بژی

كوردستان، بژی دیرۆكی كوردان.

پرسبناوی دەزگای چاپ و بوكردنوەی سرەخۆشـــی پرســـو بدرخـــان، خۆمان ئاراستی ھاوكارمان مامۆستا وشـــیار محمدئمین كۆیی دەكین ببۆنـــی كۆچی دوایی ھاوســـری

(شلر حمد كریم).داواكاریـــن گـــورە لخـــوای خوالخۆشـــبوو ب بھشتی برین

شاد بكات.دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان

بناوی دەزگای چاپ و بوكردنوەی سرەخۆشـــی پرســـو بدرخـــان، خۆمان ئاراســـتی مامۆستا یوسفی خۆشنووس دەكین ببۆنی كۆچی

دوایی دایكی.داواكاریـــن گـــورە لخـــوای خوالخۆشـــبوو ب بھشتی برین

شاد بكات.دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان

بناوی دەزگای چاپ و بوكردنوەی سرەخۆشـــی پرســـو بدرخـــان، بنماـــی ئاراســـتی خۆمـــان ھاوكارمـــان مامۆســـتا فایق جمیل

دەكین ببۆنی كۆچی دوایییوە.داواكاریـــن گـــورە لخـــوای خوالخۆشـــبوو ب بھشتی برین

شاد بكات.دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان ـــ(كلرە بورجا بئ) درخانالدەت بم خان جسین

د. تیسۆ فریدریك قونسوی فرەنسا ل كوردستان - ھولر ٢٠١٠/٢/١٦

ــا بــلــك ــورج بــــوو ئــــــــــــازاد ب

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

4

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

دیداری بدرخانتیشـــكم ســـرچاوەدا ھمـــان لـــچوارچـــوەی ســـر خســـتووەتنۆئلـــی مجـــر چاالكییكانـــی بناوبانگ لناو خاكی كوردســـتاندا سروشـــتی روونكردنـــوەی بـــۆ خاكانی "پیمانی سڤر" دەربارەی دوا كوردوســـتان(٢١)، دوارۆژی و راســـتییدوای نیشـــاندانی ئـــبـــبایخـــدارە بـــ شـــوازكی تـــر و تســـل باســـی تكبازییكانـــی م، ككان دەكڕەنســـییئینگلیز و فبوون ھـــۆی لدایكبوونی بندەكانی "پیمانی سڤر" دەربارەی دوارۆی ســـ دوای كوردوســـتان(٢٢). الپڕەیش بڕوونی دم سر باسی ئوەی ك چۆن رووناكبیرانی كورد ب شـــوازكی ئاخنراو ب ھســـتی رۆمانســـی كوتنـــ ھســـنگاندنی بندەكانی "پیمانی سڤر" دەربارەی دوارۆژی گوای گشاوەی كوردستان و لودا دەقاودەق گوتووم: (گلك زەحمت لنو رووناكبیرانی كورددا یكك بدۆزیتوە شتكی دەربارەی ت كـــبیســـتبر" نڤیمانـــی ســـپ" نكی" دەگمتدالوە جۆرە "عالیانبنتوایتیـــان، پرســـی دەربـــارەی ئوەی وای لگشـــت نووســـران و سیاســـتمدارانی كـــورد كـــردووە یكجار دووربن لوەی ل ناوەرۆكی راســـتقینی ئو پیمان تبگن چ ك كیمانی پندانـــو بجـــای ئـــبـــۆ دوارۆژی كوردســـتان ترخـــان

كراون)(٢٣).لـــ پراوزی ھمـــان الپڕەیشـــدا ئامـــاژەم بۆ ئو راســـتیی بایخدارە كردووە ك مژوونووسی گورەمان خوالخۆشـــبوو مامۆســـتا محمـــد ئمیـــن زەكی بگ یكم رووناكبیر ژوونووســـی كـــورد بـــووە كـــو مراســـتقینی ناوەرۆكـــی دەركـــی بندەكانی ٦٢-٦٤ی پیمانی سڤری كـــردووە وەك ل كتبـــ ناوازەكی "خوالصیكـــی مـــژووی كـــورد و كوردســـتان ل در زەمانوە تاوەكو

ئیمۆك" ھاتووە(٢٤).ھمـــان داھاتـــووی الپـــڕەی لـــلســـر كاتـــك ســـرچاوەدا پیمانی بندەكانـــی شـــیكردنوەی

سڤر دەڕۆم و دەم:"ئرمنكان لســـر كاغز زۆریان پدرا، لو پیمانـــدا، بم ھرچی

كـــوردە لســـر كاغـــز لوەیـــش كمتریـــان پـــ درا، ئـــوەی تـــواو لگڵ سروشتی خودی پیمانكدا دەگونجا، ئویش چونك ئینگلیزەكان دەستكی بایان ھبوو ل داڕشتنی ئـــو بندانـــی پیمانی ســـڤردا، كـــ پوەندییان ب پرســـی كوردەوە ھبـــوو"(٢٥). لـــ پراوـــزی ژمارە ســـدو حوتی ھمان الپڕەیشـــدا نووســـیوم دەم: "گشـــت بشـــی ســـیمی دەروازەی ســـیمی رخان كـــراوە بی بـــۆ تكـــیمانپناونیشـــانی "كوردوســـتان"ەوەو لم

بندان پكھاتووە ٦٢-٦٤"(٢٦).دوای دوو الپڕە دم ســـر باسی "ئگرە" زۆرەكانی ناو بندی شست ر" كڤیمانی ســـو چوارەمینـــی "پ

بم جۆرە سیرە داڕژراوە.(ئگـــر كـــوردە نیشـــتجكانی ئو ناوچانـــی لـــ بنـــدی شســـت و دووەمینـــدا ناویان ھاتـــووە داوایان الن لی گنـــی عوصبنجوومئ لمـــاوەی ســـاكدا كرد كـــ زۆرینی دانیشـــتوانی ئو ناوچان دەیانوت

لـــ توركیـــا جـــودا ببنـــوە و ئگر ئنجوومنی عوصب قایل بوو بوەی ســـربخۆییكی شـــایانی ئـــوان لـــو جۆرەن و ئگـــر ئنجوومنی عوصبـــ قایـــل بـــوو بـــوەی ئـــو وساكت ئبدر یان پخۆییربستوركیـــا ھـــر ل ئســـتاوە پیەوی نـــی عوصبنجوومراســـپاردەی ئدەكات و دەســـت لگشـــت مـــاف و حوججكانی خۆی لـــو ناوچاندا ئوســـاكیش و ھدەگرـــت درژەیئو دەســـتھگرتنی توركیا دەبت ناوەرۆكی رككوتننامیكی تـــدەو لنـــوان تایبتـــی ســـرەكییكانی برەی ھاوپیمانان و توركیاو ئگر دەســـتھگرتنكی تدەو وساكو جۆرە روویدا ئلھاوپیمان سرەكییكان ھیچ جۆرە كۆســـپك ناخنـــ بـــردەم بیاری ئارەزوومندانـــی ئـــو بشـــانی ســـتاكتاوەكـــو ئ كوردســـتان كـــ ك تـــی موســـویالی كن لـــشـــب كوردیی تـــم دەوپـــاڵ ئـــ بدەنـــ

.(٢٧)"خۆیربس رە زۆرانگـــم ئر دوای ئكســـی

نووسیوم دەم:"بـــر لوەی ئـــم بندانی پیمانی ســـڤر ل چوارچـــوەی ناوەرۆكی پیمانكـــدا گشـــتی و تایبتـــی ھبســـنگنین ب پویستی دەزانین ئامـــاژە بـــۆ ئـــو راســـتیی بكیـــن. كی دیكر جارڤیمانـــی ســـپ كـــ ر باســـی كـــورد لوە ســـھاتووەتگۆشـــنیگای بندەكانـــی ٨٨-٩٣یدا، كـــ بـــۆ پرســـی ئرمنـــی ترخان كراون و ل ھشـــتاو ھشـــتمینیدا دەوتكـــی دامزراندنـــی باســـی ئرمنی ســـربخۆ دەكات و مافی ترەك كۆمـــاری ویالیســـ داوەتیكگرتووەكانـــی ئمریـــكا ویـــدۆر تو دەوســـنووری ئ ویلســـن كلـــم ئرمنییـــ لگـــڵ توركیـــادا بـــكات- دەستنیشـــان ویالیتانـــدا و وان و ترابـــزۆن و ئـــرزرۆم بدلیـــس وای دەستنیشـــان كردنی ھاوســـنوورییانی ناوچـــ ئـــو چكیـــان دادەمارـــت(٢٨) ئـــوەی "ویدرۆ ویســـن ل مانگی تشـــرینی دووەمـــی ســـای ١٩٢٠دا بم جۆرە جبجی كرد، ل خاكوە لســـر دەریـــای رەش تاوەكـــو ئرزەنجان و مـــووش و بدلیـــس و دەریاچی ـــو ھو جۆرەیـــش ئـــوان و بـــدەقـــاو دەق لگڵ ھـــی پكدادانی ھزەكانی روسیاو توركیا ل سانی دەگرتوە،شـــایانی یـــك جنگـــدا باسیش ك ســـرۆك ویدرۆ ویسن قیموومتـــی دەكـــرد ئـــارەزووی ئرمینیـــا بدرتـــ وتكـــی و لو تدارانی ویالیرمایبوارەیشدا ســـیكگرتووەكانـــی ئمریكا پشـــتیان

دەگرت"(٢٩).دوابدوای ئم راستیی ك بروونی تیشك دەخات ســـر ئو راستییی كـــ زلھزەكانـــی ئـــو رۆژگارە بر لھر شـــت عودای جبجكردنی كانـــی خۆیان بوون لرژەوەندییبگشـــت بندەكانی پیمانی ســـڤردا رچاوەدا نووســـیوممـــان ســـھل

دەم:"ھمـــان كات دەتوانیـــن ب ئاســـانی لوە بگین بۆچـــی ئینگلیزەكان لو بندانـــی پیمانـــی ســـڤردا ك بۆ رخـــان كرابوون بپرســـی كورد ت و ناوچئاســـانی چاوپۆشیان كرد ل

وتبوونـــك فراوانانـــی كوردییـــنـــاو خاكـــی ئرانـــوە بـــو بیانووە كـــ گوای ئران ل جنگدا بشـــدار بگیكـــی كات ھمـــان نبـــوو. وەیدەســـتب گرنگمـــان دیكـــی دەســـلمنت راســـتیی ئـــو ھاوپیمانكان،لســـروو كـــبھیـــچ ئینگلیـــز، ھموویشـــیانوە جۆرـــك بیریـــان لـــ ســـربخۆیی ئـــو ندەكـــردەوە، كوردوســـتان كـــ لـــوەی بریتییـــ بگیـــش لھمان رۆژی مۆركردنی "پیمانی سڤر"دا بریتانیاو فڕەنساو ئیتایا رككوتننامیكی س قۆیان لنوان خۆیانـــدا مۆركـــرد بۆ دابشـــكردنی لنـــوان باشـــوور كوردســـتانی خۆیانداو لو كارەشـــیاندا پشـــتیان بخودی "پیمانی ســـڤر" بســـت. یو راســـتییوەیـــش دژوارتـــر ئلكاتك زلھـــزەكان دەســـتیان كردە پاشكشـــ لبـــردەم بزووتنوەی و بـــوارەدا بوەیـــی توركـــدا لتنالوازتریـــن ئقـــی نـــو "پیمانـــی ســـڤر" دەستیان پكرد و ئوە بوو لكاتی بستنی "كۆنفرانسی لندەن"دا رۆژانی بیستو یكی شوبات تاوەكو چـــواردەی مارتـــی ســـای ١٩٢١ بۆ چاوخشاندنوە ب بندەكانی "پیمانی سڤر"دا یكسر ئوەیان دەربی ك "ئوان تواو ئامادەن ب نیسبت كوردوستانوە بكون لكۆینوەی بارودۆخك ب شوازك ك لگڵ وەزعـــی راھیندا(٣٠) بگونجت، ھر ئوەیش پای ناوە بمژوونووســـی ناسراوەوە تمپرلی ھر ل سرەتاوە بكوتـــ گومانـــوە لـــو بندانی

"پیمانـــی ســـڤر"دا ك بۆ پرســـی كـــورد ترخان كرابـــوون(٣١)، ھر ئوەیش پای ناوە ب ولیام ئیگلتنوە ل الپڕە دوازدەی كتبكی خۆیدا دەربارەی كۆماری كوردوســـتان ل

سای ١٩٤٦دا بت: ر بریتی بوو لڤیمانی سگشتی پب)چند پیتكی ب گیان لیكم رۆژی مۆركردنییوە، چونك مژوو لالین كی دیكوازشوە بمالفا كمست

نووسرایوە"(٣٢).پراوزەكان:

(٢١) بوانـــ: ھمـــان ســـرچاوە، ل٣٣٩.

(٢٢) بوانـــ: ھمـــان ســـرچاوە، ل٣٤١.

(٢٣) بوانـــ: ھمـــان ســـرچاوە، ل٣٤٤.

(٢٤) بوانـــ: محمـــد امیـــن زكـــي، خالصة تاریخ الكرد وكردســـتان من اقدم العصـــور التاریخیـــ حتی اآلن، ترجمـــة محمد علي عونـــي، القاھرة،

١٩٣٦، ص٢٨١-٢٨٣.(٢٥) بوانـــ: الدكتـــور كمال مظھر

احمد، كردستان...، ص ٣٤٥.ھمـــان :وانـــب :وانـــب (٢٦)سرچاوە، ھمان الپڕە، پراوزی

.١٠٧(٢٧) بوانـــ: ھمان ســـرچاوە، ل

.٣٤٦- ٣٤٧(٢٨) بوانـــ دەقی ناوەرۆكی بندی

٨٩ی "پیمانی سڤر".(٢٩) بوانـــ: الدكتـــور كمال مظھر

احمد، كردستان...، ص ٣٤٨.(٣٠) لـــ دەقـــی عرەبییكـــدا بم جۆرە ھاتـــووە ". لیتدارســـوا تعدیل معاھدة ســـیفر في ضوء فھم مطابق لحقائق الوضع الراھن"، بوان ھمان

سرچاوە، ل ٣٤٩.:وانب نو(٣١) ب

Temperly، A History of the Peace Conference.(32) W.eagleton، The Kurdish Republic of 1946، Oxford University Press، 1963، P.12.بشی سیم

كورت روونكردنوەیك دەربارەی ھوستی مژوونووسی كورد دكتۆر كمال مزھر برانبر "پیمانی سڤر"

دكتۆر كمال مزھر - ھولر - ٢٠١٠/٢/٦

یدو فیلی : نازم گزار زۆر ب كسایتی من سرسام بوو- ل شۆڕشی ئیلوولدا جیھازەكانی ئمن و موخابـــرات مابـــوون و نگۆڕان، تنھا سركردایتی گۆڕا، ب بوای من ئوەش ك وە رای منـــراق، ئـــع بـــۆ وابـــوو لحوكمی پاشـــایتی ل میســـر و مغریب و یمـــن نما و ھمـــووی بووە حوكمی كۆمـــاری، كـــ عراقیش ناوەنـــدی ھزی نودەوتیی و لژر نفوزی بریتانیا بوو و ناوچی نوت، بۆ ئو مبست بناوی دیموكراتییت ئفســـرە ئازادیخوازەكان ركخران ل كسایتیی نیشتمانییكان، ئو شۆڕش ب ســـركردایتی عبدولكریم قاســـم كرا، ل یكم رۆژەوە نیتیان بوو ئو حكومتـــ لناوببن، عبدولســـالم ریم قاسم، كبدولكڵ عگنا لعارفیان ھئوانیان ھنا حوكمی عراق بووە كۆماری، دەب ئوانی ك دن سر ب الینكانی

دەرەوە بن، خاوەن بیار بن.* ئو دەوت بیانییان ك بوون؟

- بدنیاییوە ل ئمریكا و بریتانیا زیاتر كس نیی، ب تایبتی بریتانیای ئوكات، تا ئستاش دەستی بریتانیی، ئمریكی نییـــ، كادیرەكانیـــان بریتانییـــ، ئمریكا

.یسی ھرووسیاش ك ،مای نییبن* ل سای ١٩٥٤ رەوشن بدرخانت چۆن ناسی؟

و ھاتندامـــی حزب بوویـــن، ئئ مـــئ -بغدا، ئو و جاللی لولب و من بووین،

جالل لولب بوو".* جالل رەوشـــنی ل دیمشـــق ھنا

بغدا؟- نازانم، بم ھات بغدا...

* بۆ ھات بغدا؟- خزمكی ھبـــوو، ئافرەتكی برگدوور بوو، ھاتبووە الی ئو، ئوەندەی بشزانم بوو، بوەی سیاسی ھچاالكی و جووالن توەم دنھا ئوە بیـــرم، تتواوی نایتیاد ك من و مام جالل بووین، رەوشـــن ك ھـــات بردییـــ الی برگدوورك مای

ل بتاوین بـــوو، گرنگ بوو چی ل بغدا با و لمـــان ھرۆ مـــروودەدا دەبـــووا ئ

رگای ئموە بوو. و لئ ی عیســـا پژمانت ناســـی، چونكـــك *

یادەوەرییكانی باسی تۆ دەكا؟ دەســـتمان كـــرد ب مـــوەی ئدوای ئـــ - فا بال مســـتم یلـــوول، كشۆڕشـــی ئجموجۆكانی زانی بغدای جھشـــت و یكسر ھاتوە بارزان، ك ھاتوە بارزان فشـــاری زیاترمـــان كرایـــ ســـر، دوای ماوەیك مام جالل رۆیشـــت بۆ الی مال مستفا و ئوەی ب مال مستفا راگیاند، مام جالل ب پل گڕاوە بۆ بغدا، داوای كۆبوونوەی مكتبی سیاسی و دەستی

ب ری و پشـــكنینی كرد، وتی دەبچاودپل لسر مســـلی حزب كۆبوونوە كردبوو بشـــتا دەســـتمان نیـــن، ھبكشۆڕشـــی ئیلوول، ك كۆبوونوەیكمان كرد، باســـی وەزع كرا ل ھموو الینك، ئابـــووری و سیاســـی و پیوەندی لگڵ خك، لبارەی ركخستن و ئو شتانمان ھمـــوو باس كرد، لـــ كۆبوونوە، جالل تابانی یكسر گوتی: دەب ئم دەست پبكین و پارـــزگاری لخۆمان بكین و وەی دیـــارە كرئبیـــن، لشـــۆڕش بكئو فشارەی لســـر مال مستفا ھیو گیـــراون، ســـبی برادەرانمـــان ھمـــوو دووسبی بدنیاییوە رەوشك دەگۆڕێ و خراپتـــر دەب، یانی دەب خۆمان ئامادە بكین بۆ شـــۆڕش، كـــ وای كرد ئوانی لـــو كۆبوونوەی ئامادەبـــوون: ئیبراھیم ئحمد ســـكرتر بـــوو، جـــالل تابانی ئندامـــی مكتبی سیاســـی بـــوو، نوری شاوەیش ئندامی مكتبی سیاسی بوو، دكتۆر موراد علی عزیز ئندامی مكتبی سیاســـی بوو، عزیز شـــمزینی ئندامی مكتبی سیاســـی بوو، منیـــش نونری دەســـتی چاودـــری و پشـــكنین بووم و جگری ســـرۆك بووم ل جگای حبیب،

محمد كریم، ئودەم ئو گیرا بوو.* ئوكات ساح یوسفی لگتان نبوو؟

- نخر ئو ل موســـ دەستگیر كرابوو، ئویـــش ئندامی لیژنـــی مركزی بوو، جا لـــو كۆبوونوەیـــدا حزدەكم ئوە باس بكـــم: كاك ئیبراھیم ھوســـتكی تری ھبـــوو، ھوستكشـــی ببوای من راســـت بوو، ك ئیمكانیاتمـــان نبوو، ستوو ھئ و وەختبوو، لھیچمان نوەربگرین ناب، رای كاك ئیبراھیم راست بـــوو ك ھیچمان نیی، مـــام جالل گوتی: كاك ئیبراھیم ئم ك ھاتین پارتی نھاتین ھقی میللتی كورد لرگای پرلمانوە

وەربگریـــن، گوتـــی كاك ئیبراھیم ئوەی رای لو ئاراســـتی نییـــ دەرگای پارتی زۆر كراوەی، یانی ئیشارەتی دا ك ئگر لـــو ڕـــەوە نین بـــۆ، ئم كـــ دەین شـــۆڕش دەكیـــن نـــك ئســـتا، خۆمان ئامادە دەكین، چ وەختك سوپای عراقی چووە كوردستان دەب ئم ئامادەبین بۆ وەیو كۆبوونل خۆكردن، بۆیرگری لببیاردرا مكتبی سیاسی ل بغدا نمنن ك لسند كچ مكوردستان، ئ ۆنو ببغدا بمنین، من و عبدولحوسن فیلی و چند كسك ئوانی خكی بغدا بوون ل بغدا ماینوە، ســـركردایتی بغداش ھمـــووی بدەســـتی وان بـــوو، ئـــوان دەخوازن ناخـــوازن كیفی خۆیان، گرنگ وان رۆیشتنجا ئ ،تقیقوە ھوابوو، ئكوردســـتان، ھریك و ئرككی ھبوو، ل و ئركو لو كۆبوونوەیدا دیاریكرا، كـــ ھریك و چی بـــكا، بیار بوو من و مام جالل بچین ناوچی پشدەر، ئوكات جـــۆرە یاخیبوونك لناو عشـــیرەتكان ھبوو، لسر كشتوكاڵ و ئو شتان، من و مام جالل چووین پشدەر، چووین لقی رۆیشـــتین تا كبوو، ھچوار، ھیچمان نپشدەر سیارەمان نبوو، سیارەی جب ھبـــوو، جبك ھی مای شـــخ محمود مئ ،مئ ك بـــوو دایانبـــوو، یا ھی ماڕۆیشـــتین، من و مام جالل و شوفرك بووین، ئوە بر ل سای شست و یك

بوو ب چند مانگك.* لزۆر دانیشتن ك دانیشتووی ب دەنگ بووی،

بۆ ئو بدەنگیی نازم گزال چی پت گوت؟- نازم تنھا پم سرســـام بـــوو، ھموو شـــتك، چی دانپیانان ھبوو لســـر من پ كتگوتی كاســـ گرەكنبـــوو، وھبووە فایلی تۆ ھیـــچ نماوە ھمووی الی

.منبشی سیم

ی كســـانو كل ككیلی یف دویبدەگمن لـــ راگیاندنـــكان دەردەكوێ،

ب قســـی خۆی حزی ل خۆدەرخســـتن و خۆ ھكشـــان نیی، بۆی لكاتـــی گفتوگۆ و دیدارە ر دەیگوت: من "٥٥" ســـاماندا ھكتزۆر تایبخباتی نھنی و بكو زۆرجاریش خباتی گیان ل ســـتبو مردانانیشـــم كـــردووە، بۆ ئسلدیداركـــی دوور و درـــژدا دواندمان و ل چند بشـــكی تروتســـل، ك دابش دەب بسر ژیانی تایبتـــی خۆی و لقی "٥" پارتی ل بغداو دامزراندنی دەزگای پاراستن و ناسین و ژیانی لگڵ مال مستفاو ئیدریس بارزانی و مسعود بارزانی و مام جالل و بشـــیر مشیر و حبیب محمـــد كریم تا دەگات فدان و ھدراندنی بنماكیـــان بۆ ناو گلی علـــی بگ، ھموو ل وە، جگننبخو گفتوگۆ كراوەكـــ ل وانـــئ غدا، كب نزی لـــكی مبخانباســـكردنی كتب كتبخانیكی نودەوتی و زانســـتی ناسرا بوو، ك ب قولی فیلی ئم وەكركی گورەی شـــیوعییكان بوو ل عراق، ســـرەتا پرسیمان یدو فیلی كی، ل وەمدا گوتی: ناوی تواوم عبد كریم مورادە، لدایكبووی ١٩٣٤ی بغدام، یدو كریم "یدو فیلـــی" ناوی خوازراوە زۆر ل و نـــاوە منی زۆر پاراســـتووە، لـــو ئـــفرمانگكانی حكومت و كۆمپانیاكان فرمانبر بوومـــ، ل ســـانی ١٩٥٠ تـــا ١٩٥٣ ل كارگی رستن و چنینی ئھلی كارمكرد، ژمریار بووم، رەشـــید عارف كۆیی مرۆڤكی نیشـــتمانپروەر بوو، كـــورد بوو، یارمتی پارتی دەدا ل ھموو الینك، كۆمپانیای ھبوو، ھرچی خكی كورد ھبوو ھوی دەدا بیبات الی خۆی و سوودیان لـــ وەربگرێ، ئوە الینی تایبت، بمنی گوت ئـــرە كۆمپیانیایو ئھلییـــو كارگی كلوپلی دروستكردنی خانووبرەی عراقیی، دواتر بووە كارگـــی كۆماری، ل ســـردەمی عبدولكریم

قاسم.

ئا: حمید بدرخان

یدو فیلی

بدواداچوون

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

ایی ز

٢٠١٠

/٢/٢

٢ تی

وبا)ش

١٣٥)

رە ژما

دیور

ك٢ی

٧٠٩

یم

ەشر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

5

تخ

سی

ژانرۆ

دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان ٢٠٠٠/١٠/٢٢ زراندنـــی لـــكاتـــی داملتواوبوونـــی تـــا ســـلمانی لشـــاری ئینسكلۆپیدیای ھولر ھر سربرزانو خۆبووردوانو لرانو جوامرفرازانس ل ك، كموو كارھ ناســـانو ماندوونخزمتـــی رەوتی بزاڤـــی رووناكبیری و ،نووســـیدا بووبـــژوویـــی و رۆژناممبـــ یـــك و دوو جبجـــی كـــردووە، كارمندەكانیشـــی گویـــان ب ســـرماو گرمـــاو شـــونخوونی و ماندووبـــوون نـــداوە، تنیا مبســـتیان خزمتكردنی رەوتك بووە، ك لسرەوە ئاماژەمان

بۆكرد. دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان گوـــی ب قســـی مرۆڤ بچكۆـــكان و س و لینیـــن ئاســـا كلفـــام و كاســـكادەیگوت:"ل مرۆڤی ئیسفنجی"مترســـن، چونك ئو پیـــاوە بوودەن ھردەمو قســـیك دەكـــن و الی ھـــر ئاغایك چیرۆكـــك دەخوننـــوەو الی ئاوكوفی

.ك دەندو بالۆرەیخۆشی، بزۆرجـــار كـــورد گوتوویتی:"پتـــی درۆ

"كورتئگـــر جارك یا دووجاریش پنج بكرێ یا باسی نكرێ، بم ل ئنجامدا رەش و سپی بدیار دەكوێ! ل ژمارە ١٣٢ی ٢٠١٠/١/٨ ل گۆشـــی"مرۆ" نووسینكم سوەندە دەردی كئ نووســـی، چونكنخۆشـــكانمان چشـــتووە، تـــا حدی ئـــوەی كارەكانمـــان بجبھین. بم سك ،ناشیرینان سو كر ئرامببلجـــوان و ئكادیمییكانی كوردســـتان و پیاوە ب شرەفكانی شار، نیانھشتووە مرامـــی ناحزان و كســـ بچووككان و كردوویـــن رنونیـــان و دی تـــبرگایان نیشـــانداوین. ئی ســـای ٢٠٠٨ ئـــو پیاوە جوانـــ ب حورمتـــ نھات نیھشت بدرخان دابخین، ئی پیاوی ویژدانیییگـــوت: بخت نرۆژانـــی ســـئگر بھین بدرخان لبر بارودۆخی نووســـران، ئـــی دابخـــرێ. دارایـــی كارمند و مامۆستایانی زانكۆ نیانگوت: ئگر مانگانـــ ئابوونمان داب نایین بدرخان بوەســـت. بدرخان نوەستا. بكـــو ئمجارەیـــان ب ھیممتـــی برای لیژنـــی كۆســـرەت"و گورەمـــان"كاك ئینســـكلۆپیدیای ئامـــادەكاری بـــای ھولر"اربیل"چاپكـــرا. ئـــو پۆژەیـــی یوشـــارە ھرچی كلتـــووری ئھ كـــكۆبكاتـــوەو لـــ دوو توـــی ١٠بـــرگ

پشكش ب خوندەوارانی بكات. بدرخـــان ھیـــچ كات ســـی لـــ مرۆڤـــی ناكســـبچ و مرۆڤـــی گـــل و مرۆڤـــی گلحۆو مرۆڤی رەش نكردۆتوە، بكو دەســـتكی خزمتكردنـــو دەســـتكی دیكی كۆكردنوەی ئرشیفی كۆمگای كوردەوارییـــ ل ھر شـــونكی دیكی ئـــم دنیایـــ ھبـــ دۆزیومانتوەش و

بومانكردۆتوە. ،مووانو بۆ ھمووانی ھدرخان ماب ت و بـــحورمـــ رە بــــــی نووســـماھوســـتكان و راســـتگۆیكان. ئگر ،مانر قبووھ مئ ،م بژمارەشیان كچونك نان پیداكردن ل رگای ملشكاندن كتـــر دروســـتكردن، كبـــۆ ی شـــو كئمیـــان بۆت كاســـبییكی عیـــار ٢٤، بم ئمۆ یا ســـبی ئوەش ئاشـــكرا

دەب و ئینجا دەب پنا بۆچی ببن. مـــق بدرخـــان سوپاســـی ھمـــوو شـــریف و پاك و بگـــردەكان دەكات، كـــ بـــ قمـــی خۆیـــان ب نووســـینی ری خۆیـــان، بكۆمپیوتـــ خۆیـــان، بـــونـــو ســـكنری خۆیـــان، ب ســـیدی خۆیان، بابت بۆ ئینسكلۆپیدیای ھولر بھنن و بوی بكنوە، چۆن سوپاسی ناوت، سوپاســـی دەوت و من دەستی ھموویان ماچ دەكم، تكا دەكم ئگر كموكوڕی ھب، یا ناوی ھونرمندك وە ببیركـــراوە، ئـــك لریـــا نووســـ ،رییی ھونشنیا كست بووە، تبمدنیابـــن چاپـــی دووەمـــی دەكرتـــوەو

.ویست نییژمارەی سپاردنیشی پلـــرەداو ل مینبـــری بدرخانـــدا ب د. برھم ئحمد ساح دەم: ك سرۆكی حكومتـــی ھرمی كوردســـتانو باش دەزان دەزگایـــك بوكراوەیكی دوو ڕە دەربكات جگ٢٤الپ ك بجار فتھل چاپی كتب و ٥ساڵ ب ئینسكلۆپیدیای ھولر"اربیل"خریك ب، مینحكی"دوو ملیۆن دینار"دەب. ھیوادارین د. برھم ئحمـــد ســـاح چاوـــك بـــ مینحكان بخشـــنتوە، بكو بتوانین كاری زیاتر چۆن ب وە كیننیاشـــی دەكین. دبكپشـــتیگری جگـــری یكمی ســـكرتری و كارانـــئـــ گشـــتی"ی.ن.ك"دە ســـادەكیـــن، دنیابـــ ب"٥"ســـاڵ دەتوانیـــن ئینسكلۆپیدیای كوردستان تواو بكین.

مرۆ (١٢١)

حمید بدرخان

حاجی ممۆپاییزی ســـای ١٩٧٠ بـــوو که له کۆلیجی ئادابـــی زانکـــۆی به غدا / به شـــی کوردی بومه قوتابی و بـــه ره و به غدا به رکه وتم. دیـــاره چوونـــی گه نجکـــی رووته لـــه و ھه ژاری وه ک به نده بۆ به غدای پایته ختی عیراق، وه رچه رخانکی نوی بوو له ژیانی مندا. یه که مجارم بوو له ژیانی ماه وه مان دوورده که وتمـــه وه و که وتمه نـــاو ژیانی پـــ زاقوزریقـــی زانکـــۆ. ھه ر لـــره وه ش بۆ یه کـــه م که ڕه ت بوو، له پۆـــی خوندن له گه ڵ کۆمه ک خوندکار به کچ وکوڕه وه بـــه تکـــه وی کۆبینـــه وه. ئـــه و ســـاه ، ســـای جه ژنی ســـه رکه وتنی کورد بوو، کوردبـــوون له به غدا مایـــه ی رزگرتن و ده ربینی ھه ست و نه ستی خۆشه ویستی بـــوو. به کورتی که وتبوومه به ر نۆرمکی نوی گوزه رانی ناو که شوھه وایه کی دیکه ، که ده بوو به ته نیا له شاری به غدا به خۆم رابگـــه م، به تایبـــه ت لـــه رووی گوزه رانی ژیان و شونی حه وانه وه م، بۆ به نده یه کی

رۆه ی خزانکی ھه ژاری ده ســـتکورت و که مده رامه ت، کارکی ئه سته م بوو. راسته ماه وه مـــان پالپشـــتکی گه وره بـــوون بۆ ده ستگرتنم له خوندنی زانکۆ، لوتکه ی ئه و پشتیوانی و ھاندانه م، خۆی له وەدا دیته وه ، که ماه وه مان بۆ خاتری مه یسه ربوون و کارئاسانی بۆ من که بتوانم بچمه به غدا، مه ه وه مـــان به ناچاری له دوای نزیکـــه ی پازده ســـان گه ڕانه وه گوند و له که ناری ماه مامه که م له گوندی شخانانی نزیک شـــارۆچکه ی پردێ، دایکم و خوشـــک و براکانم له خانوویكی بچکۆه حه وانه وه ، و خانووه که ی شـــارمان به کرـــدا، تاکو ،دابین بب ندنی منی پوی ژیانی خوبژکه کیه که ی ئه و کاته شه ش دینار بوو، باوکیشـــم له مله وانگه ی ئیـــداره محلی ھه ولر ببـــووه کارمه ند و ھـــه ر له وش، لـــه پـــاش رۆژانی ئاســـایی کارکـــردن له ژوورکـــی بچکۆالنـــه ده خه وت. ئـــه وان رۆژان بۆ من سه ره تای کاروانی ژیانکی ھجـــگار پ خۆشـــی و ناخۆشـــی بوون، له الیه ک به ژیانی زانکۆ و به غدای پایته خت ئاشنا ده بووم و ھاتبوومه ناو خه کانکی جیـــاوه زه وه ، له الیه کی دیکه وه بۆ به نـــده به پچه وانـــه ی رۆه ی خزانی خودا پداو و زه نگین، ده بـــوو به کوله مه رگی بژیم و به و ژیانه رابگه م، به تایبه ت ئه و پاره یه ی لـــه ماـــه وه بـــۆم دابیـــن ده بـــوو، تـــری ئه وه ی نه ده کرد له گـــه ڵ چه ند قوتابییه ک ژوورکی خۆش به کرێ بگرم، به کو ئه و ده مـــه کوڕه پوورکم له به غدا له گه ڕه کی (الفضـــل) ده ژیـــا و خاوه ن مـــاڵ و منداڵ بوو، فنکی (مه ریس) ی ھه بوو (چه شنه نانکی به په نیرو روون بوو). له گه ڵ ئه و رکه وتم بۆ شه وانه به دوای سعات دووی شه وه وه بچم له و فنییه کاری له گه ڵ بکه م

و له الی خۆیـــان له جیاتی کارکردنه که م، ژوورکـــم بده نی بۆ حه وانه وه و خه وتن. یـــادی به خر مه جیـــدی کوڕه پلکـــم زۆر به که کم ھـــات و ژورکی چۆل و ھۆلیان لـــه قه به رکـــردم و شـــه وانه و به درژایی ھه مـــو ھه فته یـــه ک، بجگه لـــه شـــه وانی رۆژی ھه ینی، له شـــیرین خـــه وی دووی شـــه و به خه به ری ده ھنام و ده چـــووم له فنییه کـــه کارم له گه ل ده کـــرد، به تایبه ت ئه نگوتـــک کشـــان کاری ســـه ره کی من بوو. له بیرمـــه ئه و ده مه له ژووره کـــه م یه ک پارچه حه ســـیرم ھه بوو، له ســـه ری پاده که وتم و له گه ڵ جاجمک و بالیفک، که لـــه ماـــه وه له گه ڵ خـــۆم ھنابـــووم. ھه تاکـــو نیوه ی ســـاڵ بـــه و کوله مه رگییه ژیـــام، که ته نیا یه ک پانترۆن و یه ک دوو کراســـی نیوقۆلم ھه بوو، ئـــواران به ر له خه وتن له ناو ئاوی ســـارد ده مشوشـــتن و له ژـــر حه ســـیره که لـــه ئوتـــوم ده داو به یانییه که ی که لـــه کار ته واو ده بووم، بۆ چوونه کۆلـــج له به رم ده کردن. ھه روه ھا یه ک جوتـــه پوی شـــه م ھه بـــوو. بۆ کارکردنی شه وانه ھه ر شه لواری کوردیم له بـــه ر ده کرد. به جۆرک ھه تا گه یشـــتمه نیوه ی ساڵ و له به شی ناوخۆ وه رگیرام و باری ئه و ژیانه پ زه حمه تییه م سووکتر بوو. لـــره دا ناب ئه وه له بیر بکـــه م، که کاک قادر مولود قوتابی ھه مان به شـــی کوردی بوو، دوو پۆڵ له ســـه ره وه ی من بوو، خه کی گه ڕه کی سه عدوناوه بوو له ھه ولر، له سکرتارییه تی یه کیتی قوتابیانی کوردســـتان کارمه نـــدی ژمریـــاری بوو بـــه ئـــواران، ھه ســـتی به ده ســـکورتی و ھه ژاری من کردبـــوو، جوامرانه مانگانه یارمه تییه کـــی ســـ دینـــاری بـــۆ دابیـــن کردبـــووم و له الی خۆیه وه وه ک ئه ندامی

یه کیتـــی قوتابیانـــی خۆیـــان ناونووســـی کردبـــووم کـــه چه نـــد براده رکی ئه قـــه سه ره تاییه کانی کۆمه ه پ ئاگادار بوون کـــه ماوه یه کی کورت بـــوو، له الیه ن کاک نه ریمان خانه قینـــی موفاته حه کرابووم و بۆ یه که م جار له الیه ن ھاوڕێ شاســـوار جاللـــه وە، کۆبوونه وه م پده کـــرا و ھه ر لـــه رگای ئـــه و ھاوڕیه شـــه وه ھه وـــی زۆرم بـــۆ درا، که کاركم بـــۆ بينرته وه ، به م مه یســـه ر نه بوو. له بیرم ناچته وه ، شاســـوار کاک ســـه ره مانگان ھه مـــوو له گـــه ڵ ھاوڕـــی ھـــژا عزیـــز محمود بۆ خۆشـــترین لۆقلتنه ی به غدا له گه ڕه کی (ابونواس و المسبح) ده عوه تی ده کردین. ھـــه ر له ڕگای ھاوڕیان عزیز محمود و یاســـین ئنوەر که رکووکی و ئه رسه الن بایزه وه به ناســـیاری حه مه قه ره داخـــی و نجمدین عزیز ناسیار بووم و له رگای ئه وانه وه فری خواردنه وه بـــووم، به م ھه میشـــه کاک حه مه قه رەداخی پـــاره ی خواردنـــه وه و نانخواردنـــی ئواره کانـــی ور ده کرد، چونکه بـــه ھۆی مامکییه وه له ھه موان خۆش گوزه رانتر بوو. زۆریش ده ســـت بو و چاوتر بـــوو.. له پال ئه م ھاوڕیانه ی خه باتی سیاسی و ھاوبیری به نـــده لـــه کولییـــه ش، کۆمه بـــراده رو دۆســـتی خۆشه ویســـتم ھه بـــوو که لـــه پشیانه وه ، صباح عبدو کۆیی، شیرکۆ فتحوـــ، رزگار عبدولـــرەزاق، وریـــا خضر، بھزاد ئيسماعیل. ھاشم حوسن، نوزاد رەفعت، محمد غریب، عومر رواندزی، رەفیق سابیر، عرفان که رکووکی و زۆری تر، که ناوه کانیانم له بیر نه ماوه . که دواتـــر ھه ندک له و براده رانه له ئه قه

رۆشنبیرییه کانی کۆمه ه رکخران. بشی چل و یك

كوردبوون ل بغدا ل سانی حفتاكان مایی رزگرتن بووخوندنوەی الپڕەكان... ئو رۆژو شوانی لبیرم ناچنوە

لوقمان كخوا داودی ئۆرمزیار رابـــردووی زیندانیی یشـــتن لـــگبۆ تسیاســـییكانی كوردســـتان و ھاتنـــدی خـــون و ئاواتی ل مژینی گلكمان. زیندانییانی سیاسی كوردستان ماندووترین و بخمترین كســـی ئم نیشـــتیمانن، برەنـــگاری پۆینـــوە بوایكـــی بـــئشـــكنجو ئازاركی درژخاینی ژر دەســـتی دڕندەترین رژمی سرگۆی زەوی بوونتـــوە، ئو رژمی ك ھیچ بھایكی و مرۆیـــی بنمایكی ئایینی و ئخقـــی و ویژدانی برامبـــر ب كورد تـــدا بـــدی ندەكـــرا. ســـانكی زۆری م بووم بتی و زیندانی رژرگایشـــمپبوونم ب پشمرگی یكتی نیشتمانی كوردستان و بردنی دووچكی دەوتی عراقـــی بـــۆ پشـــمرگایتی و بیـــاری غیابی ل سدارەدانم دەرچوو بوو. دوای سركوتنمان ل ھرشـــ بربوەكی رژمـــی بعســـی رووخـــاو بـــۆ دەڤری بـــۆ ھاتنوەمـــان و ســـركردایتیمان سنوورەكمان ل دەشتی ھولر بھۆی نخۆشییكموە بنھنی گڕاموە شاری ھولر بۆ چارەسركردن لو كاتانشدا ھمتی گرتن و راوەدوونان زۆر تووند بوو، دیارە قدەریش چارەنووســـی منی خســـتبووە زیندانـــی بعســـی رووخاو، وەمدا لھاتن ك لند رۆژدوای چ بۆیھمتكی جاش و ئمنی و ئیستخباراتدا

بناوی سربازی ھتوو گیرام. ی لـــڕەشـــبارودۆخـــی زیندانیـــش ھسدارەدان و ب چاوی بستراو سراوژر ھواسین و فالقو ئازاری دەروونی و تـــی لســـی و ناڕەحكژووری تاك لـــتاقت بدەردابوون. دوای شوو رۆژك ر بردمیانولی ھربازگزیندانی س لئمنی بلدەی ھولرو لكۆینوەو لدان و ترســـاندن و جنـــودان دەســـتی پكرد ستی زانینیان لبم ك بتاوەكو ماوەیجگای ســـربازیم بۆ ئمنی عسكری ھولریان بردم. دوای چند مانگك لوێ بۆ ئوێ، زۆربی زیندانی سربازگكانی سنووری شـــاری ھولریان پ كردم و تسفیری ئمنی عسكری موس كرام، تاریكـــی زیندانیی ك و لـــدوای ماوەیـــترســـناككاندا لـــ ژر ئشـــكنجیكی تونـــدی جســـتیی و دەروونی بجارێ ئومدم بژیان نمابوو. ل دوای زیندانی ئمنی عسكری موس تسفیری ئمنی بڕوبرایتـــی موســـ كرام، لوشـــدا خســـتمیان ژووركـــی ئینفیـــرادی و "٣" ھفتـــی ل زیندانـــی بـــووم، بجارك بیرو ھۆشم ب ھز ببوو تنھا ئسقانك مابووموە شتك بۆ ئازاردانی دەروونم و كـــم ون ل ئشـــكنجدابوو. دواتر برامـــ ژوورێ "٧" شـــتی ل بوو لگڵ چنـــد زیندانییكی غیرە كورد "عرەب" ماوەی چنـــد رۆژە لگڵ ئـــم برادەرە شـــتان خواردن و خوتن و ئاخافتنمان

دەكـــردوو، ئمـــش وەكـــو ئـــوان نیوە شـــتكمان ل ھاتبوو بتواوی لھجو ھســـوكوتی ئوانمـــان بـــكار دەھنا تاوەكو ھنامیان قاعی ژر زەمینكی ناو ئمنـــی بڕوبرایتی موســـ، وام دەزانی ئازادكرام. ئگرچی ئوێ رۆژێ ئیـــرادەو باوەڕمـــان تنھا خۆبخشـــینی كوردستان بوو، زۆریش ھبوون گاتیان بخبات و ماندووبوونمان دەكردو زۆر جدی و كارابوون بۆ خزمتكردنی رژمی دیكتاتـــۆری بعســـی كوردكـــوژ، كچی زۆریان ئســـتا خـــاوەن ماـــن و ئمش تری زەحمرحاڵ چارەسھ میوان. بو لـــ ھموو شـــوە ناحدالتییكی ئم ئزموونمان قبو، چونك پروەردەی شیمان نین لوە پشانازییی. ن. ك" ب"

خبات و تكۆشانی رابردوومان.ئیفادەكـــم گیرانمـــدا ســـرەتای لـــبســـربازی ھتوو دابوو شاھدیشم لســـرنبوو بناوكی تر خۆم لقلم بوو كرم نســـزانیاریان ل دابوو، بۆی

پشمرگم.بم شوەی ماموە تاوەكو ل بووردنی

گشتی سای "١٩٨٨" "شامل و كامل".بھۆی ل بووردنوە گواســـتمیانوە بۆ زیندانی بلدەی ھولر و لوشـــوە بۆ زیندانی محتی ھولـــر، دوای"١٨"رۆژ ـــر بردمیانولی ھتحم زیندانی لـــدادگای شـــمال ل موســـ و دوای روون لـــ راســـتی و دروســـتی بوونوەیـــان ژیانی ھتووم و پشـــمرگایتیم دادگا ئـــازادی كـــردم. دوای "٢٦" رۆژ لـــ ئازاد زیندان دادگای شـــمالی موســـ بوونم لداوای كردموە دیســـانوە بۆ مبستی گیـــران و دادگایـــی كردنـــم چوومـــوە بـــردەم دادگاو دادوەرانـــی ئوێ رۆژێ كوردم و ل د دەیانزانی كســـد لســـبووردنك شـــمولم دەكات، بم داوای كردم و خستمیان كردی" یان ل قومی"زیندانی زنجیرلی ل موســـ تاوەكو "٢٢" رۆژ "قومیكـــردی" یان بۆ ھنام دووبارە دادگای شمالی موسل بیاری ئازادكردنی دەركردو ئازادیان كردم. دوای مانگك و ســـ بارە دادگای شـــمالی موس داوای كردموەو گوای دادگای تمیزی گشـــتی دەوـــت رازی نبـــووە ب ئـــازاد كردنی مـــن، بۆی ئمجارەیان ب تواوی پوەی دیاربوو كل بووردنی گشـــتی شمولی وە، بۆیتشـــیمان بوونی پناكات و لدادگا تنھـــا فرمانـــی ل ســـدارەدانمی عفووكرد "٢" ســـاڵ حوكمم بۆ بایوەو "٦" شش ھزار دیناریش سزای ھردوو چككی بۆ پشمرگایتی بردبووم و ب حســـاب نمگڕاندبووەوە بۆ دەوت. ل وەزیفش فســـ كرام، دوای دادگایی كردنـــم و حوكـــم بوونم ب دووســـاڵ بۆ بسربردنی ماوەی حوكمكم بفرمانی سرانی رژمی بعسی رووخاو ندەبوو ئمـــ ببردرین زیندانیانی "ئبوغرب" یا

"بادۆش"، دەبوای لم شارەی لی پۆلیس بووین ل زیندانی "توقیف و تســـفیرات" ین، بۆیواو بكمان تكمـــاوەی حوكمرۆژكی زیندانی ئم ب قدەر ســـاكی زیندانـــی "ئبوو غرـــب" و "بادۆش" بوو، تمـــن تپـــڕی و ناگڕتـــوە ھموو گنجتـــی و جوانیمـــان وەكو شـــت یا كان و لر زەمیینتاریكی ژ ل مردوویژر كاریگریی جالدەكانی بعسی زام و كورد كوژ بردە سر، ب بشانازییوە ل خۆشویستی كوردستان و سربخۆ بوون و دامزراندنی دەوتی نتوەییمان بـــوو، نوەكو مخابـــن ھرمكی حزبی و خزمایتی. بھرحاڵ چارەســـری و گـــۆڕان محا و تـــا ئاخریش خرب و

خوداش ئم ئزموونمان بپارزێ.. رۆژانـــ شـــوو بســـربردنی دنیـــای زیندانیمان تنھا بیركردنوەو چاوەڕوانی رۆژانی ھاتنی خاوو خزان و منداكانمان بوو. منداكی تمن "٥" ســـانم ھبوو بناوی "شونم" زۆرمنی خۆش دەویست كـــ دەھاتنـــ الم و منی ل نـــاو قفزی زیندانیدا دەبینی زۆر حزی ب باوەشـــم دەكـــردو ھوی دەدا ل قد شیشـــكانی قفزی زیندانیدا بگات الم و بت باوەشم تۆزێ ســـۆزی باوكایتی پ ببخشـــم، بـــم بم ئاواتی نگیشـــت و ھموو جاریش پی دەوتم باب بۆ نایتوە ناومان م منارەنجام ئرە. سی لو چی دەكزدە جوان و شیرینم ل غمی من گیانی لدەستدا. ب منیش رۆژی وەفاتكی خبـــرم وەرگرت و توانیم ببی "٤٠٠" دەرەوە لـــ مـــدینـــاری سویســـری ب كـــی زیندان بئمورڵ مگزینـــدان و ل مانی ھاتمر"ی ســـلریف "عومناوی عنخۆشخانو بۆ دواجار بینیم و ب ئاھو

كسركی گورەوە گڕاموە زیندان..

و مـــاف كارانـــی جـــبج ئســـتاش ئیمتیازاتی زیندانیانی سیاســـی تنھا كار لســـر دادگایی "پـــورە" دەكن ئوانی زیندانی سیاسی زیندانی "ئبووغرب" و

"بادوش" بوون.لـــرەوەش ب بش بووین لگڕانوەی

تۆزقا لماف سروشتییكانمان..دوای تواوكردنی "٢" ساڵ حوكمكم و

فس بوونم ل وەزیفكم.بوومـــوە ســـربازی ھتوو ل ھولر لـــ ماكی خۆمدا خۆم حشـــاردا بوو وە گیران بووم لچاوەڕوانی دیســـان لژیانكـــی ئاۆزو پ مترســـی و نادیاردا

بووم.تاوەكو راپڕین دەســـتی پكرد و یكم رۆژو یكم ســـاتی ھسانوەی میللت لدامودەزگای دیكتاتۆری بعسی رووخاو یادی بخر "حاجی مولوود كخوا داود" ی ئۆرمزیـــار ســـرقافی گنجكانـــی گڕەكـــی رزگاری شـــاری ھولـــر بوو بـــۆ چوونـــ ســـر منزەمی كـــوران و ئازادكردنی. كۆچ ڕەوكش چووین ئران ل ئۆردوگای دلزێ چند كسانكی ئم یان لنو كی بشـــوازییپ ئۆردوگایكردین و ماوەی چند رۆژك خزمتیان كردین دەرچوون ھاوڕی زیندانیم بوون

ل زیندانی ئمنی ھولر..ئـــۆردوگای لـــ رۆیشـــتنمان لـــدوای دلـــزێ چووینـــ شـــاری نغـــدە دوای مانگـــك لوێ و گڕاینوە كوردســـتان و بووموە پشـــمرگ لـــ ھزی "١٠"ی دەشـــتی ھولر وەك رابری سیاســـی بتالیۆنـــی "٥"ی شـــمامك، لم چندین ســـای پشـــمرگایتیم دوای ڕاپڕین پلـــی "پ. م" پلـــی "رابـــری سیاســـی" پلی "ئفســـری ئیـــداری" ھتـــا دواییم وەرگرتـــووەو قۆناغكانی ب مووچیی دوومانگ و ســـ یی و بم مووچو كمانگ مووچیـــك و گرانی و قاتی قی و "١٠" ســـاڵ ئاوارەیـــی و زۆری مناڵ و تا منداكانم گورە بوون و "٣" كوڕیشم وەك پشـــمرگی یكتـــی نیشـــتمانی كوردســـتان ھاتن میدانی خزمتكردنی ربازی پیرۆزی كوردایتی و بشـــداری شڕی دیكتاتۆری بعسی و شڕەكانی پككو "جوندی ئیسالم" و ھتا دواییان كردو ب دابان بردەوامن ل ڕیزەكانی

"ی. ن. ك".ل شـــڕی پككـــ ل قندیـــل ل چیای كورزینـــ بھۆی ســـرماوە "٣" پنجم بایـــوەو دواتریـــش پـــ و القـــی چپم بـــ تـــواوی بایـــوە، ئگرچـــی پ و القكی تریشـــم لـــ مترســـی بینوە دایـــو ســـركردایتی "ی. ن. ك" ئاوڕی تواوو جدی ل داومتـــوە ب زیادەوە ھاوكاریان كردووم ھموو جستشـــم لم پناوە ببتوە سرفرازو شادومانم تنھـــا ئاواتـــم فرمانەوایتـــی یكتـــی

.نیشتمانی كوردستان

"ئگر دونمان لبیربت بوامان ب سبین بھزە"

لوقمان كخوا داودی ئۆرمزیار

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

6

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

ئا: بدرخان یانی رۆژی "٢٠١٠/١/٢٨" ببرلســـئامادەبوونـــی ســـعدی ئحمد پیرە ئندامی مكتبی سیاســـی "ی.ن.ك" و نونری كۆســـرەت رەسول علی جگری یكمی ســـكرتری گشـــتی ســـرۆكی نونـــری و "ی.ن.ك" حكومتـــی ھرمـــی كوردســـتان و نندامانـــی حـــزب و الیر و ئنـــنوسیاســـییكانی كوردســـتان و ئدیب و نووســـران و رۆشنبیران، دەزگای چـــاپ و بوكردنـــوەی بدرخـــان ب ھـــاوكاری لقی ھولـــری یكتی نووســـرانی كورد چلـــی ماتمینی

خالید جووتیاری برز نرخاند.دەســـتپكی لـــ ســـرەتاو لـــمراسیمكدا ئامادەبووان دەقیقیك وەســـتان بۆ گیانی پاكی كۆچكردوو، دواتـــر وتاری لقـــی ھولری یكتی نووســـرانی كورد لالین مسعود پرشان خوندرایوە، پاشان وتاری كۆســـرەت رەســـول علـــی جگـــری یكمـــی ســـكرتری گشـــتی لالین ســـعدی ئحمد پیـــرە خوندرایوە و خـــودی ســـعدی پیـــرەش چنـــد وتیكـــی بیـــرەوەری ئامـــزی خۆی كۆچكـــردوو جووتیـــاری لگـــڵ گایوە، وتـــاری مكتبی ناوەندی لالیـــن "ی.ن.ك" راگیاندنیـــش كـــوردەوە خوندرایوە، ئیســـماعیل ھروەھـــا وتـــاری دەزگای چـــاپ و لالیـــن بدرخـــان بوكردنـــوەی رپرســـی دەزگاكدرخان بمید بحكمالیـــش زیـــرەك خوندرایـــوە، وتاری ســـرۆكی حكومتی ھرمی فیلمكـــی خونـــدەوە، كوردســـتانی دیكۆمنتیش ك برھمی تلفزیۆنی گلی كوردستان و دەزگای بدرخان بوو ل ئامادەكردن و دەرھنانی ستار محمـــد ئمین نمایش كـــرا، كۆرای قی دم دمیش لالین تیپی باواجی كۆی نمایشـــكرا، ل كۆتاییشدا وتاری بنماـــ لالیـــن جووتیـــاری كوڕی خالید جووتیار خوندرایوە، ك ئوە

دەقكی بوو:میوانانی بڕز...

بنماكمانـــوە و خـــۆم بنـــاوی بخرھاتنكی گرمتان دەكم، گرچی تنیا بخرھاتن و ســـوپاس كردنك دەكات، شـــرمزاریمان تووشـــی چونك پیاوەتـــی و ماندووبوونكی نیا بت وەی كورەترە لوە زۆر گئبخرھاتن كردنك پاداشت بدرتوە، ب بووایتوانامـــدا ھ ل جا خۆزگـــ م، كستی خۆم دەربك ھیندەربل ئاســـتی وەفاداری ئوەی بڕز و جمـــاوەری وەفـــاداری ئـــم شـــارە درینی پیـــرە ھولـــرێ و تواوی برادەرە دسۆزەكانی ك ل شارەكانی

ترەوە ھاتوون.بڕزان...

رم بـــدەن بناوی "خالید جووتیار"ی مســـۆزی بخی دگوپكباوكـــم چ ز، چونكڕوەی بر ســـینگی ئســـھرخـــۆم دەزانم جووتیـــاری باوكم كـــردەوەو كارو رۆژانـــو لژیانـــی پیوەندییـــ كۆمیتییكاندا چندە دسۆز و بھوست بوو، وا ئوەی بڕزیش دووقات و ســـ قات ھقی

ئم دسۆزیی دەدەنوە.بڕزان..

لم چلی ماتمیندا ناموێ باســـی مژووی ژیان و برھمكانی "خالید جووتیـــار"ی جوانمـــرگ بكم، ئو بابت بۆ برادەرانی نزیك و كســـانی پســـپۆڕ و رۆشـــنبیر بجدم، تنھا ئوەی باســـی دەكم، ك جووتیاری كۆچكردوو ل سای ١٩٥٣ ل گوندی "كندارەقـــل"ی دەڤری كندناوەی باشـــووری ھولر لدایك بووە و تا تمنی ھرزەكاری ب رۆشنبیرییكی پـــروەردە ردانـــم و دەشـــتكی كـــراوەو ژیانـــی منداـــی و گنجیاتی لگـــڵ مامۆســـتا "ســـیفدین علی"

بسر بردووە.ئو مرۆڤكی دساف و بھوست و كمدوو بوو. ھموو ژیانی خۆی لگڵ برادەرە دسۆزەكانی بردەسر، تادوا ســـاتكانی مرگی ناوادەی ن كسی لخۆی عدزو تووڕەكردو ن خۆشی لكس تووڕە بوو، ئو مرۆڤكی ھمن و لســـرخۆ بوو، حزی ل شـــونی غی دەكرد، برەباق من و دوور لھ ناسخۆشی ھتووشی ن تی كتایبتنگی ھاتبوو، تنانت ل چایخانی

مچكۆش ل دەرەوە دادەنیشت.باوكـــی رەحمتیـــم زۆربـــی رۆژانی

ھینـــی منـــی لگـــڵ خـــۆی دەبردە دەخانو ھر لنزیـــك قاوەخانی مچكـــۆ تـــا كۆتایی مزگوتی شـــخ دەڕۆیشتین نقشـــبندی مســـتفای و ھـــر شـــتكی كۆنـــو فۆلكلـــۆری سرنجاكشی بدیبای بھر نرخك بووای دەیكی و منیش بۆم ھدەگرت

تا لناو سیارەكمان دادەنا.

ئـــوە رۆشـــنبیرییكی دەشـــتكی و عشـــقكی فۆلكلۆری بوو، ك لگڵ خونی تكڵ ببوو، ئستاش ماكمان وەك مۆزەخانـــو ئنتیكخانیكـــی فۆلكلۆرییـــ و ھاوشـــان لگـــڵ "د. عدوســـ كاك و پتـــی عومـــر شـــخانی و كاك ئســـعد عـــدۆ و مامۆستا مالداود شـــۆڵ و پارزەر تاریـــق جامبـــاز و مامۆســـتا پیرداود

مخمووری".بڕزان...

خالید جووتیاری بھشـــتی خونی جـــوان و پمیی لدـــ گورەكیدا ھبوو، ك خوازیار بوو ل ئایندەیكی ن، بـــۆ نموونبكر جبنزیكـــدا جھمیشـــ ھیـــوای دەخواســـت كورد ئازادبـــ و ب خونـــی دیرۆكی خۆی لدایكبوونـــی ھروەھـــا ،شـــادببگیشـــتنی میتۆلۆژیـــاو گۆڤـــاری "جووتیاری" كوڕی ب دەستگیرانكی ئاوات و ئومدی سرەكی ئو بوون، ك ئم دوو ئاواتش ل ھنگاوەكانی كۆتایـــی جبج كردندا بوون، بم مرگی ناوادەی رگای ندا ب ئاكامی

.دڵ بیانبینل كۆتاییدا ب پویســـتی دەزانم ڕزو سوپاســـی بنماكمان پشكشـــی م، كـــبكـــ ســـۆزانو دگشـــت ئـــ

ڕاستوخۆ یان ناڕاســـتوخۆ رۆیان ھبـــووە لـــ ســـازدانی ئـــم چلـــی دەنـــگ بوكردنـــوەی ماتمینـــو و باســـكی و ســـوپاس بـــۆ ئـــو بڕزانـــی ك برھمكانیان بۆ ئم چلی ئامادەكردووە یان ل رۆژنامو

ئستگو تلفزیۆندا بو كردۆتوە.پزانینـــی و ســـوپاس ھروەھـــا خۆمـــان ئاڕاســـتی بڕـــز "جگری ســـرۆكی ھرمی كوردستان بڕز علـــی"، رەســـول "كۆســـرەت كاك ك ئركـــی ب چاپگیاندنـــی گۆڤاری "میتۆلۆژیای خست ئستۆ. سوپاسی دەكیـــن، رووناكبیرییـــكان دەزگا ك بشـــداریان كـــرد ل مراســـیمی بخاكســـپاردنی خالیـــد جووتیـــاری خوالخۆشـــبوو، ھروەھا سوپاســـی یكتـــی ماندووبوونـــی و ئـــرك نووســـرانی كـــورد- لقـــی ھولـــرو بوكردنـــوەی و چـــاپ دەزگای بدرخـــان دەكیـــن، كـــ ئـــم چلی خوالخۆشـــبوو بـــۆ ماتمینیییـــان سازكرد، سوپاس بۆ بڕز مامۆستا سیفدین و مامۆستا "بكر مستفا" لپرسراوی مبندی "٣"ی "ی.ن.ك"، تـــی باوكمـــی داوە لـــزۆر یارم كـــسوپاســـی زۆر كاتـــكان. ھمـــوو

بڕزیان دەكم.ھمـــوو سوپاســـی ھروەھـــا ئامادەبووانـــی ئم چلیـــ دەكین و ئوانی ك ل شـــون دوورەكانوە

ھاتوون.ســـوپاس بۆ خكی شـــاری "كۆی"ی بڕز و بـــۆ ھموو ھاوڕیانی باوكم م كوردســـتانكی ئـــنر شـــوھـــلبـــۆ ھاتـــوون بخربـــن، ســـوپاس پارزگاری ھولر و عبدولرەحمان كانبی و تحسین رەسول، سوپاس كان كحزبـــی و حكومیی نبـــۆ الی

ئركیان كشا.داواكارین لخوای گورە سبووری ھموو الیك بداو خوالخۆشـــبووش

ب بھشتی گورە شاد بكات.جی ئاماژەی ھر لو چل ماتمینییدا گۆڤـــاری میتۆلۆژیاو پاشـــكۆی خالید جووتیـــار میتۆلۆژیایـــ ك لـــ الین بوكردنـــوەی و چـــاپ دەزگای بدرخان چاپكرابوو، كۆسرەت رەسول ئركی چاپكی گرتئســـتۆ بسر میوانـــان دابش كرا، لپاڵ ئوەشـــدا فیلمـــی دیكۆمنتی " خالیـــد جووتیار میتۆلۆژیای" ب نوســـخی ئۆرجیناڵ بســـر ئامادەبووان دابشكراو لقی ھولری یكتی نووسرانی كوردیش دیوانـــ شـــیعری پیاســـی ئوارانی

ھولر بچاپگیاندبوو، دابش كرا.وتـــار چندیـــن ،باســـ شـــایانی كات كمـــی لبـــر ئامادەكرابـــوو، نتوانـــرا بخوندرنـــوە، بتایبتـــی مندای ســـردەمی یادەوەرییكانـــی مامۆســـتا ســـیفددین، ھرچنـــدە پشكشـــكار (ئیســـماعیل برزنجی) مامۆســـتا لـــ لبوردنـــی داوای ســـیفددین كرد لبـــر كمی ماوە،

ناتوانین بیخونینوە.بم ئوەی جگای سرنج و تامانی زۆرك ل میوانان بوو، ك ھاوڕیانی ٤٠ سای جووتیار ن لسر قبران

ن ل چلكشییوە قسیان نكرد.

بختمان ھبوو ئو ھبژاردنی عراق ب لیستی كراوە بوو، ئگینا چقۆكشكانی ئرە و ئوێ حیایان دەبردین.

ل رۆژی راگیاندنی لیســـتی ھاوپیمانی كوردستان ل شاری ھولـــر، یكك ل وتاربژەكان لـــ جیاتی ژمارە ٣٧٢ گوتی: ١٧٢، برادەركیـــش پی گوت برا ئو لیســـت ل ئھواڕەكانی ھ ك قی نییناھ رە. كاكـــك لن راقیـــش نییجنوبـــی عدەكات، چونكـــ ئو رۆژە ئیرتیجالی وتارەكی دا نك بۆیان

نووسیبت؟!!.لۆگۆی لیستی ھاوپیمانی كوردستان نا شرعیی، ئوە قسی نونری لیســـتی گۆڕان ل كۆمیسیۆنی بای ھبژاردنكان،

ئای لوە خۆیان پی ل خكی ئاقترە؟!!.خۆتان چســـپاند یان ئۆپۆزیســـیۆن؟ پرســـیارك لۆ د. شاھۆ

سعید؟!!.یكگرتوو و كۆمی ئیســـالمی دەرسیان ل رابردوو وەرگرت و ئمجـــارە ب تنھا بشـــداری ھبژاردنكانیان كرد، بخوا

سیرە وادەزانن بوەی؟!!.بم دواییان رۆژنامی كوردســـتان راپـــۆرت داخرا، ل پك "رووبـــر" لـــ دایـــك بـــوو، منیـــش نامیكـــم بۆ ســـكرتری نووســـینی ناوبراو نووسی بو شـــوەی:(وە شھاب یك و شـــھاب دووم زانیوە، بـــم رووداو یك و رووداو دووم

نبیستووە؟!!. سایق تكسییك ب بۆ بۆڵ وتی:" ئم حكومت وەك مندای

زڕ دایك سیرمان دەكات" پارزگاری سلمانیش ب وەكالت پی گوت نختك ویژدانت

ھب رۆ؟!!. می كوردســـتان لركی دوورە دەســـتی ھقایمقامـــی ناحییرگـــی ئیم ئیســـتیقالی تقدیمی وەزارەتی تندروســـتی

كردووە، دەزانن بۆ، چونك ئمساڵ نوتی وەرنگرتووە؟!!.ھردوو بای یكتی زانایانی ئیسالمی كوردستان یكدەگرنوە،

ھی ب.... تازەدن بۆ شیرینی؟!!.حوســـن سعیدی یاریزانی كۆنی عراقی ویستی ل زاویكی

دیكوە گۆبكات، بم نیانھشت؟!!.ئرێ دیندار زباری بۆ وایكرد؟ ناكرێ ئویش سر ب كوتلی كابرا بووبت؟! نا بوا ناكم، بم ھژن ل سیاست و شتی

.عالنزۆر م تو بابل مـــوراد قرەیالن دەت: " ل ھرموە كاری ســـیخوڕی بۆ توركیا دەكرت" منیش دەم باوی كاری جاسووســـی نماوە

قوربان، ئم تیجارەت و تۆ ب شتی دیك تیگیشتووی؟!!.مزەندە دەكرێ، ئم جارە تقی خۆشـــی ل شـــاری ھولر

رووندا، لبر ئوەی بمنتین؟!!.سیاســـییك ل مامۆســـتایكی ئایینی پرســـی؟ گر بودجی حكومتـــی ھرم بشـــبكین چنـــدی وەبر ئۆپۆزیســـیۆن دەكوـــت؟ ئمیش وتی" پاداشـــتی ئـــوان الی خودای برای

موسمانم"؟!!.پدەچ جوھر نامیق نختك ب خۆیدا بچتوە و بگڕتوە بـــۆ كچی خۆی بكات چـــاك دەكات؟ كاك باوانی، وە ـــما

قوربانی كوڕی خكی؟!!.شـــكری بایعی ئو مانگ دابشـــدەكرت، بم دەرمانچای

لگدا نیی؟!!.فرھنگ گۆمشینی ئو رۆژەی مام جاللی بینیبوو ل خۆشیان

دەمی بۆ یك ندەھاتوە. بۆ وەناكی كوڕی قۆز؟!!.برادەرانـــی گـــۆڕان دەن نونری ئم بۆ ســـرۆك كۆماری

عراق مام جالل نیی، دەترسم ساح موتگ بت؟!!. رۆژان ل سعود بارزانی پانزە رۆژان چووە دەرەوە، ٤ دانمئمریكا مایوە و ئوەی دیكشـــی ل نمسا بسربرد. ئو

گشتانش خۆش ھا؟!!.

رای پش وەخت

دزار حسن

یرووناكبیر

واریقاتعزیزی مالی رەش

خوشككی نقوستانم ھبوو. و رەش چوـــو و چـــپ ناشـــیرین و دەم و چـــاو لپر .ـــكورت و بمـــوو لپـــرو عاجباتییكی وابوو سربقوڕ بیدیتبا ل حریت و ھۆڕی دەدا. كس نھاتـــ خوازبنی و تا .ۆیشـــتباییـــی خۆیدا بربخوداش نسیبی ھڵ نلقاند

بوو.ڕۆژـــك بـــۆ كلوپـــل كین لگـــڵ خـــۆم بردم شـــاری

ھولر.كاتـــی نیـــوەڕۆ مـــن بـــۆ نوژ

چووم مزگوت و ئویش چووە ماك.ك گڕاموە دیتم ئو مای "عیشـــۆك"ی چوو بووێ ل ژن و منداڵ و نواڵ سیەی دەھات و دەرزیت ھبدابای ب زەوی

ندەكوت.ل دوە ھترەشـــم چوو. گوتم : "ئیلالو بیلال شـــتكی بسر ھاتووە". ل شـــرمان گوم ب عشـــامات زۆرەكـــ نداو دڕم

پدان.كاتك گیشتم ژۆرێ: "دیتم: عیشۆك ب زنجیر بستراوەتوەو

ژووژنكیشی ل برۆكی دراوە".تومز ماك دوو رۆژ بوو مندایان ببوو بشـــوەی لقم

دەدەن.ھركـــ چاوی ب مـــن كوت ل ھۆڕژنی گریانـــی داو گووتی:

.دەستیانم قوتارك ھیزە وسوو دەخیلت بم تا زووە ل"ب ھزار ســـوندو عندەك، دۆنك و نای علی تا قناعتیان

ھات..وە نییو شبنیادەم

.یقین كی راستچیرۆك مبینی:. ئت

دەزگای بدرخان و یكتی نووسرانی كورد چلی خالید جووتیاریان برز راگرت

رەھبری سید برایم كزەبـــای مرگ لباخـــی ژیان، گوی گـــش وگورەش لالســـكی ناســـك زی چـــی قووتـــی دەكاتـــوە، لـــروح و زیندەیـــ لـــو زەویی، كچی زەوی دەیكاتـــوە خـــۆراك و قووتی ســـر ژیـــان و مـــرگ دەداتـــوە، سوڕھنرە، ھرچی چوو نھاتوە، ئحمدی خانی پی وای خولی ژیان

سرھدەداتوە :مـولك و ملك و فلك بجارەكبیلجومل ت چـكـرن تبــارەك

ھۆشـــمندێ بیـــر تیـــژێ، دەبـــژێ : گۆڕستانكان بۆ شوورە دەكن ؟ خۆ ئوەی ل ژر خاك ھرگیز نایتوە دەرێ، ئـــوەی لدەریـــ و زیندووە نایـــوێ بچت نـــاوی، ئیـــدی تانۆك و تامانـــی ناوێ، خۆی گـــۆڕ تنگ و تاریـــك و دوا ھوارە، مردن خوكی قوول و ب خون و ب ئازارە، ھور ،یستوەی رۆح و داڕزانی جبوونوازھنان لجیھانی مادەو سروشت، مائاوایی كردن ل گشت شت، مرۆڤ خۆی ســـد ساڵ ناژی، كچی خمی ر لـــتی، مردنـــی ھـــیزار ســـاھـــپشـــو گۆڕ و ئارامـــگا دوا مایتی! ،نۆرەیبن ،ی نییـــوانمـــردن پ ..ن بـــ تمن! مـــرۆڤ نھنی مرگی نزانیـــوە، حزرەتـــی حاجـــی قادری كۆیی، بھرزانی دەدا دوڕی گرانی،

فرموویتی :ب بسـت فـلـك ئاشـكی وای ناوەتــوەبـۆ ھــاڕینی ئمــ چ عجـایب دەگــڕێ !

ئـم دەسـت ك چـوو دەستیكی تازەیـ دێ

مـعـلــــووم نبوو ئم كشــــم كشــــ كی دەبێ

عـــالـم ھمــوو مـردن لغـمـی زانینـیئــــــم حیكمتیــــان نزانــــی ھیــــچ لــــی

مــگڕێئی مرگ ئرێ گردگار، بۆچی لت ستاندینوە مامۆستا جووتیار، دەزانی چ ئازیزێ بوو، چند خۆشویســـت، پســـپۆری ڕۆژنامـــوان، شـــاعیر، ھرەی لیـــران، فۆلكلۆریســـت، بحدەباری، دیارە ١٣ برھمی لشیعرو نووســـین و وتاری، شاگرد و نوەی حزرەتـــی حاجی و بدرخـــان بوو، حزرەتـــی حاجی بر لـــوەی یكم ڕۆژنامـــی كوردی بتـــ دەرچواندن چـــوار جـــاران لشـــیعرەكانی نـــاوی ناوە، كۆیی ھ(ریـــدەو جڕۆژنام)گر شـــاری شاعیران و ڕووناكبیران ڕۆژنامنووســـان مامۆســـتای و بووبـــ، خالید جوتیـــاری نمر، بر لـــ ھموو كۆییـــك دەركی بگرنگی یكـــم كـــردووە، ڕۆژنامگـــری ڕۆژنامی لكۆی دەرچواندووە، یكم گو( ھاموون)ی لدەشـــتی ھاموون دا چاندووە، ڕۆژنامـــی ھاموون ٥٦ ژمارەی لـــ دەرچـــووە، جووتیاری سرنووســـر تمنی لگڵ تمنی (ھامـــوون ) بـــووە، ٥٦ ســـاڵ ژیاوە، ئو زات شیاوە، بریا تمنی ھاموون ل چونك ،ژتربوایـــو جووتیـــار درزۆر بوار شۆڕەســـوار بووە، بوردی پی بحیران بردووە، جگ لوەش، پشـــمرگو تكۆشر، ب ھوست و كوردپـــروەر، ســـرەڕای لكۆر

و سرنوســـر، وشی شكر، خۆی شیرین كچی شیرینی كوشتی، سینگ و دڵ فـــراوان، لبر چـــاوان، كچی تنگ نفسی تنگی پ ھدەچنی، كـــپ و دەروون ســـپی، كچـــی كـــپ داگڕان خستی، گرچی ل زۆر باخان نزری خوەبـــڕـــی دەچنی، بگوو بانـــك بوو، كچی پـــارەو خزنی یام ئاسا، خۆش خولق و ببوو، خنپرۆش، بزەوق و مشرەب خۆش، وام دەزانی لمرگ و پرسی خالید جووتیاری ھرەمی ئھرام و منارەی ،قــــــوی باواجـــی دەلچۆلـــی و ك

:مر دەروەك جاھیدی نھفـلك سووتا لئاھی مـنمـلك گریا لڕاھی مــن

عجب بختی سیاھی منجـارێ لخـو نبوو ئاگا

نخۆش كـــوت ھاتم، ســـو پگیی ھاتم، وەختی رووح كشـــان نھاتم، نازانـــم بۆچـــی، نگیم كۆچـــی، ... جـــا من دەم بـــ قورئانـــی مالیان، بتوراتـــی فقیـــان، بســـیپارەی جوولكان، بمرقدی گورەو گران، ڕاســـت ،شـــتییھخالید جووتیار بدەیخـــواردەوە ھرامـــ شـــربتان، لخفتـــان، بـــوو بۆخمەونـــی لئژمتـــان، چونك بـــ فتوای ھمن

حرام نبووە:مـی حـ بۆ منی وران ماڵ

بۆ منی سرگشتی ڕووت و ڕەجاڵبۆ منی با بردەی گـردە نشــینبــۆمـنی دڵ پ ل ناسۆرو بـرین

كم لرەیستمن ئیران، ئرێ حئ

ئاوابووە، لچیای قرە چوغ و قراتی برادەرینـــ ـــرێ، براینـــولپیـــرە ھنازدار حیرانی كندارە قل و قراج مامك و مركیـــنـــاوە و شـــندو كشین دەگن، بۆ ئازیز و بھرەدارو

جوامرێ ! جوابكی برن سری ســفینیئاگری تبردەن گــیای نھینی

جوابكی برن میری خۆشــناوانل خۆ حرام كن موژ و دۆشاوان

ھربـــن : ممكـــن لۆمـــ، ھر ڕۆ ڕۆم، دەبوو خالید جووتیارەكی من، ڕۆ بئمكدارەكی من، ڕوڕەسمی ناشتن و پرســـی جیاواز بوای، پاك شۆرابا بنمی شـــونمی گوزاران، ب ئارەقی گۆناو ســـینگ و برۆكی نازداران، ب تنۆكی فرمسكی خزم شـــۆڕو گوێ ب گـــواران، بڕحانی تڕی مرعـــوزاران، دەبوو كفنكی و ھ پولـــنـــگ و پڕەی ھپـــلو گوـــ و بیبـــوون بوایـــ تنك و ناســـك، ناو گۆڕەكی بپڕە موچی كـــوی ســـپی و تورم و پشـــمی ئاوریشم ڕاخرا بوای، نازدار حیران و چاومســـتان، شـــل و مـــل و چاو بكل و باخر شۆڕ و خۆشویستان، ھیان گرتبا، بیان بردبا بۆ گۆڕستان، لوێ حیـــران بژان، یك ب خۆیان بیان كردبای ،كردایھ یرانیان تحڕۆژی حشـــر، ئاخر خالید جووتیار نمـــرە نمـــر، تا شـــیعر و حیران و الوك و كـــۆڕی یـــاران بمنـــ، ناوی ھرگیز ناب بزر، ھۆ كاكی جووتیار

خرمانت گوڵ بوو ... !

خالید جوتیار و رۆژنامی ھاموون ھاوتمن بوون!

جووتیار خالید جووتیار وتاری بنماكی دەخونتوە ٢٠١٠/١/٢٨

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

ایی ز

٢٠١٠

/٢/٢

٢ تی

وبا)ش

١٣٥)

رە ژما

دیور

ك٢ی

٧٠٩

یم

ەشر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

7

یاس

سی

پارزەر: كمال محدین گڕانوەمـــان بۆ مـــژووی زۆر كۆن لســـر كوردو كوردســـتان سرئشـــو تووشـــی رەنگـــبۆچوونی راســـت و ناڕاســـتمان بكات، بم ئوەی ك زۆر زەق و دیارو بردەستن، ئو راستیانی

خوارەوەن: ١- لنگرگرتنـــی كشـــتییكی حزرەتـــی نـــوح ســـوی خوای لبت، لســـر شـــاخی ئـــارارات و رووكردنـــی حزرەتـــی نوح و منداكانـــی "حام، ســـام، یافث"و كشتییكانی كرنشینباقی س مستا ئئ كانی، كرەو ناوچب ناومان ناوە كوردستان و بووە بنیشتیمانی گلی كورد، بگیكی حاشا ھنگرە، ك لپاش تۆفانی نوحـــوە ناوچـــی كوردســـتان ئاوەدانكراوەتـــوەو ھـــر لووە تا قراغـــی شـــاری"ئوور" ژیانی ختـــی و ھۆزایتـــی تـــدا پیدا بووەو وردە وردەش ئم خ و ھۆزان برەو باكوور و باشوور و رۆژھـــت و رۆژئاوا پرەیان

سندووە. ٢- مژووی ئشكوتی شاندەر نزیـــك لـــ گوندی"چرمـــۆ" و چمچماڵ لناوچی ســـلمانی، ئاشـــكرا جیھانـــی ھمـــوو بـــۆ كردووە، ك سرەتای دۆزینوەی كشتوكاڵ و ئاگر و بخوكردنی ئاژەڵ و دروســـتكردنی خانوو بۆ ژیانی چسپاوو وازھنان لژیانی گڕۆكـــی، ھروەھا پشـــكوتنی دانیشتوانی ئم ناوچان لڕووی كلتوور و پیشسازی و كلوپلی ژیـــان و دۆزینـــوەی ئســـقانی حیوانی"دەیناسوور"ل ئشكوتی دیاردەیكی دیســـان شـــاندەر، گورەیـــ بـــۆ توانـــاو لھاتوویی مرۆڤكانـــی ئـــو ســـردەم لو .یمكوردستانی ئ ك ،یناوچ

٣- ل فتوحاتی ئایینی ئیسالموە ل رۆژانـــی خلیف عومر كوڕی ختـــاب ســـوی خـــوای لبت، ك بـــرەو كركـــووك و ھولر چـــوون، قـــدزە كۆیـــو و شـــام بـــۆ گڕانوەیـــان پـــاش ســـركردەكانی ســـوپای ئیسالم ستایشـــكی زۆری خكـــی ئو لیفوە بۆ خایـــیان گناوچان

عومر" سوی خوای لبت". ٤-ل رۆژانی دەوتی عوسمانی و سردەمی سوتان عبدولحمید گورەتریـــن و ئازاتریـــن ھـــزی ھـــزی دەوـــت پاراســـتنی ھموویـــان كـــ حمیدییبـــوو، ھمـــوو لـــ و كوردبـــوون ناوچكانی كوردستان دەستی ھبـــوو، بڕوەبردنـــی خۆیـــان كـــورد كاربدەستكانیشـــیان

بوون. ٥- لـــ رۆژانی دەســـتدارییتی لســـردەمی عـــراق حكومتی غـــازی و فیســـڵ ملیـــك پگـــی كـــورد دیار و ئاشـــكراو كـــی زۆر لزبـــوو، ژمارەیھب تدارانی كـــورد بوون، كدەســـجگای باوەڕو پشـــت پبســـتن بوون، وەك:"جعفر عسكری و رەفیق عارف و سعید قزاز و فوئاد عارف...." ئمانی باسمان كرد بشكن ل كاروكردەوەكانی كورد بـــۆ یارمتی و ھماھنگی دسۆزان لگڵ دەوروبرەكانیان بـــ خـــۆ بختكردنكـــی زۆرەوە، بم بب ئوەی دەستكوتكی تایبتی بۆ كـــوردی تدابووبت، ئوەش دەگڕتوە سر نبوونی نزمـــی و نتوایتـــی ھســـتی لی كورد لئاستی ھۆشـــیاری گسرانسری كوردستانی گورە. گلـــی كورد ل تكھچوونكانی پـــش ئیســـالم و پـــاش ئیســـالم زۆر ھلـــی بۆ رككـــوت، بم بداخوە ھمیشـــ كچی خۆمان بقوربانی كوڕی خك كردووە، ب پاوان نمر و بڕزەكی ئیوبـــی" كورد"ســـحددینی زۆر مردانـــو ب بیروباوەڕكی

داكۆكی كرد ل سۆزانراست و د میشئایینی ئیسالمی پیرۆزی ھبرەنگاربوونـــوەی زینـــدوو لیبی" كرەنجی"ســــــزی فھبھاتـــن وتكمـــان داگیربكن و نســـكۆ بـــ ئیســـالم بنـــن، بم زۆر مردان ب روویان وەســـتاو بـــ ئومـــدی كـــردن و شـــاری قودســـی پیرۆزی ل سندنوەو لناوچكـــ دەربـــدەری كردن، بم بداخوە ھر لم رۆژگارە تنگ و ناخۆشدا سحددینی ئیوبی نمـــر ئاوڕكی ل گڵ و وتكـــی خۆی ندایـــوە وەك ی ئیســـالم، ككانـــی دیكنالیلشام و میسر كبكیان دەكرد بـــۆ دەســـتی بـــای عـــرەب

بناوی ئیسالم.ئوەتا میســـرو سوریاو سعودیا ئیوبی ســـحددینی پاداشتی لـــ پشـــتگیری بـــ دەدەنـــوە قچۆكردنی كورد و زەوتكردنی مافكانـــی بھـــۆی خزمتـــكارە چكاوخۆرەكانیـــان. بـــ لخوا یـــان زۆربـــنـــت و وزیادببشۆڕشـــكانی شـــھیدانی نمر: شخ سعیدی نمر و ئیسماعیل ئاغای شكاك و سید عبدوی نھری و شـــخ عبدولســـالم و شـــخ محموود و قازی محمد و مال مســـتفای بارزانی پمان

دەن: كوردستان تا نمان. وانم پایشـــتنی ئگمخابن ن بـــ كوردســـتان نمرانـــی ئامانجكانیـــان تنھا ئـــوە بوو، دۆست و دوژمنیان ب تواوی لك جیـــا ندەكردەوەو ل پیالن بازی و خۆپرســـتی دەوروبرەكانیان یكیـــزی نبـــوون، ئاشـــنا راستقینش بایخی پ ندەدراو زەحمتكشـــانیان كۆمنـــی ئاگادار ندەكـــردەوە ل ئامانجی دوور و نزیكـــی شۆڕشـــكانیان و بشـــداری نونرانی خكیان ندەكرد ل بیار و ئاراستكردنی كارەكانیان و لھمووشی گرنگتر كانیان بنی شۆڕشكات و شووردی و دوور دەبینـــی دەســـت نیشـــان ندەكرد، بم بھموو ھسنگاندن و پیوان و كشانك ســـرەوەو شۆڕشـــانی ئـــم سركردەكانیان ھمیش جگای سربندی و شانازی گلی كوردن ل قۆناغكانی خۆیان، ھرچندە بیروبـــاوەڕی دیینی رەنگ ھزری بـــم بـــت، كـــز نتوایتـــی بگومان نیانھشتووە ھبوونی كورد و كوردستان خامۆش بت و تا رادەیك زۆر لدەستكوتی جۆراوجۆریـــان بدەســـتھناوەو زلھزەكانـــی جیھانیان تـــدەوئاشـــنا كردووە بـــ گلی كورد و كوردســـتان و ھاتنـــ نـــاوەوەی "عصبه االمم" و كۆنگرەی قاھیرەو پیمانی ســـیڤر و سایكس بیكۆ حكومتانـــی رككوتنكانـــی و عراق لگڵ كـــورد، لئنجامی شۆڕشـــكانی بارزان و شۆڕشی ئیلـــوول. لـــ ١٩٧٦/٦/١ و پـــاڵ لـــ رووخانـــی كـــورد ســـنگی و حوســـن ســـدام دیكتاتـــۆر چسپانی دەستووری نوی عراق و دامزراندنی حكومتی ھرمی كوردستان و ئنجومنی نونرانی بانگھشـــتكردنی و كوردســـتان نونرانـــی كـــورد بـــۆ كۆشـــكی ســـپی ئمریـــكا زیاتـــر لچنـــد جارـــك و بنكانی ئمریكا بۆ مافكانی كـــورد و فیدراییت و كـــی زۆر لوەی ژمارەیكردنـــ تانی دراوســـتی وییقونســـویكتـــی بوونـــی ئوروپـــاو و نیشتیمانی كوردستان ب ئندامی و نودەوتـــی ئیشـــتراكییی و نودەوتـــی بشـــدارییتی الل بز مام جڕبژاردنـــی بھجگری ســـرۆكی ئم ركخراوە گورەیو دیســـان بینوە سر بـــۆ ٪١٧ بودجـــی چســـپانی كوردستان و دروستكردنی ھزی ھاوبش لنوان ئمریكاو عراق و پشـــمرگ بۆ پاراستنی جگا ناكۆككان و گل دەســـتكوتی دیكـــ لگڵ ھمنـــی و ئارامی و خۆشگوزەرانی خكی كوردستان لڕووی ئابووری و تندروستی و خونـــدەواری و كۆمیتـــی كانـــی دەرەوەش لیوەندییو پدەســـتكوت ھـــرە گورەكانـــی

.كی كوردستانخبگومـــان وتاندەســـتك ئـــم و شـــۆڕش ئـــو ئنجامـــی قوربانیی یك لدوای یككانی

.ری كوردستانرانسس ز، كوردســـتان كڕری بنخو

نیشـــتیمانی كوردە، وتكی زۆر ،تـــرەكپیـــت و ب جـــوان و بـــســـامانكی شـــنچ ھمـــوو لپـــش ،دایـــت سروشـــتی ھموویانوە ئاوو نوت و غاز.. ئاوو ھوای سازگارو خاككی كشـــتوكاڵ جـــگای ،شـــیرین وە كـــلـــ جگـــ ،دارییـــو ئاژە ،گاینزیكتریـــن و ئارامتریـــن جكـــ ئوروپا ب كنداوی عرەبی ناوانكی دەبستتوە، ھروەھا بھزو میانـــەوە لنوان دنیای شـــیع مزھب و ســـوننییكان، كی ستراتیژی زۆر گرنگیناوچلكاتی ھر گرژی و رووداوكی

.خواستربازی خوا نسزۆر نیشـــتیمانكمان واتـــكگورەو گرنگ و بڕزە، ھموو جیھان كم یا زۆر قرزاری كورد و كوردستانن ل چرخی كۆنوە تا دەركوتنی ئیســـالمی پیرۆز و دروستبوونی دەوتی عوسمانی و عراقـــی ئســـتاش ھموویـــان ســـوودیان لكورد و كوردستان

وەرگرتووە. كـــورد نیشـــتیمانپروەرانی قارەمانكانـــی ســـركردە و ئنـــدام گـــورە، كوردســـتانی نـــوادارانـــی پـــارت و الیو ھسیاسی و ئاینییكانی كوردستان، با پكوە ھودەین بۆ پاراســـتن ســـقامگیری و گشـــپدان و لـــ كوردســـتان و چســـپاندنی مافـــ ڕەواكانـــی گلی كـــورد و مسۆگركردنی ژیانكی ئاسوودەو

ھمن و پ ل كامرانی. دەبـــا رگا ب كس ندەین پگو قوارەو گرنگی و ناسنامی كورد و كوردســـتان بچووك بكنوە، دەـــن: ھندجـــار ئوانـــی كوردســـتان بشـــك لـــ خاكی عراق، یان حكومتی سربخۆی كـــورد خون و خیاـــ، جا ئم ت یا لزانیـــن بن"ل شـــانبانگخۆ بـــ بچووكـــی یا بـــۆ ھندێ دەســـتكوتی بچـــووك و نزیـــك ترســـان و بۆ كورسی"دەبیا لو دابنـــدرێ بـــۆ ســـنووریان قدەغـــ بكرـــن، ئمـــش تنھا نونرانی ئنجومنـــی لڕگای كوردستان و بڕزان مام جالل جبسعود بارزانی جو كاك م نانم الیستا ئئ ت، چونكدەكر

لپرسراوی كوردستانن.یكـــم ئنجومنـــی نیشـــتیمانی كوردســـتان مافی چارەنووســـی

كوردی پسند كرد لچوارچوەی حكومتكی فیدرای كوردســـتان لناو حكومتی ناوەندی فیدرای و دیموكراســـی، واتـــا حكومتی فیدرای كوردستان دەبت بشك ل حكومتـــی ناوەنـــدی فیدرای عراق، نك بشك ل حكومتی عراقی مركزی، زۆرجار ھندێ ل لپرسراوانی عراق و كوردیش بمبست یا ب مبست دەن: حكومتـــی ھرمی كوردســـتان بشـــك لـــ حكومتـــی عراق، وشـــی فیدراییك قووتدەدەن، ئومدەوارم ئم وشـــ پیرۆزەیان بیرچوونم لـــت و بچبیر نل

كورد ئاشنا نكن. دیســـان دەگڕموە سر خاكی كوردســـتان، كـــ ھیـــچ رۆژـــك

خاكـــی لـــ نبـــووە بشـــك عراق، ئو عراقی ك لســـای بدەســـتی ١٩٢٢دروســـتكراوە ئینگلیزەكان، بم دەكرت بین كوردســـتان بشـــك ل"عـــراق فیدرای دیموكراســـی"چونك ئم عراقكـــی ییـــفیدرا راقـــعپش رووخانی ســـدام حوسن و كاتـــی ھاتنـــی ملیك فیســـڵ نییـــ، كـــ ئینگلیـــزەكان بســـر كـــورد و ســـپاند عراقیانـــدا لسری رازی نبوو، ھربۆیش ئمـــ رووبـــڕووی ئنجومنی نیشتیمانی كوردستان و بڕزان كاك مســـعود جـــالل و مـــام بارزانـــی دەكمـــوە، كـــ چیتـــر رـــگا نـــدەن بخۆیـــان و ھیـــچ كشت كوردستان بك بسك ژەھراویی م وشـــراق"با ئع"لمال خورە نبت و ھست و بیرو ن، بۆیكئاشنا ن مانی پچكگولباشـــترین حاتـــدا دەب بین كوردســـتان بشـــك ل عراقی فیدراـــی دیموكراتی نك عراق، ئگر سرنجك بدەین نخشی و عوســـمانی ئیمپراتۆرییتـــی لـــم خونـــدن پۆگرامكانـــی ئیمپراتۆرییت بتایبتی لبشی جوگرافیـــای وتكیـــان لچند نووســـراوە، بفرمـــی جـــگاو ك بـــووە لككوردســـتان ی كویالیتكانی دەوتی عوسمانی، بگـــ بۆ ئو راســـتیی دەتوانین كتبـــی"دروس بـــۆ بگڕینـــوە ل فی العراق"ك العثمانی الجغرافیالپڕە"٣١"ی ئم كتب ھاتووە و دەت:"ئاسیای عوسمانی لڕووی سروشـــتییوە دابـــش دەكرت بـــۆ دوو نیمچ دوورگ یككیان دوورگی"العرب"ە، ئوی دیكیان نیمچـــ دوورگی"االناضول"ئـــم دوورگیش دابشكراوە بسر

حوت ھرم، ئویش ئمانن:١- بالد اناضول.

٢- ارمینیا العثمانیة.٣-كوردستان.

٤- سوریا. ٥- الجزیرة.

٦- العراق العربي. ٧- بالد العرب.

كواتـــ كوردســـتان ھرگیـــزاو لـــ نبـــووە بشـــك ھرگیـــز نبـــووە بشـــكیش و عـــراق لـــ دەوتـــی عوســـمانی، تا ئو كـــ شـــڕی چادـــران رۆژەی لنوان عوسمانییكان و دەوتی

ســـرۆكایتی بـــ ســـفوی ئیســـماعیل سفوی ل چادران لـــ روویـــدا ١٥١٤/٨/٢٣ لـــئنجامدا ســـوپای عوسمانییكان ب ســـرۆكایتی سوتان سلیم پاشـــا ســـركوتن و ئیسماعیل ویالیتـــی رایكـــردو ســـفوی وتنكـــر و كوردســـتان كدیارب مكان، ئردەستی عوسمانییژیكمجاربـــوو، كـــ كوردســـتان كرای دووبش، بشكی مایوە ســـفوییكان، لژردەســـتی بشـــكی دیك واتـــا ویالیتی دیاربكر و ویالیتی كوردستان دەوتـــی ژردەســـتی وتنـــك

عوسمانی. كوردســـتان دیكـــش جاركـــی عراقـــی توركیـــاو لنـــوان

بپـــی ئینگلیـــز دروســـتكراوی رككوتنكـــی ســـایكس بیكـــۆ دابشكرایوە، ئوەبوو باشووری ،تی موسكوردستان واتا ویالی ر دەســـتی توركیا بوو بژل كعراقیان بستوە لسر فشاری ملیـــك فیســـڵ و ئینگلیزەكان ببیانـــووی ئـــوەوە، كـــ عراق وتكی فقیـــرەو توانای ژیان و مانـــوەی نابت گر باشـــووری كوردستان ندەن، ك دەومندە ب نوت و غاز، ئوەبوو لسای كوردســـتان ١٩٢٥باشـــووری واتا ویالیتی موســـ تســـلیمی عراقییكان كرا، بب رەزامندی

خكی كوردستان. ئوەی جگای سرنجاكشـــان و پزانین ئوەی، ك كوردستان لپش ئم دابشـــكردنان بریتی بـــوو ل"٥"ئیماراتـــی ســـربخۆ، بنماـــی ســـركردەو كـــبدرخانییكان دەوركی رابری بوو لو فیـــداكاری گرنگیـــان ھبرزكردنوەی ھســـت و بیری كوردایتی ل باكوور و رۆژئاوای دروســـتبوونی و كوردســـتان ھمـــوو ئیماراتـــ كوردییـــكان، بپویســـتی لـــرەوە ربۆیـــھدەزانـــم، ك حكومتـــی ھرمی كوردســـتان بایخكـــی تـــواوو بڕز بدات ب خبات و تكۆشانی ئو بنما كوردپروەرە خبات نـــبخر رابرایتییكانیـــان و نـــاو پۆگرامـــی قوتابخانكانـــی ھرمی كوردستان و زانكۆ، یان

دانیشتگایكیان بناو بكرت. و راســـتیانگـــو بمـــوو ئـــھدەریدەخـــن، كـــ ھیـــچ كاتـــك نبـــووە بشـــك كوردســـتان لخاكـــی عـــراق، چونكـــ پـــش دابشـــكردنانش ئـــو ھمـــوو كوردستان گورەترین ئیمپراتۆرھبووە، ییتی"میدیایی"كوردیان لســـانی"٦١٢"ی پـــش زایینـــی پانتایـــی ٤٠٩كیلۆمتـــر لســـر

.چوارگۆشلڕووی دروستبوون و دروست نبوونی حكومتی سربخۆیی و روون زۆر كوردیـــش ئاشكرای، ك گلی كورد ھموو چارەنووســـی مافی مرجكانی تدایو بپی بیار و دیكۆمنت جیھانییـــكان وتننامـــككر و چارەنووســـی تـــواوی مافـــی خـــۆی ھیـــ بـــ دروســـتكردنی حكومتی سربخۆشـــوە ھر لسر ئم بناغی پۆگرامكانی یكتی نیشـــتیمانی كوردســـتان و پارتی دیموكراتی كوردســـتان و عـــراق شـــیوعی حزبـــی و كوردســـتان و حزبـــی حرەكی ئیشـــتیراكی عرەبـــی، تنانـــت لـــ كۆنگرەی"٦"ششـــی حزبـــی ئیشـــتیراكیش بعســـی عرەبی مافـــی چارەنووس بۆ گلی كورد ب روون و ئاشكرا بانگشی بۆ كراوەو ب مافكی رەواو سروشتی زانـــراوە، جـــا بۆی دەبـــ ئمی كـــورد ب زوبانی خۆمـــان بین: حكومتـــی كوردی ســـربخۆو واتـــك خیاـــ!!!؟ و خـــون ئمـــ بۆ قورســـایی ئـــو ھموو قوربانی و شـــۆڕش و خونژان و كیمیابـــاران و ماورانـــی و واترھاتووە، كســـنفالمان بئلمودوا بۆچی خبات دەكین و دروشمكانمان دەب چی بن.؟؟

خوشـــك و برایانی كوردپروەر ھوادارانی كوردایتی ل ھموو جیھان تكام وای ئو بۆچوونانم ب مزایدەو ئوپڕگیری نزانن، نام و نشم وتووە ئستا داوای حكومتـــی ســـربخۆی كوردی بكیـــن، ھیـــچ كاتـــ داوای ئـــم حكومت ناكم ل كوردستانكی بتـــاڵ و چۆكـــراو یـــا لســـر حیسابی الشو خونی كۆمگای كوردەواری، گومانم نیی لوەش كـــ داواكردنی حكومتی كوردی كات و مـــرج و ژینگی تایبتی خـــۆی ھی، بم ئوەی جگای قبـــووڵ نكـــردن و دتنگـــی و مترســـیی ئوەیـــ، كـــ بـــن: حكومتـــی ســـربخۆی كـــورد خـــون و خیا، ئگر لســـر ئـــم دیاردەیـــ بۆین لـــ بابت خاكـــی كوردســـتان و حكومتی وا دەبخۆ، ئـــربكـــوردی ســـپۆگرامـــی پارتـــ كوردییـــكان بگۆڕن و مافی چارەنووســـی تدا دەربنـــن، ئـــوكات گلـــی كورد و مژووی سیاســـی كوردستان لپرســـینوەی خـــۆی لگمـــان دەســـتپدەكات، گـــورزی گل و

.ژووش زۆر كوشندەیم

یاون و ختی كوردیش خحكوم راق، نع ل كشكوردستان ب ن

پوشۆ خدر قساب ل ھمووكات و سردەمكدا خك قارەمانكی پۆیـــن شـــورایكی وەك ھولـــر شـــاری وە، لزان بوویتڕووی دوژمن و ناحـــرووبـــبرگری و لخۆبووردەیی و ئازایتی و شـــون و حوانوەی غریبان ھولر پشـــكی شـــری بـــر كتووە. ل بخشـــین و قوربانـــی ل پناو ســـرفرازی و ئازادی ھولر بقد قوڕســـایی ق شـــھیدی بخشـــیوەو بقد برزی منارە دایكی شھیدان سربرزو سرفرازن، ك ئمۆ .یمانی ھرلت و پو حكومختر پایتولھئمۆ ھولر و كوڕانی قو منارە دەسكوتكی تریان بخشیی جماوەرو رۆشنبیرانی خكی كوردستان گر ئاوڕك لسدەكانی رابردووی ئـــم شـــارە بدەینـــوە ســـدان الو بگیـــان و دڵ خونیان بخشـــی لـــ پناو ســـرفرازی و ســـربخۆبوونی خاكی كوردســـتان. ك ئمۆ

.یكنكۆشانی دومی ترھبھـــر دون بـــوو الو و گنـــج و ژنانی ھولر ســـنگیان قغـــان بـــوو بـــۆ برگـــری لـــ خاك و ســـروەری وت، بســـت ببســـت خاكـــی كوردستان ل دوژمن و ناحزان پاك دەكرایوە، دەیان نبردی و ســـركوتن ل نو جرگی شاری ھولر شۆڕەسوارو ماندوو نناسان بۆ مژوو. مژووكی پ ســـروەرییان تۆمار كرد، ئوە برھمی دونكی، ك دایكی شـــھیدان شـــھیدەكان رۆكانییـــان، بـــ ســـرفرازن ئاســـوودەن كـــ ئمـــۆ ئـــاو ســـربخۆیی كوردســـتان و پرلمان دەســـت بكارە، ئمۆ كوڕانی ھولر كوڕانی رۆژانی تنگان. ئوانی دونـــ لـــ شـــوەزەنگ مۆمی ســـركوتن و ئاواتـــی دواڕۆژییان ھگیرســـاند ب دەســـتك چرا ب دەســـتك قلم خونیان كردە راســـتی

راستییكانیش پایتختی دكتاتۆریتی ھژاند..ماندووبـــوون و خباتـــی چكـــداری دونـــی شـــاخ، ئوا ئمۆ بنووكـــ قم ب بیرو ھزر لدایكبوونـــی یكم نۆبرەی ئینســـكلۆپیدییای ھولـــر، كـــ لـــ "ھولـــری پایتخـــت كۆمان نج ســـاڵ لپ ان زیاتر لپچ بوە" كدەكاتـــشـــونخوونی و ماندووبوون دەسكوتكی ترە

بۆ ھولر- تۆماركرا..ئگـــر ئمـــۆ دەوتـــ پشـــكوتووەكان و بنمـــا دەســـتوورو مدەنییـــكان دامـــزراوە زانستی و پرتووككی ب نرخیان ھب شانازی پوە دەكـــن كلتوورك و یاســـایك پیرەوی دەكـــن ل زانكـــۆ پیمانگاكان بـــۆ نوەكانییان دەبتـــ ســـرچاوەیك، بـــم ئمـــۆ ل دایك بوونی یكم ئینســـكلۆپیدیای شاری ھولر با ســـرچاوەیك بت و زانستكی بسوود بت، ك شـــاری ھولر خاوەن مژووی ھاوچرخ و ،ناودارەكان تییســـایجوگرافیـــاو فۆلكلۆرو كك خۆی ل "١٠" برگی قشـــنگ دەدۆزتوە، بۆیـــ بچاپ گیاندن و كۆكردنوەو نووســـین و ماندووبوونـــی لژنی بای ئینســـكلۆپیدیای و دەســـكوتك لخۆیـــدا خـــۆی ھولـــر سركوتنكی كم ونی بۆ خكی كوردستان و حكومتی ھرمی كوردســـتان، لرەوە دەم مـــن وەك خوندنوەیك ك ھشـــتا بخزمت یشـــتووم كگن رگم دە بوەی ئـــندنـــخوبتوانم وەك ھولرییك ب خوندنوەی شادبم، بـــم بچاپ گیاندنـــی ئـــم "١٠"برگ خۆی لخۆیدا مژوویكی كۆن و نوی شارستانیتی شـــاری ھولرمـــان بیـــر دنتوە، ك شـــاری ھولر كۆنترین شاری جیھان ل ڕووی ئاوەدانی م مرۆڤ لكـــوەك ی تییـــی مرۆڤایو النكـــ دنیا ناساند، ل دەر خۆی بكانی شانوتشكئ مان دەر پولمان كاتدا ئینسكلۆپیدیای ھھبـــا بۆ خۆمان جوگرافیاو رووداوە مژووییكان

ب دەستی خۆمان بنووسینوە.ھنگاوكو پرۆگرام و دەســـتوورك ك ئمۆ پیرۆزبایی و دەستخۆشـــی ل وە. بۆیكایھاتھســـوڕنرانی ئینسكلۆپیدیای ھولر دەكم، دەست خۆشی ل دەزگای چاپ و بوكردنوەی ر لولتوانی. شـــاری ھ م، كدرخـــان دەكبرـــگای ئـــم "١٠" برگـــ بـــ جیھـــان و دەرو دراوس بناسن و ب كورایی چاوی دوژمنان ب لدایكبوونی یكم نۆبرەی ئینســـكلۆپیدیای ھولر ك جۆگلو رگایك بت سرچاوەیك بـــت بۆ نوەی داھاتوو، ك بتوانرت ل زانكۆو پیمانگاكانی كوردســـتان بخوندرت و خكی كوردستان ئاشنایتییان ھب ب مژووی كۆن و نوێ جوگرافیاو كســـایتیی بناوبانگكانی شاری ھولر، دە كوات با دەست لناو دەست بۆ نووسینوەی مژوو. رووداوە گرنگكان، با ل ھرگوندكی كوردســـتان بت، نخشـــ بت ل ھموو شـــارەكانی كوردســـتان نخش بت

ئینسكلۆپیدیای كوردستانی گورە.ل كۆتایی نووسینكم دەم

ھولر خاكی شیرینم ھولر ھناسو ژینم قی برزی درینم منارەی گردوون شینم شاری زانست و ھونروەفاو رەوشت و باوەڕ

مژوو شاھدە ھولر نوەی چاالك و دلر پایتختی كوردە ئمۆشانازی. جیھان. ئمۆ

پیرۆزە... برەو ئینسكلۆپیدیای

كوردستانی گورە

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

8

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

ی ھولررۆژان

رۆژی ٥ ی نۆڤمبه ری سای ١٩٩٢* رۆژنامه ی (کوردســـتانی نوێ)

ی ژماره ٢٣٤ ده رچوو.* لـــه ھه مـــوو ئاژانســـه کان باس له ھاتنی دوو دبلۆماســـی تورکی و دیمانه یـــان بـــه مـــام جـــه الل و کاک مه ســـعوود کردبـــوو، ئه وان ھاتنه که یـــان بـــۆ دنیاکردنه وه یان بـــوو کـــه وا ھـــزه تورکییه که لـــه ناوچه که یـــان نامینتـــه وه و پاش کۆتایی ره وشـــه که و ئارامبوونی ســـه ر ســـنووره که ده گه ڕنه وه و پاشه کشه ده که ن. شه ڕيش له گه ڵ

گه ریالکانی په که که به رده وامه .چه کـــداری ٢٠٠ ده ـــن *نـــاو گه یشـــتوونه ته په که کـــه ھه رـــم حکومه تـــی ھزه کانـــی بیـــاره بگوازرنـــه وه شـــونکی الچـــه پ، بـــۆ دوورکردنه وه یان له سنووره کان مه به ندی تایبه تییان

بۆ سازده که ن.* قســـه ھه یه گوایـــه تۆڕک لـــه به کرگیراوانـــی رژمی به غـــدا له گیـــراون، داره تـــوو ئـــوردوگای گومانلکراویـــان ٨٠ نزیکـــه ی خه کـــی زۆربه یـــان گرتـــووه ،

که رکووکن.بـــۆ ســـه فه رکردن بیـــاره *که رکووک و موســـ بکرته وه و چیتر پسووله ی پارزگای ناوت، چه نـــد رۆژ بـــوو ئـــه وه ی نیـــازی چوونـــه شـــاره کانی حکومه تـــی پشکه شـــی داوای ھه بووایـــه ره زامه ندی پارزگا ده کرد، له وێ پاش ره زامه ندییه کان پسووله یان

بۆ ده کرد.

رۆژی ٦ ی نۆڤمبه ری سای ١٩٩٢* رۆژنامه ی (کوردســـتانی نوێ)

ی ژماره ٢٣٥ ده رچوو.* ئیمشـــه و بارانکـــی زۆر خۆش باری، خه که که به ھاتنی ســـه رما نیگه رانـــه ، چونکـــه ده ســـکه وتنی

سوته مه نی زه حمه ت بوو.* ھه واـــه کان وا ده گه ينـــن که وا لـــه ســـنووری ئوردنه وه بیـــاره پداویســـتییه خزمه تگوزارییه کان بگاتـــه عـــراق، ھـــه ر له وشـــه وه سوته مه نی به سه رپه رشتی نه ته وه یه کگرتووه کان بگاته کوردستان، به رپرسکی ئه و ده زگایه وتبووی دواکه وتنی ئـــه و ئازووخه یه ش له ئه ســـتۆی حکومه تی عراق دایه ، ئه وانیش به نیازن ســـوته مه نی به دۆالر له حکومه ت بکن و بیھنه

ناو کوردستان.* ھاتنی دوو دبلۆماسه تورکییه که و دیمانه یـــان بـــه ســـه رکردایه تی کوردستان دی خه که که ی خۆش کردبوو، گوایه تورکیا به ره سمی سه ردانی کوردستانیان کردووه ،

ره نگه ره وشه که خۆش بت.* گالۆنی به نزین به ٣٠ دیناره ،

رۆژی ٧ ی نۆڤمبه ری سای ١٩٩٢* رۆژنامه ی (االتحـــاد) ی ژماره

٢ ده رچوو.* ھزه کانـــی په که که ھرشـــیان بردووته سه ر مۆگه یه کی سوپای تورکیا له ناوچه ی شـــرناخ، چه ند ســـه ربازیان کوشـــتووه ، له وانـــه ئه فسه ریشیان تدابوو، ژماره یه ک

برینداریشیان ھه یه .رۆژی ٨ ی نۆڤمبه ری سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردســـتانی نوێ) ی ژماره ٢٣٦ ده رچوو.

* رۆژنامـــه ی (ئای ئـــازادی) ی ژماره ٤٧ ده رچوو.

* رۆژنامه ی (یه کگرتن) ی ژماره ٢ به زمانی عه ره بی ده رچوو.

* سه رۆکی ئه نجومه نی وه زیران دکتۆر فوئاد مه عسووم بۆ رادیۆی بـــی بی ســـی قســـه ی کردبـــوو، کـــه وا وه رزی ســـاردی زســـتان به ڕوه یـــه و داواکارین رکخراوه فریاکه وتنه کان و ھه موو الیه نه کان چاره ســـه رییه کمان بکه ن، ئه گه ر سوته مه نیمان نه گات ئه و میلله ته لـــه و وه رزه دا نه خۆش ده کـــه ون، کاره ســـاتکی کوشنده تووشـــی

ده بین.* مه لیـــک حوســـن دووه م جاره بانگـــه واز ده کات کـــه وا میلله تـــی عراق ره وشـــی خراپه و ده ستی

کۆمه ک و یارمه تی ده وت.وه زیـــران ئه نجومه نـــی *بیـــار ده دات ســـه د دینـــار بـــۆ شـــاره کانی خوندکاره کانـــی ســـی و دھـــۆک و ســـلمانی دیناریش بۆ خوندکاره کانی تری ناوشـــار له زانکۆی سه الحه ددین بۆ مه سره فی رۆژانه ی ھاتوچۆیان ته رخـــان بکرت، بیاریشـــه دوو په یمانگـــه لـــه ســـلمانی و دھۆک

بکرته وه .رۆژی ٩ ی نۆڤمبه ری سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردســـتانی نوێ) ی ژماره ٢٣٧ ده رچوو.

* رۆژنامه ی (رگای کوردستان) ده رچـــوو. نوـــی ژماره یه کـــی بریاریشـــه له و ژماره یـــه وه ببته

ھه فتانه .* رۆژنامه ی (یه کگرتن) ی ژماره

٢ به زمانی کوردی ده رچوو.* لـــه به رنامـــه ی (زووم زووم) ی ته له ڤزونی گه لی کوردســـتان چه نـــد دیمه نکـــی نیشـــاندا تـــدا شـــاعیرکی رووس شـــیعره کانی عه بدو په شـــوی ده خونـــده وه رووســـی، بـــه کردبـــووی کـــه په شـــویش دیمانه شـــدا لـــه و ده رکه وتبـــوو. به رنامـــه ی زووم زووم به رنامه یه کی سه رکه وتووی جه ماوه رییه و له الیه ن ھونه رمه ند زاھیر عه بدو و شرزاد پۆلیس و نـــه وزاد ره مه زانه وه ئامـــاده و

پشکه ش ده کرت.رۆژی ١٠ ی نۆڤمبه ری سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردســـتانی نوێ) ی ژماره ٢٣٨ ده رچوو.

* رکخـــراوی لبووردنی ده ولی حکومه تـــی تورکیـــا و په که کـــه ی بـــه وه تاوانبارکردبوو کـــه وا له و مرۆڤیـــان مافه کانـــی شـــه ڕانه دا

پشلکردووه .* یه ک به رمیل نه وتـــم بۆ ماه وه ئـــه و کـــی، دینـــار ١١٥٠ بـــه پاره یه ش ده یکرده موچه ی خۆم و ھاوسه ره که م. به نزینیش وا گرانتر ده بت، شه کر وا ھه رزان ده بت، ره نگـــه له ئرانه وه شـــه کر بـــت، یه ک فه رده شه کر به ٥٩٠ دیناره .* کلینتـــۆن وتی: مـــن وه ک بۆش له گه ڵ ره فتاره کانی سه دام حوسن نـــه رم نابم، ده ب ئـــه و گورایه لی بیاره کانی ئه نجومه نی ئاســـایش بت، ئمه له پشتیوانی کورده کان

و شیعه کان د رغی ناکه ین.* چه ند رۆژه ته له ڤزونی یه کتی ته شویشـــی له ســـه ره ، جارجـــار په خشی ته له ڤزونی به غدای دته

سه ری.لـــه به درـــژی جـــه الل مـــام *ته له ڤزونی پارتی باسی ره وشی

سیاسی ئه و رۆژه ی کرد.* ئیمـــۆ کۆبونـــه وه ی ناونانـــی شه قام و گۆڕه پانه کانی ناو شاری

ھه ولر کۆتایی ھات.رۆژی ١١ ی نۆڤمبه ری سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردســـتانی نوێ) ی ژماره ٢٣٩ ده رچوو.

* رۆژنامه ی (خه بـــات) ی ژماره ٦٤٦ ده رچوو.

و ئاشـــتی رـــگای گۆڤـــاری *سۆســـیالیزمی حزبـــی شـــیوعی

ژماره ٢٨ ده رچوو.* گۆڤـــاری (کاروان) ی خوـــی راپه رینـــی وه زاره تی رۆشـــنبیری

ژماره ی یه که می ده رچوو.* رۆژنامه ی (الغد الدیمقراطی) ی

ژماره ١٠٥ و ١٠٦ ده رچوو.* رۆژنامه ی (طریق الشـــعب) ی

ژماره ٤ ده رچوو.* باران به رده وامه .

* حکومه تـــی تورکـــی وه مـــی رکخـــراوی لبووردنـــی ده وـــی دایه وه ، کـــه وا لـــه و ماوه یه دا بـــه ھیچ شـــوه یه ک مافه کانی مرۆڤ پشـــل نه کـــراوه ، ئه و ھه واـــه ی گوایه له مانگی سپته مبه ره وه ١٠٠ ھاوتی سیڤیل کوژراون دوورن له راســـتی. له و رۆژانه ش په که که له ھرشـــکدا چوار ســـه ربازیان

کوشتووه .رۆژی ١٢ ی نۆڤمبه ری سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردســـتانی نوێ) ی ژماره ٢٤٠ ده رچوو.

* گاۆنی به نزین به ٥٠ دیناربوو.رۆژی ١٣ ی نۆڤمبه ری سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردســـتانی نوێ) ی ژماره ٢٤١ ده رچوو.

* مـــام جـــه الل لـــه ته له ڤزونـــی

گه لی کوردســـتانه وه وتی: بیاره رۆژی ٢١ ی نۆڤمبـــه ر به بی ٤٧ ملیـــۆن دۆالر ئازووخه و کۆمه ک بگاته کوردستان، ھه روه ھا وتی: موژده ی ئـــه وه ش ده ده ین کـــه وا ده کشـــته وه ، تورکیـــا ســـوپای ئه وه ش پاش ئه وه ھات که له زاخۆ ئمه و کاک مه ســـعوود دیمانه ی تورکیامـــان ســـوپای نونـــه ری

کردبوو.* ھه موو ئاژانســـه کان ئاماژه یان بـــه وه دابوو کـــه وا یارمه تییه کانی یونیســـف بـــه ھـــی تورکیـــاوه ده گاته کوردستان، چونکه وه رزی زستان کشه ی زۆر بۆ کورده کان دروســـت ده کات، لـــه راپۆرتکدا به ده ســـتمان گه یشـــتووه کـــه وا لـــه ناوچه ی ســـلمانی خه ـــک بۆ ســـوته مه نی زۆر په رۆشـــن، ژنان رۆژانه خه ریکی دار کۆکردنه وه ن، ئه گه ر ئه و میلله تـــه خوارده مه نی ،رایی نه گاتو سوته مه نیان به خ

دووباره ئاواره ده بنه وه .* پـــاش بارینی بارانکـــی زۆر و که وتنی به فـــر و نه ھاتنی نه وت و به نزین، نرخی یه ک گالۆن به نزین گه یشـــته ١١٠ دینار، له به ر که می گازیش ریمه کانی ناوشاریش که م ھاتوچۆ ده کـــه ن، خه کیـــش زۆر

نیگه رانن.رۆژی ١٤ ی نۆڤمبه ری سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (االتحاد)ی ژماره ٣ ده رچوو.

ســـلمانی زانکـــۆی ده رگای *مـــوژده ی ئه ویـــش کرایـــه وه ، ســـه رکه وتنکی مـــه زن بـــوو بـــۆ ئه زموونـــی حکومه تـــی ھه رمـــی

کوردستان.* ئیمـــۆ که مک نرخـــی به نزین دابـــه زی، نرخی یـــه ک گالـــۆن له

نوان ٥٠ تا ٦٠ دیناربوو.* ئاژانسه کان: وه زیری ده ره وه ی وتانی سوریا و تورکیا و ئران له ئه نقه ره بۆ لدوان و شرۆڤه کردنی ره وشـــی کورده کان و پشـــھاته سیاســـییه کانی په یوه ســـت بـــه و ئـــه وان کۆبوونـــه وه ، ناوچه یـــه لـــه دوارۆژی عـــراق نیگه رانـــن، به تایبه تی که په رله مانی کوردستان سیسته می فیدرایه تیان راگه یاند، ئـــه وان واده زانن ئه وه نیشـــانه ی دابه شکردنی عراقه . سه باره ت به کۆبونه وه و باسکردنی دوارۆژی عراق مام جه الل رایگه یاند ئه وان به ھیچ شـــوه یه ک مافی ئه وه یان نییه بـــاس لـــه دوارۆژی عـــراق

بکه ن.* ته له ڤزونه کان په خشیان خراپه ، بـــه م جاروبار باشـــن، ئـــه وه ش لـــه که ناکه وه بـــۆ که ناکی تـــر

ده گۆڕیت.رۆژی ١٥ ی نۆڤمبه ری سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردســـتانی نوێ) ی ژماره ٢٤٢ ده رچوو.

* رۆژنامـــه ی (ئای ئـــازادی) ی ژماره ٤٨ ده رچوو.

رۆژی ١٦ ی نۆڤمبه ری سای ١٩٩٢* رۆژنامه ی (کوردســـتانی نوێ)

ی ژماره ٢٤٣ ده رچوو.رۆژی ١٧ ی نۆڤمبه ری سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردســـتانی نوێ) ی ژماره ٢٤٤ ده رچوو.

* رۆژنامه ی (رگای کوردستان) ی ژماره ٣٢ ده رچوو.

ی (ھه ولـــر) رۆژنامـــه ی *سه رۆکایه تی شـــاره وانی ھه ولر ژمـــاره ی یه که می ده رچـــوو، من وه ک سه رنووســـه ری رۆژنامه که زۆربـــه ی بابه ته کـــه م لـــه ژـــر چه ندن نـــاودا نووســـیبوو، تایپی نووســـینه کان کاک (ته ھـــا زاده )

دیزاینه کـــه ی کردبـــووم، بـــۆی ھونه رمه ند (محه مـــه د زاده ) بوو، چاپه که شی له چاپخانه ی وه زاره تی رۆشـــنبیری بوو، رۆژنامه که م به پۆست بۆ سه رکردایه تی حزبه کان ده زگاکانـــی و وه زاره تـــه کان و راگه یاندن نارد، ھه موو ده زگاکانی راگه یاندن ئاماژه یان به ده رچوونی ئـــه و رۆژنامه یـــه دابوو. تـــا قالبی حزبی نه بت، من ره نگی مۆرم بۆ

دانابوو.* لـــه ژـــر چاودری ســـه رۆکی حکومه تـــی ھه رمی کوردســـتان دکتـــۆر فوئـــاد مه عســـووم پردی به ستۆره و پاش نۆژه نکردنه وه ی کرایه وه ، ئه و پرده به شکی ئاوی باران رایمایبـــوو، ماوه یه کی زۆر درـــژ رـــگای ھه ولر شـــه قوه زۆر ناخۆش بـــوو، ئوتومبله کان به ســـتۆره لـــه په ڕینـــه وه بـــۆ زه حمه تیان ده دیـــت، ئه و پرۆژه یه به کارکی به رچاو لـــه کاره کانی

ئاوه دانکردنه وه ئه ژمار ده کرت.رۆژ ھوتـــی به رامبـــه ر لـــه *له به رامبـــه ری نه قلیاتـــی باکـــوور نارنجۆکـــک ده ته قتـــه وه ، بـــه م

زیانی نه بوو.رۆژی ١٨ ی نۆڤمبه ری سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردســـتانی نوێ) ی ژماره ٢٤٥ ده رچوو.

* رۆژنامه ی (خه بـــات) ی ژماره ٦٤٧ ده رچوو.

رۆژی ١٩ ی نۆڤمبه ری سای ١٩٩٢* رۆژنامه ی (کوردســـتانی نوێ)

ی ژماره ٢٤٦ ده رچوو.رۆژی ٢٠ ی نۆڤمبه ری سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردســـتانی نوێ) ی ژماره ٢٤٧ ده رچوو.

* ئیمۆ چوومه حاجی ئۆمه ران، رگاکـــه چـــۆڵ بـــوو، گونده کانی ئـــه و ناوچه یـــه ئاوه دانه ، خه کـــی خه ریکـــی جووتکردن بـــوون، که چوومه گوندی شیوه ره شی سه ر ســـنوور وتیان س رۆژه سنوور داخـــراوه ، چه ند لۆرییه ک لـــه وێ بـــوون چاوه ڕوانـــی کردنـــه وه ی ســـنوورکه بـــوون. کارکـــردن و ئاوه دانکردنـــه وه ی شـــارۆچکه ی چۆمان به رده وامه ، دروستکردنی نه خۆشـــخانه که کاره کانی بـــاش رۆیشتووه، ئه وه ش رکخراوکی بگانـــه له ســـه ر ئه رکـــی خـــۆی

دروستی ده کات.* رۆژنامـــه ی (رگای ئازادی) ی حزبی سۆسیالیســـتی کوردستان ژمـــاره ٧٨ ی ده رچـــوو، دیـــاره ئـــه و رۆژنامه یـــه ماوه یه ک بـــوو وه ســـتابوو، له و ژماره یـــه دا زۆر بایه خـــی به به ســـتنی کۆنگـــره ی

دووه می حزبه که یان دابوو.رۆژی ٢١ ی نۆڤمبه ری سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (االتحـــاد) ی ژماره ٤ ده رچوو.

* بی بی سی: کورده کان داوایان لـــه حکومه تـــی تورکیا کـــردووه ، ئه و گوندانه ی ھزه کانـــی په که که تدا بووه ، یارمه تی جووتیاره کان

بده ن تا ئاوه دانی بکه نه وه .* ھه واـــه کان باس لـــه وه ده که ن که وا کۆمـــاری ئیســـالمی ئرانی به رنامـــه ی ھه یه چه کی ناوه کـــی دروســـت بکات، بۆیه ش ئه مریکا ھه ڕه شـــه ده کات، نـــوان میســـر و ئران باش نییه ، میســـرییه کان ده ن ئرانییه کان یارمه تی الیه نی ئیسالمییه میسرییه کان ده ده ن دژ بـــه حکومه ت، کار ده که ن زه بر له گه شتیاره بگانه کان بده ن، به وه ش رگا له ھاتنی بگانه کان بۆ وتی میســـر ده گـــرن، ئرانییه کانیـــش ده ن سه رۆکی میسری حوسنی

موبارەک که سکی شته .رۆژی ٢٢ ی نۆڤمبه ری سای ١٩٩٢

* رۆژنامه ی (کوردســـتانی نوێ) ی ژماره ٢٤٨ ده رچوو.

* رۆژنامـــه ی (ئای ئـــازادی) ی ژماره ٤٩ ده رچوو.

* کاروانی دووه مـــی ئازووخه و پداویستییه مرۆییه کان به رگای

تورکیا گه یشته کوردستان. ئۆپۆزســـیۆن رادیـــۆی *رایگه یانـــدووه که وا لـــه ھوتکی ناو شاری ســـلمانی نارنجۆکک ته قیوه تـــه وه ، کـــه تـــدا ٤ کـــه س کوژراون و ٢١ برینداریش ھه یه ، ھوتی به غـــدا چه نـــد په نابه رانی کـــوردی گـــه ڕاوه ی ئرانـــی تدا

بووه .* دووه م کاروانی نه وت که بریتی

بوو له نۆ تره گه یشته ھه ولر.بـــۆ ھه گرتنـــی تاریـــق عه زیـــز گه مارۆییـــه ئابوورییه که ی ســـه ر عراق گه یشـــته باره گای نه تـــه وه یه کگرتووه کان له نیویۆرک، به م دیـــاره که وا ھیچ ھیوایه کیان نییه، بۆیـــه ش ئـــه و لـــه و مه ســـه له یه دا

نیگه رانه .

بشی یانزەیمردەوامب كرۆژان

رۆژ بـه رۆژھــه ــبــژارده ی

ــانــه تــۆمــاری رووداوه کــــــه ده فـــــــتـــــــه ره ل ، ا نمد یبه تییه کا تاھه یڤی ــووســی ــن ــاک پنوان ٥ی له پنجم ــبــه ر تـــا ٢٢ی نــۆڤــم

نۆڤمبه ر سای ١٩٩٢ــی_ ــن ــــرزاد ھــه ی ــــ ش

ستۆکھۆم

شڕكی تری سرو ماڵ

بر لساك لژر ناونیشانی شڕە شڕی سروماڵ، بابتكم نووسی كـــ پیوەنـــدی بتاكـــ حزبكوە ھبـــوو، ئـــو بابتـــی ئســـتاش راســـتوخۆ پیوەنـــدی بئابووری كوردســـتانوە ھی، بم ھموو ترســـیانو مســـت بك ھســـكناكات، ك ئســـتا لكوردســـتان و عراق لئارادان، شڕی سروماڵ، ئوشـــڕەی كھموو الینكان و

خك تیدا دەجنگن. ١١ل بریتیی م كـــری ھبودجـــو دینـــار ملیـــار و ٤٣٣ تریلیـــۆن حكومت ناوی نـــاوە بودج لبر رووناكـــی، گروپكانـــی تـــر ناویان كشـــتاریكی، بل ناوە بودجـــللشـــڕی ســـرو ماڵ، چونك ئم جارەیان شـــڕی نوان حكومت و ە پارانو براست ئئایا ب ،كخلژر زەڕەبینـــی چاودری دارایی، بـــۆ كایـــ جیاوازەكانـــی ئیـــدارەی یـــان دەكرـــت، خـــرج كـــوردی كنساترە ك مسرەفگراییكی یكـــكان لـــدوای یـــك كابینـــ

دەیكن. خـــك ســـرومای شـــڕی كجیـــاوازی ھیـــ لگڵ شـــڕی ســـرومای حیزبی، لوـــدا بدەر دەكـــوێ ك خك مافـــی خۆیتی بزانـــ، ئایا بب بھـــدەردان ئو بە پارەی ك بۆ چارەســـركردنی كشـــی نیشـــتجبوون ترخـــان كـــراوە و بریتیی ل٣٥٠ ملیار دینار بۆ ســـندوقی نیشـــتجبوون خرج كراوە؟، بفیعلی حكومت لخمی كرنشـــینیدای، ئگـــر وای بۆچی دەب نرخی زەوی برەو ھســـان بچ و تنھا گروپكی مافیا ككی لوەردەگرن؟، ئایا ئو بە پارەیی كـــ بـــۆ تواناســـازی الوان ترخان كراوە، ھموو ئو الوان لبرچاو نادرێ دەنگی بگاتگر دەگیرێ كشـــونی خۆی و مافـــی وەربگرێ؟، ئایا ئو بـــە پارەیی كلموچی پارلمانتـــار و وەزیـــر دەبـــدرێ، بفیعلی بۆ رۆژنامنووس و ئدیب و نوســـر خرج دەكرێ، دیســـان دیباننووس و ئو رۆژنامئایا ئـــ ســـتجنھـــا بت وە كـــتـــدەگر قلۆژیك و عچی بزینـــدوون، ك ،كیان نیینانمردوون و ھیـــچ داھ بریتییی كە پارەیـــو بـــئایـــا ئبینـــای بـــۆ دینـــار ملیـــار ١٥٠لـــ و بینایاننھا ئـــكان، تقوتابخانـــدەگرتـــوە كلشـــارە گورەكاندا ھن و شارۆچك و الدكان پشتگوێ دەخرـــن و رۆژانـــ لرۆژنامكان ونكانیـــان بو دەكرنـــوە؟، ئایا رایی و ریایی نییســـرەفگوە مئلبردەم ئو حزبانی ك بوونیان ھیـــچ مانایكـــی نییـــ، تنھـــا ئوە یـــن فرەیی ھب وەیبۆ ئ بـــنو دیموكراســـیت و بی ٩٠ ملیار دیناریـــان بۆ خرج دەكرێ، ھموو ،وەدەچـــك لر ە پارانو بـــئـــك حكومت تنھـــا بۆئوەی خۆی دەربـــاز بـــكات لچۆنیتـــی خرج م ســـاڵ، بۆیی ئكردنـــی بودجـــدەكات، نمایـــش پـــارەكان بـــە ئگرنـــا دەبـــوو پالنكـــی لۆژیكی مرم ھوەی چیتر ئبۆئ بوایھ ،چوایــــــوە نڕسیســـتماتیك ببتاكـــو چیتـــر حكومت ســـرقامان بۆئـــوەی ببودجـــوە، نـــكات موناقشـــی ئـــوە بكیـــن، ئـــو بودجیـــ لرووناكـــی دانراوە، یان لتاریكـــی بووە و بـــدوای وەمی

دروستدا بگڕین. لشـــونكی ســـروماڵ شـــڕی تـــرەوە دەســـت پـــدەكات، ئویش ھناردەكردنی نوت لھر شارك و بـــۆ ھـــر برمیلك نـــوت، یك دۆالری بۆ خزمتی خك بت، ئم شـــڕەیان لشڕەكانی تر گرنگترە و تنھـــا خـــك تیـــدا زەرەرمند دەبت، چونك ھیچ كسك توانای ئوەی نیی بزان لشـــاركی وەكو رۆژنان ،ر یان زاخۆ یان كۆیولھھنـــاردە نـــوت برمیـــل چنـــد دەكرت و بۆكوێ دەچت و لگڵ چ كۆمپانیایك بۆند ئیمزا دەكرت، تاكـــو بزانیـــن چندی بـــۆ خكو بۆی ،تگوزارییـــندی بـــۆ خزمچدەب ئم ھمیشـــ لشـــڕدابین،

تاكو شڕی سروماڵ بكین.

ستراتیژ

سمكۆ محمد

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

ایی ز

٢٠١٠

/٢/٢

٢ تی

وبا)ش

١٣٥)

رە ژما

دیور

ك٢ی

٧٠٩

یم

ەشر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

9

شاسوار ھرشمی - سوید

تا مۆركردنی ســـڤر كوردســـتان لژـــر دەســـتی دوو داگیركـــردا بوو. وەك دەزانین دوای شڕكی ناوی ئایینی لن و خوژخایدرنوان توركانی شـــیعو توركانی ســـوونن، لـــ شـــڕی یكالیـــی كـــرەوەی چادرانـــدا ل ســـای ١٥١٤ زایینـــی كوردســـتان وەك ڕە ئاینییو شـــرەنجامـــی ئـــبل نـــوان توركانی شـــیع "ئران" و توركانی ســـوون "عوســـمانی" دابـــش بـــووە. بـــم بـــا بزانین ھاوپیمانان دوای ســـركوتنیان ل شـــڕی یكمی جیھاندا چییان بســـر بشـــ كوردســـتانی ژر بـــ ھنـــاو عوســـمانی دەســـتی گورەی ھاوپیمانانی ســـڤریش

بنیازی چی دیك بوون. دەر لیمانان بین ھاوپیر دەكسپیماننامی سڤر چوار پارچیان ل كوردستانی عوسمانی دابیوە: "باشـــووری موســـ ویالیتـــی كوردســـتان" ھـــر زوو ل خاكی عوسمانی دابندراو خرای سر ھاوپیمانـــان بڕوەبرایتـــی لـــ میزۆپۆتامیا، كـــ ناوەندەكی لـــ بغـــدا بـــوو. بریتانییـــكان پـــش پیماننامی ســـڤرو دوای ئـــوەش ھوـــی زۆریـــان دا تـــا سنووری میزۆپۆتامیاو توركیا بشوەیك جگیر بكن، باشووری كوردســـتانی تیادا بخرت ســـر میزۆپۆتامیا، ك دواتر دەوتكی عارەبییـــان بنـــاوی عـــراق تیادا

دروستكرد.گرنگـــی پلـــی ســـ ھـــاوكات اوی خرانكدابلكوردستانیش بژر مانداتی فڕەنساو دواتر بوون

ب بشـــك ل دەوتی سووریا. ناوچی قامیشلۆ، ك درژبووەوەی ھرمی گرنگی جزیری. ناوچی كۆبانی سرێ كانی ل ناوەڕاست گازی خـــوارووی ناوچـــی و وندەك كـــ ،نتـــاب و عفرینـــئئوپڕی رۆژ ئاوا. ئوەی جگای و سئ ك وەیترسی زۆرە ئم شـــۆڕبووەوەی كوردستان ل پلســـووریا لكدابـــاون و ھرمی ،وانداین عارەبـــی نشـــینیان لـــبۆیـــ ھرگیز بـــواری ئوەیان بۆ ھناكوت فرھنگكی ھاوبش پرە پبدەن و تنیا چاوی ھیوایان بیوەتـــ دواڕۆژی "كوردســـتان". رۆژی فرەنســـا و بریتانیـــا ١٩٢٠/١٢/٢٣ واتا تنیا چوار مانگ و سزدە ڕۆژ دوای بوكردنوەی لســـر ســـڤر، پیماننامـــی ســـنووری نـــوان میزۆپۆتامیـــا و سووریا رككوتن. ب رككوتنی حكومتـــی ئتاتوركیـــش لگـــڵ ١٩٢١/١٠/٢٠ كان لـــڕەنســـییفســـنووری ئستای نوان توركیاو

سووریا جگیر كرا. ***

دوای ئـــوەی لـــو چنـــد درەی پشـــوودا ب كورتـــی ھمامان بۆ ڕۆژھتـــی خۆمانـــوەی وەك كوردســـتان كردو چارەنووســـی باشـــووری كوردســـتان و ســـپلـــ كوردییـــ درژبووەكی ناو روونكـــردەوە، سووریاشـــمان ئســـتا دین ســـر چارەنووسی گورەترین پارچی كوردســـتان، ســـتا لئ ی كیو پارچواتـــا ئناو ســـنووری توركیادا ماوەتوە "باكووری كوردســـتان" تا بزانین ھاوپیمانان ل پیماننامی سڤردا چ نخشیكیان بۆ دانابوو، ب چ

چارەنووسكیان دا دەبرد.بـــ گوـــرەی خـــاڵ و بندەكانی پیماننامك، باكووری كوردستان كراوەتـــ پنج بش یان بســـر پنج بشـــی چارەنووسی لكجیا دابشكراوە، ك تنیا ب بشكی گوتـــراوە "ناوچـــی كوردنشـــین

ئۆتۆنۆمیدار ل ناو توركیا". ی تریشـــی، لـــكشـــچـــوار بباشـــترین بـــاردا دەكرـــت بین وتانـــی و گـــالن بســـر

دەوروبردا دابشكران. ئمجـــۆرە ســـڤر پیماننامـــی باكـــووری بـــۆ چارەنووســـی

كوردستان بڕەوا بینیوە:١- ناوچكانی قارس و سرمو، بشـــكی و وان و ئنـــزەڕۆم

برفراوانی رۆژئاوای ناوچی وان ب وتی ئرمنستان بخشراون. توتوونك ی كو ناوچان٢- ئنوان سنووری تازە دیاریكراوی و ئـــران و ئرمنســـتان ژـــر تـــخراون میزۆپۆتامیـــا، مانداتـــی بریتانیای گـــورە. بو نیـــازەی كـــ دەوتكی تـــدا بۆ دابمزرندرت. ئاســـوورییكان بـــ گوـــرەی خاكانـــی "٢و ٣"ی بنـــدی ٢٧ی پیماننامی ســـڤر و ناوچانكان لت ئاسوورییدەببپارزرن و بۆ ئو مبســـتش یار لت تـــا بك دك پیـــژنل ویســـت لكی پر گۆڕانكارییھـــســـنووری توركیـــا لگـــڵ ئران نـــدی ٢٧ كی بم دەقبـــدات. ئالی ئمـــ تۆخ كراوە، ب ئاشـــكرا دەریدەخـــات ك گۆڕانـــكاری لو

.گاوەیڕب یناوچ٣- ھمـــوو ناوچكانی رۆژھت لســـر باشـــووری ســـیواس و توركیا، واتـــا ل ناو خاكی توركیا

جھدراون.برفراوانـــی ناوچیكـــی -٤رۆژئـــاوای دیاربكر و خوارووی ســـیواس، خراونت ژـــر مانداتی یـــان نیـــازەی بـــو فڕەنســـا مبســـتی كـــ لـــو ناوچانـــدا كمایتی كلدانی و سریانی دەژین و دەبت مافكانیان "بشوەیك

ك دیاری نكراوە" بپارزرت. وتۆتـــك كیـــش كـــی٥- ناوچتازەكـــی ســـنوورە خـــوارووی ئرمنستان ل باكوورو رۆژئاوای ســـر رۆژئـــاواو لـــ دیاربكـــر ســـنووری ســـوریا لـــ باشـــوور ئۆتۆنۆمیدارەكـــی ناوچـــ بـــۆ توركیادا لچوارچـــوەی كوردی ھدراوەتوە. "بۆ وردتر ســـرنج دان لـــ ســـنوورەكانی ئـــو پنج پارچیی باكووری كوردســـتان، ھاوبنـــدی نخشـــی ســـیری

"بك كتبابناوچی ئۆتۆنۆمی كوردی ل پیماننامی

سڤردالـــ راســـتیدا تنیـــا ناوھنـــان و ئۆتۆنۆمیی و ناوچدیاریكردنی ئبوو، ك وایكرد مژوونووســـانی كورد بشـــان و بای پیماننامی فرمســـكی و ھبـــن ســـڤردا بۆ بـــژن. بـــا ئم لـــ نزیكوە سیری بندەكان بكین و بزانین ئایا براســـتی پیماننامی سڤر "دیاری"یكـــی بۆ كـــوردان پبوو

یان نا؟لـــ بنـــدی ٢٧ی پیماننامكـــدا كوردستان وەك بشك ل توركیا

داندراوە.لبنـــدی ٦٢ی پیماننامكشـــدا تنیا دان ب بشك ل پنج بشی باكووری كوردستان نراوەو "بو ناوچیـــ داندراوە، كـــ زۆرینی خككی ب رەگز كوردن" ئو بنـــدە ئۆتۆنۆمی لـــ چوارچوەی بچووك و پارچتوركیـــادا بۆ ئـــبنـــدی ھـــر دەكات. دیـــاری ٦٢ دوو كۆمیتـــی دەستنیشـــان كـــردووە تـــا ب وردی ســـنووری ناوچی ئۆتۆنۆمـــی دیاری بكن. ھروەھـــا بندەك ئاماژە بوەش دەكات كـــ "كۆمیتی ســـ قۆی ی، كرەنســـی- ئیتاریتانی- فب ـــت، لمبۆڵ بســـتئ ـــت لدەبمـــاوەی شـــش مانگدا لـــ دوای ،ییماننامم پكارخســـتنی ئـــب

دەوتـــ كار بۆ جبجـــ كردنی ئـــو ناوخۆیـــی ئۆتۆنۆمییكـــی ناوچانی ك زۆربیان ب ڕەگز كـــوردن و دەكونـــ رۆژھتـــی فوڕات، خوارووی ئو سنوورەی ئرمنســـتان ك دیاری دەكرت، باكووری سنووری توركیا لگڵ سوریا و میزۆپۆتامیا". دیسان ئو بندە جخت دەكاتوە، ك كاری -ئاسووریی "دەب" یو كۆمیتئكلدانییكان و ك كمین رەگزی ناوچانـــدا لـــو ئاینییـــكان و

بپارزت.بندە بناوبانگكی ٦٤، ك "گوایا"

سربخۆیی بۆ كوردستان دابین كردووە. بخوندنوەیكی وردی ناوەڕۆكـــی بندەكـــ، زوو بۆمان كـــ ھاوپیمانـــان دەردەكوـــت سربخۆییان ب بشك ل پنج بشی باكووری كوردستانیش رەوا ندیوە، بكو "ســـربخۆیی"یان ب كۆمك "ئگر"ی ئســـتم و بدینھاتووەوە گرێ داوە. لرەدا ئو پرسیارە دت پش، ك بۆچی ھاوپیمانان ل كاتكدا پسوولی ســـربخۆییان بســـر خـــ و دەكـــرد، دابـــش ھۆزەكانیشـــدا كچـــی ســـربخۆیی كوردیـــان كردۆت جانوەركی بچووكی پل ســـتراوە؟ بر" بگندان "ئچ بتشگیشـــتنی من ھنانـــ گۆڕی ناوی ســـربخۆیی بۆ كوردان و ھماكردنی ھاوكاتیش بۆ ویالیتی موســـ، كـــ توركـــكان پیـــان وابوو، چونك دوای ئاگربســـتی داگیركراو، دەب بریتانییكان بۆ نیا كراوەتـــن، تبھتوركیای جقامچییك تـــا توركیای پ ملكچ

بكن. ندەیو بكانی ئرەی خاگو ب ل یو ناوچكـــی ئـــر خگـــئماوەی ساكدا، ب زۆرینی دەنگ ویســـتیان ل توركیـــا جیاببنوەو ئگـــر كۆمـــی گالنیـــش الی وابـــوو كـــ ئـــو خك شـــایانی پشـــنیازی و خۆبڕوەبردنـــن جیابوونـــوەی بـــۆ كـــردن، ئـــوا توركیـــا "دەب" دەســـت ل ھموو ناوچانـــ لـــو خـــۆی مافكـــی ر توركیا دەستی لگت، ئبگرھمافی خۆی لو ناوچان ھگرت، ئوا ئگری ئوە ھی ك وتانی بن كوە ندژی ئ یمـــان لھاوپ یش بتی موسكوردەكانی ویالیئـــارەزووی خۆیـــان بچن پاڵ ئو

.خۆ كوردییربس تدەودیارە بگنام ئاشكرا كراوەكانی یلســـم مر ئســـریتانیا لبگـــورە زۆر دووڕووییكـــی دەردەخـــن. حكومتـــی بریتانیا مانـــگ دوای مۆركردنـــی چـــوار پیماننامـــی ســـڤرو لـــ رۆژی ١٩٢٠/١٢/٩ یاسای مانداتی بسر عراقـــوە ڕاگیانـــد. لـــ بنـــدی دا ھاتووە، كو یاسایشازدەی ئ"دەب رژمكـــی بڕوەبرایتی سربخۆ ل ناوچ كوردییكاندا بغـــدا. بـــ ســـر دابمزرـــت" ھروەك بریتانیاو عراق رۆژی ١٩٢٢/١٢/٢٤ ل ڕوونكردنوەیكی ھاوبشـــدا بـــۆ كۆمـــی گالن خۆبڕوەبرایتـــی بـــ دانیـــان كوردی عراق نا. واتا یكالینو بپچوانی بندی ٦٤ی ســـڤر كشـــی ویالیتی موسیان لناو

بغدا چارەسر كرد.بشی پنجم

پیام تق تقیدـــدەوان ســـرەتا ســـوكی كاكـــ و ھیوامـــان ئارامیتـــانـــشـــۆڕش گبـــرام نازانـــم چـــۆن و بچی دەســـت بنوســـینی ئـــم پیڤان بكـــم نازانم ســـوی كامـــ دۆســـت و برادەرانو ھڤانـــت پ ڕابگینـــم ھموومان گویـــن تـــۆی دیـــداری تامـــزرۆی ھموومان غمبـــارو دتنگی دووری تۆیـــن چاوەكانمـــان لدوای تـــۆ بووە كانمان كۆتایی نایسكدەریاو فرمبمـــن نازانـــم لم یادەدا چـــۆن و بچی دەســـت پ بكم باسی كام جوامری و مردایتی تۆی شـــامر بكم سرم

سوڕماوە و تیا ماوم باسی كام یادگاری و قس خۆشكانت و ئامۆژگاریكانت م باســـی كام رەوشـــتی جوانی پبكل كادیرانو دسۆزی و وەفاداریت بۆ ری رەوشتوھگم لت بكبازەكڕلكوـــوە پیاوەتیكانـــت و جـــوان دەســـت پ بكـــم باســـی جورئت و قم ب بشـــتكت بكم باســـی ناو جولی ناو جوتیارو كاســـب كارانت مباســـی زانكۆو مامۆستاو ھاوپۆلبكب وەفایكانت بكم و باســـی كۆمیتو ژوورە پـــ لـــ كادیرەكانـــت بـــۆ بكم نازانم و جگات دیـــارە لو ڕۆژەوەی تۆ رۆیشـــتووی ق ل منارە تۆراوەو

دەســـت ل مالنـــی یكتر ناكـــن لو ڕۆژەوەی تۆ ب جمانت ھشتووە گوڵ ل بھـــار تۆراوەو بـــاوەش بیكتردا تـــواوە ســـای ســـ مـــئ ناكـــن ئســـترەیكی ئاســـمانی ئـــم ھلرە لھیـــچ وەرزكمـــان وە دەرناكـــوێ كاك ددەوان نازانم تۆ بۆھندە بۆ ئم ھولرە دەســـوتای و دەبرژای كچی لـــدوای ھاتنومان تـــر ب دی خۆت پیاســـیكت تیا نكرد كووچو كۆن گرەككانـــی ئـــم شـــارەت بۆھنـــدە خۆش دەویســـت لســـانی ئاوارەییو لئزگكی دەنگی ھولر لسر چیا سركشـــكی ھبت سوتان چۆن ھمـــوو ئوارانك خۆت و قمكت دەروـــش ئاســـا حاتـــان دەگـــرت و لگـــڵ چریكی دەنگ بســـۆزەكی حسن حیران بسۆزك بۆ ھولر لشـــقی باـــت ئدواو پیاســـی ناو ھولـــرت شـــقامكانی و گـــڕەك

دەكرد دەنا ئۆقرەت ندەگرت ددەوان تۆلـــ خباتدا كوكی لـــ بن نھاتوو بووی لڕات گۆیدا سر بندو جگی متمانـــی ناو ھڤـــان و خك بووی بڕاستی دەروشـــكی گرم تریقی ڕبازەكی یكتی نیشـــتیمانی بووی بحق كادیری سیاســـی و ھۆشیاری ھنـــگ وەك بـــووی ركخســـتن و شـــانكانی ڕكخســـتنت ڕك دەخست و وەپییت دەگیاند تۆ ئسترە بووی گشـــانوەت زیاتـــری چاوەڕوانـــی لدەكرا لڕۆژانی تنگاندا برزە پ و ئامادە بۆ یكتی و ڕبازەكی دەست لسر سنگ بووی ھمیش چاوەكانت لددەوانـــی دابـــوو دژی دوژمنـــان و ناحـــزان ئگـــر ل جژنـــی قورباندا نبوایـــ لجژنی گـــردەن ئازادی و ك بوایژنـــی قوربانی خـــۆت دا نجدكانشان ك دەستكانتان بۆ ئاشتیو شـــادی درـــژ دەكـــرد لـــم بوایـــدا

نبووین تیرۆرستان و ئبو جھلكانی ســـردەم بتـــان ور ن بـــم حیف كوڕە چاالكو چاو زەیتكی ھولرو مبندی ھســـوراوەكی كارگـــە س وخوندكارە زیرەككی زانكۆی كۆیـــو ددەوانكی كاســـب كاران و ڕۆســـنبیرانو ڕۆژنامنوســـان تمـــن زۆری مابوو ھشـــتا لھرت دابووی زۆر لھیواكانتان نھاتبوەدی ھشـــتا شـــاھزو بـــرزی وەنڤار تـــر نبون لسۆزی باوكایتی تۆ تنانت پارەی جژنانت ندابـــوو پیان چاوەڕوانی گڕانـــوەت بـــوون ئـــی ھڤاكـــم خونـــی زۆرت ھبـــوو دـــت زۆر بم كوردستان خۆش بوو گوت بۆ ھموو بیرو بۆچونك شـــل دەكـــرد لھموو تایبتـــی پشـــھاتوو ڕوداوكـــدا ڕای خۆت ھبوو تۆ ڕبواركی پشـــو درژ ر وایم ھـــبـــووی بـــۆ ھیواكانت بھمیشـــ چرا بـــۆ تاریكی ھڵ دەكرێ

بم گندەـــو بودەكان لمرۆڤی وا دەترســـن دەیانوێ فوو لو چرایش یری ھڕوناكی بۆ دەوروبن كبكـــخۆشـــیان ھیـــچ لبـــار نبوون شـــم شم كورەكانیش ئوانی لتاریكیو جنۆك ی لانوە ھاتوون ئتھالججنۆكتر بـــوون لجالدەكانی بعس چاویـــان ئوانـــی تـــرن بەوشـــت لم گئـــازادی و ڕۆژی ڕوناكـــی ئبھنای بۆی ئوان نامردان ئوەیان ختانی خون كرد ئوەیان ب سرو دەســـت و قاچ كرد ك ڕوحتان برەو ئاســـمان ھـــڵ فی كـــ ســـوزدەتان بوو كـــوە نرتان پبـــۆ خوا برد ســـشـــھادەتان ھنا پنجی شھادەتان نبوو بۆی خوای گورەش لم جاھیل و تیرۆرســـتان توڕە بـــوو. لكۆتاییدا نامـــوێ لمـــ زیاتر مانـــدووت بكم كاكـــ یســـوب برینكـــت دەزانـــم

.دەوان بنوو ئارامبد

ووژ

م

وەزارەتی خوندنی با .. نموونیكی تر

زۆر سرسام بووم كات ئاگادارییكم بینـــی، وەزارەتـــی لـــ رۆژنامیكـــدا خوندنی با پویســـتی ب شش راگر ھی بۆ چند كۆلژـــك و داوا دەكات ھر كس ك مرجكانی تدای (ئو مرجانـــی بوكراونتوە) بچت بۆ

ئوەی ببت براگر. بوو كوە نر ئبم لكرســـامییسسرەڕای ھبوونی ئو ھموو دكتۆر و پۆفیســـۆرە لـــ كوردســـتان بۆچی دەب دانانـــی راگر بـــ بوكردنوەی ئـــاگاداری و بانگواز بت، بكو لبر ئوەبـــوو كـــ ل كورســـتان تا ئســـتا شتكی وام نبینیبوو. ئوەی زانیبووم تنھا ئوەبوو ئگر كســـك كاركی بدەســـت بـــت و بتوانـــت بخكـــی تری راســـپرت و ئم كارە مووچ و ئیمتیازاتـــی تدا بت، جـــارێ تا خزم و كس و ناســـیاو ھبت دەیـــدا بوان، ئگر ئـــوان نبوون دەیـــدا ببرادەر و دۆستكانی، ئگر ئوانیش نبوون دەیدا ب برادەری خزمكانی و ئگرنا خـــزم و بـــرادەری برادەرەكانی، ئگر ئویش نبوو بانگوازك ل رۆژنامكان رج كمـــ ـــكۆم وە بـــودەكاتـــبھندك جار بۆ پۆستك پویست نین، كدا بینیومیرۆژنام نـــدێ جار لـــھ ك، كك كراوە بۆ پۆستســـداوای كئو پۆســـت ئاســـایی پیاوك بڕوەی ببات، كچی یكك ل مرجكان ئوە ینت"، یان نوســـراوە "مب بووە "مـــ

."یچانسی زیاتری ھ پۆســـت م لی باسیشـــیان دەكوانئحكومییكان نیـــن و ھرگیز ئاگاداریم نخوندۆتوە، ك باسی پۆستی بتاڵ

ل فرمانگیكی حكومی بكات.نایشـــارموە ئـــو كاتی بینیـــم بڕز دكتۆر "دالوەر عالئدین عبدولعزیز" و بـــا خوندنـــی وەزیـــری وەك توژینـــوەی زانســـتی لـــ پرلمانی كوردســـتان سوندی یاســـایی خوارد، زۆر دتنـــگ بـــووم، من ئـــو بڕزە بن فزیۆن و رۆژناملت ناناسم و لنمبینیوە، دتنگییكم لبر ئوەبوو من پشـــتر نووسینكانی ئو كابرایم ی لـــرەخنـــ میشـــھ دەبینـــی، كـــخراپییكانی واقیعی كوردستان دەگرت، ی كو واقیعناو ئ ویش ھاتگوتم: ئ دەگـــرت و دەبی لرەخنـــ میشـــھ ندێ كار كم ھب ،دەنگ دابنیشـــبلو ماوەیـــدا ئنجامـــی داوە، جگای ،ی كاركردنی جیدییو نیشان امانتلوانش: گڕاندنوەی ئو قوتابیانی لـــ پۆلی شـــش مابوونـــوە و ل ھیچ شونك وەرنگیرابوون، پداچوونوە ب كۆلژە ئھلییكان (قســـم لســـر ژانو كۆلباشی و خراپی و داخستنی ئنییـــ، چونكـــ مـــن ھیچـــی لنازانـــم)، بـــم ئـــوەی دەیبینـــم پداچوونوە ،وەی كارەكانـــی وەزارەتچینـــپو لئـــوەی لـــ ھمووشـــیان زیاتر بۆ من وەی ئاگادارییوكردنب امانی تمایبـــۆ دامزراندنـــی راگر لـــ كۆلژەكان ،یو وەزارەترزی ئكی بپۆســـت كچونك ئم نیشانی نمانی واست و دەخوازم ك .تییتی و برادەرایخزمای ڕێ، كم وەزیرە بگت لم حكومـــھ م خۆشی تا دواسات بكار بكات و ھدسۆزییوە كاربكات و نموونیك بۆ

نمانی گندەی پشكش بكات.

(٣٨) ببا ھ

سنگر زراری

ــــتت

نخشی ژمارە (٢) كوردستان بگورەی پیماننامی سڤر

تایبت ب بدرخانرۆژی ٢٠١٠/١/٧ تــــزی دكتــــۆرای خوندكار "ئحمد شریف علی" ل ژر ناونیشانی "ئنفال ل رۆمانی كوردیــــدا" تاوتوكــــرا. دوای چوار وپعات و نیو گفتوگــــۆی چســــ

وە، كینــــكۆی لژنن لالیــــ لــــ:زانڕم بكھاتبوو لپ

مســــتفا ١-پ.د.عیزەدیــــن -٢ .ژنــــرۆكی لرەســــوول- ســــئندامی ئاگرین ــــبدوپ.ی.د.علژن. ٣- پ.ی.د.ھیمداد حوســــن

ئندامی لژن. ٤- پ.ی.د.حمدلر .ژنندامی لمین میسری ئئمح٥- پ.ی.د.فوئــــاد رەشــــید ئندامی لژنــــ. ٦- پ.ی.د.عــــادل مجیــــد و ژنــــل ئندامــــی گرمیانــــی كرەنجام نامرشتیار ســــرپس

ب پلی زۆر باش پسند كرا.شــــایانی باســــ لو موناقشاندا وتوانركنــــدكار توانــــی ســــخوبرگــــری لــــ ناوەرۆكــــی نامكی بكات و وەمی پرســــیارو رەخنو وە ببدات كــــژنكانــــی لبینییتتایبتــــی لســــر ئنفالــــی یكم، ك ب ھاتنی لشــــكری ئیســــالم بۆ كوردســــتان چندین بگــــ نامو بیــــرو بۆچوونــــی جیاواز لســــر ڕوو- ل شــــكرە خرابوونــــو لئــــوەمی رەخنی یك ل ئندامانی لژنك خونــــدكار گووتی:"ئگر بۆ عرەبكی موسمانی سرەتای رەوا االســــالم" "صــــدر ئیســــالم بووبت لســــر دەســــت و پلو

پای یكتری بكوژن.لكۆینوە زانستیانی مژوویی لو

بارەیوە بكات..؟؟ ھروەھا گووتی ئوە ئركی زانایانی ئایینی كوردە ئو دۆخ راست بكنوە، نووسین وەی زانســــتیانینكۆو لو رەخن

ناب بكفرو بڤ دابندرێ..*****

لھۆــــی كۆلژی زانســــت، بشــــی ،زانكۆی كۆیلۆجی لزانستی بایگفتوگۆی بوانامــــی خوندكاری دكتۆرای زانستی بایلۆجی"حیدەر ئیسماعیل"ناســــراو بــــ "مامۆســــتا

ربوار ئیسماعیل"بڕوەچوو. لــــ كــــ لكۆینوەكــــش بایلۆجی زانستی لكۆینوەیكی Biological"نــــاوی لژــــر بــــوو and Ecoloical Studies Of Khapra Beetle and redrust Flour beetle on a numberزیاتــــر "لــــدوای of spicesل"٤"سعات گفتوگۆكردن، ب پلی

زۆرباش وەرگیرا. گفتوگۆگــــش لیژنــــی ھــــروەك

:كھاتبوو لپ١- د. نبیل عبدولقادر – سرۆكی

ــــبدوماڵ ع٢- د. شــــ .لیژنــــموفتــــی – ئنــــدام. ٣- د. عدنــــان

شخ موسا– ئندام. ٤- د. مونیف عبد حوسن– ئندام. ٥- د. فازل

عباس ئلبیاتی– ئندام.و چــــاپ دەزگای بنــــاوی درخان پیرۆزبایی لوەی بوكرنبھردوو خوندكار ئحمد شریف

و ربوار ئبسماعیل دەكین.

ل زانكۆكانوە

سۆزك بۆ ددەوانی ھلر

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ورك

٢ی٧٠

٩ی

مەش

ر

زایینی٢٠١٠/٢/٢٢

ژمارە(١٣٥)شوباتیكوردی

٢٧٠٩یرەشمی

10

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ورك

٢ی٧٠

٩ی

مەش

ر

زایینی٢٠١٠/٢/٢٢

ژمارە(١٣٥)شوباتیكوردی

٢٧٠٩یرەشمی

١٩٧٠/١١/١١ لـــ ركوتـــی لـــ -ب ھولر لـــ خۆجیـــی ئیـــدارەیئوكات دامزرام، رابر" "مرشـــد-"موحسینقۆجقساب"یاریدەدەریپیاوكی ھولر بـــوو، پارزگاریكوردكـــی و نیـــان و زۆر نـــرمماوەیك بـــوو، دســـۆز خاون وخۆم پاشان ماموە دائیرەیدا لوپروەردەی ھولر، گواستوە بۆزۆرخۆشحابووم، تیییوخۆجلیحیای علی عبدولغنی كاك كنووسربھمانوەزیفلگڵمندالسربانی رۆژان دەكرد، دەوامیو دەكرد پیاســـمان و دائیرەیئـــو ئدەب ب ســـبارەت گفتوگۆماندەكرد، خۆمان وەزعی و سیاستچنـــد عبدولغنـــی بھـــۆی كاكرۆژنامنووســـك"م "نووســـرولگڵ منوە بھۆی ئویش ناسی،ل كرد جگ تعارفی تـــر چندانییحیا ســـعید كاك عبدولغنـــیئیزگی بژەری و خۆشنووس كزمانی ب بـــوو دەنگی كوردســـتانرككوتننامی١١ی دوای عرەبیبۆ كاری كـــردەوە دوكانكی ئادارســـر وتدەك ك خۆشنووســـی،من باتا، و پارزگار نوان شقامیلالی و دەكرد ھاموشۆم بردەوامھونرمنـــدان لـــ ئـــودا زۆرـــكلـــو ھـــر ناســـی. و نووســـرانم"الفكاھ" گۆڤاری ل "١٩٧٠" ســـالگدا كراو چاوپكوتنـــم یكمكاك رگای ل ئویش بوكرایوە،ئیبراھیم "تاریق ب ك عبدولغنی،ئـــوكات و ناســـاندم شـــریف"یگۆڤارە بوو، ئو تاریـــق پیامنریعبدولغنی پیوەندی من و ـــببـــوو یحیـــا زۆر و كاك ســـعیدو پیوەندییكانم ســـادا ھر لوشـــیعر كردنكانم لبارەی گفتۆگۆسیاســـت و ئدەب و بتایبتـــیدانیشتن ب بوو فراوان ب گشـــتیســـعدی د. لگـــڵ نووســـران:و شریف ئیبراھیم تاریق و ساحپشوو بدوع و جرجیس نزارســـیفدین مومتـــاز حیـــدەری وو خزندار مارف د. و ئیسماعیلد. عزیز و چیرۆكنـــووس "مم"یكریم شارەزا مامۆســـتا و گردیتر، چندانـــی بخـــو و مدحـــتفرمانبران، یانـــی ل بتایبتـــیلـــ كـــ جگـــ لـــو نووســـرانیل ك بردوون، ناوم ئقكانی تـــر"مام ل چایخانی شســـتكانوەچاپخانی تـــك ل ك وەســـمان"بـــوو "كوردســـتان" گیوموكریانـــیوەكو دەدی، بردەوام یكترمـــانو پـــرۆش عدوســـ بڕـــزان،مجید رەنجبرو جمیل شـــھیدو فرید كرمانج و جوھر ھرشھیوا و خمنـــاك و مجید زامـــدارعبدولخالق سرسام سرھنگ وجامباز تاریق غمگین و جوھر وخالید جوتیار و نوزاد رەفعت ومحمود پیرباڵ و شۆڕش سامی وئحمدد. و منگـــوڕی و محمدممۆو چندین و حاجی شـــریفتر. ھروەھا و شاعیرانی نووسررگای ل ١١/ی ئـــازارەوە لدوایرووناكـــی لگڵ گۆڤـــاری بـــرەوئازاد بڕزان شاعیران نووســـروســـورم عزیز نژاد و جوندیانیكوســـتانی حســـن شـــھید و دۆست بووین ب و یكترمان ناسی

ھاوڕێ وبردەوام * لـــ ســـرەتای "١٩٧٠"و نتوایتی بۆنكانی ل ئاھنـــگھونری و ئدەبی كۆنگرەی كۆڕویكمین بۆ ســـازدەدرا، ھمجۆرگڵ ھۆـــی لـــ جـــار لـــ ھولـــر ١٩٧١ ك ١٨ی شـــوبات ببۆنـــیشانۆ كرام سر ركخرابوو بانگبوو ئوە خوندەوە، ھۆنراوەیكمعرەبی ب "التاخی" ل رۆژنامـــیســـعید ئوكات ك بوكرایـــوە،یرۆژنام ئـــو پیامنری یحیـــابم كوردییكی ك نووسیبووی،شوەیی:"ل سعات سیئوارەیل ھۆی گل "١٩٧١ ١٨ی شـــوباتپارزگاو جگری ب ئامادەبوونـــی

رەزا شـــخ و پۆلیس بڕوەبریرەشـــاد موفتی بڕـــز گونـــی ودووی لقی ئندامانی ھولرو قازیركخراوەكانیكوردستانی پارتیوقوتابیان و كركاران نقابكانی ودوای ســـازدرا، ســـرەتا و الوانپاكی گیانی بۆ وەستان دەقیقیكئیسماعیل "نوری بڕز شـــھیدانقوتابیانی یكتی وتاری نانكلی"خونـــدەوە. پاشـــان كوردســـتانیوتـــاری بڕـــز خورشـــید شـــرەدیموكراســـی پارتـــی لقـــی دوویھروەھا خونـــدەوە كوردســـتانیوتـــاری یكتی ســـاح" "پرویـــنخوندەوە، كوردســـتانی ئافرەتانیبرزنجی پاشـــان بڕـــز عزیـــزمامۆســـتایانی یكتـــی وتـــاری ھونری تیپـــی دواتـــر خونـــدەوەمۆســـیقاو ئینجا پارچیك ھولرمحمد گۆرانیبـــژ عبدولســـالمھروەھا و علـــی گۆرانـــی چـــیلالین بلورژەنین لـــ پارچیكدواتـــر ئحمـــدەوە، ســـردار بۆنیوە بـــم ئاوارە" "موحســـینئینجـــا خونـــدەوە ھۆنراوەیكـــیمرجـــان عبدولواحـــد لالیـــنك كرا، شـــانۆگرییك پشـــكشتیا نواندنیـــان ندانـــرمم ھونئـــعبدورەحمان ســـابیر دا: ئنجـــامعبدولواحد و رەئـــوف و مســـتفاب ســـروودی ل كۆتاییدا مرجان،نیوی و ل سعات پنج رەقیب ئیھنرا". كنگئاھ ب كۆتایی ئوارەكاك رـــگای لـــ ھـــر ـــب *لـــ یحیـــاوە علـــی عبدولغنـــینووسرو لگڵ ١٩٧٣ ك ســـایاللـــه "حســـب رۆژنامنـــووس پاشـــان و ناســـی یحیا" یكترمانلگڵ ھاوبشـــی چاوپكوتنكیعزیز و پشـــو بدوع مـــن ورۆژنامی لـــ گردی ســـازكرد وكـــ كـــردەوە، بـــوی "التاخـــی" لتك ســـكمانی ھـــر ونكانـــیژر ل راپۆڕتیدا لم داناوە، یـــكالكردی الشاعر "شمس ناونیشانی:

حوار". فییكمیـــن ١٩٧٠/٤/٢٥ لـــ *بوكرایوە، روانگـــ بیاننامـــیو كـــ داخـــوازی لـــوەی، جگـــتكانكینوێبوو بۆبرەوپشوەو گۆڕانكاری بـــاری ئدەبی بردنیلگ بم ،ردەمانس نوگری ورووی ل ل جیا بۆوە تری الینیرامیاری، و و ئاییـــن كۆمیتـــیدەنگ ناڕەزایـــی و ھۆی ك بـــووەو مزگوت ل ھبینی "مال"یكانســـر بردن بھرش خوتبكانیانھروەھا دەبییئ ئم بزووتنـــوەو كوتوە ل شكاتكاری و شكاتگیاندرای سركردایتی وبارەگایلسر مترسی ئوسا ك بارزانی،شاعیرو نووسرانی ند لچ گیانیچۆنك ھر پیدا كرد. گروپ ئوروانگـــ ھنـــگاوەی ئـــم بـــت ك لكوتوە، ئنجامی كاردانوەوو چند شقاند منگی بین گۆمیو كۆمیتی مسلیكی ئدەبی

وروژاند. حاسی و سیاسی و ١٩٧٠/٤/٢ ل بوو یكمجـــار * بۆ"جالل"ی خوالخۆشـــبوو لگـــڵئاغا باویل علـــی برام و ســـدیقلـــ فرمانبـــران یانـــی بچمـــ"تحسین كاك داوەتی ك ھولر،بووین، یانی فرمانبران چیچۆ"شون ل و شار باغی برامبر كیانیكی كـــ بـــازاڕی نیشـــتیمان،ھۆی دوو باخچـــو ورەبـــوو لگچند ژوورك پكھاتووە، گورەوبراستی ھر یكمجار بوو بینیم،لزەتم شـــوەدا لو بم ھنـــدەكردو كـــتزیاف و لـــ دانیشـــتندووەم شـــوی ئیتر تكردم كاریل تاوای خۆم چووم بۆ و ســـیمھموو ندەكردو ھات شـــودرمشـــوان ھاموشـــۆم رۆژ ئـــوارەوتایبتمندیكی ییان ئـــم دەكرد،شار جرگی نو ل ھبوو، خۆیو نووسران بۆ بوو پگیك بوو،رۆشنبیرانو مامۆستاو ھونرمندوپلیك ھر ب فرمانبرك گشتر بوایرمانبـــف بووبـــ، ئـــوەیبوو، باش زۆر گوزەرانی ئـــوكاتدەكرد ئوەی بشـــی موچكانیانئیشـــكی خۆی كـــ جگ لـــكارییانـــی فرمانبـــران تـــر نـــكات،رووی كۆمیتی بوو ل شونكزۆر راپڕاندنـــی و و یكترناســـینبرزكردنوەی و دائیرەكان كاریئنجامدانی و رۆشـــنبیری ئاســـتیو سیاســـت و نھنـــی كاری و پگی كۆبوونوەی كوردایتـــیخوندنـــوەی وادەو و ســـرپیییانیدا، لو رۆژنامـــكان گۆڤارولرەدا باســـی ناكـــرێ بـــ فراوانیك بكم، ییان ئو گرنگی و بایخب كردی بعس فاشســـتی رژمیداھاتوودا ل دا بۆ؟ تكی و گۆڕەپانئم ھودەدەم زیاتر لسر باسی

بوەستم. ییان

٤٥ رۆژان بوو

ددەوان ل مانوەم مانگ دوو پـــاشناوچكـــو بســـر باـــی ھمنـــی بوو ئـــوە ئیدی گوندەكانـــدا كشـــا،مـــن دا بیـــاری ناوچـــ لیژنـــی لـــو جوتیـــارەكان بگڕمـــوە نـــاونكراوەو ماونتوە. ك خرا ،ناوچانئوارەیك شـــش مانگی ل كۆتاییبرازایكی پشـــمرگو دوو لگـــڵكردە ڕوومان شـــین چاو مام وســـووابوو بیارمان ســـۆربش، گوندیبمنینوە دووەم لـــوێ بۆ شـــویسعات ل كندناوە، بۆ بچین ئینجاگونـــدی یشـــتینگ شـــو ١٢ی ماندوو زۆر تینوویتی بیرەعارەبان،ماك كردین المانـــدا و پرشـــانیزانی كاتكمان خواردنـــوە، بۆ ئـــاودیوەخانی ش لـــســـۆرب ل گوندیئاگرك كتر قسل پاشا خدریپكرد، دەستی تقش بووەوە برزلژر لبووین ئمی گوندانی ئـــوجووتیارەكانی دابوون. رژم ڕكفیلال رژمیان چكی پباشت گوندیگوندی گیاندە خۆیان بھاوار بوو،بمـــش برنامكمان ســـۆربش،ئو گراینوە تكچـــوو، بناچـــاریناوچانیپشمرگیلیتینوویتییشـــتینگ پھچنین،كاتك تنگـــی– كركـــووك قیـــری ســـر جادەیلبر ئوەی شوان ھولر كۆمكلگڵ نكوێ تان بر مڕەكانیان

ڕوویان تقـــكان دەســـت پكردنـــیگوندی نزیك لـــ ددەوان كردبـــووەمڕەكانیان شوانكان گڕەشخان،دەكن ڕاگرتبـــوو، پمان گووتن چیزۆر مڕەكانیش و خۆمان گووتیان ؟پشـــوو دەدەین، كمـــك ماندوویـــنوەك ئوە ئمش گووتمـــان ئمش،یھ زۆرمان ب پشوودان پویستیل خومان ھیالكـــت بـــم لبـــرھســـتاین زۆر خو ل كاتك كوتڕۆژ دەركوێ، شوانكانیش نمابوومترسی زۆر كنشو رۆیشتبوون،كردە روومان لتنوویتـــی ھبوو،رۆژھـــت پـــش گڕەشـــخان،ئیرتیـــوازی، بیری ســـر یشـــتینگبئیش دەســـتی كـــكینشـــتا مھپ حیوانكان باری كۆ نكردبووو ھزی ب لبر ئمـــش ئـــاو بوو،خـــواردەوە، ئاوەكمان تنوویتـــیو میرەكان گوندی برەو رۆیشـــتینپیاوك ئیلنجـــاغ گوندی لـــ ئاقـــاریدەكرد، درونـــی گنمكی لنـــاونایتوە بیـــر ناوەكیم ســـید بـــووئم توانیمان جگایكیالچپبوو،لوێ بدەین، حشـــار تدا خۆمانـــیناردە سید منداكانی مام ماینوە،بم ھناین، بـــۆ خواردنی ماـــوە،برسیتی و ماندوویتی و تینوویتیبیبووین، وزەی لبـــر و بخـــویماینوە، زەكرپ رەشـــمای لژرنیوەڕۆ ١٠ی پـــش ســـعات كاتـــدەســـتی قت قوچان ســـ لگوندیشڕ بۆوە، برز لوناوە ئاگر پكردوئمش بوو، دوور كمـــك مئ لـــپچوو كۆكردەوە، ماوەیكی خۆمان١٢ی ســـعات و الی تقـــ وەســـتارگشمپ ھات بۆ خبرمان نیوەڕۆب و زیانیان زەرەر قیتاریان داوە، لپشـــمرگیك گیاندبوو، قیتارەكو بـــوو شـــھید ســـوارە بنـــاوی زانیمان دوایـــی جمـــا. جنازەكـــیسوتا تراكتۆرك بوو ئاگرە گی ئوماینوە، ددەوان ل شـــو دوو بوو،كـــردەوە ناوچی روومان دووبـــارەلـــ ســـۆربش شـــوێ كندنـــاوە،ڕۆیشتین دووەم شـــوی بۆ ماینوەبم كار، ب كردەوە دەستمان ئیترپش ھات زۆرمان و مینتـــی ئازار

و كـــناوچ بھـــۆی ســـتراتیژیتیگرنگییئابوورییكی.

و فرماندە كندناوە ھندێ ل لوێككپرسراویگوندەكانمدیتوخلبدەست بوو، پرشان و شواو زۆرو دەركردن لئنجامی ئوسا رژمیدەغودانیش نھاتی ھروەھا ڕاونانتنگیپھچنیبوون، لالیكیترەوەپاراستنی منیشبۆسالمتیئوانوماوەیی ئو ركخستن نھنییكانیو رمایگ بو ڕۆژان ماموە لـــوێقرەچووغ(چیای چیای ل ئـــاو ببب شوان سر، دەمبردە بباســـان)٣ مانگی ل دەگـــڕام. دا دھاتـــكاندخـــۆش كـــلكم توانیـــم خكـــیو توانیم كردنیـــان رنمایی ب بكـــملناو شـــۆڕش وە، كمبك دنیایانساز رگشمپ ھزی ھموو ،ناچدان حزب لژـــر بیاری و ئامادەنكـــراوە، بمش بـــاش و كاری زۆرخستوە جۆش وخرۆشـــكی زۆرم،دان زۆرم ئومدكی خككو ناوبن بردەوام و ندەن كۆڵ بۆئوەیلسرخباتوھیوایتواودروستموكی ئو ئوان ب شـــۆڕش، بكنگل ھـــر ئنجامیش و شۆڕشـــنیاندن كڕاگ پـــم ســـر دەكـــوێ.بنك ســـر یندەك لمودوا ھرشڕاپۆرتكی بارەگاكانی داگیركر و وكـــوەزعـــی ناوچ گشـــتیم لســـرلیژنی بۆ كردەوە برزم نوسیبوو،ئوە باس ٢، شـــاینی لقی و ناوچتكچوونی دوای بوو سفرم یكمھانی كناوچ بچمـــوە كندنـــاوەو نھن ج گوندەكان دا خككممبست رژم وە، ككردن وشیارمدەیوێ بۆ و كانـــی چییـــو ئامانجل دەســـت بـــزار بكات و كـــكخ

بربدات. باووباپیرانی خاكی ١٩٦١ ك ســـای ســـای ئـــو چوارلپرســـراوی و ١٩٦٤ برپرســـیار –دەموێ كندناوە بـــووم، ناوچـــیشـــۆڕو و شـــڕ ھموو لپـــاڵ ئـــوھندێ باس خۆم، كاری سیاسیییبكم كـــورد دســـۆزانی لـــو پیاوەخكی ك نۆبـــدار ســـمایل :وانلوانل بوو یكك بوو، ســـیدعوبدبم عاســـی ی ببـــوو، ل حكومت

منیـــش نبـــوو، لســـر سیاســـتداوام لكـــرد پوەكـــردو پیوەندیـــمئـــو پیاوە بـــكات، كارمـــان لگـــدابیكوە و دەربی خۆی ئامادەیـــیماوەیك پاش دھاتكان ناو چوویندەســـت پیاوە ئو دەركوت لبـــۆمخكدا، منیش لناو ككوپو ر پاكیارمتی و خۆم بیاریدەدەری كردمبییـــوە. ھروەھا بـــۆی مانگانـــمشـــھیدی ب كرد پیوەندیم دواتـــرئویش باوە حمد قاسم سربرزئامادەیی لخۆبردوویـــی بوپـــڕیپشـــمرگیك وەك خۆی دەربیپیاوە ئـــو ھاتنی و بت لگمانـــداناوچكدا ل ھبوو باشی دەوركیپیاوان ئو ھاتنی گوندەكان و لنـــاوروەرانكوردپ لـــو تر و كۆمیكیلســـر ھبوو زۆریـــی كاریگـــریببن ئوەی بۆ كناوچ جمـــاوەریچونك شۆڕشـــی كـــورد الینگـــریھنانی بوا نبوو كـــم كات بۆ ئونتوایتی، وەك خك بمسلیتسكی ھموو الیك دەزانین بیریو عرەب دیكتاتۆریانی شۆڤینیانوپیرۆزی لدەست مسلی ئایینزۆرل تواوەتی رگریی بووەت و داوینكورد، تاكی كیانی دروستبوونی پشبوونی بب تمییكی حشت ئمشكیانی دروســـت بوونـــی كیانـــی تاكك ئوانی زۆرن ھروەھا نتـــوە.نتوایتی وشیاری ھمتی بھۆیدووركوتنوە لحزبنا قومییكان.الینگری كـــ لوانـــی زۆركیـــشلناو بم دەكرد، شۆڕشی كوردیانركخستنیپارتینبوون،وەك:(شخحسن ئدیقوو،حاجی ئســـعدیوع حاجی بنمای ســـیدۆكیی،خزمكانیـــان) ئحمد و خزنیـــیسعدی كاك باوكی ك پیرە، حمدگـــۆم) پیاوەكی ل (گردی بوو پیـــرەھروەھـــا بـــوو نتـــرس و زیـــرەكبنماـــی ئورەحمان قۆنـــاغ بـــوو،بنماـــی و ســـینم كۆزەپانكیـــیگوندی دانیشتووی ك وەیس حاجیبـــوون شـــخالس و بیرەبـــرازە تر، برزانی مابن ئو ھروەھـــا

نوسیبووم. تر الپڕەكانی ل كس بشی سی و

ببوو عاس حكومت ل نۆبددار سمایل مستفا: حسن علی

مستفا حسن علی

بهرزنجی لوقمانمـــرۆڤ بـــۆ ســـه رمايه گه وره تريـــنپيادهکردنی مافه و ئازادی کهسايهتیسيستمه بهو گهيشـــتن ڕه واکانيهتی،ڕه ھايهیمرۆڤايهتیکارکیئاسانييهوبهو ئامانجه گه يشتن بۆ نهبووه، بهکوچهنـــد خاکی به پيرۆزه پيويســـتیســـوربوون لهوانه ش ھهبووه گرنگمافـــهڕهواکان به گهيشـــتن له ســـه رباجهقورســـانهی بـــهو و گونـــهدانئـــهو کـــه ده بنه ئاســـتهنگ لهبهردهمگرنگتريـــن خاـــی خه باتـــه پيـــرۆزه.و دان دڕـــژی ئـــه و کارهنه فـــه سبـــه گونهدانـــه و به خۆداگرتـــنديموکراتيهت. نهيارانی پۆپاگهندهیئـــهو ســـهربهخۆ مـــژووی گهالنـــیئهو که دهکهنهوه، دووپات ڕاســـتييهبه رھهمی ئهمۆيـــان زوهی ده نگهدڕژخايهنی نهفهســـکی و خه بـــاتژـــر له ســـايانهکه ئهمۆ ســـه دان. خهباتی دهدون ئازادی چهتريدا بهپنـــاو له ئهمهريکا ڕه شپســـته کانیڕاســـتييه، لهو بهشـــکهو مافه کانيانلـــه ڕه شپســـته کانیئه مهريـــکا پتـــرسندوقی سهر دهچنه سه دساه پنجپنج لـــهو پتـــر ده نگـــدان بهدرـــژایدهچه وســـنرانهوه ئهوان سه دســـاهئهمريکا، پســـتهکانی سپی به دهستشـــه ڕی دهناســـران، که به ڕاســـيزمڕهش به دهرھهق ڕه گهزپپهرســـتيانپيـــاده دهکردو وته لهو پســـتهکانئـــهوهی لهبه ر تهنيا ڕه شپســـتهکاندووچاری بوو ڕهش پستيان ڕهنگیچهوســـانهوه يه ئـــه و سياســـهتهیلهگهڵئهوچهوسانهوهيهش ھاتبوون.و پســـتهکان بهگهرم زۆر له ســـپیھهبژاردنه کانی له بهشداريان گوڕترو دهکـــرد ئهمريـــکادا وياليه ته کانـــیخۆيـــان، نونهری بـــه دهدا ده نگيـــانئهو ڕۆژان لـــه ڕۆژک ھيوايهی بـــه ووهک سلهسهرھه زۆرهيان و زومئهمريکی کۆمه ـــی ھـــه ر ئهندامکـــیمژوويکی پنجسهده تهماشابکرن.گهيشتن به و خهباتکردن بۆ کهم نييه

و پاوهڵ کۆن ندو ئاواتهکانيان،و ڕايزو سۆزانا ڕايزیئهمۆ کوندليزاھهموو ئهو بهرھهمی ئۆباما سهرۆککه ئـــهو درژهيه نه فهســـه خه بات وبۆ خهباتيان بيرو بـــاوهڕه خه که بهدنيا شانازی به گهالنی ھهموو کردوئه مريکا ڕهشپستانه ی ئه و مژوویبيروھـــزری و خۆڕاگـــری ده کـــه ن،

ده بـــت وانهيهکـــه پۆينـــی ئـــهوانســـوودی چهوســـاوه گهالنی ھه مووئمـــه ی بهتايبهتـــی لـــ وه ربگـــرن،ده بت لهوبهشـــهی کوردستان کوردلهســـهرئهو ميللهتک به رله ھهمـــووبهگهرمی بچينه و مژووه بوهستيندهنـــگ و دهنگـــدان سه رســـندوقیدهزانيـــن که بدهيـــن، بو ئه و ليســـتهبۆ دهبت زياتر دهســـکهووتی زامنیشارهزا و کهسانی بورو گهلهکه مانناوخۆيی ياســـای لـــه کهلهبهرةکانیبهزمانی دهزانيـــت و و نودهوهتـــیماده يهکی ھيچ نهھ و بدوت ئهوانگرتنهوهيهکی پاشـــقوڵ يا ناياســـايیبت. ئهرکی تپهڕ شوڤينی بهسهريدادهبت که ئهوه يه، ئمهی ھاووتيشپۆپاگهندهیناحه زان گوینهدهينبهبهھانـــهی به دهخـــوازن و ئه وانـــهیلهدهســـهت گلهيـــى جۆراوجـــۆربۆ چی حکوومه ت قهولـــی( بكةن(بهبگهڕننه وه ھهمان کردووه ) تۆ و مندهبته ئهو دهنگه دهنگدان که مافی لهئايندهيهکـــی بـــۆ بناغه يه کـــیبهھـــزگهشـــاوه بـــۆ ڕوون و ئاســـۆيهکیگةورهکانـــی خهونـــه وه دی ھنانـــیلـــهدوای بيرتانه باوباپيرانمـــان. لـــهبهسهر که الجزائر شوومه کهی پالنه

گهله کهمانداھاتچ بئومدييهکبایگهلهکهمان، زۆرينهی بهســـهر کشاتر جارکی که لهباوهڕهدانهبوو کهسبهشهیکوردستان لهو تر شۆڕشکیپشـــت ھزه فيداکارييه قه وارهو به وخهکـــی ئه ســـتوره بـــه کۆمهنـــیکهچی بتهوه، دروســـت کوردستانئومدی ب و خهياڵ شۆڕشه له ئهوباوهڕپکراو ڕاستييهکی بووه خهکفيکریو بنهمايهکی شۆڕشکلهسهرنو له خۆی ڕهگی بهھز نهتهوايهتیداکووتی کوردســـتاندا گهلی جه رگیب ســـهرفرازييهکی و بـــووه مايهیپۆپاگه ندهی دانهوهی بهرچ بۆ ونه.بهسه نموونهيه ئه م کورد، ناحهزانیله ھهبـــژاردن که ده يانـــهوێ خهکژـــر لـــه جارـــک بســـةلمننه وهوگهندهه دهسهت که ئه وهی بيانوویبه بيانووی ئهوهی جارکی تريش وھزی دهســـتکردی ھهبژاردنه ئـــه مبهرپهرچدانه وهی بـــۆ ئيلحاده کوفروپالنه لهباربردنـــی و شۆڤينســـتهکانتۆڕابۆڕاکان عهقـــی و بۆگهنهکانياننهفةسی بهقهد پويسته ھهناسه ماندمان و بکهين دڕژ پستهکان ڕهشگه ورانه ئهوده ھهموو ترپهی لهگهلخهونه ھاتنهدی له الی که ديان بت

ئه وخهونانهشتهنيا مژينهکانمانه، لهديموکراتيهت چهسپاندنی به تهنيا وبه شـــداری و ناوچهکه و لـــه عيـــراقلـــه کوردســـتانی وه ک کردنمـــانگلهيهکان وه النانی و ھه بژاردنـــهکانقۆناغه چارهنووسسازه بهئهنجام لهوپنج له پتـــر ڕهشپســـتهکان ده گات.بهرهوسندوقهکانیدهنگدان سهدساڵئهو دهنگيـــان دا بهدرژای و چـــوونله مـــژووه ھهزاران ھهزار گلهييـــانکۆتاييدا لـــه ھهبوو، بهم ده ســـتتازه کوردستانی .ئمه ی سهرکه وتنبۆ بينی ھهنگاوهکهين يه کـــهم وا لهئاواتهشـــمان ئـــهو ھـــه زار ميلهکـــه.نـــدو چـــۆن وه ک دی ھه ردھتـــهتـــازهی گهلهکهمـــان بـــه شۆڕشـــیسيمای له بهھزمان شـــهپازلهيهکیلهسهر ڕوپهلی ئهوانهی ناحهزان دا،(انتھی نووسيبوويان ڕۆژنامه کهياندا

به ( الکردی التمرد والی االبدگهلهکهمان بهھزی بهشداريکردنکیبۆ دهبـــت وه مکـــی بهھزترمـــانله ئهوانهی سهردهم شۆڤينستهکانیوهک بوودهه کۆمهگهی نودهوهتیبۆ حسابک ھيچ و ده کرن ته ماشـــائمهش لـــه و ناکـــرێ بيروڕاکانيـــانخۆيان و سهردهم بوونهته فيرعهونیدهزانن ئمـــه بـــه چارةنووسســـازیو ئايندهمـــان بـــۆ بدهين . بـــا ده نـــگو دهنگ وهالنين گله ييـــهکان ھه مووله داواش بدهين. شهھيدان خونی بۆقۆناغه لهو ده کهين ئه مرهکانمان وهلیدهرگاکانيـــان چاره نووسســـازهدا له و گوی ھاووتيـــان بۆ وابکـــهنلو عهزهمهتهی و بگرن خواستهکانبه خۆيـــان دابـــهزن. چونکه ئـــهوانميللهتيش جوانن و ھـــه ر ميلله تـــهوهو گـــهوره برا بيانکاتـــهوه ده توانـــتله بھنن گهلهکهمان.واز ئهمری وهلیدووڕوو و گه ندهڵ خهکی گوگرتنیدهورووبهرهکانيـــان مشـــه خۆریئهوانـــهی ڕاپۆرتنووســـهکان، لـــه بهس پيشه يان کارو ســـاڵ به درژاینووسينه ڕاپۆرت و ســـوکايهتیکردنو خهکی شـــهقامی کوردی له ســـهردهم ئـــهو و دســـۆز، کوردســـتانيانناپاکيان به ميللهت چاوهناشيرينانهیدوورخهنهوه. گۆڕهپانکاندا له دهزانقۆناغـــهدا لـــهو چونکـــه ئهوچهھرانهسهرســـندوقهکانی چوونه له زه رهر

دهدهن. دهنگدان

کوردستان گهلی بۆ وانهيهک و ھهبژاردن له ئهمريکا پستهکانی ڕهش خهباتی

موحسین ئاوارە

ییادەوەر

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

ایی ز

٢٠١٠

/٢/٢

٢ تی

وبا)ش

١٣٥)

رە ژما

دیور

ك٢ی

٧٠٩

یم

ەشر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

11

زاد ئا

یرا

سی و دوو تاجه گوینه بۆ مه زاری کاک ئارام

شاسواره که ی شۆڕشی نوێ ســـی و دوو تاجـــه گوینـــه بـــۆ ئـــارام ( شاســـوار مـــه زاری کاک جـــالل) شاســـواره که ی شۆڕشـــی نوـــی ســـه ده ی بیســـته م، ده ـــن

له ھه ر ســـه ده یه ک چه نـــد مرۆڤکی، به توانـــاو داھنـــه ر، لھاتـــوو، به ھره دار، ھه د ه که وێ، مژوویه کی پ له ســـه روه ری بۆ نه ته وه که یـــان و مرۆڤایه تـــی و خـــودی خۆیـــان تۆمارده که ن،ده بنه سیمبولکی دیارو جی شـــانازی نه ته وه و نیشـــتمان، بۆیه نه ته وه و مژوو و نه وه ی نوێ

شانازیان پوه ده کات.ســـه ده ی کۆتایـــی له ســـییه کانی نوـــی لـــه شۆڕشـــی بیســـته مدا، گه له که مانـــدا، یه کک له وانه ی ئـــه و نازناوه یان پده بێ وه ک: سه رکرده مه زنه که ی شۆڕشی کورد له سه ده ی بیسته مدا، یا پیاوه مه زنه که ی کورد له سه ده ی بیســـته مدا، یا باشـــترین پیاوی کورد، شایســـته یی ئه و ناوه به شـــه ھید کاک ئـــارام (شاســـوار جـــالل) ده بـــرێ، که پـــ به قـــه دو بای ئه وه،ئه و دیارده یه له مژووی

زۆربه ی گه النـــی جیھانداھه یه وه ک چه ند ســـاک له مه وبه ر باشـــترین ســـه د پیاوی ئمانی له سه رکرده و پاشـــاو شـــاعیرو و فه یله ســـوف ناودارانـــی ئـــه م گه لـــه دیاری کـــرا، دواتر باشترین س که س له م سه د پیاوه ھه لبژردرا، کـــه بریتی بوون لـــه بســـمارک و ئه دینـــاوه رو کارل

مارکس.ئـــه وه ی کــاک ئـــارام لــه سه رجه م جیاده کاته وه : تر سه رکرده کانی ــاوــکــی ھــــمــن ولـــه ســـه رخـــۆو ــی پراستگۆیی رۆژانی سه خت و ته نگ و نــاخــۆشــی، لــه نــــو جــه مــاوه رو بــه رخــودان، و خه بات سه نگه ری گوندنشین ھــاوخــه مــی و ھـــاوڕێ زه حمه تکشانی و کــر ــکــاران و ـــــان، روونـــاکـــبـــیـــرو کـــــوردســـــتــه ری ــن ــه زر رۆژنـــامـــه نـــووس، دامچــاپــخــانــه یــه کــی پــارتــیــزانــان لــه دوژمن سه نگه ره کانی نوقوویی ـــه شــــاخ ، پــــه روه رده کــــردنــــی لنه وه یه کی نوی شۆڕشگر به بیرو ئستاش کــه ، جوانه کانی ــزره ھســـه دان و ھـــه زران رۆلـــه ی کــورد

ئاکاره کانی بیروباوه رو ھه گری ــه ک لــه کــات و ــای ئـــه ون، وه ک وه فساتی پویستدا ئاماژه به وته کانی لــه دوای رۆژ ئستاش و ده ده ن بوون، ئه و له نزیکی ئه وانه ی ڕۆژ مه زنی باسی له بیره وه ريیه کانیان ئه و پیاوه ده که ن له رکخستنه وه ی ھه ساندنه وه ی و رکخستنه کان شانه ی دروستکردنی و شــۆڕش چــه کــدارو پــه روه رده کــردنــی کادر جــه مــاوه ر، ھۆشیارکردنه وه ی و به نووسین و لدوان و ئامۆژگارییه گرنگ و پ بایه خه کانی ،ھه ر ئه م سیفه تانه بوونه ھۆی خۆشه ویست ــک، بــۆیــه به و خــهــه ن بــوونــی لســـه دان و ھـــه زران ڕۆـــه ی کــورد بــه نــاوی ئـــه وه وه کــران. ئه جندای سیاسی کاک ئــارام جیا تر بوو له ئه جندای ھه موو سه رکرده کانی تر کوردو الوی په روه رده کردنی ئه و ڕزگاری و فراوانکردنی شۆڕش ،کوردستان و ژیان بۆ کورد ھاوتای ناوچه که ده ســـه تـــداری گــه النــی به رنامه و دوور بینی ئه وبوو، به م سه د ئه فسوس به له ده سه تدانی ئه و

ئه جندای ، ده رنــه چــوو وا دواڕۆژ پرۆژه ی ئستامان، سه رکرده کانی بازرگانی و مه زادکردنی نه ته وه کانی سیاسی ـــازاڕی ـــه ب ل ــان ــوردســت کجیھان و جبه جکه ری پالنی وته به بچووکتر خۆ ، دنیا زلھزه کانی لپرسراوانی بــه رامــبــه ر لــه دانـــان داگیرکه ری سه رده ستی نه ته وه یی کوردستان و حاکمانی دنیا، ئه وه ش ـــورد و ــه ســه ر حــســابــی گــه لــی ک لو ده ســـه ت کورسی تاپۆکردنی کــۆکــردنــه وه ی ســه رمــایــه و برسی به کــوردســتــان و کــردنــی خه کی و خه ک کۆمه نی كؤيلکردنی له چاوی ده ســت نانک بۆ تامردن

ئه وان بت.له ســـه ردانی مای براده رکدا پارچه قوماشـــکی ڕه شـــی نه خشـــراو به دیواری دیوه خانه که یدا ھه واسرابوو

ئه م چوارینه ی له سه ر نووسرابوو:ئـــه و دۆزه خه ی له ودیو دنیا باســـی

ده که نبۆ که سان دانراوه تاوانبارو دوور

له چاکه نکه چی دۆزەخ له الی ئمه که ســـانی

وا ده سووتینڕاســـتگۆبت و دژ به تـــاوان خـــۆی

نبنوگووتـــم: ئـــه م شـــیعره ھی کیـــه ؟ خانه خوێ گوتی: ئه وه شیعری کاک ئارامه !، حه سه نی خونچه ی دروستی

کردووه به دیاری پیدام.بگومان کاک ئارام و ھه موو ئه وانه ی گیانـــی خۆیـــان لـــه پنـــاو ڕزگاری کوردســـتان و وه دیھنانـــی ژیانکی خۆشـــبه ختانه بۆ کۆمه نـــی خه کی ژر ده ســـتی ڕژم به خت کـــرد، ئه م بارودۆخـــه ی ئســـتایان له به رنامه ی سیاســـیدا نه بـــووه ، بـــه و ئامانجه ش شۆڕشـــیان و به رگـــری چه کـــی ھه نه گرتبوو، ئه و ئه نجامه ی ئستای لبکه وتوه ، به ده رھه ق ســـاخ بۆوه، که دۆزه خی داگیرکه ران و دوژمنان و خیانه تکارانی شۆڕش که سانی پاک و پ له به رائه تیان سووتاند ، ئه نجام تاوانباران و خیانه تکارانی شۆڕش و له سایی ئاشـــتبوونه وه ی گشتی و به رژه وه ندی بۆرژوازی کورد ئیمۆ، ده ســـت له ناو ده ســـت و ھاوپیشه و

ھاوکار کۆنتراتی کار مۆر ده که ن.

یوسف منتك

ل تاراوگوە

د. ئازاد حم شریفلبرئوەی كۆمگی ھاوچرخ كۆمگیكی ئاۆز و تكچژاوە، كاركی ئاســـان نیی ك یكســـر مو رژر جۆری ئـــســـیار لب گایانـــكۆم ئـــم كـــ بدرـــت بڕوە دەبات. جا بۆ ناســـینوەی كۆمگـــی دیموكراســـی و ئـــو می رژرسایژل ی كگكۆمتۆتالیتارییكاندای وا چاك پشتر تۆتالیتاری كۆمگی ئاكارەكانی بـــۆ ئوســـا برچـــاو، نـــبخر وە، كتك روون دەبمووالیـــھ .كچ جۆر یـــان لكگئایا كۆمئگـــر ل ھـــر كۆمگیكدا ئم وا بوتـــن، ئرچاوكب ئاكارانـــســـ و دوو ئـــو رژمـــی لـــو وتـــدا فرمانەوایتـــی دەكات، رژمكـــی تۆتالیتارییـــ و ھنگاو ب ھنگاو لـــ دیكتاتۆریتی رەھا نزیك دەكوتوە. نیشـــانكانیش

ئمانن:گـــورە رۆكـــی دەســـت (١دەگـــت و كۆنترۆـــی بســـر ر لھـــ یوە ھكمـــوو شـــتھژیانـــی تایبتـــی تاككانـــوە تـــا دەگات ســـرجم الینكانی تری

.گكۆم ی لیگو كۆم٢) دانیشتوانی ئ كی تۆتالیتاریدایمی رژر سایژبتووندی ســـركووت كـــراون و چاوترســـنكراون و وایان لكراوە ك لسر یكایی رابن و ئمش لئنجامی شـــۆردنوەی مشكی ئوانوەیـــ، كـــ ئایدیۆلۆژیا نك زانیـــاری ئاراســـتیان دەكات (جا ئـــم ئایدیۆلۆژیای ئایینی بت یان

سیاسی).٣) ئو كۆمگیی ل ژر سایی ســـرۆك تۆتالیتاریدای رژمكی و ســـركردەكان ھمیش بھزن و مگلك پاســـوان و یاساوڵ و كاربدەستانی گوایڵ و سیخوڕ

.دواوەیو ڕاپۆرتنووسیان ب٤) جۆرە منگییكی سرسامكر لـــو كۆمگیی ل ژر ســـایی

یـــھ تۆتالیتاریدایـــ رژمكـــی و ھرگیـــز ھیـــچ گۆڕانكـــی تـــدا روونادات و ھركسكیش باسی گۆڕانـــكاری بـــكات ســـزای خۆی

وەردەگرت.٥) چوساندنوە و سركوتكردن ھمیشـــ دەبنـــ ھـــۆی یاخیبوون دوو تنیـــا یاخیبووانیـــش و ڕگایان لپشـــ یان پشیمانی و ڕیســـوابوون یـــان زیندانكـــردن و

لناوچوون.٦) ملكچـــی و سرشـــۆڕییكی ئـــو خكـــی لـــ لرادەبـــدەر ژـــر ســـایی لـــ كۆمگیـــی رژمكـــی تۆتالیتاریدایـــ برچاو

دەكوت .٧) لو كۆمگیی ل ژر سایی رژمكـــی تۆتالیتاریدای ئوپڕی نامرۆڤایتی دەرھق ب مرۆڤایتی دەكرـــت، مـــرۆڤ مافكانـــی و بـــم كـــس بئاشـــكرا ناورت ناڕەزایی دەرببت ئگینا تووشی

لپچانوەی سیاسی دەبت.٨) لو كۆمگیی ل ژر سایی میشـــھ ،كی تۆتالیتاریدایمرژبراســـت برپرســـكان خۆیـــان دادەنن و ھمیشـــ خكیشـــیان پ ھی. ھركاتكیش كســـك ویســـتی پچوانـــی رای ئـــوان بتوونـــدی ئـــوان بســـلمنت

ھرشی دەكن سر.

ی لیگو كۆمرانی ئ٩) نووس كی تۆتالیتاریدایمی رژر سایژناورن بشـــوەیكی راستوخۆ باســـی ئو جـــۆرە رژمان بكن نووســـینكانیان میشـــھ و بـــزۆری دەخن نـــاو چوارچوە و دەوروبركـــی خیاییـــوە و

وادەردەخـــن كـــ زۆربـــی جار دواڕۆژدا لـــ گایانـــكۆم ئـــو دروســـت دەبن . كچی مبستی راستقینی ئوان رەخنگرتن لو كۆمگیی ك ب خۆیان لكاتی ئســـتادا تیایـــدا دەژیـــن. بۆیـــش ن تاوەكو خۆیان لوان وادەكـــئچنگی سانســـۆر دەربـــاز بكن و تووشـــی لپچانوەی یاســـایی و

سیاسی نبن.و پـــروەردە سیســـتمی (١٠دەزگاكانی ڕاگیاندن و ھر ھموو دامـــودەزگا فیكرییـــكان پابندی ھـــز و حیزبـــی دەســـتدارن و ئو ئایدیۆلۆژیایی ك بویشـــی ئایدیۆلۆژیـــای حیزبی دەكنـــوە دەســـتدارە و ھـــر ل خزمتی

.دای و حیزبئ١١) كاتـــی پشـــوو و حســـانوە لـــو كۆمگیی ل ژر ســـایی مزۆر ك كی تۆتالیتاریدایمرژ .متریشو كاتی خۆش رابواردن كتنانـــت مندانیـــش كاتـــی یاری لـــ كمكراوەتـــوە و گمیـــان و كاتـــی ئوانیـــش دراوەتـــ دەم

.روەردەكردنی ئایدیۆلۆژیانپ١٢) لـــو كۆمگیـــی لـــ ژـــر كـــی تۆتالیتاریدایمی رژســـایشـــاری زل و زەبـــالح برچـــاو دەكوت ك تاككان تیایدا ب ھز

و ب ھیوا و ورە رووخاون.

/ كســـانی ١٣) كاركترەكانـــی ئـــو كۆمگیی ل ژر ســـایی رژمكـــی تۆتالیتاریدای كســـانی تـــاك و كارتۆنـــی و رووكـــش ڕەھنـــدن. ئوان تنیـــا الینكی ژیان نك سرجم ژیان دەبینن. زۆرجاریش كاركترەكان كسانی

ب ناون. ی لیگو كۆموەی ئپشت١٤) ل كی تۆتالیتاریدایمی رژر سایژھمیش چیرۆككی شڕ، شۆڕش

.یڕین ھیان راپ١٥) تكنۆلۆژیـــا و برھمكانـــی تكنۆلۆژیا زۆر بخستی ھموو ی لیگو كۆمروخسارەكانی ئ كی تۆتالیتاریدایمی رژر سایژداپۆشیوە و زۆربی كات تاككانی پشـــكوتووترین بـــ گـــكۆمبرھمی تكنۆلۆژیاوە سیخوڕیان

بسردا دەكرت. ی لیگو كۆمكانی ئ١٦) تاك كی تۆتالیتاریدایمی رژر سایژھمیشـــ نـــ لـــ ژیانـــی خۆیـــان و نـــ لژیانـــی گشـــتی رازیـــن و وان دەبنكۆتاییدا ئـــل میشـــھقوربانی. زۆركاتیش ل پراوزی ئـــو كۆمگیی ل ژر ســـایی رژمكـــی تۆتالیتاریدای گروپكی ناگوایڵ بۆ یاســـا و رساكانی دەست پیدا دەبن، بم ئوان ھرگیز ناتوانن بگن دەست و

دەست بگرن دەست. ی لیگو كۆم١٧) دانیشتوانی ئ كی تۆتالیتاریدایمی رژر سایژبكاربـــرن كســـانی میشـــھنـــك برھمھن. ھرچـــی پارە و سامانیشـــیان ھیـــ بـــردەوام ل شـــتی كمالیاتـــدا (نابنچینیی)

خرجی دەكن.١٨) لـــو كۆمگیـــی لـــ ژـــر كـــی تۆتالیتاریدایمی رژســـایلڕادەبـــدەر پیاوســـاالرییكی میشـــھ میینكانیـــش .یـــھپراوزخـــراون و ئوان بۆ چژو خۆشـــی وەرگرتنی دەستداران

دەژین و لژیاندا ھلراونتوە.١٩) ھوەشـــاندنوە و تكدانـــی ئـــو كۆمگیی ل ژر ســـایی رژمكـــی تۆتالیتاریدایـــ كاركی

.مستئ خت و نیمچس٢٠) لـــو كۆمگیـــی لـــ ژـــر كـــی تۆتالیتاریدایمی رژســـای

لـــ راســـتییكان میشـــھیـــان دەشـــاردرنوە خكـــی ونـــدەك بچواشـــكراوی بردەست. دەستداران لجیاتی خۆیان دروشمكانی راستییكان

دەكن راستییكی باوەڕپكراو.٢١) لـــو كۆمگیـــی لـــ ژـــر كـــی تۆتالیتاریدایمی رژســـایھمیش سركردەیك/ سرۆكك ھی تاڕادەی پرستن پیرۆزكراوە و زۆربـــی كات خـــۆی لـــ خك می خۆی بكوە و زۆربتدەدز

خك نیشان دەدات.جـــا ھـــر كۆمگایـــك ئوجۆرە تـــدا ســـرەوەی ئاكارانـــی وا بــــــت، ئـــبووب ســـترجبدوودـــی ئـــو كۆمگایـــ لژـــر تۆتالیتاریـــدا رژمكـــی ســـایی دەژیت و ئگر رگری لنكرت ئوا لماوەی چند ســـاكی كم برەو دیكتاتۆریتكی رەھا ھنگاو

دەنت.

ئاكارەكانی رژمی تۆتالیتاری

ئو كۆمگیی ل ژر ســـایی رژمكی تۆتالیتاریدای ســـرۆك و سركردەكان ھمیش بھزن و مگلك پاسوان و یاساوڵ و كاربدەستانی گوایڵ و سیخوڕ

دواوەیو ڕاپۆرتنووسیان ب

برپرس و كلیپ برپرس و كتب

لـــم ھرمـــی خۆمانـــدا بـــ درژایی ســـانی دوای راپڕین كاتك ك باس ل برپرس دەكرت جا حیزبی بت یان حكومی چندین شتی سلبیشی لگدا عســـییب ـــت، وەك: كۆنبـــاس دەكرو ملفـــی ھبووە...ل شـــڕی ناوخۆ فی ی و بندەگ شداری كردووە، لبۆدانی سامانی میللتدا دەستی ھبووە ...بـــم لم چند ســـای پشـــوودا برپرســـكان ھویاندا ب شوەیكی دیك بنوە ناو رۆشنبیران و گنجان، ئویش ب سرفكردنی چندین دەفتر دۆالر لـــ گۆرانیبـــژ و ســـماكاران تا بن كوردســـتان و كلیپ بـــۆ جماوەر و گنجان ئنجـــام بدەن...بم ئوەی لســـرەتای ئم مانگ روویدا شتكی دیكـــ بـــوو كۆســـرەت رەســـول وەك برپرســـك ھنگاوكـــی جیـــاوازی نا، ئم ھنگاوەی دەبت خاكی مژوویی رۆشن بۆ ناو و ژیانی خۆی، چونك ئم مۆدیلكی گۆڕی و كتبی ل جی كلیپ ھبژراد، ئویش كتبك نا ك باســـی ژیانـــی خۆی یان ھۆز و عشـــیرەت و گونـــد و حیزبكـــی بـــكات، بكو ئو پشتگیری مادی ئینسكلۆپیدیایكی كرد، ك تایبت ب درینترین شاری جیھان، ئـــو ئینكلۆپیدیایی ك زیاتـــر ل پنج ھزار الپڕە ل خۆ دەگرت. بۆ ت قس و باسی مجلیسی رۆشنبیران و ئكادیمی و خكی ھولر و كوردستان . زۆرن ئو كس و الینانی ك ل نوخۆیاندا دەیانگوت: بریا برپرسكانی حیزبكی و رچ م كارەیان بكردایشتر ئپ مئشكن بوونای . خوابكات برپرسكان بكون كبكی یكتر ل خزمتكردنی كتب، بم كتبك ك خزمت ب زانست دان بداھك پمان بكات، نكتو وشان و بایاندا ...و لمشدا ئینسكلۆپیدیا بكرت نموون، چونك ئو نووسرانی نویان لـــ ئینســـكلۆپیدیادای ل حیزب و ئایـــن و زمـــان و نتـــوەی جیاوازن و ھیـــچ فرق و جوداییـــك نكراوە و ھیچ جیاوازییكیش نكراوە. ھیوادارین لمودوا برپرسكان ل كبكدابن بۆ ـــب و كلیپیش بۆ كچتكردنی كتخزمگۆرانبژە ناشیرین و كوڕەنابووتكان بكن و ھرجوانكانیان ل بیر نبت!.

ھرجارەو بابتكدشاد واژەیی

ئدۆف ھیتلر

مۆسۆلۆنی ستالین

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ورك

٢ی٧٠

٩ی

مەش

ر

زایینی٢٠١٠/٢/٢٢

ژمارە(١٣٥)شوباتیكوردی

٢٧٠٩یرەشمی

12

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ورك

٢ی٧٠

٩ی

مەش

ر

زایینی٢٠١٠/٢/٢٢

ژمارە(١٣٥)شوباتیكوردی

٢٧٠٩یرەشمی

الرحيم الرحمن الله بسماال قليالواعتصموا اوتيتممنالعلم "وماالله تفرقوا" صدق وال جميعا بحبل الله

العظيم.میوانانـــی بڕـــز، ئامادەبووانـــیخۆشویست،بخربنسرچاومان،بشداریكردنتان ب زۆرخۆشحایندا، كمیژوویی پیـــرۆزەو لـــم رۆژەكـــوردی ئینســـكلۆپیدیای یكمیـــنخوندەوارانی بردەســـت تودەك

كوردەوە.ھموومان الی ھر وەكـــو بڕزانشـــاری ھولر ك روون ئاشـــكراوتدا ژیانی و جیھاندا ل كۆنترینشارەھیچ بۆ بـــرزی بردەوام، ســـریفرموون داننواندووە، داگیركركجار "٥" زیاتر ل ك ئم مغۆلكانن،بم شارەكمان، سر نند ھرشو دەست ند لیان شارە ئم كوڕانیقو ھولری ل ردانبن برگریدوژمن ناگڕن ل و دەكـــن منارە

بكات. داگیر شارەكیانسیحییم قشیكی ك العدیم ابنزۆر بووە، ژیاندا ل لو ســـردەمدامختصر "تأریخ كتبكی ل وردی بپاوانییتی خكی باســـی الـــدول"ســـووپای دەكات دژی ئـــم شـــارە

مغۆلكان.لرجگولویست:ھمیوانانیخۆشو برەنگاریدا، بردەوامبوونی ژیانزانســـتی شـــاركی ك ناوبانگ بـــل تایبتی بـــ بووە، و رۆشـــنبیریقیبلـــگای چرخـــی عباســـییكان،شارە روویان لم فرخوازان بووەول بتایبتی خونـــدن، كردووە بـــۆمزەفرەدیـــن، ســـوتان ســـردەمیناوبانگـــی ھولـــر لمـــش جگـــئیســـالمی جیھانی لـــ دەركـــردووەب ونو كـــم بـــ تایبتمندییكیبوونی لـــ دایك رۆژی ئاھنگانـــیخوای پغمبرمان محمد "سویخكی تا ئســـتاش ك ."ب لســـرسری بردەوامن. ر لولھ شاریرلولویست:ھئامادەبووانیخۆشتوركمان و لتككورد زەمانوە دركـــم مســـیحی و و كـــو جوولھیچ بم تیا ژیاوە، عرەبی كمشدرژەدا دوورو مژووە لم رۆژـــكوتۆتـــكن رەكانـــربب ئـــاژاوەوتبب خواســـتن نوانیانـــوە، خـــوامئ بڕاســـتی رشـــتن، ھۆی خونھموو بۆ ورەیگ ســـربرزییكیژیاون پكوە ھموو بكو نوەكان،جیاوازی بب دەست لناو دەســـت

ئایین. و نتوایتیرەیولھ پیـــرە ئم ھر بڕـــزان:بخـــۆوە الیكـــی خكـــی ھمـــووب لم شـــارە خۆی كس گرتـــووە،خۆی زیاتر نزانییوە، لوەش غریبزانیـــوە. فرموون مـــاڵ ب خـــاوەنزیندوو نموونیكی چنـــد ئمـــشبعس رژمی لسردەمی ،نزیك وب "تعریب" عرەبكردنی ك دەســـتیخكی كوردستان و راگواستن كرد،

.شارەیم ئمبۆ كردۆتوە گرمی باوەشی ئامزوكركووك، و خانقین قوماوانی لخكی كیمیاباران ل جگ شـــنگار،ب ئنفالكراوانی ھبجـــو كراویشـــونانی بادینان و بارزان و تاوانیتسخ ل یك تری كوردســـتان.شـــارە، ئم خكی برزەكانی ھرەب وەچوونی ئم برایانیان دەمـــبئم لسر جار زۆر جۆرك، ھموو

و دەردەسری تووشـــی تســـخب گویان بم .تیش ھاتوونھامنئركی ب كارەیان ئم نداوەو ھیـــچ

سرشانی خۆیان زانیوە.ھرگیزو خۆشویســـتان: بڕـــزانك ل یادمـــان ناچت، ھرگیز قـــد ١٩٨٨ ســـای ل بعـــس حكومتـــیكوردستان گلی ئنفالی ب دەســـتی

ئازاو بشـــرەفی ئم خكی كـــرد،توركمان شـــارە درینـــ بكـــوردویارمتییـــان شـــو ســـیحی بـــو منفالكراوانئ ئـــم لـــ دەوروپشـــتیو جلوبـــرگ و بتانـــی دادەنـــا لـــترس لبر بنھنی، بفرو. بشـــونبادا بعس، پیاوانـــی و دڕندایتـــی

كن..؟ بندیان و بدەن ئزیتییانپیرە ئم ھر ئامادەبووانـــی بڕـــز:

راپڕینی بـــوو لكاتـــی ھولـــرەشبھـــاری لـــ خكـــی كوردســـتانھزاران بۆ گرمی ١٩٩١ باوەشـــیبزیـــوی بعس ھـــزار ســـربازیتۆی بیری ئوەی بب كـــردەووە،شخ بالیسان و كیمیابارانی ئنفال وگوندو ھـــزاران تكدانی و وەســـاندارە بینی و ئاوەكان تقاندنوەكانی

بدیل و بكو بكنوە، ب برەكان.ڕزیان و دان قم ل قوماویان لل خۆیان شریكی كردنیان و گرتن

خواردن.. دابینكردنی شون وساتدا بڕزان: ھر لھمان كات وكاریگرییان رۆی شارە ئم كوڕانیكركووكدا، رزگاركردنـــی ا لــــــگپناو رزگاری ھیدیان لندەھا شچ

بخشی. كركووك

ھـــر خۆشویســـت: ئامادەبووانـــیخاكی بـــووە بوو ئـــم ھولـــرەشعراقی كۆكردنـــوەی "معـــارەزەی"ھنگاو و جۆرەكانیانوە ب ھمـــوورژمی بعســـییان نرا تا بھنـــگاوســـای ل ھاوپیمانـــان بیارمتـــی

برد. لناو ٢٠٠٣زھموو ئـــم روانگی لـــ بڕـــزان:شـــارەكمان بســـر ســـربردەیوەك منیش مـــژوودا، ل داھاتـــووەكرد برپرسیارەتی ب تاك ھســـتمپرســـیارم ھردەم ھولر، برامبركـــ "بوگوـــرەی لخـــۆم دەكـــرد"یھ كورددا مژووی ل بوانامـــمشایســـتی ك بكم، ھولر چی بۆھیتی؟ درژەی دوورو مژووە ئوچی شار رووناكبیرانی ئمی یاخود

بكین؟زۆر پرسیارە ئم وەمی بڕاســـتیتاككی مـــن وەك بـــۆ قـــورس بـــوورۆشنبیر ســـامانی چونك قمدار،یفح زۆر جـــا ھر قمكیتی.و راســـتی نووســـین بۆ قلمكی

.نھن بكار گلكی خزمتیدامزراندنی لپاش راستیب ئمیحكومتـــی و پرلمـــان یكـــم یـــك ،كابینـــ كوردســـتان ھمـــوونكردووە درخییان یككان لدوایشارە و ئم كوردســـتان ل خزمتی

.ریندپاش مزانـــن بســـیری بڕـــزان:مپرسیارە، كوەمل١٤ساڵ بیركردنوەمكی ٢٠٠٥ سای سرەتای ل

ئمیشباشترینكار لالم، بوو گئم رووناكبیریی چند لگڵ یمئئامادەبكین. ئینسكلۆپیدیایك شارەئاســـان نیی كاركی بم ئمـــشكارە ئـــم ،ختكردنـــی ســـجبجشونخونی دەوێ، خۆی شاسواریبزاری دەوێ، رشتنی ئارەق دەوێ،دووربوونوەی دەوێ، مندای و ماڵبم كۆمیتییكان. بۆن دەوێ ل

بكم. دەبجبجی و دام بوو بیارئبوبكر كاك حمید لگـــڵ ئینجـــاو ئمیـــش كـــرد، بدرخـــان باســـمالل دەست پیشی ھردەمی وتی یا

بكین.. پقۆی دوو كۆبوونـــوەی پـــاش دوونیشان دەســـت لژنیك بیارماندال زانڕب ئـــم رجمیـــن، ببكشـــت ل ھموو دەبـــ بر كـــژنلنزانـــن ھولریـــان خـــۆش بـــوێ،كار چیی، بـــ الینی ماندووبـــوونبڕزانمان دەســـت ئـــم بكـــن. تا

كرد: نیشانحســـن. ئیبراھیم ١- د. مولـــوودزمانی كوردی. و ئدەب شارەزا ل

(ئسسرد). قادر سابیر فرید -٢و ناسی دەروون بواری ل شـــارەزا

ستراتیژی.جوزەلـــی. ئیبراھیـــم ئومـــد د. -٣ئیسالمی مژووی بواری ل شارەزا

ئنقرە". "دەرچووی٤-حمید ئبوبكر بدرخان. شارەزاچاپمنی. و رۆژناموانی بواری لعلیاوەیی. محمد بدولـــع ٥- د.مژووی كوردی بواری شـــارەزا لچـــاپ دەزگای نـــوێ و ھاوچـــرخبـــووە بدرخـــان و بوكردنـــوەیئمو پاپشتمان بارەگایكی گرنگبۆبھموو جۆرك بوو لـــ كارەكان.

داین. یارمتیب كرد دەســـتمان ئینجـــا بڕـــزان:مامۆســـتایانی لگـــڵ پیوەنـــدی-موســـ بغدا- ھولر- زانكۆكانی-ســـلمانی- دھۆك- كۆی، كركووكھات ل دەســـتیان ئـــوی ئوانیـــشھموو لـــ ناردنی نكرد قســـوریانب ھولر، لســـر بابتك جـــۆرە

كوردی.. و عرەبی زوبانیبـــ پیوەندیمـــان جگـــ لمانـــشـــمابن ھولـــرو رووناكبیرانـــیزانیاریزۆرمان كرد. خاندانكانوەبت راستی ئوەی كوت. بدەستدابووین، باوەڕە لو مئ لســـرەتابم دت، كۆتایی برگ بچوار كك ب دیاریان دەخســـت بابتـــكان

بت. زیاتر زۆر

خۆشویســـت: میوانانـــی بڕـــزانتووشی ساك كاركردنی پاش مئكردین ناچاری ھاتین. ماددی گرفتیبم بگرین، دەرگا زۆر بسر سربۆ بوو ھودە مووی بھ بداخوەو وەســـتران ئـــوەی پۆژەكمانھاوڕی بر بردە ھانام بین، بردەوامكاك جنابـــی خوندنـــم منداـــی وعلی. ئمیش رەســـوول كۆســـرەترانیی جواممیشی ھپیش وەكویارمتی یكسر و ھات پیلمانوە بلبـــدوا بردەوامیـــش بـــ دایـــن،

دابوو. كارەك داچوونیلـــ زیاتـــر بـــ بڕـــزان: ئـــم كارەكوت بر برھمكی ســـاڵ چوارئوەی پـــاش دا دەســـت. بیارمـــانبچاپی لوبنان ما لن پارەمان خمیلـــ چاپخانی بوو ئوە بگینیـــن،بڕز خاوەنكی ك گالۆری، گرینیكمی ختی یچاپخان "ئم نبیلدەست ٢٠٠٩ ب ســـای ل ل لوبنانت زۆری یكجـــار ھنـــا". پارەیكیدیدی و دەست بر یشـــتگ چوو تا

ئوەیخۆشویست.لم دەزانـــم بپویســـتی بڕـــزان:جنابی ب دڵ سوپاسی پ مقامداپشـــوازییكی ك بكین، جالل مامئینســـكلۆپیدیای ل گرمی یكجـــارتمننـــای و كـــرد ھولـــر كوردستانیشـــی ئینســـكلۆپیدییای

خواست.ئـــم خۆشویســـت: ئامادەبووانـــیئینسكلۆپیدییایلدەبرگپكھاتووە،ل ١٨ بش ڕەیالپ ٥٠٠٠ نزیكـــیشـــونوار جوگرافیا، پـــك ھاتووە:فۆلكلۆر، گشـــتنام، ئدەب، مژوو،ھونرمنـــدان ھونـــر، بیوگرافیـــایكســـایتی نـــاودار. و نووســـران،تیســـایك باســـ ئوەی شـــایانیكۆچ ســـای بپـــی ناودارەكانمـــان،

كردنیان رزبندمان كردوون.خوالخۆشـــبوو جنابی تنیا بـــمبارزانیمستفامانلپشھموویانك گرنگی رۆ لبر ئـــم دانـــاوە،كورد نتوایتی بزاڤی ل مـــژووی

بینیویتی.سوپاســـی كۆتایـــی لـــ بڕـــزان: ك دەكین، مامۆستایان ئو ھموومارف پ. :وانل كردووین رنماییانئیســـماعیل، خلیل د. پ. خزندارخلیـــل پ. غفـــوور ـــبدود. عھمـــوو ئو ھروەھا علـــی مـــراد.بابتیان یكرووناكبیران نووسروكی یھ دا م ئینســـكلۆپیدییایلـــك زانڕب ئـــو ھروەھا .كی بلكاتی بووینو خمخۆرمان ھردەم

كردووین. سردانیان كاركردنمانداكارەكمان ناـــم كاتـــدا ل ھمـــانكســـی ئو ،مووكورتییـــك بـــ،ناب كمووكورتـــی بـــ كاربـــكاتداوە ھومـــان ھبووە تا توانامـــانو سیاســـی رەنگدانـــوەی دوور لـــداواكارین تســـك، نتوایتی بیریبۆ كموكورتییكانمان ببورن، لمانبۆمان تبینییكانتان كنوە. راستداھاتوودا چاپی ل تاوەكو رەوانكن

نبتوە. دووبارەدەكیـــن، داوای ھاتنتان سوپاســـیئگـــر دەكیـــن لـــ لبووردنتـــان

.بووب درژ تۆزێ وتارەكمانمنارە و قت ھولری بژی

ھمـــوو دایكـــی ھولـــری بـــژی شارەكانیكوردستان

كوردستان پایتختی ھولری بژینكردن لیاد ھولرییكان بۆ بژینكردن ل بردەوامبوونی درخی وو بـــاب دابونریتـــی پاراســـتنی

باپیرانمان.

علیاوەیی علی محمد بدولع دكتۆر وتاری

٢٠١٠/٢/٦ - ھولر ئینسكلۆپیدیای راگیاندنی مراسیمی ل دیمنك

ھولری

ئینسكلۆپیدیا

علیاوەیی بدولع د.

ل جیھان "ئینسكلۆپیدیا" مژوویی كورت باسكیكۆیی ئمین محمد ھۆشیار

زیاتر زاراوەی وت عرەبییكان لالعـــارف" یـــان "دائـــرە "الموســـوع"گشـــتی ئینســـكلۆپیدیای ب كاردت،گشـــت ل گرنگ زانیارییكی كۆمشارك یان وتك بوارەكانی ژیانیخونر خۆدەگرێككلمرھ یانزانیارییكاندا دوای بـــ و ئوانـــیم بارەیوە ل رەكیانو گ عوداـــنچك پ زانیاری و زانست ب خۆیان

بكن.ئینســـكلۆپیدیا كۆنـــی مـــژووی زایینی، پش سردەمی دەگڕتوەســـادەو زۆر بشـــوەیكی بـــم

بوو. ساكاركـــ ئینســـكلۆپیدیا یكـــم كچـــی ب زانســـتی دەرچوو بشـــوەیكیلسای ك ،ریتانییئینسكلۆپیدیایب٣ برگ می بـــك١٧٧١ز چاپـــی یب ١٠ برگ ٥ ساڵ پاش دەرچوو و٣٠ برگ ١٩٧٤یش بـــ ســـای و ل

دەرچوو."بـــا ئوەبـــوو دروشمكشـــیانئوەی بـــۆ گشـــبكا زانســـت زیاتر

،"نـــد بمدەو ژیانـــی مرۆڤایتـــیئینســـكلۆپیدیایكی راســـتیش بـــل پسپۆر زاناو چندین و دەومندەكردووەو تدا كاریان بوارەكان گشتئركـــی تایبتیـــش كۆمپانیایكـــی بـــۆ ترخان بوودجی و چاپكـــردنزۆری سانش ژمارەیكی كردووە،چاپ لـــ فرۆشـــراوە چندین جـــارلتت جاریش دەكرایوەو ھنـــدێزیاد دەكرا. بۆ تازەی دەكراو بابتی

١٩٧٤ سای نموون چاپكی بۆ ھربوودجی دەرچوو ٣٠ برگ بـــ ك ك بوو، دۆالر ٢٠ ملیـــۆن تچـــوویئو ســـردەم زۆر دۆالری نرخـــی ٤٢ ل چاپشی زیاتر بوو، ئو برز٤ ھزار گرتبوو، لخۆ وشی ملیۆننووسرو ١٠ ھزار ك درژ بابتیكردبوو مژوونووسبشدارییانتدا ل ٢٥٠ ھزاردانشـــی لـــ و زیاتـــرب دانیكیش ھر نرخی فرۆشراوەو

بوو. دۆالر ١٠٠٠ســـاك واتـــ ١٧٧٢ ســـای لـــبریتانـــی، ئینســـكلۆپیدیای دوای ٢٨ بـــ فرەنســـی ئینســـكلۆپیدیای

دەومترین ب كـــ دەرچوو برگئینسكلۆپیدیادەژمردرێ.

سای١٧٩٦ ئمانیش ئینسكلۆپیدیایزانیارییكانی ئاســـتی بم دەرچووســـای تا بوو كمتر لوانی پشـــوو زانیاری تازەو ب ١٩٤٩ بـــ بابت وئاستكی یشتگ چاپكرایوەو پزتر

باش.١٨٢٩ ئینسكلۆپیدیای ســـای ر لھ

دەرچوو. برگ ١٣ ب ئمریكی ١٩٢٩ لسای ئیتای ئینسكلۆپیدیای ل ١٩٣٩ ب ٣٦ بـــرگ و تـــا ســـایرووسی ئینسكلۆپیدیای كات ھمانســـای ل یابانیش ل و ٦٥ برگ ب١٩٣١ تا ســـای ١٩٣٥ بـــ ٢٨ برگ

دەرچوو.لوتیتوركیا مژووی ئینسكلۆپیدیا

.١٩٤٦ سای بۆ دەگڕتوەعرەبییكان تو ل

البستانی" المعارف سای١٨٧٦ "دائرە ٦ ب البســـتانی" "بگـــرس لـــ الیـــن ١١ برگی تا دواتر دەرچـــوو، برگبوستانی سولیمان و سلیم لالین١٩٥٦ بـــ چاپكـــی ٩ ســـای و لـــ

أفرام الین "فۆاد ل قشـــنگ برگیچاپكرا. البستانی"

سای ١٩٣٨ "دائرە ١٩١٣ تا سای لچند الین لـــ "األســـالمی المعارفدەرچوو ٤ برگ ب رۆژھتناسكســـر دراوەتـــوەرگ و بشـــكی

عرەبی. زمانیالقرن معـــارف ١٩٣٨ "دائـــرە ســـایلالیـــن ٢٠ بـــرگ بـــ العشـــرین"

وجدی" دەرچوو. "محمد فرید ل "العربی ١٩٥٥ "الموســـوع سای

دەرچوو. لبنان العربیـــ الموســـوع" ١٩٦٥ ســـایو زانســـت كۆمی ل الین المیرە"

دەرچوو. میسری رۆشنبیری لـــ دەســـتپكراو ٢٠٠٥/١٢/٢٥لـــ٢٠٠٩/٩/٢٥ تواوكراوئینسكلۆپیدیای بوكراوەكانـــی لـــ ھولر"اربیـــل"بوكردنـــوەی و چـــاپ دەزگایبا لژنیكی لالیـــن بدرخانـــوچاپكراو لوبنان لوتی ئامادەكراوەوكوردســـتان پایتختی ل ھولـــری

بوكرایوە.مژوویی باســـكی كورت تنھا مئب ئگر جیھان، ل ئینســـكلۆپیدیایچندین ئـــوا درژی باســـی بكین،ل تایبت و ئینســـكلۆپیدیای گشـــتیك ب چندین وتانی تر دەگرتوە،

ناب تواو الپڕە

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ورك

٢ی٧٠

٩ی

مەش

ر

زایینی٢٠١٠/٢/٢٢

ژمارە(١٣٥)شوباتیكوردی

٢٧٠٩ینیرەشمی

اییز

٢٠١٠

/٢/٢

٢تی

وبا)ش

١٣٥)

رەژما

دیور

ك٢ی

٧٠٩

یم

ەشر

زایینی٢٠١٠/٢/٢٢

ژمارە(١٣٥)شوباتیكوردی

٢٧٠٩یرەشمی

13

بدرخان ئا:ئینســـكلۆپیدیای راگیاندنـــی دوای كۆســـرەت لالین "اربیل" ھولـــرجگـــری یكمـــی رەســـول علـــییكتیـــی گشـــتی ســـكرتریخمخۆرو و كورســـتان نیشتمانییلنـــو رشـــتیاری پرۆژەكـــرپسمراسیمكدا روڕەسمی ئاپۆرەیمیوانی سیاســـتمدارو ك چندیندەســـت رووناكبیـــران قونســـوڵ ولـــ كـــرد دەستخۆشـــیان دەســـتلیژنی و رەسول كۆســـرەت بڕزو چاپ دەزگای بـــای ئامادەكـــراوئو بۆ بدرخـــان، بوكردنـــوەیبدرخـــان ھفتنامـــی ،ســـتبمبـــ چندین نووســـرو پیوەنـــدیرای خۆیـــان كـــ رووناكبیـــر كـــرد،ئینسكلۆپیدیای ھولر بارەت بسئـــو ئـــوان دەرببـــن، "ئربیـــل" گرنگـــی رووداوكـــی رۆژەیـــان بـــكوردستانی رووناكبیری و سیاسی

لقمدا.جالل مام عراق كۆماری سرۆك بغدا لعبدول علیاوەیی دكتــــۆر ل پشــــوازیپ و بنرخ بكاركی كردو لیژن سۆركی

لقمدا. مژوویی بھاوبڕز تلفۆنیـــدا لـــ پیوەندییكیســــندیكای نقیبــــی عونــــی فرھــــاد وـــای كوردســــتان رۆژنامنووســــانیبكاركی ناوازەی دەستخۆشـــی ول خواســـت وەســـف كرد، ھیـــوایكوڕی و كم ھرچی دیك چاپكانی

بكرتوە. چاك یھالوانی و رۆشنبیری وەزیری محمود كاوە د.پشــــوازی كوردســــتان حكومتــــی ھرمیگوتی: ئوە كــــردو لــــ لیژنی ئامادەكار،ینخدار و پرۆفیشنابای كاركیكاری كورد یكمین جارە بۆ ئـــوەلیژنی ھیوادارم دەكات، وا گـــورەلـــ كارەكانی نبنـــوە بـــا ســـاردكاك لـــ دەستخۆشـــی دیكیـــان،دەزگای لیژنی بـــاو و كۆســـرەت

دەكم. بدرخان زادە، كـــ حســــن ــــبدوع مامۆســــتائویش بوو، كراسیمم میوانكی

رووناكبیری و مژوویی بكاركـــیو دووبـــارە قلـــم ورەی دایـــگـــو كۆســـرەت كاك ل دەستخۆشـــیكرد. باو دەزگای بدرخان لیژنی k٢١ گۆڤاری سرنووسری حیدەری مومتاز

و بایخ پ كاركی كارە گوتی: ئـــووەســـتھ جگای دەستخۆشـــی وستایش بكرێ دەب ،ر كردنســـلو كۆسرەت ل كاك و دەستخۆشـــی

دەزگای بدرخان بكرت.مژوونووســـی گورەی گلكمانشــــاكارە بو ســــبارەت د.كمــــال مزھردەستخۆشـــی ب ناب ھـــر گوتــــی:بھنین، بكو شـــاكارە بو كۆتاییك بنین بوەدا دان دەب ســـرەتاشاكاركی ھولر ئینســـكلۆپیدیای

،زانینپ و تقدیر گورەیوجگایكاری كارە ئـــو لبرئـــوەیو كم ئگر ،ورەیگ دەزگایكـــیچاپكانی ل ئاسایی بھ كورتیش

دیكچاكبكرتوە.

یكك ب ك خۆی سینم جالدەت بدرخاندەزان و بدرخان دەزگای ل داینمۆكانیبایخی ئنجامدراوی پــــ ب برھمكیدەزگای كاری گوتی: ئوە كرد، وەسفپیرۆزبایی یی باو لیژن بدرخانكاك كۆســـرەت و دەستخۆشـــی لئینســـكلۆپیدیای ھیواخوازم دەكـــم

.دواوەبب كوردستانی"د. ھولر ل فڕەنسی قونسوی ھروەھاو دەربی فریدریك" خۆشحای خۆی تیسۆئو برامبر ل نیشاندا خۆی سرسوڕمانی

ئوە گوتی: گورەیو كلتووری مرھببكات وا كاری كورد جارە یكمینھولر بـــ تایبتی ئینســـكلۆپیدیایزۆر كاركی مئ چونكـــ "ئربیل"،زوو بایخ، ھیـــوادارم پ جـــدی و

ســـر ماپڕكی ئنترنت نبیخســـوودی رووناكبیـــران تاكـــو

لوەربگرن.فلكدیــــن كــــورد رووناكبیــــری گــــورەیرۆشــــنبیری پشــــووی وەزیــــری كاكیــــی كوردســــتان لكاتی حكومتــــی ھرمــــیب شكردنیئینسكلۆپیدیاكشكدیاریپبدەستخۆشی بدخۆشییوە سرسوڕمانوەوبــــای لیژنــــی و كۆســــرەت كاك لــــئوە بڕاســـتی گوتی: كردو ئامــــادەكاربۆشارەكانی باشـــو زۆر ھونكی

"٥" نزیكـــی دیكـــی كوردســـتان،جگای شونخونی و كاركردن ساڵ

بگیرت. تقدیری وەیئحزبــــی ســــكرتری بڕــــز قــــادر عزیــــزرۆژەی ئو كوردستان، زەحمتكشــــانیبۆ كوردستان رۆژكی گشاوەی ب

دانا. ھولر وسكرتری محموود حاجی محمدی بڕزكوردستان، دیموكراتی سۆسیالیستی حزبیئو بۆ خۆشویســـتی گوتــــی: رزوپكاربووم زۆر راستی ب ،پرۆژەیبۆ تنیا دواخســـت كارەكانم ھمووئامادەبم، كراســـیمم وەی لـــئ

بت. خۆش دەستتانبھادین ســــحددین بڕــــز مامۆســــتائیســــالمی یكگرتووی گشــــتی ئمینــــداریكوردستانئوپرۆژەییبپرۆژەیكیھاوچرخ رووناكبیریـــی مژوویـــی

وەسف كرد.میوانی ك ل ھولر قونســــوی رووسیاخواست، ھیوای بوو كوڕەســـمرببردەوامی كورد رووناكبیرانی كبكنوە. گورە ئاوا پرۆژەی ل بیرئكادیمیای ســــرۆكی د. شــــفیق قــــزازئینسكلۆپیدیاك بارەتبس كوردستانھربمشوەو گوتی: ئینســـكلۆپیدیایكقبـــارە موجلـــدو و چاپجـــوان،دەستخۆشیی جگای ھر ورەیگ،بـــھ كموكـــوڕی یـــوانلنوخشـــ داندراو بـــم بناغكـــیكوردســـتان ئینســـكلۆپیدیای لـــھرمـــی حكومتـــی بھیمتـــیدەزگای و ئكادیمیـــاو كوردســـتاندەتوانن رووناكبیـــران و بدرخـــانبـــۆ گشـــتگیر ئینســـكلۆپیدیایكی گورە بنووســـینوەو كوردســـتانیدەستخۆشـــی بكیـــن، تـــدا كاری باو و لیژنـــی كۆســـرەت ل كاك

دەزگای بدرخان دەكم.دەزگای حبیب برپرســــی ئحمد بدرانلكاتــــی ئــــاراس چــــاپ و بوكردنــــوەیپشكشكردنیئینسكلۆپیدیاكگوتی: چۆن ماندووبوونی دەستخۆشـــی دەتوانمنكم "٤" ســـاڵ ل زیاتر پروای بكاركی بڕاســـتی ئـــی چی بـــم،توانیوتانـــ كـــردووەو گورەتـــان

ئو مـــژووی كرابـــن ھر ھیـــچجگای ك كۆكردۆتـــوە شـــارەتانلیژنی باو ماندووبوونی بایـــخ و

.درخانب دەزگای كارمندانینووســــرو ــــبدوع دلشــــاد ھروەھــــا ب ئاوا كاركـــی گوتــــی: ھیچ شــــاعیردەكرێ بـــم ،نیی كـــم و كـــوڕیچاك ھـــكان دیك لـــ چاپكانـــیئھمیتی لـــ ئـــوەش بكرتـــوە،چونك ناكاتوە، كم ئینسكلۆپیدیاكئنجـــام كاركـــی گـــورەو نـــاوازە

دراوە.كـــ كســـانش ئـــوە جگـــ لـــولبیۆگرافیای بتایبتی لبیركراونو ھونرمنـــدان و نووســـرانتلفۆن بـــ كان، كـــتییســـایكخۆشویستانیان دۆستانو گلییئاگادار خونران بم لكردووین،نبـــووە، بمبســـت دەكینـــوەلـــ چاپكانی بتوانیـــن ھیواداریـــنیـــھ كـــ دیكـــ ئـــو ھنـــیدووبارە و بكیـــن دەستنیشـــانیان

بكینوە. بویانشرزادعبدولرەحماننووسرورۆژنامنووسكوردستان ھرمی گۆڤاری سرنووسری وئو بۆ سرســــوڕمانی و پاش دەستخۆشــــیگورەتان كاركـــی ئوە كارە گوتــــی:خۆتان تۆمار بۆ و مژووكتان كردووە كردووتانئ چونك ئوەی كرد،بۆی نكـــراوە، ھرگیـــز ھرگیـــزاوتماشـــای بویژدانوە دەب مرۆڤ

بكات. ئینسكلۆپیدیای ئوبومـــان وتانـــی ئـــو ھمـــوو ســـرەڕای چندیـــن كردوونتـــوو ناوەوە ل ك پیرۆزبایی دیك نامولمڕ كوردستان ھرمی دەرەوەیبدەستمان ھولر ئینســـكلۆپیدیای

گیشتووە.یا بخشــــین لكاتی رایان تبینی: ئوب گوتراون، ئینسكلۆیدیاك پشكشكردنی

بكینوە. بوی دەزانین پویستیداھاتـــووی ژمارەكانـــی بـــۆ *خۆی رای بدرخـــان ھركســـكئینسكلۆپیدیای ئو دەربارەی یھ

دەكینوە. بوی بشانازییوەیكم بشی

خمخۆرانیدا رووناكبیران و رای لنو ئینسكلۆپیدیای ھولرر

ولھ

یدیا

ۆپیكل

نسئی

د. مولوود ئیبراھیم حسن و رۆشنبیری وەزیری كاوە محموود حمید بدرخان، د.

فرەنسا قونسوی فریدریك تیسۆ د. لگڵ بدرخان حمید بانزت، ئمیلی مولوود ئیبراھیم حسن، د. راستوە: ل

عبدول علیاوەیی د. لالین ھولر ئینسكلۆپیدیای وەرگرتنی لكاتی عراق كۆماری سرۆك جالل ھولرمام ٢٠١٠/٢/٦ ھولر ئینسكلۆپیدیای راگیاندنی روڕەسمی ل دیمنك

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

14

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

بـــوكـــراوەیـــكـــی روونــــاكــــبــــیــــریــــی گــشــتــیــیــ لــگــڵ

درخان دەردەچب

سرپرشتیاری كلچری بدرخان:awrahman2002@yahoo.com :عروفەحمان مبدولع

ب ھاوكاری راوژكاری رووناكبیریی دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان: د.ئازاد حم شریف

ژمارە ٦٦ - ١٣٥، دووشمم ٢٠١٠/٢/٢٢ی زایینی

دوای ٧٠ ساڵ فرھنگی جالدەت بدرخان بو كرایوە بدوعید عراپۆرتی س

دوای ئـــوەی بـــ ھـــاوكاری ھڤـــاڵ مـــام جالل و خاتوو ھـــرۆ ئیبراھیم ئحمـــد فرھنگی جـــالدەت عالی بدرخـــان لـــ مـــرگ ڕزگاری كرا، شـــاری لـــ ٢٠١٠/١/٢٤ ئـــوارەی ھولر فرھنگی جالدەت بدرخان

بوكرایوە. كی شایستسیمینار دا لوارەیو ئلبـــ فرھنگك ل ھۆی ســـنتری ڕۆشـــنبیری فرەنســـی لـــ شـــاری ھولر بڕوەچوو، ك تیایدا سینم خـــان بدرخـــان كچی میرجـــالدەت عالـــی بدرخـــان و پفیســـۆر كمال مزھـــر و فرھـــاد عونـــی نقیبی رۆژنامنووسانی كوردستان و موسا ئحمد و علی عونی و فردا جمیل پاشـــا و د. پیرۆز كاكـــ زیاد و ددار رەشـــاد موفتی و حمید بدرخان و ژمارەیكـــی برچاو ل ڕوناكبیران و نووسران و توژەرانی سرانسری كوردســـتان كناكانـــی ڕاگیانـــدن تیایدا ئامادەبوون، دوای حفتا ســـاڵ ل نووسینی فرھنگی میر جالدەت بدرخان ب شـــوە ڕنووسی التینی

بوكرایوە. ك لشدا بی سیمینارەكھۆ ر لھبرھم و دەستنووس و بگنامكانی میرجالدەت بدرخان نمایشكرابوون لـــ نویشـــیاندا مۆتـــی ڕگپـــدان ب میرجـــالدەت عالـــی بدرخان بۆ دەركردنـــی گۆڤـــاری ھـــاوار لالین وەزیری ناوخۆی سوریا نمایشكرابوو، ھروەك سینم خان بدرخان وتی " ل كشب مرھند بو چنمایشی ئبكی زۆر ل برھم و نووسینكان ل كانی باوكم، كنو و وانامـــو ب

ئرشیفخانكی مندان".لو سیمینارەشـــدا ك ب مبســـتی بوكردنـــوەی فرھنگی جالدەت بدەرخان ســـازكرابوو ل ســـرەتادا وتاری بخرھنان لالین د. تیســـۆ قونسلی فڕەنسی و سرپرشتیاری ڕەنسی لری ڕۆشـــنبیری فنتســـ وە، كـــندرایــــــر خوولشـــاری ھ ی بتیایدا ســـازكردنی ســـیمینارەك رەكنتوتن بۆ كارەكانی سركسو مانابخشـــی لـــ لكۆینـــوە لـــو جـــۆرە بابتانـــ وەســـفكرد و وتـــی" لـــ ئســـتادا پیوەندییكانـــی نوان تی لتایب رەنسا بكوردســـتان و فڕووی ڕۆشـــنبیرییوە بـــرەو پـــش دەچـــن و ئو پیوەندییانش لالین ڕۆرشـــنبیرانی ھردوو الوە كاری بۆ

دەكرت و كارەكانیش بردەوامن".لـــ بشـــكی دیكـــی قســـكانیدا د. تیســـۆ لبارەی پوەندی ڕۆشـــنبیری كۆنی نوان كورد و فڕەنســـا وتی:" مت و ئۆ نمایشـــدەكرموەی ئئنموونیكـــی كۆبووینتـــوە بـــۆی مژووییـــ لـــ ھبوونـــی پیوەندی رۆشـــنبیری لنـــوان ھـــردوو گلدا بتایبت بوكراوەكانی میر جالدەت توانیویان كـــ ،نگاوبوونم ھكـــیدۆستایتی ل نوان كورد و فرەنسا وە ئاشكرایئ ن، چونكدروست بكك جـــالدەت فرەنســـییكی رەوانی زانیوە، ئمش بووەت ھۆی بنیادنانی بناغـــی یكم پیوەندی دۆســـتانو ڕۆشـــنبیری گلـــی كـــورد و گلـــی

فرەنسی.د. قســـكانی تواوبوونـــی دوای تیســـۆ بر ل بانگھشتی سینم خان بدرخان بۆ باسی فرھنگك، داوای ل د. تیسۆ كرد بو بۆنیوە وتیك

پشكش بكات.لالی خۆشییوە ب شادییوە د. تیسۆ كونســـۆی فرەنسا ل شاری ھولر یك ئامانجی ھرە ینتم سوتی:" ئ ت كدە وەمان پستاشدا ئئ و لكاری كردووە بۆ بنیادنانی كلتوركی ھاوبش لنوان كورد و فرەنســـی، ل ئستاشـــدا كاتك باســـی پوەندی یوەندییو پزی ئھڕۆشنبیری و ب رچاو كب تـــوەمـــان دیـــن ئدەكبدرخانـــوە بنماـــی ســـای بـــ دروســـت بـــووە و ل وەندییو پئـــئستاشدا ھر ئوان دەستكی بایان ھی ل برەو پش بردنی، لالیكی دیكشـــوە دەكریت بین ك كاری كـــراوە و بۆیوە نو بارەیـــزۆر لـــ

پویست كاری بۆبكرت". روەك د. تیسۆ ئاماژەی بۆ كرد كھبھۆی ڕەوشی جۆراوجۆری نتوەیی كانیان بتییسایك ك لكورد زۆرتواوی نناسراون لنویشیاندا میر جالدەت عالی بدرخان لو بارەیوە وتی:" میر جـــالدەت عالی بدرخان یكك ل ســـركردەكانی شۆڕشـــی ڕۆشـــنبیری كوردی ك ھموو ژیانی ســـتبو مت بۆ ئخۆی كردە خو زۆر كاریشـــی ئنجامداوە و دەنگی كوردیشی گیاندووت وتكی وەك فڕەنســـا، چونكـــ جـــالدەت وەك چـــۆن كـــوردی زانیـــوە ھـــر ئاواش زمانی فرەنسی زانیوە، بۆی بشك لـــ بوكراوەكانی ك ب فرەنســـی

یین كدەگوە توە لنندردەخوگلی كورد چ ئازاركی كشاوە و میر جـــالدەت بدرخانیش چند

خمخۆری نتوەكی بووە".ل كۆتایی قسكانیشدا كونسۆی فرەنســـا لـــ شـــاری ھولـــر ڕووی كردە سینم خان و پی وت:" ســـینم خان شرەفكی مـــن شـــانازی بـــ ورەیـــگئوەوە دەكم، ك ھست بوە دەكم چ باوككی گورەتان گای شـــانازییبـــووە، جھبۆ ئمش ك شـــارەزاییمان لســـر كورد و كوردستان ل ڕگی باوكتوە دەست كوتووە، ئوەش شانازی وە كباوكتانـــ ن بـــبكھنـــدە خمخۆربـــووە و لـــدوای گنجینیكـــی خـــۆی بـــۆ نتوەكـــی

جھشتووە".خـــان ســـینم دواتـــر بدرخان كچ گورەی میـــر جـــالدەت عالی بـــ كـــ بدرخـــان لگـــڵ ھاوڕیتـــی د. كمـــال مزھردا كارییـــان كردووە بۆ ئامادەكردنـــوەی فرھنگی جالدەت بـــ بدرخـــان خۆشحاییوە ڕوو

ل ئامادەبووان وتی:" یشنگداری دیككی پڕۆژ ۆكمئلـــ مژووی گلی كـــورد و مژووی چاپمنی كوردیدا، بتایبتی ك ئو كتبی ئمـــۆ بودەكرتوە خۆی ل خۆیدا مژوویكی ھی و كسك دەستی لویش جئ تی كرینووسمژووی ڕۆشنبیری نتوەكیدا دیارە، ئـــوەش ئامادەبوونی خۆشویســـت زۆر ســـوپاس بـــۆ ئامادەبوونتان، بھیـــوای ســـركوتنی بـــردەوام بـــۆ

بزاڤی ڕۆرشنبیری كوردی".بخرھنانـــی دوای خـــان ســـینم میوانان ھات ســـر بســـرھاتی ئو فرھنگـــ و وتـــی" ل ســـای ١٩٣٩ باوكی من میر جالدەت بدرخان ئو فرھنگی نووسیوە، ك فرھنگی زمانـــی كوردی كوردیی و ب شـــوە ڕنووســـی الیتنی نووســـراوە، بم بھـــۆی نالبـــاری ڕەوشـــی ماددی نتوانـــرا ئـــوكات نگونجـــان و فرھنگكـــ چـــاپ بكرـــت، تـــا ئو كاتی خۆیشی كۆچی دوایی كرد ھر نمانتوانی چاپی بكین، تا سای ١٩٧٠ ك ئوكات ل بروت نیشتجبووین دوای بیاننامـــی یـــازدەی ئـــازاری سای ١٩٧٠ دوكتۆر كمال مزھر، ك ئوكات ئمنیداری گشـــتی كۆڕی غـــدا ھاتب زانیـــاری كـــورد بـــوو لالمان و باسی ئو فرھنگمان بۆی كرد، ئویـــش داوای كرد ببرت كۆڕ و لوێ كاری لسر بكرت، ئمش دەستنووسی دای مان بكنگرھفد. كمال، دوای چند مانگك كاتك ڕمان كوت بغدا و سردانی كۆڕی بو كتزانیاریمـــان كـــرد دیتمان ئـــدانســـقی كـــ الپڕەكانـــی ھریك بۆخۆی دەریایك ل وش و ڕزمانی كـــوردی لســـر زەوی فدرابـــوو، زانیاریـــم كـــۆڕی ڕۆژە ئـــو ھـــر جنھشـــت تا فرھنگكـــم لگڵ خۆم نھنایوە، دوای ھنانوەشـــی ھر نمانتوانی ئو كتب چاپ بكین، چونك چند كاركی پویســـت بوو،

سرەنجام ڕۆژكیان ھڤاڵ مام جالل ك زۆر سوپاســـی دەكین و جگای شـــانازیمان ب فریای كـــوت و پی وتم ھر چییكی پویست بۆی بكن من ئامـــادەی ھموو ھاوكارییكتانم، ل ســـیمین فستیڤای بدرخانیش، ك لـــ شـــاری ھولـــر بڕوەچوو ئحمـــد ئبیراھیـــم ھـــرۆ خاتـــوو میوانی فســـتیڤاكبوو، لی پرسیم فرھنگكـــی میـــر جـــالدەت چی بســـر ھات، من پـــم وت خریكین خۆمان ئامادە دەكین بۆ چاپكردنوە، وتـــی ھرچیكتـــان پویســـت بـــوو من ئامـــادەی ھاوكاریتانـــم، بۆی ئم فرھنگ ك دەبووای ٦٠ ســـاڵ بر ل ئمـــۆ چـــاپ بكرێ لبـــر چند ھۆكارك و لنویشیاندا

ئابووری ھۆكاری ب ئنجام بووە، بم ئگر ھوی ئـــوان نبووایـــ زۆر ئســـتم بوو برھمكانـــی ڕەوشـــن بدرخـــان و ســـالح ســـعدوی ھاوسرم و میر جـــالدەت چاپ بكرن، كاتكیش فرھنگكـــ ئامادە كرا چند پیتكی پویست بوو ئویش لالین سبری بۆتانی و ســـالح سعدووە پشتر ئامادەیی بۆ كرابوو ھروەھا میرحاج مستفاش بۆ ماوەیكی دوور و درژ دەستنووسی فرھنگكی بۆ چاپ ئامادەكرد و دەزگای چاپ و پخشی ركی لمبووڵ ئستئ ستاش لئاڤچاپدانوەی گرت ئستۆ و ھر لسر پنشیازی ئوانیش فرھنگۆكی ناو یكی دیككی گۆڤاری ھاواریش كلـــ برھمكانـــی میر دەجـــالدەت خرای ســـری و ئلف بی كوردیش ك ل گۆڤاری ھـــاوار بوكرابووەوە كنگرھناو فك لكییشـــوەك پ

دانرا".ھـــروەك ســـینم خـــان بدرخـــان باســـی بشـــكانی كتبكشی كرد ك پھاتوون ل ســـرجم وشـــكان و ب ڕیزبندی ب شوەی ئلف بی كوردی ڕكخراون و لســـر تاخوار ھاتوون و ب شوەی كشی وشیی كـــوردی فرھنگكـــی و دانـــراون جیا ل نگـــرھم فئ كـــ ،كوردییفرھنگ ئاســـاییكانی دیك ب یك بـــش بـــو دەكرتـــوە، لبـــر ئو س تیایدا بوون ب ی كموكورتیانك

بش بودەكرتوە، ك ئمانن:پیتـــی شـــش یكـــم: بشـــی لالیـــن ســـالح (E،D،H،C،B،A)

.عدوسبشـــی دووەم: فرھنگـــی جالدەت

بدرخان.بشـــی ســـیم: فرھنگی گۆڤاری

ھاوار".ســـینم قسكانیشـــدا كۆتایـــی لـــ

ل نگرھو فدرخـــان وتـــی:" ئـــبمـــرگ ڕزگاری بـــوو، گیانی ھاتوە ت كـــك دەبوەش ھۆكارر، ئـــبـــھموو ماكی كورد لم فرھنگی

ل دەبت".بدرخـــان خـــان ســـینم دواتـــر كســـكینی ـــبدوع بانگھشـــتی ستای كرد، كرپرسی دەزگای ئاڤبل شاری ئســـتمبووی توركیای و ئركی ل چاپدانی كتبكی گرتبووە ئستۆ و ب سركوتووی كارەكی ب ئنجامگیاندووە، باسی چۆنیتی

چاپكردنكشی كرد.ھر لـــ مراســـیمی ســـیمینارەكدا پۆفیســـۆری مژوونووس د. كمال نـــدەوەو لـــكـــی خور وتارزھـــمســـرەتای وتارەكشـــیدا د. كمـــال مزھر ڕووی ل د. تیسۆ كۆنسوی فرەنسا ل شاری ھولر كـــرد و پی وت:" جاران خباتگری كوردستان ل شاخ و داخ و كوەكانی شتك كوردستان الوە بـــو نبـــوو پشتی پ ببستت، ئســـتا بـــم لوەتی دیپلۆماسی وەك ســـربزی یـــدا بـــووە كتـــۆ پبـــۆ دســـۆزن ھنـــد نتوەی كورد ئســـتا دەتوانـــم بم تیســـۆی نتوەی خۆشویست كورد دەتوانن پشـــت بشاخ و داخی كوردستان و ب دیپلۆماســـی ســـر بڕـــزت وەك بـــرزی

ببستن".دواتر د. كمال ھات ســـر باسی فرھنگك و وتی:" باســـی فرھنگی جالدەت خزمتكانـــی و بدرخـــان بنمای بدرخان ب ئندازە ئاودەكشـــ زۆر بداخـــوە ھندـــك لـــ بـــرادەرە ھرە زینـــدوو و خۆشویســـتكانم بـــم كـــۆچ ڕكگی نـــدان میشالی ھعدوالح ســـســـزینـــدووی لـــ نتـــوەی كورد ســـندەوە، جا ل بریتی ئو من ئیمۆ ھندك تیشك دەخم سر فرھنگا سالحدین، ئو فرھنگی قاموسا ســـالحدین، ك بئینگلیزی كوردیی، ك ســـای ١٩٩٨ چاپكراوە، ك لـــ ١٨٠ ھزار وشـــی ئینگلیزی پكھاتـــووە، وای پتر ل ٣٠٠ ھزار وشی كوردی ب ھردووك زاراوی ســـۆرانی و كرمانجـــی لـــ دووتوی ل ڕەییـــدا، جگـــكـــی ١١٨٢ الپبكتگلك الپڕەی دیك ئوەی دەنگكی زۆر گـــورەی دایوەو ب ھنگاوكی زۆر گورە ل بواری فرھنگناســـی كوردیدا دادەنرا و پیامنری ئیزگی لندەن ل بغدا مامۆستا سدقی حداد ژی ئاماژی بۆكرد و زیرەكاندر بـــقاموسا ســـالحدینی لگڵ قاموس ئلموردی بناوبانگ براورد كرد و ١٥ ككوردیی قامووس نیشانیدا ك ورد زیاترە، للمئ ی لزار وشھكاتكدا ئلمورد سان ل چاپخانی بیروت، ل چاپخان زل و زەبالح و

گورە گورە كاری بۆدەكرت.دوای ماوەیـــك لـــ ســـای ٢٠٠٠ د. شفیق قزاز فرھنگی شارەزووی دەركـــرد، زۆر بـــ دنیاییـــوە دەم دەست بژری كورد د. شفیق قزاز زیاتر بو فرھنگ دەناسرت وەك لوەی ك ئستا سرۆكی ئكادیمیای

زانستی كوردە".پۆفیســـۆر كمال مزھـــر درژەی دای باســـكی و وتـــی" ئم بابتی شنگناسی كوردە ئاو زۆر دەكرھفو پویســـت كۆنفرانســـكی تایبتـــی ســـازبكرت بـــۆ ئم پـــۆە پیـــرۆزە، چونكـــ ئـــو فرھنگـــی جـــالدەت بدرخانـــ، ك ٣٣٣ الپڕەی، ئویش ل زەخیرەو ل بنمای فرھنگناسی

كورد برز دەكاتوە".لـــ كۆتاییشـــدا د. كمال وتـــی:" لرە زۆر ژمارەیكـــی كـــ خۆشـــحام لـــ ڕووناكبیـــرە خـــاوەن ھســـت و

م دەبینـــم، كوەكـــتی نپیرۆزكـــجگای شانازین ھندكیان ل دیاربكر و شـــارەكانی دیكی كوردســـتانوە كوردەكانـــی ھـــروەك ھاتـــوون، قفقاسیش دەفرموون:(ھر خۆشبن

و شادو مان بن)".بر ل كۆتایی مراسیمكش سینم خان بدرخان بانگھشـــتی حمیدی ئبوبكر بدرخانی برپرسی دەزگای چاپ و بـــو كردنـــوەی بدرخانی كـــرد بـــۆ ئـــوەی بـــۆ ئامادەبووانی ڕوون بكاتـــوە ھـــۆكاری ناولنـــان لـــ ھفتنامكـــو دەزگاكـــی خۆی

بناوی "بدرخان" چیی؟لـــ وەمی ئـــو پرســـیارەدا حمید بدرخـــان وتـــی:" دەزگای بدرخان ل ٢٠٠٠/١٠/٢٢ ل شـــاری سلمانی، ئـــوكات مانگان دەردەچوو، ئســـتا مانگی دوو جار لـــ ٢٠٠٧/٧/٢٢ـــوە ئـــوەی لبـــر ،دەردەچـــ س، كم كككان وەك یدرخانییبیكم ڕۆژنامی كوردیان ل شـــاری قاھیرە ل ٢٢/نیســـانی ســـای ١٨٩٨ لـــو ڕزگرتـــن وەك دەركـــردووە، بنمای ئم ناومان ل بوكراوەی خۆمـــان نـــا بدرخـــان، بـــۆ ئـــوەی زیاتـــر پـــرە بـــ مانگنامكـــ بدەین درخان و لدەزگای خۆمـــان ناونا ب٢٠٠٤/٤/٢٢ ەوە تـــا ئســـتا چندیـــن بدرخـــان بنـــاوی فســـتیڤامان ئنجامداوە، ك یكمیان ل ژر ناوی ھموومان قرزداری بدرخانییكانین بـــ ئامادەبوونی د. كمـــال مزھر لـــ فســـتیڤاڵ دووەم كـــرا، ســـاز و دھـــۆك شـــاری لـــ ٢٠٠٥/٤/٢٢ســـیم فستیڤاڵ ل شـــاری ھولر لـــ ٢٠٠٦/٤/٢٢ و چوارەم فســـتیڤاڵ لـــ ٢٠٠٧/٤/٢٢ بـــ ئامادەبوونی ٥٢ ڕۆژنامنووسی كوردستان ل شاری برلین فستیڤاكی شایست بو یادە كرایوە، و ل ٤/٢٢/ ٢٠٠٨ دیسانوە درخـــان لـــی بســـتیڤاســـازدانی ف وەچـــوو، ٢٠٠٩/١٠/١٩ لرقاھیرە بئسینا ل یۆنان فستیڤای ششمی بدرخان بڕوەچوو، جگ ل چندین ل وەی دیكـــســـتیڤاڵ و یادكردنـــفئـــران و توركیـــا و لندەن، ســـويد، فرەنســـا، ســـوریا، ئوردن و لوبنان، دەزگای تائســـتا كـــ جگلـــوەی بدرخان سدان كتبی چاپ كردووە تـــا ئســـتاش ڕۆژنامـــی بدرخـــان ،یـــھ دەوتـــی نـــو ژمـــارەی ٩لســـرووی ھمووشیانوە دەزگای بدرخـــان ئینســـكلۆپیدیای ھولری ئامادەكردووە و پنج ساڵ كاری تدا خۆ گرتوووە و ل نی لكردو زۆر الی

دوو توی ١٠ برگ بوكرایوە". درخـــان، لالدەت عالـــی بمیـــر جـــ٢٦ی نیســـان ١٨٩٣ ل ئســـتمبووڵ ل دایكبووە و ھموو ژیانی ل نوان مانیا و سوریا بردۆترەنسا و ئفســـر، جـــالدەت زمانی كـــوردی و عربـــی و توركـــی و فرەنســـی و ئینگلیزی و یۆنانی زانیوە و ل ســـای ١٩٢٧ ب یكمین سرۆكی كۆمیتی خۆییبوون ھبژردرا بۆ ڕكخستنی وەی ناسیۆنالیســـتی كورد، لبزوتنســـای ١٩٣٢ تاوەكـــو ســـای ١٩٣٥، ل ســـای ١٩٤١ تاكو ١٩٤٣ جالدەت بدرخان گۆڤاری ھاواری بوكردەوە و ئوكاتی ل دیمشق نیشتجبوون ئلف بی دانا لسر بنچینی ئلف بـــی التینـــی، كـــ ئســـتاش لالین كوردســـتانی توركیا و ســـوریاوە بكاردـــت و ل ھمان گۆڤـــاری ھاوار

ڕزمانی كوردی بو كردەوە.گرنگترین بو كراوەكانی میر جالدەت عالی

بدرخانیش ئمانن:١- نوژی یزیدیان

٢- لسر مسلی كورد٣- ئلـــف بـــی كـــوردی و بنچینی

ڕزمانی كرمانجی٤- ڕزمانی كرمانجی

٥- نامیكی كراوە بۆ مستفا كمال پاشا.

عــالــی ـــــــالدەت ج فـــرھـــنـــگـــا -٦بدرخان. حمید ئبوبكر بدرخان

عبدو كسكین

د. كمال مزھر

د. تیسۆ فریدریك

سینم خان جالدەت بدرخان

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

ایی ز

٢٠١٠

/٢/٢

٢ تی

وبا)ش

١٣٥)

رە ژما

دیور

ك٢ی

٧٠٩

یم

ەشر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

15

د.وریا عومر ئمین ١٤ی شـــوبات جژنـــی عیشـــق و خۆشویســـتی و دداری و ســـۆز .بووردنـــپاكـــی و لو ژوان و دلم رۆژەدا مناڵ و گنج و دداران دیـــاری و گـــوڵ و نامـــ و كارتی خۆشویســـتی ئاوگـــۆڕ دەكـــن. ژوور و مـــاڵ و بردەرگاكانیـــان نوـــی جلـــی دەڕازننـــوە… ر. نوقبـــ نـــرەنگاورەنـــگ دەك وە . دەچنخشـــنو شیرینی دەبســـیران. ئاھنگ دەگن...میی خۆشویســـتی دەنۆشـــن مســـت دەبن. دـــداران نھنی و رازی دی خۆیان بۆ یكتر ئاشـــكرا دەكن و دەدركنـــن. ئوانی لـــك تۆراون ئاشـــت دەبنـــوە و پیمـــان نـــوێ

دەكنوە. لـــ داب و نریتكانـــی ھنـــدێ وتان ل شوی ڤاالنتایندا كیژۆن ی درەختـــی (بـــی) لنـــج گـــپ كنن، یسپكانیان دەچرینســـ ی تر لناوەڕاســـتدا و چوارەك لگۆشـــكاندا، دەن بم خو بو دوا رۆژا دەب ل پیـــاوە دەبینن ك

ب ھاوسریان. ر پارچســـ نجـــان لـــنـــاوی گكاغـــزی بچـــووك دەنووســـن و دەیخن نـــاو رووبار و جۆگلی ئـــاوەوە، ھریكـــ بـــو ئاواتی وە بنووســـیپ وانل كی یدو بـــ بیخوازێ . نیوەشـــوەكی دەچن دوانزە جار ب دەم ســـروود وتنـــوە بـــ دەوری پیاوچـــاك و كنیســـكاندا دەگڕـــن، لـــ خوا دەپاڕنوە پیاوكیان بدات. سر لـــ بیانییكی پـــش رۆژھتن خۆیـــان دەڕازننـــوە، چـــی گوڵ پنجـــرەدا لـــ قژیـــان. نـــكئدەوەســـتن سیری دەرەوە دەكن دەكـــن كوڕگـــالن چاوەڕـــی تپـــڕن، بـــو ئومـــدەی لـــ گڵ یككیاندا دڵ لیك ببستن و ببن

ب خۆشویست و ھاوسر.سبارەت ب نژادی ئم نریتوە گلـــ چیرۆكـــی جیای لـــ بارەوە

دەگنوە.ھنـــدێ دەیگڕننـــوە ســـر ئو … دە ی كبیر و بـــاوەڕە كۆنلم رۆژەدا بادارەكان ھاوســـری خۆیان ھدەبژرن و خۆشویستی

دەكن.ئـــم مژوونـــووس ھنـــدێ رۆمانكان بئاھنگكـــی ریتـــنلوپركالیـــا بـــ كـــ دەبســـتنوە Lupercalia ناو دەبرا و ل ١٥ی شـــوباتدا دەیانگـــا. ك ل ســـای ٤٣ز دا بریتانیایـــان داگیـــر كرد، . پاشـــان ھر لووە ب وتكانی ئم داب و نریتیان پ ناســـاندن تری جیھانـــدا بوبـــووەوە. گوایا

نریتی پشـــكش كردنی شیعری ڤاالنتاینـــا رۆژی لـــ رۆمانتیكـــی لـــوەوە ھاتووە …كـــ (چاڕلس) Orleans ئۆرلینســـی دۆقـــی فرەنســـا ل شـــڕی ئگینكورتی فرەنســـاو نـــوان Agincourtئینگلترەدا ل سای ١٤١٥دا ب دیل گیـــرا، خرای بندیخانـــی تالری لندەن. ل رۆژی ڤاالنتاینا نامیكی خۆشویستیی ب شیعر بۆ ژنكی

دەنرێ. … تـــر چیرۆككـــی پـــی بـــكۆدیۆســـی رۆمانی ئیمپراتـــۆری لـــ كـــ ،١ Claudius دووەم دا ٢٠٠ز ســـای دەوروبـــری فرمانەوایی كردووە، ژن ھنانی قدەغـــ كـــرد، چونك بـــ الیوە گنجـــی رەبنی ب مـــاڵ و منداڵ جنـــگاوەری باشـــیان لـــ پیـــدا دەب. قشـــیك نـــاوی ڤاالنتاین یارە وەســـتا و بم ببوو دژی ئ

دزییوە كوڕ و كچكانی لك مارە ی زانی خستییدەكرد. ئیمپراتۆر پ ١٤ی شـــوباتدا ل وە، لـــزیندانـــ

سریدا.باوترین چیرۆك ل بارەی نژادی

:یمئ نگزم و ئاھم بئ ردەمســـ لـــ ئوروپـــادا لـــحایـــان كـــكخ تاریككانـــدا، شان بوو گیریان خواردبوو برپدەست ئوانی، ك ب ناوی ئایین خكیـــان دەچوســـاندەوە. ھـــر كســـ ناڕەزایی دەربیبا و دژی ب بوەستای م كردەوە ناڕەوایانئكافر و تاوانبـــار و گوما ل قم چـــاڵ دەكـــرا ب دەدرا. زینـــدە بـــ

زیندوویی دەسووتنرا.ھر كاربدەست ل مایدا زیندانی تایبتیـــی خـــۆی ھبـــووە . ئـــم

گومایانیـــان بـــ ســـرا دابـــش رۆژ ھمـــوو دەوانیـــش دەكـــرا. جارەھا دەچوون ســـریان، تیان دەكردن داركارییـــان بردەبوون، تمیـــان پـــ بكـــن واز بھنن و بنوە ســـر ری راســـتی باب و

باپیرانیان. ئاینداركـــی ڤاالنتایـــن. ســـانت لـــ خـــوا تـــرس و راســـتقینی بیرمندكی رووناكبیر بوو . دژی ،دەوەســـت م كردەوە ناڕەوایانئك ئایین بۆ چوســـانوەی مرۆڤ بكار بھنرێ. ل سر ئم دەگیرێ دەستانو كاربل كی تو دەدر ویـــش دەیباتـــســـزای بـــدات . ئ

ماوە و دەیخات زیندانكی.ھموو رۆژ چن جـــارێ دەرگای تـــی زیندانكـــی دەكـــردەوە … بردەبـــوو … داركاریـــی دەكـــرد … دەیقیژاند ب ســـریا … لشـــی دەگواند . ئســـقانی دەشـــكاند …

داوای ل دەكرد تۆب بكات … ك دەرگای زیندانكی دەكردەوە … كچكی ل دوورەوە ســـیری پـــدا بزەییـــی زۆری دەكـــرد، دەھاتوە … ب دڵ ب دەنگ بۆی دەگریا. ســـانت ڤاالنتاینیش ل ژر

داركاریدا ســـیری دەكرد، ب چاو دوان، تا بوون بكترا ئڵ یگ لـــ

ددار و دولبر. ل ركوتی ١٤ی شوباتدا … سانت ڤاالنتاین ســـری ل ژر ئازارداندا بیرەوەریـــی ھنـــدێ … نایـــوە خۆی ب خونی برینكانی ل سر دیوارەكانی زیندانك نووســـیبوو

:تیایا دە …كجلالدەكـــم خۆشـــ (چنـــد دەرگای زیندانكـــم دەكاتـــوە و تـــم بر دەب … بم دەرفتكم بـــۆ دەرەخســـن دبرەكمی تیا م رۆژە كرا بئ مر ئبببینم.) لجژنی عیشـــق و خۆبخت كردن

ل پناوی .دەـــن میژوونـــووس ھنـــدێ ئمـــ لـــ ســـای ٢٦٩ز دا رووی

لـــ ســـای ٤٩٦ز دا پاپـــا داوە . ١٤ی ،Gelasiusگیالســـیۆسشوباتی ناو ناوە رۆژی ڤاالنتاین.

ھرچییكی بـــ نژادی ئم رۆژە …. با رۆژەكانمان ھموو ڤاالنتاین

بن. چند دیمنكی ڤاالنتاینی

من و ھاوبیرە ناسككم جووت یارینبۆ روباری خۆشویستی دوو كنارینب بلسی سۆزی جوانی ل ئازارین

ب كسری نھنیی بوون مشك بدارین________

گی سۆزت دی تاری رووناك كردوومھۆشی چنراو ب مراقی رووناك كردووم

_________ئاگادارنیت سردەمك بۆت وەك شتملھر كوێ بم لت ئگڕم چاوەڕتم

__________من بارانم تۆی ھور بوومئبموە تۆ. ئبیوە من

نازانین كاممان كاممانین من ل تۆ ون تۆ لمن ون

_________پشكۆی سۆزی كوورەی دم

كوتۆت بر بای باوەشنكوەكانی خمم یك یكئھژن و ھئوەشن

________ئیستاش ئابم ھستی وشكم بم دی پیرم

ناخی ناخم رائچن ك دیت بیرم______

یاینان كبگزنگ لوی كل سوور ئكا

واران كئرۆژكی تر ئاوای ئودیو سنوور ئكا

ھتن و ئاوابوونی خۆت ل شوی

ژینی منا بنوە یاد________

تۆ دەردی منی..دەرمانی منیتۆ پكنین و گریانی منی

تۆ خمی منی تۆ شادیی منیتۆ بندیخان و ئازادیی منیتۆ ب ئومدی و ئاواتی منی

تۆ دەربدەری و وتی منی _______

كاروانی گوڵ وا خریك بار ئكاگیانم خۆزگ ب بھاری پار ئكاك ھموو رۆژ گولكت بۆ ئھنام

یتر خۆشت نایك گوڵ ھئیســـتاش نالم

__________ئی ئو كچ خنجیالنی ئاواتم بووی

تۆ پرستگای دی خمگین و ماتم بوویتا تیشكی شوی ژینی پ زارم بوویخۆری ئاسۆی گوزاری ب بھارم بووی

شن و باران و فنكیی بیابانم بوویزەردەخنی سر لوی ب گریانم بوویئش البری دەرد و زامی كساسیم بوویھز و تین و خۆراكی گیانی برسیم بووی

________چاوەكانت دوو ئاسمانی ب پایانن

دوو مانگی روو ل گزنگی بربیانن_________

ل ھموو الیك جوانی ئبارێكار ل دڵ ئكات. بم چ كارێ

دەروونی شلوو روون ئكاتوەئش و ئازاری شو ئباتوە

رلچ

ك

فق شـــت بئوەی ھیچ قسیكم پ گوتب، لخۆیوە بدوام كوت، كس نبوو لو پیاوە نترس، زۆربمان شارەزای ببووین و ندەوراین ڕووبڕوو تماشـــای بكین، ئو ب گومانوە ل ھموو كســـك رادەما، ئوەی لو دەم نیگای لگڵ نیگای ئو تكئابوای وەك ئاژەكی دڕندەو برسی دەیقیژاندو ھمتی بۆ دەبرد، ئگر یك بڕەوانی نكردبان ئوە حتمن زەبركی لو كس دەدا، فق شت ك دەستی دەوەشاند، بۆچند رۆژك ھستت ب قوڕسایی شون زەبری پنجكانی دەكرد، ئو پیاوە تنیا دوو پنجی ئســـپكوژەو دۆشـــاومژەی لكدەكردەوە، ك بۆ من نیشانی ئامادەبوونی بردەوامی بوو بۆ شڕو ھرشبردن، ك ب رگاوەش دەڕۆیی چاوەكانـــی ل مـــودای نیوە بازنیك دەجوالنوە و تـــواوی دەوروبری خـــۆی كۆنتـــۆڵ دەكرد، مگـــر یك ئـــاگای لخۆی نبوایـــ، دەنا كس جورئتی ندەكرد ب تنیشـــتوە رەتب، چونك مســـۆگر شـــپازللیكی قف نیا لدەترسام، تو شـــارە نكی ئتھیچ شـــدەخوارد، من بۆ خۆم لشـــت نبـــ، زۆر جار وەكو ئـــم كڕەتـــ راویناوم، بـــم تنیا یكجار بردەســـتی كوتووم، ئویش لرۆژكی زستان بوو، بركوت لتنیشت ئو پیاوە پم ھخلیسكاو رمبم لوەھات، ك چاوم ھبی ئو كات زانیم ئوە فق شـــت بسرسرموەی، ھشـــتا پنجی پمنكوتبوو، وەك مانگا بۆڕاندم، من لو باوەڕەدابووم ھیچم لنكا زللیك و پلقیكم بۆ رەوان دەكا، كچی ھر خۆی ل ھســـانوەمدا دەستی گرتم، بم دوای كی تیژبوو بقۆیوت، دەتوت چپشتی ملم ك ك بیپازللك شیچركملمدا چووە خوارێ، ئوجارەش لوە دەترســـام شـــقكی ئاوام پبكوێ، كوتردەم مزگی بجادەكـــ غاردان ل ك بوەیھیـــچ ئاوڕدان ب بۆیـــپڕیمـــوەو بـــ كۆنكـــی تنیشـــت دوكانی(برایمـــ گۆج) ســـركوتم، من وامھســـت دەكرد ئو پیـــاوە ھر ب دواموەی، تـــا ھورازەكانی ئو كۆنانم بی رۆحم دەرچوو، وەختك خۆم لبر دەمی دەرگای ماوەمان ر دەرگاككسم باشتر بوو یوە، پترســـم دایكی بوێ ئاوڕوە، لبینییبكموەو بچم ژوورەوە، ھرك پمنای حوشك، دایكم و برا گورەكم یشتبگكی ناخۆشی پواسیمای من ھ ڕووم ھاتن،دایكم وەك لڕووب

دەمی واقوڕماوی كردەوەو ب حپسانوە لم ھات پش و وتی :-- ئوە چیی جالل چ كتنكت كردووە ؟!

من لبر ھناسســـواری و تنگ نفسی و ماندووبوونم، نمتوانی ھیچ بم،زۆریشم ھودا چند وشیك بدركنم، بم نمتوانی، لپ برچاوم رەشكوپشـــكی كردو دنیا ل و تاریك داھات، پدەچوو ماوەیك لوێ لھۆش خۆم چووبم، وەختك ك چاوم ھنا، دوو چاوی پ ل فرمسكی دایكمم بینی، براكشـــم بسرســـرموە وەســـتابوو، گوم لبوو دووجار لسر یك داوای لكردم ك راستیی ئو شلژان و خۆفی ب سیماموە دیار بوو رۆنبكموە، دایكم لتاوی من چند شلكمستیشـــی ل خۆدا، من ر دەبنابووە خـــوار، زانیم ھرم ھك دایگرتبم، ســـرموەی شـــوەك ئلو بدەنگیی دەرچم، بم ھیچم بۆ ندەھات، گریان لنو قورگمدا پچی دەخـــوارد، براكم وەك ئوەی قســـنكردنی من فشـــاری بۆ ھناب، توند

ھردوو دەستی ڕاوەشاندم و وتی :--بۆ قس ناكی ؟ ل مكتب بووی یان ل بازاڕ ...؟!

ل سرخۆو ب كمك ترسوە وتم :-- ل بازاڕ بووم ..

براكم زۆر ب خرایی ھسایوەو ل سرسرموە وەستاو ب توڕەییوە وتی :

-- ئی مكتب،؟ ل لحزەیكدا غیرەت گرتمی و ھات سر زارم ئوەی ل قوتابخان ڕوویدا بیم كچی نمتوانی، براگورەكم بپل ئمی بجشـــت و دەرپڕی، وام بیر كردەوە ك ئستا خۆی دەگینت قوتابخانكمان و لوێ ھموو ك ھاتۆتتسســـتمكرد فو كات ھڕۆیشـــت ئ ر كن، ھدەكی پشـــت وەی لوە، دایكم وەك ئمك بۆ دایكم بگموو شـــتش و باشـــترە ھپھیچ قســـیكی من تنگا ب ســـربادان و حپسانكوە دوو چپرۆكی لـــ روومتی خۆی داو لمدووركوتوە، ئـــوەی بالی منوە گرنگ بوو ھموو شـــتكم پوت، منیش بیارم دا ل ماوە نمنموە، چونك دنییا بووم ئگر برا گورەكم بتوە، لگم دەكات شڕو چینكم ب دەستی ئو پدەكوێ، سرەتا نمدەزانی بۆ كوێ بچم، دواتر بیرمكردەوە بالی ر ببوو، ھ مڕەكی ئگ ر لوان ھی ئڕم، خانووەكبپدا تی رەیحانمارگاوە دوعام دەكرد، ئگر بیبینم ھندك شتی پدەم، ك گیشتم نزیك پا، لك چاوم گیانم كرد، ماوەیكی خانووەكیریان، سكدەرگای مانیگام كوت سر عامودی بر دەرگای مایان، ك ب تباشیری سپی ناوی من لســـری نووسرابوو، لیك كاتدا خۆشـــییك رۆچووە نو جستم نمیرم خۆم بگســـمـــوو دەروونمـــی داگرت، ھاتكیـــش ھرانییو نیگ یارم دا لوە، وەك بمم بســـرا ناوەكیبینیوم خس نو تا كعامودەكعامودەك نزیك بووموە، بپل پنجكانم پداھنا، یكمجار پم سیر بوو ك ناوەكم ناستوە، ك جاری دووەم پنجم لخشاند ئوكات بۆم ب ك بۆیاغی ســـپی نووسراوە، بیرمكردەوە دەب ناوم ب وت، كدەرككاری وەھای كردب، تنیا فكرم بۆ ئوە چوو، ك ھر دەب ئیشی (عزە كـــوو ) ب، تیشـــبردكم ھگرتوەو خش، خـــش، خش، ل بۆیاغكم خشـــاند، لو دەم لســـرخۆ دەرگای مای رەیحان كرایوە، ك ســـرم ھبی یكســـر چاوم ل نیگاكانی رەیحان گیر بوو، ھردووكمان چند چركیك بدەنگ لیكتر راماین، لیك لحزەش پكوە ناوی یكترمان وە، دیاربوو دەیویســـت لكی بـــۆ دواوەی خۆی دایئاوڕ نـــا، رەیحانـــھپشـــتخۆی دنییـــا ب بۆ ئوەی بتوانـــ لگم بدوێ، منیـــش لخۆموە ب بوو، رەیحانو نـــاوە دیارنك لســـوە، كزم دایرانئامكی نیگئاوڕ

سرسوڕمانوە لمی پرسی :-- ئوە چ دەكی لرە ؟

من تا ئو كاتی پرسیارەكشی لكردم ھر خریكی سینوەی ناوی خۆم بـــووم، رەیحان وەك بیوێ وەمی پرســـیارەكی ل پنجكانم وەرگرێ، وە، بمدەسمی پچۆن ناوەك و دەستمی كرد، كردەی نو بیری ئسئسپایی لم ھات پش، لگڵ ئوەی ب چاو پرسیاری لدەكردم، كچی لو

شونش رادەما ك ناومی لسر نووسرابوو :-- ئوە چی رەشدەكیتوە ؟

! ناوی من -- ،ب دەرەوەی رەیحان پشت ھاتنكی نامۆ لدەســـت رچاوم كب وادەھاتدەنـــا بۆ دەب من ل دۆخكی ئاوا خراپ بچم ئوێ و ب ركوتیش ناوی دەرێ و من ببین تویش بر دەرگایان ببینم و ئی بر عامودەكسخۆم ل؟ رەیحان وەك ئوەی ئویش بۆ یكم جار ئو نووسینی دیب، كمك

پشۆكا، ك زتر ل سروسیمای من وردبۆوە، ب گومانوە پیوتم:-- جالل بۆ وات بسر ھاتووە، رەنگورووت تواو تكچووە ؟

مـــن لوە ترســـام، گومان لمن بكا، ك من بئانقســـت نـــاوی خۆم لوێ نووســـیب، ویســـتم چۆنیتـــی ھاتنكمی بـــۆ بگموە، كچـــی بئوەی تۆزقاك بترســـ توند پنجكانمی راگوشـــین و بردەكی لنو دەســـتم

دەرھناو فی دا :-- با ناوی تۆ لموە نزیك ب، تا ل بیرت نكم !

ئـــو قســـیی كـــردو ھمـــوو گیانی نوقمی خندەو خۆشـــی بـــوو، خرا دەرگاكی پاداو چووە ژوورێ، ئوەی ل دواییدا بۆ من بجما پاشماوەی

بۆنی عترك بوو، ك بۆ ماوەیك نشئیكی شیرینی پبخشیم .

نۆڤلت (٢٦)خرەندەكانی سنوور

بدوكاروان ع

ڤاالنتاین

روناك محموود بۆمبالیادمی ئـــی زەمنی گوڵ بارانم، مت گرتستی گوڵ جو النی ئئئامز، ئی ئوھزەی بتواناییمت پتوكرد، ھیزری خامی لخۆبایمت، خست سر شانۆی راستی بین، من

جوانی بووم و ھیچی تر.مـــن ھر بردەمم دەبینی، نالم بۆ رابردوو دەكردەوە و ن ســـرنجم ل كورۆژنـــی داھاتوو دەدا، قاقا ھمـــو ھچنیبـــووم، ســـرتاپای شـــتكم ال جوان بـــوو، بینا، كل و پل، باخ، حوشـــ، كتـــب، قم ھاوڕكانم.....بشـــی ناوخـــۆ بـــۆ كۆلـــج و لـــ كۆلیجیش بۆ بشـــی ناوخۆ وەكو صفا و مروا وابوو، ھمـــوو رۆژـــك حجـــم دەكـــرد، لـــ خســـتكی ب ئاگاییـــم پاك دەبووموە و چككی وریام دەكردە شان، رۆژ ل دوای رۆژ پتگیاندم ... ...كوردایتـــی نتوایتـــی -

مژوو و جوگرافیا ..ئدەب، زمان ....دیالكت ناسین و دوان .دین دنیا ....دابی كۆمیتـــی تكڵ بوون .....ئاھنگ و ســـردان و سیران .. ناســـین لـــك نزیـــك بوونـــوە .كوتوپەكانـــی رۆژان و ســـیر و سمرە و كشكان ....سیاست بازی و پشبك ......نوچدانكان و ھســـتان ......مـــن مـــن نبووم تـــۆم نت كرد ب من ....دوژمنكان كانیشم بووندۆست و ھاوڕ بووندۆست ......!!دەستیك مامۆستای تـــازە ....بیـــر ئاخنـــراوی وتانی د.عزەددیـــن .. پشـــكوتوو زۆر مستفا، د.ئیحسان فوئاد، د.مارف خزندار، د.عوســـمان، د.نسرین فخری، د.ســـاح تقـــی، د.پاكیزە رەفیـــق حلمـــی، د. كمـــال فوئـــاد، د. كاوس قفتـــان، سردەســـتی ھموو دكتۆران ماموستا عالئدین سجادی دەریاوانی زانستی ئدەب و فۆلكلـــۆر .. ئای كـــ خوندكارت

زمان و ل دەب و لئ یاند، لگپزانســـت جۆربجۆرەكان، زۆربی بڕزتانـــن ھنـــگاوی ھگـــری زۆربیان مامۆســـتا و دكتۆرن یان پرۆفیســـۆر و زانـــا یان نوســـرو زۆر ب توانا یان سیاســـتمدار و دانا. ھموو ڕۆژك چنگ زانست، ـــك لرماندەب، خـــك ئـــچلوداب و نریـــت، دەریایـــك ل چژ

وەرگرتن ل الوتی ....بشـــی زمـــان و ئدەبـــی كوردیی كۆلیجـــی لوغاتی مولغـــات زانكۆی بغـــدا، نمگۆڕیتـــوە بـــ كۆلجی ئندازیاری زانكۆی ســـلمانی .....چونك چـــاوی كوردایتیم الی تۆ پشـــكوت ...ھســـتی ھویر ئاسام الی تـــۆ كرایـــوە بنـــان و الی تۆ م بوو بۆ نمرەكان لكشببرژا . پپلی سدا گیرساموە...تۆ بشی دایكیـــت ل كوردســـتانی خـــواروو ....خوندكارانـــی گشـــت كۆلجك

رۆژان سردانتیان دەكرد بۆ ھواڵ و دەنگ و باسكان .

چوار ساڵ تمن ل ئامزتدا كاری كـــردە ھموو تمـــن ....دوای تۆ تامی ئارامیم نچشت ....قاقا نما و ھز برەو ب ھزی كشا .....گوی جوانی، ڕۆژی پرەیكی وەری ....تـــن رۆژ ل دوای رۆژ دروســـتی ،داڕمان دەســـت دەدا و ڕوو ل لـــروخساریشم رۆژگار ج پنجی خۆی تیا نخشـــاندووە ......بم ئی بشی كوردی یادگارییكانت میشـــســـپاوە و ھبیرمدا چ لـــلـــ دەریـــای زانســـتیتدا ملوانم، بیرەوەرییكانمـــدا الپـــڕەی لـــ میشـــینی ...ھڕەی زتـــۆ الپـــدتنگیمـــی...... بخشـــی ئـــارام خمەونی خمكانی ....بشـــی كوردی پنجا ســـاڵ تمنت پیرۆز ...ھمیشـــ دەروازە وا بیـــت ....درود و خۆشویستیم بۆ مامۆستا (مامۆســـتا كۆچكردووەكانـــم عالئدیـــن ســـجادی، د.ئیحســـان

فوئاد، د.كاوس قفتان )ھیوای تمن درژیش بۆ مامۆستا ماموســـتا بـــۆ و زیندووەكانـــم ھمـــوو لـــ كـــ و ھاوڕكانـــم بارودۆخكی نالباردا نیان ھشت ـــت و كۆتا بت دابخردەروازەكـــژیانـــت بنـــن، مانوەت لـــ گوڕ و ھز و توانـــای ئواندا دەبینم ......ل گشی ئستات گشتر بیت، ....ل توانای ئســـتات بـــ گوڕتر بیت بیت دۆســـتكانت ....ھیوابخشی و چقی چـــاوی دوژمنانـــت ..ھر ھبیت و ھرھبیت و ھر ھبیت.

بۆ یادی پنجا سای كردنوەی بشی كوردیی زانكۆی بغدا

خوندكارانی كۆلژی ئادابی زانكۆی بغدا - بشی كوردی - سانی حفتاكان

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

16

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

دالیایم

ئیفتیخارئا: عبدولوەھاب شخانی

بۆ ئـــاگاداری خونـــری بڕز ئم ھمـــووی نووســـیوم كارانـــی لســـای ١٩٦٤ روویـــدا، لـــ پـــاش ماوەیكـــی كـــم دەنگـــ بوبۆوە لـــ ناوچكـــ، كـــوا دووبرەكـــی بی سیاســـی لكتم روویـــداوە لكۆنگرەی شش. ئینجا منیش فكرم لوەكـــردەوە، ك چـــۆن دەرباز ببم لم ناوچی، چونك دەمزانی شتك كروودەدا وەكو گۆڕانكاری ناوچبگشـــتی، رۆیشـــتم بۆ "كورەداوێ" بـــۆالی عریـــف ســـابیر، كـــ ئامر بتالیۆنـــ، چـــووم پمگـــووت: مـــن دەموێ بۆموە دەشـــتی ھولر، گوتـــی ئمـــری نقل نییـــ ل ھزی خباتوە بۆ دەشـــتی ھولر، بم ،یفـــی خۆتۆ كر دەڕۆیـــت بگـــئمنیـــش زۆر خۆشـــحاڵ بـــووم بـــم قســـی، یكســـر رگای قامیش و درم گـــرت ھاتم مرگوبن گرد و پڕیموە بۆ الی خـــدران و ھیزۆپ و بـــرەو چیـــای ســـفین و گوندی سووس و ھاتموە دەشتی ھولر. قینتی راســـترەوە كوردایئینجا لدەست پدەكات، چووم الی شھید فـــارس باوە، زۆر بخرھاتنی كردم و گوتی لـــرە بمنوە لـــ بارەگای ،ســـتانب تالیـــۆن الی خـــۆم لـــبمنیـــش دوو ســـ رۆژ لودابـــووم ســـیرم كرد رۆژك "رەحمتی مام میرزا" و خســـرۆ ھاتن بیســـتانو یتب دەب منیان دیت، گوتیان وەالی خۆمـــان، ئم ل گوندی ھمزە كســـوكاری ھموومـــان بگیـــن، و گورەیـــن لقكـــی و یكتریـــن حسن علی ســـرلقمان، من بم قسی خۆشحابووم، لبر خاتری ئـــوەی كـــ خســـرۆم زۆر خۆش دەویست، چووم لقی حسن علی رەحمتـــی لـــ گونـــدی ھمزەبگ، ئـــوكات بنۆیـــك و دەمانچیكی چواردەخـــۆرم ھبـــوو، مـــام میرزا زۆر حـــزی لـــ بنۆكـــم كـــرد و داوای لكـــردم لگـــی بگۆڕمـــوە، تفنگكـــی بنۆیی وەســـتی ھبوو زۆر جـــوان بوو ئیتـــر گۆڕیمانوەو ھندێ پارەشـــی دامـــ، ئیتر لودا مامـــوە ھتا ســـای ١٩٦٧ نزیكی س ســـاڵ، رۆژكیان نووسراوكم بی سیاســـی، ككتم بۆھـــات لـــئـــو كات لناوپردان بـــوو، بناوی مح" ب زیز قـــادر، كد عممحعزیـــز" دەناســـرا، نووســـیویتی و دەـــ: ئیدریـــس بزووتریـــن كات وەرە ناوپـــردان بۆ كاری پویســـت" نووســـراوەكم بخســـرۆ نیشاندا، سری سوڕماو گوتی ئوەی چۆن دەناســـی؟ ئیتر مۆتم ل حســـن علـــی وەرگـــرت و ڕۆیشـــتم برەو ھیـــران و نازەنیـــن، لبـــر ئوەش رەو ھیـــران رۆیشـــتم، چونكـــبـــدەمزانی دوو برادەرم گیراون لالی مقدەم عزیز، ك ئامر ھزی سفین بـــوو لودا حاكم عـــال عقراوی و ســـابیر عقراوی، ك بـــرای مقدەم عزیـــز بوون دەمناســـین و برادەرم بـــوون، چووم ھیـــران لگڵ حاكم عـــال چووینـــ الی مقـــدەم عزیز بھـــر جۆرك بت عزیزە ســـۆر و مجید حوســـنم بردا ل ســـجن، دوای چند كاتژمرك ل ھیران یك بوو چووم دانیشـــتم، كھ چایخانچایك بخۆموە، سیرم كرد لالی ك دانیشتووە، بانجوە گراســـتمبـــرز، پینگانـــی، زۆر رـــك و پك، زۆر ســـیرم كـــرد، یكســـر گوتی

چـــاك ســـیرم دەكـــی بـــۆ؟ منیش گوتم چ قیدی دەكا سیرت دەكم، كوڕكی باش دیاری. ئویش دەستی ھنا دۆقیكمـــان كرد، گووتم ناوت چیی؟ گوتی ساح. منیش گوتم ناوم "ئیدریس"ە، ئیتـــر بووین ب برادەرو ســـیرم كـــرد دەمانچیكـــی المی وەســـتی پبوو، من پم گووت: من تی، دوو سركردایدەڕۆم بۆ ســـرۆژی تر دموە، لرە یكتر دەبینین، ئینشـــائ بیكوە پشمرگایتی ئنجام دەدەین، گووتی: زۆر باش و من چووم ناوپردان، حم عزیزو شكیب عقراویم دیت و منیان بردە الی فاخیر حمد ئاغای مرگسۆری، ئینجا چووین بۆ دیدەنی بڕز/ كاك مسعود بارزانی ل حاجی ئۆمران، ك بارەگای بارزانی نمر لودا بوو كاتكشـــی ھاوین بـــوو، ئیتر داوام لـــ كـــرا، ك لنـــاو شـــاری ھولر چند كارك ئنجام بدەین، ب منیان گووت یـــك دوو كس پیدا بك بۆ ئـــم كارە، مـــن ھر لوـــوە گووتم یكك ھی ل ھزی سفین بناوی ســـاح، گووتیان زۆر باشـــ پارەیان بۆ ترخـــان كردم ل ناوپردان لالی سبری بۆتانی وەرمگرت و ھاتموە گومان دوای سھیران و نازەنین، بچوار رۆژ ھمیشـــ چاوم ب شھید ســـم گووت ھوت و پح كـــســـابابۆین، چووین گوندی سووس و لووە شـــۆڕبووینوە برەو سماق شـــیرین، كـــ رەحمتی مام ســـید حوســـن لودابوو، من دەمناســـی، تفنگـــم لـــالی ئـــو دانـــا، بـــرەو وتین، چووینڕێ كســـپان بگۆم تودەك وان، كـــگونـــدی كانی كدەو بســـتۆرە، لگـــڵ كاروانچیان خۆمان گیانـــدە ناو ھولـــر. كاتی خـــۆی فاخیـــر حمـــد ئاغـــا بمنی گووتبـــوو: ئگـــر ئیـــش و كاركت ھبـــوو ل ھولر بـــۆ الی جعفر ھولری، ناسراوە ب "جاج"، ئوەم ب بیرداھات بۆالی جاج، ك ئوتلی كنراجـــی تڕیـــزی گ بـــوو لھلجی"بـــازاڕی ســـیروان" بمانـــای ئوەی، ئوە شیوعییو سر ب كاك فاخیرە، ئینجا كاك جاج خانوویكی یك ژوورو ئاودەســـت ل كۆنكی تســـك و دەرندەچوو بۆی گرتین، مانگـــی بیـــك دنیـــارو روبعك و تانی لكی كـــۆن و بندێ دۆشـــھئوتلكوە بۆ ھناین، لودا ماینوەو ماوەی نۆ مانگ كارمان ئنجامدا، من و كاك ســـاح نفاســـی شـــھیدی قارەمان لو ماوەیدا شش چاالكی گرنگمـــان ئنجامدا ئوانی ك دژی ربازی بارزانی و كوردایتی بوون، ئویش بھـــاوكاری و تایبتمندی مســـتفای "كاك خوالخۆشـــبوو زاز" ناســـراوە بحاجی رەســـول ب كـــدا من بمینكپاشـــان ل ل كاكتنھا بووم ئیستخباراتی میری لناو بازاڕ راویان نام، ساح ل قت بوو لخانووەك نووستبوو، منیش خۆم دەربازكـــرد، ھتـــا گیشـــتم نزیك دەبووم كدەربـــاز ن دەرگای قـــســـركوم بۆ قـــ دوكانك ھبوو و تســـجیل ئیختیـــاری پیاوكـــی رادیـــۆی چاك دەكـــردەوە ناوی مام شـــاكری عقراوی بوو دەمناســـی و دەمزانی كوردكی خاون و كوڕكی پشـــمرگ بوو ل بارەگای بارزانی بـــ ناوی "عیزەت"، گوتم مام شـــاكر ئیستخبارات ل دووم، یكسر منی ش خۆی كی پزەكناو م خســـترادیۆی لســـر چـــاك دەكـــردەوە، مزەكـــ پردەیكی ســـپی پوە بوو ك دەقیقالی ژوورەوە ماوەی یلـــ بوو ســـ ـــم لـــدا بـــووم، گوولچـــوار كس ھاتن الی مام شـــاكری و گووتیان: "عمی ماشوفت أحد یركچ منا" ئویش ب ئسپایی گووتی "عینی أنی ماشـــوف أحد بالشارع أنی عینی

علی تصلیح رادیو" یكسر پیاوەكان برەو چایخانی تاقی رۆیشتن و ئو چایخانی تنھا قتییكان و ئوانی بۆیاغچی بـــوون، بتایبتی زۆریان شـــیوعی بـــوون دادەنیشـــتن. ئینجا دوای ئـــو نۆ مانگ، من شـــوكیان بسركمین دا كوتم لنزیك مای مال عـــو "مالماتۆڕ" ب برینداری من گیشـــتم مای "ئســـعد فتاح سرەكستاش قئ ركی"، كئاغای ھمـــاوە، ل ریزی دم دم ل ســـتاقان، لودا زۆر پیاوان و میران، ئسعد ئاغا منی خســـت ژر زەمینكیان و خزمتـــی كـــردم و تلفونی كرد بۆ دكتۆر محمد شخۆ، ك بڕوبری نخۆشـــخانی عســـكری ھولر بـــوو، دكتۆری جراح بوو ب بنجی "موچوع"ی فیشككی بۆ دەرھنام، دوای حفتیـــك منیان گواســـتوە بۆ تیـــراوە، بۆ مای "عدنان حاجی ســـتاش ماوە لئ میل نداف"، كجھولـــرە، ئوكات ســـاح ل ھولر دەرچووبوو بۆ گل، لبر ئوەی "علی رەســـوول و محمد حاجی" مســـئول ناوچـــی ھولـــر بوون موا ئریان نووســـیبووین، كسل یـــن و بـــر تخریبات دەكولھ لـــئمـــری مكتبی سیاســـی پ. د. ك گركرا بوو لسح دەست بسا حجوز، دوای بیست رۆژ لوەكو مھولر چووموە بســـتان، بكتابی رەسمی چووم ناوپردان، ب ئمری كاك مســـعود بارزانی منیـــان نارد ری، چونكھران بۆ چارەســـبـــۆ تبرینكم ئیلتیھابـــی كردبوو، لپاش لـــ تھـــران ھاتمـــوە دوو مانـــگ چـــاوم بـــ ـــگ كوردســـتان، لـــشھید ســـاح كوت، بم وەزعی شخســـی زۆر ناگزوربوو، یكسر بردم الی كاك فاخیـــرو چووینوە الی كاك مسعود و پاداشتی كردین ب پارەو دەمانچی چاك و رزلنان، ب منیـــان گووت تۆ بۆوە دەشـــتی ھولـــر بـــا كاك ســـاح لـــرە بت، كارمان پی ھیـــ، منیش گڕاموە بتالیۆنی "١"یكی دەشـــتی ھولر، ھاتموە الی خا میرزا و خســـرۆ و حســـن علی لـــ گوندی ھمزە بگ و لپاشـــان بارەگامـــان چووە تودەك رد، كگوندی كانی شـــاوتنیشت دلۆپ لسرووی كسنزان ئوەی ھاوینان خكی دەچن ئوێ بۆ ســـیران، لوـــدا ماینوە ماوەی ساك، بارەگامان لسر جادەبوو، رماوە، چونكھ كستاش گۆڕەپانئپش ئم چایخان بوو، خوارزایكی مـــام میرزا بنـــاوی "واحـــد" لودا شھید ببوو لكاتی كوشتنی جاشك، مكتریان كوشتبوو. ئردووك یھلودا پلك بوویـــن نزیكی پازدە بیســـت كس دەبوویـــن، ھموومان وەكو كســـوكاری یكتـــر بووین و بارەگای لق ل گوندی باخچ بوو و

پشمرگكان ئمانبوون:١- میرزا رەسوول رۆستم سرپل ئیدریـــس -٣ میـــرزا خســـرۆ -٢حوســـن بكر ٤- حســـن حیران ٥- علـــی حیـــران ٦- قـــادر خلیل ٧- ســـوارە میـــرزا. كـــ منـــاڵ بوو، بـــم زۆر زیـــرەك و قارەمان بوو رۆســـتم رەســـوول رەحمـــان -٨٩- ئكـــرەم ك ئســـتا شـــت بووە ل ھولـــرە ١٠- فرخۆ پونگینیی، ،ی روخامكارگ ی لستا ماوە مائ -١١ باغد ســـحمخزمی حاجی ئھڤاڵ مغدید بنسوەیی، ك ئستا ئندامی لقی"١٦"ی "پ.د.ك"ە، لگڵ ھڤـــاڵ كاكمین نجـــار كاردەكات. ١٢- حاجی خالید بنســـوەیی ١٣- جوھـــر -١٤ بنســـوەیی زرار باوكـــی كاكـــۆ -١٥ بنســـوەیی شـــھیدانی نمر ھژار، ك ئندامی لقـــی دووی پ. د .ك بـــوو، چنـــد جوانمـــرگ لموەبـــر مانگـــك

بـــوو، زۆر كوڕكی باش و دســـۆز بوو ١٦- تاھیر خۆشـــناو كاتی خۆی لبانكـــی رافیدەین وەكو بردەســـت رە لولھ ســـتاش لزرا بوو ئدامسلمانی ھاتۆتوە خاننشین كراوە. ١٦- پوشـــۆ گردی داوای لبووردن دەكم لوانی كـــ ناویان نایتوە

یادم.لـــ پاشـــان رۆژـــك بایـــز ئاغـــای گـــردی جوابـــی بـــۆ رەوانكردین، مت و ئكی تـــر حكومیفتھ كھرش دەكین بۆ دۆپ، لبرئوەی رگشـــمنزیكترین بارەگای پ مئ

بووین ل ھولر.ئینجـــا من و مام میـــرزا خندەقكی عســـكریمان لدا لســـر ھورازە نفت، كـــ برامبر دۆپی، شـــڕ دەســـتی پكرد من و میرزا و سوارە لـــو ســـنگرە ماینـــوە، ئوانی تر ھموویان چوون ناو كون رەبایی ڕەش، ك لكد ئاغای پمـــی حمائســـتا عادل ئبو شـــوارب خانووی ئـــوەی لبـــر كـــردووە، لســـر كۆنرەبایـــ بـــوو رەصـــدی ھبوو لالی حكومت یك ھاوەنی ل پش رەبایكداو ھیچ كســـی تیـــا نما، ھموویان شـــۆڕ بوونوە بۆ گوندی پلكـــ ڕەش و بـــارەگای مقســـود باداوەیی ل گوندی شرەبۆت بوون، ئوانیش ھكشـــان بۆ پلك ڕەش، بوام پ بكن شاھید موجودە تنھا- من و ســـوارە و مام میـــرزا ماینوە لناو خندەق، ھتا مغریب شڕمان كرد ب شـــرتك سوارە منداڵ بوو، بم قارەمان بوو، شـــڕی دەكرد، ك شـــو داھات و فیشـــكمان نما، ئمـــش چووین پلكـــ ڕەش بۆالی ھڤانمان بارەگامان گواســـترایوە بۆ گوندی باخچـــ، ماوەیك لودا ماینوە، حكومت گڕایوە ھولر، شوك من و خسرۆ نۆبتی چوار سعاتمان ھبوو، ل پكدا ئاگرك و دەنگكـــی گورە ل نزیك ســـری ڕەش ھسا، ئوكات سعات سی مسرەو ئو بوو، من گووتم خش یوانویش گووتـــی لچی بـــوو، ئحیوانـــات خـــۆی ل تلـــی ئلغام و شت داوە و تقیوەتوە. ئیتر بیانی لكپ ـــر ١٢ نیـــوەڕۆ چوومكاتژمڕەش بۆالی ســـعدی گچك و قادر عزیز قرەموگی دانیشـــتم، شھید ســـعدی گووتی: ئیدریس قســـكت پـــ دەم، بم تـــك مچۆ، منیش گووتـــم بۆ تك دەچم، چیی؟ گووتی ئو تقینوەی دون شو ل نزیك سری ڕەش، ئوە ساح نفاس بوو كـــ لغمكی دانابووەوە و ل ژر پی خۆیدا تقییوە و شھید بوو، منیش بو خبرە ناخۆش زۆر تكچووم و گریان قوڕگی گرتم، بم لشرمان ھـــر چۆنك بت راگریـــم دابخۆم، ھـــر ئوكات دوای چای خواردنوە گوتم: قادر دەموێ منیش بم ئرە لالی ئـــوە بم، گووتی زۆر ممنون دەبم ئیدریس گیان، زۆر بخر بیت ھـــر لودا لـــالی ئـــوان ماموە، باخچ ســـرۆم لـــمـــام میرزا و خبجھشـــت، چونكـــ ســـیرم كرد لقكـــی قـــادر عزیز كـــوڕو پیاوی ئـــازای تدا بوو، وەكو: ١- ســـعدی گچكـــ زۆر زۆر قارەمـــان و زاناش

بوو.٢- قادر عزیز وەكو سرلق پیاوكی

عشائیرو ئازاو نبز بوو. بوو لی نكـــر نموونر ب٣- عوم

ئازایتی و قارەمانییتی.٤- خول برای كانبی چاوشین زۆر

ئازاو چاپووك بوو ل كردار.٥- حسن حیران زۆر قارەمان بوو و حیـــران و الوكی زۆر بســـۆزی

دەچی.٦- علـــی بـــرای حســـن حیـــران نزیـــری نبوو ل ئازایتی و جوانی

و قس خۆشی.

٧- سلمان خالد زۆر ئازا بوو.٨- جرگـــۆ ئویـــش ئازابـــوو، بم ئـــوكات ب چك بـــوو لگڵ قادر بوو، واتا گوول دەد قازیفزیز عع

قازیفی بۆ قادر ھدەگرت.٩- نادر لق لـــق قارەمان بوو لكاتی پویســـت، كـــ ئســـتا ل لقـــی دوو لبشـــی كۆمیتی لگـــڵ ھڤال پشتیوان سادق لپرسراوی لقی دوو

كار دەكات.١٠ ئحمـــدە ھبـــوو نـــاوی باوكی نازانـــم برای شـــھید مامنـــد بوو، ئویش باش بوو بۆ كاتی مبست.

١١- مـــام كریـــم و كوڕكی ھبوو قادر.

كات ستا مامۆستایئ لیم ك١٢- سچووە دەورەی موشریفی ل چۆمان

بوو ب مامۆستای شۆڕش.دوەرە:. ئو كســـی ھموو جۆرە متومۆری ئاونو كل و كلدان و ترش و شیرین و "نقل" و تۆقو داودەرزی ـــك بـــاردەكات و گونـــد برك لـــگونـــد دەگـــڕێ بـــۆ ســـوداكردنی بگنم و جـــۆ. ھندێ دوەرە بجۆ سروســـوداییان ندەكرد، ئســـتا بوویت ئیدیۆم كسك روح گورەو ل خۆبایی ب "دەن كابرا ب جۆ نادا" كاك "ئیدریس حوسن" پشمرگی درینـــی دەشـــتی ھولـــر گووتـــی رۆژك ل ســـای ١٩٦٥ دوەرەیك ھاتـــ ناوچكی ئم، كســـیرمان كـــرد ھســـوكوت و جونـــوەی تواو نبوو ل زۆر شـــتی دەپرسی كمـــان لدوای داچوویـــن و چبـــراكشـــاو ھر لســـر كرێ كوڕە نجولـــی گرتمان، پـــاش لكۆینوە سلماندی ك "جاسووس"و ھاتووە زانیـــاری لســـر ئمـــ كۆبكاتوە، گرتمان دوای ئوەو ھمان تمسیلی دوەرەمـــان دووبارە كـــردەوە وەك شانۆگرییك یكمان كردە دوەرەو تفنگمان ل راكشا بۆ یادگاری، ئو ونی سرەوەشمان گرتووەو ئوە كـــری كابـــرای دوەرەیـــو ئوانی تریش ھموو پشـــمرگی دەشتی ھولرن و مام ئیدریسیش لگیان.بـــ خونری ئازیز جـــاران رژم كـــۆرەو رـــگای دەرۆزەكـــرو لـــدوەرەو ئوبابت خكان زانیاری نـــاو دەیناردنـــ كۆدەكـــردەوەو پشـــمرگ. ئم ونی لالی بڕز

كاك ئیدریس حوسن بوو.- كاك ئیدریس حوســـن: ل سانی "٦٠" توە چووەت رزی كوردایتی ھـــاوڕێ و .رگشـــمپ بوویتـــ و ھاوخباتی كاك ســـاح نفاســـیو گوتی: ل سای "١٩٦٧" من و شھید ســـاح نفاســـ لـــ قتـــی ھولر ژووركمـــان بكرێ گرتبوو ل ژنك بنـــاوی "اقلیـــم"، كـــ دەكاتـــ دایكی "خسرەو مزەمید" ل ھولر، مانگی كنـــك" كۆك دینار و روبعیـــب"دەرندەچوو لو خانووە چند جۆر جل و برگمان ھبوو وەكو "بدلی گروق و جۆرە" چفیو عگال و زۆر جلـــی تر، ك ل چاالكـــی ئنجام دان ســـوودمان ل وەردەگرت بۆ ئوەی نناسرین ك پشمرگین، رۆژك "مـــن و خســـرۆ میـــرزاو عزیـــزە ســـۆر" ھاتبوویـــن، كـــ ل ناوشـــار چاالكییك ئنجام بدەین خبرمان بۆ ھـــات وەزیـــری ناوخـــۆی عراق دت ھولر ئم ســـای "١٩٦٧"بوو، ھریكمان ھرســـكمان ئمـــش یك و رومانیكی دەستی و لگڵ دەمانچیك، چووین ل پش دوكانی "عـــدێ بـــوز فـــرۆش" راوەســـتاین، چاوەرـــی وەزیری عراقیمان دەكرد

بـــت و لی بدەین، كاك "عدێ" زانی یكسر داھاتوەو قاچی منی ماچ كرد و گووتی بكن ل راھی خودا ئم كارە لـــرە مكن، لبر ئـــوەی خاوەنی كۆمـــك ماڵ و منداـــم، ئو كارەی بكـــن ھمووی ئرە وران دەكن و ھموومان دەگرن، پاڕانوەكی زۆر كاری ل كردین و چاالكییك ئنجام ندراو وازمان ھنا. لبر خاتری مام

"عدی بووزفرۆش".گرتنـــی مخفـــری بســـت پیـــازە: مام ئیدریس حوســـن پشمرگی شۆڕشی ئیلوول و ھاوتاو ھاوخباتی كاك ساح نفاسو ھڤانی گووتی بیاری گرتنی مخفری بست پیازە رگشمپ "ی "خولوكاتدەرچوو، ئبوو، ناردمان ناو شـــاری ھولر بۆ زانیاری كۆكردنوە لسر مخفری بســـت پیازە. گوتمـــان "خول" ئتۆ دەچییـــ نزیـــك مخفـــر، كۆترـــك دەفنیی سربانی خانووی تنیشت مخفـــر، دەچی دەی كۆترم فیوە "ربانی، "خولس م بیانووە دەچییبھاتـــ ھولـــرو كۆتـــری دەفرنی و دەچت ئو شون، گووتی چووبوو ھمـــووی دیبـــوو، ھاتـــوە گوتـــی: ربانوســـر لخفـــناو م چوونـــزۆر ئاســـانو یـــك دەرگای شـــی ھی. "دە" پشـــمرگ كاك حوسن و جرگـــۆو عومـــر بكـــرو قـــادر عزیزی ســـرپل ھاتنـــ ئو ماو بكابـــرای خـــاوەن مامـــان گـــوت: دانیشو قسان مك، ھموومان ئاوا بووین، چووین خـــوارەوە مئموور مشجب نووستبوو، ھمان ساند، ئمی دیـــت رۆحی چـــوو، دەرگای مشجبی كردەوە، "١٢" سمینۆف و یك رەشـــاش برن و دوو سندوق نا و لك و چوار پۆلیسمان ھفیشدووری مخفر ھســـترمان بســـتا بۆوەو ھموومان ل ھستر باركردو دوای ماوەیك چوار پۆلســـكمان برداو ھمـــوو چككانمان بردەوە

بارەگی خۆمان..:فاسح نن و سائیدریس حوس

ل سای "١٩٦٧" بیانی بوو سعات "٦"ی سبین، كاتك ھاوین بوو، من و ساح نفاس ل ق سركشكی دیـــوی الی بـــازاڕ ھاتینـــر بولھخوارێ، بۆ ئوەی چاالكییك ئنجام بدەیـــن، ك بۆمـــان دیـــاری كرابوو، بناو بازاڕی پنیر فرۆشان داچووین بۆ ناوبازاڕ ل راستی دوكانی "حاجی رەســـول" بـــزاز، ك دەكاتـــ باوكی كاك مســـتفای "كاكـــ" لو راســـتی تووشـــی دوو شـــورتی دەورییی شـــو بووین، یكیان خۆشـــناو بوو ناوی پیرباڵ و ھی گڕەكی ستاقان یشتینر گكسبوو، منی دەناسی، یراســـتیان، پیرباڵ دەستی ل ملی من كرد، ك ماچم بكات و چاك و چۆنیم فاسح نھید ســـاڵ بكات شـــگلیكسر دەمانچی سواركردو وتی بگڕوە كوڕە دەتكوژم پۆلیسكی دیك یكســـر تفنگكـــی فدا و گووتـــی من م كوژە ســـاحب پنج منداـــم، ئویتر زۆرترســـا و گووتی كاك ئوە برادەری من زۆرم خۆش دەوێ ئوجـــا ئمنیش گوتم ســـاح ھوربوە، ئـــوە برادەرم لدواییدا رۆیشتین، ئورۆژە كارەكمان ئنجام نداو خستمان بیانی، لبرئوەی ئـــم دوو دەورییـــ ئمیان ناســـی، چونكـــ كارەكـــ ھردەبوای بیانی زوو ئنجام بدرت و چاالكییكش ھـــر لناو بازاڕ بـــوو، لبر ئوەی

دەبوای زوو ئنجام بدرێ. بشی دووەم

ـــــزەی ھـــاتـــ گـــووتـــی، بروونـــــــــــاكـــــــــــ ئـــــاســـــۆم

وەرە جلالد پتت باوژە ئستۆمئوە پت نیی "مدالی ئیفتیخارە"ك بووم قارەمانی میللتی خۆمكتۆ تۆرای ل چاوان وەك خوی منمن شوی مانگ رەشترە لبسكت بـــۆمـــجـــنـــوون بـــلـــیـــالكـــی ـــــــــــــازە ـــــــــــــن خـــــــــــــــــــــۆت م

كناوبانگی پتر رۆی ئوی من

مدالیای ئیفتیخار و شـۆڕەســوارانی ھولری ئیفتیخار

مدالیا

ل راستوە خسرەو میرزاو ئیدریس حوسن، ١٩٦٤ گوندی ھمزە بگ - ھولر

ل راستوە دووەم كس ئیدریس حوسن لگڵ ھاوریانی ھزی دەشتی ھولر - ١٩٦٥

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

ایی ز

٢٠١٠

/٢/٢

٢ تی

وبا)ش

١٣٥)

رە ژما

دیور

ك٢ی

٧٠٩

یم

ەشر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

17

ــــ

راڤ

دالیایم

ئیفتیخار

دوو نازناو بۆ یك كس دوو نازناو بۆیك كس نازناوی چینایتی لگڵ نازنـــاوی كاروپیشـــ یـــان نازناوی دایـــك لگڵ

نازناوی پیش١- حمباڵ+بیتاڵ

قادر حمباڵ، قادر بیتاڵ.٢- تۆپچی+ نازناوی دایك

.عیزەت تۆپچی+ عیزەتی فاتیاداشت-ل٩٠

٣- نازناوی رەنگ و روو+ نازناوی ئدەبیحمبۆر، ھۆشنگ "محمد مستفا".

٤- بگ+ خزندارئحمدبگی خزندار

سافی ھیرانی .نازناوی عوسمان ھورامی ھونرمند،

ھونرمنـــد كـــ چوار نازنـــاوە بم شـــوەیی خوارەوە:

١- ئوسمان كمینیی.٢-گنجینیی "ئوسمان گنجینیی"

٣- بقشل.٤- ئوسمان ھورامی

گۆڤاری رامان-ژ-٤٥-ل ١٩..مانازناوی بن

زۆر بنما ل كوردستاندا نازناوی تایبتی خۆیان ھی وەك ئمانی خوارەوە.

١- نازناوی شھید:. بۆ بنمای رۆستمییكانئم نازناوە بم شوەی دروست بووە:

سرۆكی رۆســـتمییكان كوژرا، رۆستمییكان ئم ســـرۆكیان ب شـــھید داناوە، لو رۆژەوە ئیتر نـــاوی بنماكیان بووە شـــھیدی و وەك

نازناوك بكاری دنن-كۆر- ل١٠٢.یك نازناو بۆ دوو مبست

یـــك نازناو بـــۆ دوو بـــوار بكارھاتـــووە، وەكو بواری سیاسی، بواری ئدەبی "ھمنی موكریانی، ھژار موكریانی" ئم دوو نازناوە ل ھردوو بوار

بكارھاتووە: بواری سیاسی و بواری ئدەبی.نازناوی كرتك بۆ دووبرا

نازنـــاوی كرتك بۆ دوو برای جمك بكارھاتووە رك، سمردووكیان "ســـمایل كنازناوی ھ بۆت

كرتك ".ناو نازناوی باوك

نازناوی باوك زۆرجـــار ل دوای ناوی كوڕەكی دەبت نازنـــاو بۆ كوڕەكی بـــ تایبتی نازناوی

ئایینی.١- مال:

حوسنی مالی، نجمدین مال٢- حاجی: حاجی سمایل حاجی، محمد حاجی.

قزیز فع : ق٣- ف٤- سیدا: عونی سیدا..لیفسمكۆ خ :لیف٥- خ

٦- دوونازنـــاوی باوك لـــ دوای ناوی كوڕەكی دت.

مال فندی، عزەدبن مال فندی.نازناوی سوزەو میوە

ی، كسانو كئ وزەو میوە درایتنازناوی ســـسوزەو میوەیان فرۆشتووە.

ی كســـوكنازنـــاوی ئ قـــاڵ:. بوویتـــ١- پرتپرتقای فرۆشتووە: سدیق پرتقاڵ.

٢- سوزەچی:. ئو كسی سوزەی دەفرۆشت: كریمی سوزەچی.

٣-گندۆرە:. محمد گندۆرە.ســـ نازنـــاو بۆ یك كـــس و ب ئـــوەی ناوی خۆی بھندرت: وەســـتا سورەی نجاڕ- مژوو-

٢- ل١٢٤."نازناوی سرخۆشی":

وەستا غازی سرخۆش.نازناوی بوخچی نكراوە:

نازنـــاوی پیاوك بوو تامرد ژنی نھنا ھرپیان دەگوت بوخچی نكراوە.

نازناوی پۆلیسینازناوی پلی پۆلیســـی: دەكوت پش ناوی ئو كسی ك ل كاری پۆلیسی دابوو وەكو ئمانی

خوارەوە:١- معاون:. پلیكی پۆلیسی برز بوو لسرەتای ناوی كســـكوە دەھـــات وەكو "معاون ســـاح،

معاون شاكر، معاون جمال".٢- عریف:. پلیكی پۆلیسی بوو، بووە نازناوی خاوەن پلك ل ســـرەتای ناوەك دەھات، وەكو ئمانـــی خـــوارەوە كـــ ناویـــان دـــت عریـــف بوون ل شۆڕشـــی كـــورد و دەوری كاریگریان ھبوو:"عریـــف علی، عریـــف ئكرەم، عریف

سمد، عریف عوسمان".٣- ژەنڕاڵ:. جنڕاڵ: ژەنڕاڵ ئیحســـان نووری

پاشا.٤- مفوەز:. مفوەز فرھاد، مفوەز تھا.

٥- موقدەم:. موقدەم عزیز، موقدەم بروسك.٦- نایب زابت: نائب زابت، نایب زابت ئحمد.

٧- رەیس: رەیس كافی.٨- مـــوالزم: پلیكـــی ســـربازیی ل ســـرەتای نـــاوەوە دت: مـــوالزم كریـــم، موالزم ســـمكۆ،

.موالزم خول٩- شوڕت: پۆلیس: نازناوك ل دوای ناوەوە دت

عبدو شوڕت، قال پۆلیس.نازناوی پزیشكی.

ل و نازنـــاوەی كل نازنـــاوی پزیشـــكی بریتیی ل یك نازناویان ھریمزەمیدەوە تاكو دكتۆر ھ

سرەتای ناوەوە دت، ئویش "دكتۆر"ە"دكتۆر خالید، دكتۆر ئازاد، دكتۆر شاو".

فرھنگی ناوو نازناوو ناوو ناتۆرە

عبدولوەھاب شخانیھرش سید مجید

برازای شھیدشھید كام ھوراز برز بوو سردەكوت

كام رگا دوور بوو دەیگرت بركام ئرك قورس بوو دەیخست ئستۆی خۆی

كام سختی ژیان بوو دەی چشتتا شرەفی شھید بوونی پ ببخشرت

بۆ سروەری و ئازادی میللتكیكوا ئمۆ بری رەنج و خباتی تكۆشانی شھید

مورسل و ھزاران شھیدی ئم میللتن.لـــ یـــادی ٣٢ ســـای شـــھید بوونـــی یاریزانـــی و پارتیـــزان پشـــمرگی بناوبانگـــی تۆپـــی پـــی شـــاری ھولر، شھید مورسل .دیارە پیرۆز راگرتنی ئو یادە مانای وەفاو سۆزو رزلنان لخبات و تكۆشـــانی ئو ك شھیدە ك مۆمی تمنی خۆی كردە خت بۆ سرفرازی

و رزگاری گلی كوردستان .لـــم بۆن شـــكۆمندەدا ب چنـــد پیڤك یادی شھید (مورسل) زیندوودەكینوە

و برزو پیرۆز رای دەگرین.شھید (مورسل سید حوسن) ناسراو ی ١٩٤٧ لســـا ل (لید مورســـســـ) بســـربناحیی (گردعازەبـــان) گونـــدی

شمامكی شاری ھولر لدایك بووە.خوندنـــی ســـرەتای ھـــر لـــوێ تواو كردووەو قۆناغی ناوەندی و دوا ناوەندی

ل ھولر تواو كردوە .ھرل تمنی منداییوە خولیای وەرزش و تۆپی پ بـــووە و بۆت خۆراكی رۆحی، كان و دواتر لمیللییـــ تیپـــ رەتا لســـیانكانـــی بروســـك و ھـــرش و یانـــی ك بووە لكـــر یاری كـــردووە و یولھیاریزان ھرە باش و ناودارەكانی شاری

ھولر لو سردەمدا.

لـــ ســـای ١٩٦٨ لـــ ســـر داوای باـــی مكتبـــی سیاســـی ئـــو كات بشـــداری خولكـــی ســـربازی دەكات لبغـــداد بۆ ماوەی (١) ســـاڵ دەبت جگری ئفسر دواتر بشداری شڕی ئۆكتۆبری سای

١٩٧٣ دەكات لـــ ئـــوردن، كـــ لنـــوان مرپابوو دوای ئدا بكرەب و جوولع مجارە واز لم ئغداد، بوە بتڕدەگ بوونی بھـــۆی ن ت بنربازی دەھســـبعســـییوە دەگوازرتوە بـــۆ وەزیفی مصلح) ر لرمانبف تـــدەنـــی و دەبم

نقل ركاب) ل ھولر . ڵ خولیابوونی بگل لھید مورســـشـــتۆپی پ، بم خۆشویســـتی بۆ خاك و نشـــتیمان و ھستكردن ب چوسانوەی میللتكی ل سای ١٩٧٢ پیوەندی دەكات ی رەنجدەران، ككانی كۆمكخستنربئـــو كات كۆمی ماركســـی لینینی بوو و دەبتـــ ئندامكی كارای ركخســـتن و بـــردەوام كاری ركخـــراوەی دەكات تـــا

نسكۆی سای ١٩٧٥.لگڵ یكم چخماخی دەســـتپكردنی شـــۆڕش ب رابرایتی یكتی نیشتمانی كوردســـتان شـــھید مورســـل ل سای ١٩٧٦ ل رگی ســـوریاوە پیوەندی كرد بـــ شـــۆڕش و ھڤانی ســـركردایتی، دوای ماوەیك لوێ بشـــداری خولكی ســـربازی دەكات لگـــڵ چند ھڤاكی م خولـــوتوویی ئـــركســـتـــر زۆر بتواودەكات لگڵ دروستبوونی مفرەزە ســـرەتاییكاندا شـــھید مورسل خۆی ئامـــادە دەكات بـــۆ گڕانـــوە بـــۆ خاكـــی كوردســـتان و لـــرەوە جـــگای ئامـــاژە پكردن شھید مورسل شرەفی ئوەی پ دەبخشـــرت، كوا یكم كس بووە یكـــم ئزگـــو رادیۆی شۆڕشـــی نوی گلكمان ل ســـر ھر س سنوورەوە ب پشـــت و كۆی خـــۆی گیاندووە خاكی كوردســـتان ك لووە جاڕی شۆڕش درا ب ناوی (ئزگی دەنگی گلی كوردستان )، كـــ ئـــوكات ئزگك بنـــاوی دەنگی

مـــوە بـــوو، دیـــارە ئراقـــشۆڕشـــی عســـروەرییكی بـــ ونی بـــۆ خبات و

كســـایتی كاك مورسل ك جگای رز و شـــانازیی ك لو كات سخت و دژوارەدا كاركی ئاوا پیرۆز ئنجام

بـــدات ھروەھا بۆ ئمش وەكو بنمای شھید سروەرییك دەچت پاڵ خبات و تكۆشان و قوربانی ئو بنمای، ك تا

ئستا خاوەنی (١٧) شھیدن .شھید مورسل ل ژیانی پشمرگایتیدا ــــــــاری رـــكـــخـــســـتـــن و ــــكــــی ك خــــریھــــۆشــــیــــاركــــردنــــوەی جـــــمـــــاوەر و ئاشناكردنیان ب شۆڕشی نوی گلكمان دەشتی و خۆشناوەتی ناوچكانی لــ

.ر و دەشتی كۆیولھتـــادوا جـــار كـــ بـــ جولیـــك لگـــڵ ھاوڕی ھمیشـــیی (قـــادر مخمووری) لـــ دەوروبـــری شـــارۆچكی تـــق تق دەبـــن لـــ نزیك گونـــدی ســـماق لالین چند خۆفرۆشكوە خبریان لدەدرت و دوژمن بھزكی زۆرەوە ب پاپشـــتی چندین كۆپتر گمارۆی ناوچك دەدەن و دوای شڕكی نابرامبر ك برەنگاری كۆپترەكان دەبنوە بۆ ماوە (٢) سعات نـــن و دەگھید دەكررگـــری شـــب لـــ

كاروانی نمری شھیدان .شھید مورســـل ك سیمبولی تكۆشان و خباتـــی نتوەكیتی لرەوە ســـری ڕز و نوازش بۆ گورەیی و شكۆمندی كاك مورسل و تكای شھیدانی ڕگای ڕزگاری و سرفرازی دادەنونین و بن و وەفا دووپات دەكینوە، درژە پدەری

ربازە پیرۆزەكیان بین.سو بۆ گیانی شھید مورسل.

٣٢ چپك گوی نرگز بۆ سرمزاری.درود بۆ رۆحی پاكی ....

شھید (مورسل) بندگۆی ئزگی شۆڕش و پارتیزانی رۆژگارە سختكانی خبات

شھید مورسل

ھۆشـــمند علـــی محمـــوود، لیادی ١٩ســـای راپڕینـــدا كتبی"راپڕینـــی شـــاری ھولـــری لســـای ١٩٩١دا"كردە گردانی ق، راپڕینی و لم زووانی ١٩٩١دا، بســـار لولشـــاری ھسروبندی یادی ١٩سای ساوەگری راپڕینی پ شـــكۆی كۆمنی خكی كوردســـتان و كوردی ســـتمدیدەی دەستی بعس و رژم یك لدوای یكـــكان، چـــاوی ھنـــاوەو توژینوەیكـــی مژوویی سیاســـی پشكش ب كتبخانی كوردی كرا، بۆئوەی نوەی تازەو داھاتوو ل چۆنییتی و بشـــداران و ھســـوڕنران و شـــھیدان و ستبو مڕین شـــارەزابن، بۆ ئقوربانیانی راپ ھات بـــم كتری ئڵ نووســـگــــــك لدیدار

ئاراوە:ئا: بدرخان* ھۆكاری نووســـینی ئم لكۆینوەی دەربارەی

ڕاپڕینی ھولر ل ١٩٩١دا چی بوو؟- ڕاپڕینـــی ئـــازاری ١٩٩١ی كۆمنـــی خكی كوردســـتان بگشـــتی و ڕاپڕینی شـــاری ھولـــر بتایبتـــی ڕووداوكـــی مژوویی گرنگ بوو ل مژووی نتوەی كورددا، چونك ئو شـــارە یكم جاربوو ئـــو ئازادیی بخۆیوە ببینـــ، ھروەھا كاریگـــری گورەشـــی بســـر شـــار و شارۆچككانی دیكی كوردستاندا ھبوو، بتایبتـــی بوو بڕگیكی ســـرەكی بۆ ئازادكردنی شـــاری كركـــوك ل دواتردا، ژووییم ڕووداوە مســـتاش ئـــم تائببشوەیكی زانستیان لی نكۆراوەتوە، بكو نووسینكان زیاتر لشوەی وتاردا وە یاخـــود گوزارشـــتی لـــتـــوكراونببۆچوونی الینك لالین سیاســـییكانی كوردســـتان كـــردووە. ھمـــوو ئمانش ھاندەری سرەكیم بوون تا بشوەیكی زانســـتیان قۆناغكانی ڕاپڕینی شـــاری ھولر ل ئازاری ١٩٩١دا ل توژینوەیكی ستن بپشت ب خۆدا بربزانســـتی ســـچندین ســـرچاوەی زانستی و میدانی،

بخمڕوو.* لكۆینوەكـــت چند بشـــ و چـــۆن كارت

لسر كردووە؟- لكۆینوەكـــم لـــ دەســـتپك و چوار بشی سرەكی پكھاتووە و ل دەسپكدا بـــاس ل ســـرەتایكی مژوویی شـــاری ھولـــر كـــراوە، كـــ تیایدا ئامـــاژە دراوە بـــ مژووی درینی ھولر و ســـنووری ردەمسم شارە لجوگرافی و گرنگی ئكۆنـــكان و ئستاشـــدا. بشـــی یكـــم: بارودۆخی سیاسیی باشووری كوردستان ی لڕیـــن و ڕۆڕاپ ر لـــب كـــو ناوچھگیرســـاندنی ڕاپڕینی بھـــاری ١٩٩١ ل باشووری كوردستان، وەك بارودۆخی ر لسیاســـیی باشـــووری كوردســـتان بڕاپڕین شـــیكراوەتوە ب باســـكردنكی كورتی ھریك ل: سیاســـتی بعرەب كردن(ألتعریب)، سیاستی ببعسی كردن (التبعیس)، سیاستی جینۆساید برامبر بكارھنانـــی (ئنفـــال، وەك: بكـــورد، چكـــی كیمیایی، وران كردنی گوندەكانی كوردســـتان، گرتـــن و لـــ ســـدارەدانی بكۆمـــڵ). جگ ل مانـــش لم قۆناغدا وەی پارتكگرتنر: یس تیشك خراوەت خدان برەدا، بایك بـــیكان لكوردیی

ڕاگیانـــدن، وەك: ڕادیـــۆی دەنگـــی گلی كوردســـتان، ڕادیۆی دەنگی كوردســـتانی عـــراق. ئمانـــش دەكرـــت وەك چنـــد ھۆكاركـــی گرنگـــی ناوخۆیی ســـیریان بكین بۆ ھیسانی ڕاپڕینی باشووری كوردســـتان ل ســـای ١٩٩١دا. ھروەھا ی لو ڕۆكـــوچراق و نبارودۆخـــی عھگیرساندنی ڕاپڕینی بھاری ١٩٩١ی كوردســـتان خراوەت ڕوو ب باســـكردنی ھریكـــ ل بابتـــ جیاوازەكانـــی وەك: داگیركردنی كوت لالین عراق، كۆتایی ھاتنی جنگی ساردی نوان یكتی سۆڤیت و ئمریـــكا، ھاندان و پشـــتگیری وتانی

دنیا بۆ ھیســـانی ڕاپڕین، ھیســـانی ڕاپڕین ل خواروو و ناوەڕاســـتی عراق. بشی دووەم: تایبت كراوە ب بارودۆخی شاری ھولر بر ل ڕاپڕین، ك بسر س باسی سربخۆ دابشكراوە: باسی بات لڕینی ئـــۆردووگای خم: ڕاپكـــی١٩٩١/٣/٤ باســـكراوە، و باســـی دووەم: خۆپیشـــاندانكی حیزبی شیوعی عراق لـــ ١٩٩١/٣/٦ دا شـــیكراوەتوە، باســـی ســـیمیش: ھوســـتی حیزبـــی بعس ر لـــك بند ڕۆژچـــك بر خرامبـــبڕاپڕینی خكی ئو شارە خراوەتڕوو. بشی ســـیم: باس ل ڕاپڕینی ھولر ر ســـســـ١٩٩١/٣/١١دا و ب دەكات لـــباسی سربخۆ دابشمانكردووە، باسی نگاونـــان بۆ زەمینم: دەربارەی ھكـــیخۆشـــكردنی ڕاپڕینی ھولرە، ك تیایدا سیاســـیی ســـركردایتی ھوكانـــی كـــورد بۆ دابش كردنی شـــاری ھولرو شارۆچككانی دەوروبری و دابشكردنی (میحـــوەر)، بشـــكدا چنـــد بســـر لســـر بنمـــای نخشـــی بنڕەتـــی و ســـربازی ھولر و و دروســـت كردنی شـــانی چكدار، مفـــرەزە پارتیزانكان بشوەیكی گشتی كراوە. باسی دووەم: دەربارەی برنامی ئازادكردنی ھولرە، ك پشمرگ ب پاپشتی جماوەر ل دوای ئازادكردنی ناوچكانی ڕانی و سلمانی و شـــقوە و .....ھتد، ب ھاوبشی لگڵ ڕكخستن نھنییكان و شان چكدارەكان برنامی ئازادكردنی ئو شارە دادەڕژن و سرجمیان لسر ڕۆژی ١٩٩١/٣/١١ ڕك دەكون وەك ڕۆژی ڕاپڕینی ھولر. باســـی ســـیم: ڕۆژانـــی ئازادكردنكی خراوەتـــڕوو، كـــ بـــاس لـــ قۆناغكانی ھرش كردن بۆ ئازادكرنی شاری ھولر رگشـــمزەكانی پن ھالیــــــت لدەكربھاوبشی و ھاوكاری شان نھنییكانی ڕكخســـتن و چین و توـــژە جیاوازەكان. بشـــی چوارەم: باس لشاری ھولر و شكستی ڕاپڕین دەكات، ك ل دوو باس پكھاتووە: باسی یكم: دەربارەی ھرشی سوپای عراق و داگیركردنوەی ھولرە، كـــ ئامـــاژە بـــوە دراوە چـــۆن ســـوپای عراق ل چند قۆكوە ھرشی بۆ سر ئو شـــارە ھنـــاوە، پاش برگـــری چند ڕۆژەی ھزەكانی پشـــمرگ ل دەرەوەو رەنجام شارەكم سناوەوەی شـــار، بلالین ڕژموە داگیر كراوەتوە. باسی دووەم: دەربارەی ھۆكارەكانی شكســـتی ڕینی ١٩٩١ی باشـــووری كوردستانڕاپبگشـــتی، ك دابشـــكراوەت ســـر دوو تـــوەرە: (ھۆكارە دەرەكییكان و ھۆكارە ناوخۆییـــكان)، ھریك لو توەرانش

دابشكراون بسر چند خاكدا.* مبستت لم ھو زانستیی چیی؟

بـــۆ كـــوھ وەیـــینكۆل ئـــم -نووســـینوەی مژووی ھاوچرخی گلی كورد ل باشووری كوردستان، مژووەك ك گرنگی تایبتی خۆی ھی لم بشی كوردســـتان بتایبتـــی لـــ كۆتاییكانـــی دەیـــی ســـدەی بیســـتم، بمبســـتی ڕوونكردنوەی زیاتر بۆ نوەی داھاتوو.

بۆی ھیوادارم ئم ھوی من بشـــكی كـــم بت لو ھو زانســـتیانی ك لم بـــوارەدا دراون و لـــ داھاتووش دەدرن، بمبستی زیاتر خزمتكردنی كتبخانی كوردی لالیك و نووسینوەی مژووی .كی دیكالیمـــان لكلرخـــی گھاوچ ی من تاكموەنـــدەی من ئاگاداربـــم ئئ بارەت بســـتا ســـتا ئ ی زانســـتییوھڕاپڕینی ھولر ل سای ١٩٩١دا درابت، بـــم ســـبارەت بـــ شـــارەكانی دیكو ١٩٩١ ڕینی باشـــووری كوردستان لڕاپبگشـــتی، چند ھوكی زانستی دیكی

پوخت ھن. وەیینكۆم لریكی نووسینی ئوە خیكل *

بووی؟- ئم لكۆینوەیی من لســـای ٢٠٠٢-٢٠٠٣ وە خریكم و سای ٢٠٠٧ بشكی پوختـــی بناونیشـــانی (ڕاپڕینی شـــاری ھولر ل ســـای ١٩٩١دا) ل ژمارە (٧)ی گۆڤاری زانستی زانست مرۆییكانی زانكۆی كۆیـــ بوكراوەتـــوە. ھر لوكاتیشـــدا بشك لم لكۆینوەی ل ژمارە ( ٤ )ی

گۆڤاری k٢١ دا بوكراوەتوە.* لكۆتایی دا گر شتكت ھبت بۆمان؟

- ئومدەوارم توانیبتم خزمتكی بچووك پشكش بكم، داواكارم لسرجم ئو تكۆشـــرانی كوا ڕۆی برچاویان لم ڕووداوە مژووییانـــدا ھبـــووە لڕـــی نووســـین و بوكردنوەیان ئـــو كم و كوڕیانـــی ئمش پبكنوە، چونك من نـــم توانیوە و بۆم نلواوە ســـرجمیان بسر بكموە و بشـــداری گانوەی ڕووداوەكانیـــان پبكم بۆ نووســـینوەی ئـــم لكۆینوەیـــ، بۆیـــ داوای لبوردن لھر كم و كوڕییكی زانستان دەكم. ھروەھـــا زۆر سوپاســـی كاك حمیـــد م كدرخان دەكرپرسی بكری ببوبئ

بسری كردینوە.* ئم كتب لسر ئركی ك چاپكراوە؟

- ئم كتبم لســـر ئركـــی بڕز كاك كۆسرەت ڕەسوڵ علی لچاپدراوە.

* ئایا لو لكۆینوەی توانیوت بزانیت باوكی رناس كی؟

- بـــ، بروســـكی ئازادكردنی ھولر: وە بـــۆ گشـــت شـــانناســـباوكـــی ڕل"چكدارەكانـــی بروســـك، تكایـــ دەســـت

بكاربن" كاك كۆسرەت بوو.

ھۆشمند علی محموود: باوكی رناس كاك كۆسرەت بوو

ھۆشمند علی محموود

ھۆشمند علی محمود شخانی پیش: مامۆستای زانكۆ

مژووی لدایكبوون: ١٩٨٠/٨/١٥/ ھولر /٢٠٠٢-٢٠٠٣ بكالۆریـــۆس: بوانامـــی زانســـت كۆلجـــی مـــژوو- بشـــی لـــمرۆڤایتییكان- زانكۆی سلمانی (چوارەمی

بشكی بووە).بوانامی ماســـتر: ٢٠٠٦/٨/٥ – ل ھۆی خوندنـــی بـــا- زانكۆی كۆیـــ/ ب پلی

زۆرباش.خونـــدكاری دكتۆرا لمـــژووی ھاوچرخی

كورد.

نووسین و كتب بوكراوەكانی:١- عبدولەحمان قاســـملوو، ژیان و ڕۆی سیاسیی ل بزووتنوەی ڕزگاریخوازی كورددا (١٩٣٠-١٩٨٩) / توژینوەیكـــی مژوویی – سیاســـیی. چاپـــی یكـــم- كۆمگای چاپمنـــی شـــھاب- ھولـــر- شـــوباتی

.٢٠٠٧٢- ڕاپڕینـــی شـــاری ھولـــر ل ســـای مژوویـــی، ١٩٩١دا،(توژینوەیكـــی سیاســـیی)، چاپـــی یكـــم- كۆمـــگای چاپمنـــی شـــھاب- ھولـــر- كانونـــی

یكمی ٢٠٠٩.٣- توركیا لماوەی فرمانەوایتی عیصمت ئینۆنـــۆدا (١٩٣٨-١٩٥٠)، لكۆینوەیكی

مژوویی سیاسیی (توژینوەی زانستی).

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ورك

٢ی٧٠

٩ی

مەش

ر

زایینی٢٠١٠/٢/٢٢

ژمارە(١٣٥)شوباتیكوردی

٢٧٠٩یرەشمی

18

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ورك

٢ی٧٠

٩ی

مەش

ر

زایینی٢٠١٠/٢/٢٢

ژمارە(١٣٥)شوباتیكوردی

٢٧٠٩یرەشمی

ریپۆرتاژ

بانیشاری علیشـــارۆچكی ھردوو ل ھورامـــانتا ئستا بم دت، پك وت بیارەوباس بھورامان بتواوەتی خورماڵیندینبۆچوونھچ چونك ناكرت،بم بت، شارەزور لسر خورماڵب خورماڵ ھورامییكان ل ھندكنـــاوزەد دەكن. ھورامان پایتخـــیھورامان باوە لناوخكیدا وەیكئگوندیش، چندین بیارە، توو واتناوچكدا. ل ١٨ گوندە ژمارەیان كپی ب ھورامان دانیشتوانی ژمارەیھفتنامی دراوەت زانیاریانی ئوزیاتر ك دەبت، ٩٠٠٠كس بدرخانبۆ یكم پكدـــت، ١٥٠٠ خزان لـــناوچی ســـرجم كـــ جـــار بیـــارە

لسای ناحیین، بو ھورامانسرناحی، لڕووی ئیداریشوە ١٩٦٨بۆتھبجی ب قزای ســـر ھورامانھبجوە ل ٢٢ كیلۆمتر شھیدەوتوتردەكدوری٨٧كیلۆمب دوورە،پارـــزگای ڕۆژھتـــی باكـــووری

. سلمانیوەل ھندك دەمانوـــت مـــرەدا ئلھورامان ڕۆژانی ژیانی سروشـــتیسروشـــت ل كردن باس باس بكین،ھورامـــان الینكانـــی و ســـرجمكتـــب دەبت، ب چندین پویســـتیزانیاری بارەیـــوە لـــو كـــ بتوانتلرەدا مئ بخونربگینیت، بموسروشـــتی ل ژیان ھندك باس ل

ھورامان وھورامییكان دەكین.ب جوانی ندیم ئو گورە خودایناوچ كم ك بخشـــیوە، ھورامانشانی ل شان دەتوان كوردستان لســـرنج و جوان نـــدیم بـــدات، لـــكوردیشدا ناو وەك ل ڕاكشـــكیدا،"شتیكوردستانھ ورامانبھ باوە"ھۆنراوە مبشـــتش چندین بۆ ئونووســـراوە، ھورامانوە ل بـــارەیتندانی كوردیش كردوویانرمھون

گۆرانی.وردە وردە دارەكان گی پایـــز ھاتئوەی بـــۆ ھاووتیانـــش دەوەرـــن،خمك دەبـــت ،یـــڕل زســـتانیانزەخیرەی ئامادەكردنـــی بخـــۆن بـــۆ

ب چونك زستانی ھورامان زستان،ب خۆ پویستی ھۆی ساردییكیوە

.تكیتایبئامادەكردنھندەی بفر دت زستان وەرزی ك دەبارت، ھوراماندا بسر نیومتردەبارت بفر ھورامـــان لو كاتیك كشناسی ناوچی كقس پی بئاشـــكراكردووە:"تنھا بـــۆ بردخانیباریوە، بفر و پنجوـــن" لـــ قندیلنزمترین بۆ دادەبزت ســـرما پلیبارینش باران ڕادەی ســـاردی، پلی رلگئ لسرووی٣٥٠ ملمدەبارت.ھورامان ل سرك زستاندا وەرزیدارەكانیـــان ســـۆبا بدەیـــت دەبینیـــتژنان برزدەبتـــوە، ل دووكیـــان

دەنن، لـــ دۆمینو شـــلم لماوەندەك فرەنجیـــك كـــ پیاوانیـــشر لـــھـــ بریـــان لـــ چاخانكانـــداتقی دۆمینیان نیوەڕۆ بیانییوە تائومدەوە ب خندەیو دەمیانب دت،

دەڕوانن. ھورامان دواڕۆژی لخكی ل وای فنككی ھوا و كشبزار نبن، ھیچ ل ھاوینـــدا كردووەموبریدە ن دەبینین وردبینوە ئگرزۆربی نابینیت ل ھاویندا، ونسپلتبۆ باخكانیان نڕوودەك خزانكانئو ڕەز و میوەكانیان، برھمھنانیبۆ دەكن كۆچ لزســـتاندا خكانیئاوھوا بھۆی لھاویندا شـــارەكانھورامان، سازگارەكیوە دنوە بۆ

توبك عارەق تۆزك نابینیت چونكناوچاوانت.

ســـاك ٣ی ھموو لـــ پـــاش مانگیب كوردستان ھاووتیانی ل زۆركڕوو ســـازگارەكیوە ھۆی ئاو ھواگشتوگوزار، بۆ دەكن ھورامان لئگـــر كـــ بـــاوە قســـیش ئـــو بۆ بچۆ بھـــار ھات بوویت نخـــۆشبت، شـــفات بۆ ھورامان بۆ ئوەیل مژە كوردستاندا ل وەرزی بھارچونك كوردســـتان وا خۆش بـــووە،ب دگیرە، ناوچیكـــی ھكوتووەھورامانیش وەرزەدا، لـــو تایبـــتلـــوە بدەرنبـــوە، داردرەختـــكانزۆربی بشـــوەك دەبنوە ســـوزدارو ژـــر لـــ ماكانـــی ھورامـــاندرەختـــدا دیارنین ب درژایی بھارودرەخت شـــوندا ھندك ھاوین لـــ

بدەرەوەبن. ماكان نایتسیری بیناسازییوە لڕووی ئگردەبینیـــن چۆنیتی بكین ھورامـــانجیاوازن زۆر ماكانی دروستكردنیشـــوەیك بـــ تـــر، لـــ ناوچكانـــیزۆر كـــراون دروســـت خانـــوەكانقد ب چونك جـــی سرســـوڕمانن،خانوان دروست ئو شـــاخوە لبركناوچ خكی یكك ئگر كراونچۆنیتی لـــ دەیگرت نبـــت ســـامھورامییكان ژیانـــی بســـربردنیزۆربـــی ئومانـــدا، لنـــاو لســـربانی حوشـــی ماكانیـــشبدەگمن ماڵ ،یانكدراوســـ ـــمالھمان ھبـــت، ھبت حوشـــیسربكوت ناتوانیت ئۆتۆمبیل كاتداك و كارانی ئیش ئـــو بۆ ماكان،دەیكن یاخود بدەست ھیان خۆیانڕاپڕاندنی ئیش بۆ وخ بكاردەینن

كارەكانی ڕۆژانیان. ولسر ھورامان دانیشتوانی بژویزۆربونی بھـــۆی بـــم ،باخدارییـــئســـتا دەن خۆیان وەك موچـــوەناكن، باخـــداری كاری وەك جـــارانھندكلخاوەنباخكانباخكانیانشـــونی تنھـــا ترخـــان كردووە بۆگشتوگوزار، ھندكیشیان باخكانیانو یھ باخیـــان ك بـــەوە، ئـــوەی،دارییرباخســـل ژیانیـــان بژوی خزمتكردنی بـــۆ كاتكانی زۆربـــیئاو لالیك دەكات، ترخان باخكیتریشوە دارەكان لالیكی و دەدرتو زبھب ئـــوەی بـــۆ دەپاچـــھخمی گورەی بدات، برھمی باشبت باش سا ئاو ئوەی ئو ئوان

بت. ڕسق ر بیان سكباخ وببراورد ئاژەدارییـــوە لـــ ڕووینـــوەدەكان ئاژەداری لپش ســـایھورامانـــدا، لـــ بووەتـــوە كـــم لبرئوەی شونی ئاژەڵ بخوكردنبۆ شـــونیش كمو دروســـتكردنیچونك ،مســـتئ حوانوەی ئاژەڵببیت رەستك ناتوانیت ب ئاســـانیحوانوەی شونی دروستكردنی بۆ

ناوچكوە. سختی ھۆی ب ئاژەڵ

كوردستان ھشتكی ب ھورامان

بانیشاری-ھورامانبرھم بتامانی، یكك لو گوزھوراماندا لـــ زەمانوە در لـــ كھاووتییك ھـــر ھبووە، بوونـــیئـــم زانیویتـــی گوـــزی بینیبـــت،كانـــورامییھ موكـــی مـــرھبپویســـتی دارگوز كاتـــدا لھمـــان،یھ تمـــن لـــ زۆر بســـانكیخۆی برھمی بتوانـــت بـــۆ ئوەیئاووھوایكی دەبت" بكات، نمایشبـــۆ بەخســـت سازگاریشـــی بـــۆگوزەكـــو دار گشـــكردنیئو ئستا سركوتنیبرھمكی"چ ل ھوراماندا یھ ك وایئاووھڕەخساوە ل باشوور چ لڕۆژھتبـــم گوـــز. برھمھنانـــی بـــۆ ھورامییكان وەك زۆر ســـانكیلھورامانـــدا دەـــن" دارگوزیـــاننڕوانـــدووە" پویســـت وەك پش بۆ ھی دەگڕتـــوە ئـــوەیب گوز لموپـــش، چندین ســـاڵداھاتیش لســـرچاوەكانی یكـــك

باخكان. خاوەن بۆ دەژمردرتبمئوباخگوزانیلھورامانیكمن" "ژمارەیكی ھن باشـــوورداتوو لـــ ئوەشـــی ھیـــ زیاتركەكان گوز بم وەك ،بیارەدایـــرۆژھتی ل گوز "زۆرترین دەنگوزی ل و دت بۆمان كوردســـتان

سركوتووترە". باشووریھ باخكان گللییان خاوەن

خـــاوەن ھنـــدەی بگومـــان كـــسبرھـــم كـــ نازانـــت باخـــكان گوـــز دار بخوكردنـــی ھنـــان ودەوت، كاك ماندووبوونـــی چنـــدئحمـــد بكـــر، یكك لـــ خاوەنك ئو وت شارۆچكی باخكانیماوەی"١٤"ساخریكیباخكیتی

بھۆی بتوانت دواڕۆژدا ل بۆئوەیدابین منداكانی ژیانی باخكیوەخـــاوەن ئركـــی بـــكات، لبـــارەیوت:" بدرخانـــی بـــ باخكانـــوەچ باخكدا لھر كاركردن بڕاستیئوە ھرباخكی تر بت یـــان گوزدەوـــت"، زۆری ماندووبوونكـــیچونك زۆرە، ئركی گوز دار بمخزمتـــی ســـاڵ چندیـــن دەبـــت برھمكیـــت بۆئـــوەی بكیـــت لـــڕووی چونك دەســـت بكوـــت،بسانكی پویستی گشكردنوەئـــوەی برھمـــی زۆر ھیـــ بـــۆلبـــارەی بـــكات، خـــۆی پشـــكشخاوەن لـــ حكومت ئاوڕدانـــوەیئحمـــدی ھورامـــان، باخكانـــیچندین بوەدا:" ئاماژەی باخ خاوەنخزمتگوزاری پویست وەك ســـاندراوە كشتوكاوە ھۆبی لالینبیاریان بـــم باخكان" بخاوەنباخـــكان خـــاوەن ئـــوەی داوە بۆیان كت ھۆبی بپ پویســـتیانچندین كرد سای وای وشك بكات،بن، وشـــك ھوراماندا ـــز لدارگوئو نزیكـــدا لماوەیكـــی نتوانـــراـــت، چونكبكر كشـــی كۆنتـــرۆڵختســـ زۆر ناوچـــی ھورامـــانپۆژەیـــك ھـــر بـــۆ كاركردنـــی زۆری پارەیكـــی و ماندووبـــوون

دەوت".تندروســـیت ئوەی بۆ بخۆ گوز بیانـــی

باش بتگوز زستاندا لوەرزی نیی ســـاڵگوز نبت ئگـــر چونك نكـــم،نازانم بیانیانچیبخۆم، لماكمدا،رەجف مـــح بھار ئم قســـیھورامـــان بیانـــی شـــوچرەوھورامـــان برھمـــی بچندیـــنیككلوبرھمانی دەڕازنتوە"

بۆ ھورامییكان كات ك زۆرتریـــنگوزە دادەنن میوانكانیان و خۆیانھر كرد " باس بدرخانی "بھار بۆگوزی تـــدەكات ڕوومان میوانـــكبرھمكی چونك گوز دەبن، بـــۆتندروستیشوە ڕووی ل باش زۆرمئ دەگینـــت، بمرۆڤ ســـوودناســـراوین، كش گوز و زیاتربـــتـــدەكات ڕوومـــان ھركســـكلكاتی ئوان دەپرسین، بۆ یكسرھورامییكان گوـــزدا پگیاندنـــیخـــزم بـــۆ دەیبیـــن وەك" دیـــاریبقـــدرەوە چونكـــ و كســـوكار"شوچرەی دەكرت، گوز سیریپكدت وەك شـــت لچندین مـــئبیارە ل بھار ...ھتد. ھنجیر، گوز،دەیـــت:" وەك خـــۆی دادەنیشـــت،زۆربیماكانیھورامانزستانان

نابن". گوز بب"٢٥"ھزارە "٥٠٠"گوزە

دوكانداركی تاھیر، حاجی ســـاعدیكاری ئستا و كئ خورما ناحییبرھمی چندین و گوز فرۆشتنیلھمـــان دەكات، تـــری ھورامـــاندۆالرو گۆرینـــوەی كاری كاتـــداباشیشـــی پیوندیكی دەكات، تمنكوردســـتاندا و ئران لنوان یـــھســـرجم ئاوگـــۆڕی كاری بـــۆ ساعد كوردســـتان، بروبوومكانیگوـــزی ڕاگیانـــد" بـــ بدرخانـــیسنو ل ك باشـــوور كوردســـتانیدـــت، بۆمـــان دزـــی و دەروكـــوەباشـــو ناوەڕۆككی زۆر گوزكـــیبداخـــوە بـــم ،یـــھ پتـــوی چونك "باش نییـــ گوزی خۆمـــانئاو كمی پوچ بھۆی ناوەڕۆكییھ قسیكیش لم چند ســـادا،ھورامانی گوزی میشھ"گوایكلدەكوتوە"، دەمقای باشـــوور

وتی" گوـــزەو فرۆشـــتی لبـــارەیبم گوزبـــ"٦" ھـــزارە، كیلـــۆیچندین كیلۆ چونك ،كیلۆیباشنییتدەكر گوز ،دایت خراپـــی دانینایلۆنیشـــدا لناو ھر ناو نایلۆنوەنایلۆنكیـــش ھـــر دەفرۆشـــت،ب"٢٥"ھزاردەفرۆشت، ی٥٠٠"دان"وەیئ كـــ ھبت تنھا كشـــیكتا ناو نایلۆنكدا مـــاوەی"٢"، ل كـــزەكگو پاشان دەمنتوە، "٣"مانگ

دەبتوە". ڕەشگوز بۆسرفكردنی نشو باشترین ھولربرھمكی نردار، ســـاڕزگارسلبازاڕەكاندا دەفرۆشت گوز باشیباسی لوەكرد:"ئوان سردار وەكگوزەكیان خۆیان بئۆتۆمبلكیپایتخت، ھولری بـــۆ دەگوزنوەب تنگوزیانبووە"، ئمسایش"٢""ھولر سرداری خاوەن باخ وتیساغكردنوەی بۆ نشـــو باشترین

زۆر ھولر چونك گوز" برھمیپارەكیان تنھـــا ئوانیش ،فراوانـــســـاغ برھمكیان ال مبســـتونبن تووشی زیان و سائ بتوەبھۆینفرۆشتنیبرھمكیانوە،یھ دوكان چندیـــن لھولریـــشواش ســـای لدەكن، برھكانیانداھاتوویان سای باخی پارەی یھخاوەن لســـر ماڵ تدەب ،دەدەن

."كدوكان

دەكوت دەست زۆریان گوز داھاتكی بفرۆشتنی ھورامییكان،

فرۆش پ ھولر ل گوزی ھورامان

جیھان ن لشو ھورامان دگیرترین

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

ایی ز

٢٠١٠

/٢/٢

٢ تی

وبا)ش

١٣٥)

رە ژما

دیور

ك٢ی

٧٠٩

یم

ەشر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

19

وەن

ۆیك

ل

پ.د. سباح عبدو ساح* مۆدرنیزم بریتیبوو ل ھودانكی كلتووری تدەس دەب لرو ئبۆ رزگاركردنی ھونئاینییكان و سیاسییكان، ھروەھا ل زەوق ب ی كسانم جۆرە ككانی ئو داواكارییزۆربی میللت ل قلـــم دەدرن. چارلس رۆمانـــی "charles dickens" دیكینـــس دەنووســـی بۆ زۆربی میللـــت و دنیایكی ت زۆر بی میللزۆربـــ دروســـتدەكرد، كئاسانی لی حای دەبوو. ل نوانی دیكینس و خوندەوارانی ھیچ كۆســـپكی وشیی و

كلتووری نبوو.بپچوانـــی دیكینـــس، ڤرجینیاو و وف "Virginia woolf" رۆمانـــی دەنووســـی بۆ كۆمگیكی زۆر بچووك، لباتی كوشـــتن و دزیـــن و منـــداڵ فانـــدن و مـــردن و ژن ھنان و ئم جۆرە شـــتان، ووف دنیایكی ھونراوەیی دروست دەكرد ك تیاییدا خك دەی بـــردەوام كوتوونت نو شـــپۆی ئاوكی ب ســـنوور. ئم خكان ســـریان توانایدا نیی شـــك لم واوە، چونكشـــ ل مانوە. بۆ ئمی پرســـیارەكانیان بداتـــوەمشك برتیی ل ھزكی تاریك و ئاۆز، بۆ

ئمان بدەنگی ب ماناترە ل ئاخافتن.ئـــم جیاوازیی لـــ نوانی دیكینـــزو ووف خاكی ســـرەكیمان دەربارەی مۆدرنیزم بـــۆ روون دەكاتوە: بـــ پچوانی دیكینز نـــاكات. لـــ جمـــاوەر مۆدرنیـــزم حـــز كلتـــووری مۆدرنیزم بریتیی لـــ كلتووری رتووكروەكـــو ناونیشـــانی پھ ،مینـــك F.R." ،ـــف. ئـــاڕ. لیڤـــسی ئكـــناوبانگب

leavis" روونی دەكاتوە: Mass civilization and minorityculture، وات كلتووری جماوەرو كلتووری كمینـــ. واتـــ دەتوانیـــن بیـــن مۆدرنیزم تمســـیلی ئی وەكو ئوە دەكات، چونك ئو تانوە ھی ئدەبییانـــو ئرییـــژە ھونچ

گل جیاوازە ل زەوقكانی جماوەر.لالیكی ترەوە، دەتوانین بین مۆدرنیزم، ریالیزمـــی لـــ بھـــۆی دووركوتنـــوەی و قورســـاییك جـــۆرە فۆتۆگرافـــی، ئیشـــكالییتكی ھنا ناو ھونرو ئدەبوە. بۆ مۆدرنیزم وش بكارھنان تنھا بۆ مانا دروست كردن نیی، گل جار بۆ ئاۆزكردنی مانایـــ، ھندك جاریش دەبت بۆنیك بۆ ندەوار بۆ تواناو بشـــانی خورنج راكس

.توانایی وش ل ڕقـــب لـــرنیـــزم گكـــی تـــر: مۆدخاكاپیتلیـــزم. بالیوە ژیان لژر كاپیتلیزم دەبت بچنـــد ھنگاوكی میكانیكی، زمان بھۆی خرایی و زۆر بوونی ریكالم، دەبت ب شـــتكی الوازو تنـــك. مۆدرنیزم چاك دەزانـــت دەرەقتـــی كاپیتلیـــزم نایت، جا لبر ئم مۆدرنیزم ھـــوڵ دەدات دنیای ھونرو ئدەب بكات بـــ دنیایكی ئوەندە تایبـــت ك كاپیتلیـــزم نتوانـــت زەفری پـــ ببا، وات دنیایك كـــ مۆل و بازاڕ ھیچ

سوودكی ئوتۆی تیادا نابینت.ل كاتكدا ك كاپیتلیزم ھوڵ دەدات شـــت كین ل پناو شـــت كین بكات ب سرەتاو كۆتایی ژیان، مۆدرنیزم ھوڵ دەدات ھونر ت، ككی تایبرگجۆرە مدەب بكات بو ئ ك ملمالنالیر لند و نووسرمتیایدا ھونلگڵ كاپیتلیزم دەكن و ل الیكی دیكوە ھوـــدەدەن جوانی و قوویـــی بۆ زمان و ژیان بھننوە. وات دەتوانین بین مۆدیرنیزم بریتیی ل زۆنك ك تیایدا كاپیتلیزم خاوەنی

.كی نییتھیچ دەسب پچوانی مۆدرنیزم، پۆست مۆدرنیزم دەـــت ملمالنـــ لگڵ كاپیتلیزم شـــتكی ھـــو بـــ ســـوودە، پۆســـت مۆدرنیـــزم دەـــت كاپیتلیـــزم بریتییـــ لـــ ھزكـــی شۆڕشگی، لم بارەیوە گل ب تواناترە

ل ماركیسیسزم. لبرچی؟ لبرئوەی كاپیتلیزم ئارەزوو، بمبســـتی دەكات ئایدۆلـــۆژی، نـــك ســـرەكی ژیـــان. واتـــ بگورەی پۆســـت مۆدرنیـــزم، خك ل پنـــاوی ئایدۆلۆژی و نیشـــتیمانپروەری ناژیت، بكو ل پناوی

ئارەزوو دەژیت.لـــ كاتكدا كـــ ئاییـــن ھـــوڵ دەدات چند ســـنوورك بۆ ئارەزوو دابنـــت و برگای موفرەداتی چاكـــی و خراپی داواكارییكانی ئارەزوو رك بخات و لكاتكدا ك مۆدرنیزم

وە بووەتلیزمر كاپیتژت ئارەزوو لدەدیلی ریكالم و بازرگانی، پۆست مۆدرنیزم ھیچ جۆرە رەخنیـــك ل ئارەزوو ناگرت، بكـــو دەت: ســـووكانی ژیان بـــردەوام ل دەســـتی ئارەزوو بووەو ھر لدەســـتی ل كوە یمبارەیوە. لتـــنئارەزوو دەمدروشمكانی پۆست مۆدرنیزم جیاوازییكی ئوتـــۆی نیی لگڵ ئم قســـیی ك لناو

كوردەواری خۆماندا دەكرت: .كی خۆت مد ب یر توانات ھگئ

ل م جیاوازییوەی ئبۆ زیاتر روونكردنـــنوانـــی مۆدرنیزم و پۆســـت مۆدرنیزم، با تماشای رەوشی كوردستان بكین. بچاوی مۆدرنیزمـــوە، ئم گۆڕانـــ كلتوورییان و ئابوورییانـــی ك ل كوردســـتان روویداوە لـــم ھشـــت نۆ ســـا جگای مترســـی و دتنگیی. بازاڕ بووەت گورەی زمان. بازاڕ وە، بازاڕ بووەتم كردۆتـــك كخكاتی لمامۆستای كلتوور، بازاڕ پت دەت كام جل لبركـــی و چۆن لبریكـــی. بازاڕ پت دەت: چـــۆن ماكت بازنیتـــوە. بازاڕ داواكارییكانت بردەوام زیاد دەكات. بازاڕ

توانای وشیی و چیرۆكی ل الوازكردی. بـــازاڕ رابردووت پ لبیر دەكات، دە ســـاڵ دەكات ب دە دەقیق. بازاڕ تلفزیۆن دەكات

ب نزیكترین ھاوڕێ.ب پچوانی مۆدرنیزم، پۆست مۆدرنیزم ك تماشـــای رەوشـــی كوردســـتان دەكات منھا ئترسی ناكات، تم و مغ ست بھببیـــری خۆی دنتوە ك ئیمۆ كاپیتلیزم بـــووە بھزكی جیھانی و لـــم قۆناغدا وا خریكـــ ژوەی ژیـــان ل زۆربـــی وتان وەكـــو یك ل بـــكات و دنیا، ھمـــوو دنیا، بـــكات ب گوندكی بچكۆـــ ك تیایدا خك ھمان جلك لبـــر دەكن، ھمان خواردن دەخۆن، ھمان پرۆگرامی تلفزیۆنی تماشا دەكن و تارادەیك ھمان موفرەدات بكار دنن. لبر ئمی لم قۆناغدا ھیچ ھزك نلیزم بوەستت كاپیتی بتوانمبۆ ئ نیییاخـــود الوازی بكات، خكی كوردســـتان، وەكو ھموو خكانی جیھان، ھیچ چارەیان نییـــ، بكو دەبـــ ھوڵ بـــدەن لگڵ ئم

بارودۆخ نوی بگونجن.بۆ ئم كســـانی ك غم لـــ زمان دەخۆن و دەـــن كـــوردی بـــرەو الوازی و تكڵ دەڕوات، پۆســـت مۆدرنیـــزم دەت: خۆت مشوەش مك، زمان بردەوام ل گۆڕانو بردەوام وش قرز دەكات، ئم گۆڕانانی ك لم ھشـــت نۆ سای ل زمانی كوردیدا روویـــان داوە، ئـــم گۆڕانان بگی ئمن ك زمان گل چاكتر ل ئادەمیزاد دەتوانت كاروبـــاری خۆی بســـوڕنت. ھـــر چندە پشتر زمانی كوردی بشك نبووە ل دنیای كنۆلۆژی و میدیای جیھانی، ببازرگانی و تماوەیكی كم ئـــم زمان توانیویتی جگا بكاتـــوە بۆ جۆرەھا وشـــی نودەوتی و بشـــوەیك ك خكی كم خوندەواریش بتوانت بشداری لم بازاڕە جیھانیی بكات. بگورەی پۆســـت مۆدرنیزم، دەب جگای شانازی بت، ك زمانی كوردی توانیویتی وش ونم مانای نوێ بۆ ككی كماوەی بدروست بكات. بۆ پۆست مۆدرنیزم، شتكی زۆر گرنگـــ ك ئیمرۆ ل كوردســـتان خك دەتوانن تعبیری "مرزیی عزیز وەیسی" نك تنھا بۆ گات بكاربنن، بكو ھروەھا

بۆ كین و فرۆشتنیش.مۆدرنیزمـــوە، پچوانـــی بـــ دیســـان پۆســـت مۆدرنیزم ھیچ بوایكی ب دنیای میتافیزیكـــ نییـــ، یاخود ھروەكـــو دریدا "derrida" دەیگووت: "ســـنترەكان"، بم "habermas" كی وەكو ھابرمـــاسكبۆ یھیـــچ فیكرەیك بۆی نییـــ بب بناغیكی فلســـفی برگـــری لـــ بكرـــت. واتـــ بۆ ھابرماس ئگر ھتا ئوارێ ھاوار كین و كانت بقس كی باشین دیموكراسی شتبھیچ ناچن بب ســـرچاوەیكی فلسفی. جـــۆرە ھمـــوو مۆدرنیـــزم پۆســـت بـــۆ ســـرچاوەیكی فلســـفی لـــ رووداوكی وشییدا زیاتر نیی. جا لبر ئم، برگری گای وشـــرنھا بدیموكراســـی ت كردن لدەبت، مبستی وش دەب تنھا ئم بت باشـــی و خراپی دیموكراســـی لگڵ باشی و خراپی سیســـتمكانی بـــراورد بكات و

بیاردانك بۆ ھاووتییان بجبلت.مۆدرنیزم دەت، مۆدرنیزم رگای خۆشكرد ئازادی خۆی ل ت بشك بتوانوەی مبۆ ئھموو بابتك بكۆتوە. پۆست مۆدرنیزم دەـــت: بـــم ل ھمان كاتیشـــدا مشـــك بـــووە بســـرچاوەی جۆرەھـــا ئایدۆلۆژی ترســـناك، وەكو فاشـــیزم و فندەمنتلیزم

."fundamentalism"دۆزینـــوەی چند راســـتییكی متافیزیكی، پۆســـت مۆدرنیـــزم، ھروەكـــو بـــ زمانی "Richard rorty" رۆرتییـــوە رچـــارد رای دەگینت، ئم جۆرە راســـتیان تنھا

دروست كراوی وشیین.ئابم شوەی، بتكدانی دنیای میتافیزیكی، پۆست مۆدرنیزم ھیچ چارەیكی نما، بكو دنیای كلتوورەوەو كلتوور بكات ب رووبكات

گورەترین دەستدار.مۆدرنیزم و پۆســـت مۆدرنیـــزم بھمان

شوە تماشای كلتوور ناكن. ل رنیـــزم فیكرەی كلتـــوور بریتییبـــۆ مۆد

كلتووری بـــرز "high culture"، وات ئم نووسرو ھونرمندانی ك برھمكانیان گلـــ دوورن ل زەوق و دنیاو شـــوەكانی ژیانی جمـــاوەر، بم پۆســـت مۆدرنیزم گل برفراوانتر فیكرەی كلتوور بكاردنت و بچاوكی یكســـانوە تماشـــای ھموو كلتوورـــك دەكات. بـــۆ پۆســـت مۆدرنیزم كلتوور گل شـــت: ئم زمانی ك لناویدا گـــورە دەبت، ئم پرســـیی كـــ دەزانی چۆن بشداری تدا بكی، ئم ژن ھنانی ئـــم دەســـتوورەكیتی، كـــ شـــارەزایی ئایینی ك حیسابی دەكی ب ئایینی خۆت، ئم شتانی ك بشكن ل دنیای وەرزش و چشتلنان و گۆرانی و مۆسیقا: كلتوور لم

جۆرە شتان پك دت.وات بۆ پۆســـت مۆدرنیزم، ھونرو ئدەب بشـــكی زۆر بچووكـــن ل دنیـــای كلتوور

گرنگتر نین ل بشكانی تر.ئـــا بـــم شـــوەی، ١- بتكدانـــی دنیـــای متافیزیكی، ٢- كردنی كلتوور ب گورەترین ھمـــوو كردنـــی بتـــاوان دەســـت، ٣- جۆرەكانی ئایدیۆلۆژی ب دۆستایتی لگڵ فیكرەی دكتاتۆری، ئابم شـــوەی پۆســـت مۆدرنیزم جۆرەھا شوازو فۆڕمی ئدەبی و ھونری و سیاســـی و فلسفی و ئایینی ھنـــا ھژانوە، لـــ نو دیموكراســـیكانی رۆژئاواییدا رگای خۆشكرد بۆ ئم كسانی كـــ بازرگانی ب ئایین دەكن بتوانن ل ژر بن بی كلتوورەوە بازرگانی خۆیان بكئائوەی میدیای رۆژئاوایی بتوانت رەخنیان

ل بگرت.لـــ ھشـــتاكانوە ھموو جـــۆرە لدوانكی كلتووری دەبای ب وشی پۆست مۆدرنیزم و چندەھـــا لتوتككانـــی بازندرتـــوە، بـــم وەكو ھموو جـــۆرە بزووتنوەیكی كلتووری، دوای دەســـاڵ كاپیتلیزم لمش بـــزار بوو. بم ھرچندە ئمۆ وشـــی پۆســـت مۆدرنیزم ئوەندە بـــكار نایت و ئوەی بكاردنت لوانی ب شرموە وا بكات، ھندێ لبندەكانی پۆست مۆدرنیزم چاك جگای خۆیان ل دنیاكانی كلتووری و سیاسی و ئكادیمی كۆم رۆژ ئاواییكان :ت. بۆ نموونناكر وەو گومانیان لگرتۆتھموو دانیشـــتگایك و شـــونی كار ھوڵ دەدەن ژمـــارەی كمینـــminority" " زیـــاد بكن، ھروەھا گۆڕان ل شوازی كاركردن ك كوەیش ن، بندن بكۆگرامی خوو پھیچ كمینیك ھست بغدر نكات. لرەدا "obama" بژاردنی ئۆبامین ھدەتوانین ببـــۆ ســـرۆكایتی وتـــ یكگرتووەكانـــی ئمریـــكا بریتی بوو لبرھمكی پۆســـت مۆدرنیزمـــی. واتـــ ئـــم دنیایـــ فیكریی كـــ پۆســـت مۆدرنیزم لـــ ھشـــتاكانوە چســـپاندی بوای ب گل ل ھاووتییانی ئمریكـــی ھنا، ك ئمجـــارە دەب نۆبی یك ل رەشـــكان بت، ببت ب ســـرۆك

كۆمار. larry summers" رزمدەركردنی الری س" ل سرۆكایتی دانیشگای ھارڤرد ھمان جۆرە برھم بوو. الری ســـمرز تاو درا لبر ئوەی ل وتاركدا وتی: ئایا لبرچی مندازیارو پزیشك پیاون؟ ئایا ئی ئزۆربلبـــر ئوەی كـــ جیاوازییكی ســـرەكی ھی ل نوانی ژن و پیاو یاخود لبر چند

ھۆیكی ترە؟ئگر ســـومرز ئم قســـیی لـــ چلكان یاخـــود لـــ پنجایـــكان كردبای تووشـــی قـــاودران ندەبـــوو. بـــم ئمـــۆ، بھۆی ب یم جۆرە قسوە، ئرنیزمپۆســـت مۆدغدركـــردن ل ئافرەت ل قـــم دەدرت و

كردنی بب سزا نابت.ھروەھـــا ئمۆ ھیچ نووســـرك ناتوانت شـــت بنووســـت بب ئـــوەی ســـرچاوە ئایدۆلۆژییكانی ل قسكانیدا ئاشكرا نكات.

م جۆرە قســـانمـــان لـــۆ گومـــئ بۆیـــدەبـــت: من ب چاوی فم نیزمی كلتووری م، من بدەدو م ھۆنراوەیوە لرۆژئاواییچاوی پۆست مۆدرنیزم لم بابت دەدوم، مـــن بـــ چـــاوی بۆژوازییـــك و پیاوكـــی رۆژئاوایی ســـپی تماشای ئم كارە دەكم، مـــن ب چـــاوی كابرایكی كـــ دان ب ئایین

نانت تماشای ئم بابت دەكم.بم ل دوای رووداوەكانی یانزەی ئیلوول فیكرەی كلتوور بم شـــوەیی ك پۆســـت مۆدرنیزم بكاری دنت بووە بسرچاوەی م گفتوگۆیك لشكی تووندوتیژ. بگفتوگۆیبـــم شـــوەی: وەكـــو ھمـــوو كلتوورك، راســـت كلتوورەكانـــی رۆژئاوایی چند كم و كورتییكـــی گورەیان تیایـــ، بم ھیچ كلتوورـــك وەكو كلتوورەكانـــی رۆژئاوایی ئوەنـــدە دۆســـتی مافی مـــرۆڤ نبووە، جا لبر ئم پویست ھندێ ل بھاكانی ئم

كلتووران بكرن ب بھای جیھانی.ئـــم دروشـــمیان كـــ ئمـــۆ ئمانـــی Bernard- henry گرتووە بریتین لـــھLevy "برنارد ھنری لیڤی"ی فرەنســـی، نیپـــال"ی ئـــس. V.S.Naipaul-"ڤـــی. Salman rushdie .،ریتانیتریتیدادی- ببریتانـــی، ھینـــدی- روژدی" "ســـلمان "كریســـتۆفر Christopher hitchensھیچنس"ی بریتانـــی- ئمریكی، ھروەھا

چندەھای تر.لنو گۆشـــی ئدەبوە، دوو شـــتی گرنگ

تـــی لتایبشـــتاكان، بھ رووی داوە. لـــدانیشتگاكانی رۆژئاواییدا، لباتی ھۆنراوە بۆ كت، دیراست بكرخاتری ھۆنراوە دیراسموحاســـبكردنی بـــ دەكـــرد دەســـتی ردوو كیان بو ھ و ھۆنراوەكشـــاعیرەكزنجیـــرە تاوانبارك گوناھبـــار دەكران: ئم ھۆنراوەیـــ دۆســـتی رەیسیســـزم، یاخود دۆســـتی ئیمپیریالیزم، یاخود دۆستی دانی دەســـت بۆ خكی سپی لسر حیسابی خكـــی ڕەش، یاخود دۆســـتی پیاوەو دژی

.ئافرەت مدەبیش لوەی ئینكۆل لروەھـــا گھدەدوا كـــ مانـــا شـــتكی محاـــو ھموو نووســـینك و ئاخافتنـــك بریتیـــن بجۆرە تۆپانیـــك لـــ نوانـــی یـــاری كرـــك و دیوارك، یاخـــود چۆن مرۆڤـــك بردەوام تماشـــای ناوكـــی خۆی دەكات و ســـیری

بناوكی دت.ئمـــۆ :یـــمئ شـــت دوو لـــم كـــیبرھمـــی نووســـرو موحاســـبكردنی ئدەبی باوی نماوە. نووسر ھر ربازكی خی پوەندە بایئ ستاكت ئبسیاسی ھ ب لگ كدەبییكارە ئ ســـتاكت. ئنادرجوانـــی گوی لـــ دەگیرـــت و خوندەوار مرھب گا بزەوە رڕوڵ دەدات زۆر بھئدەبییكـــ بدات قســـكانی خۆی بڕك و پكی بكات. لـــرە گرنگییكی زۆر بتوانای وشـــیی و ئدەبـــی نووســـرەك دەدرت. پرســـیارەكی ســـرەكی ئمیـــ: ئایـــا ئم برھم ھونریی بۆی ھی بیســـت سای

تریش لبیر نكرت؟ لبر چی؟ئمـــی تریان بریتیی ل ھنانوەی چارلس جاركـــی "charles Darwin" دارویـــن تـــر بۆ دنیای ئدەبوە، بـــم ئم جارە بۆ ئـــوەی چاكتر تـــ بگین لمبســـتكان بـــۆ ھونـــر و چیـــرۆك ســـوودەكانی و ژیانـــی ئادەمیـــزاد ل مـــاوەی چاولكیكی داروینییـــوە. واتـــ بچـــاوی داروینـــوە، ئایـــا چیرۆك دروســـتكردن، یاخـــود ھونر ت لك دەبینكی گشتی، چ دەوروەیشبنو دەستووری سروشتوە؟ دروست كردنی كاری ھونری و ئدەبی كاتكی زۆر دەبن، ھروەھا پارەیكی زۆریشـــیان ل ســـرف دەكرت. لسرەوە دیار نیی چ سوودكیان

ھی بۆ مبستكانی سروشت. on the origin"" ناویدا بكی نورتوكپل of stories: Evolution، cognition brian" ن بۆیدر براینووس and fictionboyd" ھوڵ دەدات وەمی ئم پرســـیارە بداتـــوە. بۆیـــ دەـــت: چیـــرۆك بژیـــن دەوركـــی داروینی ھی لـــ ژیان. چیرۆك نیشـــانمان دەدات چـــۆن چاكتر بشـــداری لـــ ژیانـــی كۆمیتـــی بكیـــن، ھروەھا ب تواناترمـــان دەكات ل چارەســـركردنی ناكۆكییكانمـــان. چیـــرۆك نموونی مرۆڤی سركوتوو و بنكوتوومان نیشان دەدات، ئا بم شـــوەی چیـــرۆك چند نموونیكی داروینـــی ژیانمـــان نیشـــان دەدات، ھندك دەشن بۆ الســـاییكردنوە، ھندك بریتین ل جـــۆرە ئامۆژگارییك. چیـــرۆك لالیك نیشانمان دەدات چۆن ھنگاوەكانمان بھاون و لالیكـــی ترەوە لكاتـــی تنگاندا دمان

دەداتوە.ئم قســـانی براین بۆید ئممان نیشـــان ریككلتـــووری رۆژئاوایی وا خ دەدات، كبدیلـــك بۆ فیكـــرەی كلتوور، كـــ ئوەندە فیكركی ســـرەكیی بۆ پۆســـت مۆدرنیزم،

بدۆزتوە.ئایا ئم بدیل داروینیی دوای پنج شـــش ســـای تر چۆن دەبت، كس نازانت. بم

:یمئ ئاشكرای ی كمئھرچنـــدە ھنـــدێ لـــ بندەكانی پۆســـت مۆدرنیزم بوونت چند بندكی سرەكی ل ژیانی سیاسی و ڕۆشنبیری كۆمگاكانی رۆژئاواییدا، ل چند باركی ترەوە، ھروەكو باســـم كرد، پۆســـت مۆدرنیزم ل كشانوە دای. ئمۆ وشـــی پۆست مۆدرنیزم بووە بیكـــ لـــم وشـــانی، ك ھمـــوو جۆرە نووسرو خوندەوارك ب پسندی دەزانن

لی دوركونوە.* مامۆستا ل زانكۆی بلومسبرگی ئمریكی

ssalih@bloomu.edu

ل مۆدرنیزموە بۆ پۆست مۆدرنیزم، لوێ بۆ كوێ كت، دیراست بكرخاتری ھۆنراوە دیراسموحاســـبكردنی بـــ دەكـــرد دەســـتی ردوو كیان بو ھ و ھۆنراوەكشـــاعیرەكزنجیـــرە تاوانبارك گوناھبـــار دەكران: ئم ھۆنراوەیـــ دۆســـتی رەیسیســـزم، یاخود دۆســـتی ئیمپیریالیزم، یاخود دۆستی دانی دەســـت بۆ خكی سپی لسر حیسابی خكـــی ڕەش، یاخود دۆســـتی پیاوەو دژی

مدەبیش لوەی ئینكۆل لروەھـــا گھدەدوا كـــ مانـــا شـــتكی محاـــو ھموو نووســـینك و ئاخافتنـــك بریتیـــن بجۆرە تۆپانیـــك لـــ نوانـــی یـــاری كرـــك و دیوارك، یاخـــود چۆن مرۆڤـــك بردەوام تماشـــای ناوكـــی خۆی دەكات و ســـیری

ئمـــۆ :یـــمئ شـــت دوو لـــم كـــیبرھمـــی نووســـرو موحاســـبكردنی ئدەبی باوی نماوە. نووسر ھر ربازكی خی پوەندە بایئ ستاكت ئبسیاسی ھ ب لگ كدەبییكارە ئ ســـتاكت. ئنادرجوانـــی گوی لـــ دەگیرـــت و خوندەوار مرھب گا بزەوە رڕوڵ دەدات زۆر بھئدەبییكـــ بدات قســـكانی خۆی بڕك و پكی بكات. لـــرە گرنگییكی زۆر بتوانای وشـــیی و ئدەبـــی نووســـرەك دەدرت. پرســـیارەكی ســـرەكی ئمیـــ: ئایـــا ئم برھم ھونریی بۆی ھی بیســـت سای پرســـیارەكی ســـرەكی ئمیـــ: ئایـــا ئم برھم ھونریی بۆی ھی بیســـت سای پرســـیارەكی ســـرەكی ئمیـــ: ئایـــا ئم

ئمـــی تریان بریتیی ل ھنانوەی چارلس جاركـــی "تـــر بۆ دنیای ئدەبوە، بـــم ئم جارە بۆ ئـــوەی چاكتر تـــ بگین لمبســـتكان بـــۆ ھونـــر و چیـــرۆك ســـوودەكانی و ژیانـــی ئادەمیـــزاد ل مـــاوەی چاولكیكی داروینییـــوە. واتـــ بچـــاوی داروینـــوە، ئایـــا چیرۆك دروســـتكردن، یاخـــود ھونر ت لك دەبینكی گشتی، چ دەوروەیشبنو دەستووری سروشتوە؟ دروست كردنی كاری ھونری و ئدەبی كاتكی زۆر دەبن، ھروەھا پارەیكی زۆریشـــیان ل ســـرف دەكرت. لسرەوە دیار نیی چ سوودكیان

on the originof stories: Evolution، cognitionbrian" ھوڵ دەدات وەمی ئم پرســـیارە بداتـــوە. بۆیـــ دەـــت: چیـــرۆك بژیـــن " ھوڵ دەدات وەمی ئم پرســـیارە بداتـــوە. بۆیـــ دەـــت: چیـــرۆك بژیـــن " ھوڵ دەدات وەمی ئم پرســـیارە

دەوركـــی داروینی ھی لـــ ژیان. چیرۆك نیشـــانمان دەدات چـــۆن چاكتر بشـــداری لـــ ژیانـــی كۆمیتـــی بكیـــن، ھروەھا ب تواناترمـــان دەكات ل چارەســـركردنی ناكۆكییكانمـــان. چیـــرۆك نموونی مرۆڤی سركوتوو و بنكوتوومان نیشان دەدات، ئا بم شـــوەی چیـــرۆك چند نموونیكی داروینـــی ژیانمـــان نیشـــان دەدات، ھندك دەشن بۆ الســـاییكردنوە، ھندك بریتین ل جـــۆرە ئامۆژگارییك. چیـــرۆك لالیك نیشانمان دەدات چۆن ھنگاوەكانمان بھاون و لالیكـــی ترەوە لكاتـــی تنگاندا دمان

ئم قســـانی براین بۆید ئممان نیشـــان

ئحی برا ر لوا بـــاش گـــۆڕاوە، ھـــئـــاو و ھـــ توانـــوەی بســـتلك بفرینییكانـــی جمســـری باكورەوە بگـــرە، ك دوور نییـــ ئـــم توانوەیـــ ببت ھـــۆی ژر ك، تـــا دەگاتتنـــد ووتنی چئـــاو ك مجار لكبـــۆ ی فریقیـــای رەش كـــئوتكـــی رەشـــی دیكتاتـــۆری ئفریقی وەك ســـودان خاتوونكی ژن خۆی بۆ ســـرۆكایتی پاوت، ئم ئـــاو و ھوا گۆڕانـــ مملكتـــی ئحـــی براشـــی گرتۆتـــوە، ئوەتـــا ئم كـــش و ھوا تازەی، ب شـــوەیك ھـــوای ئحی برای گۆڕیوە، ل ماوەی بیست و چوار ســـعاتدا ب ئـــوەی كـــس پبزان و ھســـت پبكات گرمیان و كوســـتان ھربـــۆ نـــا، ھیچیـــش لبـــر دەكات، ھواگۆڕك، تومز زانیویتی بۆ ئوەی ویستت، پبكی باشت ھندروستییتزوو زوو ھوای ژوورەكت بگۆڕی، بۆ ئو ھواگۆرینش دەبت ناوە ناوە یان دەرگاو پنجرەكان بكیتوە، یان خۆت ر ھاتنگئ ئاســـایی دەرەوە، بۆی بیتدەرەوەكت ھـــر بۆ ھوا گۆڕین بت، دواتـــر بچیتوە ژوورێ، ئوە گووتمان ئگر ئـــو بھـــارە نبووایـــ زەالمی وامان ھی، مبســـتم لـــ زەالمی الی خۆمان، نك زەالمـــی رۆژھتی بدە قڕنی دیكش ندەگیشـــت پرلمان، كچـــی ئحی بـــرا بب بھـــار دتو دەچـــت، ھـــر ئوەندەمزانـــی گوتیان ئح ھاتوەو ل مڕاسیمیكی پ شكۆدا بخرھاتنوەیكـــی گـــرم كـــرا، بم دیارە بخرھاتنوەكی چور نبووە، ندەرێ، چونكوە وڕایرزوو گھ بۆیبڕاستی عیبكی گك گورەی لو بھـــارە چورەدا پیاو بدەســـتی بتاڵ

ئوسرو ئمسر بكات. ،وقیفـــش مكلســـر مگـــخـــۆ ئ ئوە لو ســـردەمی عولمـــو دونیا گۆڕاندا موقیفیش ھروا ب ھیشـــكی نابت، ھردەبت تۆزك چور بكرت، لوەتـــی تگیشـــتووم نمزانیوە ھیچ شتك ب ھیشكی بچت ناوێ، ئگرنا، ئـــوە مـــ ب بـــش لۆ ماـــی خوای ناكات، ئحی برا لۆ بیكات، ئو دۆنا، ئـــو دۆ، ئو گردەنا، ئـــو گردە، ئو وركردنو چھارە، جا ئوبھارەنا، ئب ،و باداری باش نییشر لۆ پشـــت ئھلـــۆ زمانیش باشـــ، ھـــر تۆزەكی دەم چوركـــ زمانی ب كیفی تۆ دەگڕت، بـــم چوركردنكی باش، چونك ھر چوارتی لببت وەك خۆی لدتوەو زمانـــی تیتیلو بیبیلـــی دەكات و باش ناگڕـــت و ئمـــو بعســـی لـــ وەك موومان بكاتھ ت، دوورنییدك لی

قوربانی یك الق كورسی شكای.

ئاراستی سیم

سمكۆ عبدولكریمسمكۆ عبدولكریم

smkobsat@yahoo.com

ئینسكلۆپیدیای ھولر "ئربیل" ب ژمارە

ــل" ــی ــرب ــر "ئ ــ ــول ئــیــنــســكــلــۆپــیــدیــای ھ:كھاتووە، لپ

- ١٠ برگ.- ١٨ بش.

- ٢٣٠٠ دان چاپكراوە..ڕەی٥٢٢٤ الپ -

.دایتی ت٧٠٠ باب زیاتر ل -.بوون ی باندامی لیژنس ئ٥ ك -

- ١٣ كس وەكو لیژنی ھونری كاریان كردووە.

- ٢٠٠ دانـــ لـــ دەزگای بدرخانـــ بـــۆ فرۆشتن.

- ١١٥ دان لیژنی با وەریانگرتووە- تنیـــا ١٨٥ ھـــزار دۆالری تچـــووە، لچاپخانـــی گریـــن گالۆری لـــ لوبنان

بپی گربست چاپكراوە.- ل ٢٠٠٥/١٢/٢٥ دەســـت بكاركراوە و

ل ٢٠٠٩/٩/٢٥ تواو بووە.- زیاتـــر لـــ ٦٠٠ نووســـر بابتیان تدا

نووسیوە.- ژمارەی سپاردنی "١٨٣٢"ی كتبخانی

گشتی وەرگرتووە.- نرخی ١٥٠ ھزار دینارە.

،كی (٢٣) كیلۆگرامیر دانشـــی ھك - ٥٢٩٠٠ دەكاتـــ ســـرجمی كشـــی

كیلۆگرام، وات نزیكی ٥٣ تن.ل كۆگاكانی سلمانی دانراوە.

- نزیكی ٣٠٠ نووســـر پاداشـــتیان بۆ نووسینكانیان وەرنگرتووە.

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

20

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

درخان دەردەچڵ بگل ریی گشتییكی ھونوكراوەیببسرپرشتی: مسعودی مال ھمزەmasoud.press@yahoo.com

ژمارە ٤٥ - ١٣٥ - دووشمم ٢٠١٠/٢/٢٢ی زایینی

نونرایتی ھونری كوردی و ئرككی مژوویی

كاركی یكجار قوڕســـ ھر تاكك كسك یا كۆمك وەكو نونری چینكی دیاریكراو ھبژـــرێ، بـــ تایبتیش لو كوردســـتانی خۆمان، ك دەزانین بشی ھرەزۆری شتكان لسر بنمای برادەرایتی و میزاجی شخسی

و كۆمك شتی دیك بڕوە دەچن.ئـــوەی لـــرەدا گرەكم باســـی گشـــت یا ســـردانی ھونرمندانی كـــوردە بۆ وتانی دەرەوە و نمایشـــكردنی كارەكانیـــان وەكـــو برھمكـــی كـــوردی، بـــر لھـــر شـــتك قوایر ھك ھوای من نب م بوێ بدەمبگـــرە ھمـــوو ھونرمندك مافـــی خۆیتی سان گشتی وتانی دەرەوە بكا، وەل ئو

گشت چۆن و بۆچی دەكا؟ھموومان دەزانین لـــدوای پرۆژەی ئازادی ی دواییدا بند ساو چگشتی و ل راق بعتایبتی وتانی ئوروپی و ب تایبتی سوید و ئمانیـــا و فڕەنســـا خریكـــن دەیانـــوێ كاری ھاوبشـــی كلتـــووری و ھونـــری و ئدەبـــی ھاوبش لگڵ كـــورد دەكن، بم و كارانی بوانـــن ئك وەیئ پرســـیارەك

ھدەستن و جبجی دەكن. ئوەی لو كورتـــ وتارەدا دەموێ ئاماژەی پ بدەم گشتی ھونری تیپی شانۆی ساالرو د ســـاالرە، كحمش و ئالن دەرورســـئئوان بۆ نمایشكردنی شـــانۆگری پاسوان چوونت وتی سوید و لسر داوەتی فرمی رییو شانۆگتیپی شانۆی نیشتمانی سویدی ئل ٩ شاری سویدی و بژرنووسی سویدی

نمایشكراوە.نونرایتی كردنی شـــانۆی كوردی لالین تیپكوە بر لھموو شتك ئرككی یكجار گـــورەی مژوویی، لبرئوەی تۆ نونری كۆمك تیپ و شانۆكاری كوردی، ك ئوان ھریكـــو بجۆر و ســـتایلك كاری خۆیان دەكـــن، ئوجا تۆ چـــۆن دەتوانی تعبیر لو

كارە بكی.ل سرەتای گشتكی تیپی شانۆی ساالردا زۆر بتـــرس بـــووم، لـــوەی تیپـــی شـــانۆی نیشـــتمانی سویدی تیپكی شـــانۆیی كوردی داوەت كردووە و ئو تیپ لرگای نمایشـــی ركو ئوە چۆن دەتوانـــن ئكرییشـــانۆگمژووییـــ راپڕنن و بتوانـــن ببن نونری شانۆی كوردی لوێ، ھر بۆیش بردەوام بـــدوای ھواـــی ئـــو كارەوە بـــووم، بم كاتـــك لرـــگای ماپڕەكانـــی ئینترنت و یاندنی تیپی شانۆی ســـاالرەوە زانیم كراگئو شـــانۆگریی چندە بۆت جگای بایخی سویدییكان، بڕاددەیك ك ل رۆژنام ناسراو و بناوبانگكانی سوید ب قبارەیكی گورە بایخی پدرا زۆر دخۆش بووم، ب پویستی دەزانم لرگای ئو وتارەوە دەستخۆشـــی و پیرۆزبایـــی لھـــردوو ھونرمندان ئحمد م، كــــــش بكـــالن دەرورســـســـاالر و ئبڕاســـتی توانیان نونركی باشـــی شانۆی موەی ئرئـــبوروپا، لئ كـــوردی بن لـــ ری دیكندان شـــانۆگچ شـــتر بینیومانـــپداوەتـــی ئوروپـــا كـــراون و لـــوێ نمایـــش كراون، كچی ئـــو بایخیان پ ندراوە و بگرە ھندكیان ھر بینری غیرە كوردیش نیانبینیوە، چ جای ئوەی بزمانی ســـویدی

دەقی شانۆگرییك نمایش بكرێ.

پرۆفیشناڵ

مسعودی مال ھمزە

انو دابكاركردن، ئ اوی لكی زۆرە دابماوەی *زۆرە بۆ؟

و ماوە زۆرە ككردنم لھـــۆكاری ئیش ن -ل "٢٠٠١"ەوە دوا شـــانۆگری ك نمایشـــم كرد دەرگا داخراوەكانی جان پۆل ســـارتر بـــوو، ھۆكاری دابانم زۆرن، ل ســـرووی ھر ھموویان ئم ك ئو شانۆگرییمان ئامادەكرد "دەرگا داخراوەكان" ئوكات لسر بودجی تیپی ھونـــری ھولر بوو، لوێ ریی٣٠٠٠ دینارمان دانا تا بتوانین شـــانۆگ كرییی شانۆگین، یانی بودجنمایش بك٣٠٠٠ دینار بـــوو، داوای ھۆم كرد ئوكات برادەران چوون دەســـتی كارگی چوون تـــا ھۆڵ بگرن،، چوونـــ الی بڕوەببری گشتی رۆشـــنبیری و ھونری ئوكات، ئو داوای كری ھۆی كردبـــوو، ئوجارە خۆم ب تنیا چووموە قسم لگی كرد دیسان داوای كری ھۆی كرد، كریك رۆژی ٧٥٠ دیناری ئـــوكات بوو، من دەمویســـت دوو رۆژ نمایشی بكم، گوتم باش كاك من لو كارە پاداشتی ئكتر نادەم و نانخواردن و ھمـــوو خرجییكانمان كـــم دەكینوە و ی ھۆڵ، چونككر دەدەم ١٥٠٠ دینارەكـــمـــن لســـر جوگرافیای تختی شـــانۆی ھۆی رۆشنبیری ئیشم كردبوو، ك برزە و ،دایو دوو دەرگای ت یكی باشی ھزایفگوتـــی باش، گوتم دوو رۆژیشـــم دەوێ بۆ دانانی رووناكی، گوتی ئویش ١٥٠٠ دینارم دەوێ، كوات ٣٠٠٠ دینارم بدێ، یانی زۆر ســـیر بوو، پكنینم دەھات و نشمدەزانی كھی تیپ و ئیشئ گوتم باش چی بوو، ئتۆ مۆتت داوەت، یان ئیشی بڕوەبرایتی و وەزارەتی رۆشـــنبیریی، ٣٠٠٠ دیناریشت بداتـــ یانی چ، ئی ئم بچی ئیش بكین،

.كئیش م یفی خۆتگوتی ك* باشـــ دوای دەرگا داخراوەكان ئو وەستان زۆرە

بۆ؟- ئوە ماوەیكی زۆر منی كوشت، ئو زۆر زۆر دووركوتنوەیـــش وایكرد ماوەیك بوو ئیتر كاك ناســـر حسن داوای لكردم ك ل درامای ممی ئاالن ببم یاریدەدەری دەرھنـــری، ماوەیكـــی زۆر لگی بووم ئویـــش ل ناوەڕاســـتی ئیشـــك نمتوانی لگـــی بـــردەوام بـــم، دوایـــی لـــ كنای كوردستان تیڤی داوایان كرد وەكو كارمند لوێ ئیش بكم چووم ئوێ، تلفزیۆنیش وەی من لھـــۆكاری دووەم بـــوو، یانی ئـــحكومت و لـــ وەزارەتی ئوكات نك ھی ئستا ك ٨ ساڵ پش ئستای تووڕەبووم، م كم، بمن ھ تووڕەب شانۆكار ناب ،یكی دیكوە شتستیان بریندار كردی ئھكـــ شـــانۆكار تـــووڕەش ب ناب ل شـــانۆ تووڕەبـــ، بم ھۆكار ھی كـــ تۆ دوور دەخاتـــوە، ئویش بۆ نموونـــ ئو بریندار كردن الی ئو برادەرە بڕوەبری گشتی، فزیۆن بوو، كلت ڵ ھۆكاری دووەم كگلمن كوتم ناو تلفزیۆن گروپكمان لوێ دروست كرد ئو گروپ ئیشی زۆر باشمان بۆ تلفزیۆن كرد، ھستم كرد خیای منی برەو تلفزیۆن برد، ئو رۆیشـــتن لوێ ك كۆمك ئیشی جوانمان كرد بووە ھۆی ئـــوەی ك ئو ھمـــ ھونرییی ل ناخی مندا ھبوو لوێ تواوی بكم، ب ئاسانترو بـــ رزەوە، بـــوەی ك من بـــم نن نا، كواتا من لرە دەتوانم ھموو ئیشكی خۆم بكـــم، ئوەبوو ولیكرد مـــن ل نخرەكی ئـــوان كـــ ھۆیـــان ندامـــ دەرگایكـــی گورەو گـــران و دەزگایكی گورەو گرانم بـــۆ كرایـــوە و كۆمـــك برادەری باشـــی تلفزیۆن ئم گروپكمان دروســـت كرد و یك دنیا ئیشمان لوێ كرد و لدواجاریش وەكـــو دەرھنـــر كاری كلیپم كـــرد، وەكو برنامكان برنامی ھونری و سیاسی و رۆشنبیری و ھموو ئوان كاری رووناكی می ئو پانۆڕامایانو سیناریۆنووس بۆ ئئیشمان لسری دەكرد، لدوا كاریشدا دوو ردوو كورتھ نا، كمھرھفیلمم ب كورتفیلم زۆر ســـركوتوو بوون، ئوە قســـی

دیار دەخا كب وانكان ئنجامئ من نییدەمژمـــر یازدە ل ژیانـــی خۆم یكمجارم بوو كاری كورتفیلم بكم لنو فستیڤاكی گـــورەدا بشـــدار بووم، لگـــڵ فیلمی ئاو ك ل كۆمك فســـتیڤای جیھانی گورەدا بشـــداربوو، ئـــوە ئـــو ھۆكارانـــ بـــوون وایانكرد مـــن دووركوموە، بم كۆلیژی

ھونر جاركی دیك منی گڕاندەوە.* دوای ئو ھست بریندار كردنی ك خۆت باسی دەكی، چۆن بیارتدا ئوجارەیان لرگای خوندن و بوانامـــی ئكادیمییـــوە بیتوە نـــاو ناوەندە

ھونرییك؟- كاتـــك ك كۆلیژ كرایوە ھموو مرۆڤك ربوونـــو فئـــ ،ربـــزدەكا زیاتـــر فحـــواتلدەكا ئیشـــی بۆ بكی، ك بشـــی شانۆ كرایوە ل كۆلیژی ھونرەجوانكان، بم ٣٠ نیان لمی توانئ كیان دانا كیاسایســـاڵ تپڕب وەرناگیرن، من لوان بووم ل ٣٠ ساڵ زیاتر بووم، نمتوانی بچم تقدیم بكـــن، كۆمك برادەری ئمـــ وەرگیران، پـــاش ئـــوە ئیستســـنائك دروســـت بـــوو لبرئوەی یكم سای بوو، ئو قۆناغی تمنیـــان البرد، بم من ئـــاگادار نبووم، ئوەبوو كاك كرمانج مستفا شانۆگرییكی دەرھنا لھۆی گل ئو وەخت دكتۆر ئازاد حمشـــریف جگـــری عمادە بـــوو لناو كۆلیژ، ل نمایشـــك یكترمان بینی، گوتی بـــۆ نایی كۆلیـــژ، گوتم ئاخر ئو بشـــی تمن شمولی من ناكا، گوتی ئو بشمان البردووە، زۆر سوپاسی دەكم ك ئاگاداری كردموە، سوپاسی كاك كرمانجیش دەكم كـــ زۆر ھانیـــدام بچـــم، لبرئـــوەی مـــن بیارم نبـــوو بچم، چونك دەترســـام ئو رەنگ وە، چونكتـــبۆمن زیندوو ب شـــب چونك ،و شـــتانشـــانس بم ل ك بندھبرینداربوونكی دیك بۆمن شتكی قوڕستر دەبوو، ئیتر ئوەبوو چووین تقدیممان كرد

و وەرگیراین.* دوای ئوەی لھردوو كورت فیلمدا سركوتنت بدەســـتھناوە، كچی دەبینیـــن ل كورت فیلمیش داباوی، تۆ دەتوێ ل ماوەی زۆردا كارك بكی و ئامانجی خۆت بپكی یان بۆ ئوەش ھۆكار ھبووە؟

- بـــالی منـــوە ئیشـــكردنی زۆر خلـــل دروســـت دەكا، منیش دەموێ ســـتایلكی خـــۆم وەرگـــرم لـــ دروســـتكردنی فیلـــم، ســـتایلك رەنگ تایبت نبـــ بمن، بم رەنگ لناو كوردیش نچن سری، ئویش ئو ستایلی ك عیبی، عیب لناو كورد بتایبتـــی برامبـــر جســـتی ئافرەت و جســـتی پیاو من ئوەم كردۆت ستایلك، ئو وشـــیی عیبم لھردوو فیلمكم ھیـــ، لھردوو فیلمك بـــاوەش پیاكردن ،یـــوەش ھو ماچكـــردن و رووت كردنـــرووتكردنـــوە ئوە ناـــم رووت ب، بم لناو كورد تا ئستا من ل فیلمكان نمدیوە ئگر ھشـــبووب داوای لبووردن دەكم ك نمدیوە، ئو ئیش كردنش كاتی دەوێ، دەب ل شـــونك ئیشی تدا بكی ك لت

وەرگرن.* وای ئوەی دەی تلفزیۆن خزمتی كردووم، بـــم پتوای تلفزیۆن لبر بردنی زۆری كات

لت تۆی كوشتووە؟ لـــ كـــ لـــوەی دەكـــم سوپاســـیان -دەوامیش ھاوكاریم دەكن، بم ل شـــانۆ دووركوتوومتـــوە، لبرئـــوەی ئـــوە زۆرەی مـــاوە ئـــو ئاشـــكرایو و روون لـــ شـــانۆ دوور نكـــردووە ئیشـــم مـــن كوتوومتوە، بم ل مسلی خوندن و خوندنـــوەی تایبتی خـــۆم و كۆمك شتی دیك من سوپاسی ئو ئیدارەی دەكم ك تا ئســـتا وەكو غیابدان رۆژك لرۆژان غایب ندراوم، ھرچندە من زۆر ئیلتیزامم م ئیدارەككـــردووە، بـــن كـــدەوام بـــ ،دەب شـــندە كرچڵ من باشـــن، ھگلمن ٨-٩ سا لو دەزگای ئیش دەكم بی نی ئیشكال ھر دروست دەب، بم لو رووەوە من ممنوونیانم ك ھاوكاری منیان

كردووە.

* دوای ئو ھموو ساڵ كاركردن چۆن بوو ئمساڵ بیارتدا وەكو مامۆستایكی وانبژ ل پیمانگای

ھونرەجوانكانی ھولر وانبیوە؟- مـــن ســـای پاریـــش ٢٠٠٧-٢٠٠٨ داوایان كـــردم بچـــم وەكـــو موحـــازەرە بچـــم كلپنجشـــممان ئۆفم و بچم ل بۆشاییكانی خۆمی ناو كۆلیژ لـــ پیمانگا وان بموە، ئویـــش لبرنبوونـــی مامۆســـتای لناو ،یـــكادیـــر ھ ویســـتیان بـــیمانـــگا و پپسوپاســـیان دەكم ك منیـــان ھبژاردبوو، ئـــوەش ھۆكاركـــی دیكـــ بـــوو كـــ مـــن بگڕموە، ھۆكاری ســـرەكیش مامۆستا محمد جمیل ویوسف عوسمان و مامۆستا دارا و مامۆســـتا تاریق بوون، ك ب تایبتی یوســـف و حم جمیل زیاتـــر ھویاندا و قسیان لگڵ كردم ك بچموە ئوێ، ئیتر ئو چوار ناوەی باســـم كرد ئیشـــی خۆیان لگـــم كرد تا بچموە، بـــم ركنكوت لبر كۆمك شـــت، ئوساڵ چووموەو ،پاریـــش بچوومای ـــم خۆزگـــســـتا دەئچونكـــ یكم كاتی ندەگرتـــم، دووەمیش وەیھـــی ئ داینـــدكاری تـــك خوكۆمخزمتی بكی، مسلی موحازەرەو پارە چونك ك نییوە شتالی منب كوەرگرتنئســـن شـــتكیش وەرناگرم، بـــم ئو

خوندكاران ھی ئوەن خزمتیان بكی.* جگ لو دابانی تۆ لو ماوەیی دواییدا دەبینین ھریك ل محمد جمیل و سدیق حوسنیش دابان وە، بی قۆســـتراغو فك ئككاركردن و خلبـــوای تۆ ئو دابانی ئوە ب ســـودف بووە یان

برنام بۆ داڕژراو بوووە؟ وە، چونكمی بدەمناتوانم وە كپرسیار -ھر ل ھولر وانیی، وەرە سیری سلمانی بكـــ، گوتینكی زۆر ھبوو ھمووی نما، مھدی حســـن چـــووە ئوێ، مســـعود ،كـــی دیكدھۆك چـــووە الی ـــك لـــعارفرزم بۆ كۆڕی شـــانۆی با ھی، ئگر لم تـــووڕە نبن ئوانیش ســـاردن، ك من ئو ناوان دنم داوای لبووردن ل كســـكانی دیكـــ دەكـــم ك ئیـــش دەكن، بـــم من رۆژـــك ل رۆژك ئیشـــی ئوانـــم بینیوە ك شـــانۆ بووە، ل ئاستكی زۆر باش ئیش كـــراوە، من ئـــو دابان بۆ كۆمك شـــت دەگڕنمـــوە، یك دروســـتبوونی كنای دیكـــ بب كادیر، ك كناـــی تلفزیۆن و سینمای، ھست دەكی ئوێ بتا و تۆ دەچی پی دەكیوە، ئستا كۆمك كادیر دروست بووە، رزم بۆیان ھی بم ئوە نیی تۆ بی فالن كـــس لوێ فرمانبرە، ،یرەی ھرمانبوەندە فئ رمانگفالن فیان فالن فرمانگ ئوەندە ســـینماكارەی ھی، سینماكار نین، بڕوەبرایتی شانۆ ئوەندە فرمانبرەی ھی یانی شانۆكاری ھی، ئوان فرمانبرن شانۆكار نین، رزم وێ بریندار بن و بنام یموویان ھبۆ ھشـــتكیش لمنی وەرگرن، بم فرمانبر فرمانبـــرە، حكومـــت دایناوە بـــۆ ئوەی وەزیفـــی خۆی بـــكا، ئیتر ئو بۆشـــاییی كناـــ نوـــكان ك لنـــاو كورد دروســـت بـــوو، شـــانۆكارەكانی برد، لوانـــ مھدی

حسنیشی برد.* بنیازی لمسادا وەكو ھونرمندك بتبینینوە ك كندنكاروەكـــو وەكـــو خوی، نكاردەكـــ كـــشانۆگری حشـــارگت نمایش كرد، دەكرێ بزانین

كاری نوت چیی؟ توانم قسو پرســـیارەدا نڵ ئگل رەنگ -بكم، چونك گرووم پ گریان، لبرئوەی ان چی دەكا، یانی كھدی پاش ٨ ساڵ دابمدەم فرمســـك بۆ ئوەم ك دەب مھدی گۆڕاب، ئـــو گۆڕان ل شـــالیر دەبینموە، شـــالیری شكســـپیر ك ٣ ســـاڵ پش ئستا خوندموە و ئیشـــم لسری كرد، ٢ ساڵ پش ئســـتا دیسان ئیشم لســـر كردەوە، پـــار دیســـانوە دەقكـــی دیكم لســـری دروستكرد، یانی لماوەی ئو ھموو سای ك باســـی دەكم ٣ دەق گۆڕاوە، ممنوونم م، چونكدا بكبووە ئیشی تت ندەرف كچند بمنموە دنیام ك ئیشك روئیایكی دیكـــ وەردەگرێ، ئیتـــر لدواجار ھیوادارم رۆژی جیھانی شانۆ ك٣/٢٧ یان ل بتوانم ل كچ رۆژ ی بـــۆی دەكرێ لڤارنو كئنازانم، بم ھیوادارم لو كرنڤا بتوانم شالیری شكسپیر ل ھولر پشكش بكم.* رەوتی ئمۆی شـــانۆ لـــ ھولر چۆن دەبینی، چنـــدە لگـــڵ ئـــوەی كـــ دەگوتـــرێ لـــرووی چندایتیوە ھولر پر چاالكیی، بم لرووی چۆنایتییوە كارەكان بو شوەی نین، قسی تۆ

لسر ئو باس چیی؟- بدنیاییوە لوەدا لگتم، كۆمك نمایشی شـــانۆیی دەبینـــی، بم ئوەی من ئســـتا دەیبینم و ك دەم ئگر ئو خوندكارانی ل پیمانگا دەخونن ئگر ھاوكاریان بكی دنیـــام شـــانۆكاریان لدەردەچ، ھســـت دەكـــم خۆیـــان كمتـــر ھـــاوكاری خۆیان ،یك ھموە ھڕووی پراكتیكیین، لدەك ،موە كندنزەریات خورووی نم لـــبتـــۆ ك خوندنـــوەت نبـــوو، خوندنوەت

بـــۆ ئو دەقـــ ناب ك چنـــد جارك پش و دەقتی ئتایب دا كراوە، بـــتۆ ئیشـــی تكۆنانی ك ھی، بۆ نموون ئگر ل ملی دەریای چیخۆف ئیش بكین، چند جارك ئیشـــی تدا كراوە و ئگر من كسك نبم خوندنوەیكی تازەی بۆ بكم و ھوكی جـــدی و خاكی جـــدی لناو ملـــی دەریا بووروژنم كواتا ئوەی پش من زۆر لمن ،یتی ھندایرووی چل باشتر بوو، راستكواتا ل چۆنایتییك ئوەی پش من لمن

باشتر بوو. كواتا ئم بپاش كوتووین.* كواتـــا چنـــدە ھـــوڵ دەدەی ل شـــالیردا ئو

جیاوازیی چۆنایتیی جبج بكی؟.كی زۆرە بترسب -

* بۆچی ب ترســـوە، گومانت ل تواناكانی خۆت ھی؟

،یـــم گومانم ھوە ناتوانـــم بنیاییـــدب -ئگر گومانیشـــم نب كواتا من ئینســـان نیم، دەب گومانم ھب بۆ ئوەی پرســـیار ،كانم بۆ دروست بمو وە دروســـت بكاتـــك گومان دەكم بدوای چارەســـری ئو گومانان دەگڕم، بم لھز دیســـان و وەرگرەی كئایا ئ ،بـــگومانم ھ دەبجاران دەھات نمایشكی شانۆیی منی دەبینی كانگومان ك لوە یـــوە ماوە؟ یانی ئئـــك تۆ بتوانی ســـركوتن بدەســـت بنی، ئو نووســـرەی ك جاران لسر ئیشكی مھدی حسن دەینووســـی، ماوە؟ دنیام مـــاوە بم ئو ســـلیقیی ماوە، ھیچیان ی ماوە كیلیقو ســـم ئمردوون، بن كوە گومانوەی جارانی بۆ بكا، ئندنخول گومانكان، ئگرنا من بھمان تواناوە دم، جگ لھمان توانا، دەب ب توانایكی زۆر جیاوازترەوە بم، چونك ئوە ھشـــت ســـا جم ھشـــتووە، ئگر ئســـتا وەكو وەی دەبرئبل وە، نابم٢٠٠١ ئیش بك

زیاتر ئیش بكم.* كـــ بـــاس ل قیرانی شـــانۆ دەكرێ، بشـــك دەق كاركردن لـــ یانوایـــنـــدان پرمھون لـــ ر لوەی بینوتنكان ھـــۆكارن بۆ دووركجیھانیی ندە لی و چو رایـــڵ ئگندە لشـــانۆ، تـــۆ چشـــالیر ھوتداوە وەرگری كورد خۆی لناو شـــالیر

ببینتوە؟ م، كو رایانـــی ئـــوانچـــك پمـــن ر -كۆمك برادەر ب سقتی دەیدەن، ئگر نـــوەی پش ئم ل دەقكانی شكســـپیر و جیھانییـــكان زیاتر ئیشـــیان كردبا، شـــانۆ بۆ ئـــو بینرەی كـــ پشـــكش دەكرا تام و چژكـــی دیكـــی دەبـــوو، بـــم نوەی پش ئمـــ ئگر پاســـاوكیان بۆ بینینوە لـــرووی سیاســـییوە ھویانـــداوە دەقی دەكرا دەقم نن، بش بكشككوردی پجیھانییكان فرامۆش بكن، ئســـتا ك من نموون تۆ ب وە كم با شـــالیر وەرگریندھناتوە، كاتك ك شالیر ل یكم دیمنی ٣ و دەیكات نـــو دەیدڕ نـــد كخشـــنپارچ و بســـر ٣ كچكی خۆی دابشی دەكا، ئایـــا وتی تۆ دابـــش نكراوە، ئوە ئگر ب نموونیكـــی زۆر بچووك لگڵ بینركی زۆر ســـادەو ســـاكار قس بكین، ئـــوە نموونیكـــی زۆر جوان ك شـــالیر رم خۆم لم من چۆن بوبـــ ،من نزیكلشالیر بدەم، ورانك گرنگ، كۆمك شت دەگووترا، بۆ نموون كۆمك قســـم گوێ ل بووە كـــ دەیانگووت مھدی حســـن ئیش ل سامول بیكت دەكا عبسیت بو دەكاتوە، ئوە شمولی كۆمگای ئم ناكا، باش چند فالدیمر ل كوردستان ھی، من ب ھزاران فالدیمر ل كوردســـتان دەبینم، ،چاوەڕوانی گۆدۆی س دەبینی كند كـــچب ھزاران، كواتا بۆچی شـــمولی تۆ ناكا، بم وشیاری رۆشنبیری تۆ تحمولی ئو

دەق ناكا.* بـــ بوای تـــۆ ھۆكاری چیی ك ل كوردســـتان شانۆیی ری زیاترە لگشتی شانۆی كۆمیدی بینبجدییكان، پتوای ئو نارۆشنبیرییی تاكی كورد

ك باست كرد ھۆكارە؟- ل وەمی پرســـیارەكانی پشـــوو باســـی ئو نارۆشنبیرییم كرد، نیوەی ھۆكارەكی ویســـتی بمرۆڤ پ ی دیكنیوەك ،وەیئ ویســـتش پو نمایشـــانئ ،وەیســـانحھب، تۆ ل كۆمگایكی جۆرەھا كســـت ھی، كۆمك چینی جیاواز ل روی فكرەوە تیدا دەژی، لھموو جۆرك، كاتك تۆ ھر شـــتی جدی بدەی قوڕســـ لـــت وەرگرێ، كواتا نفســـك ھب باشـــ بـــۆ ئوەی ئویش بحســـتوە ب نمایشكی كۆمیدیا، بم چ كۆمیدیایك؟ ئوە پرســـیارك الی منیش دروســـت بـــووە، كواتا تـــۆ بینری شـــانۆی جدیت ھی، بینرت ھی شانۆی كۆمیدی دەوێ، بینرت ھی شانۆی ناوێ، كۆمـــك تیپ ل ھولـــر ھی ھریكی بجۆرـــك ئیش دەكا، كواتا ئو بینرانی دـــن و الی ئو دەگیرســـنوە بـــۆ ئوەی ئیسراحتك بدەن خۆیان، ناكرێ من رگر ویستپ ،بھ و كۆمیدیایئ م ناببم و ب

.بھ

ھونرمندی شـــانۆكار مھدی حســـن دوای ماوەیكی زۆر دابان لكاری ھونری ل ئســـتادا خریكـــ دتوە ناو دنیای كاركردن و شـــانۆگری حشـــارگی وەكو كارنامـــی دەرچوونی خۆی نمایشـــكرد، ئو زیاتر ل ٩ ســـاڵ بوو لـــ كاركردن دابابوو، دەربـــارەی ھۆكاری ئوە و چند

پرسكی دیك دواندمان...ئا: ھونری بدرخان

مھدی حسن نھن ٩ ساڵ نرو شانۆ دەدركھون انی لداب

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

ایی ز

٢٠١٠

/٢/٢

٢ تی

وبا)ش

١٣٥)

رە ژما

دیور

ك٢ی

٧٠٩

یم

ەشر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

21

بڕوەبرایتی بڕوەبرایتی سینمای ھولر شـــاخوان ئیدریس ل دیمانیكی تروتسلی بدرخاندا باس ل چاالكی و كموكوڕییكانی بڕوەبرایتی سینمای ھولر و فســـتیڤای داربـــڕووی زین

دەكا..

ئا: ھونری بدرخان* دەكرێ بزانین ختكانی فستیڤای

داربڕووی زین چین؟ مـــی خۆمـــان ئســـتیڤاو فلـــ -ستانداردی ئوروپیمان بكارھناوە بۆ ســـازدانی فستیڤاك، جا نازانم ین، لك راستین یان ھتا چ ئاست ،شمان دەب٣ ب مئ كســـتیڤاف و كورتبـــۆ ئـــ كمان دەبـــشـــبفیلمانی خۆمان برھممان ھناوە، پشـــبكیكمان دەبـــ و ختك نھـــا بۆ باشـــترین كورتدەدەیـــن تفیلم، بشـــی دووەممان بۆ باشترین ش دەبوە ھاوبئـــ ك ،نتدیكۆم ل ی كـــنتانـــو دیكۆمڵ ئـــگـــلدەرەوەی برھمھنانـــی خۆمانـــن، بشكی دیكمان دەب ئویش پی دەن فیلمی دەرەكی یان ئو فیلمی ئم بودجمان بۆی نداوە، ئمش دەبت پشبكیك و تنھا یك فیلم

خـــت وەردەگرێ، ئـــو فیلمانش ســـلمانی، ھولـــر، لـــ دەكـــرێ دھـــۆك، ئران، ئمانیـــا، ئوروپا یا ھر شـــونكی دیك برھم ھاتبن، ئم نونرمان ھی ل ئوســـترالیاو ئوروپـــاو توركیاو ئمریكا و ئران ئســـتا ئـــوان خریكـــن فیلمـــكان

كۆدەكنوە. ،ھۆویستی بستیڤاڵ پسازكردنی ف *

بۆ ئو كشی چیتان كردووە؟- كشـــی نبوونی ھۆڵ كشیكی ،می كوردستانرورەی ھرە گھشـــاری بـــ نییـــ تایبـــت تنیـــا ھولر، وابزانم ئســـتا ل ســـلمانی ھۆـــی ســـینمایی كراوەتـــوە، بـــۆ نمایشكردنی فیلمكانی خۆمان یاخود بۆ سازدانی فســـتیڤاك ئم ھیچ بوە ننھا ئـــت كمـــان نییـــگایرلھۆـــی میدیا یان پشـــوا یان گل نمایشی فیلمكان بكین و بكاریان بنین، خۆشت دەزانی دروستكردنی ھۆی ســـینما برۆژك و دوو رۆژ و دەبكی حكومییارب مئ نابحكومت خۆی سرپرشتی بكا، من و بڕوەبرایتی سینمای ھولر یكـــم كســـن كـــ حزدەكیـــن و زۆریش جخـــت دەكینوە ك ھۆڵ

دروست بكرێ.* بشـــوەیكی فرمی ھیچ داواكاری یان پرۆژەیكتان پشكشی حكومت كردوە بۆ دروستكردنی ھۆڵ، یان ئوە تنھا قسیو

بس؟كـــردووە و پشكشـــمان ـــب -وەمیشـــی ھبـــووە، بـــم وەكـــو بودجـــو شـــتان ئـــم دەزانـــن كارمندی تایبتیان دەوێ، بۆی كات

دەخاینی.* لو فســـتیڤادا فیلمی درژ یا بندی

سینمایی بشدار دەب یان نا؟- نخر بشـــدار ناب، لبرئوەی فســـتیڤاكی ئمـــ ھـــر بناوی تـــۆ ،فیلمـــ كورتـــ فســـتیڤای وە لیتنمایشـــكردنی فیلم جیادەكفستیڤاڵ، فســـتیڤاڵ بۆ جۆرە فۆڕم یـــا خســـتكی تایبـــت دروســـت دەكرێ، تۆ دەتوانی فســـتیڤاڵ بكی بـــۆ فیلـــم، كـــ تـــۆ فســـتیڤات كرد بناوی فیلمـــی درژ دەب خت و ،بـــژ ھش بۆ فیلمی دركشـــبپدەتوانی تۆ ل فســـتیڤاكی خۆتدا و لـــ پراوـــز ھندك فیلمی بندی ئـــوە بكـــی، نمایـــش ســـینمایی می ئكســـتیڤام فب ،ئاســـاییدەب زیاتر بۆ كورت فیلم ب، برای

ئم ئو جۆرە فســـتیڤا باشـــترە، تد ی كـــكـــكوەی خرئـــبلنـــاو ھۆك ئاشـــناب ب شـــوازی كورتفیلـــم، بداخـــوە تـــا ئســـتا خكـــی ئم زۆر بھـــ ل بابتی كورتفیلم گیشتوون، یانی وادەزانن دروستكردنی كورت فیلمك لڕووی ھونرییـــوە ئاســـانترە لـــ فیلمكی بند، لراســـتیدا وانیی، قوڕســـترە، لبرئـــوەی تۆ لـــ ماوەیكی كم دەبـــ شـــتكی زۆر بـــی، ھـــر بۆ بگش ئستا عباسی كیارۆستمی دەـــ بۆمن دروســـتكردنی فیلمكی كـــورت زۆر ســـختترە لـــ فیلمكی

بند.* تۆ دەی تنیا باشـــترین فیلم خت دەكین، ئی بۆ بشكانی دیك چی دەكن

ھیچ ختك دانانن؟ھیـــچ بنیازنیـــن مـــئ نخـــر -لبرئـــوەی دابنیـــن، ختـــك ســـتانداردی فســـتیڤاكی لھیـــچ ،نیی و شـــتفیلم ئجیھانـــی كورتھۆیكش ئاسان، لبرئوەی ئوە كورت فیلم و رەبت ب نووســـر و دەرھنرەكـــی، دەب لماوەی ئو رەكنوانینی دەرھت فیلم كورتبزانـــی بۆ جیھـــان و ھونـــر، بم

ختی ونگر یا دەنگھگر یا ختی ھر شـــتكی دیك بـــت، ئوە زیاتر ل فیلمـــی بنددا خـــۆی دەدۆزتوە، تنانت ھندك فستیڤای جیھانی ھـــن و فیلمـــی درژیشـــن زۆربی ھرەزۆری ئـــو ختان فرامۆش دەكـــن، یانی بالیانوە گرنگ نام گرنـــگ نیی، بم زۆربوونی خت كاردانوەیكی ســـلبی دەب، ماقوڵ نیی ل فســـتیڤاك ك ١٤ برھمی تیـــا بشـــدارە، ١٠ خـــت بدەیت، یانی لو فستیڤادا كس بدەست بتای دەرناچـــ، روحی كبكش رەی كنـــو دەرھنـــی، ئـــناخولقبت پشبكیك و فیلمك دروست ،دایگ١٠ برادەری ل بكا و بزانـــبم ٨ خت ھی، ھیچ شتكی بۆ ر بزانگم ئب ،ننام ككبك١٤ كس و ١ خت دەدرێ ئویش بۆ باشترین كورت فیلم، ك تۆ دەی باشـــترین كار یانی ھموو شتكانی رەبت پوەی، راســـت ئم باشـــترین كورتفیلم بـــۆ دەرھنرەك دەڕوا بم مانای وای ھموو ســـتافكی دەستیان ھبووە ل سركوتنی ئم

.مرھب* بۆ لیژنی ھسنگاندن بنیازن سوود لـــ تواناكانی خكی خۆمان وەربگرن یان

لیژن ل دەرەوە دنن؟ مو ئوە زۆر ئاســـایینایشـــارم -تموحمـــان ھی كـــ دادوەرەكانمان لـــ دەرەوەی كوردســـتان بن، نك مـــكوردســـتان ئ وەی لـــرئـــبلو بـــاش توانـــای ،نییـــ توانامـــان پشـــكوتوومان ھیـــ، دەرھنری لھاتوومـــان ھیـــ، بـــم ھنانـــی لیژنیكی دادوەری ل دەرەوە زیاتر فستیڤاك ئكتیڤ دەكا، لبرئوەی ئـــو دادوەران جۆرك ل ب الینی دەب و توانینی ئوانیش جیاوازە ل توانینی خۆمان بۆ سازدانی فیلم، ك لر من بتوانم دادوەرگد ئشایدەرەوە بنم بتوان فۆڕم یا ستایلك ھبژرێ لـــ كورت فیلم، لخیاللی دەزانین ل مـــودا ئبژاردنـــی ئھفستیڤا ئوروپییكاندا چ شوازك پســـند دەكرێ، بـــم یك خایش ،بك ئامـــاژەی پـــ ویســـتپ یـــھدەب لیژنی دادوەرانیش ل ئاستی فیلمكاندا ب، بڕاســـتی گوناھ من بچم دادوەركی بتوانا بنم ك زۆر ئاسانو ئم پیوەندیمان ھی لگڵ ورە كگ لماكاری گناوی ســـین نیوە بئامادەباشـــی خۆیـــان دەرب

كوردستان و دادوەریشمان بۆ بكن بب برامبریش، ناوەكانیش نام بـــا نبت جۆرە موزایدەیك، بم ترسی من لوەی ئاستی فیلمكانمان شایســـتی ئـــوە نبـــ كـــ ئـــو برادەرانـــ بن دادوەریمان بۆ بكن، یانی گوناھـــ بۆ ئم ناوكی گورە بنین كوردستان و بیكین دادوەر، ،بن و ئاستكان لدواتریش فیلمبۆ مژووی ئوان و فستیڤاكش دادوەران ل لـــ م جگبـــ ،خراپـــبرناممـــان ھیـــ چنـــد میوانكی و دەكیـــن بانگھشـــت شـــرەف میوانداریان دەكین بۆ فستیڤاكو لكاتی خۆی ناوەكان ئاشكرا دەكین

و رایاندەگینین.* دەكرێ بزانین وادەو كاتی سازكردنی ئو

فستیڤا ل چ كاتك؟وادەی دیارنكردنـــی ھـــۆی -فســـتیڤاك بـــۆ ھندـــك ھـــۆكار دەگڕتـــوە ك ل دەســـتی مندا وێ لنامانـــ ممیـــان ئكی ،نییـــكوردستان فستیڤاكان ھموویان ل ك بـــن، بـــۆ نموونـــدوای یـــلـــماوەی رابردوو فستیڤای سلمانی كۆتایی ھات، ئوە ل ٢/١٠ فستیڤای سینمای دھۆك سازكرا، مانگی چوار

بیار وای بڕوەبرایتی سینمای ھولر لگڵ وەزارەتی رۆشنبیری ل زیورخ فســـتیڤای فیلمی كوردی سازبكا، ك ئم گیشتین قۆناغكی لـــ ٧٠٪ لـــو شـــت، ئوانیش مانگی ،ســـتیڤاو فچواریـــان داناوە بۆ ئوەزارەتـــی لالیـــن ھـــر كـــوا رۆشنبیری و بڕوەبرایتی گشتی سینما و بڕوەبرایتی سینمای ھولر سازدەكرێ، بۆی ناتوانم بم مانگی چواریش، چونك دەترسم ئو دوو ركوت لگڵ یك تســـادوم

بكا.* دوای وەرگرتنی پۆستی بڕوەبرایتی تییرایوەبڕو بما، دەبینین ئـــســـینلرووی راگیاندن و قسلســـر كردنوە

كپ، بۆچی؟ كـــ وە نییـــی كپـــی ئـــلســـم -ئمـــ چاالكیمـــان نییـــ، چاالكیمان ھیـــ، بداخـــوە دەـــم ھندـــك پـــرۆژە ھبـــوو لـــ بڕیوەبرایتی ســـینما وەســـتنرابوون، ك نازانم و فیلمانھۆكاری چی بووە، یانی ئ وە، بۆ نموونشـــپ دەڕۆیشـــتننفیلمی كواتا چاوەڕێ ب، ك لالین نراوە، كوە دەرھڕنییـــجوان باملـــ رۆژنامگـــری و شـــتی وا زۆر قســـی لســـر كرابوو، ئم لگڵ وەزارەتـــی رۆشـــنبیری وامـــان كرد ئو فیلم بوات پشـــوە، ھروەھا ب پیوەندی خۆمان لگڵ الباتوار بتوانیـــن ئاســـانكاری بـــۆ بكیـــن و ین، بۆ نموونر بكچارەس كشتئو بە پارەیی پویســـت بدرێ بۆ شووشتنوەی فیلم و بینی نگتیڤ و میكس و دەنگ و سداو ئوان، یانی كمی بكینوە لوەدا سركوتنمان مان خستنا، ئیتر كارەكدەست ھب ڕنی لو كاك جوان بامر ســـكستاران و ئســـتا تنھـــا كاری دەنگی ككی نزیكدا فیلمماوەی ماوەو لـــتواوبوونـــی دوای ،دەبـــ تـــواو پویســـت فیلمكـــ لھولر نمایش دەرھنرەكـــش ھـــم بكـــرێ، ئیســـپاتی توانای خۆی بكاو ھمیش بڕوەبرایتی سینما فیلمكی خۆی كند ســـاماوەی چ نمایش بكا، كوەســـتاوە، جگ لوە فیلمی شـــون پی ماندوو برەو ئاسۆی ئیبراھیمی ســـعیدی ئویـــش كشـــی ھبوو لگڵ بڕوەبرایتی ســـینما، ئو كر كردو فیلمشمان چارەسگرفتتـــواو بـــووە لـــ ماوەیكـــی نزیكدا

لھولر نمایش دەكرێ.

فیلمكی "كاك حســـن علی"یش گڕەكـــی بنـــاوی بـــووە تـــواو داھۆكان، ئمش تنھا مۆسیقاكی ھومانـــدا، مـــئ چونكـــ مـــاوە، بشـــكانی دیكـــی كوردســـتان و لـــ پبكـــن بشـــدار ئوروپـــاش نیمان ســـازی فیلمســـازی كـــپیش ین، بۆیدەین دروســـتی بكوو ھلالین تیپكی مۆســـیقی ناســـراوی توركیا ك ناویان "قارداش توركالر" و تیپدەكـــرێ، ئ كاری مۆســـیقاكگۆرانی كوردیشـــیان گلـــك زۆرە، ئســـتا مۆســـیقاك تـــواو بـــووە و "hdkam" میر ســـیتســـ تدەچك لـــ بڕوەبرایتـــی خۆمان ئو سیستمان ھی، دواتر دەچین ئران

.واو دەبش تكو فیلم* وەكو دەزانین ل بڕوەبرایتی سینما كلوپلكی زۆر ھی، كچی ھشتا ستاف ل دەرەوەدـــت، تۆ چند ھوت داوە كار

بو كلوپالن بكرێ؟ ،یـــھ ســـینماییمان كلوپلـــی - بـــۆ كار بریتین ل ی دەشـــوانـــئ١٦مـــان ســـوپر ،BL٢ كامـــرای HDKAMمـــان كامـــرای ،یـــھھیـــ، ئو كامرانش چوونت كار و ئوەنییـــ كاریان پـــ نكراب، بۆ نموون ل فیلمی گڕەكی داھۆكان مانھ ی كـــرانو كامـــك لـــكیكاری پكراوە، ونگرەكشـــی ھر كوردی كوردستان "محمد جانۆ"، جگ لوەی ك فیلمی چاپنی چیاكان لـــ دەرھنانـــی جانـــۆ رۆژبیانـــی، بڕوەبرایتـــی كامراكـــی كـــسینمایان بكارھنا بۆ تۆماركردنی یھ كی دیكم شـــتبـــ ،كفیلمك تـــۆ فیلمكـــی ھاوبـــش دەكی، یـــا برادەرـــك فیلمـــك دەكا حزی ل بت ھكی تایبفاتمواســـ یلفیلمكیـــدا و كارەكی ب BL٤ یان REDKAM كار بـــكا، تـــۆ ناتوانـــی رگر بی ل برامبر ویســـتی ئو و بۆ خۆی دەچ بۆی ،وەشـــت نییئســـتاف دنـــ بـــ حـــز و خولیای

خۆی.* برھمی نوی بڕوەبرایتی سینما

چیی ل فیلمی بندی سینمایی؟ یشـــمان ھكی ھاوبســـتا كارئ -لگـــڵ كۆمـــاری ئیســـالمی ئـــران، گوســـترژ، مركـــزی لرگـــی جریبـــی پد و تنفیلمـــی موســـتدەـــن، لـــ دەرھنانـــی علـــی رەزا ســـعادەت نیایـــ، فیلمكـــ بناوی شھاوب ئو فیلم ،نكانی چاپگرفتلنـــوان بڕوەبرایتی ســـینما و مركزی گوســـترژ، ونگرەكی روسو ئســـتا ل تاران، فیلمكش باس لـــ چیرۆككی خۆشویســـتی باگراونـــدی لچوارچـــوەی دەكا ئـــو كارەســـاتانی بســـر كـــورد "٣٥ملـــم"ەو كـــفیلم ھاتـــووە، ســـینمایی، برھمـــی دیكشـــمان ھیـــ كـــ دەســـتمان پنكـــردووە، بم بیار وای دەســـتی پ بكین، كـــ فیلمكی كوردیی لـــ دەرھنانی ھونرمند جانۆ رۆژبیانیی بناوی "یـــك مومـــك"، پـــرۆژەی فیلمكـــی دیكۆمنتیمان ھی لسر لوڕستان، ئوا كوردستانی رۆژھت، كۆمك ھیواین بب یشمان ھپرۆژەی دیك

ئنجام بگا.

رون

ھ

ئزموونـــكارەكان وایان پ باش بوو، ك زیاتر لھزرك دەرگایكی راســـتوخۆ لبـــر دەمیاندا وا دەكات بۆ گیشـــتن ب ئامانجكانیان، ھروەھا "ئیرتیجال" ك پابندە ب نووســـینی ب كۆمڵ و پرۆسســـی دەرھنان و دانانی ســـینۆگرافیاش دەگرتـــوە، پیوەندی رووبریش یكك لو بنمایانی ك ئزموونكارەكان بایخی پ دەدەن، ئمش زیندووكردنوەی تكنیكی "راینھارت"ە ل جۆراو جۆركردنی پیوەندی رووبری نوان ئكتر و بینر، ك ئمش زیاتر ل شانۆی شقام و ش لمئ ،ستروەھا پالســـتیكی و زمانی جوە، ھرەنگدەدات ژینگوتـــی دەرھنری گورەی ئینگلیزی "گۆردۆن گریك" رەنگ دەداتوە. یان زۆرال گرنگترە لستج زمووونكاران گوزارشت كردن بی ئزۆربگوزارشت كردن ب دیالۆگ و ھندك لوان زیاتر بایخیان ب جووو پكھاتی ســـر تخت دەدا، بمش دەیانوێ شانۆ زیاتر ل ھونری شوەكاری نزیك بكنوە و ب جستی ئكتر رەسمی تابلۆكان بكشن

و ئگر بتوو ل سرەتای سرھدانی ئزموونگرییوە بكۆینوە."د. ئحمد زەكی" ل كتبكی "المسرح التشامل"دا دە: ئزموونگری ل شـــانۆدا مژوویكی دوور و درژی ھیـــو دەگڕتوە بۆ كۆتایی م كر "جۆرج"ی دووھنر دەســـتی دەرھسم و لدەی نۆزدەھســـ"دۆقی ســـاكس مانگن" بوو لـــ ئمانیا ئو كاتی كارە شـــانۆییكانی خـــۆی پشـــكش دەكرد و زیاتر بایخی بـــ دەقاودەقی مژوویی دەدا و ھندكیش ل ستانسالفســـكییوە دەست پ دەكن، بم ھروەك باســـمان كرد ھر ل سرەتای دروست بوون و سرھدانی شانۆوە ئزموونگریـــت ھبووەو ســـرھدانی ئكتری یكـــم و دووەم و ســـیم و نمایشی شانۆیی ل گۆڕەپان بۆ ھۆڵ و بكارھنانی تكنیكی نوێ و ســـرھدانی دیاردەی شـــانۆیی و شوازی نوێ ئمان ھموو

ئزموونگرین. ناسچی شـــتی باو پرپســـكان بناســـی پزۆرب ری لزموونگئكـــراوە، ئـــم پناســـیش ھمـــان مانـــای برختـــی ناگینـــ، بكو دەپڕتـــوە بـــۆ ھمـــوو شـــوازەكانی نووســـین و نواندن. شـــانۆی ئزموونگری ئو شـــانۆیی ك ل بواری دەرھنان و دەقی درامی و رووناكی و دیكۆر..ھتد، شـــوازكی نوێ پشكش دەكات، ك شوازە كۆنـــ باوەك رەت دەكاتـــوە و ئمش ب مبســـتی قازانجی دارایی نوم ھری، زۆر جاریش ئكی ھونراستیی ب یشتنكو گب ،نییب ســـرپچی كردنی واقیع و رۆیشـــتن برەو خیاڵ زۆرجاریش لو ڕانروەھا گدەڕۆیـــی دەڕوات. ھرەو زوە و بـــتـــڕدەپ ودایـــمبدوای ھۆیكان و دۆزینوەی شوازی نوێ ك جیای لو شوازانی كـــ ھن، ب مبســـتی پشكشـــكردنی توانینكی نـــوێ بۆ جیھان. بۆی ھر ل ســـرەتای دامزراندنی شـــانۆوە ئزموونگریت رۆكی ســـرەكی بینیوە ل پشخســـتن و بردەوام بـــوون، ئگر لم پگوە دەســـت پ بكین ك دە:" ھموو ئفراندنك ئزموونگری"ی ئوا دەبینین بدرژایی تمنی خۆی شانۆ ھر ئزموونگری بووە، ل ھر سردەمك شـــانۆ بپی ئو سردەم رۆی خۆی گاوە و گوزارتی ل راســـتییكان و كشـــو ئندشـــی ســـردەمكی كردووەو ھر بھۆی ئم ئزموونگریشوە شـــانۆ چند رساو شوازی بخۆوە گرتووە ك بتوان پیرۆزی و گرنگی خۆی لدەســـت ندات. بدرژایی مژووی شـــانۆش رەخنگران ل ملمالندا بوون ل بیروڕا گۆڕینوە و بۆچوون لســـر شواز و نمایشكان و ھندكیان دژایتی نوكاریان كردووە و ھندكیشـــیان شـــوازی بـــاو و كۆنیـــان رەت دەكردەوە و پاپشـــتی نوكاریـــان دەكـــرد. ھمـــوو نوكارییكانیـــش گۆڕانكاریان بسرھات. ھر بۆی گر سرنج بدەین مژووی شانۆ س شت ھن ك ســـرنجیان رابكش، یكمیان نووسرە شانۆییكانن ك پشەو بوون ل گۆڕانكارییكان، ئوەتا ئسخیلۆس و سۆفۆكلیس و یۆرپیدس م لكتر، بیبوون لندا زۆر دوور نمت ك ژیاون لردەمســـ ككارەكانیان ھریكیان شـــتكی ل نوەكـــی تر جیابووەو ئزموونی یكتریان دەومند كردووە. ئینجا شكسپیر و مۆلر و راسین و كۆرنی و چیخۆف و گۆرگی و ئپسن و پیكت و یۆنسكۆ و ئرەبال و ئۆربۆرن و ھتد. ھریكیان ب شوازك نووسینكانیان داڕشتووە و سوودیان ل یكتر وەرگرتووە، بم ھریكیان ویستوویتی داھنانك یاخود نوكارییك بكات، ك جیاوازییكی زۆری ھبت لگڵ نووسرەكی پش خۆی و ھویانداوە نووســـینكانیان لگڵ سردەمكی خۆیان بگونج و زیاتر گوزارشت ل كش باوەكان بكن و ھوی گۆڕانكارییان داوە لـــ واقیعكی خۆیان و بـــدوای ئزموونی نوێ گڕاون. ئوەتا فی بووە یان قوتابخانلسكی فیقوتابخان ر بكانیان یا سنووسینیان شوازكی نوی داھناوە. دەكرێ ئم نووسرانی ناویانمان ھنا دابش بكین سر قوتابخانو شوازە ئدەبییكان، بم دەب ئوەش لیاد نكین ك ئمش راستییك ناتوانین خۆمانی ل البدەین، ئویش ئوەی ك ئم نووســـران یاخود نووسینكانیان بووەت ھونك بۆ

سرھدانی ئزموون و شوازی نوتر.

ئزموونگریت ل شانۆ (٦)

ھیوا سوعاد

شاخوان ئیدریس بڕوەبری بڕوەبرایتی ھونری سینمای ھولر

دوای دەستبكاربوونم ھموو ئو فیلمانم تواوكرد ك وەستنرابوون

س دری

ئیوان

خشا

ئا: مسعودی مال ھمزە و دەلیلـــش ئـــو ژمارەیـــبـــۆ ئـــئرشـــیفییی ل لیڤاكســـی شرزاد ھینییوە كوتۆت بر دەســـتمان، دەلیلی حوتم پشـــانگای تایبتی ھونرمندی ناســـراوی شـــوەكار دارا محمد علیی، ك لژر ناوی "مـــن و نامیكی تـــر" كراوەتوە و دا نمایش كراوە، و ل٣٨ تابلـــۆی تسای ١٩٨٧ كراوەتوە،لھمووی و لر تابلۆیھـــ وەیـــگرنگتـــر ئدەلیلكدا نرخی خۆی ل برامبر نووســـراوە، كـــ بـــ فلســـ، دەقی ی خوارەوەیوەیم شب كدەلیلكـــ بھـــردوو زمانی كـــوردی و

عرەبی و نووسراوە:"مـــن و نامیكـــی تـــر" پشـــانگای حوتمی ھونرمند دارا محمد

علی

"انـــا و رســـال اخـــری" المعـــرض الشخصي الســـابع للفنان دارا محمد

علي ١٩٨٧شـــۆڕ محمـــود و مـــرزن گیـــان- ،٥٠ ســـوێ- و محمـــد ،٥٠٠و خـــج لمـــژووی الپڕەیـــك ،١٥٠ بـــۆراق- ،٤٠ ســـیامند- بووكمـــان ھنـــاو ھاتینـــوە- ٢٥٠، جغـــارە داگرتـــن- ١٠٠، دێ وەرە- ٥٠، شوكی زستانی كوردەواری- ١٥٠، ســـوزەفرۆش- ١٥٠، فـــردە "رواسی" ئامادەكراو- ١٠٠، ژنكی جووتیار- ٥٠، پیندۆزی پیرەمرد- ،١٥٠ رۆژھتنـــدا- لگـــڵ ،٤٠پشتی قسلك- ١٠٠، پشكشت دەكـــم گوـــی نرگـــز- ٠، ژوانـــم لگـــڵ نورۆزدا- ١٠٠، ســـرنجی جۆراوجۆر-٦٠، چند ھمایك-٦٠، بابتكـــی ناتـــواو- ٤٠، دایك- ٤٠، تامـــان- ٧٠، دوو جیھانـــی لـــك

دوور- ٨٠، ھگری ئاونكان- ٥٠، كچـــ كوردكـــی گیتـــارژەن- ١٠٠، بشك ل بابتكدا، بیرەوەرییك- -م ئافرەتی تـــری ئ١٠٠، دیوەك١٥٠، راستییكی مژوویی- ١٥٠، قی ھولر، خون- ١٠٠، كاروان، ئاشتیم دەوێ- ٩٠، شھید١- ١٥٠، شـــھید٢- ٥٠، فستیڤای خۆشی- خانـــزادەوە، الی گلییـــك ،٣٠سرتاشكی سرشقام ل ھولر-

."٦٠ئـــوەی جی ئاماژەیـــ ركوت و شـــونی كردنوەی پشانگاك لو

دەلیلدا نخراوەتڕوو.

ل لیڤاكسی شرزاد ھینییوە

"انـــا و رســـال اخـــری" المعـــرض الشخصي الســـابع للفنان دارا محمد

شـــۆڕ محمـــود و مـــرزن گیـــان- ،٥٠و خـــج لمـــژووی الپڕەیـــك

ل لیڤاكسی شرزاد ھینییوەحوتم پشانگای تایبتی ھونرمند دارا محمد علی

من و نامیكی تر

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ورك

٢ی٧٠

٩ی

مەش

ر

زایینی٢٠١٠/٢/٢٢

ژمارە(١٣٥)شوباتیكوردی

٢٧٠٩یرەشمی

22

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ورك

٢ی٧٠

٩ی

مەش

ر

زایینی٢٠١٠/٢/٢٢

ژمارە(١٣٥)شوباتیكوردی

٢٧٠٩یرەشمی

بكت

نیایی

ز٢٠

١٠/٢

/٢٢

تیوبا

)ش١٣

٥)رە

ژمادی

ور ك

٢ی٧٠

٩ ی

مەش

ر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

ایی ز

٢٠١٠

/٢/٢

٢ تی

وبا)ش

١٣٥)

رە ژما

دیور

ك٢ی

٧٠٩

یم

ەشر

ژمارە (١٣٥)شوباتی ٢٠١٠/٢/٢٢ زایینیرەشمی ٢٧٠٩ی كوردی

23

Hefitenameyekî Hunerîy Rojnamewanîy Giştîy Azade.Jimare (0)î le22/10/2000 da DerçuweBEDIRXAN

La France en Irak: Ambassade de France a Bagdad:

» Présence française en Irak » L’Ambassade » Actualité de l’ambassade » Actualités culturelles » Présentation de la 1ère publication du dictionnaire kurde-kurde au CCF (...)

Présentation de la 1ère publication du dictionnaire kurde-kurde au CCF d’Erbil.

’antenne du Centre Culturel Français à Erbil a accueilli le 24

janvier 2010, Madame Sinem Khan Bedirkhan pour la présentation de la première publication du dictionnaire kurde-kurde de l’Emir Jeladet Ali Bedirkhan. Une soixantaine de personnes, francophones, écrivains, journalistes et historiens ont participé à cette manifestation.

discours de Mme Sinem Khan BedirkhanCe dictionnaire, qui aurait dû être publié il y a 60 ans, fut le premier dictionnaire kurde-kurde. Malheureusement, les

nombreux évènements qui ont suivi le décès de l’Emir Jeladet Ali Bedirkhan n’ont pas permis sa publication jusqu’à aujourd’hui. Il doit finalement sa naissance à Madame Sinem Khan Bedirkhan, fille de l’Emir Jeladet Ali Bedirkhan, et à son mari, Monsieur Salah Saadalla, ainsi qu’au soutien de Monsieur Jalal Talabani, Président de la République d’Irak, et de son épouse, Madame Hero Khan Ibrahim Ahmed.

Discours du Dr. KamalGrand francophone, connu entre autre pour être le réformateur de la langue kurde, l’Emir Jeladet Bedirkhan a longtemps vécu à Paris. Il est notamment le co-auteur de la Grammaire kurde, en français, écrite en collaboration avec Roger Lescot. Il est aussi le créateur de l’alphabet kurde en caractères latins, toujours utilisé aujourd’hui par les Kurdes de Turquie.

Wergera Kurdî:Li roja 24.01.2010 Sentera Rewşenbîrî ya Fransî li Hewlêr ji bo

pêşkêşkirina çapa yekê ya Ferhenga Kurdî-Kurdî ya Mîr Celadet Ali Bedirxan pêşwaziya xanim Sînemxan Bedirxan kir.Bi beşdariya nêzîkî 60 rewşenbîr, rojnamevan û dîrokzanan rêwresma nasandina ferhengê hate kirin. Wêneyî Yekem: Xanim Sînemxan Bedirxan di dema axaftinê de Ev Ferheng ku yekemîn ferhenga Kurdî – Kurdî ye pêwist bû berî 60 salan bihata belavkirin. Lê mixabin piştî koça dawî ya Mîr Celadet Ali Bedirxan gelek astengî ketin nav jiyana me û heta îro nehatibû çap kirin. Ev ferheng bi têkoşîna Sînemxan Bedirxan keça Mîr Celadet Ali Bedirxan û hevjîna wê Selah Sadallah û bi piştgiriya birêz Celal Talebanî Serok Komarê Iraqa Federal û xanima wî xatun Hêro Îbrahîm Ehmed ve derket.

Mîr Celadet Bedirxan ku Fransînase û nujenerê zimanê Kurdî ye demeke dirêj li Parîsê jiyaye. Li gel Roger Lescot Gramera Kurdî nivîsandiye. Mîr Celadet Ali Bedirxan damezrînerê alfabeya Kurdî ya latînî ye ku îro li Tirkiyê tê bikaranîn.

Ferhenga Mîr Li senterê Rewşenbîriya Fransî li Hewlêr yekemîn ferhenga Kurdî-Kurdî hate pêşkêş û belavkirin.

L

Sînem Xan Bedirkhan - 24 / 1 / 2010 Hewlêr