58 CHEMIA I BIZNES. 1/2020RYNEK KOSMETYCZNY I CHEMII GOSPODARCZEJ www.chemiaibiznes.com.pl

Z ewnętrzną część łodygi włosa stano-wi naskórek. Ta zewnętrzna struk-

tura o wysokości 3-5 mm, złożona z pła-skich, zachodzących na siebie komórek o długości 50 mm, chroni wnętrze włosa przed niekorzystnym wpływem czynni-ków zewnętrznych. Wnętrze włosa stano-wi kora, która jest złożoną strukturą poli-merową z głównym składnikiem - keraty-ną, białkiem o wysokiej zawartości siarki. Keratyna to nierozpuszczalna substancja proteinowa zbudowana z aminokwasów. Obecność znacznej ilości cystyny determi-nuje trwałość włosa i wpływa na wiele fi-zycznych oraz chemicznych jego właści-wości. Kora włosa stanowi około 90% po-wierzchni włosa i jest odpowiedzialna za jego właściwości mechaniczne.Mechaniczne i chemiczne zabiegi zacho-dzące podczas codziennego mycia, cze-sania, suszenia czy innych zabiegów pie-lęgnacyjnych powodują pęknięcia i prze-

rwania naskórka włosa. Stosowanie pro-duktów do pielęgnacji włosów lub do ich stylizacji znacznie zmniejsza degradację jasności i miękkości włosa, działającą na topografię i skład chemiczny powierzchni jego naskórka. Do zabiegów chemicznych zalicza się: mycie, stosowanie preparatów do styli-zacji czy kondycjonowania włosów, ko-loryzację, rozjaśnianie, trwałe prostowa-nie oraz trwałą ondulację. Wśród zabie-gów mechanicznych wyróżnić można: su-szenie, prostowanie i kręcenie włosów z użyciem lokówki. Zabiegi stosowane na włosach mogą mieć formę krótkotrwa-łą lub mogą trwale zmieniać budowę czy strukturę włosa. Szereg procesów, któ-rym dziennie poddawane są włosy może się przyczyniać nie tylko do uszkodzenia ich struktury, ale w konsekwencji prowa-dzić może do trwałego ubytku włosów poprzez wypadanie.

Badania skuteczności preparatów do włosów

Rozwój rynku preparatów do pielęgnacji włosów wpłynął pozytywnie na poszerze-nie oferty badań naukowych. Metody dia-gnostyki włosów i skóry głowy podzielić można na metody inwazyjne (np. biopsja), metody półinwazyjne (np. trichogram) oraz metody nieinwazyjne, z wykorzysta-niem profesjonalnego sprzętu dostosowa-nego do analizy włosów z użyciem kame-ry wysokiej rozdzielczości. Metody oceny opierają się na mikro- i makroskopowych badaniach struktury włosa i skóry głowy. Wśród badań mikroskopowych pozwala-jących na ocenę morfologii włosa znajdu-ją się: skaningowa mikroskopia elektrono-wa i mikroskopia sił atomowych oraz in-terferometrii optycznej. Ponieważ włosy są biologicznie nieaktywnym materiałem, można je bez problemu zbierać i przecho-

Włos składa się z łodygi, elementu włosa wystającego ponad powierzchnię skóry i korzenia znajdującego się pod skórą, umieszczonego w mieszku włosowym. Ujście mieszka włosowego łączy się z ujściem gruczołu łojowego, któ-rego wydzielina, określana jako sebum, pełni funkcję ochronną, zapewniając prawidłowe funkcjonowanie włosa. Se-bum jest bowiem źródłem tłuszczów, kwasów tłuszczowych, steroli i innych związków wpływających korzystnie na strukturę włosa. Za szybkość wzrostu włosa odpowiada dolna część korzenia, tzw. cebulka. Niemniej to łodyga, czy-li część włosa nad powierzchnią skóry, jest głównym przedmiotem zainteresowania i stosowania szerokiej gamy za-biegów pielęgnacyjnych.

Trichoskopia w ocenie skuteczności

produktów kosmetycznych

Badania i rozwój

Fot.

Dep

ositp

hoto

s_pr

omet

eus

www.chemiaibiznes.com.pl CHEMIA I BIZNES. 1/2020

RYNEK KOSMETYCZNY I CHEMII GOSPODARCZEJ 59

wywać, bez znaczącej zmiany w ich struk-turze i właściwościach. Możliwe jest wy-konanie badań laboratoryjnych w warun-kach in vitro na pojedynczych włóknach lub specjalnie przygotowanych wiązkach. Badania te mają na celu ocenę funkcjonal-ności produktu i jego wpływ na faktyczną poprawę kondycji włosów czy skóry gło-wy. Należy podkreślić, że szampony i od-żywki nie są w stanie „fizycznie” naprawić zdegradowanej struktury naskórka, mogą jedynie zapewnić chwilową poprawę wy-gładzenia struktury włosa, co daje efekt maskowania, a dzięki temu zapewnia ilu-zję naprawy. W zakresie analizy funkcjo-nalności wykonuje się pomiar tarcia, wy-trzymałości włosa, statycznego opóźnie-nia energii elektrycznej, połysku, zanika-nia koloru oraz nawilżenia. Wybór dostęp-nych metod aparaturowych do oceny jako-ści włosa i skóry głowy jest szeroki. Więk-szość metod aparaturowych koncentru-je się na charakterystyce naskórka wło-sa. Dostępne są również metody ilościowe do pomiaru ilości i gęstości włosów. Meto-dy te pozwalają na ilościową ocenę, w jaki sposób produkty mogą zmieniać właści-wości włosów.Przedmiotem artykułu są metody tricho-skopowe, stosowane jako narzędzie ana-lityczne wykorzystywane w ocenie ilo-ści włosów i ich gęstości. Trichoskopia to nowa dziedzina diagnostyki włosów w kontekście szukania przyczyn ich osła-bienia i wypadania. Jest wykorzystywa-na do oceny preparatów przeznaczonych do wzmocnienia włosów, zapobiegają-cych ich wypadaniu oraz stymulujących wzrost włosów. Trichoskopia to niein-wazyjna metoda badawcza, w której stan naskórka włosów, mieszka włosowego oraz skóry głowy ocenia się przy użyciu videotrichoskopu. Celem badań trichoskopowych w ocenie skuteczności preparatów kosmetycznych jest wpływ kosmetyku na stan utraty wło-sów i parametrów zdrowotnych włosów, takich jak objętość, wytrzymałość i po-ziom sebum. W badaniu wykorzystywa-ne są urządzenia pomiarowe z obiektywa-mi wysokiej rozdzielczości, m.in. trichoka-mera (obiektyw o powiększeniu od X20 do X160). Pomiary wykonywane są w trzech okolicach: czołowej, skroniowej i potylicz-nej. W trakcie badania trichoskopowego oceniany jest szereg parametrów determi-nujących kondycję włosa i skóry głowy. W

strukturach, które można uwidocznić za pomocą trychoskopii znajdują się trzony włosowe, otwory mieszków włosowych, naskórek okołokomórkowy i mikrokrąże-nie skóry.W zakresie diagnostyki trichoskopowej można wyróżnić: • ocenę stanu skóry głowy,• ocenę kondycji mieszków włosowych,• ocenę kondycji naskórka i trzonu włosa.

Ocena trichoskopowa włosów i skóry głowy

• Stan skóry głowy – ocena kondycji skó-ry głowy

Normalna skóra głowy charakteryzuje się obecnością jednostek pęcherzykowych za-wierających około 2-4 włosy terminalne i 1 lub 2 mieszki włosowe o jednakowej grubości i kolorze. Średnia grubość wło-sów normalnych to około 0,06 mm, jednak do 10% włosów stanowią mieszki włoso-we pozbawione rdzenia. Proste, cienkie czerwone pętle, które reprezentują naczy-nia włosowate w obrębie brodawek skór-nych są widoczne ogólnie wśród włosów, a splot podbłonkowy jest widoczny jako liniowe naczynia arborizujące. U osób o ciemnej karnacji zwykle dostrzega się oko-łokomórkową pigmentowaną sieć (wzór plastra miodu) na skórze głowy, która jest zaakcentowana na obszarach narażonych na słońce, a otwory pęcherzykowe i otwo-ry kanału gruczołu potowego pojawia-ją się jako białe kropki. Nieprawidłowo-ści koloru lub struktury skóry głowy, które można uwidocznić za pomocą trychosko-pii, obejmują przebarwienia typu plastra miodu, przebarwienia okołokomórkowe przeważające w łysieniu androgenowym oraz zwłóknienie okołokomórkowe, cha-rakterystyczne dla niektórych form łysie-nia włókniejącego czy złuszczanie.• Ocena kondycji mieszków włosowych„Kropki” to powszechne określenie ma-łych, okrągłych otworów mieszków wło-sowych obserwowanych podczas try-choskopii. Otwory mieszków włosowych mogą być normalne, puste, zwłóknione lub zawierać materiał biologiczny, taki jak zatyczki hiperkeratotyczne lub pozosta-łości włosów. Kropki mogą być obserwo-wane w różnych kolorach, co determinu-je stan skóry głowy i może być pomocne w diagnozie choroby. Otwory mieszków włosowych mogą być żółte, czarne, czer-

wone, szare lub białe. Można rozróżnić, czy mieszki włosowe są normalne, puste, zwłóknione („białe kropki”), wypełnione hiperkeratotycznymi zatyczkami („żółte kropki”), czy też zawierają zwęglone wło-sy („czarne kropki”).• Ocena kondycji naskórka i trzonu włosaNormalne włosy na końcach mają jedna-kową grubość i kolor na całej długości, jednak mieszki włosowe są lekko napig-mentowane. Strukturalne nieprawidłowo-ści trzonu włosa można uwidocznić za po-mocą trychoskopii. Nieprawidłowości w strukturze trzonu włosa mogą dostarczyć wskazówek diagnostycznych dla wielu na-bytych i odziedziczonych przyczyn wypa-dania włosów. Trichoskopia znajduje rów-nież zastosowanie do diagnozowania wie-lu genetycznych zaburzeń trzonu włosów.

Podsumowanie

Trichoskopia to nowo opracowana meto-da o znacznym potencjale w praktyce der-matologicznej. Zyskuje popularność, jako narzędzie oceny skuteczności prepara-tów kosmetycznych zapobiegających wy-padaniu włosów. Diagnostyka wypadania włosów jest zagadnieniem wieloczynniko-wym. W ciągu ostatnich dziesięciu lat od-kryto, że wypadanie włosów wynika nie tylko z czynników dziedzicznych, ale może być spowodowane także zapaleniem, utle-nianiem, wpływem hormonów i czynni-ków naczyniowych, które są zaangażo-wane i odgrywają główną rolę w etiolo-gii wypadania włosów. Nie ma wątpliwo-ści, że odżywianie wpływa na wypadanie włosów i ich kondycję. Również nadmier-ne stosowanie, zwłaszcza inwazyjnych, za-biegów kosmetycznych może się przyczy-niać do wzrostu wypadania włosów. Tri-choskopia daje więc możliwości badawcze w zakresie diagnostyki wypadania wło-sów. Potrzebne są dodatkowe badania w celu doprecyzowania skutecznego i wiary-godnego zastosowania trychoskopii w dia-gnozowaniu wypadania włosów oraz moż-liwości wykorzystania w ocenie skutecz-ności preparatów kosmetycznych.

Urszula Ptaszek-Rohdewłaściciel Chemicos Consulting

ekspert ds. legislacji/safety assessor

LiteraturaDostępna u autora

Badania i rozwój