~

ARHEOLOSKI LEKSIKON BOSNE I HERCEGOVINE

TOM 3.

~ ~

ARHEOLOSKA NALAZIST A REGIJA 14 - 25~

SARAJEVO 1988.

Redakcioni odbor:

Dr URO BASLER, AKADEMIK Dr BORIVOJ COVI, NADA MILET! Dr VELJKO PASKVALIN

Odgovorni urednik: AKADEMIK Dr BORIVOJ OVIC

Izdava: ZEMALJSKI MUZEJ BOSNE I HERCEGOVINE, SARAJEVO Vojvode Putnika br. 7, tel. (071) 35-322

Tira: 1.000 primjeraka Tehniki urednik: /Julijan.a SUNIK/ Mevludin ALI

Grafika obrada: Nedad CMAJCANIN

Lektor: Slobodanka MARKOVIC

Stampa: GORENJSKA - BIRO ZA PUBLICISTIKU SARAJEVO

Za tampu: Dragoljub JOV ANOVIC

PREDGOVOR

REGIJA 14.

REGIJA 15.

REGIJA 16.

REGIJA 17.

REGIJA 18.

REGIJA 19.

REGIJA 20.

REGIJA 21.

REGIJA 22.

REGIJA 23.

REGIJA 24.

REGIJA 25.

SADRZAJ

: . .

'

5

9-28

39-58

61-82

85-109

113-1'32

135-154

157-197

201-226

229-250

253-279

283-309

313-3:38

PREDGOVOR Kako je u uvodu toma 1. Arheolokog leksikona Bosne i Hercego-

vine ve detaljno objanjeno, leksikografske jedinice iz grupe Arheo-loka nalazita podijeljene su po regijama, a unutar regija po abecednom redu. Teritorij SR Bosne i Hercegovine podijeljen je na 25 regija, od kojih ~vaka obuhvata po nekoliko optina. Tom 3. Arheolokog leksikona sadri 12 regija iz centralne i june Bosne i iz Hercegovine i to:

Regija 14. optine: Kakanj, Vare, Visoko, Breza, Fojnica, Kiseljak, Kreevo

Regija 15. optine: Ilija, Vogoa, Sarajev10-Centar, Sarajevo-Sta-ri Grad, Sarajevo-Novi Grad, Novo Sarajevo,

Hadii, Ilida, Pale, Trnovo Regija 16. optine: Olovo, Kladanj, Sekovii, Vlasenica, Han Pijesak,

Bra tunac, Srebrenica Regija 17. optine: Rogatica, Rudo, Sokolac, Viegrad Regija 18. optine: ajnie, Foa, Gorade, Kalinovik Regija 19. optine: Nevesinje, Gacko Regija 20. optine: Bilea, Ljubinje, Stolac, Trebinje Regija 21. optine: Prozor, Jablanica, Konjic Regija 22. optine: Glamo, Livno Regija 23. optine: Duvno, Posuje Regija 24. optine: Litica, Mostar, itluk Regija 25. optine: Grude, Ljubuki, apljina, Neurri Arheoloka karta Bosne i Hercegovine koja je sastavni dio ovog

Leksikona ureena je po istom principu, po kojem i leksikografske jedi-nice iz grupe Arheoloka nalazita. Teritorij Bosne i. Hercegovine pri-kazan je po gore navedenim regijama na kartama razmjera 1 :100.000. Za svaku regiju izraene su po tri karte: za praistorijsko doba, za doba rimske vladavine i za srednji vijek. Broj arheolokog nalazita na karti odgovara broju koji u okviru iste regije nosi to nalazite kao leksiko-grafska jedinica. Radi lakeg manipulisanja karte rn sloene u etiri mape, od kojih ovom tomu odgovaraju mape 3. i 4. Mapa 3. sadri 18 arheolokih karata, za regije 14-19, Mapa 4. - 18 arheolokih karata, za regije 20-25.

Za pronalaenje arheolokog nalazita na karti slue uobiajene ozna-ke pozicije nalazita u okviru koordinatnog sistema, date u spiskovima nalazita po periodima uz svaki lokalitet, u zagradi, npr.: 14.77 GRADAC, Gromiljak, Kiseljak (D 4).

Skraenice za literaturu upotrebljene u leksikografskim jedinicama deifrovane su u odgovarajuoj bibliografiji, objavljenoj u Tomu 1. ovog Leksikona

REDAKCIONI ODBOR

REGIJA 14.

REGIJA 14: OPSTI POPIS NALAZISTA

1. ARNAUTOVICI, Arnautovii, Visoko 2. BABINA VODA, Kovai, Kiseljak 3. BAN-BRDO, Kulije, Kiseljak 4. BANJA, Tiii, Kakanj 5. BARENJAK, Tulica, Kiseljak 6. BEDEM, Grajani, Visoko 7. BEDEM, Kreeva 8. BIJELE VODE, Gornja Vinjica, Kiseljak 9. BIJELE VODE, Podastinje, Kiseljak

10. BIJELI GREB, Riica, Kakanj 11. BJELA VICI, Bjelavii, Kakanj 12. BISKUPICI, Biskupii, Visoko 13. BOBO V AC, Dragovii-Mijakovii, Vare 14. BOBOVIK, Kulije, Kiseljak 15. BRDA, Brda, Vare 16. BRDANJAK, Zabre, Kiseljak 17. BRDO, Gornja Breza-Lopate, Breza 18. BRDO, Radonjii, Vare 19. BREZA, Breza 20. BREZIK, Prii, Vare 21. BRGULE, Brgule, Vare 22. BRIJEST, Buzii-Mokronoge, Visoko 23. BRNJACI, Brnjaci, Kiseljak 24. BUDOELJ 1, Budoelj, Vare 25. BUDOELJ 2, Budoelj, Vare 26. BUKOVICA, Bukovica, Kiseljak 27. BUNAR; Podastinje, Kiseljak 2:8. BUZICI, Buzii, Visoko 29. CRKVENJAK, Haljinii, Kakanj 30. CRKVINA, Bilalovac-Rastovi, Kiseljak 31. CRKVINA, Breza 32. CRKVINA (Grko groblje), Donja Zgoa,

Kakanj 33. CRKVINA, Gromiljak, Kiseljak 34. CRKVINA, Mokronoge-Buzi Mahala, Visoko 35. CRKVINA, Podastinje, Kiseljak 36. CRKVINE, Slivna, Breza 37. CAJAN-GRAD, Malo ajno, Visoko 38. CAKINA NJIVA, Bijele Vode, Visoko 39. EKRICI, Cekrii, Visoko 40. CIFLUK 1, ifluk, Visoko 41. IFLUK 2, ifluk, Visoko 42. CATICI, Catii, Kakanj 43. DIDORADA, Blaa, Vare 44. DOBRINJAC, Dobrinje, Visoko 45. DONJA BOROVICA, Donja Borovica, Vare 46. DONJA ZGOSCA, Donja Zgoa, Kakanj 47. DONJE MOSTRE, Donje Motre, Visoko 48. DONJE EELOVO, Donje eelovo, Kiseljak 49. DRAGI KAMEN, Kakanj 50. DUB, Pale, Kiseljak 51. DUGE NJIVE (Kaursko groblje), Doboj, Kakanj 52. DUSINA, Dusina, Fojnica 53. DVOR, Dvor, Visoko 54. DVORI, Kraljeva Sutjeska, Kakanj 55. DVORISTA, Luine, Fojnica 56. FOJNICA 1, Fojnica 57. FDJNICA 2, Fojnica 58. GAJ, Pale, Kiseljak 59. GAJ, Sikulje, Vare

2 - Arheoloki leksikon

60. GINJE, Visoko 61. GLAVICA, Biljeevo, Kakanj 62. GLAVICA, Budoelj, Vare 63. GLAVICA, Ginje-Goranica, Visoko 64. GLAVICA, Kiseljak 65. GOJEVICI, Gojevii, Fojnica 66. GORANI, Gorani, Visoko 67. GORASNICA, Ginje-Dvor, Visoko fi8. GORNJE EELOVO, Gornje eelovo,

Kiseljak 69. GRABOSIC, Dindii, Visoko 70. GRAANICA, Malo ajno, Visoko 71. GRAD, Dobrinje, Visoko 72. GRAD, Gornja Koprivnica, Kakanj 73. GRAD (Sebinjski grad}, Sebinje, Kakanj 74. GRAD, Vinjica, Kiseljak 75. GRADAC, Donji Pale, Kiseljak 76. GRADAC, Gojevii, Fojnica 77. GRADAC, Gromiljak, Kiseljak 78. GRADAC, Homolj, Kiseljak 79. GRADAC, Mokronoge-Gunjae, Visoko 80. GRADAC, Podgora, Breza 81. GRADAC, Vinjica, Kiseljak 82. GRADAC, Zabre, Kiseljak 83. GRADINA, Brestovsko, Kiseljak 84. GRADINA, Breani, Kakanj 85. GRADINA, Crna, Kakanj 86. GRADINA, Dabravine, Vare 87. GRADINA, Duhri, Kiseljak 88. GRADINA, Fojnica 89. GRADINA, Gornja Zima, Visoko 90. GRADINA, Hadii, Visoko 91. GRADINA (Gradac), Karaula, Kakanj 92. GRADINA, Kopai, Visoko 93. GRADINA, Ljetovik, Kiseljak 94. GRADINA, Zagrade, Kakanj 95. GRADINA LAGUMI, Fojnica 96. GRADISTE, Pale, Kiseljak 97. GRKO GROBLJE, Brestovsko, Kiseljak 98. GRKO GROBLJE, Podastinje, Kiseljak 99. GRCKO GROBLJE, Ratanj, Kakanj

100. GRCKO GROBLJE, Tiii, Kakanj 101. GREBAC, Porijeani, Visoko 102. GREBCI, Greibci, Vare 103. GREBLJICE, Godua-Rajii, Visoko 104. GRMAE, Riica, Kakanj 105. GROMILE, Haljinii, Kakanj 106. GROMILE, Karaula, Kakanj 107. GROMILJAK, Gromiljak, Kiseljak 108. HAMBARINE, Podastinje, Kiseljak 109. HAN PLOA 1, Han Ploa, Kiseljak 110. HAN PLOCA 2, Han Ploa, Kiseljak 111. HENDEK, Duhri, Kiseljak 112. HRASNO, Hrasno, Kakanj 113. HRASNO, Slivna, Breza 114. HRASTOVINA, Kovaii, Kakanj 115. HRASCE, Riica, Kakanj 116. HUMAC, Podastinje, Kiseljak 117. IGRISTE, Orahovo, Breza 118. ISPOD GRADINE, Duhri, Kiseljak

9

IU

119. IVICA, Ivica, Kiseljak 120. J APIJE, Brgule, Vare 121. JASIKOVA, Nabilj, Kakanj 122. KADINJAA, Uvorii, Visoko 123. KAMEN, Budoelj, Vare 124. KAMENJACA, Breza 125. KARAULA, Donji Kakanj, Kakanj 126. KARAULA, Gornja J ehovina, Kakanj 127. KARINJACA, Donji Draevii, Kiseljak 128. KASTELA (Pridala), Rizvii, Fojnica 129. KAURIN, Zupa, Breza 130. KAURSKO GREBLJE, Oglavak, Kiseljak 131. KAURSKO GROBLJE, Bjelovii, Kreeva 132. KAURSKO GROBLJE, Koritnik, Breza 133. KAURSKO GROBLJE, Mramor, Kakanj 134. KISELJAK, Boljkovii, Kiseljak 135. KISELJAK 1, Kiseljak 136. KISEL!AK 2, Kiseljak 137. KISELJAK 3, Kiseljak 138. KLISA, Visoko 139. KLUPE, Crkvenjak, Kreevo 140. KOKOCICI, Kokoii, Vare 141. KOSA, Radanovii, Kiseljak 142. KOSA, Zlokue, Kakanj 143. KOZOGRAD, Selakovii, Fojnica 144. KREVINA, Orahovo, Breza 145. KREVINE, Dusina-Vrtla, Fojnica 146. KRCEVINE, Kiseljak 147. KRESEVO 1, Kreeva 148. KRESEVO 2, Kreevo 149. KRIVACA 1, Kiseljak 150. KRIV AA 2, Kiseljak 151. KRIZ, Deevice, Kreeva 152. KRST, Kraljeva Sutjeska, Kakanj 153. KRSTAC, Zbilje, Visoko 154. KULIJES, Kulije, Kiseljak 155. KUNDRUCI, Hadii, Visoko 136. KUZNO GROBLJE, Kraljeva Sutjeska, Kakanj 157. LETOVISTE, Seoce, Kakanj 158. LIPNICA, Lipnica, Kakanj 159. LOPATA, Rakova Noga, Kreevo 160. LOPATE, Gorani, Visoko 161. LJESKOVICE, Vinjica, Kiseljak 162. LJESAR, Hoevlje, Breza 163. MALI OKRUGLIC, Pale, Kiseljak 164. MAUROVICI, Maurovii, Visoko 165. MOTKE, Brnj, Kakanj 166. MRAMORJE, amovine, Vare 167. MRAMOROVI, Kriii, Kiseljak 168. MRAVNJACE 1, Vinjica, Kiseljak 169. MRAVNJACE 2, Vinjica, Kiseljak 170. NJIVA, Zloku6e, Kakanj 171. OBRE 1 (Raskre), Obre, Kakanj 172. OBRE 2 (Gornje Polje), Obre, Kakanj 173. OBRE 3, Obre, Kakanj 174. OCRKA VKA, Homolj, Kiseljak 175. OEVLJA, Oevlja, Vare 176. OKOLISTE, Donje Motre-Radinovii, Visoko 177. OR.RET, Potkraj, Kiseljak 178. OMEJAK, Maurovii, Visoko 179. ORLOV ACA, Boljkovii, Kiseljak 180. O STROG A, Cizma, Kiseljak 181. OSTRUZNICA 1, Ostrunica, Fojnica 182. OSTRUZNICA 2, Ostrunica, Fojnica 183. OSTRIK, Kulije, Kiseljak 184. OTIGOSCE, Otigoe, Fojnica 185. PAJTOV HAN, Pajtov Han, Vare 186. PARIZEVICI, Pari.evii, Kiseljak 187. PLANDISTE, Kakanj 188. POD, Dabravine, Vare

189. 190. 191.

192. 193. 194. 195. 196. 197. 198. 199. 200. 201. 202. 203. 201. 205.

206. 207. 208. 209. 210. 211. 212. 213. 214. 215. 216.

217. 218. 219. 220. 321. 222. 223. 224. 225. 226.

227.

228. 229.

230. 231. 232. 233. 234. 235. 236. 237. 238. 239. 240. 241. 242. 243. 244. 245. 246. 247. 248. 249. 250. 251. 252.

PODASTINJE, Podastinje, Kiseljak PODGAJ, Kiseljak POD GRACEM, Gornja Vinjica-Begovii, Kiseljak PODGRADAC, Homolj, Kiseljak PODVINJCI, Podvinjci, Visoko POLJE, Ginje, Visoko POLJE, Polje, Kreevo PORIJECANI, Porijeani-Brdo, Visoko POVRATNICA, Podastinje, Kiseljak PUHOVAC, Bukovlje, Kakanj RADONJICI, Radonjii, Vare RAKOVI, Seoce, Kakanj RASKRSCE, Maurovii-Rizvii, Visoko RAT, Draevii, Kiseljak REPUH, Hoevlje, Breza

RiICA, Riica, Kakanj SARACEVO BRDO, Riica-Oelikovina, Kakanj SLIVNO, Slivna, Breza SR, Breza SRIJETEZ, Bukovlje, Kakanj STRAHOV AC, Donje eelovo, Kiseljak STRANA, Biljeevo, Kakanj STRANA, Maurovii, Visoko STRASIVE STIJENE, Borina, Kiseljak STREZEVICA, Teevo, Kakanj STUP, Slapnica, Kakanj SUBOTICI, Subotii, Breza SVATOVSK.O GROBLJE, Lisovo-Baskije, Visoko SVIBE, Gornje Motre, Visoko SIROKA SUMA, Gomionica, Kiseljak SKARINE, Rakova Noga, Kreevo TISOVIK, Pirin, Kreevo TURBICA GROBLJE, atii, Kakanj TUSNJICI, Tunjii, Visoko UKUCEVCI, Podastinje, Kiseljak VARES, Vare VARES-DROSKOVAC, Vare VARES-MA.JDAN, Vare-Majdan-Sprekii, Vare VELIKI GRAD (Gradina), Seoa-Gerdeii, Visoko VELIKI GRADAC, Gornje Zeelovo, Kiseljak VELIKI GRADAC, Ramadanovci-Godua, Visoko VELIKI GRADAC, Sitovo, Fojnica VINA, Zupa, Breza VISOKI, Grad, Visoko VISOKO, Visoko VISNJICA POLJE, Donja Vinjica, Kiseljak VISNJICI, Vinjii, Vare VRATNICA, Vratnica, Visoko VRBICA, Podastinje, Kiseljak VRBICA, Radonjii, Vare VUKANOVICI, Vukanovii, Kakanj

ZABRE 1, Zabre, Kiseljak ZABRE 2, Zabre, Kiseljak ZABUCE, Mlade, Visoko ZAGONI, Hoevlje, Breza ZAGORICE, Zagorice, Visoko ZAGREBNICE, Papratnica, Kak.anj ZAGREBNJACA 1, Han Ploa, Kiseljak ZAGREBNJACA 2, Han Ploa, Kiseljak ZBILJE, Zbilje, Visoko ZGONOVI, Azapovii, Kiseljak ZGONOVI, Malo Cajno, Visoko ZLOKUCE, Zlokue, Kakanj ZVONIGRAD, Boii, Fojnica

11

REGIJA 14: POPIS NALAZISTA PRAISTORIJSKOG DOBA

1. ARNAUTOVICI, Arnautovii, Visoko (E 4) 3. BAN-BRDO, Kulije, Kiseljak (E 6) 9. BIJELE VODE, Podastinje, Kiseljak (D 5)

13. BOBOVAC, Dragovii-Mijakovii, Vare (E 3) 21. BRGULE, Brgule, Vare (G 3) 35. CRKVINA, Podastinje, Kiseljak (D 5) 40. CIFLUK 1, Ciifluk, Visoko (E 5) 42. CATICI, Catii, Kakanj (D 3) 47. DONJE MOSTRE, Donje Motre, Visoko (E 4) 49. DRAGI KAMEN, Kakanj (D 3) 53. DVOR, Dvor, Visoko (E 5) 56. FOJNICA 1, Fojnica (C 5) 60. GINJE, Visoko (E 5) 70. GRACANICA, Malo Cajno, Visoko (E 4) 72. GRAD, Gornja Koprivnica, Kakanj (D 3) 76. GRADAC, Gojevii, Fojnica (C 5) 77. GRADAC, Gromiljak, Kiseljak (D 4) 78. GRADAC, Homolj, Kiseljak (E 6) 79. GRADAC, Mokronoge-Gunjae, Visoko (D 4) 80. GRADAC, Podgora, Breza (F 4) 81. GRADAC, Vinjica, Kiseljak (D 5) 82. GRADAC, Zabre, Kiseljak (D 6) 83. GRADINA, Brestovsko, Kiseljak (D 4) 84. GRADINA, Breani, Kakanj (E 3) 85. GRADINA, Crna, Kakanj (E 2) 86. GRADINA, Dabravine, Vare (F 4) 87. GRADINA, Duhri, Kiseljak (D 5) 88. GRADINA, Fojnica (C 5) 89. GRADINA, Gornja Zima, Vi.~oko (D 4) 90. GRADINA, Hadii, Visoko (D 4) 91. GRADINA (Gradac), Karaula, Kakanj (D 3) 92. GRADINA, Kopai, Visoko (E 4) 93. GRADINA, Ljetovik, Kiseljak (D 5) 94. GRADINA, Zagrade, Kakanj (E 2) 96. GRADISTE, Pale, Kiseljak (D 5)

104. GRMACE, Riica, Kakanj (E 3) 105. GROMILE, Haljinii, Kakanj (E 3) 109. RAN PLOCA 1, Han Ploa, Kiseljak (E 5)

123. KAMEN, Budoelj, Vare (F 3) 124. KAMENJACA, Breza (F 4) 127. KARINJACA, Donji Draevii, Kiseljak (E 5) 135. KISELJAK 1, Kiseljak (D 5) 141. KOSA, Radanovii, Kiseljak (E 5) 149. KRIVACA 1, Kiseljak (D 5) 152. KRST, Kraljeva Sutjeska, Kakanj (E 3) 153. KRSTAC, Zbilje, Visoko (E 5) 155. KUNDRUCI, Hadii, Visoko (D 4) 156. KUZNO GROBLJE, Kraljeva Sutjeska,

Kakanj (E 3) 160. LOPATE, Gorani, Visoko (E 5) 163. MALI OKRUGLIC, Pale, Kiseljak (D 5) 165. MOTKE, Brnj, Kakanj (D 2) 171. OBRE 1 (Raskre), Obre, Kakanj (E 3) 172. OBRE 2 (Gornje Polje), Obre, Kakanj (E 3) 176. OKOLISTE, Donje Motre-Radinovii,

Visoko (E 4) 177. OKRET, Potkraj, Kiseljak (D 5) 179. ORLOV ACA, Boljkovii, Kiseljak (E 5) 183. OSTRIK, Kulije, Kiseljak (E 6) 187. PLANDISTE, Kakanj (D 3) 202. RAT, Draevii, Kiseljak (E 5) 208. SRIJETE, Bukovlje, Kakanj (E 3) 212. STRASIVE STIJENE, Borina, Kiseljak (D 5) 213. STREZEVICA, Teevo, Kakanj (E 3) 223. UKUCEVCI, Podastinje, Kiseljak (D 5) 228. VELIKI GRADAC, Gornje Zeelovo,

Kiseljak (D 6) 229. VELIKI GRADAC, Rarnadanovci-Godua,

Visoko (E 5) 230. VELIKI GRADAC, itovo, Fojnica (C 4) 232. VISOKI, Grad, Visoko (E 4) 236. VRATNICA, Vratnica, Visoko (E 4) 245. ZAGREBNICE, Papratnica, Kakanj (D 3) 246. ZAGREBNJACA 1, Han Ploa, Kiseljak (E 5) 252. ZVONIGRAD, Boii, Fojnica (C 5)

REGIJA 14: POPIS NALAZITA IZ DOBA RIMSKE VLADAVINE

1. ARNAUTOVICI, Arnautovii, Visoko (E 4) 8. BIJELE VODE, Gornja Vinjica, Kiseljak (D 5)

11. BJELAVICI, Bjelavii, Kakanj (E 3) 13. BOBOVAC, Dragovii-Mijakovii, Vare (E 3) 29. CRKVENJAK, Haljinii, Kakanj (E 3) 31. CRKVINA, Breza (F 4) 32. CRKVINA (Grko groblje), Donja Zgoa,

Kakanj (E 3) 33. CRKVINA, Gromiljak, Kiseljak (D 4) 34. CRKVINA, Mokronoge-Buzi Mahala,

Visoko (D 4) 25. CRKVINA, Podastinje, Kiseljak (D 5) 51. DUGE NJIVE (Kaursko groblje), Doboj,

Kakanj (D 3) 52. DUSINA, Dusina, Fojnica (C 6) 56. FOJNICA 1, Fojnica (C 5) 57. FOJNICA 2, Fojnica (C 5) 64. GLAVICA, Kiseljak (D 5) 72. GRAD, Gornja Koprivnica, Kakanj (D 3) 78. GRADAC, Homolj, Kiseljak (E 6) 79. GRADAC, Mokronoge-Gunjae, Visoko (D 4) 80. GRADAC, Podgora, Breza (F 4) 81. GRADAC, Vinjica, Kiseljak (D 5) 84. GRADINA, Breani, Kakanj (E 3) 86. GRADINA, Dabravine, Vare (F 4)

91. GRADINA (Gradac), Karaula, Kakanj (D 3) 106. GROMILE, Karaula, Kakanj (D 3) 107. GROMILJAK, Gromiljak, Kiseljak (D 4) 108. HAMBARINE, Podastinje, Kiseljak (D 5) 110. HAN PLOA 2, Han Ploa, Kiseljak (E 5) 116. HUMAC, Podastinje, Kiseljak (D 5) 118. ISPOD GRADINE, Duhri, Kiseljak (D 5) 124. KAMENJACA, Breza (F 4) 135. KISELJAK 1, Kiseljak (D 5) 146. KRCEVINE, Kiseljak (D 5) 14 7. KRESEVO 1, Kreeva (D 6) 150. KRIVACA 2, Kiseljak (D 5) 154. KULIJES, Kulije, Kiseljak (E 6) 161. LJESKOVICE, Vinjica, Kiseljak (D 5) 168. MRAVNJACE 1, Vinjica, Kiseljak (D 5) 174. OCRKA VKA, Homolj, Kiseljak (E 5) 178. OMEJAK, Maurovii, Visoko (D 4) 181. OSTRUZNICA 1, Ostrunica, Fojnica (C 5) 189. PODASTINJE, Podastinje, Kiseljak (D 5) 191. POD GRACEM, Gornja Vinjica-Begovii,

Kiseljak (D 5) 197. POVRATNICA, Podastinje, Kiseljak (D 5) 201. RASKRSCE, Maurovii-Rizvii, Visoko (D 4) 207. SR, B11eza (F 4) 210. STRANA, Biljeevo, Kakanj (D 3)

12

216. SVATOVSKO GROBLJE, Lisovo-Baskije, Visoko (D 4)

217. SVIBE, Gornje Motre, Visoko (E 4) 227. VELIKI GRAD (Gradina), Seoa-Gerdeii,

Visoko (D 3) 229. VELIKI GRADAC, Ramadanovci-Godua,

Visoko (E 5) . 231. VINA, Zupa, Breza (F 4)

232. VISOKI, Grad, Visoko (E 4) 234. VISNJICA POLJE, Donja Vinjica,

Kiseljak (D 5) 236. VRATNICA, Vratnica, Visoko (E 4) 240. ZABRE 1, Zabre, Kiseljak (D 6) 249. ZGONOVI, Azapovii, Kiseljak (E 6) 252. ZVONIGRAD, Boii, Fojnica (C 5)

REGIJA 14: POPIS NALAZITA IZ SREDNJEG VIJEKA 1. ARNAUTOVICI, Arnautovii, Visoko (E 4) 2. BABINA VODA, Kovai, Kiseljak (E 5) 4. BANJA, Tiii, Kakanj (D 3) 5. BARENJAK, Tulica, Kiseljak (E 6) 6. BEDEM, Grajani, Visoko (E 5) 7. BEDEM, Kreevo (D 6)

10. BIJELI GREB, Riica, Kakanj (E 3) 12. BISKUPICI, Biskupii, Visoko (E 4) 13. BOBOVAC, Dragovii-Mijakovii, Vare (E 3) 14. BOBOVIK, Kulije, Kiseljak (E 6) 15. BRDA, Brda, Vare (F 3) 16. BRDANJAK, Zabre, Kiseljak (D 6) 17. BRDO, Gornja Breza-Lopate, Breza (F 4) 18. BRDO, Radonjii, Vare (F 3) 19. BREZA, Breza (F 4) 20. B'REZIK, Prii, Vare (F 3) 22. BRIJEST, Buzii-Mokronoge, Visoko (D 4) 23. BRNJACI, Brnjaci, Kiseljak (E 5) 24. BUDOZELJ 1, Budoelj, Vare (F 3) . 25. BUDOELJ 2, Budoelj, Vare (F 3) 26. BUKOVICA, Bukovica, Kiseljak (E 6) 27. BUNAR, Podastinje, Kiseljak (D 5) 28. BUZICI, Buzii, Visoko (E 4) 29. CRKVENJAK, Haljinii, Kakanj (E 3) 30. CRKVINA, Bilalovac-Rastovi, Kiseljak (D 4) 32. CRKVINA (Grko groblje), Donja Zgoa,

Kakanj (E 3) 35. CRKVINA, Podastinje, Kiseljak (D 5) 36. CRKVINE, Slivno, Breza (F 4) 37. CAJAN-GRAD, Malo Cajno, Visoko (E 4)

38. CAKINA NJIVA, Bijele Vode, Visoko (D 5) 39. CEKRCICI, Cekrii, Visoko (E 4) 41. CIFLUK 2, Cifluk, Visoko (E 5) 43. DJDORADA, Blaa, Vare (G 3) 44. DOBRINJAC, Dobrinje, Visoko (E 4) 45. DONJA BOROVICA, Donja Borovica,

Vare (E 2) 46. DONJA ZGOSCA, Donja Zgoa, Kakanj (E 3) 48. DONJE EZELOVO, Donje Zeelovo,

Kiseljak (E 6) 50. DUB, Pale, Kiseljak (D 5) 51. DUGE NJIVE (Kaursko groblje), Doboj,

Kakanj (D 3) 52. DUSINA, Dusina, Fojnica (C 6) 54. DVORI, Kraljeva Sutjeska, Kakanj (E 3) 55. DVORISTA, Luine, Fojnica (C 5) 58. GAJ, Pale, Kiseljak (D 5) 59. GAJ, Sikulje, Vare (G 3) 61. GLAVICA, Biljeevo, Kakanj (D 3) 62. GLAVICA, Budoelj, Vare (F 3) 63. GLAVICA, Ginje-Goranica, Visoko (E 5) 64. GLAVICA, Kiseljak (D 5) 65. GOJEVICI, Gojevii, Fojnica (C 5) 66. GORANI, Gorani, Visoko (E 5) 67. GORASNICA, Ginje~Dvor, Visoko (E 5) 68. GORNJE EZELOVO, Gornje Zeelovo,

Kiseljak (E 6) . 69. GRABOSIC, Dil:)dii, Visoko (D 4) .

71. GRAD, Dobrinje, Visoko (E 4) 73. GRAD (Sebinjski grad), Sebinje, Kakanj (D 3) 74. GRAD, Vinjica, Kiseljak (D 5) 75. GRADAC, Donji Pale, Kiseljak (D 5) 73. GRADAC, Homolj, Kiseljak (E 6) 32. GRADAC, Zabre, Kiseljak (D 6) 86. GRADINA, Dabravine, Vare (F 4) fl2. GRADINA, Kopai, Visoko (E 4) 95. GRADINA LAGUMI, Fojnica (C 4) \17. GRCKO GROBLJE, Brestovsko, Kiseljak (D 4) 98. GRCKO GROBLJE, Podastinje, Kiseljak (D 5) 99. GRCKO GROBLJE, Ratanj, Kakanj (E 3)

100. GRCKO GROBLJE, Tiii, Kakanj (D 3) 101. GREBAC, PoriJeani, Visoko (E 4) 102. GREBCI, Grebci, Vare3 (G 3) 103. GREBLJICE, Godua-Rajii, Visoko (E 5) 111. HENDEK, Duhri, Kiseljak (D 5) 112. HRASNO, Hrasno, K:::kanj (D 3) 113. HRASNO, Slivna, Breza (F 4) 114. HRASTOVINA, Kovaii, Kakanj (E 3) J 15. HRASCE, Riica, Kakanj (E 3) 117. IGRISTE, Orahovo, Breza (F 4) 119. IVICA, Ivica, Kiseljak (D 6) l ?O. JA PIJE, Brgule, Vare (G 3) 121. JASIXOVA, Nabilj, Kakanj (E 2) 122. KADINJAA, Uvorii, Visoko (E 4) 125. KARP .... ULA, Donji Kakanj, Kakanj (D 3) 126. KARAULA, Gornja Jehovina, Kakanj (C 3) 128. KASTELA (Pridala), Rizvii, Fojnica (C 4) 129. KA URIN, Zupa, Breza (F 4) 130. KAURSKO GREBLJE, Oglavak, Kiseljak (D 4) 131. KAURSKO GROBLJE, Bjelovii, Kreeva (D 6) 132. KAURSKO GROBLJE, Koritnik, Breza (F 4) 133. KAURSKO GROBLJE, Mramor, Kakanj (D 2) 134. KT.SELJAK, Boljkovii, Kiseljak (E 5) 136. KISELJAK 2, Kiseljak (D 5) 137. KISELJAK 3, Kiseljak (D 5) 138. KLISA, Visoko (E 4) 139. KLUPE, Crkvenjak, Kreevo (D 5) 140. KOKOSCICI, Kokoii, Vare (F 3) 142. KOSA, Zlokue, Kakanj (E 2) 143. KOZOGRAD, Selakovii, Fojnica (C 5) 144. KRCEVINA, Orahovo, Breza (F 4) 145. KREVINE, Dusina-Vrtla, Fojnica (C 6) 14 7. KRESEVO 1, Kreeva (D 6) 148. KRESEVO 2, Kreevo (D 6) 151. KRIZ, Deevice, Kreeva (C 6) 157. LETOVISTE, Seoce, Kakanj (E 3) 158. LIPNICA, Lipnica, Kakanj (E 2) 159. LOPATA, Rakova Noga, Kreevo (D 5) 162. LJESCAR, Hoevlje, Breza (F 4) 164. MAUROVICI, Maurovii, Visoko (D 4) 166. MRAMORJE, Camovine, Vare (G 3) 167. MRAMOROVI, Kriii, Kiseljak (D 5) 159. MRAVNJACE 2, Vinjica, Kiseljak (D 5) 170. NJIVA, Zlokue, Kakanj (E 2) 173. OBRE 3, Obre, Kakanj (E 3) 174. OCRKAVKA, Homolj, Kiseljak (E 5)

175. OCEVLJA, Oevlja, Vare (G 2) 180. OSTROGA, Cizma, Kiseljak (D 5) 182. OSTRUNICA 2, Ostrunica, Fojnica (C 5) 134. OT'IGOSCE, Otigoe, Fojnica (C 5) 185. PAJTOV HAN, Pajtov Han, Vare (F 3) 186. PARiEVICI, Parievii, Kiseljak (D 5) 188. POD, Dabravine, Vare (F 4) 190. PODGAJ, Kiseljak (D 5) 192. PODGRADAC, Homolj, Kiseljak (E 6) 193. PODVINJC'I, Podvinjci, Visoko (E 4) 194. POLJE, Ginje, Visoko (E 5) 195. POLJE, Polje, Kreeva (D 6) 196. PORIJECANI, Porijeani-Brdo, Visoko (E 4) HJ8. PUHOV AC, Bukovlje, Kakanj (E 3) . 2-99. RADONJICI, Radonjii, Vare (F 3) 200. RAKOVI, Seoce, Kakanj (E 3) 203. REPUH, Hoevlje, Breza (F 4) 204. RICICA, Riica, Kakanj (E 3) 203. SARACEVO BRDO, Riica-Celikovina,

Kakanj (E 3) ~06. SLIVNO, Slivna, Breza (F 4) 207. SR, Breza (F 4) '209. STRAHOVAC, Donje eelovo, Kiseljak (E 6) 211. STRANA, Maurovii, Visoko (D 4) 214. STUP, Slapnica, Kakanj (E 3)

13

215. SUBOTICI, Subotii, Breza (E 4) 218. SIROKA SUMA, Gomionica, Kiseljak (D 4) 219. SKARINE, Rakova Noga, Kreeva (D 5) 220. TISOVIK, Pirin, Kreeva (D 6) 221. TURBICA GROBLJE, Catii, Kakanj (D 3) 222. TUSNJICI, Tunjii, Visoko (D 5) 224. VARES, Vare (F 2) 225. V ARES-DROSKOV AC, Vare (F 3) 226. V ARE-MAJDAN, Vare-Majdan-Sprekii,

Vare (F 3) 231. VINA, upa, Breza (F 4) 232. VISOKI, Grad, Visoko (E 4) 233. VISOKO, Visoko (E 4) 235. VISNJICI, Vinjii, Vare (F 3) 237. VRBICA, Podastinje, Kiseljak (D 5) 238. VRBICA, Radonjii, Vare (F 3) 239. VUKANOVICI, Vukanovii, Kakanj (E 2) 241. ZABRE 2, Zabre, Kiseljak (D 6) 242. ZUBACE, Mlade, Visoko (D 3) 243. ZAGONI, Hoevlje, Breza (F 4) 244. ZAGORICE, Zagorice, Visoko (E 5) 247. ZAGREBNJACA 2, Han Ploa, Kiseljak (E 5) 248. ZBILJE, Zbilje, Visoko (E 4) 250. ZGONOVI, Malo Cajno, Visoko (E 4) 251. ZLOKUCE, Zlokue, Kakanj (E 2)

14

REGIJA 14: NALAZITA

14.1 ARNAUTOVICI, Arnautovii, Visoko. Praisto-rijsko naselje, rimska vila, srednjovjekovna crkva i groblje. Naselje lei na uu potoka Gorue u Bosnu. Probno iskopavanje obavio A. Benac 1958. i 1959. Kulturni sloj je debeo 0,50-0,60 m. U sondi H otkriveno je 6 jama od kunih stupova (ugao

etvrtaste kue), dva vea ognjita i jedna jama za otpatke. Meu alatkama su najbrojniji kremeni, gru-bo obraeni noii i strelice, dok su glaane kamene sjekire rijetke. Keramiki nalazi pokazuju da se radi o jednoslojnom neolitskom naselju, sa izvjes-nim unutarnjim razvojem. Zapaeni su sljedei ke-

ramiki oblici: grublje posude na cilindrinoj nozi, grube trbuaste i poluloptaste posude veih dimen-zija, plitki tanjiri, te kuglaste i poluloptaste olje bolje obrade i vaze na etiri noge - ritoni. Na grubo raenim posudama sreu se barbotinski i pla-stini ukrasi, na bolje raenoj keramici jednostavno urezani geometrijski motivi, a samo na ritonima ornamenti bodljikave ice. Na vrhu kulturnog sloja je naena nekoliko primjeraka crnoglaane keramike i jedan primjerak ukraen plastinom spi-ralom.

Naselje u Arnautoviima pripada mlaoj fazi kakanjske kulture, sa nekim elementima butmirske kulture na kraju razvoja. S obzirom na pojavu ri-tona, jasno je da se naselje u Arnautoviima mora staviti u veliki neolitski kulturni kompleks Danilo--Kakanj-Cakran-Elateia. Srednji neolit.

Tragovi riiru:ke graevine, vjerovatno vile, za-paeni su u supstrukcijama srednjovjekovne crkve, a sastoje se od dijelova zida i ufomaka krovnoga cri-jepa. Rimsko doba.

Srednjovjekovno naselje na mjestu dananjih Arnautovia nosilo je naziv MILE. To je bilo mjesto u kojem su se odravali sabori, gdje su se krunisali bosanski kraljevi i gdje su pokopani neki od bosan-skih vladara. Arheoloko iskopavanje crkve i jednog dijela groblja u Arnautoviima vrio je 1909-1910. K. Patsch, a reviziono istraivanje obavio je P. An-eli 1976-1978. Konani rezultati iskopavanja po-kazali su temelje jedne romanike crkve 11-12. st. i velike gotike crkve izgraene u dvije faze u 14. st. Po rijetkim ostacima moglo se zapaziti da je go-

tika crkva bila umjetniki opremljena kamenom dekoracijom i zidnim freskama. U crkvi je otkri-vena grobnica Tvrtka I, te veliki broj drugih gro-bova. Meu grobnim nalazima zanimljivi su peatni prstenovi i ostaci brokata sa heraldikim oznakama. Neke franjevake kronike tvrde da je ovdje u Mila-ma pokopan i ban Stjepan II Kotromani, koji je os-novao franjevaki samostan sv. Nikole oko 1340. Srednji vijek. LIT.: A. Benac 1965, 261-275; P. Aneli 1980, 183-247.

A. Benac-P. Aineli

14.2 BABINA VODA, Kovai, Kiseljak. Srednjo-vjekovni nadgrobni spomenici. Sauvana 3 steka u obliku ploa. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 166. N. Mileti

14.3 BAN-BRDO, Kulije, Kiseljak. Prethistorij ska gradina. Smjetena na brijegu nad rijekom Le-

penicom. Nalazi: ulomci grube, slabo peene kera-mike debelih zidova, svjetlosmee boje, te dobro peenog posua tankih zidova, tamnosmee boje i

glaane povrine, kao i komadii kunog lijepa. Vje-rojatno rano bronano doba. LIT.:P. Aneli 1963, 155 P. Aneli

14.4 BANJA, Tiii, Kakanj. Srednjovjekovno gro-blje. Sauvana 4 steka u obliku ploe, sanduka i .sarkofaga; na jednom sarkofagu natpis. Kasni sred-nji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 147. N. Mileti

14.5 BARENJAK, Tulica, Kiseljak. Srednjovjekov-ni nadgrobni spomenici. Sauvana 2 steka u obliku sanduka. Kasni srednji vijek. LIT.: P. Aneli 1963, 182. N. Mileti

14.6 BEDEM, Grajani, Visoko. Srednjovjekovni grad. Utvrenje je smjetena na istaknutoj krnkoj gromadi nad uem Goduke Rijeke u Fojnicu. Da-nas se jo raspoznaju temelji glavne kule i konture perimetralnog zida koji je opasivao izdueni obor u duini preko 100 m. Kasni srednji vijek. LIT.: P. Aneli 1984, 186-187. P. Aneli

14.7 BEDEM, Kreeva. Srednjovjekovno utvrenje. Na strmom brijegu povie groblja nalaze se ostaci zidova koji su sa pristupne strane zatieni sa dva duboka prokopa nad kojima stoji glavrii toranj. Na padinama brijega nalazi se nekoliko ruevina isto-vremenih zgrada, moda ostaci srednjovjekovnog subm~bija. Kasni srednji vijek, 14-15. st. LIT.: . Basle1 1954, 303. . Basler

14.8 BIJELE VODE, Gornja Vinjica, Kiseljak. Os-taci rimskog naselja. Uz potok Rikavac otkriveni tra-govi rimskog naselja i vie rimskih stela. Posebno je znaajan i vaan ulomak poasne baze s dijelom natpisa: ... c/ol(oniae) Sa/1/o/nitanae .. ./. Ostaci rimske graevine i navedeni ulomak s natpisom za-jedno s onim iz Gromiljaka govore o postojanju jednog rudarskog sredita s municipalnim karakte-rom. Rimsko doba, 2-4. st. LIT.: K. Misilo 1936, 15-26; D. Sergejevski 1957, 121-123.

V. Pakvalin

14.9 BIJELE VODE, Podastinje, Kiseljak. Prethi-storijska gradina. Smjetena na jednoj glavici iznad korita rijeke Fojnice; povrinski nalazi: fragmenti keramike. Neto nii greben kojim se prilazi glavici,

presjeen je na tri mjesta. Bronzano ili eljezno doba. LIT.: P. Aneli 1963, 156, 159. P. Aneli

14.10 BIJELI GREB, Riica, Kakanj. Srednjovje-kovna nekropola. Sauvano oko 70 steaka u obliku sanduka, u dvije grupe, orijentiranih Z-I i S-J. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi, 1971; 150. N. Mileti

14.11 BJELAVICI, Bjelavii, Kakanj. Rimsko na-selje. Gomile od ruevina nalaze se u polju ispod sela uz potok Riica. Rimsko doba. LIT.: C. Patsch 1911, 208. I. C,remonik

14.12 BISKUPICI, Biskupii, Visoko. Srednjovje-kovna kamena ploa sa natpisom i nekropola. Son-diranje 1963. g. obavili P. Aneli i Lj. Tomii, a 1976. Lj. Tomii i H. Sahinovi. U predjelu iku-lje, na lijevoj obali Bosne, 1898. g. pronaena je ktitorska ploa sa irilskim natpisom o gradnji crk-ve, poznate kao ploa Kulina bana. U tekstu natpisa, osim Kulinova imena, zabiljeena je i ime njegove ene Vojislave. Pretpostavlja se da je gradnja crkve dovrena i ploa postavljena 1193-1194. godine. Kasniji zapisi na ploi spominju i bana Stjepana, nekog upana Krilu, krstjanina Radosava i dr. Ot-kriveno vie oteenih grobova, orijentiranih Z-I; u jednom naena naro.sbm.a naunica, dalmatinsko--hrvatske grupe. Naeni i fragmenti obraenog ka-mena (dio stupa i luk.a). Srednji vijiek, kraj 12-14. st. LIT.: C. Truhelka 18fl8, 617-622; P. Aneli 1961 a, 287-308; P. Aneli 1984, 270-271. P. Aneli

14.D BOBOVAC, Dragovii-Mijakovii, Vare. Prethistorijska gradina, kasnoantiki kastel i sred-njovjekovni grad.

Nalazite je smjetena na uskom kamenitom grebenu iznad sastavaka Bukovice i Mijakovske ri-jeke. Iskopavanje Bobovca obavio P. Aneli od 1959. do 1969.

Po padinama dvaju istaknutih visova unutar grada razasuti su ulomci prethistorijskog zemljanog

posua koji pokazuju karakteristike keramike bron-anog i eljeznog doba. Sudei po rijetkim ulomcima kremenog orua ovaj poloaj je bio naseljen ve u eneolitu.

Od kasnoantikog kastela ouvan je samo jedan zid koji je kasnije ukomponiran u glavnu kulu Bo-bovca. Sitni arheoloki predmeti rimske provenijen-cije su: ulomci krovnog crijepa i jedan novi-seste-rac.

otaci srednjovjekovnoga grada pokazuju urba-nu aglomeraciju, tipinu za burgove srednjega vi-jeka. Osnovne komponente ove aglomeracije sainjavaju: bedemi sa sistmom isturenih kula, glavna kula sa kompleksom vladarskog dvora, koji vre ulogu gradske akropole, kompleks sakralnih obje-kata na vjetakom zaravanku Crkvici, mali trg is-pred crkve sa cisternom u sredini, stambeno naselje sa zanatskim radionicama unutar bedema, dva ma-nja naselja izvan gradskih zidina, groblje i dr. Po-sebno j:.: zanimljiv kompleks vladarskog dvora izgra-den na tri vjetaki nivelirane terase, sa dvije pa-lae, pomonim zgradama, zanatskim radionicama, cisternom i dvorskom kapelom. - Obje palae i ka-pija u predvorju imale su majstorski izvedenu ka-menu dekoraciju gotikog stila. U predjelu Crkvice otkriveni su temelji jedne ovee, tek zapoete troap-sidalne crkve, franjevakog samostana i kraljevske grobne kapele. Kapela je bila oslikana freskama i ukraena bogatom kamenom dekoracijom. Od spo-nwnika kraljevske obitelji naeni su dijelovi etiri nadgrobne ploe. Dvije od ovih ploa - one kralja Tvrtka II i kralja Tomaa - po umjetnikoj obradi, spadaju meu najbolja ostvarenja srednjoevropskog kulturnog kruga 15. st. Od pokretnih arheolokih predmeta vana su tri bronana zvona, ulomci kera-mikih penjaka, dijelovi keramikih svjetiljki, te brojni ulomci zemljanog sua, predmeti od eljeza i dr. - Bobovac je, bar jednim svojim dijelom, iz-

graen u prvoj polovini 14. st. dok se vladarski dvor gradio sukcesivno, od druge polovine 14, pa sve do sredine 15. st. Suvremenici su ga smatrali najtvrim bosanskim gradom; tu se uvala i kraljevska kruna, a vladari ga nazivaju svojim stolnim mjestom. U

15

pisanim izvorima Bobovac se prvi put spominje 1350. godine.

Turci su osvojili Bobovac 1463. sa vojskom koju je predvodio sultan Mehmed el Fatih. LIT.: P. Aneli 1973, 23-150. P. Aneli

14.14 BOBOVIK, Kulije, Kiseljak. Srednjovjekov-na nekropola. Sauvano 12 steaka u obliku sanduka, orijentiranih Z-I i S-J. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 166. N. Mileti.

14.15 BRDA, Brda, Vare. Srednjovjekovna nekro-pola. Sauvana 42 steka u obliku ploa, sanduka i sarkofaga, orijentiranih Z-I i S-J; ukras jednog spomenika: tordirana traka, krst, spirale i ruka s

maem. Kasni srednji vijek. LIT.: . Belagi 1971, 153-154. N. Mileti

14.16 BRDAN.JAK, Zabre, Kiseljak. Srednjovje-kovna nekropola. Uz katoliko groblje sauvano je 13 steaka u obliku sanduka i sarkofaga, orijentira-nih Z-I i S-J; ukras sarkofaga: tordirana vrpca,

hraldiki motiv, rozete; na ovom spomeniku je i natpis (velikog kneza Radoja). Kasni srednji vijek,

poetak 15. v. LIT.: S. Belagi 1971, 167. N. Mileti

14.17 BRDO, Gornja Breza-Lopate, Breza. Sred-njovjekovno groblje. Sauvano 8 steaka u obliku sanduka i sarkofaga, orijentiranih Z-I. Kasni sred-nji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 157. N. Mileti

14.18 BRDO, Radonjii, Vare. Srednjovjekovno groblje. Sauvano est steaka u obliku sanduka i sarkofaga, orijentiranih S'Z-JI. Kasni srednji vijek. LIT.: . Belagi 1971, 152-153. N. Mileti

14.19 BREZA, Breza. Srednjovjekovni nadgrobni spomenik. Usamljeni steak u obliku sarkofaga, dis-lociran; ukras: dvostruke spirale. Kasni srednji vijek. LIT.: . Belagi 1971, 157. N. Mileti

14.20 BREZIK, Prii,. Vare. Srednjovjekovno gro-blj. Uz katolika groblje sauvano je devet steaka u obliku sanduka i sarkofaga, orijentiranih Z-I; ukras: tordirana traka, spirale, rozete. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 151. N. Mileti.

1'1.21 BRGULE, Brgule, Vare. Praistorijska ostava. Otkrivena u pukotini stijene, a sastoji se od etiri bronzane fibule tipa Golinjevo, dvije bronzane na-rukvice i dva ulomka dijademe od bronzanog lima. Pripada kasnom bronzanom dobu (kraj Ha Bl -poetak Ha B2, oko 900 g. st. e.). LIT.: B. Covi 1980 a, 44-48; B. Covi 1983, 439-444. B. Covi

14.22 BRIJEST, Buzii-Mokronoge, Visoko. Sred-njovjekovno groblje. Sauvana tri steka u obliku sanduka, orijentirana S-I. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 168. N. Mileti

14.23 BRNJACI, Brnjaci, Kiseljak. Srednjovjekov-na nekropola. Sauvana 22 steka u obliku sanduka, orijentirana Z-I. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 166. N. Milet:i

14.24 BUDOZELJ 1, Budoelj, Vare. Srednjovje-kovna nekropola. Sauvano 13 steaka u obliku san-duka i sarkofaga, orijentiranih Z-I i S-J; ukras jednog spomenika: polumjesec i ruka s maem. Ka-sni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 153. N. Mileti

16

14.25 BUDOZELJ 2, Budoelj, Vare. Srednjovje-kovna nekropola. Uz muslimansko groblje sauvan 21 steak u obliku sanduka i sarkofaga, orijentiranih Z-I. Kasni srednji vijek. LIT: S. Belagi 1971, 153. N. MHeti

14.26 BUKOVICA, Bukovica, Kiseljak. Srednjovje-kovna nekropola. Sauvano 25 steaka u obliiku san-'-duka i sarkofaga, orijentiranih Z-I i S-J. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 166- 167. N. Mileti

14.27 BUNAR, Podastinje, Kiseljak. Srednjovjekov-na nekropola. Sauvano oko 40 steaka u obliku san-duka i sarkofaga, orijentiranih Z-I. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 165. N. MHeti

14.28 BUZICI, Buzii, Visoko. Srednjovjekovna ne-kropola. Sauvano 27 steaka u obliku sanduka i sarkofaga, orijentiranih Z-I. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 168. N. Mileti

14.29 CRKVENJAK, Haljinii, Kakanj. Rimsko na-selje i srednjovjekovna crkva i nekropola steaka. Iskopavanje crkve obavila M. Gavrilovi 1974-1975. Lokalitet je smjeten na ivici terase Haljinikog po-lja. Od rimskog naselja sauvani su mnogobrojni ulomci graevinskog materijala. Na ruevinama ovog naselja, u srednjem vijeku, podignuta je jednobrod-na crkva s polukrunom apsidom na istoku (dimen-zije 4,90 x 8 m). Imala je kamenu dekoraciju. Nalaz: bronzani enkolpion, 9-11. st. Oko crkve prostirala se nekropola sa stecima; sauvano 14 spomenika. Srednji vijek. LIT.: C. Patsch 1911, 208; N . .Mileti 1980 a, 43-50. T. Glava

14.30 CRKVINA, Bilalovac-Rastovi, Kiseljak. Sred-njovjekovno groblje. Sluajno otkriveno vie grobo-va, o ijim nalazima nema podataka. Vjerovatno kasni srednji vijek. N. Mileti 14.31 CRKVINA, Breza. Kasnoantiki kompleks. Iskopavanje obavio G. remonik 1930, a reviziono iskopavanje D. Sergejevski 1958-1961. Na prostoru iznad desne obale Stavnje nalaze se dvije graevine.

Veu od njih predstavlja dvorana koja se prema jugu zavrava potkoviastom apsidom, s narteksom na sjeveru iz bone prostorije koje su nosili kameni stupovi. Ulaz se nalazio sa istone strane, a njemu se pristupalo iz dvorita na ijem se istonom kraju nalazila pravokutna graevina sa dvije prostorije i portikom, to je vjerojatno bio hospitium.

Zidovi su bili izvedeni u tehnici opus incertum kombiniranim sa opus spicatum. Stupovi su bili ra-

eni na tokarskom kolu, pa dekorirani turusima i trohilima, a entaza se nalazila na sredini korpusa. Kapiteli podsjeaju svojim oblikom na imposte, a sal':toje se od dva plinta meu kojima se nalaze ocri lukovi. Uz zidove apside naeni su protomi veprova i ovnova. Portici su bili pokriveni tegula-ma, a dvorana nekim organskim materijalom. Na jednom stupu bio je ugraviran potpuni germanski futhark, a na drugom latinika abeceda. U prostoru crkve otkriven grob u kome je naen bronani umbo tita, bizantijski rad datiran u esto 1:toljee.

Meu ruevinama, naroito u narteksu, otkriveno je mnotvo fragmenata slovenske keramike. Postoji pretpostavka da je objekat na Crkvini sluio kao aula regia istonogotskih komesa u vrijeme njihove vladavine 490. do 535, nakon ega je bila unitena poarom. U narteksu otkriveni tragovi naseljavanja u ranom srednjem vijeku.

U objekat je bilo ugraeno nekoliko spomenika iz rimskog carskog doba, a u suhozidu oko crkve se osobito istie cipus Valensa sina Varonova, prin-cepsa Desitijata.

Pitanje karaktera stilske pripadnosti i datacije graevine u Brezi i njene arhitektonske dekoracije jo uvijek je predmet diskusije~ uz miljenje da je

djelimino nastala u srednjem vjeku, tj. u vrijeme romanike. LIT. G. Cremonik-D. Sergejevski 1930; D. Sergejevski 1943, 14-19; I. Nikolajevi 1967, 95-119; . Basler 1975, 259-264.

. Basler

14.32 CRKVINA (Grko groblje), Donja Zgoa, Kakanj. Rimska zgrada, nadgrobni spomenici, sred-njovjekovna crkva i nekropola. Iskopavanje obavili D. Sergejevski i I. Cremonik 1948. Na malenom uzvienju Kri uz Zgoanski potok, naeni su 03-taci etvorokutne graevine, vjerojatno hrama, da-tirane u 1. st. Oko graevine otkriveno je nekoliko fragmenata rimskih stela iz 3-4. st. U srednjem vijeku podignuta je manja graevina, vjerovatno crkva, uz upotrebu rimskih spolija. Od nekropole

steaka sauvana su samo dva u obliku sarkofaga i obeliska, bogato ornamentirana; nalazi u grobu: ostaci brokata, fragmenti staklenih posuda i klinovi; ostali uniteni. Rimsko doba i srednji vijek. LIT.: V. Stratimirovi 1891 b, 122; . Stratimirovi 1926, 45-46; D. Sergejevski 1948, 170-172; I. Ctemonik 1950, 411-416; D. Sergejevski 1951 a, 308-309. . Basler

14.33 CRKVINA, Gromiljak, Kiseljak. Rimsko na-selje. Na irokom prostoru brojni ostaci graevinskog materijala. Rimsko doba. LIT.; . Basler 1954, 303. . Basler

14.34 CRKVINA, Mokronoge-Buzi Mahala, Viso-ko. Rimsko naselje. Ostaci graevina na irokom prostoru parcele (Sipovi, Gromile, Selite). Vidljive substrukcije zgrada i rimski graevinski materijal (opeke, crijep, tubulusi, oble opeke od susp~nzura; lomljeni i tesani kamen, ulomci kaneliranog stupa, novci, troska itd.), te fragmenti keramike. Objekat je djelomino uniten. Rimsko doba 2-3. st. LIT.: I. Bojanovski 1973 b, 402; I. Bojanovski 1984 a, 69-70.

I. Bojanovski

14.35 CRKVINA, Podastinje, Kiseljak. Prethistorij-ska gradina, rimski i kasnoantiki refugij i srednjo-vjekovna nekropola. Prethistorijsko naselje smjete-no je na zaravni visoko na stijenama iznad sastava Lepenice i Fojnike Rijeke. Znatan dio kulturnih slojeva je uniten, ali se prema sauvanim fragmen-tima keramike moe datirati u bronzano i eljezno doba. Kasnoantiki refugij sastoji se od nekoliko zidova i okruglih tornjeva. Za njegovu gradnju upo-trebljeni su kao spolija rimski nadgrobni spomenici,

meu njima i nadgrobnik Gaja Manlija Honezima iz 1-2. st. Povrinski nalazi: ulomci tegula i drugog

graevinskog materijala rimske provenijencije. Meu ruevinama starijih graevina sauvano

je sedam steaka, orijentiranih S-J. Pretraena jed-na zajednika grobnica. Kasni srednji vijek. LIT.: C. Patsch 1894 b, 344-345; M. Mandi 1925, 64; . Basler 1954, 302, 305. . Basler

14.36 CRKVINE, Slivna, Breza. Srednjovjekovna nekropola i ostaci temelja crkve. Sauvano 10 ste-

aka u obliku sanduka i sarkofaga, orijentiranih Z-I. U blizini vidljivi ostaci temelja stare crkve s polukrunom apsidom. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 157. N. Mileti

14.37 CAJAN-GRAD, Malo Cajno, Visoko. Sred-njovjekovni grad. Visoko iznad korita rijeke Graa-

nice, na zavretku kose Grad, nalaze se ruevine omanjeg utvrenja, koje se u literaturi obino naziva Cajan-grad. Od ruevina jo se mogu zapaziti i za-titni usjek, supstrukcija jedne kule i dijelov:t peri-metralnog zida. Kasni srednji vijek. LIT.: M. Vego 1957 a, 28. P. Aneli

14.38 CAKINA NJIVA, Bijele Vode, Visoko. Sred-njovjekovno groblje. Usamljeni steak u obliku san-duka, orijentiran Z-I; ostali uniteni. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 168. N. MiJeti

14.39 CEKRCICI, Cekrii, Visoko. Srednjovjekov-na nekropola. U pravoslavnom groblju sauvana tri steka u obliku sanduka; orijentacija Z-1. Kasni srednji vijek. s. Peri 14.40 CIFLUK 1, Cifluk, Visoko. Praistorijsko na-selje. Na desnoj obali Catikog potoka konstatovani su nalazi kunog lijepa, kremeni artefakti i gruba neolitska keramika. Neolit. s. Peri

14.41 CIFLUK 2, Cifluk, Visoko. Srednjovjekovna nekropola. U pravoslavnom groblju sauvana 32 steka u obliku sanduka, orijentirana Z-I. Kasni sred-nji vijek. LIT.: S. Belagi 1971,169. N. Mileti

14.42 CATICI, Catii, Kakanj. Praistorijska nekro-pola ravnih grobova. Locirana uz desnu obalu Trs-tionice. Grobovi, pokriveni ploama od muljike, sa-dravali su skelete orijentirane J-S, te bronzani nakit: dvije fibule, dvije spiralne narukvice, naoaraste privjeske i ukrasno dugme. Kraj kasnog bron-zanog doba (Ha B2 - B3, 9. i 8. st. st. e.). LIT.: V. Radimsky 1890, 373-375; B. Covi 1971, 323-326; B. Covi 1983e, 439-44 B. Covi

14.43 DIDORADA, Blaa, Vare. Srednjovjekovna nekropola. Sauvano oko 40 steaka u obliku sandu-ka i sarkofaga, orijentiranih Z-1 i S-J; ukras nekoliko spomenika: tordirana traka, spirale, ljiljan i rozeta, predstava ruke s kopljem. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 153. N. Mileti

14.44 DOBRINJAC, Dobrinje, Visoko. Srednjovje-kovno groblje. Sauvano osam steaka u obliku plo-

a i sarkofaga, orijentiranih Z-I; ukras: spirala, tordirana traka, rozeta. Kasni srednji vijek. LIT : S. Belagi 1971, 167. N. Mileti

14.45 DONJA BOROVICA, Donja Borovica, Vare. Srednjovjekovno groblje. U katolikom groblju sa-

uvana etiri steka u obliku sarkofaga, orijentirana SI-JZ; ukras: tordirane trake. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 151. N. Mileti

14.46 DONJA ZGOSCA, Donja Zgoa, Kakanj. Srennjovjekovno groblje. Sauvano 10 steaka u ob-liku sanduka, orijentiranih Z-I. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 149. N. Mileti

14.47 DONJE MOSTRE, Donje Motre, Visoko. Pra-istorijsko naselje. Na neznatno uzdignutom platou,

izmeu seoskih kua i lijeve obale Bosne, konsta-tovani su komadi kunog lijepa, kameno i kremeno orue i fragmenti keramike. Nalazi keramike nago-vjetavaju da je rije o manjem naselju s kraja kakanjske ili s poetka butmirske kulture. Srednji neolit. s. Peri 14.48 DONJE ZEZELOVO, Donje Zeelovo, Kise-ljak. Srednjovjekovni nadgrobni spomenici. Sauva-3 - Arheoloki leksikon

17

no 15 steaka u obliku sanduka; jedan spomenik ukraen motivom krsta. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 166. N. Mileti

14.49 DRAGI KAMEN, Kakanj. Praistorijsko grob-lje. Ravni grob (ili grobovi). Sluajno otkriveni: Na-

en je bronzani nakit: dvije fibule, dvije narukvice, tri svitka od tanke ice, naoarasti privjesak, dugme i kariica. Kraj kasnog bronzanog doba (Ha B2 -B3, 9. ili 8. v. st. e.). LIT: M. I~'fondi 1933, 1-2; B. ovi 1975 b, 29-33; B. Covi 198'.3e, 'Bfl-44,4. B. ovi

14.50 DUB, Pale, Kiseljak. Srednjovjekovna ne-kropola. Sauvano 15 steaka u obliku sanduka i sarkofaga; ostali uniteni ili uzidani u kapelicu ka-

tolikog groblja u kome se nalaze. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 165. N. Mileti

14.51 DUGE NJIVE (Kaursko groblje), Doboj, Ka-kanj. Rimsko naselje, kasnoantika crkva i srednjo-vjekovna nekropola. Ostaci temelja zgrada i rimski graevinski materijal, najvie crijep i opeka; ulomci stupova, kapitela i protoma; ploe s natpisima, novci itd. Konstatirani ostaci kasnoantike crkve. Na dijelu naselja prostire se vea nekropola sa stecima. Rim-sko doba i kasni srednji vijek. LIT.: D. Sergejevski 1948, 177-180; I. Bojanovski 1984 a, 85.

I. Bojanovski

14.52 DUSINA, Dusina, F-0jnica. Tragovi eksploa-tacije srebra. Rimski kopovi najveim su dijelom uniteni kasnijom srednjovjekovnom eksploatacijom. U Dusini je konstatirano nekoliko solidnijih i irih rimskih kopova. Rimsko doba i kasni srednji vijek. LIT.: E. Imamovi 1972, 194. I. Marijanovi

14.53 DVOR, Dvor, Visoko. Praistorijsko naselje. Na lijevoj obali potoka Kraljunice konstatovani su komadi kunog lijepa, grube i fine neolitske kera-mike. S obzirom na konfiguraciju terena, po svoj prilici radi se o manjem naselju butmirske kulture.

Mlai neolit. S. Peri

14.54 DVORI, Kraljeva Sutjeska, Kakanj. Srednjo-vjekovni dvor. Iskopavanja obavio P. Aneli 1964 -1970. U podnoju Teevskog brda, s desne strane rijeke Trstionice, smjeten je kompleks vladarskog dvora koji se sastoji od tri palae i jedne crkvice - dvorske kapele. U iskopu su naeni ulomci ka-mene dekoracije gotikog stila, zatim ulomci stakla i keramike, sitniji predmeti od eljeza i drugo. Uz dvor se razvilo i manje varoko naselje, a podignut je i franjevaki samostan sa crkvom sv. Ivana. Dvor je izgraen krajem prve polovine 14. st., a od vre-meria kralja Tvrtka I to je najvanije stolno mjesto bosanskih vladara u kojemu je izdato najvie vladar-skih javnih isprava. Kasni srednji vijek, 14-15. st. LIT.: P. Aneli 1973, 151-210. P. Aneli

14.55 DVORISTA, Luine, Fojnica. Srednjovjekov-ni nadgrobni spomenici. Sauvana dva steka u ob-liku sarkofaga, orijentiranih Z-I; ukras: krug, ro-zeta. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 164. N. Mdlebi

14.56 FOJNICA 1, Fojnica. Skupni i pojedinani nalazi novca i arheolokih predmeta. Grko-ilirski novac gradova: Apollonia (229-100. g. st. e.) i Dyrrhachion (229-100. g. st. e.). Makedonski novac: Philippus 2 (359-336. g. st. e.) i Alexander Magnus (356-323. g. st. e.); rimski novac: Augustus (27. g. st. e. - 14. g. n. e.), Traianus (98-117) i Alexander

18

Severus (222-235), ''kupni nalaz: Gordianus 3 (238 -244) - Gallienus (253-268). Bronzana statueta Atisa i geme. Mlae eljezno doba 3-1. v. st. e, i rimsko doba 1-3. v. LIT.: C. Patsch 1895 c, 237; E. lmamovi 1972, 195.

I. Ma:rijanovi

14.57 FOJNICA 2, Fojnica. Rimski novac. Naena 62 novia antoninijana iz 3. st. i jedan rimski se-stertius kovnice Viminacium, iz 251. g. LIT.: C. Patsch 1897, 523. G. Kraljevi

14.58 GA.J, Pale, Kiseljak. Srednjovjekovna nekro-pola. Sauvano 15 steaka u obliku sanduka; ostali uniteni. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Be!agi 1971, 165. N. Mileti

14.59 GAJ, Sikulje, Vare. Srednjovjekovno grob-lje. Sauvano est steaka u obliku sanduka. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 152. N. Mileti

14.60 GINJE, Vi.soko. Prai..storijsko naselje. Na lije-voj obali potoka Kraljunice, u podnoju manjeg uzvienja zv. Glavica, konstatovani su komadi kunog lijepa, kremeni artefakti i gruba neolitska ke-ramika. Neolit. s Peri 14.61 GLAVICA, Biljeevo, Kakanj. Srednjovjekov no groblje. Uz pravoslavnu crkvu i groblje sauvana su dva steka u obliku ploe i krsta, ostali uniteni. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 147. N. Mileti

14.62 GLAVICA, Budoelj, Vare. Srednjovjekovna nekropola. Sauvano 37 steaka u ob1iku sanduka i sarkofaga, orijentiranih Z-I i S-J; ukras jednog spomenika: polumjesec i figuralna predstava. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Bela.gi 1971, 153. N. MHeti~

14.63 GLAVICA, Ginje-Goranica, Visoko. Sred-njovjekovna nekropola. Sauvano 10 steaka u obliku sanduka, orijentiranih Z-I. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 169. N. Mileti

14.64 GLAVICA, Kiseljak. Rimsko naselje i sred-njovjekovna nekropola. Na junim padinama ovog uzvienja, kao i na prostoru prema rijeci Kreevici i brdu Paljike, nalazi se dosta ulomaka rimske ope-ke. Prilikom izgradnje katolike crkve unitena je nekropola steaka i grobovi ispod njih u kojima je bilo i nalaza nakita, sada izgubljenog. Oko 1920, na

istonoj padini, otkopan je grob sa ljudskim skele-tom i dijelovima skeleta konja. Rani (?) i kasni sred-nji vijek.

LIT.: . Basler 1954, 301-305. . Basler-N. Mileti

14.65 GOJEVICI, Gojevii, Fojnica. Srednjovjekov-no groblje. Sauvano est steaka u obliku ploa i srlnduka. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 164. N. Mileti

14.66 GORANI, Gorani, Visoko. Srednjovjekovna nekropola. Uz pravoslavno groblje sauvana su 82

steka u obliku sanduka, orijentirana Z-I. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 169. N. Mileti

14.67 GORASNICA, Ginje-Dvor, Visoko. Srednjo-vjekovna nekropola. Sauvano 20 steaka u obliku s:mduka, rasporeenih u dvije grupe. Kasni srednji vijek. LlT.: S. Belagi 1971, 169. N. Mileti 14.68 GORNJE ZEZELOVO, Gornje Zeelovo, Ki-seljak. Srednjovjekovni nadgrobni spomenici. Uz

muslimansko groblje sauvana su tri steka u obliku sanduka i. sarkofaga. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 166. N. Mileti

14.69 GRABOS!C, Dindii, Visoko. Srednjovjekov-no groblje. Sauvano pet steaka u obliku sanduka. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 167. N. Mileti

14.70 GRACANICA, Malo ajno, Visoko. Praisto-rijska nekropola ravnih grobova. Sluajno otkrivena prilikom pripremnih rudarskih radova i, preteno, unitena. Moglo se konstatovati da je bilo vie in-humacija iz dvije faze: starije, s prilozima nakita {masivne bronzane narukvice, fibula, igla, dijelovi dijadema) iz kraja 8. ili poetka 7. v. st. e. i mlae, s glasinakim rebrastim fibulama, irokim narukvi-cama od bronzanog lima i eljeznim kopljem, iz 5. ili ranog 4. v. st. e. ' 11'.: B. Cov~ 1984 a, :31-37; B. ovi 1987 b. B. Covi 14.71 GRAD, Dobrinje, Visoko. Srednjovjekovni grad. Ruevine utvrenja nalaze se na planinskom obronku. Perimetralni zidovi (vjerovatno zemljano--kameni nasipi) zatvaraju izdueni pravougaonik, ve-liine oko 60 x 30 m. Unutar tog prostora nazire se vie pregradnih zidova i vjetakih terasa. Kasni srednji vijek. LIT.: P. Aneli. 1984, 186. P. Aneli

14.72 GRAD, Gornja Koprivnica, Kakanj. Praisto-rijska gradina i rimsko utvrenje. Smjetena na brdu Vrana. Plato veliine oko 100 x 60 m, utvren kameno-zemljanim bedemom. Neto nie, na padini,

uoavaju se tragovi jo jednog, vanjskog, bedema. Pored praistorijske, dosta su brojni i nalazi rimske keramike, kao i opeke. Kasno bronzano i eljezno doba, rimsko doba. LIT.: I. Bojanovski 1984 a, 67. B. Mar.ijanovi 14.73 GRAD (Sebinjski grad), Kakanj. Srednjovje-!rnvni gl'ad. Na sastavku dvaju potoka, na zaravnje-nom grebenu, smjetena utvrenje veliine oko 120 x 60 m. Perimetralni bedemi izgraeni su, jednim dijelom, od nasute zemlje, a u unutranjosti naziru se konture nekoliko manjih objekata. Juno od grad-skih bedema, na znatno niem poloaju, jedan iri zaravanRk nosi naziv Gradska ravan. Kasni srednji vijek. UT.: P. Aneli 1984, 184-185. P. Aneli::

14.74 GRAD, Vinjica, Kiseljak. Srednjovjekovni grad. Omanje utvrenje smjetena na grebenu koji se- sa planine Graice strmo sputa u prodolinu potoka Rikavca. Vrh grebena prelazi u iri ?;arava-nak koji nosi naziv Ravni grad. Ispod grada, u selu Vinjici, nalaze se karakteristini lokaliteti Carina i Dvorite. Kasni srednji vijek. UT.: P. Aneli 1963, 175. P. Aneli

14.75 GRADAC, Donji Pale, Kiseljak. Srednjovje-kovno groblje. Sauvana dva steka u obliku sarko-faga, orijentirana Z-1; ukras: polumjesec, rozeta, disk. Ostali spomenici uniteni. Kasni srednji vijek. LIT. P. Aneli 1963, 179-180; S. Belagi 1971, 165. N. Milet,i

14.76 GRADAC, Gojevii, Fojnica. Prethistorijska gradina. Na isturenom jezicu brijega izmeu potoka Kojevca i eljeznice, podignuti zemljani nasip i ve-liki zemljani tumulus. Povrinski nalazi: brojni ulom-ci keramikih posuda. Bronzano ili eljezno doba. LIT.: . Basler 1954, 301. . Basler

14.77 GRADAC, Gromiljak, Kiseljak. Praistorijska gradina. Na omanjem platou koji je zauzimalo na-selje nalazi se jedan kameni tumulus, moda ostatak

bedema. Kulturni sloj erodiran, a rijetki povrinski nalazi keramike uoavaju se samo na padinama pre-ma podnoju Gradine. Bronzano ili eljezno doba.

B. Marija1novi

14.78 GRADAC, Homolj, Kiseljak. Praistorijska gra-dina i kasnoantiki refugij sa bazilikom i srednjo-vjekovno groblje. Iskopavanja obavio V. Skari 1931-1932.

Prethistorijsko naselje smjeteno je na izd11e-nom zaravanku, ali je uniteno prilikom izgradnje

kasnoantikih objekata. Keramiki materijal otkriven na padini brijega ukazuje na naseljavanje u doba eneolitika (vuedolska kultura), te u kasno bronzano i starije eljezno doba.

U kasnoantiko doba izgraena je ovdje bazilika i uz nju refugij. Crkva je imala narteks i lau sa prezbiterijem koji se zavravao prema istoku polu-krunom apsidom na kvadratinoj osnovi. Uz sje-verni i juni bok lae nalazi se po jedna izduena prostorija nepoznate namjene. Zapadno od narteksa nalazio se baptisterij sa duboko ukopanom piscinom krinog tlocrta. Kameni namjetaj, osobito oltarska pregrada, bio je bogato ukraen ornamentima u re-ljefu. Graevina i refugij datirani su u 5. i 6. st. Pitanje datacije arhitektonske plastike ostaje i dalje otvoreno uz pretpostavku da je nastala u srednjem vijeku. U bonim prostorijama otkrivena su etiri srednjovjekovna groba razliite orijentacije, bez pri-loga. U prostoru refugija otkrivena srednjovjekovna

keramika posuda. LIT.: V. Skari 1932, 1-22; I. Nikolajevi 1958, 111-123.

. Basler-N. Mileti

14.79 GRADAC, Mokronoge-Gunjae, Visoko. Pret-historijska gradina i kasnoantiki refugij. Nad lije-vom obalom Radovljanske rijeke izdie se plato sa stranama zasjeenim na karpu, veliine oko 300x100 m. Zapadni dio, koji je na viem nivou, zatien je zemljanim tumulom. Povrinski nalazi: fragmenti keramike. Vjerovatno eljezno doba i kasnoantiko doba. LIT.: I. Bojanovski 1984 a, 61. I. Bojanovski

14.80 GRADAC, Podgora, Breza. Prethistorijska gra-dina i rimska utvrda. Smjetena na istaknutom uz-vienju nad potokom Spilja. N aiazi: praistol'ijsko eljezno koplje i ulomci keramike. Od rimskog ob-jekta na iljku brda (25 x 10 m) sauvani ostaci zidova iz\'edeni u lomljenom kamenu i malteru. Nalazi: ulomci keramike i novi. Bronzano eljezno dobit i rimsko doba. LIT.: I. Bojanovski 1984 a, 65-66. I. Bojanovski

14.81 GRADAC, Vinjica, Kiseljak. Praistorijska gradina i rimska utvrda. Zaravnjeni plato n&

sipom. Nalazi:. brojni fragmenti keramike, rijetko s ukrasom, i eljezne troske. eljezno doba.

I. Bojanovski 14.91 GRADINA (Gradac), Karaula, Kakanj. Prafato-rijska gradina i kasnoantiko utvrenje. Smjetena na dominantnom platou iznad desne obale Bosne. Zatit-na iskopavanja obavio 1980. V. Pakvalin. Prvobitno praistorijsko naselje utvreno je du rubova platoa i posluilo kao kasnoantiki refugij. Unutar odbram-benog zida konstatirani su i popreni zidovi koji su zatvarali odvojene prostorije. Nalazi: brojni ulomci praistorijske keramike. Bronzano i starije eljezno doba i kasnoantiko doba. v. Pakvaliln 14.92 GRADINA, Kopai, Visoko. Prethistorijska gradina i srednjovjekovni grad. Smjetena na obron-ku brdskog masiva nad rijekom Bosnom. Po padi-nama obronka rasuti fragmenti prethistorijske ke-ramike koja pripada bronanom i eljeznom dobu.

Ruevine srednjovjekovnog utvrenja, veliine 40 x 30 m, sastojale su se od temelja jedne kule i perimetralnih zidova, graenih u krenom malteru, koji su danas iskreni. U iskopu su zapaeni ulomci srednjovjekovne keramike prevuene zelenkastom glazurom. Kasni srednji vijek. LIT.: P. Aneli 1984, 184. P. Aneli

14.93 - GRADINA, Ljetovik, Kiseljak. Prethistorij-ska gradina. Smjetena na sjeveroistonom obronku kose Berberue nad rijekom Lepenicom. Vidljivi os-taci dva koncentrina odbrambena nasipa oko platoa

veliine 80 x 40 m i zatitni usjek: fragmenti kera-mike. Bronzano ili eljezno doba. LIT.: P. Aneli 1963, 157, 159. P. Aneli

14.94 GRADINA, Zagrade, Kakanj. Praistorijska gradina. Smjetena na istaknutom brdu nad sasta-vom rijeke Zgoe i Zagrajskog potoka. Na platou utvrenog naselja veliine cca 80 x 50 m za:paa se

vjetaka terasiranje, a mjestimino i tragovi bede-ma. Kulturni sloj erodiran, dok se na padinama uo-

avaju brojni ulomci praistorijske keramike. Kasno bronzano i eljezno doba. B. Marijanovi 14.95 GRADINA LAGUMI, Fojnica. Srednjovjekov-ni grad. Na istaknutom zaravanku iznad sastava rje-ice Dragae i emernioe nalaze se ostaci relativno velikog utvrenja, koje je bilo okrueno itavim sistemom zemljanih nasipa i jaraka. U unutranjo-sti naziru se konture pojedinanih graevina i brojni ulomci troske. Sredinja utvrda - citadela, bila je zidana kamenom u krenom malteru. Kasni srednji vijek. LIT.: . Basler 1954, 301; V. Palavestra 1974, 127-128.

P. Aneli

14.96 GRADISTE, Pale, Kiseljak. Prethistorijska gradina. Na najviem vrhu Palekog brda nalaze se ostaci gradinskog naselja veih razmjera. Na povr-ini se vide tragovi perimetralnih bedema u vidu dva koncentrina bedema. Povrinski nalazi: sitni ulomci keramike. Bronzano ili eljezno doba. LIT.: P. Aneli 1963, 156-157, 159. P. Aneli

14.97 GRCKO GROBLJE, Brestovsko, Kiseljak. Srednjovjekovno groblje. Sauvano nekoliko steaka u obliku ploa. Kasni srednji vijek. N. Mileti 14.98 GRCKO GROBLJE, Podastinje, Kiseljak. Srednjovjekovna nekropola. Sauvano oko 25 steaka u obliku sanduka i sarkofaga, orijentiranih Z-I; jedan spomenik ukraen motivom krsta. Kasni sred-nji vijek. LIT.:P. Aneli 1963, 178; S. Belagi 1971, 165. N. Miletl

14.99 GRCKO GROBLJE, Ratanj, Kakanj. SrednJo-vjekovna nekropola. Sauvan 21 steak u obliku san-duka, preteno orijentirani Z-1. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 149. N. Mileti

14.100 GRCKO GROBLJE, Tiii, Kakanj. Srednjo-vjekovna nekropola. Sauvano oko 20 steaka u ob-liku ploa, sanduka i sarkofaga, orijentiranih Z-1. Kasni srednji vijek. N. Mileti 14.101 GREBAC, Porijeani, Visoko. Srednjovjeko-vno groblje. Sauvano pet steaka u obliku sanduka i sarkofaga, orijentiranih S-J. Kasni srednji vijek. LIT. :S. Belagi 1971, 167. N. Mi'leti

14.102 GREBCI, Grebci, Vare. Srednjovjekovno groblje. Pored katolikog groblja sauvano je 18 steaka u obliku sanduka i sarkofaga, orijentiranih Z-I i S-J; ukras: tordirana traka, spirala, rozeta. Kasni srednji vijek. LrT.: S. Belagi 1971, 151-152. N. Mileti

14.103 GREBLJICE, Godua-Rajii, Visoko. Sred-njovjekovno groblje. Sauvano sedam steaka u ob-liku sanduka, orijentiranih Z-I. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 169. N. Mileti

14.104 GRMACE, Riica, Kakanj. Praistorijski zem-ljani tumulus promjera cca 20, a visine cca 2 m. Bronzano doba. B. Matijanovi 14.105 GROMILE, Haljinii, Kakanj. Praistorijski tumuli. Skupina od 17 praistorijskih tumula smje-tenih du doline rijeke Trstionice u razmacima od 50 do 200 m. Tumuli su razliitog promjera (5 do 20 m), i visine (1 do 2 m). U jednom od njih, ote-enom, konstatovano je da se radi o zemljanom tu-mulu s kamenim platom. Bronzano doba.

B. Marijanovi

14.106 GROMILE, Karaula, Kakanj. Ostaci rimskog naselja. Substrukcije zgrada ire se na prostoru oko seoskih kua (Panaurite). Zatitnim iskopavanjem koje je 1979. obavio V. Pakvalin, utvreno je po-stojanje vee graevine, koja je na uglovima imala po jednu etvrtastu kulu. (Vjerojatno vila rustika). Nalazi: graevinski materijal, fragmenti keramike, miljokaz i novac (Constantius, 346-350). Rimsko i

kasnoantiko doba. LIT.: J. Bojanovski 1984 a, 85. V. Pakvalin

14.107 GROMILJAK, Gromiljak, Kiseljak. Rimsko naselje, tragovi pogona za ispiranje zlata i nekropola. Tragovi naselja konstatirani ~u na irem prostoru. Z.a gomile uz Fojniku rijeku, od Gromiljaka do Ostru-nice, dri se da su nastale ispiranjem zlata. Od neka-

danje nekropole sauvan je ulomak sarkofaga sa diJe-lom natpisa: EQ(uiti) R(omano) DEC(urioni) C[o/(loni-ae) ... ] RUM, PATRO[no collegii] FABRUM [in civi]TATE IADER[tina ... ], to znai da je na ovom podruju bilo sjedite rudarske vlasti. Rimsko doba, 2-4. st. LIT.: C. Patsch 1902, 394; D. Sergejevski 1957, 121; P. Aneli 1963, 160-165. V. Pakvali:R

14.108 HAMBARINE, Podastinje, Ki~eljak. Kasno-antiki granariji. Pored puta prema Kruevskoj kosi nalaze se dvije jame za ostavu ita izdubljene u tercijarnom pjeeniku. Jednu jamu istraio M. Man-

di 1923. (dubina 1,90 m; promjer 1,60 m). Kasno-antiko doba. LIT.: M. Mandi 1925, 62. . Basler

14.109 HAN PLOCA 1, Han Ploa, Kiseljak. Pra-istorijsko naselje. Naselje se protee na povr:ini od

cca 2.000 m2, a kulturni sloj debeo je oko 1 m. Pri-kupljeni materijal ukazuje na neolitsko naselje but-mirske kulture. LIT.: P. Aneli 1963, 154. B. Marijanovi

14.110 HAN PLOCA 2, Han Ploa, Kiseljak. Rim-sko naselje. Na prostoru izmeu puta za Gornju Lepenicu i potoia koji tee sa Kobiljae nalazi se velika koliina ulomaka rimskog crijepa. Rimsko doba. LIT.: P. Aneli 1963, 163. . P. Aneli

14.111 HENDEK, Duhri, Kiseljak. Srednjovjekovna nekropola. Sauvana 24 steka u obliku ploa i san-duka, orijentiranih Z-I. Kasni srednji vijek. LIT.: P. Aneli 1963, 180; S. Belagi 1971, 165. N. Mileti

14.112 HRASNO, Hrasno, Kakanj. Srednjovjekov-no groblje. Sauvana dva steka u obliku sanduka. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 150. N. MileU

14.113 HRASNO, Slivno, Breza. Srednjovjekovno groblje. Sauvano est steaka u obliku sanduka i sarkofaga, orijentiranih Z-1 i S-J; ukras: polu-mjesec i rozeta. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 157. l'Y. Mileti

14.114 HRASTOVINA, Kovaii, Kakanj. Srednjo-vjekovna nekropola. Sauvan 21 steak u obliku sanduka i sarkofaga, orijentiranih Z-I i S-J. Ka-sni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 149-150. N. Mileti

14.115 HRASCE, Riica, Kakanj. Srednjovjekovna nekropola. Sauvano oko 50 steaka u obliku san-duka i sarkofaga, orijentiranih Z-I i S-J. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 150. N. Mileti

14.116 HUMAC, Podastinje, Kiseljak. Ostava rim-skog novca. Skupni nalaz od 75 rimskih antoninijana iz 3. st. Zastupljeni carevi: Gordianus 3, Philippus 1, Philippus 2, Volusianus, Valerianus i Gallienus. LIT.: C. Patsch 1902 391. G. Kraljevi

14.117 IGRISTE, Orahovo, Breza. Srednjovjekovni nadgrobni spomenik. Usamljeni steak u obliku sar-kofaga, orijentiran Z-I. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Bela:.;i 1971, 157. N. Mileti

14.118 ISPOD GRADINE, Duhri, Kiseljak. Rimsko naselj2. Na njivama ispod Gradine, nailazi se na ulomke rimskog crijepa i temelje zgrada. Rimsko doba. LIT.: P. Aneli 1963, 163. P. Aneli

14.119 IVICA, Ivica, Kiseljak. Srednjovjekovna ne-kropola. Sauvano est steaka u obliku ploe, san-duka i sarkofaga, djelimino dislocirani. Kasni sred-nji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 166. N. M.i.leti

14.120 JAPIJE, Brgule, Vare. Srednjovjekovna ne-kropola. Ouvano oko 100 steaka: manji broj ukra-en. Kasni srednji vijek. s. Pudairi 14.121 JASIKOVA, Nabilj, Kakanj. Srednjovjeko-vna nekropola. Sauvano 58 steaka u obliku san-duka i sarkofaga, orijentiranih Z-I i S-J; ukras jednog spomenika: polumjesec. Kasni srednji v~je~; LIT.: S. Belagi 1971, 147. N. Mrletic

14.122 KADINJACA, Uvorii, Visoko. Srednjovje-kovno groblje. Sauvano est steaka u obliku san-duka, orijentiranih Z-I. Kasni srednji vijek. . . , LIT. :S. Belagi 1971, 168. N. M.i.lert1c

21

14.123 KAMEN, Budoelj, Vare. Praistorijska gra-dina. Smjetena na prirodno zatienom uzvienju; kulturni sloj erodiran, ali se na pagini i malim te-rasama ispod naselja nalazi mnotvo fragmenata ke-ramike. Zeljezno doba. B. MaQ!ijanovi 14.124 KAMENJACA, Breza. Nekropola plemena Desitijata. Smjetena na veem prostoru na desnoj obali Stavnje. Zatitna arheoloka iskopavanja obavio V. Pakvalin 1975, 1978-19i80, (ukupno istraena po-vrina 1148 m 2). Konstatirana su dva kronoloki raz-

liita naina sahranjivanja, ali oba uz ri~us spalji-vanja (uz 1 sluaj inhumacije). Stariji obred pri-mjenjuje posipanje pepela po kamenim kon-strukcijama razliitog oblika i dimenzija, uz koje rn polagani grobni prilozi (koplje, no, konjske vale, mahaira ili ma), datirani u mlae eljezno doba. Mlai obred sastoji se od polaganja pepela spaljenih pokojnika u iskopane jame u obli-ku posude i pokraj jame, a nakon to je jama bila zatrpana zemljom i pokrivena kamenim oblucima, polagani su prilozi, naroito eljezna koplja. Otkri-veno je i mjesto spaljivanja (ustrinum publicum) i obreda libacije. Nekropola je pripadala plemenu De-sitij.ata. Konstatiran je utjecaj helenistike kulture sa jadranske obale. Sa ove nekropole potjeu po-znati epitaf porodice Batona naen u sekundarnom poloaju na Vini u upi, kao i cipus Valensa Varro-nova sina, desitijatskog princepsa, kao i drugi slini nalazi sepulkralnog karaktera. Mlae eljezno doba i rimsko doba, 3. v. st. e. - 3. v. LIT.: G. Cremonik-D. Sergejevski 1930, 8-9, D. Sergejevski 1944, 14-19; V. Pakvalin 1975, 57-62. V. Pakvalin

14.125 KARAULA, Donji Kakanj, Kakanj. Sred-njovjekovna nekropola. Prilikom kopanja. rova ote-

ena etiri groba uokvirena ploama od muljike. U jednom od njih sauvani dijelovi tekstila. Kasni srednji vijek, 14-15. v. LIT.: Rad Zavoda u 1954. god. 1956, 316. . Ba\Sler

14.126 KARAULA, Gornja Jehovina, Kakanj. Sred-njovjekovni nadgrobni spomenici. Sauvana dva

steka u obliku sanduka, orijentirana Z-I; ostali uniteni. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 147. N. Milet,i.

14.127 KARINJACA, Donji Draevii, Kiseljak. Pra-istorijski tumuli. Dva zemljana tumula promjera oko 15 m i visine do 1,5 m zapaena su uz obalu rijeke Lepenice. Bronzano doba. LIT.: P. Aneli 1963, 155-156. P. Aneli

14.128 KASTELA (Pridola), Rizvii, Fojnica. Sred-njovjekovni grad. Visoko na obronku planine Zaho-ra, u jedan peinski obronak ugraeno je manje

utvrenje sa dvije kule koje nose naziv Bijeli i Crni grad. Kasni srednji vijek. LIT. :V. Palavestra 1974, 134-136. P. Aneli

14.129 KAURIN, Zupa, Breza. Srednjovjekovni nadgrobni spomenici. Sauvana dva steka u obliku sanduka i sarkofaga. Kasni svednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 157. N. Mileti

14.130 KAURSKO GREBLJE, Oglavak, Kiseljak. Srednjovjekovno groblje. Sauvana tri steka u ob-liku ploa. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 164 (itovo, F'ojlilica). N. Mileti 14.131 KAURSKO GROBLJE, Bjelovii, Kreevo. Srednjovjekovni nadgrobni spomenici. Sauvana tri steka u obliku sanduka i sarkofaga, orijentirani Z-I; ost;ili uniteni. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 170. N. Mileti

22

14.132 KAURSKO GROBLJE, Koritnik, Breza. Sre-dnjovjekovna nekropola. Sauvano oko 114 steaka u obliku sanduka, sarkofaga i stele, orijentiranih Z-I; nekoliko spomenika ukraeno motivom krsta, polumjeseca i ruke. Mnogi oteeni ili dislocirani. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 157. N. Mileti

14.133 KAURSKO GROBLJE, Mramor, Kakanj. Srednjovjekovna nekropola. Sauvana dva steka, ostali uniteni. Pokojnici su sahranjivani u rake obloene kamenim ploama. Kasni srednji vijek.

S. Pudad

14.134 KISELJAK, Boljkovii, Kiseljak. Srednjovje-kovni nadgrobni spomenik. Usamljeni steak u ob-liku sanduka. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 166. N. Milet.i

14.135 KISELJAK 1, Kiseljak. Praistorijsko nase-lje, grobni tumuli i kasnoantika grobnica. Na is-tonoj periferiji otkriveni ostaci neolitskog naselja butmirske kulture, sa keramikom, ulomcima kreme-nog orua i komadia kunog lijepa. Otkrivena su i tri zemljana, vjerojatno grobna, tumula, promjera oko 15 m. Jedan od njih smjeten je u ravnici uz rijeku Kreevicu. Slian tumulus na sjevernoj pe-riferiji grada u kome su naene i ljudske kosti ra-zoren je.

Na istom prostoru otkrivene su zidane grobnice sa ljudskim kostima, navodno, o.olikane. Kasno-

antiko doba. Mlai neolit, bronzano doba i kasno-antiko doba. LIT.: P. Aneli 1963, 153-154, 155, 169. P. AneU

14.136 KISELJAK 2, Kiseljak. Nalaz srednjovje-kovnog novca. Naen vei dio srednjovjekovnih nov-

ia (13-19. st.) kao obiaj stipem jecere. (Na izvo-ru mineralne vode). Kasni srednji vijek.

G. Kraljevi

14.137 KISELJAK 3, Kiseljak. Srednjovjekovna ne-kropola. Sauvano oko 100 steaka u obliku ploa, sanduka i sarkofaga, orijentiranih Z-I i S-J; ukras nekoliko spomenika: svastika, stilizirani antropo-morfni ornament, aa, eki. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 165. N. Mileti 14.138 KLISA, Visoko. Srednjovjekovno groblje. Uz pravoslavnu crkvu sauvano je sedam steaka u ob-liku sanduka, oteeni. Kasni srednji vijek. LIT.: . Belagi 1971, 168. N. Mileti

14.139 KLUPE, Crkvenjak, Kreevo. Srednjovjekov-na nekropola. Uz katolika groblje sauvano 25 ste-

aka u obliku sanduka, orijentiranih Z-I. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 170. N. Mileti

14.140 KOKOSCICI, Kokoii, Vare. Srednjovje-kovni spomenik. Usamljeni steak u obliku sarko-faga, orijentiran Z-1; ostali uniteni. Kasni srednji vijek. LIT.: . Beiagi 1971, 154. N. Mileti 14.141 KOSA, Radanovii, Kiseljak. Prethistorijska gradina. Utvreno naselje odvojeno je vjetakim usjekom od masiva planine Cubren. Odbrambeni na-sip raspoznaje se samo djelimino; povrinski nala-zi: rijetki ulomci keramike. Bronzano ili eljezno doba. LIT.: P. Aneli 1963, 157. P. Aneli

14.142 KOSA, Zlokue, Kakanj. Srednjovjekovni nadgrobni spomenici. Sauvana tri steka u obliku

ploa, orijentiranih Z-I. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 147. N. Mileti

14.143 KOZOGRAD, Selakovii, Fojnica. Srednjo-vjekovni grad. Visoko na obronku planine Matorae u umovitom i nenaseljenom predjelu nalaze se ru-evine grada koji se u pisanim izvorima 15. st. na-ziva Kazao. Danas se raspoznaju temelji glavne kule zv. Kraljeva kula, omanjeg obora, cisterne, zatit-nog usjeka i nekada naseljenog podgraa koje se i danas zove Varo. Bar jedan objekat u gradu bio je ukraen plastinom dekoracijom gotike stilizacije u kamenu. Tragovi natpisa uklesanog u stijenu. U pisanim izvorima grad se rijetko spominje (1444. i 1449. g.). Juni plato nosi naziv Kraljiin gri. Kasni srednji vijek, 15. st. LIT.: . Basler 1954, 304; V. Palavestra 1974, 119-122.

P. Aneli

14.144 KRCEVINA, Orahovo, Breza. Srednjovjeko-vna nekropola. Sauvano 11 st.eaka u obliku san-duka i sarkofaga, orijentiranih Z-I i S-J. Kasni srednji vijek. LIT.: .

polumjesec, krst, rozeta. Mnogi uniteni i oteeni. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 170-171. N. Mileti

14.152 KRST, Kraljeva Sutjeska, Kakanj. Praisto-rijska gradina. Utvreno naselje, sa sjeverne pri-'tu-

pane strane branjeno vjetakim usjekom i limit-nim tumulom. Zeljezno doba. B. Marijanovi 14.153 KRSTAC, Zbilje, Visoko. Prethistorijska gra-dina. Dva koncentrina nasipa nalaze se visoko iz-nad desne obale Fojnice. Vidljivi. Unutarnji eliptini nasip duine 68 m i promjera 8-10 m, a vanjski cca 200 m duine, promjera oko 40 m. Ostaci gra-dine su u novije vrijeme znatno uniteni. Povrinski nalazi: brojni fragmenti keramike, od kojih neki pripadaju mlaoj fazi butmirske kulture. Neolit, bronzano i eljezno doba. I. Bojal'llovi-S. Peri 14.154 KULIJES, Kulije, Kiseljak. Rimsko naselje i nekropola. Na irem prostoru nailazi se na rimsku ciglu i novie. Odatle potie i rimska stela. Rimsko doba. LIT.: C. Patsch 1897, 521; P. Aneli 1963, 163. I. Ma.rija.novi

14.155 KUNDRUCI, Hadii, Visoko. Praistorijsko naselje. Na prostoru na desnoj obali Radovaljke na-laze se fragmenti kunog lijepa, grube i fine prais-torijske keramike. N eolit. s. Peri 14.156 KUZNO GROBLJE, Kraljeva Sutjeska, Ka-kanj. Praistorijski pojedinani nalaz. Bronzana fi-bula tipa Kakanj, vjerovatno iz razorenog groba, pripada kraju kasnog bronzanog doba (Ha B2-B3, 9. ili 8. st. st. e.). LIT.: B. Covi 1971, 323-326. B. Covi

14.157 LETOVISTE, Seoce, Kakanj. Srednjovjekov-na nekropola. Sauvano 17 steaka u obliku sandu-ka, orijentiranih Z-I i S-J. Kasni srednji vijek. !,IT.: S. Belagi 1971, 151. N. Mileti

14.158 LIPNICA, Lipnica, Kakanj. Srednjovjekovna nekropola. Sauvano 17 steaka u obliku sanduka i sarkofaga, orijentiranih Z-I i S-J. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Bclayi 1971, 147. N. Mileti

14.159 LOPATA, Rakova Noga, Kreeva. Srednjo-vjekovni nadgrobni spomenici. Uz muslimansko gro-blje sauvana tri steka u obliku sanduka, orijenti-rana Z-I. Kasni srednji vijek. LIT.: . Belagi 1971, 170. N. M.ileti

14.160 LOPATE, Gorani, Visoko. Praistorijsko na-eslje. Na manjem trougaonom platou nad lijevom obalom rijeke Fojnice, konstatovani su komadi kunog lijepa, glaane kamene sjekire i gruba kera-mika. Neolit. s. Peri 1'1.161 LJESKOVICE, Vinjica, Kiseljak. Nalaz rim-skog novca. Jedan denar (M. Aurelije 161-180). Rimsko doba, 2. st. G. Kraljevi

14.162 LJESCAR, Hoevlje, Breza. Srednjovjekov-na nekropola. Sauvano 13 steaka u obliku sandu-ka, orijentiranih Z-I. Kasni srednji vijek. LIT.: S._ Belagi 1971, 158. N. Mileti

14.163 MALI OKRUGLIC, Pale, Kiseljak. Prethi-storijska gradina. Na breuljku koji se izdie iznad Lepenice, raspoznaju se konture odbrambenog nasipa u obliku vijenca, te zatitni usjek i odbrambeni tu-mulus. Sitni ulomci prethistorijske keramike raza-

sute su po platou i padinama breuljka. Bronzano ili ~eljezno doba. LIT.: P. Aneli 1963, 157, 159. P. Aneli

14.164 MAUROVICI, Maurovii, Visoko. Srednjovje-kovna nekropola. Uz muslimansko groblje sauvano 13 steaka u obliku ploe, sanduka i sarkofaga, ori-jentiranih Z-I. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 168. N. Mileti

14.165 MOTKE, Brnj, Kakanj. Praistorijska ostava. Sastoji se od dva bronzana srpa i 21 bronzane sje-kire-kelta. Pripada mlaoj fazi kasnog bronzanog doba (Ha B). LIT.: F. Fiala 1896 a, 346. B. Covi

14.166 MRAMORJE, Camovine, Vare. Srednjovje-kovno groblje. Sauvano est steaka u obliku san-duka i sarkofaga, orijentiranih Z-I i S-J; ukras: tordirana traka, spirale, rozete, biljni motivi, pred-stava tita, maa i ruke s kopljem. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 152, Sl. 16. N. Mileti

14.167 MRAMOROVI, Kriii, Kiseljak. Srednjovje-kovno groblje. Grupa od est steaka u obliku ploe. Kasni srednji vijek. LIT.: . Basler 1954, 306. N. Mileti

14.168 MRAVNJACE 1, Vinjica, Kiseljak. Rimsko naselje, nekropola i kasnoantika grobnica. Na pro-storu od oko 600 m nailazi se na zidove veih zgra-da, tragove hipokausta i mozaika, to ukazuje na ostatke znaajnijeg naselja (moda vila rustika). Ot-kriveni su i ulomci nadgrobnih spomenika, kasno-

antika grobnica na svod, kao i dosta sitnih nalaza. Rimsko doba, 2-4. st. i kasnoantiko doba, 5-6. st. LIT.: E. Imamovi 1972, 199; S. Belagi 1967, 41.

I. Marijaaovi

14.169 MRAVNJACE 2, Vinjica, Kiseljak. Sred-njovjekovno groblje. Sauvana etiri stJ:?ka u obliku sanduk.a i sarkofaga, orijentirana Z-;J; ukras sarko-faga: polumjesec, jabuka, krunica. Kasni srednji vijek. LIT.: . Belagi 1971, 165. / N. Mileti

14.170 NJIVA, Zlokue, Kilkanj. Srednjovjekovno groblje. Sauvana etiri steka u obliku ploa, ori-jentiranih Z-I. Kasni srednji vijek. LJT.: 8. Belagi 1971, 147. N. Mileti

14.171 OBRE 1 (Raskre), Obre, Kakanj. Praisto-rijsko naselje. Istraivanja su izvedena 1967, 1968. i 1970. godine pod rukovodstvom A. Benca i M. Gim-butas.

Naselje je bilo podignuta uz desnu obalu rijeke Trstionice, zauzimalo je povrinu veliine od oko 275 x 90 m, odnosno povrinu od 22.000-25.000 m2 Debljina kulturnog sloja se kretala u sredinjem dijelu naselja od 1,60 do 2,80 m, dok su stratigraf-ska opaanja, a naroito analiza naenog materijala, indicirali etiri kulturna stratuma ili faze: dva donja pripadaju starevako-impresso, dva gornja kakanj-skoj kulturnoj grupi.

Izgradnja kua u sve etiri faze se odvijala po istim principima; sve su to etvrtru:te kue, sainjene uz upotrebu kamena, drv;eta i gline, uglav-nom sa jednom veom prostorijom i ognjitem u kui. Uz kue su konstatovana vanjska ognjita i vatrita, radionika mjesta i jame za ostave. Ispod podnice jedne kue su zateene kosti goveeta i ovce i dijelovi od nekoliko posuda (oito, radi se o rtva-ma pred samu gradnju).

U okviru istraenog prostora otkriveno je deset ljudskih ukopa: osam ukopa pripada drugom, a dva treem stratumu. Svi stariji ukopi su sadravali ko-

. sti manje djece, od kojih etiri u zgrenom polo-aju, jedan u sjedeem poloaju, a tri samo pojedi-nane kosti. Poseban interes izazivaju tri posljednja ukopa, jer su djeije kosti zateene u sklopu poseb-nih kultnih postrojenja, sa, ponekad, brojnim pri-lozima. Radi se o djeijim rtvama. Mlai ukopi su sadravali samo pojedinane kosti neto starijih in-dividua.

Pored glaanog kamenog orua i kamenog alata, sakupljene su raznovrsne izraevine od kosti, kao i pojedinani predmeti od morske koljke i ilibara. Veoma bogati nalazi keramike robe su, u sutini,

omoguili praenje razvoja pojedinih kulturnih faza u ovom naselju: 1. faza: dominira barbotinska, gruba i bojena kera-mika tipa Starevo, a uz njih dolazi jadranska im-presso keramika sa tremolo motivima; 2. faza: iako se radi o istim osnovnim tipovima, u obje keramike grupe je dolo do izvjesnih karakte-

ristinih promjena; 3. faza: nastavljena je upotreba barbotinske i grube keramike, nema vie bojene i impresso keramike,

karakteristina je monohromna keramika i kultni ritoni; 4. faza: nestaje postepeno barbotinska keramika, do-miniraju obina gruba i monohromna keramika (ova sa urezanim, udubljenim i plastinim ornamentima), nastavlja se izrada kultnih ritona, pojavljuje se crno-

glaana roba. Naselje Obre 1 su osnovali doseljenici iz okvira

nosilaca starevake kulture, a njima su se, u ma-njoj mjeri, pridruili doseljenici sa Jadrana. Tako je ovdje nastala jedna kombinovana starevako-impresso kulturna grupa (1. i 2. faza). U 3. fazi se osjea znaajan uticaj kulturnog kompleksa Danilo--Cakr&n, sa kultnim ritonima, dok se na mono-hromnoj keramici odraavaju kulturni uticaji iz Po-dunavlja. Dolazi do formiranja protoka.kanjske faze, da bi se u 4. fazi definitivno oblikovala poznata ka-kanjska kultura.

Prve dvije faze u naselju Obre 1. pripadaju kasnoj fazi starijeg i poetku srednjeg neoHtskog doba, dok druge dvije faze ulaze u cjelini u srednji neolit. Naroito je vano razrjeenje geneze kakanj-ske kulture. LIT.: A. Benac 1973, 327-431; M. Gimbutas 1974, 17-24; ? . Benac 1979 a, 372-412. A. Benac

14.172 OBRE 2 (Gornje Polje), Obre, Kakanj. Pra-istorijsko naselje. Sondana istraivanja obavljena 1963-1965. pod rukovodstvom A. Benca, a siste-matska iskopavanja 1967. i 1968. pod rukovodstvom A. Benca i M. Gimbutas.

Naselje je bilo formirana na pogodnoj terasi uz rijeku Trstionicu; veliina mu je iznosila oko 180 x 120 m (19.000-20.000 m2), a po gustini naseljenosti se dijelila, od sredita prema periferiji, na tri zone. Iskopavanja su izvedena u sredinjoj zoni. Debljina kulturnog sloja u ovoj zoni iznosila je od 3,30 do 4,10 m, dok se dubina prema periferiji naselja po-stepeno smanjivala.

Zivot na neolitskom naselju Obre 2 tekao je bez ikakvog prekida, i u takvom kontinuitetu kon-statovano je osam stambenih horizonata. Posebno su

znaajni bili nalazi od 3 do 7 stambenog horizonta, jer se u tim horizontima mogao ustanoviti odreen raspored nastambi i stei dobar uvid u nain njiho-ve izgradnje. U naselju, tipa zbijenog sela, kue su bile podignute u redovima, a izgraene na tri na-

ina: od kamena, drveta i gline, od drveta i gline i samo od drveta. Najznaajnije su dvodjelne kuE u 3. i 4. horizontu, od kojih se mogao rekonstruisati itav unutarnji ureaj, sa kalotnim peima i svim prateim objektima i predmetima. Na slobodnim pro-storima su otkrivena ognjita, kalotne pei, vatrita, pepelita, rvnjita, radionika mjesta, jame za ot-patke i spremanje zaliha hrane, itd.

Prilikom istraivanja otkriveno je 11 ukopa, odnosno grobova. Kod svih ukopa radi se o ostacima ili o cijelim kosturima male djece. Radi se o zgrencima, ali sam ritus ukopavanja nije bio istovetan. Poto su svi ukopi pronaeni u najdonjem stratumu, nema nikakv;e sumnje da su djeca bila rtvovana na

poetku ivota u naselju radi njegovog prosperiteta. Pored ogromne mase ivotinjskih kostiju i kar-

boniziranih itarica, u svim slojevima je sakupljena velika koliina kamenog, kremenog i kotanog orua i oruja, kao i kotanih ukrasnih nakitnih predmeta.

Istiu se izvanredno obraene i dekorisane ukrasne igle i vei broj privjesaka izraenih od morske kolj-ke tipa spondylus. Bilo je prisutno i drveno orue.

Na osnovu keramikih nalaza ustanovljene su tri faze kulturnog razvoja u ovom naselju: 1. faza: pored grubo raene robe dolaze kakanjski, danilski, lengyelski elementi i crnoglaana keramika roba; 2. faza: pored grube keramike zastupljena je crno-glaana, spiralno-trakasta i keramika jadranskog tipa; 3. faza: dolazi do degeneracije spiralno-trakaste ke-ramike, a znaajno je prisutna keramika lisiikog tipa.

U naselju Obre 2. prvi put su ustanovljene ge-neza i razvojne faze butmirske kulture, jer ovo na-selje u cjelini pripada butmirskoj kulturnoj grupi. Ta kultura je nastala na autohtonoj bazi (kakanjska kultura), a u njenom formiranju su uestvovali jad-ranski i panonska-srednjobosanski kulturni elementi. Ova kombinacija je stvorila mogunost za posmatra-nje drutvenih odnosa u neolitskom svijetu. Neki nalazi bojene keramike omoguavaju i uvid u neke ekonomske veze u ovom periodu. U drugoj fazi je dolo do stapanja ovih elemenata i do formiranja klasine butmirske kulture, kojoj pripada i sam Butmir. Konano, u treoj fazi se neobino umno-ila keramika lisiikog tipa i veoma su ojaane veze sa dolinom Neretve.

Treba naglasiti da je butmirska kultura obilno prihvatila tehniku izrade crnoglaane robe, ime se ukljuila u veliki kulturni kompleks u jugoistonoj Evropi, ali osnovni dekorativni elementi poivaju na tradiciji danilske keramike sa Jadrana i trakaste keramike iz Podunavlja i srednje Evrope.

Butmirska kultura u Obrima 2. poinje krajem nednJeg neolita i razvija se takom mlaeg neolit-skog doba. Iznad slojeva butmirske kulture zateeni su ostaci iste kostolake eneolitske kulture. LIT.: A. Benac 1971, 5-178; M. Gimbutas 1974, 24-35; A. Benac 1979 a ,415-455; A. Benac 1979, 15-26; B. Marijanovi 1980, 27-33. A. Benac

14.173 OBRE 3, Obre, Kakanj. Srednjovjekovni spo-menik. Usamljeni steak u obliku sarkofaga, orijen-tiran Z-I. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 150. N. Mileti.

14.174 OCRKAVKA, Homolj, Kiseljak. Rimske gra-evine i srednjovjekovno groblje. Prostor veliine oko 100 x 100 m posut je ulomcima opeka, kunog maltera i eljezne troske. Graevinski materijal se-kundarno upotrebljen. Na ruevinama vile rustike prostirala se nekropola od oko 30 steaka koji su u

meuvremenu uniteni. Rimsko doba, 1--4. st. i ka:-sni srednji vijek. LIT.: P. Aneli 1963, 163, 130. I. Marijanovi-N. Mileti

14.175 OCEVLJA, Oevlja, Vare. Srednjovjekovno groblje. Uz katolika groblje sauvano sedam steaka u obliku sarkofaga, orijentiranih SZ-JI; ukras:

plastina traka, polumjesec, rozeta Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 151. N. Mileti

14.176 OKOLISTE, Donje Motre-Radinovii, Vi.-soko. Prnistorijsko naselje. Manje sondano istrai-vanje izveo 1966. A. Benac, a drugo 1983. S. Peri. Smjetena na uzvienoj krunoj terasi iznad rijeke Bosne, promjera oko 400 m. Otkriveni bogati ostaci butmirske kulture. Debljina kulturnog sloja na peri-feriji nmelja iznosi do 2 m., a u sredinjem dijelu je sigurno sloj znatno deblji. Brojni nalazi keramike pokazuju osobine butmirske keramografije, ali i neka posebna svojstva. Mlai neolit. A. Benac 14.177 OH.RET, Potkraj, Kiseljak. Prethistorijska gradina. Povrinski nalazi: rijetki ulomci keramike po padinama brda. Bronzano ili eljezno doba. Ll'l'.: P. Anel; 1963, 157, 159. P. Aneli

14,178 OMEJAK, Maurovii, Visoko. Rimsko nase-lje. Na prostoru uz desnu obalu Radovljanske rijeke vidljivi ostaci kompleksa zgrada (substrukcije, gra-evinski materijal, opeke, hipokaust, troska): moda vila rustika. LIT.: I. Bojanovski 1984 a, 72--73. I. Bojanovski 14J_7n ORLOV ACA, Boljkovii, Kiseljak. Prethisto-rijska gradina .. Keramiki materijal razasut svuda po padinama istonog obronka planinskog visa Cub-ren. Pripada bronzanom ili eljeznom dobu. LIT. P . .1indeli 1963, 157, 159. . P. Aneli

14.180 OSTROGA, izma, Kiseljak. Srednjovjekov-ni nadgrobni spomenik. Usamljeni steak; ukras: po-lumjesec i rozeta (uniten). Kasni srednji vijek. .. LIT.: . Basler 1954, 305; P. Aneli 1963, 179. N. M,ileti

14.181 OSTRUZNICA 1, Ostrunica, Fojnica. Tra-govi rimske eksploatacije srebra. Konstatirani solid-ni i iroki, tipino rimski kopovi. Rimsko doba. LIT.: E. Iv.amovi 1972, 194. I. Marijanovi

14.182 OSTRUZNICA 2, Ostrunica, Fojnica. Sred-njovjekovna nekropola. U katolikom groblju sauvano 50 steaka u obliku ploa sanduka, orijenti-ranih Z-I. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 164. N. Mileti

14.183 OTRIK, Kulije, Kiseljak. Prethist01ijska gradina. Prostor na kojemu se zapaaju tragovi ar-hitekture zauzima povrinu od cca 500 x 200 m i spada meu prostorno najvea gradinska naselja u Bosni i Hercegovini. Naselje je branjena sa vie

koncentrinih bedema, a sa pristupane strane i du-bokim vjetakim usjekom i limitnim tumulom. Neki primjerci keramikih proizvoda pokazuju karakteris-tike kasnog bronanog doba (glaan..::i keramika, sive boje), ali veina posua pripada periodu starijeg eljeznog doba. LIT.: P. Aneli 1963, 158; B. Covi 1987 b. P. Aneli

14.184 OTIGOSCE, Otigoe, Fojnica. Srednjovje-kovna nekropola. Sauvano 46 steaka u obliku san-duka, orijentiranih Z-I. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 164. N. Mileti

14.185 PAJTOV HAN, Pajtov Han, Vare. Srednjo-vjekovna nekropola. Sauvana 32 steka u obliku 4 - Arheoloki leksikon

ll .

25

sanduka i sarkofaga, orijentiranih z:_I; ukos: spi-rala, rozeta. Kasni srednji vijek. LIT. :S. Belagi 1971, 153. . N. Mileti

"J''

14.186 PARIZEVICI, Parievii, Kiseljak. Srednjfr-vjekovno groblje. Sauvano pet steaka u obliku sanduka i sarkofaga. Kasni srednji vijek. LIT.: S. Belagi 1971, 165. ' N. MHeti

14.187 PLANDISTE, Kakanj. Praistorijsko naselje. U prvobitnom stanju ovo naselje je obuhvatal0 povrinu od oko 20.000 m 2 Prilikom izgradnje pruge i ceste za rudnik, starn.benih zgrada i gimnazije naj-

vei dio kulturnog sloja je uniten i za istraivanje je ostala samo povrina od ok{) 1200 m 2, na kojoj je i izvreno sondano istraivanje (25 m2). Kulturni sloj je na ovom mjestu iao i do dubine od 1,80 m, a bez ikakvog prekida je sadravao jedinstvene kul-turne ostatke. Neka zapaanja kod iskopavanja te-melja gimnazije su navodila na pretpostavku da je na Planditu moglo biti u upotrebi jedno veoma du-

gako zemuniko postrojenje, podijeljena na niz na-stambi, a da su sa strane bile izgraene ljevkaste jame za ostave. U otkopanoj sondi nisu zabiljeeni neki kompaktni ostaci graevina.

Meu nalazima se istie kremeno orue, izraevine od kosti (spatule, ila i dr.) i obilje keramikog materijala. Od keramikih nalaza treba spomenuti: neke barbotinske primjerke grube keramike, pla-stine ukrase na polugruboj robi, meu finije ranom. keramikom vaze na visokoj nozi, olje i tanjire, te urezane geometrijske motive. Naeni su i brojni primjerci kulturnih vaza - ritona, sa urezanim geo:.C. metrijskim motivima bodljikave ice. Ovim nala-zima se Kakanj svrstava u veliki kulturni kompleks Danilo-:Cakran-Elateia, a na ovom prostoru je dao ime kakanjskoj kulturi, koja pripada srednjem neo-litskom dobu. U jugoslavenskoj literaturi je usvojen termin Danilo - Kakanj kultura. LI'l'.: M. Mandi 1933, 2-3; A. Benac 1956 a, 167-182; .A. Benac UJG4 a ,43-47; A. Benac 1979 a, 392-394. A. Benac

14.188 POD, Dabravine, Vare. Srednjovjekovno groblje. Sauvano devet steaka u obliku sanduka i sarkofaga, dislocirani. Ostali uniteni. Kasni srednji vijek. LIT.: .'i. Belagi 1971, 154. N. Mileti

14.189 PODASTINJE, Podastinje, Kiseljak. Rimski nadgrobni spomenik. Cipus od crvenkastog krenjaka sa natpisom. Rimsko doba. LIT.: D. Sergejevski 1938 a, 111. . Basler

14.190 PODGAJ, Kiseljak. Srednjovjekovna nekro-pola. Na uzviici nad sastavom Kreevice i Lepenice nalazila se nekropola steaka, od kojih je sauvano nekoliko spomenika; ostali uniteni. Kasni srednji vijek. LIT.: . Basler 1954, 305. .N. Mileti

14.191 POD GRACEM, Gornja Vinjica-Begovii, Kiseljak. Kasnoantika crkva i grobnica. Na manjem platou konstatirane su substrukcije kasnoantike

graevine, vjerovatno crkve. Sondana istraivanja obavio V. Pakvalin 1972. Naeni su i ulomci rim-skih ~epulkralnih spomenika u sekundarnoj upotrebi; uz crkvu otkrivena i zidana grobnica na svod. Rim-sko doba, 2-3. st. i kasnoantiko doba, 5-6. st. LIT.: V. Pakvalin 1983, 118-121. V. Pakvalin

14.192 PODGRADAC, Homolj, Kiseljak. Srednjo-vjekovni nadgrobni spomenik. Sauvan jedan steak, ostali uniteni. Kasni srednji vijek. LIT.: P. Aneli 1963, 180. N. Mileti

-

14.193 PODVINJCI, Podvinjci, Visoko. Srednjovje-kovna nekropola. U muslimanskom groblju sa da-mijom sauvana nekropola od 22 steka; u obliku sljemenjaka i s