1

April 2013

Thai

PBS’s

Style

Book

2

สารบญ

คานา 3

Thai PBS’s Style Book 4

Do & Don’t 6

การผลตขาว 8

การใชภาษาในการรายงานขาว 34

ขาวการเมอง 40

ขาวอาชญากรรมและกระบวนการยตธรรม 45

ขาวเดกและเยาวชน 54

ขาวสงคมและคณภาพชวต 61

ขาวสบสวน 66

ขาวภยพบต-ภาวะวกฤต 73

ขาวเศรษฐกจ 81

ขาวนโยบายสาธารณะ 86

ขาวในพระราชสานก 91

ขาวกฬา 96

ขาวศลปวฒนธรรม 100

รายการวเคราะหขาวและสารคดเชงขาว 108

ผประกาศขาว – ผสอขาวภาคสนาม 113

****************

3

คานา

ในการมงสการเปนสถาบนสอสาธารณะของ Thai PBS นน ไมเพยงแตมงมน

ผลตขาว และรายการ ทไมมมลพษและสามารถขบเคลอนสงคม รวมถงสรางความ

ตระหนกใหแกสงคมไดในระดบหนง จนสามารถเปนตนแบบของสอสาธารณะไดแลว

การมงมนเปน “สถาบน” ยงจาเปนตองมเครองมอในการกาหนด กากบรปแบบการ

นาเสนอขาวในแบบของสอสาธารณะดวย

Style Book เลมน จดทาขนดวยวธการระดม แลกเปลยนความรความเหนของ

บรรดาบรรณาธการและผสอขาวสายขาวตางๆ โปรดวเซอร ชางภาพ ชางตดตอลาดบ

ภาพ ของสานกขาวทมความเชยวชาญ และมความตระหนกในความสาคญในการ

กาหนดรปแบบ ลกษณะของงานขาวในสอสารธารณะ ดงนน Style Book ไมเพยงแตจะ

ใชเปนเครองมอในการกาหนด และกากบการนาเสนอขาวของ Thai PBS เองเทานน ยง

เปนเครองมอเพอสบสาน ถายทอดวธคด วฒนธรรมการทางานขาวทงเบองหลง และ

เบองหนาในแบบฉบบของสอสาธารณะ เผยแพรไปสสออนๆ และสถาบนการศกษา

ซงจะเปนการมสวนยกระดบสอสารมวลชนของไทยใหมมาตรฐาน และเปนประโยชน

ตอสาธารณชนมากขน

สานกขาว

แกไขปรบปรง

มนาคม 2556

4

Thai PBS’s Style Book

หลกการและเหตผล

เนองจากขาวของ Thai PBS ทาหนาทเปนหวหอกทสาคญในการนาพาสงคมให

รเทาทนความเปนไป และความเปลยนแปลงของสถานการณตางๆ ทงรอบตว และรอบ

โลก เพอมงสเปาหมายคอความเปนสงคมคณภาพและคณธรรม รวมทงการเปนสถาบน

สอสาธารณะ ดงนน การผลตและนาเสนอขาวจงควรมลกษณะเฉพาะททาใหขาวของ

Thai PBS มคณลกษณะสนองประโยชนใหสงคมอยางเตมท และปราศจากมลพษเจอปน

ออกสสงคม

สานกขาวจงไดจดทา Style Book ขน เพอกาหนดวธการ ขนตอนการปฏบตงาน

และมาตรฐานการทางานของคนขาวทวสาธารณะ เพอบรรลเปาหมายในการนาเสนอ

ขาว หลกปฏบตในการทาขาวน จะใชสาหรบเปนแนวทางของการผลตขาวทออกส

หนาจอ และเปนหลกแหงความประพฤต ซงจะเปนวฒนธรรมของคนขาว Thai PBS

ตอไป

เปาหมายของการทาขาวของ Thai PBS

1. เนนการทาขาวเชงประเดนและตอบคาถาม “อยางไร” มากกวาการรายงานวา

“ใคร ทาอะไร ทไหน” เชน การทาขาวเสวนา ตองนาประเดนทมคณคา

นาสนใจ มาขยายตอ

2. เนนการทาขาวเชงรก เปดประเดนใหม

3. มงมนใหเกดการเปลยนแปลงในทศทางทมงสสงคมคณภาพและคณธรรม

ซงมหลกคดเรอง “ระดบคณคาของเนอหาสาระ” เพอใชเปนหลกในการ

พจารณาความเหมาะสมของมมมอง เนอหา และวธการนาเสนอขาว โดยแบง

ออกเปน 4 ระดบ ดงน

5

ระดบหนง นาเสนอขอเทจจรงหรอปรากฏการณทวๆ ไป

ระดบสอง นาเสนอใหเหนโอกาส ทางออก หรอทางเลอกในการแกไขปญหา

อยางรอบดาน และสามารถสรางแรงบนดาลใจใหเกดการขยายผลตอได

ระดบสาม กอใหเกดความเปลยนแปลงตอประเดนทนาเสนอได

ระดบส สรางเครอขายการแลกเปลยนเรยนรทนาไปสกระบวนการขบเคลอนทางสงคม

6

ในการมงสการเปนสถาบนสอสาธารณะซงมงานขาวหนวยขบเคลอนหลก จงม

กรอบความคดในการทาขาวเปนบญญต 10 ประการ ทจะตองยดถอดงน

1. เสนอขาวอยางถกตอง เทยงตรง แมนยา

2. เสนอขาวอยางรอบดาน เปนธรรม และปราศจากอคต

3. กลาหาญ ซอตรง และเปนอสระ

4. เพอประโยชนสาธารณะ

5. เคารพศกดศรความเปนมนษย

6. รบผดชอบตอสงคม

7. สรางและสนบสนนกระบวนการประชาธปไตยอยางมสวนรวม

8. ใหความสาคญกบเดกและเยาวชน

9. สรางแรงบนดาลใจ และสงเสรมความคดเชงบวก

10. ใหความสาคญกบความคดสรางสรรค

แตสงทผทเปนสอมวลชนจะตองตระหนกอยเสมอ กคอ งานขาวเปนงานทม

ความเคลอนไหวและเปลยนแปลง ตลอดจนมการเกดขนของขอมลใหมๆ อยตลอดเวลา

ดงนนการไมยดตดกบขอมลทเคยรบรหรอเปนจรง ณ เวลาหนงๆ และยอมรบในการ

เกดขนของขอมลใหมๆ จงเปนคณสมบตอนสาคญของนกขาว Thai PBS ซง

เปรยบเสมอนแกวนาทควรตองพรองนาไวตลอดเวลา เพอจะไดมพนทวางสาหรบ

รองรบนาทจะเตมเขามาใหมไดเสมอ ซงการไมเปนนาเตมแกวน จะทาใหสามารถทา

ขาวไดอยางรอบดาน เปนธรรม และมพลงในการขบเคลอนสงคมอยางทตงเปาหมาย

7

Do & Don’t

10 ขอทควรและไมควร ในการทาขาวแบบ Thai PBS

DO DON’T

1. มงนาเสนอขาวและรายการ ทเกยวเนอง

กบขาวอยางสมดล เปนธรรม ปราศจาก

อคต ดวยพนทและเวลาทเหมาะสม

1. ไมใสความคดเหนของตนเองเขาไปใน

ขาว หรอรายการ ทเกยวเนองกบขาวทกกรณ

2. ตรวจสอบขอมลเพอความถกตองกอนการ

นาเสนอขาวทกกรณ แมจะเปนเรองเรงดวน

ทตองรายงานอยางฉบไว

2. ไมใชขาวลอ หรอขาวทยงไมมการ

ตรวจสอบทมาในการนาเสนอขาว และ

ระมดระวงไมใหตกเปนเครองมอของการ

โฆษณาชวนเชอ หรอ การประชาสมพนธท

ไมไดมวตถประสงคเพอประโยชนสาธารณะ

3. เคารพในสทธสวนบคคลและศกดศร

ความเปนมนษย ของผเกยวของทปรากฏ

และถกกลาวถงในขาวทกฝาย

3. ไมเปดเผยแหลงขาวผใหขอมล ในกรณ

ตองปกปดแหลงขาว แตเมอมเหตจาเปนตอง

เปดเผย เชน กรณเกดคดความจะเปดเผย

แหลงขาวไดตอเมอแหลงขาวยนยอมเทานน

4. คานงถงความสมดลระหวางสทธสวน

บคคล และสทธในการรบรของสงคม โดย

ยดหลกจรยธรรมอยางเครงครด

4. ไมลกลอบบนทกภาพ-เสยงแหลงขาว จะ

ทาไดเฉพาะกรณการทาผดกฎหมาย

พฤตกรรมฉอฉล ทมผลกระทบตอสาธารณะ

และไมใชเรองสวนตว ทงนผปฏบตงานขาว

ภาคสนามตองหารอผบงคบบญชาทกครง

8

5. ใหความสาคญถงผลทจะเกดขนจากการ

นาเสนอขาวนนๆ มากกวาการตอบสนอง

ความอยากรอยากเหนของผชม ทงใน

สถานการณปกต และชวงวกฤต

5. ไมสรางเหตการณเพอบนทกภาพ หาก

จาเปนตองใชวธนเลาเรองตองกากบดแล

ไมใหผดเพยน หรอเกนเลยขอเทจจรง และ

ตองแจงดวยตวหนงสอ หรอบอกในสครปต

วาเปนเหตการณจาลอง

6. เปดพนทขาวอยางเทาเทยมใหความสาคญ

กบผดอยโอกาสในการเขาถงสอ

6. ไมบดเบอนขอเทจจรงในทกกรณ หากม

ขอสงสยแลวไมสามารถหาขอยตไดใน

ขณะนนใหงดเวนการนาเสนอขาวชนนนๆ

จนกวาจะไดรบการยนยนขอเทจจรง

7. รายงานปรากฏการณตางๆ อยางรเทาทน

ทาความจรงใหปรากฏ ใหขอเทจจรงรอบ

ดาน

7. ไมใชการจางวานใหผใดใหสมภาษณ

หรอกระทาการใดๆ เพอการบนทกภาพ

ยกเวนการจายคาตอบแทนรวมรายการ หรอ

คาใชจายทเกยวเนองเชนคาทพก คาเดนทาง

คาอาหาร โดยใหพจารณาอยางเหมาะสม

8. ตระหนกถงบทบาทในการชวยผอนเพลา

หรอหาทางออกของปญหา หรอสถานการณ

วกฤต ดวยการทาหนาทเปนกลไกสวนหนง

ของกระบวนการขบเคลอน

8. ผปฏบตงานขาวตองระมดระวงทาทตอ

ประเดนปญหาไมแสดงความเหนในสนาม

ขาวโดยเฉพาะขาวทละเอยดออน และ

เกยวของกบความขดแยง

9. รกษาระยะหางทเหมาะสมใน

ความสมพนธกบแหลงขาว

9. ไมเรยกรองผลประโยชน หรอเรยกรบสง

ตอบแทนใดๆ ในการทาขาวทกกรณ หากม

ของขวญทแหลงขาวมอบใหในโอกาสสาคญ

ใหปฏบตตามกรอบจรยธรรมของ ส.ส.ท.

อยางเครงครด

10. เนนการนาเสนอขาวทมคณคา ม

ประโยชนตอสงคม อยางนาสนใจ โดยไม

ละเลยกบการนาเสนอขาวสสน หรอสงท

สาธารณชนสนใจใครรอยางสรางสรรค

10. ไมตดแตง ตอเตม หรอเสรมเสยง และ

ภาพทไมไดเกดขนในเหตการณจรง เพอให

เกดความนาสนใจ ซงเปนการชนาความรสก

และอารมณผชม

9

การผลตขาว

การผลตขาวเปนกระบวนการทางานทประกอบดวย 3 ขนตอน คอ การวางแผน

กอ น ก ารผ ล ต (Pre-Production) ก ารผ ล ต (Production) แ ละห ลงก ารผ ล ต (Post-

Production) โดยในแตละขนตอนมกระบวนการและวธการทางานเฉพาะดานทแตกตาง

กน ดงรายละเอยดตอไปน

หลงการผลต (Post-Production)

กอนการผลต (Pre-Production)

เขยนแผนการผลต

การผลต (Production)

สบคนขอมล เลอกประเดนขาว

ตดตอ (Edit)

กราฟก (Graphic)

ตรวจสอบภาพ/เสยง (Shot list)

เขยนบท (Script writing)

ขาวอาน

รายงานขาว

สารคดเชงขาว

จดรายละเอยดภาพ/เสยง (Shot list)

ตรวจเชคสภาพอปกรณ

จดเตรยมอปกรณถายทา

ประเมน/วางแผนลกษณะภาพ

ถายทา (Shooting)

ประชมทมงาน

ชแจงแหลงขาว

สารวจพนท

การถายภาพ

การจดแสง

การบนทกเสยง

การรายงานสด

10

การวางแผนกอนการผลต (Pre-Production)

การวางแผนกอนการผลต (Pre-Production) เปนขนตอนแรกของการทางานทม

ความสาคญมาก หากมการวางแผนไวลวงหนาอยางชดเจนและรอบคอบ ทงในดานของ

วตถประสงค กลมเปาหมาย ประเดนเนอหา การจดเตรยมขอมล แผนการถายทา ฯลฯ จะ

มผลใหการทางานในขนตอนการผลต (production) ดาเนนไปอยางสะดวก รวดเรว และ

ราบรน การวางแผนกอนการผลตประกอบดวยกจกรรม และวธการทางาน ดงน

1. เลอกประเดนขาว (Pitching / Story Ideas) การเลอกประเดนใดประเดนหนง

มาผลตขาวตองคานงถงผลทจะเกดขนกบผชมเปาหมายเปนหลก และมวตถประสงคท

ชดเจนวา “เราเลอกประเดนนนๆ มาผลตขาวเพออะไร” การเลอกประเดนขาวม

องคประกอบหลกในการทางาน 2 สวน คอ

1.1 ทมาของประเดนขาว ไดมาจากการนาเสนอของกองบรรณาธการ โปรดว

เซอร และผสอขาว

1.2 ผานการอนมตประเดนขาวโดยกองบรรณาธการ หรอ บรรณาธการ

ผรบผดชอบ

2. สบคนขอมล (Research) การสบคน และรวบรวมขอมลทเกยวของกบประเดน

ขาว ทตองการนาเสนออยางรอบดาน แลวนามาวเคราะห และเลอกใชอยางเหมาะสมจะ

ชวยใหการนาเสนอขาวมความถกตอง นาสนใจ และเพมความนาเชอถอใหกบประเดน

ขาวนนๆ โดยเฉพาะอยางยงในการผลตขาวประเภท “รายงานขาว” (News Package)

และ “สารคดเชงขาว” (News Documentary) จาเปนตองมการสบคนขอมลเชงลก และ

รอบดานมากกวาการผลตขาวสถานการณประจาว นทวไป การสบคนขอมลม

องคประกอบทเกยวของ 2 สวน คอ

2.1 ประเภทของขอมล ไดแก เนอหา และภาพ

2.2 แหลงขอมล ไดแก แหลงขาว หนวยงานทเกยวของ งานวจย นกวชาการ

(สมภาษณ หรอ เชญมาใหขอมล) แฟมภาพ (Archive) งานวจย งานวชาการ งานเขยน

สออเลกทรอนกสตางๆ อนเทอรเนต และสออนๆ (เชน หนงสอพมพ นตยสาร ฯลฯ)

11

3. เขยนแผนการผลตขาว (Proposal) การเขยนแผนการผลตจะใชในกรณของ

การทา “รายงานขาว” และ “สารคดเชงขาว” เพอเสนอตอกองบรรณาธการ ประกอบดวย

ขนตอนการทางาน ดงน

3.1 เขยนแผนการผลตขาว ดงรายละเอยดตอไปน

แผนการผลตขาว

1) วตถประสงค นาเสนอขาวนนๆ เพออะไร คาดหวงผลทจะเกดขนกบผชมอยางไร

2) เปาหมายการนาเสนอ ตอบโจทยตวชวดผลลพท (Key Result Indicator-KRI)

ของสถานดานใด

3) กรอบเนอหา/โครงเรอง ขาวเรองนนๆ จะนาเสนอประเดนอะไรบาง แบงเปนกตอน

แตละตอนนาเสนออยางไร

4) ผเกยวของ ตวละครทมสวนเกยวของกบเหตการณมใครบาง ทจะทาใหขาวสมดล/

รอบดาน

5) ทรพยากรการผลต 1) ทมงาน 2) งบประมาณ 3) อปกรณ

6) แผนการถายทา

1) แหลงขาว (ถายใคร/เรองอะไร/อยางไร)

2) วน/เวลา (ถายเมอไร)

3) สถานท (ถายทไหน)

7) สครปตลวงหนา

8) คาถามลวงหนา เพอความครอบคลมของประเดนเนอหาตามวตถประสงคของการ

นาเสนอ ซงสามารถปรบเปลยนใหเหมาะสมไดตามสถานการณทเกดขนจรง

9) กราฟก ใชกราฟกเพออธบายขอมลอะไรบาง

12

3.2 เสนอแผนการผลตตอกองบรรณาธการ หรอ บรรณาธการผรบผดชอบ

3.3 กองบรรณาธการพจารณาเพออนมตใหดาเนนการผลต

4. ประชมทมงานกอนการผลต (Pre-Production Meeting) เพอชแจงรายละเอยด

และซกซอมความเขาใจเกยวกบแผนการผลตขาวรวมกนระหวางผเกยวของทงหมด เชน

บรรณาธการ ผสอขาว โปรดวเซอร ชางภาพ ผชวยชางภาพ

5. ชแจงแหลงขาวเรองการถายทา โดยมรายละเอยดทจะตองอธบายให

แหลงขาวทราบลวงหนา ดงน

5.1 รายละเอยดของแผนการถายทา บอกเปาหมายวาตองการจะถายอะไร

อยางไร ประเดนทจะพดคยคออะไร

5.2 สงทแหลงขาวตองทามอะไรบาง และเหตผลของการทตองกระทาการ

ดงกลาว

5.3 ความยาวของรายการในการออกอากาศ

5.4 ใหแหลงขาวแจงกบบคคลทอยรอบขางดวยวาจะมทมงานเขาไปถายทา

ขาว

5.5 ขณะสมภาษณใหแหลงขาวมองทผสอขาว ในลกษณะพดคยกน ไมมอง

กลอง

6. สารวจพนทกอนการถายทา (กรณทมรายละเอยดตองถายทามาก เชน ในการ

ทารายงานขาว หรอ สารคดเชงขาว)

13

การผลต (Production)

การผลต (Production) เปนการทางานในขนตอนของ การถายทา (Shooting)

ตามแผนการผลตขาว หรอวตถประสงคของการนาเสนอขาวเรองนนๆ ประกอบดวย

ขนตอนในการทางาน ดงน

1. เมอรบรและทาความเขาใจแผนการผลต หรอวตถประสงคของการนาเสนอ

ขาวทจะออกไปถายทาแลว ชางภาพควร ประเมนและวางแผนลกษณะภาพคราวๆ วา

จะตองถายภาพอะไร อยางไรบาง เพอทจะใหไดภาพและลาดบของภาพทนาสนใจ และ

สอความหมายไดตามวตถประสงค

2. จดเตรยมอปกรณตางๆ ทจะตองใชในการถายทาใหครบถวน เหมาะสมกบ

เหตการณและสถานททจะไปถายทา โดยควรมแบบบนทก (Check List) รายการอปกรณ

ทจะตองนาออกไปถายทาตดไวทกระเปาของชางภาพ ประกอบดวยอปกรณทสาคญ 3

กลม ดงน

2.1 อปกรณถายภาพ ไดแก กลอง เทปบนทกภาพ หรอการดบนทกภาพ,

เลนส, ขาตงกลอง, กระดาษ (สาหรบ White Balance) แบตเตอร, เครองชารจแบตเตอร

และ สายไฟ เปนตน

2.2 อปกรณแสง ไดแก ไฟหวกลอง ไฟฉาย ฟลเตอร (Filter) แผนสะทอน

แสง (Reflector Board) สายไฟตอพวง เปนตน

2.3 อปกรณเสยง ไดแก ไมโครโฟน (ไมคหวกลอง ไมคสมภาษณ ไมคบม

ไมคเหนบ) หฟง สายไมค เครองผสมเสยง (Mixer) เปนตน

3. ตรวจสอบอปกรณทจดเตรยมไปทกชนใหอยในสภาพทพรอมใชงาน โดยม

รายละเอยดทตองตรวจสอบ ดงน

3.1 กลองมสภาพพรอมใชงาน มการดอยในกลอง เตรยมการดสารองไวให

เพยงพอตอการถายทา การดแตละการดควรมกลอง หรอถงซป หรอซองพลาสตกใส

14

และมกระดาษจดรายละเอยดทถายทา (Logbook) ตดไวทกการด เพอใหงายตอการคนหา

และใชงาน

3.2 อปกรณทตองใช แบตเตอรทกชนด ตองชารจใหเตมอยเสมอ และม

แบตเตอรสารองเตรยมไวดวย

3.3 ไฟและหลอดไฟทกชนดอยในสภาพพรอมใชงาน มสายตอพวงเตรยมไป

ดวย

3.4 ไมคและสายไมคทกชนดอยในสภาพพรอมใชงาน

4. ถายทา โดยมเปาหมายวา “ภาพขาวตองสามารถเลาเรองไดดวยตวมนเองอยาง

มศลปะ โดยทก Shot ทถายตองมความหมาย มความสมบรณทงแสงและเสยง” การ

ถายภาพ ขาวเพ อใหบรรลเป าหมายน ม ปจจยท เกยวของ 2 สวน คอ 1) ความร

ประสบการณ และทกษะในการแกไขปญหาเฉพาะหนาของชางภาพ 2) ความครบถวน

และสมบรณของอปกรณถายทา

5. บนทกรายละเอยดของภาพและเสยง (Shot list / Logging) ระหวางการถายทา

โดยชางภาพ หรอ ผชวยชางภาพจดรายละเอยดของภาพและเสยงใน “แบบบนทก

รายละเอยดการถายทา” ซงจะชวยใหประหยดเวลาการคนหาอยางมากในการตดตอ

รายละเอยดทตองบนทกมดงน

15

แบบบนทกรายละเอยดการถายทา

วนทถายทา (Date of Shooting)

สถานทถายทา (Shooting Location)

ผสอขาว (Reporter)

ชางภาพ (Camera Man)

การดท

(Reel Number)

เวลาทถายทา รายละเอยดการถายทา

(Description) เรมตน สนสด

00:00 00:00 - มภาพอะไรบาง

- สมภาษณใคร (ชอ-นามสกล ตาแหนง หนวยงาน)

เรองอะไร

ระเบยบปฎบตขนพนฐานของชางภาพ (Standard Operating Procedure - SOP)

1. Reset Time Code (TC) เพอใหงายในการคนหาภาพ โดยจะ set ตามเวลา

นาฬกา หรอ set เปนระยะเวลากไดใหเหมาะสมกบสถานการณทถายทา

2. Record Bank or Bar ประมาณ 30 วนาท เพอใชคน/แยกแตละขาว/เหตการณ

3. White Balance

4. Frame the Shot (Third of Rule)

5. Make the Focus

5. Setup Iris

7. Check the Sound

8. Record & Stop

9. Repeat ทาซ าตงแตขนตอนท 4-8 ในแตละ Shot ทก Shot

16

เทคนคการถายภาพ

1. การถายภาพเหตการณซงมความยาวมากและไมสามารถถายตลอดเวลาได แต

สามารถคาดเดาลวงหนาได (Anticipation) วาจะเกดกจกรรม/การกระทา (Action) อะไร

ขนบาง ชางภาพควรคดและวางแผนเลอกมมภาพ ลาดบภาพ แบง shot เพอใหไดภาพ

ของเหตการณทสามารถนาไปใชในการตดตอไดอยางตอเนองและรนไหล (Smooth)

ตวอยาง (Anticipation) การถายภาพขาวการแขงขนกรฑา ประเภทวง 400 เมตร

ตวอยาง (Anticipation) การถายภาพเพอรายงานขาวการทาแปงทาหนาของคนพมา

2. เกบรายละเอยดภาพ กจกรรม การกระทา ห รออ รยาบถท เกด ขนซ าๆ

(Repetitive Action) ของแหลงขาว (เชน กจกรรม หรออรยาบถทเปนกจวตรประจาวน

ของพอคาขายหม แมคาขายเครองดม เปนตน) ใหไดมมภาพ และขนาดของภาพท

หลากหลาย เพอไวเลอกใชในการตดตอ

3. ถายภาพใหครบทกขนาดภาพ (The Sequence Song) ไดแก Close UP (CU),

Medium Shot (MS) และ Long Shot (LS)

4. ถายภาพใหมความยาวของแตละ Shot อยางนอย 10 วนาท (เพอการตดตอ)

5. ถาย Shot ใหมากพอสาหรบการตดตอ

17

6. ถ าย ภ าพ ให ม จ ด เช อ ม ร ะ ห ว าง Shot (Cutting Point) โ ด ย ให เห น ก าร

เปลยนแปลงทเกดขนในแตละ Shot ดงน

6.1 ถายภาพให Subject ม In และ Out ในแตละ Shot เปนภาพตอเนองตงแต

ตนจนจบการกระทา (Action) เพอใหนาไปใชในการตดตอไดทงชวงตน กลาง และทาย

Shot

ตวอยาง (In-Out) ถายภาพใชคอมพวเตอร

6.2 ถายภาพเผอไวสาหรบทา Cut Away เพอใหฝายตดตอม Cutting Point

เพมขน เปน Shot ทนามาเพอใชซอน Jump Cut โดยดงมาจากรายละเอยดกจกรรม/การ

กระทา (action) ซงเปนเนอหาเดยวกน สาหรบนามาแทรก (Insert) ในระหวางการตดตอ

ตวอยาง (Cut Away) ถายภาพประเพณในพมา

7. ทกครงทถายทาตองใชขาตงกลอง แตถาตองการใหถาย Hand Held ผสอขาว

ตองอธบาย และทาความเขาใจกบชางภาพวาตองการนาเสนอในรปแบบใด

ภาพแรกใน shot

In

Out

18

Sequence ของภาพม 2 รปแบบ คอ

1. Real Time Sequence เปนภาพเหตการณทเกดขนจรง

2. Setup Sequence เปนภาพเหตการณทจดขน

ในการผลตขาวมขอควรระวงในการทา Setup Sequence เพราะอาจทาใหเขา

ขายของการตอเตมหรอเสรมแตงภาพ ดงนน การทา Setup Sequence ในงานขาวจะตอง

เปนเหตการณ หรอกจกรรม หรอการกระทาทไมบดเบอนไปจากความเปนจรง

ตวอยางเชน การสมภาษณนกวชาการทเปนภาพนงสนทนากนระหวางแหลงขาวกบ

ผสอขาว แตไมมเสยง ซงดไมนาสนใจ ในกรณเชนนสามารถทา Setup Sequence ซงเปน

กจกรรม หรอการกระทาทเปนกจวตรในชวตประจาวนจรงๆ ของแหลงขาวไดโดยไม

บดเบอนไปจากความเปนจรง เชน การทางานของนกวชาการในหองปฏบตการ ฯลฯ

เปนตน

แนวปฏบตในการจดแสง

1. ตงคา White Balance ทกครงกอนถายทา / เมอเปลยนสถานทถายทา

2. เลอกใชไฟ และ ฟลเตอร (Filter) ใหสมพนธกนและเหมาะสมกบสภาพแสง

ขณะถายทา

3. ใชแสงธรรมชาตเปนหลก จะทาใหไดอารมณความรสกวาเปนสถานการณจรง

4. ในกรณทสามารถกาหนดทศทางของแสงได พยายามใหแสงเขาจากดานหลง

ของชางภาพ กรณทจาเปนตองถายยอนแสงใหเปด “ไฟหวกลอง” ทกครง และจดแสงให

ดเปนธรรมชาต

5. หลกเลยงการถายภาพยอนแสง ยกเวนมเหตผลอธบายไดวาทาไมตองถายยอน

แสง เชน เพอปกปดแหลงขาวทไมตองการเปดเผยตว เปนตน

6. เมอตองถายทานอกสถานท ควรจดใหสงทถาย (Subject) อยในทศทางของ

แสงทดทสด เชน การสมภาษณแหลงขาวชวงเทยงวน ใหหลกเลยงการถายกลางแจง

โดยเลอกมมใหแหลงขาวยนในสถานททเหมาะสม

19

7. การสมภาษณแหลงขาวในอาคาร (Talk) ชางภาพตองประเมนและวางแผน

จดเตรยมไฟไปใหเหมาะสมกบสถานการณ เพอจดแสงใหเหนหนาแหลงขาวชดเจน

ทสด ถาตองใชไฟจากสถานทของแหลงขาวตองขออนญาตกอนทกครง

แนวปฏบตในการบนทกเสยง

1. กอนออกเดนทางไปถายทานอกสถานททกครงตองจดเตรยมอปกรณให

ครบถวนและตรวจเชกใหอยในสภาพทพรอมใชงาน เชน สายไมคชารดหรอไม wireless

มแบตเตอรหรอไม เปนตน

2. ขณะถายทาตองปรบปมควบคมเสยงใหอยในระดบทเหมาะสมกบสถานการณ

ทกาลงถายทา เพอใหภาพทกภาพมเสยง คอ เสยงบรรยากาศ (Ambient) ตองมทกครงท

ถายทา และเสยงมความสมพนธกบภาพ เชน ถายภาพ CU นกจกขาวเปลอก มเสยงปาก

นกกระทบกบขาวเปลอก ถายภาพ LS นกบนออกจากกองขาวเปลอก เปนเสยง

บรรยากาศรอบขางของสถานทบรเวณนน เปนตน

3. ทกครงทถายทานอกสถานท (Outdoor) ชางภาพตองใชหฟง (Head Phone)

แบบครอบหตลอดเวลา ไมสามารถเชอ scale จากมเตอรเพยงอยางเดยวได

4. ชางภาพตองทา Sound Check ณ สถานทถายทากอนจะบนทกภาพทกครง เพอ

ปองกนการเกดปญหาเสยงไมชด เสยงรบกวน เสยงบรรยากาศดงกวาเสยงแหลงขาว

หรอไมไดยนเสยงผสอขาว เปนตน

5. กรณถายทาการสมภาษณแหลงขาว มขอควรปฏบตดงน

5.1 เลอกใชไมคใหเหมาะสมกบเหตการณและสถานท ขณะถายทาไมคตอง

อยทแหลงกาเนดเสยงตลอดเวลา เมอเปลยนแหลงกาเนดเสยงไมคตองเลอนตาม

ตวอยาง

20

5.2 ผสอขาวตองเปนผถอไมคสมภาษณเอง เพอแสดงบทบาทของตน และให

เกด eye contact ระหวางแหลงขาวและผสอขาว รวมทงในกรณทมคาถามตอเนองจะ

สะดวกตอการเลอนไมคไป-มา เพอใหไดยนทงเสยงคาถามและคาตอบอยางชดเจน

5.3 การสมภาษณแหลงขาวทมระยะหางระหวางแหลงขาวกบผสอขาว และ

ตองการใหไดยนท งเสยงคาถามและคาตอบอยางชดเจน ชางภาพตองวางแผนการ

เลอกใชไมคเพอใหไดผลลพธตามทตองการ เชน ใชไมคบม หรอใช wireless 2 ตว ตดท

แหลงขาวและผสอขาว เปนตน

5.4 การเลอก Background เพอสมภาษณแหลงขาวทตองการใหสอดคลองกบ

เรองราวทนาเสนอ ควรระมดระวงเรองเสยงรบกวน เชน สมภาษณในหองทางาน/

หองพก ระวงเสยงรบกวนทอาจเกดจากเสยงเครองปรบอากาศ เสยงพดลมเขาไมค

สมภาษณในโรงงาน ระวงเสยงรบกวนจากเครองจกร สมภาษณทบาน ระวงเสยงสนข

เหา เปนตน ซงชางภาพตองมทกษะทสามารถแกปญหาเฉพาะหนาตางๆ เหลานได โดย

จดเตรยมและเลอกใชอปกรณทเหมาะสมเพอใหไดเสยงทมคณภาพ

5.5 กรณใช wireless ควรตดทเสอตวใน หรอ ดทสดคอตดแนบเนอ (ถา

สามารถทาได) และทา Sound Check กอนทกครงวามเสยงรบกวนหรอไม รวมทงระวง

เรองคลนรบกวนดวย

6. เกบเสยงธรรมชาต/เสยงบรรยากาศ (Ambient Sound) ของเหตการณใน

สถานทถายทาใหมความยาวตอเนองตดตอกนในระยะเวลาทเหมาะสม เผอไวใชในการ

ตดตอ

7. กรณการเปดหนา ใหทงจงหวะจากการใหคว (3, 2, …) แลวคอยถายทา เพอ

ไมใหเสยงบอกควตดไปในการบนทกเสยง

8. ขณะบนทกภาพไมควรพดคยกน เพราะเสยงจะถกบนทกไปดวย ซงเปนการ

รบกวนเสยงบรรยากาศ

9. ตรวจสอบความสมบรณเสยงหลงการถายทาทกครง

21

การรายงานสด

การรายงานสด หรอทเรยกกนวา OB (Outside Broadcasting) เปนการถายทอด

เหตการณทเกดขนในเวลาและสถานทจรงในขณะนนๆ กลบไปยงสถานเพอออกอากาศ

เชน ถายทอดการประชมสภาผแทนราษฎร ถายทอดการแขงขนกฬาเรอยาวประเพณ

เปนตน แบงเปน 5 ประเภท ตามระบบทใชในการรบ-สงสญญาณภาพและเสยง ดงน

ประเภทการรายงานสด ขอด ขอจากด

1. ผานดาวเทยม โดยใช

รถ DSNG (Digital

Satellite News

Gathering)

คณภาพของภาพและเสยง

ดทสด

-

2. ผานสญญาณ

ไมโครเวฟ

(Microwave)

คณภาพของภาพและเสยงด ตองไมมวตถใดๆ เชน

อาคารขวางระหวางจานรบ

และจานสง เพราะเปนการ

สงสญญาณแบบเสนตรงใน

แนวราบขนานกบพนดน

3. ผานเคเบลใยแกวนา

แสง

(Fiber Optic)

คณภาพของภาพและเสยงด - ตองใชเวลาเตรยมการ

เพอตดตอขอเชา

สายสญญาณ ซงตอง

แจงลวงหนาแบบครง

ตอครง

- คาใชจายสง

4. ผานอนเทอรเนต ราคาถก - ตองมสญญาณ

อนเทอรเนตความเรวสง

ในพนทถายทา

- คณ ภาพ ของภาพ และ

เสยงตา

22

5. ผานโทรศพท - เครอขายสญญาณกวาง

ครอบคลมพนทมาก

ทสด

- รวดเรว

- ราคาถก

- ไมมภาพ

- บางพนทอาจไมมสญญาณ

โทรศพทเคลอนท หรอ

โทรศพทสาธารณะ

แนวปฏบตในการรายงานสดผานดาวเทยม

1. สารวจพนทถายทา และขออนญาตใชสถานท โดยโปรดวเซอร หรอผสอขาว

ซงมขอมลทจะตองสารวจ ดงน

1.1 เสนทางและลกษณะภมประเทศ

1) เสนทางเขา-ออกพนทถายทาตองเอออานวยตอการนารถ DSNG / รถ

OB ซงมขนาดใหญและนาหนกมาก ผานเขา-ออกไดโดยสะดวก

2) สภาพพนทบรเวณจดจอดรถ DSNG / รถ OB พนดนตองมความแขง

เพยงพอทจะรบน าหนกของรถได ไมมความลาดชน ไมมสงกดขวางตางๆ เชน ตนไม

อาคาร เปนตน

1.2 ระบบสาธารณปโภคพนฐาน ไดแก ระบบไฟฟา การสอสารโทรคมนาคม

นาประปา ปมนามน ทพก เปนตน

2. ตรวจสอบความพรอมของอปกรณตางๆ ใหครบถวนและอยในสภาพท

สมบรณพรอมใชงานทกชน ดงน

2.1 อปกรณมาตรฐานประจารถ DSNG และ รถ OB

2.2 อปกรณสอสารระหวางรถ DSNG กบสถาน เชน โทรศพทในรถ วทย

สอสาร เปนตน

2.3 อปกรณสาหรบผประกาศ เชน Hybrid, โทรศพทแบบ hand free เปนตน

23

3. ตรวจสอบสภาพรถ เชน ระดบของเหลวตางๆ ของเครองยนต ยางรถยนต เปน

ตน

4. ประสานงานกบเจาหนาท IT สวนสนบสนนงานขาวกอนออกปฏบตงานทก

ครง

5. ปฏบตงานตาม Work Flow ทกลาวมาอยางเครงครด

แนวปฏบตในการรายงานสดผานอนเทอรเนต

1. ตรวจสอบขอมลผใหบรการสงสญญาณอนเทอรเนตในพนททจะไปถายทา วา

เปนระบบใด เชน CDMA หรอ 3G ฯลฯ

2. จดเตรยมและตรวจสอบอปกรณทตองใชในการเชอมตอสญญาณอนเทอรเนต

ใหครบถวน และอยในสภาพสมบรณพรอมใชงาน เชน Note Book, Air Card, Smart

Phone เปนตน

3. จดเตรยมและตรวจสอบอปกรณเชอมตอตางๆ ทจาเปน ไดแก สาย FireWire,

สาย LAN, สายไมโครโฟน, สาย AC, แจคไมโครโฟนขนาดตางๆ, Head Phone, USB,

เครองชารจแบตเตอร, ตวแปลงไฟในรถยนต สายไฟพวงตอ เปนตน

4. ประสานงานกบเจาหนาท IT สวนสนบสนนงานขาว กอนออกปฏบตงานทก

ครง

5. ทดสอบความพรอม และความเรวของสญญาณอนเทอรเนตทนททถงพนทถาย

ทา หากไมสามารถใชงานได หรอมความเรวไมพอจะไดปรบเปลยนแผนการายงานสด

ใหทนสถานการณพรอมแจงกลบยงผเกยวของ

หลงการผลต (Post-Production)

1. ตรวจสอบรายละเอยดภาพและเสยง (Shot List) เปนการตรวจดรายละเอยด

ของภาพและเสยงหลงการถายทาเสรจในแตละวนโดยผสอขาว ซงมขอควรปฏบตดงน

24

- ตรวจสอบและเพมรายละเอยดของภาพและเสยงจากทชางภาพจดไว

ระหวางการถายทา เพอดวามความครบถวนสมบรณตามแผนทวางไวหรอไม ในกรณท

ไมครบถวนหรอไมสมบรณจะไดแกไขทน เชน กลบไปถายซอม หรอหากไมสามารถ

ถายซอมได จะไดเตรยมการแกไขไดอยางเหมาะสม

- ถอดเทปรายละเอยดการสมภาษณแหลงขาวทงคาถามและคาตอบ แบบคา

ตอคา เพอใหงายในการตดตอ

2. เขยนสครปต (Script Writing) เปนการกาหนดลาดบกอน -หลงของการ

นาเสนอภาพและเสยง เพอใหผชมไดรบเนอหาสาระตามวตถประสงคทกาหนดไว โดย

ระบลกษณะของภาพและเสยงไวอยางชดเจน การเขยนสครปตสาหรบการผลตขาวแบง

ออกเปน 3 ประเภท คอ ขาวอาน รายงานขาว และ สารคดเชงขาว ดงรายละเอยดตอไปน

2.1 ขาวอาน หมายถง ขาวทมประเดนไมสลบซบซอน อาจมหนงหรอสอง

ประเดน และมขอจากดเรองเวลาในการผลต ความนาสนใจของขาวอานอยท “ความ

กระชบของประเดนขาว” ซงจะตองมการใชภาษาทกระชบ ชดเจน เขาใจงาย ความยาว

ของขาวขนอยกบเนอหาสาระทตองการนาเสนอ แตดวยเงอนไขทระยะเวลาในการ

นาเสนอขาวมอยอยางจากด จงไดกาหนดความยาวของขาวอานแตละประเภทไวเพอให

มแนวทางทเปนมาตรฐานเดยวกน ดงน

ประเภทขาวอาน ความยาวของเนอหา

1) ผประกาศอานโดยไมมภาพ-ไมมเสยงสมภาษณ ไมควรเกน 30 วนาท

2) มภาพ–ไมมเสยงสมภาษณ ไมควรเกน 45 วนาท

3) มภาพ–มเสยงสมภาษณ

- ประเดนเดยว (มภาพนอย)

ไมควรเกน 1 นาท

- หลายประเดน ตองการนาเสนอความคดเหน

จาก หลายฝายอยางรอบดาน เฉพาะกรณทพเศษ/

สาคญมากจรงๆ และผานความเหนชอบของ

ไมควรเกน 2.30 นาท

25

กอง บรรณาธการ

2.2 รายงานขาว (News Package) หมายถง ขาวลงเสยง มรายละเอยดของ

เนอหามากกวาขาวอาน มงอธบายปรากฏการณหรอเหตการณของประเดนขาวนนๆ

อยางรอบดาน มองคประกอบในการเลาเรองดวยเสยงและภาพ ทรอยเรยงอยางมศลปะ

องคประกอบของรายงานขาว แบงออกเปน 3 สวน ดงน

1) บทบรรยาย (Voice Over)

2) เสยง (Sound) ไดแก

- เสยงสมภาษณแหลงขาว (SOT/Sound Bite)

- เสยงบรรยากาศ/เสยงธรรมชาต (Ambient/Natural Sound)

- เสยงเหตการณจรง (Actuality Sound) เชน เสยงบรรยายในวงสมมนา

เสยงสนทนาของแหลงขาวทไมไดเกดจากการสมภาษณ เสยงปราศรยในการชมนม เปน

ตน

3) ภ าพ ไดแ ก ภ าพ เดยว กล ม ภ าพ ภ าพ ช ด (Sequence) แ ฟ ม ภ าพ

(Archives) กราฟก (Graphic – ใชอธบายตวเลข สถตตางๆ เพอเสรมความเขาใจ อาจม

หรอไมมกไดขนอยกบความซบซอนของประเดนเนอหา)

4) การเปดหนา (Stand up) อาจมหรอไมมกได โดยพจารณาวาอยใน

เงอนไขทตองใชการเปดหนาหรอไม สวนใหญนยมใชชวงกลางเรอง เพอเชอมระหวาง

ประเดนหนงไปสอกประเดนหนง และใชชวงทายเรองเพอสรปความ มกจะไมนยมใช

การเปดหนาในการเรมเรอง เพราะการเปดเรองมกจะใชภาพทดทสด การเปดหนานยม

ใชภายใตเงอนไขดงตอไปน

• ไมมภาพ ไมมเสยงสมภาษณแหลงขาว เชน ไมสามารถบนทกภาพ

เหตการณทเกดขนไดในขณะเกดเหต จงใชการเปดหนาเพออธบายเหตการณทเกดขน ณ

จดเกดเหต เปนตน

• ตองการอธบาย (Demonstration) บางสงบางอยางเพอใหผชมเขาใจ

เชน วธการใชอปกรณโทรศพท เปนตน

26

• รายละเอยดหรอขอมลทตองการนาเสนอไมสามารถอธบายดวย

ภาพได หรอใชวธพดอธบายทาใหเขาใจไดงายกวาใชภาพ หรอตองการเนน/ย าประเดน

• เพอแสดงใหเหนวาผสอขาวรายงาน ณ จดเกดเหตในพนทจรง เปน

การเนนย าถงความสดใหม ทนสถานการณ

• เพอสรางความสมดลของเรอง (Balance the Story) ดวยขอมลทเปน

จรงกรณทขาดขอมลจากดานใดดานหนง เชน ใชการเปดหนาอธบายวาทมขาวได

พยายามตดตอขอขอมลจากแหลงขาวแลวแตไดรบการปฏเสธ หรอไมสามารถตดตอ

แหลงขาวได โดยยนเปดหนาบรเวณหนาทพกของแหลงขาว เปนตน

ประเภทของรายงานขาว แบงออกเปน 3 รปแบบ ดงน

1) แ บ บ เขยน บ ท บ รรยาย ส ลบ กบ การป ลอยเส ยงป ระกอบ ตางๆ

(Expository)

2) แบบมสวนรวม (Participatory) ผสอขาวเขาไปมสวนรวมในเหตการณ

และปรากฏตวในรายงานขาวในบทบาทของ “คนเดนเรอง”

3) แบบสงเกตการณ (Observational/Reality) ไมมผสอขาวในเหตการณ

หรอปรากฏตวในรายงานขาว ไมมเสยงผสอขาวและไมมบทบรรยาย (มผประกาศขาว

โปรยนาเขาสรายงานขาว) ใชภาพและเสยงของตวละคร (ผทมสวนรวมในเหตการณ

นนๆ) ในการเลาเรอง โดยผชมเปนเหมอนผสงเกตการณเหตการณทเกดขน (เชน ขาว

เหตการณ 9-11)

4) แบบผสมผสาน คอ ใชรปแบบท 1, 2 และ 3 รวมกน

2.3 ส าร ค ด เช ง ข าว (News Documentary) เป น ก าร เล า เรอ งจ รง (fact)

เหมอนกบ “รายงานขาว” (News Package) แตมวธการเลาเรองทแตกตางกน ดงน

1) มลกษณะเปน Reality มากขน

2) มเทคนคการเคลอนไหวกลอง และเลอกใชมมกลองอยางมศลปะมาก

ขน โดยมมมทแตกตางหลากหลาย เชน มมแทนสายตา เปนตน

27

3) ใชภาพจาลองเหตการณได โดยตองมการระบชดเจน วา เปนการ

จาลองสถานการณหรอภาพจาลองเหตการณ

4) ใชเสยงประกอบหลายรปแบบผสมผสานกนมากขนทง Sound Bite,

Ambient, Actuality, รวมทงสามารถใช Sound Effect และเสยงดนตรประกอบได

วธเลอกเรองเพอทาสารคดเชงขาว มกจะคดจากมมมองของคนทวไป ใช

วธการเลาเรองผานตวละครตางๆ อยางหลากหลาย โดยมคนเดนเรองหลก แลวแตก

แขนงแยกยอยออกไปสเรองราวของคนอนๆ เหมอนกางปลา ดงนน จงตองพยายามหา

ตวละครหลกทมบคลกโดดเดน ดงดด (strong character) เพอตรงความสนใจของผชม

Tips & Trick

1. เรมตนจากภาพทดทสด เปนภาพท กระทบ หรอตรงความสนใจของผชม

ไดมากทสด

2. เรมตนดวยภาพเคลอนไหวจะดกวาเรมตนดวยภาพนง ยกเวนกรณม

ภาพนงทสอความหมายไดดกวาภาพเคลอนไหว

3. ทก 15-30 วนาท ควรมเสยงสมภาษณเขามาเพอลดความนาเบอ โดยเสยง

สมภาษณไมควรยาวเกน 15 วนาท ยกเวนกรณทประเดนมความสาคญ

4. ไมควรเรมตนและจบเรองดวยเสยงสมภาษณ เพราะ

1) การเรมตนดวยเสยงสมภาษณจะมลกษณะเหมอน Jump cut เพราะเมอ

ตดจากผประกาศเขาสรายงานขาวขนาดของภาพจะไมเทากน ยกเวนบางกรณท

เสยงสมภาษณมผลกระทบตอความสนใจของผชมอยางมาก

2) โดยปกตหลงเสยงสมภาษณจะมการขยายความ หากจบเรองดวยเสยง

สมภาษณอาจทาใหผชมไมเขาใจ อกทงจะเปนการไมสมดลเพราะอาจทาใหผชม

คดไปไดวาผสอขาวเหนดวยกบแหลงขาว ยกเวนบางกรณทเสยงสมภาษณสอ

ความหมายไดกระทบใจผชม เชน จบดวยเสยงสมภาษณของคณยายทกาลงตาม

หาหลานทหายตวไปวา “เรายงรอความหวงทจะตามหาหลานใหเจอตอไป”

28

3) จบดวยชอผสอขาวในการรายงาน

5. เขยนใหตรงประเดน (Jump to the point) วาตองการจะบอกอะไรกบผชม

ไมเยนเยอ ประหยดคา ใหภาพเลาเรอง เขยนโดยตงตนจากภาพและเสยงทมอย

นามารอยเรยงใหเปนเรองราว โดยเขยนบทใหสอดคลองกบภาพ อยาเขยน

บรรยายซ าในสงทภาพเลาเรองไดดวยตวมนเอง หรอมเสยงสมภาษณอยแลว แต

เขยนเพมขอมลในสงทภาพและเสยงไมมหรอบอกไมได หรอเขยนเพอเชอมโยง

ประเดนแตละประเดน

6. เขยนดวยภาษาพดกงทางการ เขยนเพอใหคนฟง ไมใชเขยนใหคนอาน ใช

ถอยคาทถกตอง ชดเจน เขาใจงาย เปนภาษาทใชในชวตประจาวน เขยนใหเรอง

ทเขาใจยากเปนเรองทเขาใจงาย หลกเลยงการใชศพทยากหรอสลบซบซอน

3. กราฟก (Graphic) ในงานขาว ใชเพออธบายขอมล หรอเหตการณทมความ

สลบซบซอนใหผชมเขาใจและจดจาไดงาย โดยมศลปะทเปนเอกลกษณเฉพาะตวของ

Thai PBS เหตผลของการใชกราฟกในงานขาว มดงน

1) ตองการอธบายความหมายหรอรายละเอยดทจาเปนของขอมลเพอเสรม

ความชดเจนของบทขาว หรอเพอเนนขอความ เชน มาตรา ผลการสารวจ ผลคะแนน

สถตตางๆ เปนตน

2) ไมสามารถสอความหมายดวยการเขยนบทอธบายได เพราะตองมเอกสาร

ประกอบ เชน แผนท การบอกเสนทาง หรอบอกตาแหนงทเกดเหตการณ เปนตน

3) ไมมภาพประกอบ เชน การสรางภาพ/กราฟก จาลองเหตการณ

4) สรางสสนและเอกลกษณใหกบชนงาน

ก าร ส ร าง เอ ก ลก ษ ณ ท บ ง บ อ ก ลก ษ ณ ะ เฉ พ าะ ต ว ข อ ง Thai PBS ม

องคประกอบทสาคญ 4 สวน คอ

1) ส (Color) ใชโทนสซงเปนสญลกษณของสถานเปนหลก คอ สม เทา ขาว

29

2) เสนสายและรปทรง (Shape) ถอดแบบจาก “ปกนก” ซงเปนโลโกของ

สถาน

3) ตวอกษร (Font) แบบตวอกษรหลกทใช คอ สาทรมเดยม (Sathorn

Medium) และ กตตธาดา (Kittithada)

4) ก ารเค ล อ น ไห วข อ งก ราฟ ก (Transition of Animation) จงห วะ ก าร

เคลอนไหวเขา-ออกของกราฟกเปนไปในทศทางเดยวกนและรปแบบเดยวกนในแตละ

ชนงาน

ประเภทของกราฟกทใชในงานขาว มดงน

1) ไตเตล (Title) คอ การเปดหวรายการ เลอกใช font ทเหมาะสมกบเรอง

หรอขาวนนๆ สวนความยาวขนอยกบความยาวของรายการ / อนเตอรลด (Interlude) คอ

การนาเขาสชวงรายการทเปนชวงพเศษ

2) เพลทอนเสรต font ทใชคอ สาทรมเดยมมาตรฐาน และ กตตธาดาโบลด

3) จาลองเหตการณ (Simulate)

4) วนโดวรายงานสด และ วนโดวสมภาษณโทรศพท font ทใชคอ สาทร

มเดยม

5) CG และ Bar แบบตางๆ font ทใชคอ สาทรมเดยมมาตรฐาน font ทใชใน

Bar ใชขนาด 30 พอยท ม 2 แบบ คอ ตวอกษรสขาว บน Bar สสม และ ตวอกษรสดา

หรอเทาเขม หรอสมสถาน บน Bar สขาว

6) เพลทขาวดวน

30

7) ฉาก/virtual

Tips & Tricks

1. ไมควรมตวอกษรมากเกนไปในแตละหนา (ไมควรเกน 5 บรรทด)

2. ไมควรทาภาพจาลองเหตการณในกรณทมขอมลไมมากพอ หรอขอมลไม

ชดเจน

3. เมอตองทาภาพจาลองเหตการณ ตองระบแหลงทมาของขอมลโดยการ

ซอนตวอกษรในกราฟกทกครง เชน “เหตการณจาลองจากคาบอกเลาของ...”

4. กราฟกอธบายตวเลข สถต มาตรา ฯลฯ ควรอางองแหลงทมาของขอมล

ทกครง

5. ควรใชเวลาอยางเหมาะสมในการนาเสนอกราฟก เพอใหผชมสามารถทา

ความเขาใจในแตละหนา

4. การตดตอขาว (Edit) เปนการนาภาพและเสยงมารอยเรยงใหสอดคลองกบ

สครปต เพอใหขาวทงเรองมความตอเนองและลนไหล โดยหวใจของการตดตอขาวม 4

เรองหลกทตองคานงถง คอ

31

4.1 Continuity คอ ขาวท งเรองมความตอเนองของเรองราวตามลาดบ

เหตการณ โดยบท ภาพ และเสยง เมอนามารอยเรยงกนแลวมความสอดคลองเปนไปใน

ทศทางเดยวกน ดแลวรนไหล ไมสะดด

4.2 Match Action คอ เมอนาภาพ 2 ภาพ ซงมขนาดภาพตางกน หรอ ขนาด

ภาพเดยวกนแตคนละมมกลองมาวางตอกน ตองเปนเหตการณหรอกจกรรมทสมพนธ

กน และ มจดเชอมตอทสมพนธกนดวย เพราะถาไมสมพนธกนจะทาใหเกดภาพซ า

(Repeat Action) หรอภาพเหตการณทหายไป (Miss Action)

ตวอยาง Match Action (1)

ภาพของพอคาขายหมกาลงเงอมดขนเพอจะสบหม ตอดวยภาพของมดทสบ

ลงบนขาหมทวางอยบนเขยง เปนการลาดบภาพทเหตการณมความสมพนธกน

ภาพพอคาขายหมทกาลงเงอมดเพอจะสบหม ตอดวยภาพขาหมกระเดนออก

จากเขยงหมไป เปนการลาดบภาพทเหตการณไมสมพนธกน ทาใหไมมความตอเนอง

เพราะมภาพเหตการณทหายไป คอ ภาพมดทสบลงบนขาหม

ตวอยาง Match Action (2)

ภาพมอของพอคาทเงอขนเพอจะสบหม ตอดวยภาพมอทเงอขนเพอจะสบหม

ในอกมมหนง หรออกขนาดภาพหนง เปนการลาดบภาพทเหตการณไมสมพนธกน ทา

ใหไมมความตอเนองเพราะเปนภาพเหตการณทซ ากน

32

ขอยกเวน

- การม Repeat Action ในงานขาว สามารถทาได แต ตองมเหตผลอธบายไดวา

ทาเพออะไร ตวอยาง กรณเกดเหตการณใหญๆ เชน เครองบนตก แลว

ถายภาพมาไดหลายมม กสามารถนาภาพแตละมมมาเรยงตอกนไดเพอแสดง

ใหเหนวาภาพเหตการณทไดจากแตละมมเปนอยางไร

4.3 Jump Cut คอ การสะดดของภาพทนามาเรยงตอกน ซงในการตดตอตอง

พยายามหลกเลยงไมใหม Jump Cut อยในขาวทงเรอง

Jump Cut เกดจาก 1) นาภาพซงมขนาดใกลเคยงกนมากมาเรยงตอกน

หรอ 2) นาภาพเหตการณเดยวกน ถายจากมมเดยวกนมาเรยงตอกนโดยเปลยนขนาดภาพ

อยางรนแรง เชน จาก MS ไป ECU ทาใหเหตการณไมตอเนอง เพราะมภาพทหายไป

ตวอยาง Jump Cut (1)

ภาพ LS เหนพอคาขายหมกาลงเงอมดเพอจะสบหม ตอดวยภาพ LS ดานขาง

เหนมดสบลงบนขาหม เปนการลาดบภาพท Match Action แตเปน Jump Cut เพราะ

ขนาดของภาพเทากน

• วธการหลกเลยง Jump Cut ของภาพ คอ แทรกดวยภาพ Cut Away

• วธการแกไข Jump Cut ของเสยง คอ ใช J-Cut ปลอยเสยงมากอนภาพ หรอ

L-Cut ปลอยภาพมากอนเสยง แลวแตความเหมาะสมของแตละกรณ

33

4.4 Screen Direction คอ การเรยงภาพทมการเคลอนไหวใหสอดคลองกน

โดยการเคลอนไหวของสงทถาย (Subject) ทอยในจอภาพตองเปนไปในทศทางเดยวกน

(จากซายไปขวาของผชม)

ตวอยาง Screen Direction

ภาพฝงนกบนออกจากถา ตอดวยภาพฝงนกบนอยในทองฟาหนหวมงหนา

ไปทางขวา เปนการเรยงภาพไปในทศทางเดยวกน

ภาพฝงนกบนออกจากถา ตอดวยภาพฝงนกบนอยในทองฟาหนหวมงหนา

ไปทางซาย เปนการเรยงภาพทสวนทางกน

Tips & Trick

1. หา shot ทดทสดสาหรบเรมตนและจบเรอง

2. เปลยนขนาดของภาพระหวาง shot ตอ shot ใหมความแตกตางกน

3. ไมควรใช Zoom หรอ Pan หรอ Tilt หรอ Track หรอ Dolly มาเรยงตอกน

เพราะจะทาใหเวยนหว และดไมมจดสนสดของภาพ

4. การนาภาพนงมาใชในการตดตอ ไมควรนามาเรยงตอกนแบบ cut ตอ cut

ควรทาใหมความเคลอนไหวในภาพ โดยใชเทคนคการเชอมภาพเขามาชวย เชน

คอยๆ Zoon In เขาไป เพอใหภาพแตละภาพมการเคลอนไหว เปนตน

5. การปลอยเสยงสมภาษณของแหลงขาวคนเดยวกน 2 ครง ครงแรกให

ปลอยภาพและเสยงมาพรอมกน เพอใหรวาเปนเสยงของใคร สวนการปลอย

เสยงครงท 2 สามารถปลอยเสยงมากอนได ไมจาเปนตองปลอยพรอมหนาเพราะ

ทศทางเดยวกน สวนทางกน

34

ผชมรแลววาเปนเสยงใคร แลวใชภาพ Cut Away แทรก เพอใชประโยชนจาก

ภาพใหมากทสด

6. การตดตอเปนขนตอนสดทายของกระบวนการผลตขาว ดงนน เจาหนาท

ตดตอตองมนใจวาชนงานทสงออกอากาศมคณภาพสมบรณทสดทงเนอหา ภาพ

และเสยง

35

การใชภาษาในการรายงานขาว

การรายงานขาวของไทยพบเอส จะใชภาษากงทางการในการนาเสนอ ไมใชภาษาราชการ

แตกไมใชภาษาพดในวงสนทนาทไมเปนทางการ โดยยดหลกการใชภาษาไทยทถกตอง

ตามระเบยบแบบแผนควบคกบการใชคาและรปประโยค ทผชมทวไปเขาใจงาย

1 .เขยนสครปตขาวใหกระชบ กะทดรด แตไดใจความไมเยนเยอ เขยนใหเปนประโยค

ตรวจสอบเสมอวาแตละยอหนาหรอแตละชวงของสครปตตองเปน ประโยค ไมใชวล

2. พงระวงการขยายความหรอใหปมหลงทมรายละเอยดมากเกนไปจนทาใหจบยอหนา

หรอชวง ตอน ในสครปต โดยทยงไมเปนประโยค ไมไดบงบอกวาสงทกลาวถงในชวง

นนกาลงทาอะไร ทไหน อยางไร หากเกดกรณนขนจะทาใหการดาเนนเรองหรอ

ขบเคลอนประเดนขาวในสครปตขาวนนๆ มปญหา สะดด ไมราบรน และรมราม เยน

เยอ

ตวอยาง

การตดตามหาตวนองดงซงหายตวไปจากบานกวา 1 เดอน

ซงในเบองตนพอ แมของนองดงเชอวา นองดงถกคนใกลชด

หลอกลวงแลวพาหลบหนไป ตงแตนองดงหายตวไปพอ

แมของนองดงได ทมเทเวลาตดตามหานองดงดวยตนเองอยางตอเนอง

................

ตวอยางขางตนใชเวลาในการอาน 17 วนาท โดยทไมไดบอกวา “การตดตามหาตวนอง

ดง” นนเปนอยางไร คบหนาหรอไม แคไหน บอกแค “ปมหลง” (BACK GROUND)

เทานน และยงเปนการเขยนทไมเปนประโยค

.....................

36

การตดตามหาตวนองดงซงหายตวไปจากบานกวา 1 เดอน เรมมความหวงมากขนเมอพอ

แมของนองดงพบเบาะแสจากพยานวา เหนนองดงเดนอยกบเพอนบานทตลาด เมอสอง

วนกอน

......

4. หลกเลยงการใชรปประโยคแบบภาษาองกฤษ เชน 3 ผกอเหตบกปลนราน

ทอง แตใหใช มผ กอเหต 3 คนบกปลนรานทอง

หรอ เจาของรานทองยานเยาวราชถกปลน

ควรใช ...มเหตปลนรานทองยานเยาวราช

4. ระมดระวงการใชถอยคาทดหมน ละเมด ศกดศรความเปนมนษย เชน บานนอก คน

หลงเขา เบยงเบนทางเพศ แตวแตก คาเหลานแมยงไมเปนทชดเจนวาคาไหนควรใช คา

ไหนเขาขายดหมน แตตองระวง หากเปนไปไดใหหลกเลยง หรอหาคาอนทมความหมาย

เดยวกนทเหมาะสม ทงนหมายรวมถงการปลอยเสยง สมภาษณ ดวย

5.การเขยนโปรยไมควรเกน 2 ประเดน แตละประเดนตองเชอมตอกนดวย “คาเชอม” ท

ราบรน สละสลวย ใชประโยคทกระชบ

6. การเรมเนอขาว ตอจากโปรยให เรมดวยประเดนทนาสนใจทสดในโปรย ไม

จาเปนตองเรมเนอขาวดวยประเดนสดทายของโปรยทผประกาศอาน

7. การเขยนสครปต คาใหสมภาษณกอนทจะปลอยเสยงของแหลงขาวตองไมใชการสรป

ประเดนทจะปลอยเสยงซงมกจะซ ากบเสยงของแหลงขาว และไมใชการเขยนสครปต

ประเดนหนงแลวปลอยเสยงแหลงขาวอกประเดนหนง แตใหเขยนสครปทชวงนแบบ

“เปดชอง” หรอ “โยน” เขาสเสยงของแหลงขาวแบบกระชบและราบรน

37

ตวอยาง

ปลอยเสยง “ ครบ เปนการกอการรายครบ ตารวจกาลงสบสวนรายละเอยดจาก

พยานหลกฐานทงพยานวตถและพยานบคคล ตอนนเรากาลงตรวจสอบภาพวงจรปดทม

จากหลายกลองอย คาดวาไมนาน จะรตวผกอเหตทขบรถนาระเบดมาวาง คงสก 2 – 3

วนครบ”

ไมควรเขยน..

พล.ต.อ.เพรยวพนธ ดามาพงศ ผบญชาการตารวจกลาววา ตารวจกาลงตรวจสอบภาพ

วงจรปดและตรวจสอบพยานเพอหาตวผกอเหตวางระเบดโรงแรมลการเดนส ในอาเภอ

หาดใหญ จงหวดสงขลา ซงคาดวาอก 2-3 วนคงจะมความคบหนา และเรองนผ

บญชาการตารวจแหงชาตระบวาเปนการกอการราย

แบบนเรยกวา เขยนสรปจากเสยงของแหลงขาวทจะปลอย ซงเปนประเดนซ ากน

การเขยนสครปต เพอโยงไปยงการปลอยเสยง ควรเขยนแบบ “เปดทาง” หรอโยน อยาง

กระชบและสอดคลองกบเสยงของแหลงขาวทกระชบ เปนประเดนหลก สาคญ นาสนใจ

มนาหนก มนยยะ มความหมาย ทสอดคลองกบประเดนขาว เชน

ตวอยาง..

ความรนแรงของเหตระเบดทโรงแรมลการเดนส ในอาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ซง

ทาใหมผเสยชวตและบาดเจบจานวนมากชดเจนแลววาเปนการกอการราย

พล.ต.อ.เพรยวพนธ ดามาพงศ ผบญชาการตารวจกลาววา เหตระเบดโรงแรมลการเดนส

ในอาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา

38

ตารวจกาลงตรวจสอบภาพวงจรปดและตรวจสอบพยานเพอหาผกอเหต ซงคาดวาอก 2-

3 วนคงจะมความคบหนา และเรองนผบญชาการตารวจแหงชาตระบวาเปนการกอการ

ราย

กรณนแมจะมการพดถง “การกอการราย” ทงในสครปต และ ในเสยงของแหลงขาว ซง

ถอวาซ ากน แตกรณน ประเดนการกอการราย เปนเรองสาคญ สามารถซ ากนได แตใน

กรณอนไมควร เขยนสครปต และปลอยเสยงในประเดนทซ ากน

8. เขยนสครปตใหสอดคลองกบภาพทสามารถสอไดถงประเดนทนาเสนอ ไมใชเขยน

แบบบรรยายภาพ เนองจากภาพนนสามารถเลาเรองดวยตวของมนเองไดแลว

ตวอยาง ภาพขาว แมบานกาลงทากบขาวในครว

สครปต ไมควรเขยนแค

คนงานหญงในโรงงานอตสาหกรรมกาลงทากบขาวเพอใหครอบครวนาไปกนทโรงงาน

จากเดมทซอจากรานอาหาร

แตควรใชภาพเดยวกน เชอมโยงและขยายความมากขน

ตวอยาง

“ ครอบครวคนงานในโรงงานอตสาหกรรมเรมปรงอาหารสาหรบมอเชาและนาไปเปน

มอกลางวนทโรงงานเปนครงแรก นบตงแตทางานมา 5 ป จากเดมท ทงสองมอพวกเขา

จะใชบรการของรานอาหารในนคมอตสาหกรรม หลงจากทราคาอาหารสงขนเกอบ 1

เทาตว”

39

9. หลกเลยงการกลาวถง วาทกรรม หรอสงทแหลงขาวพยายามสรางใหเปนจดสนใจ

หรอชนาใหผอนคลอยตามโดยเฉพาะในชวงการโปรย หากตองพดถงใหอางแหลงขาว

ทกครงและควรอธบายวาสงนน

40

ตวอยาง

ไมเขยน “มหกรรมของถกทงแผนดนไดเรมขนแลว”

ควรเขยนวา “มาตรการทรฐบาลเชอวาจะแกปญหาสนคาราคาแพงอยางไดผลทเรยก

กนวา มหกรรมของถกทงแผนดน ไดเรมขนแลว”

10.การตงคาถามในโปรยขาว สามารถทาได ในกรณทตองการชกจงใหผชมตดตาม เชน

• กรณใชในบทวเคราะหหรอรายงานขาว ควรใชในลกษณะททาใหคาทเปน

คาถามไมใชเปนการถาม และในรายงานขาวตองมคาตอบของประเดนนน

เชน “ไปตดตามกนวาอะไรททาใหราคาทองขนอยางรวดเรวในวนน” เปน

ตน

• กรณใชในการรายงานสดเกยวกบสถานการณทมความเปลยนแปลงอย

ตลอดเวลา และตองการรายงานความคบหนาลาสด เชน มการประทวงปด

ถนนและมการเผชญหนากนระหวางคกรณ ซงเสยงตอการเกดความรนแรง ผ

ประกาศสามารถตงคาถามไปยงทมรายงานสดไดวา “สถานการณลาสด

ตอนนเปนอยางไร” เปนตน

- ไมควรเปดประเดนสาคญทสดทงหมด แตควรโปรยแบบเปดชองกวางๆ และเปด

เพอรบการรายงานประเดนหลกทจะอยในเนอขาว เชน

ควร ไมควร

“พบสาเหตของพลระเบดทจงหวด

สพรรณบรแลว ไปตดตามจาก...(ชอ

ผ สอขาว)” หลกเลยงการใชคาวา “จาก

รายงาน”

“กรณพลระเบดทจงหวดสพรรณบร

พบสาเหตของการระเบดแลวคอ รวม

พล 4,000 ลก ไวในทเดยวกนและถก

สะเกดไฟ ไปตดตามจากรายงาน”

- โปรยใหผประกาศโยนเขารายงาน / บทวเคราะห จะใชคาวา “ตดตามจาก...(ชอ

ผรายงาน)” ไมใชคาวา “ตดตามจากรายงาน” ในกรณทไมมชอผสอขาวในรายงานลง

41

เสยง ตองเขยนโปรยเพอนาเขาสรายงานโดยไมตองใชคาวาตดตามจาก...หรอ

ตดตามจากรายงาน

- กรณการรายงานสดจากภาคสนาม บรรณาธการภาคสนาม และผประกาศ ควรพดคย

กบทมรายงานสดในพนทเพอปรบบทโปรยและประเดนในการรบและสงใหตรงกน

- บทโปรยในรายการขาวมลกษณะเปนการเกรนนา ใหบรบทหรอปมหลงของขาว

นนๆ เพอสรางความนาสนใจ นาตดตาม จงอาจมความยาวมากกวาการโปรยขาว ซง

เปนการสรปเฉพาะประเดนสาคญของขาวเทานน

- การใชชอยอของหนวยงาน/องคกรตางๆ ในบทโปรยสามารถใชได แตตองเปน

องคกรทเปนทรจกโดยทวไป และมการใชชอยอนนๆ อยางกวางขวาง เชน ป.ป.ช. ,

คอป., ปปง. เปนตน และการกลาวถงชอองคกรครงแรกในเนอขาวใหระบเปนชอ

เตมพรอมระบชอยอ

การจบรายงานลงเสยง

- ตองมชอผสอขาว “..........................Thai PBS รายงาน”

- การจบรายงานดวยประโยควา “รายงานจาก….(สถานท)....” ใชในกรณรายงานสด

และรายงานจากตางประเทศ หรอในสถานททเกดเหตการณสาคญๆ เทานน

- รายงานขาวทประกอบดวยขอมลจากหลายโตะขาว หรอไมชดเจนวาเปนชนงานของ

ผสอขาวคนไหน ไมตองลงทายวา Thai PBS รายงาน”

- การซอน CG ระบสถานะแหลงขาว ใหระบเฉพาะ ยศและตาแหนง เทานน ไมตอง

ระบวฒทางการศกษา เชน ดร. แมวาในการสมภาษณสดหรอทางโทรศพทจะ

แนะนาหรอเรยกวาอาจารย หรอ ดอกเตอร นาหนาได (แตไมควรใชคาวา “ดอก

เตอร” อยางยง เพราะเปนคาเรยกทผด ไมตรงตามความหมาย ทในภาษาไทยเรยกวา

“ดษฎบณฑต” หากเปนนกวชาการ นาจะใชแคคาวา “อาจารย” กพอ)

****************************

42

ขาวการเมอง

กรอบการนาเสนอขาวการเมอง

ขาวการเมอง เปนขาวทมประเดนเนอหาเกยวกบเรองตางๆ ดงน

การทาหนาทบรหารราชการแผนดนของฝายบรหารในการกาหนดนโยบาย

และการบงคบใชกฎหมาย รวมถงการทาหนาทนานโยบายและกฎหมายตางๆ ไปสการ

ปฏบตของหนวยงานภาครฐทกระดบทเกยวของ ทงในสวนกลางและสวนภมภาค

การทาหนาทในการตราและพจารณากลนกรองกฎหมาย พจารณาเงน

งบประมาณและควบคมการบรหารราชการแผนดนโดยฝายนตบญญต (รฐสภา

ประกอบดวย ส.ส. และ ส.ว.)

การพจารณาพพากษาคดหรอวนจฉยขอพพาททางการเมองโดยฝายตลาการ

เชน คดยบพรรคการเมอง คดทจรตการเลอกตง เปนตน

การดาเนนงานขององคกรอสระตางๆ ไดแก คณะกรรมการการเลอกต ง

(กกต.) คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ป.ป.ช.) เปนตน

สถานการณและความเคลอนไหวของนกการเมอง พรรคการเมอง กลม

การเมองและมวลชน และกลมองคกรภาคประชาชนตางๆ ทเกยวของกบประเดนตาง ๆ

ขางตน

หลกการนาเสนอขาวการเมอง

รอบดาน โปรงใส เปนกลาง เปนธรรม และสมดล

มงปกปองและคมครองผลประโยชนของสาธารณะ โดยไมตกเปนเครองมอ

หรอถกหลอกใชเพอประโยชนของฝายใดฝายหนง

สงเสรมและสรางการเรยนรเพอการพฒนาระบอบประชาธปไตย ระบบ

การเมอง และความรเรองกฎหมายของสาธารณชน

ลดความขดแยงทางการเมองของกลมมวลชนทสนบสนนกลมการเมองตางๆ

43

แนวทางการนาเสนอขาวการเมอง

1. ตดตามความเคลอนไหว และการตดสนใจในการดาเนนงานตางๆ ของผนา

ประเทศทงในภาวะปกตและภาวะวกฤต โดยผสอขาวควรตงขอสงเกตหรอคาถามตอการ

ตดสนใจหรอนยยะแหงคาพดของผนาประเทศทมผลกระทบตอสาธารณะ และสบหา

ขอมลทเกยวของในเรองนนอยางละเอยดรอบดานเพอนาไปสการเสนอขาวเชงวเคราะห

ตวอยาง

ขาวการลงพนทเพอตดตามสถานการณน าทวมของนายกรฐมนตรภายหลงการเขา

รบตาแหนง (เดอนสงหาคม 2554) และไดสงการใหใช “บางระกาโมเดล” เปนพนท

ตนแบบในการแกไขปญหาน าทวมทงระบบ ผสอขาวควรตงขอสงเกตตอการตดสนใจ

นนวามประเดนตอเนองไดหรอไม โดยคนหารายละเอยดอยางรอบดานวา “บางระกา

โมเดล” มรายละเอยดอยางไร สามารถนามาไปปรบใชหรอขยายผลไดหรอไม ปฏกรยา

ตอบสนองและความพรอมของหนวยงานระดบตางๆ ทเกยวของเปนอยางไร นกวชาการ

ดานการบรหารจดการนามความคดเหนอยางไร เปนตน

2. ตดตาม ตรวจสอบการดาเนนงานตามนโยบาย และการบงคบใชกฎหมายตางๆ

ทสงผลกระทบตอสาธารณะของฝายรฐบาล เชน

รฐบาลไดทางานตามนโยบายทเคยหาเสยงและแถลงตอสาธารณชน

หรอไม

นโยบายตางๆ ของรฐบาลสามารถนาสการปฏบตไดจรงหรอไม

การแปลงนโยบายสการปฏบตในรปแบบโครงการตางๆ ของภาครฐม

อะไรบาง อยางไร มผลกระทบทจะเกดขนตามมาหรอไม อยางไร

ประสทธภาพและประสทธผลของการดาเนนงานตามนโยบายตางๆ เปน

อยางไร

44

3. อธบายปรากฏการณทางการเมองทมความซบซอนใหประชาชนเขาใจไดถง

ขอเทจจรงเบองลกทเกดขนในบรบทแวดลอมทรอบดาน เพอใหเหนทมาทไปและ

ความหมายของเหตการณไดอยางรเทาทน

ตวอยาง

ขาวคลป “บอนกลางกรง” ทเปดเผยในการแถลงนโยบายของรฐบาลตอรฐสภา (เมอ

วนท 23 สงหาคม 2554) ผสอขาวควรตงขอสงเกต ตดตาม ตรวจสอบขอเทจจรงทเกดขน

และเป ลยน แป ลงไป ใน แ ตละวน อยางใกลช ดวามนยยะอน แอบ แฝงห รอไม

นอกเหนอจากมตการทาหนาทของฝายคานเพอตรวจสอบการทางานของฝายรฐบาล ม

การสบคนขอมลอยางรอบดาน และวเคราะหจากมมมองทหลากหลายเพอเชอมโยงให

เหนทมาทไปและความซบซอนของเหตการณ ซงจะทาใหไดขอเทจจรงในมตอนๆ ท

สามารถอธบายใหประชาชนเขาใจไดดขนและตดสนใจไดวา เหตการณดงกลาวน

เกยวของกบความสมพนธทางการเมองระหวางนกการเมองฝายคานกบฝายรฐบาล

หรอไม มความเปนไปไดหรอไมวาอาจเปนสถานการณทสรางขนเพอใหการแตงตง

โยกยายผบญชาการตารวจแหงชาตเปนไปดวยความชอบธรรม เปนตน

4. นาเสนอขาวสถานการณความขดแยงทางการเมองอยางรอบดาน สมดล เปน

ธรรม และเสนอทางออกเพอมงลดความขดแยงทางการเมองของกลมการเมองตางๆ และ

ลดความแตกแยกทางสงคม

รอบดาน เชน ชแจงเหตผลของทกฝายในความขดแยงทเกดขนเพอให

สาธารณชนเกดความเขาใจเหตผลของแตละฝายวามพนฐานความคด และขอมลทตาง

กน

สมดล เชน ใหสดสวนพนทนาเสนอขาวกบคขดแยงหรอกลมการเมอง

ตางๆ อยางสมดล (เชน ปลอยเสยงสมภาษณของคขดแยงในระยะเวลาทเทาเทยมกน

เปนตน) ในกรณทเปนการไดขอมล หรอสมภาษณคกรณเพยงฝายเดยว ผสอขาว/ผ

ประกาศทสมภาษณ ตองทาหนาทตงประเดนแยงดวยเหตผล หรอสมมตฐานทมความ

เปนไปได หรออางถงขอมลหรอเหตผลของคกรณอกฝายหนง

45

เปนธรรม คอ ใหโอกาสชแจงสาหรบทกฝายทเกยวของไมเฉพาะตอค

ขดแยง แตหมายรวมถงสาธารณชนทวไปทไดรบผลกระทบจากความขดแยงดวย

เสนอทางออก เชน เสนอทางเลอกเพอคลคลาย หรอออกจากสถานการณ

ความขดแยงดวยขอมล ความร และความคดเหนทหลากหลายรอบดานจากแหลงขาว

หรอแหลงขอมลทมความเชยวชาญดานสนตวธ

ลดความขดแยงทางการเมองและความแตกแยกทางสงคม โดยหลกเลยง

การนาเสนอถอยคาเชงย วย อนอาจจะเปนชนวนเหตทนาไปสการซ าเตมสถานการณใหม

ความรนแรงบานปลายมากยงขน เชน ไมนาเสนอภาพและเสยงแกนนาของแตละฝาย

ขณะปราศรยดวยถอยคารนแรง ย วย ปลกระดม หรอเปลยนมมมองการนาเสนอเปนเชง

บวก เชน ในทามกลางสถานการณความขดแยงแบงฝายแตกยงมชมชนอกมากมายทคน

ในชมชนหรอครอบครวแมจะมความคดเหนแตกตางกนทางการเมอง แตกสามารถอย

รวมกนไดอยางปรองดอง และมความสข โดยสะทอนใหเหนวาความแตกตางแตไม

แตกแยกนนเกดขนไดอยางไร อะไรคอกลไกสาคญททาใหอยรวมกนไดอยางสนต เปน

ตน

5. ตดตาม ตรวจสอบการทจรตคอรรปชนในการดาเนนงานโครงการตางๆ ของ

ภาครฐตามนโยบายของรฐบาล โดยการสบคนขอมลอยางละเอยด และนาเสนออยาง

โปรงใส รอบดาน เปนธรรม และสมดล

6. นาเสนอขาวในเชงทชวยสรางการเรยนรและกระตนการมสวนรวมของ

ประชาชนในการพฒนาระบอบประชาธปไตย ระบบการเมองของไทย และการเมองภาค

ประชาชน เชน

การรายงานขาวการหาเสยงของผสมครตางๆ ในชวงการเลอกตง ควร

แทรกความรทเปนขอมลพนฐานตางๆ เชน ขนตอนและวธการเลอกต ง ขอมลทาง

กฎหมายตางๆ ทเกยวของ บทบาท หนาท และความผดชอบหลงจากทไดรบการเลอกตง

แลว ภมหลงของผสมครรบการเลอกตง โดยใหขอเทจจรงทผานการตรวจสอบอยาง

ถกตองและรอบดาน เพอเปนทางเลอกในการตดสนใจของประชาชน

46

นาเสนอขาวเชงวเคราะหเปรยบเทยบระหวางระบบการเมองของไทย

กบของนานาประเทศ หรอจรยธรรม และความรบผดชอบของนกการเมองไทย

เปรยบเทยบกบนกการเมองตางประเทศ วามความเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร ม

ปจจยแวดลอมใดบางทเปนประโยชน หรอเปนอปสรรคตอการพฒนาคณภาพของ

นกการเมอง หรอระบบการเมองของไทย เปนตน

7. หลกเลยงการนาเสนอขาวการเมองทไมสรางสรรค หรอไมมประเดนทเปน

ประโยชนตอสงคม เชน ขาวเชงโตตอบเสยดสกนระหวาง 2 ฝาย (ยกเวน การโตตอบใน

สภา) หรอขาวขดคยเรองสวนตวของนกการเมองมาประจานกนโดยไมกอใหเกด

ประโยชนตอสงคม เปนตน

8. เชอมโยงประเดนตางๆในสงคมทเกยวเนองกบการเมองทงเชงนโยบายและ

บรหาร เพอตดตาม กระตนและตรวจสอบฝายการเมองทกมอานาจบรหารและกาหนด

นโยบายบรหารประเทศ เชน การตดตามการทางานของคณะกรรมาธการในประเดน

ปญหาตางๆ

9. ตดตามความเคลอนไหว และตรวจสอบการทางานขององคกรปกครองสวน

ทองถน (อบต. / อบจ. / เทศบาล)

***************************

47

48

ขาวอาชญากรรมและกระบวนการยตธรรม

กรอบการนาเสนอขาวอาชญากรรมและกระบวนการยตธรรม

ขาวอาชญากรรมและกระบวนการยตธรรม เปนขาวทเกยวกบเหตการณ หรอ

สถานการณทมลกษณะดงตอไปน

มการกระทาผดกฎหมาย เชน ประสงคตอทรพยหรอชวตรางกาย (ฉก ชง

วงราว จ ปลน เรยกคาไถ ฉอโกง ขมขนกระทาชาเรา ทารายรางกาย ฆา ฆาตกรรม ฯลฯ)

ยาเสพตด คาของเถอน คาประเวณ การพนน ละเมดลขสทธทางปญญา หมนประมาท

เปนตน

มผลกระทบตอชวตและทรพยสนสวนบคคลและสาธารณะ เชน อบตเหต

หรออบตภย (ไฟไหม รถชน ฯลฯ) ฆาตวตาย เปนตน

มการละเมดความยตธรรม หรอการละเวนไมกระทาตามทกฎหมายกาหนด

เชน ตรวจสอบขอมลการทจรต ความไมโปรงใส การใชอ านาจโดยไมชอบธรรม

ตรวจสอบเบาะแสบอนการพ นน ห รอขอรองเรยนตางๆ ท ม มลแตยงไม เขา ส

กระบวนการทางกฎหมาย เปนตน

หลกการนาเสนอขาวอาชญากรรมและกระบวนการยตธรรม

รวดเรว ถกตอง รอบดาน โปรงใส เปนธรรม และสมดล โดยตรวจสอบ

ขอมลตลอดเวลา (up date) ไมยดมนกบขอมลชดใดชดหนง เพราะขอเทจจรงของ

เหตการณนนๆ อาจจะเปลยนแปลงไปตามสภาพความเปนจรงของหลกฐานทมการ

ตรวจสอบอยางละเอยดรอบดาน

เคารพศกดศรความเปนมนษย และไมละเมดหลกสทธมนษยชน ท งตอ

“ผเสยหาย” “ผถกกลาวหา” และ “ผกระทาความผด” รวมท งคานงถงผลกระทบตอ

ครอบครว และวงศตระกลของทกๆ ฝาย

49

ใหความร บทเรยน และเตอนภยแกสงคมเพอการเฝาระวง ปกปองคมครอง

ความปลอดภยในชวตและทรพยสนของสาธารณชน และสวสดภาพของสงคม

แนวทางการนาเสนอขาวอาชญากรรมและกระบวนการยตธรรม

การนาเสนอขาวกรณมการกระทาผดกฎหมาย มแนวทางทใชรวมกนดงน

1. หลกเลยงการนาเสนอภาพผตองหาทมเครองพนธนาการ (กญแจมอ โซตรวน

ฯลฯ) และไมเสนอภาพผตองหาผานกรงขง

2. การตดตามทาขาวการทาแผนประกอบการรบสารภาพของผตองหา หลกเลยง

การบรรยายรายละเอยดวธการกระทาความคด และไมปลอยเสยงคารบสภาพขนตอน

การกระทาความผดของผตองหา เพอปองกนการนาไปสพฤตกรรมเลยนแบบ ยกเวน

กรณ จ ปลน ฉอโกง ทมเจตนานาเสนอเพอใหขอมลเตอนภย ปกปองทรพยสนของผชม

และสาธารณชน

3. กรณการสมภาษณปกปดแหลงขาว ตองปกปองคมครองโดยไมเปดเผย

รปพรรณสณฐาน หรอรายะเอยดตางๆ ทเปนอตลกษณอนจะทาใหสามารถคาดเดา หรอ

เชอมโยงไปสตวตนของแหลงขาวได เชน ใชเทคนคดดแปลงภาพและเสยงของ

แหลงขาว โดยถายเงาบนฉากแลวพากยเสยงทบ และซอน CG ดวยวาเปนเสยงพากย

เปนตน

หลกเลยงการนาเสนอภาพของแหลงขาวทเสยงตออนตรายดวยวธ ถายดานขาง

ดานหลง หรอ สวนตางๆของรางกาย รวมถงการใชเทคนค บบ อด ดดเสยงของ

แหลงขาว เนองจาก ไมสามารถอาพรางแหลงขาวไดทงหมด มความเสยงทผใกลชดจะ

จาได อกทงไมมผลทาใหขาวชนนนดมนาหนก หรอนาเชอถอมากขนแตอยางใด ยงไป

กวานนผชมบางสวนอาจตงขอสงเกตวา ผ ทอาพรางใบหนาและเสยงคอผ ทเกยวของ

หรอรเรองราวนนๆจรงหรอไม

หากจาเปนตองใชขอมลจากแหลงขาวเหลานใหคดหาวธการนาเสนออนเชน นา

ขอมลมานาเสนอดวยภาพ เขยนในสครปต หากเปนประเดนสาคญใหคดขอความมาทา

กราฟก

50

4. ไมเปดเผยรายละเอยดทอาจกอใหเกดผลกระทบตอรปคด ขอมลในชนศาลจะ

เปดเผยไดในกรณทศาลพจารณาตดสนแลว หรอเปดเผยขอมลการไตสวนความของศาล

ระหวางการพจารณาตดสนไดในเชงใหความรเปนกรณศกษาแกสงคม แตตองไม

นาเสนอเชงวเคราะหชนาคด หรอวพากษวจารณอนเปนการละเมดตออานาจศาล

5. กรณนาเสนอขาวการพจารณาคดในชนศาล โดยปกตศาลจะหามถายภาพหนา

บลลงก และภาพในหองพจารณาคด ใหใชวธการถายภาพปายชอหอง ทางเดนหนาหอง

หรอภาพวาดในหองพจารณคด เปนตน

6. คดความของเดกและเยาวชน ทกขนตอนของการดาเนนคดตองไมนาเสนอ

ภาพใบหนาและรายละเอยดตางๆ (ชอ-นามสกล ทอย สภาพแวดลอมบรเวณถนทอย

สถานศกษา อตลกษณ ฯลฯ) ทจะทาใหสามารถคาดเดาหรอเชอมโยงไปสตวเดกหรอ

เยาวชนได 0

1

โดยมแนวทางการนาเสนอเฉพาะในแตละประเภทขาว ดงน

ขาวยาเสพตด

กรณทควร

นาเสนอ

การนาเสนอ

ปรมาณมาก

ประเดนนาสนใจ ม

ความสาคญในแงท

สงผลกระทบตอสงคม

ในวงกวาง เชน บคคล

สาธารณะ หรอม

ชอเสยงคายาเสพตด

หรอจดปารตยาเสพตด

นาเสนอในเชงเฝาระวงปองกน มากกวาเชงปราบปราม

o เพอใหสงคมเกดการเรยนรโทษภยของการเสพและ

คายาเสพตดอยางรอบดาน (เชน โทษภยตอชวตและ

ทรพยสน และบทลงโทษตามกฎหมาย)

o เพอการรเทาทนพฒนาการของยาเสพตดทงดานการ

ผลต จาหนาย และเสพ

ระมดระวงการนาเสนอภาพใบหนาและรายละเอยด (ชอ-

นามสกล) ของผตองหาและผเกยวของ ยกเวน กรณเหต

1 ดรายละเอยดเพมเตมจาก “ขาวเดกและเยาวชน”

51

หรอนกศกษาคายาเสพ

ตดเพอหาเงนเรยน

หนงสอ เปนตน

ซงหนา

o กรณการจดแถลงขาวโดยเจาหนาทตารวจ ควร

นาเสนอภาพกวาง ไมเสนอภาพ CU ใบหนาของ

ผตองหาและผเกยวของ และไมแชภาพนาน

ระมดระวงการบรรยายเนอหา โดยไมอธบายรายละเอยด

ทอาจจะชกนาไปสพฤตกรรมเลยนแบบ

ไมนาเสนอภาพและรายละเอยดตางๆ ของผเสพ

Don’t

ผสอขาวตองไมลอซอยาเสพตดเพอใหไดหลกฐานมานาเสนอขาว เพราะเปนการ

กระทาทผดกฎหมาย แต ถาเปนการวางแผนลอซอของเจาหนาทตารวจ ผสอขาว

สามารถตดตามทาขาวระหวางแผนการลอซอได

ขาวคดความทวไป เชน ฉก ชง จ ปลน ลกพา ฉอโกง แจงความหมน

ประมาท ฯลฯ

กรณทควรนาเสนอ แนวทางการนาเสนอ

บรบทของเหตการณม

ความนาสนใจ สงผล

กระทบตอสงคมในวงกวาง

เนนใหความรและบทเรยนตอสงคมเพอการเตอนภย

ระมดระวงการนาเสนอภาพและรายละเอยด (ชอ- นามสกล)

ของผตองหาและผเกยวของ ยกเวน กรณเหตซงหนา หรอ กรณ

นนมผลกระทบในวงกวางจาเปนตองนาเสนอภาพของ

ผตองหาเพอประโยชนของสาธารณชน

ไมอธบายรายละเอยดทผตองหารบสภาพเกยวกบวธการท

กระทาความผด ยกเวน เพอประโยชนในการสอสารเตอนภย

เชน วธการของมจฉาชพทโทรศพทลอลวงใหผ เสยหายโอน

เงนผานระบบอเลกทรอนกสทมการปรบเปลยนรปแบบกลโกง

ไปอยางหลากหลาย เปนตน

52

53

ขาวคดฆาคนตาย ฆาตกรรม ขมขนกระทาชาเรา

กรณทควรนาเสนอ แนวทางการนาเสนอ

บรบทของเหตการณม

ความนาสนใจ สงผล

กระทบตอสงคมในวงกวาง

กรณฆาคนตาย หรอฆาตกรรม ไมนาเสนอภาพทอจาดตา และ

หลกเลยงการบรรยายสภาพรางกายทถกทารายของผเสยชวตท

อาจกระทบความรสกของผชม โดยนาเสนอภาพเชงสญลกษณ

ทเกยวของกบเหตการณแทน เชน สถานทเกดเหต สงของ

เครองใชของผเสยชวต ปลอกกระสนปนทตกในทเกดเหต

หรอภาพแมลงวนตอมทแถบเสนเหลองทเจาหนาทตารวจใช

กนบรเวณสถานทเกดเหต เปนตน ยกเวน มความจาเปนใน

บรบทของเนอหาขาวทตองการสอใหเหนวาเปนการฆาตกรรม

ทมความรนแรงผดธรรมดา หรอมนยยะสาคญตอการรบรของ

ประชาชน

กรณขมขนกระทาชาเรา ไมเปดเผยภาพ และรายละเอยดตางๆ

ของผเสยหาย ครอบครว ญาต และผใกลชด

ไมเปดเผยรายละเอยดขนตอนวธการฆาตกรรม หรอขมขน

กระทาชาเรา เพอปองกนการนาไปสพฤตกรรมเลยนแบบ

คาเรยกผเกยวของในเหตการณ

ใช ไมใช

“ผเสยหาย” หรอ “ผไดรบผลกระทบ” “เหยอ”

“ผกอเหต”

(กรณยงไมทราบแนชดหรอยงไมพบตวผกระทาความผด)

“คนราย”

“ชนสวนทารก” (กรณทาแทง) “ซากทารก” / “ศพทารก”

“ศพทารก 1 คน” (กรณคลอดแลวเสยชวต)

54

ขาวการฆาตวตาย

กรณทควรนาเสนอ แนวทางการนาเสนอ

มความซบซอน สะทอน

สภาพสงคม เชน ฆาตว

ตายเพราะถกเจาหนตาม

ทวงหนจนไมสามารถ

อยบานได เปนตน

เปนบคคลสาธารณะ

หรอมชอเสยงในสงคม

ใหประโยชนตอสงคม

ได

นาเสนอเชงวเคราะหเพอสะทอนถงสาเหต หรอทมาของ

ปญหา และหาทางออกในการแกไขปญหาใหกบสงคมอยาง

รอบดาน

การฆาตวตายของบคคลสาธารณะหรอมชอเสยงในสงคม ตอง

ไมเจตนานาเสนอเพอการเพมจานวนผชม แตตองเปนการ

ตรวจสอบและใหขอเทจจรงกบประชาชนอยางรอบดาน และ

ใชเหตการณนนาไปสการใหขอคด อทาหรณ และคาแนะนา

ตอสงคม

หลกเลยงการนาเสนอในมมทจะนาไปสพฤตกรรมเลยนแบบ

ไมนาเสนอวธการฆาตวตาย

ไมนาเสนอบอยๆ ถามความถของเหตการณทเกดขน ควร

รวบรวมขอมลแลวนาเสนอเปนรายงานขาวเชงวเคราะหเพอ

สะทอนปรากฏการณทเกดขนอยางรอบดาน หาคาตอบใหกบ

สงคม และเชอมโยงไปสการขยายผลเพอรวมกนหาทางออก

ในการแกไขปญหาแบบมสวนรวม

ขาวอบตเหตหรออบตภย (ในกรณเปนความรนแรงจนเปนภยพบตหรอเกด

ภาวะวกฤตดเพมเตมในขาวภยพบต-ภาวะวกฤต)

ไมเสนอภาพผเสยชวต หรอผไดรบบาดเจบทอจาดตาแกผชม

การสมภาษณผไดรบบาดเจบควรทาเมอไดรบการดแลรกษาพยาบาล

เรยบรอยแลว และอยในสภาพรางกายทพรอมใหสมภาษณ โดยตองมการขออนญาต

กอนทกครง

55

การทากราฟกเพอสรางภาพจาลองเหตการณอบตเหตใหพจารณาตาม

ความจาเปนของเนอหาขาว เชน เพอลดความรนแรงของภาพเหตการณจรง หรออธบาย

เหตการณในกรณทไมมภาพ

o การสรางกราฟกตองมขอมลประกอบทชดเจน หลกเลยงการทา

กราฟกจากขอมลเพยงดานเดยว ตองตรวจสอบและประมวล

ขอเทจจรงอยางรอบดาน กรณทขอมลจากแตละแหลงไมตรงกน ให

สรางภาพจาลองเปรยบเทยบเหตการณและนาเสนอจากหลายมม โดย

ระมดระวงไมใหสงผลกระทบตอรปคด และไมเปนคณเปนโทษตอ

ฝายใดฝายหนง

o ระบแหลงทมาของขอมลโดยขน CG ในกราฟก เชน “เหตการณ

จาลองจากคาบอกเลาของเจาหนาทตารวจ” หรอ “เหตการณจาลอง

จากภาพในกลองวงจรปด” เปนตน

กรณมผเสยหายจากเหตการณอบตเหตหรออบตภยรองเรยนเรองไมได

รบความเปนธรรมจากการชดเชยคาเสยหาย เนองจากมอาการลกลามของบาดแผล หรอ

โรคแทรกซอนอนเปนผลสบเนองมาจากอบตเหตครงนน (เชน มแผลลกลาม เรอรง จาก

เหตเพลงไหม) สามารถนาเสนอไดในเชงสะทอนปญหาเพอประโยชนตอสาธารณะ โดย

ระมดระวงการนาเสนอภาพบาดแผลททาใหเกดการอจาดตาแกผชม

คาลกษณะนามทใชกบผเสยหายในเหตการณ

ใช ไมใช

ผไดรบบาดเจบ 200 คน ผไดรบบาดเจบ 200 ราย

ผเสยชวต 2 คน ผเสยชวต 2 ราย / ผเสยชวต 2 ศพ

ขอควรระวง

กรณขาวเยาวชนกอเหตยกพวกทะเลาะววาทหรอขบขรถซงถกเจาหนาท

ตารวจจบกมแลวใหถอดเสอและมดมอไพลหลง ใหถายภาพกวางจากดานหลง โดย

56

ระมดระวงไมใหเหนรายละเอยดหรออตลกษณใดๆ ทจะทาใหสามารถคาดเดา หรอ

เชอมโยงไปสเยาวชนนนได

กรณการทาขาว ณ สถานทเกดเหต ผสอขาวตองระมดระวงโดยไมแตะตอง

วตถพยานใดๆ อนอาจจะเปนการทาลายหลกฐานในทเกดเหต หรอ หลกเลยงการเขาไป

ในบรเวณทเจาหนาทตารวจกนไวเพอรกษาวตถพยาน

กรณการนาเสนอภาพผตองหาตามหมายจบ หรอภาพสเกตช หรอปฏทนโจร

ของเจาหนาทตารวจใหพจารณาความเหมาะสมตามเจตนาของการนาเสนอในแตละกรณ

เชน

เจาหนาทตารวจขอความรวมมอใหนาเสนอภาพเพอการสบหาเบาะแส

หรอตดตามเปนการเรงดวนเพราะเปนผกอเหตรายแรงหากจบกมไดลาชา

อาจสงผลกระทบตอคนอกเปนจานวนมาก

เปนภาพของผตองสงสยวาลอลวงหรอลกพาตวเดก จาเปนตองนาเสนอ

เพอการตดตามและปกปองคมครองสวสดภาพของเดกทถกลองลวงไป

กรณยงไมชดเจนวาเปนการลกพาตวจรง ควรระมดระวงถอยคาทใชเรยก

ผตองสงสยโดยตองไมเปนการตดสน หรอชนา เชน รายงานขอมลวา

“เดกหายไปกบบคคล/ผหญงในภาพ” กรณแนชดแลววาเปนการลกพา

ตวเพอเรยกคาไถอาจใชวธปลอยเสยงสมภาษณการใหขอมลของ

เจาหนาทตารวจแทนบทบรรยาย เปนตน

เปนความคบหนาของคด เชน เมอมการจบกมผ ตองหาไดแลวอางอง

กลบไปทภาพหรอปฏทนโจร เปนตน

กรณการถายทาขาวในเรอนจา หลกเลยงการนาเสนอภาพผตองขงในชด

นกโทษ

ระมดระวงการนาเสนอภาพของบคคลในขาวทกาลงตกอยในภาวะเสยใจ

หรอดใจ (เชน พอแมรองไหโผเขากอดลกทถกลกพาตวไปแลวตารวจสามารถตดตามตว

กลบมาได) อยางเหมาะสม โดยตองขออนญาตกอนถายทา แตหากไมสามารถทาได

57

เนองจากเปนเหตการณทเกดขนเฉพาะหนา เมอถายทาแลวตองแจงใหบคคลนนทราบ

และขออนญาตกอนนาภาพออกอากาศ

การนาเสนอภาพเหตการณทอาจสงผลกระทบตอความรสกของผชม ควรม

การเตอนลวงหนาดวยวธการพดของผประกาศขาว หรอขน CG เตอน เชน “ภาพทกาลง

จะนาเสนอตอไปนอาจกระทบกระเทอนความรสก” เปนตน

ไมใชการสรางสถานการณจาลองในขาว รายงานขาว และสารคดเชงขาว

ยกเวน เปนสถานการณจาลองทสรางโดยหนวยงานอนๆ

58

ขาวเดกและเยาวชน

กรอบการนาเสนอขาวเดกและเยาวชน

เดก คอ ผมอายต ากวา 15 ป

เยาวชน คอ ผมอายตงแต 15–25 ป

ขาวเดกและเยาวชน คอ ข าวท ม เดกห รอเยาวชน เปนตวห ลก ห รอเป น

สวนประกอบในเหตการณ หรอสถานการณทปรากฏเปนขาว

หลกการนาเสนอขาวเดกและเยาวชน

ปกปอง คมครอง และไมละเมดสทธของเดกและเยาวชนตามทกฎหมายให

การคมครอง

ตระหนกถงอารมณ ความรสก และผลกระทบทางสงคมทอาจจะเกดกบเดก

หรอเยาวชน และครอบครว

ตระหนกถงสทธของเดกและเยาวชนในการรบรขาวสาร

เนองจากพฒนาการของเดกและเยาวชนชวงอายนจะมสมองสวนอยาก และ

สมองสวนคด ดงนน เนอหารายการขาวควรสงเสรมดานบวก คอ สงเสรมสมองสวนคด

และลดการนาเสนอขาวทสงเสรมสมองสวนอยาก เชน ประเดนการเสพตดตางๆ อยาง

อนเทอรเนต เพศ โทรทศน เกมส เปนตน รปแบบการนาเสนอเปนการเปดพนทใหเดก

และเยาวชนแสดงออกอยางสรางสรรค กระตนใหเกดความคด ไมสงสอน หรอยดเยยด

นาเสนอขาวทเกยวของกบเดกและเยาวชนในชวงเวลาทเหมาะสม

59

องคประกอบในการทางาน

การผลตขาวเดกและเยาวชน มองคประกอบทสาคญในการทางาน 3 สวน คอ

1. วางแผนการผลตขาวโดยการมสวนรวมของทกฝายทเกยวของ ต งแตการ

กาหนดมมมอง หรอประเดนของเนอหา ไปจนถงการตดตอ เพอใหการนาเสนอขาวม

คณภาพมากทสด

2. จดทาฐานขอมล ทงขอมลองคความรทเกยวของกบเดกและเยาวชน และขอมล

เครอขายผเชยวชาญดานเดกและเยาวชนจากหลากหลายสาขา เพอใหงายตอการสบคน

มาใชงานในการนาเสนอขาวไดอยางรวดเรวและรอบดาน

3. พฒนาเทคนควธการนาเสนอรปแบบใหมๆ เพอเปนทางเลอกในกรณของการ

นาเสนอทตองมความระมดระวงเปนพเศษตอผลกระทบทจะเกดขนกบเดกและเยาวชน

แนวทางการนาเสนอขาวเดกและเยาวชน

ความเกยวของ

ของเดกหรอเยาวชนใน

ขาว

ตวอยางเหตการณ/

กจกรรม การนาเสนอ

เดกหรอเยาวชนเปน

ผกระทาเชงบวก

เดกหรอเยาวชนทาด

หรอทากจกรรม

สรางสรรคตางๆ

เปดเผยใบหนา และรายละเอยด

ตางๆ ของเดกหรอเยาวชน รวมถง

ผทเกยวของไดทงหมด

60

ความเกยวของ

ของเดกหรอเยาวชนใน

ขาว

ตวอยางเหตการณ/

กจกรรม การนาเสนอ

เดกหรอเยาวชนเปน

ผกระทาเชงลบ

เดกหรอเยาวชนเปน

ผตองหา ผกระทา

ความผด หรอม

พฤตกรรมเบยงเบนไป

จากบรรทดฐานของ

สงคม

- ปกปดใบหนา และ

รายละเอยดตางๆ (ชอ-

นามสกล ทอย สภาพแวดลอม

บรเวณถนทอย สถานศกษา

ฯลฯ) ทจะทาใหสามารถคาด

เดาหรอเชอมโยงไปสตวเดก

หรอเยาวชน รวมถง

รายละเอยดเกยวกบพอแม

ผปกครอง ญาต และบคคล

ใกลชด

- การใชภาษาและถอยคาตอง

ไมเปนการชนา ตดสน

ประณาม สอเสยด ดถก

เหยยดหยาม หรอกอใหเกด

อคตตอเดกหรอเยาวชนนน

(เชน ไมควรใชคาวา “เดก

แวน” หรอ “เดกสกอย” เปน

ตน)

- ระมดระวงการนาเสนอเนอหา

และภาพ อนอาจจะเปนการ

ชนา หรอชกจงไปส

พฤตกรรมเลยนแบบ

61

ความเกยวของ

ของเดกหรอเยาวชนใน

ขาว

ตวอยางเหตการณ/

กจกรรม การนาเสนอ

เดกหรอเยาวชนเปน

ผถกกระทาเชงบวก

- เดกหรอเยาวชนทม

พฤตกรรมเบยงเบน

ไดรบการสงเสรม

อบรมใหม

พฤตกรรมเชงบวก

- เดกทมความผดปกต

ทางรางกาย เจบปวย

เรรอน ฯลฯ ไดรบ

ความชวยเหลอ

เยยวยาจากบคคล

หรอสงคม

ใชวจารณญาณในการเปดเผยภาพ

ใบหนา และรายละเอยดตางๆ

ของเดกหรอเยาวชนในแตละ

กรณอยางเหมาะสมตามเจตนา

ของการนาเสนอขาวนนๆ โดยไม

ละเมดสทธของเดก และคานงถง

การปกปองศกดศรความเปน

มนษย รวมถงผลกระทบทงเชง

บวกและเชงลบทจะเกดขนกบ

เดกหรอเยาวชนนน

ตวอยาง

การนาเสนอขาวเยาวชนทยกพวกทะเลาะววาทกนถกสงตวเขารบการอบรมในคาย

ทหาร ควรหลกเลยงการนาเสนอภาพใบหนา และรายละเอยดตางๆ ทจะทาใหสามารถ

ระบตวตนของเดกหรอเยาวชนเหลานนได เปนตน

การนาเสนอขาวเดกเจบปวย เชน เปนโรคสะเกดเงน เดกดกแด เดกทมขนขนตาม

ใบหนาและรางกายมากจนผดปกต ฯลฯ ใหเนนทประเดนเนอหา (เพอประโยชนทาง

สงคม หรอทางการแพทย ฯลฯ) และเลอกเสนอภาพทเหมาะสม โดยหลกเลยงการ

นาเสนอภาพใบหนาของเดก ยกเวน มเหตผลอธบายไดวาเปดเผยหนาเดกเพออะไร

62

ความเกยวของ

ของเดกหรอเยาวชนใน

ขาว

ตวอยางเหตการณ/

กจกรรม การนาเสนอ

เดกหรอเยาวชนเปน

ผถกกระทาเชงลบ

เดกหรอเยาวชนเปน

ผเสยหาย ถกลอลวง

ลวงละเมด หรอถก

กระทารนแรงทาง

รางกายหรอจตใจ

- ปกปดใบหนา และรายละเอยด

ตางๆ ทจะทาใหสามารถคาด

เดาหรอเชอมโยงไปสตวเดก

หรอเยาวชน รวมถง

รายละเอยดเกยวกบพอแม

ผปกครอง ญาต และบคคล

ใกลชด ยกเวน เปนไปเพอ

ประโยชนของเดกหรอเยาวชน

นน

- ไมนาเสนอภาพแบบเนนย า ซ า

ไปซ ามา ตอสภาพรางกายของ

เดกหรอเยาวชนทถกกระทา

ดงนนควรวางแผนคด Shot

การถายภาพตงแตขนตอนกอน

และระหวางทาขาว เพอใหได

ภาพมากพอทจะสอถงเรอง

และประเดนดงกลาว

- ระมดระวงการตงคาถาม โดย

ไมถามแบบเจาะลกเพอใหเดก

หรอเยาวชนเลาเรองราวท

เกดขนอยางละเอยด เพราะจะ

เปนการซ าเตมและสงผล

กระทบตอสภาพจตใจของเดก

หรอเยาวชนนน

63

64

ตวอยาง

กรณเดกหาย หรอถกลกพาตวสามารถเปดเผยใบหนาของเดกได เพอประโยชนใน

การสบคน แต ถาพบตวเดกแลว ทราบจากเจาหนาทตารวจวาเดกถกลวงละเมดทางเพศ

ตองหยดนาเสนอภาพเดกนนทนท เพอปกปองคมครองเดกจากผลกระทบทางสงคมทจะ

เกดตามมา

แนวปฏบตในการทาขาวเดกและเยาวชน

การถายทาและสมภาษณเดกหรอเยาวชน มแนวปฏบตดงน

1. ขออนญาตพอแม ผปกครอง หรอผดแลเดกหรอเยาวชน ตงแตกอนการถายทา

และสมภาษณ ไปจนถงขนตอนกอนออกอากาศ กรณทมการเปลยนใจภายหลงและ

ขอใหยกเลกการนาเสนอขาว ตองเคารพสทธโดยไมนาขาวนนออกอากาศ

2. แจงเหตผล ประเดนเนอหา รปแบบการนาเสนอขาวอยางละเอยดชดเจนตอ

เดกหรอเยาวชน และพอแม ผปกครอง หรอผดแล

3. ประเมนและแจงผลกระทบในแงมมตางๆ ทงเชงบวกและเชงลบ ทงในระยะ

สนและระยะยาวทอาจจะเกดขนหลงจากขาวออกอากาศไปแลวใหเดกหรอเยาวชน และ

พอแม ผปกครอง หรอผดแลทราบอยางละเอยด กรณทประเมนแลววาถาเปดเผยภาพ

ใบหนาของเดกหรอเยาวชนในขาวไปแลวอาจมผลกระทบทางสงคมตามมา แมวาเดก

หรอเยาวชนจะยนยอมดวยความสมครใจ กไมควรเปดเผยภาพใบหนาของเดกหรอ

เยาวชนนน

4. ใชคาเรยกเดกหรอเยาวชนทกระทาความผด ตามขนตอนของการดาเนนคด

ดงน

65

ขนตอน คาเรยกทใชในการนาเสนอขาว

กอนแจงความดาเนนคด “เดกหรอเยาวชนผตองสงสย”

หลงแจงขอกลาวหา ระหวางสอบสวน

และพจารณคด

“เดกหรอเยาวชนผถกกลาวหาวากระทา

ความผด”

หลงศาลตดสนแลววามความผดจรง “เดกหรอเยาวชนทกระทาความผด”

5. ไมเสนอสงตอบแทนทงทเปนเงนหรอสงของใหกบเดกหรอเยาวชน เพอให

บรรลเปาหมายของการทาขาวไมวากรณใดๆ ทงสน เชน การทาขาวเดกขายบรการทาง

เพศ ถาเดกนนขอคาตอบแทนเพอแลกกบขอมล ใหหาขอมลจากเดกคนอนทยนยอมดวย

ความสมครใจ เปนตน

6. ไมทาใหเดกหรอเยาวชนตกอยในภาวะกดดน เครยด หรอวตกกงวล

7. ไมตงคาถามซบซอนหรอลอหลอกเพอใหไดคาตอบ

8. กรณการนาเสนอขาวเรองเพศศกษาสาหรบเดกหรอเยาวชน ตองไมนาเสนอ

ภาพจรงและภาพเชงสญลกษณทสอถงอวยวะเพศ และการมเพศสมพนธ

66

67

ขาวสงคมและคณภาพชวต

กรอบการนาเสนอขาวสงคมและคณภาพชวต

ขาวสงคมและคณภาพชวต เปนการนาเสนอขาวเหตการณ ปรากฏการณ หรอ

สถานการณทสะทอนคณภาพชวตของบคคล หรอคณภาพของสงคม ทงดานแรงงาน

สาธารณสข การศกษา ศาสนา ความหลากหลายของวถชวต และความเปนอยของคน

กลมตางๆ ในสงคม เปนตน

หลกการนาเสนอขาวสงคมและคณภาพชวต

ถกตอง รอบดาน โปรงใส เปนธรรม และสมดล

เคารพศกดศรความเปนมนษย และไมละเมดหลกสทธมนษยชน

มงนาเสนอเพอพฒนาคณภาพชวตของสาธารณชน และคณภาพของสงคม

(ชน ความเสมอภาค ความปรองดอง ความชอบธรรม ความเปนธรรม ฯลฯ) โดยรวมให

ดขน

มงนาเสนอเพอปกปองวถชวต และมรดกทางภมปญญาของสงคมไทย

แนวทางการนาเสนอขาวสงคมและคณภาพชวต

ขาวคณภาพชวต หรอวถชวตความเปนอยของผคนในสงคมทแตกตาง

หลากหลาย เชน คนยากจน คนดอยโอกาส หรอแรงงานตางดาว ฯลฯ

1. นาเสนอเพอใหเกดผลกระทบเชงสงคมทสามารถสรางแรงบนดาลใจ และ

กอใหเกดความเปลยนแปลงตอประเดนทนาเสนอได

2. นาเสนอตามสภาพขอเทจจรง ระมดระวงการใชภาษาและถอยคาอยาง

กระชบ รดกม เหมาะสมกบประเดนขาว โดยไมทาใหเกดความรสกรนทด ไมเจตนาใช

68

คาทบบคนอารมณของผชม (Drama) ไมใชคาขยายความเพอเรงสสนในบทขาว (เชน ใช

คาซาทมความหมายเหมอนกนเพอสรางอารมณสะเทอนใจวา “เศราโศกเสยใจ” หรอ

“ยากจนขนแคนแสนสาหส” เปนตน) และไมใสอารมณความรสกรวมในการลงเสยง

บรรยายบทขาว

3. เคารพสทธ และวถปฏบตของบคคลหรอกลมชนทเปนเจาของเรองราว โดย

ระมดระวงไมนาเสนอในเชงทจะกอใหเกดความรสกวากาลงดถก หรอดหมน หรอทาให

เจาของชวตนนไดรบความอบอาย

ขาวสาธารณสข

กรณนาเสนอขาวทเกยวของกบโรคภยไขเจบ การปองกน หรอการดแล

รกษาโรค ฯลฯ ตองเคารพสทธของผปวย ไมเปดเผยภาพใบหนาผปวยทเปนโรครายแรง

ผปวยในหองฉกเฉน ผปวยทพกรกษาตวในหอผปวย ผปวยหนก ยกเวน ไดรบอนญาต

จากผปวย ญาต ผดแล และแพทยผรกษา โดยมเจตนานาเสนอเพอประโยชนดานการเฝา

ระวงปองกนโรคและภยสขภาพของสาธารณชน

คาลกษณะนามทใชกบผปวย

ใช ไมใช

ผปวย 200 คน ผปวย 200 ราย

ขาวปรากฏการณหรอกระแสทสงผลกระทบตอสงคม เชน พฤตกรรมแปลก

ทสงผลตอการลอกเลยนแบบอนอาจนาไปสอนตราย เชน แพลงกง (Planking) เปน

พฤตกรรมแผลงเฉพาะกล มโดยการทาทานอนควาหนาบนพนทแปลกๆ คลายคน

เสยชวต หรอพฤตกรรมไมเหมาะสมของบคคลทมชอเสยงในสงคม ไมเจตนานาเสนอ

เพอการเพมจานวนผชม ควรนาเสนอเนอหาในแงมมทแตกตางและหลากหลาย เพอให

ความร สะทอนทมาทไปของปรากฏการณทเกดขน และชใหเหนผลกระทบทอาจจะเกด

ขนกบสงคมอยางรอบดาน รวมทงใชจงหวะของกระแสขาวนนนาไปสการใหขอคด

อทาหรณ และคาแนะนาตอสงคมผานมมมองทแตกตางหลากหลาย กรณมการนาเสนอ

69

ภาพประกอบทอาจนาไปสพฤตกรรมเลยบแบบซงอาจจะกอใหเกดอนตราย ใหขน CG

เตอนผชมทกครง

ขาวเทศกาลงานประเพณ นาเสนอเชงวเคราะหเพอใหเหนพฒนาการของ

รปแบบและคณคาของเทศกาลงานประเพณทเปลยนแปลงไปตามคานยมและกระแส

สงคม กระตนใหสงคมตระหนกถงคณคาดงเดม และชใหเหนผลกระทบจากรปแบบ

และคณคาทเปลยนแปลงไปอยางรอบดานและมหลกฐานอางองทเชอถอได รวมทงจด

ประกายใหเกดการขบเคลอนทนาไปสการเปลยนแปลงในทางทดขน เพอปกปองวถชวต

และมรดกทางภมปญญาของสงคม

ตวอยาง

“เทศกาลสงกรานต” ประเพณสงกรานตแมจะเปนวฒนธรรมรวมของภมภาค แต

ประเทศไทยเปนผจดกระแสดานการทองเทยวและเปนประเทศแรกทประกาศเปน

ปฏทนการทองเทยว จนไดรบความนยมจากนกทองเทยวทวทกมมโลก สามารถสราง

มลคาทางเศรษฐกจไดเปนจานวนมหาศาล ปจจบนจงพบวามการจดเทศกาลสงกรานต

ขนในหลายๆ ประเทศในชวงระยะเวลาทใกลเคยงกน เราอาจนาเสนอขาวในประเดน

ทวา หากประเทศไทยไมสามารถคงคณคาแทจรงและเอกลกษณอนเปนเสนหดงดดท

แตกตางจากประเทศอนๆ ไดจะสงผลกระทบอยางไรบาง ควรมแนวทางในการปองกน

แกไขอยางไร และควรเชอมโยงเครอขาย/องคกรทเกยวของเขามามสวนรวมขบเคลอน

ใหเกดการเปลยนแปลงในทางทดขน เปนตน

“เทศกาลวนเขาพรรษา” อาจนาเสนอในมมทสะทอนถงรปแบบและจดมงหมายของ

การหลอเทยนพรรษาทเปลยนแปลงไปตามบรบทแวดลอมทางสงคมวามผลกระทบตอ

วถชวตและองคความรทเปนภมปญญาดงเดมของชมชนทองถนอยางไรบาง อยางรอบ

ดาน โดยมแหลงขาวหรอแหลงขอมลอางองทเชอถอได เชน การนยมซอหลอดไฟฟา

ถวายแทนเทยนพรรษา เปนตน

70

“เทศกาลวนลอยกระทง” อาจนาเสนอในเชงกระตนใหตระหนกถงคณคาดงเดมของ

ประเพณลอยกระทงทเปนการขอขมาและคารวะตอพระแมคงคา อนเปนการแสดงความ

เคารพตอธรรมชาต ในขณะทบรบทของสงคมยคใหมเนนใหคณคากบความสนกสนาน

เพยงดานเดยว กอใหเกดผลกระทบอยางไรบางในหลากหลายแงมม และควรทาอยางไร

จงจะสามารถกอใหเกดการเปลยนแปลงในทางทดขน เปนตน

ขาวทมประเดน เนอหาเกยวกบความหลากหลายของกล มชาตพน ธ

ระมดระวงภาษาและถอยคาทใชเรยกชอชนเผาตางๆ โดยตรวจสอบรายละเอยดของชอ

เรยกทถกตองอยางรอบดาน หรอสอบถามจากแหลงขาวทเปนคนในชนเผาน นๆ

โดยตรง

คาเรยกชอกลมชาตพนธ

ใช ไมใช

กลมชาตพนธทเรยกตวเองวา “....ชอเผา

.....”

“ชนกลมนอย” / “คนชายขอบ” / “ชาวเขา”

ขาวทมประเดนเนอหาเกยวกบความหลากหลายทางเพศ ไมนาเสนอเนอหา

ในเชงดถก ดหมน เสยดส หรอตตรา รวมทงระมดระวงการใชภาษาทเปนคาเรยกเฉพาะ

กลม ดงน

คาทเกยวของกบกลมทมความหลากหลายทางเพศ

ใช ไมใช

“รกเพศเดยวกน” “รกรวมเพศ”

“ชาย หญงทวไป”/“บคคลทวไป” “ชาย หญงปกต”/“ชายจรง หญงแท”

“หลากหลายทางเพศ”/“แตกตางทางเพศ” “เบยงเบนทางเพศ”

“วถทางเพศ”/“ความชอบสวนบคคลทาง

เพศ”

“รสนยมทางเพศ”

“เพศหลากหลาย” “เพศทสาม”

“ชายรกชาย”/“หญงรกหญง” “ไมปาเดยวกน”/“ชาวสมวง”

“เปดเผยตว” วาเปนชายรกชาย “ประกาศตว” วาเปนชายรกชาย

“พบ” วาเปนชายรกชาย “ถกจบได”/“ถกกลาวหา” วาเปนชายรกชาย

71

72

ขอควรระวง

1. ระมดระวงการนาเสนอภาพและเนอหาในขาวสงคมทอาจเขาขายโฆษณาแฝง

เชน การนาเสนอขาวทมความเชอมโยงกบภาคธรกจเอกชน ตองมความชดเจนในเจตนา

ของการนาเสนอเพอกอใหเกดประโยชนตอสาธารณะ โดยมงนาเสนอในเชงของการให

ความรเปนหลก ภาพและเนอหาขาวตองสะทอนเรองราวทตรงกบเจตนาในการนาเสนอ

การนาเสนอขาวของภาคธรกจเอกชนทสงผลกระทบเชงบวกตอสงคม

เชน หลกสตรการเรยนการสอนของโรงเรยนเอกชนทชวยพฒนากระบวนการเรยนรของ

เดกอยางเหมาะสมตามวย หรอนวตกรรมการดแลรกษาโรคทเปนประโยชนตอสงคมซง

ศกษาวจยโดยผเชยวชาญจากโรงพยาบาลเอกชน สามารถระบชอสถานประกอบการได

(เชน ชอโรงเรยนเอกชน ชอโรงพยาบาลเอกชน ฯลฯ ไมใชคาวา “โรงเรยนแหงหนง”

หรอ “โรงพยาบาลแหงหนง”)

ตวอยาง

ขาวพฒนาหลกสตรการเรยนการสอนของโรงเรยนเอกชนทชวยสรางกระบวนการ

เรยนรใหกบเดกไดอยางเหมาะสมตามวย บรบทของการนาเสนอเนอหาตองมงใหเกด

ประโยชนตอการพฒนาระบบการศกษาทดขนเพอประโยชนของสงคมโดยรวม

กรณประเทศไทยมโรงเรยนเพยงแหงเดยวทจดการเรยนการสอนในรปแบบ

น สามารถระบชอโรงเรยนได แตตองไมตอกย า หรออาจใชวธขน CG ชอโรงเรยนขณะ

ปลอยภาพและเสยงสมภาษณผบรหารหรอครผสอน แตตองไมนาเสนอปายชอโรงเรยน

และตราสญลกษณของโรงเรยน

กรณมหลายโรงเรยนทจดการเรยนการสอนในรปแบบเดยวกน ไมควร

เจาะจงนาเสนอเฉพาะโรงเรยนใดโรงเรยนหนงเพยงแหงเดยว การระบชอโรงเรยนให

พจารณาตามความจาเปนในบรบทของเนอหา เชน “....ในประเทศไทยมโรงเรยนเอกชน

ทจดการเรยนการสอนในรปแบบน ไดแก ...... ขณะทโรงเรยนของรฐยงไมสามารถทาได

,,,,” เปนตน

73

ขาวการทา CSR (Corporate Social Responsibility) ของบรษทเอกชน ควรเปนกรณท

เปนประโยชนตอสาธารณะอยางมนยยะสาคญ เชน เปนนวตกรรมใหมทกอใหเกดการ

สรางสรรค เรยนร หรอประยกตไปใชประโยชนตอเนองได โดยควรนาเสนอเชงให

ความรกบผชมและสงคมในแงของการประกอบธรกจทด โดยนาเสนออยางรเทาทนวาใน

แตละกรณเปนการทา CSR ทแทจรง หรอเปนการทาเพอหวงผลประโยชนแอบแฝง โดย

ไมย าชอบรษท ชอเจาของบรษท ชอสนคา และภาพตราสญลกษณของสนคา

การนาเสนอขาวของภาคธรกจเอกชนทสงผลกระทบเชงลบตอสงคม เชน

การรองเรยนการโฆษณาสรรพคณสนคาเกนจรง หรอการรองเรยนกรณไดรบผลกระทบ

ทางสขภาพจากการใชสนคาหรอบรการ ตองนาเสนอขาวอยางสมดลทงมมของผผลต

และผบรโภค ดวยขอมลทผานการตรวจสอบอยางละเอยด ถกตอง รอบดาน มหลกฐาน

อางองจากแหลงทมาทนาเชอถอ แบงเปน 2 กรณ ดงน

o กรณเปนขอรองเรยนทยงไมมผลการตรวจสอบแนชด หรอยงไมผาน

การตรวจพสจนและรบรองจากหนวยงานทเกยวของ สามารถนาเสนอไดในเชงต ง

ขอสงเกต หรอตงคาถามเพอชะลอหรอยบย งผลกระทบทจะขยายผลสสงคมในวงกวาง

แต ตองไมนาเสนอภาพและชอสนคา ชอผผลต ตราสญลกษณของสนคาหรอบรการนน

นอกจากน ผสอขาวสามารถนาตวอยางสนคาทมผรองเรยนจานวนมาก ไปดาเนนการ

ตรวจพสจนผานขนตอนตามระเบยบวธทางวทยาศาสตรทมมาตรฐานเชอถอได โดย

ความรวมมอกบนกวชาการหรอหนวยงานทเกยวของ เพอเปนการนาเสนอขาวเชงรกอน

เปนการปกปองคมครองสาธารณชนไดอยางรวดเรว และทนตอสถานการณ เปนตน

o กรณผานการตรวจพสจนและรบรองผลโดยหนวยงานทเกยวของวา

ผ ผ ลตสนคาและบรการน น มความผดจรง (เชน มประกาศหามโดยสานกงาน

คณะกรรมการอาหารและยา-อย.) สามารถนาเสนอชอสนคา ชอผผลต ตราสญลกษณ

ของสนคาหรอบรการนนได เพอประโยชนในการเตอนใหสงคม/ผบรโภคตระหนกและ

ระมดระวง

2. ระมดระวงการใชภาพประกอบในขาวสงคม โดยเฉพาะภาพทนามาจาก “แฟม

ภาพ” (Archive) ซงบางครงอาจสงผลกระทบตอบคคลทปรากฏอยในภาพนนๆ ได

74

ขาวสบสวน

กรอบการนาเสนอขาวสบสวน

ขาวสบสวน (Investigative News) หมายถง ขาวทมกระบวนการสบคน ตรวจสอบ

ตดตามเพอใหไดขอมลเชงลก รอบดาน อยางตอเนองและมเปาหมาย แลวนามาคดเลอก

เรยงลาดบ เชอมโยง และนาเสนอใหเหนทมาทไปไดอยางคลคลายและชดเจน โดยม

ประเดนเนอหาเกยวกบเรองตางๆ ดงน

ตรวจสอบการทจรตคอรรปชน กลไกการดาเนนงานของภาครฐในทกระดบ

รวมไปถงการกระจายและใชอานาจทไมเปนธรรม

ใหภาพชดของปรากฏการณ หรอขาวทเปนขอเคลอบแคลงสงสยของสงคม

เปดประเดนใหม เพอเปนการแจงเตอนสงคมใหรเทาทนปรากฏการณทกาลง

จะเกดขน

นาไปสการเปลยนแปลง และระงบยบย งการทจรตและความไมชอบมาพากล

หลกการนาเสนอขาวสบสวน

ปกปองผลประโยชนของสาธารณะ และพทกษสทธใหกบประชาชนทวไป

ถกตอง รอบดาน และเปนธรรมกบทกฝาย

ปกปองและปฏบตตอแหลงขาวอยางเปนธรรม

เคารพสทธมนษยชน และศกดศรความเปนมนษย

สรางความตระหนกและรเทาทนตอสถานการณตางๆ ทเกดขนอยางรอบดาน

จดกระแส สรางการมสวนรวม และผลกดนใหนาไปสการเปลยนแปลงทด

ขน

75

แนวทางการนาเสนอขาวสบสวน

1. เนนการเปดประเดนใหม ซงเปนประเดนทสงผลกระทบตอคนสวนใหญใน

สงคม และเปนปมปญหาทมบรบทเกยวของมากมาย

2. นาเสนอโดยการวเคราะห อธบาย ขยายความปรากฏการณทเกดขน แบบ

เจาะลก เชงสบสวนสอบสวน เชอมโยงใหเหนความสมพนธและทมาทไปของปมปญหา

และบรบทตางๆ ทเกยวของอยางถกตอง รอบดาน มหลกฐานประกอบทเดนชด เพอให

สงคมเกดความตระหนก รบร เขาใจ และรวมกนหาทางปองกนหรอแกไข

3. เกาะตดสถานการณของประเดนปญหาทนาเสนออยางตอเนอง เพอยกระดบ

จากการทางานเชงพนทไปสปญหาเชงนโยบาย ผลกดนไปสการเคลอนไหวจนเกดการ

ระงบย บยง หรอสรางผลสะเทอนทกอใหเกดการเปลยนแปลงในทางทดขน ตอประเดน

ทนาเสนอ

4. ประเมนผลกระทบทอาจจะเกดขนภายหลงการออกอากาศอยางละเอยด

รอบคอบ ท งผลกระทบทจะเกดขนกบแหลงขาว บคคลอนๆ ทปรากฏภาพในขาว

รวมทงผลกระทบทจะเกดขนกบสถาน

5. ปกปองและคมครองสวสดภาพของแหลงขาว

การสมภาษณและถายภาพแหลงขาวตองขออนญาต และมการยนยอม

ดวยความสมครใจทกครง

คานงถงผลกระทบตอแหลงขาวหลงจากการนาเสนอไปแลว แมวา

แหลงขาวจะยนยอมใหขอมลและอนญาตใหนาเสนอได แตเนองจากแหลงขาวบางคน

อาจไมรถงผลกระทบทจะเกดตามมา ดงนน ในกรณทเปนเรองละเอยดออน (เชน กรณท

แหลงขาวเปนพยานในคดสาคญ) ใหอธบายกบแหลงขาวใหเขาใจกอน

76

แนวปฏบตในการทาขาวสบสวน

การเตรยมตวกอนการผลต

1. คนควาและศกษาขอมล พยาน หลกฐานทมน าหนก ถกตอง รอบดาน

ตรวจสอบอยางละเอยด ทงจากแหลงขาวทเปนบคคล (พยาน นกวชาการ ฯลฯ) และการ

อางองเอกสารตางๆ ทเกยวของกบประเดน

1.1 ใชประโยชนจาก พ.ร.บ. ขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ.2540 ในการสบ

หาขอมลหลกฐานประกอบการนาเสนอขาวใหมากทสด

1.2 เมอไดรบขอมลบางอยางมา (เชน ขอมลจากการรองเรยน) ตองมการ

สบคนขอมล พจารณาและตรวจสอบอยางละเอยดรอบดาน และปรกษาหารอกนอยาง

รอบคอบ โดยเฉพาะขอมลทไดมาจากคขดแยง

1.3 ใหความสาคญและสนใจศกษาความรดานกฎหมายทเกยวของอยาง

ครอบคลม เชน กฎหมายทเกยวของการการปกปองคมครองสทธเดก การปองกนความ

รนแรงในครอบครว การคามนษย และ พ.ร.บ. ศาลเยาวชนและครอบครว และวธ

พจารณาคดเยาวชนและครอบครว เปนตน

2. วางแผนกรอบการทางาน รปแบบและทศทางการนาเสนอ รวมท งการใช

อปกรณ รวมกนกอนลงพนทปฏบต โดยควรมทปรกษากฎหมายเขารวมดวย

การลงพนทปฏบต

1. การปฏบตงานในพนท หรอสถานการณทมความเสยง ควรปฏบตดงน

1.1 วางแผนเรองความปลอดภยของทมขาวและอปกรณทใชในการทางาน

โดยมการสารวจเสนทางทจะถอนตวออกจากพนท กรณตกอยในสถานการณทมความ

เสยง

77

1.2 ตองมการสอสารกบผบงคบบญชาอยางสมาเสมอ เพอใหรบรความ

เคลอนไหวและสถานการณทเกดขน และสามารถทางานสงเสรมสนบสนนกนไดอยาง

ทนทวงท

1.3 ไมพกพาอาวธเขาพนท

1.4 ระมดระวงในกรณททางานรวมกบฝายเจาหนาทในพนท โดยตองมนใจ

วาเจาหนาททกคนเหนดวยกบการทางานของทมขาว และระมดระวงการตกเปน

เปาหมายของฝายตรงกนขามเชนเดยวกบเจาหนาท

1.5 ระมดระวงรกษาชวตตวเอง ถาการสบคนและตรวจสอบขอมลเลยเสน

ของความปลอดภย ใหปรกษาหารอรวมกนเพอหาแนวทางปองกน หรอยตการสบคน

2. กรณไมไดรบความรวมมอในการใหขอมล หรอใหสมภาษณจากแหลงขาว

โดยเฉพาะจากฝายทถกกลาวหา ควรทาเปนหนงสอขอนดสมภาษณ โดยมหลกฐาน เชน

เลขทหนงสอ ลงลายมอชอผบงคบบญชา เพอเกบไวใชอางองไดวา พยายามขอขอมล

หรอใหโอกาสชแจงแกฝายทถกกลาวหาแลว

3. การบนทกภาพและเสยงโดยการซกซอนอปกรณ จะทาตอเมอเปนการเปดโปง

การกระทาความผดหรอพฤตกรรมทไมชอบมาพากล ทมผลกระทบตอสงคมเทานน โดย

ตองแจง (ดวยวาจา/เอกสาร) ใหผบงคบบญชา/บรรณาธการรบทราบ เพอพจารณาอนมต

กอนถายทาทกครง และตองคานงถงความปลอดภยของทมงานเปนหลก

การผลต

1. เนนความถกตองของขอมล และการใชคาทตรงกบขอเทจจรง

เชน การนาเสนอขาวกรณ เกดเหตวนวายในการประชม

รฐสภา (เมอวนศกรท 24 กมภาพนธ 2555) และม ส.ส.

เสนอใหตรวจแอลกอฮอลผ เขารวมประชมรฐสภา ไม

ควรใชคาวา “..นาย....เมา” ใหใชคาทตรงกบขอเทจจรง

คอ “..นาย...มอาการคลายคนเมา” เปนตน

78

2. เมอถายทามาแลวควรพจารณาขอมลรวมกนอกครง วาควรเผยแพรหรอไม

ควรเผยแพรอยางไร จะมผลกระทบกบแหลงขาว หรอบคคลอนๆ ทปรากฏภาพใน

บรบทของขาวทอาจนาไปสภาวะอนตรายอยางคาดไมถงหรอไม

2.1 ระมดระวงการนาเสนอภาพและรายละเอยดตางๆ เกยวกบแหลงขาว

โดยเฉพาะแหลงขาวทไมสามารถเปดเผยสถานะได เมอมความจาเปนตองนาเสนอภาพ

และเสยงของแหลงขาวทไมเปดเผยตวตนเพอเสรมใหขอมลมน าหนก ตองมเทคนคใน

การนาเสนอทหลากหลาย โดยไมเปดเผยใหเหนใบหนา รปราง บคลกทาทาง หรออต

ลกษณ ทอาจจะนาไปสการระบตวตนของแหลงขาวได โดยพจารณาตามความเหมาะสม

ของแตละกรณ หากมขอผดพลาดในการนาเสนอจนสงผลกระทบตอแหลงขาว ทาให

ขอมลถกเปดเผย ตองรบแจงผบงคบบญชาโดยทนท เพอหาทางแกไขเยยวยา

2.2 ระมดระวงไมใหเปนการละเมดตอศกดศรความเปนมนษย สวสดภาพ

และความปลอดภยของทกคนทปรากฏภาพหรอเกยวของในบรบทของการนาเสนอขาว

แมวาจะเปนการตรวจสอบเพอสาธารณะกตาม (เชน การถายภาพบรรยากาศของ

เหตการณเพอใช insert ประกอบการนาเสนอเนอหา แลวมบคคลอนๆ ทไมเกยวของกบ

เหตการณปรากฏอยในภาพ บางครงทมขาวอาจนกไมถงวาภาพของคนทปรากฏออกส

หนาจอเหลานนอาจจะไดรบความเดอดรอน เสยหาย กลายเปนพยาน หรอเปนผ ทอาจถก

กลาวหาโดยทเขาไมไดตองการจะตกอยในสภาพเชนนน เปนตน)

3. กรณนาเสนอขาวเกยวกบการตรวจสอบขอรองเรยนทยงไมมผลการตรวจสอบ

แนชด หรอยงไมมผลตดสนชขาด การนาเสนอบทขาวตองไมเปนไปในเชงพพากษา

ตดสน หรอชถกชผด และหลกเลยงการยนยนขอเทจจรงบางเรองทอาจเขาขายการใส

ความหรอหมนประมาท

4. ผ ส อ ขาว โปรดวเซอร และบรรณ าธการ รบผดชอบทกข นตอนของ

กระบวนการผลต ทาหนาทกากบควบคมไมใหเกดขอผดพลาดขนในกระบวนการผลต

ตงแตตนจนจบกระบวนการ

การเผยแพร

79

กรณทไมไดรบความรวมมอจากแหลงขาวฝายทถกกลาวหา ถาเปนประเดนทม

ประโยชนตอสาธารณะใหนาเสนอขอมลฝายเดยวได แตตองปรกษากบบรรณาธการ

กอน และตองมหลกฐานประกอบการอธบายไดวา พยายามใหโอกาสทกฝายทมสวน

เกยวของกบประเดนไดชแจงอยางเหมาะสมและเปนธรรมแลว แตอกฝาย “ยงไมพรอมท

จะเปดเผยขอมล”

80

ขาวภยพบต-ภาวะวกฤต

กรอบการนาเสนอ

ขาวภยพบต เปนขาวทมประเดนเนอหาเกยวกบอบตภยทไมสามารถควบคม

ความเสยหายได กอใหเกดผลกระทบรนแรงทงตอวถชวตปกตของผคน เศรษฐกจ สงคม

การเมอง และสงแวดลอม ครอบคลมพนททไดรบความเสยหายเปนวงกวาง มผไดรบ

ความเดอดรอนเปนจานวนมาก โดยมสาเหตการเกดทงทเปนภยธรรมชาต เชน อทกภย

วาตภย ธรณพบตภย (เชน แผนดนไหว สนาม ดนถลม ฯลฯ) ไขหวดนก ไขหวด 2009

เปนตน และเกดจากการกระทาของมนษย เชน สารเคมรวจากโรงงานอตสาหกรรม เรอ

นาตาลลมในแมนาเจาพระยา สงผลกระทบตอวถชวตของผคนและสภาพแวดลอมตลอด

ลมนา เปนตน

ขาวภาวะวกฤต เปนขาวทมประเดนเนอหาเกยวกบเหตการณเฉพาะเรองทเกดขน

แลวมผลกระทบรนแรง มผลตอเนองนาไปสความวนวาย และไดรบความสนใจจากคน

ในสงคม (human interest) เชน เหตจลาจล การชมนมประทวง ตกถลม (ทไมไดมสาเหต

มาจากแผนดนไหว) อบตเหตทางถนนททาใหเสนทางการจราจรสายหลกตดขดใชการ

ไมไดเปนระยะเวลายาวนาน เหตการณเฮลคอปเตอรตก 3 ลา ในพนทปาแกงกระจาน

เปนตน ทงน ภาวะวกฤตอาจเกดขนเปนสวนหนงของภยพบตได เชน เหตการณชมนม

ประทวงเพอทาลายคนกนนาในสถานการณนาทวมใหญ เปนตน

หลกการนาเสนอขาวภาวะวกฤต

1. ตรวจสอบขอมลอยางชดเจนรอบดานและรวดเรว กอนการรายงานพยายาม

ระบใหชดเจนวาเปนเหตวกฤตใด ระวงการใชถอยคารายงานเหตการณนน โดยเฉพาะ

“การกอวนาศกรรม” “การกอการราย” การจตวประกน อยาดวนสรป

81

• หากยงไมชดเจนใหรายงานเฉพาะเหต เชน เพลงไหม ระเบด หรอผกอเหต

โจมตบคคลหรอสถานท

2. ตรวจสอบขอมลอยางละเอยดรอบคอบกอนการนาเสนอ โดยเฉพาะอยางยง

การเปดเผยขอมลเกยวกบจานวน รายชอ รวมไปถงรายละเอยดอนๆ ของผทเกยวของ

และผ ไดรบผลกระทบ (ผ บาดเจบ ผ เสยชวต ผ สญหาย) จากเหตการณ ควรมการ

ตรวจสอบและไดรบการยนยนจากแหลงขอมลอางองอยางชดเจน หากยงไมสามารถ

ตรวจสอบไดใหรายงานตามสงทผสอขาวพบเหน ท งนตองระบใหชดเจนวา สงท

รายงานคอสงทผสอขาวพบเหนเทานน โดยไมระบในสงทตองการคายนยนเชน “ยงไม

มหนวยงานใดระบจานวนผบาดเจบและเสยชวตในเหตการณน แตเทาทเหนมเจาหนาท

กภยหามผอยในเหตการณออกไปยงรถพยาบาลแลว 5 คน”

4. ระบกลมบคคลทเกยวของกบเหตการณใหชดเจน อยาเหมารวม เชน “มผถอ

อาวธอยในกลมผชมนม” หรอ “มการยงออกมาจากกลมผชมนมดานซายของเวท” ไม

รายงานอยางเหมารวมวา “ผชมนมยงตอสเจาหนาททเคลอนเขาปดลอม” เปนตน

5. ไมปลอยเสยงผนาการชมนมในลกษณะปลกเราโดยเฉพาะในกรณใหกอความ

วนวาย กระทาการผดกฎหมาย การรายงานคาพดของผนาการชมนมเพอใหเหนวาการ

ชมนมจะดาเนนไปอยางไร ไมใชการเปนกระบอกเสยงขยายผลการปลกเรามวลชน

6. สรางสมดลยในการรายงานขาวระหวางคขดแยง

7. ระวงการใชภาพทกอใหเกดความเกลยดชง โกรธแคน ตองใชภาพเหลานเพอ

บอกถงสถานการณทเกดขนเทาน น ไมนามาใชซ าๆ แมจะเปนภาพทชดเจน ทน

เหตการณ กตาม

8. ในกรณทเปนเหตการณวกฤตทเกดขนยาวนาน ใหพยายามหาทางออกของ

เหตการณนนจากแหลงขาวอนๆ ดวย รวมถงการสบคนทมา/สาเหต ของภาวะวกฤตท

เกดขน เชน สาเหตทเปนชนวนใหเกดความแตกหกจนกลายเปนภาวะวกฤต เปนตน เพอ

เชอมโยงไปสการหาแนวทางแกไข

• ยอนใหเหนภาพเหตการณทมความคลายคลงกนซงเคยเกดขนในอดต เพอ

เปรยบเทยบใหเกดความเขาใจ รวมท งเหนภาพของความเสยหายทอาจจะ

เกดขน

82

9. การใหความรวมมอกบรฐบาล หรอผมอานาจในชวงนนๆ เปนไปเพอการทา

หนาทรายงานขาวอยางรอบดาน ใหเหนวารฐบาลหรอผมอานาจจะดาเนนการอยางไร

เพอแกไขสถานการณนน กองบรรณาธการสามารถปฏเสธคาสง หรอการรองขอหาก

พจารณาอยางถถวนแลวเหนวาไมเปนไปเพอทาใหสถานการณดขน แตยงทาใหเลวราย

ลงหรอขดกบการทาหนาทของสอมวลชนทด

10. ไมทาหนาทเจรจา หรอสมภาษณ สดผกอความไมสงบ ผกอการราย ไมวาใน

สถานการณใด หากมโอกาสหรอสามารถสมภาษณบคคลดงกลาวตองนามาพจารณา

นาเสนอเฉพาะสวนทไมเปนการเรยกรอง ตอรอง ขมข ใหยดหลกการวา ตองไมเปน

กระบอกเสยงใหกบบคคลเหลานน แมวาจะเปนการกระทาเพอเรยกรองสนตภาพ ความ

ยตธรรม ความถกตอง เอกราชอธปไตย

11. ระวงการรายงานความเคลอนไหวของฝายเจาหนาท ตองไมเปนการเปดเผย

ความลบของปฏบตการ แผนงานหรอสงอนใดในการปฏบตเพอคลคลายสถานการณ

นนๆ

12. หลกเลยงถอยคาหรอวาทกรรมทคขดแยงกาหนดขนมา หากจะรายงานตอง

ระบใหชดเจนวาเปนสงทกลมนนๆ เรยก เชน “การเคลอนกาลงเขาผลกดนผชมนมซง

รฐบาลเรยกวาการกระชบพนท” หรอ กลมทเรยกตวเองวา..... หรอ กลม...ยนยนในสงท

พวกเขาเรยกวา......ใหกบ........

13. กรณเหตการณชมนมประทวง ไมควรรายงานจานวนผเขารวม เพราะอาจ

คลาดเคลอน สรางความเขาใจผดและไมพอใจตอผชมนม ซงจะมผลตอความปลอดภย

ของทมขาวในสถานการณนน

14. ไมวาสถานการณน นจะตงเครยด รายแรงเพยงใด ผ รายงานขาวตอง

ระมดระวงนาเสยง สหนาไมใหตนเตน หรอตระหนกไปกบสถานการณนนๆ

83

84

แนวทางการนาเสนอ แบงเปน 3 ดาน

• ดานวธการทางาน

ภาวะวกฤต ภยพบต

ระดมสรรพกาลง (ความร ประสบการณ

บคลากร และทรพยากรตางๆ) จากหลาย

โตะขาว รวมไปถงทกฝายทเกยวของ

ภายในองคกร เพอปฏบตงานรวมกน

- ระดมสรรพกาลงจากหลายโตะขาว

รวมไปถงทกฝายทเกยวของภายใน

องคกร เพอปฏบตงานรวมกน

- มทมขาวทตดตามสถานการณในพนท

ทไดรบผลกระทบอยางตอเนอง

- ในกรณทตองตองมการแจงเตอนภย

ควรมการสราง format สครปตไว

ลวงหนา สาหรบเตมคาในชองวางเพอ

ความรวดเรวในการแจงเตอน

- เชอมโยงการทางานกบหนวยงานตางๆ

ทเกยวของ (เชน ศนยเตอนภยพบต

แหงชาต, กรมปองกนและบรรเทาสา

ธารณภย, กรมอตนยมวทยา, กรม

ชลประทาน ฯลฯ) และสามารถตดตอ

ประสานงานไดทนท

- ระดมความรและความรวมมอจาก

หนวยงานทเกยวของ รวมไปถงองคกร

เครอขายตางๆ จากภายนอกองคกร

- ประสานและสงตอความชวยเหลอจาก

ภาคสวนตางๆ ทเกยวของ รวมทงให

ความชวยเหลอเฉพาะหนากบ

ประชาชนทไดรบผลกระทบเทาทม

ความรและความสามารถทจะทาได

85

ภยพบต

กอนเกดภยพบต ระหวางเกดภยพบต หลงเกดภยพบต

- เตอนภยประชาชน

ลวงหนา ดวยขอมลท

เชอถอได มแหลงทมา

อางองอยางชดเจน

- ใชคาเตอนทสน กระชบ

ชดเจน เขาใจงาย ม

กาหนดระยะเวลา และ

ความถในการแจงเตอน

ใหขอมลและความรเชง

วทยาศาสตร โดยวเคราะห

ควบคไปกบการรายงาน

สถานการณทเกดขนจรงใน

แตละพนท เพอให

ประชาชนและชมชน

สามารถรบมอกบภยทบตท

เกดขนได

- ใหขอมลและความร

เกยวกบการชวยเหลอ

เยยวยา และฟนฟ

- สรางกระบวนการเรยนร

และองคความรจาก

เหตการณทเกดขน

- เตรยมความพรอม

สาหรบการรบมอกบ

เหตการณทอาจจะเกดขน

อกในอนาคต

- เนอหาในการสอสารเตอนภย มรายละเอยดทตองระบดงน

1) หนวยงานทใหขอมล

2) ประเภทของภยพบตทเกดขน

3) ชวงเวลาทจะเกดเหตการณ (ระบระยะเวลากวางๆ เชน ตงแตเวลา.....

ถง...... หรอถาเปนเหตกระชนชดใหระบวา ภายใน.......นาท เปนตน)

4) สถานททจะเกดภยพบต

5) ผลกระทบทคาดวาจะเกดขนกบชมชน และวถชวตความเปนอยของ

ประชาชน

6) แหลงขอมลและชองทางการตดตอสอสารเพอขอขอมลเพมเตม

สาหรบผทอาจจะไดรบผลกระทบจากเหตการณ

7) คาแนะนาในการเตรยมรบมอทเปนการโนมนาวใหเกดการปฏบต

ตาม (ควรทาอะไร อยางไร เพราะเหตใด) ไมใช คาสงใหปฏบต

86

8) หากขอมลมการเปลยนแปลงตองระบสาเหต และแหลงทมาอยาง

ชดเจน เพอหลกเลยงปญหาความนาเชอถอ (ไมทาใหผชมรสกวาเปน

การรายงานขาวผดพลาด)

- ไมรายงานขาวลอ แตนาขอมลนนมารายงานเชงวเคราะหดวยขอมลเชง

วทยาศาสตร เพอใหความรและสรางความเขาใจทถกตองกบประชาชน และ

สงคม

- กรณยงไมมขอมล/ขอมลไม update ใหผประกาศหรอผสอขาวรายงานโดย

ระบวา “อยระหวางการตรวจสอบขอมล” เพอหลกเลยงปญหาความ

นาเชอถอ

- ทาหนาทแจงเตอนภย เปนสอกลางในการแจงปญหาหรอความเดอดรอนของ

ชาวบาน เพอใหหนวยงานทรบผดชอบชวยเหลอ

- หากจะใชภาพจากสอสงคมออนไลน ตองตรวจสอบและพจารณาความ

นาเชอถอจากทมาของภาพนนๆ กอนเสมอ และตองบอกทมา เพอใหเครดต

กบเจาของภาพดวย

- ระมดระวงขอมลจากแหลงขาวตางๆ โดยเฉพาะ นกวชาการ หรอผเชยวชาญ

ทอาจจะขดแยงกนจนทาใหเกดความสบสน แตสามารถรายงานขอมลท

แตกตางหรอขดแยงกนได โดยกองบรรณาธการตองเรงหาขอมลทชดเจน

จากแหลงขาวอนๆ มารายงานประกอบดวย

- ในชวงระหวางการเกดเหตภยพบตธรรมชาต การวเคราะหหรอคาดการณ

เหตการณกระทาไดโดยนกวชาการ หรอผเชยวชาญเทานน ผประกาศ

ผสอขาวภาคสนามทาหนาทรายงานเหตการณทถกตอง ชดเจน รวดเรว โดย

สามารถอธบายหรอเชอมโยงสถานการณตางๆไดอยางเปนเหตเปนผล

87

• ดานการนาเสนอ

ภาวะวกฤต ภยพบต

- รายงานสด มภาพและเสยงจรงจาก

พนท ไมเนนความหวอหวา ไมเรา

อารมณ ไมปรงแตง ไมเกนจรง

- ใชกราฟกประกอบการอธบาย

แทนการใชภาพจากเหตการณจรง

(กรณทเปนเหตการณความรนแรง)

- ผรายงานขาวตองมสต หลกเลยงการแสดง

อาการ ทงหนาตา และนาเสยงตนตระหนก

หรอมอารมณรวมกบเหตการณขณะ

รายงานขาว (ไมเฉพาะการนาเสนอหนาจอ

แตรวมไปถงวธการทางานในพนทเกดเหต

ดวย)

- ใหความสาคญกบการใชสออนๆ

ประกอบการการอธบายเพอใหเกดความ

เขาใจ เชน กราฟก แผนท ฯลฯ

- กรณการสอสารเตอนภย ควรนาเสนอโดย

o สรางจดสนใจ เพอกระตนความสนใจ

ของผชม เชน การเปดเสยงสญญาณ

ดงๆ กอนขนขอความเตอนภย เปนตน

o ผประกาศสอสารกบผชมโดยตรง เชน

ใชคาวา “ทานผชม” แทนคาวา

“ประชาชน” เปนตน

o ใชแผนทประกอบการแจงเตอนภย

โดยม สถานททเปนจดสงเกต

(Landmark) ทแสดงใหเหนชดเจน

เขาใจงาย

o ใชสญลกษณ เชน ส ตวเลข เพอแสดง

ระดบการเตอนภย

o ไมสรางกราฟก หรอ animation หรอ

ปรงแตงวสดอปกรณประกอบฉากท

เกนจรง เชน การสรางภาพฝนตก หรอ

88

คลนถลมในสตดโอขาว หรอให

ผ สอขาวใสเสอชชพรายงานขาวใน

สตดโอ เปนตน เพราะจะทาใหความ

นาเชอถอลดลง อาจนาไปสความไม

มนใจ สรางความตนตระหนก หรออาจ

กลายเปนเรองตลกได

89

90

ขาวเศรษฐกจ

กรอบการนาเสนอขาวเศรษฐกจ

ขาวเศรษฐกจ เปนขาวทมประเดนเนอหาเกยวกบเรองตางๆ ดงน

การดาเนนงานตามนโยบายดานเศรษฐกจ และโครงสรางพนฐาน (พลงงาน

และ โทรคมนาคม) ของฝายรฐบาล และการแปลงสการปฏบตของหนวยงานตางๆ ท

เกยวของทงภาครฐ รฐวสาหกจ และเอกชน

ความเคลอนไหวของภาคอตสาหกรรมการผลต และจดจาหนายสนคา

อปโภค-บรโภค ทจาเปนตอการดารงชวตของสาธารณชน เชน การปรบขนราคาสนคา

การกกตนสนคา สนคาขาดตลาด เปนตน

ความเคลอนไหวดานการเงน การคลง และการลงทน ซงอาจสงผลกระทบตอ

การดารงชวตของประชาชน เชน คาเงนบาท ราคานามน ราคาทองคา อตราดอกเบย ภาษ

ความเคลอนไหวของการซอขายในตลาดหลกทรพย เปนตน

ภาวะเศรษฐกจโลก ภมภาคเอเซย และประชาคมอาเซยน ทเชอมโยงสงผล

กระทบตอเศรษฐกจของประเทศไทย

หลกการนาเสนอขาวเศรษฐกจ

รอบดาน รเทาทน เพอประโยชนของสาธารณะ ไมเออประโยชนตอฝายใด

ฝายหนง และปลอดจากการแทรกแซงผลประโยชนเชงพาณชย

สงเสรมและสรางความรความเขาใจดานเศรษฐกจแกสาธารณชน เพอให

สามารถนาไปปรบใชในชวตประจาวนได

สงเสรมความเปนธรรม และลดความเหลอมลาทางเศรษฐกจ

เฝาระวง และเสนอแนวทางรบมอกบผลกระทบทเกดจากความผนผวนทาง

เศรษฐกจไดอยางรวดเรว ทนสถานการณ

91

92

แนวทางการนาเสนอขาวเศรษฐกจ

1. ตดตาม ตรวจสอบการดาเนนงานตามนโยบายเศรษฐกจของรฐบาล โดย

นาเสนอขาวเชงวเคราะห วจารณ เพอใหสาธารณชนรและเขาใจดขนถงขอด ขอเสย

โอกาส และปญหา/อปสรรคของการดาเนนนโยบายเศรษฐกจตางๆ ของรฐบาลอยาง

รอบดาน โดยมทฤษฎทางเศรษฐกจอางอง มนกวชาการรวมวเคราะห หรอนาเสนอเชง

เปรยบเทยบกบบทเรยนของตางประเทศ ทมบรบทใกลเคยงกน ซงเคยดาเนนนโยบาย

เศรษฐกจในรปแบบเดยวกนวามการดาเนนงานอยางไร มความสาเรจหรอลมเหลว

อยางไร และสามารถนามาประยกตใชกบประเทศไทยไดหรอไม อยางไร เปนตน

กรณนาเสนอขาวการแสดงความคดเหนของผบรหารจากกลมธรกจ หรอ

ภาคอตสาหกรรมตางๆ ตอการดาเนนนโยบายเศรษฐกจของรฐบาล ทเปนประโยชนตอ

สงคมโดยรวม ใหขน CG ชอ และตาแหนงของบคคลนนในการนาเสนอขาวได

ตวอยาง

นโยบายรบจานาขาว วเคราะหอยางรอบดานเพอสะทอนใหเหนวาเปาหมาย และ

วธการดาเนนงานมความสอดคลองกนหรอไม อยางไร ใครไดประโยชน ใครเสย

ประโยชน ผบรโภคไดรบผลกระทบอยางไร ความเหนของผทมสวนเกยวของจากทก

ภาคสวนเปนอยางไร มวธการแกไขปญหาราคาขาวในรปแบบอนๆ อกหรอไม เปนตน

นโยบายประชานยม สงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจโดยรวม ทงในระยะสน และ

ระยะยาวอยางไร ผลจากการดาเนนนโยบายนในหลายปทผานมามบทเรยนความสาเรจ

หรอลมเหลวระดบใด กอใหเกดผลกระทบอยางไร และควรมแนวทางปองกนแกไข

อยางไร เปนตน

นโยบายการลงทนดานโครงสรางพนฐาน ท เปนโครงการขนาดใหญ และใช

งบประมาณมาก ควรนาเสนอจากหลายมมมองอยางรอบดาน ทงในแงความตอเนองของ

การดาเนนนโยบาย ผลดทเปนการกระจายรายได และผลเสยทเปนชองทางของการ

ทจรตคอรรปชน เปนตน

93

2. อธบายปรากฏการณทางเศรษฐกจทมความซบซอน (เชน ความผนผวนของ

ตลาดทน ความเชอมโยงของเศรษฐกจโลกกบเศรษฐกจไทย) ใหประชาชนเขาใจงายขน

นาเสนอใหเปนเรองใกลตวคน สน งาย กระชบ โดยใชกราฟกชวยเพอใหดงายขน

ตวอยาง

ความผนผวนของราคาทองคา นาเสนอเชงใหความร และวเคราะหใหเหนวาม

สาเหตมาจากอะไร มผลกระทบอยางไรตอระบบเศรษฐกจ ตองระมดระวงอยางไรใน

การซอ ขาย และลงทนเพอเกงกาไรจากราคาทอง เปนตน

3. นาเสนอเชงวเคราะหปรากฏการณทเกดขน ไมเพยงเกาะกระแสขาววาเกด

อะไรขนเทานน แตเนนมการคาดการณแนวโนมของเหตการณ และสถานการณตางๆ ท

เกดขนทงในระดบประเทศและระดบโลก ซงอาจสงผลกระทบตอภาวะเศรษฐกจ เพอให

ประชาชนสามารถปรบตวและหาทางรบมอไดอยางเทาทนสถานการณ และขยาย

ฐานขอมลโดยการใชแหลงขาวในตางประเทศเพมขนในการวเคราะห หรอศกษามมมอง

ของตางประเทศทมองไทยในประเดนทางเศรษฐกจเรองตางๆ

ตวอยาง

สถานการณน าทวมทตอเนองและครอบคลมหลายพนททวประเทศ สงผลกระทบ

ตอภาวะเศรษฐกจของประชาชนและสงคมโดยรวม ทงในระยะสนและระยะยาวอยางไร

บาง ประชาชนกลมทไดรบผลกระทบจากน าทวมโดยตรง และประชาชนทวไปควรม

การเตรยมตงรบและปรบตวอยางไรบาง เปนตน

4. การนาเสนอขาวความเคลอนไหวของภาคธรกจเอกชน ตองมเจตนานาเสนอ

เพอประโยชนตอสาธารณะ โดยนาเสนอขอมลทผานการตรวจสอบอยางรอบดาน และ

รเทาทน ในเชงใหความร และวเคราะหเปรยบเทยบภาพรวมของกลมธรกจ หรอ

อตสาหกรรมในแตละดาน (เชน ธรกจสายการบนตนทนตา ธรกจในกลมสมารทโฟน

อตสาหกรรมคาปลก เปนตน) โดยมแหลงขอมลอางองทเชอถอได

94

ไมนาเส น อขาว ท เป น การส รางภ าพ ลกษ ณ ท างธรกจ เชน กรณ

บรษทเอกชนบรจาคเงนชวยเหลอผประสบภยพบตตางๆ ยกเวน เปนการบรจาคผาน

สถานใหนาเสนอเปนภาพรวมของการชวยเหลอจากภาคธรกจเอกชนท งหมด โดย

นาเสนอภาพกวาง ไมเสนอภาพตราสญลกษณสนคา และไมระบชอบรษท

การอางองถงธรกจเอกชนทนาเสนอในขาวไมใชคาวา “บรษทแหงหนง”

ใหใชคาวา “บรษททดาเนนธรกจดาน...” เปนตน

ตวอยาง

ข าว Promotion ตว เค รองบน ราคาถก ส าม ารถนาเส น อไดใน เชงว เคราะห

เปรยบเทยบเพอใหผบรโภคมขอมลทรอบดานเพยงพอตอการตดสนใจเลอกใชบรการ

เชน นาเสนอภาพรวมการสงเสรมการขาย (Promotion) ของธรกจสายการบนตนทนตา

โดยวเคราะหขอมลอยางรอบดาน เพอใหเหนวาการแขงขนกนดวยการเสนอราคาทถก

กวาแกผบรโภคนนเปนราคาทถกจรงหรอไม มเงอนไขอะไรทยงใหรายละเอยดไมครบ

คาใชจายอนๆ นอกจากคาตวเครองบนยงมอะไรอกบาง โดยเปรยบเทยบราคาทผบรโภค

ตองจายจรงของแตละสายการบนวาแตกตางกนอยางไร หรออาจนาเสนอเปรยบเทยบกบ

การเดนทางดวยทางเลอกอน เชน รถโดยสารปรบอากาศ หรอรถไฟ ทงในดานราคา

ระยะเวลา และความปลอดภยในการเดนทาง เปนตน

ขาวการขยายตวของธรกจคาปลกขนาดใหญ นาเสนอเชงวเคราะหเพอชใหเหนวงจร

ของอตสาหกรรมคาปลกตลอดทงกระบวนการ โดยการตรวจสอบขอมล และสบหาทมา

ทไปอยางรอบดาน รเทาทน และมหลกฐานอางองในการนาเสนอขอมลทเชอถอได เชน

ในภาพรวมของประเทศไทยมผดาเนนธรกจคาปลกขนาดใหญกบรษท แตละบรษทม

สญชาตอะไร ดาเนนธรกจดวยกลยทธอยางไร สงผลกระทบตอการแขงขนทางการคา

ระบบเศรษฐกจ และผบรโภคหรอไม อยางไร เปนตน

ขาวการปรบอตราดอกเบยของธนาคารพาณชย สามารถนาเสนอชอธนาคารตางๆ

ในขาวไดเชงเปรยบเทยบวาอตราดอกเบยทปรบเพมขนหรอลดลงของแตละธนาคาร

แตกตางกนอยางไร เพอใหขอมลทางเลอกประกอบการตดสนใจกบประชาชน เปนตน

95

ขอควรระวง

การใชภาพประกอบในขาวเศรษฐกจ

ระมดระวงการนาเสนอภาพ ขอความ หรอสญลกษณของสนคาและ

บรการทอาจเขาขาย “โฆษณาแฝง” ในกรณทจาเปนตองนาเสนอเพอใหสอดคลองกบ

เนอหาและบรบทของขาว ควรนาเสนอใหนอยทสด ไมโดดเดน ไมชดแจง ไมแชภาพ

ไมฉายซ า ไมขยายความหรอบรรยายสรรพคณของสนคาหรอบรการทอาจทาใหเกดขอ

สงสยไดวาเปนการสนบสนนหรอสงเสรมการตลาดใหกบสนคานนๆ

ระมดระวงการนาเสนอภาพทอาจมผไดรบผลกระทบเมอขาวออกอากาศ

ไปแลว ซงอาจนาไปสการฟองรองเรยกคาเสยหายได เชน กรณรายงานขาวการแพร

ระบ าดของเชอววบาท ส งผลกระท บตอธรกจเน อวว ห ากใชภาพ ราน คาห รอ

ซเปอรมารเกต ทวางจาหนวยสนคาประเภทนแตไมมความเกยวของกบขาวมาเปน

ภาพ ประกอบในขาว ตองคานงถงผลเสยหายทอาจจะเกดขน กบ ราน คา หรอ

ซเปอรมารเกตนนอยางรอบดาน

ระมดระวงการใชภาพจากแฟมภาพ (Archive) ทไมทนสมย

การอางองแหลงขาวทไมเปดเผยตวตน ควรอางองโดยไมทาใหสามารถ

คาดเดาหรอเชอมโยงไปสตวตนของแหลงขาวได หากไมสามารถหาคาอางองท

เหมาะสมได ใหใชวา “มรายงานขาววา...”

96

ขาวนโยบายสาธารณะ

กรอบการนาเสนอขาวนโยบายสาธารณะ

ขาวนโยบายสาธารณะ เปนการนาเสนอประเดนเนอหาเกยวกบ

การตดสนใจในการกาหนดนโยบายสาธารณะ รวมถงการออกและบงคบใช

กฎหมายตางๆ โดยฝายรฐบาลหรอสวนราชการทเกยวของ ครอบคลมทงสงทภาครฐ

เลอกทจะทาและไมทา ซงมผลกระทบทางใดทางหนงเกดขนตอวถการดาเนนชวตของ

ประชาชน และผลกระทบตอสงคมโดยรวม

กระบวนการผลกดนนโยบายสาธารณะของภาคประชาชน ทจดประเดนจาก

มมมองของผทเผชญปญหา แลวนาไปสการขบเคลอน และหาทางออกแบบมสวนรวม

ของภาคสวนตางๆ ทเกยวของ ซงกอใหเกดความเปลยนแปลงตอประเดนปญหานนๆ

ไปสการทางานเชงนโยบาย

หลกการนาเสนอขาวนโยบายสาธารณะ

ตระหนกและยอมรบหลกการมสวนรวมของประชาชนในทกระดบอยาง

แทจรง

เชอมโยงเครอขายจากภาคสวนตางๆ ไปสกระบวนการขบเคลอนทางสงคม

สงเสรมการเรยนรเพอพฒนากระบวนการทางานของภาคประชาชน ในการ

ขบเคลอนสงคม เพอรวมกนกาหนดนโยบายสาธารณะ

จดประกายและสรางแรงบนดาลใจใหเกดการขยายผลไปสการเปลยนแปลง

ทดขน

สรางผสอขาวทมความเชยวชาญในประเดนเฉพาะเรอง ผานการเรยนร และ

พฒนาตนเองจากประเดนททา

97

แนวทางนาเสนอขาวนโยบายสาธารณะ

เนนการนาเสนอประเดนเนอหาทกาหนดวาระขาวสาร (agenda setting) โดย

ผสอขาว

เปดพนทใหกบประชาชนกลมตางๆ ไดมโอกาสสอสารกบสงคม

สะทอนปญหาหรอสถานการณทเกดขนดวยตนเอง เพออธบายใหสงคม

รบร เขาใจ และยอมรบจากมมมองของ “คนใน” ซงอาจมความแตกตาง

ไปจากมมมองของ “คนนอก”

เปดประเดน แสดงความคดเหน หาทางเลอก รวมกนกาหนดและเสนอ

นโยบาย

แลกเปลยนเรยนรบทเรยนในการขบเคลอน และผลกดนการแกไขปญหา

สการทางานเชงนโยบาย

นาเสนอประเดนทไมไดอยในกระแสความสนใจ หรอประเดนทมความยาก

และซบซอน เพอใหสงคมรบร เขาใจ และตระหนกถงความสาคญ ดวยการอธบาย

ขอเทจจรงอยางชดเจน ใหขอมลทงเชงกวางและลก ทกแงมม วเคราะหและเชอมโยงให

เหนองคประกอบทกสวนของปญหาทนาเสนอ โดยมตวอยางประกอบทเปนรปธรรม

นาเสนอดวยขอเทจจรงบนหลกฐานขอมลทผานการสบคนอยางรอบดาน

ถกตอง ครบถวน ชดเจน นาเชอถอ จากมมมองของทกภาคสวนทเกยวของกบประเดนท

นาเสนออยางเปนธรรม สมดล โดยไมโอนเอยงเขาขางฝายใดฝายหนง

นาเสนอโดยยกระดบจากการรายงานเหตการณ หรอขอเทจจรงของปญหาท

เกดขน ไปสการนาเสนอใหเหนมมมอง และผลกระทบตอประเดนทนาเสนออยางรอบ

ดาน และใหเหนทางเลอกหรอทางออกในการแกไขปญหาแบบมสวนรวม จดประกาย

ใหเกดการขยายผลทกอใหเกดความเปลยนแปลงตอประเดนนนๆ และผลกดนสการ

ทางานเชงนโยบาย ผานการขบเคลอนดวยกระบวนการทางสงคม

98

ตดตามประเดนทนาเสนอในแตละเรองอยางตอเนอง เพอใหเหนพฒนาการ

ของการขบเคลอน รวมถงการขยายผลทเปลยนแปลงไปอยางเปนลาดบ เพอสะทอนให

เหนแนวคดและความพยายามของประชาชนกลมตางๆ ทตองการจะเปลยนแปลงไปสสง

ทดขน

ตวอยาง

ปญหาของกลมชาตพนธในประทศไทย

เรมตนจากการเปดประเดนปญหาเรองทดนทากนและทอยอาศย ของกลม

ชาตพนธชาวเล

อธบายขยายความใหเหนขอเทจจรงเกยวกบปญหาของกลมชาตพนธตางๆ

ในภาพรวมของประเทศ

เปนสอกลางเชอมโยงกลมชาตพนธตางๆ มาสการพดคยแลกเปลยนมมมอง

ความคดเหน และหาทางออกในการแกไขปญหาทเกดขนรวมกน จนไดเปนขอเสนอเชง

นโยบาย “เขตวฒนธรรมพเศษ” เพอสรางความมนคงดานทอย และความเขมแขงใหกบ

ชมชนพนเมอง

ขยายผลไปสการเชอมโยงเครอขายตางๆ จากทกภาคสวนทเกยวของมาสการ

พดคยเรองเขตปกครองพเศษและการปกครองตนเองทงในเชงพนท และเชงกลมชาต

พนธเพอขบเคลอนผลกดนไปสการเปลยนแปลงทดขน

ปญหารางกฎหมายคางสภา

ยกระดบจากการนาเสนอขาวเพยงแควา เครอขายภาคประชาชนกลมตางๆ ท

มปญหาเดยวกนมารวมตวกนเพอเรยกรองตอนายกรฐมนตร เพอใหมการเรงพจารณา

รางกฎหมาย ไปสการขยายประเดนเพอตอบคาถามวา ทาไมกลมคนเหลานนตองมายน

ขอเรยกรองเพอผลกดนใหรางกฎหมายผานสภาฯ กฎหมายฉบบนนมความสาคญ

99

อยางไร ระดบไหน มกระทบอยางไรตอกล มคนทเกยวของและสงคมโดยรวม ถา

กฎหมายไมผานการพจารณาจะเกดอะไรขน หรอถาผานแลวจะเกดอะไรขน เปนตน

ปญหาสทธทดนทากน

เรมตนจากการเปดประเดนปญหา โดยกลมประชาชนทไดรบความเดอดรอน

จากการเขาไมถงสทธในการถอครองทดน

อธบายใหเหนภาพรวมของปญหาททาใหประชาชนไมสามารถเขาถงทดน

ทงทเปนผลกระทบจากนโยบายของภาครฐ และผลกระทบจากการถอครองทดนของ

กลมนายทน ฯลฯ

เชอมโยงกลมคนทมปญหาเรองทดนทากน ทงจากระดบพนท ภมภาค และ

ประเทศ มาพดคยแลกเปลยน และรวมกนหาทางออก เพอรวบรวมเปนขอเสนอในการ

แกไขปญหาเรองทดนทงระบบ

ขยายผลสการพดคยในระดบของโครงสราง และกลไกการทางานเพอใหเหน

ปญหาในภาพรวม โดยเชอมโยงทกภาคสวนทเกยวของเขามามสวนรวมในการ

ขบเคลอน จนไดชดขอเสนอการแกไขปญหาทงในระดบพนทและระดบโครงสราง เพอ

เสนอตอรฐบาลในการนาไปกาหนดเปนนโยบายทสามารถนาสการปฏบตไดจรง

แนวปฏบต

ใหความสาคญและปฏบตตอแหลงขาวดวยการเคารพมมมอง และยอมรบ

การมสวนรวมในทกระดบอยางแทจรง

กรณนาเสนอประเดนปญหาทมคขดแยง

หากมแหลงขาวฝายใดฝายหนงไมมารวมใหขอมลในคราวเดยวกน ให

ตามไปสมภาษณภายหลง

100

หากคขดแยงมความคดเหนไมตรงกน ใหเปลยนเปาหมายในการพดคย

ไปสมมมองเชงบวก สรางทศนคตทดตอการพดคย หรอหาจดรวมท

สามารถนาไปสทางเลอก หรอทางออกในการแกปญหาทยอมรบรวมกน

ได เปนตน

101

102

ขาวในพระราชสานก

กรอบการนาเสนอขาวในพระราชสานก

ขาวในพระราชสานก หมายถง การรายงานขาวพระราชกรณยกจ หรอพระกรณย

กจ ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระบรมราชนนาถ และพระบรมวงศาน

วงศ รวมถงททรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหผแทนพระองคไปปฏบตกรณยกจแทน

หลกการนาเสนอขาวในพระราชสานก

เรยงรนดาวนขาวโดยลาดบตามพระอสรยยศ ดงน

1. พระบาทสมเดจพระเจาอยหว

2. สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ

3. สมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สยามมกฎราชกมาร

4. สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร

5. สมเดจพระเจาลกเธอ เจาฟาจฬาภรณวลยลกษณ อครราชกมาร

6. ทลกระหมอมหญงอบลรตนราชกญญา สรวฒนาพรรณวด

7. พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาศรรศม พระวรชายาในสมเดจพระบรม

โอรสาธราชฯ

8. พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาโสมสวล พระวรราชาทนดดามาต

9. พระเจาหลานเธอ พระองคเจาพชรกตยาภา

10. พระเจาหลานเธอ พระองคเจาสรวณณวรนารรตน

11. พระเจาหลานเธอ พระองคเจาทปงกรรศมโชต

12. พระเจาหลานเธอ พระองคเจาสรภาจฑาภรณ

13. พระเจาหลานเธอ พระองคเจาอทตยาทรกตคณ

กรณททรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหผแทนพระองค เชน ราชเลขาธการ

นางสนองพระโอษฐ หวหนาหนวยงานในพระบรมราชปถมภ หรอองคมนตร ฯลฯ ไป

103

ปฏบตกรณยกจแทน นาเสนอในชวงทายตอจากพระราชกรณยกจ หรอพระกรณยกจ

ของพระองคจรง โดยเรยงลาดบตามพระอสรยยศเชนเดยวกน

แนวทางการนาเสนอขาวในพระราชสานก

นาเสนอตามแนวทางของ “กองขาว สานกราชเลขาธการ” และ “สานก

พระราชวง”

ขาวแจก (Press Release) จากกองขาว สานกราชเลขาธการ สามารถปรบ

เขยนใหมโดยการขยายหรอตดทอนได แตตองไมใหเสยความ เชน ขาวคณะบคคลเขา

เฝาฯ จานวน 10 คณะ ตองนาเสนอเนอหาใหครบทกคณะ แตในกรณทมความจาเปนจรง

ๆ อาจตดทอนโดยการยอชอของคณะบคคลในการกลาวถงในครงหลงๆ ใหสนลงได

(ตองกลาวถงชอเตมกอนในการกลาวถงครงแรก) เปนตน

พระราชกรณยกจ หรอพระกรณยกจ ในพนทตางจงหวด เชน เสดจฯทรง

เยยมราษฎรผ ประสบอทกภย หรอทรงตดตามผลการดาเนนงานโครงการตาม

พระราชดาร จะไมมเนอหาขาวแจกจากกองขาว สานกราชเลขาธการ ทมขาวทตามเสดจ

ฯ ตองเรยบเรยงประเดนและเนอหาขาวใหมความถกตอง ครบถวน และสมบรณ

พระราชกรณยกจ หรอพระกรณยกจ เสดจฯเยอนตางประเทศ เปนการ

ผลตขาวภายใตการดาเนนงานของโทรทศนรวมการเฉพาะกจแหงประเทศไทย (ทรท.

หรอ ทวพล) โดยมอบหมายใหสถานโทรทศนแตละแหง (ชอง 3, 5, 7, 9, สทท. และไทย

พบเอส) เปนตวแทนตามเสดจฯประจาแตละพระองค ในสวนทสถานไทยพบเอส ไดรบ

มอบหมาย ตองผลตขาวใหมความสมบรณทงภาพและเสยง แลวนาสงใหกบสมาชกของ

ทรท. สวนขาวทสถานอนผลตเมอไดรบเทปมาแลว ตองมการตรวจสอบความถกตอง

และสมบรณของเนอหาขาว ภาพ เสยง วน เวลา และสถานทอยางละเอยดถถวน กอนนา

ออกอาศ โดยตองนาออกอากาศในวนเดยวกนทกชอง และนาเสนอตามทผลตสาเรจมา

ไมสามารถตดทอนได

104

พระราชกรณยกจ หรอพระกรณยกจ เสดจฯเปนองคประธานเปดงานของ

ภาคธรกจเอกชน สามารถยอเนอความได เพอใหเปนไปตามหลกการของสถาน ทตอง

หลกเลยงโฆษณาแฝง

แถลงการณของสานกพระราชวงใหนาเสนอตามนน โดยไมสามารถ

ปรบเปลยนหรอตดทอน

นาเสนอเวลา 20:00 น. ของทกวน ชาหรอเรวกวากาหนดเวลานไดไมเกน 5

นาท ยกเวน ในกรณทมถายทอดสดรายการสาคญ สามารถเลอนเวลาออกอากาศขาวใน

พระราชสานกใหเรวขนหรอชาลงไดตามความเหมาะสมเปนรายครง

กรณขาวพระราชกรณยกจ หรอพระกรณยกจ ทประชาชนสนใจตดตาม

เพอรอชนชมพระบารม เชน พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เสดจฯไปทรงเปดประต

ระบายน าคลองลดโพธและทรงเปดสะพานภมพล 1 และภมพล 2 ทอาเภอพระประแดง

จงหวดสมทรปราการ (วนท 24 พฤศจกายน 2553) หรอ กรณททรงมพระราชดารสแสดง

ความหวงใยตอปญหาสถานการณตางๆ ทเกดขน ทรงตกเตอนคนไทย หรอมงชวยเหลอ

แกไขปญหาเฉพาะหนาทราษฎรกาลงประสบอย สามารถนามาออกอากาศซ า หรอผลต

ใหมโดยตดทอนใหสนลงเพอนาเสนอในขาวชวงอนๆ เชน ขาวเชา ขาวเทยง ขาวคา ตาม

ดลยพนจของบรรณาธการในแตละชวงขาว

นาเสนอขาวพระราชกรณยกจ หรอพระกรณยกจ แบบวนตอวน ยกเวน กรณ

เสดจพระราชดาเนนตางประเทศ หรอ กรณเกดเหตสดวสยททาใหไมสามารถนาเสนอ

ตรงตามวนได ใหนาเสนอในชวงขาวในพระราชสานกของวนถดไป เชน เสดจฯ

ทอดพระเนตรคอนเสรต เวลา 19:00 น. ไมสามารถสงภาพกลบสถานไดทนเวลาขาวใน

พระราชสานกของวนเดยวกน ใหนาเสนอในวนถดไป เปนตน

ขอควรปฏบตและขอควรระวง

105

1. นาเสนอภาพและเสยงทเหมาะสมและสมบรณทสดทกครง หากมความไม

เหมาะสมหรอไมสมบรณ และไมสามารถปรบปรงแกไขใหทนออกอากาศในวนท

ปฏบตพระราชกรณยกจ หรอพระกรณยกจได ใหนาไปออกอากาศในชวงขาวใน

พระราชสานกของวนถดไป

2. กรณเกดความผดพลาดในการออกอากาศ เชน

ขามลาดบพระอสรยยศ เชน นาเสนอขาวพระกรณยกจของพระเจาว

รวงศเธอ พระองคเจาโสมสวล พระวรราชาทนดดามาต กอน พระเจาวรวงศเธอ

พระองคเจาศรรศม พระวรชายาในสมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ ใหนาขาวของพระเจาว

รวงศเธอ พระองคเจาศรรศม พระวรชายาฯ ไปออกอากาศในชวงขาวในพระราชสานก

ของวนถดไป

ปลอยภาพไมตรงกบเนอหาขาว เชน นาเสนอขาวพระราชกรณยกจ ของ

สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร แต ปลอยภาพขาวพระกรณยกจของ

พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาโสมสวล พระวรราชาทนดดามาต ผประกาศขาวตอง

กลาวขออภยตอผชม และใหนาขาวพระราชกรณยกจของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

ไปออกอากาศใหมในชวงขาวในพระราชสานกของวนถดไป

3. แนวปฏบตของทมขาวในการตดตามทาขาวตามหมายแจงของกองขาว สานก

ราชเลขาธการ และสานกพระราชวง

1) การแตงกายของทมขาว ควรแตงกายใหเหมาะสมกบกาละ เทศะ และ

บรบทของเหตการณทตองไปถายทา เชน

กรณงานพธการตางๆ

- หญง สวมชดสท หรอแตงกายดวยชดสภาพท งแบบและส

หามสดา ยกเวน เปนงานพระราชทานเพลงศพ ทรงผมสภาพ

สวมรองเทาสภาพ

106

- ชาย ในเขตพระราชฐานหรองานพธ เชน วนฉตรมงคล ตอง

สวมชดสท ในกรณออกงานพนทเชน เสดจเยยมราษฎร ใหสวม

เสอเชตสสภาพ เนคไท กางเกงสภาพ หรอ ชดซาฟารสเขม หาม

ใชสดา ยกเวน เปนงานพระราชทานเพลงศพ ทรงผมสภาพ

รองเทาสภาพ

2) อานและปฏบตตามระเบยบของสานกพระราชวง ทไดรบแจกหนางาน แต

ละงาน ทกครง อยางเครงครด

3) ถายภาพคน shot เชน ดอกไม โคมไฟ ชออาคาร ฯลฯ เพอใชสาหรบแยก

เวลา งาน สถานท หรอคณะบคคลทเขาเฝาฯ ไดอยางถกตองในกรณทเสดจฯทรงปฏบต

พระราชกรณยกจ หรอพระกรณยกจในวนเดยวกนหลายแหง

4) ระมดระวงการใชเพลงประกอบทงในชวงการนาเขาขาว โดยเฉพาะขาวการ

เยอนประเทศตางๆ หากเปนความรบผดชอบของสถานโทรทศนไทยพบเอส ใหใชเพลง

นาเขาขาวพระราชสานก ไมใชเพลงพนถน เนองจากเพลงดงกลาวอาจไมเหมาะสมใน

บางกรณ

107

ขาวกฬา

กรอบการนาเสนอขาวกฬา

ขาวกฬา เปนขาวทมประเดนเนอหาเกยวกบเรองตางๆ ดงน

การแขงขนกฬาเพอความเปนเลศทกประเภท ทกระดบ ทงในประเทศ และ

นานาประเทศ

การแขงขนกฬาพนบาน กฬาทองถนทงระดบตาบล และหมบาน ทจดขนเพอ

ความสนกสนาน และสมานสามคคของคนในชมชน เชน อบต.คพ เปนตน

การเลนกฬาหรอออกกาลงเพอสขภาพระดบบคล เชน ราไทเกก ทชวยทาให

รางกายแขงแรง และสามารถปองกนการเกดโรคได เปนตน

ความเคลอนไหวของวงการกฬาและคนในวงการกฬา รวมถงเหตการณตางๆ

นอกสนามกฬา เชน การเตรยมตวกอนการแขงขน หรอเบองหลงชวตนกกฬา เปนตน

เชอมโยงกฬากบวถชวตของผคนในสงคมโดยไมมองกฬาแคเกมสการแขงขน

เนองจากกฬาในปจจบนมบรบทของ การเมอง และธรกจ เขามาเกยวของดวย ขาวกฬา

ของไทยพบเอส จงตองรายงานอยางรเทาทน

- ตรวจสอบการดาเนนงานขององคกรทเกยวของกบการกฬาโดยเฉพาะการ

ดาเนนการทไมชอบมาพากลสอไปในทางทจรต

หลกการนาเสนอขาวกฬา

สรางแรงบนดาลใจใหเดกและเยาวชน

เปดโอกาสใหเดก เยาวชน และคนดอยโอกาสในสงคมมพนทแสดงออกโดย

การเลนกฬา รวมถงโอกาสในการรบรขาวสารดานกฬาอยางทวถง

ใหขอมลและความรเกยวกบกฬาและวงการกฬาทกประเภท อยางรอบดาน

108

สงเสรมการอนรกษ และเผยแพรกฬาพนบาน และวฒนธรรมประเพณท

เกยวเนองกบกฬาพนบาน

แนวทางนาเสนอขาวกฬา

1. นาเสนอขาวการแขงขนกฬา และความเคลอนไหวของวงการกฬาไทยมากกวา

ตางประเทศ

2. เนนนาเสนอในรปแบบรายงานพเศษ และบทวเคราะห เชน นาเสนอบท

วเคราะหกอนและหลงเกมสการแขงขนกฬาแตละ match พรอมทงผลกระทบตางๆ อยาง

รอบดาน ทงตอสมาคมกฬา สงคม เศรษฐกจ หรอการเมอง เปนตน

3. ใหน าหนกกบการนาเสนอขาวการแขงขนกฬานกเรยน กฬาเยาวชน กฬา

พนบาน และกฬาทองถน เพอสงเสรม สนบสนน สรางแรงบนดาลใจ และเปดโอกาสใน

การแสดงออกความสามารถดานกฬาอยางทวถง เชน การแขงขนมหกรรมกฬานกเรยน

สพฐ.คพ สานฝนเยาวชนชายแดนใต การแขงขนเครองบนบงคบ “หนนอยจาวเวหา”

การแขงขนเรอยาวประเพณ เปนตน

ตวอยาง: การนาเสนอขาวการแขงขนกฬาเพอสรางแรงบนดาลใจใหเดกและเยาวชน

นาเสนอสารคดเชงขาวกง Reality เพอสะทอนชวต และเบองหลงความสาเรจของ

เดกนกเรยนทเขารวมการแขงขนเครองบนบงคบ “หนนอยจาวเวหา” ทงดานวถความ

เปนอยในชวตประจาวน แรงบนดาลใจ ความตงใจในการฝกซอมบนของเดกแตละคนท

แตกตางกน เชน เดกบางกลมฝกซอมบนระหวางทชวยพอแมเลยงควาย เดกกลมทอาศย

อยบรเวณชายแดนไทย-เขมร แมขณะมปญหาการสรบแตกยงคงมกาลงใจและความ

ตงใจในการฝกซอม เปนตน

109

นาเสนอรายงานพเศษทสะทอนใหเหนโอกาส และชองทางในการดาเนนชวตทดขน

ทงดานการศกษาและอาชพ ซงเปนผลตอยอดมาจากความพยายาม และตงใจฝกฝน เพอ

เขารวมการแขงขนเครองบนบงคบ “หนนอยจาวเวหา” เชน เดกนกเรยนทจบช น

มธยมศกษาปท 6 สามารถนาความรและประสบการณทไดรบมาทาเครองบนขาย หรอ

เดกนกเรยนทตองการศกษาวชาชพดานอากาศยาน ทางกองทพอากาศไดเปดโอกาสให

นกเรยนทไดแชมปถวยพระราชทานเขาศกษาตอในโรงเรยนจาอากาศได รวมท งม

คะแนนบวกเพมใหสาหรบการสอบเขาโรงเรยนนายเรออากาศ เปนตน

ขอควรระวง

ระมดระวงการใชภาษาและถอยคาในการนาเสนอขาวกฬา เชน

ระบชอเฉพาะตางๆ ในแวดวงกฬาใหมความถกตอง เชน ชอนกกฬา ชอ

เมอง ชอประเทศทจดการแขงขนกฬา รวมท งชอ ยศ-ตาแหนง ของบคคลตางๆ ท

เกยวของในแวดวงกฬา เปนตน

ไมใชถอยคาในลกษณะดหมน เหยยดสผว หรอแบงชาตพนธของ

นกกฬา ในกรณทสผวหรอชาตพนธเปนประเดนสาคญในการนาเสนอขาว ใหใชคาวา

“นกกฬาผวส” เชน นกฟตบอลดาวเดนของโลกสวนใหญเปน “นกฟตบอลผวส” หรอ

ระบชอประเทศทเปนถนกาเนดของนกกฬานน เชน “ลมกรดจาไมกา” เปนตน

หลกเลยงโฆษณาแฝง

กรณสมภาษณเดยวประกอบรายงานขาว หรอสารคดเชงขาว ตองไม

ปรากฏชอและตราสญลกษณของสนคาหรอบรการ กรณทแหลงขาวตดลขสทธตองสวม

เสอทมตราสญลกษณของผสนบสนน และไมสามารถเปลยนไดจรงๆ ใหหลกเลยงดวย

มมกลองเพอไมใหเหนตราสญลกษณของสนคานนอยางชดแจง

กรณของการรายงานภาคสนาม ผสอขาวทเปดหนารายการตองไม

สวมเสอทมตราสญญลกษณของสนคาและบรการตางๆ หรอตราสญลกษณของสโมสร

110

กฬา รวมทงไมปรากฏภาพหรอขอความทเปนชอ หรอตราสญลกษณของสนคาและ

บรการ ในบรเวณสถานททเปดหนารายการ

การระบชอทวรนาเมนท หรอชอสโมสรกฬา ทมชอขององคกร

เอกชน หรอชอสนคาเปนสวนประกอบ เชน “การแขงขนกอลฟสงหไทยแลนดโอเพน”

หรอ “การแขงขนแบดมนตน SCG Thailand Open” หรอ “สโมสรฟตบอลธนาคาร

กรงเทพ” เปนตน สามารถนาเสนอไดเพราะถอเปนรายละเอยดสวนหนงของเนอขาวท

ผชมควรร แตหากไมจาเปนตอประเดนการนาเสนอควรหลกเลยงการกลาวย า

เนองจากปจจบนนการแขงขนกฬาทกประเภทเปนกจกรรมทม

องคกรธรกจเขามาเปนสวนสนบสนนหลก ดงนน ทมขาวตองใชวจารณญาณรวมกน

อยางเหมาะสมในการแกไขปญหาเฉพาะหนาตามดลยพนจ เพอหลกเลยง “โฆษณาแฝง”

โดยยดหลกนาเสนอใหนอยทสด ไมโดดเดน ไมแชภาพ ไมฉายซ า และมเหตผลรองรบท

สามารถสะทอนเจตนาในการนาเสนอได หากมปญหาหรอขอสงสยเกดขนหลงจาก

ออกอากาศไปแลว

ไมนาเสนอหรอรายงานเกมสการแขงขนทสอไปในเชงสนบสนน หรอชชอง

ใหเกดการเลนพนนทกรปแบบโดยเดดขาด

111

112

ขาวศลปวฒนธรรม

กรอบการนาเสนอขาวศลปวฒนธรรม

ขาวศลปวฒนธรรม เปนขาวทมประเดนเนอหาเกยวกบเรองตางๆ ดงน

ศลปวฒนธรรม ไดแก มรดกทางวฒนธรรม ศลปกรรม ขนบธรรมเนยม

ประเพณ ภมปญญาทองถน การแสดงและการละเลนพนบาน นาฏศลป วรรณคด และ

วรรณกรรม เปนตน

ประวตศาสตร ชาตพนธ โบราณคด ภาษา ศาสนา และคตชน

สนทรยะ และสาระบนเทง ไดแก ดนตร ละครโทรทศน ละครเวท ภาพยนตร

แฟชน และศลปะรวมสมย

ปรากฏการณดานสอและเทคโนโลย ไดแก สอพนบาน สอสมยใหม เชน

Multi Media, Social Media และเกมส

วถชวตความเปนอย และความเปลยนแปลงของชมชนเมองและชนบท

หลกการนาเสนอขาวศลปวฒนธรรม

ใหความรเกยวกบศลปวฒนธรรมทกแขนงอยางหลากหลายมต

สรางสนทรยะ แรงบนดาลใจ และความคดสรางสรรค

สรางความเขาใจอนดตอความแตกตางหลากหลายทางวฒนธรรม

สรางความภาคภมใจในชมชนทองถน

สงเสรมการรเทาทนสอ และใชประโยชนจากสอในทางสรางสรรค

เปดโอกาสใหกบผคนทมความแตกตางหลากหลาย รวมถงกลมคนสวนนอย

ในสงคม มพนทในการแสดงออกเชงสรางสรรค

113

แนวทางการนาเสนอขาวศลปวฒนธรรม

1. เนนนาเสนอประเดนเชงสงคม เพอสะทอนปรากฏการณ หรอกระแสทาง

ศลปวฒนธรรม และบนเทง ทเกดขนในมมทเปนประโยชนตอสาธารณะ โดยไม

นาเสนอขาวเพยงแคตอบคาถามวา ใคร ทาอะไร ทไหน เมอไร อยางไร แตจะสะทอน

แงมมอยางหลากหลาย ดวยการอธบายวาสงคมกาลงเปนอยางไร หรอจะไดรบ

ผลกระทบอยางไรจากปรากฏการณทเกดขน

2. นาเสนอดวยความรรอบ รลก และรทน บนพนฐานของขอมลและความรท

ผานการสบคน พจารณา กลนกรอง ตรวจสอบอยางถกตองและรอบดาน ทงจากเอกสาร

ตารา และผร รวมทงผานการวเคราะหอยางมเหตผล เพออธบายขอเทจจรงทงเชงกวาง

และเชงลก ของประเดนทนาเสนอไดอยางหลากหลายแงมม

โดยมแนวทางการนาเสนอในปตละประเดนดงน

ขาวทเกยวกบศลปวฒนธรรม

อธบายปรากฏการณหรอกระแสทางวฒนธรรมทเกดขนเพอใหเหน

ความเคลอนไหว การรบร การสงตอ และการแลกเปลยน ทมความเชอมโยงกบวถชวต

ของผคนทเกยวของและบรบทแวดลอมทางสงคมทเปลยนแปลงไปในแตละยคสมย เชน

รปแบบพธการของประเพณบางอยางทเปลยนแปลงไปตามยคสมย เปลยนแปลงไป

เพราะอะไร ชาวบานทเกยวของมการรบรอยางไร ถายทอดและสงตอใหคนรนลกหลาน

อยางไร มปจจยอะไรบางทจะทาใหจตวญญาณหรอคณคาแทของประเพณนนๆ ยงคงอย

ภายใตรปแบบพธการทเปลยนแปลงไป และจะสามารถเชอมรอยคนแตละรนไวดวยกน

ไดอยางไร เปนตน

เนนสรางความเขาใจ และนาไปสการอยรวมกนอยางสนตสข

นาเสนออยางตอเนองโดยตดตามความเคลอนไหวอยางสมาเสมอ

114

ตวอยาง

กมพชาขนทะเบยนหนงเงา-ทารา (สงหาคม 2554)

นาเสนอดวยการใหขอมล อธบาย ขยายความเพอใหเหนความเคลอนไหวของ

วฒนธรรมทมการแลกเปลยน ผสมผสาน และหลอมรวมไปสความเปนสากลทกาวขาม

เสนแบงวาใครคอเจาของ โดยนาเสนอเปนชดขาวตดตอกน 5 ตอน แตละตอนมประเดน

ตางๆ กน ดงน

รายงานสถานการณทเกดขน

อธบายเพอใหขอมล ความร และสรางความใจทชดเจนเกยวกบหนงเงา-ทารา

ทสะทอนใหเหนถงความเชอมโยงทางวฒนธรรมของภมภาค

รายงานขอมลและสถานการณเกยวกบ “หนงใหญ” ในพนทตางๆ ของ

ประเทศไทย รวมทงสะทอนความคดเหนเกยวกบประเดนการขนทะเบยนหนงเงา ดวย

ขอมลจากหลายมมมองทเกยวของทงฝายวชาการ และศลปนหนงใหญของไทย

วเคราะหในมมมองของภมปญญาทถายทอดสบตอกนมา ซงแตเดมนนไมม

เสนเขตแดนทแบงเขาแบงเราอยางชดเจน แตเปนศลปวฒนธรรมรวมกนของภมภาค

อาเซยน ซงตอมาแตละประเทศไดปรบเปลยนจนมเอกลกษณเฉพาะตวบางอยางท

แตกตางกน

การจดการพนทแหลงโบราณคด

นาเสนอขอมลเพอใหเหนความสาคญของแหลงโบราณคดทขดคนพบ วถชวต

ความเปนอยของชาวบานทอยในบรเวณนนแตเดมเปนอยางไร เมอมการคนพบแหลง

โบราณคดแลวมความเปลยนแปลงไปอยางไร มผลกระทบอะไรเกดขน และมการจดการ

เพออยรวมกนอยางไร เปนตน

ประเดนขาวทเกยวกบวรรณกรรม

115

นาเสนอทงบทประพนธทอยในกระแสความสนใจของสงคม และ

บทประพนธทมเนอหาเขาใจยาก โดยใหรายละเอยด และวเคราะหถงความนาสนใจของ

บทประพนธทสะทอนทงจากมมมองของผผลต ผเขยน และผอาน เพอกระตนใหเกดการ

อาน หรอนาไปสการพดคยตอในสงคม

นาเสนอชวตเบองหลงของคนทาหนงสอ และใหพนทกบสานกพมพ

ขนาดเลกทพยายามยนหยดผลตผลงานทมคณภาพ

นาเสนอขาวในเชงทชวยกระตนผลกดนใหสงคมเหนความสาคญ

ของการอานหนงสอ และการเขยนหนงสอ เชน สะทอนใหเหนวามปจจยอะไรบางทเออ

และเปนอปสรรคตอการสงเสรมใหเดกและเยาวชน สนใจและใชเวลาในการอาน

หนงสอใหมากขน เปนตน

ตวอยาง

หนงสอเขารอบรางวลซไรตประจาป 2554

นาเสนอรายละเอยดของหนงสอทกเลม ทเขาสรอบสดทายของการประกวด

รางวลซไรต ป 2554 พรอมการวเคราะหความนาสนใจของหนงสอแตละเลม จากหลาย

มมมอง ของทงผเขยน คณะกรรมการตดสน และผเชยวชาญในแวดวงวรรณกรรม เปน

ตน

วธการเรยนการสอนวชาบรรณาธกรณ

นาเสนอรายละเอยดของวธการเรยนการสอนวชาบรรณาธกรณ ซงไมเคยมการ

เปดหลกสตรการเรยนการสอนเฉพาะเรองนอยางจรงจงมากอน โดยอธบายใหเหนวา

เปนเพราะอะไร และสะทอนใหเหนแงมมบางดานเกยวกบการเขยนหนงสอทถก

มองขามหรอละเลยไป เชน ความสาคญของการใชดนสอ หรอการเขยนตนฉบบดวย

ลายมอ เปนตน

116

ประเดนขาวท เกยวกบความเคลอนไหวในวงการบนเทงไทยและ

ตางประเทศ

เลอกประเดนทสะทอนหรออธบายปรากฏการณเชงสงคมได เชน

กรณทมการผลตและเผยแพรละครยอนยคหลายเรองตดตอกน

ในชวงระยะเวลาใกลเคยงกน นาเสนอผานการตงขอสงเกตวาเกดอะไรขนในสงคม

ทาไมผคนจงถวลหาอดตผานการเสพละครยอนยค เปนตน

สะทอนบทเรยนใหเหนสภาพความเปลยนแปลงของมมมอง วธคด

วถชวตของผคน และบรบทแวดลอมทางสงคมผานการนาเสนอละคร และภาพยนตร

กรณการแถลงขาวเปดกลองละครโทรทศน เปดรอบปฐมทศน

ละครเวท หรอการจดแสดงคอนเสรตตางๆ ไมนาเสนอเพอตอบโจทยตามความตองการ

ของเจาของธรกจบนเทง แตตองพจารณาวามประเดนทเปนผลกระทบเชงสงคมหรอไม

และผชมจะไดรบประโยชนอะไรจากประเดนนน เปนตน

นาเสนออยางรเทาทนปรากฏการณของวงการสอทเปลยนแปลงไป

และเบองหลงของกระแสขาวตางๆ ทเกดขน โดยมการตรวจสอบขอเทจจรง สบคน และ

ประมวลขอมลอยางรอบดาน ไมใชขอมลจากแหลงเดยว แตสบหาจากหลายๆ แหลง

และวเคราะหในหลายๆ มต อยางรเทาทน เนนประโยชนทสงคมจะไดรบเปนหลกการ

สาคญ โดยไมตกเปนเหยอการประชาสมพนธของธรกจบนเทง

หาผทรจรงเกยวกบประเดนทนาเสนอชวยวเคราะห และแสดงความ

คดเหน

ไมนาเสนอเพยงแคการบอกเลาเหตการณทเกดขน แต ตองสะทอน

ขอเทจจรงอยางรอบดาน เพอใหผชมรบรและเขาใจเบองหลงของเหตการณ รวมทงใช

โอกาสจากกระแสของเหตการณทเกดขนสะทอนปญหา และนาไปสการใหความร

ขอคด บทเรยน อทาหรณ และคาแนะนาทเปนประโยชนตอสงคม โดยเนนใหรเทาทน

ปรากฏการณทเกดขน

117

ตวอยาง

ปรากฏการณเรยา (เมษายน-พฤษภาคม 2554) ซงเปนผลกระทบจากการออกอากาศ

ละครโทรทศนเรองดอกสมสทอง นาเสนอในมมทสะทอนใหเหนการเปลยนแปลง

ภาพลกษณของตวเอกฝายหญงในละคร จากอดตทตองเปนคนด เรยบรอย นาสงสาร มา

สการฉายภาพทตรงกนขาม โดยการวเคราะหใหเหนวาปรากฏการณดงกลาวนสะทอน

ภาพบรบทแวดลอมทางสงคมในยคปจจบนทเปลยนแปลงไปอยางไร

ปรากฏการณเพลงคนห (กนยายน 2554) เกดจากคลปการแสดงคอนเสรตเพลง "คน

ห" ทโดงดงในอนเทอรเนตจนทาใหมคนเขาไปคลกดเปนจานวนมาก นาเสนอในแงมม

ของการใชภาษาในบทเพลงทมเนอหาสองแงสามงาม โดยเชอมโยงไปสการมอง

ภาพรวมของภาษาในบทเพลงแนวนจากอดต เชน เพลงพนบาน จนถงเพลงรวมสมยใน

ยคปจจบน ผานมมมองของนกวชาการดานภาษา นกแตงเพลง และนกรอง เพอสราง

ความเขาใจวาถาหากจะฟงเพลงแนวนควรฟงในมตไหน เปนตน

งานเสวนาเกยวกบภาพยนตร

ไมเนนนาเสนอภาพและรายละเอยดของการจดเสวนา แตจะนาขอมลทไดจากวง

เสวนามาต งประเดนใหมในการนาเสนอ เชน การทภาพยนตรเรองหนงจะประสบ

ความสาเรจไดนนจะตองอาศยปจจยอะไรเปนองคประกอบบาง หรอภาคสวนตางๆ ท

เกยวของควรมการสงเสรมอตสาหกรรมภาพยนตรไทยอยางไร เพอใหมการผลต

ภาพยนตรทมคณภาพ และมเนอหาทหลากหลาย เพอใหสามารถแขงขนไดกบ

อตสาหกรรมภาพยนตรจากตางประเทศ เปนตน

ความเปลยนแปลงทเกดขนในวงการธรกจบนเทง เชน

การคดเลอกนกแสดงนอกจากพจารณาจากความสามารถทางการแสดงแลว

เรองราวชวตเบองหลงของนกแสดงทกาลงอยในกระแสความสนใจของสงคม กถก

นามาเปนจดขายในการผลตละครดวย

118

รปแบบและวธการทาขาวโฆ ษณ าประชาสมพนธในวงการธรกจท

เปลยนแปลงไป โดยวเคราะหใหเหนวา เปนการใชอะไรเปนจดขาย ความคดสรางสรรค

หรอจงหวะจากกระแสขาวชวตสวนตวของนกแสดงเพอหวงผลในการโปรโมทละคร

คอนเสรต รวมไปถงการจดงาน event ตางๆ เพอประชาสมพนธสนคา เปนตน

ประเดนขาวทเกยวกบความเคลอนไหวในวงการสอและเทคโนโลย

สะทอนปรากฏการณของวงการสอทเปลยนแปลงไป และผลกระทบ

ทเกดขนอยางหลากหลายแงมม

นาเสนอความคดสรางสรรคในการใชประโยชนจากสอ เชน การ

บอกเลาวฒนธรรมผานภาพยนตรสน การสะทอนปญหาทเกดขนในสงคมผานการแสดง

พนบาน หรอการแสดงละครเวท เปนตน

ตวอยาง

ภาพยนตรสน “กอนกวย สวยไมลมชาต”

นาเสนอโดยสะทอนใหเหนปรากฏการณทคนเลกๆ จากกลมชาตพนธกวย หรอ

สวย เลอกใชวธการบอกเลาวฒนธรรมของตนเองผานภาพยนตรสน เพอเปนพลงกระตน

และปลกจตสานกแหงความภาคภมใจ และเหนคณคาในตนเองของคนในกลมชาตพนธ

เดยวกน รวมทงเพอใหสงคมในวงกวางรจก และเขาใจวฒนธรรมเฉพะของกลมชาต

พนธอยางถกตองและชดเจนมากขน

ประเดนขาวทเกยวกบวถชวตความเปนอย

เปดพนทในการนาเสนอเรองราวเกยวกบวถชวตและความเปนอย

ของผคนกลมตางๆ ในสงคมทมความแตกตางหลากหลาย เชน ชวตความเปนอยของ

ผคนกลมตางๆ ทงในสงคมเมองและสงคมชนบท รวมไปถงกลมชาตพนธ เปนตน

ใหพนทในการนาเสนอเนอหาเกยวกบวถชวตและความเปนอยของ

ผสงอาย เพอสะทอนใหเหนวาประเทศไทยกาลงจะกาวเขาสสงคมผสงอายในอนาคต

119

อนใกลน ผคนและสงคมควรมการเตรยมความพรอมในการรบมออยางไรเพอให

สามารถใชชวตในชวงบนปลายไดอยางมความสข และมคณภาพชวตทด

ตวอยาง

การเสยชวตของโกรง กางเกงแดง (กนยายน 2554)

นาเสนอเพอสะทอนใหเหนเรองราวชวตของผสงอายคนหนงททางานมาอยาง

ยาวนาน มชอเสยงเปนทรจกพอสมควร แตมชวตบนปลายอยบนความไมมนคง ตองหา

เลยงตวเองอยเพยงลาพงดวยความจาเปนทเกดจากบรบทแวดลอมทางเศรษฐกจและ

สงคมทเปลยนแปลงไป เพอเปนอนสตและอทาหรณใหกบสงคม

การจดแสดงคอนเสรตของศลปนอาวโส

นาเสนอใหเหนวาปจจบนนมการจดแสดงคอนเสรตของศลปนเพลงอาวโส

บอยครงมากขน ซงนอกจากจะเปนการสะทอนใหเหนคณคาและเปดพนทใหกบศลปน

อาวโสแลว ยงเปนการสะทอนภาพความสมพนธในครอบครวของกลมผชมทคนรนลก

พาพอแมมาชมคอนเสรต เปนตน

Tips & Tricks

วางแผนการใชและบรหารจดการขอมลทงภาพและเนอหาอยางเปนระบบ

เพอใหสามารถนากลบมาใชประโยชนในการทางานทมประเดนเกยวของ ตอเนอง และ

เชอมโยงกนไดอยางคมคามากทสด

กรณทาขาวประเดนทกาลงอยในกระแสความสนใจของสงคม ซงตองมการ

สมภาษณบคคลทเกยวของ แตไมไดรบความรวมมอ ใหใชวธการสมภาษณบคคลอนท

สามารถใหคาตอบในประเดนเดยวกนไดแทน เชนกรณ “เสก โลโซ” เสพยา อาจ

สมภาษณแพทยผใหการบาบดแทน เปนตน

120

121

รายการวเคราะหและสารคดเชงขาว

กรอบการนาเสนอรายการวเคราะหและสารคดเชงขาว

รายการวเคราะหและสารคดเชงขาว มกรอบในการนาเสนอประเดนเนอหา

เกยวกบเรองตางๆ ดงน

ตรวจสอบการทจรตคอรรปชน กลไกการดาเนนงานของภาครฐในทกระดบ

รวมไปถงการกระจายและใชอานาจทไมเปนธรรม

อธบายปรากฏการณทสงคมใหความสนใจ และตองการคาตอบ ครอบคลม

ทงดานการเมอง เศรษฐกจ สงคม การศกษา การเกษตร ทรพยากรธรรมชาต ฯลฯ เชน

กรณพพาทเขาพระวหาร นโยบายรบจานาขาว เปนตน

สะทอนคณภาพชวตและความเปนอยของคน หรอกลมคนตางๆ ในสงคมท

ไดรบผลกระทบจากปญหาเชงระบบ หรอโครงสรางทางสงคม

เปนชองทางเปดรบเรองรองเรยนจากกลมคนตางๆ ทไดรบผลกระทบ ถก

กระทา ตกเปนเหยอ หรอไมไดรบความเปนธรรมถกเอารดเอาเปรยบจากหนวยงานทง

ภาครฐและเอกชน และชวยเปนสอกลางในการเชอมโยงสการหาทางออกในการแกไข

ปญหารวมกน

หลกการนาเสนอรายการวเคราะหและสารคดเชงขาว

ปกปองผลประโยชนของสาธารณะ และพทกษสทธใหกบประชาชนทวไป

สงเสรมคณคา และเคารพศกดศรของความเปนมนษย

ถกตอง รอบดาน และเปนธรรมกบทกฝาย

ใหขอมลและความร เพอสรางความตระหนกและรเทาทนตอสถานการณ

ตางๆ ทเกดขนอยางรอบดาน

122

จดกระแส สรางการมสวนรวม และผลกดนใหนาไปสการเปลยนแปลงทด

ขน

เปดพนทใหกบผคนทมความแตกตางหลากหลาย ทกกลมในสงคม (เชน คน

ดอยโอกาส กลมชาตพนธตางๆ ฯลฯ) มโอกาสเขาถงสอสาธารณะ

แนวทางการนาเสนอรายการวเคราะหและสารคดเชงขาว

1. เนนการเปดประเดนใหม ซงเปนประเดนทสงผลกระทบตอคนสวนใหญใน

สงคม และเปนปมปญหาทมบรบทเกยวของมากมาย

2. นาเสนอโดยการวเคราะห อธบาย ขยายความปรากฏการณทเกดขน แบบ

เจาะลก เชงสบสวนสอบสวน เพอใหเหนรายละเอยดเกยวกบทมาทไปของปมปญหา

และบรบทตางๆ ทเกยวของอยางถกตอง รอบดาน เพอใหสงคมเกดความตระหนก รบร

เขาใจ และรวมกนหาทางปองกนหรอแกไข เชน

กรณพพาทเขาพระวหาร นาเสนอรายละเอยดใหเหนวาปมปญหาเขต

แดนทกลายเปนชนวนพพาทระหวางไทย-เขมร มทมาทไปอยางไร เกดขนมาอยาง

ตอเนองยาวนานเพราะอะไร มผลกระทบอะไรขนบาง เปนตน

กรณนโยบายรบจานาขาว อธบายใหเหนวามปมปญหาทเกดขนกบทก

ฝายทเกยวของอยางไร มชองโหวในการทจรตคอรรปชนอยางไร เปนตน

3. นาเสนอขอมลทถกตอง รอบดาน และเปนธรรม โดยเปดพนทใหทกฝายท

เกยวของกบประเดนทนาเสนอไดมโอกาสชแจง โดยไมตดสนชถกชผด

4. ใชเทคนคการนาเสนอ และวธการเลาเรองทนาตดตาม

ใชเทคนคภาพและกราฟก เพอขบเคลอนเนอหาทหนกแนนและจรงจง

เนนการนาเสนอดวยภาพทสอความหมาย ทกภาพทใชตองเลาเรองได

ดวยตวเอง และมผลกระทบตอความสนใจของผชม

123

นาเสนอเหตการณทเกดขนจรง แบบ Reality มตวละคร ซงเปนผท

ไดรบผลกระทบหรอเปนเจาของปญหา เปนตวเดนเรองเพอถายทอด และสะทอน

เรองราวทเกดขน

นาเสนอภาพเหตการณจรง ไมใชวธการจดฉาก หรอสรางสถานการณ

จาลอง หากในบรบทของเนอหาจาเปนตองยอนเหตการณทเกดขนไปแลว จะใชกลวธ

ในการเลาเรองแทนการสรางสถานการณจาลอง

ใชภาพทถายขนใหมจากเหตการณ หรอสถานการณทเกดขน ณ

ชวงเวลานน ไมใช footage จากแฟมภาพ ยกเวน เมอมความหมายตอเรองราวทนาเสนอ

เชน ตองการใหขอมลพนฐานโดยยอนเหตการณกลบไปเมอหลายปทผานมา เพอ

เปรยบเทยบใหเหนวาอดตเปนอยางไร และปจจบนเปนอยางไร เปนตน

ตวอยาง

ทจรตบตรเลขศนย

เปดเรองดวยภาพทกระทบหรอดงดดความสนใจของผชม กอนทจะเชอมโยง

เขาสเรองราว เชน ภาพการรวมตวชมนมประทวงของผทไดรบผลกระทบ ภาพของ

แรงงานตางดาวทถกเรยกเกบเงนอยางไมเปนธรรม เพอแลกกบการไดบตรเลขศนย

ฉายใหเหนภาพของกลมคนทไดรบผลกระทบ โดยมตวละครทเปนเจาของ

ปญหาเปนตวเดนเรอง ถายทอดเรองราว และสะทอนปญหาทเกดขนกบแรงงานตางดาว

ทเขามาอาศยอยในประเทศไทย ใหเหนวามสภาพชวตและความเปนอยอยางไร เหน

ความเคลอนไหว และความเดอดรอนของกลมคนเหลานน

นาเสนอรายละเอยด เพอใหเหนถงความสาคญของการมบตรเลขศนยของ

แรงงานตางดาว และชใหเหนวาเปนชองทางใหเจาหนาทหนวยงานภาครฐแสวงหา

ผลประโยชนจากกรณนไดอยางไร

จดกระแส กระตนใหสงคมตระหนก รบร และรวมกนหาทางแกไข รวมทง

เปนการปองปรามหนวยงานทเกยวของไมใหมโอกาสหรอหาชองทางทจะแสวงหา

ผลประโยชนจากกรณนได

124

5. เกาะตดสถานการณของประเดนทนาเสนออยางตอเนอง เพอนาไปสการ

เปลยนแปลงทดขน

6. นาเสนอเรองราวของคนหรอกลมคนทเปนแรงบนดาลใจใหกบคนอนๆ ใน

สงคม เชน

การตอสของคนเลกๆ ในสงคมททาเรองยงใหญ ทนาไปสการ

เปลยนแปลง

วถชวตของคนเลกๆ ทไดรบผลกระทบจากโครงสรางทางสงคม

นโยบาย หรอกลไกการทางานของภาครฐทไมเปนธรรม เชน เรองราวชวตลงชยพร

(รายการชวตจรงยงกวาละคร ตอน บานหลงสดทายทปลายทาง: กนยายน 2554) อดต

บณฑตเกยรตนยมอนดบหนงจากสหรฐอเมรกา และขาราชการเกษยณ ทมเงนแตกลบ

ออกจากบานสวถชวตของคนเรรอน เพอแสวงหาสจธรรมตามถนน เปนตน

7. ปกปองสทธสวนบคคล และความปลอดภยของแหลงขาว

การสมภาษณแหลงขาวตองขออนญาต และมการยนยอมดวยความ

สมครใจทกครง

ระมดระวงการนาเสนอภาพและรายละเอยดตางๆ เกยวกบแหลงขาว

เชน

กรณนาเสนอเรองราวเกยวกบผปวยโรคเอดส แมวาแหลงขาวจะ

ยนยอมใหเปดเผยใบหนาได แตหากประเมนแลววาอาจจะมผลกระทบทางใดทางหนง

เกดขนกบแหลงขาวภายหลงทรายการออกอากาศไปแลว กไมควรเปดใบเผยหนาของ

แหลงขาว

กรณนาเสนอเรองราวเกยวกบเดกและเยาวชนทถกลวงละเมด ไม

นาเสนอภาพ รายละเอยดตางๆ และไมสมภาษณเดกหรอเยาวชนรวมไปถงครอบครว

และบคคลใกลชด โดยใชวธการสมภาษณนกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห หรอ

แหลงขาวอนๆ แทน ยกเวน มประเดนทเปนประโยชนตอบรบทของการนาเสนอ จงจะม

การสมภาษณเดกและครอบครว

125

การบนทกภาพและเสยงโดยการซอนอปกรณ จะทาเมอตองการให

เหนกระบวนการททาผดกฎหมาย ซงเปนเหตการณทประชาชนควรร

ผดาเนนรายการวเคราะหและสารคดเชงขาว

รจรง เขาถงขอมล เขาใจประเดนทนาเสนอ ไมทาหนาทเพยงแคการบอกเลา

เรองราวโดยการอานขาว ลงเสยงบรรยาย หรอเปดหนารายการเทานน

มสวนรวมในกระบวนการผลตทกขนตอน

126

127

ผประกาศขาว-ผสอขาวภาคสนาม

บคลก (Character)

ผประกาศหลก นาเชอถอ เปนธรรมชาต มชวตชวา มความเปนมตร/เปน

กนเองกบผชม

ผ สอขาวภาคสนาม (ท เปดหนารายงาน) มบคลกเปนของตนเอง เปน

ธรรมชาต ชดเจน จรงจง จรงใจ รจรง และรายงานไดอยางนาเชอถอ

แนวทางการนาเสนอ

• บทโปรย

ดงดดความสนใจ นาตดตาม เนอหาไมซ ากบรายงานขาว

“Clean & Clear” คมชด สนกระชบ สละสลวย ไดใจความ ไมใชคาฟมเฟอย-

เยนเยอ

การ “โปรย” ของผประกาศไมใชการ “อานยอหนาแรกของขาว” หรอ “LEAD”

ของขาวนน เนองจากจะตองมการให “บรบท” หรอ “ปมหลง” ของขาวอยางกระชบ

และมชนเชง อกทงยงตองใชการ “ตความ” ขาวอยางมจนตนาการ

นนหมายความวา ผประกาศตองเขาใจทงประเดนและอารมณของขาวนนๆ อยาง

ลกซงมากพอแลว จงเรยบเรยงออกมาเปน “โปรย”

• แนวปฏบตในการรายงานขาว

ผประกาศหลก

ทาการบานรวมกบบรรณาธการและโปรดวเซอร กอนเขารายการ เพอ

ทาความเขาใจประเดนเนอหา และอารมณ (Mood) ของขาวทจะนาเสนอในแตละชวง

128

รจรงในประเดนขาวทจะนาเสนอทงหมด (ไมใชรแคหวขอขาว) ซงจะ

ทาใหสามารถสอสารกบผชมในรปแบบของการเลาเรองไดมากขน

สอสารกบผชมมากขน

- มการแสดงออกดวยภาษากายและสายตา ทสอไปยงผชม เพอให

ผชมอยากตดตามรายละเอยดของขาว

- พดคยในลกษณะของการสรปประเดนขาวอยางเปนกนเอง เพอให

ผชมเขาใจงายขน โดยมขอมลมาสนบสนนในสงทสรปหรออธบายกงวเคราะหโดย

เชอมโยงขอมล-ประเดนอยางเปนเหตเปนผลและเหมาะสม กอนทจะเขาโปรยในขาว

ตอไป เชน

หลงจบรายงานขาวเหตมอปนยงกลมผชมนมชาวสวนยางทปด

ถนนประทวงราคายาง ผประกาศอาจสรปวา “มประเดนใหมท

ทงผชมนมเรยกรองราคายาง และตารวจกาลงจบตามองเปน

พเศษ คอ พฤตกรรมของคนยงปนใสมอบทใชปายทะเบยนรถ

ปลอม”

หรอ

สรปประเดนหลงจบรายงานขาวการแกไขรฐธรรมนญวา

“ขณะนรฐบาลกาลงถงทางตนในเรองของการแกไข

รฐธรรมนญ เพราะ..... (มคาอธบายสนบสนนอยางมเหตผลวา

เปนเพราะอะไร)” เปนตน

เชอมโยงประเดนขาวไดอยางนาตดตาม ไมจาเปนตองยดตามบทโปรย

ในสครปตมากนก สามารถปรบเปลยนถอยคาเพอใหพดไดอยางคลองปากดวยรปแบบ

ของตนเองได แตใหคงความหมายไวไดอยางครบถวน

มบรรณาธการ หรอโปรดวเซอร ควบคมเวท สนบสนน ใหคาแนะนา

ระหวางรายการ

129

ผประกาศค/ผสอขาวภาคสนาม

มการพดคย รบ-สง กนอยางเปนธรรมชาต

มการสอสารกบผชมในลกษณะของการเลาใหฟง

มบรรณาธการชวยแนะนาวา ควรมการพดคยรบ-สง กนอยางไร ในแต

ละชวงขาว

การรบ-สง ระหวางผประกาศหลกกบผประกาศ หรอผสอขาวภาคสนาม ทง

ในการรายงานสด และรายงานทางโทรศพท

การโปรยนาของผประกาศหลกตองทาใหผชมอยากตดตามในสงท

ผสอขาวภาคสนามจะพดตอ โดยไมใชเนอหาทซ ากน

การรบ-สง มความตอเนองกน ในลกษณะของบทสนทนาทเชอมกน

ดวยเนอหา

ผสอขาวภาคสนามเขารายงานโดยไมตอง “สวสด”

ผประกาศหลกและผสอขาวภาคสนามสามารถพดคยโตตอบกนส นๆ

เกยวกบประเดนขาวทนาเสนอ หรอมคาถามเพมเตมทเปนการตดตามความคบหนาของ

สถานการณขาวได

การจบรายงานของผสอขาวภาคสนาม ทาไดหลายรปแบบ เชน

o สรปประเดนภาพรวมของสถานการณ

o เชอมตอหรอสงประเดน เชน เมอจบการรายงานขาวการชมนม

คดคานการขนราคา NGV ผสอขาวอาจสงประเดนวา “อกหนง

ชวโมงขางหนาเราจะมาตดตามความคบหนาของสถานการณ

ชมนมทระบวาจะมการยกระดบขนนนหมายความวาอยางไร

และจะมมาตรการกดดนทหนกกวาตอนนอยางไร” เปนตน

o จบดวยการเรยกชอผประกาศหลก

130

o หลกเลยงการลงทายดวยการบอกชอ และระบสถานททรายงาน

ขาว ยกเวน เปนการรายงานขาวจากตางประเทศ หรอจากพนทท

มความสาคญตอประเดนขาว

o หลกเลยงการใชคาวา “ชวงนกลบไปทางสถาน”

ผประกาศหลกรบกลบดวยการ “ขอบคณ” และสามารถสรปประเดน

สนๆ หรอเชอมโยงประเดนไปยงขาวตอไปอยางสอดคลองกนได

การสมภาษณแหลงขาวทหนาจอ

สมภาษณสด สมภาษณทางโทรศพท

ทกดวยการสวสด และแนะนาชอ-

นามสกล และตาแหนงของแหลงขาว

จบดวยการ “ขอบคณ”

การทกดวยคาวา “สวสด” ขนอยกบแต

ละสถานการณ เชน ในกรณทเปน

สถานการณเรงดวน อยางเชนสอบถาม

ความคบหนาเรองไฟไหมอาคาร อาจ

แนะนาชอตาแหนงแลวสอบถามใน

ประเดนทนท แตในกรณทไมเปนการ

เรงดวน หรอเปนเรองเชงบวก อาจทก

ดวยการสวสดได เชน สมภาษณผวา

ราชการจงหวด ในรายละเอยดการจด

งานแสดงแสง ส เสยง เปนตน

จบดวยการ “ขอบคณ”

การ “สวสด”

ผประกาศหลกเปนตวแทน “สวสด” ผชมตอนเขาและออกรายการ

ผประกาศทอยในชวงขาวเดยวกนไมตองสวสดกนเอง และไมตอง

สวสดผชมอก เชน ผประกาศหลกสงใหผประกาศขาวบนเทง สามารถ

รบ-สงประเดนกนไดทนท โดยผประกาศขาวบนเทงไมตอง “สวสด”

131

ผชม ยกเวน เปนคอลมนแยกตางหาก ไมไดอยในฉากขาวเดยวกน เชน

ขาวพยากรณอากาศ ผประกาศ “สวสด” ผชมทงเขาและออกได

กรณทมความผดพลาดหนาจอเกดขน ผประกาศตองทาหนาทขออภยตอผชม

โดยการกลาววา “ขออภยในความผดพลาดทเกดขน”

การแตงกายของผประกาศ/ผสอขาวภาคสนาม

ผประกาศหลก

สภาพ ทนสมย นาเชอถอ เหมาะสมกบภาพลกษณ ของความเปน

สอมวลชน ฉากขาว หรอบรบทของสถานการณทไปทาขาว

ชวงเทศกาลสาคญ เชน ปใหม สงกรานต ลดความเปนทางการลงไดบาง

ชวงขาวในพระราชสานก เนนใชผาไทยทมสไตลการออกแบบตดเยบ

ทนสมย

หลกเลยงการสวมเสอยดไมมปก หากจาเปนตองสวมเสอแจคเกตส/

ลวดลายสภาพทบ

แนวปฏบตสาหรบ ผประกาศขาวไทยพบเอส

(1) สาหรบรบขาวภาค เชา เทยง คา และดก

ขอใหผประกาศ ไหวและกลาวคา “สวสด” เขาสรายการ กอนจบ

รายการโปรยไฮไลทใหกบรายการถดๆ ไปแลว “สวสด” หรอ “ราตรสวสด”

ไหวลา

(2) สาหรบขาวเบรก ทกเบรก ขอใหผประกาศ ไหวและกลาวคา “สวสด” เขาสรายการ (ทกเบรก

ขาว) กอนจบรายการใหโปรยไฮไลทใหกบรายการถดๆ ไป ไมตอง

ไหวลา อาจจะโปรยวา “พบกบทนขาวชวงตอไปเวลา.........หรอทน

ขาวชวงถดไปเราจะรายงานความคบหนาเกยวกบ .....”

132

เมอจบขาวเบรกสดทาย (ของผประกาศทรบหนาทอานมาหลายเบรก

ตอเนอง) ...ใหโปรยรายถดไป และบอกดวยวาจะพบกบขาวอกครง

ในชวงไหน เชน “ตดตามขาวชวงตอไปในขาวคา 19 นาฬกา แลวตอ

ดวยวา...สาหรบวนน (ผม...), (ดฉน...) สวสด...”

........................ แกไข และปรบปรง โดย...........

อาไพ โพธชยรตน

บรรณาธการกลมบรหารรายการขาว

มนาคม 2556