april 2010 kristian tlangau 1 · pdf filekum khat lak man : rs. 50.00 ... presbyterian kohhran...

36
1 April 2010 Kristian Tlangau Ka pa, anni hi ngaidam rawh ........................... 19 Israel ram, ram lung tileng ............................... 25 (Independent Monthly) Chhuah \an kum - Oct. 1911 April 2010

Upload: vuonghuong

Post on 06-Feb-2018

275 views

Category:

Documents


9 download

TRANSCRIPT

Page 1: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

1April 2010 Kristian Tlangau

Ka pa, anni hi ngaidam rawh ........................... 19

Israel ram, ram lung tileng ............................... 25

(Independent Monthly)

Chhuah \an kum - Oct. 1911

April 2010

Page 2: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

April 2010Kristian Tlangau2

Synod PuipateModera tor : Rev. C. ChawnglianaSecretaries : Upa Vanlalhuma (Sr.)

Rev. P.C. Pachhunga (Jr.)Finance Officers : Rev. Zosangliana Colney

Rev. Dr. LalhmangaihaStatistician : Upa J.H. Ramnghinglova

Kum 99 April 2010 Bu 1171-naEditor : Rev. Thangzauva Ph. :2316411 (R)Joint Editors : Rev. Lalzuithanga

Rev. Dr. VanlalchhuanawmaUpa H. Ronghaka

Business Manager : Upa C. LalbiaktluangaSynod Press Building chungSynod Compound, Mission VengAizawl – 796 001

Office Phone : 2324590e-mail : [email protected] Fax : 2324590

A CHHUNGA THU AWMTE

ph>k

1. Editorial 12. Mizoram Synod 23. Lawrkhawm 74. Zawhna leh Chhânna 105. Sermon: 1) Ka pa, anni hi ngaidam rawh 17

2) Isua a thi, mahse a tholeh 206. Israel ram, ram lung tileng 237. Kraws thisen leh Ganges lui 267. S<nna 29

Kum khat lak man : Rs. 50.00A man pe leh a bu la duh chuan Business Manager, Synod

Press Building, Aizawl hriattir tur.Kristian Tlangaua thu chhuahte hi Editor ngaihdan a ni vek

kher lo.

Page 3: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

3April 2010 Kristian Tlangau

HMANGAIH VANGA TUAR

Hmangaihna dik tak lan chhuahna chiang ber chutuarsaknaah a ni. Hmangaih beisei chuan mi dang hmangaiha bâ a, hmangaihna chuan hmangaihna v>k a beiseiin a ph<tl>t \hin - a aia n>p a beisei ngai lo. Hmangaihna hi râlthuam\ha ber a ni a, a chakin hneh loh ahleih a nei lo. Hmangaihnachu huatna leh hremhmun pawhin an ngam lo.

Kalvari tlanga mi sual ber thiha thi, Lal Isua tuarna chuana Pa Pathian thu a awihzia leh, mihringte min hmangaihnath<kzia a lantîr a. Chu kraws-a Lal Isua tuarna chu a thlirinhla siamtu chuan, ‘Chuti takin min hmangaih a,’ a ti thlâwt.Kraws-a Pathian fapa tuarnaah hian mihringte sualna a langsara, Pathian hmangaihna th<kzia lantirna chiang ber a ni thung.

Keini sual fate tana Pathian fapa kraws-a a tuarna hun‘Good Friday’ kan lo thleng leh dawn ta. Hmangaih Pathianthinlung chu na hle mah se, keini mihringte tan thiam kanchanna hun a ni lawi si. He hunah hian hmangaih vanga mintuarsaktu lam rilruin thlir ila - ‘Ka pa, anni hi ngaidam rawh,an thiltih hi an hre lo a nih hi,’ titu lam en ila, i inbih l>t lehang u.

Kan tâna min tuarsaktu hi a tâna tuar ve turin, krawshmangaihna chhâng l>t ve turin i inhlan thar teh ang.Hmangaihna th<k ber chu tuarsaknaah a lang \hin a. Kanmihringpuite tâna kan inp>kna te, Krista duhzâwng kan tihavanga kan nawmna tur leh kan hlâwkna tur chân hi kanhmangaihzia kan lantîrna a ni. Krista leh a kohhran tana kaninp>kna te, mi harsa leh \anpui ngaite tana kan insensona tehian Krista kan hmangaihna a tilang bawk. Hmangaihnaavanga kan tana tuartu tan i inhlan thar ve ang u.

Page 4: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

April 2010Kristian Tlangau4

– Executive Secretaryi/c Publicity, etc.

1. Interserve India hotu lo zin

Interserve India ExecutiveDirector John Amalraj lehAssociate Director of ChurchRelations Rev. DavidLalramliana te chu MizoramSynod tlawhin an lo zin a, Feb.22 khan Synod hotute nenrawngbawlna chungchang ansawi ho. Interserve hotute hiAizawla lo awmsa InterserveMinister-at-large Upa Dr. L.N.Tluangan a \awiawm a.Mizoram Synod aiawhin Exe.Secretary, Ramthar lam changtuRev. Lalzuithanga, SMBSecretary Rev. Lalchhuanmawialeh SMB Coordinator Upa R.Lalmalsawma-ten an lodawngsawng. Tuna Interserveleh Synod Mission Board-tenthawh ho mekna an neihte thlirinhma lak ho zel dan turte leh,India ram pawn thlenga thawhho dan turte an sawi ho a ni.

Interserve-ah hian SynodMission Board chuan thawktuturte a pek \hin bâkah kum tinRs. 1,00,000 (nuai khat) a thawhve \hin bawk. Tunah hian SMBa\anga Interserve-a thawktuawm mekte chu Dr. Laldinenileh Rev. David Lalramliana Ralte(Associate Director of ChurchRelations)-te an ni.

2. Light Educational Ministry(LEM) Phonic training

Mizoram Synod hnuaia SapSchool – Presbyterian EnglishMedium School zirtirtute chuanFeb. 23 – 26 chhung khan LightEducational Ministry (LEM)Phonic training an nei. LEMPhonic training hi mawl tak lehhriat awlsam taka naupang zirtirdan a ni ber a, training neihpuitur hian Australia a\angin Rev.Richard Wilson leh Mrs. EvelynLorraine an lo kal a ni. Training-ah hian Presbyterian EnglishMedium School 76-a zirtirtupakhat zel tel tura koh an ni a,mi 58 an tel thei a ni.

3. Synod Executive Committeevawi 228-na

Feb. 23–25 chhung khanSynod Executive Committeevawi 228-na, Synod ConferenceCentre-ah an \hu khawm a, kumthar (2010)-a SEC \hut khawmhmasa ber a ni.

Page 5: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

5April 2010 Kristian Tlangau

SEC-ah hian Synod SecretaryUpa Vanlalhuma’n report a pea, Jan. 30-a Chhim BialLunghauka-a kangmei chhuakaBiak In leh mi mal chenna in 32kang tuarte \anpui nan Rs.88,000 pek a nih thu te,Mizoram People Forum (MPF)budget (2010–2011) atan Rs.6,00,000 pek a nih thute leh SEC224 leh 228 inkâr chhungin nupain\hen 47 hnenah inneih s<tna(Revocation Certificate) 47 lehnupui/pasal neih leh phalna (Re-marriage Licence) 56 pekchhuah a nih thu a sawi. Rev.Zosangliana Colney, FinanceOfficer chuan Finance reportpein April 2009 a\anga January2010 chhűnga Synod sumdinhmun thlîr ho a ni –

Pastoral - Rs. 24,12,35,044Mission - Rs. 19,72,56,412A vaiin - Rs. 43,84,91,456hmuh a ni.

Tun \um SEC rorelnaah hianmember 135 zînga 117 an tel theia, Agenda 50 chuang leh SynodInkhawmpui 2009 thurelbawhzuina leh Board &Committee hrang hrang a\angathu l<tte an ngaihtuah a ni.

4. MSSUw Puitling Zirlai Puitu Map,Zawlneite Tuallenna leh Bible

Ram Map an buatsaih chu leitheih a ni ta a, pakhat Rs. 200/-man a ni a, MSSU Office-ahngaihven theih a ni.

5. Zinw Rev. Zosangliana Colney,Executive Secretary chu IndiaMissions Association (IMA)Executive Commt., Hyderabadleh Council for World Mission(CWM) Meeting, Jamaica-aneihah February 25 – March 4chhung khan a tel.w Rev. Lalzuithanga, Exe.Secretary chuan March 4–17chhung khan DamparengpuiMission School a tlawh a, K|PGeneral Conference, Mamitaha telpui a, Nepal, Siliguri &Kolkata Mission Field Commt.-ah te a tel bawk.w March 11–14 chhung khan KJPSynod Sepngi Inkhawmpui,Umshaw-a neihah MizoramSynod aiawhin Rev. H. Remthangaleh Upa Dr. Vanlalhluna(Dinthar)-te an palai.w March 11–14 chhung khanBiateram Synod Inkhawmpui,Saipuma neihah MizoramSynod aiawhin Rev. ZosanglianaColney, Executive Secretary lehUpa Vanlalsawma Siakeng,Synod Office-te an palai.w March 11–14 chhung khanCachar Hil l Tribes Synod

Page 6: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

April 2010Kristian Tlangau6

Inkhawmpui, Haflong-a neihahMizoram Synod aiawhin Rev.P.C. Pachhunga, Synod Secy.(Jr.); Upa Lalbiakliana(Kawnpui)-te an palai.w March 18–21 chhung KJPSynod Mihngi Inkhawmpui,Demthring-a neihah MizoramSynod aiawhin Rev. Vanlalzuata,Senior Exe. Secy. leh Upa Dr. C.Nunthara (Shillong)-te an palai.w March 18–21 chhung khanRibhoi Synod Inkhawmpui,Kyrdem-a neihah MizoramSynod aiawhin Rev.Lalzuithanga, Exe. Secretary lehUpa Lalrintluanga te an palai.

6. Social Frontw March 10 khan North EastIndia Committee on Relief &Development (NEICORD)Board Meeting, Guwahati-aneihah Dr. Robert S. Halliday,Coordinator a tel.

7. Synod Revival Speakers’Meet

March 2 khan MizoramSynod hnuaia Revival Speaker-te chu Synod ConferenceCentre-ah an inhmu khawm.

Kum 2010 – 2011 chhung atanaSynod Revival Speaker tura thlanthuhriltu 70-te nilengin SynodConference Centre-ah aninhmukhawm a, Revival

Speakers’ Meet hi kalphunginhrilhfiah nan leh zawhna lehchhanna atan hun hman a ni.Kum 2009 chhung khan RevivalSpeaker-te hian hmun hranghrangah Camping 258 an nei a,Crusade 205 an nei bawk a ni.

8. Synod Mission Board(SMB) leh Church MissionarySociety (CMS)

March 2 khan Kolkata-ahSynod Mission Board (SMB)aiawh leh Church MissionarySociety (CMS) lam aiawhtenChina rama rawngbawl dan turan sawi ho. Church MissionarySociety hi Oxford (UK)-ahmunpui nei, ramtharrawngbawlna lama thawk hlawktak leh hlun tak an ni a. Anmahnikal theih lohna hmunah pawh akal thei an rintlakte kal dan kawngzawng \hin pawl an ni. CMS hiSMB te nena thawk hovin Indiaram leh Nepal ramah rawng anbawl ho mek a. Hengah hianMizo \halai tirh chhuah an ni a,a enkawlna chu CMS hian antumsak \hin a ni.

9. Kristian |halai PawlMizorama |halai Inkhawmpui

lian ber Kristian |halai Pawl(K|P) General Conferencevawi 53-na, March 4-7, 2010chhunga Mamit-a nghah chutluang taka zawh a ni a, palai15,000 chuang an tel thei a ni.

Page 7: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

7April 2010 Kristian Tlangau

Kum 2010–2012 chhhungaCentral K|P hruaitu thar turthlan an ni a, hetiang hianchanvo siamrem a ni:-

Office Bearers tharteLeader

Rev. K. Lalpiangthara(Synod ruat)

Assistant LeaderPu Zohmingliana(Dawrpui Vengthar Bial)

General SecretaryUpa Lalrinmuana(Synod ruat)

Assistant SecretaryT. Upa Dr. Zarzoliana(Ramhlun South Bial)

TreasurerPu Lalmuanawma(Kulikawn Bial)

Finance SecretaryPu Vanlalfinga(Bungkawn Bial)

10.Edinburgh 1910 kum 100tlin lawmna Seminar

March 10 & 11 khan NationalCouncil of Churches in India(NCCI), Christian MedicalAssociation of India (CMAI) lehMizoram Synod te huaihawtinTuikhuahtlang Kohhran Biak InahIndia Hmarchhaka Hriselna lehChanchin |ha Hril kawngaKohhrante tih ve tur chungchangsawihona -Seminar on Churches

Involvement in Health & Missionin North East India neih a ni.

Kum 1910-a Edinburghkhawpuia Protestant KohhranMissionary-te leh MissionarySocieties hrang hrangteInkhawmpui kum 100 tlin lawmnaprogramme chi khat a ni.Edinburgh 1910 Inkhawmpuiinkum 100 a lo tlin hian khawvelhmun hrang hrangah a lawmnakalpui mek a ni a, India ramahchuan National Churches in India(NCCI) zawmtu Kohhranten anremchan angin a lawmna hi anhuaihawt a ni. A lawmna pui berchu June 2 -6 chhung hianEdinburgh-ah neih a ni ang.

11.Kohhran Hmeichhia Rorel& Buhfaitham CentenaryHawnna

March 11 khan MizoramPresbyterian Kohhran HmeichheRorel Inkhawm vawi 5-na lehBuhfai\ham Centenary hawnnainkhawm chu Electric VengKohhran Biak In, Aizawlah neiha ni. Nilengin Rorel Inkhawmneih a ni a, zan lamahBuhfai\ham Centenary hawnnainkhawm neih a ni.

Rorel Inkhawm report a\angaa lan danin Mizoram pumahPresbyterian KohhranHmeichhe member 1,43,159 an

Page 8: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

April 2010Kristian Tlangau8

awm a, buhfai \ham ziahchhungkua 87,615 awmin ni tinchhung inkhawm nei theichhungkua 42,621 an awm bawk.Kohhran Hmeichhe Inkhawmnei thei vek Bial 122 an awm a,Hmeichhe inkhawm neiremchang lo Kohhran/BranchChurch 53 an awm. April 2008– March 2009 chhungaBuhfai\ham a\anga Synod sumhmuh chu Rs. 608,84,586 a nia, budget khumna zat chu Rs.88,84,586 niin kum hmasa (2007-2008)-a buhfai\ham a\anga sumhmuh khumna zat chu Rs.

57,72,315 a ni a. Kum 2009 -2010 Buhfai\ham budgetruahmanna hmuh inbeisei zatchu Rs. 560,00,000 a ni.

12. Literature SeminarPhunchawng Kohhran

sawmnain ni 20.3.2010 (Inrinni)khan ‘Kohhrana Mizo \awnghman dan’ tih leh ‘Bible chhiardan dik’ tih thupuia hmangin,Rev. Thangzauva, Editor,SL&PB leh Upa C.Lalbiaktluanga, BusinessManager-ten nilengin Seminaran neihpui.

KRISTIAN TLANGAU CENTENARY (2011)DENCHHENA ARTICLE INZIAKSIAK

Kum 2011 lo thleng tur hi Kristian Tlangau kum 100-na ‘Cente-nary’ a ni dawn a. Hemi denchhen hian Kristian Tlangau CentenarySub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a. Article ziahtumte chuan heng hi hriat tur a ni.

1. Thupui : ‘Zofate arsi eng - Kristian Tlangau’2. Words : 3,000 aia tam lo3. Lawmman

1st Prize Rs. 5,000; 2nd Prize Rs. 3,000; 3rd Prize Rs. 2,0004. Ziak hun chhung : Ni 20 December, 2010 thleng theh luh theih5. Khawl chhut ngeia theh luh tur a ni.6. Lawmman hi Centenary lawm hun (a ni la ruat (fix) lo)-ah sem tura ni ang. Article hi a hnuaia hming ziak hnenah hian theh luh tur a niang.

Upa H. RonghakaSecretary

Centenary Sub-Committee

Page 9: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

9April 2010 Kristian Tlangau

Nigeria-ah Kristian thahan la awm zel

Kumin kum bul lam a\angaKristianten nasa taka Muslim-ho kut an tuarna Nigeria ramahchuan March 17, 2010 pawhkhan Kristian 13 lai thah an nileh a, thah mai duh tawk lovin athattute hian an mi thahte lei antan a, an ruang hi an hal zuibawk!

He inthahna hi khaw pakhatByie an tiha thleng a ni a, zanthim, ruah sur hnuaiahtualthattute chu he khuaah hianlutin in an hal a, in a\anga tlanchhuakte chu an kâp zui nghala, silai bakah hreite pawh anhmang. Mi 13 thi bakah hianhliam na tak tuar paruk an awmniin Information Commissionerchuan a puang.

Africa khawmualpuiamihring tamna ber Nigeria-ahhian a micheng maktaduai 149hi Kristian leh Muslim sakhaw

vuantu zat leh zat deuhthawin anin\hen phawk a, sawrkar siamnaleh thuneihna lamah chak zawknih tumin an bei fo \hin a;inthahna leh tharum thawhnapawh a thleng nasa tawh hle.

Libya President MuammarGaddafi-a chuan inthahna nasazawk a thlen zel loh nan Indialeh Pakistan \hen ang deuhvinKristian leh Muslim ram siaminNigeria chu \hen \haa a rin thu asawi a. Nigeria rama sakhawhruaitute leh political partyhruaitute chuan Gaddafi-a thusawi hi an sawisel nasa hlethung. Nigeria sawrkar pawhinLibya rama an ram palai an kohaw hial a ni.

- ENI

American \halai zingahnau tihtlak duh lo an pung

Mipui ngaihdan lakhawmtu rin tlak tak Gallup-inan chhui dan chuan tun hnai kum20 chhung hian American \halairual zingah nau tihtlak phalnadan siam \ha ti an tlem tial tial.Kum 1990-ah khan za zela 36-in a chhan leh vang lam sawi lovanau tihtlak phalna dan siam hrimhrim \ha an ti a, 2000-ah za zela28-in hetiang dan siam hi an laduh a, 2009-ah chuan za zela 24

Page 10: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

April 2010Kristian Tlangau10

chauhvin an duh tawh. Zawhnachhangtu hi \halai kum 18 a\anga29 inkar an ni.

Nunna lak hrim hrim duhlova nunna \antu (pro life) an tihmai pun chhoh dan chhuitu pawlhi eng emaw zat an awm a.Population Research Institute-ina chhui dan chuan kum tinaWashington D.C-a ‘Nunna atanakawng zawh’ (March for Life)hman \hina tel hi an naupang tialtial, tih a ni a; pawl dang nu lehpa ni tura inruahmanna(Planned Parenthood)-inAmerica \halai tam zawk chunau tihtlak chungchangah a paituduhthlanna anga thutlukna siamduh (pro choice) vek anga a ngai\hin chu a dik lohzia a lang chianghleah PRI chuan a ngai.

Hemi chungchang hiAmerica politics-ah pawh thupawimawh tak a ni \hin a,Republican lam hi pro life tiin aninchhal tlangpui a, Democratslam hi pro choice nia sawi an ni\hin.

- CHRISTIAN POST

Nepalah Hindu ram nihleh duhho an \ang nasa

Khawvela Hindu lal ram ni\hin, kum 2006-a sakhaw \an biknei lo ram ni tura an ram rorel

khawlin a siam Nepal ramahHindu state-a awm leh duhtenkawng hrang hrangin hma an lathar a. Hindu puithiam pakhatKalidas Dahal-a, thiltihtheihnachungchuang tak neia inchhalchuan March 1,2010 khan mipuihui khawmin ni kaw chhung\awng\aina a hmang a, mi tamtakin an pan \hin a ni.

Kristiante \an rualna lamahmalatu, Christian SolidarityWorldwide (CSW) chuan kuminMay thla hian Nepal Parliament-ah dan thar - sakhaw danga inlehkhapna dan siam tura rawtna aawm niin an hria a, hemi atanhian Dahal-a pawh hian awmzenei turah ngaiin mipui punkhawmna hi a buatsaih a ni.

Nepal rama political partyzingah Rastriya PrajatantraParty - Nepal chu Hindu state-akir leha lal neih leh duhtu a ni a,he party hian Dahal-a thiltih anthlawp thu an puang. RPP -Nepal hotupa Kamal Thapachuan hemi chungchangah hianmipui ngaihdan tak \ha an tih thua au chhuahpui a; “Mipui zazela 75 zet Hindu sakhaw vuantuan nihna Nepal ramah hianNepal hnam zia leh nunphunghumhalh a nih theih nan Hindustate kan nih leh a \ul a ni,” a ti.

Page 11: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

11April 2010 Kristian Tlangau

Krist ianten hetianghmalakna chungchangah hianthlir dan inang lo tak an nei a,\henkhatin thil hlauhawm lehpawi thlen tura an rin laiin\henkhat chuan an ramkalhmang chu sakhaw tin tanazalenna lam hawi zawk zelasawrkarin a kaihhruai an ringnghet hle. Hindu state-a kir lehchu mipuiin an duh tak tak anring lo thung a ni.

- ENI

Morocco ramin Kristianmissionary-te a hnawt chhuak

North Africaa awmMorocco ram, Muslim bitnaramah chuan tun hnaiah khanKristian missionary panga hnawhchhuah an ni a, Interior Ministry-in an sawi dan chuan hengmissionary-te hian danbawhchhiain Muslim-te Kristianainlehtir an tum an ti a ni. An hnawhchhuah zinga pali hi Spain ram mian ni a, pakhat erawh chu Germanmi a ni thung a, an vai hianhmeichhia vek an ni.

Missionary-te hnen a\anghian thu ziak te, video cassette-te chhuhsak an ni a, hengah hianMuslim a\anga Kristiana inlettura fuihna thu a chuang a, anram danah Muslim a\angasakhaw danga inleh khap a ni tlat

si a, sawrkarin a man ta a ni.

Muslim rau rauvah pawhShiite Muslim eng emaw zat chuMorocco-ah hian lutin an lama\ang turin he rama Muslim-te hian bei a, Morocco ramaMuslim-te hi Sunni Muslimdeuh vek an ni.

Morocco ram mi chengtehi sakhaw mi tak mai an ni a,German rama mipui ngaihdan lakhawmtuin kum 2007-a anchhuinaah chuan he rama chengza zela 96 chuan sakhaw larunthlak takah an inchhal.

- CHRISTIAN POST

Washington Biak In PuiahKristian leh Muslim intawh

khawmna huaihawt a ni

Kumin March thla tir khanWashington National Cathedralchuan inhriatthiam tawnna lehinremna a awm theihna tur a nihbeiseiin Kristian leh Muslimintawh khawmna a buatsaih. Hehunah hian Shi’a leh SunniMuslim te, Roman Catholic leh(Anglican) Episcopal Kohhrantean tel a, March ni 3-ah khan mipuilamah thupui neia inkawmhona(public dialogue) buatsaih a ni a,a huaihawttute hian zawngchhangtlak hlein an hria.

- ENI

Page 12: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

April 2010Kristian Tlangau12

leh

C. Vanlalduha, RamhlunVengthar zawhnate

Z 1. Joba 7:21. Engah nge kabawhchhiat i ngaihdam loh va,ka khawlohna i lak bo loh le.Joba bawhchhiatna hi eng ngeni? A khawlohna hi eng nge ni?Min hrilh thei em.

Ch. Joba lehkhabuin mi felpawhin an tuar tho a ni tihlan tummah se, Thuthlung Hluiin ‘miina tuar chuan a sual vang a ni’ tihrilru an pu tlat. Joba pawh hianchu an ri lru a\anga sawichhuakin, a sual vanga Pathianhremna tuar niah inngaiin,Pathian hn>nah a bawhchhiatnaleh khawlohna lâk bosak turin athlen tawp mai a ni. Eng tak nge,eng thi l nge Joba hian abawhchhiat? A khawlohna hi engnge ni tih amah Joba pawhin ahre lo. Pathian talin a hriat ringina zawt a. A hriat theihah suallakah pawh fihlim a duh a, abawhchhiatna leh khawlohnaerawh chu hriat a ni lo.

Z 2. Joba 19:5-6, ‘Kachungah intilian in nih a, ka

chhiatna hi mi hnial funga hmangin nih chuan hre ta che u,Pathianin mi paihthla a. A leninmi tuam a nih hi. Pathianin Jobaa paihthlak chhan hi eng nge ni?

Ch. Thuthlung Hlui ngaihdanin‘Tuarna hi sual vang a ni’ tih hiJoba \hianten Joba chunga an beldan pawh a ni a. Mahse Jobahian hetiang taka Pathianin atuartîr chhan hi a hre phâk lo.Pathian chauhvin a hria.Pathianin Joba a paihthlâknachhan ber hi - fel leh \ha, simtur nei lova a inngaih \hinna takkha a ni thei e (c.f. Job. 42:6).

Z 3. Rom 10:20-ah mi zawnglote hmuhin ka awm a. Thufing8:18 mi hmangaihtu chu kahmangaih a, \hahnem ngai takami zawngte chuan mi hmu ang,tih hi han sawi rem teh.

Ch. Rom 10:20-a ‘Mi zawnglote hmuhin ka awm’ tih hi Isa.65:1-na thua mi lak chhuah a nia. Paula hian ‘Pathian zawnnachang hre lo hnam (achipuite) hn>nah Pathian a lainhriattîr tur thu Isaia pawhin alo sawi daih tawh alawm’ tiinIsrael-te an lo la harh chhuah turthu beiseina sang tak neiin asawi a. Chutih laiin Pathian zawnnachâng hriaa zawngtute chuan\hahnemngai taka an zawn chuan

Page 13: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

13April 2010 Kristian Tlangau

an hmuh tur thu Thufingte 8:18-ah hian sawi a ni thung a.Pathian la hmu tur rau rauzingah, la harh chhuak lote lehharh tawhte dinhmun danglamdan heng chang pahnih hian ansawi a ni mai âwm e.

Lalhriatkima, Speaker PrayerTeam, Electric Veng zawhna

Z. Kan chhungte thi tawhhriatreng nan an thih champhaahBiak Inah pangpar an rawnkhawi \hin a, kohhranah pawhpuan a ni \hin hi, kan kohhranleh ringtu tan tih âwm a ni em?

Ch. Chh<ngte thi tawh hriatreng nan, an thih champhaaBiak Ina pangpar khawi \hin anawm tih zawhna i siam a\anginchutiang chu an awm tih kan lohre ve a, fimkhur ngai tak a nihhmel hle. Chutiang chu an loawm palh a nih pawhin, KohhranCommittee-in uluk lehzualinngaihtuah \ha leh thei se. Kumtawp (31, Dec.) zana, chumikum chh<nga thite s<nna kanneih bâk chu Kohhran hian ahranpain mitthite a buaipui ngailo hle. Thih champhaphâkahpawh chhungkaw bâk mi danghui khawm leh sum s>ng zawngahman hi Synod pawhin \ha a ti lova, kaihhruaina pawh a siamnghe nghe. Tin, thi ve tho -

pangpar dah tur nei lo te, a leinatur nei lo khawpa rethei te, dahchu zahthlâka ngaite pawhKohhranho zîngah a awm theihbawk avang te, mitthite hriatrengna tur thil tih hi Kohhrannihphung atan a \hat lem lohavangin chh<ngte thih chamaBiak Ina pangpar dah leh lo puante pawh chu tih loh theih ni se a\hat zawk a rinawm.

Lalduhawmi, Venghnuaizawhna

Z. Nau hualna certificate-ah“...kum 4 i lo tlin hunah...” tiha ni a. MSSU Training paperPsychology-ah “Beginner-a awmturte chu kum 4 leh kum 5...”tih a ni a. Kum 4 hrilhfiah danchi hnih a awm a. A \henin “Kum4 pumhlum tawh chin,” an ti a,\henkhatin, “Kum 3 pumhlumtawh chin, kum 3 pel tawh chin,”an ti. Beginner-a awm turte kumhi chiang deuhvin min hrilh theiem?

Ch. Beginner Department-aawm tura tih, Psychology-in kum4 leh kum 5 tihin a kawh tak chu- Naupang, kum 3 pumhlumtawh, Mizo kum chhiara piankum chhiar tela kum 4-na hmangm>kte an ni; chutiang bawkinkum 5 tih pawhin a kawh chu -kum 4 hmang pumhlum tawh,

Page 14: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

April 2010Kristian Tlangau14

Mizo kum chhiara kum 5-nahmang m>kte an ni. Hei hi MizoSunday School Union (MSSU)-in a kalpui m>k dan, BeginnerDepartment-a awm turte - kum4 leh kum 5 tih awmzia chu a nie.

H. Vanlal Nunzira, MarparaRamthar zawhnate

Z. 1. Synod hnuaia Commit-tee rorel puan chhuah rih loh turatih a leak-out fo mai hi tihreh dana awm lo’m ni? A zahthlakin amualphothlak hle mai a, Synodlevel meuh rorel put ru hi apuitlin loh thlak i ti ve em?

Ch. Synod Committee rorelpuan chhuah rih loh tura tih, ahun hmaa a lo p<t ru (leak-out)fo \hin hi a pawiin a fel lo hle a,Kohhran tan pawh amualphothlâkna chen a awm. Atihreh dan tur hriat thiam a harhle. Committee-in mi malchungchang a relsaka (con-cerned person) te, an chh<ngteleh an \hianten committee-a telte kha chanchin engmah zâwt lose la; tin, committee member-te pawhin puanzar loh tura tihchu a hun hmain engmah sawilo se a \hain a ziaawm ngei ang.Thur<k z>p theih hi kan puitlinnatur pawimawh tak a ni.

Z. 2. Kohhran malin

rawngbawltu a ruat dan hi kahriat danin - A tam zawk inangtlang a nih laiin Pathianni chhunleh zana Thuhriltu hi - a hrangaruat an awm a, ruat hrang lo anawm bawk a, engtia ruat nge \ha,Synod hian rawngbawltu ruatdan a nei em? Nei lo ta se,Rawngbawltu thlan leh ruat danhi inang tlang hman turin siamsela a \ha dawn lo’m ni?

Ch. I sawi ang hian Kohhranmalin rawngbawltu a ruat dan hia inang lo nual mai.Rawngbawltu ruat danah Synod-in inkaihhruaina dan a nei lo.Tualchhung Kohhranarawngbawltu ruat hi an Kohhrantâna \ha ber tur nia a hriat angaCommittee rel \hin a ni a; achhan pawh an Kohhran dinhmunleh an tâna \ha tur an hriat bervang a ni. Chuvangin, Synodpawhin Tualchhung Kohhranzal>nna chhuhsaka, dinhmuninang lo tak tak te tih danthuhmun hman tlan tur relsakchu \ha ber leh fing bera a ngaihloh avangin dan a siamsak lo ani ang.

Z. 3. Tunhma chuan Chair-man-in thuhriltu thusawi turasawmin hun pum a pe nghal \hina (Inkhawmpui, etc. tel lovin).Tun hnaiah mai hian Thuhriltu hiChairman-in hun pum a pe ta lo

Page 15: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

15April 2010 Kristian Tlangau

deuh ziah a. Kohhran Commit-tee-te an ni hlawm bawk a,Chairman-in Thuhriltu hi hunpum pe \hin ta sela a \ha zawkdawn lo’m ni?

Ch. Pathian biak inkhawmaChairman-in Thuhriltu hun tawpthleng p>k thu-ah hian ngaihdana thuhmun vek lo va; chuvangin,tih dan pawh a inang vek lo a ni.

Chairman hna chu Pathianbiak inkhawm hruai a ni a;Thuhriltu mawhphurhna chuPathian thu hril a ni. Chairman-in hun tawp thlenga Thuhriltuhun p>k hi remchan lohna a awmthei. Pakhatah chuan Thuhriltuthusawi tlip ngai a awm thei a;tin, thupuan tur tlachawp pawha awm thei bawk. Thuhriltu huntawp thlenga petu Chairmanchuan a hna a hlen chhuak lotihna a ni a, Kohhran kalphungpawh a ni hran lo va; chuvanginhun tawp thleng pek hihawihhawmna \ul lem lo a ni.Tin, Thuhriltu pawhin hun tawpthlenga Chairman-in hun pe turainngaih hi thuhril tura ruat anihna piah lam a ni a, beisei khertur pawh a ni lo. Chuvangin,Chairman-in Thuhriltu hun tawpthlenga pek hi a \hatna aiin a \hatlohna a b<k a rit zawk avanginpek loh mai a sual lo vang.

Lalmuana, W. Phailengzawhnate

Z. 1. Puitling S.S. ZirlaibuinJona thuhril ‘Tuna chin ni 40-ahNinevi tihboral a ni dawn,’ tihkha ‘tun achin ni 3-ah’ tih hi aawihawm/pawmawm zawk maha rawn ti a, a khawi zawk ngepawm tur? Septuagint hi chhiarve tur in kawl em?

Ch. Thuthlung Hlui hi Hebrai\awnga ziak a ni a. Mizo Bible -Thuthlung Hlui hi Hebrai \awnga\ang leh Revise Version a\angalehlin a ni ber a. Thuthlung HluiaJona Bu pawh hi Thuthlung Hluian ziakna \awng bul Hebraia\anga lehlin tho chu a nihavangin, kan Bible-a lang ang hikan pawm zawk a, pawm z>l turpawh a ni ang. Grik BibleSeptuagint (LXX) chhiar tur chukan kawl ve ran a, zirlaibusiamtuin a sawi ang hianSeptuagint chuan ‘tun achin nithumah’ a lo ti reng e, (Gk. etitreîs h>merai; Eng. : yet threedays) (Jon. 3:4).

Z. 2. Jona thuhril avanga simaPathian lo ring ta Ninevi mipuitekha an thlarau chhandam a ni telang em. Serh tan loh hnam dangmi an ni si a?

Ch. Jona thuhril avanga lo simta Ninevi khaw mipuite kha an

Page 16: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

April 2010Kristian Tlangau16

thlarau chhandam a nih tur lehnih loh tur chu kan sawi thei hauhlo mai - an Thlarau chhandamnachu Pathian kut liau liau a ni.Serh tan loh, hnam dang mi annih kan hriat tlan a ni a. Chutihlaia kan hriat tel tur chu - pawnlama serh tan, thinlung lama simduh lote ai chuan, pawn lama serhtan loh (Ninevi mite) ni mah se,Jona thuhril awiha, sima Lalpalam hawite chu Pathian chuan alawm zawkin a rinawm.Thuthlung Hlui huna rinnaa fakhlawh Abela te, Enoka leh Nova(Heb. 11:1-7) te pawh kha serhtan Thuthlung la awm hmaa mitean ni nghe nghe a, rinna kawngaentawn tlâkah kan ngai.

Z. 3. Paulan Dan zawmavangin thiam a chan theih loh ati si a, Isua Krista ring ve hmanlo, Thuthlung Hluia mi zawngzawngte kha, serh tan danzawm, inthawina hlan \hin, danhmanga nung an ni vek si a, anthlarau chhandam an ni ve thoang em?

Ch. A chunga kan sawi angkhian Thuthlung Hluia mi an niemaw, Thuthlung Thara mi anni emaw, an thlarau chhandama nih tur leh tur loh chu tumahkan insawisak thei lo - Kanmawhphurhna leh kan hna (duty)

pawh a ni chiah lo. TirhkohPaulan, “Ani chu mi zawngzawng chhandamtu a ni, aringtute chhandamtu a ni deuhber mai,” (I Tim. 4:11) a tih hiani zawhna hi a chhângin akhaikhawm \ha ber mai awm e.

Upa R. Sangchhunga,Bilkhawthlir zawhnate

Z. 1. Luka 5:36-na thu ‘Tumanpuan thar pawt thlain puan hluian bel ngai lo, bel ang sela a tharan ti\et ang a,’ tih a lo ni ta maihi a va mak em. Bible chhut hluikan lo chhiar tawh \hin nen chuana inletl ing \hak ta mai hihriatthiam a va har ve.Khawngaihin min hrilhfiah kabeisei.

Ch. Bible chhut hlui kan lohman tawh \hin i tih tak hi kanhre lo na a, kan hman tlanglawnber hi ni turah kan han ngai maia. Bible lehlin thar nen adanglam dan leh inanna laihetiangin lo en ila. Chhut hlui :Tuman puan thar pawt thlainpuan hluiin an bel ngai lo; Chhutthar : Tuman puan thar pawhthlain puan hluiah an bel ngai lo;Chhut hlui : bel ang sela;Chhut thar : bel tehreng pawhni se; Chhut hlui : a thar chuan ti\et ang a; Chhut thar : athar chu an tithler chhe mai mai

Page 17: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

17April 2010 Kristian Tlangau

a; Chhut hlui : A thar them leha hlui chu a inpâwl bawk hek lovang; Chhut thar : a thar themlahin a hlui chu a rem bawk heklo vang (Lk. 5:36). Han khaikhinhian a lo danglam meuh lo ve; aawmzia phei chu a danglam lova, a thu pawh a letling \hak emni? Ngun takin han chhiarin akhaikhinna hi bih chiang ve lehphawt mai teh.

Z. 2. Kristian Hla Bu No. 203na ‘A saw raltiang tlangah’ tihhla thunawn tlar tawpnaa‘Lallukhum hluah ka la chanang,’ tia tihdanglam lo ni ta hi ava han nep ta mai mai ve le,

‘Chu kraws chu pawmin ka vuanzel ang,

Thlafam dairial ka chan hma lohchuan;

Thlah lovin ka vuan tlat zel ang a,

Lallukhum hlu chu ka la changang.

tih hi thlah lova vuan tlat zeltuchu lallukhum hlu chu chang tlaka ni reng lo’m ni? Thil ni chiahlo, ni tura inchan lungawi ngawichawp mai mai a va ang lek tave?

Ch. Kristian Hla Bu No. 203-na ‘Lallukhum hlu chu ka lachang ang,’ tia kan sak \hin,

‘Lallukhum hlu-ah ka la chanang,’ kan tih tâk daih mai hihriatthiam a har viau r>ng mai.He hla phuahtu hi Rev. GeorgeBennard (1873–1958) a ni a,Mizo \awnga lettu chu PuLalmâma (1901–1959) a ni a.He hla phuahtu hian kraws vawntlat avanga Lallukhum hlu lachang tur ni lovin, kha krawshmuhsitawm (rugged cross)ngeia kha nakinah chuanLallukhum hlua a la chan tur, ala hman zâwk hlauh tur (I willexchange some day at Cross) anih thu he hla phuahtu hian sawia tum zawk tak chu a ni a,khawvela a lallukhuma a longaih \hin kha nakinah chuankraws hmuhsitawm khân a lathlâk dawn a t ihna a ni.Chuvangin hetiang hian dah a nita zawk a ni.

Upa Raltawna, Mimbungzawhnate

Z. 1. Bible Thuthlung Hlui lehThuthlung Tharah hian ‘Thil nungpalite’ tih hi a lang ve ve a, engnge ni?

Ch. Bible-a thil nung palite hieng nge an nih ngaih dan leh rindan hrang hrang a awm a,chungte chu :

1) Pathian nihna - thiltihtheihnate, a chakna te, a finna te, a tum

Page 18: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

April 2010Kristian Tlangau18

a hlen thuai theihna te - entîrnaa ni ang.

2) Thil siam nunna nei zawngzawng chunga Pathian thuneihna(lalna) entîrna a ni ang.

3) Chanchin |ha bu lite sawinaa ni ang.

4) Van kohhran entîrna a ni ang.

5) An number hi lei lam entirnaa nih avangin lei entirna a ni ang.

6) Cherub entîrna a ni ang(Ezek. 1:5ff; 10:20; cf. Isa.6:2ff). Thil nung palite hiPathian lal\hutphah laiah leh av>lah te an awm a, a ângchh<ngaawm an nihna hian Pathianrawngbawltu an nihna a lantirâwm e (Thup. 4:6). He ngaihdan hi ring an tam ber âwm e.

Z. 2. Chawlhkar ni hmingte :Ni 1 ni = Pathianni; ni 2 ni =Thawh\an; ni 3 ni = Thawhleh;ni 4 ni - Nilaini; ni 6 ni =Zirtawpni; Ni 7 ni = Inrinni. Ni5 ni = Ningani (a ngai bawk).Hei hian a dang paruk te anginhming a nei ve ta lo va. Mihring

chu ni se a tan a zahthlak duhâwm mang e. Ni hming an phuahlai khan a hming tur an lo hre zolo pawh ni se, 1940 hma lama‘Nilaithawh\an’ an lo tih hi a \hahle lo maw? Lehkha, tha leh hunte chu lo heh deuh pawh ni se,harsatna tham a ni lo. Kan Lit-erature a tiphuisui sawt a ni mailo maw?

Ch. Sap \awnga Thursday hiNilai thawh\an, Nilini lehNingani tia sawi a ni a. Kan pileh pute khan Nilaini hi awm niatan an hmang \hin a, hapta niani liniah an thawk \an leh \hin a.Chuvangin, ni l i ni chuNilaithawh\an, tiin an sawi tamai nia sawi a ni. Ningani lehNilaithawh\an tia hmang duh hian awm ve ve a. Hman zawk turtak hi rawt chhuah thiam a harang reng hle. Literature Semi-nar lian tham deuhva huaihawtni ta sela, chuta thutl<kna siamang chu pawm ila, Ningani a niemaw, Nilaithawh\an a ni emaw,hman zui pawh a nuam deuh sawtngei ang.

“Kraws chauh hi van kawngka luhna tura leihlawn awmchhun a ni.”

- George Dona Boardman

“Kraws nei lo chuan lallukhum a phu lo a ni.”

- Francis Quarles

Page 19: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

19April 2010 Kristian Tlangau

Sermon KA PA, ANNI HI NGAIDAM RAWHLuka 23:34

- Rev. ThangzauvaEditor, SL&PB

Pathian Fapa Isua Krista, khawvel sual tlan tura kraws-a atuarna hun hlu leh ropui tak Good Friday (2.4.2010) kan lo thlengleh ta a. Khawvel chhandamna tura Pathian thil tum hi a mak hle -Pathian famkim leh mihring famkim Isua thihna hi. Hla siamtupawhin, ‘A va mak em, thi thei lo thi, a tumzia mak tunge sawithei?’ tiin a zawt hial a ni. Vawiinah hian Lal Isuan kraws-a a thusawipasarih zinga a hmasa ber, “Ka Pa, anni hi ngaidam rawh” (Lk.23:34), tih thu kan sawi dawn a ni. Isua hian an thiltih pawizia hrelova tite tan a \awng\aisak a; Pa hnenah a dilsak a ni. Hetiangin losawi zui ila.

1. Kraws-a khenbehtedinhmun : Kraws-a khenbehtechu vantlang ngaih pawha nungtlâka ngaih loh, thiam loh chang,tu khawngaih thlâ mah la lote anni. Persia-ho chuan lei hi Pathiansiam a nih avangin a thianghlima, kraws-a khenbeh mi sualtephum nan an phal lo; van pawhPathian ch>nna a nih avangin ankalna turah an ngai lo.Chuvangin, lei si lo, van si lovakraws-a khenbeh hi tih dan turdik takah an ngai. Rom-ho chuankraws-a an khenbehte chu - ‘Salte, tualthat te, suamhmang te,phiarruk hmang te, khua leh tuinihna phatsantu leh helhote’ niinJohn L. McKenzie chuan asawi. Rom khua leh tui dik takchu kraws-a khenbeh leh vuak

pawh phal a ni lo. Thinga khaiakraws-a khenbehte chu MosiaDan pawhin thiam loh a chantir: ‘Thinga khai apiang chuPathian ânchhedawng a ni si a’(Deut. 21:23). Isua kiangakhenbehte pawh kha, mi sual anni tih an thusawi pawhin anemnghet : ‘Keini zawnghremzia r>ng kan ni, kan thiltihman chauh hmu kan nih hi (Lk.23:41). Kraws-a khenbehapiangte chuan, “Ka thihna hi kathil tihsual tlanna ni rawh se,”tia \awng\ai tura ngaih an ni.

Thil mak tak chu - Kraws-a khenbeh Isua erawh kha chuansual a nei ve lo. Ram awptuPilata ngei pawhin, “Engmah asualna ka hmu lo,” a ti. Sualna

Page 20: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

April 2010Kristian Tlangau20

nei lo ni mah se, zawlnei Isaiana sawi angin, kan zaa khawlohnachu a chungah nghahin a awma; mi suala chhiar telin a awmta a. Pathian fapa, sual reng rengnei ve lo a nih avangin mi sualtetan a dilsak a, amahkhengbettute tan a \awng\aisaka; chu chu Pa Pathian chhanduhzawng tak \awng\aina a ni.

2. Ka Pa, anni hi ngaidamrawh : ‘Ka Pa, anni hi ngaidamrawh’ tih hi Grik \awnga aawmzia dik taka lehlin chuan,“Ka Pa, anni hi ngaidam rawh,tiin a \awng\ai mawlh mawlh a,”tihna a ni an ti. Khawvela rawnga bawl lai pawh khan sual angaidam a, “Ka fa, i sualtengaihdam a ni tawh,” tiin. Mahnichunga thilsual tia khengbettutetana Pa ngaihdamna dilsak hi\awngkam hlu leh mawi, mihringrilru pangngai a\ang chuan tihtheih rual a ni lo. Vawi khat chu,Nigeria rama tualchhung Indolaiin mi pakhat hi a nung chungaphum an tum a, amah phumnatur thlân an laihtîr a; a phumtutechu ânchhia a lawh nasa hle a ni,an ti. Isua erawh chuan amahkhengbettute - vawiin thlengaamah khengbettute tan pawh Pangaihdamna a la dilsak reng.Keiniho ngei pawh hi min dilsakasin.

Thinlung taka Isua dilnachuan hna nasa takin a thawk a,a kianga khenbeh ve pakhatchuan Isua lam a hawi a, “Isu, iram i thlen hunah mi hre rengang che” (Lk. 23:42) tiin a dila; Isuan, “Tih tak meuhvin kahrilh a che, vawiinah hian kahnenah Paradis-ah i awm veang,” tiin chu dilna tlawm takchu a chhang a. Paradis-ah aawmtir nghal. Zawlnei Isaiachuan, “In sualte chu senlarangin awm tawh mah sela, vurangin a var ang; senduk anginawm tawh mah sela, beramhmul angin a awm ang,” (Isa.1:18) a ti a. Tirhkoh Paulachuan, “Kan bawhchhiatnatezawng zawng min ngaidam a,batna lehkha thupeka ziak, kanchunga awm, min dodal \hinachu a thai bo tawh si a (Kol.2:13,14) a ti. Bawhchhiatna enganga tam nei pawh min ngaidama, kan bat ziaka awm pawhblackboard-a chalk-a ziak,duster-a nawhreh angin, hmaihawm lovin, a vaiin nawh reh veka ni. A va lawmawm em!Ngaihdamna kan chang a,thiamchantira awmin, thiam lopawh tumah kan awm tawh lo.Pathian faah vuahin kan awm a,ro luahtu nihna ropui tak kanchang nghal. Pathianin a

Page 21: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

21April 2010 Kristian Tlangau

ngaihdam te chu an sual zawngzawng, a ser lamin a reh vek.Keinin kan ngaihdam kan hrereng ang hi a ni ve lo. A ngaidama, a theihnghilh fai vek a ni.

3. Isuan mi dangte ngaidamve turin min zirtir : Lalpa\awng\aina - ‘Kan chunga thiltisualtute kan ngaidam angin,nang pawhin kan thil tihsualngaidam ang che’ tih hian thudelhkilh a nei a. Lal Isua vekin,“Mi an bawhchhiatte inngaihdam loh chuan in Pa vanamiin in bawhchhiatte a ngaidambik lo vang,” a ti a. Vawi eng zatnge ngaihdam tur, vawi sarihthlengin em ni? tia an zawhnapawh - vawi sarih hmunsawmsarih (7x70=490) tiin achhang a. Tuman mi pakhatchungah vawi 490 thil an tisualngai lo. ‘Ngaihdam an dil zat zatngaidam rawh u,’ a tihna a niang. Biang lehlama bengtu pawha lehlam dawh turin a zirtir a,phuba lâk a lang lo hle. Nupakarah te, unau karah te, Political

Party inkarah te, etc. inngaidamtawn turin min zirtir. Ngaihdamaawmte chuan mi dang ngaihdamve hi kan bat a ni.

Mihring nunhona rengrengah hian inngaihdam tawnnaa awm loh chuan a nun ho theihloh. Mi dang thinlung hnehna lehtihdamna \ha ber chungaihdamna hi a ni. Paula chuan,“Pathianin Kristaah a ngaidamche u ang bawkin, nangni pawhinngaidam tawn \hin rawh u,” ati. Krista rilru chu ngaihdam ani a. ‘Ka nghawngkawl bat ula,ka hnenah zir rawh u’ Lal Isuana tih pawh ngaihdamna rilru/thinlung hi a ni tel ve ngei ang.

‘Ka Pa, anni hi ngaidamrawh, an thiltih hi an hre lo anih hi’ tia Lal Isuan ngaihdamnarilru pua a \awng\aina hi he GoodFriday-ah hian zirin hmang ila,Isua \awng\aina tihlawhtlingtukan lo ni ang.

Lalpan a thu malsawmrawh se. Amen.

Karl Menniger-a, Psychiatrist hmingthang chuan, “Ka damloenkawl 75% te hi chu ngaihdam an nih thuin hneh thei ilachuan an chhuak nghal ang,” a ti.

“Ngaihdamna hi mihring mamawh thuk ber leh hlawhtlinnasang ber a ni.”

- Horace Bushnell

Page 22: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

April 2010Kristian Tlangau22

ISUA A THI; MAHSE, A THOLEHUpa H. Lalchungnunga

Bawngkawn, Shalom Veng

Isua kha a thi ngei a ni tih hi khawvel hian a pawm mai a;mahse, a tholeh a ni tih erawh hi chu tam takin an awih thei lo va,chu chu amah ringtute thurin pawimawh ber a ni si.

A thih hun laia thil thleng leh a thawhleh thu kha ka sawi tur chua ni. Phlegon-a chuan, Olympic vawi 202-na thlen kum khan Europeram pumpui chu chhun laia arsi lang thei khawpin a thim a, Niceaekhuate pawh lirnghingin a tichhe nasa hle, a ti a. Olympic hi kum 4dana neih \hin a ni a, kum BC 776-a neih \an a ni a, a vawi 202-na chuan neih \an a\anga kum 808 (202x4) a lo ni a, BC kum khan a daih talo va, AD a kai chho va, AD 32 a lo chhuak a, (808-776=32), chuchu Isua thih nia thil thleng kha niin mi tam takin an ring.

Tertulian - AD 160-220pawhin, mi thiamte pawhinsawifiah ngaihna an hriat lohkhawpin khawvel pumpui hithimin a tuam mup a, he thildanglam tak lo thleng avang hianJerusalem mipuite pawh namenlovin an buai a ni, tih thu Romesawrkar record hlui a hmuh thu asawi a ni. A chunga kan chhut angkhian Isua thih ni hian thil mak athleng a ni (The Day Christ Died,By Jim Bishop, p. 327).

Isua chanchin hi Biblechauh hian a sawi lo va, histo-rian ropui tak tak, Suetonius(AD 69-140) Roman historiante, Plyni (AD 23-79) Larsap te,Tacitus (55-120) Latin historiante, Flavia Josefa (37-100 AD),

Jew historian te leh mi dang tamtakin an lo ziak a ni. Indiachanchinbu Telegraph 15 Sept,1999 p.4-naah khan khawvela mimal, chanchin ziah tam ber chuIsua a ti. Lehkhabu 17,239-ah achanchin a inziak a, a dawtah W.Shakespear a ni a, bu 9801 a ziaka ni. Sakhaw dang chanchin velhi chu historian-te hian chhuitur/ziak tur an hre lem lo ngeni, ziak tur a awm lo zawk, ziahlan hi a awm ve vak mang lo ani. Isua hian khawvel hi a lo kengvek a lo ni. Historian-ten kumbi \hen nan Isua kum (BC, AD)hi an hmang vek tho va, chuvangchuan Isua beltute hian an tifuhber mai a lo ni, a takinkhawvelah a lang zel si a.

Page 23: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

23April 2010 Kristian Tlangau

Thihna hneha tholeh - Isua

Tunlaiin Easter Sunday kanti a, Easter hi Anglo-Saxon \awnga ni, an ti a. Hmanlaia Roman Nipathian (Dies Solis) pian niahngaiin an lo serh \hin a, he ni hiJudaho Kalhlen Kut \iak ni,Nishan thla ni 15 a ni a, Isua athiha a lo thawhlehna ni kha a nia, a zirtirte kha chu khami ni a lothlen apiang khan an inhmukhawm \hin a, AD 200 thleng khachuan an la inhmu khawm \hin ani awm e. Felna ni tiin an lo serhve \hin a ni. Hei hi Krista nihnachhinchhiahna pawimawh tak a ni.

Russia mi NicholasNatavitch chuan Degree laknan, Untold story of Jesus Christtih bu a ziak a, Isua thawhleh thuchu a ziak lang lo (Hemi bu hiWinchester sikulah ka lo pe tahlauh a, a hun leh ni ka chiangta lo a ni).

Isua thawhlehzia kha chuthlan vengtu leh Juda hotute khanan hre chiang ber a, an zep tlata nih kha (Mat. 28:11-15). Ni 40chhung lai mi hrang hranghnenah a inlar \hin a (Tirh. 1:3).Rome lalber Constantine-a aKristian tak khan Kristiante niserh, Isua thawhleh niah AD 321khan puan a ni ta a nih kha,vawiin thlengin khawvel hi a la

chawl \hin a nih hi.

Isua kha a tholeh ngei a nitih heng hian a tichiang lehzual :

1. Thlan a ruak : Chanchin|ha ziaktu 4-ten an ziak \heuha, sawrkarin khap mah sechunglam thuneihna a dang zolo, kum 100 tlin hmain chu thuchuan Europe ram a fan chhuakvek hman a ni.

2. A inlar \hin : Tirhkohte 1:3.Ni 40 chhung lai nungin mihrang hrang hnenah a inlar \hina ni. A inlarnate khan an phatthei tawh lo.

3. Thuthlung Thar bu : Isuakha tholeh lo se, tu tehlulin ngeThuthlung Thar bute hi ziak angle? Petera te meuh pawh an hnangai, sangha man turin an kalleh ta mai a nih kha (Joh. 20:31;21:3, 25). Thuthlung Thar buhian Isua hi a lo tholeh ngei a nitih a tichiang em em a ni.

4. Kohhran : Isua kha tholeh lose Pentikos ni ThlarauThianghlim kha tunge rawn tirang a, ringtu tlem te tla darhtawhte kha tu tehlulin nge han huikhawmin, thu leh hla, Isua, thitawha an ngaih kha han sawi nungthar tehchiam ang? (Tirh. 1:8;2:16-ff; Mat. 16:18). Kohhranhotichaktu ber a ni reng.

Page 24: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

April 2010Kristian Tlangau24

5. Pathianni (Sunday) : Lalpani, Felna ni tia hmanlaia sawi\hin, Judaho kut zawh ni, nithar, Isua thawhleh ni, vawiinthlenga khawvelin a serh chu ani. Ni thar, ruat tawh sa lothleng ta chu a ni (Heb. 4:7; Mk.6:2; Lk. 4:16).

6. Nangmahah : Hei hi apawimawh ber a ni. Isua khahmanah chuan a lo tholeh tih chukan hria, tunah hian nangmahahkhan nungin a rawn inhriattir em?tih hi a pawimawh ber, keimahnitestimony lam leh kan inpuannalam aiin Isua a rawn inpuanna lamkha a pawimawh zawk a (Gal.4:9). Mari pawh khan Isua tholehkha a hre mai hauh lo, Huan puemaw a ti mai; mahse, Isuan‘Mari’ a’n tih kha chuan a hrenghal vat a, ‘Rabboni’ tiin pawmchuk chuk a’n tum hial a nih kha(Joh. 20:11-18)

Emau kawnga \hian duntepawh khan an hre thei hauh lo anih kha, chaw hlui kila a haninhriattir meuh kha chuan Jerusa-lem lamah unau dangte hnenahLalpa chu a tholeh takzet a ni titurin an kir leh ta vang vang maia nih kha (Lk. 24:13-34).

A hring a hran chuan Isuakha ramhuai pawhin an hria a,

an hlau a, an khur \hin a nih kha,chutiang hriatna chuan engmahhnemhnanna a nei lo (Jak. 2:19).

Isua hi kan nunah Lalpa lehChhandamtu niin a inhriattir ngeiem? tih hi kan chian a ngai a ni.Harhna kan tih pawh hi ThlarauThianghlimin kan nun a lehthaltikah harhna kan chang a lo ni\hin. Emotion motivate an ti a,kan phurna leh hlimna sosangalam chiamte a awm thei a,engmah ni lo nih inhriatnaa\angin nun tak keimahniah a lolang chauh \hin zawk a ni.

Thlarau Thianghlim pawhhi a changtu tak lo chuan a thawhdan an hre mai lo va, Kohhranahemaw, pawlhovah emaw a thlengngawt lem lo, mi mal nun lehmahni inphat mai theite nunah athleng chawk \hin.

Good Friday leh Easterpawh hi Detail programme-ahhian a innghat vek lo va, ahmangtute hman dan nunahkhan a takna chu a thleng zawk\hin a ni.

Pathian aw hi mi mal nun,beiseina nena inhawngte nunahzawitein a lo ri \hin a, khawvelaw ngaihthaha ri lruainngaitlawmte hnenah Kristachu a inlar \hin a ni.

Page 25: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

25April 2010 Kristian Tlangau

ISRAEL RAM - RAM LUNG TILENG

– Upa C. LalbiaktluangaHmunthar

Pathian hruainain October, 2009 thla chawhma lam khan karam hmuh châk, ram lung tileng - Israel ram chu ka zuk hmu ve a.Isua rawngbawlna hmun pawimawh zual nia hriatte leh ThuthlungHlui huna zawlneite chettlatna hmunte chu kan fang chhuak thawkhata. Israel ram bâkah hian Israel fate Pathianin a kui\iahna Aiguptaram te, a khawpui Cairo te, Sinai thlaler leh Tuipui Sen te, Sinaitlângte kan tlawh a. Tin, Jordan phai ruam Elimeleka leh Naomite, Orpi leh Ruthi te lo vahvaihna ram te, Mosian Kanaan ram athlirna Nebo tlangte kan tlawh a. A manhla ka ti hle mai. Tlem tehan sawi ve ka duhte chu -

Kapernaum : He khua hi Gali-lee dil chhak hmun rem tak maiaawm a ni a; Lal Isua rawngbawl\hinna khua a ni a. ‘Kapernaum,The Town of Jesus’ tih ziak lianpui gate luh dawnah a lo intar a,a kawt zawl zau laiah chuanPetera lim lian tak a lo ding a, abulah chuan sangha lem a awmbawk a. Chu milim bulah chuankhualzin hnam chi tinreng,mingo te, mihang te, mi thiampui pui, zirna lama zir tawpthlengte pawh chuan thlalak kaninchuh sup sup mai ni ber hianka hria a. Engah nge kumsanghnih liam tawha sanghamantu mi pakhat lim khawro maichuti taka kan han ngaihhlut chule, ka ti a. Mahse, Isua mi thlan,Isua âwm ngheng phâk, tisa mit

ngeia Isua hmu, tisa kut ngeiaIsua chibai phâk kha a nihavangin kum za tam liam hnuahpawh Isua ropuina zung zamchuan chu milim khawro, biakpawh hre lo chu a tuam tlat a.Isua ropuizia chu a tilang chianghlein ka hria.

He khua hi Lal Isua khawngainat leh a chen hnemna bertezinga mi a ni a; tin, a mi thlan,Petera leh a unau Andria techettlat \hinna khua a ni bawk.Petera pizawn nu in hlui te,Sunagog hlui te,buhrawtsawmna lung lian puipuite hmuh tur a awm. Mahse,he khua hi Lal Isua thilmak tihhnemna berte zinga mi ni mahse, an rin loh avangin a hau hrepa, mitthi khaw thlenga paihthlâk

Page 26: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

April 2010Kristian Tlangau26

a nih tur thu Isuan a sawi a (Mat.11:23). Isua sawi ang ngeiinkhaw ram mai lo chu hmuh tura awm lo.

Olive Tlang : He tlâng hi Isuavan lawnna hmun a nih avanginhmun pawimawha ngaih a ni.Isua van lawn dawna a hniakhnuhnung ber nia an ngaihahchuan sailungvar feet hnih bialvel an siam a; a bulah kan dingkhawm a, kan \awng\ai rual a.A thlang lawkah chuan Isuaropui taka Jerusalema a luhdawna an chawimawina PalmSunday Road an tih chu a awma, keini pawh Isua chawimawinahla sain kan han au rual ve \hat\hat a; he kawngpui thlangah hianthlanmual upa tawh tak a awma, hmasang zawlnei tam taktepawh kha helaiah hian an phuma ni. Juda te, Muslim te,Kristiante pawh an phum nasahle a. Mahse, tunah chuan he laihmuna inphum hi a man a to hlea, mi pakhat thlân lei nan USdollar singriat vel a ngai a; In-dia pawisaa chantir chuan chengnuai sawmthum pakua vel a nihchu! Engah nge helaia inphumhi an ngaihhlut? Isua hi a lo kalleh hunah Olive tlangah ngei hiana ke a rawn nghat leh dawn niachh<tna lian tak leh ngaih danlian tak a awm a, he lai hmuna

phumte hi Isua lo kal leh hunahan tho hmasa ngei dawn niahriatna vang a ni. A \hen chuanthlanmual man to an ti bawk a,chuti chung chuan thlân a va hantam teh reng em!

Gethsemani Huan : Hethlanmual thlang lawkah hianKidron lui ruam a awm a, heruam chhungah hian khawvelahuan hmingthang berGethsemani huan pawh a awma, he huanah hian ngawi renginkan lut thla a, Biak In lian tak aawm a, a velah chuan mi an lotam em em mai a; saphoten BiakIn chhungah chuan hunserh anlo hmang mek a, Biak In chhungsir ding lamah chuan lei charhlui tawh tak Isua bawkkhupa a\awng\aina nia an sawi chu aawm a, chulai leicharah chuankei pawh bawkkhupin ka han\awng\ai ve a; eng emaw tak hianmin tizam a, hmulthi a ding urur thei mai. Biak In sir zawl zaulaiah chuan Olive thing kung upatawh tak mai, patling pathuminkuah khawmin kan pawm zawhtawk awm vela lian hi kung thumvel a awm a; thenkhat chuan heOlive kung upa tawh tak hi Isuahmel hmu phak niin an sawi.‘Han biak theih ni la aw! sulhnuhlui ngaihnawm tak min hrilh turi nei ngei awm si a,’ tiin ka thlir

Page 27: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

27April 2010 Kristian Tlangau

vawng vawng a. A hnah tla leh abula saron par tla te chu ka chhara, saharah ka khung a; Isuaropuina zungzam chuan la tuamtlata ka hriat avangin ka ak \haa. He huan hi ka pu Adama tenupain sual lian tak an tih avangaka nihsual rit tak ka Lalpan aphurhna, a rih lutuk avangalungngaihna thlan thisen anghiala a farna hmun chu a ni.Bawkkhup a, \hing\hi a, tihtakmeuhva ka Lalpa khawvel tanaa \awng\aina hmun, khawvel sualrit tak phura ka Lalpa her velnahmun chu, chumi avanga huanzawng zawnga huan hmingthangber lo ni ta chu ka zahin ka vahan ngaisang tak em!

Bethlehem : Mizo pi pute hunlaia an kut ropui ber luahlana,zofate tana kut ropui berKrismas lo pian chhuahnaBethlehem ran in chu Biak Inlianpui an sak hnan a. Kum zatam tak ral tawh mah se, he ranin lung puk hi chu a la danglamhmel vak loh hle mai. Ran chawpekna thleng awmna laiah chuanarsi ki l sawmpali neirangkachaka siam an dah a; chuchu Bethlehem lai tak chu a ni.Chu Ranthleng (manger) khawihtur chuan mi kan intlar thui hlea, a zawn ka thlen chuan ka chalzuk nghatin chibai ka buk a,

tawngtaina thu tawi te ka chhammawlh mawlh laiin hnung lamamiten, ‘I awm rei lutuk,’ an tia, min nam sawn thuai mai. Helai hmun hi eng lai pawhinkhawiha, chibai buk tum an intlarzui reng mai a ni. Mihringa lopiang, hmeichhe hrin zingahhetiang taka chawimawi hi awmve tak maw? Kan Lalpa hi zawnga ropui chungchuang em a,khawvelah hian a ram a zau zelchiang ngawt mai, tih hi dingkhur zawih zawih chungin kangaihtuah a.

Kalvari tlang : Kalvari tlang zetchu a ropui ngei mai. Isuarangbawlna hmun hmingthangkan tlawh zawng zawngah mi antam em em vek a. Kalvaritlangah zet chuan mi an tamzual a, Biak In lianpui chhungaawm a nih avangin Biak In luhhma a\angin kan intlar nghalringawt mai a. Mi chi hranghrang inkhawmpui kan ang bermai. A tlang lai tak ni awma ancheibawlah chuan Isua khenbehlai lem an tar a, a bul chiahahchuan lungpui upa tawh tak khiruah mai chu a awm bawk a. Helungpui khi hi Pastor Chhawnachuan a lo hmu chiang hle maiPuanzar ropui a lo thler a,Lungpui lo khi chat chu;Hmangaih Pathiana thinlungah

Page 28: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

April 2010Kristian Tlangau28

chuan, Eng angin n^ ang maw!a lo ti a. (KHB. 199). Kalvaritlang ka lo mitthla ve dan chu -kan naupan laia KhawrihnimBiak In bul tlang, phul nuam takkha ka lo mitthla nghet tlat \hina nih avangin a tak han hmuhchuan ang lo ka ti ngei mai.

Luruh hmun (Golgotha),mi sual, ngaihsaktu pawh nei lo,an khaihlumna leh anvuakhlumna hmun, hmunrimchhia, hmun \ihbaiawm, mitumah an kal duh lohna hmun ni\hin kha a ni a. Isua an khenbehavanga he tlang lo danglam tak

dan leh hmun thianghlim a lo nihtak dan chu a mak ngei mai!Tlang zawng zawnga t langhmingthang ber, hmun zawngzawnga hmun lun ber, mi chihrang hrang tlawhtu ngah ber ani. Ngaihdamna tlang, inremnatlang, hmangaihna tlang, hlimnatlang, thlamuanna tlang, hnehnatlang, Pathian thisen meuh aluanna tlang, tlang thianghlim ani si a. Zawlnei Isaia’n ‘A rama zau zel ang a’ a lo tih chu heluruh hmun chanchin (history)hian a tichiang ber awm e.

KRAWS THISEN LEH GANGES LUI– Upa Lalzuia Colney, Kanan

Vanneihthlak takin UP khawpui zinga pakhat hmingthang takVaranasi (Benaras)-ah Nov. 21–26, 2009 khan, kan Synod MissionBoard Speaker Evan. Lalramzauva Ralte rawngbawlna \awiawmin,Mizoram a\angin mi 53 lai kan kal a. Hemi \uma kan thil hmuhtezinga pakhat, ka rilru khawihtu tak, Isua Krista thisen hre lovaGanges tui chu sual silfainaa ngai mi sang tam tak ni tin inchiah\hin kan hmuh leh thil \henkhat han sawi ka tum a ni.

A hmasain, kan thu sawitum a chian lehzual theih nan leha hre ve lote hriat atan Varanasikhawpui chungchang hi sawi ila.Varanasi hi British hun laiah khachuan Benaras tiin an sawi \hin

a, chu chu vawiin thleng pawhhian a hming pakhat chu a la nireng tho mai. He khawpui hikhawvela khawpui hlui bertezinga pakhat a ni a. Hindu biktan chuan khawvela an khaw

Page 29: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

29April 2010 Kristian Tlangau

thianghlim pasarihte zingapakhat a ni. Varanasi-ah hianHindu chauh ni lovin sakhawhrang hrang hmun pawimawhtak tak a awm bawk. Buddhistphei chuan Buddha sermonhmasa ber a sawina hmunahchuan Temple an sa a, SarnathTemple tih a ni. An sawi danchuan, Varanasi hming put danhi hmar lam lui Varuna lehchhim lam lui Asi infinna lai anih avangin Varanasi ti ta niin ansawi. Tin, a hming hmasaBenaras hi \awng bul lamahchuan Bana chu siam, Ras chutui tihna lam angin an sawi a.Chumi hmang chuan Benaras/Banaras an ti ta a ni awm e.Varanasi khawpuiah chuanHindu lui thianghlim Ganges chua luang put put bawk a. Hei hiHindu-ho chuan sual silfaina tuileh chhandamna tui angin an ngaia ni. Chuvangin, Ganges luipawh hian pathiannu Kasisiamah an ngai a, zah tak lehduat taka an kohna chu Gangaan ti a ni.

Hetiang tak hian Ganges luichu an ngaisang a, an thlarau tandamna leh thianghlimnaa anngaih avangin ni tin sang tamtakin an tlawh reng bawk a.Hindu chang lo, USA mi\henkhat pawhin Ganges tui chu

an rawn la a, an thih hma ngeiain an duh vang a ni.

Ganges lui kamah hian nitin mitthi an hal a, kan hmuhlaiin inhal mek kan chhiar theihchu 17 a ni a, ni khatah eng zâtnge an hal \hin tih kan zawhchuan, 200–300 vel an hal \hintih an sawi. Hindu sakhua hi aupa hle a, hemi hmuna aninhalna mei hi mit lovin kum5000 lai a nih tawh thu an sawi.Chu mei chu mitthi hal turapiang chuan an la a, Gangestuia mitthi an chiah zawh chuanan hal ta \hin a ni. Damlo\henkhat, thi ngei tura an ngaihtechu hemi hmuna an chhawplawkte pawh a awm. Hetianghian Ganges lui chu an thlarauchhandam a nih theih nan leh alo thianghlim theih nan an hmang\hin a ni.

Kan hmuh ve lai chuanGanges luikamah chuan Plat-form an siamah chuanprogramme chi hrang hrang -zai leh lâmte an show vel a, misang tam takin an thlir rengbawk. Ka rilruah hemi hmunahhian kan \halai (K|P)-te hianprogramme eng ber emaw,Music and Dance lam zuk showve ta sela tih hi a awm a. Isua hitunge a nih la hre lo leh tuman

Page 30: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

April 2010Kristian Tlangau30

an la hrilh loh mi maktaduaithum zette hi Kristianna lamhawi zai leh lâm hi han hmuhtirve hrim hrim a \ul hlein ka hria.Varanasi-ah hian Kristianna hia te tham em em a, huat thamleh ngaimawh tham a nih lohavangin Chanchin |ha hril nankawng a inhawng zau rih hle ani. Hemi hmunah hian Para-Church ten rawng an bawl meka, tuna hmalatu deuh ber chuVaranasi Mission CharitableTrust hi a ni.

Hei hi kan Synod pawhinPara-Church rawng a bawlpuitheih (affiliate) a ni. Tunah hianbaptisma chang tawh zawngzawng chu 560 vel an ni a, zawizawiin an pung ve mek zel a ni.Varanasi-ah hian kum 2001chhiarpuiah khan mihring3,147,927 (maktaduai thum zet)an awm a, tunah chuan hei aihian an tam f> tawh ang.Chutiang kara mi 560 vel chauhKristian an la ni hi an va tlemdeuh em! Tute nge mawhphurang le? Kalvaria an tana krawsthisen luang an la hre lo hi ankhawngaihthlâk a, kraws thisenaiin Ganges lui tui chuchhandamnaah an ngai zawk anih chu.

He khawpui mihringmaktaduai thum aia tam hian

Isua Krista thisen hi damna a nitih an hre si lo va, hrilhtu an ngaia ni. Ganges lui hi thlaraudamna emaw an ti a, ngaih\hatakin an pan huai huai a, Isuathisen zawk hi damna a ni tihhrilhfiahtu an awm lo a ni. Helui tui thianghlim bera an ngaihhi khawvela tui bawlhhlawh lehtenawm ber, ni tin mitthi ruangpaihna tui a ni si. Thlarau lamchu sawi loh, taksa khawvelin ahmuh theih zawng zawnga tuibawlhhlawh ber a ni. Tunah hianIsua thisen hi thianghlimna a nitih hretu chu mi tlem t>, mi 560chauh an la ni. Hindu puithiammeuhvin baptisma a chang laihan hmuh chuan he khawmipuite hian Kalvaria Isuakraws thisen luang hi hre ve setih a châkawm hle. He Gangesluipui thianghlimnaa ngaitutehian, Kalvaria Kraws thisenzawk hi hria sela,

“Tu pawh chu thisen luia inbualchu,

An sual v<r aiin a var ang;Aw, i sual bawlhhlawh chu rawn

silfai la,Lo kal rawh aw, Chhandamtun

a ti,”

tia sawmna aw hi an la hre velo. Tunge hrilh ang? Ni tin zatam tak an thi mek si a!

Page 31: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

31April 2010 Kristian Tlangau

S U N N A

UPA C. CHHAWNZAUVASARON VENG

Upa C. Chhawnzauva (62) hiUpa C. Khumtira leh PiDarchhuangi te fa 11 zinganaupang ber niin May 10, 1947khan |hangpui khua, LungleiDistrict-ah a lo piang a. Ni 25.9. 1974 khan Lalchhawntluanginen an innei a, fa 4 an nei.

Kum 1973-ah LDC-in I&PRDeptt. ah a thawk a, 1976-ah In-spector-in Co-operation Deptt.-ah a lut a; kum 2000 khanDeputy Registrar-ah a kaisanga, kum 2007 a\angin ManagingDirector hna MAHCO-ah a thihni thlengin a thawk a ni.

Saron Branch Y.M.A.President kum nga lai a \ang a,Central Y.M.A. ExecutiveCommittee member-ah kumhnih a awm bawk.

Kum 1986-ah Saron Vengkohhranah Tual Upaa thlan a nia, chumi hnuah Upa atan thlan ani leh a. Ni 9.10.1988-ah AizawlPresbytery Inkhawmpuiin SaronKohhran Upa atan a nemnghet a.

Tualchhung, Bial lehPresbytery-ah chanvo hranghrang a chelh kim hle a, SynodCommittee peng hrang hrangahmember a ni tawh bawk. PCIAssembly leh NEICC palaiinSynod aiawhin a kal tawh bawk.

Lung lam \ha lo avangin BirlaHospital, Kolkata-ah ‘AngioPlasty’ tih a ni a, a \hat theih lohavangin ‘by pass surgery’ tih ani leh a. Ni 16.11.2008 khandamdawi inah dah luh a ni a,hetah hian thisen cancer hmuhchhuah a ni a. December, 2008khan CMC, Vellore panpui a nileh a, \ha chho zel tura beisei anih laiin ni 6.9.2009 zan dar 7:00khan LALPA hnenah min lochawlhsan ta a ni.

A tuk Sept. 7, 2009-ah amachenna in leh Biak Inah thlahnahun hman a nih hnuin Bialtu Pas-tor; Aizawl Central PresbyteryModerator; Kohhran Zaipawl,Dawrpui Pastor Bial Zaipawl,Minister, Upa leh Kohhran mi\hahnem takin ui tak chungin kanthlah liam ta a ni.

Upa LalengmawiaSaron Kohhran Ziaktu

Page 32: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

April 2010Kristian Tlangau32

UPA R. LALLIANAKHAWRUHLIAN

Upa R. Lalliana (71) hi PuTiamthangvunga leh PiKhuangdengi te inkarah July 7,1938 khan Khawruhlianah a lopiang a. October 10,1962-ah PiZainghinglovi nen inneiin fa 9 lehtu 12 an nei.

Branch K.|.P-ah hun reitak Leader hna a chelh a, BialK.|.P-ah Leader hna kum khata chelh bawk. Tual Upaah azawnin term thum thlan a ni.Kum 1996-ah Upa atan thlanniin hemi kum vek hianHmarphei Presbytery-inKhawruhlian Kohhran Upa atana nemnghet a ni. Upa a nih hnuhian Kohhranah chanvo hranghrang, Committee hranghrangah Chairman hna a chelhkim vek tawh a, a boral lai hianKohhran Chairman a ni. Bialahpawh Committee peng hranghrangah a tel kim tawh bawk.Bible Society-ah a tuiin a ngaipawimawh hle a. Patron mem-ber niin hun rei tak chhungKohhranah head collector a nibawk. Inkhawm leh Committee

ngai pawimawh mi, hnatlannikhuaa a sulsutu lehhmahruaitu ber a ni.

Health & Family WelfareDepartment-ah IV Grade hnathawkin hmun hrang hranga aawm kual hnuin KhawruhlianPHC-ah sawn a ni.

Kum 2004 a\angin zunthlumleh th isen sang natnain at ibuai \an a. In l am lehdamdawi inah \um tam takenkawl a ni. Kum 2009 Au-gust thla chawhnu lama anAizawl kal chu a natna lochhuak lehin damdawi inahadmit a ni a, September 13,2009 khan a Lalpa hnenahmin kalsan ta a ni. A tukahama chenna in leh Biak Inahthlahna hun hman a nih hnuahB ia l chhung Upa t e,Presbytery huam chhungaUpa te, Kohhran Zaipawl,Bial Zaipawl leh Kohhranmipuiten ui takin kan thlahliam ta a ni.

T. Upa K. LalrinsangaKhawruhlian Kohhran Ziaktu

UPA RUNCHHAMADARLAWNG

Upa Runchhama (61) hi April5, 1947 khan Surbungah a lopiang a. Kum 1968 khan PiRunremsangi nen an innei a, fapakua an nei.

Page 33: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

33April 2010 Kristian Tlangau

UPA THANSIAMAVENGHNUAI

Upa Thansiama (92),Than\huama (L) fapa hi Dec. 24,1917 khan Kanghmun khuaah apiang a. 1927-ah Muallungthu-ahan pem a. Kum 1945-ah nupui anei a, fa pathum a nei.

Kum 1966 khan KohhranCommittee member atan thlan ani a, kum 1968-ah Upa atan thlana ni leh a, 1969 khan ChhimpheiPresbytery-in Venghnuai KohhranUpa atan a nemnghet a ni. 1934-58 chhungin MuallungthuKohhranah Sunday School Zirtirtua ni a, 1958-ah Aizawlah pemin1960 a\angin Sunday SchoolZirtirtuah a \ang leh a ni.

Upa Thansiama hi KohhranUpa \angkai tak, KohhraninChowkidar kan neih hma pawhaBiak In vawn fai leh a hungnasiam\hat hi a mawhah a dahchawt \hin.

June ni 1, 1977-a Field Veng(tuna Salem Veng) an inkhawmhran a\angin a enkawltuah a \anga, anmahnia Kohhran Upa anneih, kum 1980 thleng khan aenkawl a ni.

Kum 1980-ah Bapui Upa atannemngheh a ni a, kum 2001-ahDarlawngah an pem a. Kum2004-ah Upa atan thlan nawn leha ni a, |awi Presbytery-in kum2005 khan Darlawng KohhranUpa atan a puang leh ta a ni.

Upa Runchhama hi mi nunnemleh zaidam, hriatthiamna ngah,rilru huaisen leh diknaah chuanmahni chauh pawha ding ngam,Pathian ram thilpek leh inkhawmngai pawimawh, thuhril leh zaiatui em em, kohhrana pa chanchang thiam tak a ni.

K|P Leader te a lo ni tawha, Darlawng Kohhran Upa a nihhnuah chanvo hrang hrang - S.S.Superintendent; KohhranCommittee Chairman; Bial S.S.Committee; Building Chairman;Bial Standing Committee lehRamthar sum enkawltu hna achelh tawh a ni.

Kum 2008 kum tir lamahinsawiselin May 2, 2008-ahAizawlah a inentir a, chaw kawngcancer a ni tih an lo hre chhuaka, theihtawp chhuaha enkawl anih hnuin Dec. 15, 2008 khan aLalpa hnena chawl turin Pastorte, Presbytery puipate lehrawngbawlpui Upa \hahnemtakte nen ui takin kan thlahliamta a ni.

Upa LalrinzamaDarlawng Kohhran Ziaktu

Page 34: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

April 2010Kristian Tlangau34

kum 1975-ah R. Neihkimi neninneiin fa pathum an nei.

Branch K|P-ah O.B. hna achelh kim vek a, Bial K|P-ahpawh nasa takin a inhmang a,kum 1978-88 chhung a zawninBial K|P Secretary a ni.

Kum 1996-ah S. KawnpuiKohhranah Tual Upaa thlan a nia, 1999-ah ChhimchhakPresbytery-in S. KawnpuiKohhran Upa atan a nemnghet a.

Bial S.S. Asst. Secretary-ahkum thum a \ang a, Bial S.S.Secretary-ah kum khat a \anghman a, Vengchung Pastor Biala lo piang a, Vengchung PastorBial Inkhawmpuiah BialSecretary-ah kum hnih a \ang a,Synod S.S. Committee-ah termkhat a \ang bawk.

Kum 1999-ah Serchhip BazarP/S a lo piang a, kum 2000-aKohhran puitlinga hlankai a nihkhan Bazar Kohhran Upaah aawm zui a, Bazar Kohhranah hianchanvo hrang hrang a chelh bawk.

April 28, 2009 khan doctor arawn a, kal (kidney) cancer a nitih hriat a ni a, theih ang tawkaenkawl a nih hnuah Sept. 23,2009 khan a Lalpa hnenah minchawlhsan ta.

A tuk Sept. 24, 2009-ah amainah leh Biak Inah urhsun takavui a nih hnuin Presbytery puipate, Presbytery huamchhung Upate leh Bial chhung leh pawn lam

Upa Thansiama hi KohhranCommittee pawhin Pa ena kanen a ni. Vanduaithlak takinpneumonia natnain a tlakbuak a,a thih dawn darkarah pawh hlimtak leh nui hmel pu chunga amahkantute lo chhawn thei rengchungin, a chhungte leh Kohhranhote chu ni 23.9.09 khan minkalsan ta.

A tuk ni 24.9.09 khan amainah Bialtu Pastor-in a vui hnuinBiak Inah Aizawl EastPresbytery Moderator; KohhranZaipawl; Minister leh KohhranUpa \hahnem tak nen ui lehthlahlel tak chungin kan thlahliam ta a ni.

Upa LalthanparaVenghnuai Kohhran Ziaktu

UPA R. LALHUAPZAUVASERCHHIP BAZAR

Upa R. Lalhuapzauva (57) hiUpa Hualrothanga (L) lehNgurliani te karah May 27, 1952khan Lungleng (Vawkzawn)-ah alo piang a. Kum 1954 khanAizawlah an pem a, 1958 khanSerchhipah an pem leh a, SerchhipRamthlun Vengah an inbengbel a,

Page 35: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

35April 2010 Kristian Tlangau

Upa te, Kohhran Zaipawlte nenkohhranhoten ui em emin kanthlah liam ta a ni.

Serchhip Bazar Kohhran Ziaktu

UPA ZOBELAZUANGTUI

Upa Zobela (76) hi PuNeihlala leh Pi Selthangi teinkarah ni 15.3.1934 khanSamthang khuaah a lo piang a,Ni 8.5.1967 khan Pi Nuchuaiinen an innei a, fa paruk an nei.

Upa Zobela hi kum 1980khan Upa atan thlan tlin a ni a,hemi kum vek hian KaleyPresbytery-in Tahan VengthlangKohhran Upa atan a nemngheta. Upa Zobela hi Kohhran Upaa nih hnu hian PresbyterySecretary; Phai SynodSecretary Sr. leh Jr., PhaiSynod Auditor leh SynodPreacher-te a lo ni tawh a. LayPreacher Course 1st Grade-ah apass a, Sunday School Zirtirtu\ang rei chawimawina DiplomaCertificate leh Holy Bible adawng nghe nghe a ni.

Upa Zobela hi ni 2.9.1998 khanZuangtuiah an lo pem a, ni 8.10.1999khan Aizawl Hmar Presbyterymember-ah pawm a ni.

Zuangtuia an awm hnu pawhhian Kohhranah mi \hahnemngai tak leh Kohhran thiltih chihrang hrang ngai pawimawh emem \hin a ni.

Upa Zobela hian Kawl \awnga thiam bawk a, ZuangtuiKohhranten Kawl ChristianFellowship a din \an pawhin asulsutu pawimawh tak leh\angkai tak a ni a, a boralthlengin he rawngbawlnaah hianKohhranten kan hman lai mek ani. Kum 2007 khan ZuangtuiVengthar Fellowship din a ni a,he Fellowship-ah pawh hian ahruaitu leh a khaipa berahKohhran Committee chuan ahmang.

Kum 2009 kum tir khanhrawk na a nei \an a, May, 2009khan zai a ni a, \hat lam aiin zuallam a pan zel a, ni 27.9.2009khan Lalpa hnenah a chawl ta ani. A tuk ni 28.9.2009-ah BialtuPastor Lalchhawnkiman vuinahun a hmang a, Bial Upa te lehKohhranhoten ui takin kan thlahliam ta a ni.

Upa S. RotluangaZuangtui Kohhran Ziaktu

Page 36: April 2010 Kristian Tlangau 1 · PDF fileKum khat lak man : Rs. 50.00 ... Presbyterian Kohhran Hmeichhe ... Sub-Committee chuan Article inziahsiak buatsaih a rel a

April 2010Kristian Tlangau36

To

Postal Regn. No. MZR/51/2009-2011 RNI Regn. 45445/86

I Tlangau bu lak ......................................a\angin a tawp ta a, a man han pe leh thuai ang che.

Published by Rev. Thangzauva at Aizawl, Mizoram on behalf ofKRISTIAN TLANGAU ASSOCIATION. Typeset by SL&PB and printed atthe Synod Press, Aizawl – 796 001, Mizoram. Copies – 27, 500

BOOKROOM NEWS1. John Calvin leh rawngbawltudangte : Kohhran siam \hatnahmahruaitu, “Presbyterian Kohhran Pa”tia sawi \hin John Calvin-a pianchamvawi 500-na puala Synod Literature &Publication Board lehkhabu chhuah, C.Vanlallawma buatsaihah hian JohnCalvina bakah rawngbawltu thawhhlawk zual 8 chanchin a awm . HengPathian mi ropui tak takte chanchin hi ichhiar ang a, Pathian leh Kohhran tanaan thawh nasat dan i hmu ang. A manRs. 35/- a ni e.

2. Mizo Gospel Team 1984rawngbawlna chanchin : MizoramSynod chuan min hringtu Wales Pres-byterian Kohhran hnenah, MizoramahChanchin |ha an rawn thlen avangalawmthu sawi tur leh Kohhraninzawmna tinghet thar turin Mizo Gos-pel Team siamin kum 1984 khan a tir a.Thla hnih chhunga Kohhran 34 antlawha rawngbawlna an neih danchanchin ngaihnawm, SL&PB chhuahhi chhiar a manhla khawp mai. A manRs. 100/- man a ni e.