agro industry 2014/3
DESCRIPTION
Skład publikacji dla Agencji Promocji Biznesu. www.prografika.com.plTRANSCRIPT
Rynek wód butelkowanych w Zatoce Perskiej
ISSN
: 208
3-00
09
technika i technologia w przemyśle spożywczym 3/2014 (15) JESIEŃ
w numer z e :
Znaczenie innowacji dla konkurencyjności na przykładzie opakowań aktywnych i inteligentnych
relacja z...
w Cieszynie
en
gli
sh
ins
ide
iss
ue
www.alpma.com
III Miedzynarodowe Forum Technologii Serowarskich27-29.10. 2014Copernicus Torun Hotel
Zwiekszenie rentownosci. Zrównowazenie rozwoju. Nadajemy ksztaät Twemu mleku – Przekonaj sie sam co do innowacyjnych rozwiazan firmy ALPMA w zakresie techniki procesowej, produkcji serów, a takze technologii krojenia i pakowania.
• Wieksza elastycznosc• Prosta obsäuga• Wysoka jakosc• Zwiekszona wydajnosc – bez wzgledu na to,
jakiej wielkosci jest Twoja firma.
www.alpma.com
III Miedzynarodowe Forum Technologii Serowarskich27-29.10. 2014Copernicus Torun Hotel
Zwiekszenie rentownosci. Zrównowazenie rozwoju. Nadajemy ksztaät Twemu mleku – Przekonaj sie sam co do innowacyjnych rozwiazan firmy ALPMA w zakresie techniki procesowej, produkcji serów, a takze technologii krojenia i pakowania.
• Wieksza elastycznosc• Prosta obsäuga• Wysoka jakosc• Zwiekszona wydajnosc – bez wzgledu na to,
jakiej wielkosci jest Twoja firma.
REDAKCJAul. Skłodowskiej-Curie 42,
47-400 Racibórztel. 32 726 79 47, fax 32 720 65 85
RADA PROGRAMOWA Bogdan Dróżdż (SGGW)
Lech MaryniakAdam Pawełas (Carlsberg Polska)
Ireneusz Plichta (ProEko)Janusz Wojdalski (SGGW)Zygmunt Zander (UWM)
REDAKTOR NACZELNA Aleksandra Wojnarowska
tel. 535 094 517
DZIAŁ MARKETINGU tel. 535 566 506
Zaprzyjaźnione wydawnictwa:
SEKRETARZ REDAKCJIJanusz Zakręta tel. 692 12 33 69
DTP – pracownia graficzna PROGRAFIKA.com.pl
DRUK Drukarnia Wydawnictwa NOWINY
ul. Olimpijska 20, 41-100 Siemianowice Śl.
WYDAWCAAgencja Promocji Biznesu s.c.
ul. Skłodowskiej-Curie 42, 47-400 Racibórztel. 32 726 79 47fax 32 720 65 85
www.agro.apbiznes.pl
Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń oraz za treść i poprawność artykułów przygotowanych przez niezależnych autorów.
Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych.Kwartalnik. Nakład: do 2 000 egzemplarzy
6 Browarnictwo w Polsce – ostatnie ćwierćwiecze
8 BrauBeviale2014 – relacja
9 Browar w Warce
10 Forum Technologii Napojowych – relacja
12 Rynek wód butelkowanych w Zatoce Perskiej
20 Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej
22 Sympozjum KUPS – relacja
24 Urządzenia, dodatki i materiały pomocnicze dla branży przetwórstwa owocowo-warzywnego – relacja
26 PAQUES Zaawansowane rozwiązania zintegrowane
28 Serwatka z Mlekovity
29 Święto Mleka w siedzibie Mlekovity
30 Chojnice – rozwój i ambitne plany na przyszłość
32 Spomlek na targach w Hongkongu
34 Jachranka 2014 – relacja
36 Znaczenie innowacji dla konkurencyjności na przykładzie opakowań aktywnych i inteligentnych
43 Audyt energetyczny jako jeden z najlepszych sposobów na obniżanie kosztów operacyjnych w przemyśle przetwórstwa spożywczego
spis treści
Pierwsze cztery miejsca na liście najlepiej sprze-dających się produktów żywnościowych (pod względem wartości sprzedaży) zajmują w Pol-
sce kolejno piwo, wódka, soki i nektary oraz napo-je gazowane. Jakkolwiek by nie patrzeć, pomimo wa-hań sprzedaży w poszczególnych latach, wspomnia-ne kategorie zajmują najbardziej poczesne miejsce w koszyku naszych zakupów.
Tuż za nimi znajdują się biały ser, mleko, jogurt, twar-dy ser i śmietana (kolejno 8, 9, 10, 12 i 17 miejsce). Wydaje się, że sztuka utrzymania się na tak wymagają-cym i konkurencyjnym rynku powinna być zaliczona do jednej z kategorii olimpijskich. Długo się zastanawiali-śmy w jaki sposób wyróżnić i docenić naszych producen-tów i doszliśmy do wniosku, że zorganizujemy konkurs. Konkurs piwa.
Uznaliśmy również że istnieje potrzeba zorganizowa-nia profesjonalnej oceny, gdzie piwa oceniane są przez specjalistów, potrafiących docenić niecodzienne walo-ry piwnego trunku a także odnaleźć w nim ukryte dla „zwykłego piwosza” wady. Konkursy konsumenckie od-bywają się przecież przez okrągły rok a zakończeniem każdego z nich jest koniec roku obrachunkowego i wy-nik finansowy firmy.
Profesjonalny konkurs piwny Golden Beer Poland odbywa się w tym roku po raz drugi. Zachęcam Pań-stwa do zapoznania się z wynikami konkursu tym bar-dziej, iż nie wszyscy producenci mają odwagę poddać swoje piwa ocenie profesjonalnego jury. Piwa, które zdobyły miejsca medalowe są po prostu znakomite. Więcej informacji znajdziecie Państwo na stronie www.goldenbeer.com.pl
Aleksandra [email protected]
IV Międzynarodowe Forum Technologii Browarniczych
7-9 października 2014, Warka – Warszawa
www.agro.apbiznes.pl
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
rekl
ama
Owoce Mini kiwi, odmiany wyhodowanej przez naukowców Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie pojawiły się już w sklepach. Nowa odmiana Aktinidii została wprowadzona do uprawy towarowej dzięki współpracy pracowników Wydziału Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu SGGW oraz sadownika z rejonu grójeckiego.
Sprzedaż w sklepach i na rynkach hurtowych polskiej odmiany nowych
owoców to szansa, aby konsumenci zapoznali się z ich smakiem
i możliwościami ich wykorzystania w codziennym żywieniu. Liczymy, że
jeśli przypadną konsumentom do gustu, w przyszłym roku będą ich po-
nownie poszukiwać na sklepowych półkach. Wysokie wartości biologiczne
i ciekawy smak owoców sprawiają, że będą one stanowić wartościowe
poszerzenie dotychczasowej oferty na naszym rynku – powiedział
dr hab. Piotr Latocha, twórca nowych polskich odmian Aktinidii.
Jak podkreśla doktor
Piotr Latocha obecnie
prowadzone są dalsze
badania, których celem
jest dopracowanie tech-
nologii towarowej uprawy
tej rośliny. Zakładane są
także kolejne plantacje.
Celem badań jest wybra-
nie najlepszej odmiany
oraz zoptymalizowanie
uprawy w celu uzyskania
dobrej jakości owoców.
Poszukiwanie nowych
roślin poszerzających
asor tyment na rynku
owoców i warzyw o nowe gatunki czy odmiany charakteryzujące się
dużymi walorami dietetycznymi i prozdrowotnymi, a jednocześnie
wpisującymi się dobrze w warunki glebowo-klimatyczne Polski, to
w ostatnich latach jeden z ważniejszych kierunków badań w ogrodnic-
twie. Aktinidia ostrolistna (Actinidia arguta), której owoce nazywane
są, zależnie od kraju, hardy kiwifruit, kiwiberry, kiwai, kiwibes czy mini
kiwi doskonale spełnia te oczekiwania.
Dotychczas roślina ta była sadzona jako ozdobna w naszych
ogrodach, ale od pewnego czasu zaczyna być coraz szerzej uprawiana
na plantacjach towarowych w wielu krajach Europy. Owoce mini kiwi są
dużo mniejsze niż owoce kiwi, ale mają gładką, jadalną skórkę i mogą
być spożywane w całości. Mają atrakcyjny smak i zawierają liczne
związki o działaniu zdrowotnym, jak witamina C, luteina, polifenole oraz
Owoce Mini kiwi
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
AD_directdrive hydrostop 105 x 297_Korr.indd 1 21.03.12 16:48
Po prostu lepsza wirówka:GEA Westfalia Separatordirectdirectdirectdirectdrive + hydrostopstopstopstopWszelkie możliwe, innowacyjne rozwiązania technicznew końcu dostępne również w wirówkach dlapiwowarstwa, sokownictwa, winiarstwa oraz innychnapojów.
GEA Westfalia Separator Polska Sp. z o.o.Aleje Jerozolimskie 212, 02-486 Warszawa, PolskaTelefon: +48 22 571 42 03, Fax: +48 22 571 42 [email protected], www.gea.com
engineering for a better world
rekl
ama
29 sierpnia 2014 r. została sfinalizowana umowa na zakup Browaru Biskupiec przez Grupę Browary Regionalne Jakubiak.
Jak powiedział prezes grupy, Marek Jakubiak: Dzisiejszy zakup Browaru
Biskupiec to nie tylko ważna inwestycja naszej grupy, tym przejęciem
ratujemy także jedyny browar z historycznymi tradycjami piwowarskimi na
Warmii. To kolejny krok w realizacji naszej strategii.
enzym proteolityczny – aktinidin.
Owoce wykazują istotne działanie
regulujące pracę układu pokar-
mowego i działają ochronnie na
układ sercowo-naczyniowy. Dzięki
niewielkim rozmiarom, gładkiej
skórce i dużym wartościom proz-
drowotnym owoce te w świecie
są traktowane jako wartościowa
i łatwa w spożyciu przekąska.
Rośliny są niemal wolne od chorób
czy szkodników i doskonale nadają
się do uprawy ekologicznej co
dodatkowo zwiększa ich wartość.
Badania prowadzone w Katedrze Ochrony Środowiska Wydziału
Ogrodnictwa, Biotechnologii i Architektury Krajobrazu Szkoły Głównej
Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie od kilkunastu lat przez dr. hab.
Piotra Latochę zaowocowały nie tylko rozpoznaniem możliwości uprawy
tej rośliny w Polsce, ale także wyhodowaniem własnych odmian o bardzo
atrakcyjnych owocach.
Odmiana „Bingo” właśnie trafia do naszych sklepów. Przeprowadzo-
ne do tej pory badania sensoryczne potwierdziły, że owoce mini kiwi mają
atrakcyjny smak i są dobrze odbierane przez polskich konsumentów.
Fakt ten bardzo dobrze wróży zaakceptowaniu nowego owocu przez
polski rynek. Uprawa aktinidii może być także bardzo opłacalna nawet
dla mniejszych plantatorów, gdyż przy obecnych cenach hurtowych tych
owoców w Europie, potencjalny przychód z 1 ha w pełni owocującej
plantacji może sięgać nawet 200-250 tys. zł.
Nowy – stary Browar Biskupiec
Piotr Latocha, twórca nowych polskich odmian Aktinidii
O komentarz na temat ostatniego ćwierćwiecza browarnictwa w Polsce, o kamienie milowe w rozwoju branży w tym okresie oraz o szanse i zagrożenia na przyszłość zapytaliśmy ekspertów.We asked the experts for a comment on the last quarter of a century of brewing in Poland, about milestones in the development of the industry during this period and the opportunities and threats for the future.
6 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl3 / 20 14
b r o w a r n i c t w o
o p i n i e
Mieczysław Pankiewicz
W ostatnim 25-leciu polski przemysł piwowarski rozwijał się bardzo szybko, momentami spontanicznie. Dzisiaj
osiągnął światowy poziom. Etapy rozwoju moim zdaniem można podzielić w sposób następujący:
Lata osiemdziesiąte to moment, kiedy feniks polskiego piwa powstał z popiołów. W tym czasie stan techniczny, jak i image piwa sięgnęły dna. Browary dysponowały
przestarzałą technologią, piwo było napojem dla ludzi „spod budki z piwem”. Z małymi wyjątkami jakość piwa była katastrofalna, a piwosze zawsze odwracali butelkę do góry dnem, żeby sprawdzić „fusy”, które matową złocistą smugą przemieszczały się w butelce. Pełni determinacji piwowarzy z ogromnymi ambicjami próbowali z kiepskiego surowca na marnych urządzeniach stworzyć coś, co dało się wypić. Piwo nie było najlepsze, za to ludzie w browarach ambitni, dysponujący ogromną wiedzą i zapałem, czekający na zmiany.
Początek lat dziewięćdziesiątych to jednocześnie początek cudu w polskim piwie. Pojawiły się pieniądze i możliwości zakupu nowych technologii, początek innej, nowej filozofii polskiego piwowarstwa. To czas inwestycji i prywatyzacji. Powstaje pierwszy nowoczesny browar EB w Braniewie, pojawiają się reklama, marketing oraz europejskie - choć z australijsko-brytyjskim akcentem - piwo, pierwsze inwestycje w Żywcu, Ostrowii Wlk., Poznaniu, Tychach, Białymstoku, Gdańsku, Elblągu, Szczecinie itd.
Koniec lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku oraz początek, początek XXI cechuje przejmowanie polskiego piwa przez międzynarodowe koncerny, Heineken, SAB, Brau und Brunnen, później Carlsberg, Binding, Bitburg. Modernizują się średnie i małe browary. Pierwsza dekada i początek drugiej XXI wieku to czas, kiedy polskie browary osiągnęły imponujące wyniki co do wielkości produkcji, jakości, metod zarządzania itp. W latach osiemdziesiątych piwowarzy wyjeżdżali, żeby za granicami Polski oglądać imponujące instalacje w browarach. Dzisiaj ci, którzy nas wtedy gościli w Europie oraz goście z innych kontynentów oglądają polskie browary z zachwytem i niedowierzaniem.
Kultura picia piwa, coraz większa popularność tego napoju sprawiają, że rozrasta się nisza skupiająca małych, restauracyjnych, domowych piwowarów, produkujących piwa regionalne, smakowe, napoje piwne. Rynek piwa nasyca się i imponuje różnorodnością skali, metod i pomysłów na produkcję złocistego napoju.
Wydaje się, że ograniczenie możliwości reklamy, zmiany w prawodawstwa związane z konsumpcją alkoholu oraz relatywne zubożenie niektórych warstw społecznych mogą być zagrożeniem skali konsumpcji piwa.
Wydaje się, że ostatnie 25 lat obrazuje bajeczny przebieg zmian w polskim piwowarstwie i każde piwo znalazło swoich wielbicieli. Jak w każdej bajecznej historii na koniec wypada powiedzieć (z małą modyfikacją) „ i ja tam byłem, piwo piłem, choć po wąsach mi spływało, do ust coś tam się dostało”.
In the last 25 years Polish brewing industry developed very quickly, sometimes spontaneously. Today it has reached the world level. Stages of development in
my opinion can be divided as follows: The eighties is the moment when the Polish beer phoenix rose from the
ashes. During this time, the technical condition and image of beer hit rock bottom. Breweries were in possession of outdated technology, the beer was the drink for people „getting drunk in the street or in front of a liquor shop.” With few exceptions, the quality of the beer was catastrophic, and beer lovers always turned the bottle upside down to check the „dregs” that with their matt golden streak moved across the bottle. With full determination, brewers with huge ambitions tried, despite in possession of poor raw materials and poor equipment, to create something that could be suitable for drinking. The beer was not the best, but people in the breweries were ambitious with vast knowledge and enthusiasm and waiting for a change.
The beginning of the nineties is also the beginning of a miracle in the Polish beer. There came finances and options for new technologies, the beginning of another, new philosophy of Polish brewing. This is the time of investment and privatization. The first modern EB brewery is created in Braniewo, there appears advertising, marketing, and European – although with Australian-British accent - beer, as well as the first investments in Zywiec, Ostrowia UK., Poznań, Tychy, Białystok, Gdańsk, Elbląg, Szczecin and so on.
The late nineties of the last century and, the beginning of the XXI century is characterized by the overtaking of the Polish beer by multinationals, Heineken, SAB, Brau und Brunnen, later by Carlsberg, Binding and Bitburg. Medium and small breweries are undergoing modernization. The first decade and the beginning of the second decade of the twenty-first century is a time when Polish breweries have achieved impressive results for the volume of production, quality management methods etc.. In the eighties brewers were leaving abroad in order to watch impressive installations in breweries. Today, those who hosted us in Europe in those days and guests from other continents are watching Polish breweries with delight and disbelief.
The culture of drinking beer and the increased popularity of this drink facilitates the growth of a niche consisting of small, restaurant, home brewers, producing regional beers, flavored beers and beer drinks. The beer market is getting saturated impresses with the diversity of scale, methods and ideas as to the production of the golden beverage.
It seems that the limitation of advertising opportunities, changes in legislation related to alcohol consumption and the relative impoverishment of certain social groups may be a threat to the scale beer consumption.
It seems that the last 25 years depicts a fabulous course of changes in the Polish brewing of beer, and each beer has found its admirers. As in any fabulous history at the end it is proper to say (with slight modifications), „and I was there, I drank the beer, even though it ran down my moustache some of it got into my mouth too.”
Brewing in Poland – the last quarter of a century a century
Browarnictwo w Polsce – ostatnie ćwierćwiecze
73 / 20 14e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
Grzegorz Pasztaleniec
W ciągu ostatnich 25 lat Polska wykonała ogromny skok cywilizacyjny we wszystkich obszarach życia
gospodarczego i społecznego. To samo można powiedzieć o dokonaniach naszej całej branży piwowarskiej. Poczyna-jąc od techniki: od wysokowydajnych, wysokoefektywnych warzelni, fermentacji w zamkniętych zbiornikach CKT, zautomatyzowanych filtracji, pasteryzacji przepływowych i nowoczesnych, aseptycznych linii rozlewniczych, poprzez
zaawansowaną technologię: stężone brzeczki HGB, wzrost udziału i różnorodno-ści surowca niesłodowanego, po zarządzanie przedsiębiorstwami i kadrami oraz marketing nie ma obszaru, w którym nie zanotowalibyśmy ogromnego postępu.
Polskie browary dokonały przejścia od pełnych rozmaitych ograniczeń zakładów państwowych do w pełni wolnych przedsięwzięć gospodarczych, gdzie jedynymi ograniczeniami są wiedza/wyobraźnia pracowników/właścicieli i zasobność ich portfeli inwestycyjnych.
Na początku przemian polscy piwowarzy odwiedzali zachodnie, głównie niemieckie browary, aby podpatrzyć ich rozwiązania. Dziś wiele z naszych browarów służy innym za wzór nowoczesności i innowacyjności.
Polskie browary to obecnie nowocześnie zarządzane przedsiębiorstwa, w których za końcowy efekt odpowiada cała załoga, włączona do aktywnego współzarządzania. Polskie browary, oddziały dużych koncernów, osiągają czołowe miejsca w ramach swoich grup w kategoriach jakości i efektywności produkcji.
Poza ogólnymi globalnymi geopolitycznymi uwarunkowaniami nie widać poważniejszych zagrożeń dla polskiego piwowarstwa. O ile tylko nie zostanie zdławione przez nadmierny apetyt fiskalny to z pozostałymi problemami na pewno sobie poradzi.
Over the past 25 years Poland has taken a great civilizational leap forward in all areas of economic and social life. The same can be said about the
achievements of our entire beer industry. Starting from the technology: from highly efficiency and highly effective brew houses, fermentation in sealed tanks CKT, automated filtration, flow pasteurization and modern one, aseptic filling lines, through advanced technology: concentrated worts HGB, the increase in participation and diversity of raw non-malt material, to the business management and human resources and marketing, there is no area where we would not experience enormous progress. Polish breweries have made the transition from state-owned enterprise with a full variety of restrictions, to fully free business ventures, where the only limitations are knowledge / imagination of employees / owners and prosperity of their investment portfolios. At the beginning of the transition period, Polish brewers visited Western, mostly German breweries to look at their solutions. Today, many of our breweries serve as a model of modernity and innovation for others. Polish breweries are now companies managed in a modern way, where the entire crew are responsible for the final result, involved in active co-management. Polish breweries, offices of large corporations, are achieving leading positions within their groups in terms of quality and production efficiency. In addition to general global geopolitical considerations one cannot see any serious threats to the Polish brewing. As long as it is not stifled by excessive fiscal appetite it will certainly be able to handle other problems.
Andrzej Sadownik
Inwestycyjne wejście do Polski globalnych koncernów pi-wowarskich było jednym z bardziej znaczących wydarzeń
w ostatnim ćwierćwieczu polskiego piwowarstwa. Stało się jednocześnie przyczyną utraty wielu mniejszych browarów, ale także unowocześnieniem wybranych, większych. W rezultacie krajowy przemysłowy sektor piwowarski należy obecnie do najnowocześniejszych w Europie. Drugim, istotnym czynnikiem była nieznana nam wcześniej
rola i skala reklamy piwa, którą wraz z nowymi technologiami wprowadziły koncerny. Te dwa elementy łącznie dały w rezultacie dzisiejsze bardzo wysokie spożycie piwa na poziomie 97 L per capita.
Za trzeci, istotny czynnik uważam narodziny amatorskiego warzenia piwa, emanacją czego stało się powołanie w roku 2010 Polskiego Stowarzyszenia Piwowarów Domowych. W bezpośrednim następstwie obserwujemy dzisiaj wysyp inicjatyw piwowarskich zwanych „browarem kontraktowym”, a i tworzenie nowych browarów rzemieślniczych. Scena piwna gwałtownie się wzbogaca, w czym biorą już nawet udział i browary koncernowe.
Uważam jednocześnie, że spożycie piwa w Polsce osiągnęło apogeum i w przyszłości będzie jedynie malało. Społeczeństwo staje się zamożniejsze, także starzeje się, a to oznacza częstsze wybory wina niźli piwa. Niewyklu-czone także, że część rynku piwa wprost zajmie cydr. Szansą na rozwój jest dalsze urozmaicanie stylistycznej oferty piwa, ale to droga głównie dla małych producentów.
Investment entrance to Poland of brewers global corporations was one of the most significant events in the last quarter of a century of Polish brewing.
It resulted at the same time in the loss of many smaller breweries but also the upgrading of selected major ones. As a result, the domestic industrial beer sector is now the most modern in Europe. The second important factor was the, unknown to us before, role and scale of advertising of beer, which, together with the new technologies was introduced by the concerns. These two elements together have resulted in today’s very high beer consumption at 97 L per capita.
The third important factor, according to me, is the birth of amateur brewing of beer, the emanation of which is the establishment in 2010, of the Polish Association of Domestic Brewers. In the immediate aftermath we see today a rash of brewers initiatives called „brewery contract,” and even the creation of new craft breweries. Beer scene is rapidly getting enriched even with the participation of large brewery concerns .
I believe, however, that beer consumption in Poland reached its apogee, and in the future will only be decreased. Society becomes wealthier, the population is aging, and that means more frequent choices of wine rather than beer. It is also possible that part of the beer market will be directly taken by cider. The opportunity lies in the development of further diversification of the stylistic offers of beer, but this is the way mainly for small producers.
Browarnictwo w Polsce – ostatnie ćwierćwiecze
b r o w a r n i c t w o
BrauBeviale trade fair will be held in Nuremberg for two days starting from 11 November 2014. The event is addressed to the food industry, and more specifically to the beverage sector, producers of beer, wine and water. The visitors will be able to see everything that is related to the production, bottling, packaging and marketing of beverages as well as to learn about new trends in the industry. The entire sector (the PET-arena) dedicated to packaging produced using PET technology will be an interesting proposition. The organisers also took care of the educational part of the exhibition organising several symposia and conferences, the most interesting of which seems to be the European MicroBrew. The visitors should also watch with interest the awards ceremony of the European Beer Star 2014 competition. During this prestigious gala the best breweries and their winning beers will be presented. The programme of the BrauBeviale looks very interesting, especially the Craft Beer Lounge. Perhaps during this event we will finally find out what does the magic word “craft” mean in brewing? Where is the line between craft manufacture and factories and mass production? It seems that trends in the brewing industry are very strong, since BrauBeviale has decided to dedicate a part of the exhibition and the programme of a special press conference held in Italy to this particular topic. One of the points of this conference was tasting of unique beers from small Italian breweries. It seemed that nothing else can surprise me, while the beers offered by local brewers were completely different from those to which we have been accustomed by the Polish restaurant breweries. Traditional production of Italian wines, new fashion for American hops, spontaneous fermentation - all this constituted an inspiration for the production of these specialties. This tasting was a very promising announcement of one of the biggest industry events in Europe – the BrauBeviale trade fair.
Rafał Kowalczykbrowarzyciel.pl
Od 11 listopada 2014 przez dwa dni będą odbywały się w Norymberdze targi BrauBeviale. Impreza skierowana jest do branży spożywczej, a ściślej mówiąc do sektora napojów, producentów piwa, wina i wody. Zwiedzający będą mogli więc zobaczyć wszystko, co jest związane z ich produkcją, rozlewem, opakowaniami i marketingiem a także poznać nowe trendy. Ciekawą propozycją będzie cały sektor (PET-arena), poświę-cony opakowaniom wykonanym w technologii PET. Zadbano również o edukacyjną część wystawy organizując kilka sympozjów i konferencji, z czego najciekawszą jawi się European MicroBrew. Zwiedzający powinni również z zainteresowaniem obejrzeć prezentację wręczenia nagród w konkursie European Beer Star 2014. Gala tego prestiżowego konkursu pokaże nam najlepsze browary i ich zwycięskie piwa. Program BrauBeviale wygląda bardzo interesująco, w szczególności Craft Beer Lounge. Być może podczas tej imprezy dowiemy się w końcu co oznacza magiczne słowo „craft” w piwowarstwie? Gdzie jest granica pomiędzy rzemieślniczą wytwórczością, a gdzie zaczyna się fabryka i masowa produkcja? Widać takie trendy w branży piwnej są silne, skoro BrauBeviale zdecydowało się poświęcić część wystawy oraz program specjalnej konferencji prasowej we Włoszech właśnie tej tematyce. Jednym punktów owej konferencji była degustacja unikalnych piw z małych włoskich browarów. Wydawało się, że nic już nie może mnie zaskoczyć, gdy tymczasem piwa oferowane przez lokalnych browarników były zupełnie inne od tych, do których przyzwyczaiły nas choćby polskie browary restauracyjne. Tradycja produkcji win włoskich, moda na amerykańskie chmiele, spontaniczna fermentacja – to wszystko można było odnaleźć jako inspiracje w produkcji tych specjałów. Degustacja ta była obiecującą zapowiedzią jednego z największych wydarzeń branżowych w Europie – targów BrauBeviale.
r e l ac j a
reklama
93 / 20 14e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
Tradycje piwowarskie w Warce się-
gają piętnastego wieku, kiedy Książę
Mazowiecki Bolesław V zastrzegł sobie
wyłączność na dostawy piwa z Warki
na dwór książęcy i sprzedaż w Ratuszu
warszawskim. Przekazy historyczne,
legendy i utwory literackie potwierdzają
fakt, iż piwo z Warki, które ceniono ze
względu na jakość, smak, klarowność
i kolor, gościło na stołach podczas
najważniejszych obrad, uczt i biesiad.
XV wiek to okres rozkwitu piwowarstwa
w całym wareckim regionie. W tym
czasie aż 30 piwowarów kultywowało
tradycje browarnicze.
Historia obecnego browaru rozpo-
częła się w maju 1968 roku, kiedy to
podjęto decyzję o budowie nowocze-
snego browaru w Warce.
Inwestycja ruszyła w 1973 roku.
W 1975 r. została wyprodukowana pierw-
sza butelka piwa. Do maja 1976 roku
browar w Warce wchodził w skład
Zakładów Piwowarskich w Warszawie.
Od 1 czerwca 1976 utworzono zakłady
Piwowarskie w Warce. W końcu lat
osiemdziesiątych przeprowadzono
prace modernizacyjne, co pozwoliło na
zwiększenie produkcji do ok. 500 tys. hl
piwa rocznie. Prywatyzacja zakładu
w 1994 r. przywróci ła Browarom
w Warce należytą pozycję. W sprywaty-
zowanej spółce o nazwie Browary Warka
Sp. z o.o. rozpoczął się proces głębokich
zmian. Znaczące inwestycje poczynione
w ostatnich latach zwiększyły możliwości
produkcyjne przedsiębiorstwa i pozwo-
liły na poszerzenie gamy produktów
i opakowań. Już w pierwszym kwartale
1997 roku pod względem ilości sprzeda-
nego piwa Browary Warka zajęły szóste
miejsce wśród browarów w Polsce.
W maju 2004 roku browar wszedł
w skład Grupy Żywiec S.A. Uruchomio-
no m.in. w ultranowoczesną instalację
filtracji membranowej oraz warzelnię
z największą na kontynencie euro-
pejskim kadzią filtracyjną o średnicy
ponad 13 metrów. Budynek warzelni
w Warce jest niecodziennym przy-
kładem współczesnej architektury
przemysłowej. Supernowoczesne
urządzenia zostały wkomponowane
w przestrzenny, lekki w swej konstrukcji
budynek, który, dzięki zastosowanym
materiałom wykończeniowym przypo-
mina klimat starego browaru. Miedź,
stal i zielonkawy granit – wewnątrz,
miedź i nadgryzione zębem czasu, czer-
wone cegły na zewnątrz sprawiają, że
budynek o kubaturze blisko 30 000 m3
wygląda jak stary gmach, który pod-
dano renowacji i zaadoptowano do
współczesnych potrzeb.
Browar w Warce jest drugim co do
wielkości browarem w Grupie Żywiec.
W Browarze wareckim pracuje ponad
230 osób, co czyni go największym pra-
codawcą w tym regionie. W browarze
w Warce produkowane są m.in. takie
piwa jak Warka, Warka Strong, Heine-
ken, Desperados i szczególnie ulubione
na rynku warszawskim Królewskie.
MR
Browar w WarceSoon after the merger of Browary Warka and Grupa Żywiec, the next
modernization process was completed. This time, EUR 40 million was assigned
to build among others a brewhouse with the largest lauter tun in Europe at that
time, with a diameter of more than 13 metres, unique membrane filtration and the
next unitanks. Thanks to this investment, the capacity of the brewery increased
from 2 to 3.5 million hl of beer annually, and Warka become the second largest
brewery in Grupa Żywiec.
Pomyślność Warki stała przede wszystkim piwem…. – tak pisał na początku XVII wieku geograf i historyk Mazowsza – Jędrzej Święcicki. Trudno odmówić mu racji – charakterystycznym od stuleci rzemiosłem wareckim była produkcja i sprzedaż piwa.
O trendach prozdrowotnych, zmia-
nach w nawykach konsumentów oraz
o powiązaniach pomiędzy ceną produk-
tu a popytem na niego mówili Paweł Ka-
czyński (Nielsen) oraz Bożena Nosecka
(IERiGZ). Te dwa referaty znakomicie się
wzajemne zazębiały, dając słuchaczom
autentyczny obraz tego, co na rynku
napojów się dzieje. Lesław Skorupski
ze śląskiego inspektoratu IJHARS
podzielił się z zebranymi swoją wiedzą
Szereg ważnych tematów dotyczących trendów, rynku, bezpieczeństwa produkcji oraz nowych technologii podjęty został w trakcie Forum Technologii Napojowych. Prawie 120 przedstawicieli branży zjechało do Cieszyna. Konferencja miała mocny akcent piwowarski: po części wykładowej zebrani mogli zwiedzić zabytkowy browar w Cieszynie oraz ultranowoczesny browar w Tychach.
na temat wyników kontroli inspekcji.
Kolejny rynkowy temat zaprezento-
wany został przez Lecha Maryniaka,
który opowiedział o produkcji napojów
bezalkoholowych w krajach Zatoki
Perskiej i o tym, co warto wykorzystać
w krajowych zakładach produkcyjnych.
O systemach wspomagających
efektywne prowadzenie rozlewu na
przykładzie wdrożeń opowiadał Andrzej
Jarosz z firmy ANT, natomiast Piotr Ziar-
ko z firmy Pall zajął się rozwiązaniami
z zakresu filtracji wody. Referat dotycza-
cy skutecznej dezynfekcji przygotował
Zbigniew Ludwiczak z firmy ProMinent.
Zagrożeniami mikrobiologicznymi
w produkcji napojów i soków zajęła
się także dr. inż. Barbara Sokołowska
z IBPRS, Robert Najman z Ecolab
oraz Marcin Chłopek z ActivTek.
O filtrach sterylizujących powietrze
mówił Paweł Łuczkiewicz z Parker
Do Cieszyna przyjechało prawie 120 osób z całej Polski
Robert Najman (Ecolab) mówił o dezynfekcji powietrza
Paweł Kaczyński (Nielsen) ze swobo-dą i gracją opowiadał kto zyskał a kto stracił w ostatnich latach
Barbara Sokołowska (IBPRS) opowie-działa o zagrożeniach mikrobiologicznych
Krzysztof Rudnicki (Coca-Cola) mówił o obniżaniu kosztów
Lech Maryniak zaprezentował rynek napojów w rejonie Zatoki Perskiej
Aleksandra Wojnarowska
r e l ac j a
10 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl3 / 20 14
p r z em y s ł n apo jo w yięcew j z d ję ć n a w w w . a p b i z n e s l . p
Zabytkowy cieszyński browar wywoływał uczucie niedowierzania: czy to możliwe że tak właśnie warzono onegdaj piwo? I że trwa to do dzisiaj?
Hannifin, natomiast suchym smaro-
waniem oraz myciem i dezynfekcją
transporterów powietrznych zajął się
Jędrzej Gorczyński z ANTI-GERM.
Kolejny blok tematyczny obejmował
zarządzanie produkcją. O innowacjach
w zakładzie produkcyjnym opowiedziała
dr inż. Magdalena Jurczyk-Bunkowska
z Politechniki Opolskiej, natomiast
oszczędzaniem mediów i organizacją
pracy w zakładach z profilem sezono-
wym zajęli się Krzysztof Rudnicki oraz
Sławomir Babiarz z firmy Coca-Cola
HBC. O renowacjach studni w zakła-
dach rozlewniczych referat przygotował
Adam Gonera z MC Bauchemie.
Właściwości f izykochemiczne
i prozdrowotne fermentowanego napoju
serwatkowo-owocowego były tematem
prezentacji dr inż. Bartosza Sołowie-
ja z Uniwersytetu Przyrodniczego
w Lublinie. prof. dr hab. inż. Waldemar
Gustaw z tej samej uczelni podjął temat
nieznanego szerzej napoju o nazwie
Kombucza. Analizą parametrów fizy-
kochemicznych napojów i soków zajął
się Jarosław Gajda z Mettler Toledo.
Pierwsza edycja Forum Technologii
Napojowych spotkała się z pozytywnym
odbiorem słuchaczy. Kolejna edycja
– dokładnie za rok.
Więcej zdjęć oraz referaty do po-
brania na stronie www.agro.apbiznes.pl
Biesiada w piwnicach zabytkowego browaru stworzyła dobry klimat do rozmów kuluarowych
Pobudzająca kawa po długiej serii wykładów Jędrzej Górczyński (Anti-Germ)
Przemiłe rozmowy kuluarowe
Lesław Skorupski reprezentował Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych
Silna ekipa z Anti-Germ
Uczestnikom dopisywał dobry humor
Referaty inspirowały do gorących dyskusji
Magdalena Jurczyk-Bunkowska opowiadała o innowacjach
Andrzej Jarosz – jak zwykle uśmiechnięty
Intensywne rozmowy przy stoiskach
Bartosz Sołowiej okazał się wykładow-cą z niezłym głosem
Bożena Nosecka (IERiGZ) w profe-sjonalny sposób przekazała szereg danych liczbowych dotyczących rynku napojowego w Polsce
Konferencji towarzyszyło nocne zwiedzanie browaru
11e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
Celem artykułu jest przybliżenie naszym przedsiębiorstwom
zajmującym się produkcją oraz rozlewem wody charaktery-
stykę rynku Zatoki Perskiej. Jest szansa że część z informacji
zawartych w artykule będzie można przenieść na rodzimy grunt
biznesowy.
Rynek wód butelkowanych w Zatoce Perskiej
Bottled water market in the Persian Gulf
Podobnie jak w Europie tak i w Krajach Zatoki Perskiej sprzedaż naturalnych wód mineralnych, źródlanych, stołowych oraz smakowych wykazuje duży wzrost. W związku z powyższym, powstanie nowego przedsiębiorstwa zajmującego się sprzedażą i produkcją tych dóbr konsumpcyjnych może być właściwą drogą do założenia zyskownego biznesu. Rozwój produkcji przedstawionych dóbr konsumpcyjnych wiąże się z warunkami klimatycznymi oraz rozwojem populacji mieszkańców, które są siłami napędowymi sprzedaży. Ważnym czynnikiem jest też rosnąca świadomość prozdrowotna związana z ograniczaniem spożycia napojów słodzonych, które w tym regionie są ciągle jeszcze bardzo popularne.
The aim of this article is to introduce our companies
engaged in the production and bottling of water to the
characteristics of the Persian Gulf market. There is
a chance that some of the information contained in the
article may be transferred to the business native soil.
Similarly to Europe, also in the countries of the Persian Gulf the sale of natural mineral waters, spring and bottled drinking waters has increased substantially. Therefore, the creation of a new company engaged in the sale and production of these consumer goods may be the right way to set up a profitable business. The development of production of the presented consumer goods is associated with climatic conditions and the development of resident population, which are the driving forces for sale. Also the growing pro-health awareness associated with reduction in consumption of sweetened beverages, which in this region are still very popular, proves to be an important factor.
fot.
sxc.
hu
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
r ynek
12 3 / 20 14
Lech MaryniakEkspert
r y nk i e g z o t y c zne
Charakterystyka produktów – kompozycja składników mineralnych
Za względu na warunki hydro-
-geologiczne kraje Zatoki Perskiej
a szczególnie Półwyspu Arabskiego mają
bardzo ubogie zasoby podziemnych wód
odnawialnych. Przyczyną tego stanu
rzeczy jest bardzo niska liczba opadów
w skali rocznej. Istnieją tam oczywiście
głęboko położone zasoby podziemnych
wód słodkich, jednak są to bardzo cenne
i strategiczne bogactwa tego rejonu
[9]. Taka sytuacja powoduje, że dominującym źródłem wody
stosowanym do celów przemysłowych i konsumpcyjnych jest
woda pochodzenie morskiego, poddana wcześniej procesom
odsalania i końcowego uzdatniania oraz odpowiedniego
wzbogacenia o dodatki funkcjonalne i smakowe.
Zjednoczone Emiraty Arabskie mogą być dobrym przykładem
wprowadzania standaryzacji dotyczącej produkcji spożywczej
w regionie Zatoki Perskiej a szczególnie w krajach GCC (Gulf
Cooperation Council). Powołując się na prawodawstwo tego
kraju dotyczące butelkowanych wód można przedstawić ich
charakterystykę [8] jako:
• Gazowane naturalne wody mineralne (carbonated natura
mineral water-effervescent), są to naturalne wody mineralne
gazowane w sposób naturalny lub posiadające dwutlenek
węgla CO2 wprowadzony w procesie produkcji.
• Niegazowane naturalne wody mineralne (non-car-
bonated natura mineral water-un-effervescent). Jedynie
w przypadku zawartości rozpuszczonych naturalnych soli
mineralnych (wodoro-węglanowych) dwutlenek węgla CO2
może być dopuszczony w celu zakwaszenia środowiska
i zapewnienia poprawnych warunków rozpuszczania
tych soli.
• Wody studzienne (well water), pochodzą z odwiertów
podziemnych przeznaczonych do eksploatacji naturalnych
wód podziemnych.
• Wody źródlane (spring water), są to wody pochodzenia
naturalnego z formacji podziemnych cechujących się
często samowypływem. Ich ujęcie musi znajdować się
w miejscu samowypływu lub z odwiertu sięgającego formacji
podziemnych, gdzie źródło to się znajduje.
• Wody artezyjskie (artesian water), są także wodami
naturalnymi, pochodzące z niecek artezyjskich.
Product characteristics – composition of mineral components
Due to the hydrogeological
conditions the Persian Gulf co-
untries, especially those of the
Arabian Peninsula, have very poor
renewable groundwater resources.
The reason for that is very low
annual average precip i tat ion.
There are, of course, deeply
located underground freshwater resources, however they
constitute very valuable and strategic wealth of this region
[9]. Because of that, the predominant water source used
for consumption and industrial purposes is seawater, that
undergoes desalination and final treatment processes
and is enriched in the appropriate functional additives
and flavouring agents.
United Arab Emirates may prove to be a good example
of the introduction of standardization in food production in
the Gulf region and particularly in the countries of the GCC
(Gulf Cooperation Council). Referring to the legislation
of the country concerning bottled waters, they can be
characterised in the following way [8]:
• Carbonated natural mineral water – effervescent, these are natural mineral waters carbonated in a natural
manner or having the carbon dioxide CO2 introduced
in the manufacturing process.
• Non-carbonated natural mineral water - un--effervescent. Only when the water contains natural
dissolved mineral salts (hydro-carbonate), carbon
dioxide CO2 may be allowed to acidify the environment
and ensure proper conditions for the dissolution
of salts.
• Well water, comes from underground dri l l ings
intended for exploitation of natural groundwater.
• Spring water, water of natural origin from undergro-
und formations, often characterised by self-outflow.
Water intake must be located in the place of self-outflow
or may be connected to the borehole that reaches the
underground formations where the spring is located.
• Artesian water, also natural water coming from
artesian aquifers.
fot.
Lech
Mar
ynia
k
133 / 20 14e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
Fot. 1. Oferta wody mineralnej pakowanej w opakowanietypu PET i FC o pojemności 4 galonów
Pic. 1. Offer of mineral water packaged in PET bottles and of FC type with capacity of 4 gallons
• Wody pitne uzdatnione (treated drinking water), pochodzą
z różnych źródeł. Wody te muszą być poddane procesom
uzdatniania zapewniającym konsumentom bezpieczeństwo
zdrowotne. Procesami wykorzystywanymi do ich uzdatniania
są: wstępne i końcowe procesy uzdatniania, strącania osadu,
filtracja, procesy odsalania.
Przedstawione wyżej definicje klasyfikujące butelkowane
wody na rynku krajów Zatoki Perskiej są teoretyczne. Praktycz-
nie gazowane wody butelkowane są tam rzadko produkowane,
zdecydowanie dominuje wersja bez gazu. W rzeczywistości na
rynku możemy spotkać następujące nazwy wód butelkowanych:
• Naturalne wody mineralne (pure natural mineral water),
jest to naturalna woda mineralna wydobywana z pokładów
głębinowych, ewentualnie poddana procesowi napowietrza-
nia oraz filtracji na złożu piaskowym.
• Butelkowane wody stołowe pitne (pure drinking water,
bottled drinking water), jest to woda produkowana w oparciu
o wodę wodociągową, której pierwotnym źródłem jest
woda morska. Bardzo często w zakładzie produkcyjnym
woda wodociągowa jest poddawana procesowi uzdatniana
końcowego, zwykle w procesie odwróconej osmozy
RO (Reverse Osmosis). Po rozpuszczeniu komponentów
sypkich soli mineralnych woda taka podlega procesowi
wtórnej mineralizacji, żeby na końcu być rozlana do
opakowań jednostkowych.
• Mineralne oraz pitne wody smakowe (flavored mineral
water, flavored drinking water), są to wody smakowe
produkowane z wykorzystaniem wspomnianych wcześniej
naturalnych wód mineralnych ale też i wody wodociągowej,
poddanej uzdatnieniu końcowemu z dodatkami aromatów
smakowych.
W tabeli 1 przedstawiono zakresy komponentów mineralnych
zawartych w wodach butelkowanych w krajach regionu Zatoki
Perskiej, uzyskanych z badań rynkowych autora. Ich mineraliza-
cja jest stosunkowo niska. Należy nadmienić, że można nabyć
• Treated drinking water, comes from a variety of
sources. These waters must undergo purification
processes that provide consumers with health security.
Processes used for their purification include: the initial
and final treatment processes, precipitation, filtration,
desalination processes.
The abovementioned definitions for classifying bottled
water on the Persian Gulf countries market are just
theoretical. Carbonated bottled waters are rarely produced
there, they are far dominated by non-carbonated waters.
In fact, we can see the following names of bottled waters
on the market:
• Pure natural mineral water, it is a natural mineral
water extracted from deep layers, that eventually
undergoes aeration process and sand bed filtration.
• Pure drinking water, bottled drinking water, this
water is produced based on tap water, which primary
source is seawater. In the production plant tap water is
very often subjected to final treatment process, usually
in the process of Reverse Osmosis. When the loose
components of mineral salts are dissolved, the water
undergoes remineralisation process and in the end is
poured into individual bottles.
• Flavoured mineral water, flavoured drinking water, these are flavoured waters produced using the
aforementioned natural mineral water, but also using
tap water that underwent purification process, with
added flavours.
Table 1 shows the ranges of the components contained
in the bottled mineral waters in the countries of Persian Gulf
region, obtained from the market research performed by
the author. Their mineralization is relatively low. It should be
noted that it is also possible to purchase highly mineralized
waters, but these are imported.
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
r ynek
14 3 / 20 14
Tab. 1. Mineralizacja butelkowanych wód, produkowanych w rejonie Zatoki Perskiej
Table 1. Mineralization of bottled waters produced in the Persian Gulf region
r y nk i e g z o t y c zne
również wody o wyższych
mineralizacjach, są to jednak
produkty importowane.
Charakterystyka opakowań
Opakowania jednost-
kowe są zdominowane
przez butelki z tworzywa
sztucznego typu PET (Po-
lyethylen Terephthalate).
Dominacja jest szczegól-
nie widoczna w krajach
azjatyckich w tym także
w regionie Zatoki Perskiej.
Na rynku tym można spotkać wspomniane produkty w opa-
kowaniach szklanych czy nawet puszkach napojowych, są to
jednak wody importowane głównie z krajów Unii Europejskiej,
plasujące się w sektorze sprzedażowym „wyższej półki”.
W kategorii spożycia natychmiastowego IC (Immediate
Consumption), zaraz po zakupie, dominują opakowania PET
w rozmiarze od 0,25 L do 1,5 L. Kategoria IC jest sprzedawana
głównie z półki chłodniczej. W kategorii spożycia późniejszego
FC (Future Consumption) są widoczne opakowania PET od
1,5L aż do opakowań 4 galonów. W przypadku mineralnych
lub smakowych wód pitnych dominuje kategoria IC. Wody te
również są rozlewane do opakowań typu PET. Wody smakowe
są najczęściej konfekcjonowane w technologii rozlewu na
gorąco. Są to produkty niekonserwowane. Taka technologia
wydaje się być bardziej niezawodna od technologii rozlewu
aseptycznego, szczególnie w regionie Bliskiego Wschodu,
gdzie proste rozwiązania technologiczne w przemyśle spo-
żywczym są preferowane. Technologia rozlewu na gorąco daje
możliwości minimalizacji ryzyka zakażeń mikrobiologicznych.
Choć kraje Zatoki Perskiej są największym producentem
granulatów tworzyw sztucznych na świecie to należy nadmienić,
że zmniejszanie wagi opakowań LW (Light Weighting) jest tu
powszechne stosowane.
Zdjęcia od 1do 3 przedstawiają ofertę butelkowanych wód
w przeciętnym sklepie w Zjednoczonych Emiratach Arabskich.
Przybliżenie technologii i organizacji produkcji i rozlewu Procesy produkcyjne zewnętrzne
Ujęcie wody – proces uzdatniania wody. Jak wspomnia-
no, w warunkach klimatycznych regionu Zatoki Perskiej woda
Characteristics of packaging
U n i t p a c k a g e s a r e
dominated by PET plastic
bottle (Polyethylene Tere-
phthalate). This domination
is par t icular ly evident in
Asian countries, including
the Persian Gulf region. The
abovementioned products
can be seen in glass con-
tainers or even cans on this
market, however these are
waters imported from the
European Union countries
that are considered “high-end” products.
In the category of IC (Immediate Consumption),
consumed immediately after the purchase, the PET
packaging dominates in sizes from 0.25 L to 1.5 L. Waters
in IC category are mainly sold from refrigerated counters.
In the category of FC (Future Consumption) , it is possible
to see PET packages ranging from 1.5L to even 4 gallons.
In case of mineral and flavoured waters the IC category
dominates. These waters are also put into PET packages.
Flavoured waters are most often packaged using hot filling
technology. These are non-preserved products. This
technology seems to be the more reliable than aseptic
filling technology, particularly in the Middle East, where
simple technological solutions in the food industry are
preferred. The hot filling technology provides opportunities
to minimize the risk of microbial infections. Although
the Persian Gulf countries are the largest manufacturer
of plastic raw materials in the world, it should be noted that
reduction of the weight of packaging LW (Light Weighting)
is commonly applied.
Pictures from 1 to 3 show the bottled water offer in an
average shop in United Arab Emirates.
Closer look on technology and organi-zation of production and bottling External production processes
Water intake – water treatment process. As
was mentioned before, in the climatic conditions of the
Persian Gulf water is a very valuable resource, extracted
from underground water intakes, however, right now
seawater intakes start to predominate. The extracted water
fot.
Lech
Mar
ynia
k
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 153 / 20 14
Fot. 2. Oferta butelkowanych wód mineralnych oraz pitnych sprze-dawanych z lady chłodniczej
Pic. 2. Offer of bottled mineral and drinking waters sold from refrigerated counter
jest bardzo cennym surowcem, pozyskiwanym
z ujęć podziemnych, choć w obecnej chwili
zaczęły dominować ujęcia wody morskiej. Tak
pozyskana woda następnie jest uzdatniana.
Najczęściej stosowane procesami uzdatniania
wody dostarczanej ze wspomnianych ujęć są:
• MSF (Multi Stage Flash Distillation)
destylacja wielostopniowa otwarta ale też
zbliżona do niej
• MED (Multi Effect Distillation) destylacja
wielostopniowe [2] ,[7], oba te procesy
wykorzystują ciepło odpadowe z bloków
energetycznych,
• R O (R eve r s e O s m o s i s ) o d w r ó -
c o n a o s m oz a j a ko t e c h n o l o g i a
membranowa, polegającą na fi ltracji na poziomie
jonowym [4].
Wspomniane technologie stosowane są w lokalnych
systemach produkcji mediów komunalnych, które również
dostarczają wodę dla zastosowań przemysłowych.
Procesy produkcyjne wewnętrzneProcesy uzdatniania i odgazowania wody w zakładzie
produkcyjnym. W procesie przygotowania oraz rozlewu
naturalnych wód mineralnych, źródlanych, stołowych oraz
smakowych dominującym surowcem jest oczywiście woda.
W przypadku wód stołowych oraz smakowych jest ona
poddana procesowi uzdatniania w zakładzie. W wielu przypad-
kach naturalne wody mineralne oraz źródlane są poddawane
procesom napowietrzania i filtracji na złożu piaskowym. Woda
wodociągowa dostarczana do zakładów produkcyjnych
i dalej wykorzystywana w produkcji stołowych czy smakowych
wód jest najczęściej poddawana procesowi uzdatniania
z udziałem odwróconej osmozy. Kolejnym procesem zwykle jest
odgazowanie tak uzdatnionej wody, które pozwala zapobiegać
zjawisku utleniania składników dodawanych w następnych
procesach produkcyjnych.
Procesy dodawania komponentów soli mineralnych, aromatów, baz sokowych, CO
2. Procesy te polegają na
dodawaniu do wody uzdatnionej:
• rozpuszczonych wcześniej komponentów soli mineralnych,
• aromatów lub baz sokowych w celu produkcji smakowych
wód mineralnych lub stołowych,
• w przypadku produkcji wersji gazowanej, zostaje dodany
dwutlenek węgla CO2.
i s then t reated. The
most commonly used
purification processes of
water supplied from one
of the abovementioned
intakes include:
• MSF (Multi Stage
Flash Distillation) a mul-
ti-stage open distillation,
but also similar
• MED (Multi Effect
Distillation) multi-stage
distillation [2] ,[7], both
processes use waste
heat from power plants,
• RO (Reve r se Osmos is) reve r se osmos is a s
a membrane technology, consisting in ionic filtration [4].
These technologies are used in local utility production
systems that also supply water for industrial applications.
Internal production processesWater treatment and degassing processes in
a production plant. In the process of preparation and
bottling of natural mineral water, spring water, pure
drinking water and flavoured water the dominant raw
material is, of course, water. In case of pure drinking and
flavoured water, it is subjected to purification process at
the production plant. In many cases the natural mineral
and spring waters undergo aeration process and sand bed
filtration. Tap water supplied to production facilities and
further used in the production of pure drinking water or
flavoured water is most often subjected to the process of
purification involving reverse osmosis. Another process
is usually degassing of the treated water that helps to
prevent the oxidation of ingredients added in subsequent
manufacturing processes.
Processes of adding mineral salts, aromas, juice additions, CO
2. These processes consist of adding to
the treated water:
• previously dissolved components of mineral salts,
• aromas or juice additions in order to produce flavoured
mineral or pure drinking waters,
• in case of when carbonated water is produced, carbon
dioxide CO2 is added.
fot.
Lech
Mar
ynia
k
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
r ynek
16 3 / 20 14
r y nk i e g z o t y c zne
Fot. 2. Oferta smakowych niekonserwo-wanych wód mineralnych, rozlanych w technologii na gorąco
Pic. 2. Offer of flavoured non-preserved mineral waters, packaged using hot filling technology
W zależności od zastosowanej technologii produkcji oraz
receptury po wymieszaniu wspomnianych dodatków tak
przygotowane produkty są gotowe do rozlewu.
Proces rozlewu w opakowania jednostkowe. Opako-
wania z tworzyw sztucznych typu PET dominują zarówno dla
kategorii sprzedażowej IC jak i FC. Są produkowane na miejscu
w zakładzie produkcyjnym. Bardzo często spotyka się monobloki
produkcyjne w skład których wchodzą urządzenia produkujące
butelki – „wydmuchiwarki”, zblokowane z urządzeniami roz-
lewczymi – „rozlewaczkami” oraz zamykającymi opakowanie
– „zakręcarkami lub zamykarkami”. Tak wyprodukowane oraz
zapakowane produkty są etykietowane oraz oznakowane kodem
produkcyjnym wraz z datą przydatności do spożycia.
Proces pakowania zbiorczego: pakowanie w zgrzewki, paletyzacja. Końcową fazą produkcji zachodząca na linii pro-
dukcyjnej odpowiedzialnej za pakowanie są procesy pakowania
zbiorczego w zgrzewki oraz proces paletyzacji. Bardzo często w
obu tych procesach następuje również oznakowanie opakowań
zbiorczych jakimi są zgrzewka oraz paleta.
Rysunek1. Przedstawia schematycznie technologie:
procesowe, pakowania oraz pomocnicze zastosowane
w standardowym zakładzie produkcji oraz rozlewu wód
butelkowanych w regionie Zatoki Perskiej. Oprócz procesów
produkcyjnych oraz pakowania niezbędne jest też dostarczenie
mediów produkcyjnych, mediów energetycznych, odebranie
Depending on the technology of production and the
formula used, after mixing these additions with water,
the products prepared in this way are ready for bottling.
Bottling process. PET plastic packages dominate in
both the IC and the FC category. They are manufactured on
site at the plant. It is possible to see production complete
lines very often which include devices that produce bottles
– “blow molding machines,” interlocked with machines
filling the bottles – “filling machines” and those closing the
packaging – “capping machines.” Products manufactured
and packaged in this way are later labelled and marked
with production code along with the ‘best before’ date.
Packing process: packing in multipacks and palletizing. The final phase of production process that
takes place on the production line that is responsible for the
packing processes is packing in multipacks and palletizing.
Very often, both of these processes, include also marking
of the multipacks and pallets.
Figure 1. Schematically shows the following techno-
logies: process, packaging and auxiliary in a standard
production and bottling plant in the Persian Gulf region.
Apart from the manufacturing and packaging processes,
it is also necessary to provide production media, energy,
waste and industrial effluents collection and management.
Washing station in closed circuit for process machines
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 173 / 20 14
Rys. 1.
Figure 1.
i zagospodarowanie odpadów i ścieków poprodukcyjnych.
Niezbędną funkcję spełnia tu stacja mycia w obiegu zamkniętym
dla urządzeń i instalacji procesowych [3] CIP (Cleaning In Place).
Istotnymi zagadnieniami są również procesy magazynowania
i logistyki. Nowoczesne magazynowanie dopiero zaczyna tam
być stosowane. Przedstawione schematycznie technologie
produkcji są zilustrowane formą diagramu przepływu surowców
i produktów PFD ( Product Flow Diagram), który może być dalej
pomocny w budowie szczegółowego schematu technologiczno-
pomiarowego typu P&ID ( Piping & Instrumentation Diagram)
a na końcu konstrukcji ciągu technologicznego.
Warto zapamiętać i wdrożyć na polskim rynkuBranża wód butelkowanych przeżywa intensywny rozwój
w krajach Zatoki Perskiej. Pomimo faktu, że kraje regionu są
ubogie w zasoby słodkich wód podziemnych, zastosowanie
zaawansowanych technologii uzdatniania umożliwiło skuteczną
walkę z tym problemem. Dysponując opisanymi technologiami
można produkować bez ograniczenia określone typy wód
stołowych z dodatkami funkcjonalnymi. Można także produ-
kować wody smakowe z dodatkiem naturalnych komponentów
owocowych. Na uwagę powinna zasłużyć technologia rozlewu
takich produktów bez konserwantów do opakować typu PET
w technologii na gorąco, co minimalizuje ryzyko ich narażenia
na zakażenia mikrobiologiczne.
Możliwości produkcji funkcjonalnych oraz smakowych wód
na bazie naturalnych komponentów owocowo-ziołowych nie
zawierających konserwantów, rozlewanych do butelek typu
PET w technologii na gorąco, mogą być ciekawą propozycją
dla polskich producentów napojów oraz wód różnego typu.
Literatura1. A Bottled Water Plant Operation , A Key Issue on Quality, http://www.
foodsafetydubai.com/.../A%20Bottled%20Wate.../, z dnia 15 czerwca 2014 r.2. Baillargeon G, Innovation for desalination: Reverse osmosis over multistage
flash distillation, http://www.pitt.edu/~gmb44/writingassignment3pfd.pdf/, z dnia 15 czerwca 2014 r.
3. Maryniak L., Mycie i dezynfekcja urządzeń przeznaczonych do produkcji napojów bezalkoholowych, Przemysł Fermentacyjny i Owocowo--Warzywny (PFiOW) 1997, nr 9.
4. Maryniak L., Metoda odwróconej osmozy do uzdatniania wody do produkcji napojów bezalkoholowych, Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny (PFiOW) 1996, nr 5.
5. Maryniak L., Produkcja mleczarska w krajach Zatoki Perskiej, Agro--Industry 2014, nr 1.
6. Maryniak L., Produkcja soków, nektarów oraz napojów owocowych w regionie Zatoki Perskiej, Agro-Industry 2014, nr 2.
7. Multi-Effect Distllation, http://www.eolss.net/sample-chapters/.../e6-144-44-00.pdf/ z dnia 21 czerwca 2014 r.
8. UAE Scheme for Drinking Water, Emirates Authority For Standarization & Metrology, http:// www.esma.gov.ae/.../Drinking_Water_Scheme_ENG/, z dnia 15 czerwca 2014 r.
9. Water resources of GCC countries, http://www.ce.utexas.edu/prof/.../Gulf/Gcc_2010.pdf/, z dnia 15 czerwca 2014 r.
and installations [3] CIP (Cleaning
In Place) fulfils an essential function
here. Also warehousing and logisti-
cal processes are very important.
Modern warehousing is not yet very
common. The production technology
is schematically illustrated in a form
of raw materials and products flow
diagram PFD (Product Flow Diagram),
which may be used further in the con-
struction of a detailed P&ID diagram
(Piping & Instrumentation Diagram),
and finally in the construction of
a technological line.
Things worth remembe-ring and implementing on the Polish market
Bottled water industry is experien-
cing rapid development in the Persian
Gulf countries. Despite the fact that
the countries of the region are poor in
fresh groundwater resources, the use
of advanced treatment technologies
enabled the effective fight against this
problem. Having the abovementioned
technologies at disposal, one can
produce, without limitations, certain
types of pure drinking waters with
functional additives. It is also possible
to produce flavoured waters adding
natural fruit components. We should
also pay attention to the hot filling
technology which allows to put water
without any preservatives in PET bot-
tles and at the same time minimizes
the risk of microbial infections.
The possibilities to produce func-
tional and flavoured waters based on
natural fruit and herbal components
that do not contain preservatives,
spilled into PET bottles using hot
filling technology can be an interesting
proposition for Polish producers of
beverages and waters of different
types.
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
r ynek
18 3 / 20 14
r y nk i e g z o t y c zne
Użyte skróty,Used abbreviations:
CIP Clearing In Place – mycie instalacji produkcyjnych w obiegu zamkniętym
CO2 Carbon Dioxide – dwutlenek węgla
FC Future Consumption – spożycie późniejsze
GCC Gulf Cooperation Council – Rada Współpracy Zatoki Perskiej
IC Immediate Consumption – spożycie natychmiastowe
LW Light Weighting – zmniejszenie wagi opakowań
MSF Multi-Stage Flash Distillation – destylacja wielostopniowa
PET Polyethylen Terephthalate – popularne tworzywo PET
PFD Product Flow Diagram – przepływ surowca i produktu
P&ID Piping & Instrumentation Diagram – schemat technologiczno-pomiarowy
RO Reverse Osmosis – odwrócona osmoza
TDS Total Dissolved Solids – całkowita ilość substancji rozpuszczonych
Krojone warzywa z konserwantami
Komisja Europejska opublikowała rozporządzenie nr 969/2014 z dnia 12 września 2014 zmieniające sposób stosowania askorbinianu wapnia (E 302) i alginianu sodu (E 401) w niektórych nieprzetworzonych owocach i warzywach.
Substancje stosowane są łącznie w celu uzyskania jadalnego żelu, aplikowanego na
powierzchnię owoców i warzyw tak, aby powstała cienka warstwa ochronna, stanowiąca fizyczną
barierę dla tlenu i wilgoci, ograniczająca wyciekanie i wysuszanie produktów. Proces psucia zostaje
opóźniony a właściwości odżywcze owoców i warzyw zachowane. Komisja zezwoliła na stosowanie alginianu
sodu (E 401) jako substancji glazurującej owoce i warzywa obrane, krojone i rozdrobnione na maksymalnym poziomie wynoszącym 2 400 mg/kg
oraz tylko w połączeniu z askorbinianem wapnia (E 302) na maksymalnym poziomie wynoszącym 800 mg/kg w celu uzyskania jadalnego żelu.
Źródło: FAMMU/FAPA na podstawie: Dziennik Urzędowy Komisji Europejskiej
reklama
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
r ynek
20 3 / 20 14
i n s t y t uc je b ada w c z e
Instytut jest samodzielną placówką naukowo-badawczą z kilkudziesięcioletnim dorobkiem naukowym i doświadczeniem w analizowaniu procesów ekonomiczno-produkcyjnych polskiego rolnictwa i gospodarki żywnościowej.
Badania naukowe prowadzone w IERiGŻ-PIB skoncentrowane są na
najważniejszych zagadnieniach dotyczących ekonomicznej, produk-
cyjnej i społecznej sytuacji polskiej wsi, rolnictwa i szeroko rozumianej
gospodarki żywnościowej:
Badania realizowane są w oparciu o statutową działalność naukową,
zadania Programu Wieloletniego, funkcję Agencji Łącznikowej FADN
(Farm Accountancy Data Network) oraz krajowe i międzynarodowe
projekty badawcze, w tym projekty w ramach grantów Ministerstwa
Nauki Szkolnictwa Wyższego. Instytut dysponuje własnymi bazami
danych jakie tworzą zbiory FADN obejmujące coroczne wskaźniki
sytuacji ekonomiczno-produkcyjnej gospodarstw indywidualnych oraz
tzw. Wielka Ankieta, podczas której gromadzone są informacje z ok.
8 tys. wiejskich gospodarstw domowych (w tym ok. 4 tys. użytkowników
gospodarstwa rolnego).
Instytut posiada uprawnienia do nadawania stopni naukowych
doktora i doktora habilitowanego nauk ekonomicznych.
Dorobek naukowyWyniki prac naukowo-badawczych i eksperckich Instytutu
wykorzystywane są w kształtowaniu polityki państwa wobec wsi
i rolnictwa. Dostarczają danych na temat funkcjonowania całej gospo-
darki żywnościowej w warunkach unijnych i pozwalają na bieżący mo-
nitoring procesów integrowania się różnych systemów gospodarczych.
Są także istotnym wkładem w rozwój teorii w zakresie ekonomiki
rolnictwa i integracji.
Rezultaty prac Instytutu są wynikiem analizy danych makro
i mikroekonomicznych, w tym gromadzonych na podstawie własnych
terenowych badań empirycznych. W Zakładzie Rachunkowości
The Institute of Agricultural and Food Economics is an independent scientific and research centre with several dozen years of scientific achievement and experience in analysing economic and production processes in the Polish agriculture and food economy.
The scientific research conducted at IAFE-NRI is focussed on
key issues in the economic, production and social situation of rural
areas in Poland, on agriculture, and on the broadly-conceived food
economy, including:
The research is conducted under the Institute’s statutory scientific
activity, its objectives under the Multi-Annual Programme, acting as the
FADN (Farm Accountancy Data Network) Liaison Agency, and national
and international scientific and research projects, including projects
subsided by the Ministry of Science and Higher Education. The Institute
has at its disposal its own databases, formed from FADN resources,
comprising annual indicators of the economic and production status
of individual holdings and the so-called Great Survey, which collects
data from approximately 8 thousand rural households (including about
4 thousand farm users).
The institute has the right to confer the scientific degrees of Doctor
(PhD) and Assistant Professor (PhD hab.) of Economic Sciences.
Scientific achievementsThe results of scientific and research studies and expert appraisals
produced by the Institute are used in formulating the country’s policies
on agriculture and rural areas. They serve as a source of data on the
functioning of the whole food economy in the EU environment, while also
allowing the current monitoring of integration processes among different
economic systems. They also constitute a significant contribution to
the theoretical development of agricultural economics and integration.
The Institute’s findings are the result of micro- and macro-economic
data analysis, including data from its own empirical field work. In the
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 213 / 20 14
Rolnej w ramach Systemu
Rachunkowośc i Ro lne j ,
a od 2004 roku w ramach
Polskiego FADN gromadzone
są informacje o wynikach
ekonomiczno-produkcyjnych
gospodarstw indywidualnych.
Zakład Polityki Społecznej
i Regionalnej przeprowadza
co 4-5 lat w 72 wsiach całej
Polski ankietę dotyczącą
sytuacji produkcyjno-spo-
łecznej gospodarstw rolnych.
W IERiGŻ-PIB gromadzone
są także dane GUS doty-
czące sytuacji ekonomicz-
no-f inansowej przemysłu
spożywczego, produkcji i cen
żywności oraz dane CIHZ o sytuacji w handlu zagranicznym artykułami
rolno-żywnościowymi.
Na zlecenie najważniejszych organów administracji państwowej
(Sejm, Senat, URM, Kancelaria Prezydenta, MRiRW, MF, NIK), agend
rządowych (ARR, ARiMR), sądów i urzędów statystycznych, a także
przedsiębiorstw, firm oraz związków producentów i przetwórców opraco-
wywane są ekspertyzy dotyczące sytuacji w gospodarce żywnościowej
i na obszarach wiejskich. Prace badawcze i eksperckie publikowane
są w wydawnictwach własnych Instytutu, w wydawnictwach innych
ośrodków naukowych oraz w ogólnopolskich czasopismach naukowych.
Odbiorcami prac IERiGŻ-PIB jest około 380 instytucji w całym kraju,
stanowią także podstawę wielu rozpraw magisterskich, doktorskich
i habilitacyjnych wykonywanych na uczelniach w Polsce i za granicą.
Ponad 60 letni dorobek naukowy i doświadczenie IERiGŻ-PIB
w analizowaniu procesów ekonomiczno-produkcyjnych rolnictwa
i gospodarki żywnościowej pozwalają naukowcom z Instytutu na
realizacje szerokiego spektrum badań, analiz, prognoz i ekspertyz,
a także prowadzenie wykładów i szkoleń. Jesteśmy gotowi na
współpracę ze wszystkimi środowiskami decyzyjnymi, naukowymi
i gospodarczymi w kraju i za granicą.
Agricultural Accountancy Department,
under the Agricultural Accountancy
System, and since 2003 also under the
Polish FADN, information concerning
the economic and production perfor-
mance of individual farms is collected.
Every 4-5 years the Social and Regional
Policy Department carries out a survey
on the production and social conditions
in agricultural holdings in 72 villages
nationwide. The IAFE-NRI also collects
Central Statistical Office (GUS) data
on the economic and financial status
of the food industry, production and
food prices, and the Science Centre
of Foreign Trade (CIHZ) data on the
condition of the foreign agricultural and
food products trade.
At the request of the key national administration authorities (the Seym,
the Senate, the Office of the Council of Ministers, the Chancellery of the
President, the Ministry of Agriculture and Rural Development, the Ministry
of Finance, Supreme Audit Office), governmental instrumentalities (the
Agricultural Market Agency, and the Agency for Restructuring and
Modernisation of Agriculture), the courts, and statistical offices, as well as
enterprises, companies, and associations of producers and processors,
the Institute prepares expert appraisals on the state of food economy
and of rural areas. Research studies and expert opinions are published
in the Institute’s own publications, in publications of other research
centres and in nationwide scientific magazines. IAFE-NRI projects reach
approximately 380 institutions across Poland and constitute the basis
for many MA theses, doctoral theses and habilitation theses produced
in Polish universities and abroad.
The IAFE-NRI’s over 60 years of scientific achievement and experien-
ce in analysing economic and production processes in the agriculture and
food economy allow its scientists to carry out a wide variety of research,
analyses, forecasts, and expert reports, and to give lectures and training.
We are open to cooperation with all decision-making, scientific and
economic bodies, both at home and abroad.
22 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl3 / 20 14
p r z e t w ó r s t w o o w oco w o-w a r z y w ne
r e l ac j a
Spożycie soków owocowych i wa-
rzywnych w Polsce nie jest duże. Po
wzroście spożycia w latach 2006-2010,
od roku 2011 obserwuje się spadek
konsumpcji tych produktów. Podczas
wykładu Magdaleny Piwkowskiej
z AC Nielsen zostały przedstawione
trendy w kategorii soków, nektarów
i napojów (SNN) w Polsce i Europie
Zachodniej. Spadek nastrojów konsu-
menckich powoduje wzmożoną chęć
oszczędzania wśród Polaków. Jednym
ze sposobów jest przestawienie się na
tańsze produkty i aktywne poszukiwa-
nie promocji. Aż 70% społeczeństwa
uważa, że Polska jest aktualnie w
stanie recesji. W związku z tym wzrasta
znaczenie sklepów dyskontowych,
utożsamianych z niskimi cenami oraz
ofertą marek własnych. W segmencie
soków marki własne dynamicznie rosną
The symposium of the Polish Association of Juices Producers was held for the 17th time. It was devoted to the current
market situation. The topic of this year’s edition was: “Old threats, new opportunities for the juice industry.” The speakers
emphasised the opportunities for the expansion of our raw materials within the territory of the Central and Eastern Europe
after the EU accession. We are defending our position as the No. 1 producer of apple juice concentrate – stressed Julian Paw-
lak – the president of PAJP (KUPS). – But we realise that it will not be easy – he added. During the three-day meeting many
aspects concerning the shape of the juice concentrate market in the world, promotional activities, development strategies and
pro-health aspects of drinking juices were covered.
Sympozjum KUPS
Aleksandra Wojnarowska, Olga Rudzka
Tegoroczna edycja sympozjum KUPS była połączeniem gorącej części dyskusyjnej oraz merytorycznych prezentacji dotyczących rynku i trendów. Liczne grono zagranicznych słuchaczy, żywo zainteresowanych prognozami produkcji i urodzaju w Polsce, było najlepszym dowodem na siłę i znaczenie naszego rynku. A wszystko w atmosferze dyskretnych biznesowych ustaleń i rozmów kuluarowych. Tutaj po prostu należy bywać.
Panel dyskusyjny, od lewej: dr Mieczysław Paradowski (Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi), dr Krzysztof Pawiński (Prezes Zarządu Grupa Maspex Wadowice Sp. z o.o.), Magdalena Piwkowska (AC Nielsen), Grzegorz Frącek (Prezes Zarządu Döhler Polska Sp. z o.o.), Maciej Jóźwicki (Prezes Zarządu Marwit Sp. z o.o.)
Magdalena Piwkowska z AC Nielsen przedstawiła trendy w kategorii soków, nektarów i napojów. Podkreśliła, że soki tłoczone są nowym rosnącym segmentem
Anna Avchukhova z Rosyjskiego Stowarzyszenia Soków Owocowych omawiała tamtejszy rynek soków. Okazuje się, że nowym trendem w Rosji są ekologiczne i zdrowe produkty
ięcew j z d ję ć n a w w w . a p b i z n e s l . p
233 / 20 14e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
w hiper i supermarketach, podczas gdy
w dyskontach rozwój tej kategorii
odbywa się produktami markowymi
i jest to taki sam trend jak dla nektarów.
Cała kategoria SNN odnotowuje ten-
dencje spadkową na poziomie 2%, do
której głównie przyczynił się spadający
segment napojów.
Anna Avchukhova z Rosyjskiego
Stowarzyszenia Soków Owocowych
przedstawiła rynek soków w Rosji.
Mówiła m.in. o wzorcach zachowań
konsumentów, z których wynika, że
cena jest decydującym czynnikiem
przy zakupie, choć nie jedynym. Jakość
i marka są również bardzo ważne dla
Rosjan.
Dr Krzysztof Pawiński, prezes zarzą-
du Grupy Maspex, mówił o przyczynach
spadku rynku soków, nektarów i napo-
jów w Europie Środkowo-Wschodniej.
Czynnik makroekonomiczny odgrywa
tu ogromną rolę, ponieważ większość
obywateli Europy uważa, że ich kraj
jest w recesji, dlatego ludzie oszczę-
dzają pieniądze. Nie bez znaczenia
jest też trend „Eko”, ponieważ woda
z kranu jest ok. 500 razy tańsza niż
butelkowa. Poza tym konsumenci
częściej wybierają napoje takie jak
ice tea, piwa smakowe, kawa mrożona,
napoje energetyczne, syropy czy napoje
gazowane. Przykładem są Czechy,
gdzie picie wody staje się nowoczesnym
trendem. Ostatnio zauważalne jest
także mniejsze zaufanie do żywności
i napojów. Paradoksalnie większym
zaufaniem cieszą się banki niż branża
FMCG. Pawiński zastanawiał się czy
jest możliwe zwiększenie konsumpcji
„owoców w płynie”. Przekonywał, że
należy powiązać soki z okazjami do
spożywania (np. do śniadania) oraz
wprowadzać innowacje produktowe.
Mówił także o promowaniu soków wśród
nowych grup użytkowników (dzieci,
seniorzy) oraz nowych formatach
opakowań np. pojedynczej porcji soku
(single serve).
Strategia branży szansą jej rozwoju Julian Pawlak:
Bronimy wytrwale naszej pozycji nr 1.
producenta i eksportera ZSJ (zagęszczo-
nego soku jabłkowego). Ale zdajemy sobie
sprawę, że nie będzie łatwo.
Piotr Podoba:
W wielu miejscach na świecie zwięk-
sza się produkcja ZSJ, jest to produkt
globalny, najczęściej wykorzystywany
jako „wypełniacz” do innych soków.
Być może kluczem do sukcesu jest
odmianowość, skoncentrowanie się na smaku.
Józef Moszyński:
Soki NFC (not from concentrate) to nie
konkurencja dla dotychczasowej produkcji,
ale nowy segment. Nasza firma jako jedna
z nielicznych ma dostawy surowca pokryte
umowami z rolnikami. W tym widzę per-
spektywę na dalszy rozwój.
Roman Zuzok:
Jednym z podstawowych celów naszej
firmy jest ograniczenie produkcji
zwykłego ZSJ (zagęszczonego soku
jabłkowego). Szansę na rozwój widzę
w odpowiednim dopasowaniu się do wymagań
klientów w zakresie barwy i szczegółowych
wymagań jakościowych. Wtedy istnieje szansa
nawiązania długofalowej współpracy.
Grzegorz Frącek:
Kluczem do rozwoju rynku jest duża
dywersyfikacja.
Jarosław Dybus:
W kwestii prognozowania mamy wiele
do zrobienia. Dwa lata temu poprzez
ewidentne niedoszacowanie zbiorów
czarnej porzeczki wiele firm poniosło
znaczne straty. Dla rozwoju branży kluczowe jest
odpowiednie szacowanie zbiorów.
Przedstawiciel Maspexu pokazał wyniki badań, z których wynika, że 33% społeczeństwa nie odróżnia soku od napoju, a ponad 50% uważa, że soki zawierają sztuczne dodatki, takie jak konserwanty, barwniki, aromaty
Firma Zentis zaprezentowała nowe rozwiązania wykorzystywane w celu uatrakcyjnienia napojów i drinków zwane Juicy Popping Boba. Kulki żelowe z płynnym środkiem w zalewie degustowano na stoisku firmy.
opinie ekspertów
Martyna Zakręta
AGRO industry
p r z e t w ó r s t w o o w oco w o-w a r z y w ne
24 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl3 / 20 14
Zebrani mieli okazję wysłuchania
interesującego wykładu Tadeusza
Pokrywki z Krajowej Izby Gospodarczej,
w którym przybliżył nowe obowiąz-
ki, jakie muszą przyjąć producenci
w związku z ustawą o gospodarce
opakowaniami i odpadami opakowanio-
wymi. W swojej prezentacji zdefiniował
podział opakowań, scharakteryzował
opakowania wielomateriałowe oraz
wyjaśnił czym jest wprowadzenie
opakowań do obrotu.
Spotkanie to było okazją do wymia-
ny poglądów oraz dyskusji na temat
trendów rynkowych, a także miejscem,
gdzie firmy działające w branży spo-
żywczej mogły zaprezentować swoje
produkty.
Marten Paasman z DSM zaznajomił
uczestników z nowościami enzyma-
tycznymi dla przetwórstwa owoców
– czyli preparatami Rapidase Pro Color
i Rapidase Smart Plus, a o obiektywnym
doborze pomp w przetwórstwie owoco-
wo-warzywnym mówił Piotr Podobiński
z Netzch Pumpen & Systeme GmbH.
Katarzyna Bączkowska z firmy Blucher
tłumaczyła natomiast, jak ustrzec się
przed awariami kanalizacji.
Swoje propozycje rozwiązań tech-
nicznych i technologicznych zaprezen-
towali także przedstawiciele firm PALL
Corp., ITW Novodan, Alima Bis, a także
wcześniej wspomniani organizatorzy
spotkania – Flottweg, DSM i Fructopol.
Jako, że nie samą wiedzą czło-
wiek żyje, po części merytorycznej
spotkania, goście zostali zaproszeni
na akademię nauki gry w golfa, która
mimo niezbyt sprzyjającej aury, spo-
tkała się z dużym zainteresowaniem
uczestników, chętnych do zmierzenia
się z tą dyscypliną pod czujnym okiem
instruktorów. Nie pozostaje nic innego,
jak oczekiwanie na kolejne spotkanie,
które odbędzie się za rok.
Urządzenia, dodatki i materiały pomocnicze dla branży przetwórstwa owocowo-warzywnego
Sobienie Królewskie, 29-30 maja 2014 r.
Gości powitał Daniel Olszewski, Flottweg
Tadeusz Pokrywka z Krajowej Izby Gospodarczej objaśnił zawiłości prawne wynikające z ustawy o gospodar-ce opakowaniami
Marten Paasman z DSM prezentował nowości w ofercie firmy dotyczące preparatów enzymatycznych
W zakresie doboru pomp pomocą służył Piotr Podobiński z Netzch Pumpen&Systeme GmbH
The seventh edition of the “Equipment, accessories and supporting materials for the fruit and vegetables processing industry” conference, organised by the companies closely linked to the food industry – Flottweg, DSM i Fructopol, has finished. The event was an oppor-tunity to exchange views and discuss market trends, and also it was a place where companies operating in this industry could present their products.
Za nami siódma edycja konferencji „Urządzenia, dodatki i materiały pomocnicze dla branży przetwórstwa owocowo-warzywnego”, organizowanej przez firmy ściśle związane z sektorem spożywczym – Flottweg, DSM i Fructopol.
Trochę teorii, zanim przejdziemy do praktykiczyli nauka gry w golfa
r e l ac j a
Sobienie Królewskie, 29-30 maja 2014 r.
Agnieszka Sysło
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl26 3 / 20 14
a r t y k u ł s pon s o r o w an yochr ona ś r odow isk a
Wyzwania płynące ze ścieków
Większość gałęzi przemysłu mierzy
się z podobnymi wyzwaniami: zmniej-
szeniem zużycia wody, obniżeniem
kosztów energii i obniżeniem kosztów
za ścieki. Niestety lista na tym się nie
kończy. Dziś trzeba usprawiedliwiać
każde wykorzystywanie zasobów i prze-
konać konsumenta, że proces produkcji
jest zrównoważony. Oczyszczanie
ścieków staje się ważnym czynnikiem
w spełnieniu tych wymagań.
Dzisiaj systemy oczyszczania
ścieków produkują biogaz, który
jest źródłem energii. Równocześnie
w procesie oczyszczania ścieków
możliwy jest odzysk cennych substancji
i metali. Te „uboczne produkty” oczysz-
czania ścieków można wykorzystać
na potrzeby zakładu. Jakość wody
natomiast musi być odpowiednia do po-
nownego użycia w proces produkcji. Za-
awansowane zintegrowane technologie
Paques mogą sprostać temu zadaniu
w wieloetapowym procesie, prowadzo-
nym w obrębie jednej instalacji; wszystko
w rękach tego samego doświad-
czonego i niezawodnego dostawcy
technologii.
Przykład Rendac Son Paques wybudował wiele zintegro-
wanych instalacji. Jednym z ostatnich
przykładów jest Rendac Son w Holandii,
należący do VION Food Group.
Rendac Son gromadzi i przetwarza
wszelkie odpady zwierzęce z rzeźni
z terenu Holandii; martwe zwierzęta
oraz inne odpady poubojowe.
W fabryce w miescie Son znaczna
część odpadów zwierzęcych prze-
kształcana jest w biopaliwo, wykorzy-
stywane głównie przez elektrownie.
Zaawansowane rozwiązania zintegrowane
Przez ostatnie 50 lat firma Paques urosła do rangi światowego lidera w beztlenowym oczyszczaniu ścieków. Wyznając zasadę „być lepszym każdego dnia”, stała się dostawcą kompaktowych rozwiązań oczyszczania ścieków przemysłowych i komunalnych. Paques posiada obecnie 1 700 referencji na całym świecie.
Most industries that use water in their production process face the same challenges: reduce fresh water intake, reduce energy cost, reduce discharge cost, etc. And the list doesn’t stop there. Today, companies need to explain themselves for excessive use of resources and they need to convince the matured consumers that their products are sustainable. This makes wastewater treatment an important solution for improvement.
Through the last 50 years Paques has developed into one of the world’s leading companies for anaerobic wastewater treatment. Constantly challenging itself and trying to be a little better every day, Paques has become a total solution provider for wastewater challenges in numerous industries and municipalities with today more than 1 700 references worldwide.
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 273 / 20 14
Proces generuje dużą ilość ścieków,
k tórą do niedawna oczyszczano
w konwencjonalnych procesach,
wymagających znacznych nakładów
energii. W nowej oczyszczalni, za-
projektowanej i wybudowanej przez
Paques, podczyszczanie beztlenowe,
które przetwarza odpady organiczne
w biogaz, jest połączone z procesem
ANAMMOX® skutecznie usuwającym
azot. Wyprodukowany biogaz pod-
dawany jest odsiarczaniu w procesie
biologicznym THIOPAQ®, a następnie
przekształcany w energię elektryczną
i cieplną w systemie kogeneracyjnym
CHP. Ilość wyprodukowanej energii
elektrycznej i pozostałe oszczędności,
w porównaniu z konwencjonalnym
procesem oczyszczania ścieków, są
równoważne ze zużyciem energii 3 000
holenderskich gospodarstw domowych.
To pokazuje siłę i synergię tych trzech
biologicznych systemów; BIOPAQ®IC,
ANAMMOX® i THIOPAQ®. Porównując
wymagania pod względem wielkości
terenu zajmowanego pod oczyszczal-
nię dla tego typu ścieków, instalacja
dodatkowo charakteryzuje sie małymi
wymaganiami pod względem zabudowy.
Doskonałośćna skalę światową
Przykłady wyjątkowych kombinacji
różnych technologii Paques w ramach
jednego obiektu można znaleźć na
całym świecie. W Wielkiej Brytani
w obrębie oczyszczalni komunalnej
Paques połączył technologię beztleno-
wa BIOPAQ®UASBplus, ANAMMOX®
oraz PHOSPAQ®.
Ścieki o wysokim ładunku ChZT
kierowane są tu do reaktora BIOPAQ®
UASBplus, a następnie mieszane
z odpływem z instalacji fermenta-
cji osadu i kierowane do reaktorów
ANAMMOX® i PHOSPAQ®, służących
do usuwania azotu oraz fosforu.
Ścieki z produkcji lodów, sera, mleka i przetwór-stwa mięsaALL – IN – ONE
Produkcja piwa i napojów
Unilever wraz z firmą Paques wybudował bioreaktor na potrzeby zakładu Ben & Jerry w Hellendoorn w Holandii. W procesie biologicznego oczyszczania i rozkładu od-padowe produkty z procesu produkcji lodów są przekształcane w energię. BIOPAQ AFR pokrywa 40% zapotrzebowania na odnawialną energię zakładu. BIOPAQ® AFR to nowość w dziedzinie oczyszczania ścieków zawierających tłuszcze. Ciekawostką jest, że strumienie ścieków zawierających tłuszcz i oleje są poddawane procesom w jednym kompaktowym reak-torze, w odróżnieniu od systemów konwencjonalnych, gdzie proces dla takiego rodzaju ścieków jest wieloetapowy. Reaktor BIOPAQ®AFR wybudowany dla Unilever przekształca odpady z produkcji lodów, takie jak mleko, śmietana, białka, syropy i kawałki owoców w biogaz.
Oczyszczalnie wybudowane w technologii Paques dla branży piwowarskiej i napojowej usuwają obecnie 2 000 000 kg ChZT/d w ponad stu browarach i zakładach produkcji napojów bezalkoholowych na całym świecie.
Począwszy od produkcji na poziomie 50 000 hl / rok odzysk energii ze ścieków jest zazwyczaj atrakcyjny ekonomicznie dla zakładu. Oczyszczalnie w technologii Paques łączą w sobie atrakcyjność ekonomiczną, wydaj-ność i stabilność działania. Ta kombinacja zapewnia, że koszty utrzymania zakładu ulegają zmniejszeniu a ścieki spełniają wymagania ustawowe. Paques opracował i wdrożył technologię do usuwania siarki THIOPAQ®, która pozwoliła na wykorzystanie zielonej energii w wielu browarach, poprawiając tym samym ich bilans energetyczny. Ilość biogazu wyprodukowana w zrealizowanych przez firmę na całym świecie oczyszczalniach ścieków browarniczych i napojowych jest równoważna 500 000 m3 gazu ziemnego.
Dostawca kompletnego rozwiązania
Od początku swojej działalności
Paques pracuje razem z wybranymi part-
nerami, uczelniami i stowarzyszeniami.
Dzieląc się i poszerzając wiedzę
Paques stał się dostawcą komplet-
nych rozwiązań dla strumieni ścieków
przemysłowych. Bliska współpraca
z klientem zawsze prowadzi do naj-
lepszego rozwiązania specyficznego
problemu danych ścieków. Niezależ-
nie, czy instalacja będzie pracować
w oparciu o jeden proces czy też
zintegrowane rozwiązanie, Paques
zawsze gwarantuje najlepszą jakość
i niezawodność systemu.
Pure Solutions. Pure Paques.
Kontakt w Polsce Agnieszka Sysłotel. kom. +48 668 887 [email protected]
mlec z a r s t w o
28 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl3 / 20 14
Serwatka demineralizowana w prosz-
ku jest produktem mlecznym, pocho-
dzącym z serwatki płynnej, uzyskanej
przy produkcji serów dojrzewających, a
następnie poddana procesowi demine-
ralizacji i suszenia rozpyłowego. Proces
demineralizacji serwatki polega na
usunięciu z niej związków mineralnych
przy użyciu procesów membranowych.
Charakterystyka produktu:Demineralizowana serwatka
w proszku różni się od serwatki
w proszku powszechnie stosowanej
znacznie lepszymi właściwościami
organoleptycznymi, niższą kwaso-
wością i większą rozpuszczalnością
oraz wysoką stabilnością termiczną.
Serwatka w proszku demineralizo-
wana posiada biało-kremową barwę
oraz charakterystyczny smak oraz
aromat.
Skład demineralizowanej serwatki
90% przedstawia się następująco:
zawartość wody maks. 4%, zawartość
białka min. 11%, tłuszcz maks. 1,5%,
laktoza 78-84%, popiół maks. 1%.
W serwatce demineralizowanej
nie występują składniki ani dodatki,
w skład których wchodzą genetycznie
zmodyfikowane organizmy (GMO).
Produkt nie jest poddany działaniu
promieniowania jonizującego. Produkt
nie zawiera alergenów z wyjątkiem
mleka (łącznie z laktozą).
Zastosowanie:Serwatka w proszku deminerali-
zowana jest produktem o wyjątkowo
szerokim zastosowaniu - podnosi wa-
lory smakowe produktów spożywczych,
a także pełni funkcje wypełniacza oraz
składnika wiążącego wodę, dzięki
niezdenaturowanej postaci Laktoal-
buminy, która wraz z innymi białkami
tworzy kompleksy podczas ogrzewania,
dając w rezultacie wzrost możliwości
kompleksowego wiązania wody.
Serwatka w proszku demineralizo-
wana polecana jest m.in. jako składnik
deserów mlecznych, czekolad, nadzień,
polew, surowców piekarniczych oraz
cukierniczych.
Demineralizacja wpływa zna-
cząco na walory smakowe serwatki,
ponieważ usuwa niepożądany lekko
słonawy smak, dzięki czemu jest
z powodzeniem stosowana w prze-
myśle cukierniczym.
Wykorzystywana jest również przy
produkcji wyrobów wędliniarskich oraz
sosów i zup. Stosowana jest także w
przemyśle piekarniczym, gdzie m.in.
wpływa na zabarwienie skórki pieczywa
i wg opinii piekarzy zapobiega tworzeniu
się tzw. „zakalca”, tworzy niepowtarzal-
ny efekt smakowy i nadaje odpowiednią
strukturę pieczywu.
W y k o r z y s t y w a n a j e s t p r z y
produkcji odżywek dla dzieci i pre-
paratów tzw. „mlekozastępczych”
dla niemowląt oraz w przemyśle farma-
ceutycznym.
Stosowana jest także przez osoby
uprawiające sport, w okresie intensyw-
nych ćwiczeń fizycznych, które chcą uzy-
skać szybszy przyrost masy mięśniowej.
Serwatka w proszku jest produktem
bogatym w cenne proteiny, które zawie-
rają aminokwasy niezbędne w żywieniu
człowieka. Wartość biologiczna tych
białek, np. albumin, jest wyższa niż
w kurzym jajku.
Laktoza – cukier mlekowy, prze-
chodzi prawie w całości do serwatki
podczas produkcji serów. Wpływa
korzystnie na trawienie, ponieważ
sprzyja powstawaniu dobroczynnej dla
organizmu człowieka flory bakteryjnej.
Zdaniem wielu dietetyków, cukier
mlekowy wspomaga absorbowanie
wapnia, co sprzyja również dobrej
kondycji kości i zębów.
Serwatka z MlekovitySpółdzielnia Mleczarska Mlekovita wprowadziła do produkcji demineralizowaną w 90% serwatkę w proszku. Tak wysoki stopień demineralizacji serwatki firma wprowadziła pierwsza w Polsce.
Innovative actions of the MLEKOVITA
Dairy Cooperative for the development
of new products allowed for the intro-
duction of a 90% demineralised whey
powder to production. MLEKOVITA
was the first company in Poland that
introduced so highly demineralised
whey powder. The company offers
also whey powder with 70% and 50%
degree of demineralisation.
i n w e s t y c je
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 293 / 20 14
Część oficjalną zainicjował Dariusz
Sapiński, prezes zarządu Grupy Mle-
kovita symbolicznym toastem szklanką
mleka wraz z zaproszonym gośćmi:
księdzem Biskupem Łomżyńskim Ta-
deuszem Bronakowskim, Pierwszym
Radcą Ambasady Federacji Rosyjskiej
w Polsce Taurasem Shpokyavichyusem,
podsekretarzem stanu w Ministerstwie
Rolnictwa i Rozwoju Wsi Tadeuszem
Nalewajkiem, konsultantem ds rolnic-
twa i obszarów wiejskich w Kancelarii
Prezydenta RP Januszem Gołosem,
przewodniczącym Rady Gospodarki
Żywnościowej Bronisławem Weso-
łowskim, zastępcą prezesa Agencji
Rynku Rolnego Lucjanem Zwolakiem,
wicewojewodą podlaskim Wojciechem
Dzierzgowskim, członkiem zarządu
województwa podlaskiego Karolem
Pileckim, radną Sejmiku Województwa
Podlaskiego Darią Sapińską, dziekanem
Wydziału Nauki o Żywności Uniwersyte-
tu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie
dr. hab. inż. Bogusławem Staniewskim,
kierownikiem Katedry Towaroznawstwa
Przemysłowego, Podstaw Techniki oraz
Gospodarki Energią na Wydziale Nauki
o Żywności Uniwersytetu Warmińsko-
-Mazurskiego w Olsztynie dr. hab. inż.
Ryszardem Żywicą oraz pełnomocnikiem
zarządu Krajowego Związku Spółdzielni
Mleczarskich Związku Rewizyjnego
Markiem Murawskim. Podczas tej czę-
ści programu wręczono wyróżnienia
i pamiątkowe statuetki przyznane przez
Radę Ekspertów Mleczarstwa osobom
i firmom, dzięki którym nastąpił rozwój
dystrybucji produktów mleczarskich
na świecie i w Polsce oraz osobom
szczególnie zasłużonym dla rozwoju pol-
skiego mleczarstwa i produ-kcji mleka.
W tym dniu
za wzorowe,
w y j ą t k o w o
s u m i e n n e
wykonywanie
obowiązków wynikających z pracy
zawodowej postanowieniem Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej medalami
odznaczeni zostali: Zofia Polcyn, Bogu-
sława Misiewicz, Jan Kruszewski (złote
medale); Wojciech Kraszewski, Kazi-
mierz Kossakowski (srebrne medale);
Alina Szymborska (brązowy medal).
Odznakami honorowymi przyznany-
mi przez zarząd Krajowego Związku
Spółdzielni Mleczarskich wyróżnieni
zostali: Barbara Bargiel, Antonina Bo-
bak, Jadwiga Szczecińska, Justyna
Karolczyk, Adam Żyła, Stefan Wyrodek,
Zofia Orzeł, Urszula Marianna Tabaka,
Zdzisław Stanisław Tyc, Stanisław
Pochoda, Jan Paweł Topa, Elżbieta
Solecka, Małgorzata Haryk, Jarosław
Odważny, Ryszard Matuszczak, Wiesław
Wojciechowski, Andrzej Jędrzejczak,
Elżbieta Molasy-Bartków, Czesława
Dolna, Andrzej Makowski, Kazimierz
Kiszka, Piotr Wojciuk, Jerzy Domański,
Grzegorz Szarubka, Sylwester Olędzki,
Wojciech Rusin, Jan Brydak, Leszek
Skowron, Waldemar Czebiera.
Światowy Dzień Mleka w Polsce zo-
stał sfinansowany ze środków Funduszu
Promocji Mleka. Patronatem honorowym
objęli je Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Marek Sawicki oraz Minister Gospodarki
Janusz Piechociński. AgroIndustry było
patronem medialnym wydarzenia.
For the seventh time the World Milk Day was held in Wyso-kie Mazowieckie in Poland – the National Milk Festival. The
official part was launched by the President of the Capital Group Mlekovita Dariusz Sapiński with a symbolic toast
with a glass of milk together with the invited guests. The event was funded by the Milk Promotion Fund. The Minister
of Agriculture and Rural Development Marek Sawicki and the Minister of Economy Janusz Piechociński took hono-
rary patronage over the event. AgroIndustry was the media sponsor of the event.
Święto Mleka w siedzibie Mlekovity
Już po raz siódmy odbył się w Wysokiem Mazowieckiem Światowy Dzień Mleka w Polsce – Ogólnopolskie Święto Mleka.
Coraz większe problemy finansowe
i słaba pozycja na rynku to główne po-
wody, dla których rok temu członkowie
Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej
w Chojnicach zdecydowali się na
przyłączenie do Spółdzielczej Mleczarni
Spomlek. Decyzja nie była łatwa,
bowiem oznaczała rezygnację nie tylko
z samodzielności, ale także z wytwa-
rzania części produktów – Spomlek
koncentruje się bowiem na produkcji
Chojnice – rozwój i ambitne plany na przyszłość
O niemal 70 proc. wzrosła od sierpnia ilość surowca przerabianego miesięcznie w mleczarni w Chojnicach. Wartość inwestycji przeprowadzonych od momentu połączenia ze Spółdzielczą Mleczarnią Spomlek wyniosła ponad 5 mln zł. Plany na lata 2014-2015 są jeszcze ambitniejsze, nakłady na unowocześnienie i rozbudowę zakładu sięgają 21 mln zł. Rolnicy za dostarczane mleko dostają zapłatę zdecydowanie wyższą niż przed połączeniem.
serów dojrzewających (popularnie
nazywanych „żółtymi”).
– Rozpoczynając rozmowy o przyłą-
czeniu, nie ukrywaliśmy, że na chojnicką
mleczarnię mamy swój pomysł. Obser-
wując jej wcześniejszą działalność stwier-
dziliśmy, że będzie świetnie wpisywać się
w naszą strategię budowy silnej grupy
serowarskiej. Jednak konieczna była
poprawa jej wydajności, co wiązało się
z wycofaniem się z mało opłacalnej
na niewielką skalę produkcji galanterii
mlecznej. Członkowie OSM, widząc
m.in. jak funkcjonują inne zakłady
Spomleku uznali, że przyszłość ich
mleczarni to specjalizacja, tym bardziej,
że już wcześniej najwięcej pochwał
zbierał wytwarzany w niej ser salami
– przypomina Edward Bajko, prezes
zarządu SM Spomlek.
Potwierdzenie tych słów widać
po niespełna roku we wskaźnikach
opisujących działalność zakładu.
W sierpniu przerobił on 2,88 mln
l i t r ó w m l e k a , a w m a j u j u ż
4,85 mln litrów. To wzrost o blisko
mlec z a r s t w o
30 3 / 20 14 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
The quantity of raw material processed in dairy in Chojnice has increased by almost 70% since August. The value of investments made since the merger with the Spomlek Dairy Cooperative amounted to more than PLN 5 million. The plans for years 2014-2015 are even more ambitious, the capital for modernisation and expansion of the plant reaches PLN 21 million. The farmers are paid significantly more for the milk they deliver than they were before the merger.
i n w e s t y c je
70 proc. w ciągu zaledwie dziewięciu
miesięcy. W momencie połączenia
na jednego pracownika przypadało
25 tys. litrów przetworzonego surow-
ca, w maju już 44 tys. litrów (wzrost
o 76 proc.). Znacząco poprawiła się też
jakość powstających w Chojnicach se-
rów. Zakład przed kilkoma tygodniami
pomyślnie przeszedł audyt i otrzymał
certyfikat BRC. Otwiera on drogę na
półki większości sieci handlowych
oraz na rynki eksportowe, np. do
Wielkiej Brytanii.
– Wzrost wydajności nie oznacza
ani istotnego zwiększenia obciążenia
pracą, ani zwolnień pracowników.
Dzięki usprawnieniu procesów pro-
dukcyjnych, częściowej wymianie
sprzętu, dobrej współpracy z zakładem
Spomleku w podelbląskich Młynarach
oraz koncentracji na produkcji serów,
udało się lepiej wykorzystać posiadane
zasoby i zaktywizować ukryte rezerwy
– powiedział Damian Kożuch, dyrektor
Oddziału Chojnice.
Na tym jednak spółdzielnia z centra-
lą w Radzyniu Podlaskim nie zamierza
poprzestawać. W latach 2014-2015
zainwestuje w Chojnicach 21 mln zł.
Najważniejsze projekty to: całkowicie
nowa automatyczna linia do produkcji
serów dojrzewających warta blisko
4 mln euro, zestaw nowych kotłów
serowarskich, maszyna do próżniowego
pakowania serów oraz urządzenia
do obróbki surowca i półproduktów
(śmietanki, płynnej serwatki).
Rozwój zakładu to nie jedyne
korzyści dla spółdzielców z Chojnic.
Zdecydowanie poprawiła się także
sytuacja rolników – producentów mleka.
Za dostarczany surowiec otrzymują
zapłatę zdecydowanie wyższą niż przed
połączeniem.
Dobrą prognozę dla chojnickiej
mleczarni stanowią też osiągnięcia
SM Spomlek w ostatnich kilku latach.
Od czasu zmiany strategii i władz
w 2008 r., radzyńska spółdzielnia
nieustannie zwiększa skalę swojej
działalności i umacnia rynkową pozy-
cję. Jest niekwestionowanym liderem
w segmencie polskich serów szlachet-
nych (długodojrzewające marki „Old
Poland”, stanowiące najdoskonalsze
osiągnięcie serowarów w Polsce,
oraz nawiązujące do tradycji „Sery
z Radzynia Podlaskiego”), zajmuje
też pozycję największego producenta
serów salami, w czym pomogło przyłą-
czenie mleczarni w Chojnicach.
– W ciągu kilku lat zamierzamy
zostać największym polskim produ-
centem serów dojrzewających. Chcemy
to osiągnąć zarówno poprzez przyłą-
czenia innych spółdzielni, jak i rozwój
organiczny. Chojnice są doskonałym
przykładem na to, jak rozumiemy konso-
lidację: w momencie połączenia znamy
już potrzeby inwestycyjne zakładu
i konsekwentnie je zaspokajamy. Tak
było w każdej dotychczas przyłączanej
przez Spomlek mleczarni i tak będzie
w każdej kolejnej. Jednocześnie dbamy
o to, aby naszym dostawcom pła-
cić za mleko adekwatnie do jego
jakości oraz naszej pozycji na rynku
– zapewnia prezes Edward Bajko.
Swoją obecność w Chojnicach
Spomlek zaznaczył nie tylko poprzez
rozwój zakładu i zapewnienie lepszych
warunków rolnikom. Spółdzielnia ak-
tywnie uczestniczy w życiu lokalnej
społeczności. Z jej wsparcia korzystają
m.in. MKS Chojniczanka i Chojnicki
Klub Żeglarski. O dofinansowanie
w ramach programu grantowego „Spo-
mlek – Działaj z Pasją” mogą ubiegać
się wszystkie organizacje i osoby, które
podejmują inicjatywy służące integracji i
aktywizacji mieszkańców regionu.
Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj
2013 (OSM Chojnice)
1,32 1,32 1,32 1,32 1,37
2014 (Oddział Chojnice
SM Spomlek)1,71 1,60 1,60 1,60 1,48
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 313 / 20 14
Tab. 1.Średnia stawka za mleko wypłacana dostawcom OSM Chojnice / SM Spomlek Oddział Chojnice
2010 2011 2012 2013
Przychody netto (mln zł)
355,1 443,2 550,4 653,2
Ilość przerobionego mleka (mln l)
176,4 227,5 260,5 298,3
Tab. 2.Rozwój SM Spomlek
Targi „Food Expo” to jedna z największych imprez wystawienniczych
w Azji. Udział w nich wzięło 1100 wystawców z 20 krajów świata, m.in.
Tajlandii, Indonezji, Włoch, Japonii, Korei, Meksyku, Filipin, USA,
Australii. Wśród polskich firm, które wzięły udział w targach były tylko
dwie mleczarnia: SM Spomlek i OSM Łowicz.
Targi dają nadzieję na rozpoczęcie lub zwiększenie eksportu
produktów na Daleki Wschód.
- Chiny, największy pod względem ludności kraj świata i bardzo
dynamicznie rozwijająca się gospodarka, jawią się jako doskonały rynek
zbytu. Wpisanie nas na listę zakładów uprawnionych do eksportu na ry-
nek chiński otwiera nam drzwi do podejmowania bezpośrednich działań
związanych z eksportem – mówi Edward Bajko, prezes Spółdzielczej
Mleczarni Spomlek. – Nasze produkty są już tam obecne. W tym roku
zintensyfikowaliśmy współpracę z dużym kupcem odtłuszczonego
mleka w proszku. Mamy również odbiorcę serów, który był obecny na
naszym stoisku podczas tegorocznych targów i czynnie uczestniczył
w rozmowach z przyszłymi, potencjalnymi partnerami. Wydaje się być
interesującym kandydatem na regionalnego dystrybutora naszych
produktów.
Spomlek, as one of two dairies from Poland, participated in the fair agri-food in Hong Kong. Polish stand with cheese and powdered milk products was visited by many representatives of companies and retail chains in China and other countries of that region.
„Food Expo” is one of the largest exhibitions in Asia. These involved
1,100 exhibitors from 20 countries, including Thailand, Indonesia,
Italy, Japan, Korea, Mexico, Philippines, USA, Australia. Among Polish
companies that participated in the fair were only two dairies: SM Spomlek
and OSM Łowicz.
„Food Expo” in Hong Kong gives chance to begin or increase exports
to the Far East.
– China, the largest population in the world and dynamically
developing economy, appear to be the perfect receiver of Polish dairy.
Being authorized to export to the Chinese market opens the door for us
to take direct action – says Edward Bajko, Spomlek CEO. – Our products
are already present there. This year, we have intensified co-operation
with a large buyer of skimmed milk powder. We have also the recipient of
cheeses, who was present at fair and actively participated in discussions
with future potential partners. He seems to be an interesting candidate
for the regional distributor for our products.
Spomlek na targach w Hongkongu
Spomlek at the food fair in Hong KongSpomlek, jako jedna z dwóch mleczarni z Polski, uczestniczył w targach rolno-spożywczych w Hongkongu. Stoisko z polskimi serami i produktami mleczarskimi w proszku odwiedziło wielu przedstawicieli firm i sieci handlowych z Chin oraz z innych państw tamtego regionu zainteresowanych produktami radzyńskiej spółdzielni.
mlec z a r s t w o
32 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl3 / 20 14
z ż y c i a b r a n ż y
Wzrost poziomu życia
w Chinach powoduje, że ich
mieszkańcy coraz bardziej
otwierają się na produkty
żywnościowe importowane
z krajów należących do in-
nych kręgów kulturowych,
w tym przetwory mleczne.
W czasie pobytu na tar-
gach przedstawiciel Spomleku
miał okazję odwiedzić sklepy
Watson Group, największej
sieci w Hongkongu.
- Odbyliśmy również spo-
tkanie z ich przedstawicielami,
które mam nadzieję zaowocuje
nawiązaniem nowej współpra-
cy handlowej – dodaje prezes
Bajko.
Polskie pawilony odwiedzili
m.in. Blanka Gołębiowska –
Radca Rolny Ambasady RP
w Pekinie, Bożena Wróblew-
ska – prezes Krajowej Izby
Gospodarczej Centrum Promocji oraz Marcin Studenny – Sekretarz
Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Pekinie. Wszyscy
goście obiecali aktywną pomoc w nawiązywaniu nowych kontaktów z
odbiorcami w Chinach.
The increase in the stan-
dard of living in China makes
their residents more and more
open to the food products
imported from countries be-
longing to different cultures,
including dairy products.
During his time at the fair
Spomlek CEO had the opportu-
nity to visit the shops belonging
to Watson Group, the largest
retail chain in Hong Kong.
– We had a meeting with
the company representatives,
which I hope will result in esta-
blishing new trade cooperation
– says Mr. Bajko.
Polish pavilions visited,
a m o n g o t h e r s , B l a n k a
Gołębiowska – Agricultural
Counse l lo r of the Pol ish
Embassy in Beijing, Bożena
Wróblewska – President of the
Polish Chamber of Commerce
Promotion Centre and Marcin Studenny – Secretary of the Department
of Trade and Investment Promotion of the Polish Embassy in Beijing. All
guests have promised active assistance in establishing new contacts
with customers in China.
Spomlek at the food fair in Hong Kong
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 333 / 20 14
Spółdzielcza Mleczarnia Spomlek z Radzynia Podlaskiego jest jednym z największych polskich producentów sera żółtego. W 2013 r. wyprodukowała blisko 21 000 ton serów typu holenderskiego i szwajcarskiego. Ponad 1/4 wyprodukowanych przez Spomlek serów znajduje odbiorców poza granicami Polski. Szczególnie silną pozycją Spółdzielnia cieszy się na rynku rosyjskim, dokąd eksportuje ponad 40 proc. produkcji serów. Firma jest jednocześnie jednym z filarów eksportu polskiego mleczarstwa do Rosji. Spółdzielnia znana jest przede wszystkim, jako producent specjalizujący się w wytwarzaniu serów szlachetnych, wprowadzający na polski rynek nowe gatunki. Jako pierwsza w Polsce zaoferowała ser z oczkami (Radamer) oraz ser długodojrzewający (Bursztyn). Oprócz kilku gatunków serów żółtych, produkuje m.in. artykuły proszkowane (mleko, maślanka i serwatka), masło. Są one wytwarzane w czterech lokalizacjach: w głównym zakładzie produkcyjnym w Radzyniu Podlaskim oraz w oddziałach w Parczewie, Chojnicach i Młynarach (okolice Elbląga).SM Spomlek to ponad 100 lat tradycji spółdzielczości na ziemiach Polesia. Obecnie należy do ponad 1800 udziałowców, wśród których ponad 1300 osób to rolnicy indywidualni - dostawcy, a ponad 500 to pracownicy spółdzielni. Celem spółdzielni jest zarówno osiąganie optymalnych wyników finansowych, jak i zapewnienie możliwie najwyższych stawek za mleko o jak najwyższej jakości. Rocznie przerabia ponad 300 mln litrów mleka krowiego.
Martyna ZakrętaAGRO industry
mlec z a r s t w o
34 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl3 / 20 14
r e l ac j a
Dr hab. Mirosław Gornowicz zwrócił uwagę na konsekwen-cje zniesienia kwot mlecznych, które nastąpi w 2015 roku, oraz przedstawił spojrzenie na polskie mleczarstwo w kontekście europejskim
Jachranka 2014
Jak się miewa polskie mleczarstwo ? - na to pytanie starali
się odpowiedzieć uczestnicy XXII Sympozjum TECHNIKA
I TECHNOLOGIA W PRZEMYŚLE MLECZARSKIM, zorgani-
zowanego przez Katedrę Mleczarstwa i Zarządzania Jakością
Wydziału Nauki o Żywności UWM w Olsztynie, nad którym
Agro Industry objęło patronat medialny. Pieczę naukową
nad przebiegiem spotkania sprawowała kadra Uniwersytetu
Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, między innymi prof.
dr hab. Bogusław Staniewski – dziekan Wydziału Nauk
o Żywności, I Zastępca Rektora dr hab. Mirosław Gornowicz,
dr inż. Maria Czerniewicz, dr inż. Maria Baranowska, prof.
dr hab. Stefan Ziajka, którzy zaprosili gości do dyskusji
o aktualnej sytuacji ekonomicznej oraz trendach w polskim
mleczarstwie.
Pamiątkowa fotografia uczestników Sympozjum
fot.
Prze
gląd
Mle
czar
ski
Przyjemność, zdrowie, fizyczność, wygoda, etyka – pięć mega trendów w mleczarstwie omówiła dr inż. Maria Baranowska.
What is the situation of Polish diary industry? - this is the question that the participants of the XXII Symposium on ENGINEERING AND TECHNOLOGY IN THE DAIRY INDU-STRY tried to answer. The Symposium was organised by the Chair of Dairy Science and Quality Management of the Faculty of Food Sciences at the University of Warmia and Mazury in Olsztyn. AgroIndustry took media patronage over the event. The staff of the University of Warmia and Mazury in Olsztyn, among others prof. dr hab. Boguslaw Staniewski – the Dean of the Faculty of Food Sciences, and Deputy Rector dr hab. Miroslaw Gornowicz, dr inż. Maria Czerniewicz, dr inż. Maria Baranowska, prof. dr hab. Stefan Ziajka were responsible for overseeing the course of the meeting. They invited guests to discuss the current econo-mic situation and trends in the Polish dairy industry.
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 353 / 20 14
W sentymentalną podróż w czasie zebrani przenieśli
się dzięki firmie ECOLAB, która przedstawiła struktury
powstawania firmy w Polsce, dziękując za poświęcenie
i ogrom pracy, jakie w rozwój spółki wniósł przechodzący
na emeryturę Piotr Laboga, ostatnio pełniący funkcję sales
managera działu Dairy.
Funkcja kierownika działu mleka została symbolicznie
przekazana Markowi Karwackiemu.
Do Jachranki przybyli również przedstawiciele firm
z związanych z branżą spożywczą.
Jacek Krajewski (Diversey), omó-wił technologię Enduro Power® i G5 – innowacje w rozwiązaniach higienicznych dla mleczarstwa
Justyna Wilińska i Tomasz
Ziółkowski z CSK w swej prezen-tacji objaśniali jak zarządzać
wydatkami
Izabella Jago-dzińska (FOSS) przedstawiła nowe rozwiąza-nia techniczne dla branży mleczarskiej
Sympozjum swą obecnością uświet-nili: (od lewej) Adam Głowacki i Ireneusz Licho-ta – członkowie zarządu Zentis oraz Anna Klimczyńska, wiceprezes OSM Łowicz
Dr Silke Paar (ALPMA) scha-
rakteryzowała in-nowacje w filtracji
membranowej mleka i sewatki
Sławomir Nawa-renko i Urszula Krzemińska (Tewes Bis) zapre-zentowali ofertę firmy – urzą-dzenia oraz linie technologiczne dla przetwórstwa spożywczego
Od lewej: Marek Karwacki,
Piotr Laboga i Rafał
Andrzejewski (ECOLAB)
Od lewej: Teresa Zarzycka,
kierownik produkcji z OSM Czarnków,
Jerzy Sell, Chr. Hansen,
Zofia Just, wiceprezes OSM
Czarnków
Stanisław Pająk z ZM Łuków i Albert Wawrzyniak ze Schwarte-Milfor
Po całodniowych wykładach i emocjonujących dyskusjach
goście wzięli udział w zabawie tanecznej na świeżym
powietrzu w pięknych okolicznościach przyrody, niedaleko
rzeki Narew, a także stanęli w konkury turnieju gry w kręgle
o puchar CSK Food Enrichment.
The importance of innovation for competitiveness based on examples of active and intelligent packaging
36 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl3 / 20 14
Branża spożywcza jest jednym z najważniejszych
elementów polskiej gospodarki. Przemysł ten jest tradycyjnie
postrzegany jako sektor o niskiej intensywności badawczej.
Jednak przez kilka ostatnich lat ten obraz zmienił się
radykalnie. W obecnym, silnie konkurencyjnym otoczeniu,
znaczenie innowacyjności nieustannie wzrasta. Firmy,
które chcą przetrwać, zmuszone są nieustannie rozwijać
swoje produkty, a także procesy biznesowe oraz metody
organizacyjne, by coraz lepiej spełniać oczekiwania klientów.
Dotyczy to także opakowań jednostkowych, które stały się
nie tylko elementem dystrybucji i marketingu, ale często
również integralnym elementem produktu, zwiększającym
jego funkcjonalność i określającym jego pozycję wśród wielu
porównywalnych ze sobą asortymentów. Najważniejszą rolę
pełnią opakowania w branży spożywczej. Ich celem jest
ochrona żywności przed manipulacją lub zanieczyszczeniem
ze źródeł z fizycznych, chemicznych i biologicznych. Opako-
wanie zachowuje zalety przetworzonej żywności, pozwalając
jej bezpiecznie podróżować na długich odległościach od
miejsca ich pochodzenia zachowując przy tym pełnię
walorów dla konsumenta.
Celem artykułu jest zwrócenie uwagi producentów żyw-
ności na potencjał konkurencyjny wynikający z zastosowania
innowacyjnych opakowań. Przedstawiono to na przykładzie
opakowań aktywnych i inteligentnych, których ciągle zbyt
mało funkcjonuje na rynkach europejskim i polskim.
Znaczenie innowacji dla konkurencyjności na przykładzie opakowań aktywnych i inteligentnych
The food industry is one of the most important sectors of
the Polish economy. This industry is traditionally regarded
as a sector with low research intensity. However, this picture
has changed radically in recent years. In the current highly
competitive marketplace the importance placed on innovation
is continually increasing. Companies wanting to survive are
forced to continually develop their products and business
processes to consistently meet customer expectations. This
also applies to unitary packages which have become not
only a means of distribution and marketing, but are often also
an integral part of the product, increasing its functionality
and determining its position among many competitors. The
primary purpose of packaging is to protect the food from
outside influences such as tampering or contamination
from physical, chemical and biological sources. Packaging
maintains the shelf stability and quality of the packaged food,
enabling the product to be transported substantial distances
from its point of origin and still be wholesome at the time of
consumption. Specifically, food packaging protects against
oxygen, water vapour, ultraviolet light, and both chemical and
microbiological contamination.
The purpose of this article is to make food producers
aware of the competitive potential that can arise from the
application of innovative packaging. This study is based
on examples of active and intelligent packaging, which are
currently underutilised in the European and Polish markets.
i n w e s t y c jeop ak o w an i a
Magdalena Jurczyk-Bunkowska
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 373 / 20 14
Sens poszukiwania innowacji w opakowaniachOpakowanie jednostkowe dzięki swej estetyce od-
działuje na kupującego i bardzo często jest bodźcem przy
podejmowaniu decyzji zakupowych. Dlatego niezbędne jest
ciągłe dostosowywanie opakowań do trendów związanych
z samoobsługą i zmian w stylu życia konsumentów oraz
postrzeganych przez nich wartości. Klient mimo przywiązania
do tradycyjnych smaków, oczekuje jednocześnie zaspoko-
jenia potrzeb związanych ze współczesnym stylem życia.
Czynniki kształtujące te potrzeby to między innymi: wzrost
liczby pracujących kobiet, zmniejszona wielkość gospodarstw
domowych, propagowanie zdrowego stylu życia, starzenie
się społeczeństwa, zainteresowanie smakami odległych
kulturowo kuchni, wzrost wiedzy i potrzeby informacji.
Dodatkowo wzrost zamożności Polaków powoduje, że po-
szukują żywności o możliwie najmniejszej liczbie dodatków
i ulepszaczy, świeżej i bezpiecznej. Oczekują przy tym
przedłużonej trwałości produktów tak, by ograniczać czas
zakupów przez zmniejszenie ich częstotliwości. Zachęcając
do opracowywania i wdrażania innowacji w opakowaniach
należy podkreślić, że powinny być stosowane w celu
spełnienia nowych wymagań i dostosowywania produktów
do konkretnych potrzeb rynku. Innowacje w opakowaniach
powinny być zatem narzędziem reagowania na zmiany
otoczenia, umiędzynarodowienia, marketingu, technologii,
dystrybucji i czynników związanych z konsumentami.
Opakowania aktywneJedną z najistotniejszych innowacji, doskonale wpisującą
się w potrzeby współczesnego rynku spożywczego są opa-
kowania aktywne. Jest to koncepcja łącząca opakowanie
z produktem w swoisty system, w którym opakowanie jest
elementem aktywnym. Jego rolą jest tworzenie warunków, w
których produkt przez dłuższy czas będzie w pełni zachował
swoje walory, wpływające na decyzje konsumenckie. Odbywa
się to poprzez sterowane warunkami otoczenia pochłanianie
lub uwalnianie określonych substancji, rys.1.
The aim of looking for innovation in packagingA unitary package, due to its aesthetic design, can
influence potential buyers and very often acts an incentive
when consumers make purchasing decisions. Therefore, it
is necessary to continuously monitor and where appropriate
make adjustments according to new packaging trends
related to self-service, consumer lifestyle and perceived
value of the product. Customer despite attachment to
traditional flavours, expected at the same time meet the
needs of modern lifestyles. Factors affecting such needs
are: increase in the number of working women, reduced
household size, promotion of healthy lifestyles, an aging
population, interest in culturally distant cuisines and
increased demand for information transmission. In addition,
the increased disposable income of Poles has lead to the
emergence of a growing customer base prepared to spend
far more on healthy eating. They increasingly demand
fresh food containing minimum quantities of additives and
processing aids. Additionally, customers expect long-life
products, so as to reduce the frequency of shopping trips.
It should be noted that innovation should be used to
meet the new requirements and customizing products
for specific market needs. Packaging innovations ought
to be a tool to respond to the environmental changes of
internationalization, marketing, technology, distribution and
changing customer trends.
One of the most important innovations, perfectly suited to
the needs of the modern food market, is active packaging. The
idea of the concept is to combine the package and product in a
complete system, where the package is an active element. The
purpose is to create the conditions in which the product will
maintain its freshness for a long time to ensure it is safe and
wholesome when it reaches the consumer. This is achieved
by controlling the inner atmosphere of the package, mainly
through the absorption or release of specific gasses etc as
shown in Fig.1.
Rys. 1. Istota działania opakowań aktywnych
Fig. 1. The idea of active packaging
38 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl3 / 20 14
Aktywne opakowania są stosowane w celu:
• zachowania jakości żywności w czasie jej przechowywania,
• zwiększenia bezpieczeństwa żywności,
• przedłużenia trwałości produktu,
• ograniczenia strat,
• ograniczenia zastosowania dodatków w produktach
żywnościowych,
• jako element marketingu,
• jako czynnik rozwoju nowych produktów.
Aktywne opakowania występują zazwyczaj w formie ma-
łych dodatków, saszetek, zawierających sproszkowane żelazo
i wodorotlenek wapnia, umieszczanych w opakowaniach lub
w postaci aktywnych składników dodanych bezpośrednio
do opakowania, np. do folii opakowaniowych. Najczęściej
w opakowaniach aktywnych przemysłu spożywczego są
stosowane pochłaniacze tlenu (rys. 2). Mają one za zadanie
zmniejszyć zawartość tlenu do takiej ilości, która zapewnia-
łaby zapakowanemu produktowi najwyższą jakość. Polską
innowacją jest tutaj typ pochłaniaczy tlenu, opisany w zgło-
szeniu patentowym P.397499 (2011). Został on opracowany
przez zespół pod kierownictwem prof. Zenona Foltynowicza
z Wydziału Towaroznawstwa Uniwersytetu Ekonomicznego
w Poznaniu. Jest to nowa technologia oparta na nanożelazie,
które - rozproszone w matrycy polimerowej - daje aktywny
nanokompozyt pochłaniający tlen.
Opakowania inteligentneSukces opakowań aktywnych
zainspirował do opracowania
całkiem nowej kategorii rozwiązań
zwanych opakowaniami inteligent-
nymi. Wyróżnia je zdolność do
pozyskania, przetworzenia i przeka-
zania informacji o stanie opakowa-
nego produktu. Definicja wskazuje, że
inteligentne opakowanie jest wyposa-
żone w funkcje umożliwiające śledzenie
produktu w łańcuchu logistycznym lub
monitorowanie środowiska wewnętrznego
i zewnętrznego opakowania. Ponadto daje
ono możliwość przekazania konsumentowi
odpowiedniego komunikatu.
Opakowania inte l igentne bazują na
dwóch systemach. Jeden opar ty jest na
pomiarze warunków panujących na zewnątrz opakowania.
Active packaging can be used to:
• preserve the quality of food for the duration of its shelf life
• increase food safety
• extend the standard shelf life of the product
• decrease food spoilage
• reduce use of food additives
• market particular products
• develop new products
Active packaging is generally in the form of small sachets
containing iron powder or calcium hydroxide. These additives
can be placed inside the packaging or added directly to
the package material, e.g. in packaging films. Oxygen
scavengers are used widely in active packaging (Fig. 2).
Removal of oxygen reduces oxidative reactions to ensure
the product is well preserved when it reaches the consumer.
Researchers in Poland have headed the development of
a new innovative oxygen scavenger technique described
in the patent application P.397499 (2011). This technique
was developed by the team led by Prof. Zenon Foltynowicz,
Faculty of Commodity Science at Poznań University of
Economics. His team developed nanoiron-based oxygen
scavengers where the nanparticles were scattered throughout
the polymer matrix.
Intelligent packagingThe success of active packaging has led to the
development of a more advanced category of food
packaging called intelligent packaging. Intelligent
packaging can be defined as packaging which
senses, processes and communicates informa-
tion about the quality of the packaged product.
The definition indicates that intelligent packa-
ging has features for tracking the product in
the logistics chain or monitoring the internal
and external environment. In addition, critical
information concerning product quality is
conveyed in an appropriate way to the
consumer. There are two main systems
of intelligent packaging. One is based
on the measurement conditions at the
outside of the package. The second
measures the quality of the food inside
the package, and as such direct contact with food may
occur. Therefore, additional safety and quality controls
are required.
Rys. 2. Przykład zastoso-wania pochłaniacza tlenu w saszetce
Fig. 2. Example of the use of an oxygen scavenger in a sachet
Źródło: nooxidation.com
op ak o w an i a
i n w e s t y c je
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 393 / 20 14
Drugi w sposób bezpośredni mierzy jakość produktów
żywnościowych wewnątrz opakowania, przy czym może do-
chodzić do bezpośredniego kontaktu wskaźnika z żywnością.
Dlatego wymagany jest w takim przypadku dodatkowy nadzór
bezpieczeństwa i jakości pakowanej żywności. Przykładem
inteligentnych opakowań może być zastosowanie sensorów
CO2 do produktów pakowanych w modyfikowanej atmosferze
(modified atmosphere packaging, MAP).
W wyniku psucia się produktu dochodzi
do ulatniania się gazowych i nielotnych
produktów rozkładu. Dlatego do okre-
ślenia świeżości produktu wykorzystuje
się zmianę stężenia CO2 (rys.3).
Najbardziej znanym rozwiązaniem
w branży spożywczej jest wskaźnik
Ageless Eye wprowadzony przez firmę
Mitsubishi Co. Jego działanie polega na
zmianie barwy wraz ze zmianą stężenia
tlenu w opakowaniu (rys. 4). Jest to
ważne, ponieważ duża zawartość tlenu
może być spowodowana nieszczelno-
ścią opakowania, jak również możliwością zanieczyszczenia
bakteryjnego żywności.
Przykładem inteligentnych rozwiązań w opakowaniach jest
również produkt australijskiej firmy Smart Lid Systems™, który
w 2011 roku zdobył nagrodę „nowości” roku magazynu Occu-
pational Health & Safety. Jest to jednorazowa pokrywka do go-
rącego napoju, wizualnie wskazująca jego temperaturę (rys. 5).
An example of smart packaging is the use of CO2 sensors
for products packaged in a modified atmosphere packaging
(MAP). As a result of spoilage volatile and non-volatile
products are released which affects CO2 content. Therefore,
the concentration of CO2 can be used to determine the
freshness of foods packaged in this way (Fig. 3).
A well known exam-
ple of smart packaging
used in the food in-
dustry is the Ageless
Eye™ gas ind icator
introduced by Mitsu-
bishi Co. This product
wo rks by chang ing
color according to the
concentration of oxy-
gen in the package (Fig.
4). This is impor tant
because a high oxygen
content may be caused
by package leakage and can be associated with
bacterial contamination of food.
Another example of intelligent solutions in packaging
is a product from the Australian company Smart Lid
Systems ™. This product was awarded the novel product
prize in 2011 by the Occupational Health & Safety journal.
The innovation was a lid for hot drinks which visually
Rys. 3. Przykład inteligent-nego opakowania, wskazującego świeżość produktu
Fig. 3. An example of intelligent pac-kaging indicating the freshness of the product
Źródło: eatpack.ru
Rys. 4. Optyczny wskaźnik obecności lub braku tlenu w opakowaniu: Ageless Eye
Fig. 4. Visual indicator of the presence or absence of oxygen in the package: Ageless Eye
Źródło: mgc.co.jp
40 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl3 / 20 14
Ta innowacja, zwiększa nie tylko wygodę ale i bezpieczeństwo.
Pozwala ocenić temperaturę napoju. Co nie jest łatwe, gdy jest
on podawany w termoizolacyjnym kubku. Wskazuje też czy
wieczko zostało właściwie założone. Ogranicza to możliwość
ochlapania gorącym napojem klienta, jak i pracownika.
Potencjalne korzyści wprowadzania innowacyjnych opakowań
Opakowanie staje się siłą przyciągającą klienta do okre-
ślonej marki. Wpływa nie tylko na postrzeganie konkretnego
produktu ale i pozostałej oferty producenta. Opakowania
mogą też nadawać produktom niepowtarzalną wartość
i w ten sposób wpływać na wybory w ramach szerokiej gamy
substytucyjnych produktów. Obok tych czynników ważne
są również poprawa dostępności i wykorzystania produktu
oraz komunikacji producenta z konsumentem. W związku
z tym opakowanie w branży spożywczej staje się istotnym
czynnikiem rozwoju produktu. Opakowanie ma największe
znacznie w fazie wprowadzania i wzrostu sprzedaży
w odniesieniu do cyklu życia produktu. W tym okresie na
rynku sukcesywnie wzrasta liczba konkurentów, a brak
jest jeszcze możliwości różnicowania samego produktu.
Nowatorskie rozwiązania związane z opakowaniem mogą
skutecznie wyróżnić w takim momencie produkt wśród
pozostałej oferty.
indicates the temperature (Fig. 5). This innovation not
only increased comfort but also safety. The heat sensitive
Smart Lid warns consumers of dangerously hot contents,
by turning bright red, something which is not easy to
achieve when the drink is served in a heat-insulating
cup. It also indicates whether the lid is properly installed.
This reduces the possibility of spilling the hot beverage
on customers or employees.
The potential benefits of introducing innovative packaging
Packaging is becoming an important force for attracting
potential customers to specific brands. It not only affects the
perception of the product but impacts on the wider range of
products available from the manufacturer. Packaging may also
give products a unique value and thus influence the decision
to buy amongst a range of alternative options.
Besides these factors are also important to improve the ava-
ilability and use of the product as well as for the communication
between manufacturer and the consumers. Therefore, packaging
is an important factor in product development especially in the
food industry. Packaging is most significant during the launch
phase of a new product and a sale increase in relation to the
product life cycle. During this period, the market gradually
increases in the number of competitors, and there may be no
clear way to differentiate the recently launched product from its
competitors. At that moment, innovative packaging solutions
may provide an effective way to distinguish the product from
competing alternatives.
Rys. 5. Smart Lid System, wskazujący tem-peraturę gorącego napoju
Fig. 5. Smart Lid System indicating the temperature of a hot drink
Źródło: packagingoftheworld.com
op ak o w an i a
i n w e s t y c je
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 413 / 20 14
Wskazówki dla polskiego rynku opakowańRynek opakowań w Polsce mierzony wartością sprzeda-
nych opakowań w roku 2013 wyniósł ok. 7,6 mld euro (32 mld
zł). Tempo jego rozwoju w ostatnich 3 latach to 3,5% - 5%.
Największy udział w tym rynku mają opakowania spożywcze
(rys. 6).
Zużycie opakowań w Polsce jest obecnie średnio o 30%
- 40% niższe niż w krajach wysokorozwiniętych. Przeciętny
Polak (per capita) wydaje na opakowania ok. 200 euro rocznie,
podczas gdy w krajach Europy Zachodniej jest to 300 - 340
euro. Można zatem zakładać, że w najbliższych latach
rynek opakowań w Polsce będzie systematycznie wzrastał.
Warto zatem zainteresować producentów innowacyjnymi
rozwiązaniami w opakowaniach jednostkowych. Tym bardziej
warto zainteresować producentów żywności opakowaniami
aktywnymi i inteligentnymi. Przypuszczalnie znaczenie
tego typu opakowań w Polsce będzie wzrastało w ciągu
najbliższych lat ze względu na:
• wzrost liczebności klasy średniej poszukującej żywności
najwyższej jakości, oczekujących zapewnienia odpowied-
niej trwałości, bezpieczeństwa, komfortu użytkowania i
informacji o kupowanej żywności;
• zmniejszenie kosztów materiałów opakowaniowych;
• wzrost wymagań detalistów co do trwałości produktów,
związany z masową produkcją żywności i jej transportem
na znaczne odległości;
• obawy dotyczące autentyczności i higieniczności
produktu oraz dostrzeżenie problemu bioterroryzmu;
• etyczne trendy wzmagające zaangażowanie społeczne
w ograniczanie odpadów żywności, a także opakowań
Tips for Polish packaging marketThe packaging market in Poland in 2013 amounted to
approx. 7.6 thousand million Euros (32 thousand million
PLN). The pace of development in the last 3 years is 3.5-5%.
The largest share of this market was composed of food
packaging (Fig. 6).
Packaging expenditure in Poland is currently 30-40%
lower than in developed countries. The average Pole (per
capita) spends approximately 200 Euros per year on packa-
ging compared to western Europe where 300-340 Euros is
spent. Therefore it can be assumed that in the coming years
the packaging market in Poland will steadily expand. This
is one of the reasons underlying the interest in innovative
solutions in packaging. Importantly, food producers are
actively encouraged to use active and intelligent packaging.
It is widely held that the importance of this type of packaging
in Poland will grow in the coming years due to the following
conditions:
• The rise of the middle class seeking premium quality
food which has long-life stability, safety, comfort, and
appropriately transmitted information about the food
they consume.
• Demand for a reduction in the costs of packaging material.
• Increased safety and quality control requirements placed
on retailers providing long-life food associated with mass
production and transport over long distances.
• Concerns about the authenticity and hygiene of products
as well as the possible issue of bio-terrorism.
• Increasing efforts to reduce unnecessary product/
package waste.
Rys. 6. Struktura i wartość (mld euro) poszcze-gólnych segmentów polskiego rynku opakowań
Fig. 6. The structure and the value (thousand million Euros) of the Polish packaging market
Źródło:
Wasiak W.: Przemysł i rynek opakowań w Polsce. Opakowania 2/2014, str. 18-20
42 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl3 / 20 14
op ak o w an i a
It is easy to find detailed publications about the functioning
of active and intelligent packaging in domestic literature.
However, comprehensive studies on the legal issues surroun-
ding active and intelligent packaging as not readily available.
There is also lack of published studies on the acceptance of
these solutions by consumers, their effectiveness, and most
importantly on the impact on economic indicators.
References• Yam K., Takhistow P., Miltz J., Intelligent Packaging:
Concepts and Applications, Journal of Food Science
2005, no. 70, s. 1-10
• Rundh B.: The multi-faceted dimension of packaging.
British Food Journal, 107/9, 2005, s. 670-684.
• Wasiak W.: Przemysł i rynek opakowań w Polsce.
Opakowania 2/2014, str. 18-20.
• Prasad P., Kochhar A.: Active Packaging in Food Industry:
A Review. Journal of Environmental Science, Toxicology
and Food Technology.Volume 8, Issue 5 Ver., May 2014,
s. 1-7.
• Cichoń M., Lesiów T.: Zasada działania innowacyjnych
opakowań inteligentnych w przemyśle żywnościowym.
Artykuł przeglądowy. [w:] Nauki inżynierskie i technologie
2(9), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we
Wrocławiu, Wrocław 2013, s. 9-33.
W krajowej literaturze można znaleźć szczegółowe
publikacje na temat funkcjonowania opakowań aktywnych
i inteligentnych. Ciągle brakuje jednak kompleksowych
opracowań dotyczących regulacji prawnych zastosowania
opakowań aktywnych i inteligentnych. Brakuje też badań
akceptacji tych rozwiązań przez konsumentów oceny
skuteczności ich zastosowania, a co najważniejsze wpływu
na wskaźniki ekonomiczne.
Literatura• Yam K., Takhistow P., Miltz J., Intelligent Packaging:
Concepts and Applications, „Journal of Food Science”
2005, no. 70, s. 1-10
• Rundh B.: The multi-faceted dimension of packaging.
„British Food Journal”, 107/9, 2005, s. 670-684.
• Wasiak W.: Przemysł i rynek opakowań w Polsce.
Opakowania 2/2014, str. 18-20.
• Prasad P., Kochhar A.: Active Packaging in Food Industry:
A Review. Journal of Environmental Science, Toxicology
and Food Technology.Volume 8, Issue 5 Ver., May 2014,
s. 1-7.
• Cichoń M., Lesiów T.: Zasada działania innowacyjnych
opakowań inteligentnych w przemyśle żywnościowym.
Artykuł przeglądowy. [w:] Nauki inżynierskie i technologie
2(9), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we
Wrocławiu, Wrocław 2013, s. 9-33.
HUGART COMPANY JOINED TREPKO GROUP TO CREATE A CENTRE OF EXPERTISE FOR ASEPTIC AND ULTRA CLEAN MACHINES
TREPKO przejęło HUGART Sp. z o.o. Przejęcie firmy HUGART spowoduje wzrost zatrudnienia w Grupie Trepko do 550 osób. Na transakcji zyskają również klienci obu firm, ponieważ zwiększą swój zakres wiedzy o produktach i będą mogli korzystać ze znacznie rozszerzonej oferty.
HUGART zatrudnia ponad 100 pracowników. Firma specjalizuje się w produkcji i sprzedaży maszyn liniowych i rotacyjnych do napełniania i zamykania. Urządzenia te dostosowane są do przemysłu mleczarskiego i spożywczego, z uwzględnieniem napojów.
Wiedza firmy HUGART, w obszarze maszyn ULTRA CLEAN z wykorzystaniem higienicznej technologii pakowania oraz doświadczenie w produkcji według norm sanitarnych 3A, będzie stanowić podstawę rozwoju aseptycznych maszyn liniowych i rotacyjnych do pakowania, produkowanych przez TREPKO.
Takie nowoczesne urządzenie zostanie zaprezentowana podczas targów Anuga Food-Tech w marcu 2015. Nowo sformowane centrum rozwoju maszyn aseptycznych i ULTRA CLEAN, przyjmie nazwę TREPKO ASEPTIC Sp.z o.o.
By zwiększyć sprzedaż w Ameryce Północnej i Łacińskiej, biuro sprzedaży HUGART w Los Angeles połączy się z TREPKO Inc. w Tampa na Florydzie.
i n w e s t y c je
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 433 / 20 14
Polska wstąpiła do Unii Europejskiej UE w 2004r. Akces unij-
ny przyniósł wiele korzyści, ale w tym samym czasie nałożył
również wiele zobowiązań, zwłaszcza w obszarach ochrony
środowiska, ale też i oszczędnościach energetycznych
w gospodarce. Jeden z najważniejszych programów unijnych,
którego wymogi Polska powinna spełniać jest znany pod
nazwą celów „20-20-20” [3]. Posiada on trzy uwarunkowania,
które powinny być spełnione do 2020r jak:
• obniżenie o 20% w UE emisji gazów cieplarnianych
w porównaniu do poziomu emisji z 1990r;
• podwyższenie w UE udziałów energii ze źródeł odnawial-
nych do 20% w całościowym jej zużyciu;
• poprawa efektywności energetycznych w UE o 20%.
Przedstawiony powyżej pakiet energetyczno-klimatyczny
jest ogólną dyrektywą i powinien być kaskadowany dalej do
przedsiębiorstw, które energię produkują, ale też i ją zużywają
w procesach produkcyjnych. Kluczowym podejściem jest połą-
czenie czynników takich jak zużycie energii, które jest połączone
z zagadnieniami związanymi z ochroną środowiska, które nie są
bezpośrednio widoczne, aczkolwiek mogące mieć duży wpływ
na środowisko naturalne w niedalekiej przyszłości.
Zużycie energii jest kluczowym czynnikiem kosztowym
w przemyśle przetwórstwa spożywczego. W wielu technologiach
przetwórstwa spożywczego koszt energii stanowi drugi albo
trzeci składnik generujący koszty całkowite produkcji. Są
również przypadki gdzie jest to koszt numer jeden. Na przykład
w przemyśle napojów bezalkoholowych koszt energii może
stanowić do 40% całkowitych kosztów wytwarzania, w których
skład wchodzą również koszty produkcji opakowań. W przemyśle
piwowarskim koszty te są podobne i mogą osiągać do 34%.
Chcąc zarządzać przedsiębiorstwem przetwórstwa spożyw-
czego, jako przedsięwzięciem konkurencyjnym warto znać profil
zużycia jego energii i porównać go z najlepszymi wskaźnikami
w branży. Mając właściwie zdefiniowany profil zużycia energii
przedsiębiorstwo może dokonać procesu optymalizacji,
prowadzącego do racjonalnego jej zużycia.
Lech MaryniakSE Big Blue
Poland has joined EU in 2004. The access has brought
many privileges but in the same time great number of
obligations, especially focused on energy savings and
environmental protection in economy. One of the most
important programmes, which Poland has to oblige,
are known as the „20-20-20” targets [3], set three key
objectives for 2020:
• a 20% reduction in EU greenhouse gas emissions
from 1990 levels;
• raising the share of EU energy consumption produced
from renewable resources to 20%;
• a 20% improvement in the EU’s energy efficiency.
The presented above climate and energy package
is general directive and has to be cascaded down to
enterprises responsible for energy generation and usage
in manufacturing. Crucial approach is connection both
factors like energy savings, which brings tangible values
and environmental issues, which brings intangible values,
however could have significant impact on environmental
conditions in the near future.
Energy usage is crucial cost factor in food proces-
sing. In many food processing technologies cost of
energy presents second or third cost driver, even in
some few cases is the number one driver. For example
in soft drink industry the energy cost may present up to
40 % of total manufacturing cost including packaging
production. In brewing business the cost are very similar
and reach up to 34%. Making the food processing
business more competitive is valuable to know the
energy usage profile and confront with the best practice
indicators. Having the energy profile properly defined
an enterprise could make optimization process focused
on rational energy usage.
Energy Audit as one of the best driver to reduce operation costs in food processing industry
Audyt energetycznyjako jeden z najlepszych sposobów na obniżanie kosztów operacyjnych w przemyśle przetwórstwa spożywczego
44 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl3 / 20 14
Cel i zakres audytu energetycznego i projektów oszczędności energetycznych
Jak zaprezentowano, koszty energii elektrycznej i cieplnej
stanowią znaczący składnik kosztowy w przedsiębiorstwie
produkcji spożywczej. Opierając się na prognozach zmian
cen energii, to przewidywane ich koszty mogą wzrastać od
10 do 15% w skali rocznej [4].Posiadając doświadczenie, firma
SE Big Blue może potwierdzić, że audyt energetyczny razem
z realizacją planu w postaci projektów poprawy zużycia
mediów energetycznych mogłyby przynieść oszczędności:
• elektryczności w zakresie: 8 – 17 % z prostym okresem
spłaty pomiędzy: 2,5 – 4,0 lat,
• paliw kopalnych w zakresie: 7 – 22 % z prostym okresem
spłaty pomiędzy: 2,5 – 4,0 lat.
Nawet w nowo wybudowanej fabryce według najnow-
szych technologii i zarządzanych zgodnie z najnowszymi
standardami znajdzie się miejsce do poprawy. Posiadając
przedstawione dwie informacje na temat wzrostu cen energii
oraz możliwości redukcji jej kosztów SE Big Blue może wnio-
skować, że najlepszym podejściem będzie podjęcie decyzji
o przeprowadzeniu audytu energetycznego a następnie wyko-
nanie projektów prowadzących do oszczędnego użytkowania
mediów energetycznych w przedsiębiorstwie. Rysunek 1
przedstawia przykład wzrostu kosztów energii w zakresie
od 10-15% w skali rocznej i redukcję potencjalnych kosztów
w zakresie od 10-20% po wykonaniu audytu energetycznego
oraz wyniku inicjatyw projektowo-wdrożeniowych związanych
z poprawą zużycia mediów energetycznych.
Podejmując decyzję później o optymalizacji zużycia
mediów energetycznych przedsiębiorstwo nie można
obniżyć kosztów od razu, ale raczej z pewnym przesunięciem
czasowym. Późniejsza decyzja może przynieś jedynie koszty
niewykorzystanych możliwości. Decyzja podjęta
od razu przynosi dużą szansę redukcji kosztów
energii dla przedsiębiorstwa oraz konkurencyjną
jego pozycję na rynku w chwili obecnej.
Audyt energetyczny i jego architektura
W ujęciu ogólnym, prowadzenie audytu
energetycznego skupia na 3 obszarach
obejmujących procesy:
• przetwarzania energii, dedykowane do
produkcji mediów energetycznych oraz
innych mediów produkcyjnych,
Aim and goal of energy audit and energy saving projects
As presented, cost of energy both electrical and
thermal represents significant factor in food processing
business. Based on energy prices forecasting, energy
costs are planned to grow from 10 to 15% on annual
bases [4]. Having experience SE Big Blue can conclude
that energy audit together with action plan implemented
could reduce costs of:
• Electricity 8 – 17 % with simple payback period between:
2,5 – 4,0 years,
• Fossil fuel 7 – 22 % with simple pay back period between:
2,5 – 4,0 years.
Even in newly built production facility according to
the best available technology and operated according
up-to-date standards there is room for improvement.
Having the both information about energy prices
growth and opportunity to reduce energy costs SE
Big Blue can conclude that the best approach is
to make decision to do energy audit and after that
execute energy efficiency projects. Figure 1 presents
an example of energy cost increase by 10-15% on
annual bases and potential cost reduction by 10-20
% after implementation of energy audit and energy
saving initiative applied project outcomes.
Making decision later to start an energy optimisation
process, enterprises cannot reduce the energy costs
straight but rather after some time. The later decision
can bring only opportunity costs. Decision taken now
gives entire chance to reduce energy costs for an
enterprise and make the business more competitive
on the market straight.
Rysunek 1. Podwyżka kosztów energii w czasie vs. inicjatywy zwią-zane z audytem energetycznym oraz wprowa-dzeniem pro-jektów poprawy zużycia mediów energetycznych w przedsię-biorstwie. Pole zakreskowane obrazuje utraco-ne możliwości oszczędzania przez opóź-nianie decyzji o rozpoczę-ciu audytu energetycznego. Źródło: Opraco-wanie własne.
Figure 1. Energy costs in-crease on time bases versus energy audit and energy saving initiative outcomes. The dashed area means lost opportunities by delaying the decision about energy audit start up. Own source.
aud y te fek t y wność ener g e t yczna
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 453 / 20 14
• przesyłu, używane do dystrybucji prezentowanych
wcześniej wytworzonych mediów,
• produkcyjne, zastosowane bezpośrednio w wytwarzaniu.
Ogólne opisując wspomniane procesy można scharak-
teryzować, jako:
Procesy przetwarzania energiiProcesy te są przeznaczone do zamiany energii pierwotnej
jak paliwa (gaz, olej, węgiel) na energię wtórną, jaką jest ciepło
użytkowe (para, gorąca woda). W praktyce procesy te mają
miejsce w kotłowni. Inne przetwarzanie energii dotyczy zamiany
energii elektrycznej na inne formy mediów użytkowych jak
chłód przemysłowy, sprężone powietrze, wytwarzanie próżni
i inne media choćby woda uzdatniona czy proces oczyszczania
ścieków. W tym obszarze jest stosowanych wiele technologii.
Celem audytu energetycznego w tym zakresie jest zbadanie czy
przetwarzanie energii pierwotnej, ale też i prądu elektrycznego w
media energetyczne i użytkowe jest prowadzone w sposób efek-
tywny, według najlepszych wzorców i dostępnych technik. Jednak
najbardziej ważnym na tym etapie audytu jest skwantyfikowanie
strumieni energii, które są marnotrawione lub wyrzucane, jako
odpadowe. Dodatkowo ważne jest sprawdzenie czy urządzenia
przeznaczone do produkcji mediów energetycznych pracują
w sposób właściwy i efektywny. W przypadku problemów
niezbędnym jest sprawdzenie urządzeń i wprowadzenie planu
poprawy w celu redukcji zużycia energii pierwotnej i prądu elek-
trycznego a w końcu poprawy procesu wytwarzania tych mediów.
Właściwe przeprowadzone pomiary oraz późniejsze obliczenia a
w końcu interpretacja wyników liczbowych są najważniejszymi
czynnościami w tym zakresie aktywności.
Procesy przesyłuPosiadając wcześniej wytworzone media energetyczne
i produkcyjne bardzo ważne jest sprawdzenie, w jaki sposób
są one efektywnie przesyłane i dystrybuowane. Kluczowym
jest sprawdzenie czy znajdują się tam jakiekolwiek wycieki
tych mediów, czy system orurowania jest zaizolowany wraz
z armaturą i towarzyszącym sprzętem. Także analiza systemów
pompowych i ich sterowania może dać bardzo duże możliwości
oszczędzania. Mając potencjalne problemy zidentyfikowane
należy wprowadzić plan akcji a potem jego wykonanie.
Procesy produkcyjnePo procesach przetwarzania i przesyłu mediów energe-
tycznych oraz innych produkcyjnych docelowo są one wyko-
rzystywane w operacjach produkcyjnych. W wielu przypadkach
Energy audit and its architectureIn general energy audit is covering 3 main areas:
• transformation process, dedicated for generation
of energy and other production utilities,
• distribution processes, used for convening presented
above utilities,
• manufacturing processes, dedicated directly for manufacturing.
The description of the processes is as follow:
Transformation Processes The processes are dedicated for converting primary
energy like fuel (gas, oil, coal) in to the secondary like
thermal energy (steam, hot water). In practice the process
takes place in boiler house. Another transformation concerns
conversion of electric energy in to other forms of usable
utilities like: industrial cooling, compressed air, vacuum and
other utilities like water and waste water treatments. In these
areas many technology and systems are in application. The
aim of the energy audit in the areas is research whether
the transformation of primary energy or electric energy in
to presented above usable utilities is performed in efficient
way, according to the best available technique. However the
most important in this stage of the audit is to quantify energy
streams which are wasted or dumped after transformation.
In addition is crucial to check if the energy generating
facilities are operated in a proper and efficient way. In case
of problems it is fundamental to check the facilities and
presents action plan to reduce primary energy usage and
finally increase efficiency of the processes. Measurements
then calculations in the end results interpretation are the
most important actions in this stage.
Distribution ProcessesHaving the energy and other utilities produced very
important is to check how all of them are distributed.
Fundamental is to check if there are any energy or other
utilities leakages, if piping systems are properly insulated
including armature and accompanied equipment. Also
analysis of pumping philosophies and control systems can
generate huge energy savings opportunities. Having the
potential problems identified dedicated action plan has to
be introduced then executed.
Manufacturing ProcessesAfter transformation and distribution processes
of energy and other utilities the final consumers
46 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl3 / 20 14
procesy produkcyjne są energochłonne. Po procesach
produkcyjnych niektóre media energetyczne są wyrzucane
na zewnątrz i już nieużywane nigdy więcej. Mając wykonany
audyt w zakresie obszarów procesów produkcyjnych jest
możliwe wskazanie czy są one prowadzone w sposób
efektywny, albo czy są możliwości odzyskania i wtórnego
użycia strumieni energii odpadowej emitowanych na ze-
wnątrz. W ekstremalnych przypadkach zmiany w procesach
produkcyjnych mogą być zaproponowane. Zmiany te mają
na celu poprawę efektywności energetycznej, jakkolwiek nie
mogą one wpłynąć na jakość produkowanego dobra.
Mając zaprezentowany wyżej proces zbadany i przeliczony
następnie należy określić praktycznie potencjalne oszczęd-
ności dotyczące mediów energetycznych i produkcyjnych.
Największą zaletą prowadzenia audytu energetycznego przez
SE Big Blue jest kwantyfikacja zużycia mediów energetycznych
are manufacturing processes. In many cases the
manufacturing processes are energy intensive.
After manufacturing processes some of the energy
utilities are dumped and not used any more. Having
the manufacturing processes audited it is possible
to quantify whether they are conducted in efficient
way or there are possibilities to recover and reuse
dumped energy streams. In extreme changes in ma-
nufacturing processes could be proposed, focused
on energy efficiency increase, however without any
impact on product quality.
Having the presented process checked and quan-
tified the next is to present in practical way potential
savings in energy and manufacturing utilities. The
biggest advantage of the energy audit conducted
by SE Big Blue is quantification of energy and other
Rysunek 2. Przepływ energii i mediów produk-cyjnych w przykła-dowym zakładzie produkcyjnym wraz z ich optymalizacją I odzyskiem. Pre-zentacja możliwości oszczędzania energii i mediów produk-cyjnych w sposób kompleksowy. Źródło: Opracowanie własne.
Figure 2. An energy and production utility flows in an example of production facility. Opportuni-ties of energy and production utilities saving presentation in holistic way. Own source.
e fek t y wność ener g e t ycznaaud y t
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 473 / 20 14
i produkcyjnych wraz z przedstawieniem jak i gdzie tracone
i wyrzucane strumienie energii mogłyby zostać użyte ponownie.
Rysunek 2 przedstawia podejście kompleksowe do przeprowa-
dzania audytu energetycznego oraz powtórnego wykorzystania
traconych mediów energetycznych i produkcyjnych w różnych
obszarach produkcyjnych. Posiadając projekty oszczędności
mediów energetycznych i produkcyjnych skwantyfikowane
należy je sklasyfikować według wartości przynoszonych korzyści
a następnie wybrać te najlepsze do końcowego wdrożenia. Kolejne
kroki projektowe oraz decyzje o ich realizacji będą w rękach klienta.
SE Big Blue proponuje mapę drogową rozwoju współpracy
SE Big Blue wykorzystuje metodę prowadzenia pro-
jektów według teorii PMBOK [1]. Taki sposób prowadzenia
projektów został skalibrowany i sprawdzony praktycznie
w wielu projektach wykonanych na płaszczyźnie oszczęd-
ności energetycznych. Cały projekt jest zorganizowany
w 6 krokach i został zilustrowany na rysunku 3.
Organizacja zarządzania projektem została zbudowana
w oparciu o „kroki projektowe” przedstawione jako:
Wizyta technicznaCelem wizyty technicznej jest zapoznanie się z konfigu-
racją badanego zakładu. Wizyta ta daje początkową ocenę
obszarów, które dają możliwości dostarczenia oszczędność
energetycznych. Zwykle taka wizyta trwa kilka godzin.
Wynikiem jej jest lista potencjalnych projektów dotyczących
oszczędności energetycznych, które kwalifikują się do
dalszego badania. W celu oceny technicznej pracy zakładu
dodatkowo klient, u którego badania są prowadzone jest
proszony o dostarczenie danych o zużyciu mediów energe-
tycznych i produkcyjnych.
Badania wstępnePosiadając l istę potencjalnych projektów razem
z wartościami liczbowymi zużycia mediów energetycznych
jest możliwe dokonania kroku o nazwie „badania wstępne”.
Badania wstępne są głównie ukierunkowane na zbadanie
technicznych możliwości dostarczenia oszczędności
energetycznych. Krok ten zwykle trawa od 2 do 3 dni i jest
production utilities but on top of that where wasted
utilities could be reused. Figure 2 presents holistic
approaches focused on energy audit conduction and
then reuses loosing energy and production utilities
in various production sectors. Having the saving
projects quantified the next step is to array them on
value bases and then choose the best of them for
the final execution. The next project steps are upon
customer’s decision.
SE Big Blue propose the following roadmap for the development of the co-operation
In general SE Big Blue is conducting projects
according PMBOK [1] philosophy. The idea has been
calibrated and validated in practical way in many
energy saving project applications. The entire project
is organized in 6 steps and has been illustrated in
Figure 3.
The project management architecture has been formed
in a way of “project steps” described as follow:
Technical visitThe purpose of technical visit is to be equated
with audited plant configuration. The visit gives first
estimate on areas, which are potentials for energy saving
opportunity. Usually the visit can take couple of hours
and the outcome is a list of potential energy saving
projects qualified for further investigation. In addition
customer where the research is conducted is asked to
forward energy and production utilities usage data for
technical evaluation.
Pre-screeningHaving a list of potential projects together with energy
usage figures is possible to start energy pre-screening
step. The pre-screening phase is generally focused on
reviewing technical possibilities of saving energy delivery.
Usually the step takes between 2 to 3 days review on
plant bases. The outcome of the step is a presentation of
potential projects realization based on reviewed figures
Rysunek 3. Kroki projekto-we dedykowane inicjatywą oszczędzania energii w zakła-dzie przetwór-stwa spożyw-czego. Źródło: Opracowanie własne
Figure 3. Project steps dedicated for energy saving initiatives in food processing plant. Own source
48 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl3 / 20 14
poświęcony badaniom zakładu. Wynikiem badań w tym kroku
jest prezentacja możliwości realizacji projektów dających naj-
większe możliwości oszczędzania energii w zakresie regulacji
istniejących już urządzeń lub inwestycji kapitałowych. Decyzja
co do wyboru projektów może być wnioskowana poprzez
dokonanie analizy finansowej lub przez strategię klienta.
W wielu przypadkach teoria Pareto jest drogowskazem,
co do wyboru realizacji projektów.
Audyt energetycznyPosiadając decyzję wyboru które projekty zostały
zakwalifikowane do następnych kroków audyt energetyczny
powinien być zrealizowany. Badania energetyczne czy audyt
energetyczny jest najczęściej wykonywany na poziomie pro-
dukcyjnym zakładu. Ogólnie ujmując: parametry teoretyczne
zużycia mediów energetycznych przez maszyny i urządzeńnia
są weryfikowane z rzeczywistymi odczytami tych zużyć.
W wielu przypadkach urządzenia pracują w zmiennych
i niestabilnych warunkach, dlatego ich wydajności powinny
być badane w różnym i zmiennym otoczeniu. Robiąc
konfrontację wspomnianych parametrów teoretycznych
z praktycznymi wynikami pomiarów propozycje zmian
i ulepszeń są prezentowane w sposób precyzyjny na płasz-
czyźnie technicznej i finansowej. Czas trwania tego kroku
projektowego może zając kilka tygodni razem z pomiarami
mającymi miejsce w zakładzie. Faza analiz może zając nawet
do 2 miesięcy. Końcowymi efektami tego kroku jest raport
projektowy, który prowadzi do rozwiązań technicznych
razem z propozycjami budżetowymi aż do dalszego ich
praktycznego wdrożenia. Wykonanie projektu inwestycyjnego
jest uzależnione od decyzji klienta.
Faza inżynieryjna Mając projekty oszczędności energetycznych przeba-
dane i zakwalifikowane do realizacji faza inżynieryjna jest
następnym krokiem tego procesu. Faza inżynieryjna zawiera
techniczne rozwiązania oparte na badaniach z poprzednich
kroków. Rozwiązania te prezentują pełen zakres techniczny
wraz z dokumentacją, użytym sprzętem z jego podłączeniami
do istniejącej infrastruktury zakładu.
WdrożenieOpierając się na fazie inżynierskiej następnym krokiem
powinien być krok wdrożenia. Krok ten jest praktycznie peł-
nym wykonaniem projektu0, składającym się z jego inicjacji,
planowania, wykonania, kontroli i końcowego zamknięcia [1].
on shop floor. The presentation is performed in the
presence of customer. The final outcome is choosing
the most promising energy saving projects focused
on existing facilities adjustment or capital investment
projects. The chosen project could be based on
financial or customer’s strategic decisions. In many
cases Pareto theory is the guide for the decision
making, which projects have a chance to be chosen
for further implementation.
Energy SurveyHaving the decision done, which projects are
qualified for the next step then energy survey could
be performed. The energy survey or energy audit is
performed on shop floor of a plant. In general theoretical
parameters of energy utilities usage by machines and
facilities are verified with real measured figures. In
many cases facilities work in different and not stable
conditions, why facilities performance has to be verified
in different and changing conditions. Confronting
theoretical figures with practical measurements projects
could be enhanced and then precisely presented on
technical and financial bases. The duration of this part
the project step could take couple of weeks concerning
site measurements. The analysing phase could take
up to 2 months. The final outcomes are project report,
which leads to technical solution and budget proposals,
then for the further practical execution. The execution
of the project depends on customer’s decision.
Engineering phaseHaving the energy saving project checked and
qualified for further execution engineering phase is the
next step of the process. In general the engineering
phase presents technical solution based on steps
preformed before. The solution presents full technical
scope of supply including documentation, used
equipment together with connection to the existing
plant infrastructure.
Implementation Based on engineering phase implementation phase
could be execution. The step presents full project
management scope of supply like: project initiating,
planning, execution, monitoring and controlling and
finally project closing [1].
e fek t y wność ener g e t ycznaaud y t
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 493 / 20 14
Audyt gwarancyjnyW praktyce jest to kontynuacja poprzedniego kroku, jakim
było wdrożenie. Celem tego kroku jest sprawdzenie założeń
projektowych z wynikami praktycznymi zastosowanych
rozwiązań. Audyt gwarancyjny powinien być gwarancją
poprawności zastosowanych rozwiązań w projekcie.
Powołując się na doświadczenie SE Big Blue komplekso-
wy projekt zaprezentowany wyżej w 6 krokach ma szansę być
przeprowadzony w okresie od 1 do 1.5 roku. Zaprezentowane
kroki projektowe przedstawione na rysunku 3 mogą być
wykonane całościowo przez SE Big Blue, jako przysłowiowe
„one go”. Takie podejście ma następujące zalety:
• jeden punkt odniesienia – jeden partner,
• konsekwentne i staranne prowadzenie projektów,
• sprawdzony model wdrażania rozwiązań w oszczędno-
ściach energetycznych,
• zapewnienie dodatkowych środków w celu optymalizacji
zużycia mediów energetycznych,
• zapewnienie ekspertów w dziedzinie zarządzania
gospodarką energetyczną i projektami,
• dokonanie pomiarów energetycznych sprzętem najwyż-
szej klasy.
Jak wspomniano, są możliwości prowadzenia poszczegól-
nych kroków osobno. Również faza inżynieryjna i wdrożenia
może być prowadzona przez klienta.
Post auditIn practice post audit presents prolonged step of
implementation. The aim of the step is checking the
entire project goals and assumptions versus practical
performance of implemented solutions. Post audit has
to be a proof of solutions properly used in projects.
Based on SE Big Blue experience the entire project
presented above in 6 steps could be executed between
1-1.5 years. The presented project steps, illustrated in
Figures 3 could be performed in “one go” by SE Big
Blue, which gives advantage of:
• One point of contact – main partner / contractor
• A stringent process
• A proven implementation model in energy savings
• Extra resources focused on utility optimization
• Dedicated experts in utility/project management
• High end measurement equipment
There are possibilities to perform the project steps
separately. Also engineering phase and implementation
could be managed by customer.
ConclusionHaving in mind strong completion in food processing
sector and supply chain cost savings, energy usage
Posiadając proces produkcji zoptymalizo-wany wraz z redukcją wycieków energe-tycznych, znając również profil zużycia mediów energetycznych będzie możliwym wprowadzenie własnego źródła pro-dukcji mediów energetycznych w postaci gospodarki skojarzonej jednoczesnego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej, znanej jako kogeneracja.
Making the manufacturing process more optimal and reduce majority of energy leakages, and knowing of energy profiles usage, it will be possible to introduce own power generation source like combined heat and power. Also well known as cogeneration.
50 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl3 / 20 14
e fek t y wność ener g e t yczna
WnioskiMając na uwadze mocną konkurencję w sektorze produkcji
spożywczej jak i oszczędności w łańcuchu dostaw, zużycie
energii jest jednym z kluczowych kosztów, który powinien
być pod kontrolą i ulegać przyszłościowym optymalizacjom.
Głównymi celami audytu energetycznego wraz z wdrożeniami
projektów oszczędzania energii, które są jego wynikiem są:
• Redukcja kosztów w procesie produkcji. Posiadając
praktykę SE Big Blue może dostarczyć: od 8 do 17%
oszczędności kosztów energii elektrycznej, od 7 do 22%
oszczędności kosztów paliw kopalnych.
• Redukcja emisji dwutlenku węgla CO2 i innych gazów
cieplarnianych, których generowanie jest ściśle związana
z produkcją energii oraz jej zużyciem.
• Redukcja zużycia wody i produkcji ścieków w procesach
produkcyjnych. Zmniejszenie zużycia wody jest ściśle
powiązana z redukcją zużyciem chemikaliów używanych
w procesie uzdatniania wody i innych procesach wodnych.
Często woda jest nośnikiem ciepła procesowego, na
przykład redukcja wycieków wodnych redukuje również
koszty energii cieplnej.
Posiadając wykonany i udokumentowany audyt energe-
tyczny przedsiębiorstwo będzie mogło mieć prostszą drogę
do wprowadzania systemu ISO 50001 wraz z certyfikacją.
Posiadając proces produkcji zoptymalizowany wraz
z redukcją wycieków energetycznych, znając również profil
zużycia mediów energetycznych będzie możliwym wprowa-
dzenie własnego źródła produkcji mediów energetycznych
w postaci gospodarki skojarzonej jednoczesnego wytwa-
rzania ciepła i energii elektrycznej, znanej jako kogeneracja.
Jak zaprezentowano projekty oszczędności energetycznych
mogą pomóc przedsiębiorstwu stać się bardziej konkurencyj-
nym na rynku. SE Big Blue posiadając środki i sprawdzone
rozwiązania jest doskonałym partnerem do poprowadzenia
takiego rodzaju projektów w najbardziej profesjonalny sposób.
Literatura
1. A guide to project management body of knowledge (PMBOK Guide),
fifth edition, Project Management Institute, Inc. Pennsylvania 2013.
2. http://www.sebigblue.dk/pl
3. The 2020 climate and energy package http://www.ec.europa.eu/
clima/policies/package/index_en.htm
4. Prognoza wzrostu cen energii elektrycznej i ciepła dla gospodarstw
domowych i przedsiębiorstw w województwie mazowieckim
http:/www.efs.gov.pl/.../Prognoza%20wzrostu%20cen%20
is one of the key costs, which has to be under control
then optimized further. The main goals of energy audit
then implementation of energy saving projects, which
are the outcomes, are:
• Operation cost reduction in manufacturing processes.
Having the practice SE Big Blue could deliver: 8-17%
costs reduction for electricity, 7-22% costs reduction
for fossil fuel.
• Reduce carbon dioxide CO2 and other greenhouse
gases emissions, which generation is closely linked
together with energy generation and usage.
• Reduce of water usage and waste water generation
in manufacturing processes. Water usage reduction
is tightly linked with chemicals usage decrease for
water treatment and other similar water processes.
Often water is one of the main thermal energy carriers
in processes, i.e. reduction of water leakage can reduce
thermal energy costs.
Having the energy audit done and documented an
enterprise could have easier way to introduce ISO 50001
together with certification.
Making the manufacturing process more optimal
and reduce majority of energy leakages, and knowing
of energy profiles usage, it will be possible to introduce
own power generation source like combined heat and
power. Also well known as cogeneration.
As presented the energy saving projects can help
to make an enterprise more competitive on the market.
SE Big Blue having resources and proven solution is
motivated to conduct this kind of project in the most
professional way.
Literature
1. A guide to project management body of knowledge (PMBOK
Guide), fifth edition, Project Management Institute, Inc.
Pennsylvania 2013.
2. http://www.sebigblue.dk/pl
3. The 2020 climate and energy package http://www.ec.europa.eu/
clima/policies/package/index_en.htm
4. Prognoza wzrostu cen energii elektrycznej i ciepła dla
gospodarstw domowych i przedsiębiorstw w województwie
mazowieckim
http:/www.efs.gov.pl/.../Prognoza%20wzrostu%20cen%20
aud y t