ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 1

မာတကာ

၁။ ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး ။ ။ နဒါနး

၁.၁ ေနာကခသမငး ............................................................................................ ၁

၁.၂ ျမနမာႏငငအေၾကာငးအကဥး .......................................................................... ၂

၁.၃ “ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး” ေရးသားျပစမႈ ျဖစစဥ ........................... ၃

၁.၄ ရညရြယခကမားႏင ပါ၀ငေသာအေၾကာငးအရာမား .............................................. ၄

၁.၅ “ျမနမာႏငင သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး” အစရငခစာ၏ ဖြ႕စညး

တညေဆာကထားပ ...................................................................................... ၄

၁.၆ ကန႕သတခကမား ....................................................................................... ၆

၂။ ျမနမာႏငင မနတငးေဘးအႏရာယ အေျချပ

၂.၁ ဘဂၤလားပငလယေအာတြင ျဖစေပၚေသာ ဆငကလနးမနတငးမား၏

အေၾကာငးအရငးႏင လကၡဏာမား .................................................................. ၇

၂.၂ ျဖစပြားမႈႏႈနးႏင ထခကမႈအတငးအတာ ............................................................. ၈

၂.၃ မၾကာေသးမက ျဖစေပၚခေသာ မနတငးႏစခအား ႏႈငးယဥေလလာခက ................... ၁၀

၂.၄ ေဘးအႏရာယေလာပါးရန ေဆာငရြကသငေသာအခကမား .................................. ၁၃

၃။ မးေခါငျခငး/ အပပငးေဒသ

၃.၁ နဒါနး ....................................................................................................... ၁၇

၃.၂ အပပငးေဒသ ............................................................................................ ၁၇

၃.၃ ေျမဆလႊာယယြငးပကစးျခငး ......................................................................... ၂၄

၃.၄ ေလတကစားျခငး ....................................................................................... ၂၄

၃.၅ သစေတာျပနလညစကပးျခငး ....................................................................... ၂၅

၃.၆ နဂး ......................................................................................................... ၂၆

၄။ ျမနမာႏငငငလငေဘးအႏရာယအေျချပ

၄.၁ အေၾကာငးရငးႏင ၀ေသသ လကၡဏာမား ......................................................... ၂၉

၄.၂ ငလငလႈပရားမႈ ႀကမႏႈနးႏင အတငးအတာ ...................................................... ၃၄

 

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 2

၄.၃ ႏငငအတြငး ငလငျဖစပြားႏငေသာ (ငလငဒဏ ခရဖြယရေသာ) ေဒသမား .............. ၃၄

၄.၄ အတတငလငမတတမးမား .......................................................................... ၃၅

၄.၅ ငလငေဘးအႏရာယေလာပါးေရးေဆာငရြကခကမား ......................................... ၄၁

၄.၆ ငလငျဖစႏငေျခသးသပခကမား ................................................................... ၄၅

၄.၇ အႏရာယေလာပါးေရး ေဆာငရြကရန လအပခကမား ........................................ ၄၆

၅။ မးေဘး

၅.၁ နဒါနး ....................................................................................................... ၄၉

၅.၂ မးေလာငမႈ (၁၉၈၃-၂၀၀၇) ........................................................................... ၄၉

၅.၃ ယဆခကမားႏင အေၾကာငးရငးမား ............................................................... ၅၄

၅.၄ နဂး ......................................................................................................... ၅၆

၆။ ေရလႊမးမးမႈမား

၆.၁ နဒါနး ....................................................................................................... ၆၀

၆.၂ ျမနမာႏငငတြင ျဖစပြားေသာ ေရလႊမးမးမႈ ......................................................... ၆၀

၆.၃ ေရလႊမးမႈအႏရယကေရာကလြယေသာ နယေျမေဒသမား .................................... ၆၃

၆.၄ အတတက ျဖစပြားခေသာ ေရလႊမးမးမႈႀကးမား (၁၉၉၇ခႏစမ ၂၀၀၇ခႏစ) ................ ၆၄

၆.၅ ျမနမာႏငင ေရလႊမးမးမႈအႏရာယေလာပါးေရးလပငနးအစအစဥမား ....................... ၆၆

၆.၆ ေရလႊမးမးမႈ အလားအလာမား ....................................................................... ၆၇

၆.၇ ေရ႕လပငနးစဥ ........................................................................................... ၆၇

၇။ ေတာမး

၇.၁ ျမနမာႏငင၏ ေတာမး .................................................................................. ၇၀

၇.၂ ၾကနအငလကၡဏာ၊ ေတာမးေလာငရျခငး အေၾကာငးရငးႏင ေတာမး

အမားဆး ျဖစပြားေသာ ေနရာမား ................................................................... ၇၀

၇.၃ ေတာမးေလာငကၽြမးမႈေၾကာင ဆး႐ႈးမႈဆးကးမား ............................................... ၇၁

၇.၄ ျမနမာႏငငရ ေတာမးအႏရာယေလာပါးေရးလပငနးမား ....................................... ၇၃

၇.၅ ေရ႕လပငနးစဥ ........................................................................................... ၇၅

 

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 3

၈။ ျမနမာႏငင ေျမၿပေတာငၿပမႈ ေဘးအႏရာယ အေျချပ

၈.၁ နဒါနး ....................................................................................................... ၇၈

၈.၂ ေျမၿပေတာငၿပျခငး အေၾကာငးရငးမား ............................................................. ၇၉

၈.၃ ျဖစပြားမႈအၾကမအေရအတြကႏင သကေရာကမႈအတငးအတာ ............................... ၈၁

၈.၄ ျမနမာႏငငနယနမတအတြငး ေျမၿပေတာငၿပမႈ ျဖစႏငေျခမားေသာအရပမား ............. ၈၂

၈.၅ ျမနမာႏငငတြင ေရးယခငက ေျမျပေတာငၿပသည မတတမးမား ........................... ၈၅

၈.၆ ေျမၿပေတာငၿပမႈ အႏရာယျဖစႏငေျချပ ေျမပ ................................................... ၈၆

၈.၇ ေျမၿပေတာငၿပမႈေဘးအႏရာယ ေလာနညးေအာင ကာာကြယ

ေစာငေရာကျခငး ....................................................................................... ၈၇

၈.၈ နဂး ......................................................................................................... ၉၂

၉။ ျမနမာႏငင မနတငးဒေရလႈငးအႏရာယအေျချပ

၉.၁ အေၾကာငးရငးႏင သေဘာသဘာ၀ ................................................................ ၉၄

၉.၂ ႀကမႏႈနးႏင သကေရာကမႈ .......................................................................... ၉၆

၉.၃ ႏငငအတြငး ထခကခရႏငေသာ ေနရာမား ...................................................... ၉၆

၉.၄ အတတက ျဖစပြားခေသာ မနတငးဒေရလႈငးမား ............................................... ၉၇

၉.၅ မနတငးဒေရလႈငးမားျဖစပြားႏငမႈအေျခအေန ................................................... ၉၉

၉.၆ မနတငးဒေရလႈငးအႏရာယေလာပါးေစေရး အၾကျပခကမား .............................. ၁၀၂

၁၀။ ျမနမာႏငင ဆနာမေဘးအႏရာယအေျချပ

၁၀.၁ အေၾကာငးရငးႏင သေဘာသဘာ၀ .............................................................. ၁၀၄

၁၀.၂ ဆနာမျဖစပြားမႈႀကမႏႈနးႏင အတငးအတာ ..................................................... ၁၀၆

၁၀.၃ ႏငငအတြငး ဆနာမလႈငးဒဏခရဖြယရေသာ ေဒသမား ..................................... ၁၀၆

၁၀.၄ သမငး၀ငငလငႏင ေရလႊမးမႈမားမ သးသပရေသာ အတတဆနာမမား ................. ၁၀၇

၁၀.၅ ဆနာမေဘးအႏရာယျဖစႏငေျခမား ............................................................. ၁၀၉

၁၀.၆ ဆနာမေဘးထခကခရႏငမႈေလာခရန အၾကျပခကမား .................................... ၁၀၉

 

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 4

ပႏင ဇယားမား စာရငး

ပမား

၁ မာလာမနတငး (၂၀၀၆) ေရြ႕သြားခရာလမးေၾကာငး ....................................................... ၁၁

၂ ၂၀၀၈ ေမလက နာဂစမနတငးႀကး ေရြ႕လားခရာလမးေၾကာငး ......................................... ၁၂

၃ ျမနမာကမးရးတနး တစေလာက ၁၉၄၇ မ ၂၀၀၈ အတြငး အခကအလကမားအရ

မနတငး ထခကမႈ ခရႏငေျခ .................................................................................... ၁၄

၄ ၁၉၄၇ မ ၂၀၀၈ အထ ျဖစပြားခေသာ မနတငးေရႀကးမႈႏင အျမငမတာမား ......................... ၁၅

၅ အပပငးေဒသရ တငးမားအတြငး လအလက မးရြာသြနးမႈ ............................................... ၂၂

၆ အပပငးေဒသေျမပ ................................................................................................ ၂၇

၇ ျမနမာႏငငႏင နယနမတခငးဆကေဒသမား ၏ ငလငတကတးနစ ေျမပ .......................... ၃၁

၈ ၁၉၆၄-၂၀၀၄ ကာလအတြငး ျမနမာႏငငတြင ျဖစပြားခေသာ ငလငတ႕၏ ဗဟခက

အနကမားက ျပသေသာ ကြနတေျမပ ........................................................................ ၃၂

၉ ျမနမာနယေျမအတြငးျဖစပြားခေသာ ငလငမား ............................................................ ၃၃

၁၀ ၁၉၁၇ ငလငေၾကာင ေရႊေမာေဓာေစတ ထပပငးျပတကခပ၊ ေတာငတြငးႀကး

ငလငေၾကာင မလတနးေကာငးၿပကေနပႏင ငလငေျမေပၚဗဟခကႏငနးေသာ

တမတစခ၌ အကေၾကာငးမား ျဖစေပၚေနပ ................................................................. ၄၁

၁၁ ျမနမာႏငင၏ ငလငဇနမားတငးႏငျပညနယမားတြင တညရမႈ ျပေျမပ .............................. ၄၃

၁၂ မႏေလး-အမရပရေဒသ၏ ငလငအႏစတဇနမားျပေျမပ ................................................. ၄၄

၁၃ ႏစစဥပမးမမးေလာငမႈ ........................................................................................... ၅၄

၁၄ မးေလာငမႈေၾကာင ႏစစဥပမးမ ဆး႐ႈးမႈတနဖး ............................................................. ၅၅

၁၅ မးေဘးအႏရာယျပ ေျမပ (၁၉၈၃-၂၀၀၇) .................................................................... ၅၇

၁၆ အဓကျမစမားႏင ၿမ႕ႀကးမား ................................................................................... ၅၉

၁၇ ျမနမာႏငငတြင ျမစမားႏင ေခာငးမား ပ႕ႏ႕တညရမႈ .................................................... ၆၁

၁၈ ျမနမာႏငငတြင ေရလႊမးမးေလရေသာ နယေျမေဒသမား ................................................ ၆၂

၁၉ ျမနမာႏငင၏ ေတာမး အေျချပေျမပ .......................................................................... ၆၉

၂၀ ျမနမာႏငင၏ အတတေျမၿပမႈ ေနရာျပ ေျမပ ................................................................ ၈၁

၂၁ ျမနမာႏငငတြင ျဖစပြားခေသာ ေျမၿပေတာငၿပမႈမား ...................................................... ၈၂

၂၂ ကေလးၿမ႕တြင ျဖစပြားခေသာ ေျမၿပမႈ ....................................................................... ၈၃

 

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 5

၂၃ အဆျပထားေသာ ေျမၿပေတာငၿပမႈ အႏရာယျပေျမပ .................................................... ၈၅

၂၄ ETOPO5 ပရပမ တြကထတထားေသာ ေဒသအလက ပငလယေရ အနကကြနတ

က မတာ ျဖငေဖာျပထားပ ....................................................................................... ၉၅

၂၅ ျမနမာကမး႐းတနးတြင ၁၉၄၇မ ၂၀၀၈အတြငး ျဖစပြားခေသာ မနတငးဒေရလႈငးမား ............ ၉၈

၂၆ နာဂစမနတငး၏ ေရြ႕လားရာလမးေၾကာငးႏင မးေလ၀သႏငဇလေဗဒညႊနၾကားမႈ

ဥးစးဌာနမ တငးတာရရေသာ အျမငဆး မနတငးဒေရလႈငးမား ......................................... ၉၉

၂၇ ရခငႏင ဧရာ၀တျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသတ႕၏ ကမးဥးေရတမပငး ေလာေစာက

(နမဆငးမႈ) အခကအလကမား၊ ............................................................................. ၁၀၀

၂၈ ျမနမာႏငငအငဂငနယာအသငးက ေရးဆြေသာ ဧရာ၀တျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသ၏

မနတငး ေရလႊမးမးမႈ ျဖစႏငေျချပေျမပ .................................................................... ၁၀၁

၂၉ မနတငး ႏင မနတငးဒေရလႈငးျပ ေမာဒယ ................................................................ ၁၀၁

၃၀ ျမနမာႏငငႏင ၀နးကငေဒသ၏ ငလငတကတးနစ ေျမပ ............................................. ၁၀၆

၃၁ ဧရာ၀တျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသတြင ၂၀၀၄ခႏစ ဆနာမေၾကာင ထခကေသဆးမႈ

မတတမးမားျပပ ................................................................................................. ၁၀၉

၃၂ ျမနမာကမးရးတနးေဒသမား၏ ငလငဇနေျမပ ........................................................... ၁၁၁

ဇယားမား

၁ ျမနမာႏငင၏ အဓကညႊနးကနးမား.............................................................................. ၃

၂ ဘဂၤလားပငလယေအာအတြငး လအလက မနတငးမား ................................................... ၉

၃ ျမနမာႏငငတြင ၁၉၄၇ မ ၂၀၀၈ အတြငးျဖစပြားခေသာ မနတငးႀကးမား ............................... ၉

၄ မာလာမနတငးႏင နာဂစမနတငးတ႕က ႏႈငးယဥေလလာႏငေသာ

အခကအလကမား ................................................................................................ ၁၂

၅ အပပငးေဒသတြင ပါ၀ငသည တငး၊ ခ႐ငႏင ၿမ႕နယမား ............................................... ၁၈

၆ တငးမား၊ ၿမ႕နယမားႏင အပပငးေဒသ၏ အတငးအတာ ............................................... ၂၀

၇ အပပငးေဒသတြင ႏစစဥပမးမ မးရြာသြနးမႈ ................................................................ ၂၁

၈ ျမနမာငလငစာရငးက အခနကာလႏင ယဥျပပ ........................................................... ၃၄

၉ ျမနမာႏငင၏ သမငး၀ငႏင မကေမာကေခတ ငလငမတတမး ........................................ ၃၈

၁၀ တငးႏငျပညနယမားအလက ငလငဇနမားပါ၀ငမႈ ........................................................ ၄၄

 

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 6

၁၁ ၁၉၈၀ႏစမားတြငး မးေလာငမႈအႀကမႏင ဆး႐ႈးမႈ .......................................................... ၄၉

၁၂ အခ႕ေသာ တငးႏငျပညနယ၏ မးေလာငမႈ အႀကမျပဇယား............................................ ၅၀

၁၃ မးေလာငရျခငး အဓကအေၾကာငးအရငးမား ................................................................ ၅၀

၁၄ ၁၉၉၀ ႏစမားအတြငး မးေလာငမႈအႀကမႏင ဆး႐ႈးမႈ` ................................................... ၅၁

၁၅ အခ႕ေသာ တငးႏငျပညနယ၏ မးေလာငမႈ အႀကမျပဇယား (၁၉၉၀-၉၉) ........................... ၅၂

၁၆ မးေလာငရျခငး အဓကအေၾကာငးရငးမား (၁၉၉၀-၉၉) .................................................. ၅၂

၁၇ မးေလာငမႈအႀကမႏင ဆး႐ႈးမႈ (၂၀၀၀-၂၀၀၇) ............................................................. ၅၃

၁၈ အခ႕ေသာတငးႏငျပညနယ၏ မးေလာငမႈ အႀကမျပဇယား (၂၀၀၀-၂၀၀၇) ........................ ၅၄

၁၉ ျပညနယႏငတငး၊ ခ႐င၊ ၿမ႕နယ၊ ဧရယာႏင လဥးေရအလက

မးေဘးအႏရာယျပဇယား ........................................................................................ ၅၆

၂၀ အတတက ျဖစပြားခေသာ ေရလႊမးမးမႈႀကးမား (၁၉၉၇ခႏစမ ၂၀၀၇ခႏစ) .......................... ၆၃

၂၁ ေတာမးက ၁၀ရက ေစာငၾကညေလလာခက (ဇနန၀ါရ မ ဇြန ၂၀၀၈) ............................... ၇၀

၂၂ ျမနမာႏငငအတြငး ေျမျပေတာငၿပမႈ ေဘးအႏရာယကေရာကခမႈ မတတမးအခ႕ ................ ၈၄

၂၃ ျမနမာကမးရးတနးေနရာအခ႕အတြက ျဖစပြားခေသာ

မနတငးဒေရလႈငးအျမငမားႏင တြကခကထားေသာ မနတငးဒေရလႈငးအျမငမား

ယဥျပပ ............................................................................................................... ၉၈

၂၄ ဧရာ၀တျမစခြမား၏ ျမစ၀မားႏင ယငးတ႕၏ အကယမားက အေနာကမ အေရ႕သ႕

စစဥျပပ ............................................................................................................ ၁၀၀

၂၅ ဧရာ၀တႏင ရနကနတငးအတြငး ၿမ႕နယမားတြင မနတငးဒေရလႈငး ျဖစႏငေျခ

ရာခငႏႈနး .......................................................................................................... ၁၀၂

၂၆ တရား၀ငမတတမးမားအရ ျမနမာႏငငတြင ၂၀၀၄ခႏစ ဆနာမေၾကာင ပကစး၊

ေသဆးမႈစာရငး .................................................................................................. ၁၀၉

၂၇ ျမနမာကမး႐းတနးေဒသမား၏ ငလငႏင ဆနာမ ျဖစႏငေျခ ......................................... ၁၁၀

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 1

အခနး ၁

၁ ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး ။ ။ နဒါနး

၁.၁ ေနာကခသမငး

ျပညေထာငစ ျမနမာႏငငေတာသည ဆငကလနး၊ ေျမငလင၊ ေရလႊမးခရျခငး၊ မးေလာငျခငး

စေသာ သဘာ၀ေဘးအႏရာယ မးစက ရငဆငေနရသည။ မၾကာခဏ သဘာ၀ေဘးဒဏမားက

ခစားေနရသည။ အမားသတရဆ လတတေလာ ျဖစပကခေသာ သဘာ၀ေဘးအခ႕မာ ေအာကပါ

အတငး ျဖစပါသည။

(၂၀၀၈)ခႏစတြင တကခတခေသာ ဆငကလနးနာဂစသည လေပါငး ၈၄၅၃၇ဥး က

ေသဆးေစၿပး၊ လေပါငး ၅၃၈၃၆ဥး ေပာကဆး၍ အေမရကနေဒၚလာ ၄.၁ ဘလယခန႔ တနဖးရေသာ

အးအမစညးစမမား ပကစးဆး႐ႈး ေစခပါသည။

(၂၀၀၆)ခႏစတြင တကခတခေသာ မာလာဆငကလနးသည လေပါငး ၃၇ဥး က

အသကဆး႐ႈးေစချပး (၂၀၀၄)ခႏစတြင တကခတခေသာ ဆနာမသည လေပါငး ၆၁ဥး က

အသကဆး႐ႈးေစခပါ သည။ (၂၀၀၃)ခႏစတြင တကခတခေသာ ေတာငတြငးႀကးငလငသည လေပါငး

၇ဥး က အသကဆး႐ႈးေစခပါသည။

မးေဘးသည ျမနမာႏငငတြင အၿမရငဆင ႀကေတြ႕ေနရေသာ ေဘးအႏရာယတစချဖစၿပး ႏငငတြငး

ႀကေတြ႔ေသာ ေဘးအႏရာယမား၏ ၇၁ ရာခငႏႈနးသည မးေဘးျဖစသည။ မနတငးႏင ေရေဘးသည

၁၁ ရာခငႏႈနးႏင ၁၀ ရာခငႏႈနး အသးသးရၿပး၊ ငလင၊ ေျမၿပမႈ စေသာ ေဘးအႏရာယမားသည ၈

ရာခငႏႈနး ျဖစသည။

သဘာ၀ေဘးမးစ ကေရာကလြယမႈေၾကာင ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး

ေလလာမတတမးတငထားရန အလြနအေရးႀကးပါသည။ ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး

ေလလာေရးသားထားျခငးသည အနာဂတေဘးအႏရာယအတြက ႀကတငျပငဆငျခငးႏင သဘာ၀

ေဘးေလာပါးေရး ေဆာငရြကခကမားက ဥးစားေပးသတမတရာတြင အေထာကအကျပႏငမည ျဖစပါ

သည။

ဆငကလနးနာဂစ၏ ဆးကးအလးစႏင နာဂစအၿပး ခကခငးလကငငး လအပေသာ

လသားခငးစာနာ ေထာကထားမႈ လအပခကမား၊ နာဂစအလြန ျပနလညထေထာငမႈအတြက

အလယအလတႏင ေရရည လအပခကမားက သရဆးျဖတရန ျပညေထာငစျမနမာႏငငေတာအစးရ၊

ကလသမဂၢႏင အေ႔ရေတာငအာရႏငငမားအဖြ႕တ႔ ပါ၀ငေသာ သးပြငဆငဗဟအဖြ႕သည နာဂစအလြန

ပးတြစစတမး အစရငခလႊာက ျပစခသည။ ဤနာဂစအလြနပးတြစစတမးအစရငခလႊာတြင အဓက

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 2

မ႑ငငါးခက သတမတခသည။ ၎မ႑င ငါးခမာ (က) ေဘးအႏရာယသတမတျခငးႏင

အကျဖတျခငး၊ (ခ) အေရးေပၚႀကတငျပငဆငမႈ ပမေကာငးမြနေစရန အားျဖညေဆာငရြကျခငး၊ (ဂ)

အဖြ႕အစညးမား၏ စြမးရညတညေဆာကျခငး၊ (ဃ) ေဘးအႏရာယေလာ႔ပါးေရးအတြက ရငးႏးျမပႏ

မႈမား၊ (င) ျမနမာႏငငႏငသငေလာေသာ ေဘးအႏရာယ ေလာပါးေရးလပငနးမားအတြက သဘာ၀

ေဘးေၾကာင ဆး႐ႈးမႈလႊေျပာငးေပးျခငးတ႔ျဖစပါသည။ ယဂမေဘာင၏ ဥးစားေပးေဆာငရြကရမည

လပငနးစဥ (၂) ‘ ေဘးအႏရာယက သရၿပးမလပငနးေဆာငရြကပါ ‘ ေခါငးစဥတြငလညး သဘာ၀

ေဘးအႏရာယ ထခကခရမႈေလာခရန တငးျပညမားႏင ျပညသလထမားက မမတ႔ရငဆငေနရေသာ

သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငးက ဥးစြာသရရမညျဖစၿပး မမတ႔ သရထားေသာ ဗဟသတမားအေပၚ

အေျခခ၍ လအပေသာ အေရးယေဆာငရြကမႈမားက ေဆာငရြကရမညျဖစေၾကာငး အေလးအနက

ေဖာျပထားသည။

သဘာ၀ေဘးႏင ပတသကၿပး လကရရရႏငေသာ သတငးအခကအလကမား၊ သဘာ၀ေဘး

ျဖစေပၚမႈမား၊ အေၾကာငးအရငးမား၊ ဆးကးသကေရာကမႈမား၊ ျဖန႔ေ၀မႈ၊ အနာဂတေလလာမႈ

မားအတြက ညႊနျပခကတ႔အေပၚ အေျခခေသာ ေလလာခက၊ သေတသနျပခကမားက အသးျပၿပး

ျမနမာႏငငတြင မၾကာခဏ ျဖစေလျဖစထရေသာ သဘာ၀ေဘးကးခ အေၾကာငးက ဤ “ျမနမာႏငင၏

သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး အစရငခစာ” တြင ေဖာျပေပးထားပါသည။

ဤျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး အစရငခစာက အစးရ၀နႀကးဌာနမားႏင

ဥးစးဌာနငါးခ၊ အစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညးေလးခ ပါ၀ငေသာ အဖြ႕က ေရးသားျပစခပါသည။

၁.၂ ျမနမာႏငငအေၾကာငးအကဥး

ျပညေထာငစ ျမနမာႏငငေတာသည အေရ႕ေတာငအာရတြင အႀကးဆးတငးျပညျဖစၿပး၊

တငး ခႏစခ၊ ျပညနယ ခႏစချဖင ဖြ႕စညးထားသည။ တငးႏငျပညနယမားက ခ႐ငမားျဖင

ဖြ႕စညးထားၿပး၊ ခ႐ငမားက ၿမ႕နယမားျဖင ဖြ႔စညးထားသည။ ျပညတြငးထတကန၏ ၄၀.၂

ရာခငႏႈနးက စကပးေရးမရရေသာေၾကာင ျမနမာႏငငက စကပးေရးအေျခခေသာႏငငအျဖစ

မတယႏငေပသည။

အပပငးရာသဥတရၿပး ေႏြရာသ (ေဖေဖာ၀ါရလလယမ ေမလလယအထ)၊ မးရာသ

(ေမလလယမ ေအာကတဘာလလယအထ)၊ ေဆာငးရာသ (ေအာကတဘာလလယမ

ေဖေဖာ၀ါရလလယအထ) ဟ၍ ရာသဥတ သးမးရသည။ ပမးမမးေရခနကြာျခားခကမာ ႀကးမားၿပး

ကမး႐းတနးေဒသတြင ပမးမမးေရခန ၄၀၀၀ မလမတာမ ၅၆၀၀ မလမတာၾကားရၿပး အလယပငး

ေျခာကေသြ႕ဇနတြင ပမးမမးေရခန ၆၀၀ မလမတာမ ၁၄၀၀ မလမတာၾကားသာ ရရသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 3

ျမနမာႏငင၏ အဓကညႊနးကနးမား၏ အကဥးခပက ဇယား ၁ တြင ေဖာျပထားသည။

အမတစဥ ညႊနးကနး တနဖး

၁ ဧရယာေပါငး ၆၇၆,၅၇၈ စတရနးကလမတာ

၂ ကမး႐းတနးေဒသ ၂၄၀၀ စတရနးကလမတာ

၃ ခ႐ငေပါငး ၆၇

၄ ၿမ႕နယေပါငး ၃၃၀

၅ ခန႕မနးေျခလဥးေရ (၂၀၀၆-၀၇) ၅၆.၅၂ သနး

၆ ေကးလကလဥးေရ (ရာခငရာႏႈနး) ၇၀

၇ လဥးေရသပသညးမႈ (စတရနးကလမတာ) ၇၇

၈ စကပးေရးလပသားထ (ရာခငရာႏႈနး) ၆၄.၁

၉ ျပညတြငးထတကနစစေပါငး (၂၀၀၅-၂၀၀၆

ထတလပသမား၏ ကာလတနဘးအရ)

ကပသနးေပါငး ၁၂,၂၈၆,၇၆၅.၄

၁၀ တစဥးခငးျပညတြငးထတကနစစေပါငး (၂၀၀၅-

၂၀၀၆ ထတလပသမား၏ ကာလ တနဖးအရ)

၂၂၁,၇၉၉ ကပ

၁.၃ “ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး” ေရးသားျပစမႈ ျဖစစဥ

ဤ “ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး” အစရငခစာက အဖြ႕အစညးေပါငးစႏင

လကတြတငပငႏးေႏာၿပး ျပစထားျခငးျဖစသည။ အစးရ၀နႀကးဌာနမား၊ ဥးစးဌာနမား၊ ကလသမဂၢ

အဖြ႕အစညးမား၊ အာဆယ၊ အတတပညာရင/အသပညာရငအဖြ႕အစညးမား၊ အစးရ မဟတေသာ

အဖြ႕အစညးမားႏင ၂၀၀၈ ဒဇငဘာ ၁၈-၁၉ရကတြင ကငးပျပလပေသာ ၫႏႈငးေဆြေႏြးပြတြင

ဤအစရငခစာတြင ပါ၀ငေသာအေၾကာငးအရာမားက ေဆြးေႏြးၫႏႈငးခၾကသည။ ဤၫႏႈငးေဆြးေႏြးပြ

မ ေလလာခကမားက အေျခခၿပး ေျမၿပျခငးႏင မးေခါငေရရား/အပပငးဇနမားက ထပမျဖညစြက၍

စစေပါငး သဘာ၀ေဘး ကးခ အေၾကာငးက စစညးတငျပႏငခပါသည။ အခကအလကမားက

အစးရ၀နႀကးဌာနမားႏင ဥးစးဌာနမားရ စာၾကညတကမား၊ ကလသမဂၢအဖြ႕အစညးမား၊ အာဆယ၊

အတတပညာရင/အသပညာရငအဖြ႕အစညးမား၊ အစးရမဟတေသာအဖြ႕အစညးမား၊ သဘာ၀ေဘး

ဆငရာ သေတသနစာတမးမား၊ ၀ကဆကမားမ စေဆာငး ရရသည။ သဘာ၀ေဘး စမခန႕ခြမႈဆငရာ

အစးရ၀နႀကးဌာနမားႏင ဥးစးဌာနမား၏ ႏစပတလည အစရငခစာမား တငးျပညအစရငခစာမား

ေပၚတြငလညး ကးကားခပါသည။

သစေတာဥးစးဌာန၊ မးေလ၀သႏငဇလေဗဒညႊနၾကားမႈဥးစးဌာန၊ ဆညေျမာငးဥးစးဌာန၊

ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရးဥးစးဌာန၊ မးသတဥးစးဌာန၊ ျမနမာႏငငအငဂငနယာ

အသငး၊ ျမနမာႏငငဘမသပၸအသငး၊ ျမနမာႏငငရ ကလသမဂၢအဖြ႕အစညးတစချဖစေသာ ျမနမာႏငင

သတငးစမခန႕ခြမႈယနစႏင အာရေဒသ သဘာ၀ေဘးႀကတငျပငဆငေရးဌာနစေသာ အဖြ႕အစညး

ကးခ တ႕သည ဤ အစရငခစာျပစရာ၌ ပးေပါငးပါ၀ငခၾကသည။ ဤအဖြ႕အစညးကးခသည

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 4

ဤအစရငခစာက သးသပအေခာသတရန ၂၀၀၉ခႏစ မတလႏင ဇြနလ အတြငးတြင အစညးအေ၀း

ေလးႀကမ ေခၚယ ကငးပခသည။ ဤအစရငခစာမၾကမးက ၂၀၀၉ ေဖေဖာ၀ါရလႏင ဇြနလအတြငး

ကငးပျပလပခေသာ သဘာ၀ေဘး ေလာပါးေရး လပငနးအေထာကအကျပ အဖြ႕အစညးအေ၀းမား

တြငလညး ေ၀မေဆြးေႏြးခၾကသည။

၁.၄ ရညရြယခကမားႏင ပါ၀ငေသာအေၾကာငးအရာမား

“ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး” ျပစရျခငး၏ ရညရြယခကမားမာ ေအာကပါ

အတငး ျဖစသည။

- ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘး ကးခ အေၾကာငး ေရးသားထားေသာ လကရသတငး

အခကအလကမားက ရာေဖြစေဆာငးျပစၿပး အႏစခပတငျပရန

- ေနာငအခါတြင ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘး အႏရာယမားအေၾကာငးက အေသးစတ

ေလလာ အကျဖတ ျပစရာ၌ အေျခခကေသာ စာအပစာတမး တစခအျဖစ အသးျပႏငရန

- ျမနမာႏငင၏ ေဘးအႏရာယမားက အကျဖတရာတြင အနာဂတလပငနးစဥမားက

မးေမာငးထး ျပႏငရန

ျမနမာႏငငတြင မၾကာခဏ ႀကေတြ႕ေနရေသာ ေဘးအႏရာယ ကးခ ျဖစသည ဆငကလနး၊

မးေခါငျခငး/ အပပငးဇန၊ မးေလာငျခငး၊ ေရလႊမးျခငး၊ ေတာမးေလာငျခငး၊ ေျမၿပျခငး၊ မနတငးဒေရ

လႈငးႏင ဆနာမအေၾကာငးတ႕က ဤအစရငခစာတြင ေဖာျပထားပါသည။ ပထ၀၀င ႐ႈေထာငအရ

တစႏငငလးက လႊမးျခထားေသာ အစရငခစာ ျဖစပါသည။

၁.၅ “ျမနမာႏငင သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး” အစရငခစာ၏ ဖြ႕စညးတညေဆာကထားပ

“ျမနမာႏငင သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး” အစရငခစာတြင အခနး(၁၀)ခနး ပါ၀ငၿပး အကၡရာ

အစဥအလက စစဥထားသည။

အခနး ၂ ။ ဆငကလနးအခနးတြင ဘဂၤလားပငလယေအာတြင ေတြ႕ရေသာ

ဆငကလနး မား၏ ၾကနအငလကၡဏာမား၊ ျဖစေပၚေသာအႀကမမားက ေဖာျပထားသည။ ၎ျပင

တကခတခၿပးေသာ အဓကဆငကလနးစာရငး၊ အတတအခကအလကေပၚ အေျခခၿပး ျမနမာကမး

႐းတနးေဒသသ႕ ေနာကထပ ၀ငေရာကႏငေျခရမႈမား၊ ေဆာငရြကၿပးေသာ ဆငကလနး ေဘးေလာပါး

ေရးႏင ႀကတငျပငဆငေရးအတြက အႀကေပး ေထာကခခကမားကလညး ေဖာျပထားသည။

အခနး ၃ ။ မးေခါငျခငး/ အပပငးဇနအခနးတြင မႏေလး၊ စစကငး၊ မေကြးတငးတ႕မ

အပပငး ဇနျဖစေသာ ၿမ႕နယ ၅၄ ၿမ႕နယစာရငးက ေဖာျပထားၿပး အပခန၊ မးေရခန အတငးအတာ၊

ေလတကႏႈနး၊ ေလထစထငးဆ၊ ေပါကေရာကေသာအပငမား၊ ေျမအမးအစား၊ ေျမအသးျပပ စေသာ

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 5

အေၾကာငးအရာမားကလညး ထညသြငးထားပါသည။ အပပငးဇန ျဖစရျခငးအေၾကာငးရငးမား

စာရငးလညး ပါ၀ငပါသည။

အခနး ၄ ။ ေျမငလငအခနးတြင ျမနမာႏငင၌ ေျမငလငလႈပရျခငး အေၾကာငးရငးမား၊

ျဖစပြားခေသာ ေျမငလငမား၏ ျပငးအား၊ ေနရာ၊ ထခကမႈတ႕ ပါ၀ငသည။ တစႏငငလး၏

ေျမငလငျပေျမပ၊ အထးသျဖင ျမနမာႏငငအလယပငးရ မႏေလး အမရပရေဒသငလင အေျချပေျမပ

တ႕ကလညး ေဖာျပထားသည။ အနာဂတသေသတနနယပယႏင ငလငေဘးေလာပါးေရး လပငနး

အစအစဥမားကလညး ေထာကျပ အၾကျပထားပါသည။

အခနး ၅ ။ မးေဘးအခနးတြင လြနခေသာ ၂၅ႏစတာ ကာလအတြငး ျဖစပကခေသာ

မးေလာငမႈအႀကမႏင မးေဘးေၾကာင ထခကဆး႐ႈးမႈတ႕က ခြျခားစတျဖာ တငျပထားသည။

မးေဘးမတတမးေပၚ အေျခခထားေသာ မးေဘးျပေျမပတြင တငးႏငျပညနယမားက မးေဘး

အႏရာယအျမငဆး၊ အလယအလတႏင အနညးဆးဇနမားအျဖစ ခြျခားသတမတထားသည။ တငး

ငါးတငးက မးေဘးအႏရာယ အျမငဆးဇနမား အျဖစ သတမတထားသည။

အခနး ၆ ။ ေရေဘးအခနးတြင ျမနမာႏငင၌ ျဖစေပၚခေသာ ေရႀကးျခငး အမးမး၊

၁၉၉၇ခႏစ မ ၂၀၀၇ခႏစအတြငး အဓကေရႀကးမႈစာရငးမားက ေရေဘးဒဏခရေသာေဒသမား၊

ေရေဘးဒဏခရေသာ လဥးေရ၊ အေသအေပာက၊ စးပြားေရးဆး႐ႈးမႈမားႏင ယဥတြေဖာျပထားသည။

ျမနမာႏငငတြင လကရ ေရေဘးအႏရာယေလာပါးေရး၊ ႀကတငျပငဆင ေဆာငရြကထားမႈမားက

ေဖာျပထားသညအျပင ေရေဘးအႏရာယေလာပါးေရး အနာဂတအစအစဥမားကလညး အၾကျပ

တငျပထားသည။

အခနး ၇ ။ ေတာမးအခနးတြင ေတာမးေလာငရျခငး အေၾကာငးရငးမား၊ ေတာမး၏

၀ေသသ လကၡဏာမား၊ ေတာမးေလာငေလရေသာ ေနရာေဒသမားအေၾကာငးက ထညသြငးထား

သည။ ေတာမးေၾကာင ထခကမႈႏင ျမနမာႏငငတြင ေတာမးေဘးေလာပါးေရးလပငနး

ေဆာငရြကခကမားလညး ပါ၀ငသည။

အခနး ၈ ။ ေျမၿပျခငးအခနး၌ ျမနမာႏငငတြင ေျမၿပရျခငး၊ အေၾကာငးအရငးမား၊

ေျမၿပမႈ အႀကမႏႈနးႏင ထခကမႈတ႕က ေဖာျပထားသည။ ျဖစပြားခေသာ ေျမၿပမႈမားက ေနရာေဒသ၊

အေၾကာငးရငးမားႏငတကြ စာရငးျပလပတငျပထားသည။ ေျမၿပျခငးေဘးအႏရာယေလာပါးေရး

လပငနးအစအစဥမားက အၾကျပတငျပထားသည။

အခနး ၉ ။ မနတငးဒေရလႈငးအခနးတြင အေၾကာငးရငး၊ ၀ေသသလကၡဏာမား၊

ျဖစပြားမႈႀကမႏႈနးတ႕က နယခေရခေပၚ အေျခခ၍ တငျပထားသည။ ဆငကလနးနာဂစ လမးေၾကာငး

ေပၚ ပငလယလႈငး အျမငဆးေရာကရမႈ ေလလာထားခက၊ ဧရာ၀တတငးအတြငး မနတငးေၾကာင

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 6

ပငလယလႈငး ျမငတကမႈ ေဘးအႏရာယျဖစႏငေျချပေျမပတ႕ကလညး ျပစတငျပထားသည။

မနတငးဒေရလႈငး ေဘးေလာပါးေရးအတြကလညး အႀကျပခကမားက တငျပထားသည။

အခနး ၁၀ ။ ဆနာမအခနး၌ ၂၀၀၄ခႏစတြင အႏၵယသမဒၵရာ၌ ျဖစပြားေသာ ဆနာမ

ေၾကာင ျမနမာႏငငတြင ထခကခရမႈအေၾကာငးက ေဖာျပထားသည။ ျမနမာကမး႐းတနးေဒသရ

တငးႏင ျပညနယ ၃ခအတြငး ဆနာမေဘးအႏရာယဇန ခြျခားသတမတထားမႈ ပါ၀ငေသာ အႏရာယ

ကေရာကလြယသညေဒသမားက ေဖာျပထားသည။ ဆနာမေဘးေလာပါးေရးအတြက အႀကျပ

တငျပခကမားကလညး ထညသြငးထားသည။

ေဘးအႏရာယတစခခငးအလက အခနးခြထားျခငးမာ အခနးတငးသည သးျခား

သေဘာေဆာငသညဟ မတယရန ျဖစပါသည။

၁.၆ ကန႕သတခကမား

ဤအစရငခစာသည ျမနမာႏငငတြင မးေလ၀သႏင ဇလေဗဒေဘးအႏရာယႏင ဆကစပ

ေသာ ရာသဥတေျပာငးလျခငးဒဏက ထညသြငးစဥးစားထားျခငး မရပါ။ ေကာကခရရထားၿပးေသာ

အခကအလကေပၚ အေျခခၿပး ဤအစရငခစာက ျပစျခငးသာျဖစသည။ အခ႕ေသာ ေဘးအႏရာယ

မား၏ အတတက အခကအလကမားသည အခနကာလ အကန႕အသတ ရေပသည။ ဤ

အစရငခစာသည သဘာ၀ေဘး အႏရာယမား၏ လမႈစးပြား ထခကမႈဒဏက ကယကယျပန႕ျပန႕

ထညသြငးစဥးစားျခငးလညး မရေပ။

ဤအစရငခစာသည အနာဂတ၌ ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးအႏရာယမားအေပၚ ေလလာ

အကျဖတရာတြင မျငမးအေထာကအကျပႏငေသာ အေျခခစာအပတစအပ ျဖစလာရန

ေမာလငႏငေပသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 7

အခနး(၂)

၂ ျမနမာႏငင မနတငးေဘးအႏရာယ အေျချပ

ျမနမာႏငင၏ ပထ၀၀ငအေနအထားသည မနတငးမားႏင ယငးတ႕ႏင ဆကစပေသာ

ျပငးထနသည မးေလ၀သ အေျခအေနမား၊ ပငလယလႈငးမား၏ အႏရာယက ရငဆငေနရပါသည။

ျမနမာႏငငတြငးသ႕ ၀ငေရာကေသာ ဆငကလနး မနတငးအေရအတြကသည ပမးမအားျဖင (၃) ႏစ

တစႀကမျဖစေသာလညး ၂၀၀၀ ျပညႏစ ေနာကပငးတြင ႏစစဥလလ ၀ငေရာကေနေၾကာငး

ေတြ႕ရပါသည။ မနတငးသြားရာလမးေၾကာငးမားသည လတက အေနအထားႏင ျပနလညေကြးညႊတ

မႈ ပသ႑ာနမားေၾကာင ခန႕မနးရန ခကခတတပါသည။ လမးေၾကာငး ျပနလညေကြးညႊတသည

လတကသည တစျဖညးျဖညး နမဆငးလာ (ေတာငဖကသ႕ေရာကလာ) ၿပး နာရပငးအတြငး

ရတတရက လမးေၾကာငးေျပာငးမႈမား တစႏစႏငတစႏစ သသာလာပါသည။ ေဒသ၏ ထခကခ

ရႏငေျခ ျမငမားမႈေၾကာင နာဂစမနတငးတြင ထခကမႈသည အလြနႀကးမားခရသည။ တာ၀နရ

အဖြ႕အစညးမားအခငးခငး ထထေရာကေရာက ပးေပါငးေဆာငရြကျခငး၊ ရပရြာလထ ကယတင

ပါ၀ငလပေဆာငျခငးႏင အရညအခငးျမငတငျခငးတ႕ျဖင ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးအႏရာယ

ထခကႏငေျခက ေလာခၾကရန လအပေပသည။

၂.၁ ဘဂၤလားပငလယေအာတြင ျဖစေပၚေသာ ဆငကလနးမနတငးမား၏ အေၾကာငးအရငးႏင

လကၡဏာမား

ျမနမာႏငငသည အေရ႕ေတာငအာရ၏အေနာကဖကစြနးပငး ေျမာကလတက ၁၀ ႏင ၂၉.၅

အၾကား၊ အေရ႕ေလာငဂက ၉၂ ႏင ၁၀၀.၅ အၾကားတြင တညရၿပး ဘဂၤလားပငလယေအာ၊

ကပၸလပငလယ စသည သမဒၵရာပငးႏင ၂၄၀၀ ကလမတာရညလားေသာ ကမးရးတနးႏင ဆကစပ

လကရသည။ သ႕ျဖစ၍ ပငလယသဘာ၀ အရငးအျမစမား ေပါၾကြယ၀သည ႏငအတ လႈငးဒဏ

မနတငးဒဏႏင အျခားပငလယျပင၌ ျဖစေပၚေသာရာသဥတ အမးမးတ႕၏ဒဏက ခရရန

ရေနေပသည။ အပပငးေဒသ စကပးေရးႏငငတစခ ျဖစသညအားေလာစြာ လဥးေရ၏ အတနအသင

မားျပားေသာအပငးသည ျမစေရလႊမးမးမႈ ခရဖြယရေသာ မနတငးဒဏခရဖြယရေသာ ေျမၾသဇာ

ေကာငးမြနသည ျမစ၀မးလြငျပငမားတြငလညးေကာငး၊ ျမစ၀ကၽြနးေပၚႏင ကမးရးတနးေဒသမားတြင

လညးေကာငး ေနထငၾကသည။

အႏၵယသမဒၵရာေျမာကပငးရ ဘဂၤလားပငလယေအာသည အေကြတာမသည ေျမာကဖက

ျဗဟၼပတရ၊ ဂဂၤါႏင မဂၢနာ ျမစ၀မားႏင အေရ႕ဖက မဒရပကမးရးတနးမ ျမနမာႏငငအထ

အပပငးေဒသ အတြငး တညရသည။ ၎သည ဧရယာအလြနမကယျပန႕ေသာလညး အပပငး

ဆငကလနး မနတငးမား စတငရာ ေနရာတစချဖစသည။ ဆငကလနးတ႕၏ သကတမးသည

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 8

ရကသတတစပတထက မရညလားေပ။ စတငျဖစပြားသညႏင တျပငနက အေနာကဖက

အႏၵယကမးေျခသ႕ ဥးတညေလရသည။ လမးေၾကာငးေကြးမႈ နညးလင ဘဂၤလားေဒရဖကသ႕

ဥးတညကာ၊ မားလင ျမနမာႏငင ေတာငပငးသ႕ တကခတတတသည။ သ႕ျဖစ၍ မနတငး

တစချဖစပြားသညႏင အနညးဆး ႏငငတစခခက ထခကမညျဖစၿပး ပငလယတြငး

ပကျပယသြားသည ျဖစရပမးမာ နညးပါးပါသည။ ဆငကလနးမနတငးမားသည ေလျပငး၊ မးျပငးႏင

အတ မနတငးဒေရလႈငးမားက သယေဆာငလာသည။ မနတငးေလျပငးမားသည တစနာရ မင ၁၂၀

အထျပငးထနၿပး မးျပငးမားသည ၂၄ နာရ အတြငး ၅ လကမ ေကာအထ ရြာသြနးၾကကာ

မနတငးဒေရလႈငးမားသည ကမးေျခတြင ၁၀ ေပေကာအထ ျမငတကၾကသည။ လႈငးေၾကာင

အပကအစးသည ကမးေျခ၏ အေနအထားကလက၍ ပမာဏ အလြနၾကးမားႏငသည။ ႏစစဥ

ဘဂၤလားပငလယေအာအတြငး ဧၿပလမ ဒဇငဘာလအထ မနတငး ၁၀ ႀကမခန႕ျဖစေပၚသည။

မတသနအႀက ဧၿပ-ေမလမားႏင မတသနေႏာငးပငး ေအာကတဘာ-ဒဇငဘာလမား၌ ျပငးထနေသာ

မနတငးမား တကခတတတသည။ ဇြနလမ စကတငဘာလမားအတြငး ျဖစေပၚေသာ မနတငးမားမာ

သကတမးတၿပး အငအားလညး နညးသည။ သ႕ျဖစ၍ ဘဂၤလားပငလယေအာအတြက

အေနာကေတာင မတသနမတငမ တစလခန႕အလႏင အေနာကေတာင မတသနအၿပး ၃ လအၾကာ

ဟ၍ တစႏစလင မနတငးရာသ ႏစၾကမရသညဟ ဆႏငသည။

၂.၂ ျဖစပြားမႈႏႈနးႏင ထခကမႈအတငးအတာ

၁၈၈၇ခႏစမ ၂၀၀၅ခႏစအတြငး ဘဂၤလားပငလယေအာတြင အပပငးမနတငး ၁၂၄၈ ႀကမ

ျဖစပြားခသည။ ျမနမာကမးရးတနးက အႀကမ ၈၀ ထခကခၿပး ပမးမ တစႏစလင ၆.၄%

ျဖစပြားခသညဟ ဆႏငသည။ ျမနမာႏငငသ႕ ၀ငေရာကခေသာ မနတငးမားအနက ၃၀% သည

ေမလတြငလညးေကာငး၊ ၁၈% သည ဧၿပလ၊ ေအာကတဘာလႏင ႏ၀ငဘာလမားတြင

လညးေကာငး ေတြ႕ၾကရသည (ဇယား-၂)။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 9

ဇယား ၂ ဘဂၤလားပငလယေအာအတြငး လအလက မနတငးမား

မနတငးအႀကမ ၈၀ တြင ၂၄ ႀကမ ျဖစပြားချခငးေၾကာင မးေလ၀သႏငဇလေဗဒညႊနၾကားမႈ

ဥးစးဌာနက ေမလက ျမနမာကမးရးတနးသ႕ မနတငး၀ငေရာကႏငေျခ အမားဆးကာလအျဖစ

သတမတခသည။ သ႕ရာတြင ၁၉၇၀ခႏစ ႏ၀ငဘာလက ဘဂၤလားေဒရႏငငသ႕ ၀ငေရာကခေသာ

မနတငးေၾကာင လ ၃သနးေကာ ေသဆးခရသျဖင မးအကန မနတငးကာလသညလညး အေလးထား

ေလလာသငေသာကာလ ျဖစေပသည။ ၁၉၄၇ခႏစ မ ၂၀၀၇ခႏစအတြငး ျမနမာႏငငသ႕ မနတငး ၃၅

ႀကမ ၀ငေရာကခသည။ မနတငးေၾကာငေသဆးရေသာ လအမားစသည မနတငးႏငအတ တြ၍

ပါလာေသာ မနတငးဒေရလႈငးေၾကာင ေသဆးရျခငးျဖစသည။ ၁၉၆၈ခႏစ စစေတြမနတငးတြင လ

၁၀၃၇ ဥး ေသဆးခရၿပး ၁၉၇၅ခႏစ ေမလတြင ျဖစေပၚခေသာ မနတငးေၾကာင ၃၀၄ ဥး ေသဆးခကာ

၂၀၀၆ခႏစ ဧၿပလတြင တကခတခေသာ မာလာမနတငးတြင လ ၃၇ ဥးေသဆးခသည။ ၁၉၄၇ခႏစမ

၂၀၀၈ခႏစ အတြငး ျမနမာႏငင၌ ျဖစေပၚခေသာ မနတငးမား၏ အခကအလကမားက ဇယား (၃)တြင

ေလလာႏငသည။

ဇယား ၃ ျမနမာႏငငတြင ၁၉၄၇ မ ၂၀၀၈ အတြငးျဖစပြားခေသာ မနတငးႀကးမား

စဥ ဘဂၤလားပငလယေအာတြင

မနတငးျဖစသညရကစြ

ကနးတြငးသ႕၀င

ေရာကရာ ေနရာ အသကႏင ပစၥညးဥစၥာဆးရႈးမႈ

၁ ၆-၈ ေအာကတဘာ ၁၉၄၈ စစေတြ လအနညးငယေသဆး၊ ကပ ၁၀ သနးဖး ဆး႐ႈး

၂ ၂၂-၂၄ ေအာကတဘာ

၁၉၅၂

စစေတြ ရနကနတြင ၄ ဥးေသဆး၊ စစေတြႏင ပသမတြင

ကပ ၁၀ သနးဖး ခန႕ဆးရႈး

၃ ၁၅-၁၈ ေမ ၁၉၆၇ ေကာကျဖ ပသမေဒသတြင ကပ ၁၀ သနးဖးခန႕၊

80(100%)1248(100%)Total

0.6610.49Total

9( 11%)77( 6%)DEC

14( 18%)141( 11%)NOV

14( 18%)190( 15%)OCT

---209( 17%)SEP

--192( 15%)AUG

---180( 15%)JUL

1( 1%)111( 9%)JUN

24( 30%)89( 7%)MAY

15( 19%)32( 3%)APR

---8( 1%)MAR

1( 1%)3( 0%)FEB

2( 2%)16( 1%)JAN

Storms which crossed Myanmar coast

Storms formed in the Bay of Bengal

Month

MAY IS ONE OF THE STORM

MONTHFOR MYANMAR

WITH POSSIBILITYOF 30% CHANCE

OF LAND CROSSING.

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 10

ေကာကျဖခရငတြင ကပ သနး ၂၀ ဖးခန႕ ဆးရႈး

၄ ၂၀-၂၄ ေအာကတဘာ

၁၉၆၇

စစေတြ စစေတြတြင ၂ ဥးေသဆး၊ အေဆာကအအ ၉၀

ရာခငႏႈနး ပကစး၊ ကပ ၁၀ သနး ေကာဖး ဆးရႈး၊

ရေသေတာငႏင ေကာကေတာတြငလညး

အေဆာကအအ ၉၀ ရာခငႏႈနး ပကစး၊ လ ၁၀၀

ထကမနညး ေသဆး၊ ကၽြႏြား ၁၀၀၀ ေကာ

ပကစး၊ မရြာခရငတြင ကပ ၅ သနးေကာဖး

ဆးရႈး၊ ခငးတြငးျမစေရ ၁၀ ေပခန႕ ျမငတက

၅ ၇-၁၀ ေမ ၁၉၆၈ စစေတြ လ ၁၀၃၇ ဥးေသဆး၊ ကၽြႏြား ၁၇၅၃၇ ေကာင

ဆးရႈး၊ ေနအမ ၅၇၆၆၃ လး ပကစး၊ ခန႕မနးေျခ

ကပ ၁၀ သနးဖး ေကာ ဆးရႈး

၆ ၅-၇ ေမ ၁၉၇၅ ပသမ လ ၃၀၃ ဥး ေသဆး၊ ကၽြႏြာ ၁၀၁၉၁ ေကာင

ေသဆး၊ အမ ၂၄၆၇၀၀ လး ပကစး၊ ခန႕မနး ကပ

၄၄၆.၅ သနးဖးခန႕ ဆးရႈး

၇ ၁၂-၁၇ ေမ ၁၉၇၈ ေကာကျဖ ၉၀% ပကစး၊ ခန႕မနး ပကစးမႈ ကပ သနး ၂၀၀

ခန႕

၈ ၁-၄ ေမ ၁၉၈၂ ဂြ ဂြတြင ၉၀% ပကစး၊ ၂၇ ဥးေသဆး တငးႏင

ျပညနယမားတြင ကပ ၈၂.၄ သနး ခန႕ ဆးရႈး

၉ ၁၆-၁၉ ေမ ၁၉၉၂ သတြ မာနေအာငကၽြနး၊ ရမးျဗကၽြနး၊ ေကာကျဖ၊ သတြ

ႏင ေတာငကတ တ႕ တြင ၂၇ ဥးေသဆး၊ ကပ

သနး ၁၅၀ ေကာဖးခန႕ ဆးရႈး

၁၀ ၂ ေမ ၁၉၉၄ ေမာငေတာ ကပ ၅၉ သနးဖးခန႕ဆးရႈးပကစးခ

၁၁ ၂၅-၂၉ ဧၿပ ၂၀၀၆

(မာလာမနတငး)

ဂြ အနး ၃၇ ဥး ေသဆးၿပး အပကအစး ကပသနး ၄၂၈.၅၆

ဖးခန႕ ရခသည။ *

၁၂ ၂၈ ဧၿပ-၃ေမ ၂၀၀၈

(နာဂစမနတငး)

ဧရာ၀တ ႏင

ရနကနတငး၊ ျမစ၀

ကၽြနးေပၚေဒသ

၁၃၈၃၇၃ ဥး ေပာကဆး/ေသဆး၊ ကၽြႏြား

၃၀၀,၀၀၀ ေကာင ေသဆး၊ ေနအမႏင

ေကာငးေပါငး ၄၀၀၀ ေကာ အပါအ၀င ရြာေပါငး

၆၀၀၀ ပကစး၊ ဆးရႈးမႈတနဖး ကပ သနး ၁၃၀၀၀

ေကာရခသည။ #

* ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရးဥးစးဌာန (၂၀၀၉)

# မးေလ၀သႏင ဇလေဗဒညႊနၾကားမႈဥးစးဌာန (၂၀၀၉)

၂.၃ မၾကာေသးမက ျဖစေပၚခေသာ မနတငးႏစခအား ႏႈငးယဥေလလာခက

ျမနမာႏငငသည သဘာ၀ေဘးအႏရာယအမးမး ခစားရႏငေသာ တငးျပညျဖစသည။

၁၉၉၆ခႏစ မ ၂၀၀၅ခႏစအတြငး ရရေသာအခကအလကမားအရ ေဘးအႏရာယအမးမး၏ ၇၀%

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 11

သည ၿမ႕ျပမးေဘးေၾကာင ျဖစၿပး၊ ေရလႊမးမးမႈႏင မနတငး ေဘးတ႕မာ ၁၀% ထရကာ ငလငႏင

ဆနာမအပါအ၀င အျခားေသာ ေဘးတ႕မာ ၉% ရပါသည။ နာဂစမနတငးေၾကာင မနတငးႏင

ေရလႊမးမးမႈတ႕ေၾကာင ထခကပကစးမႈသည အျမငဆးသ႕ေရာကရခသည။ ထခကခရႏငမႈသည

ျပငးထနမႈတညေသာ အလားတမနတငးမးတြင ျဖစႏငေျခထက မားစြာႀကးျမငချခငးမာ ယငး၏

သြားရာလမးေၾကာငးေၾကာငျဖစေပသည။

၂၀၀၆ ခ မာလာမနတငး၏ လမးေၾကာငးက ပ (၁) တြငေဖာျပထားသည။ ယငးမနတငးသည

ေျမာကလတက ၁၀° ခန႕မစတငခၿပး အေရ႕ဖကသ႕ ေရြ႕လားကာ ဧၿပလ ၂၉ ရကတြင ဂြၿမ႕အနး

အနမဆး ဗဟခကဖအား ၉၆၀ hPa ျဖင ၀ငေရာကခသည။ ယငးေၾကာင ထခကမႈသည လဥးေရ

ကပါးေသာ ၾကမးတမးသည ကမး႐းတနးတြင ျဖစပြားခကာ ဧရာ၀တ ျမစ၀ကၽြနးေပၚေျမာကပငးက

အနညးငယ ထခကခသည။

ပ ၁ မာလာမနတငး (၂၀၀၆) ေရြ႕သြားခရာလမးေၾကာငး

သ႕ေသာ နာဂစမနတငးသည ေျမာကလတက ၁၆° ခန႕မ စတငကာ ေျမာကဖကသ႕ ဒဂရ

အနညးငယ ေရြ႕လားခၿပးမ ရတတရက အေရ႕ဖကသ႕ ေကြ႕ကာ ဧရာ၀တတငးႏင ရနကနတငးတ႕

ပါ၀ငေသာ ျမစ၀ကၽြနးေပၚတစေလာကက ၂၄ နာရအတြငး အငအားေလာကျခငးမရပ ျဖတသနးသြား

ခသည။ (ပ - ၂ ကၾကညပါ)။

၂၀၀၈ ခႏစ နာဂစမနတငး ေၾကာင ေသဆးပကစးမႈမာ ျဖစခၿပးေသာ အျခားမနတငးတ႕ႏင

ယဥလင အလြနတရာ ႀကးမားခသည။ ၂၀၀၆ ခႏစ မာလာမနတငးႏင ၂၀၀၈ ခႏစ နာဂစမနတငး

တ႕က ဇယား (၄) တြင ႏႈငးယဥ ေလလာႏငရန ေဖာျပထားပါသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 12

ပ ၂ ၂၀၀၈ ေမလက နာဂစမနတငးႀကး ေရြ႕လားခရာလမးေၾကာငး

ဇယား ၄ မာလာမနတငးႏင နာဂစမနတငးတ႕က ႏႈငးယဥေလလာႏငေသာ အခကအလကမား

စဥ အခကအလက မာလာမနတငး နာဂစမနတငး

၁ သကတမး ၂၀၀၆ ဧၿပ ၂၅ မ ၂၉ ၂၀၀၈ ဧၿပ ၂၈ မ ေမ ၃

၂ လမးေၾကာငးေကြ႕မႈသ႑ာန အေရ႕ေျမာကသ႕

ျဖညးျဖညး မနမန

ေကြ႕သြားသည။

ေျမာကသ႕သြားရာမ အေရ႕သ႕

႐တခညး ေကြ႕သြားသည။

၃ ႀကတငသတေပးခက အခနမ ထတျပနခသည။ အခနမထတျပနခသည။

၄ ကနးေပၚတြငၾကာခန ၁၀ နာရ ၂၄ နာရ

၅ ကမးကပခန အျမငဆး

ေလျပငး

တစနာရ ၁၅၀ မင တစနာရ ၁၀၀ မ ၁၅၀ မင

၆ အျမငဆး မနတငးဒေရလႈငး ၄.၅၇ မတာ ၇.၀၂ မတာ

၇ လဥးေရထထပမႈ ကပါးသည။ အလြနထထပသည။

၈ ေလျပငး၊ ေရလႊမးမႈ ႏင

မးႀကးမႈ အျပငအျခား

ေဘးအႏရယ

ေလဆငႏာေမာငး မနတငးလမးေၾကာငးတစေလာက

မားစြာေသာ ျမစခြမားမ ေရလႊမးမႈ

မား အျပနျပန အထပထပ

ျဖစခသည။

၉ မနတငး ဆငရာဗဟသတ အေတြ႕အၾကရၿပး အေတြ႕အၾက မရသေလာက

နညးသည။

၁၀ ခလႈႏငသည ကမးေျခမ ခရးတအတြငး ကမးေျခမ ကလမတာ ၁၀၀ အထ

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 13

ေျမမကႏာသြငျပင တညရေနသည။ လး၀မရပါ။

၁၁ ကယဆယရာလမးေၾကာငး လြယကသည။ ခကခသည။

၁၂ ေသေပာကမႈ ၃၇ ဥး ၁၃၈၃၇၃ ဥး (ေပာကဆးသ

၅၃,၈၃၆ အပါအ၀င)

၁၃ ပကစးဆးရႈးမႈတနဖး ကပ ၄၂၈.၅၆ သနး ကပ သနးေပါငး ၁၃၀၀၀

ျဖစရပ (၂) ခအၾကား သသာထငရားေသာ ကြျပားမႈမာ လဥးေရ သပသညးမႈ၊ မနတငးႏင

မနတငးဒေရလႈငးႏင ပတသက၍ ဗဟသတ နညးပါးမႈ၊ ခလႈရာေျမမကႏာသြငျပငႏင ကယဆယရာ

လမးေၾကာငး ခကခမႈတ႕ပင ျဖစသည။

ဥးထြနးလြင (၂၀၀၈) က ထခကခ ရႏငေျခ ျမငမားမႈ အေၾကာငးရငး (၁၁) ရပက တငျပ

ခသည။

ယငးတ႕မာ - ကမးေျခေကာျဖတခနတြင မနတငးအားႀကးျခငး၊ ကမးေျခတစေလာက

မနတငးေရြ႕သြားချခငး၊ ေျမမကႏာျပင အလြနနမျခငး၊ ျမစခြမား မားျပားျခငး၊ မနတငးခလႈရာေနရာ

(သ႕မဟတ) ကနးျမငမား မရျခငး၊ ေဘးအႏရာယ ကေရာကႏငမႈေျမပ (သ႕မဟတ) ထခကခရႏငေျခ

ေလလာဆနးစစထားမႈ မရျခငး၊ အတတအေတြ႕အၾကမရေသာေၾကာင လအမား ယၾကည စးရမ

ေအာင သတငးမေပးႏငျခငး၊ သဘာ၀ေဘးမား (အထးသျဖင မနတငးဒေရလႈငး) ႏင ပတသက၍

ဗဟသတ အလြနနညးျခငး၊ ေရြ႕လားလႈပရားႏငမႈ အားနညးျခငး (ေလျဖငသာ ေခာငးေျမာငးမားတြင

သြားလာႏငျခငး)၊ ေလျပငးေၾကာငျဖစေသာ လႈငးမား၊ ေျမမကႏာသြငျပငႏင ဒေရတကမႈတ႕၏

အေျဖာငအတငး မဟတေသာ အဆကအစပ (non linear interaction) သည အလြနတကဆင

ျမငမားချခငးတ႕ျဖစသည။

၂.၄ ေဘးအႏရာယေလာပါးရန ေဆာငရြကသငေသာအခကမား

၁၉၄၇ခႏစ မ ၂၀၀၈ခႏစ အတြငး အခကအလကမားအရ ျမနမာကမးေျခတြင မနတငး ၃၅

ႀကမကေရာကခရာ စစေတြသည ျဖစႏငေျခအျမငဆး (၂၀.၈ ရာခငႏႈနး) ျဖစၿပး၊ ေမာငေတာသည

ျဖစႏငေျခ (၉.၆ရာခငႏႈနး) ျဖင ဒတယလကကာ ဧရာ၀တျမစ၀ကၽြနးေပၚသည ျဖစႏငေျခ အနမဆး

(၃.၂ ရာခငႏႈနး) ျဖစေၾကာငး ပ (၃)တြင ေလလာႏငသည။ ဘဂၤလားပငလယေအာအတြငး ျဖစခ

ေသာ မနတငးတ႕သည မြနျပညနယႏင တနသၤာရတငးတ႕က တစႀကမမ ထခကချခငး မရေၾကာငး

ေတြ႕ရသည။ သ႕ရာတြင နာဂစမနတငးကသ႕ မနတငးလမးေၾကာငးမား ေတာငဖကသ႕ ေရႊ႕ေျပာငး

လာျခငး ျဖစရပမားအရ အနာဂတတြင ျမနမာႏငငေတာငပငးကမးရးတနးသ႕ မနတငး မထခကႏငဟ

ေျပာၾကားရန ခကခလာၿပျဖစသည။ အျမငဆး မနတငးဒေရလႈငးသည ပ(၄)ပါအတငး ရခင

ကမး႐းတနးတြင အျမငဆး မတတမး (၄) မတာ ခန႕ရခရာမ ဧရာ၀တျမစ၀ကၽြနးေပၚ ျပငစလၿမ႕တြင

၇ မတာႏင ကကဒြနးတြင ၆.၇ မတာ အထ ျမငတကခသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 14

ပ ၃ ျမနမာကမးရးတနး တစေလာက ၁၉၄၇ မ ၂၀၀၈ အတြငး အခကအလကမားအရ မနတငး ထခကမႈ

ခရႏငေျခ

ကမးေျခေဒသမားရ ရပရြာလထမား၊ အထးသျဖင ရခငျပညနယ၊ ဧရာ၀တတငးႏင

ရနကနတငးတ႕တြင ထခကခရႏငေျခက ေလာခရန ကာလတ၊ ကာလလတႏင ႏစရည

စမခကမားက အေဆာကအအ ပငးဆငရာ ရႈေထာငႏင လမးညႊနမႈ စညးမဥး၊ ပညာ၊ ဗဟသတ

ပငးဆငရာ ရႈေထာငတ႕မ ျဖညဆညးေရးဆြ အေကာငအထည ေဖာၾကရမည ျဖစေပသည။

ေဒသချပညသလထမား သားစဥေျမးဆက ရငသနရပတညေရးအတြက ေအာကပါ

႐ပပငးဆငရာ အေျခအေနမားက ဖနတးတညေဆာကရန အားေပး ေထာကပသငပါသည။

- ရပရြာတငးတြင မနတငးႏင ေရလႊမးမႈႀကးမားမ ခလႈရာ ကနးျမငမား (ဘာသာေရး

အေဆာကအအ တညရာျဖစေစ) တညေဆာကထားရန၊ အမားျပညသ သြားေရာကရန

လြယကေသာ ေနရာျဖစသငၿပး အျခားအခနတြင လထစညးေ၀းရာ (သ႕မဟတ)

ပြလမးသဘင ေနရာအျဖစ အသးျပႏငသည။

- ေကးရြာပတလညတြင ထထေသာ သစေတာမားက ၀နးရပးေထာငထားျခငးျဖငသးႏ၊

သစ၀ါးႏင ထငးအတြက အသးျပႏငသကသ႕ မနတငးကာလတြင ျပငးထနေသာ ေလႏင

ေရႀကးမႈတ႕က ေလာကေစႏငသည။

- ရပသရြာသားမားအား မနတငးဒဏ ခႏငေသာ ေနအမမားက နညးပညာအကအညျဖင

ေဆာကလပေနထငႏငရန အားေပး ေထာကပသငသည။

- ပငလယႏင ပငလယ၀ျမစကမးေျခမားတြင ဒေရေတာမားက တးခ႕စကပး ထနးသမး

သငသည။

- သဘာ၀ေဘးစမခန႕ခြမႈႏင ပတသက၍ လငယလပအားေပးအဖြ႕မား ဖြ႕စညးထားရၿပး

သငတနးပ႕ခေပးျခငး

- ေနအမမားက ပငလယႏင ျမစ၀တ႕မ အႏရာယလျခမႈရေသာ အကြာအေ၀းတြငသာ

တညေဆာကရန ခြငျပသငသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 15

- မနတငးႏငပတသက၍ ေဆာငရန၊ ေရာငရနမားက အမားျပညသ သရႏငရနအတြက

အခါအားေလာစြာ အသေပးေဆာငရြကသငသည။ သကဆငရာ အဖြ႕အစညးမားႏင

ပညာေပးေရးဌာနမားတြင အခနႏင တေျပးည ျဖန႕ျဖး ဖလယေပးသငသည။

- အရညအခငး ျမငတငမႈႏင လ႕စြမးအားျမငတကမႈတ႕အတြက ျမနမာႏင ႏငငတကာ

တကသလ/ အဖြ႕အစညးမား ပးေပါငးေလလာမႈ၊ သေတသနမားက ေဆာငရြကသြားသင

သည။

ပ ၄ ၁၉၄၇ မ ၂၀၀၈ အထ ျဖစပြားခေသာ မနတငးေရႀကးမႈႏင အျမငမတာမား

နဂး

ျမနမာႏငငအငဂငနယာအသငးရ သဘာ၀ေဘးအႏရာယ ကာကြယေလာနညးေရး ေကာမတ

သည သတေပးထတျပနမႈဆငရာ အေတြ႕အႀကျမငမားေသာ မးေလ၀သႏင ဇလေဗဒ ညႊနၾကားမႈ

ဥးစးဌာနကသ႕ အစးရအဖြ႕အစညးမားႏင နညးပညာ၊ စမခန႕ခြမႈ ျပည၀ေသာ အာရေဒသ

သဘာ၀ေဘးႀကတငျပငဆငမႈဌာနကသ႕ ႏငငတကာအဖြ႕အစညးမား၊ ကမာၻ႕ မးေလ၀သအဖြ႕

(WMO)၊ UNESCAP၊ အာဆယႏင အျခားကလသမဂၢအဖြ႕အစညးမားအၾကား ဆကစပေပါငးကး

ေပးေသာ ပငမအဖြ႕အစညးတစရပအျဖစ ႏငင၏ သဘာ၀ေဘး ထခကခရမႈ ေလာပါးေရးအတြက

ႀကးပမးေဆာငရြကသြားႏငမည ျဖစေပသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 16

ကးကားထားေသာစာအပစာတမးမား

၁. Department of Meteorology and Hydrology, 2009: Storm Surge Forecasting

Methods and Nargis ‘ Surge Condition.

၂. Khin Cho Cho Shein, 2009: Severe Cyclonic Storm “ Nargis” of 2008 May in the

Bay of Bengal.

၃. Relief and Resettlement Department 2009: Cyclone Nargis Response.

၄. San Hla Thaw, 2009: Storm Track, Coastal Orientation and Storm Surges

၅. Tun Lwin, 2008: NARGIS [ 01B08 ]: The Killer From the Sea.

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 17

အခနး(၃)

၃ မးေခါငျခငး/ အပပငးေဒသ

၃.၁ နဒါနး

ျမနမာႏငငသည စကပးေရးက အေျခခသညႏငငျဖစသညဟ သတမတယဆပါသည။ GDP

၏ ၄၀.၂% မာ စကပးေရးက႑မ ရရၿပး စကပးေရးက႑တြင အလပသမားအငအား၏ ၆၄.၁%

သည အလပလပကငၾကျခငးေၾကာင ျဖစပါသည။ ျမနမာႏငင၏ ပထ၀နယေျမက အဓကသြငျပင

လကၡဏာအားျဖင အပငး ၅ ပငး အျဖစ ပငးျခားႏငပါသည။ ၎တ႕မာ -

(၁) အငဒျမနမာေတာငတနးမား

(၂) ရခငကမး႐းတနးေျမနမေဒသမား

(၃) တ႐တျမနမာေတာငတနးမား

(၄) ျမနမာႏငငအတြငးပငး ျမစ၀မးေဒသ

(၅) အေရ႕ပငး ဟမ၀ႏာေဒသတ႕ ျဖစပါသည။

ပထမအပငး ၄ ပငးမာ ေျမာကမေတာငသ႕ သြယတနးလက တညရၿပး ပဥၥမအပငး ဟမ၀ႏာ

အေရ႕ပငးေဒသသည ျမနမာႏငငေျမာကပငးတြင အေနာကမ အေရ႕သ႕ တညရပါသည။ အဂၤလပ

အကၡရာ အကစ ပသဏၭာန တညရေသာ အငဒျမနမာေတာငတနးသည ဂဂၤါျမစႏင ျဗဟၼပတရျမစ

ေျမနမေဒသမား၏ အေရ႕ပငးမ စတငၿပး ကပၸလပငလယအထ ေတာငဘကသ႕ ကလမတာ

၂၀၀၀ခန႕ ရညလားပါသည။ ေတာငဘကသ႕ ေရာကသညႏငအမ နမဆငးလာၿပး ကယျပန႕လာ

ပါသည။ ဘဂၤလားပငလယေအာႏင ကပလကတညရေသာ ကဥးေျမာငးသည ရခငကမး႐းတနး

ေျမနမေဒသမားမာ ပထ၀႐ႈေထာငမ ၾကညပါက အငဒျမနမာေတာငတနး၏ တစစတတစေဒသ ျဖစပါ

သည။ တ႐တျမနမာေတာငတနးမားသည ျမနမာႏငငအေရ႕ပငးတြင ရပါသည။ ျမနမာႏငင

အတြငးပငး ျမစ၀မးေဒသသည အငဒျမနမာေတာငတနးႏင တ႐တျမနမာေတာငတနးတ႕ အၾကားတြင

တညရၿပး ေတာငဘကသ႕ ကယျပန႕လာပါသည။

၃.၂ အပပငးဇန

အပပငးဇနသည အလယပငးေဒသရ ျမနမာႏငငအတြငးပငး ျမစ၀မးေဒသ တစစတ

တစေဒသျဖစၿပး ေျမာကလတတြဒ ၁၉ ဒဂရႏင ၉၆ ဒဂရတ႕ အၾကားတြင တညရပါသည။ ႏငင၏

၁၀% ျဖစေသာ စတရနးကလမတာ ၆၇၇၀၀ ကယ၀နးသည စစကငးတငး၊ မေကြးတငး၊ မႏေလးတငး

တ႕၏ တစစတတစေဒသသည အပပငးဇန ျဖစပါသည။ ေျမာကမေတာငသ႕ ၄၀၃ ကလမတာ

ရညလားၿပး အေရ႕မ အေနာကသ႕ ကလမတာ ၁၂၀ ရပါသည။ အပပငးဇနက အေရ႕၊ အေနာကႏင

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 18

ေျမာကဖကတ႕တြင ေတာငတနးမားျဖင ၀နးရထားၿပး ေတာငဘကတြင ေျမနမျဖစပါသည။

အျမငမတာ ၁၅၀ မ ၂၀၀ အထရေသာ လႈငးသဖြယ အနမအျမငရေသာ ကနးျပငျမင ပါ၀ငပါသည။

အျမငမတာ ၃၀၀ မ ၄၀၀ အထ ရေသာ ေတာငထပမား၊ ကနးျပငျမင အထကတြင ျမငတကေနသည

မတေစာကေသာ ေတာငတနးမားလညး ပါ၀ငပါသည။

၃.၂.၁ ဇနသတမတသညအညႊနးကနး

ေျခာကေသြ႕ရပ၀နးႏင တစစတတစပငး ေျခာကေသြ႕ရပ၀နးမား၏ သြငျပငလကၡဏာမာ

ေျမဆလႊာမား၊ ဘမသြငျပင၊ ေပါကေရာကေသာအပငမား၊ ေရ ဟနခကညမႈႏင လသားလပေဆာငမႈ

ကသ႕ေသာ အမးစလငမားျပားသည သြငျပငလကၡဏာရျခငးေၾကာင အပစခြျခားရန ခကခပါသည။

Le Houerou ၁၉၇၃ခႏစ၏ မးရြာသြနးမႈအညႊနးကနး၊ Thornthwaite အပစခြျခားျခငး၊ Papadakis

ရာသဥတအပစခြျခငး စသညတ႕ကသ႕ေသာ အညြနးကနးအခ႕ ေဖာထတထားရၿပး ျဖစပါသည။

Thornthwaite အပစခြမႈအရ အပပငးေဒသရပ၀နးသည ေျခာကေသြ႕ရပ၀နးတြင ပါ၀ငပါသည။

Papadakis အပစခြမႈအရ မေကြးႏင ျမငးျခ (အလယဗဟ) အၾကားဟ ပငးျခားသတမတပါ သည။ Le

Houerou ၁၉၇၃ခႏစ အပစခြမႈမာ ပမးမႏစစဥ မးရြာသြနးမႈအပစမားအေပၚ အေျခခ၍

တစစတတစပငး ေျခာကေသြ႕ရပ၀နးဟ ခြျခားပါသည။ ျခငေဖာျပရပါက အပပငးေဒသသည

ေျခာကေသြ႕ရပ၀နးႏင တစစတတစပငး ေျခာကေသြ႕ရပ၀နးတ႕တြင ပါ၀ငပါသည။

အပပငးေဒသ စမးလနးစျပညေရးဥးစးဌာန၏ သတမတခကအရ အပပငးေဒသတြင

စစကငးတငးေအာကပငး၊ မႏေလးတငး၊ မေကြးတငးဟေသာ တငး ၃ တငး၊ ခ႐င ၁၃ ခ႐ငအတြငးမ

ၿမ႕နယ ၅၄ ၿမ႕နယ ပါ၀ငပါသည။ ျမနမာႏငငအလယပငး အပပငးေဒသတြင ပါ၀ငသည ခ႐ငမားႏင

ၿမ႕နယမားက တငးအလက ဇယား ၅ တြင စာရငးျပလပ ေဖာျပထားပါသည။

ဇယား ၅ အပပငးေဒသတြင ပါ၀ငသည တငး၊ ခ႐ငႏင ၿမ႕နယမား

စဥ တငး ခ႐င ၿမ႕နယ

၁

မေကြး

မေကြး

မေကြး

၂ ေတာငတြငးႀကး

၃ နတေမာက

၄ ၿမ႕သစ

၅ ေရနေခာငး

၆ ေခာက

၇

မငးဘး

မငးဘး

၈ စလငး

၉ ပြငျဖ

၁၀ ငဖ

၁၁ သရက သရက

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 19

၁၂ ဆငေပါင၀

၁၃ မငးတနး

၁၄ ကမ

၁၅ ေအာငလ

၁၆ မငးလ

၁၇

ပခက

ပခက

၁၈ ဆပျဖ

၁၉ ေပါက

၂၀ ေရစႀက

၂၁ ၿမင

၂၂

မႏေလး

ေညာငဥး ေညာငဥး

၂၃

ျမငးျခ

ေတာငသာ

၂၄ ငနးဇြန

၂၅ ေကာကပနးေတာငး

၂၆ ႏြားထးႀကး

၂၇ ျမငးျခ

၂၈

မတလာ

မတလာ

၂၉ မလႈင

၃၀ ၀မးတြငး

၃၁ သာစည

၃၂

ရမညးသငး

ရမညးသငး

၃၃ တပကနး

၃၄ ေပာဘြယ

၃၅

ေကာကဆည

ေကာကဆည

၃၆ တတားဥး

၃၇ ျမစသား

၃၈

စစကငး

မရြာ

မရြာ

၃၉ ပလ

၄၀ ဆားလငးႀကး

၄၁ ဘတလင

၄၂ ေခာငးဥး

၄၃ ယငးမာပင

၄၄ အရာေတာ

၄၅

စစကငး

စစကငး

၄၆ ျမငးမ

၄၇ ေျမာင

၄၈ ေရႊဘ

ေရႊဘ

၄၉ ကန႕ဘလ

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 20

၅၀ ၀ကလက

၅၁ ခငဥး

၅၂ ဒပရငး

၅၃ ေရဥး

၅၄ တန႕ဆည

သ႕ရာတြင မးေရခနျပမဥးမားအေပၚ အေျချပ၍ (မးေရခနျပမဥး လကမ၄၀ ေအာက နယေျမ

ေဒသမား ျဖစေသာ) မေကြးတငး၊ မႏေလးတငးႏင စစကငးတငးရ ၿမ႕နယ ၆၀ တ႕သည အပပငး

ဇနတြင ပါ၀ငသညဟ သတမတပါသည။ ယငးၿမ႕နယမားအနက အခ႕မာ အပပငးဇနတြင

တစၿမ႕နယလး ပါ၀ငၿပး အခ႕မာ တစစတတစေဒသ ပါ၀ငပါသည။ အပပငးဇနတြင ပါ၀ငေသာ

တငးအလက ၿမ႕နယအေရအတြကက ဇယား ၆ တြင ေဖာျပထားပါသည။

ဇယား ၆ တငးမား၊ ၿမ႕နယမားႏင အပပငးဇန၏ အတငးအတာ

တငးမား ၿမ႕နယမား

စစေပါငး

အပပငးဇနရ

ၿမ႕နယမား

တငးအတြငး

အပပငးဇနတြင

ပါ၀ငသည

ရာခငႏႈနး

တငးအတြငး

အပပငးဇနတြင

ပါ၀ငသည

ၿမ႕နယအတြငး

နယေျမဧရယာ

(စတရနးမင)

စစကငး ၃၈ ၁၉ ၂၀.၂၂ ၇,၃၈၈.၅

မႏေလး ၃၉ ၂၃ ၆၈.၀၀ ၈,၈၇၂.၀

မေကြး ၂၅ ၁၈ ၅၆.၄၇ ၉,၈၁၉.၅

စစေပါငး ၁၀၂ ၆၀ - ၂၆,၀၈၀

၃.၂.၂ အပပငးဇန၏ အပခန၊ စထငးဆႏင ေလတကခတမႈ

အပပငးဇနတြင အပခနအလြနျမငမားၿပး ဧၿပလႏင ေမလမားမာ အပဆးလမား ျဖစပါ သည။

အခ႕ေသာ နယေျမေဒသမားတြင ၄၃˚ စငတဂရတထက ေကာလြနေသာ မတတမးမားရၿပး

အျမငဆး ပမးမအပခနမာ ၃၁˚ စငတဂရတခန႕ ျဖစပါသည။ အပဆးႏင အေအးဆး အပခနမား

အၾကား ကြာျခားခကမာ ၁၅˚ စငတဂရတခန႕ ျဖစပါသည။ ႏစစဥပမးမစထငးဆမာ ၆၃%

ျဖစေသာလညး အပဆးလမား (ဧၿပလႏငေမလ) တြင ၄၂%သ႕ ေလာနညး ကဆငးၿပး အစစြတဆး

လမားတြင ၈၀%အထ ျမငတကပါသည။

အေနာကေတာငမတသန (ဆငကလနးမနတငးအခနးက ၾကညပါ) သည မတသနေလတက

ခတျခငးမရဘ မတလေႏာငးပငး သ႕မဟတ ဧၿပလအေစာပငးတြင စတငပါသည။ ေလဆငႏာေမာငး

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 21

ႏင ဆငကလနးမနတငးမား ပါ၀င၍ ေနရာကြကကား ေလထမတညမၿငမမႈမား ျဖစပြားပါသည။

ေပ၂၀၀မ ေပ၃၀၀အထ ျမငေသာ ေလ၀မားျဖစ၍ အပကအစးမားစြာ ျဖစေစပါသည။ အေရးႀကးဆး

အေၾကာငးတစရပ ျဖစပါသည။ ေတာငဘကႏင အေနာကေတာငဘကမ မတသနေလသည ဧၿပ

လကန သ႕မဟတ ေမလအေစာပငးတြင ပငလယမ အစဓာတက သယေဆာင၍ တကခတပါသည။

မတသနေလသည ဇြနလအလယမ စတငပါသည။ ေအာကတဘာလကနမ မတလအလယထ

အေရ႕ေျမာကမတသနေလရာသျဖစၿပး ေျခာကေသြ႕၍ အပခန နမကပါသည။

၃.၂.၃ အပပငးဇနတြင မးရြာသညအသြငသ႑ာန

အပပငးဇနတြင မးရြာသြနးျခငးက မတသနေလ လညပတသညစနစက ထနးခပထား

ပါသည။ ေျမာကမေတာငသ႕ တညရေသာ ေတာငတနးမားသည ေႏြရာသတြင အေနာကေတာင

မတသနေလ တကခတျခငးက ထေရာကစြာ တားဆးၿပး ေဆာငးရာသတြင အေရ႕ေျမာကမတသန

ေလ တကခတျခငးက ထေရာကစြာ တားဆးျခငးေၾကာင အလယပငးေဒသသည မးကြယေဒသတြင

ကေရာကပါသည။ အပပငးဇနတြင တစႏစ မးရြာသြနးမႈမာ ၇၅၀ မလမတာထက ေလာနညးပါသည။

တစႏငငလးတြင ပမးမမးရြာသြနးမႈမာ ၂၃၅၃.၀၆ မလမတာရပါသည။ အပပငးဇနသည တစႏငငလး

စစေပါငး မးရြာသြနးမႈ၏ ၃.၂% သာလင လကခရရၿပး ပထ၀နယေျမအားျဖင ႏငငရ

စစေပါငးနယေျမ၏ ၁၀% ရပါသည။ အပပငးဇနအတြငး ေရြးခယထားေသာစခနးမား၌ ၁၀ ႏစ

ကာလအတြငး ႏစစဥပမးမ မးရြာသြနးမႈက ဇယား ၇ တြင ေဖာျပထားပါသည။

ဇယား ၇ အပပငးဇနတြင ႏစစဥပမးမ မးရြာသြနးမႈ

တငး စခနး ႏစစဥ ပမးမ မးရြာသြနးမႈ

မလမတာျဖင

မေကြး ဆပျဖ ၆၁၂.၉၀

မေကြး ၿမင ၅၀၉.၀၂

မေကြး ေခာက ၆၃၅.၀၀

မေကြး စေလ ၅၅၃.၇၂

မေကြး ေအာငလ ၉၈၀.၄၄

မေကြးပမးမ ၆၅၈.၂၂

မႏေလး ၆၂၄.၈၄

မႏေလး ၈၃၀.၅၈

မႏေလး ၈၄၅.၈၂

မႏေလး ၆၅၅.၃၂

မႏေလး ၉၁၄.၄၀

မႏေလးပမးမ ၇၇၄.၁၉

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 22

စစကငး ၈၂၀.၄၂

စစကငး ၉၀၄.၂၄

စစကငးပမးမ ၈၆၂.၃၃

အပပငးဇန၏ ပမးမ မးရြာသြနးမႈ ၇၄၀.၅၆

မးရြာသြနးမႈသည ေမလမ ဇြနလအထလညးေကာငး၊ ၾသဂတလမ ႏ၀ငဘာလအထ

လညးေကာငး အမားဆး ရြာသြနးျခငး ျဖစပါသည။ ဇလငလတြင ေတာငဘကမ ေျခာကေသြ႕ေလမား

တကခတျခငး ေၾကာင ေျခာကေသြ႕ေသာကာလ ျဖစပါသည။ ပမးမအားျဖင ဤေျခာကေသြ႕ေသာ

ကာလမာ ဇြနလ ၂၁ရကမ ဇလငလ ၂၁ ရကေန႕အထ ၾကာျမငပါသည။ ထ႕အျပင ေျခာကေသြ႕

ကာလမာ အေျပာငးအလ ရႏငပါသည။ အပပငးဇနရ တငးမားအတြငးတြင တငး ၃ တငး အတြငးရ

ၿမ႕နယ/ စခနး ၃ ခ၌ လအလက မးရြာသြနးမႈက ပ ၅ တြင ေဖာျပထားပါသည။

ပ ၅ အပပငးဇနရ တငးမားအတြငး လအလက မးရြာသြနးမႈ

၃.၂.၄ အပပငးဇနအတြငး အပငေပါကေရာကမႈ

သဘာ၀အတငး ေပါကေရာကေသာ အပငမားမာ ေျခာကေသြ႕အပငပ၊ အပငျပတျခပငမား

(ေျခာကေသြ႕ဆာဗားနားအပငမး) ျဖစပါသည။ ေသးငယၿပး ဆးရေသာ ထေနာငးႏင Euphorbia၊

ရားေစာငးႏင တေသာျမကမား ျဖစပါသည။ တေသာျမကမားမလြ၍ အပငငယမား ေပါကေရာကျခငး

Magway, Precipitation in mm

‐10.020.030.040.050.060.070.080.090.0

100.0110.0120.0130.0140.0

JAN

FEBMAR AP

RMAY JU

N JUL

AUG

SEP

OCT

NOV

DEC

Precipitation

Pagan Station, Mandalay,Precipitation in mm

‐10.020.030.040.050.060.070.080.090.0

100.0110.0120.0130.0140.0

JAN

FEBMAR AP

RMAY JU

N JUL

AUG

SEP

OCT

NOV

DEC

Precipitation

Chaung U, Sagaing Precipitation in mm

‐10.0020.0030.0040.0050.0060.0070.0080.0090.00

100.00110.00120.00130.00140.00150.00160.00170.00

JAN

FEB

MAR AP

RMAY JU

N JUL

AUG

SEP

OCT

NOV

DEC

Precipitation

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 23

မရဘ ေျခာကေသြ႕ရာသတြင အပငမား ေသပါသည။ အပပငးဇနနယနမတမားတြင ေျခာကေသြ႕

အပပငး အပငပ၊ အပငျပတ၊ ဆာဗားနားအပငမားသာ စဥဆကမျပတ ပတပတလညရၿပး ျမကမားႏင

ရြကေၾကြပငမား ေပါကေရာကပါသည။ ပပၸားေတာငေစာငးတြင ပတ၀နးကင လြငျပငမားထက မးရြာ

သြနးမႈ သသသာသာ မားျပားျခငးေၾကာင ထထေသာ ေတာအပမား ဖးလႊမးလက ရပါသည။

အပပငးဇန၏႐ႈခငးမာ သစေတာမား၊ ျခပတမား၊ စားကကေျမမားႏင ထြနယကစကပး

ႏငေသာ ေျမမား ေရာေႏာလကရပါသည။ ထြနယကစကပးႏငေသာ ေျမမားမာ ေျမအသးျပမႈ

သးျခားအသြငသ႑ာန တစရပအျဖစ ရပါသည။ စကပးေရးအတြက အသးျပေသာေျမတြင

သစပငမား ေပါကေရာကရန ခယဥးပါသည။ ဒတယအဆငအပငမားျဖစေသာ ျခပတမားႏင ျမကမား

က Lagyi မးေတာငကနးျပငျမင၊ ေကာကေျမႏင စစကငးအေနာက၊ မႏေလး (ေကာကပနးေတာငး

ၿမ႕နယ) တ႕တြင ေတြ႕ရရပါသည။ ယကလစတပစအပငႏင အျဖေရာငအေခါကရေသာ ထေနာငးပင

မားက လမးမႀကးမားတစေလာကတြင ေတြ႕ရရပါသည။ သစေတာျပနလည စကပးေရးအတြက

အပပငးေဒသ စမးလနးစျပညေရး လပငနးအစအစဥအရ စကပးထားျခငး ျဖစပါသည။ ေဒသအႏ႕

တြင ထနးပငမား ေတြ႕ရရၿပး တစခါတစရ လယကြငးအစြနအဖားမားတြင စကပးထားၾကပါသည။

ထနးလကႏင ထနးရညရရရန အသးျပၾကပါသည။

၃.၂.၅ ေျမဆလႊာ အမးအစားမား

အပပငးဇနသည ဘမေဗဒ႐ႈေထာငမၾကညပါက အျခားေဒသႏင ႏႈငးယဥလင သကတမးႏ ၿပး

ခန႕မနးသကတမး ႏစေပါငး၁၅သနး ရမညဟ ခန႕မနးပါသည။ ေလျပငးတကခတျခငးႏင အျခား

အေၾကာငးအခကမားေၾကာင အေပၚဆး ေျမဆလႊာ ယယြငးၿပး အနညကေကာက အမားဆး

ပါ၀ငေသာ ေအာကခေကာကေဆာငမား ေပၚေပါကလက ရပါသည။ အေတြ႕ရ အမားဆး ေကာက

အမ းအစားမားမာ သေကာက၊ ေယလေကာကႏင သငပနးေကာကမား ျဖစပါသည။ ျဖစေပၚလာ

သည သႏနးမားႏင ႏနးဆနေသာသမားမာ ေျမဆၾသဇာ ညဖငးပါသည။ မးေသေတာငျဖစေသာ

ပပၸားေတာငအနးတြင ေျမဆၾသဇာၾကြယ၀ေသာ မးေတာငေျမလႊာမားက ေတြ႕ႏငပါသည။

အပပငးေဒသတြင ေအာကေဖာျပပါ ေျမလႊာမားက ေတြ႕ႏငပါသည။

- ၀ါညေရာငသစေတာေျမ

- အေရာငရင၍ သပသညးေသာရႊ႕ေျမ

- နညေရာငေကာကေပါမားသည ေျခာကေသြ႕ေသာ ဆာဗားနားျမကခငး ေျမဆလႊာမား

- ေကာကစရစခမားျပား၍ သပသညးေသာ ေျမဆလႊာမား

- ျမစ၀မးေျမဆလႊာမား

- ေတာငေပၚရအနရငေရာင သစေတာေျမဆလႊာမား

- ပပၸားေတာငေျမဆလႊာတ႕ ျဖစပါသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 24

၃.၂.၆ ေျမအသးျပမႈ

ျမနမာႏငငတြင ေျမဧရယာ၏ ၁၂% က ထြနယကစကပးၿပး ၁၆% မာ ယခငက ထြနယက

စကပးခၿပး ယခအခါ ေျမ႐ငးအျဖစသ႕ ျပနလညေရာကရေနပါသည။ ၇၄% မာ သစေတာေျမႏင

အျခားတ႕ ျဖစပါသည။ ထြနယကစကပးႏငေသာ ေျမ၏ ၃၅%ခန႕မာ အပပငးေဒသတြင ရပါသည။

အဓကသးႏျဖစေသာ ဆနစပါးက ထြနယကစကပးႏငေသာ ေျမ၏ ၆၀% ခန႕တြင စကပးပါသည။

အျခားေသာ သးႏမားျဖစသည လးႏင ေျပာငးတ႕က ၅% တြင စကပးပါသည။ ဆထြကသးႏမားက

၁၅%၊ ပအမးမးကမ ၇%ႏင ကနစကပးေသာေျမမားမာ သစသးပင၊ ေရာဘာပင၊ လကဖကစသည

တ႕က စကပးပါသည။

အပပငးေဒသသည (ႏမးႏင ေနၾကာစေသာ) ဟငးသးဟငးရြကအဆ ထတလပသည

အေရးႀကးဆး ေဒသျဖစပါသည။ အျခားေသာ အေရးပါသည သးႏမားမာ ဆန၊ လးႏငဆပ၊ ၀ါဂြမးႏင

ေဆးရြကႀကးတ႕ ျဖစပါသည။ သငေလာေသာေျမအားလးတြင စကပးပါသည။ တးခ ႕စကပးရန

ေျမေနရာမားစြာ မရပါ။ ဤနယေျမေဒသအတြငးရ လယသမားမားမာ အဓကအားျဖင ေရာငးခရန

အတြက သးႏအမးမးက ႏစသးစကပးျခငး၊ အလညကစနစျဖင စကပးျခငးမား ျပလပၾကပါသည။

ေခာငးဥး၊ စစကငးႏင ေကာကပနးေတာငး၊ မႏေလးတ႕တြင သးညပစကပးျခငးမား

ကယကယျပန႕ျပန႕ ျပလပၾကၿပး မေကြးတငးတြင သးထပသးညပစကပးျခငး ေလာနညးပါသည။

၃.၃ ေျမဆလႊာယယြငးပကစးျခငး

ေျမဆလႊာယယြငးပကစးမႈမာ တစေနရာႏင တစေနရာ မတညဘ အခ႕ေနရာမားတြင ေရႏင

ေလ တကစားျခငးေၾကာင ေျမဆလႊာလး၀မရသညက ေတြ႕ရပါသည။ မးသညးထနစြာ ရြာသြနးျခငး၊

ေကာကမား သပသညးမႈ နမကျခငးတ႕ေၾကာင ေျမဆလႊာတကစားျခငးမာ ျမငတကၿပး လငျမနမႈ

ရပါသည။ ေျမမကႏာျပင ေရႏင ေမာပါျခငးမာ ၃၀% ရသညဟ ခန႕မနးပါသည။ သဘာ၀အေလာက

ေပါကေရာကေသာ ဆာဗားနားအပငမား မရေတာျခငးေၾကာင ေျမဆလႊာတကစားမႈက လငျမနစြာ

ျဖစေပၚေစပါသည။ သစပငမေပါကေရာကေသာ ေျမလႊာအေပၚတြင မတသနမးမား စတငရြာသြနး

သညႏင ေျမတကစားမႈ ပမျပငးထနစြာ ျဖစပြားပါသည။

၃.၄ ေလတကစားျခငး

ေလတကစားျခငးသည ေျခာကေသြ႕ရာသ ၆လေကာ ၾကာျမငေသာ မးနညးေရရားရပ၀နးႏင

တစစတတစပငး မးနညးေရရားရပ၀နးမား၏ ျပနာျဖစပါသည။ ထသ႕ေသာနယေျမေဒသမားတြင

အေလကေပါကေသာ အပငမားမာ စတကျမကခငးတြင ေပါကေရာကေသာအပငမားကသ႕ျဖစၿပး

အပငမေပါကေသာ ေျမလႊာေနရာေဒသမား အမားအျပားရပါသည။ ရြ႕၊ ႏနးႏင ေအာဂနစဓာတမား

ကသ႕ေသာ ေျမဆလႊာတြင ပါ၀ငသည ႏးညေသာ အမႈနမားမာ ေလျပငးတကခတေသာအခါ လြငပါ

သြားၿပး ၾကမးေသာေျမသာလင ကနရစပါသည။ ေလတကႏႈနး တစနာရ ၂၅ကလမတာသ႕ ေရာကရ

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 25

လာေသာအခါတြင ေလတကစားမႈ စတငျဖစပြားပါသည။ ၀.၅မလမတာမ ၂မလမတာ အခငးရေသာ

သမႈနမားက လမေစၿပး ၀.၁မလမတာ မ ၀.၅မလမတာ ရေသာ ႏးညသည သမားမာ မတာ

အနညးငယအထ လြငပါသြားပါသည။ ရႊ႕၊ ႏနးႏင ေအာဂနစဓာတကသ႕ေသာ ပမႏးညသည အမႈန

မားမာ ေလထသ႕ လြငပါပါသည။ မေကြးတြင မတလႏင ဧၿပလအတြငး ဖနမႈန႕တမ သ႕မဟတ

ေကာငးကငနျခငးမာ ဤအေၾကာငးေၾကာင ျဖစပါသည။

၃.၅ သစေတာျပနလညစကပးျခငး

အပပငးေဒသသည တစခါက သစေတာထထပစြာ ေပါကေရာကေသာ နယေျမေဒသ

ျဖစပါသည။ ၁၁ရာစမစ၍ ေစတပထးမား တညေဆာကရနအတြက ထငးရရေရး သစေတာမားက

အမားအျပား ခတလချခငးသည သစေတာျပနးတးမႈ အဓကျဖစပြားရသည အေၾကာငးရငးျဖစသညဟ

ဆၾကပါသည။ သစေတာျပနးတးျခငး၏ မေရာငလႊႏငေသာ အကးဆကတစရပမာ ရာသဥတ

အေျပာငးအလ အျပငးအထန ျဖစပြားလက တစျဖညးျဖညး ပမဆးရြားလာချခငး ျဖစပါသည။ အပပငး

ေဒသတြင သစေတာျပနးတးျခငး၏ အျခားေသာ အဓက အေၾကာငးအရငးမားက ေအာကေဖာျပပါ

အတငး အပစခြျခားႏငပါသည။

- လဥးေရမားျပားလာျခငး

- စကပးေျမတးခ႕ျခငး

- ေမြးျမေရးတရစာၦနမား မားျပားလာျခငး

- ထငး လအပခက မားျပားလာျခငးတ႕ ျဖစပါသည။

အပပငးေဒသတြင ပါ၀ငသည တငး ၃ တငး စလးတြင လဥးေရႏင လဥးေရသပသညးမႈ

မားျပားလာခပါသည။ လဥးေရသပသညးမႈမာ ၁၉၄၃ခႏစတြင တစစတရနးမငလင လ၂၀၀ႏႈနး ရရာမ

၁၉၉၃ခႏစတြင တစစတရနးမငလင ၄၄၃ဥးသ႕ တးျမငလာပါသည။ လဥးေရတးတကျခငးေၾကာင

လယယာစကပးသညေျမ တးခ႕လာၿပး ႀကး၀ငးႏင ကာကြယေစာငေရာကထားေသာ သစေတာမား

အတြငး တးခ ႕လာပါသည။ ထ႕အျပင အမသးေလာငစာႏင စကမႈလပငနးသးေလာငစာ လအပခက

တးတကမားျပားလာပါသည။

ေမြးျမေရးတရစာၦနအေရအတြက တးတကမားျပားလာျခငးေၾကာင အပငႏင အပငႀကးထြားမႈ

က ပကျပားေစေသာ ျမကစားမႈမား တးတကမားျပားလာပါသည။ သဘာ၀အေလာက ျပနလည

ေပါကေရာကျခငးမာ တရစာၦနမား နငးေချခငးေၾကာင ပကျပားပါသည။ တစႏငငလး၏ သးေမြးျမမႈ

၉၉.၆%၊ ဆတ ၇၁%၊ ကၽြႏြား ၄၀% တ႕မာ အပပငးေဒသတြင ေမြးျမပါသည။ ထနးပငမ ထနးလက

ထတလပမႈမာ အလြနအေတြ႕ရမားၿပး ႏစစဥ ထငး တနခန ၀.၃၄၂ သနး လအပပါသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 26

၃.၆ နဂး

ျမနမာႏငင၏ အပပငးေဒသသည ႏငင၏အလယပငးျဖစေသာ မေကြးတငး၊ မႏေလးတငးႏင

စစကငးတငးေအာကပငးတ႕တြင တညရၿပး စစေပါငး နယေျမဧရယာ၏ ၁၀%နးပါး ပါ၀ငပါသည။ ဇန

နယေျမသတမတသည စႏႈနးအမးမးေပၚမတည၍ မးနညးေရရားရပ၀နး သ႕မဟတ တစစတတစပငး

မးနညးေရရားရပ၀နးတြင ပါ၀ငပါသည။ မးကြယေဒသတြင တညရျခငးေၾကာင ႏစစဥပမးမမးရြာသြနး

မႈမာ ၁၀၀၀ မလမတာ ေအာကတြင တညရပါသည။ တငး ၃ တငးရ ခ႐င ၁၃ခတြင ပ႕ႏ႕လက

တညရေသာ ၿမ႕နယ ၅၄ ၿမ႕နယမာ အပပငးေဒသ စမးလနးစျပညေရးဥးစးဌာန အလအရ အပပငး

ေဒသတြင ပါ၀ငပါသည။ အျခားအစရငခစာအခ႕တြင အပပငးေဒသ၌ ၿမ႕နယ ၆၀ ပါ၀ငသညဟ

ေဖာျပၾကပါသည။

ေျမဆလႊာျပနးတးျခငးႏင သစေတာျပနးတးျခငးကသ႕ေသာ သဘာ၀အရငးအျမစမား

ယယြငးပကစးျခငးေၾကာင စကပးေရးထြကကနမား ထြကရမႈက မတညၿငမဘ ရေစပါသည။ အဓက

အေၾကာငးအရငးမားတြင လဥးေရႏင ကၽြႏြား အေရအတြက တးတကမားျပားလာျခငး၊ အမတြငးသး

ႏင စကမႈလပငနးသး ထငး လအပခက တးတကမားျပားလာျခငးတ႕ ပါ၀ငပါသည။ အပပငးေဒသ

သဘာ၀သယဇာတမားသည သဘာ၀က ျပနလညျဖညတငးႏငသညထက ပမလငျမနစြာ ျပနးတး

လက ရပါသည။ အပပငးေဒသေျမပက ပ ၆ တြင ေဖာျပထားပါသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 27

ပ ၆ အပပငးေဒသေျမပ

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 28

ကးကားစာအပစာတမးမား

၁. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Yangon, Myanmar, 29July 1995,

Agriculture Development and Rehabilitation Development in the Dry zone project,

MYA/93/004, Union of Myanmar.

၂. Ministry of Agriculture and Irrigation, 2008, Myanmar Agriculture at a Glance, Department

of Agriculture Planning.

၃. Ministry of Forestry, Myanmar, Dry Zone Greening in Central Myanmar, Environmental

Management.

၄. Proceedings of the National Workshop on Integration of Myanmar’s Agriculture into the

ASEAN, 17-18 March 2004, TCP/MYA/2902, Yangon Myanmar

၅. Sanyu Consultants Inc., March 2006, The Development Study on Sustainable Agriculture

and Rural Development for Poverty Reduction Programme in the Central Dry Zone of the

Union of Myanmar, Inception Report.

၆. UNDP, FAO, Yangon, June 2001, Guidelines on Soil and Water Conservation for the

Myanmar Dry Zone, HDI-III, Environmentally Sustainable Food security and Micro Income

Opportunities in the dry Zone, MYA/99/006.

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 29

အခနး(၄)

၄ ျမနမာႏငငငလငေဘးအႏရာယအေျချပ

၄.၁ အေၾကာငးရငးႏင ၀ေသသ လကၡဏာမား

ပထ၀၀ငအေနအထားအားျဖင ျမနမာႏငင၏ အစတအပငးအမားစသည ဟမ၀ႏာေတာငပငး

ႏင အႏၵယသမဒၵရာ အေရ႕စြနးပငးတြင တညရေနပါသည။ ထ႕ေၾကာငပင ျမနမာႏငငသည

ငလငႀကးမား၏ ေဘးအႏရာယ ကေရာကႏငေခရပါသည။ ဥးစြာအားျဖင ငလငျဖစပြားမႈ အေျခအေန

ႏင ငလငဇစျမစဆငရာ ဘမေဗဒက သရရနေလလာသငပါသည။ ျမနမာႏငငသည ကမာၻ႕ငလင

ရပ၀နးႀကး ၂ ခ အနကမ တစချဖစေသာ ေျမထပငလယ ေျမာကဖကမ တရက၊ အရန၊ အာဖဂန

နစၥတန၊ ဟမ၀ႏာမ ျမနမာက ျဖတသနးၿပး အငဒနးရားထ သြယတနးတညရသည အယလပဒငလင

ရပ၀နးေပၚတြင ကေရာကေနပါသည။

ျမနမာႏငင၏ ငလငဆငရာ တကတးနစေျမပက ပ ၇ တြင ေဖာျပထားပါသည။ ျမနမာ

နယနမတအတြငး ျဖစပြားရေသာ ငလငမားသည အဓကအေၾကာငးရငး (၂)ခေၾကာင ျဖစေပၚ ျခငး

ျဖစသည။ ပထမအေၾကာငးရငးမာ ေျမာကဖကသ႕ ဥးတညေရြ႕လားေနေသာ အႏၵယေျမထခပသည

ယေရးရားေျမထခပ၏ အစတအပငးျဖစေသာ ျမနမာေျမထခပေအာကသ႕ တစႏစလငပမးမ ၃.၅

စငတမတာႏႈနးျဖင ဆကလကစက၀ငေနျခငး (ေျမာကပငးတြင ထပတကဆေတြ႕ေနျခငး) ႏင

ဒတယအေၾကာငးရငးမာ ကပၸလပငလယအတြငးရ ျဖန႕ကကဗဟတစခမ အစျပ၍ ျမနမာေျမထခပ

သည ေျမာကဖကသ႕ တစႏစလင ပမးမ ၂.၅-၃.၀ စငတမတာ ႏႈနးျဖင ဆကလကေရြ႕လားေနျခငး

တ႕ျဖစပါသည (Bertrand et al., 1998; Curray, 2005)။ အေနာကရးမတစေလာကရ ၾကးမားေသာ

တြနးတငျပတေရြ႕ႀကးမားသည ပထမအေၾကာငးရငးေၾကာင ျဖစေပၚလာၿပး စစကငးျပတေရြ႕ႏင

တြဖကျပတေရြ႕မားသည ဒတယအေၾကာငးရငးေၾကာင ျဖစေပၚလာပါသည။ သကရငျပတေရြ႕ႀကး

မားတစေလာက ရတခညးေရြ႕လားမႈမားေၾကာင ျမနမာနယနမတအတြငး ငလငအမားစ

ျဖစေပၚလာရပါသည။ အဆပါ ငလငတကတးနစျဖစစဥသည ယေန႕တင သက၀ငလႈပရားေနဆ

ျဖစပါသည။

ပ-၈ တြင အေနာကဖကေတာငတနးေဒသတစေလာက ေျမထခပစက၀ငမႈေၾကာင ျဖစပြား

ေသာ ေစာကလတငလင (ငလငဗဟအနက ၇၀ မ ၃၀၀ ကလမတာအတြငး) မားႏင အလယပငး

ခင၀မးႏင အေရ႕ဖက ကနးျမငမားရ စစကငးျပတေရြ႕ႏင အျခားျပတေရြ႕မားေၾကာင ျဖစပြားေသာ

ေစာကတမငလငမား (အနက ၀ မ ၇၀ ကလမတာအတြငး)က ေဖာျပထားသည။ ေယဘယအားျဖင

ေစာကတမငလငမားသည ေစာကလတငလငမားထက ပမ၍ ဖကဆး ႏငစြမးရၾကသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 30

ျမနမာႏငငနယနမတအတြငး ငလငရႈေထာငမ အေရးပါေသာျပတေရြ႕ႀကးမားမာ အေနာက-

ေျမာကပငးေတာငတနးတစေလာကရ ေလာတငျပတေရြ႕မား၊ ကေဘာခင၀မးတစေလာကရ

ကေဘာျပတေရြ႕၊ လသမားေသာ စစကငးျပတေရြ႕ႏင ေနာငခအေနာကဖကရ ေကာကၾကမး

ျပတေရြ႕တ႕ျဖစပါသည။

ငလငလႈပရားမႈမားေၾကာင လသမားေသာ စစကငးျပတေရြ႕ (Win Swe, 1972 & 1981;

Vigny et al., 2003; Soe Thura Tun, 2006) အေၾကာငးက အကဥးမေဖာျပပါမည။ ၎ျပတေရြ႕

ၾကးသည ျမနမာနယေျမအတြငး သက၀ငလႈပရားမႈအရဆး ျပတေရြ႕ျဖစၿပး ေတာငေျမာကတနးလက

တညရကာ ႏငငအတြငး ၾကးမားသည အပကအစးမား ျဖစေစေသာ ငလငႀကးမား၏ အေၾကာငးရငး

ဇစျမစလညး ျဖစသည။ ပကစးမႈမားေသာ ငလငဇစျမစျဖစရျခငးမာ လေနဖြ႕ျဖးေသာ ျမ႕ျပမားသည

ဤျပတေရြ႕တစေလာကႏင ဤျပတေရြ႕ၾကး၏အနးအပါး၌ တညရေနျခငးမားေၾကာငလညး ျဖစသည။

ျမနမာႏငငတြင ငလငဇန ၅ ခ အနက ၃ ခမာ အႏရာယျဖစေစေသာ ျပတေရြ႕ႀကးမားႏင ဆကစပ

တညရသည။ ပ-၇ တြငျပထားသညအတငး လကယာေရြ႕ အလားလက ျပတေရြ႕ အမးအစား

ျဖစေသာ စစကငးျပတေရြ႕သည ပတာအေတာငဖကမအစျပ၍ ကသာ အေနာကျခမးႏင စစကငး

တ႕က ျဖတ၍ ပခးရးမအေရ႕ဖကအေျခအတငး ပခးက ျဖတကာ မတမ ပငလယေကြ႕အထ

ေတာငေျမာက ၁၅၀၀ ကလမတာခန႕ သြယတနး တညရသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 31

ပ ၇ ျမနမာႏငငႏင နယနမတခငးဆကေဒသမား ၏ ငလငတကတးနစ ေျမပ၊ သကရငျပတေရြ႕မားက

မဥးအနျဖင ေဖာျပထားသည။ (ငလင မတတမး က ၁၉၅၀-၂၀၀၈ ကာလအတြက ANSS Catalogue

ႏင ၁၉၁၂-၁၉၄၉ ကာလအတြက အျခားမတတမးမားမ ရယသည။ ငလငပမာဏက ရစခတာ

စေကးျဖင ေဖာျပထားသည။)

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 32

ပ ၈ ၁၉၆၄-၂၀၀၄ ကာလအတြငး ျမနမာႏငငတြင ျဖစပြားခေသာ ငလငတ႕၏ ဗဟခက အနကမားက

ျပသေသာ ကြနတေျမပ၊ ေစာကလတငလငမားက အေနာကရးမတစေလာကတြငလညးေကာငး၊

ေစာကတမငလငမားက ႏငင၏ အျခားေနရာမားတြငလညးေကာငး ေတြ႕ႏငသည။ ျပတေရြ႕ႀကးမား

ကလညး ေလလာစဥးစားႏငရန ထညသြငးေဖာျပထားသည။ (Maung Thein and Tint Lwin Swe,

2006)

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 33

ပ ၉ ျမနမာနယေျမအတြငးျဖစပြားခေသာ ငလငမား (ငလင မတတမး က ၁၉၆၄-၂၀၀၄ ကာလ

အတြက NEIC Catalogue ႏင ၁၉၁၂-၁၉၆၃ ကာလအတြက အျခားမတတမးမားမ

ရယသည။ ငလငပမာဏက ရစခတာစေကးျဖင ေဖာျပထားသည။) (modified after Tint

Lwin Swe, 2006)

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 34

ကပၸလပငလယအတြငးရ ပငလယၾကမးျပင ျပန႔ကားျခငးေၾကာင ျဖစပြားေသာ ငလငတ႕မာ

ပမာဏ အငယစားမ အလတစားထရေသာ ေစာကတမငလငမားျဖစသည။

၄.၂ ငလငလႈပရားမႈ ႀကမႏႈနးႏင အတငးအတာ

ငလငမားျဖစရာအရပျပ ေျမပ (ပ-၉) ႏင ငလငတကတးနစေျမပ (ပ-၇) တ႕က ေလလာ

ၾကညပါက ျမနမာႏငင၏ ငလငအမားစသည ေအာကပါ နယေျမ (၃)ခတြင ျဖစပြားေၾကာငး ေတြ႕ႏင

သည။

၁။ အေနာကရးမေဒသ - ေစာကလတငလငအမားစျဖစၿပး ငလငလႈပရားမႈသည

ေျမာကပငးတြင သသသာသာ ပမားသည။

၂။ စစကငးျပတေရြ႕ေဒသ - ပငလယပငးအထ ပါရၿပး ေစာကတမငလငမား ျဖစပြား

သည။ ငလငလႈပရားမႈသည ေတာငမေျမာကသ႕ ၾကညလင ပခး-ေတာငငအပငး၊

စစကငး-တေကာငးအပငးႏင ျမစႀကးနား-ပတာအအပငး စသညတ႕တြင

သသသာသာ ပ၍မားသည။

၃။ ျမနမာျပည အေရ႕ေျမာကပငးေဒသ - ယနနရ ငလငမားႏင ဆကစပသြားသည။

ငလငမတတမးမားအရ လြနခေသာ ႏစ ေပါငး ၁၇၀ အတြငး ျမနမာနယေျမတြင ရစခတာ

ပမာဏ ၇ ထကႀကးေသာ ငလငႀကး အနညးဆး ၁၆ ခ ျဖစပြားခေၾကာငး သရသည။ ယငးတ႕၏

ျဖစပြားမႈႀကမႏႈနးက ေအာကပါ အခနဇယားျဖငေဖာျပထားသည။

ဇယား (၈) ျမနမာငလငစာရငးက အခနကာလႏင ယဥျပပ

ငလငအမးအစား ရစခတာ

မဂၢနက ၾကမႏႈနး အခနကာလ အခကအလကစေဆာငးမႈ

Great > ၈ ၁ ၁၈၃၉-၂၀၀၈ သမငးမတတမး ႏင NEIC

Major ၇-၇.၉ ၁၅ ၁၈၃၉-၂၀၀၈ သမငးမတတမး ႏင NEIC

Strong ၆-၆.၉ ၂၅ ၁၉၅၀-၂၀၀၈ ANSS ကတတေလာ

အသငအတင ၅-၅.၉ ၅၄၉ ၁၉၅၀-၂၀၀၈ ANSS ကတတေလာ

၄.၃ ႏငငအတြငး ငလငျဖစပြားႏငေသာ (ငလငဒဏ ခရဖြယရေသာ) ေဒသမား

ျမနမာႏငင၏ ငလငဇနေျမပ က ပ (၁၁) တြင ေဖာျပထားသည။ ယငးသည တစတတပငး

အားျဖင ျဖစႏငေခရ ငလငျပငးထနအားျပေျမပ ျဖစသည။ ယငးေျမပက အတတငလငမတတမးမား

ႏင ငလငၾကးအခ႕၏ တြကခကရရေသာ အျမငဆးငလငအရန (peak ground acceleration -

PGA) တနဖးမားက ေနရာေဒသအလက ဆကစပယျခငးျဖင အနးစပဆးမနကနေအာင ခန႕မနး

ေရးဆြထားသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 35

ျမနမာႏငငအတြက အျပငးထနဆး ငလငဒဏခရႏငသညဟ သတမတပငးျခားထားေသာ

ေဒသက ဇန - ၅ (ဖကစးမႈမားဇန - အျမငဆးျဖစႏငသညငလငလႈငးအရန - ေျမဆြအား၏ ၀.၄ မ

၀.၅ ဆ) ျဖစၿပး မာကယလစေကးသစအရ အတနး ၉ႏင တညသည။ ယငးဇနတြင

ကေရာကေနေသာ ေဒသ (၄)ခမာ ပခး-ျဖး၊ မႏေလး-စစကငး-တေကာငး၊ ပတာအ-တႏငး ႏင

ကေလးၿမ႕-ဟမၼလငးေဒသမား ျဖစသည။ ေနာကဆး ေဒသႏစခမာ ငလငဒဏ ျပငးထနစြာ

ခစားရဖြယ ရေသာလညး လဥးေရကပါးျခငးေၾကာင ထခကခရႏငမႈ နညးပါးပါသည။

ဇန- ၄ (ျပငးထနဇန - အျမငဆးျဖစႏငသည ငလငလႈငးအရန - ေျမဆြအား၏ ၀.၃ မ ၀.၄

ဆ) တြင ကေရာကေနေသာ အေရးႀကးသည ၿမ႕ႀကးမားမာ ေတာငင၊ ေတာငတြငးႀကး၊ ပဂ-ေညာငဥး၊

ေကာကဆည၊ ျပငဥးလြင၊ ေရႊဘ၊ ၀မးသ၊ ခႏး၊ ဟားခါး၊ ျမစႀကးနား၊ ေတာငႀကးႏင ကြမးလ

တ႕ျဖစသည။

ရနကနသည ဇန - ၂ ႏင ဇန - ၃ က ခြလက တညရရာ မလၿမ႕ႀကးသည ဇန - ၂ ေပၚတြငရ

ၿပး တးခ႕ထားေသာ အေရ႕ဖကရ ၿမ႕ေဟာငးၿမ႕သစမားသည ဇန - ၃ ေပၚတြင ရေနသည။

ျမနမာႏငငရ လဥးေရ၏ ၇၅ ရာခငႏႈနးခန႕သည ေကးလကေဒသမားတြင ေနထငၾကသည။

ယငးတ႕၏ ေနအမမားမာ အငဂငနယာ ႐ႈေထာငမပါပ တညေဆာကထားေသာ အေဆာကအဥမား

ျဖစရာ အလတစားႏင အျပငးစားငလငမား၏ဒဏက ခႏငရညမရၾကေပ။ ရနကန၊ မႏေလး စသည

ၿမ႕ႀကးမားတြင ၿမ႕ေနလဥးေရမာ တးပြါးလကရသည။ ၿမ႕ျပဖြ႕ျဖးမႈႏငအတ ျမ႕ႀကးမား၏ ငလငဒဏ

ထခကခရႏငေခ ျမငတကလာသည။ အျခားတစဖကတြင သကရငျပတေရြ႕ႀကးမား၏ အခ႕ေသာ

အစတအပငးႀကး (ဥပမာအားျဖင ရနကန၊ ပခးၿမ႕မားအနး စစကငးျပတေရြ႕ ေတာငဖကအဆစပငး

ႏင မႏေလး၊ စစကငးၿမ႕မားအနး စစကငးျပတေရြ႕ အလယဆစပငး) တ႕သည လြနခေသာ ႏစ ၅၀ မ

၇၅ ႏစအတြငး သသာေသာ ငလငလႈပရားမႈ မရချခငးေၾကာင ေျမတြငး၌ ဒဏအားမား စစညးေနပ

ရလကရသည။ ယငးအခကအလကမားသည ငလငႏင ယငးႏင ဆကစပေသာ ေဘးအႏရာယ

မားအတြက ႀကတငျပငဆငမႈ၊ ပညာရပအျမငျဖင ကာကြယ ေစာငေရာကမႈ စသည အေရးေပၚ

စမခကမား လအပေနၿပျဖစေၾကာငး ေထာကျပလကရသည။ ႏငင၏ အႏရာယကေရာကႏငေသာ

ေနရာမားက ငလငတကတးနစေျမပရ အနေရာငျပထားေသာ သကရငျပတေရြ႕တ႕ႏင ငလင

မတတမးမားက ယဥတြေလလာသငသည။

၄.၄ အတတငလငမတတမးမား

၄.၄.၁ သမငး၀ငငလငမား

မၾကာေသာအနာဂတတြင ဆနာမျဖစပြားႏငသည ငလငႀကးမား ရခငကမးေျခ အပါအ၀င

ျဖစေသာ ဘဂၤလားပငလယေအာေျမာကပငးတြင ျဖစပြားႏငေၾကာငး ပညာရငအခ႕က (Cummins,

2007; Sieh, 2007) ၂၀၀၇ခႏစအတြငး ေထာကျပခၾကသည။ ၄ငးတ႕၏ ယဆခကသည ေျမထခပ

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 36

စက၀ငဇနတစေလာက အလြနၾကးမားေသာ ျပတေရြ႕ႀကးမား တညရေနမႈ၊ တကတးနစ ေခၚ ေျမတြငး

လႈပရားမႈေၾကာင ကမာၻ႕အေပၚယလႊာတြငး ဒဏအားစစညးမႈအေပၚ ေလလာသးသပခကမား ႏင

သမငးမတတမးအရ ၁၇၆၂ခႏစ ဧၿပလ ၂ ရကေန႕က ဘဂၤလားပငလယေအာေျမာကပငးတြင

လႈပခသည ငလငလႈပရားမႈႀကး (Chhibber, 1934) တ႕အေပၚ အေျခခချခငးျဖစသည။ ပညာရင

ႏစဥးလးသည Halstead (1843) ၏ မတတမးအေပၚတြင အေျချပ၍ စဥးစားခၾကသည။ Halstead

က ရခငကမးေျခေျမာကပငး ေနရာ ၆ ခတြင ငလငႀကးမားႏင ဆကစပသညဟ ယဆရေသာ ၃

မတာမ ၇ မတာထျမငသည ပငလယကမးေျခအဆငမားအား မတတမးျပခသည။

Chandra (1978) (in Satyabala, 2003) က ၁၇၆၂ခႏစငလင၏ ေျမေပၚဗဟခကက 22° N

ႏင 88° E (ကာလကတားေျမာကဖက) ျဖစသညဟ ဆခသည။ အျခားတစဖကတြင Ganse ႏင

Nelson (1982) က ေျမေပၚဗဟခက သည ျပငးထနစြာပကစးခေသာ စစတေကာငး အေရ႕ဖက 22°

N ႏင 92° E သာျဖစသညဟ ယဆခသည။

မၾကာေသးမက ရခငကမးေျခေျမာကပငးတြင ျမနမာ-ဂပနပးေပါငးသေတသနအဖြ႕၏

အတတငလင ေလလာမႈမားအရ ဘစ ၁၄၀၀ မ ေအဒ ၁၈၆၀ အတြငး၊ တစနညးအားျဖင လြနခေသာ

ႏစေပါငး ၃၄၀၀ အတြငးတြင ၁၇၆၂ခႏစငလငအပါအ၀င ငလငႀကး အနညးဆး (၃) ႀကမ ရခေၾကာငး

ကမးေျချပဆငမား၏ ေရဒယကာဗြန သကတမး အေထာကအထားမားအရ သရၾကရသည (Than

Tin Aung et al., 2008)။ ႏစ ၁၀၀၀ မ ၁၈၀၀ ခန႕ ပမးမ တေကာျပန သကတမးအရ ငလငၾကး

တစၾကမျဖစပြားရန အခနကာလ အလြနကြာဟေၾကာငး ယငးပညာရငတ႕က သးသပခၾကသည။

ျပညတြငး သမငးမတတမးမားအရ စစကငးျပတေရြ႕သည ျမနမာႏငငအတြငး ငလငေဘး

အႏရာယအမားစ၏ အဓက ဇစျမစျဖစေၾကာငး သၾကရသည။ ေရးျမနမာၿမ႕ေတာတ႕သည စစကငး

ျပတေရြ႕ဇနတစေလာကတြင တကတကဆငဆင ကေရာကေနခၾကသည။ ယငးၿမ႕ေတာတ႕

သညပင တစခနက ႏငင၏လဥးေရ အထထပဆးေနရာမား ျဖစခၾကသည။ ထ႕ေၾကာငပင ေရးေခတ

ျမနမာႏငငတြင ဆး၀ါးျပငးထနေသာ ငလငအႏရာယၾကခရပမားက သမငးမတတမးမား၌ ေတြ႕ၾက

ရျခငးျဖစေပသည။

မႏေလးေဒသသည အမရပရ၊ အငး၀ စသည မႏေလးေတာငဖကတစ၀ကရ ၿမ႕ေတာမားႏင

ျမစတစဖကကမးရ စစကငး စသည ျမနမာဘရငေနျပညေတာမား ရခရာေဒသျဖစသည။ ၁၈၃၉ ခ

မတလ ၂၃ ရကေန႕တြင အငး၀ငလငႀကးေၾကာင အမရပရၿမ႕ေတာသစႏင အငး၀ ေနျပညေတာ

ေဟာငးတ႕ ျပငးျပငးထနထန ထခကပကစးခၾကသည။ ထၿမ႕ေတာ ႏစခအၾကားရ ျမစငယ (ဒဌ၀တ)

ျမစသည ေနရာမားစြာ၌ ကးေပါကလတကကာ အခ႕ေနရာတြင ၅ ေပ မ ေပ ၂၀ ခန႕ကယေသာ

အကကြေၾကာငးမားျဖစေပၚၿပး သနကမားႏင ေရမား ပနးတကခသည။ စစေပါငး လဥးေရ ၃၀၀ မ

၄၀၀ ထ အေသအေပာက ရခသညဟ ခန႕မနးရၿပး အမားစမာ အတျဖင ေဆာကလပထားေသာ

ေကာငးေဆာငမား ၿပကရာမ ပလြနေတာမရေသာ သဃာမားျဖစသည။ တညေဆာက၍

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 37

မၿပးဆးေသးေသာ မငးကြနးေစတေတာႀကးသညလညး ျပငးထနစြာ ထခကခရကာ ကြအက

ၿပကခသည။

ရစခတာ ပမာဏ ၈ ရၿပး ၁၈၃၉ခႏစ အငး၀ငလငထက ပမအားႀကးေသာ ငလငႀကးတစခ

လညး ၁၉၁၂ခႏစ ေမလ ၂၃ ရကေန႕တြင ျဖစပြားခသည။ ယငးငလငႀကးသည မကေမာကေခတ

ေတာငႀကးၿမ႕၏ ေျမာကဖက မင ၂၀ ခန႕ အကြာက ဗဟျပခၿပး ငလငတငးစကျဖင တငးတာရရေသာ

မတတမးတစေလာက ျမနမာႏငငနယနမတအတြငး အႀကးဆးငလငႀကး ျဖစသည။ ယငးက ႏငင

အတြငး စတရနးမငေပါငး ၃၇၅,၀၀၀ အကယအ၀နးေနရာမားမ ခစားသရၾကသည။ အမနးခငး

ေဒသမားျဖစေသာ ထငးႏငင၊ ယနနေဒသ ႏင အႏၵယအေရ႕ ေျမာကပငး ေဒသမား အထ ခစားသရ

ၾကကာ တစကမာၻလးရ ငလငတငးစကမားအားလးမ မတတမးယႏငခၾကသည။ Rossi-Forel scale

အရ ငလငျပငးထနအား ၉ အဆငက ေကာကႀကမးျပတေရြ႕တစေလာက ျပငဥးလြင၏ ေျမာကႏင

ေတာငတစ၀က၌ ခစားခရသည။

၁၉၃၀ခႏစ ေမလ ၅ ရကတြင ျဖစပြားခေသာ ရစခတာပမာဏ ၇.၃ ရေသာ ပခး ငလငႀကး

ေၾကာင ၿမ႕ႀကးတစခလး သသသာသာ ထခကပကစးခၿပး ပါေမာကၡခဘာ (၁၉၃၄) က ပထမဆး

သဘာ၀ေဘးအျဖစ မတတမးတငခသည။ ပခးတြင လ ၅၀၀ ခန႕ႏင ရနကနတြင လ ၅၀ ခန႕

ေသဆးခၾကသည။ ငလင၏ ေျမေပၚဗဟခကသည ပခးေတာငဖက မင ၃၀ ခန႕တြငရၿပး

ရနကနမလညး အေရ႕ေျမာကဖကသ႕ မင ၃၀ ခန႕ကြာေ၀းသည။ Rossi-Forel စေကးအရ

ျပငးထနအား ၉ က ပခးေတာငဖက ျမစ၀ကၽြနးေပၚလြငျပငတစေလာက ၃၇၅ စတရနးမငခန႕အတြငး

ခစားၾကရၿပး ေျမျပငအကေၾကာငးမား၊ သေရပ ပနးထြကျခငးမား ျဖစပြားခသည။

ပခး (၁၉၃၀) ငလငႏင အငး၀ (၁၈၃၉) ငလင ႏစခလး၏ ေျမေပၚဗဟခကသည စပါးခငးမား

ရရာ ႏးတငေျမႏေဒသမားကျဖတသြားေသာ စစကငးျပတေရြ႕ဇန၌ ကေရာကျပး ေမၿမ႕ (ျပငဥးလြင)

ငလင၏ ဗဟခကမာ ရမးကနးျမင အေနာကပငးရ ေကာကၾကမးျပတေရြ႕ဇနေပၚတြင ရသည။

ေကာကၾကမးျပတေရြ႕သည သကရငျပတေရြ႕ျဖစေၾကာငး ယငးငလငက ျပသခသည။ ဇယား (၂)

တြင ျမနမာႏငင၏အေရးႀကးေသာ သမငး၀င ငလငမားႏင မကေမာကေခတ ငလငမားက

ေဖာျပထားသည။

၄.၄.၂ မကေမာကေခတ ငလငမား

၁၉၅၆ ဇလင ၁၆ တြင လႈပခတခေသာ စစကငးငလင (ရစခတာပမာဏ ၇.၀) ေၾကာင

ေရးေဟာငး အေဆာကအအ မားစြာပကစးခရသည။ ကမာၻေပၚတြင အႀကးဆး အတအေဆာကအအ

ျဖစသည မငးကြနးပထးႀကးလညး ငလငႏငတြပါလာေသာ ေျမေပာမႈေၾကာင ထပမျပကခသည။

မတတမးမားအရ အနညးဆး လ ၅၀ ေသဆးၿပး စစကငးေတာငရးတစေလာကရ ေစတပထး အမားစ

ျပကခသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 38

ျမနမာႏငင၏ မကေမာတေခတငလငမားတြင မတမတရရ အရၾကဆး ငလင မာ ၁၉၇၆

ဇလင ၈ရက က ျဖစပြားခေသာ ပဂငလငျဖစသည။ ရစခတာပမာဏ ၆.၈ သာရေသာလညး ၁၁ရာစ

မ ၁၃ ရာစေခတ ျမနမာေရးၿမ႕ေဟာငးက ႀကးႀကးမားမား ထခကပကစးေစေသာေၾကာင တစႏငငလး

တနလႈပေျခာကျခားခၾကရသည။

၂၀၀၃ ခ စကတငဘာ ၂၂ ရကေန႕တြင ငလငပမာဏ ၆.၈ ရေသာ ငလငတစခ ျမနမာျပည

အလယပငးတြင ျဖစပြားခသည။ ယငးငလငေၾကာင ေကးလကေနအမမား၊ သာသနက

အေဆာကအအမား မားစြာ ပကစးခသည။ ယငးငလငသည ရနကနၿမ႕ေျမာကဖက ၃၆၀ ကလမတာ

အကြာ ေတာငတြငးႀကးၿမ႕အနးတြင ညသနးေခါငအခန၌ လႈပခတခၿပး ငလင၏ ေျမေပၚဗဟခက

သည ပခးရးမလႊာတြန႕ခးႏင ေရျပည၀ေနေသာ ႏနးႏငသမားရရာ ေျမႏလြငျပငတ႕၏ အစပတြင

ကေရာကခသည။ ပညာရငတ႕က ပပၸားမးေတာငအနးတြင ထငရားစြာေပၚထြကေသာ ေဂြးချပတေရြ႕

၏ ဖးကြယေနေသာ ေတာငဖက ဆကေၾကာငးတစေလာက ေဘးတကတြနးတင လႈပရားမႈေၾကာင

ျဖစပြားခသညဟ ယဆၾကသည (Soe Thura Tun et al., 2003)။ ငလငေၾကာင အငဂငနယာ

နညးပညာ မသးပ တညေဆာကထားေသာ အတအေဆာကအအမား၊ ေကးလက ေနအမ

အမားအျပား ပကစးၿပး အေဆာကအဥမား၏ ေအာကေျခေျမ၀ငမား ေျမေပာမႈေၾကာင ေျမကၽြနစျမပ

ျခငး၊ ယငလပကစးျခငးမား ျဖစခသည။ မလတနးေကာငး အေဆာကအအမား အပါအ၀င ေကးလက

ေနအမ ၁၈၀ ခန႕လညး ျပငးထနစြာ ထခကပကစးခသည (Myanmar Earthquake Committee,

2003)။ ကအားေလာစြာ ငလငျဖစခနသည သနးေခါငအခနျဖစ၍ လအမားစေ၀းရာ ေနရာမားႏင

စာသငေကာငးမားတြင လမရျခငးေၾကာင ေသေပာကႏႈနး ေလာနညးခၿပး စစေပါငး လ ၇ ဥးခန႕

ေသဆးကာ ၄၃ ဥးဒဏရာရခသည။ ပ (၁၀) တြင ၂၀ ရာစ ငလင အခ႕၏ မတတမး ဓာတပမားက

ေဖာျပထားသည။

ဇယား (၉) ျမနမာႏငင၏ သမငး၀ငႏင မကေမာကေခတ ငလငမတတမး (အမားစသည စစကငးျပတေရြ႕

ေပၚ တြင ျဖစပြားခသည။)

ရကစြ/ႏစ ေနရာ ပမာဏ ႏင မတတမးအကဥး

၈၆၈ ပခး ေရႊေမာေဓာေစတ ျပကသည။

၈၇၅ ပခး ေရႊေမာေဓာေစတ ျပကသည။

၁၄၂၉ အငး၀ သရခႏင ျပအးမား ျပကခသည။

၁၄၆၇ အငး၀ ပထးမား၊ ဂဘရား မား ႏင အတ ေကာငးေဆာငမား

ပကစးခသည။

၂၄ ဇလင ၁၄၈၅ စစကငး ထငရားေသာ ေစတ ၃ ဆ ျပကခသည။

၁၅၀၁ အငး၀ ေစတမားႏငအျခားအေဆာကအအမား ၿပကသည။

၁၃ စကတငဘာ ၁၅၆၄ ပခး ေရႊေမာေဓာႏင မဟာေစတအပါအ၀င ေစတမားစြာ ျပကခသည။

၁၅၆၇ ပခး ကေကာေစတ ျပကသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 39

၁၅၈၂ ပခး မဟာေစတထးေတာ ျပကသည။

၉ ေဖေဖာ၀ါရ ၁၅၈၈ ပခး ေစတမားႏငအျခားအေဆာကအအမား ၿပကသည။

၃၀ မတ ၁၅၉၁ ပခး ေရႊသာေလာငးဘရားႀကး ပကစးခသည။

၂၃ ဇြန ၁၆၂၀ အငး၀ ေျမျပငအကေၾကာငးမား ျဖစေပၚသည။ ငလငလႈငးေၾကာင

ျမစအတြငး ငါးမား ေသဆးကနသည။

၁၈ ၾသဂတ ၁၆၃၇ အငး၀ ျမစေရမား လႈငးထနဆနတကခသည။

၁၀ စကတငဘာ ၁၆၄၆ အငး၀

၁၁ ဇြန ၁၆၄၈ အငး၀

၁ စကတငဘာ ၁၆၆၀ အငး၀

၃ ဧၿပ ၁၆၉၀ အငး၀

၁၅ စကတငဘာ ၁၆၉၆ အငး၀ ထငရားေသာ ေစတ ၄ ဆ ပကစးခသည။

၈ ၾသဂတ ၁၇၁၄ အငး၀ ေစတမားႏငအျခားအေဆာကအအမား ၿပကသည။ ျမစေရမား

ၿမ႕တြငးသ႕ လတကခသည။

၄ ဇြန ၁၇၅၇ ပခး ေရႊေမာေဓာေစတ ပကစးသည။

၂ ဧၿပ ၁၇၆၂ စစေတြ M=7; ဖကဆးအားအလြနျပငးထနေသာ ငလငႀကးျဖစၿပး

ဘဂၤလား၊ ရခင အျပင ကာလကတားၿမ႕အထ

ထခကပကစးခသည။

၂၇ ဒဇငဘာ ၁၇၆၈ ပခး ပညရတနာေစတၿပကခသည။

၁၅ ဇလင ၁၇၇၁ အငး၀

၉ ဇြန ၁၇၇၆ အငး၀ ထငရားေသာေစတတစဆ ၿပကသည။

၂၆ ဧၿပ ၁၈၃၀ အငး၀

၂၁ မတ ၁၈၃၉ အငး၀ နနးေတာေဟာငးႏင အေဆာကအအမားစြာ ပကစးသည။

၂၃ မတ ၁၈၃၉ အငး၀ ေစတႏင ၿမ႕ရးမား ျပကသည။ ေျမျပငအကေၾကာငးမား

ျဖစသည။ ျမစေရ အထကသ႕ အၾကမၾကမဆနတကစးခသည။

မငးကြနးေစတၾကးကးျပတခကာ လ ၃၀၀ မ ၄၀၀ ထ

ေသဆးသည။

၆ ေဖေဖာ၀ါရ ၁၈၄၃ ေကာကျဖ ရမးၿဗကၽြနးတြင ရြ႕မးေတာငမား ေပါကကြခသည။

၃ ဇနန၀ါရ ၁၈၄၈ ေကာကျဖ ၀နထမး အေဆာကအအမားႏင အျခား အေဆာကအအမား

ပကစးခသည။

၂၄ ၾသဂတ ၁၈၅၈ ျပည ျပည၊ ဟသၤာတ၊ သရကၿမ႕တ႕တြင အမမားႏင

ေစတအေပၚပငးမား ျပကသည။ အငး၀၊ စစေတြ၊ ေကာကျဖ ႏင

ရနကနတြငလညး အပကအစး အခ႕ရခသည။

၈ ေအာကတဘာ

၁၈၈၈

ပခး မဟာေစတ ျပကသည။

၆ မတ ၁၉၁၃ ပခး ေရႊေမာေဓာေစတ ထပပငးျပကသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 40

၅ ဇလင ၁၉၁၇ ပခး ေရႊေမာေဓာေစတ ျပကသည။

၁၀ စကတငဘာ ၁၉၂၇ ရနကန

၁၇ ဒဇငဘာ ၁၉၂၇ ရနကန M=7; ေဒးဒရၿမ႕အထ ခစားရသည။

၈ ၾသဂတ ၁၉၂၉ ေတာငင ရထားလမးမား ေကြးေကာကကနသည။ တတားမား၊

ေရေျမာငးေပါငမား ျပကကာ ၀နတငတြမား တမးေမာကသည။

(ဆြာငလငႀကး ဟ လသမားသည။)

၅ ေမ ၁၉၃၀ ခရမး M=7.3; (စစကငး ျပတေရြ႕ေၾကာငးအတငး) ပခးမ ေတာငဖကသ႕

ေတာငေျမာက ၃၇ ကလမတာ ဇနတစေလာက အျမငဆး ျပငးအား

Imax=IX ခရကာ ပခးတြင လ ၅၀၀ ခန႕ ႏင ရနကနတြင လ ၅၀

ခန႕ ေသဆးသည။

၃ ဒဇငဘာ ၁၉၃၀ ေညာငေလးပင M=7.3, ရထားလမးမား ေကြးေကာကသည။ ၃၀ ဥးခန႕

ေသဆးသည။ (ျဖးငလင ဟလသမားသည)။

၂၇ ဇနန၀ါရ ၁၉၃၁ အေရ႕

အငးေတာႀကး

M=7.6, Imax=IX; အကေၾကာငးမား အပကအစးမားရသည။

(ျမစႀကးနားငလင ဟ လသမားသည။)

၁၀ ၾသဂတ ၁၉၃၁ ပဥးမနား

၂၇ မတ ၁၉၃၁ ရနကန

၁၆ ေမ ၁၉၃၁ ရနကန

၂၁ ေမ ၁၉၃၁ ရနကန

၁၂ စကတငဘာ ၁၉၄၆ တေကာငး M=7.5

၁၂ စကတငဘာ ၁၉၄၆ တေကာငး M=7.75

၁၆ ဇလင ၁၉၅၆ စစကငး M=7.0 ေစတမားစြာ ျပငးထနစြာထခကသည။ လ ၄၀ မ ၅၀ ထ

ေသဆးသည။

၈ ဇလင ၁၉၇၆ ပဂ M=6.8 ပဂၿမ႕ေဟာငးရ ေစတေပါငးမားစြာ ၿပကပကစးသည။

လတစဥးသာ ေသဆးသည။

၂၂ စကတငဘာ ၂၀၀၃ ေတာငတြငးႀကး M=6.8 ေကးလကေနအမမား ႏင သာသနကအေဆာကအအမား

ျပငးထနစြာ ထခကပကစးသည။ လ ၇ ဥးေသဆးသည။

 

  

( )

.

. .

Macro

) ( )

(Mw

(Maung Th

( -

oseismic Sca

6.8)

hein and Tint

)

ale

(

t Lwin Swe,

( )

( )

)

2006)

( )

( )

( )

) (

Europea

) (

an

)

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 42

(အားလတဇန)၊ ဇန (၃) (အားျပငးဇန)၊ ဇန (၄) (ျပငးထနဇန)၊ ဇန (၅) (ပကစးမႈမားဇန)

တ႕ပါ၀ငသည။ (အခ႕ႏငငမားတြင ယခ သတမတထားသည ဇန (၅) ထကျမငေသာ အပငးမားပါ

ခြျခားထညသြငးၾကသည။) ဇနတစခစအတြက အျမငဆးျဖစႏငေသာ ငလငအရနက ေျမဆြအား၏

အခးဆမားျဖင ေဖာျပထားကာ မာကယလစေကးသစ အတနးမားကလညး ယဥတြ

သတမတထားသည။ မၾကာျမငမ ကာလအတြငး ငလငအႏရာယ ျဖစႏငေျခအကျဖတေျမပ (PSHA

map) ေရးဆြႏငရန စစဥလကရသည။

၂၀၀၅ မ ၂၀၀၇ အတြငး ျမနမာႏငငေျမငလငေကာမတႏငပးေပါငး၍ ျမနမာႏငငဘမသပၸ

အသငးသည ရနကနတကသလမ ဘမေဗဒ ဘြ႕လြနေကာငးသားမားအား ငလငအႏရာယမားေသာ

ၿမ႕ႀကးအခ႕အတြက ေရ႕ေျပး ငလငအႏစတေျမပမား ေရးဆြရန ေထာကပလမးညႊနေပးခသည။

ယငးေျမပတ႕သည ျခယဆငျခင ေရးဆြေသာ ပအမးအစားမားျဖစသည။ အဆပါ ရလဒမားမ

နမနာတစခအျဖစ ျမနမာျပညအလယပငး မႏေလး-အမရပရေဒသ၏ ငလငအႏစတဇမားျပ ေျမပက

ပ (၆) တြင တငျပထားသည။ ယခပ၏ ဇနမားခြျခားသတမတနညးစနစမာ ျမနမာႏငင

ငလငဇနမားျပေျမပ (ပ - ၁၁) အတငးပငျဖစသည။

ျမနမာႏငငေျမငလငေကာမတသည ရနကနၿမ႕ေတာအတြက ငလငဇနမားႏင ေျမၿပမႈ

ျဖစႏငေျခမား ပါေသာ ေျမပတစရပေရးဆြရန ၂၀၀၄ ခႏစမ စတငျပငဆငခသည။ ဥး၀ငးႏင (၁၉၇၂)

၏ ရနကနၿမ႕ဘမေဗဒေျမပက သဘာ၀ေဘးအႏရာယျပ ေျမပထတရာတြင အသးျပႏငေရးအတြက

ျပငဆငေရးဆြရန ရနကနတကသလမ ပညာရငမားက ေဆာကလပေရးလပငနးမားေၾကာင အသစ

ေပၚထြကလာေသာ ေကာကလႊာေပၚထြကပငးမား ရရာသ႕ ကြငးဆငးေလလာမႈမားက အခါအားေလာ

စြာ ေဆာငရြကခသည။ ရနကနၿမ႕၏ ျပငဆငထားေသာ ဘမေဗဒ ေျမပၾကမးက ၂၀၀၉ ခႏစကနတြင

ေရးဆြၿပးစးႏငရန ရညမနးခသည။

၄.၅.၂ ငလငဒဏခ အေဆာကအအစညးမဥး

အေဆာကအအတညေဆာကပ စညးမဥးသည (၂၀၁၀)၌ ေရးဆြလကစျဖစသည။ ထငး၊

အႏၵယ၊ အငဒနးရား စသည အမနးခငးႏငငမား ႏင အေမရကနျပညေထာငစ၏ Uniform Building

Code (UBC) တ႕သည အတနအသင ေကာငးမြနေသာ နမနာမား ျဖစေသာလညး ျမနမာႏငင၏

ေျမမကႏာျပငဖြ႕စညးပ၊ ဘမေဗဒ အေျခအေနႏင ေကာကလႊာမား၊ ေျမဆလႊာမားပ႕ႏ႕ပတ႕မာ

အျခားႏငငမားႏင ကြျပားျခားနားလကရသည။ (Than Myint et al., 2007) ငလငဒဏခ

အေဆာကအဥတ႕အတြကမ ၎အေဆာကအဥ၏ ေအာကေျခပငးအတြငး ျဖစေပၚေသာ ျပတအား

ခႏငရညက တြကခကရာတြင ထညသြငးရေသာ ငလငအားကနးေသတနဖးတစခက ငလင ဇစျမစ

အသးသးမ ျဖစႏငေျခရသည ငလငပမာဏအမမး၊ ထမျဖစေသာ ငလင အရန အတးအယတ

စသညတ႕က ေပါငးစပေလလာယရသည။ ငလငဇနေျမပတြင ၎ကနးေသတနဖးက ေျမဆြအား

အရန၏အခးဆျဖင ျပရသည။ သ႕ရာတြင ျမနမာႏငငတြင ငလငတငးတာေရးစခနးမား နညးပါးေသး

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 43

ေသာေၾကာင အဆပါ အခကအလကမား ျပညစစြာရရေရးအတြက ပစၥညးကရယာသာမက

နညးပညာပါ ျမငတငႏငရန လအပလက ရပါသည။

ငလငဒဏခဒဇငးစညးမဥးျဖစလာေစရန ငလငျပငးထနအားအဆငမားက ငလငဇနေျမပမား

အေပၚ အေျခခ၍ သတမတေပးရသည။ အေဆာကအအစညးမဥးေရးဆြရနအတြက ေခတေပၚ

ငလငတငးစကမားႏငအတ ငလငအငဂငနယာဘာသာရပ၊ အငဂငနယာဆငရာ ငလငပညာရပတ႕

တြင တးတကလာေစရန အဖြ႕အစညး အမးမးမ ပညာရငမားႏင အငဂငနယာမား ပးေပါငး

ေဆာငရြကၾကရမညျဖစသည။

ပ (၁၁) ျမနမာႏငင၏ ငလငဇနမား တငးႏငျပညနယမားတြင တညရမႈ ျပေျမပ (Maung Thein and Tint

Lwin Swe, 2006 ေျမပက ျပငဆငေဖာျပသည။)

 

  

( )

) -

2006)

\

(

(

(

(Eyn Kee

)

ey,

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 45

တနသၤာရတငး ၈၅ ၁၅

ရနကနတငး ၄၀ ၂၃ ၂၀ ၁၇

၄.၆ ငလငျဖစႏငေျခသးသပခကမား

ဆမာၾတား (၂၀၀၄) ႏင ဇခၽြမ (၂၀၀၈) ငလငႀကးမားေနာကပငးတြင ျမနမာျပညသ

အမားသည ငလငႏင ဆကစပေဘးအႏရာယတ႕အေပၚ သတျပမလာၾကသည။ ျမနမာႏငင

ေျမငလငေကာမတ၏ ငလငတကတးနစ သေတသန အဖြ႕ခြသည ေဒသတြငးႏင ႏငငတြငး

ငလငမားက မကေျခမျပတေလလာေစာငၾကညေနလက သကရငျပတေရြ႕မားကလညး ႏငငတကာ

ပညာရငမားႏင ပးေပါငးေလလာလကရေပသည။ အဆပါေလလာမႈမားအရ ေအာကပါအခက

အလကမားက မကေမာကႏင အနာဂတအတြက အထးေလလာသေတသနျပ သးသပ စဥးစား

လကရပါသည။

(၁) ရခငေဒသတြင ေျမထခပစက၀ငမႈေၾကာင ျဖစပြားႏငေသာငလငမားအတြက

ျဖစႏငေျခမာ အတနအသင နညးပါသည။ ၂၀၀၄ ခ ဆမာၾတားငလငႀကးအၿပးတြင

ပညာရင Stein ႏင Okal (2005) တ႕ကလညး အႏၵယႏငျမနမာေျမထခပမားအၾကား

ေရြ႕ျပတမႈ၏ ေျမာကပငးအဆကမာ ဒဏအားစစညးမႈ အတနအသင ကနဆးသြား

ၿပျဖစသျဖင ဆနာမျဖစႏငေသာ ငလငႀကးမားအား ေနာင ႏစ ၄၀၀ ၾကာမသာ

ေမာလငႏငေတာေၾကာငး တငျပခသည။ ၂၀၀၅ မ ၂၀၀၈ အတြငး ျမနမာႏငင

ေျမငလငေကာမတမ စစဥေသာ ျမနမာ-ဂပန ပးေပါငး သေတသနအဖြ႕သည

ရခငကမးရးတနးေျမာကပငး ေဒသတြင ေလလာရာ အနညးဆး ငလငႀကး (၃) ခ၏

အေထာကအထားမားက ေတြ႕ရခၾကသည။ ယငး ငလငႀကးမားက အေျခခ၍

ငလငတစေကာျပနႏႈနးက တြကခကခၾကသည။ ေနာကဆးျဖစပြားခေသာ

ငလငႀကး၏ သကတမး က ၈၀၀ ±၂၀၀ ႏစဟ တြကခကရရခသည။ ထ႕အျပင

ျမနမာပညာရငမား ေကာကျဖေဒသတြင ေလလာမႈမားအရ ငလငႏငမယဥေသာ

ေရြ႕လားမႈမားလညး ရခသညဟ ခန႕မနးၾကရာ ငလငႀကးတစၾကမ ျဖစလာေစရန

ဒဏအားစစညးမႈမာ အေတာအတန နညးပါးပ ရပါသည။

(၂) စစကငးျပတေရြ႕တစေလာကတြင အားျပငးငလငႏင ငလငႀကးမားျဖစတနေျခမာ

သတျပစဥးစားသငေသာ အေျခအေနျဖစပါသည။ ဤစာတမးတြင ေဖာျပခသည

အတငး ျပတေရြ႕တစေလာက အေရးႀကးေသာ အပငး ၂ ရပ (ေတာငင-ပခး ႏင

စစကငး-တေကာငး) တ႕တြင ငလငလႈပရားမႈ မရသညမာ ရာစႏစ တစ၀က

ေကာခၿပ ျဖစသည။ ျပငသစ-ျမနမာ ပးေပါငးပညာရငတ႕က ကမာၻလးဆငရာ

တညေနရာျပစနစ GPS ေလလာမႈမား ေဆာငရြကခရာ မႏေလးေဒသတြင ဒဏအား

စစညးမႈ ရေနေၾကာငး ေတြ႕ရထားၾကသည။ (Vigny et al., 2003)။ လတတေလာ

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 46

ကာလအတြငး ပခးေဒသတြင သကရငျပတေရြ႕ေလလာမႈမားကလညး ဘရားႀကး

ၿမ႕ရးေဟာငး အလြေရြ႕လားမႈ၌ အတငးအတာတစခအထ ဒဏအားစစညးေနမႈက

ေလလာေတြ႕ရထားသည။

(၃) ေကာကၾကမးျပတေရြ႕တစေလာကတြင ငလငလႈပရားမႈသည သတထားဖြယျဖစ

ေသာျငားလညး ယငးျပတေရြ႕တေလာက ေရြ႕လားမႈသည စစကငးျပတေရြ႕ထက

အလြန ေႏးေကြးလကရသည။ ဤျပတေရြ႕ေၾကာင ျမနမာႏငငတြင ပမာဏအႀကးဆး

ျဖစေသာ ၁၉၁၂ ငလငႀကးျဖစပြားခေသာလညး ျဖစႏငေျခရေသာ တစေကာျပန

ငလငသည ႏစ ၂၀၀ ေကာတစႀကမခန႕သာျဖစမညဟ ရပေစာကႏင အငးေလး

ေဒသမား၌ ဘမရပသြင ေလလာမႈမားအရ ခန႕မနးရသည။

(၄) ျမနမာႏငငအလယပငးတြင အထးသျဖင ေဘးတက ဖညစအားဒဏခထားရေသာ

ျပတေရြ႕မားတစေလာက၌ အလတစားမ အျပငးစားငလငမား ျဖစႏငေျခမာ ျမငမား

လကရေသးသည။ ေလာတငျပတေရြ႕ အနညးဆး (၂) ခတြင ႏစ ၂၀ ခန႕ တြင

တစၾကမ အားျပငးငလငမား လႈပရားခ၊ လႈပရားႏငသညက သတလကလြတ

ထားရန မသငေပ။

၄.၇ အႏရာယေလာပါးေရး ေဆာငရြကရန လအပခကမား

မမတ႕သရၿပးသညအတငး ျမနမာႏငငသည သကတမးငယေသာ အလပဒ - ဟမ၀ႏာ

ေတာငတနးရပ၀နး၏ အယလပဒ ငလငေၾကာေပၚတြင ကေရာကေနျခငးေၾကာင ငလငအႏရာယရ

ေသာ တငးျပညျဖစေပသည။ ျမနမာသည ဆြနဒါ (ကၽြနးတနးေကြး) ၏ အစတအပငးတစရပ

ေပၚတြငရသည။ ယငးငလငတနးေကြးေပၚတြင အေရးႀကးေသာ တကတးနစျဖစစဥ ႏစရပ

ပါရေနသည။ တစခသည ျမနမာျပညတြငးတြငရၿပး ကနတစခသည ယငး၏ အေနာကဖက

ပငလယအတြငးႏင အေနာကေျမာကဖက တငးျပညတြငးတြငရေနသည။ စစကငးျပတေရြ႕သည

ၿမ႕ႀကးမားတညေဆာကထားၿပး လဥးေရမားျပားေသာ ေဒသမားက ျဖတသနးသြားသည ျဖစရာ

သကရငျပတေရြ႕ေလလာမႈမား၊ အေဆာကအအ ဆညေျမာငးတာတမႀကးမား၌ ငလငဒဏခႏငမည

အခကအလကမား ထညသြငးပါ၀ငေစရနမာ မရမျဖစလအပခကျဖစသည။ ယခ စာတမးတြင

ေအာကပါ အခကအလကမားက ငလငေဘးအႏရာယေလာနညးေစေရး လအပခကမားအျဖစ

မးေမာငးထးျပလပါသည။

(၁) စစကငး၊ ေကာကၾကမးႏင ကေဘာျပတေရြ႕မားတစေလာက သကရငျပတေရြ႕

ေလလာမႈသေတသန မားက ဆကလက တးခ႕ အားျဖညေဆာငရြကရန၊

(၂) ျမနမာႏငင၏ ငလငဒဏခရႏငေျချပေျမပအျဖစ အသးျပႏငမည ငလငအႏရာယ

ျဖစႏငေျခ အကျဖတေျမပ၊ ငလငဇေျမပတစရပ ေရးဆြရန၊

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 47

(၃) အခနျပည ကမာၻလးဆငရာတညေနရာျပစနစ (continuous GPS) တငးတာမႈမားက

စစကငးျပတေရြ႕ တစေလာက၊ အထးသျဖင ပခးႏင မႏေလး ေဒသမားတြင

ေဆာငရြကရန၊

(၄) ငလငပညာရငမားႏင ငလငအငဂငနယာမား က ေလကငသငၾကားေပးရန၊

(၅) ငလငတငးတာေရးစခနးမားအား အဆငျမငတငေပးရနႏင ေခတေပၚ ငလငတငး

စကသစမားက သငေတာေသာေနရာအခ႕၊ ဥပမာအားျဖင ဖားအ၊ ပသမ၊ ပခး၊

ပဥးမနား၊ မေကြး၊ ကေလးၿမ႕ ႏင မဆယ တ႕တြင တပဆငေပးရန၊

ကးကားစာအပစာတမးမား

၁. Bertrand, G., Rangin, C., Maury, R., Htun, H.M., Bellon, H., Guillaud, J.P., 1998. The Singu

basalts (Myanmar): new constraints for the amount of recent offset on the Sagaing Fault.

C.R. Acad. Sci. Paris 327, 479–484.

၂. Chhibber, H.L., (1934) The Geology of Burma: Macmillan & Co., London, 530p.

၃. Curray, J.R. (2005) Tectonics and history of the Andaman Sea region. Jourl. of Asian Earth

Sciences 25, 187–232 .

၄. Eyn Keey (2006) Engineering Geology of the Mandalay-Amarapura area, (M.Res. Thesis;

Department of Geology, University of Yangon)

၅. Ganse, R. A. and J. B. Nelson (1982) Catalog of significant earthquakes 2000 BC to 1979,

including quantitative causalities and damage. Bull. Seis. Soc. Amer, 72, 3, 873-877.

၆. Maung Thein and Tint Lwin Swe (2006) The seismic zone map of Myanmar (Revised

version, 2005), Myanmar Earthquake Committee, Myanmar Engineering Society.

၇. Satyabala, S. P. (2003) The historical earthquakes of India in International Handbook of

Earthquakes and Engineering Seismology edited by M. E. Diggles. Chap. 1, 1-5.

၈. Sieh, K (2007) Recent and future behaviour of the Sunda Megathrust. Satoru Ohya

Memorial Workshop on Seismotectonics in Myanmar and Earthquake Risk Management,

SMERM 2007, Yangon, Myanmar. (presentation)

၉. Soe Thura Tun (2006) The Sagaing Fault: a desk study report on seismotectonic

implications in Myanmar. (Internal publication) Myanmar Earthquake Committee. p. 113

၁၀. Stein, S. and E.A. Okal (2005) The 2004 Sumatra Earthquake and Indian Ocean Tsunami:

what happened and why. The Earth Scientist 11, 2, 6-11

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 48

၁၁. Than Myint, Yu Maung, Win Aung Cho, Saw Htwe Zaw, and Zaw Zaw Aung (2007)

Progress report on building code development and implementations in Myanmar. Satoru

Ohya Memorial Workshop on Seismotectonics in Myanmar and Earthquake Risk

Management, SMERM 2007, Yangon, Myanmar. 25-28 January 2007., Abstract Volume. p.

23

၁၁. Than Tin Aung, K. Satake, Y. Okamura, M. Shishikura, W. Swe, H. Saw, T. L. Swe, S. T.

Tun and T. Aung (2008) Geologic evident for great Holocene earthquakes off Myanmar.

International Symposium on Giant Earthquakes and Tsunamis, Phuket 2008, Abstract

Volume, 9-10.

၁၂. Tint Lwin Swe, 2006. Earthquake occurrences in the Myanmar region (Map). Personal

communication (February, 2009)

၁၃. Vigny, C., A. Socquet, C. Rangin, N. Chamot-Rooke, M. Pubellier, M.-N. Bouin, G.

Bertrand, and M. Becker (2003) Present-day crustal deformation around Sagaing Fault,

Myanmar. J. Geophys. Res. 108, ETG 6-1-10

၁၄. Win Naing (1973) Geology and Groundwater Hydrology of Greater Rangoon, M.Sc. Thesis,

Department of Geology, University of Rangoon

၁၅. Win Swe (1972) Strike-slip faulting in Central belt of Burma, in Haile, N.S., ed., Regional

conference on the geology of Southeast Asia. Geol. Soc. Malaysia, Annex to Newsletter 34,

59.

၁၆. Win Swe (1981) A major Strike-slip fault in Burma: Contributions to Burmese Geology 1,

63-7

၁၇. Cummins, P. R. (2007) The potential for giant tsunamigenic earthquakes in the northern

Bay of Bengal. Nature 449, 75-79.

၁၈. Myanmar Earthquake Committee (2003) Survey report on TaungTwinGyi Earthquake, 22

September 2003. (Unpublished)

၁၉. Soe Thura Tun, Min Swe, Tin Maung Nyunt and Win Naing (2003) September 22

Earthquake in the Taungdwingyi Area, western Central Myanmar. Abstract, School Family

Day National Seminar, University of Yangon. (Dec, 2003; Yangon, Myanmar)

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 49

အခနး (၅)

၅ မးေဘး

၅.၁ နဒါနး

၁၁ရာစကတညးက ပဂတြင မးသတတပဖြ႕ ဖြ႕စညးခေၾကာငး သမငးအေထာကအထားမား

ေတြ႕ရရသျဖင ျမနမာႏငငတြင မးေဘးႏင မးၿငမးသတျခငး ႏငပတသက၍ ရညလားေသာ

သမငးေၾကာငး ရခပါသည။ ျမနမာေကးလကေဒသမားတြင မးၿငမးသတရာ၌ ေရး႐းစဥလာ မးခတ၊

မးကပမားက ျပလပအသးျပၾကသည။ မးေဘးသည ျမနမာႏငငတြင အမားဆး ႀကေတြ႕ရေသာ

ေဘးျဖစၿပး ႏစစဥပမးမ အႀကမ ၉၀၀ခန႕ မးေလာငမႈ ျဖစပြားေနေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ လမႈ၀နထမး၊

ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး ၀နႀကးဌာနေအာကရ မးသတဥးစး ဌာနသည မးေဘး

ဆငရာ မတတမးမားက ထနးသမးထားေသာ ဌာနျဖစသည။

၅.၂ မးေလာငမႈ (၁၉၈၃-၂၀၀၇)

ျမနမာႏငငတြင ႀကေတြ႕ရေသာ ေဘးအႏရာယမား၏ ၇၀ ရာခငႏႈနးသည မးေဘးအႏရာယ

ျဖစၿပး ႏစစဥ ဆး႐ႈးမႈသည တစဘလယကပခန႕ ရသည။

၅.၂.၁ ၁၉၈၃ မ ၁၉၈၉ အတြငး မးေလာငမႈ

၁၉၈၀ခႏစမ ဆယစႏစအတြငး မးေလာငမႈအႀကမ တးပြားလာေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ ၁၉၈၃

တြင မးေလာငမႈ ၁၀၉၆ ႀကမ ျဖစပြားခၿပး ၁၉၈၉တြင မးေလာငမႈ ၁၃၉၄ ႀကမ ျဖစပြားခ၍ ရာခငႏႈနး

အားျဖင ၂၇ ရာခငႏႈနး တးပြားလာေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ ၎နညးတ ခန႕မနးေျခ ဆး႐ႈးမႈ ပမာဏ

လညး ႀကးမားလာေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ ၁၉၈၉ ခႏစတြင ခန႕မနးေျခ ဆး႐ႈးမႈသည ကပ ၉၉၁ သနး

ခန႕ ရၿပး ၎ပမာဏသည ၁၉၈၃ ဆး႐ႈးမႈပမာဏထက ၄၉ ရာခငႏႈနး ပမားေၾကာငး မတတမးမားအရ

ေတြ႕ရသည။ ၁၉၈၃ မ ၁၉၉၀ ခႏစအတြငး မးေလာငမႈအႀကမေပါငး ၉၈၅၃ ႀကမ ျဖစပြားခၿပး

ခန႕မနးေျခဆး႐ႈးမႈ ပမာဏမာ ကပ၂.၇၅ ဘလယခန႕ ရသည။ ႏစစဥမးေလာငမႈ အႀကမႏင ဆး႐ႈးမႈ

ပမာဏျပဇယားက ဇယား ၁၁ တြင ေဖာျပထားသည။

ဇယား ၁၁ ၁၉၈၀ႏစမားတြငး မးေလာငမႈအႀကမႏင ဆး႐ႈးမႈ

ခႏစ မးေလာငမႈအႀကမေပါငး ခန႕မနးေျခဆး႐ႈးမႈ (ကပ)

၁၉၈၃ ၁၀၉၆ ၁၆၇,၀၈၉,၃၀၂

၁၉၈၄ ၁၀၇၈ ၃၉၀,၅၂၅,၀၄၆

၁၉၈၅ ၁၂၅၅ ၁၆၆,၂၂၂,၉၇၅

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 50

၁၉၈၆ ၁၂၈၁ ၄၇၁,၉၇၃,၁၄၉

၁၉၈၇ ၁၂၄၃ ၁၄၅,၅၂၄,၅၂၇

၁၉၈၈ ၁၁၈၇ ၄၁၈,၇၁၂,၉၂၂

၁၉၈၉ ၁၃၉၄ ၉၉၁,၄၁၈,၂၇၈

စစေပါငး ၈၅၃၄ ၂,၇၅၁,၄၆၆,၁၉၉

၁၉၈၃ မ ၁၉၈၉ ခႏစမားအတြငး မးေလာငမႈမားသည ရနကန၊ ဧရာ၀တ၊ မႏေလးႏင

ပခးတငးတ႕တြင အမားဆး ျဖစပြားခေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ ရနကန၊ ဧရာ၀တ၊ မႏေလးႏင

ပခးတငးတြင ျဖစပြားေသာ မးေလာငမႈ အႀကမျပဇယားက ဇယား ၁၂ တြင ေဖာျပထားသည။

ဇယား ၁၂ အခ႕ေသာ တငးႏငျပညနယ၏ မးေလာငမႈ အႀကမျပဇယား

တငးႏငျပညနယ မးေလာငမႈအႀကမ မးေလာငမႈအႀကမေပါငး

၏ ရာခငႏႈနး

စစေပါငးဆး႐ႈးမႈ

(ကပ)

စစေပါငးဆး႐ႈးမႈ၏

ရာခငႏႈနး

ရနကန ၁၇၇၀ ၂၁ ၁၆၇,၇၂၉,၈၃၉ ၆.၁၀

မႏေလး ၁၃၇၄ ၁၆ ၅၉၃,၉၁၇,၅၄၇ ၂၁.၅၉

ပခး ၁၁၆၂ ၁၄ ၁၀၆,၆၇၅,၂၇၉ ၃.၈၇

ဧရာ၀တ ၁၀၄၁ ၁၂ ၁၆၃,၁၉၉,၈၈၄ ၅.၉၃

တငး ၄ ခ

စစေပါငး

၅၃၄၇ ၆၃ ၁,၀၃၁,၅၂၂,၅၄၉ ၃၇.၄၉

တစႏငငလး

စစေပါငး

၈၅၃၄ ၁၀၀ ၂,၇၅၁,၄၆၆,၁၉၉ ၁၀၀.၀၀

မးေလာငရျခငး၏ အဓကအေၾကာငးအရငးမာ မးဖမးႏင ေပါဆမးတ႕ေၾကာငျဖစၿပး အျခား

ေသာ အေၾကာငးအရငးမားမာ လပစစမး၊ ႐ႈ႕မးတ႕ျဖစသည။ မးေလာငရျခငး၏ အဓက

အေၾကာငးအရငး ႏစရပက ဇယား ၁၃ တြင ေဖာျပထားသည။

ဇယား ၁၃ မးေလာငရျခငး အဓကအေၾကာငးအရငးမား

ခႏစ မးေလာငမႈ

အႀကမေပါငး

မးဖမး စစေပါငး၏

ရာခငႏႈနး

ေပါဆမး စစေပါငး၏

ရာခငႏႈနး

၁၉၈၃ ၁၀၉၆ ၄၂၃ ၃၉ ၅၀၁ ၄၆

၁၉၈၄ ၁၀၇၈ ၃၉၄ ၃၇ ၄၇၀ ၄၄

၁၉၈၅ ၁၂၅၅ ၄၄၂ ၃၅ ၅၅၄ ၄၄

၁၉၈၆ ၁၂၈၁ ၅၁၂ ၄၀ ၅၀၉ ၄၀

၁၉၈၇ ၁၂၄၃ ၅၁၃ ၄၁ ၅၂၂ ၄၂

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 51

၁၉၈၈ ၁၁၈၇ ၄၂၆ ၃၆ ၄၉၈ ၄၂

၁၉၈၉ ၁၃၉၄ ၄၉၁ ၃၅ ၆၅၈ ၄၇

စစေပါငး ၈၅၃၄ ၃၂၀၁ ၃၈ ၃၇၁၂ ၄၃

မးေလာငမႈသည လ႕အသကဆး႐ႈးမႈ၊ ထခကဒဏရာရေစမႈ၊ တရစာၦနမား ေသေၾကပကစးမႈ၊

စက႐အလပ႐ႏင ဂေဒါငမား ဆး႐ႈးမႈတ႕က ျဖစေစသည။ ၁၉၈၃-၈၉ခႏစမားအတြငး လေပါငး ၃၃၉ဥး

ေသဆးျခငး၊ လေပါငး ၄၁၇ဥးက ထခကဒဏရာရေစျခငး၊ တရစာၦန ၄၂၀၆၁ ေကာငတ

ေသေကပကစးျခငးတ႕က ျဖစေပၚေစခၿပး လေပါငး ၄ သနးေကာသည မးေဘးဒဏက ခစားခရ

သည။

၅.၂.၂ ၁၉၉၀ ခႏစမ ၁၉၉၉ ခႏစအတြငး မးေလာငမႈမား

၁၉၉၀ ခႏစမ ဆယစႏစအတြငး မးေလာငမႈသည တစႏစထကတစႏစ ေလာနညးလာ

ေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ ဆယစႏစ၏ပထမပငးတြင မးေလာငမႈအႀကမေပါငး ၇၆၉၀ ႀကမျဖစပြားၿပး၊

ဆယစႏစ၏ဒတယပငးတြင ၅၀၄၂ ႀကမ ျဖစပြားခသည။ မးေလာငမႈေၾကာင ဆး႐ႈးမႈပမာဏသည

လညး ဆယစႏစအတြငး တစႏစထကတစႏစ ေလာနညးလာေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ ၁၉၉၀ ျပည

ဆယစႏစ၏ ဒတယပငး ဆး႐ႈးမႈပမာဏသည ဆယစႏစ၏ ပထမပငး ဆး႐ႈးမႈပမာဏထက ၁၁

ရာခငႏႈနး ေလာနညးလာသည။ ႏစစဥမးေလာငမႈအႀကမႏင ခန႕မနေျခဆး႐ႈးမႈပမာဏက ဇယား ၁၄

တြင ေဖာျပထားသည။

ဇယား ၁၄ ၁၉၉၀ ႏစမားအတြငး မးေလာငမႈအႀကမႏင ဆး႐ႈးမႈ

ခႏစ မးေလာငမႈအႀကမေပါငး ခန႕မနးေျခဆး႐ႈးမႈ (ကပ)

၁၉၉၀ ၁၅၁၉ ၃၂၀,၆၁၇,၃၅၀

၁၉၉၁ ၁၈၁၅ ၁,၂၂၂,၄၁၄,၃၉၉

၁၉၉၂ ၁၆၂၀ ၃၇၉,၁၁၄,၃၇၇

၁၉၉၃ ၁၄၆၄ ၄၉၆,၅၄၀,၇၅၃

၁၉၉၄ ၁၂၇၂ ၃၁၆,၃၆၇,၂၁၇

၁၉၉၅ ၁၁၇၇ ၄၀၄,၃၂၀,၅၄၅

၁၉၉၆ ၉၀၂ ၃၀၁,၀၅၉,၂၀၉

၁၉၉၇ ၁၀၀၇ ၄၁၅,၁၅၈,၃၉၄

၁၉၉၈ ၁၀၉၈ ၃၄၃,၆၂၆,၅၂၃

၁၉၉၉ ၈၄၇ ၉၆၈,၁၅၈,၀၁၀

စစေပါငး ၁၂ ၇၂၁ ၅,၁၆၇,၃၇၆,၇၇၇

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 52

၁၉၉၀ခႏစမ ဆယစႏစအတြငး ျဖစပြားေသာ မးေလာငမႈအမားဆးသည ရနကန၊ ဧရာ၀တ၊

မႏေလးႏင ပခးတငးတ႕တြင ျဖစပြားၿပး၊ ၎တငး ၄ တငးသည မးေလာငမႈအားလး၏ ၆၃ ရာခငႏႈနး

ျဖစၿပး၊ ဆး႐ႈးမႈပမာဏအားလး၏ ၃၈ ရာခငႏႈနးခန႕ ျဖစသည။ ၎အေျချပဇယားက ဇယား ၁၅ တြင

ေဖာျပထားသည။

ဇယား ၁၅ အခ႕ေသာ တငးႏငျပညနယ၏ မးေလာငမႈ အႀကမျပဇယား (၁၉၉၀-၉၉)

တငးႏငျပညနယ မးေလာငမႈအႀကမ မးေလာငမႈအႀကမေပါငး

၏ ရာခငႏႈနး

စစေပါငးဆး႐ႈးမႈ

(ကပ)

စစေပါငးဆး႐ႈးမႈ၏

ရာခငႏႈနး

ရနကန ၂၇၉၁ ၂၂ ၄၆၁,၉၁၉,၃၇၇ ၈.၉၄

မႏေလး ၁၃၂၇ ၁၀ ၃၇၃,၅၄၈,၉၅၉ ၇.၂၂

ပခး ၂၅၀၉ ၂၀ ၁,၂၉၄,၄၆၈,၉၃၀ ၂၁.၅၉

ဧရာ၀တ ၁၃၈၅ ၁၁ ၂၆၉,၁၅၂,၈၈၈ ၅.၂၀

တငး ၄ ခ

စစေပါငး

၈၀၁၂ ၆၃ ၂,၃၉၉,၀၉၀,၁၅၄ ၃၇.၄၉

တစႏငငလး

စစေပါငး

၁၂၇၂၁ ၁၀၀ ၅,၁၆၇,၃၇၆,၇၇၇ ၁၀၀.၀၀

မးေလာငရျခငး၏ အဓကအေၾကာငးအရငးႏစရပမာ မးဖမးႏင ေပါဆမးတ႕ျဖစၿပး၊ ၁၉၉၀ ျပည

လြနဆယစႏစ မးေလာငမႈမား၏ ၈၅ ရာခငႏႈနးသည ေဖာျပပါ အေၾကာငးအရငးႏစရပေၾကာင

ျဖစပြားခေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ အျခားေသာ အေၾကာငးရငး ႏစရပမာ လပစစမး၊ ႐ႈ႕မးတ႕ျဖစၿပး၊

မးေလာငမႈ၏ ၁၂.၉၇% က ျဖစေပၚေစသည။ အဓကအေၾကာငးရငးႏစရပ၏ အေျချပဇယားက ဇယား

၁၆ တြင ေဖာျပထားသည။

ဇယား ၁၆ မးေလာငရျခငး အဓကအေၾကာငးရငးမား (၁၉၉၀-၉၉)

ခႏစ မးေလာငမႈ

အႀကမေပါငး

စားဖေခာင စစေပါငး၏

ရာခငႏႈနး

ေပါဆမး စစေပါငး၏

ရာခငႏႈနး

၁၉၉၀ ၁၅၁၉ ၅၅၇ ၃၇ ၇၄၉ ၄၉

၁၉၉၁ ၁၈၁၅ ၅၉၄ ၃၃ ၉၄၇ ၅၂

၁၉၉၂ ၁၆၂၀ ၄၉၄ ၃၀ ၈၇၆ ၅၄

၁၉၉၃ ၁၄၆၄ ၄၅၁ ၃၁ ၈၃၁ ၅၇

၁၉၉၄ ၁၂၇၂ ၃၇၇ ၃၀ ၇၁၀ ၅၆

၁၉၉၅ ၁၁၇၇ ၃၄၄ ၂၉ ၆၆၅ ၅၆

၁၉၉၆ ၉၀၂ ၂၃၀ ၂၅ ၅၃၈ ၆၀

၁၉၉၇ ၁၀၀၇ ၂၆၅ ၂၆ ၅၉၁ ၅၉

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 53

၁၉၉၈ ၁၀၉၈ ၃၁၄ ၂၉ ၆၂၃ ၅၇

၁၉၉၉ ၈၄၇ ၂၂၄ ၂၆ ၄၉၆ ၅၉

စစေပါငး ၁၂ ၇၂၁ ၃၈၅၀ ၃၀ ၇၀၂၆ ၅၅

၁၉၉၀ ျပညလြနႏစမား၌ မးေလာငမႈမားေၾကာင လေပါငး ၃၅၈ဥး ေသဆးၿပး ထခက ဒဏရာ

ရရသေပါငး ၆၆၁ဥး ရသည။ လေပါငး ၄၂၅,၀၀၀ဥးသည မးေဘးဒကၡက ႀကေတြ႕ခစားခရသည။

၅.၂.၃ ၂၀၀၀ ခႏစ မ ၂၀၀၇ ခႏစ အတြငး မးေလာငမႈ

၂၀၀၀ျပညလြန ဆယစႏစ၏ ပထမရစႏစအတြငး မးေလာငမႈေပါငး ၆၉၁၅ ႀကမ ျဖစပြားခ

သည။ ဆယစႏစ၏ ပထမေလးႏစအတြငး (၂၀၀၀-၂၀၀၃) မးေလာငမႈ ၃၃၄၇ ႀကမ ျဖစပြားခၿပး

ဒတယ ေလးႏစျဖစေသာ (၂၀၀၄-၂၀၀၇) တြငး မးေလာငမႈေပါငး ၃၅၆၈ ႀကမ ျဖစပြားခသည။ ႏစစဥ

မးေလာငမႈအႀကမေပါငးႏင ခန႕မနးေျခဆး႐ႈးမႈ ပမာဏအေျချပဇယားက ဇယား ၁၇ တြင ေဖာျပ

ထားသည။

ဇယား ၁၇ မးေလာငမႈအႀကမႏင ဆး႐ႈးမႈ (၂၀၀၀-၂၀၀၇)

ခႏစ မးေလာငမႈအႀကမေပါငး ခန႕မနးေျခဆး႐ႈးမႈ (ကပ)

၂၀၀၀ ၈၇၆ ၃၆၈,၇၂၂,၈၁၆

၂၀၀၁ ၈၆၈ ၄,၈၃၀,၃၉၁,၅၇၃

၂၀၀၂ ၈၄၃ ၅၂၃,၀၀၉,၁၅၄

၂၀၀၃ ၇၆၀ ၇၁၄,၇၄၁,၁၈၅

၂၀၀၄ ၉၅၆ ၁,၀၄၅,၃၁၉,၂၅၈

၂၀၀၅ ၈၃၅ ၂,၀၀၀,၅၄၃,၀၆၇

၂၀၀၆ ၈၃၃ ၈၅၉,၅၉၅,၄၈၀

၂၀၀၇ ၉၄၄ ၉၆၉,၄၃၃,၉၄၁

စစေပါငး ၆၉၁၅ ၁၁,၃၁၁,၇၅၆,၄၇၄

၂၀၀၀-၂၀၀၇ ႏစမားတြင ရနကန၊ မႏေလးႏင စစကငးတငးတ႕၌ မးေလာငမႈအမားဆး

ျဖစပြားခၿပး တစႏငငလးတြင ျဖစပြားခေသာ မးေလာငမႈ စစေပါငး၏ ၆၄ ရာခငႏႈနးႏင စစေပါငး

ဆး႐ႈးမႈပမာဏ၏ ၂၃ ရာခငႏႈနးက ထတငးသးတငးတြင ႀကေတြ႕ခရသည။ အေျချပစာရငးက ဇယား

၁၈ တြင ေဖာျပထားသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 54

ဇယား ၁၈ အခ႕ေသာ တငးႏငျပညနယ၏ မးေလာငမႈ အႀကမျပဇယား (၂၀၀၀-၂၀၀၇)

တငးႏငျပညနယ မးေလာငမႈအႀကမ မးေလာငမႈအႀကမေပါငး

၏ ရာခငႏႈနး

စစေပါငးဆး႐ႈးမႈ

(ကပ)

စစေပါငးဆး႐ႈးမႈ၏

ရာခငႏႈနး

ရနကန ၂၄၃၁ ၃၅ ၁,၆၁၁,၆၈၂,၄၅၉ ၁၄

မႏေလး ၁၂၁၄ ၁၈ ၆၈၈,၄၄၆,၈၈၃ ၆

စစကငး ၈၀၀ ၁၂ ၃၁၈,၅၂၈,၅၁၃ ၃

တငး ၃ ခ

စစေပါငး

၄၄၄၅ ၆၄ ၂,၆၁၈,၆၅၇,၈၅၅ ၂၃

တစႏငငလး

စစေပါငး

၆၉၁၅ ၁၀၀ ၁၁,၃၁၁,၇၅၆,၄၇၄ ၁၀၀.၀၀

မးေလာငရျခငး၏ အဓကအေၾကာငးရငးႏစရပမာ မးဖမးႏင ေပါဆမးတ႕ျဖစၿပး၊ မးေလာငမႈ

မား၏ ၇၈ ရာခငႏႈနး ျဖစပါသည။ ၂၀၀၀-၂၀၀၇ခႏစမားတြင လေပါငး ၂၉၈ဥး ေသဆးခၿပး ၆၀၇ဥးက

ထခကဒဏရာရေစလက လေပါငး ၁၃၅,၁၂၇ဥးသည မးေဘးဒကၡက ႀကေတြ႕ခစားခသည။

၅.၃ ယဆခကမားႏင အေၾကာငးရငးမား

လြနခသည ၂၅ႏစအတြငး (၁၉၈၃-၂၀၀၇) မးေလာငမႈအႀကမသည ေလာကလာေနေၾကာငး

ပ ၁၃ တြင ေတြ႕ႏငပါသည

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 55

ပ ၁၃ ႏစစဥပမးမမးေလာငမႈ

သ႕ေသာ ႏစစဥပမးမဆး႐ႈးမႈ ပမာဏသည ျမငမားလာေနေၾကာငး ပ-၁၄တြင ေဖာျပ

ထားပါသည။

ပ ၁၄ မးေလာငမႈေၾကာင ႏစစဥပမးမ ဆး႐ႈးမႈတနဖး

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 56

ျမနမာႏငငတြင မးေလာငမႈအျဖစမားရျခငးမာ အပခနအပါအ၀င ရာသဥတအေျခအေန၊

မးေလာငလြယေသာ ေဆာကလပေရးပစၥညးမား အသးျပျခငး၊ စနစတက စမမႈမရေသာ ဖြ႕ၿဖးေရး

လပငနးမားႏင အျခားေသာ လမႈအေၾကာငးအရာမားေၾကာင ျဖစသည။ ေႏြဥတသည ေဖေဖာ၀ါရ

လလယမ ေမလလယထ ျဖစသည။ အေကြတာ ရာသဥတဇနတြင ကေရာကေသာ ႏငငမားႏငမတပ

ျမနမာႏငင၌ တစႏစပတလး မးရြာသြနးမႈ မရပါ။ မးဥတသည ငါးလခန႕သာ ၾကာျမငၿပး ကနခႏစလမာ

ေျခာကေသြ႕ရာသ ျဖစသည။ အပဆးခနတြင ျမစ၀ကၽြနးေပၚႏင ကမး႐းတနးေဒသ၌ အပခန ၃၂° C

ရၿပး အလယပငးေျခာကေသြ႕ဇနတြင ၄၀°C ရသည။ ေကးလကေဒသမားတြင မးေလာငရန

အလြနလြယကသည ဓန၊ သကကယမးသည ၀ါးအမမားက ေဆာကလပေနထငေလရၾကပါသည။

အေၾကာငးမာ ၀ါး၊ ဓန၊ သကကယစေသာ အမေဆာက ပစၥညးမားသည ေဒသထြကမားျဖစၿပး

အဆငျမငနညးပညာ မလအပပ ကနကစရတလညး နညးပါးၿပး ရာသဥတႏင ကကညေသာေၾကာင

ျဖစပါသည။

မးေသြး၊ ထငးတ႕ႏင ခကျပတၿပး မးၾကြငးမးကနမားက အပမထားျခငး၊ အသးျပၿပး

ဖေယာငးတငမးက မျငမးသတမျခငး၊ မးေတာကမား၊ ျခငေဆးေခြမားက ဒဇယ၊ ဓာတဆ၊ အငဂင၀င

စေသာ အရာမားႏင နးကပစြာထားျခငး စသညတ႕သည မးေလာငမႈမားက ျဖစေပၚေစသည။

၅.၄ နဂး

မးေဘးအႏရာယသည အျဖစအမားဆးျဖစၿပး၊ ေဘးအႏရာယမား၏ ၇၀ ရာခငႏႈနးသည

မးေဘးျဖစသည။ မးေလာငမႈအႀကမသည ေလာကလာေနၿပး၊ ဆး႐ႈးမႈပမာဏမာမ ျမငတကလာေန

ေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ မးေလာငမႈအမားဆးသည ရနကန၊ မႏေလး၊ ဧရာ၀တ၊ စစကငးႏင ပခးတငး

တ႕တြင ျဖစပြားၿပး၊ မ.းေလာငမႈေပါငး၏ ၆၃ ရာခငႏႈနး၊ ဆး႐ႈးမႈတနဖး၏ ၃၈ ရာခငႏႈနး ျဖစပါသည။

မးေလာငရျခငး၏ အဓကအေၾကာငးရငးမားမာ မးဖမးႏင ေပါဆမးတ႕ျဖစသည။ ၎အေၾကာငးရငး

ႏစရပသည မးေလာငမႈ၏ ၈၃ ရာခငႏႈနးက ျဖစပါသည။ မးသတဥးစးဌာန၏ စာရငးမားအရ ဇနန၀ါရမ

ေမလၾကားတြင မးေလာငမႈ အမားဆး ျဖစပြားေလရေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ ႏစစဥပမးမမးေလာငမႈ

အႀကမေပါငး ၉၀၀ခန႕ ျဖစပြားၿပး၊ ကပတစဘလယ (သ႕မဟတ) အေမရကန ေဒၚလာ သနး ၀.၉၁

ခန႕ ဆး႐ႈးပါသည။

၁၉၈၃ - ၂၀၀၇ ခႏစမားတြင ျဖစပြားေသာ မးေလာငမႈမားက အေျခခၿပး၊ ျပညနယႏငတငး

မားက မးေဘးအႏရာယ ျဖစႏငေျခအရဆးဇန၊ အလယအလတဇန၊ အနညးဆးဇနဟ၍

ခြျခားထားသည။ ဤသ႕ ခြျခားသတမတရာတြင ေအာကေဖာျပပါ စႏႈနးမားက အသးျပထားသည။

မးေဘးအႏရာယျဖစႏငေျခအမားဆးဇန း ႏစစဥမးေလာငမႈအႀကမ ၁၀၀ထကေကာလြနေသာေဒသ

အလယအလတဇန း ႏစစဥမးေလာငမႈအႀကမ ၅၀ႏင ၁၀၀ၾကားရေသာေဒသ

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 57

အနညးဆးဇန း ႏစစဥမးေလာငမႈအႀကမ ၅၀ ထကေလာနညးေသာေဒသ

ျပညနယႏငတငး၊ ခ႐င၊ ၿမ႕နယ၊ ဧရယာႏင လဥးေရအလက မးေဘးအႏရာယျပဇယားက

ဇယား ၁၉ တြင ေဖာျပထားသည။

မးေဘး

အႏရာယ

ျဖစႏငေျခဇန

တငးႏင

ျပညနယ

ၿမ႕နယ

ေပါငး

ဧရယာ

(စတရနးမင)

ဧရယာေပါငး

၏ ရာခငႏႈနး

လဥးေရ လဥးေရေပါငး

၏ ရာခငႏႈနး

အမားဆး ရနကန၊ ပခး၊

ဧရာ၀တ၊

မႏေလးႏင

စစကငး

၁၆၇ ၈၃,၅၃၈ ၃၂ ၃၃,၄၃၁,၀၀၀ ၆၀

အလယအလတ

ဇန

မေကြး၊ မြန၊

ရမး

၈၉ ၈၂,၂၀၈ ၃၁ ၁၃,၃၆၁,၀၀၀ ၂၄

အနညးဆး ရခင၊ ကခင၊

ကယား၊ ခငး၊

တနသၤာရ

၆၈ ၉၆,၈၁၂ ၃၇ ၈,၆၀၄,၀၀၀ ၁၆

စစေပါငး ၃၂၄ ၂၆၁,၂၂၈ ၁၀၀ ၅၅,၃၉၆,၀၀၀ ၁၀၀

လြနခေသာ ႏစ ၂၅ တြငး ျဖစပြားခေသာ မးေလာငမႈမားက အေျခခၿပး ျပစထားသည မးေဘး

အႏရာယျဖစႏငေျချပေျမပက ပ ၁၅ တြင ေဖာျပထားသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 58

ပ ၁၅ မးေဘးအႏရာယျပ ေျမပ (၁၉၈၃-၂၀၀၇)

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 59

ကးကားစာအပစာတမးမား

၁. Fire Service Department, Ministry of Social Welfare, Relief and Resettlement, Yearly Fire

Records-Summary Record for the Years [1983-2007]

၂. Country Report, Myanmar, 2003,

http://www.adrc.or.jp/countryreport/MMR/2002/CR_MMR2002.htm

၃. Fire Service Department, Ministry of Social Welfare, Relief and Resettlement , Extracts of

Fire service Department History, 2005

၄. Discussion with Officials of Fire Services Department Officials in December 2008 and

January 2009

၅. ‘Forest Fire Prevention and Management in Myanmar’ IFFN No. 20 - March 1999,p. 21-28,

http://www.fire.uni-freiburg.de/iffn/country/mm/mm_1.htm

၆. Asian Forum for the Field of architecture and building construction, 2002, Construction,

Maintenance and Quality Control of Building in Myanmar-Past and Present

၇. Central Statistical Organization, Statistical Yearbook, 2006

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 60

ပ ၁၆ အဓကျမစမားႏင ၿမ႕ႀကးမား

အခနး (၆)

၆ ေရလႊမးမးမႈမား

၆.၁ နဒါနး

ျမနမာႏငငတြင စးပြားေရးအရ အခကအျခာက

ေသာ ေနရာေဒသမားျဖစသည ၿမ႕ႀကးၿမ႕ငယ အမားစ

သည ဧရာ၀တ၊ ခငးတြငး၊ စစေတာငးႏင သလြင ျမစႀကး

မားတစေလာကတြင မားေသာအားျဖင တညရၾကပါ

သည။ ႏငင၏ ေျမမကႏာသြငျပငမာ ေျမာကပငးႏင

အေရ႕ပငးတြင ေတာငထထပေသာေဒသ၊ အလယပငး

တြင မးနညးေရရားတစပငး၊ ေျခာကေသြ႕ရပ၀နးေဒသႏင

အေနာကပငးတြင ကမး႐းတနးေဒသ၊ ကပၸလပငလယ

အတြငး စး၀ငေသာ ဧရာ၀တျမစ ေတာငပငး

ျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသတြင ျမစ၀မးလြငျပငမား ဟ၍

အမးမး ရပါသည။

ေကာကေကြ႕ေသာ ျမစစနစမားေၾကာင ေရလမး

ျဖင အလြယတက ပ႕ေဆာငႏငၿပး ျမစမားတစေလာက

တြင ၾကြယ၀ခမးသာေသာ ၿမ႕ျပဗဟဌာနမား ျဖစေပၚလာ

ေသာလညး ယငးျမစမားတြင ေရလႊမးမးျခငးေၾကာင

အသကဆး႐ႈးမႈ အမားအျပား ျဖစပြားပါသည။ ေရထနး

ျခငးႏင ေရလႊမးမးမႈ ထနးခပျခငးဆငရာ

အေဆာကအအမားက တညေဆာကလကရေသာလညး သဘာ၀အေလာက ျမစမားအတြငး

ေရစးရာ ေနရာေဒသမားတြင ၿမ႕ႀကးမားတြင လဥးေရမားအတြက လေနအေဆာကအအမားႏင

ၿမ႕ျပမားက တညေဆာကလာၾကသည။

၆.၂ ျမနမာႏငငတြင ျဖစပြားေသာ ေရလႊမးမးမႈ

ေရလႊမးမးမႈမာ ျမနမာႏငငတြင ျဖစပြားေသာ ေဘးအႏရာယအားလး၏ ၁၁ရာခငႏႈနးရၿပး

မးေလာငမႈၿပးလင အဆးရြားဆး ေဘးအႏရာယ ျဖစပါသည။ ၁၉၂၀ ခႏစမ ၂၀၀၀ ခႏစအတြငးတြင

ေရလႊမးမးမႈႀကး ၁၂ ႀကမ ျဖစပြားခပါသည။ ႏငငအတြငး အကယျပန႕ဆး ျမစ၀မးျဖစေသာ

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 61

ဧရာ၀တျမစ၀မးသည စတရနး ကလမတာ ၄၀၄၂၀၀ ကယ၀နးပါသည။ ျမနမာႏငငတြင ႏစစဥ

လဥးေရ ၂သနးေကာသည ေရလႊမးမးမႈ ေဘးႏင ႀကေတြ႕ၾကရပါသည။

ေရလႊမးမးမႈေၾကာင အသကဆး႐ႈးျခငး၊ ပငဆငပစၥညးဆး႐ႈးျခငး၊ အေရးပါေသာ အေျခခ

အေဆာကအဥ ထခကပကစးျခငး၊ စးပြားေရးဆး႐ႈးျခငးႏင ေရကနမားႏင ေရေလာငကနမား

ညစညမးျခငးေၾကာင ေရမတစဆင ကးစကေသာေရာဂါမား၊ ကနးမာေရးႏင ဆကစပသညျပနာ

မား ျဖစပြားပါသည။ ျမနမာႏငငတြင ေမလလယမ ေအာကတဘာလအတြငး မးရာသတြငသာ

မးရြာသြနးပါသည။ ယငးကာလတြင ေရလႊမးမးျခငးႏင ေျမၿပျခငးမား အျဖစမားပါသည။ ျမနမာႏငင

တြင ေရလႊမးမးမႈအႏရာယသည ႏစစဥ ၃ ႀကမ ျဖစပြားေလ ရပါသည။ ဇြနလ၊ ၾသဂတလႏင

စကတငဘာလေႏာငးပငးမ ေအာကတဘာလအထ ျဖစပါသည။ ေရလႊမးမးသည အႏရာယအႀကးဆး

အခနမာ ၾသဂတလျဖစၿပး မတသနမးအမားဆးရြာသြနးခန ျဖစပါသည။

ျမနမာႏငင နယေျမေဒသ အသးသးတြင ေရလႊမးမးမႈ အမးမးက ေတြ႕ႏငပါသည။

- ျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသတြင ျမစေရႀကးျခငးမား

- ျမစစနစမား၏အထကပငး ျမစဖားခရာေဒသ ပမနအားျဖင ေတာငထထပေသာေဒသမား

တြင ၁ ရကမ ၃ ရကအထ မးသညးထနစြာ ရြာသြနးျခငးေၾကာင လပတစျပက ေရႀကး

ျခငးမား

- တမမားစေ၀းျခငး၊ ေျမလႊာအတြငး ေရအျပညစမ၀ငျခငး၊ ေရစမ၀ငႏႈနး ညဖငးျခငး၊ (ပတ

ဆ႕ေနေသာ ေရေျမာငးမားကသ႕ေသာ) ေဆာကလပမႈ မျပညစေသာ သ႕မဟတ

ညဖငးေသာ အေျခခအေဆာကအဥမား၊ ေကးလကေဒသမားတြင တာတမ၊ ဆည၊

တာ႐းကသ႕ေသာ ေရတားအေဆာကအအမား ကးပကျခငး ကသ႕ေသာ အေၾကာငး

အမးမး ေပါငးဆလက ၿမ႕ျပနယေျမေဒသမားတြင နယေျမေဒသအလက ေရလႊမးမးမႈ

မား ျဖစပြားျခငး

- ကမး႐းတနးနယေျမေဒသမားတြင ဆငကလနးမနတငးႏင မနတငးဒေရလႈငးေၾကာင

ေရလႊမးမးျခငး

 

  

-

-

(

(

)

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 63

သ႕ရာတြင ျမစ၀မးေဒသမား၌ ႏစစဥျမစေရႀကးျခငးမားသည လယယာေျမက

သန႕ရငးေပးၿပး ျမစအထကပငးမ သယေဆာငလာေသာ ေျမဆၾသဇာမားျဖင ျပနလညျဖည

တငးေပးသည သဘာ၀ျဖစရပဟ ယဆၾကပါသည။ ငါးဖမးလပငနး လပကငသမားအေနျဖင

ျမစေရလတကျခငးသည ငါးမားဥခသညျဖစစဥက ကညပပးျခငးေၾကာင ေရလႊမးမးျခငးက

ႀကဆၾကပါသည။

၆.၃ ေရလႊမးမႈအႏရာယကေရာကလြယေသာ နယေျမေဒသမား

ပ ၁၈ ျမနမာႏငငတြင ေရလႊမးမးေလရေသာ နယေျမေဒသမား

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 64

ေယဘယအားျဖင ျမနမာႏငငေျမာကပငးႏင အလယပငးေဒသရ အဓကျမစႀကးမား

အတြငးသ႕ စး၀ငေသာ နယေျမေဒသမားတြင ျမစေရႀကးမႈအႏရာယက ႀကေတြ႕ရႏငပါသည။

ေတာငပငးျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသသည ဒေရတကခနႏင ျမစေရစးဆငးမႈ မားျပားခနတ႕ တစခနတညး

ႀကဆေသာအခါတြင ျမစေရႀကးသညအႏရာယက ရငဆငရပါသည။ ယငးနယေျမမားတြင ေရမားက

ေျမတာတမမားျဖင ကာကြယေပးထားေသာလညး တာတမကေကာ၍ ေရလႊမးမးသည အခနအခါမား

ရပါသည။ အသကဆး႐ႈးမႈႏင ပငဆငပစၥညးဆး႐ႈးမႈမား ျဖစပြားပါသည။

ကရငျပညနယ၊ ကခငျပညနယ၊ ရမးျပညနယ၊ မြနျပညနယႏင ခငးျပညနယတ႕ရ ေတာင

ထထပေသာ နယေျမေဒသမားတြင လပတစျပက ေရလႊမးမးမႈမား ျဖစပြားမညအႏရာယမား ရပါ

သည။ ကခငျပညနယတြင ဧရာ၀တျမစဆ၌ ေတာငေပၚေဒသမားမ ႏငးမားအရညေပာ၍ ေႏြရာသ

အစပငးတြင လပတစျပက ေရလႊမးမးမႈမား မၾကာခဏ ျဖစပြားပါသည။ ရခငျပညနယ ကမး႐းတနး

ေဒသတစေလာကတြင ျဖစေပၚေသာ ေရလႊမးမးမႈမားမာ ဆငကလနးမနတငးမားေၾကာငျဖစေသာ

ေနာကဆကတြ အႏရာယျဖစပါသည။

ထ႕အျပင ဧရာ၀တျမစ၀မးေဒသႏင ယငးျမစ၀မးအတြငးသ႕ ေရစး၀ငေသာနယေျမေဒသမား

သည ႏငင၏ နယေျမဧရယာ ၆၀ရာခငႏႈနးမ ရပါသည။ ခငးျပညနယ၊ ကခငျပညနယ၊

ရမးျပညနယႏင မႏေလးတငး၊ မေကြးတငး၊ ရနကနတငးႏင ဧရာ၀တတငးတ႕ ပါ၀ငပါသည။

ထေၾကာင ေရလႊမးမးမႈမားမာ ကယျပန႕ေသာ နယေျမေဒသ အသးသးတြင ျဖစပြားႏငပါသည။

၆.၄ အတတက ျဖစပြားခေသာ ေရလႊမးမးမႈႀကးမား (၁၉၉၇ခႏစမ ၂၀၀၇ခႏစ)

ဇယား ၂၀ တြင ၁၉၉၇ခႏစမ ၂၀၀၇ခႏစအထ ျဖစပြားခေသာ ေရလႊမးမးမႈႀကးမားက ေဖာျပ

ထားပါသည။

ဇယား ၂၀ အတတက ျဖစပြားခေသာ ေရလႊမးမးမႈႀကးမား (၁၉၉၇ခႏစမ ၂၀၀၇ခႏစ)

စဥ တညေနရာ ေန႕စြ

ထခကေသာ

ေကးရြာ

အပစႏင

ေကးရြာ

အေရအတြက

ထခကေသာ

အမေထာငစ

အေရအတြက

ထခကေသာ

မသားစ

အေရအတြက

ထခက

ေသာ

လဥးေရ

ေသဆးသ

အေရ

အတြက

ဆး႐ႈးမႈ

တနဖး

(ကပ

သနးေပါငး)

၁ ဟမးမလငး၊

စစကငးတငး

၈-၇-၉၇ ရပကြက ၂ခ ရ

ေကးရြာ ၅ရြာ

၉.၉၁၆ ၉.၉၅၀ ၅၉.၅၉၄ - ၉၉

(၉,၀၀၀

ေဒၚလာ)

၂ ဟမးမလငး၊

စစကငးတငး

၂၅-၉-၉၇ ေကးရြာ ၆၃ရြာ ၃,၈၆၇ ၃,၈၆၇ ၂၈,၃၉၉ - ၂၃၈

(၂၁,၆၃၆

ေဒၚလာ)

၃ ေဖာငးျပင၊

စစကငးတငး

၁၁-၇-၉၇ ေကးရြာ ၅ရြာ ၆,၆၅၂ ၆,၆၅၂ ၄၄,၁၄၃ ၂ -

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 65

၄ အမတ ၂၊

ၿမ႕မရပကြက၊

ေမာလက၊

စစကငးတငး

၁၃-၇-၉၇ ေကးရြာ ၁၆ရြာ ၃,၆၂၂ ၃,၆၂၂ ၂၁,၈၉၇ - -

၅ အမတ ၁၀၊

ၿမ႕ေပၚရပကြက၊

ျမစႀကးနားၿမ႕နယ၊

ကခငျပညနယ

၉-၇-၉၇ ေကးရြာ ၁၀ရြာ ၄,၂၅၄ ၄,၄၇၁ ၃၀,၆၁၅ ၄ ၃၃ (၃၀၀၀

ေဒၚလာ)

၆ ခရမးၿမ႕နယ၊

ရနကနတငး

၇-၆-၉၇ - ၁,၁၈၉ ၁,၁၈၉ ၅,၈၇၈ - -

၇ ပခးတငး ၇-၇-၉၇ ၿမ႕နယ ၆

ၿမ႕နယရ

ေကးရြာအားလး

၆,၆၂၉ ၆,၆၂၉ ၃၃,၇၆၈ ၅၀ -

၈ ကရငျပညနယ ၁-၈-၉၇ ၿမ႕နယ ၅

ၿမ႕နယရ

ေကးရြာအားလး

၁၈,၈၀၄ ၁၈,၈၅၅ ၁၀၉,၈၄၀ - -

၉ ဖားအ၊

ကရငျပညနယ

၁၃-၈-၉၀ ေကးရြာ ၆ရြာ ၂,၆၆၉ ၂,၆၆၉ ၁၄,၄၈၈ - -

၁၀ ေကာကေတာ၊

ရခငျပညနယ

၁၀-၇-၉၇ - ၁,၀၃၀ ၁,၀၃၀ ၅,၉၈၃ - ၅၀

(၄,၅၄၅

ေဒၚလာ)

၁၁ ၀မးတြငး၊

မႏေလးတငး

၂-၆-၀၁ သေတာေကးရြာ ၄၆၃ ၁,၁၆၄ ၂,၁၇၂ ၄၂ -

၁၂ မရြာ၊ စစကငးတငး ၁၈-၈-၀၂ - ၉,၁၇၈ ၉,၄၆၀ ၄၈,၇၄၆ - ၂,၅၃၅

(၂၁၃,၉၀၉

ေဒၚလာ)

၁၃ ဆားလငးႀကးၿမ႕နယ၊

စစကငးတငး

၁၈-၈-၀၂ - ၁,၆၄၇ ၁,၇၀၂ ၁၀,၂၁၆ - -

၁၄ ကနၿမ႕နယ၊

စစကငးတငး

၁၉-၈-၀၂ - ၂,၀၄၂ ၂,၂၀၇ ၁၂,၀၄၈ - ၂,၄၄၇

(၂၂၂,၄၅၄

ေဒၚလာ)

၁၅ ကကမေရာၿမ႕နယ၊

မြနျပညနယ

၁၉-၈-၀၂ - ၈၂၉ ၈၂၉ ၄,၆၈၆ - ၄၁၄

(၃၇,၆၃၆

ေဒၚလာ)

၁၆ ထ/၁၆ရပကြက၊

ေရႊျပညသာၿမ႕နယ၊

ရနကနတငး

၈-၉-၀၂ - ၈၈၆ ၈၈၆ ၄,၅၄၁ - -

၁၇ ခမးမတၿမ႕နယ၊

စစကငးတငး

၃-၇-၀၃ - ၁,၂၃၀ ၁,၅၃၆ ၈,၁၃၁ - -

၁၈ ေကာကဆညခ႐င၊

မႏေလးတငး

၉-၁၀-၀၆ ရပကြက ၄ခ ရ

ေကးရြာအားလး

၁,၄၄၃ ၁,၇၆၃ ၇,၀၄၅ - ၃၅၁

(၃၁,၉၀၉

ေဒၚလာ)

၁၉ စစကငးတငး ၁၁-၉-၀၆ ေရမကႀကး

ကနအနးရ

၇၇၀ ၇၉၁ ၅,၃၇၂ - -

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 66

ေကးရြာ ၆ရြာ

၂၀ ေကာကပနးေတာငး

ၿမ႕နယ၊

မႏေလးတငး

၉-၁၀-၀၆ ေကးရြာ ၂ရြာ ၁၄ ၁၈ ၉၇ ၁၆ -

၂၁ ဗနးေမာ၊ ေရႊက၊

ျမစႀကးနား

ၿမ႕နယမား၊

ကခငျပညနယ

၂၄-၇-၀၇ - ၆၀၀ ၆၀၀ ၃,၁၆၇ - -

မတခက။ ေငြလလယႏႈနးမာ အေမရကန တစေဒၚလာလင ကပ ၁၀၀၀ ျဖစပါသည။

၆.၅ ျမနမာႏငင ေရလႊမးမးမႈအႏရာယေလာပါးေရးလပငနးအစအစဥမား

၆.၅.၁ ႀကတငခန႕မနးျခငးႏင သတေပးျခငး

အမးသားအဆငတြင ေရလႊမးမးမႈေစာငၾကညစစေဆးျခငး၊ ရာသဥတႀကတငခန႕မနးျခငးႏင

ႀကတငသတေပးခကထတျပနျခငးတ႕က မးေလ၀သႏင ဇလေဗဒညႊနၾကားမႈ ဥးစးဌာနမ အဓက

တာ၀နယ ေဆာငရြကပါသည။ မးေလ၀သႏငဇလေဗဒညႊနၾကားမႈဥးစးဌာန ညႊနၾကားေရးမးခပ၏

လမးညႊနမႈျဖင ဒတယညႊနၾကားေရးမးခပ ဥးေဆာငေသာ ေကာမတက ဖြ႕စညးထားၿပး ေရလႊမးမးမႈ

သတေပးခကထတျပနရန တာ၀နယပါသည။ ျမစမားတစေလာကရ မညသညစခနးတြင ေရအျမငမာ

အႏရာယေရမတသ႕ ေရာကရမည သ႕မဟတ ေကာလြနမညဟ ခန႕မနးပါက ေရလႊမးမးမႈ

ေကာမတသ႕ ခကခငး အေၾကာငးၾကားရန လအပပါသည။

ေရလႊမးမးမႈ သတငးအခကအလကမား ရရေသာအခါတြင တြကခကရရေသာ ေရလႊမးမးမႈ

ခန႕မနးခကမားႏငအတ ေရလႊမးမးမႈေကာမတသည ေရလႊမးမးမႈျဖစႏငေျခက ေဆြးေႏြးပါသည။

ထေနာက ေရလႊမးမးမႈေကာမတသည သတေပးခက ထတျပနမည/မထတျပနမညက ဆးျဖတ

ပါသည။ ဆးျဖတခက ခမတၿပးေသာအခါ သတေပးခကမားက ေရဒယ၊ ႐ပျမငသၾကား၊ သတငးစာ၊

ေၾကးနနး၊ တယလဖနးကသ႕ေသာ ဆကသြယေရးနညးလမး အမးမးျဖင ေရလႊမးမးမႈ ျဖစႏငေသာ

နယေျမေဒသမားရ အပခပမႈအာဏာပငမားထသ႕ ျဖန႕ေ၀ပါသည။

ေမာမနးထားေသာ ေရလႊမးမးမႈမာ ျပငးထနမညဆပါက သတေပးခကမားက မၾကာခဏ

(၃နာရတစႀကမ) ျမနမာအသ (႐ပျမငသၾကားႏငေရဒယ) မ ထတလႊငပါသည။

၆.၅.၂ ေရလႊမးမးမႈအႏရာယနညးပါးသကသာေစျခငး

ျမနမာႏငငတြင ေရလႊမးမးမႈအႏရာယ နညးပါးသကသာေစေရးအတြက အဓကအဖြ႕အစညး

မာ လယယာစကပးေရးႏင ဆညေျမာငး၀နႀကးဌာနလကေအာကရ ဆညေျမာငးဥးစးဌာနျဖစပါသည။

ဆညေျမာငးဥးစးဌာနႏင သစေတာဥးစးဌာနတ႕သည အေရးႀကးေသာ ေရေ၀ေရလ နယေျမေဒသမား

တြင ပတ၀နးကငထနးသမးေရးႏင သစေတာျပနလညစကပးေရးလပငနးမား ပးေပါငး၍ တာ၀နယ

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 67

ေဆာငရြကလကရပါသည။ ထ႕အျပင ကနးမာေရး၀နႀကးဌာနသည မးေလ၀သႏင ဇလေဗဒ

ညႊနၾကားမႈဥးစးဌာနႏင နးကပစြာ ပးေပါငးေဆာငရြကလက ျမနမာႏငငတြင ေရလႊမးမးမႈ ျဖစပြားေလ

ရသည ၿမ႕နယ ၄၈ ၿမ႕နယက ေဖာထတ၍ စမခက ေရးဆြထားရပါသည။ ႏစစဥ မးရာသ စတငခနမ

အစျပ၍ ေရဒယေဟာေျပာပြမား၊ ေရဒယဇာတလမးမား၊ သတငးစာေဆာငးပါးမားႏင ႐ပျမငသၾကား

အစအစဥမား ကသ႕ေသာ အမားျပညသ သျမငနားလညမႈ ျမငတငသညလပငနးအစအစဥမားက

ေဆာငရြကပါသည။

ႏငငအတြငး ေရလႊမးမးမႈအႏရာယကေရာကလြယေသာ နယေျမေဒသမားတြင ရပရြာ

အေျချပ ေရလႊမးမးမႈ စမခန႕ခြသည စြမးေဆာငရည တညေဆာကေရး လပငနးအစအစဥမားက

အေကာငအထညေဖာရာတြင ျမနမာႏငငၾကကေျခနအသငးသည ဥးေဆာငအငအားစ ျဖစပါသည။

၆.၆ ေရလႊမးမးမႈ အလားအလာမား

လြနခေသာဆယစႏစ ၂ စအတြငးတြင မတသနရာသကာလသည ပမ၍ တေတာငးလာ

ခေသာလညး မးရြာသြနးမႈမာ ပမမားျပား၍ ျပငးထနလာပါသည။ ဥပမာ ၂၀၀၈ခႏစတြင ႏစစဥ

မးရြာသြနးမႈမာ ကခငျပညနယ၊ စစကငးတငးအထကပငး၊ မြနျပညနယ၊ ရနကနတငး၊ ဧရာ၀တတငး၊

ကယားျပညနယ၊ ကရငျပညနယ၊ တနသၤာရတငး၊ ပခးတငးႏင ရခငျပညနယတ႕တြင ပမန

မးရြာသြနးမႈထက သသသာသာ ပမမားျပားခပါသည။ မတသနေလ အားအေကာငးဆးကာလမားတြင

မရြာႏင ပခးရ အဓကျမစႀကးမားတစေလာက ေရလႊမးမးမႈမား ျဖစပြားပါသည။ ၄၃ႏစေကာ

ကာလအတြငးတြင ဒတယအျမငမားဆး ေရအမတမားသ႕ စခနတငေရာကရခၿပး ၂၀၀၈ခႏစတြင

ေရႊကင၌ ၄၄ ႏစ အတြငး အျမငဆးေရအမတသ႕ ေရာကရခပါသည။ မးေလ၀သႏင ဇလေဗဒ

ညႊနၾကားမႈဥးစးဌာနမ ေလလာခကမားအရ ပမျမငမားေသာ ေျမာကဘကလတတြဒမား

(ႏငငအလယပငးႏင ေျမာကပငး ေဒသမား) တြင တညရသည စခနးမား၌ ၁၉၇၇ ခႏစမစ၍ ေႏြးရာမ

ေအးရာသ႕ အေျပာငးအလမား ရပါသည။ အနညးငယပမ၍ အနမပငးကေသာ လတတြဒမား

(ျမစ၀ကၽြနးေပၚႏင ေတာငပငးေဒသ မား) တြင ရေသာ စခနးမား၌ မတညေသာ အျခားပသ႑ာနက

မတတမးတင ေတြ႕ရရပါသည။

၆.၇ ေရ႕လပငနးစဥ

ျမနမာႏငငအလယပငးအပပငးေဒသတြင ေရသြငးစကပးရန ေရလအပခက အျမငမားဆးျဖစ

ၿပး ျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသမာမ ေရသြယထတျခငးႏင ေရလႊမးမးမႈကာကြယျခငးျပနာမား ပမ၍

ျဖစပြားပါသည။ အဓကျမစမားအတြငးတြင အနညကမႈမားျပားျခငးေၾကာင ေရလႊမးမးမညျပနာ

မား ပမ ျမငမားပါသည။ ႏစစဥဧရာ၀တျမစအတြငးတြင အနည ၂၉၉ တန ကေရာကသညဟ

မတတမးမားအရ သရရပါသည။ ထေၾကာင ျမစမားတစေလာက ေနရာေဒသအမားအျပားတြင

ေရလႊမးမးမႈ ျဖစပြားသညအႀကမႏင ျပငးထနမႈတးတက ျမငမားလက ရပါသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 68

ထ႕အျပင ရာသဥတေျပာငးလျခငးႏင ကမာၻႀကးပေႏြးလာျခငးေၾကာင ႏငငအလယပငး

ျဖစေသာ အပပငးေဒသတြင ေရမကႏာျပင နမကလာၿပး ေရမလေလာကမႈမား ျဖစပြားလာႏငပါသည။

တစဆကတညးမာပင ပငလယေရမကႏာျပငအျမင ေျပာငးလျခငးေၾကာင ျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသတြင

ေရမကႏာျပင ျမငတကလာမည ျဖစပါသည။ ကမာၻတစ၀မး ရာသဥတအေျပာငးအလႏင စပလဥး၍

စးရမမႈမား ျမငမားလာသညႏငအမ ယငးကစၥမားႏင စပလဥး၍ နညးပညာစြမးေဆာငရည

အဆငနမကျခငးႏင သငေတာေသာ ေလကငသငတနးေပးမႈမား မရျခငးတ႕က ေျဖရငးရန

အေရးတႀကး လအပလကရပါသည။

ေရကာတာႏင ေရလႊမးမးမႈ ထနးသမးသည အေဆာကအအမား တညေဆာကျခငးသည

ေရလႊမးမးျခငးေၾကာင ထခကပကစးမည အႏရာယက အတငးအတာတစခအထ ေလာခႏငပါသည။

သ႕ရာတြင ထသ႕ေသာ အေျခခအေဆာကအဥမား ေဆာကလပျခငးႏင သဘာ၀စစြတေဒသမားႏင

ျမစ၀မးေဒသမားက ထနးသမးျခငးအၾကား ဟနခကညေစရန လအပပါသည။ ဖြ႕ၿဖးမႈစမခကက

ခြငမျပမ ေဘးအႏရာယေၾကာင ထခကမႈ အကျဖတမႈမားက ေဆာငရြကရမည ျဖစပါသည။

အတအကဆရလင ၿမ႕ေနလဥးေရမာ သသာစြာတးတကမားျပားလကရၿပး ၿမ႕ႀကးအမားစမာ

အဓကျမစမားႏင နးေသာ နယေျမေဒသမားတြင တညရမညဆပါက ေရလႊမးမးမႈအႏရာယက

နညးပါးသကသာေစရနႏင ေလာပါးေစမည အစအစဥမားက အသးျပရပါမည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 69

ကးကားစာအပစာတမးမား

၁. ADRC(2003) Country Report on Myanmar, retrieved from

http://www.adrc.or.jp/countryreport/MMR/2002/CR_MMR2002.htm

၂. BIMSTEC (2006) Proceedings of “Workshop on Regional Cooperation among BIMSTEC

Countries for Disaster Risk Reduction & Management”, 30-31 October 2006, The Bay of

Bengal Initiative for Multi-Sectoral Technical and Economic Cooperation, retrieved from

http://www.nidm.gov.in/News_letter/NEWS_LETTER_sept-nov-06_.pdf

၃. Department of Meteorology and Hydrology (2006) “Disaster Risk in the Country: Flood

Perspective”; Presentation made at “National workshop on Communicating Risks”,

Yangon, Myanmar, 30-31 May 2006.

၄. EHA (2008) Emergency and Humanitarian Action- Country Report, Myanmar: Hazard

Profile and Disaster Preparedness retrieved from

http://www.searo.who.int/LinkFiles/EHA_CP_Myanmar.pdf

၅. Health Care Service Committee (2006) “Natural Disaster Preparedness and Response

Management Plan”; Presentation made at “National workshop on Communicating Risks”,

Yangon, Myanmar, 30-31 May 2006.

၆. Hla Oo Nwe (2008) Occurrence of Abnormal Rain and Flood in Myanmar

၇. Khin Maung Nyunt (2007) Ayeyarwady River Basin.

၈. Relief and Resettlement Department (2008) “History of Disasters”: A module under the

Disaster Management Course

၉. Tun Lwin (2002) “The Climate Change over Myanmar during the Last Decades”, Water

Resources Journal, ST/ESCAP/SER.C/122, June 2002.

၁၀. UNDP (2008) Fast Facts United Nations Development Program, retrieved from

http://www.undp.org/cpr/documents/FastFact_Myanmar_May08.pdf

၁၁. UNECAP & ADPC (2008) Proceedings of “National Consultative Workshop on Coastal

Community Resilience Issues in Myanmar”, retrieved from

http://www.adpc.net/v2007/Programs/EWS/CCR/downloads/Myanmar_conceptnoteforCCR

consultationworkshop.pdf

 

  

။

.

.

-

-

( )

%

.

,

၏

၏

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 71

ျမနမာႏငငတြင သစေတာမးက ေတာမးဟသာ ေခၚေ၀ၚၾကၿပး ၎သည ေျမလပမးမားသာ

ျဖစၿပး၊ ကယျပန႕စြာ ကးစကႏငေသာလညး ျပငးထနစြာ ေလာငကၽြမးေလမရေၾကာငး ေယဘယ

အားျဖင ေတြ႕ရသည။ ထ႕ေၾကာင ျမနမာေတာမးသည ေဒသတြငး မးခးျမေငြ႕က ျဖစေပၚေစႏငျခငး

မရပါ။ သ႕ေသာ ေျမလပေလာငေသာ မးသညလညး တစဟကတာလင သစေတာေလာငစာ

(၁၀)တနက ေလာငကၽြမးေစၿပး ႏစစဥ သစေတာေျမဆလႊာ တန ၃၀မ ၇၀ အထ ဆး႐ႈးမႈက

ျဖစေပၚေစသည။

ျမနမာႏငငသည သစေတာဖးလႊမးမႈ ပမာဏျမငမားမႈ ရေစကာမ ျမစမားသ႕ ႏနးပ႕ခမႈ

ႏႈနးအရ ၾကညလင ကမာၻေပၚတြင ပဥၥမအဆင သတမတထားၾကသည။

၇.၂ ၾကနအငလကၡဏာ၊ ေတာမးေလာငရျခငး အေၾကာငးရငးႏင ေတာမးအမားဆး ျဖစပြားေသာ

ေနရာမား

ေျခာကေသြ႕ရာသတြင အရြကေၾကြေသာ ရြကေၾကြေတာသည ျမနမာႏငငတြင အဓကေတြ႕ရ

ေသာ သစေတာအမးအစား ျဖစသည။ ထေၾကာင ေျမလပမးသည ေျခာကေသြ႕ရာသျဖစေသာ

ဒဇငဘာလမ ေမလၾကားတြင အမားဆး ျဖစပြားေလရသည။ အေျချပဇယားက ေအာကတြင

ေဖာျပထားသည။

ဇယား ၂၁ ေတာမးက ၁၀ရက ေစာငၾကညေလလာခက (ဇနန၀ါရ မ ဇြန ၂၀၀၈)

ျပညနယ

ႏငတငး

၁ဇန -

၁၀ဇန

၂၀၀၈

၁၁ဇန -

၂၀ဇန

၂၀၀၈

၂၁ဇန -

၃၀ဇန

၂၀၀၈

၃၁ဇန -

၉ေဖ

၂၀၀၈

၁၀ေဖ -

၁၉ေဖ

၂၀၀၈

၂၀ေဖ -

၂၉ေဖ

၂၀၀၈

၁မတ -

၁၀မတ

၂၀၀၈

၁၁မတ -

၂၀မတ

၂၀၀၈

ဧရာ၀တ ၀.၄၄ ၉၆၇ ၂၂၇ ၀ ၃၁၇၈ ၃၄၀၅ ၄၉၉၄ ၄၇၆၇

ပခး ၀.၂၉ ၁၀၆၄ ၁၇၇၇ ၃၆၉၈ ၇၈၉၀ ၈၆၂၉ ၁၀၃၅၅ ၁၀၃၅၅

ခငး ၀.၄၃ ၆၈ ၀ ၀ ၁၁၄၈ ၂၇၅၅ ၈၄၉၃ ၁၇၆၇၅

ကခင ၀.၅၅ ၁၁၃၇ ၀ ၂၂၇၅ ၃၉၈၁ ၅၆၈၇ ၇၉၆၂ ၁၀၈၀၅

ကယား ၀.၁၅ ၂၂၄ ၁၅၀ ၇၅ ၅၂၄ ၁၀၄၇ ၁၂၇၂ ၂၁၇၀

ကရင ၂.၆၇ ၁၃၅၉ ၁၃၅၉ ၃၈၈ ၃၃၀၀ ၂၃၃၀ ၄၂၇၁ ၆၆၀၀

မေကြး ၀.၂၉ ၈၅၆ ၁၆၆၄ ၃၇၀၈ ၁၅၉၇၅ ၁၇၁၁၆ ၂၂၅၃၆ ၃၁၀၉၃

မႏေလး ၀.၁၄ ၁၁၉၀ ၁၆၆၆ ၂၆၁၉ ၂၆၁၉ ၃၅၇၁ ၅၉၅၂ ၇၃၈၀

မြန ၀.၀၀ ၀ ၀ ၇၆ ၀ ၇၆ ၇၆ ၃၀၅

ရခင ၁.၁၅ ၂၄၆ ၀ ၂၄၆ ၄၉၂ ၅၁၆၂ ၃၉၃၃ ၄၆၇၁

စစကငး ၀.၁၅ ၂၂၈၅ ၀ ၃၀၁၄ ၁၈၀၈ ၆၆၃၁ ၁၀၂၄၈ ၂၅၃၁၈

ရမး ၀.၀၀ ၄၃၇၁၄ ၁၇၁၅၈ ၃၅၈၃၁ ၈၈၅၈၃ ၁၂၄၄၁၄ ၁၆၉၂၀၃ ၃၅၃၃၃၅

တနသၤာရ ၀.၀၀ ၂၃၂ ၉၂၇ ၂၃၂ ၀ ၆၉၆ ၁၃၉၁ ၂၅၅၀

ရနကန ၀.၀၀ ၆၅ ၁၃၁ ၂၆၁ ၂၆၁ ၅၂၂ ၂၆၁ ၃၂၆

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 72

ျပညနယ

ႏငတငး

၂၁မတ -

၃၀မတ

၂၀၀၈

၃၁မတ -

၉ဧၿပ

၂၀၀၈

၁၀ဧၿပ -

၁၉ဧၿပ

၂၀၀၈

၂၀ဧၿပ -

၂၉ဧၿပ

၂၀၀၈

၃၀ဧၿပ -

၉ေမ

၂၀၀၈

၁၀ေမ -

၁၉ေမ

၂၀၀၈

၂၀ေမ -

၂၉ေမ

၂၀၀၈

၃၀ေမ -

၈ဇြန

၂၀၀၈

ဧရာ၀တ ၁၁၃၅ ၁၃၆၂ ၄၃၁၃ ၁၈၁၆ ၂၂၇ ၀ ၀ ၀

ပခး ၁၀၁၀၉ ၈၈၇၆ ၁၁၈၃၅ ၃၂၀၅ ၀ ၀ ၀ ၀

ခငး ၁၆၂၉၈ ၁၉၀၅၃ ၁၆၀၆၉ ၁၈၁၃၅ ၄၅၉ ၀ ၀ ၀

ကခင ၁၀၈၀၅ ၇၉၆၁၈ ၉၇၂၄၇ ၇၅၀၆၈ ၁၁၃၇ ၂၂၇၅ ၀ ၀

ကယား ၁၈၇၀ ၁၄၂၁ ၁၇၂၁ ၀ ၀ ၀ ၀ ၀

ကရင ၇၇၆၅ ၅၀၄၇ ၇၃၇၇ ၉၇၁ ၀ ၀ ၀ ၀

မေကြး ၂၅၁၀၃ ၂၂၅၃၆ ၁၈၅၄၂ ၁၅၉၇၅ ၂၈၅ ၀ ၂၈၅ ၀

မႏေလး ၆၄၂၈ ၅၄၇၅ ၂၈၅၇ ၇၁၄ ၀ ၀ ၀ ၀

မြန ၁၅၂ ၇၆ ၇၆ ၀ ၀ ၀ ၀ ၀

ရခင ၃၄၄၂ ၉၃၄၂ ၉၃၄၂ ၁၁၃၀၈ ၀ ၀ ၂၄၆ ၀

စစကငး ၄၇၀၁၉ ၈၃၁၈၈ ၇၄၁၄၆ ၈၉၂၄၆ ၁၈၀၈ ၁၂၀၆ ၁၈၀၈ ၆၀၃

ရမး ၃၈၃၁၉၅ ၃၃၃၄၂၉ ၃၀၆၅၅၆ ၁၂၉၃၉၀ ၀ ၀ ၀ ၀

တနသၤာရ ၄၄၀၅ ၄၈၆၉ ၄၈၆၉ ၄၆၄ ၀ ၀ ၀ ၀

ရနကန ၀ ၁၃၁ ၁၃၁ ၆၅ ၀ ၀ ၀ ၀

ႏငင၏ ဧရယာအေတာမားမားသည သစေတာဧရယာျဖစေသာေၾကာင ေတာမးေလာငကၽြမးမႈ

သည တငး/ျပညနယအားလးတြင ကြကကားျဖစပြားေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ အထးသျဖင ပခး၊ ခငး၊

ကယား၊ ကခင၊ မႏေလး၊ ရခငႏင ရမး စေသာ ေျမျမငပငးျဖစသည တငးႏင ျပညနယမားတြင

အမားဆး ျဖစပြားေၾကာငး ေတြ႕ရသည။

ျမနမာႏငငတြင ေတာမးေလာငကၽြမးမႈက ျဖစေပၚေစေသာ အေၾကာငးရငးႏစရပမာ သဘာ၀

ႏင လ႕ပေယာဂတ႕ေၾကာင ျဖစသည။ မးႀကးပစျခငး၊ ၀ါးပင တစပငႏငတစပင ပြတတကျခငး စေသာ

သဘာ၀အေၾကာငးေၾကာင ေတာမးေလာငျခငးမားမာ အလြနျဖစခၿပး၊ ေအာကတြင ေဖာျပထားေသာ

လ႕ပေယာဂမားေၾကာင ေတာမးေလာငကၽြမးမႈ အျဖစမားပါသည။

- ေတာငယာမး႐ႈ႕ျခငးမ ကးစကေလာငကၽြမးျခငး

- မး႐ႈ႕ေတာေျခာက၍ အမလကျခငးမ ကးစကေလာငကၽြမးျခငး

- ေတာတြငး၀ငေရာကသတ႕ (ေဆးလပေသာကျခငး၊ ခကျပတျခငး) စသျဖင မးအသးျပျပး

စနစတက မးျငမးသတမႈ မရျခငး

- သစေစးစေဆာငးသတ႕က ပငစညမားက မးျမကျခငး

- ျမကႏထြကေစရန စားကကမး႐ႈ႕ျခငး

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 73

၇.၃ ေတာမးေလာငကၽြမးမႈေၾကာင ဆး႐ႈးမႈဆးကးမား

ျမနမာႏငငတြင ႀကးမားေသာ ေတာမးေလာငကၽြမးမႈ ျဖစပြားျခငး နညးပါးေသာလညး

ျဖစေပၚလာႏငသည ဆး႐ႈးမႈမာ ႀကးမားကယျပန႕ေပသည။ ေတာမးေလာငကၽြမးမႈေၾကာင

ျဖစေပၚႏငသည ဆး႐ႈးမႈမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည။

- အဖးမျဖတႏငေသာ သစေတာေျမမား ဆး႐ႈးမႈ ။ ။ ေရာငးတနး၀ငႏင ပငပငယမားက

ထခကပကစးေစျခငး၊ အဖးတနသစမးမား၏ ပငစညမားႏင ၎တ႕၏ မးဆကျခငးက

ထခကပကစးေစျခငး၊ မးဒဏခရေသာ ေနရာတြင အငးဆကမား ၀ငေရာကျခငးႏင ေျမ၏

ထတလပေပးႏငစြမးအား ကဆငးေစျခငး

- ေရေ၀ေရလ တနဖး ။ ။ မးေၾကာင သစေတာအကာအကြယမား ပကစးရာမ ေျမတကစား

ျခငး ျဖစေပၚၿပး ၎၏ အကးဆကအျဖစ ႏးမားအနညကျခငး၊ ေခာငးမား တမေကာျခငး၊

ေရလႊမးမးျခငး၊ ေျမေအာကေရ ေလာနညးျခငး၊ စမစမးေရထြကမား ခမးေျခာကေစျခငး

- သဘာ၀ေတာ႐ငးတရစာၦနတနဖး ။ ။ သဘာ၀ေတာ႐ငးတရစာၦနမား ေသေကပကစးျခငး၊

၎တ႕၏ ဓေလစ႐ကမားႏင ေနရငးေဒသမားအား ထခကပကျပားေစျခငး

- အပနးေျဖနားေနစခနးမား ပကစးဆး႐ႈးေစျခငး

- စားကကေျမမားတြင ပကစးဆး႐ႈးမႈမား ျဖစေပၚေစျခငး

- လမႈစးပြားေရး ။ ။ သစေတာသယဇာတမား ဆး႐ႈးရေသာေၾကာင သစေတာမား၏ ပတ၀နး

ကငတြင မတငးေနထငေသာ ျပညသမားအတြက နစနာဆး႐ႈးမႈမား ျဖစေပၚေစျခငး

တစခါတစရတြင ေတာမးေလာငမႈသည သာမနေလာငကၽြမးမႈမ ႀကးမားေသာ ေလာငကၽြမးမႈ

မး ျဖစလာတတသည။ ထသ႕ ျဖစရျခငးအေၾကာငးရငးမားမာ မးေလာငမႈသတငးေပးပ႕မႈ

ေနာကကျခငး၊ မးစတငေလာငၿပးေနာက မးေလာငကၽြမးမႈ ႀကးမားကယျပန႕ျခငး မရေစရန ကနဥး

မးၿငမးသတေရးတြင စေပါငးေဆာငရြကမႈ အားနညးျခငး၊ မးၿငမးသတရန ေရရရမႈ ခကချခငး၊ လမးပနး

ဆကသြယေရး ခကချခငး၊ ကနဥး မးၿငမးသတသည ပစၥညးမားျဖစေသာ မးခတ၊ မးကပ၊ ေရပး၊ သပး၊

ေလကား စသည မးသတပစၥညးကရယာမား၊ အေပါစား မးသတစကမား ျပညစမႈ မရျခငး၊ ေတာမး

ေလာငေနေသာ မးစြယ၊ မးေတာကမားအနးသ႕ ခဥးကပရန ခကချခငး၊ ေလျပငးတကခတျခငး၊

ရာသဥတ ပျပငးေျခာကေသြ႕မႈေၾကာင စထငးဆ အလြနနမျခငး၊ ေတာမးလျခေရးႏင မးၿငမးသတေရး

စမခကမား အားနညးျပညစမႈမရျခငး တ႕ျဖစသည။

၇.၄ ျမနမာႏငငရ ေတာမးအႏရာယေလာပါးေရးလပငနးမား

မးေလ၀သႏင ဇလေဗဒညႊနၾကားမႈဥးစးဌာနသည သစေတာဥးစးဌာန၊ ပတ၀နးကငထနးသမး

ေရးအမးသားေကာမရငတ႕ႏင ပးေပါငး၍ ေတာမးေလာငကၽြမးျဖစေပၚမႈက ေစာငၾကပစစေဆး

အစရငခသည တာ၀နက ယထားၿပး မးၿငမးသတေရးစြမးရညက မးသတဥးစးဌာနႏင သစေတာဥးစး

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 74

ဌာနတ႕မ တာ၀နယသည။ ႏငင၏ ေတာမးႀကတငကာကြယေရးအစအစဥက သစေတာဥပေဒ

(၁၉၉၂) ၊ မးသတဥပေဒ (၁၉၉၇) တ႔ႏငအည ေဆာငရြကသည။

မးသတဥးစးဌာနသည ေတာမးၿငမးသတရာတြင အဓကလပရမည လပငနးစဥသးရပက

ေအာကပါအတငး ခမတထားသည။

- မးတားလမးေဖာကျခငး ။ မးကာကြယထားေသာ နယနမတစညး၏ အျပငဘက

ကပလက ပတပတလညရ လမးေၾကာငးတစေလာကတြင ၅ ေပ ကယသည လမးအား

အေျပာင ခတထြငရငးလငးေပးထားျခငးက ဆလသည။

- မးတားကြကေဖာကလပျခငး ။ မးကာကြယထားေသာ နယေျမ၏ မးတားလမးအျပငဘက

ပတလညတြင မးတားလမးႏငကပလက အကယ ၁၅ေပရေသာ အကြကအတြငး

ေပါကေရာကေနသည အပငအားလးက ခတထြငရငးလငးၿပး ေျခာကေသြ႕သညအခါ မးတင႐ႈ႕

ထားေသာ အကြကက ဆလသည။

- မးေဘးကငးခနေဖာကလပျခငး ။ မးကာကြယထားေသာ နယေျမႏင ဆကစပေနေသာ ျပငပ

နယေျမမားအတြငး မးေလာငကၽြမးဖြယရာ အေျခအေန အလားအလာ အမားဆးရသညဟ

ယၾကညရေသာ မကႏာဘကတြင ေပ ၃၀၀ မ ေပ ၅၀၀ ထ ကယျပန႕သည နယပယအတြငး

မးေလာငလြယသည ေလာငစာမားက ေရးဥးႀကတငစမ မး႐ႈ႕ထား၍ သတမတရငးလငးထား

ျခငးက ဆလသည။

ေတာမးႏငပတသကေသာ သတငးအခကအလကမားက အေရ႕ေတာငအာရ၏ မးခးၿမေငြ႕

အေျခအေနက ေစာငၾကညေသာ စကၤာပရာသဥတ သတငးဌာနႏင စကၤာပအမးသား ပတ၀နးကင

ထနးသမးေရးအဖြ႕မ လညးေကာငး၊ ႏငငတကာအဖြ႕အစညးျဖစေသာ ကမာၻ႕ေလထ၊ ေရထဆငရာ

အဖြ႕အစညးမလညးေကာငး ရရသည။

ယခအခနတြင လပငနးလႈပရားမႈ နညးပါးေသာလညး ၁၉၉၈ တြင အမးသားမးခးျမေငြ႕

တားဆးကာကြယေရးေကာမတသည အမးသားမးခးျမေငြ႕လပငနးစမခက ျဖစေပၚလာမႈက ဥးစး

ဥးေဆာငျပခသည။ ဤစမခကသည တငးျပည၌ ေတာမးအႏရာယက ေလာပါးေစေရးႏင နယစပ

ျဖတေကာ မးခးျမေငြ႕မားေၾကာင ေလထညစညမးမႈထနးသမးေရး အာဆယသေဘာတညခကက

ကားကနေပးႏငေရးအတြက ရညမနးၿပး ေရးဆြချခငးျဖစၿပး ျမနမာႏငငတြင ျဖစေပၚေသာ ေတာမး

ေလာငကၽြမးမႈအေျခခ အေၾကာငးရငးမား၊ အခနကာလတ႕က မတတမးတင ေဖာျပထားသည။

၎စမခကတြင အဓကရညရြယခက ေလးခကရၿပး ၎တ႕မာ -

- ေတာမးကာကြယရန မ၀ါဒ၊ ဗဟာေရးဆြရန

- အဖြ႕အစညးမားၾကား ပးေပါငးေဆာငရြကႏငမႈ အရနအားက ျမငတငရန

- ေတာမးႏင မးခးျမေငြ႕စမခက အရငးအျမစမားက စေဆာငးစမရန

- ေတာမးႏင မးခးျမေငြ႕ ေစာငၾကညအကခတေရးဌာနမား ျဖစေပၚလာေစရန တ႕ျဖစသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 75

စဥဆကမျပတ ဖြ႕ၿဖးေရးႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာအေရးကစၥက ႏငငေတာက

အားႀကးမာနတက ေဆာငရြကေနသညက ထငဟပေစရနအတြက ေရရညတညတေသာ

အမးသားဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဗဟာစမကနးမၾကမးက ၂၀၀၇ခႏစတြင ေရးဆြခသည။ ၎မၾကမး

ညႏႈငးေရးဆြရာတြင အစအစဥမားက ပတ၀နးကငထနးသမးေရးအမးသားေကာမရငႏင ကလသမဂၢ

သဘာ၀ပတ၀နးကငထနးသမးေရးအစအစဥ (UNEP) တ႕မ ကမကထ ဥးေဆာငျပေပးခသည။

စဥဆကမျပတ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး အမးသားမဟာစမကနး၏ ေပါငးစညးရညမနးခကမားမာ သဘာ၀

အရငးအျမစမားက ေရရညေမာကးၿပး စမခန႕ခြေရး၊ ေရရညတညတေသာ စပြားေရး

ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး၊ ပတ၀နးကငထနးသမးေရးႏင ပတ၀နးကငဆတယတ ပကစးေစျခငးမ

ကာကြယရန ေရ၊ ေျမ၊ သစေတာ၊ တြငးထြက၊ အဏၰ၀ါအရငးအျမစႏင အျခားေသာ သဘာ၀

အရငးအျမစမားက အသးျပရာတြင ကငသးမည သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ မ၀ါဒေကာငးမားက

တညေထာငႏငေသာ ေရရညတညတေသာ လမႈဖြ႕ၿဖးေရးတ႕ ျဖစသည။

ေဒသဆငရာအဆငတြင ေဒသတြငးမးခးျမေငြ႕လပငနးစမကနးက ၁၉၉၇ခႏစ ဒဇငဘာလ

တြင ကငးပေသာ မးခးျမေငြ႕ဆငရာ အာဆယ၀နႀကးမားအစညးအေ၀းတြင ခမတခသည။ အာဆယ

မးခးျမေငြ႕ဆငရာပညာရပ အထးအဖြ႕ႏင႕ ၁၉၉၉ခႏစတြင ကငးပေသာ မးခးျမေငြ႕ဆငရာ အာဆယ

၀နႀကးမား အစညးအေ၀းက နယျခားျဖတေကာ မးခးျမေငြ႕ေၾကာင ေလထညစညမးမႈေပၚ အာဆယ

သေဘာတညခက ရရရန ေထာကခခသည။ ၎သေဘာတညခကက ၂၀၀၂ ခႏစ၊ ဇြနလ၊ ၁၀ ရက

ေန႕တြင အာဆယပတ၀နးကငဆငရာ၀နႀကးမားက သေဘာတလကမတေရးထးခၿပး၊ ၂၀၀၃ ခႏစ၊

ႏ၀ငဘာလ ၂၅ ရကေန႕တြင တရား၀င စတငခသည။ အဆပါသေဘာတညခကက အေကာငအထည

ေဖာေရးအပငးအား အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကေနၾကၿပျဖစသည။

၇.၅ ေရ႕လပငနးစဥ

ျမနမာႏငငသည အာရေဒသရ ကမာၻ႕ဇ၀မးမား၏ ေနာကဆးေသာခလႈရာ ေနရာျဖစေၾကာငး

မၾကာခဏ ရညညႊနးေနၾကသည။ ျမနမာႏငငတြင ငကမးေပါငး ၁၀၀၀၊ ႏ႕တကသတ၀ါမးေပါငး ၃၀၀၊

တြားသြားသတ၀ါမးေပါငး ၃၆၀၊ လပျပာမးေပါငး ၁၂၀၀ခန႕ ရေၾကာငး သစေတာဥးစးဌာန၏ မတ

တမးမားအရ သရရသည။ ႏငငဧရယာ၏ ၄.၇၂% (၃၁၉၃၈ စတရနးကလမတာ)ခန႕က

အမးသားဥယာဥ ၆ခ၊ ေဘးမေတာ ၃၀ခတ႕က ေနရာယထားသည။ အထကတြင ေဖာျပခေသာမးစ

ကြျပားေသာ သစပငပနးပငမားႏင တရစာၦနမား၊ ဆနးျပားေသာ ေတာ႐ငးတရစာၦနမားတ႕သည

၎တ႕က မခရာ ေပးေသာ ၾကြယ၀ေသာ သစေတာေျမေပၚတြင မခအသကရငေနၾကသည။

ထ႕ျပင သစေတာမ ျပညတြငးစားသးရနႏင ျပညပတငပ႕ရနအတြက အစားအစာ၊ အျခား

သစေတာထြကပစၥညးမားျဖစေသာ သစ၊ ရာဘာ၊ ေဆးဖက၀ငထတကနမားက ရရႏငသည။

သစေတာမားက မပကမယြငးေအာင ထနးသမးထားျခငးျဖင ရာသဥတကလညး ထနးသမးရာေရာက

ၿပး၊ ရာသဥတေဖာကျပနမႈမားက ေလာပါးေစသည။ ၎ျပင အေပၚယေျမလႊာဆး႐ႈးမႈႏင ေျမၿပမႈမား

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 76

က ကာကြယေပးသည။ ထေၾကာင သစေတာေျမက ထနးသမးကာကြယထားျခငးႏင သဘာ၀အရငး

အျမစမားက ေကာငးမြနစြာ စမခန႕ခြအသးျပႏငေစျခငးတ႕သည တငးျပည၏ စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖး

တးတကမႈႏင လသားမားႏင တရစာၦနမားတ႕ ဆကလကအသကရင ေနထငေရးဟသည ရညမနး

ခကႏစရပအတြက မရမျဖစ အေရးတႀကး လအပေသာအရာ ျဖစလာေပသည။

ဤရညမနးခကႏစရပသ႕ ေရာကရရန ရပရြာမသည ႏငငေတာအဆငအထ အလႊာတငးတြင

အသပညာေပးျခငး၊ သငတနးစေသာ စြမးရညျမငလပေဆာငခကမား လပေဆာငေစျခငးတ႕

ျပလပရန လအပေပသည။ ၎ျပင နညးပညာေရ႕ေရာကေသာ ႏငငမားမ သငေလာေသာ

နညးပညာမားက ရရေအာင ေဆာငရြကျခငး၊ ဥပမာ - ပတ၀နးကငက အကခတေစာငၾကည

စမရာတြင အခနမ တကေသာ သတငးအခကအလက ေပးပ႕ႏငသည အေ၀းမ ႀကတင သတေပး

ခန႕မနးႏငေသာ GIS ကသ႕ ကရယာမား ရရ တငဆငႏငေအာင ေဆာငရြကျခငးတ႕လညး

လအပသည။

အစးရအဖြ႕အစညးမားႏင ပဂၢလကက႑အပါအ၀င အစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညးမား

ၾကား ပးေပါငးေဆာငရြကမသာလင မးခးျမေငြ႕ဆငရာ အမးသားလပငနးစမခကႏင သဘာ၀ပတ

၀နးကငက ထညတြကေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးအေလအထက ေရာကရေစႏငေသာ ေရရညတညတ

ေသာ အမးသားဖြ႕ၿဖးတးတကေရးဗဟာ စမခကတ႕က အေကာငအထညေဖာေစသည သငေလာ

ေသာလပငနးစဥမားက ခမတႏငမညျဖစသည။

ကးကားစာအပစာတမးမား

၁. Forest Department (2005) Application of GIS and Remote Sensing in Myanmar,

Presentation made at 12th Session of the Asia Pacific Regional Space Agency Forum 12th

Asia, Maximizing Space Benefits for the Society in Japan, 11 13 October 2005

၂. Forest Department, Fire Information for Resources Management, Power-point

Presentation

၃. Forest Fire Prevention and Management in Myanmar

http://www.fire.uni-freiburg.de/iffn/country/mm/mm_1.htm

၄. National Commission on Environmental Affairs, Overview of AATHP and Myanmar NHAP,

Power-point Presentation

၅. Zaw Win (2008) Forest Fire Risk

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 77

အခနး (၈)

၈။ ျမနမာႏငင ေျမၿပေတာငၿပမႈ ေဘးအႏရာယ အေျချပ

ျမနမာႏငငသညငလငလႈပျခငး၊ ေတာငေစာငးကမးပါးမားျပကျခငး၊ ထးေကာကေတာငတနး

ေဒသ၌ အတြငးလႈဏျဖစ၍ ကၽြကျခငးစသည ဘမေဗဒဆငရာ သဘာ၀ေဘးအႏရာယမားက

ႀကမဖနမားစြာ ၾကခၾကရျပး ျဖစသည။ ဘမရပသြငေနထားအရ ျမနမာႏငင၏ ေတာငတနးေဒသၾကး

၂ချဖစေသာ အေနာကဘကေတာငတနးမားႏင အေရ႕ဘကကနးျမငေဒသတ႕သည

ပငကယအားၿဖငပင မတညၿငမေသာ အရပမား ျဖစၾကသည။ ျမငမတေသာ ေတာငကမးပါးမား၊

တညျငမမႈနညးေသာ ဘမေဗဒ ဆငရာဖြ႕စညးပနင မတသနမး သညးထနစြာ ရြာသြနးမႈ စသညတ႕

ေပါငးစပေသာအခါ ဤေတာငတနးေဒသမားသည ေတာငကမးပါးျပကမႈ အႏရာယမားေသာ

အရပေဒသမား ျဖစလာၾကသည။ ယခအခါ လေနတးပြားျခငးႏင လမးပနးတးခ႕ တညေဆာကျခငး

မားက အေၾကာငးျပ၍ လတ႕သည အႏရာယကေရာကႏငေသာအရပမားတြင ပမ ေနထငမ လာ

ၾကသည။ အကးဆကအားျဖင သဘာ၀ေၾကာငသာမက လတ႕၏လပေဆာငမႈမားေၾကာင အႏရာယ

ကေရာကေစႏငမႈ ပလာခေပသည။

ေတာငေစာငးမားေပၚရ ေကာကဆငေျမခတ႕သည အေျခအေနအမးမးတ႕ေၾကာင အရည

ေပာစးဆငးျခငး၊ ေလာကျခငး၊ ျပတကျခငး၊ ကၽြကျခငးမား ျဖစႏငသည။ ထသ႕ေတာငေစာငးမား

ေရြ႕ေလာကဆငးမႈက ခြျခားသတမတရာတြင အေျခခရေသာ အေရးႀကးသညအပငးမားမာ

ကဆငးသညပသ႑ာန၊ ေတာငေစာငးက ဖြ႕စညးသည ေျမသားအမးအစား၊ ေရပါ၀ငမႈႏင

ေလာကႏႈနး စသညတ႕ျဖစၾကသည။ ယငးေတာငေစာငးမား ေလာကႏင မကႏငဆသညက

တညၿငမမႈကနးႏင ေဖၚျပၾကသည။ တညျငမမႈကနးသည တြနးခသညအားႏင ခခအားတ႕၏

အခးဆျဖစသည။ အခပဆရလင ေတာငေစာငးကမးပါးမား ျပကမႈအေပၚ ထနးခပထားသည

အခကမားမာ ေျမသားဖြ႕စညးမႈ၊ ကမးပါးေစာကအနက၊ ေျမမကႏာသြငျပင၊ ဥတ၊ သစပငသစေတာ

ေပါကေရာကမႈ အေျခအေန၊ ေရတးျခငးႏင အခနကာလတ႕ျဖစသည။ ယခအခါတြင ေကာငးကင

ဓါတပမားမတစဆငလညးေကာငး၊ ဘမ႐ပနညးတ႕ျဖငလညးေကာငး ေတာငကမးပါးမား ျပကႏင

ေသာ ေနရာမားက စးစမးရာေဖြႏငၿပျဖစသည။

ေၿမၿပမႈအႏရာယ ေလာနညးေအာငေဆာငရြကရန အသးမားေသာ နညးအခ႕မာ ေရစးလမး

မား ေဖာကလပေပးျခငး၊ ေျမထနးနရမား တညေဆာကျခငးႏင အေျခခအေဆာကအဥမားအား

စနစတက ပစထတတညေဆာကထားျခငးတ႕ျဖစသည။ ယခအခါ အပငမားစကပး၍ ေျမနရ

ထနးခပသည နညးပညာသည လသမားျပး စတ၀ငစားမႈမားလာသည နညးပညာျဖစသည။

ေတာငေစာငးကမးပါးမားျပကျခငးသည သဘာ၀ေဘးအႏရာယမားျဖစေသာလညး စနစတက

ကာကြယထနးခပမႈမား ေဆာငရြကႏငပါလင အသကအးအမစညးစမ ပကစးဆးရႈးမႈမားက

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 78

သကသာေစႏငပါသည။ ေၿမၿပနငသည သေဘာသဘာ၀နင ဗဟသတမားက သရေအာင

ၿပလပထားၿခငးသညလညး ဆရႈးမႈမားက ေလာနညးေစႏငသည နညးလမးတစခ ၿဖစပါသည။ ဤသ႕

ေဘးအႏရာယမား ေလာကေရး စမေဆာငရြကရာတြင သပၸႏငနညးပညာဆငရာ သေတသန

လပငနးမားကလညး အေၾကအလည ေဆာငရြကရန လအပေၾကာငးက တငျပအပပါသည။

၈.၁ နဒါနး

ေျမၿပေတာငၿပမႈ ေဘးအႏရာယသည ကမၻာေပၚတြင အေတြ႕ရမားေသာ ဘမေဗဒဆငရာ

ေဘးတစချဖစသည။ ေတာငေစာငးကမးပါးျပကျခငး (ေတာငျပျခငး၊ ေျမျပျခငး) ဟသညစကားရပက

ေတာငျပေျမသား ေကာကဆငေကာကခတ႕ ေတာငေစာငးဆငေျခေလာအတငးျဖစေစ၊

ေတာငေစာငးဆငေျခေလာမအပျဖစေစ ျပတကျခငး၊ ေလာကျခငး၊ အရနအဟနႏင စးဆငးျခငး

တ႕က ျပဆသးစြေသာ စကားျဖစသည။ ေျမေလာကျခငးႏင စပလဥး၍ ျဖစစဥျဖစရပအမးမး၊

ေလာကပႏင ေျမအမးအစား အမးမးတ႕ ရၾကသည။ လဥးေရတးပြါးသျဖင ျမ႕ျပနင လမးမား

ခ႕ထြငျပျပငမႈမားေၾကာငလညး ေျမျပျခငးမား ျဖစေစႏငေသးသည။ ၾကာေညာငးလသည

ဘမေဗဒျဖစစဥမားကလညး ေတာငေစာငးမား၏ တညျငမမႈက ကဆငးေစျပး ေတာငျပမႈမား

ျဖစေစသည။ ေတာငျပမႈသည ျမငမားေသာ ေတာငတနးၾကးမားရေသာ အရပ၌သာ ျဖစေပၚမႈ

မားေသာလညး ေျမနမႏင လြငျပငေဒသမား၌လညး ျဖစတတေသးသည။ အထးသျဖင အမေျခ

အေဆာကအအၾကးမား တညေဆာကရနနင လမးမၾကးမား ေဖာကရနအတြက ေျမကငးၾကးမား

တးေဖၚျခငးတ႕ေၾကာငလညး ျဖစေသးသည။ ထ႕အျပင ျမစေရတကစားသျဖင ျမစေၾကာငး

တစေလာက ၾကးမားေသာကမးပါးျပမႈမား ျဖစေစပါသည။

ဘမ႐ပသြငအရလညးေကာငး၊ ေျမထခပေရြ႕လားေျပာငးလမႈ ျဖစစဥအရလညးေကာငး

ျမနမာႏငငက ေျမမကႏာသြငျပငက (၃)ပငး ပငးျခားႏငပါသည။ ၎တ႕မာ အေနာကဘက

တြန႕ေခါကေတာငတနးမားအပငး၊ အလယပငးေျမနမလြငျပငႏင၊ ရမးကနးျမငႏင တနသၤာရ

တ႕ပါေသာ အေရ႕ဘကကနးျမငပငးတ႕ ျဖစၾကသည။ ဘမ႐ပသြငေနထားအရ ျမနမာႏငငတြင

ေတာငတနးေဒသၾကး (၂) ခရသည။ ၎တ႕မာ အေနာကဘကေတာငတနးမားႏင

အေရ႕ဘကကနးျမငေဒသ တ႕ျဖစၾကျပး ပငကသဘာ၀အရကပင တညၿငမမႈအားနညးေသာအရပမား

ျဖစၾကသည။ ျမငမတေသာ ေတာငကမးပါးမား၊ တညျငမမႈနညးေသာ ဘမေဗဒဆငရာဖြ႕စညးပ၊

မတသနမး သညးထနစြာ ရြာသြနးမႈ စသညတ႕ ေပါငးစပေသာအခါ ဤေတာငတနးမားေဒသသည

ေတာငျပကမႈ အႏရာယ အျဖစမားေသာ အရပမားျဖစလာၾကသည။ အထငကရျဖစေသာ

ဧရာ၀တျမစသည ျမနမာႏငင အလယပငးက ျဖတ၍ေျမာကမ ေတာငသ႕စးဆငးေနပါသည။ ထျမစ၏

ေရလတကစားမႈေၾကာင ျမစေၾကာငးႏင ျမစလကတကမားတစေလာက ကမးပါးျပမႈမားရခသည။

ယခအခါ လေနတးပြါးျခငး ႏင လမးပနးတးခ ႕ တညေဆာကျခငးမားက အေၾကာငးျပ၍ လတ႕သည

အႏရာယကေရာကႏငေသာ အရပမားသ႕ ေျပာငးေရြ႕ ေနထငလာၾကသည။ အကးဆကအားျဖင

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 79

သဘာ၀ေၾကာငသာမက လတ႕၏လပေဆာငမႈမားေၾကာင အႏရာယကေရာကႏငေစမႈ ပလာ

ခေပသည။

၈.၂ ေျမၿပေတာငၿပျခငး အေၾကာငးရငးမား

ေျမၿပေတာငၿပျခငးႏင ဆကစပေသာ ေျမေလာကမႈမား၏ အေၾကာငးရငးက စစစျပရလင

တြနးခသညအားႏင ျပမကေအာင ခခသညအားတ႕ကသာ ဆကစပျပရသည။ ေတာငျပျခငး

အေၾကာငးသည ျပမကရေအာင ခခသညအား နညးပါးကဆငးျခငး (တစနညး) တညၿငမမႈ

အေျခအေန ကဆငးျခငးေၾကာငျဖစသည။ ဤသ႕ ကဆငးရျခငး အေၾကာငးမားမာ

(၁) ေျမဆြအားႏင ေတာငေစာငးနမျမင

(၂) ေတာငေစာငးတစေလာက၌ ေျမေအာကေရတညရမႈ အေျခအေန

(၃) ေျမညမားရေနမႈ

(၄) ေရတကစားျခငး

(၅) လတ႕လပေဆာငခက

(၆) ဘမေဗဒဆငရာအေျခအေန

(၇) ႐တျခညး ျဖစေစေသာ ျဖစရပ စသညတ႔ျဖစပါသည။

၈.၂.၁ ေျမဆြအားႏင ေတာငေစာငးနမျမင

ေတာငေစာငးေပၚရ ေျမခေကာကဆငတ႕ေလာကမႈ(သ႕) တညျငမမႈက ထေတာငေစာငး

တစေလာက၌ ျဖစေသာ ျပတေတာကအားႏင ျပတအားခႏငရညတ႕က ထနးခပထားပါသည။

ျပတေတာကအားသည ေတာငေစာငးမကႏာျပငအတငး ျဖစေပၚပါသည။ ေတာငကမးပါးမတေစာက

ေလ ျပတေတာကအား ပၾကးေလ ျဖစသည။ ျပတအားခႏငရညသည ေျမဆငထအတြငးျဖစေသာ

ေရြ႕မႈက ခခသညအားျဖစသည။ အကယ၍ ျပတအားခႏငရညသည ျပတေတာကအား ထက

ပေနပါလင ေျမထသည မေရြ႕ပါ။ သခ ၤာနညးအရ ျပတအား ခႏငရညကတည၍ ျပတေတာက အားႏင

စားေသာအခါ ၁ (တစ) ထက ေလာေနလင ထေတာငေစာငး ဆငေျခေလာသည အခနမေရြး

ျပကႏငပါသည။

၈.၂.၂ ေျမေအာကေရအေနအထား

မးတြငးကာလ၌ ေျမေအာကေရျပငသည ျမငတကေနတတသည။ ထေရက ေျမဆလႊာတြငးရ

ေျမလးကေလးမားက ေစးကပေစေသာ တြစပပစၥညးမားက ေဖာခႏငစြမး ရသည။ ေျမျပငနားနးေသာ

ေရေအာငးလႊာငယမားမ ေျမေအာကေရျပငသည မးကာလတြင အလငအျမန တးလာတတသည။

ပတဆ႕ေနေသာ ေရေျမာငးမားမ ေရစမ၀ငမႈေၾကာင ျပကႏငသည ေလာျပငတစေလာက

ေရဖအားတးလာတတသည။ ေျမေအာကေရျပငျမငတကလာမႈေၾကာင ေျမသားမား ေရႏးသြားႏငျပး

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 80

ေရပါ၀ငမႈ တးလာေသာေၾကာင ေျမသားအခငးခငး ေစးကပအားလညး ကဆငးသြားသည။ သလႊာႏင

သေကာကလႊာကသ႕ေသာ ေျမေအာကေရစလႊာမားရေသာေၾကာင အနညကေကာကလႊာမားႏင

ဖြ႕စညးေသာ ေတာငေစာငးမားတြင ေရဖအား အလြနျမငမားမႈမားက ျဖစေစသည။ ေတာငေစာငးမား

တြင ေျမၿပမႈသည အဓကအားျဖင ဤအခကေၾကာငပင ျဖစပါသည။

၈.၂.၃ ေျမႏေျမညမားတညရေနမႈ

အကယ၍ ဧရယာတစခတြင ေျမႏေျမညမားရေနခပါလင ေျမေပာကျခငး၊ ေျမပြရြျခငး၊

ကၽြကျခငးႏင အထမခႏငသည အေနအထားမားျဖစေပၚတတသည။ ေျခာကေသြ႕ေသာ ေျမလး

ေျမသားမားအတြငး ေရတး၍တး၍ ၀ငေရာကေသာအခါ ေျမသားသည ေပာတြ၍သြားေပသည။

လေလာကေသာေရပမာဏ ၀ငလာေသာအခါ ေျမအလးအခမား တစခႏင တစခ ကြာသြားျပး

ေျမသည အရညျပစျပစျဖစသြားကာ ျပတအား ခႏငရညလညး မရေတာေပ။ အခ႕ေျမအမးအစား

မားမာ ေရထေသာအခါ အလြနတရာ ပြေယာငးျပး ေရေျခာကသြားလင က႕သြားတတသည။

ယငးတ႔က ပြေယာငးလြယ၍ က႕လြယေသာ ေျမအမးအစားမားဟ ေခၚသည။ ဤေျမမးမားသည

ယငးေျမတြင တညေဆာကထားေသာ အေဆာကအအက ထခက ပကစးေစတတသည။ ဖထားလင

ဖထားသေလာက က႕၍က႕၍သြားတတေသာ ေျမမးသည ေရထြကသြားလင ျပကြသြားျပး

ေျမကၽြကမႈမား ျဖစတတပါသည။

၈.၂.၄ ေရတကစားျခငး

မးတြငးကာလ၌ ေခာငးေျမာငးတစေလာက၌ ျမငမားေသာ အဟနျဖင စးဆငးသည႕

ေရအလငသည ေကာကတးၾကးငယတ႕က သယေဆာငလာျပး လမးတတားမား၊ ေရေျမာငး

ၾကးငယမားႏင ေဂဟစနစကပါ ပကစးေစႏငသည။ ေတာငေစာငး ဆငေျခေလာတစေလာက

အထနးအကြပမ စးဆငးေသာ ေရအလငက ေျမသား ေကာကဆငမားက တကစားသယေဆာင

ပ႔ခမႈေၾကာင ေတာငေျခအရပ၌ ေနထငေသာ လတ႕အား ၾကးစြာေသာ အႏရာယက ျဖစေစႏငပါသည။

၈.၂.၅ လတ႕၏လပေဆာငခက

သစေတာမားက အထနးအခပမရ ခတထြငရငးလငးျခငး၊ ေကာကတြငး၊ သတတြငးမား

တးေဖၚျခငး စသညတ႕သည ေျမျပမႈအၾကးအကယျဖစေစေသာ လတ႕၏လပေဆာငမႈပငျဖစသည။

ေတာငကနးေတာငေစာငးမား၌ အေဆာကအအမားက ထႏငထညႏင ေဆာကလပျခငးမားသည

လညး ေတာငျပမႈက အားေပးလကရပါသည။ ေတာငျပႏငေျခမားေသာအရပတြင ေရေလာငကနမား

နင ေရေျမာငးၾကးမား တညေဆာကထားျခငးသညလညး ေတာငျပမႈမားက ျဖစေစႏငပါသည။

တးဆြျပး ေျမစာမားက ေတာငေစာငးမား၌ ပထားပါကလညး ယငးေျမသားမားက ေလာက

ေစႏငပါသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 81

၈.၂.၆ ဘမေဗဒဆငရာ အေျခအေနမား

ေတာငေစာငးေပၚရ ေကာကလႊာမား၊ ရႊ႕လႊာမား၊ ေကာကလႊာအကေၾကာငးမား (သ႕)

အားေပာေသာ အလႊာမား၏ ေစာငးငကပသည ေတာငေစာငး၏အေစာငးႏင တညေနပါက

ျပငလကေလာကမႈမား ျဖစတတပါသည။ ဥတေခဖကျခငးဒဏခထားရေသာ ေကာကေဆာင

ထမားႏင ဥတေခဖကျခငးျဖစစဥတ႕က မလေကာကသားတ႕က ေရစမ႔၀ငႏငေသာ ေကာကသား

မားအျဖစ ေျပာငးလေစျပး ယငးေကာကသားမားတြင ေရဖအား ျမငတကလာေစပါသည။ ေရေပာ

လြယေစေသာ ေကာကလႊာမားရေသာအရပ၌ ေရႏငဓာတျပမႈေၾကာင ေျမအတြငးလႈဏမားျဖစေပၚ

ေစျပး ေျမကၽြကငးၾကးမား ျဖစေပၚလာပါသည။ ေကာကတးၾကးမားသည ေတာငေစာငး၌ အလြတ

တညရေနပါက ဆငေျခေလာအတငး လမဆငးလာႏငပါသည။

၈.၂.၇ ရတခညး ျဖစေစေသာ ျဖစရပမား

ကမၻာတစလႊားတြင ငလငလႈပေသာေၾကာင ေျမၿပေတာငျပျခငး၊ ေျမျပငကြထြကျခငးမား

႐တခညးျဖစေပၚလာေၾကာငး ေတြ႕ရၾကရပါသည။ ျမနမာႏငငတြင ၁၉၁၂ခႏစ ေမလ ၂၃ ရက၌

ျဖစေသာ ေမျမ႕ငလငၾကးေၾကာင ေကာကၾကမးျပတေရြ႕ တစေလာက အၾကးစားေျမျပမႈမား

ရခသည။ ၁၉၉၁ခႏစ ဇႏၷ၀ါရလ ၅ ရကေန႔တြင တေကာငးငလငေၾကာင ေျမျပငကြထြကျခငး၊

ေျမျပျခငးႏင သေျမမား ေရေပာပနးထြကျခငးမား ျဖစခသည။ ၂၀၀၃ခႏစ စကတငဘာလ ၂၂ ရက

ေန႔တြင ေတာငတြငးၾကးငလငေၾကာင ေတာငျပမႈမားရခသည။ ျမနမာျပညတြငးရ မးေတာငမားသည

လႈပရားမႈမရသညမာ ၾကာချပျဖစေသာေၾကာင မးေတာငေပါကကြမႈႏင ယဥေသာ ေျမျပမႈမားမရခေပ။

အထနးအခပမ အၾကးစားယမးခြျခငးမားေၾကာင တနခါမႈျဖစေပၚတတသျဖင ရတခညး

ေတာငကမးပါးမား ျပကေစႏငသည။

၈.၃ ျဖစပြားမႈအၾကမအေရအတြကႏင သကေရာကမႈအတငးအတာ

ျမနမာႏငငေတာငတနးေဒသမား၌ အရြယအစားအမးမးရေသာ ေတာငၿပေျမၿပမႈမား

အၾကမၾကမ ျဖစေပၚခသည။ အထးသျဖင အေနာကဘက ေတာငတနးေဒသမားတြင အျဖစမားပါ

သည။ အေရ႕ဘက ကနးျမငေဒသ၏ အခ႕အရပမားတြငလညးေကာငး၊ တနသၤာရကမးေၿမာငေဒသ

အေနာကျခမး၌လညးေကာငး အျဖစမားသညက ေတြ႕ရပါသည။ ဧရာ၀တျမစေၾကာငးႏင

ျမစလကတကမားတစေလာက၌ ကမးပါးျပကမႈမား မၾကာခဏ ျဖစေလရသည။ အေနာကဘက

ေတာငတနးမား၌ ေတာငျပျခငး၊ ေျမသားမားစးေမာကျခငး၊ ေကာကလးၾကးမား လမကျခငး၊

ရႊ႕မားအရညေပာစးဆငးျခငးစသည ပစအမးမးေသာ ေျမျပကမႈမားက ေတြ႕ရပါသည။

ေတာငျပကသျဖင အဓက ထခကပကစးမႈအမားစမာ လမးတတားမား ျဖစသည။ ဤသ႕ျဖစရျခငးမာ

ဤေဒသမားတြင လေနကပါးမႈေၾကာင လတ၏အသကအးအမစညးစမ ထခကမနညးပါးၿခငး

ျဖစပါသည။ အေရ႕ဘကကနးျမငေဒသမားျဖစသည ကခင၊ ရမးႏင တနသၤာရတ႔၏

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 82

ပ ၂၀ ျမနမာႏငင၏ အတတေျမၿပေတာငျပမႈ ေနရာျပ ေျမပ

အေနာကဘကျခမးမားတြင ပသ႑ာန အမးမးရသည ေၿမၿပမႈမား အမားဆးျဖစေၾကာငး

ေတြ႕ရသည။ ၁၉၉၉ခႏစ မးရာသကာလ တနသၤာရတြင ေတာငျပကသျဖင ေကးလကအမမား၊

ေကာငးမားက ေျမစာမား ဖးလႊမးသြားခသည။ ရမးျပညနယအတြငး ယငးမာပငႏင ကၽြတတဆၾကား

မးရထားလမးေၾကာငး တစေလာက၌ ေတာငျပမႈမား ရခသည။ ထအရပမား၌ မးသငေကာကႏင

အသြငေျပာငးေကာကမားရရာ ထေကာကမားသည ဥတေခဖကတကစားျခငးက အေတာ

ခထားရသည။ ၂၀၀၁ခႏစခန႔က ရမးျပညေတာငပငး နမစမၿမ႕တြင အတြငးလႈဏျဖစကာ ေျမကၽြကမႈ

မားျဖစခဖးသည။ ထျဖစရပမားေၾကာင ထခကမႈမား မရခပါ။ မးကတေဒသ၌ ၂၀၀၈ခႏစ ဇြနလတြင

ေျမျပသျဖင ပကစးဆးရႈးမႈမား ရခသည။

၈.၄ ျမနမာႏငငနယနမတအတြငး ေျမၿပေတာငၿပမႈ ျဖစႏငေျခမားေသာအရပမား

ျပဆချပးသညအတငး ဘမရပသြငအရလညးေကာငး၊ ေျမထခပ ေရြ႕လားေျပာငးလမႈ

ျဖစစဥအရလညးေကာငး ျမနမာႏငင နယနမတက ေဒသၾကး ၃ ပငးခြ၍ရသည။ ၎တ႕မာ

အေနာကဘကတြန႕ေခါက ေတာငတနးမားအပငး၊ အလယပငး ေျမနမလြငျပငႏင ရမးကနးျမငႏင

တနသၤာရတ႕ပါေသာ အေရ႕ဘက

ကနးျမငပငးတ႕ ျဖစၾကသည။ ဘမေဗဒ

ဖြ႕စညးပႏင ေကာကလႊာ အေနအထား

မားအရလညး ေျမၿပေတာငျပမႈ အျဖစ

မားရာ အရပသည အေရ႕ဘက

ကနးျမငေဒသရ အခ႕ေသာအရပမား

ႏင အေနာကဘက တြန႕ေခါက

ေတာငတနးေဒသမားျဖစသည။ ေရစး

တကစားမႈမားႏင ေရလႊမးမးမႈမား

ေၾကာင ျမနမာႏငငအလယပငးက

ျဖတသနး စးဆငးလကရေသာ

ဧရာ၀တျမစၾကးႏင ၎၏ျမစ

လကတကမား တစေလာက၌ ကမးပါး

ျပမႈ ၾကမဖနမားစြာ ျဖစေလရသည။

ေျမျပကမႈ ျဖစေသာေနရာမားက ပ

(၂၀)တြင ေဖၚျပထားပါသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 83

ရမး-တနသၤာရတစေလာက ေျမၿပေတာငျပမႈမား

ဤအရပသည ျမနမာျပည၏ သကတမးအရငဆးေကာကမားျဖစေသာ ႏကစ၊ ယစ၊ ဖလက၊

ဂေရး၀ကႏင အသြငေျပာငးစအနညကေကာကမားအျပင ထးေကာက၊ ဒလမကေကာကမားႏင

ဖြ႕စညးထားေသာ အရပျဖစသည။ ၾကာျမငစြာ ေရတကစားျခငး၊ ဥတေခဖက တကစားခရျခငးမား

ေၾကာင ကမးပါးၾကးမား၊ လႈဏေပါကမား ျဖစလကရသည။ ရႏငျပးသား ေကာကလႊာမားအတြငးသ႕

မးသငေကာကဆငထ တး၀ငမႈေၾကာငလညး အေနအထား အေတာအတန ႐ႈပေထြးမႈရေသာ

အရပျဖစသည။ ေအာကခေကာကမားက ဥတေခဖက တကစားခထားရျခငး၊ မးသညးထနစြာ

ရြာသြနးျခငးတ႕ႏငအတ ျမငမတေသာ ေတာငကမးပါးမားေၾကာင ဤေဒသမားတြင ေျမျပေတာငျပမႈ

အမးမးက ေတြ႕ၾကခၾကျပးျဖစသည။ ေတာငျပကပႏင လႈဏျဖစေပၚျခငးတ႕က ပ (၂၁) တြင

ျပထားပါသည။

ပ ၂၁ ျမနမာႏငငတြင ျဖစပြားခေသာ ေတာငၿပကပႏင လႈဏျဖစေပၚပ

အေနာကဘကေတာငတနးမားေဒသ ေျမၿပေတာငျပမႈမား

ေတာငျပကမႈသည ဤေတာငတနးမားေဒသ၏ အေရ႕ဘကျခမးတြင ပ၍အျဖစမားသည။

ကေလး-တးတန-ဖလနး ကားလမး၊ ကေလး-တမးကားလမးတစေလာကတြင ေတြ႕ျမငႏငသည။

အေတြ႕ရမားေသာ ေတာငျပမႈပစမာ ဒယအးပေလာကျခငး၊ ျပငလကေလာကျခငး၊ ေကာကခၽြနးၾကး

မား ပကျခငးႏင ေကာကတးမား လမေလာကျခငးမားျဖစသည။ ဤေဒသတြင ရခငရးမ၊ ခငးႏင

နာဂေတာငတနးမား ပါ၀ငၿပး ပငလယေခာက၌ ကသည အနညကေကာကအမးအစားမား၊

အသြငေျပာငးေကာကႏင မးသငေကာကမားျဖင ဖြ႕စညးထားသည။ ေကာကလႊာမားမာ

တြန႕ေခါကေနၾကၿပး အေရ႕ဘကအရပသ႕ ငကဆငးလကရသည။ ေတာငေျမာကလားရာအတငး

တြနးတငျပတေရြ႕ၾကးမားလညး တညရသည။ ဤအရပ၌ျဖစေသာ ေျမၿပေတာငၿပမႈမား၏ အေျခခ

ကေသာ အေၾကာငးမာ မးမားမႈႏငအတ ေကာကလႊာအတြငး ေအာငးေရဖအားတကေနျခငး၊ သစပင

သစေတာမား ျပနးတးျခငး၊ ေတာငေျခပငးက ေရတကစားျခငး၊ ဆငေျခေလာက ျဖတေတာကခရျခငး

စသညတ႕ေၾကာငျဖစသည။ ဤေဒသ၌ျဖစေသာ ေျမျပမႈအခ႕က ပ (၂၂) တြင ျပထားသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 84

ပ ၂၂ ကေလးၿမ႕တြင ျဖစပြားခေသာ ေျမၿပမႈ

ဧရာ၀တျမစေၾကာငးတစေလာက ကမးပါးျပမႈမား

ဧရာ၀တျမစေအာကပငးႏင ျမစလကတကမားတစေလာကတြင ကမးပါးၿပမႈမားက

ေတြ႕ရသည။ ယငးကမးပါးျပမႈမားသည ရာသအလက ျမစေရတကကမႈႏငလညး ဆကစပသည။

မးကာလ ျမစေရတးေသာအခါ ျမစကမးနဖးမားသည ေရ၀လာၾကသည။ ေျခာကေသြ႕ရာသအေရာက

ရတတရကေရကသြားေသာအခါ ျမစကမးပါးမား ထးထးကနခကာ ေအာငးေရဖအားတးျခငးႏငအတ

ကမးပါးနရမား၏ တြနးလနအားသညလညး ေလာကသြားသည။ တစခနတညးမာပင ေရတးစဥ

၀ငေရာကလာေသာ ေရမားေၾကာင ေအာကဘကသ႔ တြနးခအား(ျပတေတာကအား) ပမျမငတက

လာကာ ကမးပါးေအာကေျခက တကစားမႈမား ၿဖစလာရသည။ ဤအေၾကာငးမားေၾကာငပင

ျမစကမးပါးမား ၿပကရျခငးျဖစသည။

၈.၄.၂ ရနကနျမ႕အတြငး ေျမျပကမႈအႏရာယ

ရနကနျမ႕၏ အခ႕အစတအပငးမားသည ပခးရးမ၏ ေတာငဘကအဆြယေပၚတြင

တညရသည။ ထငရားသည ေျမမကႏာသြငျပငသည ျမ႕၏အလယပငးရ ေတာင-ေျမာကတနးလက

ရေသာ ေရႊတဂ-မဂၤလာဒ ေတာငရးျဖစသည။ ထ႕ေၾကာငပင အလယပငးသည အျခားအရပမား ထက

ပျမငသည။ ေျမမား အရညေပာဆငးျခငး၊ အကျခငး၊ ကြက၍ အပလကကျခငး စသည ေျမျပသည

ပသ႑ာနမားက ေတြ႕ရသည။ ေရႊေတာငၾကား၊ ဗလတစေထာငႏင ႏငးဆကနး

ဘးဘြားရပသာအနးတစ၀ကတြင အကမႈမား ေတြ႕ရသည။ ဓမၼေစတလမးေနရာအခ႕၌

ေျမအရညေပာစးျခငး၊ ရနကနအေနာကျခမးႏင တရစၥာနဥယာဥ တစ၀က၌ အကြကလက ျပကမႈမား

ေတြ႕ရသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 85

၈.၅ ျမနမာႏငငတြင ေရးယခငက ေျမျပေတာငၿပသည မတတမးမား

၁၉၁၂ခႏစ ေမလ ၂၃ ရကေန႔တြင ျဖစပြားေသာ ေမျမ႕ငလငၾကးေၾကာင ေျမၿပေတာငျပမႈ

မား အၾကးအကယျဖစခသည။ လေနက ပါးျခငးေၾကာငသာ ထခကေသဆးမႈ မၾကခရေခ။

၁၉၄၆ခႏစ စကတငဘာလ ၁၂ ရကေန႔ႏင ၁၉၉၁ခႏစ ဇႏၷ၀ါရလ ၅ ရကေန႔တြင တေကာငးအရပ၌

ျဖစေသာ ငလငမားေၾကာင တေကာငး၊ ထးခင၊ ေကာလငးႏင သပတကငး အရပမားတြင

ေတာငျပျခငး၊ ေျမျပငကြထြကျခငး၊ သႏင ေရမားပနးထြကျခငးမား ရခသည။ အမႏင လယေျမမား

ထခကခခရသည။

၂၀၀၃ခႏစ စကတငဘာလ ၂၂ ရကေန႔တြင ျဖစေသာ ေတာငတြငးၾကးငလငေၾကာင

ေတာငျပျခငး၊ ေျမျပငကြထြကျခငး၊ ေျမေပာျခငးမားျဖစကာ အမေျခႏငလယယာေျမမား ပကစး

ခရသည။

စစကငးတငး ကေလးျမ႕အနးတြင ၂၀၀၄ခႏစ စကတငဘာ မးကာလ၌ ေတာငျပကမႈ

အၾကးအကယျဖစခသည။ ၃၀ ကလမတာခန႕ရညေသာ လမးပငးႏင တတားမား ထခကပကစး

ခရသည။ ေကာကလးၾကးမား ျပတကၿပး လမးပတဆ႕သျဖင ရကအတနၾကာ အခနယ ရငးလငး

ဖယရားခရသည။ ယငးေျမျပမႈ မတတမးဓါတပအခ႕က ပ(၂၂ )တြင ေဖာျပထားသည။

၂၀၀၈ခႏစ ဇြနလ ၁၂ ရကေန႔တြင မးကတအရပ၌ျဖစေသာ ေျမျပမႈသည ငလငႏင

မဆကစပပါ။ သ႕ေသာ လေသဆးမႈမား ရခသည။ ေရးယခငကျဖစခဖးေသာ ေျမျပမႈမားက ဇယား

(၂၂) တြင ျပထားပါသည။

ဇယား (၂၂) ျမနမာႏငငအတြငး ေျမျပေတာငၿပမႈ ေဘးအႏရာယကေရာကခမႈ မတတမးအခ႕

ခႏစ ေနရာ အမည/

အမးအစား ျဖစပြားေစသည ရငးျမစ ထခကမႈ

၁၉၁၂ ေတာငႀကးၿမ႕

ေျမာကဘက

ေမျမ႕ ေျမၿပမႈ ငလင ေျမၿပေတာငၿပမႈႀကးမားႏင

ေျမျပင အကေၾကာငးမား

၁၉၄၆ တေကာငး ေျမၿပေတာငၿပမႈ ငလင စကပးေျမ ၃၈၀ ဧက ပကစး

၁၉၉၁ တေကာငး ေျမၿပမႈ ငလင အေဆာကအအအခ႕ ပကစး

၁၉၉၉ တနသၤာရေတာငတနး

အေနာကဘကျခမး

ေျမၿပမႈ မးႀကးမႈ ရြာအခ႕ ဖးအပျခငးခရသည

၂၀၀၁ နမးဆနၿမ႕ ေျမကၽြမႈ မးသညးထနစြာ

ရြာသြနးျခငး

အခငး ေပ ၅၀ ခန႕ရ အ၀ငးပ

တြငးခငႀကး ျဖစပြားခသည

၂၀၀၃ ေတာငတြငးႀကး ေျမၿပမႈ ငလင ပခးရးမ အေနာကပငး

ေတာငေစာငးအခ႕ႏင

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 86

ပ ၂၃ အဆျပထားေသာ ေျမၿပေတာငၿပမႈ

အႏရာယျပေျမပ

ရထားလမးမား တစေလာက

ၿပဆငးခသည။

၂၀၀၄ ကေလးၿမ႕ ကေလးေျမၿပမႈ မးသညးထနျခငး တတားမားႏင ၃၀

ကလမတာ ခန႕ရညေသာ

လမးမျပကသည။

၂၀၀၈ မးကတ မးကတေျမၿပမႈ မးႀကးျခငးႏင

ေကာကမကတးေဖာျခငး

လ ၁၁ ဥးခန႕ေသဆး

၈.၆ ေျမၿပေတာငၿပမႈ

အႏရာယျဖစႏငေျချပ ေျမပ

ျမနမာႏငငတြင ဘမေဗဒႏင

တကတးနစျဖစစဥအရ လႈပရားေနေသာ

ေျမၿပေတာငၿပမႈ ျဖစႏငသညေဒသ (၃) ခ

ရပါသည။ ယငးတ႕မာ အေနာကဘက

ေတာငတနးေဒသ၊ ဧရာ၀တျမစေၾကပငး

ေဒသႏင အေရ႕ဘကကနးျမငေဒသတ႕

ျဖစပါသည။ ေတာငေစာငးေျပဆငးမႈ ပမာဏ၊

ေတာငေစာငး၏ ဇလေဗဒအေျခအေန၊

ေျမဆလႊာအတြငး အႏရာယေပးႏငေသာ

ေျမသားမား ဖြ႔စညးပါ၀ငမႈ၊ တကစားမႈျဖစစဥ၊

ဘမေဗဒအေျခအေနမားႏင ႐တခညးျဖစစဥ

တ႕ေၾကာင ႏငငအတြငး အငယစားမ

အႀကးစားထ ေျမၿပေတာငၿပမႈမား ျဖစပြားပါ

သည။ အဆပါ အခကအလကမားအား

အေျခခစဥးစားျခငးျဖင ျမနမာႏငင၏ ေျမၿပ

ေတာငၿပမႈအေျခအေန ျဖစႏငေချပ ေျမပက

ပ (၂၃) အတငး အဆျပေရးဆြထားပါသည။

ယငးေျမပသည အေသးစတျပထားေသာ

ဇနေျမပတစရပ မဟတေသးသျဖင ပမ

အသးျပႏငသည အေျခအေနထ ျပငဆင

တးခ ႕ ေရးဆြရန လအပေနပါသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 87

၈.၇ ေျမၿပေတာငၿပမႈေဘးအႏရာယ ေလာနညးေအာင ကာာကြယေစာငေရာကျခငး

ႏငငအမားအျပားတ႕တြင ေျမၿပေတာငၿပမႈမားအား ႀကတငခန႕မနးႏငရနႏင ႀကတင

ျပငဆငကာကြယႏငရန ျပညစေသာ နညးလမးအမးမးတ႕ျဖင ေဆာငရြကထားၾကၿပျဖစေသာလညး

မားစြာေအာငျမငမႈ မရၾကေသးေပ။ ေျမျပေတာငျပရန အလားအလာရေသာ ေဒသမား၊ ယငးတ႔က

ထမးခပႏငရနႏင ေလာနညးေအာင ျပလပသည နညးလမးမားတြင ေလာဆငးမႈျဖစႏငေျခသဘာ၀၊

ျပဆငးမႈတြငပါ၀ငႏငေသာ ေကာကသား ႏင ေျမသားထ ပမာဏတ႔အျပင စးပြားေရးအရ အေရးပါမႈ

စသညတ႔ ပါ၀ငပါသည။ အဆပါ နညးလမးမားအနက အေရးပါေသာ နညးအခ႕မာ - (၁) ေရာငရား

ျခငးနညးစနစ (၂) တးထတဖယရားပစျခငး၊ (၃) ေရဆငးစနစျပျပငျခငး (ေျမေအာကေရႏင

စးဆငးေရ) (၄) ခတဆကအားျဖညျခငး (ေကာကတငျမပမလထညသြငးျခငး ေကာကတင

သပစကျခငး၊ ေျမအားျဖညျခငး)၊ (၅) ေထာကကနအားျဖညျခငး (ေျမထနးတတငးမားႏင

ေထာကတငမား)၊ (၆) ခတဆကပစၥညးသး၍ ေျမၿပမႈထနးခပျခငး၊ (၇) ဇ၀အငဂငနယာနညးပညာ

(၈) သဘာ၀ခညထညအသးျပျခငး (၉) ျမစေၾကာငးထနးသမးေရးနညးပညာႏင (၁၀)

ေျမၿပေတာငၿပမႈ သတေပးစနစ တ႕ျဖစသည။

၈.၇.၁ ေရာငရားျခငးနညးစနစ

ရထားလမး၊ ကားလမးႏင အျခားေသာ အငဂငနယာ အေဆာကအအမားတြင ေရာငရား

တညေဆာကသညစနစသည ေျမၿပေတာငၿပမႈေဘးမ သကသာေစေရးအတြက အသးကေသာ

နညးလမးျဖစသည။ သ႕ရာတြင ေျမၿပေတာငၿပႏငသည ေနရာအား ေရာငလႊကာကြယ၍မရသညအခါ

တတားထးေကာျဖတျခငးသညလညး ေရာငရားျခငး စနစတစမးျဖစသည။

၈.၇.၂ တးထတဖယရားပစျခငး

ယငးစနစမာ ၿပဆငးမႈျဖစႏငသည ေျမထက အားျဖညေစၿပး ေလာဆငးမညအငအားက

ေလာကေစသည။ အဓကနညးစနစမားမာ (က) စြနးထြကေနေသာ ေတာငေစာငးက ဖယရားပစျခငး

(ခ) ဆငေျခေလာက ေျပျပစေစျခငး၊ (ဂ) ဆငေျခေလာက ေလခါးထစျဖစေစျခငး၊ (ဃ)

မတညျငမေသာ ထထညတစခလးက ဖယရားပစျခငး စသညတ႕ျဖစသည။ ေတာငေစာငး

မတညျငမမႈက ျဖစပြားေစေသာ ျပနာအမားစသည လမးမႀကးမား၊ ရထားလမးမားႏင

တးေျမာငးမား တညေဆာကရာတြင စနစကမႈအားနညးေသာ တးေဖာခ႕ထြငျခငးမားေၾကာင

ျဖစသည။ နကလြနး၊ ရညလားလြနးေသာ ခ႕ထြငမႈမားက ေလာခသငေပသည။ လမးခ႕ထြငမႈတြင

ေတာငေစာငး အခး က ၁.၅း၁ ထားသငပါသည။ ေရလႊမးေဒသမားတြင တးေျမာငးကမးပါးမားက ၂း၁

ႏင ၃း၁ အခးမားျဖင တညေဆာကသငေပသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 88

၈.၇.၃ ေရဆငးစနစျပျပငျခငး

ေျမၿပေတာငၿပမႈအခ႕သည ေရဆငးစနစျပနာမားႏင ဆကစပလကရသည။ သ႕ျဖစ၍

ေရဆငးစနစက ျပျပငျခငးျဖင ေတာငေစာငးတညျငမမႈက ျမငတကေစၿပး အလတစားမ အႀကးစား

အထ ေျမၿပမႈႀကးမားအား သသသာသာ ေလာကေစပါသည။

- စးဆငးေရစနစ

တးခတကစားျခငးမားက စးဆငးေရစနစျပျပငျခငးျဖင ၾကးမားစြာ ေလာကေစႏငသည။

နညးလမးမားမာ ေရေျမာငးမား တးေဖာေပးျခငး၊ ယဆငးေပါကမား ပတဆ႔ေပးျခငးႏင

သဘာ၀ေျမာငးမားအား ရငးလငးေပးျခငးတ႔ျဖစသည။

- ေျမေအာကေရစနစ

ေျမဆလႊာႏင ေကာကလႊာထအတြငး ခေအာငးေနေသာ ေျမေအာကေရပမာဏက

ေျမမကႏာျပငသ႔ စတထတ၍ျဖစေစ၊ ေျမေအာကေရညျပင အမတထက နမေသာေနရာမ

ေရစးလမးေၾကာငး ျပလပေဖာကထတ၍ျဖစေစ ေျမေအာကေရ၏ ဖအားက ေလာ႔ခေပးရ

သည။ ေတာငေစာငးမားတြင ဆငေျခေလာေအာကဆး၌ ေစာငးဆငးလာရာဘကသ႔

လြနတြငးမားက အေပၚဘကသ႔ေစာငးလက ဆငေျခေလာအတြငးထသ႔ ေရာကေအာငတးျပး

ေရမားအလအေလာက စးထြကသြားေစျခငးျဖင ေရစးလမးေဖာကေပးႏငသည။ ဤလြနတြငး

မားသည မလေရခေအာငးရာ ရငးျမစေပၚ မခမေနသညအတြက ေရသည မမ

အလအေလာက စးဆငးသျဖင အကးျဖစထြနးမႈမား ရပါသည။ ဤေရထတစနစတြင

ေရဆငးလႈဏေခါငးမား၊ ကတတကငးကသ႔ ေရႏႈတေျမာငးမား၊ နကသညအစတအပငးထ

ျမပ၍ တးထားေသာ ေရႏႈတေျမာငးမား၊ ေဒါငလကအေနအထား လြနတြငးမား၊

ေရျပငညအတငး ထးေဖာကတးထားေသာ လြနတြငးမား၊ ဆငေျခေလာတြင ေရစမ႔ထြကရန

ျမပ၍ထညထားေသာ အားျဖည ကြနကရစပကတြငးမားႏင အေျဖာငအတငးတးထားေသာ

ေရနတေျမာငးစနစမား ပါ၀ငပါသည။

၈.၇.၄ ေထာကကနအားျဖည အေဆာကအအမား တညေဆာကျခငး

အေထာကအပျဖစေစေသာ အေထာကအကျပ အေဆာကအအမားသည ဆငေျခေလာ

တစေလာက ေျမသားႏင ေကာကသားစမား ေလာဆငးျခငးက တားဆးႏငျပး ဆငေျခေလာ၏

တညျငမမႈက တညေဆာကေပးျခငး ျဖစပါသည။ ယငးတြင ေျမထနးနရမားတးျခငး၊ ေျမဆလႊာႏင

ေကာကသားအတြငး တြယခတေပးေသာ ေျမထနးစနစမား တညေဆာကျခငး၊ ေကာကသားထသ႔

ျမပမလမားထညသြငးျခငး၊ ေျမသားအထနးႏင ေကာကသားအထနး တညေဆာကျခငးတ႔

ပါ၀ငပါသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 89

- ေျမထနးနရမားတညေဆာကျခငး

ေျမထနးနရမားက တညေဆာကမညပစၥညးႏင အေနအထားေပၚမတည၍ ေကာကသား(သ႔)

ကြနကရစအမးအစား၊ အခပနရမားပါ အမးအစား၊ ေမာငးကနကြနကရစနရမားပါ

အမးအစားႏင အားျဖညေျမသားနရ အမးအစားဟ၍ အမးအစား ခြျခားထားပါသည။

ေကာကသား(သ႔) ကြနကရစ ေကာကတးမားက သမဏႀကးမားျဖငဆငး၍ တငးရန

တညေဆာကထားေသာ ေကာကသား ေျမထနး၊ ေျမသားထသ႔ ႐ကႏကထးစကထားေသာ

သစသားေခာငး၊ သမဏေခာငး (သ႔) ကြနကရစေခာငးတ႔ျဖင ပစထတလပထားျပး

ယငးတ႔က ဆငေျခေလာေနရာမားတြင အေထာကအကျပ နရထနးမား ရရေစရန ျပလပျခငး

ျဖစပါသည။ ယငးတ႔က တညေဆာကေသာအခါ ဆငေျခေလာေျမသားထသ႔ တးထညထား

ရမညျဖစျပး ဆငေျခေလာနင ယငးနရၾကားတ႕တြင ေရစမ႔သြားႏငေသာ ေကာကစရစ (သ႔)

ေကာကစ ေကာကနတ႔ျဖင ျဖညထညထားရပါမည။ ယငးတ႔တြင ေရထြကေပါကမား

ထညထားျခငးျဖင ဆငေျခေလာတြင ခေအာငးျဖစေပၚေနေသာ ေရဖအားက ေလာ႔ကေစ

ပါသည။

- ပါးပဥးေထာကနရမားတညေဆာကျခငး

တာတမေဘာငမား တညေဆာကရာတြငလညးေကာငး ဆငေျခေလာမားတြင ေျမတးဆြမႈ

မား ျပလပေသာအခါတြငလညးေကာငး ပါးျပငးေထာကနရမားက ဆကစပ၍ အသးျပ

ၾကပါသည။ ပ၍ ပစေကာငးမြနေေသာ ပါးပဥေထာကနရမားက ဆငေျခေလာမ ျပတကမႈက

ကာကြယရန ျပတေတာကထားသည။ စထငးေနေသာ ဆငေျခေလာက ျပလပေသာအခါ၌

အသးျပေသာအခါ ပမ ထေရာကမႈရေၾကာငး ေတြ႔ရရပါသည။ ေရဆငးစနစႏင ပါးပဥး

ေထာကနရက ေပါငးစပ၍ အသးျပေသာ ဤနညးစနစတြင တးဆြျခစထတထားေသာ

ဆငေျခေလာေပၚတြင သန႔စငေသာ ေကာကစရစခၾကးမား (သ႔) အလားတ ေရစမႏငေသာ

ပစၥညးမား ဖးလြမးမလပငနးမားပါ ပါ၀ငသည။

၈.၇.၅ ခတဆကပစၥညးသး ၍ ေျမျပမႈထနးခပျခငး

- ေကာကသားတြငးသ႔ ျမပမလထညသြငးျခငး

ျမပမလႏင ဆြဆန႔တနးမားသည ဆငေျခေလာတြင ျပငလကေလာဆငးေသာ ေကာကလႊာ

မားႏင အေစာငးလကျပတကေသာ ေကာကကြထြကပငးမားတြင အလြနအသး၀ငပါသည။

ဤနညး၏အေျခခ သေဘာတရားမာ တစသားတညးမရေသာ ေကာကလႊာမားက

တစသားတညးျဖစေအာင ျပျပငထနးသမးေပးျခငး ျဖစပါသည။ ယငးက အသးျပထားပါက

ေနာငအခါတြင ၿပကမႈပမာဏက ေလာခထနးသမးထားႏငပါသည။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 90

- ေျမသား (သ႔)ေကာကသားထတးျမပျခငး

ျမပသြငးထားေသာ ေကာကသား (သ႔) ေျမသားမ ၀နဖအား၏ ေျပာငးလေပးေသာ

ျဖစစဥသည ေျမဆလႊာအတြငးရ ေျမလးကေလးမားအခငးခငး ပြတခအားထက မႈတသြငး

ထားေသာ သရြတလငးႏင ဆန႔တငးအားရေသာ မကႏာျပငတ႔အေပၚ မတညေနပါသည။

ျမပသြငးရမည႔ေျမသား (သ႔) ေကာကသား၏ အလားသည ေျမသားတ႔၏ သပသညးမႈႏင

ေအာကခေကာကသားတ႔၏ ေကာကေၾကမြျခငး သေဘာသဘာ၀ေပၚ မတည၍

အေျပာငးအလ ရပါသည၊

၈.၇.၆ ဇ၀အငဂငနယာနညးပညာ

ဤနညးပညာမာ သစပငမားစကပးျခငးျဖငျဖစေစ၊ ျမ႕ျပအငဂငနယာနညးပညာႏင

အပငစကပးျခငး တြဖက၍ျဖစေစ မတညျငမေသာ ဆငေျခေလာႏင ဆငေျခေလာတကစားခရျခငး

တ႔မ ေလာနညးေအာင ျပလပရာတြင အသးျပႏငပါသည။ ဤဇ၀အငဂငနယာနညးပညာသည

(က) ေျမဆလႊာအေပၚယအခြက တကစားျခငးမ ကာကြယေပးျခငး

(ခ) အနကတမေသာ ျပငလကေျမျပမက ေလာ႔ကေစျခငး

(ဂ) ဆငေျခေလာရ ေရဆငးစနစက ေျမာငးသြယေပးႏငျခငး

(ဃ) ဆငေျခေလာက ေထာကကေပးၿပး ဆငေျခေလာအတငး ေလာဆငးလာေသာ

ေျမသားႏင ေကာကသားမားက တားေပးႏငျခငးစသည အကးေကးဇးမားရပါသည။

၈.၇.၇ သဘာ၀ခညထညပစၥညး

ေျမသားခငမာမႈအတြက ေျမဆလႊာႏင တြဖကအသးျပႏငမည ေရနဓါတပစၥညးမ ထတလပ

ေသာ သဘာ၀ ခညထညပစၥညးမားက အခပလကျဖစေစ၊ အေျမာငးလကျဖစေစ ထတလပထားျပး

ယငးတ႔တြင ေရစမထြကမႈ၊ ေရစမမ၀ငႏငမႈ စသည ဂဏသတမား ရပါသည။ ယငးပစၥညးမားတြင

ရပပငးဆငရာ ဂဏသတ၊ မကငးနစ ဂဏသတ၊ အရညဖအားခဂဏသတႏင တာရညခႏငသည

ဂဏသတစေသာ ဂဏသတ အမးမး ရၾကပါသည။

ဤပစၥညးမားက အသးျပျခငးျဖင ဆငေျခေလာမား၊ လမးမား၊ အတျမစမားက ပမ

တညတခငမာၿပး အားျဖညေပးေစသညအျပင ကနကစရတလညး မားစြာ ေလာနညးေစပါသည။

တညေဆာကေရးကာလ ျပလပစဥအတြငး ယငးတ႔က အလႊာမားစြာ ထပ၍ အသးျပၾကပါသည။

ဆငေျခေလာရ ေျမဆလႊာက ပမအားျဖညေပးသျဖင မတေစာကေသာ ဆငေျခေလာမားကပင

တညေဆာကယႏငပါသည။ ေထာငမတနးပါး အေဆာကအအမားပင ယငးက အသးျပ၍ လျခ

စတခစြာ ဖနတးယႏငပါသည။ အေရးအပါဆး အကးျပမႈမားမာ -

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 91

(က) ျဖညသြငးပစၥညးပမာဏႏင ကနကစရတက ေလာနညးသြားေစျခငး

(ခ) ေျပျပစေသာ ဆငေျခေလာေနရာတြင မတေစာကေသာ ဆငေျခေလာက

တညေဆာကႏငရန အားျဖညေပးျခငး

(ဂ) တညတကနးအနားကပေသာ ဆငေျခေလာက တညၿငမသြားႏငေစရန တညတကနး

က ျမငမားေအာင ျပလပေပးႏငျခငး

(ဃ) ေျမႀကးက သပသညးေအာငျပလပေသာ ကရယာမားေၾကာင ပကစးမႈက ခႏငရည

ရေစျခငး စသညတ႔ ျဖစပါသည။

၈.၇.၈ ျမစေၾကာငးထနးသမးေရးနညးပညာ

ျမစကမးပါးမား အဓကျပကရျခငးမာ ကမးပါးမားက ေရလြမးမးခရျခငးနင ကမးပါးမားရ

ေျမဆလႊာမားတြင ၾကား၀ငခေအာငးေနေသာေရမား၏ ဖအားတကလာျခငးတ႔ေၾကာင ျဖစပါသည။

(ေျမစမေရဖအားဟလညး ေခၚၾကသည။) ဤကမးပါးျပကမႈက ေလာနညးရန ေရစးေရလာေကာငးမြန

ေအာင ေရႏႈတေျမာငးမား တညေဆာကျခငး၊ ဇ၀အငဂငနယာနညးပညာျဖင ထနးခပျခငးတ႔

ျပလပႏငပါသည။ လမးမားထက ကမးနဖးမား ေဘးကငးရနက အဓက ရညရြယခကထားၿပး

လပေဆာငရပါသည။ ျမစကမးနဖးက ကာကြယထမးသမးျခငးလပငနးတြင အမာခေရကာ (သ႔)

ပါးပဥးပေရကာ (သ႔) ၎ႏစခက ေပါငးစညးလပရေသာ လပငနးမား ပါ၀ငပါသည။

၈.၇.၉ ေျမျပေတာငျပမသတေပးစနစ

ေျမျပေတာငျပမႈျဖစစဥက သတေပးစနစသည ေျမျပမႈက မတားဆးႏငပါ။ သ႔ရာတြင

သတေပးစနစမားရျခငးျဖင လတ႔၏အသကႏင အးအမစညးစမက ေရြ႕ေျပာငးေပးႏငျခငး၊

ဆငေျခေလာတစေလာက သြားလာေနေသာ ယာဥရထားမားက ရပတန႔ေစႏငျခငး၊ လမးေၾကာငး

ေျပာငးေပးျခငးတ႔က ျပလပႏငပါသည။

- ေျမျပေတာငၿပမႈအႏရာယရေသာ ေနရာမားတြင ေျမျပငသြငျပငလကၡဏာ ေျပာငးလေနမႈမား

ႏင ဆငေျခေလာရ ေကာကတးမားသည လမးမား (သ႔) အျခားေနရာသ႔ ျပတကျခငးမားက

မကျမငျဖင စးစမးေထာကလမးႏငျပး ယငးေနရာမားမ အလငအျမန ေျပာငးေရြ႕ႏငပါသည။

- လတ႔၏ သဘာ၀ေဘးအႏရာယ ကေရာကမႈက စစေဆးေလလာမတသားမႈသည

အားကးအားထားျပႏငေသာ အကးေကးဇးမား ရႏငပါသည။ သ႔ရာတြင ဆး၀ါးေသာ

ရာသဥတႏင အႏရာယေပးေသာ ေနရာမားတြငမ အကးေကးဇးမား မျဖစေပၚႏငပါ။

- အျခားေသာ ၾကတငသတေပးစနစတြင လပစစအားသးစနစ၊ ေျမျပငတမးေစာငးမႈက

တငးတာေသာ ကရယာေကာကလႊာမား ေရြ႕လားမႈမ ျဖစေပၚေသာ တနခါမႈက တငးသည

ဘမအသဖမးကရယာ စသညတ႔ပါ၀ငပါသည။ ဆငေျခေလာတြင တမေသာေရတြငးမားတး၍

အႏရာယေပးႏငေသာ ေျမေအာကေရပမာဏက မတသားတငးတာႏငပါသည။ ရြာသြနးေသာ

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 92

မးေရခနက ေလလာမတသားျခငးသညလညး အသး၀ငေသာ စးစမးေလလာမႈတစခ

ျဖစပါသည။ မးရြာသြနး ပမာဏသည ေကာလြနစညးက ေရာကေနေသာအခါမးတြင

ဆငေျခေလာရ ပါးလႊာေသာ ေျမဆလႊာ ေလာဆငးမႈျဖစႏငေခသည အလြနမားလာပါသည။

ေျမျပေတာငျပမႈမားသည ျမနမာႏငငေတာငထထပရာ ေဒသမားတြငရေသာ အေျခခ

အေဆာကအဥမားက မားစြာျခမးေျခာကလကရပါသည။ ဆငေျခေလာ မတညျငမမႈက ျဖစေစေသာ

အဓက ပါ၀ငပတသကေနသည အခကမားမာ ဆငေျခေလာ၏ အေနအထား၊ ဆငေျခေလာ၏အျမင၊

ပါ၀ငဖြ႔စညးထားေသာ ေျမသားႏင ေကာကသားအမးအစားတ႔ ျဖစပါသည။ သ႔ျဖစ၍ ေျမျပႏငမႈ

အတငးအတာက ေဖာထတနငရန ေတာငထထပရာရ ဆငေျခေလာမား၏ အေနအထားႏင

ဘမေဗဒက ေျမပမား ျပစထားသငပါသည။

ေျမျပေတာငျပမႈမားသည အနး၀နးကငရ ေျမေပၚႏင ေျမေအာကေရ၀ငေရာကလာမႈႏင

တြဖကျဖစေပၚေလရပါသည။ ထေၾကာငပင ဇလေဗဒႏင ဇလဘမေဗဒဆငရာ ေလလာမႈမားကလညး

ေဆာငရြကထားသငပါသည။

အေ၀းေျပးလမးမႏင လမးမားတညေဆာကမႈစမကနးမား အေကာငအထညေဖာရာ၌

အငဂငနယာ ဘမေဗဒပညာရငမား၏ အကအညမား လအပလပါသည။

ရပရြာလထသညလညး ေတာငျပေျမျပမႈက ေလာနညးေအာင ေဆာငရြကရာတြင

အလြနအေရးပါေသာ အခနးက႑မ ပါ၀ငေနပါသည။ ထ႔ေၾကာငပငေျမျပမႈ အႏရာယမားဆငရာ

ပညာေပးလပငနးမားသည ေကးလကေဒသေန ျပညသမားအတြက တာ၀နယ ေဆာငရြကေပးသင

ပါသည။

၈.၈ နဂး

ေျမျပေတာငျပမႈျဖစစဥမားသည ေျမျပငပကသဥးသြားေစေသာ သဘာ၀ေဘး

အႏရာယမား ျဖစပါသည။ ဆငေျခေလာတစေလာကအတငး ဆငးလာေသာ ေျမသားထ

ေလာဆငးမႈျဖစစဥတြင ေရြ႕လားမႈပစအမးမးႏင ႐တခညးျဖစစဥဟ ႏစမးပါ၀ငပါသည။

ဘမေဗဒဆငရာသမငးေၾကာငးႏင ယငးေဒသတြင မတငးေနထငရာ လတ႔၏ လပေဆာငမႈ

သညလညး ေျမၿပေတာငၿပမႈက ဥးတညေသာ ေျမသားမတညျငမမႈမားက ျဖစေစပါသည။

ေျမၿပေတာငၿပမႈမားက စးစမးေလလာျခငးသည လြနခေသာ(၁၀)စႏစအတြငးကစ၍

ထးျခားစြာ တးတကလာခပါသည။ ေျမၿပေတာငၿပမႈႏင ပတသကေသာ စးစမးေလလာမႈတြင

မားစြာေသာ နညးစနစမား ေပၚထြနးလာခပါသည။

ေျမျပေသာေသာေဒသမားတြင ေျမၿပျခငးက ထနးခပျခငးမား လပေဆာငရာ၌ အသပညာ

ႏစခကေပၚတြင အေျချပထားပါသည။ ပထမအခကမာ လသားတ႔၏ အသကအးအမစညးစမက

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 93

ကယတငရန ျဖစျပး၊ ဒတယအသပညာမာ ၾကတငကာကြယမႈဆငရာ တြကခကတငးတာမႈမား

မရပါပႏင ေျမျပေတာငၿပမႈအႏရာယရေသာ ေဒသမားတြင အေဆာကအဥမား၊ လအမားႏင

ဆငေသာ အေဆာကအအမားႏင လမးမားက တညေဆာကျခငးမ ေရာငရားျခငးပင ျဖစပါသည။

ေျမျပေတာငျပမႈမားသည သဘာ၀ေဘးအႏရာယမား ျဖစေေသာလညး စမကြပကမႈႏင ထနးခပ

ႏငသည နညးပညာမားက အသးခႏငပါက လတ႔၏ အသကအးအမစညးစမမား ပကစးဆး႐ႈးမႈမားက

ေလာနညးသြားေစရန ျပလပႏငပါသည။

ျမနမာႏငငတြင ထေရာကေသာ စမခန႔ခြမႈမားအတြကလညးေကာငး၊ ေျမၿပေတာငၿပမႈ

အႏရာယမား ေလာနညးသြားေစေရးအတြက အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရာတြင

လညးေကာငး၊ သေတသနစမကနးမားလပေဆာငရာ၌ နညးပညာႏင သပၸနညးက အေထာကအက

မား အထး လအပလကရပါသည။

ကးကားစာအပစာတမးမား

၁. Adhikari, TL. 1999. Landslide Control and Stabilization, Measures in Amike Highway, Central

Nepal. Vol. II: Mitigation and Management, p 1-36

၂. Geo- Environmental Unit, 1997. Use of Bioengineering. Produced with assistance from the

Department for International Development (UK), pp 20.

၃. Hang Khan Lian. 1983. Regional Geology and Landslide Problems along KaLe-Tiddim-Falam

Road. Unpublished M.Sc. (Thesis) Yangon University, pp 116

၄. Joshi, S.P. 1999. Uses of Geosynthetic in Slope Stabilization. Vol (III) Lecture Notes, p l-6

၅. Keller, S.P. 1988. Environmental Geology. Fifth Edition Merrill Publishing Company, A Bell

and Howell Information Company, Columbus, Toronto, London, Melbourne, p 121 -142

၆. Kyaw Htun. 1998. Application of Geotextile in Engineering Construction. Mini project

submitted to the Department of Engineering Geology, Yangon Technological University, p

1-12

၇. Kyaw Htun. 1999. Landslide Hazard Management and Control in Yinmarbin and Kywedatson

(along the Rail Road), Thazi Township (Western Foothill of the Eastern Ranges).

Unpublished departmental paper

၈. Maung Thein. 1993. Tectonic Province of Myanmar. Monograph, Geology Department,

Yangon University, Myanmar

၉. Plummer Charles, et al. 1993. Physical Geology. Sixth edition, Wm. C Broum

Communications, Inc., p 182-18 8

၁၀. Selby, M.J. 1993. Hillslope Materials and Processes. Second edition with a contribution by

A.P.W HOLDER, Oxford University by Press Oxford, p 268-270

၁၁. ICIMOD. 1991. Mountain Risk Engineering Handbook Part (1). In principal editors B.D Roja,

M-Dhital, B.Thapa, A.Wagner (eds), special issue, p 118-190

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 94

အခနး(၉)

၉ ျမနမာႏငင မနတငးဒေရလႈငးအႏရာယအေျချပ

၉.၁ အေၾကာငးရငးႏင သေဘာသဘာ၀

မနတငးဒေရလႈငးသည မနတငးေၾကာငျဖစေပၚေသာ ထးျခားႀကးမားသည ေရလႊမးမးမႈ

ျဖစသည။ အပပငးေဒသမနတငး၏ ေလျပငးမားေၾကာင လႈငးႀကးမားျဖစေပၚေလရပါသည။

ကမးရးတနး၏ ေလာေစာက (သ႕မဟတ) နမဆငးသြားမႈသည မနတငးဒေရလႈငးျပငးထနမႈအတြက

အေရးႀကးေသာ အေၾကာငးရငး တစရပ ျဖစသည။

ျမနမာႏငငသည ဘဂၤလားပငလယေအာ၊ ကပၸလပငလယတ႕ႏင ဆကစပလကရၿပး

ပငလယကမး႐းတနးအရည ၂၄၀၀ ကလမတာ ရပါသည။ သ႕ျဖစ၍ လႈငးဒဏ မနတငးဒဏႏင အျခား

ဆကစပေသာရာသဥတ၏ ဒဏမားက ခရႏငဖြယ ရႏငပါသည။ အပပငးေဒသ စကပးေရး ႏငငတစခ

ျဖစသညအားေလာစြာ လအမားစသည ျမစေရလႊမးမးမႈခရဖြယရေသာလညး ေျမၾသဇာ

ေကာငးမြနေသာ ျမစ၀မးလြငျပငမားတြငလညးေကာငး၊ မနတငးဒဏ ခရဖြယရေသာလညး

ျမစ၀ကၽြနးေပၚႏင ကမးရးတနးေဒသမားတြငလညးေကာငး ေနထငၾကသည။

အႏၵယသမဒၵရာေျမာကပငးရ ဘဂၤလားပငလယေအာသည အေကြတာမသည ေျမာကဖက

ျဗဟၼပတရ၊ ဂဂၤါႏင မဂၢနာ ျမစ၀မားႏင အေရ႕ဖက မဒရပကမးရးတနးမ ျမနမာအထ အပပငးေဒသ

အတြငး ကယျပန႕စြာ တညရသည။ ဤေရျပငအတြငး ဆငကလနးမနတငးမားသည ေလျပငး၊

မးျပငးႏငအတ မနတငးဒေရလႈငးႀကးမားက သယေဆာငလာသည။ မနတငးေလျပငးမားသည

တစနာရ မင ၁၂၀ အထ ျပငးထနၿပး မးျပငးမားသည ၂၄ နာရအတြငး မးေရခန ၅ လကမေကာ အထ

ရြာသြနးၾကကာ မနတငးဒေရလႈငးမားသည ကမးေျခတြင ၁၀ ေပေကာအထ ျမငတကၾကသည။

လႈငးေၾကာငအပကအစးသည ကမးေျခ၏ အေနအထားကလက၍ ပမာဏ အလြနၾကးမားႏငသည။

ႏစစဥ ဘဂၤလားပငလယေအာအတြငး ဧၿပလမ ဒဇငဘာလအထ မနတငး ၁၀ ႀကမခန႕

ျဖစေပၚသည။ မတသနအႀက ဧၿပ-ေမလမားႏင မတသနေႏာငးပငး ေအာကတဘာ-ဒဇငဘာလမား၌

ျပငးထနေသာ မနတငးမား တကခတတတသည။ ဇြနမ စကတငဘာလမားအတြငး ျဖစေပၚေသာ

မနတငးမားမာ သကတမးတၿပး အငအားလညး နညးသည။ သ႕ျဖစ၍ ဘဂၤလားပငလယေအာအတြက

အေနာက-ေတာငမတသနမတငမ တစလခန႕အလတြင တစႀကမႏင အေနာကေတာင မတသနအၿပး

၃ လ အၾကာတြင တစႀကမဟ၍ တစႏစလင မနတငးရာသ ႏစၾကမရပါသည။ မနတငးဒေရလႈငးမား

၏ ျဖစႏငေသာ အျမငဆးအေျခအေနက ပညာရငတ႕က မနတငး၏ စတငျဖစေပၚရာေနရာႏင

လမးေၾကာငး၊ မနတငးေလျပငး၏ပမးမအလင၊ ပငလယေရအတမအနက၊ ေနရာတစခအတြက

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 95

မနတငး ၾကာျမငသညအခန၊ ဒေရအတကအကအခနကာလ၊ ပငလယေရ၏ သပသညးဆႏင

အျခားအခကအလကမား ေပါငးစပ၍ တြကခကခန႕မနးၾကသည။ ေနရာတစခအတြက ေယဘယ

စဥးစားလင ေရအတမအနကသည အဓကအကဆး အခကအလကျဖစကာ အျခားအခကမားမာ

အေထာကအပအျဖစသာ သတမတသည။ ပ (၂၄) တြင ျမနမာကမးရးတနး၏ ပငလယေရ

အနကျပအခကအလကမားက ေဖာျပထားသည။

မနတငးဒေရလႈငး သ႕မဟတ မနတငးေၾကာငျဖစေပၚေသာ ေရလႊမးမးမႈမားသည မနတငး

လမးေၾကာငးႏင ယငး၏ ကနးတြငးသ႕ ၀ငေရာကသည ေနရာအေပၚတြင မားစြာတညမေနသည။

ေနာကဆးျဖစပြားခေသာ နာဂစမနတငး (၂၀၀၈) တြင မနတငးသြားရာလမးေၾကာငးတစေလာကရ

ေရထမား (ျမစႏင ျမစ၀မား) သည မနတငးဒေရလႈငးႀကး ျဖစေပၚေစသည အဓက အေၾကာငးရငး

မားျဖစခသည။ ေနရာတစခတြင မနတငးဒေရလႈငးႀကးမားျဖစေပၚေစသည အခကအလကအခ႕က

ေအာကပါအတငး ေဖာျပႏငသည။

(က) ပမးမပငလယေရမကႏာျပငမအျမင

(ခ) ပငလယမ အကြာအေ၀း

(ဂ) အနးရ မနတငးလႈငးျဖစေပၚရာ ေရထပမာဏ

(ဃ) ျမစ၀၏ အေနအထား

(င) မနတငးလမးေၾကာငးႏင ျမစခြမားဆကစပမႈ

ပ (၂၄) ETOPO5 ပရပမ တြကထတထားေသာ ေဒသအလက ပငလယေရ အနကကြနတ က မတာ

ျဖငေဖာျပထားပ (Sindhu et al., 2007 and Jain et al., 2006 left and right pictures respectively)

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 96

၉.၂ ႀကမႏႈနးႏင သကေရာကမႈ

အခငး၀က ၂၀ ကလမတာႏင ေလဖအားေလာကမႈ ၂၂ hPa ရခေသာ ၁၉၇၅ခႏစ

ပသမမနတငးတကခတရာတြင ကနးတြငး၀ငေရာကသညေနရာ၌ အျမငဆး မနတငးဒေရလႈငးမာ ၁.၂

မတာ၊ ရနကနတြင ၀.၆ မတာ ႏင ေမာလၿမင-ေရး ကမးေျခတြင ၀.၄ မ ၀.၇ မတာရခသည။

အခငး၀က ၃၀ ကလမတာႏင ေလဖအားေလာကမႈ ၅၅ hPa ရခေသာ ၁၉၈၂ခႏစ ဂြမနတငးတြင

ဂြၿမ႕အနး မနတငးကနးတြငး၀ငေရာကရာေနရာ၌ မနတငးဒေရလႈငး ၄ မတာအထ ျမငတကခသည။

၂၀ ကလမတာ အခငး၀ကရၿပး ေလဖအားေလာကမႈ ၂၅ hPa ရေသာ ၁၉၉၂ခႏစ

သတြမနတငးတြငမ သတြအနးတြင ၁.၅ မတာ မနတငးလႈငးျဖစခၿပး စစေတြတြင ၀.၇ မတာႏင

ပသမတြင ၀.၃ မတာ ရခပါသည။ အခငး၀က ၃၀ ကလမတာႏင ေလဖအားေလာကမႈ ၅၀ hPa

ရေသာ ၁၉၉၄ခႏစ စစေတြမနတငးတြင စစေတြအနး၌ အျမငဆး မနတငးဒေရလႈငးသည

၄ မတာအထ ျဖစေပၚခသည။

၁၉၇၅ခႏစ မ ၂၀၀၀ခႏစ အထ ထခကပကစးေစခေသာ မနတငးႀကး ၄ ႀကမတြင

အျမငဆးေနရာ၌ ၄ မတာ (၁၂ ေပ) အထ မနတငးဒေရလႈငးႀကးမားျဖစေပၚခကာ ၂၀၀ ကလမတာ

အကြာအေ၀းတြင ၈၀ ရာခငႏႈနးေလာကသြားၿပး ၀.၂ မတာ သာရေတာသည။ ယငးေနာကပငး

ေကာကျဖမနတငး (၂၀၀၃)၊ ဂြ (မာလာမနတငး) (၂၀၀၆) ႏင လပြတာ (နာဂစမနတငး) (၂၀၀၈) တ႕

ျဖစပြားခရာ အခကအလကတ႕က ဇယား (၂၃) တြင မတတမးျပေဖာျပထားပါသည။

၉.၃ ႏငငအတြငး ထခကခရႏငေသာ ေနရာမား

ျမနမာပငလယကမး႐းတနးသည ၂၄၀၀ ကလမတာခန႕ရၿပး အတနအသငရညလားပါသည။

ယငးတြင အေနာကေျမာကဖကရ ရခငကမးရးတနး၊ အလယပငးရ ဧရာ၀တျမစ၀ကၽြနးေပၚႏင

ေတာငဖကတြင တနသၤာရ ကမးရးတနးတ႕ပါ၀ငပါသည။

ဘဂၤလားေဒရႏငငႏင ဆကစပေနေသာ ရခငကမးရးတနးေျမာကပငးတြင ႀကးမားေသာ

ကမးလြနကၽြနးမား ပါ၀ငၿပး ယငးတ႕ႏင ကနးေျမအၾကား ရြ႕ႏြထပေသာ ဒေရေတာမားျဖင ဆကစပ

ထားပါသည။ ဤတညရမႈသည တစစတတစပငးအားျဖင မနတငးလႈငးဒဏမ ကာကြယေပးသညဟ

ဆႏငေသာလညး ယငးေဒသ၏ ျပန႕ျပးညညာမႈႏင ေခာငးငယမားေပါမားမႈကမ ေဒသ၏

ေဘးအႏရာယကေရာကမႈက တးျမငေစပါသည။ ရခငကမးရးတနးေတာငပငးသည ေကာကေဆာင

မား၊ သေသာငမားရၿပး ထငရားေသာကမးေျခအပနးေျဖစခနး (၃) ခရပါသည။ သ႕ျဖစ၍ ရခင

ကမး႐းတနး ေတာငပငးသည မနတငးဒလႈငးခရႏငမႈထက မနတငးထခကခရႏငမႈက ပမား ပါသည။

ဧရာ၀တျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသသည ေရနကကြငးမားႏင ဒေရေတာမားပါ၀ငေသာ

ကယျပန႕သည ေျမႏကၽြနးေပၚေဒသႀကးျဖစပါသည။ ဒေရေတာမားသည မနတငးဒေရလႈငးမားဒဏမ

တစစတတစပငး ကာကြယေပးထားပါသည။ ျမစ၀ကၽြနးေပၚ အေၾကပငး (ပငလယမကႏာစာပငး) မာ

ကယျပန႕ၿပး အခ႕ေနရာမားတြင ကမးလြနကၽြနးတနးမားရသျဖင မနတငးဒေရလႈငးဒဏက အတန

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 97

အသငကာကြယထားပါသည။ အေရ႕ဖကအစြနးတြင စစေတာငးျမစႏင ယငး၏ ျမစ၀ကယတ႕ ရကာ

ေတာငဖကမတမပငလယေကြ႕ဖကသ႕ ကယျပန႕သြားပါသည။ အပငး (၉.၁) တြင ေဖာျပခသည

အခကအလကမားအရ ဧရာ၀တ ျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသသည ပငလယေရမကႏာျပငမ အျမင

အလြနနညးပါးမႈ၊ ျမစခြမားေၾကာင ေရထႀကးမားမႈ၊ ေခါငးေလာငးပျမစ၀ကယမား တညရမႈႏင

ေျပျပစစြာနမဆငးေသာ ကမးဥးေရတမပငးရမႈတ႕ေၾကာင မနတငးဒေရလႈငးခရႏငမႈ အျမငဆး

အေျခအေနတြင ရပါသည။

တနသၤာရကမးရးတနးတြင ဘမရပသြငသေဘာအရ အပငး (၂) ပငး ပါ၀ငပါသည။

ေျမာကပငးသည ေကာကေဆာငမားရၿပး ကၽြနးမား ေျပာပေလာကေအာင မရပါ။ ေတာငပငးမာမ

ကၽြနးငယေပါငး ၈၀၀ ေကာ ပါ၀ငေသာ ျမတကၽြနးစ တညရပါသည။ ကၽြနးစမားသည လေနကပါးၿပး

အေရ႕ဖကကမးေျခတြငသာ လေနမားပါသည။ ဘဂၤလားပငလယေအာႏငယဥလင အနဒမန

(ကပၸလ) ပငလယသည မနတငးမား ကေရာကႏငေျခ နညးပါးသျဖင မနတငးဒေရလႈငးမား

ျဖစပြားႏငမႈႏင ထခကခရႏငမႈသည အတနငယ နမသည ဟဆႏငပါသည။

၉.၄ အတတက ျဖစပြားခေသာ မနတငးဒေရလႈငးမား

၁၉၇၅ခႏစ မ ၂၀၀၀ျပညႏစအတြငး ျမနမာကမးရးတနးတြင အျမငဆးျဖစပြားခေသာ မနတငး

ေရလႊမးမးမႈမားက အပငး (၉.၂) တြင ေဖာျပခၿပးျဖစပါသည။ ပ (၂၅) တြင ၁၉၄၇ခႏစ မ ၂၀၀၈

ခႏစအတြငး ျဖစပြားခေသာ အျမငဆး မနတငးဒေရလႈငးမားက ေဖာျပထားပါသည။ မကေမာက

ကာလျဖစပြားမႈမားက ဇယား (၂၃) တြင ယဥျပထားပါသည။

၂၀၀၈ ခႏစ နာဂစမနတငးတြင မနတငးဒေရလႈငးေၾကာင သနးႏငခေသာ လမား

ေသဆးခရပါသည။ မနတငးလမးေၾကာငး၏ ၅၀ ရာခငႏႈနးသည ျမစ၀မား ျဖစသည ၂၀၀ ကလမတာ

ရညလားေသာ ကမးရးတနးတစေလာက (သ႕မဟတ) ကမးရးတနးႏင နးကပစြာ ျဖတသနးသြားခ

ျခငးေၾကာင မတတမးမားအရ အျမငဆး ေရလႊမးမးမႈ ျဖစခရပါသည။ ကမာၻ႕ေျမာကပငး၏

အပပငးေဒသမနတငးတ႕သည နာရလကတ ေျပာငးျပနလညပတေလရျခငးေၾကာင အဆပါ

နာဂစမနတငးသည အေရ႕-အေရ႕ေျမာကသ႕ ဥးတညေရြ႕လားချခငးျဖင လကယာဖကရ ပငလယမ

ႀကးမားေသာေရထက ကမးေပၚသ႕ တြနးတငခပါသည။ အျမငဆး မနတငးဒေရလႈငးမာ

လပြတာၿမ႕နယ ျပငစလရြာတြင ၇.၆ မတာ အျမင ရခၿပး ၉၀ ရာခငႏႈနးေသာ ကနးေျမက

နာရေပါငးမားစြာ ဖးလႊမးထားခပါသည (ပ-၂၆)။

 

  

-

-

-

-

( )

( )

-

- -

- -

-

(

/ )

(

၃.

.

.

)

(

.

.

.

.

)

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 99

ပ (၂၆) နာဂစမနတငး၏ ေရြ႕လားရာလမးေၾကာငးႏင မးေလ၀သႏငဇလေဗဒညႊနၾကားမႈဥးစးဌာနမ

တငးတာရရေသာ အျမငဆး မနတငးဒေရလႈငးမား

၉.၅ မနတငးဒေရလႈငးမား ျဖစပြားႏငမႈအေျခအေန

ျမနမာကမး႐းတနး၏ မနတငးဒေရလႈငး ျဖစႏငေျခသည အဓက အေၾကာငးအျခငးအရာ (၂)ခ

အေပၚတြင အေျခခထားပါသည။ ယငးတ႕မာ ေနရာတစခအတြက (၁) မနတငးျဖစႏငေျခ ႏင (၂)

ေရလႊမးမးမႈ ျဖစႏငေျခတ႕ ျဖစပါသည။ အျခားစာတမးမားတြင မနတငးျဖစႏငေျခက ေဖာျပခၿပး

ျဖစသျဖင ဤစာတမးတြင ေရလႊမးမးမႈျဖစႏငေျခကသာ ဥးစားေပး ေလလာတငျပထားပါသည။

ပညာရငတ႕က မနတငးႏင ဆကစပသည ေရလႊမးမးမႈအေျခအေနက ေလလာရာတြင ကမးေျခ

ေလာဆငးမႈ၊ ေရအနက အတငးအတာက အေရးအႀကးဆး အခကအလကတစရပအျဖစ ေဖာျပခ

ၾကပါသည။ (Indu et al., 2006; Sindhu et al., 2007; San Hla Thaw and Soe Thura Tun,

2008)။ ပ (၂၇) တြင ျမနမာကမးရးတနးေဒသ၏ ေလာဆငးမႈ အခကအလကမားက ေဖာျပထား

ပါသည။

တြကခကထားေသာ မနတငးဒေရလႈငးအျမငမား (ဥပမာ Indu et al., 2006) ထက မနတငး

ေရြ႕လားခရာ ပငလယက လကယာဖကထားသည လမးေၾကာငး၊ ျမစခြမားႏင ျမစ၀အကယ

မားသည အျမငဆးေရ လႊမးမးမႈ ျဖစပြားေစရန ပမ အေရးပါေၾကာငး လတတေလာ ျဖစပြားခေသာ

မနတငးမတစဆင သရႏငၾကပါသည။ အပငး (၉.၁) တြငေဖာျပထားေသာ အခကအလကမားအေပၚ

 

  

( )

)

( )

( )

(

)

SRTM

)

.

.

.

.

.

(

)

(

(

(

)

)

)

.

.

.

.

.

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 101

ပ (၂၈) ျမနမာႏငငအငဂငနယာအသငးက ေရးဆြေသာ ဧရာ၀တျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသ၏ မနတငး

ေရလႊမးမးမႈ ျဖစႏငေျချပေျမပ

ေျမပ(version 1.2; 2008)၊ ၿမ႕နယ နယနမတမားက စမခန႕ခြမႈ အတြက အသးျပႏငရန ေဖာျပထားသည။

ပ (၂၉) မနတငး ႏင မနတငးဒေရလႈငးျပ ေမာဒယ (San Hla Thaw, 2008)

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 102

ဇယား (၂၅) ဧရာ၀တႏင ရနကနတငးအတြငး ၿမ႕နယမားတြင မနတငးဒေရလႈငး ျဖစႏငေျခ ရာခငႏႈနး

ေဘးအႏရာယျဖစႏငေျခ ဇနမား နညး လတ မား အလြနမား

ဧရာ၀တတငး

ဘကေလး ၀ ၁၅ ၆၀ ၂၅

အမမ ၁၀၀

ကနႀကးေဒါင ၁၀၀

ကကလတ ၅၅ ၄၅

ေကာငးကနး ၁၀၀

လပြတာ ၁၅ ၂၀ ၄၀ ၂၅

မအပင ၁၀၀

ေမာလၿမငကၽြနး ၅၀ ၃၀ ၂၀ ၀

ေျမာငးျမ ၉၅ ၅

ငပေတာ ၆၀ ၁၂ ၁၅ ၁၃

ပနးတေနာ ၁၀၀

ပသမ ၉၀ ၁၀

ဖာပ ၀ ၂၅ ၅၅ ၂၀

ရနကနတငး

ေဒးဒရ ၅၀ ၃၅ ၁၅

ေကာမး ၃၅ ၃၀ ၃၅

ခရမး ၆၀ ၁၈ ၂၂

ကြမးျခကနး ၃၀ ၁၅၆ ၅၅

ေကာကတနး ၁၅ ၂၀ ၆၅

ေညာငတနး ၁၀၀

ထနးတပင ၁၀၀

သလင ၈၀ ၂၀

သးခြ ၂၀ ၂၀ ၄၀

တြေတး ၄၅ ၃၅ ၁၅

ရနကနၿမ႕ ၈၅ ၁၅

၉.၆ မနတငးဒေရလႈငးအႏရာယေလာပါးေစေရး အၾကျပခကမား

ပ (၂၉)တြင ျပထားသညအတငး အျမငဆး မနတငးဒေရလႈငးသည မနတငး၏

ေလအျပငးထနဆး တကခတခနမ တစနာရခန႕ ေနာကကၿပး ျဖစေပၚေလရပါသည။ သ႕ျဖစ၍

မမေနထငရာေနရာအတြက အျမငဆး ေရလႊမးမးႏငသည အျမငက သရထားပါက ေရေဘးမ

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 103

လြတေျမာကေအာင ေရာငတမးရန အခန အတနအသင ရရႏငပါသည။ ထ႕အျပင မနတငးဒေရလႈငး

အႏရာယမ ေလာပါးသကသာေစရန ေအာကပါ အခကအလကမားက အၾကျပလပါသည။

သပၸႏင နညးပညာ႐ႈေထာင

‐ မနတငးႏင မနတငးေရလႊမးမးမႈဆငရာ သေတသနမား ေဆာငရြကျခငးျဖင ျမနမာ

ကမး႐းတနးႏင ပငလယသမဒၵရာမား၏ သဘာ၀က ပမသရနားလညေစျခငး

‐ မနတငးဒေရလႈငးျဖစႏငေျချပေျမပမားက ကမးရးတနး (၃) ပငးအတြက ေရးဆြျပစ၍

ေလလာရရသည အခကအလကမားျဖင အစဥတစက ျဖညစြကျပငဆငျခငး (ယခအခါ

ဧရာ၀တ ျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသအတြက ပထမအဆင ေျမပသာ ေရးဆြျပးစး ေသးသည။)

စမ အပခပမႈ႐ႈေထာင

‐ ေဘးအႏရာယျဖစႏငေျချမငေသာ ေနရာမား (high risk ႏင danger zones) မား

အတြက မနတငးႏင ေရႀကးမႈ ခလႈရာ အေဆာကအအမား တညေဆာကျခငး

‐ မနတငးဒေရလႈငး ကေရာကႏငသညေဒသမားအတြက ေဆာငရန/ေရာငရန၊ သတငး

အခကအလကမား ျဖန႕ျဖးေပးျခငး၊

ရပရြာလထမား

‐ မနတငးႏင မနတငးေရႀကးမႈဆငရာ ဗဟသတမားက အခငးခငး ဖလယျဖန႕ေ၀ျခငး

‐ အႏရာယျဖစႏငေျခ ျမငမားေသာ high risk ႏင danger zones မားတြင အေရးၾကလင

ေရာငေျပးရန လမးေၾကာငးမား၊ မမေနထငရာမ အနးဆး ခလႈရာေနရာသ႕ ေျပးသြားရန

အခနအတငးအတာတ႕က ေနထငသတငး သရေစရန ၂၅ ဧက ခန႕အကြာ ေနရာတငး

တြင ေကာကတး/ အတ အမတအသားမား ထားရျခငး

‐ အႏရာယ ခခႏငစြမးအနညးဆးသမား (သကႀကးရြယအ၊ ကေလးႏင အမးသမးႀကးမား)

အား အေရးႀကလင ကညေစာငေရာကႏငမညသမားအား ေလကငတာ၀နေပးထားျခငး

‐ အရငးအျမစမားက သတမတထားရၿပး ႀကတငျပငဆငထားရျခငး

ကးကားစာအပစာတမးမား

၁. San Hla Thaw, 2008. Storm Surge Estimation. Paper Read at the Natural Disaster

Mitigation Seminar (2008 September) Myanmar Engineering Society.

၂. Indu, J., P. Chittibabu, N. Agnihotri, S.K. Dube, P.C. Sinha, A.D. Rao, 2006. Simulation of

Storm Surge along Myanmar Coast using a Location Specific Numerical Model, Natural

Hazards 39, 71-52

၃. Sindhu, B., I. Suresh, A.S. Unnikrishnan, N.V. Bhatkar, S. Neetu, G.S. Michael, 2007.

Improved bathymetric datasets for the shallow water region in the Indian Ocean, J. Earth

System Sci. 116, 261-274.

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 104

အခနး(၁၀)

၁၀ ျမနမာႏငင ဆနာမေဘးအႏရာယအေျချပ

၁၀.၁ အေၾကာငးရငးႏင သေဘာသဘာ၀

ျမနမာႏငငသည ကမာၻ႕ငလငရပ၀နးႀကး ၂ ခတြင ပါ၀ငေသာ ေျမထပငလယ ေျမာကဖကမ

တရက၊ အရန၊ အာဖဂနနစၥတန၊ ဟမ၀ႏာမ ျမနမာကျဖတသနးၿပး အငဒနးရားထ သြယတနး

တညရသည အယလပဒ ငလငရပ၀နးေပၚတြင ကေရာကေနသျဖင ငလငအႏရာယရေသာ

တငးျပညျဖစပါသည။ သမငးမတတမးႏင ငလငတငးစက မတတမးမားအရ လြနခေသာ ႏစေပါငး

၁၇၀ အတြငး ပမာဏ ၇ ႏငအထကရေသာ ငလငႀကး အနညးဆး ၁၆ ႀကမ ျမနမာနယနမတ

အတြငး ျဖစပြားခဘးေၾကာငးသရပါသည။ အလတစား ဆနာမ (၂) ႀကမလညး ကပၸလကၽြနးစမားက

အေျခတည ျဖစပြားခဘးေၾကာငး မတတမးရပါသည။ ယငးတ႕မာ ၁၈၈၁ခႏစ ဒဇငဘာလ

(၃၁)ရကေန႕က ကားနကဘာငလင (ပမာဏ ၇.၉) ႏင ၁၉၄၁ခႏစ ဇြနလ (၂၆)ရကေန႕က

ျဖစပြားခေသာ ကပၸလကၽြနးငလင (ပမာဏ ၇.၇) တ႕ႏင တြဖကျဖစေပၚခပါသည။ ၂၀၀၄ ဒဇငဘာ

ဆမာၾတားငလငႀကးႏင တြဖကျဖစေပၚခေသာ ဆနာမေၾကာငလညး ျမနမာကမးရးတနးက

အတနအသင ထခကခေၾကာငး ေတြ႕ရသည (Satake et al, 2006 ကလညးၾကည)။ အဆပါ

အေထာကအထားမားအရ ျမနမာႏငငကမးရးတနးသည အလတစားမ အႀကးစား ဆနာမဒဏမား

ခရႏငသည ေဒသအတြငးတြင ပါ၀ငပါသည။ သ႕ျဖစပါ၍ ျမနမာကမးရးတနး၏ ငလငႏင

ဆနာမျဖစႏငေျခက ေစာငၾကည ေလလာသငေပသည။

ျမနမာႏငင၏ ငလငဆငရာ တကတးနစေျမပက ပ (၃၀) တြင ေဖာျပထားပါသည။

ျမနမာနယနမတအတြငး ျဖစပြားရေသာ ငလငမားသည အဓကအေၾကာငးရငး (၂)ခေၾကာင

ျဖစေပၚျခငးျဖစသည။ ပထမအေၾကာငးမာ ေျမာကဖကသ႕ ဥးတညေရြ႕လားေနေသာ အႏၵယေျမထခပ

သည ယေရးရားေျမထခပ၏ အစတအပငးျဖစေသာ ျမနမာေျမထခပေအာကသ႕ တစႏစလင ပမးမ

၃.၅ စငတမတာႏႈနးျဖင ဆကလက တး၀ငေနျခငး (ေျမာကပငးတြင ထပတကဆေတြ႕ေနျခငး) ႏင

ဒတယအေၾကာငးရငးမာ ကပၸလပငလယ အတြငးရ ျဖန႕ကကဗဟ တစခမ အစျပ၍ ျမနမာေျမထခပ

သည ေျမာကဖကသ႕ တစႏစလင ပမးမ ၂.၅စငတမတာ မ ၃စငတမတာႏႈနးျဖင ဆကလက

ေရြ႕လားေနျခငး တ႕ျဖစပါသည (Bertrand et al., 1998; Curray, 2005)။ အေနာကရးမ

တစေလာကရ ၾကးမားေသာ တြနးတငျပတေရြ႕ႀကးမားသည ပထမအေၾကာငးရငးေၾကာင ျဖစေပၚ

လာၿပး စစကငးျပတေရြ႕ႏင တြဖကျပတေရြ႕မားသည ဒတယအေၾကာငးရငးေၾကာင ျဖစေပၚလာပါ

သည။ ေျမထခပထဆမႈသည စက၀ငသည အေနအထား ျဖစသျဖင ဆမာၾတား-အငဒမန မဟာ

ေလာ၀င ျပတေရြ႕ႀကးတစေလာက ရတခညးေရြ႕လားမႈမားသည ဆနာမျဖစႏငေသာ ငလငမား

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 105

ျဖစေပၚႏငပါသည။ ကပၸလပငလယအတြငး ပငလယၾကမးျပငျဖန႕ကကမႈေၾကာင ျဖစပြားေသာ

ငလငမား ရေသာလညး အလတစားမ အငယစား ေစာကတမငလငမားသာ ျဖစသျဖင ဆနာမမား

ျဖစႏငေျခမရပါ။

ပ ၃၀ ျမနမာႏငငႏင ၀နးကငေဒသ၏ ငလငတကတးနစ ေျမပ၊ သကရငျပတေရြ႕မားက မဥးအနျဖင

ေဖာျပထားသည။ (ငလင မတတမး က ၁၉၅၀-၂၀၀၈ ကာလအတြက ANSS Catalogue ႏင

၁၉၁၂-၁၉၄၉ ကာလအတြက အျခားမတတမးမားမရယသည။ ငလငပမာဏက ရစခတာစေကး

ျဖင ေဖာျပထားသည။)

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 106

၁၀.၂ ဆနာမျဖစပြားမႈႀကမႏႈနးႏင အတငးအတာ

အႏၵယသမဒၵရာ၏ ဆနာမမတတမးသည ယေန႕တင ျပညစျခငးမရေသးပါ။ ၂၀၀၄ ဆနာမႀကး

အၿပးတြင ဂပနႏငငဘမေဗဒတငးတာေရးဌာနမ ပညာရငမားက ဘဂၤလားပငလယေအာႏင ကပၸလ

ပငလယတြင လြနခေသာ ႏစေပါငး ၂၈၀၀ အတြငး အနညးဆး ဆနာမ ၃ ႀကမျဖစပြားခေၾကာငး

အေထာကအထားမား ရရခပါသည။ ထငးႏငင ဖးခကကမးေျခေျမာကဖက ၁၂၅ ကလမတာအကြာ

ဖရာသြနး ကၽြနးမားရ သလႊာမားအတြငး သစပတပါ၀ငေသာ ေျမမားအား ေလလာခရာ မကေမာက

ေခတမတငမ ေနာကဆးဆနာမသည လြနခေသာ ႏစေပါငး ၅၀၀ မ ၇၀၀ အတြငး တစႀကမျဖစခဖး

သျဖင ဤေဒသမားအတြငး ႏစေပါငး ၅၀၀ မ ၇၀၀ လင ဆနာမႀကးတစႀကမ ျဖစပြားႏငသညဟ

ယဆႏငပါသည။ (Jankaew et al., 2008)

၁၀.၃ ႏငငအတြငး ဆနာမလႈငးဒဏခရဖြယရေသာ ေဒသမား

ျမနမာႏငငတြင ကလမတာ ၂၄၀၀ ခန႕ထ အတနအသငရညလားေသာ ကမးရးတနး

ရပါသည။ ယငးက အေနာကေျမာကပငးတြင ရခငကမးရးတနး၊ အလယပငးတြင

ဧရာ၀တျမစ၀ကၽြနးေပၚႏင ေတာငပငးတြင တနသၤာရကမးရးတနးဟ၍ အဓက အပငး (၃) ပငး

ပငးျခားႏငပါသည။

ဘဂၤလားေဒရႏင ဆကစပလကရေသာ ရခငကမးရးတနးေျမာကပငးသည ကၽြနးႀကးမား

ပါ၀ငၿပး ယငးတ႕ႏင ကနးေျမက ရြ႕ႏြထထပေသာ ဒေရေရာကေတာမားျဖင ဆကစပထားသည။ ယငး

တညရပသည တစစတတစပငးအားျဖင ဆနာမလႈငးႀကးမားဒဏမ ကာကြယေပးသကသ႕ ျဖစေစ

သည။ သ႕ရာတြင ထငရားေသာ အပနးေျဖ ကမးေျခ (၃) ခ တညရေသာ ရခငကမး႐းတနးေတာငပငး

သည ေကာကေဆာငမား၊ သေသာငမားျဖင ဖြ႕စညးထားၿပး ေျမာကပငးထကစာလင ဆနာမ

အႏရာယ သသသာသာပမားသည။

ဧရာ၀တျမစ၀ကၽြနးေပၚသည ရြ႕ႏြေတာမားႏင ဒေရေတာမား တစစတတစပငး ပါ၀ငေသာ

ေျမႏကၽြနးေပၚေဒသႀကးျဖစေသာေၾကာင ဆနာမဒဏက တစစတတစပငး ကာကြယမႈရရထားသည။

ျမစ၀ကၽြနးေပၚ၏ မကႏာစာ ေနရာအခ႕တြင ကမးခြါကၽြနးတနးမား ရသျဖင ဆနာမလႈငးအလငက

ေလာခေပးႏငသည။ အေရ႕ဖကစြနးတြင မတမပငလယေကြ႕ဖကသ႕ကယျပန႕သြားေသာ စစေတာငး

ျမစ၀တညရသည။

တနသၤာရကမးရးတနးက ဘမရပသြငအရ (၂) ပငး ခြျခားႏငသည။ ေျမာကပငးတြင

ေကာကေဆာငမား ရေသာလညး ကၽြနးမား မရေပ။ ေတာငပငးတြင ကၽြနးေပါငး ၈၀၀ ေကာပါ၀ငၿပး

လဥးေရကပါးေသာ ျမတကၽြနးစ တညရသည။ ကၽြနးမားတြင အေရ႕ဖကကမးေျချဖစေသာ ဆနာမ

လႈငးကြယရာတြငသာ လေနထငမႈ ပမားသည။ ထ႕အျပင ကၽြနးစေတာငပငးက ဒေရေတာမားက

တစ၀ကတစပက ဖးအပထားျခငးျဖင ဆနာမလႈငးက တစပငးတစစ ကာကြယထားသည။ အဆပါ

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 107

အခကမားအရ ေတာငပငးေဒသသည ဆနာမ ေဘးဒဏခရႏငမႈ အတနအသင နညးပါးသညဟ

ဆႏငေပသည။

၁၀.၄ သမငး၀ငငလငႏင ေရလႊမးမႈမားမ သးသပရေသာ အတတဆနာမမား

မၾကာေသာအနာဂတ၌ ရခငကမးေျခ အပါအ၀ငျဖစေသာ ဘဂၤလားပငလယေအာ ေျမာကပငး

တြင ဆနာမျဖစပြားႏငသည ငလငႀကးမား ျဖစပြားႏငေၾကာငး ပညာရငအခ႕က (Cummins, 2007;

Sieh, 2007) ၂၀၀၇ ခႏစအတြငး ေထာကျပခၾကသည။ ၄ငးတ႕၏ ယဆခကသည ေျမထခပ

စက၀ငဇနတစေလာက မဟာေလာ၀င ျပတေရြ႕ႀကး တညရေနမႈ၊ တကတးနစေခၚ ေျမတြငးလႈပရားမႈ

ေၾကာင ကမာၻ႕အေပၚယလႊာတြင ဒဏအားစစညးမႈ ေလလာခကမားႏင သမငးမတတမးအရ

၁၇၆၂ခႏစ ဧၿပလ (၂)ရကေန႕က ဘဂၤလားပငလယေအာေျမာကပငးတြင လႈပခသည ငလငႀကး

(Chhibber, 1934) တ႕အေပၚ အေျခခချခငးျဖစသည။ ပညာရင ႏစဥးလးသည Halstead (1843)

၏ မတတမးအေပၚတြင စဥးစားခၾကသည။ Halstead က ရခငကမးေျခေျမာကပငး ေနရာ ၆ ခတြင

ငလငႀကးမားႏင ဆကစပသညဟ ယဆရေသာ ၃ မတာမ ၇ မတာထျမငသည

ပငလယကမးေျခအဆငမားအား မတတမးျပခသည။ ၄ငးက “ပငလယျပငသည ေဒါမာနႀကးစြာျဖင

အႀကမႀကမ အသြားအျပနရကခတခၿပး ေနာကဆးတြင ေျမျပင၌ နားစကသြားခသည” ဟ

မတတမးတငခသည။ ယငး၏ မတတမးအရ လေသဆးမႈ မရေသာလညး အနညးဆး ေဒသတြငး

ဆနာမတစရပ ျဖစပြားခေၾကာငး သရသည။

Chandra (1978) (in Satyabala, 2003) က ၁၇၆၂ခႏစ ငလင၏ ေျမေပၚဗဟခကက 22°

N ႏင 88° E (ကာလကတားေျမာကဖက) ျဖစသညဟ ဆခသည။ အျခားတစဖကတြင Ganse ႏင

Nelson (1982) က ေျမေပၚဗဟခကသည ျပငးထနစြာပကစးခေသာ စစတေကာငး အေရ႕ဖက 22° N

ႏင 92° E သာျဖစသညဟ ယဆခသည။ အဆပါအယအဆမနကနပါက ဆနာမႀကးတ႕သည

ကနးတြငး ေျမေပၚဗဟခကရေသာ ငလငႀကးမားေၾကာင မျဖစပြားႏငသျဖင ၁၇၆၂ခႏစ ငလငႀကး

ေၾကာင ဆနာမျဖစချခငး ရမရက တတပပ မေျပာႏငေသးေပ။

ရခငကမးေျခေျမာကပငးတြင ျမနမာ-ဂပနပးေပါငးအဖြ႕၏ မကေမာကေခတ အတတငလင

ေလလာမႈမားအရ ဘစ ၁၄၀၀ မ ေအဒ ၁၈၆၀ အတြငး တစနညးအားျဖင လြနခေသာႏစေပါငး ၃၄၀၀

အတြငး ၁၇၆၂ခႏစ ငလငအပါအ၀င ငလငႀကး အနညးဆး (၃) ႀကမ ရခေၾကာငး ကမးေျချပဆငမား

၏ ေရဒယကာဗြန သကတမး အေထာကအထားမားအရ သရၾကရသည (Than Tin Aung et al.,

2008)။ ႏစ ၁၀၀၀ မ ၁၈၀၀ ခန႕ ပမးမ တစေကာျပနသကတမးအရ မၾကာမ ကာလအတြငး

ငလငၾကးျဖစပြားရန အခြငအလမးနညးပါးေၾကာငး ယငးပညာရငတ႕က သးသပခၾကသည။ ထ႕အျပင

ဆနာမေၾကာငျဖစေပၚေသာ အနညလႊာမားကလညး မေတြ႕ရခၾကေသးေပ။

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 108

ပ ၃၁ ဧရာ၀တျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသတြင ၂၀၀၄ခႏစ ဆနာမေၾကာင ထခကေသဆးမႈ မတတမးမားျပပ

ဇယား ၂၆ တရား၀ငမတတမးမားအရ ျမနမာႏငငတြင ၂၀၀၄ခႏစ ဆနာမေၾကာင ပကစး၊ ေသဆးမႈစာရငး

တငးႏင

ျပညနယ

(သ႕) ၿမ႕နယ

ေကး

ရြာ

ေနအမ

ေပါငး

ထခက

ေသာ

လဥးေရ

ဒဏရာ

ရရမႈ

ေပာက

ဆး

ေသ

ဆး ပစၥညးဥစၥာပကစးမႈ

ဧရာ၀တတငး

၁။ လပြတာ ၇ ၃၃၇ ၁၁၃၈ ၄၁ ၂၅ ေလ ၉၉စငး၊ ေကာငး ၈ ေကာငး၊

ဆနစက ၄ ခ၊ ေစတ ၁ ဆ

၂။ ငပေတာ ၉ ၁၀၈ ၁၀၀၇ ၅ ေလ ၁၉စငး၊ တတား ၁ ခ၊ ေစတ ၂

ဆ

၃။ ဘကေလး

(ၿမ႕ေပၚ)

၁ တတငးၿပကသည။

ရခငျပညနယ ၂၂

တနသၤာရတငး ၇ ၉၂ ၄၄၇ ၈ ေလ ၄၄ စငး၊ ပြရ ၃ ခ၊ တတား ၁ ခ

စစေပါငး ၂၃ ၅၃၇ ၂၅၉၂ ၄၁ ၃ ၉၂ ေလ ၁၆၂ စငး၊ ေကာငး ၈ ေကာငး၊

ဆနစက ၄ ခ၊ ေစတ ၃ ဆ၊ ပြရ ၃ ခ၊

တတား ၂ ခႏင တတငး ၁ ခ

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 109

၂၀၀၄ခႏစ ဆနာမတြင ဧရာ၀တျမစ၀ကၽြနးေပၚ ကမးရးတနးတစေလာက ေသဆးပကစးမႈ

မား ရခသည (ပ-၃၂)။ အထကပါ ဇယား (၂၆) တြင တရား၀ငထတျပနေသာ မတတမးအရ

ပကစးဆးရႈးမႈစာရငးက ေဖာျပထားသည။

၁၀.၅ ဆနာမေဘးအႏရာယျဖစႏငေျခမား

ပ (၃၃) တြငျပထားေသာ ေမာငသနးႏင တငလြငေဆြ (၂၀၀၆) တ႕၏ ငလငဇနေျမပႏင

ျမနမာပငလယကမးရးတနး အပငး ၃ ပငး၏ သဘာ၀အေနအထားအရ ငလငႏင ဆနာမေဘး

ခရႏငေျခ အတငးအတာက ဇယား (၂၇) တြင စစညး ျပသထားပါသည။

ဇယား ၂၇ ျမနမာကမးရးတနးေဒသမား၏ ငလငႏင ဆနာမ ျဖစႏငေျခ

ကမး႐းတနးေဒသ အပငး ငလငအႏရာယ ဆနာမေဘးအႏရာယ

ရခငကမးရးတနး ေျမာကပငး အားျပငးဇန (မာကယလ အတနး ၈) အလတစား*

ေတာငပငး အားလတဇန (မာကယလ အတနး ၇) အလတစား

ျမစ၀ကၽြနးေပၚ ဧရာ၀တျမစ၀

ကၽြနးေပၚ

အားလတဇန (မာကယလ အတနး ၇) အလတစား

စစေတာငးျမစ၀ ျပငးထနဇန (မာကယလ အတနး ၈-၉) အလတစား

တနသၤာရကမးရးတနး ေျမာကပငး အားလတဇန (မာကယလအတနး ၇) အလတစား

ေတာငပငး အားလတဇန (မာကယလ အတနး ၇) အငယစား**

* အျမငဆးဆနာမလႈငး ၄ မတာ

** အျမငဆးဆနာမလႈငး ၂ မတာ

၁၀.၆ ဆနာမေဘးထခကခရႏငမႈေလာခရန အၾကျပခကမား

အဆပါ သဘာ၀ေဘး ျဖစႏငေျခမားအရ ပညာရငမားႏင အဖြ႕အစညးမားအေနျဖင

ျမနမာကမးရးတနးေဒသမား၏ ဆနာမႏင ငလငေဘးအႏရာယဆငရာ ႀကတငျပငဆငမႈႏင

ကာကြယစမမႈမား ေဆာငရြကသငၾကေပသည။ ထ႕အျပင အပငး (၁၀.၅) တြင ေဖာျပခသညအတငး

မကေမာကကာလတြင ေဆာငရြကထားၾကေသာ အတတငလင ေလလာမႈမားအရ ရခငကမး႐းတနး

အတြက ငလငႀကးတစရပထပမ ျဖစပြားႏငေျခမာ အတနအသင နညးပါးပါသည။ သ႕ရာတြင

Cummins’ (2007) တငျပခေသာ ကလမတာ ၂၀ ခန႕ထသည ဘဂၤလားပငလယေအာ ေရေဆာငယပ

အနညထႀကးတြင ေရေအာက၌ ေျမၿပကမႈမားေၾကာင ျဖစပြားႏငသည ဆနာမမးကမ သတထား

သငေပသည။ သ႕ျဖစပါ၍ ဘဂၤလားပငလယေအာ ေျမာကပငးအတြက ထေရာကေသာ ဆနာမ

သတေပးစနစ တစရပက ႏငငတကာပးေပါငးကညမႈျဖင တညေဆာကသငေပသည။ ျမနမာႏငင

အငဂငနယာအသငးသည ဆနာမေဘးအႏရာယ ျဖစပြားႏငေျချပ ေျမပတစရပက ႀကတငျပငဆငေရး

ႏင ကာကြယေစာငေရာကေရးလပငနးမားတြင အသးျပႏငရန ေရးဆြလကရရာ မၾကာျမငမ

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 110

ကာလအတြငး ျမနမာႏငငသဘာ၀ေဘးေလာပါးေရးလပငနးစမခက (MAPDRR) အတြငး ဥးစားေပး

စမခကတစရပ ျဖစလာမညဟ ေမာလငပါသည။

ပ ၃ ျမနမာကမးရးတနးေဒသမား၏ ငလငဇနေျမပ (Maung Thein and Tint Lwin Swe, 2006 မ

ထတႏႈတသည)

 

  

ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀ေဘးမားအေၾကာငး 111

ကးကားစာအပစာတမးမား

၁. Jankaew, K., B. F. Atwater, Y. Sawai, M. Choowong, T. Charoentitirat, M. E. Martin, A.

Prendergast, 2008. Medieval forewarning of the 2004 Indian Ocean tsunami in Thailand,

Nature 455, 1228-1231.

၂. Cummins, P. R., 2007. The potential for giant tsunamigenic earthquakes in the northern

Bay of Bengal. Nature 449, 75-79.

၃. Ganse, R. A. and J. B. Nelson, 1982. Catalog of significant earthquakes 2000 BC to 1979,

including quantitative causalities and damage. Bull. Seis. Soc. Amer. 72, 3, 873-877.

၄. Halstead, E. P., 1843. Report on the Island of Chedooba. J. Asiatic Soc. 114, 433-436.

၅. Maung Thein and Tint Lwin Swe, 2006. The seismic zone map of Myanmar (Revised

version), Myanmar Earthquake Committee, Myanmar Engineering Society.

၆. Satake K., Than Tin Aung, Y. Sawai, Y. Okamura, Kyaw Soe Win, Win Swe, Chit Swe, Tint

Lwin Swe, Soe Thura Tun, Maung Maung Soe, Thant Zin Oo, and Saw Htwe Zaw. , 2006.

Tsunami heights and damage along the Myanmar coast from the December 2004

Sumatra-Andaman earthquake, Earth, Planet and Space 58, 2, 243-252.

၇. Satyabala, S. P., 2003. The historical earthquakes of India in International Handbook of

Earthquakes and Engineering Seismology. (M. E. Diggles. ed.) Chap. 1, 1-5

၈. Sieh, K., 2007. Recent and future behaviour of the Sunda Megathrust. Satoru Ohya

Memorial Workshop on Seismotectonics in Myanmar and Earthquake Risk Management,

SMERM 2007, Yangon, Myanmar. (presentation)

၉. Than Tin Aung, K. Satake, Y. Okamura, M. Shishikura, Win Swe, Hla Saw, Tint Lwin Swe,

Soe Thura Tun and Thura Aung, 2008. Geologic evidence for three great earthquakes in

the past 3400 years off Myanmar. Journal of Earthquake and Tsunami 2, 4, 259–265.