FUNKCIONALNI MOBILNI KOMUNIKACIONI SISTEMI(PMR - Private/ Professional Mobile Radio)

Mobilni komunikacioni sistemi za zatvorene grupe korisnika

TETRA, GSM-R

KorisniciSlube javne sigurnosti i bezbednosti (policija, vojska, hitna pomo, vatrogasci, vladine organizacije-ministarstva),uslune delatnosti (proizvodnja i prenos el. energije, distribucija gasa i sl),komunalne i servisne slube (vodovod, istoa, toplane, slube za odravanje puteva, objekata i sl)Transportna delatnost: aerodromi, luke, eleznica, reni i drumski transport, gradski prevoz, taxi slube......

TETRANa osnovu zahteva koji se uobiajeno postavljaju prilikom projektovanja dananjih novih radio-sistema za potrebe "privatnih" radio-mrea (radio-mrea posebne namene), moe se zakljuiti da se oekuje reenje zasnovano na koncepciji digitalnih tranking radio-sistema nove generacije ("digital trunking radio-systems"). TETRA sistem je iroko prihvaen i upotrebljava se u celom svetu, prvenstveno od strane dravnih slubi u sektorima javne sigurnosti, gde kroz multifunkcionalnost (pristup bazama podataka s terena, prenos mirnih slika i video zapisa i sl.) i pouzdanost komunikacije poveava sigurnost i efikasnost rada u svakodnevnim i vanrednim okolnostima.

TETRA je evropski standard digitalnog radia za dravne slubeBrojni sistemi su u upotrebi irom Evrope poev od 1997. godineTETRA je sistem sa otvorenom arhitekturom i njega po standardima postavljenim od strane Evropskog telekomunikacionog instituta za standarde (ETSI) paralelno razvija velika veina vodeih svetskih proizvoaa radio-opreme (NOKIA, Motorola, Marconi itd.). Treba posebno istai da su TETRA sporazum o saradnji (TETRA MOU - "Memorandum of Understanding") u vezi sa daljim razvojem i korienjem ovog sistema potpisali praktino svi veliki proizvoai i potencijalni korisnici u Evropi, a dobrim delom i u svetu. U uslovima otvorenog standarda i sa vie konkurentnih proizvoaa, sa poveanjem broja instalacija treba oekivati postepen pad cena uz sve moderniju tehnologiju. Nema sumnje da e TETRA svojim uticajem u narednih nekoliko godina obeleiti jednu znaajnu fazu razvoja telekomunikacija u Evropi i svetu.

TETRA TErrestrial Trunked RAdio evropski standard za tranking radio sisteme (ranije Trans European Trunked RAdio ), prvi (otvoreni) standard za privatne digitalne mobilne radio sisteme TETRA sistem je standardizovan od strane ETSI - Evropskog instituta za standarde u telekomunikacijama Uesnici: proizvoai opreme, operatori, korisnici i drugi eksperti uz podrku Evropske komisije i ETSI1988. godine projekat MDTRS (Mobile Digital Trunked Radio System)1995. zavrena prva faza standardizacije (TETRA TDMA, raspored frekvencija)1997. zavrena druga faza standardizacije (harmonizacija frekvencija u Evropi)1997. implementiran prvi sistemTrenutno, preko 150 predstavnika ukljuenih u razliite radne grupe

TETRA i GSM: slinosti i razlikeTETRA je slian GSM mobilnom radio sistemuOba sistema su elijski organizovani i namenjeni za servise govora i podataka.Razlika: TETRA je posebno prilagoena za specijalne servise u zatvorenim korisnikim grupama kao to su policija, vatrogasci, hitna pomo, transportne kompanije, itd.Zatvorene korisnike grupe se mogu definisati po potrebi u TETRA mrei kada postoji mogunost komunikacije; unutar zatvorenih korisnikih grupa mogua je komunikacija izmeu dva korisnika, a mogui su i grupni poziviVreme uspostavljanja veze je 500ms veoma kratko u poreenju sa GSM (5-7s); kanjenje je oko 165ms to je uporedivo sa kanjenjem u GSMKao u fiksnoj telefoniji ili GSM, TETRA terminal se bira kombinacijom brojeva koji ovde mogu da predstavljaju ili pojedinanog korisnika ili zatvorenu grupu; grupna kombinacija omoguava direktnu komunikaciju izmeu svih uesnika iz grupe

Difference between GSM and TETRA System

GSM SystemTETRA SystemDesigned for public cellular telephony.Designed for professional mobile radio applications.Based on Frequency Division Multiplication Access (FDMA)Based on Time Division Multiplication Access (TDMA) Economy on frequency spectrumNot suitable for emergency services (Call set up time ~ a few seconds).Suitable for emergency services due to very fast call set up time (300 ms)Do not maintain privacy and mutual security.Maintain privacy and mutual security.Direct Mode Operation(DMO) is not possible.Direct Mode Operation(DMO) is possible, which supports voice and data transmission without a Base Station between Radio Terminals.

Frekvencije

Jedinstveni frekvencijski plan za EU

Osnovne osobineInfrastrukturna mrea:1. mreza za pokrivanje relativno malog podrucja. Postoji jedna bazna stanica i par stotina korisnika. Koristi se za potrebe preduzeca, luka, aerodroma i dr.

2. mrea za pokrivanje siroke teritorije - drzave. Postoji vise baznih stanica i upravljackih centara. Broj korisnika dostize nekoliko stotina hiljada. Moze da radi na provajderskom principu.

Add hoc mreaTETRA se moze organizovati kao:

Komponente mreeBazne stanice (TETRA Base Station) Komutacioni centri (Digital EXchange for TETRA)Dispeerski centri (Dispatching System for TETRA)Centar za upravljanje mreom (Network Management Center) Tetra radio terminali

Base

station

ring

Base station

star network

Alternative

trunk route

Primary

trunk routes

Distributed

dispatching

Digital Exchange for Tetra - DXT

Dispatcher Station for Tetra - DST

Tetra Base Stations - TBS

Network Management Centre - NMC

Bazne stanice (TBS). Svakoj baznoj stanici, u radio delu, odgovara po jedan kontrolni kanal preko koga se ostvaruju faze uspostavljanja, nadzora i raskida veze. Fizike karakteristike kontrolnog kanala u potpunosti su identine "govornom" kanalu. Zbog postojanja kontrolnog kanala raspoloivi broj "govornih" kanala na jednoj baznoj stanici je manji za jedan od ukupnog broja kanala. Sistem je koncipiran tako da bazne stanice mogu da budu opremljene za rad na najmanje jednom radio-nosiocu, emu odgovara minimalni korisniki kapacitet od tri govorna kanala , pa do najvie etiri nosioca, odnosno petnaest govornih kanala. Na istoj lokaciji mogu da rade dve ili vie baznih stanica. Bazne stanice se prikljuuju na komutacione jedinice DXT.

Komutacione jedinice (DXT) obino imaju kapacitet do 64 radio-nosilaca, to odgovara maksimalnom kapacitetu od 240 korisnikih kanala (16 baznih stanica x 4 radio-nosioca x 4 korisnika kanala - 16 kontrolnih kanala). Takoe, jedna DXT jedinica moe da komunicira sa najvie 64 dispeerske stanice DST. Komutacione jedinice se mogu povezivati u hijerarhijske strukture, to prua znaajne pogodnosti u smislu formiranja tokova saobraaja.

Dispeerske stanice (DST) obavljaju funkciju upravljanja saobraajem u mrei. Imaju iroku skalu mogunosti komuniciranja unutar mree i upravljanja posebnim tokovima telekomunikacionog saobraaja. DST moe fleksibilno i jednostavno da bude povezana na bilo koju komutacionu jedinicu, pri emu korisniki interfejs i funkcije mogu biti konfigurisani ili menjani u skladu sa konkretnim potrebama proizvoljne grupe korisnika. Centar upravljanja mreom (NMC) obavlja poslove upravljanja na najviem hijerarhijskom nivou, sa dva karakteristina usmerenja: (a) upravljanje funkcionisanjem saobraaja u mrei, i (b) upravljanje tehnikim parametrima mree. TETRA radio-terminali (TRT) se mogu realizovati u vie razliitih formi, pre svega: kao personalne mobilne jedinice i kao jedinice za montau u vozilima ili na fiksnim lokacijama.

Arhitektura TETRA sistemaElementi TETRA sistema mogu se povezivati na razliite naine:Na nacionalnom planu povezivanje se moe realizovati tako da postoji vie alternativnih puteva kojima su regionalne mree povezane sa centrom sistema. Regionalni centri se mogu povezivati po vertikali, sa centrom sistema, po horizontali meusobno, kao i sa pripadajuim baznim stanicama.Toplogija povezivanja baznih stanica u odnosu na odgovarajui regionalni centar moe biti u formi zvezde, prstena ili kombinovano.

Karakteristike TETRA sistemaKombinovana vremenska i frekvencijska raspodela kanala (TDMA/FDMA)Koristi se DQPSK ("Digital Quadrature Phase Shift Keying") modulacija.Razmak izmeu susednih nosilaca iznosi 25kHz (kompatibilno sa veinom analognih tranking radio sistema).Svaki radio kanal sadri 4 TDM kanala. Maksimalni korisniki protok po jednom radio nosiocu je 28,8kb/s. Za digitalno kodovanje govora u govornim kanalima koristi se tzv. ACELP (Adaptive Code Excited Linear Prediction) metod kodovanja sa 4.8 kbit/s, a zatim se primenjuje i zatitno kodovanje, tako da je binarni protok nakon ovog kodovanja 7,2kb/sStandardno podran semidupleksni, a za posebne namene dupleksni nain rada,unutar sistema postoje mehanizmi koji funkcijama dinamike dodele prioriteta reavaju problem preoptereenja, ime poveavaju dostupnost komunikacione mree za vreme kriznih situacija i velikih potreba za kapacitetom.

Za razliku od javnih mobilnih mrea u kojima u osnovi postoji samo jedan nain rada korisnika, korisnici TETRA sistema mogu birati izmeu dva osnovna naina rada i specijalnih mogunosti: Tranking nain rada je standardan nain rada terminala. U ovom nainu rada korisniki terminal je registrovan u sistemu u okviru ukupne zone pokrivanja. Svi mreni servisi su raspoloivi. Direktan nain rada (direct mode) je specijalan nain rada, specifian za radio-sisteme posebne namene. Omoguava direktne point-to-point i point-to-multipoint veze korisnika, bez kontrole i upravljanja iz mree (direktna veza izmeu dva korisnika bez posredovanja bazne stanice. Ovaj nain rada se moe koristiti unutar i izvan zone pokrivanja sistema. Specijalne mogunosti obuhvataju repetitorski nain rada mobilnog korisnika (po pravilu sa prenosnim TRT u kolima) i transfer veza iz tranking mree do korisnika koji su u direktnom nainu rada. U kategoriju specijalnih mogunosti spada i lokalni ili regionalni nain rada, kada sistem dozvoljava da se veze ostvaruju u okviru zone pokrivanja jedne bazne stanice ili jednog regiona, bez uea odgovarajug vieg hijerarhijskog centra upravljanja. Ovaj nain rada zavisi od mogunosti sistemskog softvera sistema TETRA. U istu kategoriju spada i samostalni izdvojeni nain rada pojedinanih baznih stanica u sluaju kada doe do raspada sitema upravljanja, odnosno kada su sve ili neke od baznih stanica preputene same sebi.

Mogunost direkntog naina rada (DMO)Direct Mode (DMO)

Direct Mode (DMO)Direct Mode (DMO)Direct Mode (DMO)DMO-gateway to systemNetwork Trunked ModeDMO-repeaterpoint-to-point & point-to-multipointPrednosti DMO naina rada su mogunost direktnog komuniciranja izvan podruja pokrivanja mrene infrastrukture, dodatni kapacitet za vreme zaguenosti mrenih resursa, kao i mogunost komunikacije za vreme nedostupnosti mrene infrastrukture.

TETRA call typesPrivate call (individual call)Phone call (PSTN or PABX call)Group call

Emergency callAny of the above types can be an emergency callHighest level of call priority, may pre-empt other usersCall type and called party are pre-programmedOperated by pressing dedicated red emergency buttonBroadcast calls.

TETRA Traffic case - Private callPrivate call (individual call)A call between 2 parties within the TETRA networkMay be either simplex or duplex

TETRA Traffic case - Phone callPhone call (PSTN or PABX call)A call between a TETRA user and a fixed or mobile phoneCall is set up via the TETRA networks PSTN GatewayCall is normally duplex

TETRA Traffic case - Group callGroup callA call between more than 2 partiesCall is always simplex, direct set-upOnly possible if one or more groups have been attached

Standardni InterfejsiTrunked Mode Operation (TMO) AIR Interface Peripheral Equipment Interface (TEI)Inter-System Interface (ISI)Direct Mode Operation (DMO)

Mogunost povezivanja sa razliitim mreama

Radio karakteristikeUplink i downlink su razdvojeni sa 10 MHz (45 MHz u opsegu 900MHz) Frequency Division Duplex (FDD) irina TETRA radio kanala je 25 kHzSignal se prenosi u 4 vremenska slota, tj. po jednom radio kanalu su mogua 4 komunikaciona kanala Svakoj baznoj stanici potreban je najmanje 1 kao kontrolni kanal od 4 komunikaciona, a ostali su namenjeni korisnicimaAko se odreenoj baznoj stanici dodaju jedan ili vie radio kanala zbog koliine saobraaja koji opsluuje, dovoljan je uglavnom samo jo jedan kontrolni, i tada u tom ekstra radio kanalu sva 4 vremenska slota mogu da se koriste za komunikaciju izmeu korisnikaModulacija radio nosioca je /4 DQPSK (Differential Quaternary Phase Shift Keying)Brzina prenosa: 18000 simbola/s (Bd)

TETRA TDMA princip4:1 TDMA (Time Division Multiple Access)4 kanala po nosiocu25 kHz razmak izmeu nosilaca4 govorna poziva po 25 kHz nosiocuVeze za prenos podataka mogu istovremeno koristiti do 4 uzastopna kanala (multi-slot data)Govor i podaci mogu se prenositi simultano

Mogu je istovremeni prenos govora i podatakaZa prenos govora koristi se jedan kanal od 7.2 kb/s, dok je pri prenosu podataka maksimalana brzina prenosa 28.8 kbit/s (kada se koriste sva 4 kanala za podatke): Najnovija verzija standarda podrava protok od 115.2 kbit/s po kanlu irine 25kHz ili protok do 691.2 kbit/s u kanalu poveane irine 150kHz TETRA podrava i komutaciju kola i komutaciju paketa za prenos podataka; slino kao kod SMS servisa u GSM, mogue je koristiti kontrolni kanal za razmenu kratkih poruka

Servisi podataka

Air Interface TDMA framessystem uses 18 frames in 1.02 seconds (17.65 frames per second ), but only 17 of these are used for traffic channels, with the 18th frame reserved for signalling

Prednosti TETRA sistema (u poreenju sa GSM)Korienje niih frekvencija omoguava vee domete (postie se vea geografska pokrivenost sa manjim brojem baznih stanica, ime se smanjuje cena infrastrukture)Visoka spektralna efikasnost 4 kanala u opsegu uestanosti 25kHz, bez zatitinih opsega, u poreenju sa 8 kanala u opsegu 200kHz kod GSM sistema uz korienje i zatitnih opsegaBre uspostavljanje veze (400km/h)visoka spektralna efikasnost i visok kvalitet govornog servisa (zbog upotrebe ACELP3 kodera). visoka pouzdanost i sigurnost komunikacije TETRA infrastruktura je uobiajeno razdvojena od javne mobilne telefonske mree (ali sa mogunou povezivanja na javnu mreu), nema naplate poziva za vlasnike sistemaNaini komuniciranja: one-to-one, one-to-many, many-to-many

Comparison of TETRA spectrum efficiency with other technologies200kHz bandwidthGSMHalf-rate GSM(future)PMR 25 kHzPMR 12.5 kHzAPCO25 (US)TetrapolTETRA200 kHz carrier8 channels200 kHz carrier16 channels25 kHz channel8 channels / 200 kHz12.5 kHz channels16 channels / 200 kHz25 kHz carrier4 channels / carrier32 channels / 200 kHz

Servisi u TETRA mreiTeleservisiIndividualni poziviGrupni pozivi Difuzni poziviRad u direktnom moduHitni poziviPoziv ukljuivanja u vezuOtvoreni kanalServisi podatakaPrenos statusaServis kratkih podatakaServisi podataka sa komutacijom kolaServisi podataka sa komutacijom paketa

Dopunski servisi Diskretno sluanje Ambijentalno sluanje Prioritetni poziv Naknadni pristup

Govorni servisiOdlian kvalitet govoraBrza uspostava vezeIndividualni (jedan na jedan) poziviEkspresni pozivi (pritisni i priaj)Grupna komunikacija grupni pozivibroadcast pozividinamiko pregrupisavanjeotvoreni kanal Hitni poziviReim direktnog radaDodatne usluge

Servisi prenosa podatakaStatusne poruke - efikasne, u realnom vremenuKratke poruke - Short Data Service, SDS - tekstualne poruke + osnova mnogih aplikacijaIP paketski podaci - otvaraju svet povezivanja na InternetPrenos podataka komutacijom kanala - specijalizovane aplikacije kao to je video nadzor

PREPOZNAVANJE OTISAKA

PREPOZNAVANJE LICABRZA REAKCIJA U KRIZNIM SITUACIJAMA

KANCELARIJA U KOLIMASIGURNA IDENTIFIKACIJA OSOBAKOORDINACIJA SA OSTALIM SLUBAMA

UPITI U CENTRALNU BAZU PODATAKA POVEAVAJU EFIKASNOST RADA I SKRAUJU VREME REAKCIJE PRENOS SLIKA SA TERENAUPRAVLJANJE KRIZNIM SITUACIJAMA

BRZO I POUZDANO IDENTIFIKOVANJE OSOBA

POKRETNA KANCELARIJA

Intra/Internet pristupVeliki broj proizvoaa aplikacijaOtvoreni aplikacijski interfejsiAplikacije za potrebe krajnjih korisnikaPristup bazama podataka, kontrola osoblja, upravljanje voznim parkom, telemetrijske aplikacije

Zbog ega je TETRA jedinstvenaSigurnost autentifikacija terminalne radio opreme enkripcija vazdunog interfejsa statiki ili dinamiki kljuevi podrana enkripcija s kraja na kraj onesposobljavanje ukradene ili izgubljene terminalne radio opremePristup podacima sa terena korienjem IP paketskog prenosaJedinstveni komunikacioni paketTrenutna grupna komunikacijaBrza uspostava veze (0,3 sekunde)Postojanje 10 nivoa prioriteta za razliite korisnike TETRA sistemaReim direktnog rada (DMO)Dodeljivanje kanala tednja resursaPrioritetni pozivi

Dalji razvoj TETRA standarda TETRA Release 2Evolucija TETRA u cilju postizanja velike brzine prenosa podatakaIzbor i standardizacija dodatnog govornog CODEC-aDalje poboljanje standarda za TETRA interfejsKreiranje i/ili usvajanje standarda za poboljanje meusobnog rada i roaminga izmeu TETRA i javnih mobilnih mreaProirenje oblasti grupnog poziva do 200kmObezbeivanje pune kompatibilnosti i integracije novih servisa unutar postojeeg standarda

TETRA Release 2Trunked Mode Operation (TMO) Range ExtensionTETRA Enhanced Data Service (TEDS)

Trunked Mode Operation (TMO) Range ExtensionThe ability for TETRA to operate beyond the 58 km range limit (a function of TETRAs TDMA structure) was required by certain user organisations to allow efficient Air-Ground-Air (AGA) communications whilst operating on the main TMO network. By modifying uplink and downlink bursts, as well as guard times, the TMO range of TETRA is extended up to 83 km for AGA applications. (Note: DMO has no TDMA structure range limitation as synchronisation takes place in DMO at the start of each transmission).

TETRA Enhanced Data Service (TEDS)

TEDS is a new TETRA High Speed Data (HSD) service using different RF channel bandwidths and data rates for flexible use of PMR frequency bands The RF channel bandwidths supported in TEDS are:25 kHz,50 kHz,100 kHz,150 kHzTEDS RF channel bandwidths and data rates

Zastupljenost nacionalnih TETRA mrea u Evropi

GSM-R Global System for Mobile Communications Railways

ERTMS (The Europian Rail Traffic Management System) ERTMS = ETCS + GSM-R

GSM-R (Global System for Mobile Communication - Railways) je novi radio sistem za govornu komunikaciju i prenos podatakaETCS (European Train Control System) je sistem elektronske kontrole eleznikog saobraaja

ERTMS sistem se usmerio na dva glavna funkcionalna aspekta:kontrolu i komandu (omoguava pouzdane operacije u eleznikoj putnoj mrei),upravljanje saobraajem (odnosi se na upravljake funkcije koje e omoguiti optimizaciju kapaciteta linija i iskorienje voznog parka). Osobine koje e eleznica imati po uvoenju ERTMS-a:interoperabilnost,velike brzine, preko 500 km/h,ATP (Automatic Train Protection), automatsku zatitu voza,funkciju pokretnog bloka (za zaustavljanje vozova)

GSM-R sistem (Global System for Mobile Communications Railways)GSM-R obezbeuje reenja putem:automatske kontrole voza-ATC,eleznikog radija-TR,grupne komunikacije,funkcije adresovanja,eleznike dijagnostike,odravanja pruga,komunikacije manevarskog tima,tarifiranja,putnikih servisa.

Komunikacioni zahtevi od strane evropskih eleznica

ZAHTEVIPRIMENEZahtevi eleznike signalizacijeAutomatska kontrola vozaDaljinska kontrola

Govorna komunikacijaeleznika komunikacija kontrolor-vozaHitan prenosManevarska komunikacijaKomunikacija dva vozaaKomunikacija za pruno odravanjeGovorna komunikacija i razmena podatakaLokalna komunikacija na stanicama i depoimaGlobalna komunikacijaKomunikacija orjentisana ka putnicimaPutniki servisi

Konfiguracija GSM-R mree

Specijalni zahtevi GSM-R mree su proizali iz primene:komunikacija pri brzinama do 500 km/h,efikasna upotreba ogranienog opsega frekvencija (4 MHz),minimalni odnos signal / um od 12 dB,95% pokrivenosti za 95% vremena, u odreenoj oblasti,handover iznad 99,5%,velika raspoloivost prenosa i zavisnost mrene opreme od tranje,pokrivenost unutar tunela,poboljanje pokrivenosti unutar eleznikih stanica i manevarskih podruja,uspostavljanje veze, pozivi se ostvaruju u 95% sluaja.

Tipina GSM-R mrena struktura Tipina GSM-R mrena struktura koristi raspoloivu GSM tehnologiju. Tipovi veza pokazuju stukturu realizovanu pomou postojee tehnologije i slinost sa javnom mreom i predlae strukturu visoke pouzdanosti.ZVEZDASTA VEZA: BTS je povezan na BSC u obliku zvezde. Ova veza se koristi za sektorizaciju BTS-a sa vie nosilaca.LANANA VEZA: BTS je povezan za BSC lananom vezom preko multidropa.VEZA ZVEZDA-LANAC: BTS je povezan na BTC u kombinovanoj vezi preko multidropa. Prva dva BTS-a su povezana u lanac, dok se trei povezuje u zvezdu. Osnovna prednost se ogleda u boljoj upotrebi postojeih eleznikih komunikacionih kablova.

Mreno planiranje za elezniku mreu mora da oduhvati posebno sledee kriterijume:GSM-R aplikacije i rezultate saobraajnog modelaRaspoloivost zahtevaelezniku topologijuBrzinu voza Zahtevani minimalni podaci, koji se moraju uzeti u obzir pri planiranju mree su:snaga mobilne stanice 2W ili 8Wdobitak antene (12 ili 17dB)gubici u kablovima i drugim komponentamafeding

Karakteristike GSM-R sistema GSM-R obezbeuje jedinstvenu platformu za sve potrebe prenosa govora i podataka kao to su:potpunu govornu komunikaciju u vozu i du pruge za elezniko osoblje,fleksibilni sistem za prenos podataka sa mogunou dodeljivanja propusnog opsega na zahtev,funkcije inteligentne mree za nove servise i usluge prilagoene operateru eleznike mree,optimalno korienje frekvencijskih resursa,automatska kontrola i praenje kretanja voza, signalni i bezbednosni sistem, praenje tereta, video nadgledanje u vozovima i u stanicama, informacioni servisi za putnike.

Automatska kontrola kretanja voza

Govorna komunikacija..

Govorna komunikacija za eleznice je uglavnom realizovana preko standardnih GSM teleservisa i dodatnih servisa. Neki servisi i dodatne funkcije

Da bi se ispunili zahtevi raznih eleznikih slubi, kao to su radio-dispeerske veze, radio veze slube za odravanje, lokalne radio veze, upravljanje saobraajem vozova i daljinsko upravljanje, treba da se realizuju i sledee funkcije:funkcionalno adresovanjeadresovanje zavisno od lokacijepotvrda poziva visokog prioriteta

GSM-R je razvio nekoliko novih servisa i funkcija za GSM. Oni mogu biti primenjeni u javnom GSM-u, i ukljuuju: Voice Broadcast Service (VBS) Govorni servis difuznog poziva. Ova usluga omoguava uspostavljanje govornog poziva u zoni. Moe biti jedan mobilni pretplatnik koji govori. Dispeeri takoe mogu da govore. Voice Group Call Service (VGCS) Govorni servis grupnog poziva. Ova usluga je slina VBS, meutim svaki uesnik moe dobiti pravo da pria. Priority Service Usluga prioriteta, zvanino nazvana unapreeni vie-nivovski sistem prioriteta i korienja komunikacionih resursa (eMLPP-Enhanced Multi-Level Precedence and Preemption). Ova usluga omoguava rangiranje poziva (npr. hitni pozivi). Follow me Prati me, dopunska usluga realizuje funkcionalno adresovanje. Voz se moe prijaviti sa funkcionalnim brojem koji mrea transformie u telefonski broj (MSISDN) Fast call set-up Brzo uspostavljanje poziva

GSM-R u EvropiSve zemlje lanice EU koriste GSM-R. U Nemakoj, Italiji i Francuskoj GSM-R mrea ima 3000 do 4000 baznih stanica.

Karakteristike GSM-R u EvropiGSM-R koristi poseban frekvencijski opseg:876MHz 880MHz: uplink 921MHz 925MHz: downlink Razmak izmedju kanala: 200kHz.Modulacija: GMSK (Gaussian Minimum Shift Keying). GSM-R je zasnovan na TDMA (Time Division Multiple Access) viestrukom pristupu. Svaki TDMA frame je podeljen na 8 vremenskih slotova (logikih kanala) trajanja 577 s, a svaki slot prenosi 148 informacionih bita.

Sistem GSM-R omoguava:harmonizaciju i inteoperabilnost eleznikog saobraajapostizanje osnovnog servisa za ETCS (Evropski sistem voenja vozova)zamena analognih radio sistema jedinstvenim digitalnim sistemom na bazi standarda za javne telekomunikacione radio mree

Mnogobrojne prednosti GSM-R sistema mogu se svrstati u nekoliko grupa, na npr.:utede u telekomunikacionoj infrastrukturiutede u eleznikoj opremi i voznom parkuuteda u osoblju za odravanje i obuci osoblja bolje tehnike osobineinteroperabilnostpraenje teretainformisanje putnikaautomatizovana prodaja karata i dr.

TETRA vs. GSM-RSignificantly less Base Stations are required with TETRA

ItemTETRAGSM-RETSI Standard availabilityFull ETSI status December 1995Early 1997ModulationPi/4 DQPSKGMSKChannel bandwidth25 kHz >> 4 channels.200 kHz >> 8 channels.Frequency Bands (MHz)380-400, 410-430450-470, 806-821/851-866876-880/921-925Guard band for 60dBc (kHz)25300Net data per timeslot (kbit/s)7.222Typical Cell size in rural10 to 25 km5 to 10 kmScalabilityNo small network capability from single site to nation-wide network.

TETRA vs. GSM-RIn terms of frequency usage, it can be seen that TETRA is 4 times more efficient than GSM-R

TETRA vs. GSM-RA lot of important features only available in TETRA

TDMA generally contributes to:- improved spectral efficiency- lower cost radio base stations with less components per channel.

TDMA is the obvious channel access method when traffic volume exceeds a couple of Erlang per cell.

Other main characteristics of TETRA air I/f:- linear (pi/4) DQPSK modulation --> good adj channel rejection- ACELP 4.8 kbit vocoder --> tolerates background noise.Excellent set of voice (+ integrated voice & data) features for both private dedicated networks and commercial public access operator networks.

The ACELP vocoder used in TETRA is especially optimised to reduce background noise to facilitate clear communication in noisy environments.

TETRA can provide, and is providing today:- immediate access to the entire talkgroup or multiple talkgroups- efficient fleet management by use of voice and data messaging- security of information- enhanced user safety- means to extend radio coverage- plus powerful telephony services combined with group communication.The two main data transport capabilities in TETRA networks will be:- status + SDS for fast condensed messaging- IP packet data for volume data transfer and Internet connectivity.

The decision to adopt IP packet data in TETRA was done just at the right moment.

TETRA becomes the mobile Internet platform for professional radio users.TETRA World Congress 1999 demonstrated the TIP v.1 interoperability in practice with four suppliers' equipment.

Since that, new suppliers have joined the IOP work, and testing of TIP v.2 & v.3 has been done.

Granted TIP certificates:TIP 1: Marconi, Motorola, Nokia, Simoco, Cleartone, Teltronic, Rohde & SchwartzTIP 2/infrastructure: Marconi, Motorola, Nokia, Simoco (Jul 2001), Rohde & Schwartz (Sep 2001)TIP 2/terminals: Cleartone, Marconi, Motorola, Nokia, Simoco, Teltronic (Aug 2001)DMO TIP: Cleartone, Marconi, Nokia, Simoco (Jul 2001, also Motorola expected soon)

TIP 3: Certificate publication expected Dec 2001 TETRA addresses the specific data application needs of different user communities by providing fleet specific content to each fleet.

The applications are created by specialised data application providers, who have deep understanding of the operational needs and conditions of that specific user segment.

The systems provide powerful and easy to connect Application Programming Interfaces (API) for fast connection of existing and new data applications to the system.

It is important to realize that a substantial part of the attractiveness of the communications solution is created by timely provision of fit-to-purpose end-to-end applications.TETRA is the only open standard to effectively combine group radio communications, mobile telephony and mobile data.

The most demanding PMR user communities have had their needs clearly visible in the standard contents, aiming at:- ultra fast response times- security- availability of service under all circumstances.

Only TETRA provides all this in the same package.