េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ពតប តេបះពមពផ យជេរ ង លែខ េ យសហពនធែខមរកមពជេ កម - KKF’s Monthly Newsletter

េលខ ០៩ ឆន ទ ០១ - ែខកញញ គ.ស. ២០០៤ - ព.ស. ២៥៤៨ - N0 09, September, 2004

កមពជេរកម

Kampuchea Krom

េ ករបធនធបត បស (Bush) េឆយតបនងល

សេណ ៤ ចណចរបសេ ករបធន សន ទន

កលពៃថងទ ៣០ េម ២០០៤ េ ក Robert P. Jack-

son បធនករយលយសទធមនស បជធបេតយយ នងពលកមម

ៃនខទទកលយ បធនធបត បស បនេឆយតបេទនងលខតរបស

េ ក បធន បតបតសហពនធែខមរកមពជេ កម សន ទន កនងនម បធនធបត បស ។ េយងខញសមបកែ បេ កផវករដចតេទ ៖

“េ ក សន ទន ជទេគរព ។

េ ក បធនធបត បន បបខញឲយ ងនមរបសគត

េឆយតបេទនងលខតរបសេ ក ចះៃថងទ ១៣ ធន ២០០៣ សអព

ថ នភពែខមរកមពជេ កម េន បេទសេយ ក ម ។

រ ភបលៃនសហរដ េមរក កមនករបរមភយងខង

អពបញសទធមនស នងករ ប ពតមកេលជនជតភគតចេន

បេទសេយ ក មដចេ កអចងែដរ ។ កសងករបរេទស

ថ នទត បច កង ណយ នងអគគកងសលេយងខញ បច កង ហ ជ មញ ជរញរ ភបលេយ ក ម ឲយេគរពសទធមនស ចេពះ

ល បជពលរដរបស បេទសេនះ ។ គ ទេគលករណសទធមនស

អនរជត ជមល ន គះៃនេគលនេយបយបរេទសសហរដ េម -

រក េហយេយងខញនងេលកេឡងនវករចប រមមណ ជមយរ ភ -

បលេយ ក ម ជបនេទេទ ត ។ េ ក បែហលជចប រមមណ

ចេពះរបយករណ បចឆន របស កសងករបរេទស អពករ បតបត

សទធមនស េន បេទសេយ ក ម ។ របយករណមនេនេល

ែវបៃសតរបស កសងករបរេទស (www.state.gov) ។

ដចេ កបនកតសមគ ល រ ភបលសហរដ េមរក េធ

អ ៗ េដមបយតធមអនរជត ។ េយងខញនងខតខឲយអសពសមតថភព កនងករសេងកតេទេល ថ នភព ៃន ល កមជនជតភគតចេន

បេទសេយ ក មជបនបនទ ប ែដលកនងេនះមនទងែខមរេ កម ផងែដរ ។ េយងខញនងខតខបេពញកចចករេនះតេទេទ ត ។ ”

សមរឭកផងែដរ កលពៃថងទ ១៣ ធន ២០០៣ នឱកស

កងទពពេសសសហរដ េមរក ចបបនេមដកនផចករ បលយ

ពជ សន ម ហេសន េ ក សន ទន កនងនមគណៈកមមករ

េ ក បធន សន ទន នងេមដកន UNPO េនកនងអងគករសហ បជជត

ម កេរឿង -េ ក បធនធបត បស េឆយតបនងសេណ ៤ ចណច .......................................១

-វចរណកថ ដែខមរឬេវ ត ម ..............................................................................២

-ម សននបតសហពនធែខមរកមពជេ កម េលកទ ៧ ...............................................៣

-ពតមនពអងគករ យអនភអ ....................................................................................៤

-យនបរេឈម ះ កមសលបៈែខមរ េខតឃង .................................................................៥

-យវជនែខមរេ កម ចលរមសកខ នអងគករសហ បជជត ............................៦

-យនចបផ ក ពះសងឃែខមរេ កម ១ អងគ េនេខតឃង ..........................................៦

- បៃពណ ប ងទកង េន សកប ក កមពជេ កម ........................................៧

- បេ មេ ក សនបបផ ែខមរេ កម .................................................................១៣

-ធមែដលជ បធនៃនេសចកវនស ៣ យង .......................................................១៦

- ប ទ ពះធត ..................................................................................................១៩

េ ក បធនធបត បស

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 2 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

នពន ¤∑យក ® ថច ងក ថច

îកសÂមលអត ÿបទ ® អយ សភ កត

ផÍព Áផ យ ® សន រតនៈ, ថច េយឿង, ល ឈន

ឯក រ PDF √នì ក ‹ងìគហទ òព ¢រ ç www.khmerkrom.net

ទ ä ‹ ក ùÞរ ®

P.O. Box 2569, Worcester, MA 01613, USA, Tel: (508) 922-4834, email: kkfnewsletter@yahoo.com

បតបតសហពនធែខមរកមពជេ កម បនេផញលខតសែមងនវករេកត សរេសរ នងអបអរ ទរជអតបរម ចេពះេជគជយែដលសហ -

រដ េមរកសេ មចបនេនកនង បេទស េអ ក ។ កនង រលខតេនះ េ ក សន ទន កបនេសនឲយមនករេសបអេងកតករណ បលយពជ

សន ែដលេមដកនកមមយនស បន ប ពតេឡងចេពះែខមរកមពជ េ កម ែដលមន ៤ ចណចដចតេទ ៖

១-េធករេសបអេងកតេទស បលយពជ សន ែខមរេ កម

ពអឡងឆន ១៩៧៦ ដលឆន ១៩៧៩ េន មេខតទងអស ៃនែដនដ

សណទេនេមគងគ ពមទងែខមរេ កមេនេខតមត ជកទងមល តវ

រដយនបងខឲយចកេចលភម សក នង ទពយសមបតរបសពកគត តវ

របអសយកទងអសកនងឆន ១៩៧៨ ។

២-េធករេសបអេងកតេទស បលយពជ សនែខមរេ កម

ពអឡងឆន ១៩៧៩ ដលឆន ១៩៩២ កនងរយៈ កលែដលពកទពយន

កមមយនសកពងកនកប តត បេទសកមពជ ។

៣-េធករេសបអេងកតេទស បលយពជ សន ចេពះ

ករណ ពះេតជគណ គម តកេចង នង ពះសងឃែខមរេ កមជេ ចន

អងគេទ ត ពមទងពលរដែខមរេ កម បពននក ពអឡងឆន ១៩៨៤

ដលឆន ១៩៩០ េនេខត ពះ តពង នងេខតឡងេ ។

៤-េធករេសបអេងកតេទស បលយពជ សន ែខមរេ កម

ចេពះករណ ពះេតជគណ ឡម េឃន កនងែខកកក ឆន ២០០២ េន

វតទកលក េខតែ ពកឫស ៕

VOKK

កង ណយរហតមកដលបចចបបននេនះ េនែតចេចសរង កបល មន ពមទទល គ លថ កមពជជដរបសែខមរ បងែកបេផស គបែបបបទ ែដលខនេធបន ។ អសពកហកេបក បសអនរជត

ដលមកកហកជមយែខមរេ កម ែដលជមច សដមង ។

កលលបចកហករបស កង ណយេនះ គម ន បសទធ -

ភពអេទ តេទ េ យេហតថ ដរ បេទយកចេងរមកបងេនះ

េធេមចនងេទជត ។ េមដកនកមមយនសយនខ បងែ បងយក សេល កបពកេកមងេទពកឲយមនស ចសេធេមចនងបន ។

ដេចនះ េដមបេច ស ងនវករបងរឈម នងបនស ងគ មេន ឥណចនេ យមនបណងរ យពជ សនទង យ នងបណង

គប គងឥណចន តវែតបញច ប ។

កង ណយ តវែត រភព នងបញឈបជបនទ ននវែផន

ករែកែ ប បវត ស គ ម ម ន ពះសងឃែខមរេ កម េហយនង

បងខឲយម នែខមរេ កមបេ មរ ភបលយន មកគ ម បជពលរដែខមរ

សត តង ។

ករបបតសថត ែដលរ ភបលយនេធមកេលែខមរេ កម

េនះ ជឧ កដកមមដ វបផត គម នជត សន មយេធ

េឡយ ។ លបចកចចកល េដមបបនយកដទងែភនក សសេនះ នងន

ឲយមនករបងរឈម បកនពជ សន សបេខពមគន រ ងែខមរនង

យនបេ ះ ។

េមដកនយន តវដងថ ែខមរេ កមថតបតែតបតសទធជ

មច ស គប គងេ យ ររបប នគម ែតសតសមបជញញៈ មនស-

ករជត នងករតសរបសែខមរេ កមេនមនជនចច េទះបជអេព

យងឃនង ៃ ពៃផ ែដលេមដកនយនពយយមនងបនករអនវតមក

េលកេ យ ។ កមពជេ កមជដរបសែខមរ (េទះបចចបបននេនះ ជ របសេវ ត មកេ យ ) ដេចនះែខមរេ កមមនសទធបរបណ មនដច

កង ណយនយយបេផសកហកេនះេទ ។ េប កង ណយេន

ែត ប ពតអេពបនដែខមរឲយ បជពលរដយនសងផទះសែមបង េលដវត

មែខមរ េលទកែនងសកក របជែខមរ ។ល។ េទះបេមដកនយនពត

ជមនចងឲយមនសនភព នងេសចកសខេកតមនជ បកដ ។

សហពនធែខមរកមពជេ កម នងមនបេ យឲយទេងខសែបបេនះបន

គម នទបញច បេនះេទ ។ សហពនធែខមរេ កមសមអពវនវដលជនរម

ឈមែខមរទងអសេ កកឈរេឡងទងេនេ ក សក េនកមពជ នង េនកនង សកគ ទសហពនធ េដមបទមទរសទធសេ មច សនខន េ យខនឯង ។ កង ណយមនែដលែឆតឆនមង េឡយកនង ករបនបងយកដែខមរឲយេនេ កម នគមរបសខន េឃញ ប េហយ យនបនដែខមរមនទនទងបនបនម នឆន ផង េធ មចតេទ

េហយ េ កពេធ នគមេលកមពជេ កម យន េទទ នទ នេន កមពជេទ ត ។ បចចបបននយនេ កងភនេពញថ កង យហគងទ ២

យនេធេន ទេលសម ទែខមរ យនេធេន ទេពញទេន ប យន

សទច តេពញទេន យនេដញកសករែខមរេន ពែដន ។

េត បជពលរដែខមរបេ យខនដល េទ ត េទបដងថ យនយកដអស ? សមកេភចថ កមពជេ កមជដែខមរ មនែមនេវ ត -

មេទ ។ សមកេភចថ កមពជមនែមនេវ ត មេទ ។ សមកេភច ថ យនជកេ ញជ ងប ចគម ន ពែដនកនងករេ ភលនេទ៕

ថ-ថច

ដែខរឬេវ ត មម វចរណកថ

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 3 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ពតមន

ម សនបតន

សហពនធែខមរកមពជេរកម ពភពេ ក េលកទ ៧

ែខមរកមពជេ កមេនជវញពភពេ ក បនេរ បចេធម

សននបតេលកទ ៧ េនទ កង េឃមឌន រដញវជស សហរដ េមរក

កលពៃថងទ ៣-៥ ែខកញញ ឆន ២០០៤ ។ េគលបណងៃនម -

សននបត មន ៣ ចណច គ ៖ ពនតយសកមមភពកនងមក កណត

េបសកកមមថម នងេបះេឆន តេ ជសេរសេមដកនសហពនធថម ។

ម សននបត បនបងញភពមងមត កនងករគ ទ េគលនេយបយរបសសហពនធែខមរកមពជេ កម គដកនករតស អហង េដមបទមទរសទធសេ មច សនខនេ យខនឯង ជនែខមរ កមពជេ កម ប ននកេនកនង សក ។ ម សននបត បនេថក ល

េទសចេពះកររេ ភសទធមនស ពស ករ ភបលេវ ត ម

មកេលជនជតេដម រមទងកលសមពនធភនេនខពង បក ល ៃន

បេទសេវ ត មផងែដរ ។

ចេពះេហតករណែដលេកតេឡងថម ៗ េនះ ម សននបត

បនសឲយអងគករសខភពពភពេ ក េម េធករេសបអេងកត េហយ

នងផលជនយជបនទ ន ដល បជពលរដែខមរេ កម បពននកែដល

េកតជងខកែភនកដចែមកេនះ ។

េនះជម សននបតេលកទ ១ របសសហពនធែខមរកមពជ -

េ កម មែបប បជធបេតយយយងខងក កនងករេ ជសេរសគណៈ កមមករនយកេធជអនកដកន ណតថម ពឆន ២០០៤ ដល ២០០៧ ៖

សមសភពគណៈកមមករនយកថម

-េ ក េ ម ថង អធបតសហពនធ

-េ ក ថច ងក ថច បធន បតបត

-េ ក របក េសរវឌ អន បធនកចចករអនរជត

-េ ក ថច េស បធនសភត ង

-េ ក េច េរ ប បធនសភ ពទធ ចរយ

-េ ក ថច ន ឧតមទ បក

-េ ក ថច ចន ឧតមទ បក

-េ ក សន ទន ឧតមទ បក

-េ ក សន េ ភណ អគគេលខធករ

-េ ក រ ន យប េហរញញក

-េ ក រ ន មនរនន នយកែផនករ

VOKK

របថតអនស វរយគណៈកមមករនយកថម

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 4 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ពតមនពអងករ យអន អ គ (UNPO)

រតវមនសកមមភព េដមបបបតនវកររេ ភបពនមកេលជនជតេដមចបពេពលេនះ

អងគករសហ បជជត បនកណតយកៃថងទ ៩ ែខស

២០០៤ ជៃថងស មបអពវនវដលរ ភបល អងគករច មះរ -

ភបល នងសហគមនអនរជត ឲយបញឈបជបនទ ននវកររេ ភសទធ

មនស យងេថកទប ករ បកនេរសេអង នងករបបតជត -

សន ែដលែតងែតេកតមនជេរ ង លៃថង េនកនងសងគម ។

េ កអគគេលខធករ Kofi Annan បនែថងថ ៖ “ជយរ

លងមកេហយ ដធរបសជនជតេដម តវេគរបយក វបបធមរបសពក

េគ តវបនបេនថ កបនទ ប ឬ យ ប រេ យផទ ល ភ នង

បៃពណរបសពកេគ តវបនបបតបនចមង ៗ គតបណត នង

បញញ ម រត តវេមលរលង ឬេធ ជវកមម េហយនងធនធនធមមជត

ទ ទងជវតរបសពកេគ តវបផចបផញ ” ។

គតបនែថងបែនថមេទ ត េនកនង រអបអរ ទរខប េលកទ ១០ ៃនទ េនះ ថ ៖ “មនករណខះ កពង បឈមជមយ

ករគ មកែហងផចពជ ” េហយបនកតសមគ លស មបទសវត រ

អនរជត ៃនជនជតេដមពភពេ ក ែដលខតជតមកដលខងមខ

េនះ បកសេ យម សននបត អងគករសហ បជជត េដមបយល

ដងអព ថ នភពៃនជនជតេដម ។

គតកបន បកសែថមេទ តថ ៖ “រ ភបល អងគករ

ច មះរ ភបល នងសងគមសវល តវេធកចចករេដមបផលឱកសឲយ

ជនជតេដម នងធនឲយមនករចលរមរបសពកេគ កនងករេធ េសចកសេ មចនន ែដលបះពលដល យជវតរបសពកេគ ” ។

អនក យករណពេសស អព ថ នភពសទធមនស ៃនជន -

ជតេដម ស មបគណៈកមមករសទធមនស អងគករសហ បជជត

េ ក Rodolfo Stavenhagen បនអពវនវឲយមនករយកចត

ទក ក នងេធរបយករណបែនថមេទ តអពអេពហង ដេថកទប

បឆងជនជតេដមទទងពភពេ ក ។

គតបន បកសថ ៖ “ថេបមនកររកចេ មនក មតជត

នងអនរជត ១០ ឆន កនងមកក កជនជតេដមកនងសងគមេនែតជព -

ភពទទលរងនវករបបតជត សន នងដកហត ទពយសមបត ជជន

រងេ គះៃនភពអគត គបេពលេវ នងអេព បកនពជ សន ” ។

េ ក Stavenhagen បនកតសមគ លថ “ករសមប

យងេឃរេឃ ” េទបែតេកតេឡងកលពសបហមនេនះ ចេពះ

សកមមជនសទធមនស ជនជតេដម េនកឡេប េ ក Fredy Arias

មនជបពកពនធជមយកងទ នប មយ កម នង តវបនេគអ -

ពវនវឲយរ ភបលកឡេប េធករេសបអេងកតករណេនះ នងករណ

អេពហង ដៃទេទ ត េដមបរកអនកទទលខស តវ មចបប េ យព

បងងេឡយ ។

គតបនបែនថមេទ តថ ៖ “ជនជតេដមកជជនរងេ គះៃន

អេពហង ជេ ចន បេភទេផ ង ៗ េទ ត ។ េន គបទកែនង ពកេគ

មនឱកសទទលបនេស កមមជចបចតចតច ស េហយទទល

រងនវ គបរបភពៃនករ បកនេរសេអងជបនបនទ ប ។ ខញសមអពវ -

នវដលរ ភបលនន ឲយមនសកមមភពជកែសងកនងករសនយ ែកលមជវភពរសេន នង ថ នភពសទធមនស ជនជតេដម ។ ទស

គជអែដលមនពអតតរចជេ សចេទេហយ ដេចន ះ ឥឡវេនះ តវ ករអនវតែតបេ ះ ” ៕

VOKK

អគគនយកអងគករយនសក (UNESCO) អបអរ ទរទ ជនជតេដមពភពេ ក

នឱកសទសវត រអនរជត ៃនជនជតេដមពភពេ ក

(១៩៩៥-២០០៤) ជតនងបញច ប េពលេវ បនមកដលស មប

សហគមនអនរជត ពនតយេមលអែដលេនេសសសលពអតត នង

កណតទសេ ថម នេពលអនគត ។

េយងខញដងអពេជគជយដ តចះ តចង ែដលទទលបន

កនងករតសេដមបឲយមនករទទល គ លសទធជនជតេដម កនងអឡង

១ ទសវត រេនះ ។ ជពេសសេទេទ ត ករបេងកតឲយមនេវទក

អចៃ នយ ៃនអងគករសហ បជជត សអពជនជតេដម ចបពែខ

កកក ឆន ២០០០ បនផលឱកសដវេសសវ ល ដលពកេគេល

ឆកអនរជត េដមបពញញ ក រមមណរ ភបលនន ឲយផ រភជ បរ ង

េសរភព ករអភវឌ េទនងភពសមបណែបបៃនវបបធម ។

យង កេ យ ថ នភព កកេនែតយរយជវភព

រសេនរបសជនជតេដម ។ េករដែណលវបបធមរប នងអរបរបសពក

េគ កពងែតបតបងបនចមង ៗ ។ ករគ មកែហងប លមកព

សកលភវបនយកមម អេន បេវសន នងក បរ ថ ន គមនពត

បកដែមន េហយករ បកនេរសេអងខងេសដកចច នងសងគម េន

កពងេកតមនយងចបស កែឡត ។

អងគករយនសក េឆ តឱកសែដលបនមកពទសវត រេនះ

សមសែដងករទទល គ ល នងរមចែណកផ ពផ យវបបធមជនជត

េដម កនងក មតខពសបផត គេនកនងេសចក បកសជសកលៃន

អងគករយនសក សអពភពសមបណែបបៃនវបបធម (២០០១) នងមង

េទ ត េនកនងសននបតសអពករែថរក េករដែណលវបបធមអរប

(២០០៣) ។ ករបេងកតឲយមនខន តគរអនរជត ស មបករពរ ឬ

រេឡងវញ កដចជសទធទងពងេនះ បនសនយជជ នដបងរច

េទេហយ ។

ចណចេលចេធមយែដល ចកតសមគ លបន គភពរស

នមនជវតដអ ច រយតេទមខៃន បៃពណ ចេណះដង នងេទពេក -

សលយ ពមជមយេសចកសេ មចេពរេពញេទេ យថមពល បន

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 5 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ពតមន

េទដលមនស ជននេ កយរបសពកេគ ។ ដេចន ះេហយ ជនជត

េដមេនែតជអនកកនគនះស មបចេណះដង បៃពណែតមយគត ស

អពបរ ថ នធមមជតរបសពកេគ ។ ករេធមនដងមនឮអពអេ យ

ផល នងភពសមបណែបបទងេនះ ប លឲយបតបងនវ សមទធផលៃនមនស ជត កនងខណៈេពលេធឲយេគមន រមមណថខច ខតដលអតសញញ ណរបសផងខន ។

ជយថេហត េយង តវែតករពរវបបធមជនជតេដមជ

បនទ ន េហយចតទកថជកចចករចបច មន ចេជ ស ងបន ។

េយងព ចបេភចបននវចនន បជជតព ៣០០ - ៥០០ ននក

ែដលសពៃថងកពងរសេនកនងសហគមនជនជតេដម ៃនចនន បេទស ជង ៧០ នងជត ងៃនភ នងវបបធមជង ៥០០០ ។ តស

េដមបករពរពកេគ ដចទេងរបសអងគករយនសកេនះ គជសកមមភព ពត ជកែសង សប មមគពហជត សន ែដលេគរព ល

អតសញញ ណរបសមនស ជត ។

អងគករយនសក មនបណងព ងកទនកទនងកនងភពជៃដ

គជមយ លសហគមនជនជតេដម មសមតថភពរបសខន េដមប ភពៃថថនរទងពង តវបនេគទទល គ ល ។ កនងបរបទេនះ មន េ ក N. Scott Momaday ជអនកនពនធជនជតគអ េនសហរដ

េមរក ជសលបករយនសកស មបសនភព េហយកមននយថ រៃនេសចកសងឃម នងឆនទៈ តវបនែតង ងថម ៗ េនះ ស មប

ទនកទនង ។

សងឃមថ ទ អនរជតេនះ ចជយដលវបបធម នង

សហគមនជនជតេដម ដចជគ ទសទធ សបចបប កនងករ ទ ទង ជវត នងបងកលកខណៈងយ សលកនងកររសេនរបសពកេគ ។ េហយ សងគមទេនបរបសេយង ព ចេធអ ៗ បនេ យគម នករចលរម

របសសហគមនែដលមនលកខណៈខសែបក នងថមពលទងេនះ

ែដលផលឲយេយងនវកសងឃមជេរ ង លៃថង នវពភពេ កខសែបក

មយ ែដលយលដងអពភរកចច នងករចលរមរបសខនបចចបបនន េទ ដលសទធននកនងេពលអនគត ៕

VOKK

យនបរេឈម ះរកមសលបៈែខរេខតឃល ងដ ម ត ម បភពពតមនពមតភមកមពជេ កម បនឲយដងថ កមសលបៈេ ខ នប កែខមរដធលបលបញ េនេខតឃងមយ កម

មនេឈម ះថ “ កមសលបៈែខមរេខតឃង ” តវបនយនបងខឲយបរ េឈម ះេទជ “ កមសលបៈែខមរេខតសក ង ” វញ ។

មពត េខតឃងទងមលរបសែខមរ តវបនយនបរេទ ជេខតសក ង (េឈម ះយន) ពយរយរ សមកេហយ ពមជ

មយែផនករណភជរ ស បវត ស -ភម សែខមររបសពកេគ ។

បែន បជពលរដេយងេនទេនះ េពលែដលបេងកតបន កមអមយ

េនែតចងយក ថ ននមែខមរែដលមនពមនមកស មបេ កនង េគលបណងរឭកកនេចជននេ កយ កឲយេភច បវត សជត ។

បភពពតមន កបនបញជ កែថមេទ តថ យនមន តមែត

លបេឈម ះចស ផសេឈម ះថមដល កមសលបៈែខមរេខតឃងបេ ះ

េទ ែតេគែថមទងកពងកៃឡទ មងេ ខ នប កេនះ ឲយឃតចក

ពធតេដម ែដលេគេ ថ “កយេល ង” នយយភ ែខមរេនះ

េទ តផង ។

េនះជេ កនដកមមមយ កនងចេ មម េ កនដកមម

ទង ៦ ែដលអងគករយអនភអ (UNPO) បនេលកេឡងកនង រ លខតេផញេទកននយករដម នយន ផន ង ខយ ចះៃថងទ ០២ ែខ

កញញ ឆន ២០០៣ ។ េហយេដមបលបបបតម េ កនដកមមទង

េនះ កដចជរក េឈម ះភម ថ ន នងវបបធមែខមរេនកមពជេ កម ឲយបនគងវងស មបមនស ជននេ កយ លះ ែត កទកដ

កមពជេ កមទងមល ឲយេនេ កមករ គប គងរបសអងគករសហ -

បជជត ដចែដលអងគករយអនភអ បនអពវនវកនង រលខត របសខន ។ មននយថ ម រតៃន រលខតរបសអងគករយអនភអ មនតៃមស មបអនគតែខមរកមពជេ កមជនចច ៕ VOKK

ទស នវដេបះពមពជភ ែខមរ កលពឆន ១៩៩៣ េនេឃញ

បជពលរដេយងេ េឈម ះថ េខតឃងេនេឡយ ។ ែតឥឡវេនះ ទស នវដដែដលេនះ ក តវបនេគបងខឲយបរេឈម ះេទជ េខត សក

ងរចជេ សច េទេហយែដរ ។

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 6 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ពតមន

យវជនែខមរេរកម ចលរមសកខ នអងគករសហរបជជត

កលពៃថងស ក ទ ២០ ែខស ឆន ២០០៤ យវជនែខមរ -

េ កមមយ កម មនគន ចនន ១៣ នក ែដលមកពទ កងភ ែដល

ផយ នងទ កងញវេជស បនមកចលរមសកខ មយ សអព

“េដមបកយេទជសកមមជនសទធមនស នងសយសេ មច សនខន ”

េនឯទ នអងគករសហ បជជត កនងបរញវយក ។ សកខ េនះ បនករឧបតថមភពសមពនធ សន គសនកយេមធតឌស នង

មនេ ក Jay Godfrey ជអនកទទលេភញ វ ។

គមនេនកនងសកខ រមមនេ ក Craig Mokhiber

ជនយករងៃនករយលយឧតមសនងករសទធមនស បចបរញវ -

យក, េ ក kent Lebsock ជនយក បតបតៃនសមពនធភពចបប

ឥ - េមរក, េ ក Minar Pimple ជនយក បតបតៃនចលន

បជជន េដមបករយលដងអពសទធមនស , េ ក ស Shulamith

Koenig ជអនកបេងកតចលន បជជន េដមបករយលដងអពសទធ

មនស នងជអនកទទលរងនពអងគករសហ បជជតកលពឆន

២០០៣ ែផនកសទធមនស ផង ។

សកខ េនះ បនជរញទកចតយវជនែខមរេ កមឲយ

យលអពែផនកេផ ង ៗ ទង យ ៃនរចនសមពនធអងគករសហ បជ -

ជត នងេដមបចលរមករងរផងែដរ ។ យវជនែខមរេ កមក តវបន

ផលឱកសេដមបពនយលអពេគលបណងរបសពកេគ េទកន គមន

កតយសផងែដរ កនងករចលរមកនងសកខ េនះ ។ យវជនែខមរ -

េ កមបនេឆ តឱកសេនះ ពនយលយងេកបះកបយអពទកខេ ក

នងករឈចបៃន បជជតេយង ។

េនចងបញច បៃនសកខ េ ក Craig Mokhiber,

េ ក Minar Pimple, េ ក Kent Lebsock នងេ ក ស Shu-

lamith Koenieg បន ជបអពទកខកងលរបស បជជតែខមរេ កម

េហយពកគតបនសនយថ នងជយទនកប មងដល បជជតែខមរ -

េ កម ឲយអសពកមងកយកមងចត ៕ ចនទ សមយ

របថតអនស វរយសកខ កមយវជនែខមរេ កម នង គមនៃនសកខ

យនចបផ ករពះសងឃែខមរ ១ អងគ គងេនវតតបទមរង េខតតឃល ង

កមពជេរកម

ម បភពពតមនពេខតឃង កមពជេ កម បនឲយដងថ កលព ពកៃថងទ ០២ ែខមថន ឆន ២០០៤ មន បលសយន ១ កម

ប បេ យកេភងខ ដបងឆក នងយកជប ម កមរបសេគ នវ

កញច បេខ វ ១ ស មបេទ តផង កនងេគលបណងចបផ កភកខ សងឃែខមរេ កម ១ ពះអងគ គងេនវត បទមរង (ទនប ) ឃទនប

សកពងទក េខតឃង កមពជេ កម ។

ែតស ងល េ យ ពះសងឃអងគេនះ តវបន ពះសងឃ

នងពទធបរសទចណះេជងវត កបពន នងរេ ះ ពះអងគពទមឡ

ឥត សនបនទនេពលេវ ។

េរ ងេហតែដលយនបនបងផ ក ពះសងឃអងគេនះ េលក

េនះ គជេលកទ ៤ មកេហយ គ ៖

-េលកទ ១ េនៃថង ០៥ កញញ ឆន ២០០៣ ។

-េលកទ ២ េនៃថង ២៥ ត ឆន ២០០៣ ។

-េលកទ ៣ េនៃថង ៣១ ឧសភ ឆន ២០០៤ ។

-េលកទ ៤ េនៃថង ០២ មថន ឆន ២០០៤ ។

ទង ៣ េលកខងេដម គរបបយនបងគ បឲយអងគភព

សមគម ពះសងឃែខមរេខតឃងជអនកអនវត ែតពបនសេ មច ។

ឯេលកទបនេនះ គកមងបលសរបប នគមយន

េចញមខចះមកប ងក ប នងអនវតេរ ងេនះផទ លែតមង ។

មករបភព បជពលរដេនេខតឃង បនឲយដងថ

មលេហតែដលប លឲយរបបយន មចបផ ក ពះសងឃែខមរអងគ

េនះ កេ ពះែត ពះសងឃអងគេនះ បនេទបេពញកមមសក វសយពទធ -

សនេន កងភនេពញ ។ េហយសពៃថងេនះ ឲយែត ពះសងឃែខមរ

េ កមអងគ ឆងេទ ពះ ជ ច កកមពជ លះ តឡបមកកមពជ

េ កមវញ ែតងែត តវរបបយនចបផ កយងដេចនះ ៕

VOKK

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 7 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

របៃពណ

េរ ងែលបងទកង គជទេន មទមបមយស មប បេទស

ជតមនតៗ មកេ ចនសតវត រ សមកេហយ នងមនទេន ម -

ទមបកនង សកប កមកដលសពៃថងេនះ ។

េប មៃផទៃនេរ ងទកងេនះ បនពនតយ មេគលេដម គ

មនែមនជទកស មប ប ងេនះេទ គជទកជនះទព សចពក

ទ នេជងទកស មបចបងសកជរបសេសច ញែខមរេន សក

ប កពប ណ ។

េរ ងេនះ បនេផទ ងផទ ត មទេន មទមបខះេហយ សង

យក មេសចក ែដលមនទកទងកនងេរ ងទកង ែដលមនេនកនង េស វេភ បវត ស នងភម សែដនកមពជេ កម សកប ក េខតឃង (ក ងសន ) ។ បវតេនះបនបញជ កថ ៖ កល គស -

សក ជ ១៥២៨ គេនះ ពះបទ អងគចនទទ១ េសច ងបនទ យ

លែងកជទ កង ពះអងគជ ពះម ក ត បកបេ យ ពះ ជ -

ហឫទយសបបរស ជះថកនង ពះពទធ សនយងមមន ។

កនងសមយេនះ េន សកប ក មនេចអធករវង នម

េទន េធជេច យ សក លះេ កអនចចកមមេទ េរ ងេនះក ទង

ជបដល ពះបទ អងគចនទ ពះអងគ ទង ពះ ជទនយសសកដល

ពះ ជបេ មដជតសនទធនង ពះអងគេឈម ះ ពញ ត ងរជសនទធភបល

េហយ ពះ ជទនឲយមនអ ចដចេសច ញកនង សកប ក ។

-អពេ កសនទធភបល ត

េ ក សនទធភបល េទេធេសច ញេន សកប ក

េនះេ កចតករេរ បច សកឲយមនជមណលមយ េនចក ល

េហយនងេខត ៤ េនទសទង ៤ ។

ឯមណលក លេនះ េគេ ថ ស កនងរបងស មប

បេ មេសច ញ េហយ ងឲយមនម នរក េខតេនះ គ ៖

ទ១-ម នេសនបរេទស តត ទសខងេកត មទេន

ប កេទដលសម ទ ។

ទ២-ម នអធកេសន តត ទសខងតបង មសម ទ

បកលវ (ពល វ), កមនស ។

ទ៣-ម នអញជ តេសន តត ទសខងលច មសម ទ

កមនសដលេខតពម ។

ទ៤-ម នេសនស ងគ ម តត ទសខងេជង មទេន

ប កដលមត ជក ។

-អពចបបស មប សក

កនងសមយែដលេរ បចម នឲយ តត ទសទង ៤ េនះ

េ កសនទធភបលចតឲយេរ បកបនទពចមបងេជងេគក នងេជងទក កនងេខតទងបនទសេនះ េហយបញញតឲយេរ បចេ គ ង វធ

ស មបទ ន នង ស បជ គបភមក តវមន ប ប គបគន ទង

អស គធន ន វ លែពង ផគ ក ែខល ។ល។

-អពទ នេជងេគក

ទ នេជងេគកងរជេសនពជយស ងគ ម មនេសន

រងបេទ ត គ ៖ េមកងដប េមរយ េមពន ។ ឯេ គ ងេស កពក

ទ នេនះ តវេស កសពតចងកបន ពក វណយ ឯេឡវ វ

េគបកនងសពតេល ង ឬ កហម េគេ ចននយមេ បេឡវ ៩.១១ ឬ

១២ ចែណកឯេ គ ងសមគ លយសសករបសទ នេនះ េគបក

សពត កហមេនក វ ឯនយេច យ តវមនឆនតសពតពណ កហមមយជន ២ ឬ ៣ ជន មបណយសករបសនយទ នទង

េនះ ។

-អពទ នេជងទក

ទ នេជងទក កមនេ គ ង វធដចគន នងទ ន

េជងេគកែដរ បែនខសគន នងេស កពកេខ ន បេភ ពក វបពង

តមចេងកះ ។ ពកទ នេជងទកេនះែចកជ ៣ កម គ ៖

ទ១-េ ទព សច តចមបងនងទកអ មនទនងដច

ទកងេយងសពៃថងេនះ ។

កមទ២-េ ទពជនយ តចបងនងទកែចវពរ ជរមន

ទនងដចជទកែចវ ប ងសពៃថងេនះ ។

កមទ៣-េ ទពប ក គទកមនដបលផង មនែចវ

ផងមនេកងផង ( ងទកប ក) ែបបទកបកចយ ែត ងសចែវង ដបលមយកតខងមខឥតជញជ ងស មប កេជងែចវ ៨ ឬ ១០ ។

ទកេនះស មប កេសប ង រ (េនមនេ បកនងរ ង ៣០ េទ

៤០ ឆន មន ឥឡវេគេចល ងេនះេហយ ) ។

រេប បបងតចមបងនងរក ពលរដ េ សចេលម នទង ៤

ទស ចែណកខងម នទង ៤ ទស តវសថតេនកនងឱ ទរបសេ ក សនទធភបល គបជពក ។ សមយេនះមនបញញតចបបស មប សក

មយែបប គ ៖

១-កណតេនៃថងេពញបណម ែខអស ជរដវេចញវស តវ អនក ពទធ ចរយ នងនមន ពះពញ គបេខតទងអសមកជបជគន េន

មនទរសនទធភបល េហយេ កកនអនកទងអសេនះេទកនទ ម

េដមបេធទនសល មចបប ពះពទធ សន ។

២-កណតៃថងេពញបណម ែខកតក រដវអកអបកេនះ ម ន

ទង ៤ ទសេកណទ នេជងេគក េជងទក បជគន េនមខបនទ យ

េសច ញ បឡងឫទធគន មយៃថងមយយប ។

ចែណកទ នេជងទកឲយលបងឫទធ ឯទេនពមកេនថ រកនង េខតឃង តបតកែនងេនះជទ បជផវទក គបេខត នងេទមកបន េ យងយ ។

មលកខនកសញញ េនះ តវមយឆន បជពរេលក លែតឆន

របៃពណរប ងទកង េន សកប ក េខតឃល ង ត

កមជេរកមព

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 8 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

តេទ ។

អពេ ក សនទធភបល ត ជទេសច ញេន សក

ប កេនះេឃញមនកនង វ រេ ក អធកវង អង បបថ េ ក សនទធភបលបនចតករែថរក សក ទងបនម នដចេរ ប ប

ខងេល េហយគេ កេធ មចបបកបនរបសេ ក ក ពស នម េមះ េធជេសច ញកនងែដនប ក កល ជ ពះម -

ក ត ពះនម ពះបទ បទមសរយវង មនឫទធេច ខង ស ។

កលេ ក សនទធភបល ត េរ បកចចកររក សកយក មកបន េ ក ក ពស េមះ សកមនេសចកេក មក នពែដលមន

េចរ ឬ សកស តវអមយកនង បេទសមងេ ះ ឯករ តចបង សកស ងគ ម េ យកបនទកេនះលះយរៗេទ កជបជទេន មទមប

ប ងទកេទវញ ។

េ ក សនទធភបលដលកណតជ េហយ កទទលអនចចកមម

េទ េ កមនប ត បសមន កេឈម ះ េចពញឡង ទទលទជ អធកវង ។ េ កេនះកបនេរ បច មចបបអពេដមេរ ងមក េពល

ែដលេ កជ េទ េ កមនមនប ប តសនងេ កតេទេទ ត

េឡយ ។

សមយេនះ កនង ពះ ជ ពះ ជយេច ទងគងេនកនង កងឧដងគមនជយ ទង ជបថ សកប កពមននមន

ពះពញនង តត សកតេទេទ ត េទប ទង សេ បនមន ជយ

ទជេចពញេទសវង ឲយេទឈរេនេខតែដនប ក កលពទធ -

សក ជ ២១៦៣ គសសក ជ ១៦២០ កលេចពញ េទសវង

េទ តត សកកបរបណេ យេភគសមបត ម ជនទង យ

សខ នសបបយ ។ ចែណកឯចបបស មប សក កបែណត -

បេ យេរ វេ យបតអសេទេនែត បឡងទក កេទជែលបង

ប ងេលងេទវញ ។

សមេរ ប បពេច យ សក ែដលេលងទកត ៗ មកេនះ

គ ៖

១-ពញ ត ទជ សនទធភបល

២-ពញ ឡង ទជ អធកវង

៣-មន ជយ ទជ េចពញេទសវង

៤-ពញ េព ជ ទជ អធកវង

៥-ពញ េម ទជ អធកវង

៦-ពញ តទ២ ទជ អធកវង

៧-មន សរ ទជ អធកវង

៨-េច យ ណម ទជ អធកវង

៩-េច យសខ ទជ អធកវង

១០-េច យអង ទជ អធកវង

១១-េច យអ ទជ អធកវង

កនងពង វ រេនះដ លថ េច យ សកទង ១១ រប

េនះ សទធែតបនទទលយសសកអព ពះករ ជមច សជវតេលតបង េន កងកមពជតៗេរ ងមក ។ កលេ កេច យ សក អ េធជ

េច យ សកកនងពទធសក ជ ២៤២៣ គសសក ជ ១៨៨០

បនែតពរឆន កឈបេធេទ ។ ចបេផមពឆន េនះមក មនមននមន

អព សកែខមរេទ តត សកេនះេទ តេឡយ ។ ឯទេន មទមប

េផ ងេនះេឃញេនែតែលបងេលងទកង មនេលងេរ ងដ បមកមន

ែដល កខនេឡយ ។

-អពអងភ សន េឌ ប

េ កបនេឡងជអងេហ ន កនងពទធសក ជ ២៤៣១

គសសក ជ ១៨៨៨ េ កបនេរ បកបនចបបទេន មទមបែខមរជ

េ ចន ឯែលបងទកងេនះ េ កជនយកេចញចតករេរ បេលងឲយ

មនរេប បេរ បរយល ទកងកនងេខតឃង បកលវ (ពល វ)

កមនស ករងរតែតចេ មនេឡងេទ ត ។ ទកងកនងបនម នេខតេនះសទធ

ែតលៗ សែដរ ។ ឯទកង សកប ក េគេធបេ យ បមណ

១៨ ដល ២១ ែម ត កបលកៃន េឡងជង សកទង ៣ ខងេលេនះ

េហយមនេធកបចរចនផង មនចណះព ៤៥ ដល ៤៨ នក ។

រេប បេលងមយឆន មនពរដង គរដវេចញវស នង

អកអបក មក បជគន េនទេនពមកេនថ រ កនងេពលទងពរេលកៃនករ អទកេនះ មនទកមយពកឈបេន សក អពយ មន ព នមយែវង

ទេនកទ យមនមតទេនទងសងខង មនផវេចញចល សល អេនទេនះមយយបៃថងេករ េហយកបបលគន េទេលងេនពម -

កេនថ រ ។ មកដលពទធសក ជ ២៤៤១ គសសក ជ ១៩០៤

េ កេឡងសកជ អង ភ កបនមកេធជេសនបតេន កងភនេពញ

េទ ។ េ កយេនះេ ក ឡមឯម ជប តរបសេ ក សន េឌ ប

កនកបទេន មទមបែខមរតេទេទ ត ។

-អពេ កដកភស ឡម ឯម

កលពទធសក ជ ២៤៦៦ គសសក ជ ១៩២៣ េ ក

េឡងជ ទដកភស បនេធករ មទេន មទមបេរ ងមកដលរដវ

េចញវស េ កអេញជញេទេរ បេលងទកឲយមនរេប បេរ បរយល

េមល េហយសបបយជងែបបបទែដលេលងអពមនៗមកផង ព

េ ពះេពលយបមនអជ បទបែហផក េ យកបនទក បគេភងេលងជ ទសបបយរក យ គបគន ។

-អពកចចករែដល បជគន

េនឱកសេលងទកកនងរដវេចញវស កលពទធសក ជ

២៤៦៧ គសសក ជ ១៩២៤ ម ជនទង យមក បជគតគន ថ

“ឯទេន មេលងទកេនះ គមនមកអពជដនជ េយង លៗគន

ចែណកមនស ែដលមកេលងឆន េនះ បែហលជងមយមននក

ចែណកឯទកែវត ដបល កង ែចវ អ បែហលជងមយពនទក លមម

េយងរមគន សនមតែលបងេនះ ឲយបន សល មែបបភព រយ បេទស

កនងសមយេនះផង ” ។ កនងេពលសននបតេនះ បន ពមេ ព ងគន ថ ៖

១-រដវេចញវស មន ប ងទកែហផក េភង បែណត

កេនទ ងេលទកសនមតថ េធសកក របជរឭកដល ពះពទធបទកនង គងគ រម នទ ។

២-រដវអកអបក រេប បេលងដចគន សនមតេ ថ បណយ

សពះ ពះែខ ។

៣-រដវេចញវស តវេលងេនពមកេនថ រ មទេន ម -

របៃពណ

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 9 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ទមបចសទេរ ងមក ។

៤-រដវអកអបក តវេទេលង ឯែ ពកអពយ មនអេញជញ

នមនប ង ចន យន េទេលងផង ។ ដល គសសក ជ ១៩២៨

កេចលទកែនងពមកេនថ រ េហយឈបអទករដវេចញវស រហតមក

ដលសពៃថងេនេលងែតរដវអកអបក ។

-អពទកែនងេលងទកប ណ

ទធប ប ងទកពប ណេរ ងមកេនះ េឈម ះពមកេនថ រ

េន សកកពងដង ឃថមឌង ខណេញ វ េខតឃង ។ ទេនះមន

ពមែបកជ ៣ ពមមយេទពល វ (េបេល វ ឬបក វ )

ពមមយេទ តេទេខត កមនស មយេទេខតឃង ។ ទទងពមេនះ

បែហល បរយែម ត មនរបត តងល ស បែនកែនងេនះជទ

រេ ថ នមនែតៃ ព ពក នងសតេផ ងៗ េបដលរដវេលងទក

េនះកបរបណេ យម ជនទង យ ពមទងទនញលកដរ មន

គបែបបយងកនងេពលេនះ េបនងេ ប បេធ បេទ បែហលដចជ ទ កងមយបរបណេ យេភគសមបត នងេសចកេក មក ន ។

េហតេនះេហយ បនជម ជនទង យបកចតធប

គនតេទេលង ត លជកម នេរ ងមក ។

សមយេ កយៗមក ករេលងទកេនះមនចបចបបល ឬ

សនមតគន េឡយ ែតដលរដវធបេលងេហយ កេរ បចេសប ង រ

ទកករ ច ែចវែតេរ ង លភម ល សកេទេលង េបអនក េទដល

មនកេលងមន អនកែដលេទដលេ កយកេលងបេ យគន េទ ។

កនងេពលេលង ឮសរែ សកេ រកេ ញជ វេខញ វខញ រ កេ ញជ កេបកបច ចទក ឮសនធកគកកងរពងទងៃថងយប ។ េពលយបមនអជ

ចេងក ងេគម បទប េទ ន ធប តេ ម បគន ជជរែហផក េភង

េ យកបនទកបែណត កេនទ ង មទក អជក ជចរនទ ភញេទ ន ។

ចែណកខងេភងតរយត នេ ត ក បគសរសពទ ទហងអងកងខទរ

បថពទង ពះសងឃ កស ត ពះបរតពទធមន មទកែហផក េភង

េនះ។

កបនែដលដែងផក េភងេទមកចនន ២-៣ េលកបេ ះ

កឈបបងងសនេនសលែតករ ប ងទកង រហតដលេពល ពក

េហយនគន អងគ សចងនដល ពះសងឃជករេ សច ។

តមកេគសនមតគន ថ ៖ ដលេពលអកអបកកនងែខកតកេនះ េយង តវែតេរ បសងេ ង ឬប េនែកបរវតអពយេនះ េដមបនង

េធទស មបទទលនមនប ង ចន យន មកទស ន នងបងញ

ែលបងទងេនះដលននជតផង លះសនមតគន េ សចេហយកនង េវ ៃថង តង តវនងទកជេនរេជរេឡងពសម ទមក ពកជនែដល

េនេខតឃងកបែណតទក មែខ ទកហរេទេខតេនះ ។

ឯប ជនេនេខត កមនស កេទ មែ ពកអពយេនះ

បេ យ មែខ ទកេជរចលេទេខតេនះ ។ ចែណកខងប -

ជនេខតបកលវ តវរងចទ មៃថងរេស លទកនចវញ េទបេទ ម

ទកេនះបន ។

-អពករផសបរទកែនង នងករែកែ បឲយបនចេ មន

ែ ពកអពយ េនឃថញគ ទរមេខតឃង ទេនះជផវធ

មនចកេកសល ត សចមង យពេខតឃងជង ១៧ គឡ-

ែម ត មនទហទទងែ ពកជង ១០០ ែម តមន ព នែដកមយ

ទទងៃផទ េបឈរេហយេមលេទខងេកតខងលច កេឃញែ ពកេនះ

តងល សេន តងកបល ព នខងតបង មនផទះផ រពរជរ បេ យ មថនល ។ ឯថនលេនះេទកនេខតបកលវ មមតែ ពក

េទខងលច មនផទះផ រជជរៗ បេ យ មែ ពកមនវតរបស

ពះសងឃែខមរមយេនចងផ រខងលច កនងទផ រមន ឃមយ នង ខណមយ ។

-អពករេរ បចទកែនងថម

លះជតដលរដវអកអបក េ កេច យខណ េ កចត

ករេរ បចឲយ សសងេ ងមយចនន ៣ ែលងស មបទទលនមន

កនងទវតឲយេរ ប មយស មបទទល ពះសងឃ េហយេ កេធ

សប តចត ម យកណតេពលេវ នងអេញជញេ កេច យេខត

ពមទងនមនចន យនផង ។

លះដលៃថងេពញបណមែខកតករដវអកអបក ប ជន

ទងបេខតមកមលជបជគន អេលងកម ន មធមម ដលេពលេមង

២ រេស ល េរ បេ ងទទលម នឯ វត លះេពលជតេមង ៤

ង ច ផគរទកជគ ៗ សនយឮសរបញកេភង គវទងជយេនមខប

អមយ គមងៗយកឈនះចញ ។ ដលេពលេមង ៥ រេស ល េ ក

េច យេខត នងនមនែខមរ -យន អេញជញេទដល ពមគន

តមកកបញកេភង គវទងជសញញ ពកអនកអជគៗ យកឈនះចញ

ដលចង ព តេទះឈនះក ចញក ទកទងពរេនះ តវអទនទមគន

េគេ ថ ចស ច េឡងវញេនះ មនអនកឈរកនគង យ

មន ក េហយមនអនកឈរេ ច ងបនទរ ជពកយកពយេឃងេផះផងគន

ចកកបចឡកញកមខ កគន េទវញេទមក ឯអនកឈរេមលទង

សងខងផវថនលេនះេអតករហងេមល នង បចេ ម ង ។ ឯមនស

ចណះទកងេនះចនន ៤៤ ឬ ៤៨ នក ក ចស ច តចៗេហយ

ចទទលពកយបនទរខងចងឃថ ៃហយៗ ៃហយៗ ។ បនទ បពេនះ

េគែចករងនដលអនកអទក ។ ឯរងនែដលឲយេនះមនែតចណ

រ បយ េហយ តវេល ងនទកែតដល កមម នទង យ

តេទេទ ត មនអជក ជចភញេទ នែហផក េភង េ យកបនទក ដចកលដែងេភងឯពមកេនថ រែដរ ។ កនង មវញ មនឧបសក

ឧបសក នម ក រសមទន មរេប បែបបែផន បេវណតមក

រមកឲយរងនដលមច សទក ែដលែហផក េភងេនះេទ ត ។ រឯរងន

ស មបឲយេនះ គពកចន -យនកនងផ រេឃសនគន ទញេ គ ង

ប ប ប េផ ងៗែចករងន ។ េនឱកសែដលែចករងន

មនេ កេច យេខត េ កសរអពទេន មទមបែខមរ ែដលេលង

ទកេនះជេសចក តសៗ ។ េពលេនះមនេ ក ដកភស ឡម ឯម

េ កកបននយយពនយលអពទេន មទមបែខមរ ែដលមនមកជ

េ ចនសតវត រេហយ ។ េទបពកអនក ជករទងអសគន មនេ កេច

យេខតជេដម កទទលេ តកអររក យ េហយេ កេពលថ

ែលបងេនះគរ បបញចលកនងេរ ង បវត សកនង បេទសបន េបសន ជ ជករមនេធបណយអមយ តវែតយកទកងេទេលងកដរបណយ

របៃពណ

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 10 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ជករផងបនឬេទ ? ជករនងឲយរងន ។ េទបេ ក ដកភស

នងជនជតែខមរទងអសកទទល ពមេ ព ងគន កនងេពលេនះ ។

ចប ងពឆន េនះមក ជករែតងែត តវករកនងមយឆន ពរ ដង ឬបដង គេនៃថងទ ១៤ កកក អមង ៃថង ១១ វចឆកមង េបឆន

មន ងតលកទនញេនះ តវអឲយ ជករ ៣ ដង ។ េបគតរមទង

ទេន មទមបែខមរពរដងផង តវជមយឆន អ ៤ ឬ ៥ ដង ។ ជករ

ែតងែតែចករងនជ បកឬក មល នងរបេផ ងៗជធមម ករេលង

ែលបងទកេនះ កកនែតចេ មនេឡងជដ បមកមនែដល កខន

េឡយ សមបែត សកេទសេកតអសនសខដចកលឆន ១៩៤៥-៤៦-

៤៧ េនះកេនែតមនេលង តងកែនងែដលធបេលងពមនេនះ េទះ

ប បកបេ យអន យេ ចន កេនែតរកឧបយកលេលងទលែត

បនបែនេលងេ យភតភយ ។

េបកល ដលរដវ តវេលងេហយ អនកែដលេន សក

ភម កនគន េលងេន សកេនះ បែនមនកែនងខះេលងែត

េពលៃថង ។

អពទកវញ េបកែនង មនទកង េគកេរ បេលង ម

ទេន មទមបេទ េបកែនង មនមនទកងេទ េគយកសទធែតទក

ែចវពរ-ប ឬែចវបន េហយេគយកដសតមកបកេលកបលទក -កៃន

េធ ងកបលដចជទកងែមនែទន េទបយក ក សពណេខ វ កហម

េល ង បទពេលដសតេនះ េហយេគេរ ប ធម បយស េនកបល

ទករចនគន អេលង មភម សកេទ ។

-អពែលបងទក ងេ -ជនះទក នងកមមវធ

ទកេន សកប ក កមន ទង ទយែបបែផនដចជ

ទកង េនកមពជរដែដរ ឯេ គ ង ប ប កែតងទក អនកជះកបល នង

អនកេ ច ងេបកបទបនទរ មនែបកគន ខះដចេរ ប បេទេនះ ៖

េគយកសពតពណេផ ងៗ ទហបនទទងកបល ឬកៃន

បេ យ ៥០ ឬ ៦០ សងទែម ត េគយកអងក ឬែខ សយឌន បក

ជរបេផ ងៗ េហយចងពយរមនផក ខទមពពរសងខង ឯកបលទកមន ធម ១ ទកងខះេទ តមនេរ បេទ ន ៥ ធប ៥ បយស នងមន

កសរភយបងផង ។ មននង កចះពបងគង េ ង េគ បគេភងេលង

េ ច ង មយយបសន ពកេឡងេទប កចះេលង ខងកបលមន

ច ពរេ តអមកបលទក ស មបអនកជះកបលបនទ បមកអនកជះ

កបលេ ម ឯក ជះែតមន កឯងបនទ ប ម ឯក េ ម ទម មនពរ

នក បនទ ប ម ទមេទេ កនគ គមយគៗរហតដលក លទក

េនះ មនខទងមយ េគែចកពរកបលពរកៃន ឲយខទងេសមភគគន េហយ

េនេសសមយេគេ ថ ខទង បធនខទងេនះ េគ ចដង ចទក

ទន ឬរង េល នឬមនេល ន តវែថមថយេឈទល ឬមនបចទល តង

ខទង បធនេនះ មនមនស ពរនក មន ក យគង មន កេទ តេ ច ង

េបកបទបនទរ បនទ បពខទង បធនេទ េគេ ថ កនលត គលតេជង

មខ ងេលខទង េជងមខ ងឈរជគៗេទដលអនក សងេយង ៤-៥ ឬ ៦

នក កមន ឯអនក សងេយងច បអនកកនកៃន ែ សកេឆង

ឯអនកកនកៃន េមលអនកជះកបល ។ េបអផគរនងទកដៃទ អនកជះ កបលចប ច អ អនកកៃន កអែដរ េដមបយកឈនះចញ ។

-កមមវធ

កមមវធេនះ ជទេន មមយេកតេឡងេ យ មគគៃន

ម ជន ែដល សយេនកនងបចចន គម ( សកប ក)

ពមេ ព ងមលគនតគន បេងកតជែបបភព មសមយនយម ដចត

េទេនះ ៖

១-ៃថងេពញបណម ែខអស ជ រដវវស តវេលងទកេន ពមកេនថ រ េ ថ េធសកក របជរឭកដលពទធបទកនងទក ។

២-ៃថងេពញបណម ែខកតក តវេលងទកេនអពយ

េ ថ បណយសពះ ពះែខ ។

៣- បជ សេនឃេនះ ែតជតដលកណត តវសងេ ង

មយចនន ៣ ែលងកនងទវត ជ មះេ ម ឲយ ត េរ បច មយ

លមេទេ យភញផក នង បទបេផ ងៗជេ គ ងរចនេទ ម សក ។

៤-ៃថងេពញបណម តវមកឲយជគន េដមបនង បេគនចងន

ដល ពះសងឃ េហយេរ បប ៣ ែលងនង វត ។

៥-ដលេមង ៣ រេស ល តវអ ប ងសមគន េលងឲយ

ដងពកមងទក េដមបផគរឲយ តវគគន ។

៦-េមង ៥ នមនធតច អេញជញេទមលគន តវអមយគ

មងៗ យកឈនះចញ ។

៧-េមង ៦ ង ចទកងទងអសមកតេ ម បេនមខប

េដមបនងទទលរងន ។

៨-េមង ៧ យបេល ងេភជន រដលនមន ប ង

ែខមរ ចន យន ឯកនងវត បេគនេភសជជៈ គ ែត កេហ ទកេ ះេគទកកក ជេដមដល ពះសងឃ ។

៩-េមង ៨ យបមនែហផក េភងេ យកបនទក អចក ជច

រនទ ភញេទ ន បែណត មទក ។

១០-េមង ៩ យបឲយរងនដលទកែហផក េភង េពលេនះ

កនងទវត ឧបសក -ឧបសក នមន ពះសងឃចេ មន ពះបរត សែមង

ធមេទសនរហតដលភ ។

ឯម នអនក ជករ េពលេមង ៨ េនះេគ តឡបេទ

េគហ នេរ ងៗខនេទ ។ ឯទកង េនេលងដលភ ។

ពកេឡងៃថង ១ េ ច េគ បេគនចងន ពះសងឃ េពល ពក

នងៃថង តងសនមតថ ឆងបណយ ឯទកងករ យគន េទទ ថ នេរ ងៗ

ខនេទ ។

-គបញជ កថ ៖ ែលបងទកង ែដលបនេរ ប បមកេនះ

បនេផទ ងផទ ត មទេន មផង ម វ រផង បែនេសចកេរ ងេនះ

េឃញថកលពជននប ណេនះ ចសទបនយកត មប មែបប

កមពជរដទងអស បែនដលសមយេ កយ ៗ មកកមនករវវឌ េឃ ង

ឃតខសពគន ខះ ៗ េ យអេន ។

១- វណយ មនកនងសមយមន សមយេនះពមនេ ចន

េទ ។

២-ករសនមតេនះពេឃញមនចបបអេទ គេកតេ យមត

ម ជន ៕

( មឯក រ កមជនទេន មទមបែខមរ )

របៃពណ

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 11 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ទស នៈ

Âe½½`â ïdgâhgì◊Q bä º េនកងយគសកលភវបនយកមន ម

ដក សងពទស នវដ ពភពេ កទ ៤ េ យេ ក ខធ េសេ ន

ែរបសរមលេ យ ថច ចលន

Fourth World Nations in the Era of Globalisation Fourth World Journal, August 1999, Volume 4, Number 01,

by Kathy Seton, translated by Thach Chalana

(តពេលខមន )

ពកេគ ចព ងកឆង យែថមេទ ត (ឧទហរណដចជចល -

នសហពនធរស េទេល បេទស Afghanistan, ចលន បេទស

Argentina េទេល បេទស Falkland, ចលន បេទស Morocco

េទេល ធរណរដ Saharawi) អនវតស មបករប ងក បជេ ចន

(ដចជេន បេទស Ethiopia, Nicaragua, Guatemala នង ស

លងក កនងទសវត ឆន ១៩៨០ នងេនកនង បេទសភម កនងទសវត ឆន ១៩៨០-៩០) ប ជយកនងករ គប គងេសដកចច បែនរក បនរបប

នេយបយ នងករេធអន គមនេយធេទេល បជជត (ឧទ-

ហរណសហពនធរស កលពចងទសវត ឆន ១៩៨០) ខតខេធមជឈករ

បនចបនចែដល ចេធេទបន កនង កបខណរចនសមពនធរដែដល មន ប (ឧទហរណដចេន បេទសក Quebec មន

វធនចបបកនង សកស មបជនជតេដម េនភគខងេជង ) ឬអភវឌ

វធ សថមមយស មបអភបលអនរជតេលមល នសហពនធ ឬ

សមពនធភព បជជត ែដលអនវត លកចចករៃផទកនងេ យខនឯង េហយបតបងសទធអនវតកចចករតបន ។

េ ក Griggs (1994a, 1994b) នងេ ក Ryser

(1994b) េលកេឡងឧទហរណមយៃនវធ សថមស មបអភបល

អនរជត េលមល នរចនសមពនធសហភព មនលកខណៈជត នង

តបន ដចជចលនតបនែដលេកតមនេនទបអរប ។ ករ ក

បញជល បជជតចនន ១៣០ េទកនង ព បទលៃនរដចនន ៣៥

េហយេគកពងពភក កនងរងងគេ មងៃនសហគមនអរប ( ន

Griggs 1994a, 199b; Ryser 1994b) ។ េគលេ ចមបងគបេងកត

សហភពអរបេនេលភម សពត បកដមយ ។

ចេពះមខ ភម សរបវទយៃនអរប មន ចេ ះ យ

បញេកតមនកនងករ គប គងេសដកចចបនេឡយ ។ Malmo ជរដ-

ធនៃន បេទស Skaneland មនចមង យ បរយគឡែម តព ជត

Copenhagen ជង Stockolm ។

សហភពអរបែសងរកករេលកសទយពណជជកមម នង េសដកចចតបនេសរ េ យព ងងតបនពណជជកមមចស េហយពបន

ចប រមមណដល ព បទលនេយបយេឡយ ។ ជឧទហរណ ១

សហភពអរប បនគ ទអងគករ Atlantic Arc ែដល រេឡងវញនវ

ប ញពណជជកមមប ណរ ង Cornwall, Brittany, Galicia នង

Portugal ។ េជគជយៃនចលនអនរជតថមេនះ បនេធឲយរេងគ ះរេងគ

រដ (ខញនងេរ ប បអពទនសរដ បជជតដខនេពលខងមខ ) ។

ត មវករ នង រៈ បេយជន ៃនរដែដលេធនេយបយ

នង កមជនជតេដម គ បឈមមខនងអនកដៃទេ យ តង ។

រដែដលេធនេយបយ តតពនតយនវកររកចេ មនែដលមន ចបញជ

បន នងវឌ នភពៃនគនតែដលឧតមឧតងគ េនខណៈេពលែដល កម ជនជតេដម យលថកររកចេ មនមនកណតនងមនភពេសនគន

ែដលមន រៈសខនដលជវភពរសេនរបសពកេគ ។ េទះបជ

បងញឲយេឃញកេ យ កគនតទងអសេនះមន ច តវបនេគេធ

ករផ ះផ ែដរ ។ ពកេយង តវែតស មះស មលឲយមនស ជតែដល

មន តវគន ភគេ ចន ឲយ តវគន វញ ( កម បក ពភពេ កស មប

ជនជតេដម (WCIP) 1979:NET) ។

េនេលពភពេ កទងមល ករេធឧស ហបនយកមម

មលធននយម ករេធនគរបនយកមមបនេផទរសទធ បជជន (ជនជត

េដម នងមនែមនជនជតេដម ) ពដនងធនធនធមមជត េ យវធ

េផ ង ៗ កនែតេ ចនេឡង ៗ ។ កលពពរបទសវត មនមនករេធ

ក អព ករបងខឲយជនជតេដមែបងែចកទកដ នងជវភពរសេន

របសពកេគ េ យបងពនធេលកមមវធអភវឌ ។ ករបងញយង

ចបស េ យករ សបយកនវធនធនែដលមនបន តតពនតយកមមវធ

អភវឌ ទងេនះ តវបនមនករយកចតទក កពអនរជតយង

ខង ។

របប នគមនពភពេ កទ ៣ បនផសរបស -

នគមអរប ដចជកមងចលករដសខនមយ ែដលកពងគ ម

សមព ធពភពេ ក ៖ ករេធទេនបកមម នងករអភវឌ

រលកថម ៃនរបប នគម

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 12 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ទស នៈ

កែហងកររសេនរបសជនជតេដមសពៃថងេនះ ។ ចលន បកស

ឯក ជយេ កយស ងគ មេ កេលកទ ២ បនបេងកតេឡងនវែដនសម

របសរដៃនពភពេ កទ ៣ ែដលភគេ ចនែផកេទេលគេ មងៃចន

បឌត ៃនច កភពេធ នគមែដលទទលបនជយជមនះ ( ន

Nietschmann 1986:2) ។

ខណៈែដលសញញ ណៃនករបញច បរបស នគម មន

តវបន តសនធងេទដលជនជតេដមេនះ បជជតៃនពភព -

េ កទ ៤ កពងកយេទជ បធនបទៃនករ ក នគម

េឡងវញ នងរបប នគមៃផទកនង ។ រដៃនពភពេ កទ ៣ ៃចន

បឌតរមមន Philippines, Papua New Guinea (PNG),

ឥណេនស នង បងកេដស ែដលកររកចេ មនខងេសដកចច ធប

បនលកលយដល បជជតៃនពភពេ កទ ៤ ។

ឧទហរណ ពែដនសមបន តសនធងចលកនង បេទស ឥណេនស នង PNG េ យករបេណញ បជជតអនកមច ស សក

េចញពដធរបសពកេគ នងករបផញបរ ថ ន ។ បជជតជេ ចន

បន គប គងធនធនធមមជត ែតរដមកេ ប បសធនធនទងេនះ

េទវញ ដចជ បជជតអនកមច ស សក Melanesian េចះែថរក

គណភពដ បភពទក នងធនធនធមមជត បែនរដៃនពភពេ កទ

៣ ដចជ ឥណេនស នង PNG មនេចះេធដេចន ះេទ ។ កដចជ

បពនធមយកពងដេណរករ តវេគបផញេចល េហយរក បពនធ

េផ ងែដលគម នដេណរករវញ ( ន Hyndman 1994a:177-178)។

យទធ សែដលរដជេ ចន ដចជឥណេនស នង បងកេដស េ បកនងករភជ បទកដ នងធនធនរបសអនកមច ស សក តវបនឲយេឈម ះថ អនរអេន បេវសន ជករផសទលេនពតបន

មយេទតបនមយ ។ ជករ ងទលេនរបស កមជនែដលពងែផក

េទេលរ ភបលក ល នងគ ទេ យកងកមង ប ប វធ ។

េនឥណេនស រ ភបល កង Jakarta បនចះបញជ នវគេ មង

ចនន ៧ ស មបកមមវធ វ របសខន គេដមបបេងកតឯកភពជត សនសខជត សមភពកនងករផគតផគងចនន បជជន អភវឌ ជត អភរក ធនធនធមមជត ជយវណៈកមមករ នងែកលម ថ នភពរសេន

របសអនកមល ន ។

មពតគជ ករេធឲយភព ក កកនែតខង ករបេណញ

ជនជតេដមពលេន ថ ន ករកបៃ ពេឈខសចបប នងបងកករខច

ខតដលសងគម នងៃផទដ បមណជង ២០០.០០០ ហច កនងមយឆន

ករបផញរ ភបលកនង សក េសដកចច បផញមេធយបយៃនករ េ ប បសធនធនឲយបនយរអែងង ជករេ ប បសកងកមង ប ប

វធគ មកែហងយកដធ បជ ស េ យករេបក គបែបក

សមបជនសវលសត តង ។

ចបស ស ករណែដលថ “ក ងជត” ករពត គន

ែតបផញជតបេ ះ ។ ករ គប គងធនធនែតមន តសនធងនវ

នេយបយ ឬទស នវជជ េសដកចចេនះ គនែតជករ បឈមមខ

នងករបតបងករ គប គងបេ ះ ។

បញសងគម នង នេយបយ

សញញ ណៃនករអភវឌ បកបេ យចរភព

ដចជករ ថ បនជតែដរ នយមនយៃនពកយចរភពព

បនភជ បជមយបញសងគម នងនេយបយេឡយ ។ ខណៈែដល

សនងករពភពេ ក សអពបរ ថ ន នងករអភវឌ សក េឃញថ

ករទទលបនចរភព សេ េទេលករផសបរយង ច តមយ ស មបសងគមេសដកចចបចចបបនន ។ ត មវឲយមនករផសបរជ

រវន កនងករ គប គង នងែថរក ធនធនធមមជត ។ េដមបធនឲយ

បនចរភព េគ តវេធករអភវឌ មយែដល សបនងត មវកររបស

បជ សមល ន ។ ចរភពកមនទនកទនងជ រវនេទនង

ទស នៈៃនយតធម នងសមធមែដរ ដេចនះេដមបទទលបនចរភពគ

ករផសបរនេយបយជក ចបចបផត ។

េនេពលែដលេគលករណរ ភបល មនលកខណៈ ប -

កនេរសេអងចេពះសហគមនអនកមច ស សក កនងករកនកបដធ េករ ករ នងសទធកនងករ គប គងករអភវឌ តវបនរ ភបល បដេសធទង សង ។

េន បេទសឥណេនស េគលករណខងេល តវបនេគ

យកមកេ ប បសេ យកណតថ ជនជតេដមទងេនះជអនកេន

ចពេគឯង នងមនលទធភពតចតចកនងករ ប សយទកទងអនក ជតខងខន ែដលករណេនះប លឲយមនទេងអវជជមន នងពក

េគ តវបនទកឲយេនពេ កយ ករអភវឌ េសដកចច នេយបយ

វបបធម ។ល។

ចបស សថ របមនអភវឌ នរបសរ ភបលឥណ -

េនស គជសញញ ណបងញថសងគមឬជត សននន នង តវបន

កេនេលម ត នបដវតនសងគម មទស នៈ កវន (Darwin)។

រដែដលរងេរ ងដចឥណេនស ជ បេភទរដរកចេ មនខង កបែន ក

បេទសែដលកនងេនះអនកមច ស សក ពទនបនឆងកតនវសមយ -

កល េដមបឈនេទរកភពរងេរ ង នងករលត សេសដកចច គ -

រេនេឡយេទ ។ រ ភបលផចេផមគនតអភវឌ នអកេ យេ ចន ែតថេដមប បេយជនជត េហតដេចនះេហយបនជរ ភបលេ ប -

បសអ ចរបសខន គបដណបសទធ បជ សមល ន ។ ឥណ េនសជឧទហរណមយ ប េ ពះ បេទសេនះជ បេទសែដលគត

គរករអភវឌ ជត ជករផសបរពលកខណៈេសដកចចមយ េទ លកខណៈេសដកចចមយេទ ត ។ (េនមនត)

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 13 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ទពរកវនពនធ

របេ មេ កែផកមេនសេញតនន ច

េ យ េ ក ង រៈ

េរឿង សនបបផ ែខរេ កមម

(តពេលខមន ) ឮែត បេយគេនះភម វបល េគ បញបសរេទនរេនះវញ យងតក កហលថ ៖ -េតនងេទេនឯ វញ ? នរ ៖ ចស ! េ កយពឪពកមយនង

បអសេទ ឮថ នងេទរសឯភនេពញ ជមយឪពកម ។ វបល ៖ េត នង គ លឪពកមរបសបបផេឈម ះអេទ ? នរ ៖ ចស ! គ លេឈម ះ េ កសមបត ពកសកក ប េន សកែខមរ ។ េ កយពទទលពតមន ដអសសងឃមេនះមក វបល េគ កដចជរនធតចតនក ណតចេពះ នងបបផ មយង េទ តេគនកដល សនរបសនងបចចបបនន នងេទជយង េបទ កង ភនេពញ ធលង េលយ យងេនះេនះ េតឪពកមេគនងទទល គ លនងែដរឬអត ? ឬកេគ គនែតឲយនងរសេនេ កមដបលផទះេគ បែន េគចតទកនងដចជខញ បេ មេទដង ? វបលេគបនេដរចកេចញពហងមនស កះករ ែណន ន ន ប ែដលអេញជញមករងច បេសចកែថងករណរបសគណៈ

បតភកនងបរេវណវត េហយេគបនេទអងគយេលឫសេដមេពធដធ មយសថតេន ជងខងលចេឆ ងខងតបងរបងវត សញជ បសញជ ងគតែត មន កឯងថ ៖ បបផ អន ! េហតដចេមចបនជបងជប បទះនងករខកចត យងេនះ ? ។ បងនក ម នកនងចតថ េពលបងបនមកដលវតៃ ពជប េនះ េទះជយង កេ យ បងបនទទល គមនពរបអនមន ក កនងចេ មបងបនែខមរកមពជេ កម បមននក ែដលមនវតមនកនង ពធបដស រកចច ចេពះគណៈ បតភ ។ េហយបងនងបនជប ពភក សេនហ ចយងែផមែលម នង ជលេ ជបផតជមយនង អន ។ ផទយេទវញ ករ សេម សៃមរបសបងទងអមបលមន តវរ យ បសនយេទវញ គបងបនជបនងមនស មន បមននក ែដលបងមន គ ល េហយគម នបណងនងជប ឯអនមន កគត ែដលបង បថន ែបរជមនជបេទវញ ។

េតេពលេនះអនេទទ ? ឬកអន តវធកកនងសភព លបកលបន េវទន នងរសេនកនងសភពអនថ គម នទពងពក

ក ល កងភនេពញេទេហយ ? ។ សញជ បសញជ ងមយសនទះ វបលេគនកេឃញកលពៃថងមន ែដលេគបនជប នងនរមន កជះសកេនះ េគគតថ ពតជនងបបផ បកដ ស េគបន ងចតថ េពល តឡបមកភនេពញវញ េគនង

ខតខរកនងឲយទលែតេឃញ ។ ចតេនឥតេល ង ចត បងរៃពនក សេសនហ គម នៃថងែបកែបរេទ បម បយ េន ែតសះែសងរករប ស គបទន តខលចន ឥត ជបននលងអសេ ចនថ មនដងមសេសនហេនទ ? េល ង ចតពបង ឬជ តវរងទកខ ឬក យជនម ? ៃថងេនះស ង ែដលរយៈេពលជងពរែខកនងមក តវ បនអងគភពរបសេគបញជ នឲយេទចលរមកនងសមរភម ៃនយទធនករ េចន ទ ២ មផវជតេលខ ៦ ចេនះ សកសគន នងទរមេខត កពងធ ែតេគបនទទលលខតបញជ េបសកកមមឲយេឡងមកភនេពញ េដមបដកជញជ នេសប ងពអគគេសនធករ ន េដមបផគតផគងេនសម -រភមមខ ។ េគកបនននង រជសង របណលចតរបសេគេដរ កម នេនកនងទ កងភនេពញ ។

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 14 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ទពរកវនពនធ

េនកនងសនចបរខងមខវមនឯក ជយ តងមនគបញទក គសង រមយគេនះបនសនទនគន កនងភពែផមែលម នងលកលន ជទបផត ។ ស ង ៖ អន រ រយៈេពល ២ ែខេនះ អននកបងែដរ ឬេទ ? ចែណកបងវញនកអន គបេពលេវ ែតេធដចេមច េប

ថ នករណ បេទសជតត មវឲយ ។ រ ៖ អនមនចងឃតពបងមយនទ េទ បែនអនមន ចឃតឃងនវេបសកកមមដឧតងឧតមរបសបងបនេឡយ េបអន ងនវេបសកកមមរបសបងនេពលេនះ អននងមនេឈម ះថ ជនរ

ខះេសចកក ន ស ង ៖ បងកដេចនះែដរ បសនេបបងមនលះបងអន មយ គ េដមបេចញ ងជមយខម ងស តវ ែដលជេសចក តវករ ជចបច នងបនទ នបផតេទេនះ បងនង តវសងគមជតកតេទស ថជជនក កបផត ។ រ ៖ សមបងេទសមរភម បង បយតនខនជនចច កេធស បែហសឲយេ ះ រងចដលេពល បេទសជតបន ន ណ សមេយងមកជបជគន ។ ស ង ៖ េហយៃថងេនះ កជៃថងែដលេយងបនទទល ផក ពរជយពេមបចសទែដរ ែមនឬេទ ? រ ៖ ពតែមនេហយបង ។ រនងបនបនសណរេទកនស ងេទ តថ ៖ -បង ! អនដចជចងដងបែនថមេទ តថ ៖ ងពអនបន គ លបងមក អនមនែដលឮសរបង បបអនថ េតឪពកមយបង

េនឯ េហយបងមនបងបនបនម ននក សពៃថងរសេនភនេពញ ឬេនកមពជេ កម ? ។ ស ង ៖ ឪ គនែតេរ ងបណង គម នអគរ កបងនង អនេឡយ ែតកនងមកបងមនែដលឮអនសរបងេ ះ ឯបងវញកគត

េឃញថ មនែមនជេរ ងចបច េទបបងមនបននយយ បបអន ។ មពតឪពកមយរបសបង គត បេចលបង ងពបង យេទបែតបនដបឆន េមះ គឪពករបសបងជនយទ នរងមន ក

កនងកងកមងទ នេជងទក យសកេលេគករបសរដករយន ៃ ពនគរ តវ បកនងសមរភម ឯមយបង តវ បេ យជង ។ េន េពលែដលឪពកមយបង បេទ គតមនកនែតមន កគត គរបបង េនះឯង ។ េ កយពឪពកមយបង បេទ ពះ គប តែកវ ែដល ជេមកដេលខ ៣៤ វតឧ េ ម ែដល តវជឪពកធ គបងបេងកត របសឪពកបង បននយកបងមកេនបេ ម ពះអងគ ឯករេរ នស ត សពែបបយង គ តវបនទទលករឧបតថមភព ពះ គជឪពកធទង អស ។ េ កយព បករេរ ប ប របសស ងសព គបេហយ

រនងបនរឭកស ងថ ៖ -េ យៃថងែសកេនះ បងស ង តវ តឡបេទសមរភម វញេហយ ដេចនះ ង ចេនះ េយងគតនគន េទេលងផទះបងវបលបនច លេទ ? ស ង ៖ បងកគតថអចងែដរ េ ពះបងចងដងថ

េពលែដលេគេធទស នកចចេនកមពជេ កមេនះ េតេគបនជប ស េសនហរបសេគែដរឬអត ? ។ េពលែដលគសង រទងពរកពងែតសនទនគន េនះ វបល

កជះមតមកដលលមម ស ង ៖ អ ! រអន នហនវបលេត ! រ ៖ ែមនេហយ ! យែវងែមនហន គនែតនកេដម ដេងមដល ។ េពលេនះវបល បនបេញចញទកមខេ ក មសងត េ យមន មនភពរក យអបនចេឡយ េធឲយស ង នង រយលបនភម ថ ៖ វបលចបសជជប បទះនងេរ ងមនសវល េពលែដលេគេទេធ ទស នកចចេនកមពជេ កមមនខនេឡយ ។ ស ងេគបនេផម បេយគេទកនវបលថ ៖ -េមចេហយ វបលឯងមនបនជបបបផ ែដរឬេទ ? វបល កវកបលរចេឆយតបេទស ងថ ៖ -អតជបនងេទ ! ស ងេគកត បេយគវបលេ យេពលថ “េមចអចង

គណៈ បតភឥតេទទេនះេទឬ ?” ។ វបលេគ បញបេឆយតបេទនងស ងវញថ ៖ គណៈ -បតភបនេទេធទស នកចចដលេខតពល វេនះែតមង េហយ ទ ងែដលេធទស នកចចេនះ គវតៃ ពជបេនះឯង ។ ស ងបន បេយគេ យេង ងឆងលេទ តថ ៖ ចះេហត ដចេមចកមនបនជបនង ? វបលកបន យ ប បបស ង នងនង រ ម ដេណរេរ ង ។ រចេគបន បបេទស ង នង រឲយជយ

វ ជវរកនងឲយេគផង ។ វបល ៖ ស ង នង រជយ វ ជវ នងេសបសររក នងផង េហយេបបនទទលដណងពនងសម បបមកខញផង ។ រ ៖ បងវបល ក ពយ ខញនងខតខ កសររកនងឲយ អសពលទធភព ។ ស ង ៖ គន កអចងែដរ ។ ឥឡវេយងបែងរ រមមណមកេមល សន របសនងបបផ ែដលជបបផ អែណតរ ត មគងគ វញមង េតមកដលេពលេនះនង

រ តេទដលទ េហយកពងេទេនកែនង នងមនករវវឌ

យង ែដរ ? ដចអសេ កអនកនង នងមតអនក ន បន ជប ប េហយថ ៖ េ កយេពលែដលនងបបផ បនចកេចញព សកកេណត មកកមពជ េដមបរកឪពកម ែតរកមនេឃញមកនងបនេទរសេន ជមយនង គ រពខន នងមងសន ែដលមន សកកេណតេនេខត កមនសរ េ ក ញ ខន គជនយទ នអនេសនយ តមយរប របសអងគភពកងពលេលខ ១ េ កមបញជ ករេ កឧតមេសនយ ត េដ ង ែដល ដេចនះេ កព ញ ខន ែតងែតមនេបសកកមមេន សមរភមជញកញប ឯមងសនរសេនជមយកន បសរបសគត មន ក ែដលមន យ បែហលជ ១៣ ឬ ១៤ ឆន ែដលសពៃថងកពង ែតេរ នេនថន កទ ៣ ទេនបេន វទយលយ ។

(េនមនត)

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 15 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

ទពរកវនពនធ

ជននប ង យន នេ ខង ងទបពយករណ បបតភ អក រ នមតវបបធម បងកស ងគ ម ។ យន ងគន េ ចន េកងកច ពេហន គេឃនេ សកឈម បនយកដែខមរ ែ បជយនភម សមបគ ម ឈមែខមរអនកជ ។ យនកនអ ច ែតងចបបប ច កចែខមរ គបគន

ម បមេរ នស ត រហត ពហ ពពហភ មមន ។ យនលច មថ ែខមរមន កឯ លចេរ ន លបនយយែខមរ សរេសរបពន ចងឈនះេ ន យន ពមនទក ។ យននងចបចង ៃវនងដបង កង កកនងគក ចបចង បេសក ែហកមតបញច ក ទក តញតញក ឈក ចដេងម ។ េនះអេពកបត ងបេ ពះខសមត កបតចបបយន ម អនក ពែក សរេសរច ែដកេកដត មម ទង ប កញង ។ អនក គនេប ពែកខងេដរ េធេទសេចះែកង េ តជបនងែខ ហរែហរយងែវង បេណរេទែលង ពែលងទកទេន ។ សរទកែភនក ហរេ ចនអេនក ែបកបកឪែម

សេ ះ លយ យពជ សនែខមរ កងចមក រែ ស យនេគសមបបង ។ ែខមរ នត ចងេផបជបករ ប រសនយសង េកងកងចងភជ ប ងបទកលចលង កបលែខមរែតអង លងខនយនកប ។ យនកចេឃរេឃ សជករេ េ ែខមរចះសប កបលជមមប យនសឲយទប កេរកពប ែតអងយនអញ ។ យន បមលែខមរ ជកែ ពកវញេត េគថេធ ញ យនពតភតភរ បងរទកេពញ ែខមរ បេ ពះចញ កលខចលមចយន ។ យន ពះែចក ឲយែខមរជកែ ពក បែបក ពែដន ែខមរ តវយនចប ឈ ប បែសន ពត បពនធកន សនយញតឃត តកល ។ ជ ងកទកេសមេ ង េ ែខមរទងហង លងេ មបបល ឲយមក បជ ផពត បមល តចធជមល បញចលេភងដត ។ ពជែខមរ ស បស យនដតទងរស រលសេសទរផត ពជមច សទកដ ៃ ព ពក សម ទ េភគសមបតជត

ញតេផ ពត បស ។ ែខមរទកខចកែណន ប បមយែសន យនេកណេកមងចស េក រេដញទមក កវល តពស ពល បចងអស េដរ សេពញៃ ព ។ មកែតពយន ពកស តកន លបចលបចៃ ពៃផ រេ ភេលសទធ បទភពេសរ ែថមទង បលយ ែខមរក យជ ។ ណតខនខញ ចងែតែ សកយ យលះមរ

េកតមកជែខមរ មនេចះអកខ ខញមនេទ ម េ ក យ ។ េលកហតថ បណមយ ថតថយបងគ សមេទសទង យ េបមនឆគងខស េទសតចធក អក រ បណ អភយេទសផង ។ អក រែខមរៃថ េលស គបេព ជៃឆន តៃមៃ កកនង សរេសរ មសនរ សរសពទ ប តង មនមនខសឆគង រលងភ ។ អក រថម េយង គ ល បវត កណត មស ដងេរ ងនទន មន មអកខ អនក បជញេ កចរ ទកច ។ អនក បជញេពលទក យជទនក មពកេ កផ អក ររលត ជតេយងេ បះ សន យឡ ចឡ សនេគ ។ គណែខមរសខន េ កេចះ បកន បនមនេចលេទ ទនម នកនេច តវនយយែខមរ មនឲយបរែ ប ែខមរកមពជេ កម ។ ដន ប ណ េ កេយង បកន ទនម នមតម កនេច បស ស ខមឃម តខតខ អក រតចធ សន ទកឲយគង ។ តអកខ េ កនមស ករ ស តថនេម ពទធយស ទធនកគណ គ ថយបងគអក រ បដងេហយេរ ន ។ ត សៈនស យ េ កថមនៃមភ ថយបងគរច ន ឯ សៈេពញត គេ កបេ ង ន មនពតដបបន កនេចចចបស ។ ត សៈស មយ គ បបៃមភមយ អ ដល អះ ពក សៈ គលរ អ ដល អះ ត បផ សៈ នង សៈបល ។ តពយញជ នៈ េ កយអងគបងស ចចះ មប សរបបញចល មលទងបល មនមយរយៃមភ េលសពរខងចង ។ ឧកញ សន គយ បនផចងេ កយ ឲយកនេចែខមរ ែតដ ប ដង ពះសរយ យ រះេរ បភែផនភព មបសពែដនែខមរ មតភមេនែត ែខមរេធជមច ស ៕

េ យ ថច សេមធ

ក ពយ ៖ អក រ ខ ញ សមេទស

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 16 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

រពះពទធ សន

ធមែដលជរបធនៃនេសច ត នស ៣ យង

េ ភៈ េសចកតេ ភ; េទសៈ េសចកតរបទសត; េមហៈ េសចកតវេងង

េសច តអធបបយ ធមទងបេនះ ទកជអគគធត ឬទកជសពវធមយយងធ

ែដល ចេធមនស ឲយេក ក យ េកតចកចបឈផ សពេពល េវ ឥតទកឱកសឲយមនស បនសខសបបយរក យបនចបនច េ ះេឡយ មនែតឱកសេធឲយមនស ជបជពកកនងកេលសកម នងវតថកម េហតេនះេហយបនជ ពះសមពទធបរម គ ពះអងគ ទង

សថ ធមទង ៣ េនះទកដចជអគគធតែតងែតឆបេឆះមនស ឲយ ដលនវេសចកវនស គបយង ។ មយងេទ ត ធមទង ៣ េនះឯង

េហយែដលជ វធយង វ ែតង ឃតមនស កនងៃ តភពឲយ ដលនវេសចកវនស គបនទ ។

មពត មនស េ កសពៃថង ែដលចបង បែជងដេណម យក សកេទសគន ពមយេទមយេនះ កមនមកពអែដរ គមកែតព េសចកេ ភចងបនេនះឯង ែតកល េបមនបនដចេគល -

បណងេហយ កប លឲយេកតេសចក បទសេឡងភម េមះេហយ េមហៈ េសចកវេងងកនមនស ឲយបងកបេងកតនវកហងស ងគ មតទល

គន លះ ែតអន យេរ ងៗខន កេ ពះែតេសចកចងបនេនះឯង គ ជមលេហតនឲយេកតស ងគ មខងកនងខងេ ក គបកែនងទងអស េលពភពេ ក ។

េ ភៈ េសចកចងបនេនះ មន គនែតេធឲយមនស េក ក យបេ ះេទ ែថមទងបទបងមនស មនឲយបនេភគសមបត

េទ តផង េបទកជេភគសមបតេនះមនេហយកេ យ កគងដលនវ េសចកវនសេទវញពខនេឡយ ។ មយេទ តេ ភៈេពលថ ៖

េ េភធេមម នបរបេទ េសចកេ ភេកតេឡងេធឲយអន យកសល ធមទងពង ឬវនសដលខន េហយេភគសមបត ែដលគរនងបនក តឡបជពបន ឬបនេហយកវនសេទវញអស ។

េ យគតសភសតថ ៖

សមបមនយកពងមនមស ឬខដក បហង ចងបន មស ។ ចតេ ភេពញពលជសពសធ ខនេទវទតមតេទវ បថន ជលហសនងហន បណ ។ ចងលហសមឌ ចងបនហស ខន ត ក មតម មនបនដចបងបណង បថន ខចទង ទពយគរបន កបង ។ មនស េ ភលនមនែដលែឆតឆន បនេ ចនយង

េនែតខះខតកនះចន េ ភហស បថន ែតងបតធនេទ ។

េរពះមនទនងសភសតដេចនះបនេពលថ ៖ េ ភៈ េធ មនស មនឲយបនេភគសមបត េ ភៈ បងអនចច េ ភៈ រែមងេធ ចតឲយជបជពកនង ទពយសមបតមនឲយេធទន េហតេនះេហយបន ជេពលថ ៖ េ ភៈ ែតងេធឲយវនសសមបត គបយង ។

េសចកែដលបនពណនមកពខងេលបេណះ គរពចរ -

ជបែដរអព េ ភៈ ែដលេ កទកជអគគធត ឬទកជ

វធយងធ ែតងែតពឃតមនស កនងៃ តភពេនះឯង ។

េទសៈ បទសេសចកខង

េទសៈ េសចក បទស យេនះ េបេកតមនេនកនងខនធ សននរបសបគគល េហយ ែតងែតញងបគគលេនះឲយដលនវ ករៈេផ ងៗមនេជរ បេទចេគឯង ឬកសែដងផវកយខះ ចខះ

ចតខះឲយេគេឃញបនេ យពត បកដ េសចកេ កធខងេនះ កល េបេកតេឡងេហយ មនអ ច ចេធឲយបញញ បឱន វនសេធ

សត ម រតទនេខ យ គតអមនេឃញ េធកនយយសក េ ចនែត េភចភង ភនសត ម រតខចបង បេយជន គបយង ។ េបេសចក េ កធខងមនមន បញញ កភថល េធនយយគតកចចករអ ៗ ក តវ េសចកសខចេ មនកលត សេឡងបន េ យេហតេនះេទបេ ក េ ប បេសចកេ កធខងេនះទកដចជេ គ ង វធ ។ ធមម

វធ ែដលបគគលទកប លឲយេ ចះចបកនេហយ មខដមត េនះកកយេទជរចរលហលមខេ បករមនេកតកបឆក រអៗ កមន

មតែដរ េប វធែដលបគគលរក លេហយ ឧស ហដស សេល ងេរ យ ៗ កមនមខមតលនងកបឆក រវតថអកមតបនសមដច ចតបង ចឲយសេ មច បេយជនបន មយងេទ ត េទសៈ េនះែតង

ែតេកតេឡងេហយ ែតងែត បទសេគមនេរសមខថ មនស មន វណៈខពសក លទបេនះេឡយ េមះេហយ េទសៈ េសចក បទសេនះេប បទសេបបគគលែដលមនបនតបវញ េទសៈ េនះឯង

ធកមកេលបគគលអនក បទសេនះវញជពខនេឡយ ។

េសចកេនះសមដចគថមយកែនងសែដងថ ៖ េយ អបបទដធស នរស ទស ត សទធស េចសស អនធតណស តេន

ពល បេចត ធប សខេម រេជ បដ ត វខេ ត ។

េសចកថ ៖ បគគលឯ បទសចេពះបគគលអនកមន បទស តប ជមនស តមនមនកេលសដចទទលបប រែមង តឡបមក រកបគគលេពលេនះវញ ដចធលលតែដលបគគលបន ចេទកន ទ ចសខយលដេចនះែដរ ។ េ ពះមនទនងដចេពលមកេនះ បនជ េ កអនក បជញទង យមន ពះអងគសមម សមពទធជេដម េទះប បគគល បទស យចេពះ ពះអងគ ក ពះអងគពបន បទសតបវញ

េទ ដចកលេទវទតគតសមប ពះអងគ ពះអងគ គនែតរកវធរមង បែត

បេ ះ មនបន បទសតបចេពះេទវទតវញេឡយ ។

តងេនះសមនងគតភសតេពលថ ៖ រសតសនខ ក ចតកមត វអ បយ តបកខេជងនរ មយក អនក េនះេទះបខងដលបនម នៗកពែដលខេជងសនខ វញពែដលមន

(េឈងខមនស មនស វញពែដលខេឈងេឡយ ) “េនះដចបណត េ កឥតឈនពនតបជនជ នចតបបអនធពល ។ េទសៈ េនះ

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 17 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

រពះពទធ សន

មន គនែតេធមនស ឲយវនសមយងបេ ះេទ ែថមទងបទសទធ

អ ចរបសមនស មនឲយបប ថ ន ពហមេទ ត េហតអកបទមនឲយ មន ថ ន ពហម ? បនជបទសទធអ ចមនស មនឲយបន

ថ ន ពហម េ ពះ ថ ន ពហមមនស ែតងបនេ យកមងឈន ដច យងពយបទ ចងចតគកន េបេកតេឡងេហយ ឈនេធេមចនងេកត េឡងបន េបគម នឈនេហយ ថ ន ពហមនងបនមកព េ ពះ េហតេនះ បនជេពលថ េទសៈ េនះែតងបទសទធអ ចមនស មនឲយបន ថ ន ពហម ។

េហតេនះអសេ ក ែដលមនខនជទ ស ញទង យ គបបរកឧបយេដមបលះបងេទសៈេនះឲយ លេសងព

ខនធសននេទបបនេសចកសខចេ មន គប បករ កនងេ កេនះនង េ កខងនយ បេរ បមកបេ ះេ ថ េទសៈ ។

េមហៈ ពកយថ េមហៈ េនះបនេសចកថ វេងងឬភន ចឡ ដចសតមមង ែដលេឃញពនេភងក ម នថជរបសល កេហរចលេទកនងេភង េភងកឆបេឆះអសេទ យង មញ បគគល ែដល បកបេ យេមហៈ កដចជសតមមងមមចេនះែដរ ។ មយងេទ តេមហៈ េនះេបមននវកនងចតបគគល េហយែតងដកន បគគលេនះមនឲយ គ លបបបណយគណ -េទស ខស តវេ ះេឡយ ែតងែតេបកឱកសេធអេពទចចរត គប បករ េមះេហយបគគលេនះ

រែមងមន គ លគណ គេសចកលនងេសចកចេ មនកនងេ កេនះនង េ កខងមខបនចបនចេ ះ េចះែតេធបពន គបនទទងអស ។ េ ពះ េមហៈ ធមេនះេធបគគលវេងងមនដងសភវៈពត ដចែឆកែដល ឆកតែតងខេគឯងយង េមហៈេធមនស ឲយវេងងឃតចកព បទបៃនសចចធម គបនទដេចនះែដរ ។

ករមកងយក សមបសតក ប ពតខសកនងកមជេដម ក គសទធែតមន េ ភៈ េទសៈ នង េមហៈ ជមលេហតជេដម

ធមេទបេធបពនេទបន អកសលមលទង ៣ បករេនះជ

ឫសគលៃនេសចកវនស គបយង ។ មនមនេបកឱកសឲយមនស បនេធដេណរ េឆព ះេទរកេសចកសខចេ មនបនចបនចេ ះេឡយ ធមទងអសេនះជេមបបអកសល មក កក េលសពធមមជត ក ចកនងេ កេទេទ ត ។

ពកយថបបេនះ ជទសគន នងពកយថបណយ េ ពះពកយ ថបណយែ បថ “េពញ” ឬ តេ យេសចកសខចេ មន គបយង ។ ចែណកពកយថ បប ែ បថ “ កក” ជរជតបនដលេសចកទកខ

េសចកវនស គប បករ េនះេហយគជផលរបសបប ! បបេនះឯង

គេកតមកអព េ ភៈ េទសៈ នង េមហៈ ទង ៣ េនះជពជនឲយ េកតេឡង ។ មនែតបេ ះេឡយ េមហៈេនះ គបងអន េហយ

ែថមទងបទផវ ពះនពនេទ តផង េ ពះមនស ែដលនងបនដល ពះនពន េបេមហៈេនមន តម ពះនពនកមនមន តមេនះ ែដរ េហតេនះេហយ បនជថបទផវមនស មនបនឲយដលនវ ពះនពន ។

អសេ ក េ ក ស នងបងបនសបបរសទង យ េប អសេ ក េ ក ស នងបងបនសបបរសមនបណងឆងឲយផតអព ពែដនៃនភពទង ៣ គ កមភព របភព នងអរបភព េហយេឆព ះេទ

កនទេ គ ពះនពនេនះ គបបេរ ន តពតចត េដមបនងរមង ប ធមទង ៣ េនះេចញឲយផតពខនធសននឲយដលថន កទបរមសខ ែដល ជ នគម នេកតចស នង បេនះ ។

ឯកមមវធ ែដលរមង បធមទង ៣ បករេនះេ កសែដងថ ឲយយកទនៈេទរមង បេ ភៈ នងមចចរយៈ យកសលេទរមង បេទសៈ យកភវនេទរមង បេមហៈ ។ េកច ចរយ មនបងបន ចរយខះ បនសែដងយកៃ តកដធមទង ៣ គសចចៈ ខន នងកតញញកតេវទ -

ធមទង ៣ េនះេទរមង បកបនែដរ សចចៈ រមង បេ ភៈ ខនរមង ប េទសៈ កតញញកតេវទ ធមរមង បេមហៈ ។

ែតចតរបស ចរយដចខងេលេនះ េបពនតយសេងកតេទក េឃញថសមេហតផលែដរ ែតថេ ចេទេលសននចតៃនេ ក

អនក ន នងអនក បទង យវនចឆយផងចះ ។ អសេ ក េ ក ស នងបងបនសបបរសទង យ េបអសេ កសខចតេន កនងឧតមគតដចបនេពលមកខងេលេនះេហយ គរខដសខតចត

ឲយ លេសងពេ គ ងេ ហមងចតមន េ ភៈ េទសៈ នង េមហៈ ែដលជឫសគលៃនអកសលធមទងពងេនះេចញ េហយគបបបេង

ចត បកបសមថវធ នងវបស នវធ ដ បដលេកតបញញ េឃញ

សភវធម មពតមនចតមន បកនខជ ប មត មនសទធេធ ចតឲយ សក សតផតចកកេលសទងតចធ រលតកេលស ពមទង

កងទកខអសេទបបនេសចកសខ គប បករកនងេ កេនះ នងេ ក ខងមខពខនេឡយ (ពយយមដតបប នង ប ពតល នងបន េឃញធមអរយសចចៈេធ ពះនពនឲយចបសកនងចតទង ៤ េនះជ

មងគលឧតម) “េយងខញមនបណងជនចេពះ អសេ កថន កដកន ជនខពសៃនសងគមជតែខមរកមពជេ កម េបអសេ កមនមហចឆ កនងបណងរេ ះ បជពលរដែខមរ ឲយបនចកផតអព កញៃដែដក បចច ជយន ជករល ផទយេទវញេបអសេ កមនមហចឆ នឲយ មនករ ចែណនឈន នស ចេពះគនគន េ យមខមត េហយងកេទ ចប តៃដពរេនះ ជករមន បេសរេទ ។ សមអសេ កេម េធ ករពចរ នងពេ គះចតេឡងវញ េដមបឲយសមជអនកថន កដកន

ជនខពស មយងេទ តេបអសេ កគម នអតថវនចឆយ ឬសលធមកនង ខនធសននរបសអសេ ក ។ អសេ កដកនសងគមនងកយេទជ អកសល នងអនធពលសងគមជមនខន េ យេហតផលបនបញជ ក ឲយេឃញថអសេ កបនេរ នស តបែនខះករេចះដង ដចជពក -

មកនយម បពនេលចបបបញញត េបះបងសងគមគម ន បណ មនស បសចត សែថមទងគម នខនសលធម េតេធអនងបន ។ េប អសេ កនវែត បកនខជ បទទទដនយមេរ ងៗ ខន េ យមន ចលះ បងបនេទេនះ អនគតៃនជវតរបស បជជតែខមរនង តវបនធក ចះេទកនង ននរក រងទកខ មកមងកមមកនងសម ទេ ហតជព ខនេឡយ េនះេហយ សនដែសនរងេរ ងរបសកនេចែខមរ ។

ខញសមអភយេទសជមន ពស កបងបនអនក ន ទង យ េបឃ បេយគ ឬអកខ បនខស តវដចេមចខះ សម េម ជយែកលមផង ។ សមអរ ពះគណ នងសមអរគណដ ជលេ ជចេពះបងបនអនក ន ៕

គម សវណ

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 18 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

េរឿងចន ជទ

½ ‹ ïដនâពន ¤របសù ì◊ក ញក ែថម

ì∏ôព çម ·ìលកទä ¥ ì ភ ‹òìពញ ³‹ ò ¥¬æ¬ េរឿងទ ០៨

បញញ សជតក

នេរ ងដ ល លេ ះ នដេ ធ ក េ ះធនកៈ េ កង ណស មយនងដេ តចប បមក ចនន ៥០០ ក ។ យដេ នភរ េ ះ ងន ៗ

នគភ សែខ នយលសបនេ េពលជតភ នេឃញ បសមយរបេ ះេ ះេ រកពះចន េហយ បយកពះចន

េ ះមក កេលៃដ ង ។ តមកមនយរប ន ងបសត បតមយ នរបេ មេ មពណលលះ េហយ ង មបត

ចនក រ េ ះ យលសប នពះចន ។ លះក រធចេមនេឡង កង យ ១៦ ក នេរ ន សល សេចះចបសព ង ។ ៃថមយដេ ៥០០ ក ចះ សេ េ េធជនញឯសកសវណភម ។ ចនក រក នជ ប

ប េ ជញ មយនងេគែដរ ។ លះសេ េបកេចញ េ កងសមទ េហយ នដលកពងមយ ចនក រក នេឡង េ េមលផ រលកទនញនងេគែដរ អក នេឃញសតរសេផង ៗ ន េកះ ទន យ ពស េដម ក នតៃថទញសតរស អសេ ះយកមកទកកងសេ ។ តវសដឈញឯេទ ត ស បេ សអក ៗ េឆយ មនែមនយកសត ងេនះេ េធជនញ េទ គទញ យកេ ែលងេ ៃព យពទលេ របសមនស ។ សេ េបកេចញពទេ ះេ េទ ត នដលេឆរសមទមយអេន ែដល នភខសៗ េទបអកេ េលភេ ះ េឃញ ទរេ ន េហយ នជបនងម េថរមយអង េហយអកដងទក ៨ កម យកមកបេគនេ កសង រចបេគនេភសជៈ នង យទក អជបទប ៨ ដង ប ពះេថរៈ រចយកសត ងអម ល ន មកេ ះែលងេ ទេ ះែដរ ។ អក ងេសចក សមឲ

ន ស ពះពទមយអង េដម ជយេ ចសងសតេ ក េ អ គត ល េហយនមស រពះម េថរ ចះសេ

េចញដេណរេ មយនងពកឈញ ងេ ះ ។ សេ េបក េចញេ មនយរប ន តវខលពះ ង ងបកេ កែបក

កធះ យ លចលងកងម គរេ ះេ ។ ចន ៃថែដលចនក រលចសេ េ ះ ៃថែដលពះ ម កតកងបេទសសវណភម នពះឈន ទមន េហយ េសចេ យទវងតេ ។ ពះម កតេនះ នពះ ជធ មយអង ពះ មសមល បែន នពះ ជបតមយអងេ ះ ។ លះ យពះេភងពះបរមសពេហយ េទប ហណពទបណត កវ ត មខមនេធពធផងបសរថ ។ ឯចនក រខែហលឆងសមទអសកឡង ៧ ៃថ េទប

ងមណេមខ េទពធ នមកសងអក េ កកងពះ ជឧទ នៃនេសចសវណភម ។ េ យអសក ង នងអត

រមកយរៃថ អកកេដកលកេលែផនស កងឧទ នេ ះ ឯង ។ ចែណកបសរថេចញដេណរបទកណពះនគរ ៣ ជ កេ ះសេ េ ឧទ នែតមង ដលេទ បជតចងេជងចនក រ កឈបេ នងថល េទបបេ ហត ក េ ពនតលកណៈអក ក នដង កច ស ក រេនះ នបណេច រមៃក ែលង េទបប បពកេភងឲបគតរតនេឡង អកករលក េឡង ។ ពក ត មខមន បទលអេញញឲេ គង ជ សម ត ។ េគ នអភេសក ពះ ងសមល អគមេហស េគ

យពះ មពះអង ពះ ទចន ជ ។ េ យែដលទង េឡងគង ជេហយ ទង នយកពះទយទក កកង រ បរ គ ន នច េហយទងឲ តេ អេញញ ពះវរ ជ ប ពះវរ ពកង ណស ទនកបមង ឲ នកសខ េកមក ន ។

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 19 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

អកនពន នសែដង េ យផ នសង ែដលពះ អង នដងទក ៨ កម បេគនពះេថរៈ សងេលកពលភេ ះ

ន ពកេទព េ ដងទក ង នកនកអបចនន ៨មន ៤ នកម អពសះអេ តៈ មក យពះអងសង ល ៗ ៃថ ។ េ យផលប បទប ៨ ដង នពកេទព អជ បទប ៨ មន ៤ នដង ប ល ៗ ៃថ ។ល។ លះចេណរតមក ពះ ងសមល បសតពះ ជបត មយអង កមពះ ត យពះ ម មហសក រ ។ ពះម កត គង ជសម ត សខ អស លយរ លង លះទងពះជ នពះបណងចងបរ គសតសតកម

ន គ ន ងធ ន ៧ មខ កងមយមខ ៗ ចនន ៧០០

គខបស ៧០០ ខស ៧០០ េ េ ល ៧០០ េ ញ ៧០០ ដរ ៧០០ េសះ ៧០០ រថ ៧០០ ។ តមខមន ក ន

តែចងេធម នេនះ នសេមចដចពះបណង ។ ពះឥ ធ ជ េសចៃនេទព េសចចះព ន ៃតតង មក ន នមនសេ ក េសចចលេ លពះ

ទចន ជ យពះពរសព ធ រ នងេសចកសរេសរ អេនកប រ រចទង តឡបេ េទវេ កវញ ។ ឯពះ ទចន ជ កតទងធម ទង នបេពញ កសលនងសល ន នច ដ បដលអសពះជ យ េសច

នេ េកតកង នតសតេទវេ ក េ យសម តទព សខ េកមក ន ៕

រប ទ រពះធត ជ

មតក ថ បតយកមម ប ណ មយ

សថតេនភម រតង ហង ១ ឃ

វញហង សកវញេឡើយ េខតត

ព ល វ កមពជេរកម ។ ម

ករ វរជវ ពស ក

ប ណវទប ងែសស កល

ពេដមសតវត ទ ើ ២០ គ

រប ទេនះរតវបនក ងេឡើង េនកនងអឡង

សតវត ទ ៩ េរកយរគសតសក ជ េដមបឧទ ទសដល ើ

រពះ ជែខ មរមយអងគរពះនម យេ វរ មន ។

រប ទ រតវបនក ងេលើបរេវណដ

របែហល ១០០០ ែមរតរក ។ រប ទេធើអពឥដ

ខងេរកម មនស ន ៤ រជង េ យ ២ រជង

មនរបែវង ៥,៦ ែមរត នង ៦,៩ ែមរត េហើយនង

កមពស ៨,២ ែមរត (សមជរមបថកពលរប ទរតវ

បន សតចះេហើយ) ទររប ទែបរេទទសខង

លច ។ ប ណវទបនេធើក យជេរចនេលើក

េហើយបនរកេឃើញអ បងភជន សថតកនងសមយ

អ ែកវ (Óc-eo) នង របស កេធើអព ព ន ពេសស

េទេទ ត មនរបស ករពហមមខ ៤ ។ ករេធើ

ក យថម ៗ េនះ គេនែខមន ឆន ២០០២ េគរក

េឃើញរបស កជេរចន ែដលចតចលកនងរបេភទ

មនេ យករម ទនទមនងេនះ ករកេឃើញនវឥដ

បនទះរបកបេ យកបចរចនេនចបសល ។ ថតបត

ែត ជញ ធរយន ពទនរបកសលទ ធផល បែនតរប

ស កេនះ េគករមេឃើញមនេនកែនលងេផ ង

ឬ េនកនងេស វេភ នយយអពរបស កប ណ

ស ៕

មរបយករណពកមពជេរកម

រប ទរពះធត

េលខ ០៩ ែខកញញ ឆន ២០០៤ 20 រពតតបរតរបសសហពនធែខមរកមពជេរកម

េដមេ ន ត

េន

កមជេរកមព

សហពនធែខ មរកមពជេរកម បន ចលរមអងគរបជន

អងគករសហរបជជតសតពជនជតេដម កលពៃថងទ ើ ១៥

ដល ២១ ែខ ឧសភ ២០០៤ ែដលេនកនងេនះមន ៧

របធនបទសតពបញ ែដលែខ មរេរកមជបរបទះសងែតេរ ង

លៃថង ប លមកពកររតតរ របស នគម

យន។ របធនបទទង ៧ េនះមនដចខង េរកម ៖

១- សតជនជតេដមើ ២-វបបធម

៣-សក អបរ ៤-បរ ថ ន

៥-េសដកចច នងករអភវឌ សងគម

៦-សទ ធមនស ៧-សខមលភព

េដមបជរញឲយអងគករសហរបជជត កើ ដចជ

អងគករចណះនមយ ៗ ៃនអងគករសហរបជជតចត

ែផនករករពរឲយបនរស នេនះ គេយើងរតវបញជ ន នវ

ភសត ង ទង យមកអងគករសហរបជជតជបនទ ន ។

មយងេទ ត េយើងខ ញនងបញជ ន ឯក រទងេនះេទរ ភ-

បល អងគករេរករ ភបល ឬ រកមហនវនេយគ ទន

ែដលទកទននងរបេទសយន ឲយេធើករពចរ េឡើងវញ

នវដេណើ រ ទកទងរបសពកេគ ជមយរកង ណយ ។

េយើងខ ញនងចងរកងឯក រ ែដលទទលបនពជន

រមឈម កដចជទទលបនពអនក ស ញសទ ធេសរភព

អនក ស ញយតតធម ទកជឯក ររបវតត សតសរមប

កនែខ មរទទងពភពេ ក ឲយបនដងឮ នង គ លចបសនវ

ពតតបត របសយន ។

សមេម ត ទកទង នងេផញើឯក រ ឬពតមនមក

កន សយ នខងេរកម ឬ ម ខសហពនធែដល

េនជតបផត ។

VOKK Office

P.O. Box 33 Pennsauken NJ 08110, USA

Tel: (856) 655-3838 Fax: (856) 963-2404

http://www.khmerkrom.net

E-mail: vokk@comcast.net

ថច ងក ថច

េសចកតអពវនវ

វរជវឯក រ

-ៃថងពរកញញ ឆន ពរពនប េអបរសព ខ មរេ កម

ជមច សទកដសម ទៃ ពភន រចពនម នគមឈនពន ។

-េផញ រមយចបប បប កង ណយ តងខទមយមនឲយបពន

រេ ភេលសទ ធបទ េរ ន យនឈបរក នទ នទ នយកដ ។

-ឯខទពរ េអសឲយ ទ កង ណយផលសទ ធេសរ

ឲយយអនធេលេ កយ តត ែដនដកមពជេ កម ។

- បជែខ មរេ កមជនពរមងេទ ត សហ បជជតជមតឧតម

សមេ កទងអសមនស ងធ ែខ មរេ កមដងគណបណយជនច ច៕

េ យ ថច សេមធ

ក ពយ