1

Μαρία ΠαλάσκαΦιλόλογος, Επιμορφώτρια ΤΠΕ β΄επιπέδουmpalask@sch.gr

Περιεχόμενο 8ης επιμορφωτικής συνάντησης

Διδακτική των Φιλολογικών μαθημάτων και ΤΠΕ – Ειδικό μέρος

• ΤΠΕ και Λογοτεχνία

Alvin Kernan,«Ο θάνατος της Λογοτεχνίας» Αθήνα,Νεφέλη 2001 (εισαγωγή Χ. Βλαβιανού)…..the growing cultural illiteracy of modern society

*διδασκαλία δημιουργικής γραφής στα Παν/μια.

5

Νέα δεδομένα…Για• τη συγγραφή, • την πρόσληψη και • τη διδασκαλία της λογοτεχνίας :Όλα αυτά μετασχηματίζουν τη σχέση μας με το γραπτό λόγο. «….the technological revolution that is rapidly transforming a

print to an electronic culture, replacing the authority of the written word with the authority of television, film, and computer screens».

“Υπερκειμενική και Κυβερνολογοτεχνία” : η παραγωγή και η πρόσληψη της λογοτεχνίας γίνεται μέσω του Η/Υ. (www.poema.gr : ηλεκτρονικό περιοδικό για την ποίηση)

Νέα δεδομένα…

• Τεχνολογική επανάσταση στην παραγωγή και διάδοση κειμένων / επανάσταση ηλεκτρονικής γραφής / επανάσταση ηλεκτρονικής ανάγνωσης.

• E-book

7

Ψηφιακά κείμενα• Διακινούνται και δημοσιεύονται γρήγορα σε όλο τον κόσμο• Ευνοούν τη συνεργασία• Περιλαμβάνουν οπτικό και ηχητικό υλικό • Επιτρέπουν την ανάγνωση πολλαπλών κειμενικών

διαδρομών- ο αναγνώστης ως συνδιαμορφωτής• Ο λογοτέχνης καλείται να αναμορφώσει τη μέθοδο γραφής

και τον τρόπο επικοινωνίας με το κοινό του.

• Με μια λέξη: οι διαφορετικοί σημειωτικοί τρόποι (εικόνα ήχος, λέξη) δεν υπάρχουν απλά, αλλά αλληλεπιδρούν.

8

Το υπερκείμενο

• Όρος από Th.Nelson (1960): είδος ηλεκτρονικού κειμένου που διαβάζουμε στην οθόνη του Η/Υ και δεν έχει ιεραρχημένη δομή.

• Πολυεπίπεδο κείμενο που διαμορφώνεται κάθε φορά κατά την ηλεκτρονική του ανάγνωση, επειδή η δομή του επιτρέπει την ανάγνωση πολλαπλών διαδρομών-κατάργηση γραμμικής ανάγνωσης.

• Σταθμός της υπερκειμενικής λογοτεχνίας το έργο του Michael Joyce “Afternoon” 1987 ,ψηφιακός δίσκος, 539 χωρία με 951 υπερδεσμούς. Ο αναγνώστης απαντά σε ερωτήσεις και χαράσσει δική του διαδρομή συνδιαλεγόμενος με πρωταγωνιστές και συγγραφέα.

9

Παραδείγματα λογοτεχνικών υπερκειμένων

• www.snikolaidou.gr «Πλανήτης Πρέσπα»2002. Ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει μικρά

αποσπάσματα του βιβλίου, να επιλέξει αναγνωστικές διαδρομές και να ακροασθεί ήχους των λέξεων. Η διαδικτυακή εκδοχή του βιβλίου αποτελεί το πρώτο έργο ελληνικής κυβερνολογοτεχνίας.

10

Θέματα που προκύπτουν …

• Ρόλος υπερκείμενου στη συγγραφή της λογοτεχνίας• Αναγνωστική συμπεριφορά κοινού σε σχέση με ένα

δικτυακό τόπο όπου παρουσιάζεται ένα λογοτεχνικό υπερκείμενο.

• Η πολυτροπικότητα του κειμένου επηρεάζει την αναπαραστατική δύναμη του κειμένου;

• Το ενδιαφέρον του αναγνώστη/ θεατή αναζωογονείται ή συσκοτίζεται;

11

Διδασκαλία της Λογοτεχνίας και ΤΠΕ

Μετεξέλιξη της εκπαιδευτικής πρακτικής

12

Η μετεξέλιξη γίνεται

• Ως προς το γνωστικό τομέα (γνώση ανακαλύπτεται-οικοδομείται)

• Ως προς το διδακτικό (αλλαγή ρόλων)• Ως προς τον κοινωνιολογικό (οργάνωση

τάξης/ ομάδες) και • Ως προς τη χρήση του υπολογιστή (μέσο

πειραματισμού και διερεύνησης)

13

Ο εκπαιδευτικός

Αναστοχάζεται πάνω στο τί, γιατί πώς της εκπαιδευτικής διαδικασίας στη διδασκαλία της Λογοτεχνίας

14

Τα εργαλεία

• ΕΚ (Word)• Προβολή παρουσίασης (ppt)• Διαδίκτυο (Παγκόσμιος ιστός και e-mail)• Απουσία Εκπαιδευτικών Λογισμικών

15

Συζήτηση - Δραστηριότητα

• Συζητήστε αν η απουσία εκπαιδευτικών λογισμικών είναι προς όφελος ή ζημία της διδασκαλίας της λογοτεχνίας;

• Συζητήστε τι μπορείτε να κάνετε με τον ΕΚ και με την προβολή παρουσίασης στο μάθημα της Λογοτεχνίας.

16

Με τα εργαλεία…

• Αξιοποίηση του επεξεργαστή για δημιουργική γραφή

• Αξιοποίηση πολυμέσων για κατασκευή πολυτροπικών λογοτεχνικών κειμένων

• Σύγχρονη και ασύγχρονη επικοινωνία, ηλεκτρονικά ημερολόγια ανάγνωσης(blogs)

17

Το Διαδίκτυο στη Λογοτεχνία

Ως πηγή γνώσης και ως εργαλείο μάθησης

18

Ως πηγή γνώσης και ως εργαλείο μάθησης

• «Σημασιολογικό διαδίκτυο» (διευρύνει και προεκτείνει το νου μας και όχι τους μυώνες μας)

Μ. Δερτούζος, «Η ανολοκλήρωτη επανάσταση» Ν. Σύνορα, Λιβάνη, Αθήνα, σ.168.

• «Ο Η/Υ λειτουργεί σαν τις φράσεις του Proust: είναι πνευματώδης αλλά και αποχαυνώνει»

U. Eco,Γλώσσα Πολύτροπος, 1,1997,σ.25-32.

19

Το Διαδίκτυο ως πολυτροπικό μέσο :

Προτείνει διαφορετικό , διαδραστικό δυναμικό, επικοινωνιακό μοντέλο συγγραφής και πρόσληψης της λογοτεχνίας.

20

Το Διαδίκτυο ως διδακτική προσέγγιση:

• Κινδυνεύει να περιορισθεί σε μονοτροπικό μέσο με απλή χρήση «συμβατικής βιβλιοθήκης» δηλ.1. Ως πηγή άντλησης πληροφορίας και

2. Ως εποπτικό υλικό

21

Διαφορά διαδικτύου από προϋπάρχουσα τεχνολογία εποπτικών μέσων:

• Παρέχει πολλαπλές υπηρεσίες (παγκ. Ιστός,e-mail)• Η υπερμεσική του δομή συνδυάζει μη γραμμική

οργάνωση της πληροφορίας• Αλληλεπιδραστικότητα με χρήστη (e-mail. Web2.0)

22

Στο διαδίκτυο

• Η πληροφορία που δημοσιεύεται είναι ποικίλη, ανεξέλεγκτη και δεν εξυπηρετεί μόνο εκπαιδευτικούς στόχους,

Ο μαθητής καλείται να :• Καλλιεργήσει κριτική ικανότητα και• Εντοπίσει κατάλληλη και έγκυρη πληροφορία

23

Το Διαδίκτυο ως διδακτική προσέγγιση, πρέπει :

• να μετασχηματισθεί σε μέσο για διάβασμα και δημιουργικό γράψιμο δηλ. σε μέσο γραμματισμού.

• να γίνει ένα συστατικό στοιχείο του μαθήματος και όχι ένα εφέ πρόκλησης ενδιαφέροντος.

24

Στόχοι μας είναι :

Οι μαθητές μας να μην είναι άκριτοι καταναλωτές της διαδικτυακής πληροφορίας και

Ο πυρήνας του μαθήματος της Λογοτεχνίας να αλλάζει ουσιαστικά με τις ΤΠΕ.

25

Πως θα γίνει αυτό…

• Με την κειμενική ρευστότητα • τη δομική ευελιξία • Τη διακειμενικότητα• Την πολυτροπικότητα

που μας εξασφαλίζει το Διαδίκτυο

26

Προσοχή !

• Στη σύνταξη των φύλλων εργασίας: η δομή τους δεν πρέπει να περιορίζεται στην αυστηρή δομή της ερώτησης – απάντησης αλλά να :

• διασφαλίζεται η αυτενέργεια του μαθητή και • να περιορίζεται η συμβατική προσέγγιση της

διδασκαλίας.

27

Στα φύλλα εργασίας

• Πρέπει να δίνεται έμφαση σε μία βασική ιδιότητα της τεχνολογίας : στην ενίσχυση της Επικοινωνίας

• Ένα παράδειγμα : ως πηγή πληροφορίας και ως μέσο επικοινωνίας : μία αξιόλογη εφαρμογή από το Γυμνάσιο Πλατανιά Χανίων:

http://gym-platan.chan.sch.gr/pap/start.htm • και άλλο ένα από το Ηράκλειο: http://5gym-

irakl.ira.sch.gr/

29

Δραστηριότητα

• Να επισκεφθείτε στο διαδίκτυο τις σελίδες :1.www.snhell.gr (Σπουδαστήριο Ν. Ελληνισμού)2.www.elia.org.gr (Ελ. Λογοτεχνικό/ Ιστορικό Αρχείο)

ενότητες : Ιστορία ελληνικής γλώσσας και Κοινωνία της Πληροφορίας/ ψηφιακό υλικό/ εφημερίδες, περιοδικά , διαφημίσεις.

3. www.potheg.gr Πολιτιστικός θησαυρός ελληνικής γλώσσας ( ψηφιοποιημένη πρωτογενής πολιτιστική συλλογή κειμένων νεοελληνικής λογοτεχνίας) ΙΕΛ.

30

Δραστηριότητα

4.www.ekebi.gr (Εθνικό Κέντρο Βιβλίου) ενότητες: Βιβλίο και Παιδί/ εκπαιδευτικές δράσεις, προγράμματα εμψύχωσης σχολικών βιβλιοθηκών, Αφιερώματα για Λογοτέχνες.

5.www.komvos.edu.gr/diaglossiki/diaglossiki.htm (Σελίδα του Κόμβου) Νεότερη Ευρ. Λογοτεχνία (διδασκαλία, εισηγήσεις, βιβλιοκρισία), πολύ καλές διευθύνσεις για ποίηση και πεζογραφία.(μέχρι το 1999)

• Επιλέξτε μία -αντλήστε υλικό για μία διδασκαλία σας-καταγράψτε το σε ΕΚ.