استاندارد ملي ايران

جمهوري اسالمي ايرانIslamic Republic of Iran

ISIRI

11968 مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران 11968

Institute of Standards and Industrial Research of Iran 1st. edition چاپ اول

سيلندرهاي فوالدي - سيلندرهاي گاز

فشار آزمون –شده قابل شارژ جوشكاري

ويژگي ها –و كمتر 60 bar

Gas cylinders - Refillable welded steel cylinders- Test pressure 60 bar and below-

Specifications

ICS:23.020.30

ا ��م�� ��� �����ت و ا����ارد ����ۀ �� ��� ��� ا�!ان �

و اسـتاندارد مؤسسـة مقـررات و قـوانين اصـالح قانون 3مادة يك بند موجب به ايران صنعتي تحقيقات و دارداستان مؤسسة

نشـر و تـدوين تعيـين، وظيفـه كـه اسـت كشـور رسـمي مرجـع تنهـا 1371 مـاه بهمـن مصـوب ايران، صنعتي تحقيقات

.دارد عهده به را ايران) رسمي(استانداردهاي ملي

و مراكـز نظـران صـاحب *كارشناسـان مؤسسـه از مركـب فنـي هـاي كميسيون در مختلف هاي حوزه در استاندارد تدوين

بـه توجـه بـا و ملـي مصـالح با همگام وكوششي شود مي انجام مرتبط و آگاه اقتصادي و توليدي پژوهشي، مؤسسات علمي،

-مصـرف توليدكنندگان، شامل ،نفع و حق صاحبان منصفانة و آگاهانه مشاركت از كه است تجاري و توليدي، فناوري شرايط

.شـود مي حاصل دولتي غير و دولتي هاي سازمان نهادها، تخصصي، و علمي مراكز كنندگان، وارد و كنندگان، صادركنندگان

شـود مي ارسال مربوط فني هاي كميسيون اعضاي و نفع ذي مراجع به نظرخواهي براي ايران ملي نويس استانداردهاي پيش

ملـي اسـتاندارد عنـوان بـه تصويب صورت در و طرح رشته آن با مرتبط ملي كميتة در پيشنهادها و هانظر از دريافت پس و

.شود مي منتشر و ايران چاپ )رسمي(

كننـد مي تهيه شده تعيين ضوابط رعايت با نيز ذيصالح و مند عالقه هاي سازمان و مؤسسات كه استانداردهايي نويس پيش

بـدين ترتيـب، .شـود مـي منتشـر و چـاپ ايـران ملـي استاندارد عنوان به تصويب، صورتدر و بررسي و طرح ملي دركميتة

ملـي كميتـة در و تـدوين 5 شـمارة ايران ملي استاندارد در شده نوشته مفاد اساس بر كه شود مي تلقي ملي استانداردهايي

.باشد رسيده تصويب به دهدمي تشكيل استاندارد مؤسسه كه مربوط استاندارد

المللـي بـين كميسـيون 1(ISO)اسـتاندارد المللـي بين سازمان اصلي اعضاي از ايران صنعتي تحقيقات و استاندارد مؤسسة

كميسـيون 4رابـط تنهـا بـه عنـوان و اسـت 3(OIML) قـانوني شناسي اندازه المللي بين سازمان و 2(IEC)الكتروتكنيك

و كلـي شـرايط بـه توجـه ضـمن ايـران ملـي داردهاياسـتان تدوين در .كند مي فعاليت كشور در 5(CAC)كدكس غذايي

گيـري بهـره المللـي بـين اسـتانداردهاي و جهـان صـنعتي و فني علمي، هاي پيشرفت آخرين از كشور، خاص هاي نيازمندي

.شود مي

مصـرف از حمايـت بـراي قـانون، در شـده بيني پيش موازين رعايت با تواند مي ايران صنعتي تحقيقات و استاندارد مؤسسة

و محيطـي زيسـت مالحظـات و محصـوالت كيفيـت از اطمينـان حصول عمومي، و فردي ايمني و سالمت كنندگان، حفظ

ـ وارداتـي، اقـالم يـا /و كشور داخل توليدي محصوالت براي را ايران ملي استانداردهاي از اجراي بعضي اقتصادي، تصـويب اب

اجـراي كشـور، محصوالت براي المللي بين بازارهاي حفظ منظور به تواند مي مؤسسه. نمايد استاندارد، اجباري عالي شوراي

از كننـدگان اسـتفاده بـه بخشـيدن اطمينـان براي همچنين. نمايد اجباري را آن بنديو درجه صادراتي كاالهاي استاندارد

كيفيت ريتمدي هاي سيستم صدورگواهي و مميزي بازرسي، آموزش، مشاوره، در زمينة فعال مؤسسات و ها سازمان خدمات

سازمان گونه اين استاندارد مؤسسة سنجش، وسايل )واسنجي(كاليبراسيون و مراكز ها آزمايشگاه محيطي،زيست مديريت و

تأييـد گواهينامة الزم، شرايط احراز صورت در و كند مي ارزيابي ايران تأييد صالحيت نظام ضوابط اساس بر را مؤسسات و ها

وسـايل )واسـنجي (كاليبراسـيون يكاها، المللي بين دستگاه ترويج. كند نظارت مي آنها ملكردع بر و اعطا ها آن به صالحيت

وظـايف ديگـر از ايـران ملي استانداردهاي سطح ارتقاي براي تحقيقات كاربردي انجام و گرانبها فلزات عيار تعيين سنجش،

.است مؤسسه اين

ايران صنعتي تحقيقات و استاندارد موسسة *

1- International organization for Standardization 2- International Electro technical Commission 3- International Organization for Legal Metrology (Organization International de Metrology Legal) 4- Contact point 5- Codex Alimentarius Commission

هاي فوالدي جوشكاري شدهسيلندر -سيلندرهاي گاز "كميسيون فني تدوين استاندارد

"ويژگي ها -وكمتر bar60 فشارآزمون - قابل شارژ

يانمايندگي/سمت و رئيس

هيئت علمي دانشگاه آزاد اسالمي عضو محمود ،مشيري

)طراحي جامدات- مكانيكفوق ليسانس (

دبير

كارشناس گروه پژوهشي دلفي،حسين

مكانيك وفلز شناسي موسسه استاندارد ) ليسانس مهندسي متالورژي(

ءاعضا

شركت بازرسي آلياژدار ثبوتي ،عبداكريم

)كانيكسي مهندليسانس م(

كارشناس گروه پژوهشي طبيب زاده ،سيد مجتبي

ي پزشكي موسسه استانداردمهندس )فوق ليسانس مهندسي مكانيك(

كارشناس گروه پژوهشي معينيان ،سيد شهاب

مهندسي پزشكي موسسه استاندارد )شيميفوق ليسانس (

كارخانه مدير شهريار، ربيعي

شركت سرويگاز )مهندسي مكانيك ليسانس(

كارشناس مسئول زماني نژاد،امير

اداره كل نظارت بر اجراي استاندارد ) فوق ليسانس مهندسي متالورژي(

اجرائي مدير رضا ،كاظمي

شركت بهستون صنعت نوين )مكانيكفوق ليسانس مهندسي (

فهرست مندرجات

فهرست

صفحه عنوان

و پيش گفتار

مقدمه

1 هدف ودامنه كاربرد 1

1 مراجع الزامي 2

2 اصطالحات لغات و 3

4 آزمون بازرسي و 4

5 مواد 5

6 طراحي 6

7 )ديواره جانبي وانتها(ل ضخامت ديواره محاسبه حداق 7

13 عملكرد ساخت و 8

19 آزمون كردن 9

25 معيارپذيرش 10

32 الزامات تكنيكي براي طراحي تائيد نوعي جديد 11

33 نشانه گذاري 12

34 گواهي 13

LPG 35نشانه گذاري توسط سازنده براي سيلندرهاي پيوست الف

36 وعي طراحي جديدگواهي تائيد ن پيوست ب

37 آزمون هاي پذيرش پيوست پ

38 كتاب شناسي

پيشگفتار

bar 60فشـارآزمون -سـيلندرهاي فـوالدي جوشـكاري شـده قابـل شـارژ -سيلندرهاي گاز "استاندارد

در سيصد و هشتاد و هشتمينكه توسط كميسيون هاي مربوطه تهيه و تدوين شده و "ويژگي ها -وكمتر

تأييـد قرارگرفتـه اسـت، مـورد 27/11/1387الس كميته ملي استاندارد مكانيك و فلز شناسي مـورخ اج

قانون اصالح قوانين و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايـران 3اينك به استناد بنديك ماده

.به عنوان استاندارد ملّي ايران منتشر مي شود 1371مصوب بهمن ماه

ي و هماهنگي با تحوالت و پيشـرفت هـاي ملّـي و جهـاني در زمينـه صـنايع، علـوم و براي حفظ همگام

خدمات، استانداردهاي ملّي ايران در مواقع لزوم تجديدنظر خواهدشد و هرگونه پيشنهادي كه براي اصالح

يا تكميـل ايـن اسـتانداردها ارائـه شـود، در هنگـام تجديـدنظر در كميسـيون فنّـي مربوطـه موردتوجـه

بنابراين براي مراجعه به استانداردهاي ايران بايـد همـواره از آخـرين تجديـدنظر آن هـا . واهدگرفتقرارخ

.استفاده كرد

درتهيه و تدوين اين استاندارد سعي شده است كـه ضـمن توجـه بـه شـرايط موجـود ونيازهـاي جامعـه،

.نگي ايجادشوددرحدامكان بين اين استاندارد و استانداردملّي كشورهاي صنعتي پيشرفته هماه

:منبع و مĤخذي كه براي تهيه اين استاندارد به كار رفته به شرح زير است

ISO 4706-1:2008 Gas cylinders — Refillable welded steel cylinders -Test pressure 60 bar and below

شارژ سيلندرهاي فوالدي جوشكاري شده قابل -سيلندرهاي گاز

ويژگي ها-وكمتر bar 60فشارآزمون

هدف ودامنه كاربرد 1

آزمون رويه و ،طرزكار ساخت و، طراحي تعيين حداقل الزامات انتخاب مواد، تدوين اين استاندارد هدف از

500تـا 5/0وگنجـايش آبـي bar 60فشـارآزمون سـيلندرهاي فـوالدي جوشـكاري شـده تـا براي توليد

گازهـاي مـايع شـونده غيـر ،فشرده ذخيره سازي گازهاي كه براي+ C °65تا –C°50 بازه دمائيليتردر

.محلول بكار مي رود

نيز ممكن است براساس اين اسـتاندارد بيشتر و ليتر 150 گنجايش آبي سيلندرهاي بزرگ قابل حمل با

)ددمراجعه گر4-6-8به بند ( بشرط آنكه امكانات حمل آنها تائيد شوند گردند تائيد ساخته و

درنظـر گرفتـه )LPG(گازهاي مايع شونده نفتي براي استفاده گازهاي صنعتي غيراز اساساً اين استاندارد

بـه اسـتاندارد LPGبراي كاربردهاي ويژه .رود نيز بكارLPG اما ممكن است براي سيلندرهاي ،استشده

.مراجعه گردد 473 ملي

مراجع الزامي 2

به آنها ارجاع داده شـده اسـت ملي ايران تي است كه در متن اين استاندارد مدرك الزامي زيرحاوي مقررا

صورتي كه به مدركي بـا در . محسوب مي شودملي ايران بدين ترتيب آن مقررات جزئي از اين استاندارد .

بعدي آن مورد نظر ايـن اسـتاندارد ها و تجديد نظرهاي اصالحيهانتشار ارجاع داده شده باشد، تاريخ ذكر

، همـواره آخـرين ارجـاع داده شـده ي كه بدون ذكر تاريخ انتشار به آنهـا مداركدر مورد . لي ايران نيستم

.مورد نظر استهاي بعدي آنها ويرايش و اصالحيه

ISO 4136, Destructive tests on welds in metallic materials — Transverse tensile test. ISO 5817, Welding — Fusion-welded joints in steel, nickel, titanium and their alloys (beam welding excluded)– Quality levels for imperfections. ISO 6892, Metallic materials — Tensile testing — Method of testing at ambient temperature. ISO 7438, Metallic materials — Bend test. ISO 9606-1, Qualification test of welders — Fusion welding — Part 1: Steels. ISO 10297:2006, Transportable gas cylinders — Cylinder valves — Specification and type testing.

ISO 11117, Gas cylinders — Valve protection caps and valve guards — Design, construction and tests. ISO 13769, Gas Cylinders — Stamp marking. ISO 11622, Gas cylinders — Conditions for filling gas cylinders. ISO 15613, Specification and qualification of welding procedures for metallic materials — Qualification based on pre-production welding test.

ISO 15614-1, Specification and qualification of welding procedures for metallic materials — Welding procedure test — Part 1: Arc and gas welding of steels and arc welding of nickel and nickel alloys. ISO 17636, Non-destructive testing of welds — Radiographic testing of fusion-welded joints. ISO 17637, Non-destructive testing of welds — Visual testing of fusion-welded joints. ISO 17639, Destructive tests on welds in metallic materials — Macroscopic and microscopic examination ofwelds. ISO 22991, Gas Cylinders — Transportable refillable welded steel cylinders for liquefied petroleum gas (LPG) — Design and construction.

لغات واصطالحات وعالئم 3

لغات واصطالحات 3-1

.بكار مي رود دراين استاندارد لغات واصطالحات با تعاريف زير

استحكام تسليم 3-1-1

نرماليزه كردن 3-1-2

باالي نقطه بحرانـي فوقـاني افزايش يكنواخت حرارت تا عبارت است از عمليات حرارتي برروي سيلندر با

تاحد قابل قبولي بـراي رسـيدن بـه ازريابي يا هموژن كردن ساختارمتالورژيكي فوالدبراي ب )AC3( فوالد

.هواي آرام وسپس سرد كردن آن درخواص مكانيكي مطلوب

تنش زدائي 3-1-3

بنحويكـه عمليات حرارتي سيلندركه بمنظور كاهش تـنش هـاي پسـماند بـه سـيلندراعمال مـي گـردد،

.ي آن ايجاد نشودهيچگونه تغيير درساختار متالورژيك

عمليات تثبيت 3-1-4

AC1با افزايش حرارت يكنواخت تادماي باالي نقطه بحراني پائيني عمليات حرارتي تثبيت ساختار فوالد

.براي رسيدن به خواص مكانيكي مورد نظرآن فوالد وخنك كردن

سري توليد 3-1-5

طراحـي ،يـك تكنيـك سـاخت د ازاستفا با ساخته شده بصورت پيوسته توسط يك سانده وهاي سيلندر

رويه جوشكاري وعمليات حرارتي مشابه ،همچنين دستگاه جوشكاري و ،ويژگي مواد يكسان ،اندازه

) پايان روع تاا ز ش (توليد پيوسته 1يادآوري

براي تعداد سري توليد مراجعه گردد2-10به بند 2يادآوري

مواد اوليه 3-1-6

.ساخت تحت فشار قسمت هاي تحت فشار وغير شامل موادسيلندر توليدراي فوالد مورد استفاده ب

بدنه سيلندر 3-1-7

.وعمليات حرارتي جوشكاري، ،شكل دهي كميل كليه عملياتت به سيلندر كامل شده پس از

Fفاكتور 3-1-8

.فاكتورتنش طراحي

ماده اصلي 3-1-9

.بكارمي رود درسيلن فشار تتح ي كه درساخت قسمت هايتمامي مواد

)ورق(پوشانيهم 3-1-10

.ترازي و افزايش استحكام اتصال رو يادرزير اتصال جوش به منظور همدرفوالد ورق قراردهي

عالئم ونشانه ها 2- 3

واحد تعريف عالمت

a حداقل ضخامت محاسبه شده بدنه استوانه اي سيلندر mm

a1 حداقل محاسبه شدهa مقـدار بـراي محاسـبه b) مراجعـه 2-2-7ه بنـد بـ

سرسيلندر) گردد

-

ab شامل هرگونه رواداري خـوردگي ( حداقل ضخامت بدنه استوانه اي سيلندر(

تضمين شده توسط سازنده

mm

A پس ازشكست طول درصد ازدياد %

Y تثبيت شدهر سيلند -

b سيلندر حداقل ضخامت محاسبه شده كلگي mm

C شكل فاكتور -

D نقشه طراحي با ر مطابققطرخارجي سيلند mm

Df قطرخارجي سمبه شكل دهنده در آزمون خمش mm

F فاكتور تنش طراحي -

h ارتفاع قسمت استوانه اي ته سيلندر mm

H ارتفاع بيروني قسمت گنبدي شكل ته سيلندر mm

J فاكتوركاهش تنش -

K نسبت بيضوي -

L طول سيلندر mm

L0 مطابق طول اوليه درآزمون كششISIRI 10272 mm

n نسبت قطرسمبه آزمون خمش به ضخامت نمونه -

N نرماليزه شده سيلندر -

Pb حداكثرفشار بدست آمده حين آزمون تركيدن bar

Ph اعمال شده است توسط سازندهكه فشار آزمون واقعي سيلندر bar

Ptmin به استاندارد ( حداقل فشارآزمونISO11662 مراجعه گردد( bar

r شعاع داخلي شانه ته سيلندر mm

R ته سيلندر تاج شعاع داخلي mm

ReH حداقل تنش تسـليم تضـمين شـده توسـط سـازنده سـيلندربراي سـيلندر

شده يلمكت

N/mm2

Rg استحكام كششي تضمين شده توسط سازنده N/mm2

Rm 2-2-1-9مقدارواقعي تنش تسليم بدست آمده ازآزمون كشش مطابق بند N/mm2

Rp0.2 2/0% مراجعه گردد10272به استاندارد ملي (تنش آزمون( N/mm2

S سيلندرتنش زدائي شده -

S0 10272آزمون كشش مطابق استاندارد ملي نمونه سطح مقطع اصلي mm2

بازرسي وآزمون 4

ون مطـابق آزمـ ايـن اسـتاندارد ملـي بايـد بازرسـي و باانطباق سيلندرهاي ساخته شده براي اطمينان از

.انجام گردد10 و 9 ،8 ،7اي بنده

.انجـام گـردد ذيصـالح سازمانتوسط يك آزمون بازرسي وكشورها ممكن است الزم باشد تا از بعضيدر

داراي مهارت كافي براي انجام بازرسي شناخته شده و دركشور مصرف كننده سازمان بازرسي كننده بايد

.باشد و آزمون سيلندرها مطابق اين استاندارد

مواد 5

بـراي عمليـات بايد فوالد به غيراز فـوالد نـاآرام باشـد و ر ستفاده براي ساخت سيلندامواد مورد 5-1

گريـدهاي .دست ندهـد از مرور زمان كيفيت خود را دراثر و باشدمناسب پرسكاري وجوشكاري كشش و

تكميل شده پس از سيلندرهايند كه اي باشفوالد مورد استفاده بايد داراي خواص مكانيكي تضمين شده

الزم باشـد، يخـواص عـدم پيـر تائيـد ايـن گونـه درمواردي كه .نمايندمي فراهم نرماليزه و تنش زدائي

.به توافق برسد خريداربايد مشخص گشته ومابين فروشنده و شاخص هاي مربوطه

بايـد )مراجعـه گـردد 3-5به بند ( باسها بدنه به غيراز كلگي ومواد مورد استفاده براي فرم دهي 5-2

.باشد1-9-5و 8-5مطابق الزامات بندهاي

.ساخته شوند %25/0ثركربن با حداك سازگار و مواد جوش پذير بايد از باس ها 5-3

دسته بايد ازجنس مواد جوش پذير سـازگار تمامي موارد جوش داده شده به سيلندرنظير پايه و 5-4

دباحداكثر مقادير زيرساخته شون

%250/0كربن - الف

% 040/0 فسفر -ب

%040/0 گوگرد -پ

حـداقل اسـتحكام بـا مواد مصرفي جوشكاري بايد بگونه اي باشند تا قابليت ايجاد جوش پايـدار 5-5

.باشند شده، هدرنظر گرفتتكميل شده سيلندرپايه كششي مساوي با آنچه كه براي فلز

ــيلندر 5-6 ــازنده س ــاخت س ــه درس ــوالد بكاررفت ــانيكي ف ــواص مك ــواد و خ ــاليز م ــواهي آن ــد گ باي

مواد بـراي بايد گواهي هاي آناليز همچنين سازنده سيلندر .داشته باشدقسمت هاي تحت فشارسيلندر را

.اشدداشته ب نيز را )دسته حلقه پايه و مثالً( جوش شده به سيلندر قطعات مواد

قسمت هاي تحت فشار سـيلندر فوالد مورد استفاده درذوب كوره سيستم شناسائي براي تعيين 5-7

.باشد دجووبايد م

مثالً گازهاي ( باشد محتوي آن سازگار بايد با نوع گاز گريد فوالد مورد استفاده درساخت سيلندر 5-8

). خورنده وتردكننده

آناليز شيميايي 5-9

با وجوش پذير داراي كيفيت پرس شده بايد كلگيورد استفاده درساخت بدنه سيلندر و مواد م 5-9-1

.باشد زير مقاديرعناصر درصد

%25/0كربن -الف

%45/0 سيليس -ب

%6/1 منگنز -پ

%040/0 سولفور -ت

.باشند ي بيشترذوب آناليز نبايد از

مـوارد زيـر از نبايـد بيشـتر تيتانيوم و واناديوم ،)كولومبيوم( آلياژي نظير نيوبيوم ميكرو استفاده ازعناصر

باشد

%05/0 نيوبيوم -الف

03/0 تيتانيوم -ب

%10/0 واناديوم -پ

%12/0اديوم وان +نيوبيوم -ت

آورده شـده مـوارد هريـك عـالوه بـر ارمقـد وجـود و آليـاژي، ميكـرو عناصـر ديگـر ازدرصورت استفاده

.بايدگزارش شود ،1-9-5دربند

يااليز بايد نانجام آ آناليز فوالد بررسي شود، بخواهد سيلندر استفاده كننده از كشوركه درصورتي 5-9-2

بـه سـازنده سيلندركه توسط توليدكننده فـوالد حين ساخت مواد مورد استفاده در اي كه ازه برروي نمون

،در هركنتـرل آنـاليز . تكميـل شـده ازسـيلندر بدنه سـيلندريا از ارائه شده است تهيه مي شود يا سيلندر

.باشد1-9-5ذوب بايد مطابق مقادير بند رواداري آناليز حداكثر

طراحي 6

الزامات كلي 6-1

متناسـب بـا دارنـد داخلـي قـرار سـيلندركه تحـت فشـار ئي ازقسمت ها ديوارهمحاسبه ضخامت 6-1-1

.انجام مي شود ،آن ساخته شده است از سيلندر ي كه وادتسليم ماستحكام

:مقاديرر محدود به حداكث Reمقداراستحكام تسليم ،محاسبهدر 6-1-2

> N/mm2 490 (Rg)كام كششي تضمين شده استحكميل شده بابراي سيلندرهاي تRg 75/0-الف

N/mm2 490 ≥ (Rg)استحكام كششي تضمين شده ل شده يتكمبراي سيلندرهاي Rg 85/0 -ب

.Ptmin .باشدآزمون مي فشار همانآن ضخامت ديواره محاسبه مي گردد، داخلي كه براساس فشار 6-1-3

.باشد مي LPG ،bar30طراحي سيلندرهاي حداقل فشار

.تهيه گرددويژگي هاي مواد بايد اندازه گيري هاي كمل وتوضيح بانقشه يك 6-1-4

محافظت ازشير 6-2

رهاشـدن سـيب و مقابـل آ در بگونه اي باشد تا تمهيدات الزم براي حفاظـت ازشـير بايد طراحي سيلندر

بسـته بنـدي يـا ريك سيلندرها بايد د ،برآورده نشود7-8درصورتيكه الزامات بند .بعمل آيد نمحتويات آ

مگرآنكه بتوان نشـان حمل ونقل شود، بتواند ازشيرمحافظت نمايد تمهيداتي كه بطور موثر ديگريا حفاظ

.مي تواند درمقابل صدمات وارده بدون هرگونه نشتي مقاومت نمايد داد كه شير

)ديواره جانبي وانتها(محاسبه حداقل ضخامت ديواره 7

ضخامت ديواره جانبي 7-1

:ضخامت ديواره پوسته استوانه اي سيلندرنبايدكمتراز آنچه كه بافرمول زير محاسبه مي گردد باشد 7-1-1

:درصورتيكه

F 77/0 ليتر5/0-150گنجايش اسمي

F 72/0 ليتر151-250گنجايش اسمي

F68/0 ليتر 500-251گنجايش اسمي

براي جوشهاي طولي و

J 0/1 وگرافيبراي جوشهاي تمام رادي

J 9/0 موضعيبراي جوشهاي راديوگرافي

J 7/0 كربني تنها فوالد( براي جوشهاي بدون انجام راديوگرافي(

J 0/1 براي سيلندرهاي بدون جوش طولي

.باشد است،مشخص شده 3-7آنچه دربند از كمترنبايددرهيچ موردي ضخامت واقعي

وارد مي شود آنها) مقعر(كاو كلگي كه فشاربه سطح طراحي 7-2

:كه بگونه اي باشدسيلندرهاي گاز بايد كلگيمشخص شده شكل 4-7آنچه در بند بجز 7-2-1

)قسمت الف مراجعه گردد1به شكل (R ≤ D; r ≥ 0,1 D; h ≥ 4b شكل كلگي سهموي براي -الف

)قسمت ب مراجعه گردد1به شكل ( H ≥ 0,192 D; h ≥ 4b يبيضونيمه كلگي براي -ب

محاسـبه مـي گـردد فرمول زير آنچه با از كمتر شكلهاي مختلف نبايد با انواع كلگي هاضخامت 7-2-2

:باشدb=a1C

:كه درآن

a1 محاسبه شده مقدارa 1وقتي كه 1-1-7طبق بند J= باشد

C شكل است مقدارآن بسته به نسبت فاكتورH/D دارد.

.نوع كلگي بدست آيد بستگي به 3و2هندسي شكل بايد از نمودار Cمقدار

شكل ....-الف شكل نيمه بيضوي.......-ب

كلگي سهمويالف براي - يادآوري

براي انتهاي نيمه بيضوي -ب

:راهنما

انتهاي كلگي سهموي 1

نيمه بيضوي كلگي2

شارمثال براي انتهاي سيلندر تحت ف-1شكل

:راهنما

C فاكتورشكل

H/D مراجعه گردد 3/2به بند

25/0و 2/0بين H/Dبراي Cمقاديرفاكتورشكل -2شكل

:راهنما

C فاكتورشكل

H/D مراجعه گردد 3/2به بند

5/0و25/0بين H/Dبراي Cمقاديرفاكتورشكل - 3شكل

حداقل ضخامت ديواره %90تواند مي كلگي هائي كه برروي آنها نشانه گذاري نشده باشد،ضخامت 7-2-3

كاهش يابد 2-2-7 و1-1-7 داده شده دربند نشانجانبي

مـي تواننـد مـورد شـكل داده شـده انـد، ،آمده است 2-7 آنچه دربند از كلگي هائي كه باروش هائي غير

مشروط برآنكه مناسب بودن طراحي آنها باانجام آزمـون خسـتگي طبـق الزامـات بنـد استفاده قرارگيرند

.تائيد شود 9-6

حداقل ضخامت كلگي مي بايست كمترين مي گردد، سطح محدب آنها وارد زير كلگي هائي كه فشاربراي

.باشد 2-2-7برابر شده اندازه هاي تعيين شده دربند دو مقدار

حداقل ضخامت ديواره 7-3

يكـي بدسـت آمـده از نبايـد كمتـراز مقـادير bكلگي و aاي حداقل ضخامت ديواره بدنه استوانه 7-3-1

باشد 5و4و3فرمول هاياز

>mm 100 D براي

.مترباشد ميلي3حداقل ضخامت ديواره بايد <mm 300 Dبراي سيلندراستيلن با

قسـمت اسـتوانه اي سـيلندر انـدازه طـول درمواقعي كه )مراجعه گردد1-1-7به بند ( 1معادله 7-3-2

كـاربرد نباشـد، بيشـتر ،ازمي شـود شروعكلگي ها نقطه اي كه شكل گنبدي دو گيري شده بين

.باشدضخامت كلگي از كمتر دراين حالت ضخامت ديواره نبايد .ندارد

هانهطراحي د 7-4

)شوند فقط دركلگي ايجاد بايد دهانه ها( .سيلندر باشد كلگيبايد محدود به دهانه ها محل 7-4-1

وجوش پذير سازگار فوالد كه از االيه ورق،ر بشيباس ط حلقهتوس يا بايد دهانه اي درسيلندر هر 7-4-2

بگونه اي طراحـي شـده باشـد كـه هـم از و رددتقويت گ كه بطورمحكم توسط جوشكاري نصب و باشند

محاسـبات ويـا توسـط طراحي بايـد تائيد .تنش گردد تمركز هم موجب و باشد استحكام كافي برخوردار

.انجام شود 6-9 ت بندجراي آزمون خستگي مطابق الزاماا

.دنطولي باش محيطي و درزهايعاري از بايد هانه هاهاي د جوش 7-4-3

تامين شده باشد) مثالً واشرمسي(فلزي يك واسط بين شير و سيلندرتوسط آب بندي اگر 7-4-4

آب استفاده ازروشي كه بطورمستقل نياز به كسب اطمينان از مناسب وباباباس شير داخلي مي توان يك

.ندرمتصل نمودبه سيلبند بودن نداشته باشد

ساخت وعملكرد 8

نظام انطباق كيفيتسيستم 8-1

ــد هـــر ــيلندر توليـــد واحـ ــام كيفيـــت سـ ــه الزامـــات مكتـــوب باشـــد مـــي بايســـت داراي نظـ كـ

.برآورده سازد را ISO/TR14600استاندارد

تائيد جوشكاري 8-2

كليات 8-2-1

تمامي جوشكاران و رويه هاي جوشـكاري بايـد د طبق يك طراحي اعالم شده،قدام به تولياز قبل ا -الف

مـورد تائيـد ISO15614-1 يا ISO9606-1،ISO15613استاندارد 9-2-8 تا 2-2-8الزامات بندهاي برابر

.قرارگيرند

.نگهداري گردد بايد توسط سازنده دسته بندي و فوق موردگزارشات هردو -ب

بايد بگونه اي باشند كه نشان دهنده آنچه كه برروي سيلندرانجام مي گردد، آزمون هاي تائيد جوش -پ

.باشند

دارا جوشكاران بايد آزمون هاي تائيد مختص همـان نـوع جوشـكاري ورويـه جوشـكاري بكاررفتـه را -ت

.باشند

)تحت فشاري وغيرتحت فشاري(اوليه مواد 8-2-2

ار ي بايد همان هائي باشد كه درطراحي آورده شده و ويژگي هاي رويه جوشك مشخص شده در اوليه مواد

.توسط جوشكار آزمون شده باشد

وضعيت هاي جوشها 8-2-3

Cبايـد مطـابق مـوارد مشـخص شـده درقسـمت وضعيت قطعه مورد جوشـكاري براي تائيد جوشكاران،

.باشد 1-2-8بند

باشـد كـه درويژگـي رويـه بايد همان هـائي )مراجعه گردد 5-5 به بند( مواد مصرفي جوشكاري8-2-4

.توليد بكاررفته است در آزمون شده و توسط جوشكار ي آمده وجوشكار

مواد جوشكاري 8-2-5

:وقتيكه جوشكار نتواند الزامات آزمون جوش را برآورده نمايد

كليه الزامات بايد ندوآزمو هر و آزمون به عمل آورد شده دو همان مورد مردود بالفاصله مي توان از -الف

.برآورده سازند آزمون را

مي توان فقط يك آزمـون انجـام داد مشـروط برآنكـه مـداركي دال براينكـه اپراتورمربوطـه آمـوزش -ب

.تري طبق ويژگيهاي طراحي وروش جوشكاري راگذرانده استشوتمرينات بي

موثراعتباردوره 8-2-6

او جوشكاري ننموده اسـت بايـد از يك روش طراحي طبق ماه يا بيشتر 3يك جوشكار به مدت اگر -الف

.مجدداً آزمون تائيد گرفته شود

.جوشكاران بايد توسط سازنده نگهداري گردد اعتبارسوابق گزارشات -ب

تغير پذيري هاي اساسي رويه هاي جوشكاريم 8-2-7

:درصورتي كه بايدتعيين وآزمون مجددويژگي هاي روش و تائيد جوشكاران

.ماده اصلي ايجاد گردد تغيير در -الف

ماده جوشكاري بوجود آيد تغيير در -ب

تغيير دررويه جوشكاري -پ

تغيير درحالت جوشكاري -ت

بيشتر درحداقل دماي پيش گرم درجه اي يا 30كاهش -ث

)مراجع گردد 4-1-3و 3-1-3 2-1-3به بند هاي ( يك عمليات حرارتي به نوعي ديگر تغيير از -ج

پشتي درجوش هاي تك مرحله اي ذف يا اضافه نمودن نوارح -چ

طرف جوشكاري چند مرحله اي به يك مرحله اي درهر تغيير از -ح

تك قوسي به چند قوسي يابالعكس تغيير از -خ

)درمخلوط گازها تفاوت ايجاد گردد %15بيش از اگر( محافظ محافظ به تركيب ازگاز تغيير درگاز -د

ائيد جوشكارآزمون هاي ت 8-2-8

:جوش ها بايد قبل از آزمون راديو گرافي درصورت نياز

براي جوش هاي طولي -الف

آزمون خمش براي جوش ريشه -1

يك ازمون كشش جوش -2

براي جوش هاي محيطي -ب

آزمون خمش براي جوش ريشه -1

يك ازمون كشش جوش -2

180 °كرو بجزبراي اتصاالت رزوه اي ناحيه سر يا ته آزمون هاي ما -پ

آزمون ماكرو بايد انجام گردد براي اتصاالت جوش داده شده، پايه ،گلوئي يا دسته -ت

)ب مراجعـه گـردد 4بـه شـكل (براي جوش هاي نواري كـه بـراي اتصـال انتهـاي سـر بكـارمي رود -ث

180°آزمون هاي ماكرو بجز

نتايج 8-2-9

)گردد مراجعه 1-4-9به بند (براي آزمون راديو گرافي

خمشبراي آزمون -الف

.بايد بدون ترك باقي بمانند) فلزجوش و فلزپايه(آزمون نمونهعالوه بر تكميل آزمون،

:براي آزمون كشش -ب

بدون درنظرگرفتن محل شكست نبايد ازحداقل تضمين شـده بدست آمده، )Rm(ميزان استحكام كششي

.باشد كمتر )Rg(توسط سازنده سيلندر

:مون هاي ماكروبراي آز -پ

طراحـي ، بايـد بصـورت جـزء جـوش شـده طبـق دو شده براي تعيين عمق نفوذ كافي بين هر ينمونه ا

.چشمي آزمون شوند

صفحات وقسمت هاي فشرده شده 8-3

اليـه اليـه درز، قسمت هاي فشاري سيلندر بايد بصورت چشمي براي وجود تـرك، ،قبل از سرهم نمودن

.ن از هرگونه عيب موثر بر يكپارچگي سيلندر آزمون گردندسوختگي وعاري بود بودن،

اتصاالت جوش شده 8-4

قسمت هـاي (محيطي سيلندرسه تكه تكه يا جوش هاي طولي و دو محيطي سيلندرجوشكاري 8-4-1

يا اتوماتيك انجام شده تا جوش سـازگار وقابـل توليـد يمه اتوماتيك نبايد بصورت مكانيزه يا )تحت فشار

.دمكررباش

.نوع جوش گوش لب به لب باشند بايد از يكي نيستند، اتصاالت طولي كه بيش از 8-4-2

جوش لب به ،ياجوش لب به لب نوع ونه از آن وجود دارد بايد ازمن فقط دواتصاالت محيطي كه 8-4-3

بـه ( دنكـر بـراي مثـال زبانـه اي [پشت بند يكپارچه نوار براي ايجاد يكلبه تنگ كاري شده لب با يك

لـب روي لـب يـا جـوش ) ب مراجعـه گـردد 4بـه شـكل ( سـپري ،يا جوش ])الف مراجعه گردد4شكل

)ج مراجعه گردد4به شكل (

.باشند )a(برابرحداقل ضخامت طراحي4حداقل لب روي لب هم بايد داراي همپوشاني اتصاالت با جوش

ISO17637طرف مطابق بـا الزامـات اي محيطي ازهردوجوش ه بسته شود، قبل ازآنكه سيلندر 8-4-4

.پشت بند دائمي استفاده شود درجوش هاي طولي نبايد ازنوار .بايد بصورت چشمي بررسي شوند

اس ب براي درزهاي طولي درزهاي محيطي و )دراتصاالت تحت فشار( پايه فلز باجوش فلزامتزاج 8-4-5

شكاف يا هيچگونه ترك، .تيزي يا ناهمواري شديد باشندي كناره سوختگوعاري از هموار بايد صاف و ها

يكنواخـت سطح جـوش بايـد .نبايد وجود داشته باشديا سطوح هم جدار جوش تخلخل درسطح جوش و

.وبدون حفره باشد

باشد تصحيح شده ضخامت اضافي بايد بگونه اي .كامل داشته باشند جوشهاي لب به لب بايد نفوذ 8-4-6

.ه يكنواختي جوش خدشه اي وارد نگرددكه ب

آزمون خمش وكشش را گونه اي كهبايد نفوذ كافي داشته باشد بجوش لبه هاي تنگ كاري شده 8-4-7

.برآورده نمايد

.جوش بايد توسط ماكرو اچ كردن بررسي شود اگرمواد كافي به دليل هندسه سيلندر دردسترس نباشد،

.آزمون خمش بررسي شود كرو اچ وتوسط ما جوش روي هم بايد 8-4-8

.توسط ماكرو اچ بررسي گردند جوش هاي نواري بايد نفوذ ريشه داشته باشند و 8-4-9

.صاف وعاري از ناهمواري شديد باشند بايد )لفاف يا واشر(با ملحقات غيرفشاري ،جوشفلز امتزاج8-4-10

آن وجودداشـته بـا همجواري يا سـطوح درسطح جوشكار خلخلشيار، خلل و فرج، ت ،نبايد هيچگونه ترك

.باشد تقعرسطح جوشكاري شده بايد هموار وبدون .باشند

:راهنما

)اختياري(گونيا قائم -1

مطابق خواسته - 2

حداقل همپوشاني -3

داخل سيلندر،پرهيز از شكست تيز -4

e محل تنگ كار شده درضخامت فلز

e1 نشده است تنگ كاريضخامت فلز كه.

نحوه اتصال جوش - 4شكل

رواداري ها 8-5

خروج ازگردي 8-5-1

خـارجي حداقل قطـر و تفاوت بين حداكثر خروج از گردي بدنه استوانه اي بايد به گونه اي باشدكهه دباز

:نباشد موارد زير از بيشتر مشخص يك سطح مقطع در

ميانگين اقطار و% 1براي سيلندرهاي دوتكه -الف

ميانگين اقطار %5/1هاي سه تكه براي سيلندر -ب

راستاي بدنه سيلندرهم ترازي 8-5-2

طـول %3/0نبايـد بيشـتر از هم ترازي قسـمت هـاي اسـتوانه اي راستاي حداكثر انحراف قسمت بدنه از

.نقشه سازنده بطور ديگري مشخص شده باشد سيلندر باشد مگرآنكه در

راستاي قائم 8-5-3

نبايد بـيش از از راستاي قائم با حلقه پايه و دستهانحراف ه خود ايستاده است،هنگاميكه سيلندرروي پاي

.باشد 1%

تحت فشارغيراتصاالت 8-6

بايـد از چنـين اتصـاالتي متصل مي گردند، با جوشكاري غيرفشاري به سيلندراتصاالت درجائيكه 8-6-1

.فوالد جوش پذير سازگار ساخته شوند

از بـدور و نمايـد ميسـر بازرسي جـوش هـا را امكان بگونه اي طراحي شوند كه اين ملحقات بايد 8-6-2

.بايد بگونه اي طراحي شوند تا ازاحتباس آب ممانعت شود محيطي باشند و طولي ودرزهاي

تـا محـل آن بگونـه اي انتخـاب شـود و بايد ازاستحكام كافي برخوردارباشديك حلقه پايه نصب 8-6-3

پايـه بگونـه اي هـاي تمـامي حلقـه .ي وجود داشـته باشـد قطعات فشارجوش هاي انجام بازرسي امكان

.كه امكان تهويه وجود داشته باشد طراحي گردند

اسـت ليتر 150بيش از آنهاگنجايش ي كه مخازنط محيطي يشراهندسه سيلندر و سته به شكلب 8-6-4

خود سيلندر .باشند )دار چنگك فتراكمانند لي(حمل ونقل تجهيزات ساير امكانات جابجائي يابايدداراي

جـوش داده شـده بـه ناحيـه بـاالي قـالب هـاي بـراي مثـال (نيز بايد داراي امكان اتصال اين تجهيزات

.باشد ،جائيكه چنگال يك ليفتراك بتواند درگير شود )شيار زير سيلندر/سيلندرو

محافظ شير 8-7

.محافظت گردند آسيب ديدن شير ها بايد به يكي ازروش هاي زير از

حفاظ يا يك كالهك، براي مثال استفاده از( 7805ملي زروش هاي مذكوردراستانداردتوسط يكي ا -الف

)پوشش

Aپيوسـت بايد الزامات آزمـون ضـربه مطـابق كه مجهز به چنين ابزار محافظتي نباشند، شيرهائي -ب

.برآورده نمايند ISO 10297ستاندارد ا

بـراي ( بايد يك وسيله محافظتي مناسب انتقـال داده شـوند سيلندرها رآورده نشد،اگر الزامات باال ب -پ

)ه بندي خارجيتمثال سبد ،چارچوب به عنوان بس

درپوش ها و دهانه ها 8-8

باشد دو مورد زير درسيلندرهاي تمام شده بايد داراي هر دهانه ها

قابل جذب به يك درپوش مناسب ازمواد غير مجهز -الف

درمقابل صدمات واتصاالت براي محافظت از آسيب رزوه ها سايربه يك شير درحالت بسته يا مجهز -ب

.جلوگيري ازنفوذ رطوبت به داخل سيلندر

عمليات حرارتي 8-9

وضـعيت عمليـات حرارتـي شـده در 4-1-3و 3-1-3 ، 2-1-3بايد مطابق بند هـاي سيلندرها 8-9-1

.تحويل داده شوند

تكميل تمامي جوشكاري هـا بايد گزارشات حاكي ازانجام عمليات حرارتي پس از ه سيلندرسازند 8-9-2

.دال بر كفايت رويه عمليات حرارتي نگهداري نمايد

.عمليات حرارتي موضعي نبايد انجام گردد 8-9-3

هاآزمون 9

آزمون هاي مكانيكي 9-1

الزامات عمومي9-1-1

:آزمون هاي مكانيكي بايد انجام گردد وجود نداشته باشد، ت اين بندمواردي كه انطباق باالزامادر

:مطابق بامواد اوليه براي -الف

براي آزمون كشش 10272استاندارد ملي

ISO7438ميليمتر 3از بيشتر يا براي آزمون خمش بسته به ضخامت قطعه آزمون كمتر

.2-1-9براساس بند جوش شده، ونه هايمن آزمونبراي -ب

تحـت فشـار قسـمت هـاي پايـه و جـوش تمامي آزمون هاي مكانيكي براي بررسي خواص فلز 9-1-1-2

.تهيه شده اند انجام شود سيلندرهاي عمليات حرارتي شده كه از يئنمونه هابرروي سيلندرگاز بايد

انواع آزمون وارزيابي نتايج آزمون 9-1-2

سيلندراي آزمون هاي نمونه 9-1-2-1

7نشـان داده شـده درشـكل اتبـرروي قطعـ )سـيلندرهاي دوتكـه ( هاي بـاجوش محيطـي براي سيلندر

:آزمون هاي زير بايد انجام گردد

پايه مـوازي بـا درز محيطـي يـا اگـر فلز ،)10272مطابق الزامات استاندارد ملي ( يك آزمون كشش -1

)يك كلگي( .عدسي يكمركز در درجهت طولي يا ممكن نباشد،

.عدسي يكمركز پايه در فلز از) 10272مطابق الزامات استانداردملي( شيك آزمون كش -2

عمود بر جوش محيطي )ISO4136مطابق الزامات استاندارد ( يك آزمون كشش -3

جوش هاي طولي) ISO7438مطابق الزامات استاندارد ( يك آزمون خمش ريشه جوش -4

جوش هاي محيطي) ISO4136مطابق الزامات استاندارد ( يك آزمون كشش -5

جوش هاي محيطي) ISO7438مطابق الزامات استاندارد ( يك آزمون خمش ريشه جوش -6

آزمون كشش 9-1-2-2

پايه آزمون كشش فلز 9-1-2-2-1

انجام گردد10272ندارد مليامطابق الزامات است آزمون كشش بايد9-1-2-2-1-1

.ماشين كاري شود نبايد باشند مي ل وخارج سيلندرداخر طرف داخلي وخارجي نمونه كه بيانگو د

كمتـر ،ايد ازآنچه كه سازنده تضـمين كـرده مقادير استحكان تسليم واستحكام كششي نب 9-1-2-2-1-2

.مشخص شده كمترباشد1درصد ازدياد طول نسبي نبايد از آنچه درجدول .باشد

ميليمتري 20×80ميليمتر براي نمونه 3ضخامت نمونه كمتراز -يادآوري

طول اوليه نسبي -65/5 √سطح مقطع اوليه ميليمتر3ضخامت نمونه بيشتر-يادآوري

طول فزايشالزامات ا- 1جدول

طول پس ازشكستفزايش حداقل ا

A ضخامت ديواره بدنه

)a(سيلندر

ميليمتر

Rm ≤ 410

نيوتن برميليمترمربع

520 ≤410> Rm

نيوتن برميليمترمربع

520> Rm

نيوتن برميليمترمربع

3 a > 29% 25% 20%

3 ≤ a 22% 19% 15%

آزمون هاي كشش جوش9-1-2-2-2

آزمون خمش9-1-2-3

نمونـه آزمـون خمـش بايـد .آمـده اسـت ISO7438 رويه انجام آزمـون خمـش دراسـتاندارد 9-1-2-3-1

مركز جوش قرارداشته باشد محور سنبه آزمون خمش بايد بهنگام آزمون در .داشته باشد پهنا ميليمتر25

)مراجعه گردد10به شكل ( .باقي بماند پايان آزمون نيزا ت و

)مراجعه گردد11به شكل ( هيچگونه ترك نبايد بوجود آيد 180ْدر آزمون خمش 9-1-2-3-2

شود بيشتر2 مقادير جدول ضخامت قطعه آزمون نبايد از و Dpبين قطر محور nنسبت 9-1-2-3-3

نسبت قطر محور و ضخامت قطعه آزمون - 2جدول

واقعياستحكام كششي مقدار

Rm )نيوتن برميليمتر مربع(

n

410⟨ 2

410-520 3

520⟩ 4

هيدروليك فشار آزمون تركيدن با 9-2

ط آزمون يشرا 9-2-1

مطابق ( نشانه گذاري شود گيرد،قرارمي ندركه تحت فشارسيل مي بايستي برروي قسمتي ازاگر 9-2-1-1

.مشابه نشانه گذاري گردند ي مورد آزمون بايد بطورندرهاسيلاين بنابر ،)12بند

آزمون تركيدن فشار هيدروليك بايد توسط تجهيزاتي كه بتواند افزايش فشار تدريجي تا مرحله 9-2-1-2

توسـط پمـپ نبايـد نسبت افـزايش فشـار .ثبت گرددمربوطه فشار و .انجام شوداعمال نمايد، تركيدن را

.ساعت باشدر د ظرفيت آبي سيلندر برابر 5 از بيشتر

تفسير نتايج 9-2-2

:ميباشند نتايج موارد زير شاخص هاي بدست آمده ازآزمون براي تفسير

:انبساط حجمي سيلندر كه معادل-الف

:زمان تركيدن يا ايش فشار وحجم آب استفاده شده بين زمان شروع افز -1

زمان شروع تا پايان آزمون درر تفاوت حجم سيلند -2

.باشد 3-3-2-9 بندشكل لبه ها بايد مطابق آزمون پارگي و-ب

آزمون تحداقل الزاما9-2-3

فشارتركيدن9-2-3-1

.باشد كمتر bar 50و Phبرابر فشار دو طي نبايد ازيتحت هيچ شراPb فشار تركيدن اندازه گيري شده

انبساط حجمي9-2-3-2

:مقادير زير باشد نسبت انبساط حجمي سيلندر درزمان تركيدن به حجم اوليه بايد بيشتر يا مساوي

Rg ≥410نيوتن برميليمتر مربع مانيكه حداقل مقدار ز -الف

قطر آن باشد از اگر طول سيلندر بيشتر% 1-20

.قطر آن باشدمساوي يا اگر طول سيلندر كمتر% 14 -2

باشد Rg < 410 )نيوتن برميليمتر مربع(زمانيكه حداقل مقدار -ب

قطر آن باشد از اگر طول سيلندر بيشتر% 15 -1

.مساوي قطر آن باشد يا اگر طول سيلندر كمتر% 2-10

انواع شكست9-2-3-3

آزمون تركيدن نبايد باعث تكه تكه شدن سيلندرشود -الف

زاويه اما در يعني لبه هاي شكست نبايد شعاعي باشند( هرگونه ترد شدگي باشدداراي شكست نبايد -ب

ده شودهيا صفحه قطري باشند و كاهش سطح مقطع ضخامت مشا

.را معلوم نمايد شكست نبايد عيب آشكار درفلز -پ

.شكست نبايد ازجوش شروع شود -ت

نبايد از محل نشانه گذاري شروع شودشكست منشاء -ث

.آغازشده باشد دسته لقه پايه ياحنبايد از جوشكاري شكست منشاء -ج

آزمون فشار 9-3

.واسط تنظيم فشار ممكن است گاز،مايع با رعايت موازين ايمني باشد 9-3-1

.فشار آزمون سيلندرباشد%5/0دقتوسائل نشانگر فشار بايد داراي گواهي معتبر با 9-3-2

درحـداقل فشـارآزمون ائي را درنظر گيرد تا نشان دهد سـيلندر و تكنيك ه عمليات سازنده بايد 9-3-3

)Ptmin( .نشتي ندارد

.نظرگرفته شود در 3-1-6 بايد مطابق بند Ptminحداقل فشارآزمون 9-3-4

Reحـداقل اسـتحكام تسـليم فلزپايـه %90تـنش وارده بـه بدنـه سـيلندر نبايـد از تنها براي گاز بوتان،

.بيشترباشد

.بايد بتدريج افزايش يابد داخل سيلندرفشار 9-3-5

حـداقل .نشتي باقي بمانـد آزمون براي مدت زماني بجهت اطمينان ازبروز فشار بايد در سيلندر 9-3-6

.ثانيه براي واسط هاي مايع 30ثانيه براي واسط هاي گازي و10

آيد دوجو هنه نشاني ازتغيير شكل دائمي بپس ازآزمون، سيلندرنبايد هيچگو 9-3-7

نيـازي بـه انجـام ديگـر وفتي كه سازنده ازيك واسط گازي براي آزمون فشاراستفاده مي كنـد، 9-3-8

واسـط گـازي بايـد تحـت آزمـون نشـتي بـا اسـتفاده از اينصورت هرسـيلندر درغير .آزمون نشتي نيست

.قرارگيرند

ماكروآزمون راديوگرافي و 9-4

آزمون راديوگرافي 9-4-1

كليات 9-4-1-1

درصـورتي )NDT(آزمون هاي غيرمخـرب ديگر يا آزمون راديوگرافي ممكن است با آزمون راديوسكپي و

.جايگزين شود داشته باشد، آنها همان سطح كيفي آزمون راديوگرافي را كه استفاده از

.انجام گردد 3-1-4-9و 2-41-9 آزمون راديوگرافي بايد مطابق تكنيك هاي بند

راديوگرافي شوند ISO17638استاندارد Bبايد مطابق رده ها جوش9-4-1-2

:درسيلندرها نبايد هيچگونه عالئم زير وجودداشته باشند ISO5817مطابق استاندارد 9-4-1-3

ياعدم ذوب عدم نفوذ، ،مناسبجوش نا ترك، -الف

aطـول جـوش يـك در آنيك رديف زمانيكه طـول هرگونه ذرات گرد شده در ذرات كشيده شده يا -ب

.ميليمترگردد 6 بيشتر از12

ميليمتر /3aاز هرگونه حفرات گازي بيشتر -پ

.باشد حفره گازي ديگر هر از كمتر يا ميليمتر25 ميليمتر كه /4a هرگونه حفرات گازي بيشتراز -ت

مي زمانيكه تمام ناحيه برحسب ميليمترمربع درتما ميليمتر100 از طول بيشتر هرگونه حفره گازي با -ث

.گردد a2اشكال بيشتراز

آزمايش ماكرو 9-4-2

نفوذ مطابق ذوب و ازسطح مقطع كامل جوش بايد حاكي ازISO17639 آزمايش ماكرو طبق استاندارد

ترديـد بايـد انجـام نـواحي بـروز مون هاي ميكروسكپي درزدرموارد ترديد آ. باشد 9-2-8 قسمت پ بند

.گردد

آزمون جوشكاري فلنج 9-4-3

1-11آزمون راديوگرافي يا آزمون ماكرو هنگام انجام تائيد نوعي مطابق بنـد ،ي آزمون جوشكاري فلنجبرا

.يا هنگام تغييردر مشخصه هاي جوش بايد انجام شود

آزمون جوشكاري ملحقات غيرفشاري 9-4-4

تائيـد نـوعي جوشكاري ملحقات غيرفشاري، آزمون راديوگرافي يا آزمون ماكرو هنگام انجـام براي آزمون

.در مشخصه هاي جوش بايد انجام شود يا هنگام تغيير 1-10مطابق بند

نواقص غيرقبل قبول درآزمن هاي راديوگرافي وماكرو 9-4-5

توليد بايد متوقـف شـده و غيرقابل قبول درآزمون هاي راديوگرافي و ماكرو، نقصدرصورت وجود هرگونه

ديگـر ه شوند ومورد آزمون هـاي راديـوگرافي و مـاكرو يـا تمامي سيلندرهاي جوشكاري شده كنارگذاشت

رويـه شـروع و توليد تا زمان برطرف شدن علت مربوطه نبايد شـروع شـود .آزمون هاي مرتبط قرارگيرند

.تكرارگردد بايد 3-1-10توليد بايد مطابق بند

بررسي وآزمون چشمي سطح 9-5

پـس ازاتمـام ISO17638زامـات اسـتاندارد بررسي وآزمـون چشـمي سـطح جـوش مطـابق ال 9-5-1

.جوشكاري انجام گردد

سـطح عـاري ازهرگونـه باشد و بايد روشنائي كافي وجود داشته براي انجام آزمون سطح جوشكاري شده،

.هرنوعي باشد پوشش از درجه بندي باقي مانده يا روغن، غبار، و گرد

.برآورده نمايد را4-8جوش بايد الزامات بند 9-5-2

آزمون سيكلي/آزمون خستگي 9-6

سه عدد سيلندر كه توسط سازنده ازنظر حداقل ضخامت طراحي ته سيلندر براي انجام اين آزمون، 9-6-1

با يك مايع غيرخورنده پرشده بايد ميباشند12داراي تمامي نشانه گذاري هاي مطابق بند تضمين شده و

.قرارگيرند تحت فشار هيدروليكي برگشت پذير و

هم سيكلي انجام گردد وباالئي آزمون بايد درفشار 9-6-2

.عالئم شكست مشاهده گردد سيكل نبايد 80000 در و فشار آزمون 3/2 تا -الف

.بار نبايد عالئم شكست مشاهده گردد12000 در و فشارآزمون در -ب

نبايد ركانس افزايش فشارف. شود بيشتر )سيكلي( فشار حداكثر %10نبايد از 9سيكلي( حداقل فشار دارقم

دماي اندازه گيري شده بنده خارجي سيلندر حين آزمون نبايد بيشتر ود سيكل بردقيقه بيشترباش 15 از

.شود C ۫ 50از

تحـت آزمـون 1-3-2-9بايد مطابق الزامات بنـد ر سيلند2-6-9انجام آزمون مطابق بند پس از 9-6-3

.تركيدن قرارگيرد

پذيرش معيار 10

كليات 10-1

انجـام تعميـرات اين بند بـرروي بدنـه سـيلندر قبـل از بامطابق بايدآزمون هاي پذيرش تمامي 10-1-1

.سطحي انجام شوند

5-9مطـابق بنـد قرارگرفتـه و 3-9بايد تحت آزمون هيدرواستاتيك طبق بند تمامي سيلندرها 10-1-2

.آزمون چشمي جوش ها انجام گردد بررسي و

راديـوگرافي روي .انجام گردند 4-9مطابق بند آزمون هاي ماكرو بايد گرافي وهاي راديو آزمون 10-1-3

در تغييـر توليدي يا بازرسي بهر پس از اولين سيلندر) مراجعه گردد 6 بند و 5 به شكل(جوشهاي طولي

ت توليـد، سـاع 4پس از توقـف بـيش از يا )عالوه برتنظيم دستگاه( اندازه سيلندر يارويه جوشكاري نوع و

.بايد انجام شود

هاي هم ازجوش هاي روي باشد راديوگرافي جوش ميليمتر250از خارجي سيلندركمتر درمواردي كه قطر

ديگـري ابتداي شروع جوشكاري و يكي در )2-4-9مطابق بند (آزمون ماكرو انجام دو محيطي ميتواند با

.درنقطه مقابل آن جايگزين گردد

توليد بايـد مـورد آزمـون راديـوگرافي 250هر هاي داراي جوش طولي يك سيلندرازبه عالوه براي سيلندر

.قرارگيرد نشان داده شده، 6محيطي همانگونه كه درشكل جوش طولي و

درجائيكه بيش ازيك دستگاه جوشكاري براي توليد استفاده مي گردد رويه باال بايد براي آن دستگاه نيز

.درنظر گرفته شود

بـرروي د بايـ 2 -9 آزمون تركيدن مطابق بنـد و1 -9مشخص شده دربند مون هاي مكانيكي آز 10-1-4

.انجام گردد 2-10نمونه هاي اخذ شده مطابق بند

سيلندرهاي مورد استفاده براي آزمون هاي مكانيكي براي تعيين حداقل ضـخامت ديـواره بايـد 10-1-5

: بايد .نشان داده شوند

a ≥ باشد و ديواره سيلندر واره برروي كنارحداقل ضخامت دي

b ≥ بايد باشد حداقل ضخامت ديواره سرسيلندر.

سيلندرهاي با جوش محيطي –راديوگرافي جوش حد -5شكل

طولي سيلندرهاي با جوش محيطي و –سترده راديوگرافي جوش حد - 6شكل

:راهنما

a موقعيت آزمونه كشش

b براي آزمون كشش آزمونه

C آزمونه براي آزمون خمش ريشه جوش

:راهنما

a موقعيت آزمونه كشش

b آزمونه براي آزمون كشش

C آزمونه براي آزمون كشش

d آزمونه براي آزمون خمش ريشه جوش

e آزمونه براي آزمون كشش

f آزمونه براي آزمون خمش ريشه جوش

كهسه ت 3آزمونه گرفته شده ازسيلندر -8شكل

آزمونه براي آزمون كشش عمودبرجوش -9شكل

الف ابعاد آزمونه

:راهنما

باگرده همسطح با فلزپايهجوش 1

جوش لب به لبآزمونه 2

جوش با اتصال رويهم 3

آماده سازي آزمونه خمش عرضي-ب آزمون هاي خمش- 10شكل

شماي كلي نشان دادن آزمون خمش -11شكل

گروه توليدي/سته آزمون د 10-2

بازرسي بهر 10-2-1

نباشـند عـدد سـيلندر 1000هاي بازرسي كـه بيشـتراز به بهر بايد به منظور پذيرش، گروه يا دسته توليد

.تقسيم گردند

مجموعـه هـاي بـه زيـر بهر هم آزمون هاي مكانيكي هر هم براي آزمون تركيدن ور براي انتخاب سيلند

ــائي 250 ــر 3000ن طــي پــس ازآ. تقســيم ميگــرددت ــه هــاي ســيلندراول يــك بهــر وزي 500مجموع

).مراجعه گردد12به شكل( بسته به اندازه سيلندر، سيلندر،1000يا

نسبت نمونه برداري 10-2-2

كليات10-2-2-1

سازنده بايد نمونه هاي مورد آزمون كـه رفته باشد، مواد بكار ذوب ازيك بهرتوليد بيش ازيك زمانيكه در

.مواد مصرفي باشند راسازماندهي نمايد بذو هر نشانگر

شـده و بصورت مستند معموالً) سيلندر3000بيشتراز(نسبت كاهش يافته نمونه برداري ازيك حجم بزرگ توليد : يادآوري

درصورتيكه سازنده اثبات نمايد كه نتايج آزمون بهرتوليدي ورويـه توليـد داراي ثبـات قابـل با يك سازمان بازرسي كننده و

12شـكل يك نمودار نشانگر نسـبت نمونـه بـرداري در انجام مي گردد تغييرات عمده ساخت نشده است، دچار ول بوده وقب

.آورده شده است

سيلندر 3000مساوي تعداد كمتريا 10-2-2-2

بـه (برا ي آزمون مكـانيكي بازرسي، يك سيلندر بهر درهر اول يا كمتر سيلندر 250براي 10-2-2-2-1

بصـورت ميتـوان ) مراجعـه گـردد 2-9به بند( براي آزمون تركيدن يك سيلندر و ) مراجعه گردد 1-9بند

.تصادفي نمونه برداري كرد

هـم بـراي ندرلبهر بازرسـي يـك سـي سيلندر كمتر يا تائي250 پشت سرهممجموعه از هر10-2-2-2-2

رداري كردهم براي آزمون مكانيكي ميتوان بصورت تصادفي نمونه ب آزمون تركيدن و

.باشد 3-1-10تناوب مشخص شده دربند آزمون راديوگرافي درصورت نياز بايد با10-2-2-2-3

فشارو داشته باشند 5/6 كه ظرفيت آبي كمتراز2-2-2- 10سيلندرموردنياز براي آزمون مكانيكي توسط بتد : يادآوري

.يا آزمون مكانيكي انجام گرددباشد بايد هم آزمون تركيدن bar 100از تركيدن شان بيشتر

بهر بازرسي – 12شكل

3000بيش از سيلندرد تعدا 10-2-2-3

هـر اول در سـيلندر 3000ليتـر بـراي 35يا مساوي با ظرفيت كمتر براي سيلندرهاي با 10-2-3-3-1

3-2-2-2-10و 2-2-2-2-10 ،1-2-2-2-10نماينده بايد مطابق بنده اي سيلندر دسته يا گروه توليد،

سيلندر نمونه بايد بصورت تصادفي برداشته شود ،يكي براي تائي 3000توليد بيش ازبازرسي بهر براي هر

).مراجعه گردد12به شكل( يكي هم براي آزمون تركيدن آزمون مكانيكي و

دسته يـا گـروه توليـدي، هر سيلندر اول در3000براي ليتر 35از براي ظرفيت آبي بيش 10-2-3-3-2

اول يا سيلندر 500از .باشد 3-2-2-2-10و 2-2-2-2-10 ،1-2-2-2-10نمونه بايد مطابق بند رسيلند

يكي براي آزمون مكـانيكي و . سيلندرنمونه بايد تصادفي برداشته شود بازرسي باقي مانده، بهر كمتر درهر

هـم يـك سـيلندر بازرسي بهر هر كمتر در باقيمانده يا سيلندر 500براي ، يكي هم براي آزمون تركيدن

).مراجعه گردد12به شكل( .هم براي آزمون تركيدن براي آزمون مكانيكي و

مردودي درانطباق با الزامات آزمون دسته يا گروه توليدي 10-3

بايد 2-3-10بند مطابق مجدد آزمون ، توليدي بهر يا دسته آزمون الزامات انطباق عدم درصورت 10-3-1

.انجام شود

وجود مكانيكي يا اشتباه دراندازه گيري هاي اشكال درانجام آزمونمبني بر شواهديدرصورتيكه 10-3-2

آزمـون اول ،ورت دريافت نتايج صـحيح درص مشابه انجام و يك آزمون مجدد برروي سيلندر ،داشته باشد

.درنظر گرفته نمي شود

يـا 1 -3-3-10بايـد مطـابق بنـد سـيلندر 2-3-10آزمون مشخص شـده دربنـد كميلت براي 10-3-3

.گردد آزمون 10-3-3-2

3رخ دهـد، مطـابق جـدول راگر مردودي درآزمون اوليه مكانيكي يـا تركيـدن يـك سـيلند 10-3-3-1

تركيـدن بايـد ازرسي براي انجام مجدد آزمون هاي مكـانيكي و ب مجموعه بهر با همان زير ازسيلندرهائي

.برداشته شود

آزمون مجدد دسته يا گروه توليدي الزامات-3جدول

آزمون مجدد مردودي اندازه زيرمجموعه بهربازرسي

250 ≤ M1 2M+1B

250 ≤ 1B 2B+1M

250> 1M 2B+2B

250> 1B 1M+4B

آزمون تركيدنB آزمون مكانيكي M يادآوري

درآزمـون مجـدد ايـ درصورتيكه مردودي در آزمون هاي اوليه بيش ازيك سيلندر را رخ دهد،10-3-3-2

سـازنده اقـدام بـه اگـر .توليد بايـد مرجـوع گـردد دسته يا بهر شوند،د يك يا بيشتر مردو1-3-3-10بند

سـپس دسـته يـا گـروه مزبـور عيوب جوشكاري رابرطرف نمايـد، عمليات حرارتي دسته توليدي نمايد و

.درنظر گرفته مي شود2-10بعنوان يك دسته جديد مطابق بند

جديدنوعي تائيد تكنيكي براي طراحيالزامات 11

نـوعي شـرح داده شـده ه شده دراين بند مناسب براي استفاده روش طراحي آزمـون تائيـد آزمون هاي شرح داد يادآوري

.ميباشد ST/SG/AC.10/1/Rev.15[2]مدل قوانين سازمان ملل براي انتقال كاالهاي خطرناك 9-4-5-2-2-6در

سـازد تـا سـازمان بازرسـي ر برقـرا نوع سيلندر را هر تائي از30ي دسته حداقل سازنده بايد دسترس 11-1

انتخاب نمايد كننده بايد سيلندرهائي براي موارد زير

6-9سه عدد سيلندر براي آزمون چرخه خستگي مطابق بند -الف

1-9دو عدد سيلندر براي آزمون مكانيكي مطابق بند -ب

آزمون ماكرو ( 4 -9مطابق بند )درصورت نياز( آزمون ماكرو/دسكپيدو عدد سيلندر براي آزمون راديو -پ

)ممكن است براي سيلندرهاي مورد آزمون مكانيكي برداشته شود

2-9آزمون تركيدن مطابق بند براي دو عدد سيلندر -پ

5-1-10براي بررسي ضخامت بدنه مطابق بند دوعدد سيلندر -ت

راديوسكپي انجام گردد/كروآزمون ما بايد عدد اين سيلندرها دو از

كه نمونه كلي نمايد، بازرس بايد گواهي طراحي تائيد نوعي جديد صادر اگر نتايج آزمونها رضايتبخش بود،

پيوست ب آورده شده است آن در

زماني درنظر گرفته مي شود نسبت به طراحي پذيرفته شده موجود طراحي جديد براي يك سيلندر 11-2

:كه

خانه متفاوت توليد شده باشددريك كار -الف

بايك روش متفاوت توليد شده باشد -ب

مطـابق بـا بنـد )كـربن 18/0برابر در06/0مثالً كربن ( با تركيب شيميائي متفاوتي ساخته شده باشد -پ

يا5-9

يا )مراجعه گردد 4 -1-3و3-1-3 2-1-3به بند ( عمليات حرارتي متفاوت با -ت

.رده باشدپايه تغييركطرح پايه يا -ث

يا نمايد طراحي جوش اتصال تغيير -ج

نمايدتعداد دريچه ها تغيير -چ

يا افزايش يابد %100قطر داخلي دريچه ها بيش از -ح

يا افزايش يابد bar2 فشاركاري بيش از -خ

يا بيشترتغيير يابد يا %10حداقل ضخامت طراحي -د

.ابدي تغيير %30از يا ظرفيت آن بيش ضخامت ته سيلندر -ذ

نشانه گذاري 12

.باشدISO13769 نشانه گذاري بايد مطابق استاندارد 12-1

.نشانه گذاري گردد ISO22991استاندارد A بوتان بايد مطابق فهرست و LPG سيلندرهاي 12-2

حروف برجسته روي بدنه همزمان بـا عمليـات ايجاد ( سكاريپريواره جانبي سيلندرها نبايد ردد 12-3

.قسمت سرانجام گردد شوند اين موارد بايد در كاري يا حك )براي پوشش يا تزئين ش بدنه كش

آزمون خستگي و تركيدن براي اطمينان از اينكه وقتيكه سيلندر درانتها نشانه گذاري مي گردد، 12-4

.بايد انجام شود ،مضري نگذارد نشانه گذاري تاثير

گواهي 13

.گواهي گردد......سيلندر بايد براي انطباق با اين قسمت ازاستاندارد ملي هر دسته يا گروه توليدي

.يك مثال براي گواهي درفهرست پ آورده شده است

پيوست الف

)اجباري(

LPGنشانه گذاري توسط سازنده براي سيلندرهاي

مثال نشانه گذاري

……ISIRI شماره استاندارد

انجام مي شود اين عالمت بالفاصله بعـد نلندرهائي كه عمليات حرارتي نرماليزه برروي آبراي سي

حك شوداز شماره استاندارد ملي

N

بـراي و""Sبراي سيلندرهائي كه عمليات حرارتي تنش زدائي برروي آنها انجـام مـي گرددحـرف

بعـد از شـماره بالفاصـله "Y"انجـام مـي گـردد حـرف تثبيـت سيلندرهائي كه عمليات حرارتي

استاندارد ملي

SياY

AXY مبداء/سازنده ر كشو

765432 شماره سريال سازنده براي شناسائي سيلندر بصورت واضح

Ph30bar آورده شود barبرحسب بار Px فشارآزمون بدنبال حرف :آزمونفشار - نشان حك شده شركت بازرسي كننده

ماه/سال ماه آزمون سال و :تاريخ آزمون

L 21/26ظرفيت آبي حداقل ظرفيت آبي به ليتر كه توسط سازنده سيلندر تضمين شده باحرف

سيلندرنشانه گذاري گردددسته بايد برروي محافظ دائمي شير سيلندريا : وزن

وزن خالص تقريبي ازسيلندرخالي وزن شير عالوه بر لولـه داخلـي وتمـامي ملحقـات سـيلندركه

)براي مثال محافظ دائمي شير(ودن به آن وصل ميباشدبطوردائمي وبه هنگم پرب

كـه وزن درصـورتي بـرآورده تلقـي مـي گـردد دادن وزن خالص الزامات نشان،به عنوان جايگزين

.نشانه گذاي گردد محتواي سيلندر پرشده باشد، محتويات ووزن نوعناخالص سيلندرپرشده ،

-

--- تاريخ ارزيابي مجدد آتي ثبت كافي براي جاي "BUTANE" طراحي شده باشدكه سيلندربراي بوتان تجاري تجاري درشرائطي

--- نوع رزوه شيرسيلندر --- مطابق نيازمشتريمواردي ديگر براي حك جاي كافي

پيوست ب

اطالعاتي

گواهي تائيد نوعي طراحي جديد

تائيد نوعي طراحي جديد اين پيوست يك مثال براي فرم مناسب قابل استفاده براي يك گواهي

ديگر روش هاي فرم نيز قابل قبول است

گواهي تائيد نوعي طراحي جديد

................................ .............................................................................صادركننده

........................................ .............................................................)بازرسي مجاز(

.................................................................................................. مرجع استاندارد

مربوط به

سيلندرهاي جوشكاري شده گازي

............................تاريخ. شماره ئائيد

.....................................................................................................نوع سيلندر

)كه داراي تائيد نوعي ميباشد )شهشماره نق( سيلندر نوع گروهتوضيحات (

شماره عمليات حرارتي

Mpa ............................. Re Mpa .........................Rg...........................مواد :مواد ومشخصات

نمايندهسازنده يا

پيوست پ

زمون هاي پذيرشآ

درنمونه يك دسته توليدياندازه گيري روي سيلن - 1

شماره آزمون

ياشماره دسته

توليد

يا شماره سيلندر

شماره

سريال

ظرفيت آبي

ليتر

وزن خالي

كيلوگرم

حداقل ضخامت اندازه گيري

شده ميليمتر

پايه بدنه

خواص مكانيكي – 2

شماره

آزمون

شماره

قالب

ميزان آزمون كشش

يسخت

آزمون ضربه شارپي

Vباشيار

خمش

تخت

كردن

استحكام

تنش

تسليم

ReH مگاپاسكال

استحكام

كششي

Rm مگاپاسكال

ازدياد

طول

نسبي

A %

C۫ 180۫ :........جهت

بدون

ايجاد

ترك

حداقل

J/Cm2

ميانگين

J/Cm2

حداقل مقادير

...... ديگرآزمون هاي مطابق استاندارد ملي سيلندرهاي گواهي شده مطابق اين گواهي آزمون هاي فشار و

ده نمودهوربرآ را

كتاب شناسي

[1] ISO/TR 14600, Gas cylinders — International quality conformance system Basic rules [2] ST/SG/AC.10/1/Rev.15, Recommendations on the Transport of Dangerous Goods, Model Regulations