32 DOMY = 32 DZIEŁA

Osiedle domów jednorodzinnych przy ul. Ples w Niepołomicach jako rzeźba w przestrzeni

publicznej

Koncepcja nadawania sensu i historii inwestycjom poprzez działania symboliczne, nie

jest jedynie elementem dodanym, ale ma znaczące przełożenie na strategię oraz dalsze

funkcjonowanie i prosperowanie naznaczonych artystycznym rytuałem obiektów

użyteczności publicznej. Takie są realne skutki moich koncepcji artystycznych, natomiast

główną intencją w podejmowaniu tych działao jest rozwój myślenia i funkcjonowania

inwestorów. W efekcie prowadzi to nie tylko do poprawy ich działao operacyjnych, ale i ku

polepszaniu budowanego przez nich świata. Kolejnym celem jest przedstawienie i

wprowadzenie w życie nowej praktyki artystycznej, wprowadzenie nowego funkcjonowania

artysty, artysty jako czynnika inwestycyjnego, oraz upowszechnienie nowych pól eksploatacji

sztuki. Za tym idzie również zmiana myślenia o strukturze samego rynku sztuki, krytyka jego

archaicznej struktury i prezentowanie sposobu niekonwencjonalnego uczestnictwa artysty w

procesach inwestycyjnych. Artysta nie sprzedaje już dzieł, ale sprzedaje koncepcje i handluje

sztuką nie jako obiektem, ale jako znaczeniem, jako prestiżem, jako autorytetem.

Chcemy zrealizowad promocję i sprzedaż inwestycji mieszkaniowej przez wytworzenie

wartości dodanej - działaniami artystycznymi. Uznając osiedle za dzieło sztuki – znacznie

przekroczymy wartośd rynkową domów, zdobędziemy tytuł najlepszej inwestycji

mieszkaniowej w Krakowie i prestiż dewelopera.

Zbigniew Woźnowski, Supremum Group, Siedlisko Niepołomice jako Rzeźba

w Przestrzeni Publicznej, luty 2008

Skutki stosowanej przeze mnie praktyki artystycznej możemy zaobserwowad

w odniesieniu do inwestycji budowlanej „Siedlisko Niepołomice”1 - osiedla 42 domów

jednorodzinnych powstających na terenie rezerwatu przyrody – Puszczy Niepołomickiej,

20km na wschód od Krakowa.

1 Proj.. arch. osiedla domów jednorodzinnych z infrastrukturą techniczną: 3d architekci sp z o.o.: arch. Witold

Padewski, arch. Paweł Koperski, arch. Leszek Morys, arch. Paulina Pielaszkiewicz we współpracy z mgr inż.

Beata Stępień, mgr inż. Tomasz Widuch (instalacje wod-kan), mgr inż. Piotr Zymon (melioracja), mgr inż. Piotr

Miśniakiewicz (konstrukcje), mgr.inż marek Pyciak ( drogi).

2

Zwracając się do mnie deweloper stwierdził, że zbudował dotychczas 2 tys. domów,

a teraz chce już stworzyd „coś wielkiego”. Obserwuję zmianę oczekiwao podmiotów

komercyjnych w stosunku do artysty. Współpracuję z różnymi firmami kreatywnymi m.in.

agencją reklamową Supremum Group oraz firmą Goldberg & Son zajmującą się kreatywną

sprzedażą, w celu wypracowywania nowych metod. Narzucam „artystyczną formę”

tradycyjnej działalności operacyjnej dewelopera. Za sprawą rytuału artystycznego, typowe

domy zostają podniesione do rangi dzieła sztuki, a to porusza serca snobistycznych klientów.

Praktyczne wykorzystanie gestu artysty przez deweloperów zostaje osiągnięte dzięki

„koncepcji użytkowej”. Moja „koncepcja użytkowa” jest metodą na wcielenie w życie

budynku jako rzeźby, dokładną instrukcją dla dewelopera, którego inwestycja ma wyrazid

gest artysty.

Big Idea

Dla osiedla domów jednorodzinnych przy ul. Ples w Niepołomicach

Inwestor: Siedlisko Niepołomice Sp. z o.o.

Każdemu z domów przyporządkowuję jedno dzieło sztuki, tworząc „osiedlową”

kolekcję współczesnej sztuki, polskich artystów młodego pokolenia, wg badao zaproszonego

historyka sztuki, najciekawszych nazwisk artystów, którzy do czasu zakooczenia inwestycji

(2010) nie ukooczą 30 roku życia, czyli urodzeni po roku 1980 – dzieła zostaną zakupione

z budżetu inwestycji deweloperskiej. (Etap I: 32 domy = 32 dzieła).

„Humanizacja” sfery inwestycyjnej poszerzona zostaje dodatkowo o monument2 –

rodzaj memento, wieży widokowej, która jest jednocześnie punktem informacji o kolekcji

sztuki rozparcelowanej w poszczególnych domach; monument spełnia również funkcję

architecture parlante3, opisującej ideę projektu i postawę artysty. Monument ma również

za zadanie zdefiniowad bezpośrednie otoczenie, czyli budynki mieszkalne jako dzieło artysty

w sferze publicznej, kulturowej, geograficznej, społecznej i gospodarczej, oraz stad się

architektonicznym punktem ciężkości dla domów, które z założenia nie odstają od oczekiwao

rynku mieszkaniowego, dlatego ich formę pozostawiam typową dla tego rodzaju inwestycji.

2 Proj. arch. BudCud: mgr inż. arch. Michał Palej i mgr inż. arch. Mateusz Adamczyk

3 Eleonora Bergman, Nurt mauretański w architekturze synagog, Warszawa 2004.

3

W perspektywie kolejnych lat jest rozszerzenie osiedla o kolejne domy, wtedy kolekcja

zacznie się powiększad, a znaczenie monumentu jako punktu ciężkości zacznie wzrastad.

Kolejnym punktem jest katalog towarzyszący prezentacji projektu w galerii. Znajdą się

w nim dzieła tworzące kolekcję; spełni jednocześnie funkcję folderu reklamowego,

dystrybuowanego potencjalnym klientom w biurze sprzedaży nieruchomości.

Istotnym artefaktem jest Makieta funkcjonująca w przestrzeni wystawienniczej,

ale równocześnie wykorzystywana w procesie inwestycyjnym. Makieta staje się ikoną

ze względu na swój potencjał praktyczny i symboliczny, jest niezbędna w budowie, ale też

jest namacalnym dowodem, że budynek powstaje, dlatego jest szczególnie cenna dla

środowisk przywiązanych do inwestycji. Ze względu na wartośd symboliczną przechowywana

jest w bezpiecznych skrzyniach. Makieta jest kliszą budynku i własnością artysty, przypomina,

że to on jest inicjatorem inwestycji.

Częścią projektu jest Casus wystawienniczy „koncepcji osiedla” oraz prezentacja

„osiedlowej” kolekcji w Narodowej Galerii Sztuki „Zachęta”. Pomysł wzbudził duże

zainteresowanie wśród deweloperów, którzy nie mają wiele wspólnego ze sztuką, ale słyszeli

o galerii Zachęta, której „prestiż”, podniesie wartośd rynkową inwestycji. Według

instytucjonalnej definicji sztuki, sztuką jest to, co świat sztuki, czyli zajmujące się nią

instytucje, uznają za sztukę na mocy intersubiektywnych opinii.4 Według tej definicji, osiedle

uznane będzie dziełem sztuki, jeżeli zafunkcjonuje w dyskursie artystycznym,

co odbędzie się za sprawą tej wystawy.

Snobistyczny potencjał sztuki to główne narzędzie inwestorów w sprzedaży domów-

dzieł. Nietypowośd takiego wyróżnienia wymaga odwagi kupującego towar o niepewnej

wartości inwestycyjnej. Nie da się bowiem wyciągnąd wniosków z historii, czy taka inwestycja

będzie korzystna, dlatego przypuszczam, że potwierdzi się teza, iż osoby zainteresowane

kupnem tej inwestycji to ludzie biznesu lubiący ryzyko, sportowcy lubiący wyzwania, osoby

bez kompleksów. Zakupią bardziej dzieło sztuki niż dom, dlatego, że nie myślą

o ustatkowaniu, a o przygodzie, zyskają prestiż w swoim środowisku.

Bartosz Krawczak, deweloper, „Goldberg & Son Real Estate Poland”

Rozdział 4.

4 „Jakikolwiek artefakt może zostać dziś dziełem sztuki, jeśli tak zdecyduje <świat sztuki>”, definicja George’a

Dieckiego, cyt.za: Jean-Luc Chalumeau, Historia Sztuki Współczesnej, Warszawa 2007.

4

Architektura. Składnik dzieła

Obiektywnemu sposobowi myślenia architekta - przeciwstawiam subiektywny sposób

myślenia artysty. Projekt architektoniczny pozostawiam bez zmian, ale tworząc koncepcję

budynku, zmieniam jego znaczenie.

Artysta „postkonceptualny”5 ma możliwośd bardzo specyficznej relacji z architekturą.

Jest to relacja, czy wpływ diametralnie różny od wpływu sztuk plastycznych na architekturę.

Artysta konceptualny, ceniący sobie tradycję „ready made” niejako przywłaszcza sobie

architekturę, mniejsza o to czy już istniejącą, czy mającą dopiero powstad. „Odbiór budynku”

za sprawą odmiennych intencji u artysty i u architekta, rozszerza znaczenie budynku, który

pozostaje budynkiem, ale traci autonomicznośd architektoniczną. Staje się publiczną rzeźbą

artysty, wyrazem idei sprawczej mocy sztuki i artysty pierwszego poruszyciela.

Kwestia samego projektu architektonicznego jest oddzielnym polem popisu

specjalistów branżowych – architektów.

Architektura staje się składnikiem przepisu na dzieło sztuki, które przyrządzam.

Wartośd architektoniczna samego projektu może byd bardzo wysoka, jednakże nie wpływa to

znacząco na wartośd projektu artystycznego. Odmienne intencje artysty i architekta generują

odmienne kategorie oceny. Jakie są to kategorie w kwestii architektury, tego nie trzeba w

tym miejscu tłumaczyd. W kwestii budynku jako „rzeźby publicznej” tą kategorią jest kreacja

oraz stopieo, w jakim artyście udało się dokonad zamiany znaczenia ze znaczenia budynku na

świadectwo woli i koncepcji artysty.

5 Artysta Postkonceptualny to taki, który posługuje się konwencją sztuki konceptualnej, zachowując świadomość

konwencji, wykorzystując ją jako element gry.

5

„32 DOMY = 32 DZIEŁA”, inwestycja mieszkaniowa jako rzeźba w przestrzeni publicznej.

2008. Rys. 1. Video, rys. 2. Big Idea dla osiedla.

http://ancity.blogspot.com/2008/05/rahim-blak-inwestycja-mieszkaniowa.html

6

„32 DOMY = 32 DZIEŁA”, inwestycja mieszkaniowa jako rzeźba w przestrzeni publicznej.

2008. Rys. 1. Zachęta Narodowa Galeria Sztuki – proj. pokazany w ramach wystawy

“inne miasto, inne życie”, rys. 2. relacja dla TVP Kultura.

http://ancity.blogspot.com/2008/05/rahim-blak-inwestycja-mieszkaniowa.html

http://www.youtube.com/watch?v=Z49_eIzo_dc&feature=related