KAPANIŞ RAPORU

1

İçindekiler KAPANIŞ KONUŞMALARI .................................................................................................................................... 3

2. ULUSAL SÜT ZİRVESİ 2013 DÜZENLEME KURULU ÜYELERİ ............................................................................ 6

ORGANİZASYON RESİMLERİ; .............................................................................................................................. 7

SPONSORLUK YAYINLAMA ÇALIŞMALARI ........................................................................................................ 11

Web Sitesinde Yayınlama; ........................................................................................................................ 11

Yerleşim Planında Ayrılan Stant Alanı; ..................................................................................................... 11

Dijital baskılarda yayınlama ..................................................................................................................... 12

Yaka kartı İle Yayınlama; .......................................................................................................................... 17

Plaket Tasarımı ile Yayınlama ................................................................................................................... 18

Çanta İle Yayınlama .................................................................................................................................. 19

BASINDA ÇIKAN HABERLER .............................................................................................................................. 20

SONUÇ BİLDİRGELERİ ....................................................................................................................................... 27

1. SÜRÜ YÖNETİMİ, HAYVAN SAĞLIĞI VE REFAHI KOMİTESİ SONUÇ BİLDİRGESİ ........................................ 27

2. KALİTELİ SÜT ÜRETİMİ VE İŞLEME TEKNOLOJİLERİ KOMİTESİ SONUÇ BİLDİRGESİ .................................. 30

3. SÜT POLİTİKASI VE EKONOMİSİ KOMİTESİ ÇALIŞMALARI SONUÇ BİLDİRGESİ ......................................... 43

4. BESLENME VE TÜKETİM KOMİTESİ ÇALIŞMALARI SONUÇ BİLDİRGESİ .................................................... 54

2

Sayın Yetkili;

Ulusal Süt Konseyi ve Gıda Tarım Hayvancılık İzmir İl Müdürlüğü himayelerinde 2. Kez 19-22 Mayıs

2013 Tarihleri arasında İzmir’de gerçekleştirdiğimiz ULUSAL SÜT ZİRVESİ’ne vermiş olduğunuz katkı ve desteklerden dolayı teşekkürlerimizi sunarız.

İzmir’de ev sahipliği yapmış olduğumuz ve Başarı ile sonuçlanarak basında sıkça bahsedilen organizasyon olan 2. Ulusal Süt Zirvesi’nin Kapanış Raporunu ve Organizasyon Resimlerini tarafınıza iletmekten memnuniyet duyarız…

Bilgilerinize arz eder,

Saygılarımızı Sunarız…

Gül CEYLAN Platform Fuarcılık

3

KAPANIŞ KONUŞMALARI

SÜTÜMÜZE SAĞLIK İZMİR…

Süt üretiminin çiftlikten sofraya her yönüyle tartışıldığı 2.Ulusal Süt Zirvesi’nin 2.’si Swissotel Grand Efes’te gerçekleşti.

Geçtiğimiz yıl birincisi yapılan Ulusal Süt Zirvesi büyük ilgi görmüştü. Bu yıl yine İzmir’de Gıda Tarım Hayvancılık İzmir İl Müdürlüğü ve Ulusal Süt Konseyi tarafından gerçekleştirilen 2. Ulusal Süt Zirvesi

başta bilim insanları olmak üzere çok sayıda sektör temsilcisini bir araya getirdi. İki gün süren çalıştay ve sonrasında yapılan sunumlarla Türkiye’de süt sektörünün bugünü ve geleceği tartışıldı.

Ziraat Bankası, İzmir Ticaret Odası, İzmir Ticaret Borsası, İzmir Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği, sponsorluğunda ve Swissotel Büyük Efes Otel'de düzenlenen zirvede, Türkiye'nin süt sektöründe belirleyici ülke olması gerektiğine dikkat çekildi.

Ulusal Süt Zirvesi’nin ilk gününde “Çiftlik Yönetimi, Hayvan Sağlığı ve Refahı”, “Kaliteli Süt Üretimi ve İşleme Teknolojileri”, “Süt Politikası ve Ekonomisi” ve “Beslenme ve Tüketim” başlıkları altında toplam 4

çalıştay düzenlendi. Akademisyenlerden üreticiye süt sektörünün tüm paydaşlarının yer aldığı toplam 160 kişiden oluşan komiteler gerçekleştirdikleri toplantılarda süt sektörünün sorunlarını ve çözüm önerileri konuştu.

Kaliteli Süt Üretimi ve İşleme Teknolojileri Komitesi’nin başkanlığını yapan Prof. Dr. Nevzat Artık, yaptıkları çalıştayla ilgili şöyle konuştu: “Bizim komitemizde 44 kişi var. Çiğ süt kalitesinden mamul

maddeye kadar olan dönemde olması gereken ve olmazsa olmaz kurallar üzerine çalışıyoruz. Mevzuatla ilgili sunumları yaptık. Mevzuat dışında alınması gereken önlemleri tartıştık. Son olarak bunu sunum haline getireceğiz. Daha sonra genel kurulda herkesin katılacağı bir oturumda sunacağız.”

Avrupa ülkeleri ihracat yapamıyor

Aynı zamanda Dünya Sütçülük Federasyonu (IDF) Ulusal Komite Sekreteri olduğunu söyleyen Prof. Dr.

Nevzat Atık, IDF ile ilgili bilgiler vererek, “Türkiye bu federasyona 2009 yılında üye oldu. Her geçen yıl çalışmalar artarak devam ediyor. Avrupa Birliği ülkelerine süt ve süt mamulleri ihracatı yasaklıydı. Biz bu, yaptığımız çalışmalarla bakanlığımızın önderliğinde Türkiye’nin önünü açtık. Şu anda birçok Avrupa ülkesi

süt ve süt ürünleri ihraç edemezken, biz süt ve süt mamulleri ihraç ediyoruz. Bu zirvenin de buna katkıda bulunacağını düşünüyoruz” dedi. IDF’in Güney Afrika’da yapılan dünya düzeyindeki toplantısına 11 tane IDF komitesi üyesi akademisyenle katıldıklarını dile getiren Artık, bu toplantıda sunulan bildirilerden bir kitap hazırladıklarını, bu kitabı zirveye gelen tüm katılımcılara dağıtılacağını belirtti.

Süt tüketimi Türkiye’de düşük

“Beslenme ve Tüketim” temasını yaklaşık 40 kişilik bir ekiple tartıştıklarını söyleyen Beslenme ve Tüketim

Komitesi Başkanı Prof. Dr. Tanju Besler ekibin yapısı ve Türkiye’deki süt ve ürünlerinin tüketimi hakkında şöyle konuştu: “Ekibin yapısına baktığımızda üniversitelerden, Milli Eğitim Bakanlığı, Gıda Tarım

ve Hayvancılık Bakanlığı gibi resmi devlet kurumlarından, sanayi kısmından ve süt üretici birliklerinden katılanlar var. Beslenme ve tüketime yönelik süt ve ürünlerinin Türkiye’de mutlaka tüketiminin artırılması lazım. Sağlığın korunmasında ve geliştirilmesinde çok önemli kavramlar. Dünya ülkeleriyle bir karşılaştırma yaptığınızda süt ve süt ürünleri tüketimi Türkiye’de oldukça düşük. Dolayısıyla beslenme ve tüketim teması bu seneki Ulusal Süt Zirvesi doğrultusunda önemli. Komitemizde tüketici federasyonları da var. Onların görüşlerini de dikkatle değerlendiriyoruz. Nihai raporda onların görüşleri de olacaktır.” Beslenme ve Tüketim Komitesi olarak tartıştıkları konuları anlatan Besler, “Konuların en önemlisi

toplumda tüketim noktasında doğru bilinen yanlışlar. Mevzuatın dışında süte uygulanan taklit ve tağşiş dediğimiz uygun olmayan birtakım uygulamalar var, onların üzerinde de duruyoruz. ‘Sağlıklı beslenmede süt ve ürünlerinin tüketiminin yeri ne olmalıdır?’ sorusunu vurguluyoruz. Geleneksel süt ürünlerinin

tüketiminin artırılması hususlarını tek tek değerlendiriyoruz. Hijyenik koşullar da temanın içerisinde yer veriyoruz. “Bu yıl konuları ayırarak bilimsel tartışmaların yapılması güzel oldu. Bu çalıştaylarda konuşulan bilgilerden yararlandım. Biz temsilciler olarak yetiştiricilerimizin sorunlarını dile getiriyoruz ve getirmeye

4

gayret ediyoruz. Ama her komitede yetiştiricilerden olması daha iyi sonuçlar doğururdu” dedi.

İnteraktif bir workshop

Çiftlik Yönetimi, Hayvan Sağlığı ve Refahı Komitesi Başkanı Prof. Dr. Muhittin Özder, ilk günkü

toplantılarını daha teknik konulara ayırdıklarını belirterek, “Teknik konularda uzmanlaşmış başta profesörlerimiz ve Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı elemanlarını, sektörün temsilcilerini ve üretici temsilcilerini bir araya getirdik. Bizim grubumuzda hayvan yetiştirme, hayvan ıslahı, hayvan besleme,

hayvan refahı, hayvancılıkta mekanizasyon, hayvan barınakları ve çevre konuları işlendi. Bu çalıştay interaktif bir workshop şeklinde geçiyor. Tüm bu konuşulanlar rapor haline getirilecek” dedi.

Ulusal Süt Zirvesi’nin süt konusunda tüm kesimleri bir araya getirmesi bakımından önemli olduğunun altını çizen Özder, “Tüm taraflar burada kendi düşüncelerini zirvenin ilk gününde dile getirebiliyorlar. Bunlar 2. gün genel kurulda sunuluyor. Böylece tüm paydaşların katılımı bakımından Süt Zirvesi farklılık yaratıyor” şeklinde konuştu.

Sorun arenalarını belirledik.

Süt Politikası ve Ekonomisi Komitesi Başkanı Doç. Dr. Ayşe Uzmay ise çalışmalarını şöyle anlattı:

“Komitemizde ilk olarak süt politikası ve ekonomisi ile ilgili mevcut durumu vermeye çalıştık. Özellikle bu grupta IDF komitesine üye olan 3 akademisyen olarak görev aldık. Biz 3 hafta önce tüm katılımcılarımıza hangi sorun arenalarını en önemli gördüklerini ve çözüm önerileri nelerdir diye maille ulaştık. Tüm bunları bir araya getirdik ve şimdi bunları madde madde tartışıyoruz, oylamaya koyuyoruz.”

Ulusal Süt Zirvesi’nin 2. Günde ise yapılan 4 ayrı komitenin sonuç bildirgeleri Komite başkanları tarafından sektör temsilcilerine açıklandı.

Kapanış konuşmalarına geçildi…

Destekçi olmaya devam edeceğiz

İzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Üyesi Bülent Arman, hem hayvancılıkla ilgilenen biri hem de

Ticaret Borsası’nı temsilen 2. Ulusal Süt Zirvesi’ne katıldığını belirterek, “İzmir Ticaret Borsası olarak geçtiğimiz sene de sponsorduk. Çok iyi bir çalışma ortaya çıktı ve bunun devamı yönünde yine destekçisiyiz. Olumlu işler yapılıyor. Süt de Türkiye için ve hayvancılık açısından önemli bir konu.

Elimizden geldiğince hem kişisel olarak hem de İzmir Ticaret Borsası olarak katkıda bulunmaya çalışıyoruz” diye konuştu.

Başkent durumundayız.. Ahmet Güldal, “Başarılı bir organizasyon oldu. İlk gün ‘Çiftlik Yönetimi, Hayvan Sağlığı ve Refahı’, ‘Kaliteli Süt Üretimi ve İşleme Teknolojileri’, ‘Süt Politikası ve Ekonomisi’ ve ‘Beslenme ve Tüketim’ başlıkları altında 4 çalıştay düzenlendi. Akademisyenlerden üreticiye süt sektörünün tüm paydaşlarının

yer aldığı toplam 160 kişiden oluşan dört komite gerçekleştirdikleri toplantılarda süt sektörünün sorunlarıyla birlikte çözüm önerilerini masaya yatırdı. Açıklanan son verilerden de anlaşıldığı üzere Türkiye süt üretiminde dünyada 8’inci sırada, İzmir ise 81 il arasında birinci sırada bulunuyor. Bu performansı devam ettireceğiz. Süt hayvancılığının katma değeri çok yüksek” diyor.

Zirve sonuçları yol haritası niteliğinde İki gün boyunca sektörü ilgilendiren en önemli konu başlıklarının masaya yatırılarak tartışmaya açıldığını ifade eden Gıda Tarım ve Hayvancılık İzmir İl Müdürü Ahmet Güldal, zirvede ortaya konan sonuçların yol haritası niteliğinde olduğunu vurguladı.

Zirvenin bu yılki sloganının ‘Sütümüze sağlık’ olduğuna dikkat çeken Güldal, İl Müdürlüğü olarak

çalışmalarını bu sloganın altını dolduracak şekilde yürüttüklerini kaydetti. Süt üretiminde ilk sırada yer alan İzmir’de sütün tamamen soğuk zincire alındığını anlatan Güldal, üretilen sütün kalitesinin arttırılarak

5

İzmir’i hastalıklardan tamamen ari bir bölge haline getirmek istediklerini belirtti. TARGEL personelinin tamamının bu iş için görevlendirildiğini ve eğitimden geçtiğini dile getiren Güldal, “Proje kapsamında tek tek işletmeleri gezilerek süt kalitesinin arttırılmasına yönelik yapılması gerekenler hakkında bilgilendirildi. İzmir’de artık süt daha sağlıklı tüketilecek” dedi.

Güldal konuşmasında ayrıca, geçen yılki zirvede ön plana çıkan konuların önemle üzerinde durularak bu yıl içerisinde hayata geçirildiğini hatırlattı.

Daha kaliteli üretim

Mehmet Çelikkaleli ise, “Çalıştaylarda işlenen konular çok fayda yarattı. Ben şahsen bir hayli yararlandım. Biz İzmir’de 11 bin 500 üretici ailenin temsilcisiyiz. Zirve’de ele alınan sorun ve çözüm

önerilerini üreticilerimizle paylaşacağız. Artık çiğ süt kalitesinden mamul maddeye kadar olan bütün sürecin en iyi biçimde değerlendirilmesinin önemi daha iyi anlaşılıyor. Üreticilerimizle birlikte daha kaliteli üretim üzerine yoğunlaşacağız. Süt sektörünün önemi her geçen gün artmakta” diye konuşuyor.

Küçükbaşta potansiyel Özer Türer de, “Türkiye’de yaklaşık 50 milyon civarında küçük ve büyükbaş bulunuyor. AB ülkeleri içinde koyun sütü üretiminde birinci, keçi sütü üretiminde 4’üncü sıradayız. Yani aslında koyun ve keçi yetiştiriciliğinde büyük bir potansiyele sahibiz. Türkiye meraları özellikle küçükbaşa çok uygun. Çalıştaylarda ‘Ormanda keçi zararlıdır düşüncesi terk edilmeli’, ‘Küçükbaşta makineli sağıma geçilmeli’, ‘Yetiştiricinin eğitim düzeyi yükseltilmeli’ ve ‘Aile işletmeleri devam etmeli’ biçiminde önerilerin

benimsenmesi çok isabetli oldu. Bu arada hep söylediğimiz gibi keçi sütü üretim ve ihracatında büyük fırsatlar var, bunun da vurgulanması dikkatleri üzerine çekti” açıklamasını yapıyor.

Zirveye katılan Et ve Süt Kurumu Genel Müdürü İsmail Kemaloğlu, süt piyasalarına müdahale etmeleri gerekirse edeceklerini ve piyasadaki firmaların kendileri adına alım yapacağını söyledi. Kemaloğlu, kurum olarak piyasada süreci yöneten bir konumda olacaklarını, gerektiğinde alım yaparak piyasaya müdahale edeceklerini söyledi. Kemaloğlu, "Mevzuatın çıkmasıyla yeni bir teşkilat olarak faaliyet yürüteceğiz. Et ve Süt Kurumu piyasaya müdahale mi edecek, piyasadan ek ve süt mü alacak şeklinde düşünceler olabilir. Müdahale bir sonuç yönetimi değil, bir süreç yönetimidir. Üretim süreci ile tüketim süreci arasında süreci yönetmektir. Piyasaya müdahale etmemiz gerekirse yapacağız. Piyasadaki

firmalara bizim adımıza alım yap diyeceğiz. Benim adıma alım yap parasını ben ödeyeceğim diyerek müdahale ederiz" dedi.

"Türkiye sütte belirleyici olmalı"

İzmir Vali Vekili Mustafa Harputlu, tarımın her dönem önemli sektörlerden biri olduğunu belirterek,

dünyadaki kaynaklar sınırlı iken, tüketimin her geçen gün arttığına dikkat çekti. Harputlu, "Tarım sektörü

gelecekte de en önemli sektörlerden biri olacak. Ulusal süt zirvesini de ileride uluslararası boyuta taşımalıyız. Böylece Türkiye sütte belirleyici ülke olmalı" dedi. Ulusal Süt Konseyi Genel Sekreteri Dr. Elif Taşdelen, Türkiye'nin çiğ süt üretiminde dünyada 8. sırada yer aldığını açıkladı. 2012 yılında dünyada sütün 100 kilogramının 39 dolar seviyesinde bulunduğunu belirten Taşdelen, çiğ süt fiyatının en düşük olduğu ülkenin 16 dolar ile Uganda, en yüksek olduğu ülkenin ise 113 dolar ile Japonya olduğunu açıkladı. Türkiye'nin çiğ süt üretiminin 2002 yılından itibaren yüzde 100 artarak 16 milyon tonun üzerine çıktığını

kaydeden Taşdemir, entegre süt işletmelerine aktarılan süt miktarının da 7.9 milyon tona çıktığını ifade etti. Taşdelen, inek sütünün en fazla üretildiği illerin İzmir, Balıkesir, Konya, Aydın, Çanakkale, Denizli ve Burdur olduğunu dile getirdi. Taşdelen, "Geçen yıl kişi başı süt ve süt ürünleri tüketimi 223 kilogram. Dünyada ortalama 100 kilogramda. Dolayısıyla tüketimde oldukça yukarı sıradayız. Ama içme sütü tüketimimiz diğer ülkelere göre düşük kalıyor. Geçen yılki ihracat değerimiz ise 225 milyon dolar oldu. 6 firmamız Avrupa'ya süt ve ürünleri ihracatına başlayacak. Böylece rakamın ikiye katlanacağını tahmin ediyoruz" dedi.

Hayvancılığa 2013’de 9 milyar lira destek

Zirveye katılan Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Hayvancılık Genel Müdür Yardımcısı Dr.

İbrahim Özcan tarım sektörünün üst üste sekiz yıl yüzde 3,5 ile 4 arasında büyüme gösterdiğini vurguladı.

6

Bakanlığın soy kütüğü kaydına büyük önem verdiğini kaydeden Özcan, hayvancılığa yapılan tarımsal desteklemelerin 83 milyon liradan 2,2 milyar liraya çıkarıldığını ifade ederek şunları söyledi: “Hayvancılığın yapılan toplam desteklemelerdeki payı yüzde 4,4’dü. Biz hayvancılığın desteklemelerden aldığı payı 29’a çıkardık.

2013 yılında da tarım sektörünün 9 milyar lira destekleme alacak. Bu ödemeler tamamen milli kaynaklarımızı kullanarak yapılıyor. Bir aksilik olmazsa ilk 6 ayda desteklemelerin yüzde 90’ının ödemesini yapacağız.” Dedi.

622 Sektör temsilcisin hazır bulunduğu 2. Ulusal Süt Zirvesi’nde, Komite çalışmalarında büyük katkısı

bulunan komite başkanlarına, sponsor kurumlara ve destekleyen firma temsilcilerine ödül töreninden

sonra Gala yemeği ile 2. Ulusal Süt Zirvesi son buldu.

2. ULUSAL SÜT ZİRVESİ 2013 DÜZENLEME KURULU ÜYELERİ

İzmir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü Ahmet GÜLDAL

Ulusal Süt Konseyi Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Muhittin ÖZDER

İzmir Ticaret Odası Yönetim Kurulu Üyesi Cüneyt GÜLEÇ

İzmir Ticaret Odası Meclis Üyesi Sedat GÜRLER

İzmir Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Üyesi Bülent ARMAN

Türk Veteriner Hekimleri Birliği Başkanı Talat GÖZET

İzmir Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı Özer TÜRER

İzmir Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Başkanı Mehmet ÇELİKKALELİ

Ör-koop Nazilli ve Çevresi Tarımsal Kalkınma Koop. Başkanı Ahmet ERTÜRK

Ege Üniversitesi Süt Teknolojileri Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Harun KESENKAŞ

Ege Üniversitesi Tire Kutsan M.Y.O. Müdürü Prof. Dr. Harun Raşit UYSAL

İzmir Veteriner Hekimler Odası Yönetim Kurulu Başkanı Gökhan ÖZDEMİR

İ.E.S.O.B. Yoğurt Ve Sütçüler Odası Başkanı Nurettin AYDIN

İzmir Tarım Grubu Dönem Başkanı Mahmut ESKİYÖRÜK

7

ORGANİZASYON RESİMLERİ;

8

9

10

11

SPONSORLUK YAYINLAMA ÇALIŞMALARI

Web Sitesinde Yayınlama;

Yerleşim Planında Ayrılan Stant Alanı;

12

Dijital baskılarda yayınlama;

SMYRNA SALON I-II

ZİRVE TOPLANTISI DEKORU

13

DİDİM SALON

14

KOMİTE ÇALIŞMALARI SALONU DEKORU

KSK I – KSK II – KSK III SALONLARI

KOMİTE ÇALIŞMALARI SALONLARI DEKORLARI

15

GALA YEMEĞİ DEKORU

16

KARŞILAMA DESKİ DEKORU

17

Yaka kartı İle Yayınlama;

18

Plaket Tasarımı ile Yayınlama

19

Çanta İle Yayınlama

20

BASINDA ÇIKAN HABERLER YENİ ASIR GAZETESİ 15.05.2013

HABER 35 GAZETESİ 27.05.2013 İZMİR PORT GAZETESİ 15.05.2013

21

MALATYA GERÇEK GAZETESİ 15.05.2013

DURSUNBEY.COM 18.05.2013

22

HABERLER.COM 22.05.2013

Hürriyet

24.05.2013

23

Mynet Haber 15.05.2013

Star Ege 21.05.2013

24

Yerel Gündem 30.05.2013

Time Türk Ajans 18.05.2013

25

Gazete Frankfurt

26

Çiftlik Dergisi

27

SONUÇ BİLDİRGELERİ

1. SÜRÜ YÖNETİMİ, HAYVAN SAĞLIĞI VE REFAHI KOMİTESİ SONUÇ

BİLDİRGESİ

Türkiye’de Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvan Varlığı (Bin Baş)

Yıl Sığır Manda Büyükbaş Toplam Koyun Keçi Küçükbaş Toplam Büyükbaş ve Küçükbaş

Toplam

2012 13.979 107 14.086 27.455 8.394 35.849 49.936.180 Baş

Toplam süt üretiminde sığırın payı

Dünya’da %85

AB(27)’de %83.5

Türkiye’de% %92

Süt üretiminin en önemli kaynağı sığırdır.

Küçükbaş Hayvan Yetiştiriciliği

Türkiye koyun varlığının %97 sini yerli ırklar oluşturmaktadır.

Hayvan başına ortalama süt üretimi

Koyunda 77 kg

Keçide 105 kg dır.

Köylerden büyük yerleşim yerlerine kaçış var.

Çoban eksikliği var.

Çobanlarla ilgili iyileştirmeler yapılmalı.

Çobanlara kısa süreli kurs verilmeli.

Sigorta yaptırılmalı.

Çoban eğitimi ile birlikte aile eğitimi de verilmeli.

Halk elinde ıslah projelerinin genişletilmeli.

Sürdürülebilirlik açısından küçükbaş hayvancılık meraya dayalı yapılmalı.

Orman da “keçi zararlı” anlayışı atılmalı.

Makineli sağıma geçilmesi,

Aile işletmelerinin devamlılığı,

Süt tüketimin arttırılması,

Desteklemeler,

Hayvan Besleme

Kaba yemsiz süt hayvancılığı düşünülemez,

Türkiye’nin kaliteli kaba yem sorunu var,

Kaliteli Kaba yem üretimi ve destekleri artırılmalı,

Yetiştiricinin eğitim düzeyi yükseltilmeli, eğitimli üretici desteklenmeli.

Karma yem üretiminde kalite denetlenmeli haksız rekabet önlenmeli.

Süt üretiminde verim ve kalitenin artırılması için yeterli, dengeli ve ekonomik bir besleme

uygulanmalıdır.

Bitkisel ve hayvansal üretim birlikte düşünülmeli.

Çayır mera ve yayla alanları ıslah edilmeli.

Destekler uzun süreli olmalı yatırımcı önünü görmeli..

Ülkemiz, AB ülkeleri içinde

Koyun sütü üretiminde 1.

Keçi sütü üretiminde ise 4.

Hayvan sayısındaki hızlı düşme

+

Verimlilikte yeterli artış olmaması

=kırmızı et açığı

28

Hayvan Islahı

Islah çalışmalarının esası popülasyon içi varyasyondan yararlanmaya dayalı ıslah

programlarıdır.

Popülasyon içi varyasyonun yetersiz olması halinde melezlemeye başvurulur.

Türkiye’de uzun yıllardan bu yana ıslah çalışmaları yürütülüyor olmasına karşın arzu edilen

noktaya gelinememiştir.

Bunda en önemli faktör:

Yetiştiricilerin ıslah programına sahip çıkma duygularının arttırılamamış olmasıdır.

Desteklemeler paydaşlarla belirlenmeli.

Yetiştirici örgütleri bu işlerin içinde olmalı.

Yerli ırkların etçi ırklarla melezlenmesi çelişki.

Etçi ırkların Türkiye de saf olarak yetiştirilmesi ekonomik değil.

Kullanma melezlemesi, Bakanlık programına girmeli.

Çayır Mera

Ormanlarda otlatmanın düzenlenmesine dair yönetmelik yayımlandı.

2013 yılı sonuna kadar otlatma planları yapılıp ilgili işletme müdürlüklerince ilan edilecektir.

Çayır-Mer’a varlığının yıllara

göre değişimi

Çayır ve meralardan bilinçli yararlanılmalı.

Çayır ve meralar tarımsal ekosistem içinde hem bitkisel üretimi hem de hayvanların

yaşamını etkileyen doğal kaynaklardır.

Doğru mera yönetimi ve yeterli ıslah çalışmaları ile kaliteli kaba yem üretimimizi kolaylıkla

karşılanabilir.

Yeterli ve kaliteli et ve süt üretiminin temeli hayvanların kaliteli kaba yemle beslenmelerine

dayanmaktadır.

Hayvan Refahı

Hayvan refahı, bir hayvanın içinde yaşadığı koşullarla ne ölçüde başa çıkabildiği anlamındadır.

Eğer bir hayvan

Sağlıklı,

Konforlu ortamda,

İyi besleniyor,

Güvende,

Doğal davranışları sergileyebiliyor,

Ağrı, korku, huzursuzluk ve acı çekmiyorsa

O hayvan iyi refah düzeyindedir.

‘’Et ve SÜT Meselesi OT Meselesidir’’

29

Türkiye’deki birçok işletmede hayvan refahına dair ciddi sorunların var olduğu bilinmektedir.

Bu konuyla ilgili olarak,

Mevzuatın geliştirilmesi,

Gerekli denetlemelerin yapılması ve

İşletmelerin hayvan refahına uygun standartlara çıkarılması gerekmektedir.

Hayvan Sağlığı

Süt hayvanlarında sürünün sağlıklı olması yalnız hasta olmamaları olarak değerlendirilemez.

Süt sığırlarının en önemli ve yaygın problemlerinin başında besleme hataları gelmektedir.

Besleme hatalarının sonucu:

Ketozis,

Karaciğer yağlanması,

Metritis,

Döl tutmama,

Güç doğum,

Ayak hastalıkları,

Süt humması,

Abomasum deplasmanları ve

Kronik rumen asidozu

Süt sığırlarında önemli diğer enfeksiyon hastalıklar:

Şap,

Tüberküloz,

Bruselloz,

Paratüberküloz,

BVD,

IBR,

Leptospiroz,

Thelerioz,

Üç gün hastalığı ve

Akabane gibi hastalıklar gelmektedir.

Her işletmede sık rastlanan enfeksiyon kökenli çok faktörlü hastalıklar söz konusu olup,

Başlıcaları:

Mastitis,

Buzağı ishalleri ve

Pnömonilerdir

Gerek besleme ve gerekse enfeksiyon hastalıkların klinik seyredenlerden çok subklinik olanları daha

büyük ekonomik kayıplara neden olmaktadırlar.

Enfeksiyon hastalıkların önlenebilmesi için Bakanlık işletmelerle birlikte çalışmalı.

Hastalıklardan ari işletme desteği arttırılmalı.

Hayvan Barınakları

Süt sığırı yetiştiriciliğinde hayvan barınaklarının

Hayvan sağlığı,

Davranışı,

Konforu

Verim düzeyi,

İşletmenin işgücü ihtiyaç ve iş kolaylığı,

Sürü yönetimi,

Sütün koku ve kalitesi üzerine

Önemli düzeyde etkisi vardır.

30

Ülkemizde hayvan barınakları yapımında teknik ve uygulama esasları üzerine yeterli özen

gösterilmemektedir.

Süt sığırı tesislerinin köy dışına çıkarılmasında

Mülkiyet,

Altyapı,

Uygun arsa temini,

Güvenlik ve hırsızlık sorunları nedeniyle güçlük çekilmektedir.

İşletmelerde süreklilik yoktur.

Bir nesil sonra işletmeler kapanmakta.

Miras hukuku değişmelidir.

Köylerde yaşam standartlarının yükseltilmeli.

Aile tipi işletmelerde üretim ve çalışma koşulları iyileştirilmeli.

Hayvancılıkta karlılık için kaba yem ihtiyaçlarını kendileri karşılamalı.

Ortak üretim kültürü yok.

Hırsızlık korkusu nedeniyle işletmeler köy dışına çıkarılamıyor.

Büyükşehir yasası uygulanması ile birlikte sorunlar daha da büyüyeceği bilinmeli.

İşletmelerde gübre sorunu çözümlenmeli.

Gübre çevreye zarar vermeden değerlendirilmeli.

Hayvancılıkta Mekanizasyon

Çiğ süt kalitesi kapsamda, işletmelerde kullanılan süt sağım makineleri ve süt soğutma tankları

uluslararası standartlara uygun teknik özelliklerde olmalıdır.

Sağım makinelerinin kontrolü belli aralıklarla en az yılda bir kez yapılmalıdır.

Gübreyi değerlendirmek için biyogaz tesisi kurulmalı.

Küçük işletmeler ortak gübre işletim tesisleri oluşturmalılar.

Kaba yem üretimi ve hasadı işlemlerinde rasyonel mekanizasyon sistemlerinden

yararlanılmalı.

“Ortak makine kullanımı” uygulamaları üzerinde durulmalıdır.

Gübre yönetiminde çevreye uyumlu ve katma değer artırıcı çözümler üzerinde durulmalı ve

İşletmelere yönelik ortak çözüm yaklaşımları tercih edilmelidir.

Çevre Yönetimi

Hayvancılıkta çevre yönetimi son yıllarda önem kazanmıştır.

Karbon ayak izi

= bir kg süt üretimi için ne kadar CO2 açığa çıktı

Su ayak izi

= bir kg süt üretimi için ne kadar su kullanıldı.

2. KALİTELİ SÜT ÜRETİMİ VE İŞLEME TEKNOLOJİLERİ KOMİTESİ SONUÇ

BİLDİRGESİ

a) 5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu

b)Çiğ Süt ve Isıl İşlem Görmüş İçme Sütleri Tebliği

c)Gıda Hijyeni Yönetmeliği

d)Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği

e)Hayvansal Gıdaların Resmi Kontrollerine İlişkin Özel Kuralları Belirleyen Yönetmelik

f)Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik

31

g)Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik

h)Türk Gıda Kodeksi Mikrobiyolojik Kriterler Yönetmeliği

ı)Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği

i)Türk Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliği

j)Bruselloz İle Mücadele Yönetmeliği

k)Yurt İçinde Canlı Hayvan ve Hayvansal Ürünler Nakilleri Hakkında Yönetmelik

l)Bulaşıcı Hayvan Hastalıkları ile Mücadelede Uygulanacak Genel Hükümlere İlişkin Yöentmelik

m)Koyun ve Keçi Türü Hayvanların Tanımlanması, Tescili ve İzlenmesi Yönetmeliği

n)Sığır Cinsi Hayvanların Tanımlanması, Tescili ve İzlenmesi Yönetmeliği

o)Sığır Bovine Tüberkülozu Yönetmeliği

TANIMLAR

a) Çiğ süt: Çiğ süt: Çiftlik hayvanlarının meme bezlerinden salgılanan, 40 ºC’nin üzerinde

ısıtılmamış veya eşdeğer etkiye sahip herhangi bir işlem görmemiş sütü,

b) Isıl işlem : Kaynatma hariç ısıtmayı içine alan her türlü uygulamadan hemen sonra alkali

fosfataz testinde negatif reaksiyona neden olan işlemdir.

c) Termizasyon : Çiğ sütün işlenmeden önce daha uzun süre saklanabilmesini sağlamak ve

sütteki organizma sayısını azaltmak amacıyla 57 oC ile 68 oC arasında en az 15 saniye süre ile

ısıtılan ve sütün alkali fosfataz testinde pozitif reaksiyon gösterdiği işlemdir

d) ) Pastörizasyon; en az 72 °C’de 15 saniye uygulanan kısa süreli yüksek sıcaklık veya en az 63

°C’de 30 dakika uygulanan uzun süreli düşük sıcaklık veya eşdeğer etkiyi sağlayan diğer zaman-

sıcaklık koşullarının kombinasyonunu içeren ve bu uygulamalardan hemen sonra alkali fosfataz testi

yapıldığında ürünlerin negatif reaksiyon gösterdiği işlemdir.

e) Ultra yüksek sıcaklık/UHT; kısa süreli yüksek sıcaklığın aralıksız akışını içeren 135 °C’den az

olmayan uygun sıcaklık-zaman kombinasyonunda aseptik olarak kapatılmış ambalajlarda, oda

sıcaklığında muhafaza edildiğinde işlenmiş üründe canlı mikroorganizma veya gelişim kabiliyetine

sahip sporların olmadığını ve uygulanan ısıl işlemin yeterliliğini gösteren, kapalı ambalajların 30

°C’de 15 gün veya 55 °C’de 7 gün inkübasyonundan veya farklı bir yöntemin uygulanmasından

sonra ürünlerin mikrobiyolojik olarak stabil kaldığını garanti eden işlemdir.

g) Isıl işlem görmüş içme sütü : Pastörizasyon, UHT veya sterilizasyon işlemlerinden biriyle ısıl

işlem görerek tüketiciye sunulan içme sütüdür.

h) Pastörize içme sütü : Çiğ sütün doğal ve biyolojik özelliklerine zarar vermeden pastörizasyon

işlemi uygulanarak patojen mikroorganizmaların vejetatif formlarının tamamen, diğer

mikroorganizmaların büyük bir kısmının yok edilmesi ile elde edilen ve pastörizasyondan hemen

sonra, kısa sürede 6 oC’yi geçmeyecek sıcaklığa soğutulan içme sütüdür.

ı) UHT içme sütü : Çiğ sütün kimyasal, fiziksel ve duyusal özelliklerinde en az değişikliğe yol

açarak bozulma yapabilen tüm mikroorganizmaların ve bunların sporlarının UHT işlemi ile yok

edilerek opak ambalaj veya paketleme ile opak hale getirilen ambalajlara aseptik koşullarda dolum

yapılması ile elde edilen içme sütüdür.

32

i) Sterilize içme sütü : Hermetik olarak kapatılmış opak ambalajlarda sterilizasyon işlemi

uygulanarak bozulma yapan tüm mikroorganizmaların ve bunların sporlarının yok edilmesiyle elde

edilen içme sütüdür.

j) Hermetik olarak kapatılmış ambalaj: Kapatıldığında içeriğini ısıl işlem sırasında ve sonrasında

mikroorganizma girişine karşı koruyan ve geçirgen olmayan ambalaj.

k) Süt ürünleri : Çiğ sütün işlenmesinden elde edilen ürünler ile bu ürünlerin daha ileri düzeyde

işlenmesi ile elde edilen işlenmiş ürünleri,

l) Süt bazlı ürünler : Miktar olarak son üründe süt ürünü veya süt bileşenlerini önemli ölçüde

içeren ve içeriğindeki diğer bileşenler herhangi bir süt bileşeninin yerini tamamen veya kısmen

almayan sütten elde edilen ürünlerdir.

m) Standardizasyon merkezi : Bir toplama merkezine veya işleme veya üretim tesisine bitişik

olmayan, çiğ sütün yağının ve diğer doğal bileşenlerinin ayarlanabildiği tesistir.

n) Isıl işlem tesisi : Sütün ısıl işlemden geçirildiği tesistir.

o) Üretim tesisi: Süt, süt ürünleri ve süt bazlı ürünlerin işlendiği ve ambalajlandığı tesistir.

ö) Toplama merkezi : Çiğ sütün toplandığı, süzülebildiği ve soğutulabildiği tesistir.

p) Ahır-Ağıl : Bir veya daha fazla sayıda süt veren inek, keçi, koyun. veya mandanın barındırıldığı

tesistir.

r) Süt üretim işletmesi : Ahır ve /veya ağıl ve/veya süt sağım ünitesi veya süt depolama ve

soğutma ünitesini içeren tesistir.

s) Süt ürünleri ve süt bazlı ürünlerin üretiminde kullanılan süt: Isıl işlem veya termizasyon

gibi izin verilmiş fiziksel işlemler uygulanarak veya uygulanmadan, sadece doğal süt bileşenleri

ilave edilerek ve/veya çıkarılarak bileşimi standardize edilerek veya edilmeden,işleme için

kullanılacak sıvı veya dondurulmuş çiğ süttür.

HAYVANSAL GIDALAR İÇİN ÖZEL HİJYEN KURALLARI YÖNETMELİĞİ

Çiğ süt ve kolostrumun birincil üretimine ilişkin gereklilikler

MADDE 53 – (1) Çiğ sütü ve kolostrumu üreten ve/veya toplayan gıda işletmecisi; çiğ süt ve

kolostrum üretimindeki sağlık gerekliliklerine, süt ve kolostrum üreten hayvancılık işletmelerinin

hijyen gerekliliklerine, çiğ süt ve kolostrum için belirlenen kriterlere uymak zorundadır.

Çiğ süt ve kolostrum üretimindeki sağlık gereklilikleri

MADDE 54 – (1) Çiğ süt ve kolostrum aşağıda belirtilen hayvanlardan elde edilir:

a) Süt ve kolostrum aracılığıyla insanlara geçebilecek herhangi bir bulaşıcı hastalık belirtisi

göstermeyen.

b) Genel sağlık durumu iyi, sütün ve kolostrumun bulaşmasına neden olabilecek hastalık belirtisi

göstermeyen, özellikle akıntılı herhangi bir genital enfeksiyonu, ishal ve ateşle seyreden bağırsak

enfeksiyonu veya tanımlanabilir bir meme yangısı olmayan

c) Sütü ve kolostrumu etkileyebilecek herhangi bir meme yarası olmayan.

ç) Canlı Hayvanlar ve Hayvansal Ürünlerde Belirli Maddeler ile Bunların Kalıntılarının İzlenmesi İçin

Alınacak Önlemlere Dair Yönetmelik hükümlerinde kullanımına müsaade edilmeyen madde veya

ürünler uygulanmamış ve izin verilmeyen uygulamaya maruz bırakılmamış.

33

d) İzinli veteriner tıbbi ürünleri kullanıldığında, bu ürünler için tavsiye edilen kalıntı arınma

süresinin tamamlandığı gözlemlenen.

(2) Çiğ süt ve kolostrum, tüberküloz ve bruselloz açısından aşağıdaki şartları taşıyan

hayvanlardan elde edilir:

a) Bruselloz açısından çiğ süt ve kolostrum;

1) Kanun ve 3/4/2009 tarihli ve 27189 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bruselloz ile

Mücadele Yönetmeliğine göre brusellozdan ari veya resmi olarak ari olan bir sürüye ait inek, koyun,

keçilerden elde edilir.

2) Bruselloz şüpheli diğer tür hayvanlar için, hastalığın düzenli olarak kontrol edildiği sürülere

ait hayvanlardan elde edilir.

b) Tüberküloz açısından, çiğ süt ve kolostrum;

1) 5996 sayılı Kanun ve 2/4/2009 tarihli ve 27188 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sığır Bovine

Tüberkülozu Yönetmeliğine göre tüberkülozdan ari olan bir sürüye ait inek, mandalardan elde edilir.

2) Tüberküloz şüpheli diğer tür hayvanlar için, hastalığın düzenli olarak kontrol edildiği sürülere ait

hayvanlardan elde edilir.

c) Eğer keçiler, ineklerle birlikte tutuluyorsa, keçiler tüberküloz için muayene ve test edilir.

(3) Bu maddenin ikinci fıkrasında yer alan şartları karşılamayan hayvanlardan elde edilen çiğ süt,

Bakanlığın izni ve aşağıdaki koşulları sağlaması şartı ile;

a) Tüberküloz veya bruselloz testlerine pozitif reaksiyon göstermeyen ve bu hastalıkların herhangi

bir belirtisini taşımayan inekler veya mandalardan elde edilen çiğ süt, alkali fosfataz testine negatif

reaksiyon gösterecek bir ısıl işleme tabii tutulduktan sonra,

b) Bruselloz testlerine pozitif reaksiyon göstermeyen veya onaylanmış bir eradikasyon programının

parçası olarak bruselloza karşı aşılanan ve bu hastalığın herhangi bir belirtisini göstermeyen koyun

ve keçilerden elde edildiğinde; en az 2 aylık bir olgunlaşma süresine sahip olan peynirlerin

üretiminde veya alkali fosfataz testine negatif reaksiyon gösterecek bir ısıl işleme tabii tutulduktan

sonra,

c) Tüberküloz veya bruselloz testlerine pozitif reaksiyon vermeyen ve bu hastalıkların herhangi

bir belirtisini göstermeyen, bu maddenin ikinci fıkrasının (a) bendinin (2) nci alt bendinde veya bu

maddenin ikinci fıkrasının (b) bendinin (2) nci alt bendinde yer alan kontrollerden sonra bruselloz

veya tüberküloz belirlenmiş bir sürüye ait diğer tür hayvanların dişilerinden elde edildiğinde;

güvenliğini sağlayacak bir işlem uygulanmışsa, kullanılır

(4) Bu maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarındaki şartlara uyumlu olmayan, 5996 sayılı Kanun

ve Bruselloz ile Mücadele Yönetmeliği ile Sığır Bovine Tüberkülozu Yönetmeliğine göre özellikle

tuberküloz veya bruselloz testlerine pozitif reaksiyon gösteren hayvanlardan elde edilen çiğ süt ve

kolostrum insan tüketimi için kullanılamaz.

(5) Diğer hayvanların sütünde ve kolostrumunda herhangi bir menfi etkiden kaçınmak için bu

maddenin birinci ve ikinci fıkralarında bahsedilen hastalıkların herhangi biriyle enfekte olan veya

enfekte olduğundan şüphe edilen hayvanlar etkili bir şekilde izole edilir.

Süt ve kolostrum üreten hayvancılık işletmelerinin hijyeni

MADDE 55 – (1) Tesis ve ekipmanların aşağıdaki gerekliliklere uyumu sağlanır:

a) Sağım ekipmanı ile çiğ süt ve kolostrumun muamele edildiği, depolandığı veya soğutulduğu

birimler, sütün ve kolostrumun bulaşma riskini en aza indirecek şekilde konumlandırılır ve inşa

edilir.

b) Çiğ sütün ve kolostrumun depolandığı tesisler; zararlı canlılara karşı korunur ve hayvanların

barındığı yerlerden yeterli şekilde ayrılır. Tesislerde bu maddenin ikinci fıkrasında yer alan şartların

karşılanması gerektiğinde uygun soğutma ekipmanı bulunur.

c) Çiğ süt ve kolostrumla temas eden sütün sağımı, toplanması veya taşınması için kullanılan

kaplar, güğümler, tanklar gibi tüm ekipmanın yüzeyleri; bakımlı, kolay temizlenebilir, gerektiğinde

34

dezenfekte edilebilir olmalı ve sağlam bir şekilde uygun koşullarda muhafaza edilmelidir. Bu amaçla

pürüzsüz, yıkanabilir ve toksik olmayan malzeme kullanılır.

ç) Çiğ süt ve kolostrumla temas eden tüm yüzeyler, kullanımdan sonra temizlenir ve gerekli

durumlarda dezenfekte edilir. Çiğ süt ve kolostrumun nakliyesinde kullanılan konteyner ve tanklar,

her nakilden veya yükleme ve boşaltma zaman aralığının çok kısa olduğu her seri nakilden sonra,

tüm hallerde ise günde en az bir defa tekrar kullanımdan önce uygun bir şekilde temizlenir ve

dezenfekte edilir.

2) Süt sağım, toplama ve taşıma sırasında aşağıdaki gerekliliklere uyum sağlanır:

a) Sağım, aşağıdaki hususlar sağlanarak hijyenik bir şekilde yürütülür;

1) Sağıma başlamadan önce, meme uçları, memeler ve civarı temizlenir.

2) Her bir hayvandan alınan süt ve kolostrum, sağımı yapan kişi tarafından veya otomatik sağımın

olduğu durumlarda uluslararası kabul görmüş başka bir yöntem kullanarak duyusal veya fiziko-

kimyasal anormal bulgular bakımından kontrol edilir. Bu kontrol sonucunda süt ve kolostrumda

anormal bulguların görülmesi halinde süt veya kolostrum insan tüketimi için kullanılamaz.

3) Meme hastalığı klinik belirtileri gösteren hayvanlardan alınan süt ve kolostrum, veteriner hekim

aksine görüş bildirmedikçe insan tüketimi için kullanılamaz.

4) Kalıntıları süte geçme olasılığı olan tıbbi tedavi gören hayvanlar, izlenebilirlik için kaydedilir ve

belirlenen kalıntı arınma süresince bu hayvanlardan elde edilen süt ve kolostrum insan tüketimi için

kullanılmaz.

5) Sadece Sağlık Bakanlığı tarafından izinli meme ıslatıcıları ve spreyleri kullanılır.

6) Kolostrum ayrı sağılır ve çiğ sütle karıştırılmaz.

b) Sağımdan hemen sonra süt ve kolostrum, bulaşmayı önlemek için uygun şekilde tasarlanmış ve

uygun donanıma sahip temiz bir yerde muhafaza edilir ve ayrı depolanır.

1) Sağımdan hemen sonra süt soğutmaya alınır, günlük toplanacaksa 8 °C’den fazla olmayan

sıcaklıklara, günlük toplanmayacaksa 6 °C’den fazla olmayan sıcaklıklara hemen soğutulur.

2) Sağımdan hemen sonra kolostrum soğutmaya alınır, günlük toplanacaksa 8 °C’den fazla

olmayan sıcaklıklara, günlük toplanmayacaksa 6 °C’den fazla olmayan sıcaklıklara hemen soğutulur

veya dondurulur.

c) Nakliye süresince soğuk zincir muhafaza edilir ve işleme tesisine vardığındaki süt ve kolostrumun

sıcaklığı 10 °C’den fazla olamaz.

ç) Eğer süt, bu Yönetmeliğin 56 ncı maddesinin birinci fıkrasında öngörülen kriterleri karşılıyorsa

aşağıdaki durumlarda bu fıkranın (b) ve (c) bentlerinde yer alan sıcaklık gerekliliklerine uyulması

gerekmez:

1) Süt sağımdan sonra 2 saat içinde işlenecekse, veya

2) Belirli süt ürünlerinin üretimine ilişkin teknolojik sebeplerle daha yüksek bir sıcaklık gerekli ise ve

bu duruma Bakanlık tarafından izin verilmişse.

(3) Çalışanların hijyeni için aşağıdaki gerekliliklere uyum sağlanır:

a) Çiğ süt ve kolostrum sağımını ve/veya ilgili işlemleri gerçekleştiren kişiler; uygun ve temiz

kıyafetler giymelidir.

b) Sağımı yapan ve/veya ilgili işlemleri gerçekleştiren kişiler, işlemden önce ellerini yıkamalı, işlem

boyunca temiz tutmalı ve kişisel temizliğine azami özeni göstermelidir. Bu amaçla, sağım ve

muamele yerinin yakınında işlemi gerçekleştiren kişinin elini ve kolunu yıkayabileceği uygun

düzenek bulunur.

Çiğ süt ve kolostrum için gereklilikler

MADDE 56 – (1) Çiğ süt ve kolostrum için aşağıdaki gereklilikler sağlanır:

a) Süt ve süt ürünlerinin kalitesine ilişkin kriterler, özel bir mevzuat ile belirlenmiş ise ilgili

hükümleri uygulanır.

35

b) Süt üreten hayvancılık işletmelerinden rastgele örnekleme ile toplanan temsili sayıdaki süt

numunelerinin bu fıkranın (c) ve (ç) bentlerinde belirtilen hükümlere uygunluğu kontrol edilir. Bu

kontroller aşağıdakilerden herhangi biri tarafından veya onlar adına yürütülebilir.

1) Süt üreten hayvancılık işletmecileri,

2) Sütü toplayan veya işleyen gıda işletmecileri,

3) Gıda işletmecileri grupları,

4) Ulusal veya bölgesel kontrol planı kapsamında Bakanlık.

c) Süt üreten hayvancılık işletmecisi ve gıda işletmecisi aşağıdaki gerekliliklere uyar.

1) Süt üreten hayvancılık işletmecisi, çiğ sütün Ek-1’deki kriterleri karşılamasını sağlamak için

prosedürleri uygulamaya koyar.

2) İnek dışında diğer türlerden elde edilen çiğ süt herhangi bir ısıl işlem içermeyen süt ürünlerinin

üretimi için kullanılacaksa, gıda işletmecisi, kullanılan çiğ sütün Ek-2’deki kriteri karşıladığını temin

edecek prosedürleri uygulamaya koyar.

ç) Gıda işletmecisi, bu bendin (1) ve (2) numaralı alt bentlerinde belirtilen çiğ sütün piyasaya arzını

engellemek için Canlı Hayvanlar ve Hayvansal Ürünlerde Belirli Maddeler ile Bunların Kalıntılarının

İzlenmesi İçin Alınacak Önlemlere Dair Yönetmelik hükümlerine aykırı olmayan prosedürleri

oluşturur ve uygulamaya koyar.

1) Gıda kodeksi veteriner ilaçları maksimum kalıntı limitleri mevzuatında yer alan maddelerin

herhangi biri açısından, mevzuatta verilen maksimum kalıntı limitlerini aşan miktarda antibiyotik

kalıntısı içeriyorsa çiğ süt piyasaya sunulamaz.

2) Toplam antibiyotik kalıntılarının toplamı, herhangi izin verilen değeri aşıyorsa, çiğ süt piyasaya

sunulamaz.

d) Çiğ süt bu fıkranın (c) ve (ç) bentlerine uygun olmadığında, gıda işletmecisi Bakanlığı bilgilendirir

ve durumu düzeltmek için önlemler alır.

Süt ürünleri ve kolostrum bazlı ürünlere ilişkin gereklilikler

MADDE 57 – (1) Süt ürünleri ve kolostrum bazlı ürünlerin üretiminde kullanılacak çiğ süt ve

kolostrum için aşağıdaki sıcaklık gerekliliklerine uyulur:

a) Gıda işletmecisi, çiğ süt ve kolostrumu üretim tesisine kabulünde,

1) Sütün 6 °C veya altına hızla soğutulmasını,

2) Kolostrumun 6 °C veya altına hızla soğutulmasını veya dondurulmasını,

işlenene kadar bu sıcaklıkta muhafazasını sağlar.

b) Gıda işletmecisi çiğ süte soğutma işlemini sadece;

1) Sağımdan hemen sonra işlenecekse veya,

2) Üretim tesisine 4 saat içinde kabul edilerek işlenecekse veya,

3) Belirli süt ürünleri veya kolostrum bazlı ürünlerin, üretimine ilişkin teknolojik sebeplerle daha

yüksek bir sıcaklık gerekli ise ve bu duruma Bakanlık tarafından izin verilmişse

uygulamayabilir.

(2) Çiğ süt, kolostrum, süt ürünleri veya kolostrum bazlı ürünlere uygulanacak olan ısıl işlem için

aşağıdaki gerekliliklere uyulur:

a) Gıda işletmecisi, çiğ süt, kolostrum, süt ürünleri veya kolostrum bazlı ürünleri ısıl işleme tabii

tutarken, Gıda Hijyeni Yönetmeliğinin 20 nci maddesinde yer alan gereklilikleri sağlar ve özellikle

aşağıda tanımlanan işlemlerden birini kullandığında, belirtilen değerlere uyar.

1) Pastörizasyon; en az 72 °C’de 15 saniye uygulanan kısa süreli yüksek sıcaklık veya en az 63

°C’de 30 dakika uygulanan uzun süreli düşük sıcaklık veya eşdeğer etkiyi sağlayan diğer zaman-

sıcaklık koşullarının kombinasyonunu içeren ve bu uygulamalardan hemen sonra alkali fosfataz testi

yapıldığında ürünlerin negatif reaksiyon gösterdiği işlemdir.

2) Ultra yüksek sıcaklık/UHT; kısa süreli yüksek sıcaklığın aralıksız akışını içeren 135 °C’den az

olmayan uygun sıcaklık-zaman kombinasyonunda aseptik olarak kapatılmış ambalajlarda, oda

sıcaklığında muhafaza edildiğinde işlenmiş üründe canlı mikroorganizma veya gelişim kabiliyetine

36

sahip sporların olmadığını ve uygulanan ısıl işlemin yeterliliğini gösteren, kapalı ambalajların 30

°C’de 15 gün veya 55 °C’de 7 gün inkübasyonundan veya farklı bir yöntemin uygulanmasından

sonra ürünlerin mikrobiyolojik olarak stabil kaldığını garanti eden işlemdir.

b) Gıda işletmecisi, süt ve kolostrumu ısıl işleme tabii tutup, tutmayacağına karar verirken

aşağıdaki hususları dikkate alır;

1) Gıda Hijyeni Yönetmeliğinde yer alan tehlike analizi ve kritik kontrol noktaları/HACCP ilkeleri

uyarınca geliştirilen prosedürlere uyar.

2) Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik ile Hayvansal Gıdaların Resmi

Kontrollerine İlişkin Özel Kuralları Belirleyen Yönetmeliğe uygun olarak işletmelerin onaylanması

veya kontrollerin gerçekleştirilmesi sırasında Bakanlıkça istenen ilave şartlara uyar.

ÇİĞ SÜTÜN BİLEŞİMİ

%Protein

m/v en az

Asitlik

%süt asiti

(m/v)

%Yağ

m/v

en az

%Yağsız

kuru madde

m/v en az

Yoğunluk (m/v)

İnek 2,8 0,135-0,2 3,5 8,5 1,028

Koyun 3,1 0,16-0,35 5,5 10 1,030

Keçi 2,8 0,15-0,28 4,15 8,5 1,026

Manda 5,5 0,14-0,22 7 8,5 1,028

Mikrobiyolojik kriterler

1) Çiğ inek sütü tesadüfi örneklemeyle yapılan kontrollerde aşağıda verilen normları karşılamalıdır:

Toplam canlı bakteri sayısı 30 °C' de (ml de) < 100 000 adet (a)

Staphyl °C° Ccus aeureus 1 ml de: (m=100, M=500, n= 5, c=2)

Salmonella 25 ml de bulunmamalıdır.

n=5, c=0, m=0, M=0

n= örnekleri kapsayan örnek birim sayısı (adet)

m= bakteri sayısı için kabul edilebilir eşik değeri, (cfu/ml;gr) eğer tüm örnek birimlerindeki bakteri

sayısı (m) i geçmemişse sonuç yeterli sayılır.

M= bakteri sayısı için maksimum sınır değer (bir veya daha fazla örnek biriminde bakteri sayısı "M"

veya daha fazla ise sonuç olumsuz sayılır).

c= örnek grubu içinde izin verilen maksimum sınırın (M) altında olması istenen örnek birim sayısı

(diğer örnek birimlerindeki bakteri sayısı "m" veya daha az ise örnek olumlu sayılır).

(1) Çiğ inek sütü için;

30 °C’deki koloni sayısı (her mililitrede) ≤ 100.000 (*)

Somatik hücre sayısı (her mililitrede) ≤ 400.000 (**) * Ayda en az 2 numune ile 2 aylık bir periyodun yuvarlanmış geometrik ortalaması ** Üretim miktarındaki mevsimsel değişikliklerin dikkate alınması için Bakanlık tarafından başka bir

yöntem belirtilmediği takdirde, ayda en az 1 numune ile 3 aylık bir periyodun yuvarlanmış

geometrik ortalaması

37

(2) Diğer türlerden elde edilen çiğ süt için;

30 °C’deki koloni sayısı (her mililitrede) ≤ 1.500.000 (*)

• Ayda en az 2 numune ile 2 aylık bir periyodun yuvarlanmış geometrik ortalaması

• İnek dışında diğer türlerden elde edilen çiğ süt herhangi bir ısıl işlem içermeyen

süt ürünlerinin üretimi için;

• 30 °C’deki koloni sayısı (her mililitrede) ≤ 500.000 (*)

• *Ayda en az 2 numune ile 2 aylık bir periyodun yuvarlanmış geometrik ortalaması

TÜRK GIDA KODEKSİ BULAŞANLAR YÖNETMELİĞİ ve ÇİĞ SÜT İLE İLGİLİ PARAMETRELER

Yayımlandığı R.Gazete: 29.12.2011-28157

• MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, gıdalarda bulunabilen belirli bulaşanların maksimum

limitlerini belirlemektir.

Kapsam

• MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, gıdalarda bulunabilen nitratları, mikotoksinleri, ağır

metalleri, 3-monokloropropan-1,2-diolü (3-MCPD), dioksinleri ve dioksin benzeri

poliklorlubifenilleri (PCB), polisiklik aromatik hidrokarbonları (PAH) ve erusik asiti kapsar.

BULAŞANLAR TEBLİĞİ

TÜRK GIDA KODEKSİ BULAŞANLAR YÖNETMELİĞİ ve ÇİĞ SÜT İLE İLGİLİ PARAMETRELER

Bölüm 3. Ağır Metaller

Bölüm 5. Dioksinler ve PCB’ler (31)

38

Bölüm 6. Polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH)

TÜRK GIDA KODEKSİ MİKROBİYOLOJİK KRİTERLER YÖNETMELİĞİ

GIDA GÜVENLİĞİ KRİTERLERİ ve ÇİĞ SÜT İLE İLGİLİ PARAMETRELER

39

2.2. Süt ve süt ürünleri

40

41

(1) n: Numune sayısı; c: m ile M limiti arasında değere sahip olmasına izin verilen numune sayısı

(2) Madde 2.2.1, 2.2.7, 2.2.9 ve 2.2.10 için m=M, kob: Koloni oluşturan birim (katı besiyerinde)

(3) Bu Yönetmelikte belirtilen Standartların yayımlanmış en son halleri kullanılır.

(4) Bu kriter, gıda endüstrisinde ileri işleme tabi tutulacak ürünlere uygulanmaz.

(5) E. coli burada hijyen indikatörü olarak kullanılmaktadır.

(6) Numune, üretim işlemi boyunca E. coli sayısının en yüksek olduğu tahmin edilen basamaktan

alınmalıdır. E. coli sayısı genellikle, E. coli gelişimini desteklemeyen peynirler için, olgunlaşma

periyodunun başında en yüksektir. E coli gelişimini destekleyen peynirler için ise bu genellikle

olgunlaşma periyodunun sonudur.

(7) Gıda işletmecisi tarafından Bakanlık yetkilisine gösterilmesi halinde; stafilokokal enterotoksin

oluşum riski taşımayan peynirler hariç

(8) Üretim işlemi boyunca stafilokokların sayısının en yüksek olduğu tahmin edilen üretim basamağı

(9) Hammaddenin kalitesinin yanı sıra ısıl işlem uygulamasının etkinliği kontrol edilmeli ve yeniden

bulaşma önlenmelidir.

(10) Üretim hijyeni ve hammaddenin seçimi iyileştirilmelidir.

(11) Üretim hijyeni ve hammaddenin seçimi iyileştirilmelidir. Eğer bu limit, 105 kob/g’ı aşarsa o

parti, stafilokokal enterotoksin açısından analiz edilmelidir.

(12) Isıl işlem uygulamasının etkinliği kontrol edilmeli ve yeniden bulaşma önlenmelidir.

(13) Üretim hijyeni ve hammadde seçimi iyileştirilmiştir. Yeniden bulaşma önlenmelidir.

ÜRÜN TEBLİĞLERİ

- Çiğ Süt Ve Isıl İşlem Görmüş İçme Sütleri Tebliği

- Dondurma Tebliği

- Fermente Süt Ürünleri Tebliği

- Koyulaştırılmış Süt Ve Süttozu Tebliği

- Krema Ve Kaymak Tebliği

- Tereyağı, Diğer Süt Yağı Esaslı Sürülebilir Ürünler Ve Sadeyağ Tebliği

- Yenilebilir Buzlu Ürünler Tebliği

- Yenilebilir Kazein Ve Kazeinat Tebliği

1. Sütlerde veteriner ilaç kalıntılarının (özellikle Antibiyotik Kalıntıları) bulunması

Veteriner ilaç kalıntıları (özellikle Antibiyotik kalıntıları) bulunan sütlerin nasıl imha edileceği

ile ilgili Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı,

Üniversiteler ve ilgili paydaşların işbirliği ile bir yol haritası oluşturulması ve gerekli düzenlemelerin

yapılması gereklidir.

2. Hayvan tedavisinde kullanılamaz durumdaki veteriner ilaçlarının imha prosedürünün

çiftlik bazında bulunmaması

Hayvan tedavisinde kullanılamaz durumdaki veteriner ilaçlarının imha prosedürüne dair ilgili

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Üniversiteler ve ilgili

paydaşların işbirliği ile bir mevzuat düzenlemesi gereklidir.

3.Mevzuata uygun olmayan sütlerin imhası için düzenleme bulunmaması

Veteriner ilaç kalıntıları bulunan mevzuata aykırı sütler için etkin bir fon oluşturulması

gerekmektedir.

Mevzuata aykırı sütlerin gıda sanayi dışında değerlendirilmesi ve izlenebilirliğinin

sağlanması (Gıda Hijyen Yönetmeliği Madde 9-2b’de belirtildiği şekilde) ile ilgili yol haritası

oluşturulması gerekmektedir.

42

4.Sütlerde Aflatoksin M1 bulunması

Çiftçilerin Aflatoksin M1 ve güvenli/kaliteli hayvan yemi kullanılması konusunda eğitilmesi

gerekmektedir.

5.Süt sağım, depolama, nakil ve işlenmesinde kullanılan alet-ekipmanlarla ilgili

denetlemelerin yeterli olmaması

Süt sağım, depolama, nakil ve işlenmesinde kullanılan alet-ekipmanlarla ilgili denetimlerin

yeterince ve periyodik olarak yapılmasının sağlanması gerekmektedir.

6.Süt üretimi ve kalite kontrolünde görevli personelin eğitiminin yetersizliği

Süt üretimi ve kalite kontrolünde görevli personelin eğitiminin ve eğitimlerin

belgelendirilmesinin sağlanması, doğru ve güvenilir analiz sonuçlarının alınması için gereklidir.

7.Çiğ sütlerde somatik hücre sayısının ve toplam bakteri yükünün yüksek olması

Çiğ süt kalitesini arttıran işletmelere teşvik verilmesi gerekmektedir.

8.Çiğ süte ve süt ürünleri üretiminde yapılan taklit ve tağşişler

Taklit ve Tağşişlerin engellenmesi için denetim ve izlemelerin arttırılması gerekmektedir.

9.Çiğ süt ve süt ürünleri konusunda bölgesel uydu laboratuarların ve mevcut

laboratuarlarda mevzuata uygunluk için yapılan analizler konusunda akreditasyonun

yeterli olmaması

Çiğ süt konusunda bölgesel uydu laboratuarların kurulması ve mevzuata uygunluk için

yapılan analizler konusunda akreditasyonun sağlanması gerekmektedir.

10.“Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği”nin 85. Maddesinin 4.

Fıkrasının halk sağlığı yönünden sakıncalarının irdelenmesi gerekmektedir.

İstisna kurallarına uyulması gerekmektedir

11.Hayvan hastalıklarının (Brusella, Tüberküloz, Şap vb.) eradikasyonun yeterince

sağlanamaması

Hayvan hastalıkları ile mücadelenin etkin şekilde yürütülmesi gerekmektedir.

12.Mevzuatların harmonizasyon ve güncelleştirilmesinin yeterli olmaması

Mevzuatların harmonizasyon ve güncelleştirilmesinin yeterliliği sağlanmalıdır.

13.Türkiye genelinde çiğ sütün sağım sonrası aşamalarında soğuk zincirin yeterince

sağlanamaması

Ülke genelinde soğuk zincirin sağlanması konusunda devlet teşviklerinin yeterince

sağlanması gerekmektedir.

14.Süt sektöründe güvenilir bir veri tabanının olmaması

Sektörde güvenilir bir veri tabanının oluşturulması gerekmektedir.

15.Sektörde haksız rekabetin olması

Sektörde haksız rekabetin engellenmesi için gerekli çalışmaların yapılması gerekmektedir.

16.Sektöre yönelik ara eleman yetiştiren eğitim kurumlarının yetersiz olması

Sektöre yönelik ara eleman yetiştiren eğitim kurumlarının arttırılması önerilmektedir.

43

17.Onaya tabi işletmelerin modernizasyon ve kapasite artırımı konusunda bilgi

eksikliklerinin bulunması

Modernizasyon ve kapasite artırımı konusundaki bilgi eksikliklerin giderilmesi

gerekmektedir.

18.İşletmelerin IPARD projeleri ve projelerin hazırlanması konusunda bilgi eksikliklerinin

olması

IPARD projeleri ve projelerin hazırlanması konusunda bilgilendirilmelerin sağlanması yararlı

olacaktır.

19.Medyada süt ve ürünleri ile ilgili bilgi kirliliğinin bulunması ve uzman olmayan

kişilerin medyada yer alması

Medyadaki bilgi kirliliğinin önlenmesi için gerekli yasal düzenlemelerin yapılması gereklidir.

20.Kamu ile üreticilerin bilgi paylaşımında eksiklikler olması

Kamu ile üreticilerin periyodik bilgi paylaşımı yapmasının sağlanması yararlı olacaktır.

21.Sürdürülebilirlik konusunda yetersizliklerin bulunması

Sürdürülebilirliğin sağlanması konusunda çalışmalar yapılmalı ve önlemler alınmalıdır.

3. SÜT POLİTİKASI VE EKONOMİSİ KOMİTESİ ÇALIŞMALARI SONUÇ

BİLDİRGESİ

DIŞ FAKTÖRLER

• AB

• DTÖ

Dış Ticarette Önemli Payı Olan Ülkeler

Dünya süt ve süt ürünleri ticaretinin (süt eşdeğeri olarak) %72’sini gerçekleştiren ülkeler;

• Yeni Zelanda (%26.1),

• AB (%26.1),

• ABD (%11.9) ve

• Avustralya (%8.2)’dır.

ABD

• Son yıllarda süt endüstrisi gelişmiş

Ancak,

• İç ve dış fırsatlar yeterince değerlendirilememekte,

• Uygulanan politikalar üreticileri piyasa dalgalanmalarından koruyamamaktadır,

• 2009 yılında ulusal süt federasyonunun önerisiyle başladı,

• piyasada istikrarın sağlanması ve kârın korunması odaklı olması,

• ülke genelinden gelen üreticilerle komiteler kurulması,

• daha fazla müzakere için 13 eyalette ziyaretler düzenlenmesi ve üreticilerle görüşmeler

yapılması,

• son olarak final paketi yasa tasarısının hazırlanması gerçekleştirilmiştir.

44

ABD-Kar Koruma Programı

AB

• Hayvancılıktaki Bazı Gelişmeler

Türkiye’de Hayvancılık Destekleri

45

Hayvancılık Destekleri 2012

(2.216.311.383 TL)

Türkiye’de Süt Destekleri

Bölgelere göre desteklenen süt miktarı

46

Okul Sütü Programı

Desteklenen Süt Tozu

PİYASA YAPISI

Pazarın ekonomik büyüklüğü

• Türkiye’de gıda sanayii üretim değeri içinde tahıl ve nişasta ürünleri sanayii’den sonra en

yüksek değeri, süt ve et ürünleri sanayii almaktadır.

• Türkiye’de süt ve ürünleri sanayinin üretim değerinin gıda sanayinin toplam üretim

değerleri içindeki payı % 15 düzeyindedir. Türkiye’de gıda sanayindeki isletme sayısının

%11'ini süt ve süt ürünleri işletmeleri oluşturmaktadır. Bu alanda yeni yatırımlar artış

göstermektedir.

Süt İşleme Tesislerinin Bölgesel Dağılımı (%)

47

MARMARA BÖLGESİ Üretici ve Süt İşleme Tesislerinin Piyasa Yapısı

OLİGOPSON YAPI (n sayıda satıcı az sayıda alıcının piyasa hakimiyeti)

7 Firma piyasada sütün % 62.74’ünü işliyor, 461 Firma %37,26.

Marmara Bölgesi Firmaların Payı (%) Ege Bölgesi Firmaların Piyasa Payı

(%)

İç Anadolu Bölgesi Firmaların Piyasa Payı (%)

Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri ve Üretici Birliklerinin Türkiye Süt Piyasasındaki Payları

(2012 Yılı Süt Miktarları)

48

Bazı AB Ülkelerinde Sütün Pazarlamasında kooperatiflerin payı

• Danimarka, İsveç % 95

• İngiltere, İrlanda, %100 ve %97

• Fransa, Belçika %49

• Almanya %55-60

• Finlandiya %96

• Hollanda, Portekiz %82

• Yunanistan, İtalya %20 ve %38

• Türkiye’de ise %5

Referans Fiyatlar ve Uygulama Oranı

Türkiye’de Çiğ Süt Fiyatı (2012)

49

Bölgelere Göre Süt Üretici Fiyatı 2012

Türkiye’de 2000-2010 dönemi Süt ve Süt

Ürünlerinde Mevsimsellik İndeksi (Aylık) ULUSLARARASI SÜT MALİYETLERİ

(IFCN)

(Harmonik Ortalama)

50

IFCN 2011 SÜT MALİYETLERİ IFCN 2003 Süt Maliyetleri

IFCN Maliyet 2003 ve 2011 yılı ($/100kg)

Farklı İşletme Büyüklüklerinde Süt Destekleri (İzmir)

* Anaç sığır desteklemesi için hayvan başına 225 TL ve soykütüğüne üye işletmelere ilave olarak

60 TL olmak üzere toplam 285 TL ödeme yapılır.

* Buzağı suni tohumlama desteklemesi için hayvan başına 75 TL ve döl kontrolü projesi

kapsamında ek olarak 25 TL olmak üzere toplam 100 TL ödeme yapılır

51

* Çiğ süt desteklemesi kapsamında hayvan başına yıllık satılacak süt miktarı 6.000 lt. olarak

hesaplanmıştır. Satılan süt soğutulmuş süt olarak değerlendirilmiş olup, destekleme kapsamında

süt işleme tesisine satılan soğutulmuş süt için litre başına 0,08 TL destekleme ödemesi yapılır

* Kırmızı Et Desteklemesi kapsamında işletmede doğan buzağıların yarısı erkek olarak kabul edilmiş

olup, 190 kg. karkas ağırlığı aşmak kaydıyla Bakanlıkça onaylı kesimhanelerde kesilmiş hayvan

başına 300 TL ödeme yapılır.

• 10150:10=1015 TL hayvan başına destek

• 1015:6000=0.17 TL/lt destek miktarı

• Konsey Ege Bölgesi Maliyet 1.006 TL/lt

• 0.90 +0.17=1.07 TL/lt(süt fiyatı+destek)

• 1.07-1.006= 0,064 TL/lt

• 0.80 TL/lt - 0.04 TL/lt (zarar)

• 0.75 TL/lt -0.09 TL/lt (zarar)

Dünyada Süt Üretimi (İnek ve Manda Sütü) (IFCN)

Üretim Artış Hızını Ne Etkiliyor? (2012)

52

İLLER BAZINDA (81 İL) ÜRETİM ARTIŞ HIZINI NE ETKİLİYOR?

Hayvan sayısındaki artış ???

• * İşletme başına düşen süt üretim miktarındaki artış mı?

• * İşletme sayılarındaki artış mı?

Daha çok işletme sayılarındaki artış oranı etkili olmuştur.

• POLİTİKA ARAÇLARI?

• *İşletme sayılarındaki artış hızı (en önemli)

• * Prim (Bir yıl önceki artış hızı)

• * Yem destekleri artan illerde üretim artış hızı düşüyor

• *Fiyatların düştüğü illerde üretim artış hızı artıyor

Yem Maliyetlerinin Yüksekliği

• Meraların reorganizasyonu, mera kanunu çalışmalarının (tespit, tahdit ve tahsis)

tamamlanması ve sürdürülebilir yönetimine yönelik önlemlerin alınması. Meraların

korunmasının maden yasası dışına çıkarılması.

• Kaliteli yem bitkileri ve kaba yem üretiminin desteklenmesi

• Bölgesel hayvan besleme haritasının çıkarılarak bilinçsiz besleme kaynaklı verimlilik

kayıplarının ve yanlış beslemeden kaynaklanan ek maliyetlerin önüne geçilmesi için hayvan

besleme uzmanlarının aktif olarak görev alması sağlanmalıdır. Rasyonel hayvan besleme

sisteminin uygulanması.

• Gübre, mazot ve enerji konusunda yüksek vergi ve dolayısıyla yüksek fiyatın önüne

geçecek bir dizi politika izlenmeli, yem bitkilerine rakip enerji bitkilerinin ekiliş alanlarının

sınırlandırılması

• Kaba yemin standardize edilerek alım-satımının sağlanması (Üretici birlikleri, Borsalar vb.)

• Küçükbaş hayvan otlatmaya elverişli makilik ve çalılık bölgeler ile ilgili planların tamamlanıp

üreticilere tahsis edilmesi

• Miras kanununun değişmesi

• Üreticilerin kullandıkları girdilerde (gübre, yem, mazot, tohum vb.) KDV’nin mahsup

edilmesine yönelik gerekli düzenlemelerin yapılması.

• Üretici örgütlerinin ortaklarının girdi maliyetlerini düşürmeye yönelik sağladığı girdilerde

(gübre, yem, mazot, tohum vb.) KDV’nin muafiyetinin sağlanmasına yönelik

düzenlemelerin yapılması.

• Kaba yem nakliyesinin TCDD aracılığıyla ücretsiz yapılması

• Bölgesel, çiğ süt üreticisinin kar marjını koruyan fiyat ve arz dalgalanmasını azaltacak ek

politikalar gerekli

• Çiğ süt tedariki ile ilgili başlatılmış olan yasal mevzuatın bir an önce tamamlanması ve

uygulanması

• Kamu ve özel depolara ilişkin teşviklerin ve yasal altyapının hazırlanması

• Süt toplama işleminin kooperatifler tarafından yapılmasına yönelik teşviklerin düzenlenmesi

• Anadolu’nun diğer yörelerine yatırım için süt sanayine yönelik teşviklerin verilmesi

DESTEKLERİN YETERSİZLİĞİ VE MEVCUT DESTEKLERİN ETKİNLİK ANALİZİNİN

YAPILMAMASI

• Çiftlik Muhasebe Veri Ağı (FADN) sisteminin etkin hale getirilmesi ve politikaların bu veri

tabanına göre belirlenmesi

• Desteklerin havza bazlı ve verimlilik esas alınarak yapılması

• Süt koyunculuğuna verilen desteklerin işletme bazında tek kalemde verilmesi

53

• Yöresel süt ürünlerin korunmasına yönelik tedbirlerin alınması ve özellikle dış piyasalarda

tanıtılması

• Zincir mağazalarda perakende yasasının belirlenmesi

• Anaç koyun, keçi ve manda desteklemeleri ile bunlara ait süt desteklemelerinin arttırılması

İŞLETME ÖLÇEĞİNİN KÜÇÜK OLMASI VE İŞLETME YAPISINDAN KAYNAKLANAN

SORUNLAR

• Süt üretimimizin yaklaşık % 80 lik kısmını üreten 20 baş ve aşağısı büyüklüğündeki

polikültür-ekstansif işletmelerin verimli, kaliteli ve sağlıklı üretim yapabilmelerinin

sağlanabilmesi için rehabilite edilmesine yönelik üretici örgütleri üzerinden destekleme

çalışmaları yapılmalıdır.

• Genç çiftçilerin üretime girişi desteklenmelidir.

• Küçük ölçekli işletmelerin kooperatifler altında örgütlenmelerinin teşvik edilmesi.

• Küçük ölçekli hayvancılık işletmelerinin köy bazlı hayvancılık bölgeleri altında toplanarak bu

bölgelerin sürdürülebilirliğinin sağlanması.

• Küçük ölçekli işletmelerin kooperatifler altında örgütlenmelerinin teşvik edilmesi.

• Küçük ölçekli hayvancılık işletmelerinin köy bazlı hayvancılık bölgeleri altında toplanarak bu

bölgelerin sürdürülebilirliğinin sağlanması.

KAYITDIŞILIK, ÖRGÜTSÜZLÜK VE PLANSIZLIK

• Kayıt sistemi geliştirilmeli, piyasanın güncel takibi için süt piyasası takip sistemi

oluşturulmalıdır.

• Üretici örgütlerinin görev tanımlarının kuruluş kanunlarına uygun olarak yapılmalı, gereksiz

çekişmeler yüzünden üreticilerin rekabet güçlerinin zayıflatılması engellenmelidir.

• Örgütlenme teşvik edilmeli ve örgütler tek bir üst çatı altında toplanmalı (Tarım ve

Hayvancılık Koop. Birliği Genel Başkanlığı olmalı).

• Üretici örgütleri aracılığıyla pazarlanan süte fazladan prim ödenmeli.

• Sütü soğuk zincir altında kontrollü şekilde toplayan, bünyesinde teknik eleman çalıştıran ve

laboratuvarı bulunan örgütlere bu maliyetleri karşılamak üzere teknik destek verilmesi

• Ülke genelinde ulusal süt strateji planının hazırlanması, bölgesel bazda da süt eylem

planlarının oluşturulması.

DESTEKLERİN YETERSİZLİĞİ VE MEVCUT DESTEKLERİN ETKİNLİK ANALİZİNİN

YAPILMAMASI

• Çiftlik Muhasebe Veri Ağı (FADN) sisteminin etkin hale getirilmesi ve politikaların bu veri

tabanına göre belirlenmesi

• Desteklerin havza bazlı ve verimlilik esas alınarak yapılması

• Süt koyunculuğuna verilen desteklerin işletme bazında tek kalemde verilmesi

• Yöresel süt ürünlerin korunmasına yönelik tedbirlerin alınması ve özellikle dış piyasalarda

tanıtılması

• Zincir mağazalarda perakende yasasının belirlenmesi

• Anaç koyun, keçi ve manda desteklemeleri ile bunlara ait süt desteklemelerinin arttırılması

KÜÇÜKBAŞ HAYVAN SÜTÜNÜN PAZARLAMASINDA ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR

• Koyun - keçi sütünden üretilen geleneksel ürünlerin kalitesini artıracak araştırmalar

yapılmalı ve bu kültürün sürdürülebilmesi için yöresel süt ürünleri de destek kapsamına

alınmalı

54

KOYUN-KEÇİ SÜTÜNDEN SOĞUK ZİNCİRİN YETERSİZ OLUŞU

• Keçi sütü işleyen firmaların ve mandıraların sözleşmeli üretim modeli olarak sürdürdükleri

süt toplama yöntemi geliştirilmeli ve desteklenmelidir.

ARAŞTIRMACI, YAYIMCI VE ÜRETİCİ ARASINDAKİ BİLGİ AKIŞININ YETERSİZLİĞİ

• Gerek kamu gerek üretici örgütleri gerekse özel sektör kanalıyla üreticilere yönelik yayım

ve danışmanlık faaliyetlerine arttırılarak devam edilmesi.

4. BESLENME VE TÜKETİM KOMİTESİ ÇALIŞMALARI SONUÇ BİLDİRGESİ

• Süt ve süt ürünlerinin tüketimi sağlıklı bir yaşam için vazgeçilmez iken, halen süt

tüketimimiz gelişmiş ülkelerle kıyasladığımızda son derece yetersizdir. Bu durumun

düzeltilmesi yönünde yapılan bütün çabalar değerlidir, çok önemlidir.

• Bilindiği gibi süt, insan için doğumdan itibaren yaşamın her döneminde gereksinim duyulan

enerji ve besin öğelerini yeterli ve dengeli biçimde sağlayan önemli bir gıdadır.

• Sütün üretiminden sofraya, güvenli, sağlık açısından risk taşımayan biçimde ulaşması

büyük öneme sahiptir.

• Başta çocukluk dönemi olmak üzere, yaşamın her evresinde süt tüketimi özellikle kemik

sağlığı başta olmak üzere genel sağlığın korunması açısından son derece önemlidir. Ancak

süt sadece bebeklik ve çocukluk çağında değil, insanın yaşamı boyunca tüketmesi gereken

son derece önemli bir gıdadır.

• Sağlığın korunmasında ve geliştirilmesinde her bireyin (yaş, cinsiyet, fiziksel aktivite

durumuna bağlı olarak) günde ortalama iki-dört su bardağı süt ya da yeterli miktarda süt

ürünleri tüketmesi

• önerilmektedir. Tüketilmesi önerilen bu miktar çocukluk, ergenlik, gebelik, menopoz gibi

özel dönemlerde değişebilmektedir.

• Ülkemizde içme sütü tüketimi yıllık kişi başı 26-30 litredir. Bu değer pek çok Avrupa ülkesi

ile karşılaştırıldığında daha düşüktür. Bizlerin de hedefi güvenli, sağlıklı toplam süt ve süt

ürünleri tüketimini arttırmak olmalıdır. Bu yönde özellikle devlet eliyle yapılması ya da

teşvik edilmesi gereken birçok önemli uygulama vardır.

• Okul sütü programı bunlardan bir tanesidir.

• Ülkesel ölçekte ilk defa 2012 yılında uygulanan Okul Sütü Programı, 2012/37/41 sayılı

Bakanlar Kurulu Kararı ile ikinci uygulama yılında 2012-2013 eğitim öğretim yılının ikinci

döneminde halen uygulanmaktadır. Resmi, özel 1., 2., 3., ve 4. Sınıf öğrencileri ile ana

sınıfı öğrencilerine süt dağıtımı yapılmakta olup, bu program 2012-2013 eğitim-öğretim yılı

sonunda tamamlanacaktır. Uygulamadaki bazı aksaklıklara karşın, okul sütü programının

önümüzdeki yıllarda da kesintisiz, geliştirilerek devam etmesi toplum sağlığı açısından çok

önemlidir.

• Sağlıklı ve yeterli süt üretimi için, kırsal kalkınmaya önem verilmeli, süt hayvancılığı ile

uğraşan çiftçi ve köylülere her çeşit destek sağlanmalıdır. Başta kooperatifçilik olmak üzere

üretici örgütlülüğü geliştirilmeli, tüketiciye uygun fiyatla süt ulaştıracak piyasa

mekanizmaları oluşturulmalıdır. Son yıllarda yapılan bu yöndeki çalışmalar öncelikli olarak

toplam süt üretimini yaklaşık 15.5 Milyonton/Yıl civarına getirmiş ve en önemlisi de süt

kalitesini arttırmıştır.

• Son dönemlerde süt ile ilgili kamuoyuna yansıyan kimi değerlendirmeler toplumda sütün

sağlık için temel bir gereksinim olduğu gerçeğinden uzaklaşma riskini bizler açısından

gündeme taşımıştır. Bu nedenle geleneksel süt ürünlerimize de sahip çıkarak toplumda süt

ve süt ürünleri toplam tüketiminin arttırılmasının büyük öneme sahip olduğunu vurgulamak

isteriz.

55

Süt ve sağlık konusunda sizlerin özellikle dikkatlerinizi çekmek istediğimiz bir konu da;

uzun ömürlü süt (UHT süt) ve günlük süt (pastörize süt) konusudur. UHT süt ve pastörize

süt teknolojileri insan sağlığını riske atan teknolojiler kesinlikle değildir. Her iki teknoloji de,

kaynatmada da olduğu gibi, sütte bozulmaya neden olan mikroorganizmaları ısıl işlemle

giderme prensibine dayanmaktadır. Bu teknolojilerdeki besin değeri kayıpları, açıkta

kaynatılmış süte göre çok daha az olmaktadır. Bu ürünler endişe edilmeden güvenle

tüketilebilir.

• Belirttiğimiz konulara yönelik tüketici bilincinin oluşturulması, başta resmi otorite olmak

üzere diğer paydaşlarının ortak sorumluluğundadır. Bu nedenle bilinçli toplum, bilinçli

tüketici için eğitim programlarının hayata geçirilmesi gerekmektedir. Bu konuda yazılı ve

görsel basına büyük görevler düşmektedir. Özellikle, konu hakkında uzman olmayan

kişilerin bir çok yazılı ve görsel basında kamuoyunu yanlış bilgilendirmeye yöneltecek

beyanatlarda bulunmasını önleyecek mekanizmalarının oluşturulması gerekmektedir.

“Sütümüze Sağlık, Sağlık İçin Sağlıklı Süt İçin”

NOTLAR