1013 poczwarówka geyera vertigo geyeri lindholm, 1925 · lp. nazwa stanowiska lokalizacja...

Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000

WYNIKI MONITORINGU

COPYRIGHT © GIOŚ Strona 1 z 9

1013 Poczwarówka Geyera Vertigo geyeri Lindholm, 1925

Siedlisko gatunku – fot. K. Zając

Gatunek występuje w Polsce jedynie w regionie biogeograficznym alpejskim.

Liczba i lokalizacja stanowisk i obszarów monitoringowych

Poczwarówka Geyera to ślimak lądowy, relikt polodowcowy. Jest silnie wapieniolubna. Zamieszkuje siedliska wilgotne, górskie i niżowe torfowiska zasadowe o charakterze młak, mechowisk i turzycowisk (typ siedlisk przyrodniczego o kodzie 7230) . Jest silnie związana z wysiękami wód z dużą zawartościa wapnia (np. źródliskami wapiennymi). Preferuje niskie murawy z turzycami Carex sp. Badania prowadzone na Wyspach Brytyjskich wykazały jej jej silny związek z turzycą łuszczkowatą C. lepidocarpa. Spotykana jest również, aczkolwiek rzadziej, w siedliskach zdominowanych przez kępy marzycy czarniawej Schoenus nigricans. Przebywa też wśród mchów i szczątków roślin, szczególnie tam gdzie w podłożu znajdują się martwice (tufy) wapienne.


WYNIKI MONITORINGU


Występowanie tego gatunku w Polsce zostało potwierdzone dopiero niedawno. Wcześniejsze informacje dotyczą stanowisk subfosylnych (Zajączkowska 1983, Alexandrowicz S.W., Alexandrowicz Z. 1999, Dobrowolski i in. 2005). Stanowisko z okolic Białowieży położone jest w białoruskiej części Puszczy Białowieskiej. Aktualne stanowiska poczwarówki Geyera w Polsce znajdują się na Podhalu (Horsak 2005 i niepubl.). Dla potrzeb monitoringu 2009 r. obrano 6 stanowisk (tab. 1), które są zlokalizowane na dwu obszarach Natura 2000: PLH120026 Polana Biały Potok oraz PLH120016 Torfowiska Orawsko-Nowotarskie. Tab. 1. Zestawienie badanych stanowisk i obszarów.

Lp. Nazwa stanowiska Lokalizacja stanowiska

1. Polana Biały Potok 1 Obszar Natura 2000 PLH120026 Polana Biały Potok



4. Puścizna Rękowiaoska 1 Obszar Natura 2000 PLH120016 Torfowiska Orawsko-Nowotarskie



Metodyka badań

Poniżej przedstawiono krótki opis ustalonej wstępnie metodyki monitoringu poczwarówki Geyera, stosowanej w roku 2009. Ponieważ monitoring gatunku nie był dotychczas w Polsce prowadzony, trzeba się liczyd z tym, że ustalona metodyka może z czasem w miarę gromadzenia nowych danych ulec zmianom. Stanowisko. Stanowiska lokalizowano w miejscach występowania zbiorowisk roślinnych reprezentujących torfowiska alkalicznego z bogatą warstwą mchów brunatnych (typ siedliska 7230)..W granicach obszaru Polana Biały Potok jest to zespół roślinny: Sphagno warnstorfii-Caricetum davallianae, a w granicach obszaru Torfowiska Orawsko-Nowotarskie przez oraz Valeriano-Caricetum flavae, Caricetum paniceo–lepidocarpae.(Koczur A. inf. ustna) Stanowiska miały powierzchnię 10 a. W każdym z obszarów wyznaczono po 3 stanowiska oddalone od siebie o ok. 100 m. Dla każdego stanowiska (powierzchni badawczej) podawano współrzędne geograficzne wyznaczające jego środek. Ponad sporządzano opis i szkic stanowisk na mapie, by ułatwid jej identyfikację w kolejnych etapach monitoringu. Wykonano również dokumentację fotograficzną. W celu potwierdzenia obecności oraz określenia zagęszczenia osobników poczwarówek Geyera na badanych stanowiskach zastosowano zmodyfikowaną metodę pobierania prób ilościowych, opisaną przez Horsaka (2003), opracowaną specjalnie dla badania ślimaków siedlisk podmokłych.


WYNIKI MONITORINGU


Modyfikacja polegała na pobieraniu 8 prób 25 cm x 25 cm x 10 cm zamiast 12 prób o pojemności 1 dm3 każda oraz na przepłukiwaniu prób w laboratorium, a nie na miejscu, w terenie. Z każej powierzchni 25 cm x 25 cm, odmierzonej za pomoca ramki i taśmy, zbierano roślinnośd zielną, mchy i ściółkę wraz z cienką warstwę gleby (10 cm) przy pomocy łopaty, ogrodniczych widełek i „pazurków”. W laboratorium próby były płukane na sicie o średnicy oczka 0,5 mm, w celu usunięcia cząsteczek gleby. Duże fragmenty roślin były płukane i również usuwane. Przepłukane próby były suszone a następnie przesiewane na sitach dyferencyjnych (rozmiar oczek: 7 mm, 2 mm, 0,5 mm) a wszystkie frakcje przeglądano pod binokularem, wybierając z nich muszle ślimaków. Ślimaki oznaczono do gatunku przy pomocy klucza (Wiktor 2004, Piechocki 1979, Dyduch-Falniowska, Piechocki 1993) i policzono. W przypadku osobników poczwarówki Geyera określono także udział procentowy młodych osobników, czyli takich, u których nie wykształciły się jeszcze całkowicie muszla i urzeźbienie (armatura) otworu. W ramach prac na stanowisku określano również, jaka jego częśd (w %) jest rzeczywiście zajęta przez siedlisko 7230, czyli potencjalne siedlisko poczwarówki Geyera, a także . stopieo (w %) zarośnięcia stanowiska przez roślinnośd innego typu, np. trzcinę, krzewy, podrost drzew. Ustalano także, czy siedlisko poczwarówki Geyera na badanym stanowisku występuje w jednym płacie czy też w większej liczbie drobnych płatów. Pomocą w tym były szkice sytuacyjne stanowisk z zaznaczeniem płatów odpowiedniego siedliska i notatki. W terenie określano też, czy poziom wody na stanowisku jest powyżej poziomu gruntu, czy pojawia się woda w zagłębieniach, czy powierzchnia gruntu i ściółka są wilgotne, czy przesuszone, czy też jest sucho i nie można stwierdzid wilgotności nawet pod okapem roślinności i w miejscach obniżonych i zacienionych. Wstępnie przyjęto następujące wskaźniki stanu ochrony gatunku (nazwy niektórych wskaźników są umowne): Stan populacji

Zagęszczenie Podawane jako liczba osobników na metr kwadratowy otrzymane z prób ilościowych.

Struktura wiekowa. Wskaźnik określany jako udział młodych osobników wśród wszystkich obserwowanych; przyjęto, że za młode powinny byd uznane osobniki, u których nie wykształciła się jeszcze całkowicie muszla i urzeźbienie otworu (armatura otworu).

Uwaga: Waloryzacja wskaźników stanu populacji opiera się na wynikach badao w Karpatach Słowackich (Horsak, Hajek 2005). W Polsce nie było badao populacyjnych poczwarówki Geyera, do których można by odnieśd wyniki otrzymane w tegorocznym monitoringu. Liczebności osiągane przez poczwarówki Geyera w badaniach Horsaka i Hajka (2005) wahały się od 1 do 153 osobników w próbach, z których każda obejmowała ślimaki znalezione w 12 litrach materiału roślinnego zebranego z powierzchni młaki (ściółka, mchy i rośliny naczyniowe). Tylko na 6 spośród 20 przebadanych przez Horsaka stanowisk liczebnośd poczwarówek nie przekraczała 10 osobników na „12-litrową” próbę. W próbach pobranych podczas realizacji tego monitoringu na każdym stanowisku stwierdzono mniej niż 10 os. na 50 l (8 prób po 6,25 l)

Tab. 2. Waloryzacja wskaźników stanu populacji

Parametr Wskaźnik Ocena

FV U1 U2 XX


WYNIKI MONITORINGU


Populacja Zagęszczenie liczba osobników >10 os./m

2

liczba osobników <10 os./m

2

jeżeli w próbach trafiają się sporadycznie pojedyncze

stare osobniki (<1 os./m2 )

albo puste muszle albo brak ich w ogóle

B.d.

Struktura wiekowa

obecne osobniki dojrzałe a

osobniki młode stanowią >25%

ogółu

osobniki młode stanowią

< 25% ogółu

obecne tylko nieliczne stare osobniki albo puste muszle i

brak młodych

B.d.

Ocena stanu populacji jest wyprowadzana w sposób przedstawiony poniżej:

Ocena FV

Właściwy

U1 Niezadowalający

U2 Zły

XX Nieznany

(informacja niewystarczająca

do oceny)

Populacja (kluczowa dla oceny stanu

populacji jest ocena wskaźnika „zagęszczenie”)

jeżeli 3 oceny wskaźników FV;

albo co najmniej 2 oceny FV a kolejna

XX;

albo „zagęszczenie” FV a pozostałe FV i U1, FV i XX, U1 i FV, XX i FV, XX i U1 lub

XX i XX

Inne kombinacje

jeżeli „zagęszczenie” U2

albo co najmniej dwie oceny U2

jeżeli XX i XX i XX, albo XX i FV i XX, albo XX i XX i FV

Stan siedliska

Powierzchnia potencjalnego siedliska. Wskaźnik określany jako procentowy udział powierzchni stanowiska, zajmowanej przez typ siedliska 7230, gdzie występują warunki odpowiadające wymaganiom siedliskowym gatunku.

Malakocenoza Wskaźnik określany jest opisowo na podstawie analizy składu gatunkowego mięczaków znalezionych w próbach pobieranych na stanowisku. Porównuje się listę gatunków mięczaków z badanych stanowisk ze listą gatunków mięczaków występujących na stanowiskach optymalnych dla poczwarówki Geyera Vertigo geyeri, opracowaną przez Horsaka i Hajek (2005). Jeżeli wszystkie gatunki w próbie z badanego stanowiska znajdowały się na wspomnianej liście, wtedy oceniano taki zespół gatunków jako typowy dla siedlisk poczwarówki Geyera, a jeżeli tych gatunków było 10 lub więcej, wtedy oceniano takie zgrupowanie gatunków jako bogate. Notowano również obecnośd gatunków rzadkich, zagrożonych zgodnie z Czerwoną Listą Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce (Głowacioski 2002).

Stopieo zarośnięcia Wskaźnik określany jako procentowy udział otwartej powierzchni stanowiska, nie zarośniętej przez drzewa i krzewy oraz trzciny. Jest to ocena ekspercka, a nie pomiar.

Stopieo wilgotności


WYNIKI MONITORINGU


Wskaźnik określany opisowo, w trzystopniowej skali (dużya, średni, mały). Jest to ocena ekspercka, a nie pomiar. Opisuje się, czy woda stagnuje przynajmniej w pewnych częściach stanowiska, czy siedlisko jest miejscami przesuszone, czy przy nacisku na powierzchni gruntu pojawia się woda.

Fragmentacja siedliska Wskaźnik określany opisowo w trzystopniowej skali. Ustalane jest czy siedlisko występuje w jednym dużym płacie czy w większej liczbie płatów, a jeśli w jednym to czy zaznaczają się jakieś procesy prowadzące do fragmentacji.

Tab. 3. Waloryzacja wskaźników stanu siedliska

Parametr Wskaźnik Ocena

FV U1 U2 XX

Siedlisko

Powierzchnia potencjalnego siedliska

ponad 50% 10-50% mniej niż 10% B.d.

Malakocenoza

występuje przynajmniej 10

gatunków typowych dla zgrupowao z

poczwarówką Geyera, obecny przynajmniej 1

gatunek z listy rzadkich i zagrożonych

*

występuje przynajmniej 10

gatunków mięczaków (ale mniej niż 10

gatunków typowych dla zgrupowao z

poczwarówką Geyera)

występuje mniej niż 10 gatunków

mięczaków; dominują pospolite gatunki

eurytopowe

B.d.

·Stopieo zarośnięcia

ponad 60% powierzchni

stanowiska stanowią siedliska otwarte

30-60% powierzchnia stanowiska stanowią

siedliska otwarte

>30% powierzchni

stanowiska stanowią siedliska otwarte

B.d.

·Stopieo wilgotności

duży – na stanowisku podłoże wyraźnie

mokre, po naciśnięciu powierzchni gruntu pojawia się woda a

miejscami woda jest powyżej poziomu

gruntu i zagłębieniach terenu

średni – większa częśd stanowiska

charakteryzuje się wilgotnym podłożem i

ściółką, co stwierdzano

sprawdzając ręką czy na powierzchni gruntu

i/lub na ściółce utrzymuje się wilgod

mały - podłoże i ściółka przynajmniej

miejscami przesuszone

B.d.

Fragmentacja siedliska brak lub mały stopieo

fragmentacji siedliska - siedlisko na

stanowisku z reguły tworzy jeden płat l

średni stopieo fragmentacji siedliska – zaznacza się podział

siedliska na kilka płatów

duży stopieo fragmentacji siedliska

- jeden lub kilka niewielkich,

zanikających, izolowanych płatów

B.d.

* Głowacioski Z. (red. ). 2002. Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce. IOP PAN, Kraków.


WYNIKI MONITORINGU


Wyniki badań i ocena stanu zachowania.

Podsumowanie ocen wskaźników na badanych stanowiskach Tab. 4. Zestawienie ocen wskaźników na badanych stanowiskach (podano liczbę stanowisk z określoną oceną danego wskaźnika)

Parametr Wskaźniki Ocena

FV U1 U2 XX

Populacja zagęszczenie - 5 1 -

struktura wiekowa 1 3 2 -

Siedlisko powierzchnia potencjalnego siedliska 6 - - -

malakocenoza 5 1 - -

stopieo zarośnięcia 6 - - -

stopieo wilgotności 6 - - -

fragmentacja siedliska 6 - - -

Wskaźniki stanu populacji: Zagęszczenie. Na pięciu badanych stanowiskach zagęszczenie wahało się od 2 do 4 os./m2 zostało ocenione jako niezadowalające (U1). W porównaniu z niektórymi populacjami na Słowacji (Horsak, Hajek 2005) są to populacje o niskiej liczebności. Na jednym stanowisku (Puścizna Rękowiaoska 1) poczwarówek nie stwierdzono (ocena - stan zły U2). . Struktura wiekowa. Oceny tego wskaźnika są dośd zróżnicowane na badanych stanowiskach, ale generalnie nie są właściwe. Tylko na 1 stanowisku na Polanie Biały Potok (PBP2) udział młodych osobników jest właściwy – powyżej 25% wszystkich stwierdzonych. Na 3 stanowiskach jest mało młodych osobników, a dodatkowo brak osobników dorosłych. Na 2 stanowiskach na obszarze Natura 2000 Torfowiska Orawsko-Nowotaskie: Puścizna Rękowiaoska 1 i Puścizna Rękowiaoska 2 nie stwierdzono w ogóle młodych osobników. Brak młodych osobników lub ich niski udział ma zapewne związek z małą liczbą osobników w próbach. Wskaźniki stanu siedliska: Powierzchnia potencjalnego siedliska. Na wszystkich badanych stanowiskach ponad 50% ogólnej powierzchni stanowiły siedliska odpowiadające wymaganiom gatunku (stan właściwy – FV). Na poszczególnych stanowiskach udział potencjalnych siedlisk wahał się od 60 do 80% powierzchni ogólnej stanowisk. Malakocenoza. Lista współwystępujących gatunków ślimaków wskazywała na właściwy stan siedliska na większości stanowisk (5 na 6). Stwierdzono tam występowanie zespołów ślimaków o bogatym składzie gatunkowym, typowym dla zgrupowao z poczawarówką Geyera, z innymi rzadkimi i zagrożonymi gatunkami, takimi jak np. poczwarówka zwężona.. Tylko na jednym stanowisku, Puścizna Rekowiaoska 1, skład gatunkowy był zubożały (ocena U1). Stanowisko to miało równocześnie złe oceny (U2) dla wskaźników opisujących stan populacji. Stopieo zarośnięcia.. Badane stanowiska nie są nadmiernie zarośnięte drzewami i krzewami. Mają charakter siedlisk otwartych. Odpowiada to wymaganiom gatunku i dlatego na wszystkich stanowiskach w obu badanych obszarach Natura 2000 wskaźnik otrzymał ocenę właściwą (FV). Na poszczególnych stanowiskach udział powierzchni stanowiska zarośniętej przez roślinnośd wkraczającą w wyniku zmian warunków siedliskowych wahał się od 20 do 40%. Mimo obserwowanego występowania drzew i krzewów na stanowiskach w obu obszarach Natura 2000


WYNIKI MONITORINGU


stan roślinności nie uległ takim przekształceniom, które wskazywałyby na znacząco niekorzystne zmiany siedliska. W otoczeniu stanowisk na Puściźnie Rękowiaoskiej zaobserwowano pojawienie się trzciny. Jest to niepokojące zjawisko, ponieważ trzcina dośd szybko się rozrasta degradując siedlisko poczwarówki Geyera. Stopieo wilgotności. Na wszystkich badanych stanowiskach stwierdzono właściwą (FV) wilgotnośd siedliska. Podłoże było wyraźnie mokre; po naciśnięciu powierzchni gruntu pojawiała się woda, a miejscami woda była widoczna powyżej poziomu gruntu oraz w zagłębieniach terenu. Fragmentacja siedliska. Stwierdzono mały stopieo fragmentacji siedliska na wszystkich badanych stanowiskach. Siedlisko na stanowisku najczęściej występuje w formie stosunkowo dużych płatów, pomiędzy którymi istnieje bezpośrednia łącznośd. Podsumowanie ocen stanu zachowania gatunku na badanych stanowiskach Tab. 5. Podsumowanie ocen stanu zachowania gatunku na badanych stanowiskach

L.p. Stanowiska

Oceny

stan populacji

stan siedliska

perspektywy ochrony

ocena ogólna

1 Polana Biały Potok 1 U1 FV FV U1



4 Puścizna Rękowiaoska 1 U2 FV U1 U2



Stan populacji: Na 5 stanowiskach stan populacji określono jako niezadowalający (U1), a na 1 stanowisku (Puścizna Rękowiaoska 1) jako zły. Odpowiedzialne za to są przede wszystkim niskie zagęszczenia osobników i związana z tym zaburzona struktura wiekowa. Przy ocenie stanu populacji decydujące znaczenie miała wartośd wskaźnika „zagęszczenie”.. Stan siedliska: Stan siedlisk na badanych stanowiskach oceniono generalnie, jako bardzo dobry (stan właściwy FV), na co wskazywały niemal wszystkie wskaźniki. Powierzchnia potencjalnego siedliska przekracza 50% powierzchni stanowiska, zespoły ślimaków mają bogaty i typowy skład, na stanowiskach nie stwierdza się istotnych, niekorzystnych zmian roślinności, siedliska mają właściwą wilgotnośd i w obrębie stanowisk nie uległy silnej fragmentacji. Perspektywy ochrony (z uwzględnieniem zagrożeo): Perspektywy ochrony i zachowania gatunku na wszystkich stanowiskach zlokalizowanych na Polanie Biały Potok oceniono jako dobre (ocena FV), natomiast na stanowiskach w obszarze Torfowiska Orawsko-Nowotarskie - jako niepewne (ocena U1) Stanowiska na Polanie Biały Potok są użytkowane w formie wypasu owiec. Wypas nie jest jednak zbyt intensywny. Praktykuje się go od dawna, a mimo to gatunek nie zaniknął. Realnym zagrożeniem jest postępująca sukcesja - zarastanie stanowisk przez drzewa i krzewy, ale wypas spowalnia ten proces. W niewielkim stopniu do niekorzystnych zmian w siedlisku może przyczyniad się zbiór jagód i grzybów. Wydaje się, że wymienione zagrożenia nie doprowadzą w krótkim czasie do zaniku populacji a obecnie wymagają jedynie monitoringu, dlatego perspektywy oceniono na FV. W przypadku stanowisk na Puściźnie Rękowiaoskiej, oprócz zarastania drzewami i krzewami, dodatkowym problemem jest wkraczająca na stanowiska trzcina, która zmienia charakter siedliska. Również na tych stanowiskach zbiera się jagody i grzyby. Na terenie Puścizny Rękowiaoskiej, chod nie w bezpośredniej bliskości badanych stanowisk, obserwuje się nielegalne


WYNIKI MONITORINGU


(ręczne) pozyskiwanie torfu. W związku z tym prowadzone są działania osuszające miejsca eksploatacji. Zintensyfikowanie tego procesu stworzy istotne zagrożenie dla siedliska poczwarówki Geyera, które osuszone i zdegradowane w szybkim tempie będzie podlegad sukcesji. Gatunki obce. Nie stwierdzono obcych gatunków. Ocena ogólna: Ogólna ocena wskazuje na niewłaściwy stan zachowania poczwarówki Geyera na badanych stanowiskach, na większości – niezadowalajdy (U1), a na jednym - jako zły U2). Spowodowane jest to głównie niskim zagęszczeniem osobników, a w przypadku stanowisk na Puściźnie Rekowiaoskiej – także słabszych perspektyw zachowania Na stanowisku z oceną (U2), nie stwierdzono obecności gatunku. W przypadku poczwarówki Geyera, która jest bardzo słabo poznanym gatunkiem w Polsce, (jej stanowiska na Podhalu zostały odkryte w tym dziesięcioleciu), najistotniejsze jest potwierdzenie jej obecności na stanowiskach i opisanie siedliska, w którym występuje. Stan ochrony gatunku w obszarach Natura 2000 Tab. 6. Podsumowanie ocen stanu zachowania gatunku na obszarach Natura 2000 (istniejących i projektowanych)

L.p. Obszary Oceny

stan populacji

stan siedliska

perspektywy ochrony

ocena ogólna

1 PLH120026 Polana Biały Potok U1 FV FV U1

2 PLH120016 Torfowiska Orawsko-Nowotarskie U1 FV U1 U1

Stan zachowania poczwarówki Geyera w obu badanych obszarach Natura 2000 (Polana Biały Potok i Torfowiska Orawsko-Nowotarskie) jest niezadowalający (U1). Chod stan siedlisk jest dobry, populacje są prawdopodobnie niewielkie (niskie stwierdzone zagęszczenia). W przypadku Torfowisk także perspektywy ochrony oceniane są jako niezadowalające z uwagi na obserwowane procesy sukcesji oraz praktykowana ręczną eksploatację torfu. Dodatkowym niekorzystnym czynnikiem jest zarastanie stanowisk trzciną. Na Polanie Biały Potok pewne zagrożenie stwarza również postępująca sukcesja, która jest jednak hamowana przez wypas owiec. Stan ochrony w regionie alpejskim Tab. 7. Ocena stanu zachowania gatunku w region biogeograficznym alpejskim

Region Oceny

stan populacji stan siedliska perspektywy ocena ogólna

Region biogeograficzny alpejski U1 FV U1 U1

Ponieważ badano wszystkie znane stanowiska gatunku, można podsumowad stan jego zachowania na poziomie regionu biogeograficznego. Jest to stan niezadowalający (U1), przede wszystkim z uwagi na stan populacji (U1). Na większości stanowisk gatunek osiąga niskie liczebności. Natomiast stan siedlisk jest właściwy (FV). Perspektywy ochrony oceniono jako niezadowalające (U1) ze względu na zidentyfikowane zagrożenia, istotne zwłaszcza w przypadku stanowisk na Puściźnie Rękowiaoskiej. Należy zaznaczyd, że występowanie gatunku nie jest dostatecznie rozpoznane w regionie alpejskim. Istnieje wiele miejsc, gdzie występują siedliska odpowiednie dla poczwarówki Geyera. Należało by przeprowadzid w tych miejscach badania inwentaryzacyjne.


WYNIKI MONITORINGU


Propozycje działań ochronnych

W przypadku wszystkich badanych stanowisk realnym zagrożeniem jest postępująca sukcesja, należy więc jej zapobiegad. Na stanowiskach w granicach obszaru Natura 2000 Polana Biały Potok powinno się wycinad wkraczające podrosty drzew i krzewów, a na Puściźnie Rękowiaoskiej (Torfowiska Orawsko-Nowotarskie) należałoby okresowo wykaszad trzcinę. Należy tu tęż przeciwdziaład nielegalnemu wydobywaniu torfu.

Propozycje i uwagi odnośnie dalszych badań monitoringowych

Proponuje się zastosowanie opisanej metodyki w kolejnych etapach monitoringu. Badania powinny byd wykonywane we wrześniu. Wydaje się, że proponowane wskaźniki dobrze opisują populację i siedlisko poczwarówki Geyera. Byd może należałoby zwiększyd liczbę wskaźników stanu siedliska, aby bardziej precyzyjnie określid jego stan. Proponuję badanie takich dodatkowych wskaźników, jak : pH wody, przewodnośd elektrolityczną wody, obecnośd wytrąconego w postaci trawertynów lub ziaren węglanu wapnia w glebie, obecnośd mchów brunatnych, które też są wskaźnikiem dobrej jakości siedliska.

Piśmiennictwo:

1. Alexandrowicz S.W., Alexandrowicz Z. 1999. Recurrent Holocene landslides: a case study of the Krynica landslide in the Polish Carpathians. The Holocene, 9, 1: 91-99.

2. Głowacioski Z. (red.) 2002. Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Gatunków Zagrożonych w Polsce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków.

3. Dobrowolski R., Hajdas I., Melke J., Alexandrowicz W.P. 2005. Chronostaygrafia of calcareous mire sediments at Zawadówka (Eastern Poland) and Their use in paleogeographical reconstruction. Geochronostratygraphy 24: 69-79.

4. Horsák, M. 2003 How to sample mollusc communities in mires easily. Malacologica Bohemoslovaca 2: 11-14.

5. Horsak M., Hajek m. 2005. Habitat requirements and distribution of Vertigo geyeri (Gastropoda: Pulmonata) in Western Carpathian rich fens. Journal of Conchology, 38, 6: 683-700.

6. Piechocki A. 1979. Mięczaki Mollusca. Ślimaki Gastropoda. Fauna Słodkowodna Polski, zeszyt 7;

7. Piechocki A., Dyduch-Falniowska A. 1993. Małże Bivalvia. Mięczaki Mollusca. Fauna Słodkowodna Polski, z. 7A, PTH. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.

8. Wiktor A. 2004. Ślimaki lądowe Polski. Mantis. 9. Zajączkowska E. 1983. Holoceoskie mięczaki (Mollusca) z osadów pojeziornych w

Sieradowicach koło Bodzentyna (Góry Świętokrzyskie). Acta Univ. Lodziensis, Folia Limnol., Łódź 1: 131-144.

1013 poczwarówka geyera vertigo geyeri lindholm, 1925 · lp. nazwa stanowiska lokalizacja...

Documents