Strona 1 z 13  

Temat: Przewody, słupy, izolatory i osprzęt sieciowy – rodzaje i przeznaczenie.

1. Przewody linii napowietrznych W liniach napowietrznych jako przewody fazowe (robocze) stosuje się przewody:

gołe (najczęściej), izolowane (w szczególnych przypadkach – w zależności od warunków terenowych).

Przewody gołe muszą charakteryzować się dużą wytrzymałością mechaniczną, zwłaszcza na rozciąganie, dużą konduktywnością i odpornością na wpływy atmosferyczne. Materiał na przewody gołe: aluminium (do 1 kV) lub stalo-aluminium (najczęściej). a) budowa przewodu stalo-aluminiowego Jest to przewód dwumateriałowy, składający się z:

części stalowej (rdzeń wykonany z drutów stalowych), zapewniającej wytrzymałość mechaniczną przewodu,

części aluminiowej (oplot z drutów aluminiowych nawiniętych na rdzeniu), przewodzącej prąd dzięki dużej konduktywności i zjawisku naskórkowości.

W przewodach stalo-aluminiowych mogą występować różne stosunki stali do aluminium, przy czym najczęściej stosunek ten wynosi: (Fe:Al) 1:6, 1:8, 1:1,7.

W liniach najwyższych napięć (U ≥ 400 kV ) stosowane są przewody wiązkowe - na jedną fazę linii przypada kilka przewodów – od 2 do 4, przy czym odległość między przewodami w wiązce jest rzędu 40 cm. Przewody wiązkowe stosuje się w celu ograniczenia zjawiska ulotu, a tym samym strat energii. Przekroje przewodów gołych są znormalizowane i wynoszą: 16, 25, 35, 50, 70, 95, 120, 150, 185, 240, 300, 350, 400, 525, 675 mm2. b) oznaczenia przewodów gołych linii napowietrznej AL – linka aluminiowa, AFL-6 − linka staloaluminiowa o stosunku stali do aluminium 1:6, AFL-8 – linka staloaluminiowa o stosunku stali do aluminium 1:8, AFL-1,7 − linka staloaluminiowa o stosunku stali do aluminium 1:1,7.

Strona 2 z 13  

Na końcu symbolu podaje się dodatkowo przekrój linki w mm2, zaś w przypadku przewodu wiązkowego przed całym oznaczeniem podaje się liczbę określającą ilość przewodów w wiązce (np. 2 x AFL–8 525 mm2 – oznacza: przewód wiązkowy o 2 przewodach w wiązce; przewód wykonany jako linka staloaluminiowa o przekroju oplotu aluminiowego 525 mm2 i stosunku przekroju stali do przekroju aluminium 1:8. W liniach napowietrznych, przy napięciu linii U ≥ 110 kV, oprócz przewodów fazowych prowadzi się również przewody odgromowe. Są one, podobnie jak przewody fazowe, wykonane w postaci linek staloaluminiowych. Przewody odgromowe umieszcza się ponad przewodami fazowymi i ich funkcją jest ochrona linii napowietrznych przed wyładowaniami atmosferycznymi. W zależności od konstrukcji słupa i wymaganego kąta ochrony przewody odgromowe prowadzi się jednotorowo lub dwutorowo. Ujednolicone przekroje przewodów gołych w liniach napowietrznych przedstawia tabela 1.

c) przewody izolowane do linii napowietrznych Przewody izolowane stosowane są w liniach napowietrznych niskiego i średniego napięcia w przypadku, gdy wymagają tego warunki terenowe, na przykład w terenach leśnych, wzdłuż zadrzewionych dróg, w pobliżu budynków. Rodzaje przewodów izolowanych:

przewody samonośne z wtopioną w izolację stalową linką nośną (przy przekrojach do 25 mm2).

przewody jednożyłowe ze specjalnie utwardzonego aluminium, splecione wokół stalowej linki (przy większych przekrojach).

Strona 3 z 13  

2. Słupy linii napowietrznych a) podział słupów ze względu na przeznaczenie:

słupy przelotowe – słupy o lekkiej konstrukcji, służące jedynie do podwieszania przewodu, bez przejmowania naciągu. Muszą wytrzymać jedynie obciążenie pochodzące od ciężaru przewodu (wraz z sadzią) oraz od działania wiatru. Dzielą się na: słupy przelotowe – na prostych odcinkach linii, słupy skrzyżowaniowe – w rejonie krzyżowania się linii elektroenergetycznej

z inną linią lub obiektem o znacznej wysokości, słupy narożne – w punktach załomu linii (o niewielkim kącie załomu); jako

jedyne słupy tej grupy przejmują niewielką siłę naciągu wynikającą z kąta załomu.

słupy mocne – słupy masywniejsze, o mocniejszej konstrukcji, przystosowane do

działania sił naciągu przewodów. Dzielą się na:

słupy odporowe – na prostych odcinkach linii, na końcach tzw. sekcji odciągowej, czyli odcinka linii zawartego między dwoma kolejnymi słupami mocnymi (pomiędzy nimi – słupy przelotowe),

słupy odporowo-narożne – w punktach załomu linii (o dużym kącie załomu), słupy krańcowe – na początku i końcu linii; są dostosowane do

wytrzymywania całkowitego jednostronnego naciągu przewodów. b) podział słupów ze względu na materiał, z którego zostały zbudowane:

słupy drewniane – stosowane dawniej, głównie w liniach niskiego napięcia. słupy betonowe – stosowane w liniach niskich i średnich napięć; mogą być:

żelbetowe – zbrojenia z prętów stalowych układa się w formach, zalewa betonem i poddaje wibrowaniu lub wirowaniu,

strunobetonowe wykonane jak żelbetowe, z tym, że w celu zwiększenia wytrzymałości słupa pręty stalowe poddaje się wcześniej naprężeniom rozciągającym.

słupy stalowe – stosowane w liniach wysokiego napięcia tzn. przy U ≥ 110 kV; są to słupy kratowe zbudowane z kątowników tworzących ażurową konstrukcję.

Strona 4 z 13  

Strona 5 z 13  

c) konserwacja słupów Konserwacja słupów obejmuje głównie zabezpieczenie części stalowych przed korozją poprzez:

malowanie stalowych konstrukcji minią i farbami olejnymi, cynkowanie (przede wszystkim).

Ponadto, w przypadku gruntów agresywnych chemicznie, należy zabezpieczać części podziemne słupów betonowych poprzez pokrycie specjalnymi lepikami (np. bitizolem). d) fundamenty słupów Fundament jest to (wykonana z betonu lub żelbetonu) podziemna część konstrukcji wsporczej. Może być wykonany w postaci:

zakopanej w ziemi bryły (na powierzchni przymocowuje się do niej słup), dwuczęściowej konstrukcji składającej się z odziomka, czyli zakopanej dolnej części

słupa oraz elementów ustojowych, mających za zadanie wzmocnienie posadowienia. Wymagania stawiane fundamentom to:

zapewnienie pionowego ustawienia słupa, stabilność.

Aby te wymagania spełnić należy:

dobrać rodzaj fundamentu do rodzaju gruntu, dobrać odpowiednie wymiary i ciężar, dobrać głębokość zakopania.

Strona 6 z 13  

e) rodzaje fundamentów

dla słupów betonowych: fundamenty o konstrukcji dwuczęściowej (elementy ustojowe w postaci

żelbetowych płyt i belek). dla słupów stalowych kratowych:

fundamenty prefabrykowane stopowe grzybkowe (z betonu): pełne, drążone,

fundamenty terenowe, fundamenty jednoblokowe, fundamenty palowe, fundamenty tratwowe, elektrochemiczne zeskalanie gruntu.

3. Izolatory liniowe Izolatory są urządzeniami wykonanymi z materiałów nieprzewodzących, służącymi do podtrzymywania elementów urządzeń elektrycznych znajdujących się pod napięciem. a) podział izolatorów ze względu na przeznaczenie:

izolatory liniowe. izolatory stacyjne i przepustowe. izolatory aparatowe przepustowe.

W elektroenergetycznych liniach napowietrznych do podwieszania przewodów stosuje się izolatory liniowe napowietrzne. b) podział izolatorów liniowych:

izolatory stojące (oznaczenie N) – mocowane są do słupa w pozycji pionowej na trzonach. Przewody przytwierdzane są do ich szyjki za pomocą drutu lub uchwytów. Dzielą się na: niskonapięciowe

stojące (oznaczenie N), szpulowe (oznaczenie S)

wysokonapięciowe stojące deltowe (oznaczenie LSD), stojące wsporcze pniowe (oznaczenie LWP)

Strona 7 z 13  

izolatory wiszące – wieszane na słupach w dowolnych położeniach. Przewody przymocowuje się do ich końców. Stosowane są przy U ≥ 110kV. Dzielą się na: wiszące długopniowe (oznaczenie LP) – mają kształt jednolitego pnia. wiszące kołpakowe (oznaczenie LK) – składają się z klosza porcelanowego,

na którym umocowany jest kołpak żeliwny.

izolatory trakcyjne (oznaczenie T lub LT) – stosowane w trakcji elektrycznej.

Strona 8 z 13  

Strona 9 z 13  

Strona 10 z 13  

4. Osprzęt sieciowy Osprzęt sieciowy obejmuje elementy służące do łączenia izolatorów między sobą, łączenia izolatorów z przewodem i łączenia izolatorów ze słupem, a także elementy chroniące izolatory przed skutkami łuku elektrycznego. a) w skład osprzętu sieciowego wchodzą:

trzony, które służą do mocowania izolatorów stojących na konstrukcjach wsporczych; Dzielą się na:

trzony proste, trzony hakowe, trzony kabłąkowe.

wieszaki, które służą do zawieszania izolatorów wiszących na słupie. orczyki, które służą do zawieszania dwóch izolatorów równolegle. uchwyty, które służą do mocowania przewodów do izolatorów wiszących. zaciski, które służą do łączenia przewodów w liniach napowietrznych – ich zadaniem

jest przewodzenie prądu. złączki, które służą do łączenia przewodów w liniach napowietrznych – ich zadaniem

jest przewodzenie prądu i jednocześnie przenoszenie sił naciągu przewodów Dzielą się na: złączki zakarbowywane, złączki zaprasowywane, złączki śrubowe.

rożki i pierścienie ochronne, które służą do ochrony izolatorów przed skutkami łuku

elektrycznego tłumiki, które służą do wygaszania drgań przewodu poprzez wytworzenie drgań

własnych o przeciwnej amplitudzie.

Strona 11 z 13  

Strona 12 z 13  

Strona 13 z 13