พัฒนาการสำคัญของการสร้างเสริมสุขภาพ...

โครงการสวสดการวชาการ สถาบนพระบรมราชชนก

ตกสำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสข อาคาร 6 ชน 9 ถ.ตวานนท

อ.เมอง จ.นนทบร 11000 โทรศพท 0-2590-1973 โทรสาร 0-2591-8626

www.pi-book.com


พฒนาการสำคญของ การสรางเสรมสขภาพ รายงานการประชมระดบโลกเรองการสรางเสรมสขภาพ

หนงสอด มคณคา ราคาเยา

สนศกดชนม อนพรมม

ผแปลและเรยบเรยง

พฒนาการสำคญ ของการสรางเสรมสขภาพ ISBN 978-616-11-1533-3

ราคา 100 บาท

_13-0945(00).indd 1 7/29/13 5:14:13 PM

พฒนาการสำคญของ การสรางเสรมสขภาพ

รายงานการประชมระดบโลกเรองการสรางเสรมสขภาพ

Milestones in Health Promotion : Statements from Global Conferences

สนศกดชนม อนพรมม ผแปลและเรยบเรยง

_13-0945(00).indd 1 7/29/13 5:14:13 PM

ตพมพโดยองคการอนามยโลกในป ค.ศ. 2009 ภายใตชอเรอง Milestones in Health Promotion: Statements from global conferences © 2009 World Health Organization

ผอำนวยการองคการอนามยโลกไดมอบสทธการแปลและเผยแพรในฉบบภาษาไทยแก

โครงการสวสดการวชาการ สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข

สถาบนพระบรมราชชนกเปนผรบผดชอบฉบบภาษาไทยแตเพยงผเดยว

ขอมลทางบรรณานกรมของสำนกสมดแหงชาต

พฒนาการสำคญของการสรางเสรมสขภาพ.-- นนทบร : โครงการสวสดการวชาการ

สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข, 2556.

75 หนา.

1. สขภาพ. I. World Health Organization. II. สนศกดชนม อนพรมม, ผแปล.

IV. ชอเรอง.

63

ISBN 978-616-11-1533-3

พฒนาการสำคญของการสรางเสรมสขภาพ

แปลและเรยบเรยงโดย ดร.สนศกดชนม อนพรมม

พมพและเผยแพร และสงวนลขสทธโดย

© โครงการสวสดการวชาการ สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข 2013

อาคาร 6 ชน 9 สำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ถ.ตวานนท อ.เมอง จ.นนทบร 11000

พมพครงท 1 : พ.ศ. 2556

จำนวนทพมพ : 1,000 เลม

ออกแบบ/พมพท บรษท ธนาเพรส จำกด

เลขท 9 ซอยลาดพราว 64 แยก 14 แขวง/เขตวงทองหลาง กรงเทพฯ 10310

โทร. 0-2530-4114 (อตโนมต 8 เลขหมาย) โทรสาร 0-2108-8950, 0-210-88951

Email : [email protected]

เอกสารนเผยแพรเปนเอกสารสาธารณะ ไมอนญาตใหจดเกบ ถายทอด ไมวาดวยรปแบบหรอวธการใดๆ

เพอวตถประสงคทางการคา หนวยงานหรอบคคลทมความสนใจ สามารถตดตอไดท

โครงการสวสดการวชาการ สถาบนพระบรมราชชนก โทรศพท 0-2590-1973 โทรสาร 0-2591-8626

_13-0945(00).indd 2 7/29/13 5:14:13 PM

คำชแจง

ในขณะทการสรางเสรมสขภาพทวความสำคญในงานสาธารณสขของประเทศไทย เชนเดยว

กบวถการพฒนาสาธารณสขทวโลก โดยมความพยายามจากทกภาคสวนทงในสวนทรบผดชอบ

งานดานบรการสขภาพ งานวชาการ องคกร/หนวยงานทเกยวของ ดงจะเหนไดจากากรเพม

กจกรรมทหลากหลายการเผยแพรประชาสมพนธ และการมสวนรวมของประชาชน สถาบนการ

ศกษาและหนวยงานราชการ ไดใหความสนใจงานศกษา วจย และการดำเนนงานเชงรก รวมถง

การสรางเครอขายทงในและตางประเทศ ภาพทปรากฎทวไปนบเปนทนายนดทงานสรางเสรม

สขภาพมความเจรญงอกงามมากยงขนมากยงขนเปนลำดบ ดงนน โครงการสวสดการวชาการ

สถาบนพระบรมราชชนกจงสนบสนนการจดพมพหนงสอ พฒนาการสำคญของการสรางเสรมสขภาพ

ซงแปลจากเอกสารทขององคการอนามยโลกไดรวบรวมจากรายงานการประชมนานาชาตและ

การประชมระดบโลกเรองการสรางเสรมสขภาพ มสาระเกยวกบกฎบตร คำประกาศ และ

คำแถลงการณในวาระตางๆ ซงเปนหลกการ แนวทางสำหรบการสรางเสรมสขภาพใหดำเนนไป

ในทศทางทถกตองเหมาะสม สอดคลองกบแนวปฏบตขององคการอนามยโลก การแปลเอกสาร

ดงกลาวใหเปนภาษาไทยจะชวยเอออำนวยใหมการศกษา คนควาไดกวางขวางยงขน การท

ดร.สนศกดชนม อนพรมม ซงเปนผมความรประสบการณทางวชาการและปฏบตการดานการ

สรางเสรมสขภาพมาเปนเปนเวลานานไดเลอกแปลเอกสารวชาการฉบบน ทำใหมนใจในความ

ถกตองครบถวน และความทนสมยของเนอหาสาระ ทจะสามารถนำไปใชประการคนควา อางองได

ตอไป

ขอขอบคณผแปลทเหนความสำคญของรายงานการประชมฉบบน เพราะเปนเอกสาร

รวบรวมหลกเกณฑ แนวทางสำคญทจะนำไปสการปฏบต และขอขอบคณ องคกร/หนวยงาน

และบคคลทสนบสนนการแปลและจดพมพเอกสารทางวชาการทมคณคาตอการพฒนางาน

สาธารณสขโดยเฉพาะดานการสรางเสรมสขภาพ อนจะนำไปสการสรางคณภาพชวตทดของ

คนไทยและประชาคมโลกตอไป

โครงการสวสดการวชาการ

สถาบนพระบรมราชชนก

_13-0945(00).indd 3 7/29/13 5:14:13 PM

คำนำผแปล

นบเปนเวลาเกอบสามสบปแลวทแนวคดและหลกการของการสรางเสรมสขภาพไดถอ

กำเนดขนเพอตอบสนองตอการเปลยนแปลงของปญหาสขภาพและสภาพแวดลอมโลก ในชวง

เวลาทผานมา นโยบายและกลยทธของการสรางเสรมสขภาพไดรบการปรบปรงใหทนสมยอยเสมอ

เพอรบมอกบบรบทของสขภาพทเปลยนไปตามบรบทของโลก องคการอนามยโลกไดรวบรวม

รายงานจากการประชมนานาชาตและการประชมระดบโลกเรองการสรางเสรมสขภาพซงนบวา

เปนการบนทกพฒนาการของการสรางเสรมสขภาพ หรอ “หลกไมล” ไวเปนรปเลมเดยวกนใน

ชอ Milestones in Health Promotion: Statements from Global Conferences

ผแปลเหนวาควรไดมการถายทอดเนอหาเหลานเปนภาษาไทยเพอใหสะดวกตอการศกษาคนควา

ของนกศกษา ผปฏบตงานดานการสรางเสรมสขภาพ และผสนใจทวไป จงเกดงานททานถออยใน

มอขณะน

ผแปลขอขอบคณองคการอนามยโลกเปนอยางสงทอนญาตใหแปลโดยไมคดคาลขสทธ

แตอยางใด ขอขอบคณ Carla Abou Mrad แหง WHO Press ทเอออำนวยใหการตดตอ

ประสานงานกบองคการอนามยโลกมความสะดวกคลองตว ขอขอบคณโครงการสวสดการวชาการ

สถาบนพระบรมราชชนก ทกรณาจดพมพงานแปล และขอขอบคณเจาหนาทผเกยวของทกทาน

ทมสวนชวยใหงานนสำเรจลลวงไปดวยด หากคณความดใดอนเกดจากหนงสอเลมน ผแปลขอ

มอบเปนอาจารยบชาแดครบาอาจารยทกทานทประสทธประสาทวชาความรใหแกผแปล หากม

ขอผดพลาดประการใดอนเกดขน ผแปลขอนอมรบเพอปรบปรงใหมคณภาพยงขนตอไป


{ ก }

_13-0945(00).indd 4 7/29/13 5:14:14 PM

หนา

คำนำผแปล ..............................................................................................................................ก

สารบญ .............................................................................................................................. ข

กฎบตรออตตาวาเพอการสรางเสรมสขภาพ ............................................................................1

(The Ottawa Charter for Health Promotion)

17-21 พฤศจกายน พ.ศ. 2529

ขอเสนอแนะแอดเลดเรองนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ ........................................................ 9

(The Adelaide Recommendations on Healthy Public Policy)

5-9 เมษายน พ.ศ. 2531

แถลงการณซนดสวอลลเรองสงแวดลอมทสนบสนนสขภาพ ................................................20

(Sundsvall Statement on Supportive Environments for Health)

9-15 มถนายน พ.ศ. 2534

คำประกาศจาการตา เรองการสรางเสรมสขภาพในศตวรรษท 21 .......................................28

(Jakarta Declaration on Leading Health Promotion into the 21st Century)

21-25 กรกฎาคม พ.ศ. 2540

คำแถลงของรฐมนตรเพอการสรางเสรมสขภาพแหงเมกซโก :

จากแนวคดสการดำเนนการ ...................................................................................................37

(Mexico Ministerial Statement for the Promotion of Health: From Ideas to Action)

5-9 มถนายน พ.ศ. 2543

กฎบตรกรงเทพฯ เพอการสรางเสรมสขภาพในยคโลกาภวตน .............................................41

(The Bangkok Charter for Health Promotion in a Globalized World)

7 – 11 สงหาคม พ.ศ. 2548

สารบญ

{ ข }

_13-0945(00).indd 5 7/29/13 5:14:14 PM

หนา

ภาคผนวก 1 : เอกสารสรปการอภปราย

เรอง แนวคดและหลกการของการสรางเสรมสขภาพ ............................................................50

(A Discussion Document on the Concept and Principles of Health Promotion)

9-13 กรกฎาคม พ.ศ. 2527

ภาคผนวก 2 : สญลกษณของการสรางเสรมสขภาพ.............................................................58

ประวตผแปล ............................................................................................................................62

สารบญ (ตอ)

{ ค }

_13-0945(00).indd 6 7/29/13 5:14:14 PM

Milestones in Health Promotion : statements from global conferences

1

(The Ottawa Charter for Health Promotion)

กฎบตรออตตาวา เพอการสรางเสรมสขภาพ

การประชมนานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพครงท 1 กรงออตตาวา

ประเทศแคนาดา ระหวางวนท 17-21 พฤศจกายน พ.ศ. 2529 (ค.ศ. 1986)

ทประชมนานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพ ครงท 1ณ กรงออตตาวา เสนอกฎบตร

ฉบบน ในวนท 21 เดอน พฤศจกายน พ.ศ. 2529 (ค.ศ. 1986) เพอการดำเนนการใหบรรล

เปาหมายสขภาพดถวนหนาปพ.ศ.2543และเปาหมายอนทจะเกดขนในอนาคต

การประชมครงนเปนผลมาจากความคาดหวง ทตองการใหเกดการขบเคลอนสการ

สาธารณสขแนวใหมทเกดขนทวโลก แมวาขออภปรายจะเนนถงความตองการในประเทศ

อตสาหกรรม แตกตรงกบความตองการของประเทศในภมภาคอนทวโลก การประชมนมพนฐาน

มาจากความกาวหนาของการปฏบตงานตามคำประกาศเจตนารมณเรองการสาธารณสขมลฐานท

เมองอลมา อะตา จากเอกสารขององคการอนามยโลกทสนบสนนเปาหมายสขภาพดถวนหนา

และจากการอภปรายในทประชมสมชชาองคการอนามยโลกในประเดนการรวมมอกนทก

ภาคสวนดานสขภาวะทเกดขนเมอเรวๆน

การสรางเสรมสขภาพ

การสรางเสรมสขภาพเปนกระบวนการทเอออำนวยใหประชาชนสามารถเพมความ

สามารถในการควบคมและปรบปรงสขภาพของตนเอง การจะเขาถงสภาวะทสมบรณทงกาย

จตและสงคมนน บคคลหรอกลมบคคลตองสามารถระบถงสงทตองการบรรลและบรรลในสง

ทตองการได รวมถงสามารถปรบเปลยนสงแวดลอมหรอสามารถปรบตวใหเขากบสงแวดลอม

_13-0945(001-062).indd 1 7/29/13 5:14:31 PM

พฒนาการสำคญของการสรางเสรมสขภาพ รายงานการประชมระดบโลกเรองการสรางเสรมสขภาพ

2

ทเปลยนไปไดสขภาพจงมใชเปาหมายแหงการดำรงชวตอยอกตอไปหากแตเปนแหลงประโยชน

ของทกวนทเราดำเนนชวต สขภาพเปนแนวคดดานบวกทมงเนนแหลงประโยชนทางสงคม

และแหลงประโยชนสวนบคคล รวมถงศกยภาพทางกายของบคคล ดงนนการสรางเสรมสขภาพ

จงไมเปนเพยงความรบผดชอบของภาคสวนทดแลสขภาพเทานน แตยงมงไปทรปแบบการ

ดำเนนชวตทสงผลดตอสขภาพซงจะนำไปสการมสขภาวะในทสด

ปจจยพนฐานกอนมสขภาพด

สภาพและแหลงประโยชนขนพนฐานทตองมกอนทจะมสขภาพดมดงน:

– สนตภาพ

– ทพกอาศย

– การศกษา

– อาหาร

– รายได

– ระบบนเวศทมนคง

– แหลงทรพยากรทเพยงพอ

– ความยตธรรมและความเทาเทยมกนในสงคม

การปรบปรงสขภาพจำเปนตองอาศยปจจยพนฐานเหลาน

การสนบสนนชแนะ

สขภาพดเปนแหลงประโยชนอนสำคญของการพฒนาดานสงคมและเศรษฐกจ

และการพฒนาในระดบบคคลนอกจากน สขภาพยงเปนองคประกอบสำคญของคณภาพ

ชวตดวย ปจจยทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมสงแวดลอมพฤตกรรมและ

ปจจยทางชวภาพลวนสามารถสงเสรมสขภาพและเปนอนตรายตอสขภาพได การ

สรางเสรมสขภาพมเปาหมายเพอปรบเปลยนใหปจจยเหลานสงผลดตอสขภาพผาน

การสนบสนนชแนะเพอสขภาพ

_13-0945(001-062).indd 2 7/29/13 5:14:31 PM


3

การเสรมสรางความสามารถ

การสรางเสรมสขภาพมจดเนนทการเขาถงความเสมอภาคทางสขภาพ การ

ดำเนนการสรางเสรมสขภาพมงลดความแตกตางของสถานะทางสขภาพ โดยสรางโอกาส

และแหลงประโยชนตางๆ ทชวยใหประชาชนเขาถงศกยภาพดานสขภาพอยางเตมท

และเทาเทยมกนดวยการจดสงแวดลอมใหสนบสนนสขภาพ เพมโอกาสเขาถงแหลงขอมล

ทเปนประโยชนตอสขภาพ เพมพนทกษะชวต และเพมทางเลอกทเปนประโยชนตอ

สขภาพ ประชาชนจะไมสามารถเขาถงสขภาพดตามศกยภาพสงสดของตนหากประชาชน

ไมสามารถควบคมปจจยทมอทธพลตอสขภาพเหลานได โอกาสและแหลงประโยชน

เหลานควรมความเทาเทยมกนทงหญงและชาย

การเปนสอกลาง

ปจจยพนฐานของสขภาพและโอกาสทจะเขาถงสขภาพไมไดขนกบภาคสวนท

ใหบรการสขภาพเพยงดานเดยว การสรางเสรมสขภาพตองเกดจากการดำเนนการรวมกน

ของทกภาคสวนทเหนความสำคญของสขภาพไมวาจะเปนภาครฐภาคสวนทดแลสขภาพ

ภาคสงคมและเศรษฐกจ ภาคเอกชน องคกรอาสาสมคร องคกรปกครองสวนทองถน

ภาคอตสาหกรรมและสอมวลชน ประชาชนทกเพศทกวยมบทบาทตอสขภาพในฐานะ

บคคล สมาชกครอบครว และสมาชกชมชน กลมวชาชพ กลมทางสงคม และบคลากร

ทางสขภาพมภารกจสำคญในการเปนสอกลางระหวางภาคสวนทมความตองการ

แตกตางกนเพอใหเกดประโยชนสงสดตอสขภาพ

กลยทธและโปรแกรมการสรางเสรมสขภาพควรปรบใหเหมาะกบความตองการของ

ทองถน และสามารถนำไปปรบใชไดในนานาประเทศและทกภมภาคทวโลกทมระบบทางสงคม

วฒนธรรมและเศรษฐกจทแตกตางกน

_13-0945(001-062).indd 3 7/29/13 5:14:31 PM


4

การดำเนนการสรางเสรมสขภาพ หมายถง:

การสรางนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ

การสรางเสรมสขภาพมความหมายกวางกวาเพยงการดแลสขภาพ แตเปนการทำให

สขภาพเปนวาระของผกำหนดนโยบายในทกภาคสวนและทกระดบ เพอใหผกำหนดนโยบาย

เหลานตระหนกถงผลกระทบทางสขภาพทเกดจากการตดสนใจในทกเรอง และเพอใหยอมรบวา

คนกลมนมความรบผดชอบตอสขภาพดวย

นโยบายดานการสรางเสรมสขภาพมรปแบบทหลากหลายแตมสวนสนบสนนซงกน

และกน ตวอยางการดำเนนการทางนโยบายดานการสรางเสรมสขภาพ ไดแก การออกกฎหมาย

การใชมาตรการทางการเงน การใชมาตรการทางภาษ และการปรบเปลยนในองคกร การดำเนน

การทผสมผสานเหลานนำไปสสขภาวะ สรางรายได และเกดนโยบายทางสงคมททำใหเกด

ความเสมอภาคยงขน การดำเนนการรวมกนทำใหมนใจวาสนคาและบรการมคณภาพและ

ปลอดภยตอสขภาพมากขน มบรการสาธารณะทเออตอสขภาพมากขน และมสงแวดลอม

ทสะอาดนาอภรมยยงขนดวย

เราอาจตองคาดการณถงอปสรรคในการตอบรบนโยบายสาธารณะเพอสขภาพในภาคสวน

ทไมเกยวของกบสขภาพ รวมถงหาทางลดอปสรรคเหลานนดวย เปาหมายควรเปนการสงเสรม

ใหผกำหนดนโยบายเลอกทางเลอกทสงผลดตอสขภาพไดงายยงขน

การสรางสรรคสงแวดลอมทเออตอสขภาพ

สงคมของเรามความซบซอนแตเชอมโยงซงกนและกน เปาหมายสขภาพกไมสามารถ

แยกออกจากเปาหมายดานอนๆ การทคนกบสงแวดลอมมความเกยวพนกนจนไมสามารถแยก

ออกจากกนไดน นบเปนพนฐานสำคญของมมมองสขภาพดานสงคมและนเวศวทยา แนวคดน

เปนเปาหมายทงในระดบชาต ภมภาค หรอแมแตในระดบชมชนทตางตองเหนความสำคญทจะ

รกษาใหชมชนและสงแวดลอมสนบสนนสงเสรมซงกนและกนไว การอนรกษทรพยากรธรรมชาต

ของโลกควรไดรบการเนนยำและถอเปนความรบผดชอบของทกคนบนโลกใบน

การเปลยนแปลงรปแบบการดำเนนชวต การทำงาน และการพกผอนหยอนใจสงผลกระทบ

สำคญตอสขภาพ การทำงานและการพกผอนหยอนใจควรเปนกจกรรมททำใหสขภาพด สงคม

_13-0945(001-062).indd 4 7/29/13 5:14:31 PM


5

ควรจดระบบงานในสงคมใหสามารถเออตอสขภาพ การสรางเสรมสขภาพมสวนสงเสรมให

การดำเนนชวตและรปแบบของการทำงานมความปลอดภย กระตนใหเกดความกระตอรอรน

เกดความรสกพงพอใจและกอใหเกดความเพลดเพลน

การประเมนผลกระทบทางสขภาพจากสงแวดลอมทเปลยนแปลงอยางรวดเรว โดยเฉพาะ

อยางยงสงแวดลอมทเกยวของกบเทคโนโลยการทำงานการผลตพลงงานและการขยายตวของ

ชมชนเมอง เปนสงทสำคญและตองมการตดตามอยางสมำเสมอเพอเปนหลกประกนของสขภาพด

ในสวนรวม การปกปองสงแวดลอมทางธรรมชาตและทมนษยสรางขน รวมทงการอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาตตองมในกลยทธการสรางเสรมสขภาพทกกลยทธ

การเสรมสรางการดำเนนการในชมชนทเขมแขง

การสรางเสรมสขภาพเปนการทำงานในชมชนทมประสทธผลและจบตองได ดวยกจกรรม

การจดลำดบความสำคญของปญหา การตดสนใจ การวางแผนเชงยทธศาสตร และการดำเนนการ

ตามแผนเพอใหชมชนมสขภาพดขนหวใจสำคญของกระบวนการทำงานในชมชนคอการเสรมสราง

พลงอำนาจของชมชน ซงหมายถงการทำใหชมชนมความรสกเปนเจาของ สามารถควบคมการ

ดำเนนการตางๆและสามารถกำหนดอนาคตของตนเองได

การพฒนาชมชนเปนการดงศกยภาพของทรพยากรมนษยและทรพยากรวตถทมอยใน

ชมชน เพอพฒนาความสามารถในการชวยเหลอตนเองและสนบสนนซงกนและกน และเพอ

พฒนาระบบทมความยดหยนเพอเพมการมสวนรวมในการพฒนาเพอสขภาพ ระบบลกษณะ

นจะเกดขนได หากชมชนสามารถเขาถงขอมลอยางสมบรณและตอเนอง มโอกาสไดเรยนรถง

โอกาสในการสรางสขภาพและมแหลงทนสนบสนนอยางเหมาะสม

การพฒนาทกษะสวนบคคล

การสรางเสรมสขภาพสนบสนนใหเกดการพฒนาทงในตวบคคลและสงคม ดวยการให

ขอมล เสรมสรางความรดานสขภาพ และพฒนาทกษะชวต การดำเนนการในลกษณะนจะเปด

โอกาสใหประชาชนมความสามารถในการควบคมสขภาพของตนเองและสงแวดลอม และ

สามารถตดสนใจเลอกทางเลอกทจะสงผลดตอสขภาพ

_13-0945(001-062).indd 5 7/29/13 5:14:31 PM


6

การเปดโอกาสใหบคคลไดเรยนรตลอดชวต มการเตรยมพรอมสำหรบการเปลยนแปลง

ในทกชวงชวต เพอใหสามารถปรบตวเมอเกดการเจบปวยเรอรงหรอเกดการบาดเจบเปนสง

สำคญยง และควรสรางโอกาสนใหเกดขนทโรงเรยน ทบาน ททำงาน และทชมชน การพฒนา

ทกษะสวนบคคลสามารถดำเนนการผานภาคสวนการศกษาวชาชพสอมวลชนองคกรอาสาสมคร

รวมถงภายในองคกรทบคคลสงกดอย

การปรบเปลยนระบบบรการสขภาพ

บทบาทสรางเสรมสขภาพในระบบบรการสขภาพ เปนบทบาทของทกภาคสวน ทงบคคล

กลมภายในชมชนบคลากรสขภาพหนวยงานบรการสขภาพและภาครฐ

ภาคสวนเหลานตองทำงานรวมกนเพอใหระบบบรการสขภาพนำไปสสขภาวะ ภาคสวนท

ใหบรการสขภาพตองปรบเปลยนทศทางมาสการสรางเสรมสขภาพ มใชเพยงใหการดแลรกษา

เทานน บรการสขภาพตองสามารถตอบสนองตอภารกจทนบวนจะมความละเอยดออนและ

ใหความสนใจตอความตองการทางวฒนธรรมเพมขน ภารกจนควรสนบสนนบคคลและชมชนท

ตองการมสขภาพดขน และเปดโอกาสใหภาคสวนทดแลสขภาพไดเชอมโยงกบภาคสวนอน เชน

สงคมการเมองเศรษฐกจและสงแวดลอมทางสขภาพมากยงขน

การปรบเปลยนระบบบรการสขภาพตองการการสนบสนนทเขมแขงจากการวจยสขภาพ

พรอมๆกบการเปลยนแปลงรปแบบการศกษาและการอบรมในวชาชพ การปฏบตเชนนจะนำ

ไปสการปรบเปลยนทศนคตของบคคลและองคกรใหมองความตองการของบคคลเปนภาพรวม

การขบเคลอนสอนาคต

สขภาพถกสรางโดยประชาชน และเปนประชาชนทเปนผไดรบผลจากสขภาพนน ในการ

ดำเนนชวตทกบรบท ไมวาจะเรยนทำงาน เลน และมความรก สขภาพจะเกดขนไดกดวยความ

สนใจในตนเองและความใสใจตอผอน สามารถตดสนใจดวยตนเองและเปนผควบคมสถานการณ

ตางๆในชวต และดวยความมนใจวาสงคมทตนเองอยเปนสงแวดลอมทเอออำนวยใหสมาชก

ในสงคมทกคนมสขภาพดได

_13-0945(001-062).indd 6 7/29/13 5:14:31 PM


7

หลกการสำคญในการพฒนากลยทธการสรางเสรมสขภาพ คอ ความเอออาทร ความเปน

องครวม และบทบาทสำคญของนเวศวทยา ดงนนผทมบทบาทเกยวของในการพฒนากลยทธ

การสรางเสรมสขภาพตองใชหลกการเหลาน เสมอนเปนเขมทศนำทางในทกระยะของการ

วางแผน ดำเนนกจกรรม และการประเมนผลกจกรรมการสรางเสรมสขภาพ ทงนเพศหญงและ

เพศชายควรมสวนรวมเปนหนสวนในการพฒนากลยทธอยางเทาเทยมกน

เจตจำนงตอการสรางเสรมสขภาพ

ผเขารวมประชมในครงนขอแสดงเจตจำนงทจะปฏบตดงตอไปน:

• ขบเคลอนนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ และใหการชแนะตอนโยบายทใหการ

สนบสนนสขภาพและความเสมอภาคในทกภาคสวน

• ตอตานและกดดนผลตภณฑทเปนอนตราย การผลาญทรพยากร สภาพความเปนอย

และสงแวดลอมทเปนผลเสยตอสขภาพ โภชนาการททำใหเกดโทษ และจะใหความ

สนใจกบประเดนทางสาธารณสข ไดแก มลภาวะ อนตรายจากการทำงาน บานและ

ทอยอาศย

• ลดชองวางทางสขภาพทงชองวางภายในสงคมและชองวางระหวางสงคม รวมทง

ดำเนนการกบความไมเปนธรรมในสงคมทเกดจากกฎเกณฑและการปฏบตของสงคม

• ใหความสำคญกบคนในฐานะของทรพยากรหลกของสขภาพ ใหการสนบสนนและ

เอออำนวยใหบคคล ครอบครว และเพอนฝงของเขามสขภาพดดวยการใหการ

สนบสนนดานการเงนและดานอนๆ รบฟงเสยงจากชมชนทงในเรองสขภาพ สภาพ

ความเปนอยและการดำเนนชวต

• ปรบเปลยนระบบบรการสขภาพและแหลงประโยชนของระบบใหเนนการสรางเสรม

สขภาพ แบงปนศกยภาพกบภาคสวนอนๆ กบวงการอนๆ และทสำคญทสดกบภาค

ประชาชน

• ใหความสำคญกบสขภาพและการธำรงรกษาสขภาพ วาเปนการลงทนทางสงคมทสำคญ

และมความทาทายรวมทงใหความสนใจกบประเดนทางนเวศวทยาทมผลตอวถชวต

ทประชมแหงนมงหวงใหทกภาคสวนทมความตระหนกในความสำคญไดรวมมอกนเพอให

เปนพนธมตรดานสาธารณสขทเขมแขง

_13-0945(001-062).indd 7 7/29/13 5:14:31 PM


8

ขอเรยกรองเพอการดำเนนการในระดบนานาชาต

ทประชมแหงนขอเรยกรองใหองคการอนามยโลก และองคกรระหวางประเทศอน

ใหการสนบสนนการสรางเสรมสขภาพในทกๆเวท และใหการสนบสนนประเทศตางๆ

ในการวางยทธศาสตรและกจกรรมการสรางเสรมสขภาพ

ทประชมมความเชอมนวาประชาชนทกเพศทกวย องคกรพฒนาเอกชนและ

องคกรอาสาสมครรฐบาลองคการอนามยโลกและทกภาคสวนทเลงเหนความสำคญของ

การสรางเสรมสขภาพจะรวมมอกนในการนำเสนอยทธศาสตรการสรางเสรมสขภาพ

ทสอดคลองกบคณธรรม และคานยมทางสงคม ดงทไดกลาวในกฎบตรน หากเปนดงนน

เปาหมายสขภาพดถวนหนาในปพ.ศ.2543ยอมเปนจรงได

กฎบตรนไดรบการรบรองในการประชมนานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพ

“ขบเคลอนสการสาธารณสขแนวใหม” ทจดขนระหวางวนท 17-21 พฤศจกายน

พ.ศ.2529(ค.ศ.1986)ณกรงออตตาวามลรฐออนตารโอประเทศแคนาดา*

เขาถงเอกสารฉบบภาษาองกฤษไดท www.who.int/healthpromotion/con-

ferences/ottawa.pdf *รวมสนบสนนการจดประชมโดย สมาคมการสาธารณสขแหงประเทศแคนาดา องคกรเพอสขภาพ และสวสดการสงคมแหงประเทศแคนาดาและองคการอนามยโลก

_13-0945(001-062).indd 8 7/29/13 5:14:31 PM


9

(The Adelaide Recommendations on Healthy Public Policy)

ขอเสนอแนะแอดเลด เรอง นโยบายสาธารณะเพอสขภาพ

การประชมนานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพ ครงท 2

เมองแอดเลดประเทศออสเตรเลย ระหวางวนท 5-9 เมษายน พ.ศ. 2531

(ค.ศ. 1988)

การตอบรบคำประกาศอลมา อะตา เมอหนงทศวรรษทผานมานบเปนกาวยางทสำคญ

ของการเคลอนไหวเพอสขภาพดถวนหนา ซงสมชชาองคการอนามยโลกไดรเรมขนตงแตป

พ.ศ. 2520 (ค.ศ. 1977) คำประกาศนเกดขนจากการมองสขภาพในฐานะของเปาหมายพนฐาน

ทางสงคม และนบเปนการเรมศกราชใหมของนโยบายสขภาพทเนนการมสวนรวมของประชาชน

และเนนการรวมมอกนของทกภาคสวนในสงคม โดยมการสาธารณสขมลฐานเปนรากฐาน

ทสำคญ

จตวญญาณแหงอลมา อะตา

จตวญญาณแหงอลมา อะตา ไดรบการอางถงเมอครงกฎบตรเพอการสรางเสรมสขภาพ

ไดรบการรบรองทกรงออตตาวาในปพ.ศ.2529(ค.ศ.1986)กฎบตรฉบบนไดจดประกายความ

ทาทายในการขบเคลอนสการสาธารณสขแนวใหมดวยการใหคำยนยนเปนคำรบทสองวา

ความเปนธรรมและความเสมอภาคในสงคมเปนเงอนไขเบองตนกอนเกดสขภาวะ การสนบสนน

ชแนะ และการเปนสอกลางทางสขภาพคอกระบวนการสำคญทจะนำเราไปสจดหมายปลายทาง

แหงสขภาวะได

_13-0945(001-062).indd 9 7/29/13 5:14:31 PM


10

กฎบตรออตตาวาไดระบกจกรรมหลกของการสรางเสรมสขภาพ5ประการไดแก:

• การสรางนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ

• การสรางสรรคสงแวดลอมทเออตอสขภาพ

• การเสรมสรางการดำเนนการในชมชนทเขมแขง

• การพฒนาทกษะสวนบคคล

• การปรบเปลยนระบบบรการสขภาพ

กจกรรมหลกของการสรางเสรมสขภาพเหลานลวนพงพาซงกนและกน แตมนโยบาย

สาธารณะเพอสขภาพเปนเสมอนรมใหญทเออใหกจกรรมทเหลอทงสมโอกาสเกดขนได

การประชมทแอดเลดเรองนโยบายสาธารณะเพอสขภาพยงคงสบทอดเจตนารมณเดม

ทไดรเรมไวตงแตการประชมทเมองอลมา อะตา และกรงออตตาวา พรอมกบพฒนาใหแนวคดน

เขมแขงขน ผเขารวมประชมจำนวน 220 คน จาก 42 ประเทศทวโลก ไดรวมแลกเปลยน

ประสบการณเพอเสนอแนวทางปฏบตในการสรางนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ ขอเสนอแนะ

เชงยทธศาสตรทจะกลาวถงตอไปนเปนบทสรปทไดจากการประชมในครงน

นโยบายสาธารณะเพอสขภาพ

นโยบายสาธารณะเพอสขภาพมลกษณะสำคญทเปนนโยบายทใหความสนใจอยางเปดเผย

ตอสขภาพและความเสมอภาคในทกๆประเดน รวมถงใหความสำคญกบผลกระทบทางสขภาพท

อาจเกดจากนโยบายนนดวย เปาหมายหลกของนโยบายสาธารณะเพอสขภาพคอการสรางสรรค

สงแวดลอมทเออใหประชาชนมสขภาพด นโยบายลกษณะนเปดโอกาสใหประชาชนสามารถ

เลอกทางเลอกทดตอสขภาพ หรอชวยใหสามารถเลอกไดงายขน นโยบายสงผลใหสงแวดลอม

ทางสงคมและทางกายภาพมสวนสนบสนนสขภาพ การจะทำใหนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ

เกดขนไดนน ภาครฐทรบผดชอบดานการเกษตร การคา การศกษา การอตสาหกรรม และการ

สอสาร ตองนำแนวคดทางสขภาพมาประกอบดวยเมอกำหนดนโยบาย ภาคสวนเหลานควร

ตระหนกถงผลกระทบทางสขภาพของตดสนใจเชงนโยบาย และใหความสำคญถงผลกระทบของ

นโยบายทมตอสขภาพอยางเทาเทยมกบความสำคญทใหตอผลกระทบทางเศรษฐกจ

_13-0945(001-062).indd 10 7/29/13 5:14:32 PM


11

คณคาแหงสขภาพ

สขภาพเปนสทธมนษยชนขนพนฐานและเปนการลงทนทางสงคมทคมคา ภาครฐตอง

ลงทนแหลงทรพยากรดานนโยบายสาธารณะเพอสขภาพและการสรางเสรมสขภาพเพอปรบปรง

สภาวะสขภาพของประชาชนอยางทวถง หลกการพนฐานของความยตธรรมในสงคมคอการท

ประชาชนทกคนมโอกาสทจะมสขภาพดและมชวตทนาพงพอใจ ซงจะสงผลใหผลผลตทง

ดานสงคมและดานเศรษฐกจสงขนดวย นโยบายสาธารณะเพอสขภาพในระยะสนจะนำไปส

ผลประโยชนทางเศรษฐกจทเพมสงขนในระยะยาว ดงกรณศกษาทนำเสนอในการประชมครงน

จงควรไดมการผลกดนใหมความพยายามในการเชอมโยงนโยบายทางเศรษฐกจ สงคม และ

สขภาพเพอใหเกดการดำเนนการทบรณาการอยางแทจรง

ความเสมอภาค การเขาถง และการพฒนา

ความไมเสมอภาคทางสขภาพเปนรากเหงาของความไมเสมอภาคในสงคมการปดชองวาง

แหงความไมเสมอภาคระหวางประชาชนทมขอจำกดของโอกาสทางสงคมและการศกษากบกลม

ทมโอกาสสงกวา ตองมนโยบายทเพมโอกาสใหประชาชนสามารถเขาถงสนคาและบรการท

สรางเสรมสขภาพ รวมถงมการสรางสรรคสงแวดลอมทเออตอสขภาพนโยบายเชนนมกใหความ

สำคญอยางสงตอกลมผดอยโอกาสและกลมเสยง ยงไปกวานน นโยบายสาธารณะเพอสขภาพให

ความสำคญตอวฒนธรรมเฉพาะของกลมคนพนเมองเดมชาตพนธคนกลมนอยและกลมผอพยพ

ยายถนฐาน ความเสมอภาคในการเขาถงบรการสขภาพโดยเฉพาะอยางยงการดแลสขภาพ

ในชมชนนบเปนประเดนสำคญของความเสมอภาคทางสขภาพ

ความกาวหนาทางเทคโนโลยมกเปนตนเหตใหเกดการเปลยนแปลงในทางโครงสรางทาง

สงคมสงผลใหเกดความไมเสมอภาคทางสขภาพขนได ดงนน เปาหมายอนดบแรกขององคการ

อนามยโลกภมภาคยโรปในการขบเคลอนสสขภาพดถวนหนาคอ:

“ภายในป พ.ศ. 2543 (ค.ศ. 2000) ความแตกตางของสถานะทางสขภาพระหวาง

ประเทศและระหวางกลมชาตพนธตางๆในประเทศเดยวกน ควรลดลงอยางนอยรอยละ 25

ดวยการเพมระดบของสขภาพในประเทศและกลมคนทดอยโอกาส”

_13-0945(001-062).indd 11 7/29/13 5:14:32 PM


12

ทประชมแหงนไดศกษาตรวจสอบแนวทางการลดความแตกตางทางสขภาพระหวาง

ประเทศตางๆ และเสนอวาประเทศทพฒนาแลวมภารกจทตองใสใจตอนโยบายของประเทศตน

ใหสงผลกระทบทางสขภาพในทางบวกตอประเทศกำลงพฒนาอนๆทประชมเสนอใหทกประเทศ

พฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพทแสดงออกถงการลดความไมเสมอภาคทางสขภาพนดวย

ความรบผดชอบตอสขภาพ

ขอเสนอแนะฉบบนจะเกดผลสมฤทธได หากผบรหารภาครฐในทกระดบทงระดบประเทศ

ภมภาคและทองถน ไดรวมแรงรวมใจกนทำใหเกดขนการพฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพ

ในระดบทองถนมความสำคญเทาเทยมกบการพฒนานโยบายในระดบประเทศ รฐบาลควรตง

เปาหมายทางสขภาพทเนนการสรางเสรมสขภาพใหชดเจน

บทบาทหนาทตอสขภาพของสาธารณะเปรยบเสมอนสารอาหารทหลอเลยงการเจรญเตบโต

ของนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ รฐบาลรวมทงผจดการแหลงทรพยากรทกประเภทมความ

รบผดชอบอนสำคญยงตอผลกระทบทางสขภาพของประชาชนทเกดขนเนองจากนโยบายทตน

กำหนด รวมทงความรบผดชอบตอผลกระทบของการเพกเฉยไมกำหนดนโยบายดวยพนธะทม

ตอนโยบายสาธารณะเพอสขภาพหมายความวาภาครฐตองวดและรายงานผลกระทบทางสขภาพ

ของนโยบายของตน ดวยภาษาททกกลมในสงคมจะเขาใจได การดำเนนการในชมชนเปนหวใจ

สำคญของการสงเสรมนโยบายสาธารณะเพอสขภาพภาครฐควรสอสารทำความเขาใจกบกลมท

ไดรบผลกระทบจากนโยบาย โดยคำนงถงปจจยดานการศกษาและความเขาใจในภาษาเปน

สำคญ

ทประชมนขอเนนยำถงความจำเปนของการประเมนผลกระทบของนโยบาย ระบบขอมล

ทางสขภาพทรองรบกระบวนการประเมนผลกระทบของนโยบายควรไดรบการพฒนา การประเมน

ผลกระทบของนโยบายสาธารณะเพอสขภาพนจะสนบสนนการตดสนใจจดสรรทรพยากรเพอ

การดำเนนการตามนโยบายสาธารณะเพอสขภาพในอนาคต

_13-0945(001-062).indd 12 7/29/13 5:14:32 PM


13

เปาหมายสงกวาการบรการสขภาพ

นโยบายสาธารณะเพอสขภาพตอบสนองความทาทายดานสขภาพอนเนองมาจากการท

โลกทมความเปนพลวตรและมการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยอยตลอดเวลา ประกอบกบความ

สลบซบซอนของปฏสมพนธของระบบนเวศวทยาตางๆ และทนานาประเทศตองพงพากน

มากขน ผลกระทบทางสขภาพทเกดจากความทาทายทงหลายเหลานไมสามารถเยยวยาไดดวย

บรการสขภาพทมอยในปจจบนหรอแมแตบรการสขภาพทคาดวาจะเกดขนในอนาคต การ

สรางเสรมสขภาพนบเปนแนวทางทตอบประเดนความทาทายเหลาน การดำเนนงานตองม

การผสมผสานการพฒนาดานสงคมและเศรษฐกจ เพอเชอมโยงระหวางสขภาพกบการปฏรป

ทางสงคมซงนบเปนนโยบายหลกทองคการอนามยโลกใหความสำคญในชวงทศวรรษทผานมา

หนสวนในกระบวนการกำหนดนโยบาย

ภาครฐมบทบาทสำคญตอสขภาพ แตสขภาพกไดรบอทธพลเปนอยางสงจากภาคเอกชน

กลมธรกจองคกรพฒนาเอกชนและองคกรชมชนตางๆศกยภาพของแตละภาคสวนในการดแล

และสรางเสรมสขภาพของประชาชนควรไดรบการสงเสรม องคกรทางการคา การพาณชย ภาค

อตสาหกรรมสมาคมวชาการ และผนำศาสนามโอกาสอยางมากในการดำเนนการเพอผลประโยชน

ทางสขภาพของชมชน เราจงควรสรางเครอขายพนธมตรใหมๆ เพอใหเกดกจกรรมดานสขภาพ

อยางฉบพลน

กจกรรมทควรดำเนนการ

ทประชมแหงนไดระบกจกรรมทควรดำเนนการดานนโยบายสาธารณะเพอสขภาพโดย

เรงดวนทงหมด4ประเดนดงน

การสนบสนนสขภาพของสตร

สตรทวโลกนบวาเปนผสนบสนนสขภาพในระดบมลฐาน งานทสตรทำบอยครงไมไดรบ

คาตอบแทนหรอหากไดรบกเพยงนอยนด เครอขายและองคกรของสตรนบเปนตนแบบของ

กระบวนการสรางเสรมสขภาพ ในการจดตงองคกร การวางแผนและการดำเนนการ เครอขาย

ของสตรควรไดรบการยอมรบมากขน และควรไดรบการสนบสนนจากผกำหนดนโยบายและจาก

_13-0945(001-062).indd 13 7/29/13 5:14:32 PM


14

สถาบนในสงคม มฉะนนการลงทนในแรงงานสตรจะยงทำใหเกดความไมเสมอภาคในสงคม

ยงขน สตรควรไดรบโอกาสในการเขาถงขอมล เครอขาย และแหลงสนบสนนมากขน เพอเปด

โอกาสใหสตรมสวนรวมในการสรางเสรมสขภาพมากขน สตรทกคนโดยเฉพาะอยางยงสตรท

มาจากกลมชาตพนธ กลมชนพนเมองเดม และชนกลมนอยในสงคม ควรมสทธในการกำหนด

สขภาพของตนเอง และควรเปนหนสวนสำคญในการกำหนดแนวทางของนโยบายสาธารณะเพอ

สขภาพเพอใหมนใจไดวานโยบายเหลานมความเหมาะสมทางวฒนธรรม

ทประชมแหงน เสนอใหประเทศตางๆ เรมพฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพสตรใน

ระดบประเทศ และเปนนโยบายทมองสขภาพสตรเปนวาระสำคญ จงเสนอประเดนตางๆ ทควร

ปรากฏในนโยบายดงน

• งานทมความเอออาทรควรไดรบการแบงปนกนอยางเสมอภาคในสงคมยงขน

• การใหกำเนดบตรควรปฏบตตามความตองการและความพงพอใจของสตร

• ควรมกลไกสนบสนนใหเกดความเอออาทรในการทำงาน เชน งานทสนบสนนสตรทม

บตร งานทเปดโอกาสใหลาเพอดแลบตร และงานทเปดโอกาสใหลาเพอดแลสขภาพ

ของผเจบปวยในครอบครว

อาหารและโภชนาการ

เปาหมายพนฐานของนโยบายสาธารณะเพอสขภาพคอการขจดความหวโหยและภาวะ

ทพโภชนาการใหหมดไป นโยบายสาธารณะเพอสขภาพควรสรางหลกประกนใหประชาชน

สามารถเขาถงอาหารทดตอสขภาพอยางเพยงพอ ดวยวธการยอมรบไดทางวฒนธรรม นโยบาย

ทางอาหารและโภชนาการควรครอบคลมถงการผลตและการกระจายอาหารทงในภาครฐและ

ภาคเอกชนดวย ทงนเพอใหราคาอาหารมความเหมาะสม ภาครฐควรใหความสำคญกบการ

บรณาการปจจยทางการเกษตรเศรษฐกจและสงแวดลอมเพอใหมนใจวานโยบายจะสงผลกระทบ

ในเชงบวกทงในระดบประเทศและระดบนานาชาต ในระยะแรกนโยบายดงกลาวควรเรมตนดวย

การวางรากฐานของเปาหมายดานอาหารและโภชนาการใหชดเจน การจดเกบภาษและการ

สนบสนนดานการเงนควรเปนไปเพอใหประชาชนทกระดบสามารถเขาถงอาหารทมคณคาทาง

โภชนาการและดตอสขภาพ

_13-0945(001-062).indd 14 7/29/13 5:14:32 PM


15

ทประชมแหงนเสนอวาภาครฐควรมมาตรการเรงดวนและตรงประเดนในทกระดบ เพอให

เกดอำนาจการตอรองในตลาดซอขายอาหาร โดยเฉพาะอาหารทใชในการดำเนนกจการทควรได

รบการดแลเปนพเศษ (ไดแก ในโรงพยาบาล โรงเรยน ศนยพฒนาเดกเลกชวงกลางวน บรการ

สงคมสงเคราะห และในสถานททำงาน) เพอเปนการเปดโอกาสใหผบรโภคไดเขาถงอาหารทม

คณคาไดโดยงาย

ยาสบและแอลกอฮอล

การบรโภคยาสบและการเสพตดแอลกอฮอล เปนอนตรายสำคญตอสขภาพ 2 ประการท

ตองการการดำเนนการโดยเรงดวน ดวยการพฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพ ปจจบนเรา

ตระหนกเปนอยางดวาการบรโภคยาสบไมเพยงกอใหเกดโทษตอผสบเทานน แตยงเปนอนตราย

ตอบคคลรอบขางจากควนบหรมอสอง โดยเฉพาะในกลมเดกทารก แอลกอฮอลกอใหเกดปญหา

ความขดแยงทางสงคม และเปนอนตรายตอทงรางกายและจตใจ นอกเหนอจากนการใชพนทใน

ประเทศทยากจนเปนแหลงปลกยาสบของประเทศผคายาสบ สงผลกระทบทสำคญทางนเวศวทยา

และทำใหประเทศทยากจนเหลานนขาดแคลนแหลงเพาะปลก อนมผลโดยตรงตอกระบวนการ

ผลตและการกระจายอาหาร

การผลตและการตลาดของยาสบและแอลกอฮอลเปนกจกรรมทใหผลตอบแทนสง

โดยเฉพาะอยางยงผลตอบแทนตอภาครฐผานการเกบภาษ บอยครงทภาครฐไมใหการสนบสนน

อยางจรงจงทจะลดการผลตและการบรโภคยาสบและเครองดมแอลกอฮอล ดวยใหความสำคญ

ตอรายไดมากกวาผลกระทบทางสขภาพทจะเกดขนกบประชาชน

ทประชมแหงนเรยกรองใหรฐบาลของทกๆประเทศไดตระหนกถงสงทตองสญเสย หาก

ประชาชนในประเทศของตนตองสญเสยศกยภาพไปเนองจากการใชยาสบและการเสพตด

แอลกอฮอล ภาครฐควรมงมนทจะพฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพ โดยกำหนดใหเปนวาระ

แหงชาตในการลดการเพาะปลกยาสบและลดการผลตแอลกอฮอลรวมกบการลดการตลาดและ

การบรโภคผลตภณฑทงสองประเภทน ใหเหนเปนรปธรรมมากยงขนภายในป พ.ศ. 2543 (ค.ศ.

2000)

_13-0945(001-062).indd 15 7/29/13 5:14:32 PM


16

สรางสรรคสงแวดลอมทเออตอสขภาพ

ประชาชนสวนใหญอยอาศยและทำงานอยในสภาวะทเปนอนตรายตอสขภาพ และตอง

สมผสกบผลตภณฑทเปนอนตรายปญหาดงกลาวนบเปนปญหาทขามพรมแดนของประเทศ

การบรหารจดการสงแวดลอมสามารถปกปองสขภาพของมนษยจากผลกระทบทางชวภาพ

เคม และกายภาพ ทงทางตรงและทางออมได ทงนตองเขาใจในหลกการพนฐานวามนษยทกคน

ไมวาเพศชายหรอเพศหญง ลวนเปนสวนหนงของระบบนเวศทสลบซบซอนน ทรพยากรแมจะม

หลากหลาย แตกมอยอยางจำกดยง ทรพยากรมความจำเปนตอมนษยชาตเนองจากมบทบาท

อนสำคญในการหลอเลยงทกชวต นโยบายทสรางเสรมสขภาพจะประสบความสำเรจขนได

หากเรามการอนรกษทรพยากรดวยยทธศาสตรทางนเวศวทยาทงในระดบโลก ระดบภมภาค

และระดบทองถน

รฐบาลในทกระดบตองแสดงเจตนารมณอนแนวแน การรวมมอกนในระหวางทกภาคสวน

มความสำคญเพอใหสขภาพเปนสวนหนงในปจจยพนฐานของการพฒนาภาคอตสาหกรรมและ

เกษตรกรรม องคการอนามยโลกควรแสดงบทบาทสำคญในการแสวงหาการยอมรบในหลกการ

จากนานาประเทศและควรใหการสนบสนนแนวคดของการพฒนาอยางยงยนในระดบนานาชาต

ทประชมขอสนบสนนใหการสาธารณสขและการรณรงคเคลอนไหวทางสงแวดลอมไดม

การดำเนนการรวมกน เพอกำหนดยทธศาสตรเพอการพฒนาดานเศรษฐกจและสงคม รวมกบ

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตอนมอยางจำกดในโลก

สรางพนธมตรใหมทางสขภาพ

ความรบผดชอบตอนโยบายสาธารณะเพอสขภาพจำเปนตองใชแนวทางดำเนนการทเนน

การปรกษาหารอและการตอรอง การจะผลกดนใหผกำหนดนโยบายเหนความสำคญของนโยบาย

สาธารณะเพอสขภาพไดนน ตองมผสนบสนนนโยบายทเขมแขง นนหมายถงการสนบสนน

กลมผทำงานดานการชแนะและสนบสนนนโยบาย และการชวยสอมวลชนในการตความทำ

ความเขาใจกบประเดนทางนโยบายทอาจมความซบซอน

_13-0945(001-062).indd 16 7/29/13 5:14:32 PM


17

สถาบนการศกษาตองสนองตอบตอความตองการของการสาธารณสขแนวใหม โดยปรบ

หลกสตรการเรยนการสอนใหมการพฒนาทกษะดานการเปนผนำ การเปนสอกลาง และการ

สนบสนนชแนะเชงนโยบาย การพฒนานโยบายตองเปลยนจากแนวคดของการควบคมมา

เปนการใหการสนบสนนเชงเทคนค นอกจากนเวทอภปรายแลกเปลยนประสบการณในระดบ

ทองถนระดบประเทศและระดบนานาชาตเปนสงจำเปนอยางยง

ทประชมแหงนขอเสนอแนะใหองคกรทงในระดบทองถน ระดบประเทศ และระดบ

นานาชาตไดดำเนนการดงน

• จดตงสำนกงานประมวลและกระจายขาวสารเพอสนบสนนแนวปฏบตทดในการ

พฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพ

• พฒนาเครอขายนกวจย ผฝกอบรม และผจดการโครงการเพอชวยในการวเคราะห

และดำเนนการทางนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ

ความรบผดชอบตอการสาธารณสขโลก

เงอนไขหลกของสขภาพและการพฒนาทางสงคมไดแกสนตภาพและความเสมอภาคทาง

สงคม อาหารทมคณคาทางโภชนาการและนำดมทสะอาดการศกษาและทพกอาศยทเหมาะสม

บทบาทในสงคมและรายไดทเพยงพอ และการอนรกษทรพยากรและการปกปองระบบนเวศ

ความสำเรจในการเขาถงปจจยทงหลายเหลานคอวสยทศนของนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ

เพอความเปนอยทด ความสำเรจของสขภาวะในระดบโลกขนอยกบความตระหนกและการ

ยอมรบในการพงพาซงกนและกน ทงภายในประเทศและระหวางประเทศ ความรบผดชอบตอ

การสาธารณสขโลก เปนการหาแสวงหาความรวมมอระหวางประเทศทมความเขมแขง ในการ

จดการกบประเดนตางๆทมกเกดขามพรมแดนของประเทศ

ความทาทายในอนาคต

1. การกระจายทรพยากรอยางเปนธรรมแมจะมวกฤตเศรษฐกจนบเปนความทาทายของ

นานาประเทศ

2. การจะบรรลเปาหมายสขภาพดถวนหนาไดนน เราตองทำใหการมทพกอาศยและ

สภาพการทำงานทเออตอสขภาพ เปนศนยกลางของการตดสนใจเชงนโยบายสาธารณะ การ

_13-0945(001-062).indd 17 7/29/13 5:14:32 PM


18

รวมแรงรวมใจในทกๆมต ไมวาจะเปนงานทมความเอออาทร โอกาส การจางงาน และคณภาพ

ชวตในการทำงาน ลวนมผลอยางมากตอสขภาพและความสขของประชากร สวนงานมผลตอ

สขภาพและความเสมอภาคอยางไรนนยงคงเปนประเดนทตองศกษากนตอไป

3. ความทาทายพนฐานของแตละประเทศ และองคกรระหวางประเทศ ในการทำให

นโยบายสาธารณะเพอสขภาพประสบความสำเรจ คอการสงเสรมความรวมมอหรอการพฒนา

ภาคหนสวน ในประเดนสนตภาพ สทธมนษยชนและความยตธรรมในสงคมนเวศวทยา และ

การพฒนาอยางยงยน

4. ในหลายประเทศสขภาพเปนหนาทความรบผดชอบของการเมองในหลายระดบหาก

ตองการใหเกดการพฒนาทางสขภาพ เราตองพยายามหาแนวทางใหมๆในการประสานรวมมอ

ทงภายในและระหวางภาคสวนเหลาน

5. นโยบายสาธารณะเพอสขภาพตองมบทบาทในการกำกบใหความกาวหนาทางเทคโนโลย

เขามามบทบาทชวยสรางความเสมอภาคในสงคมมใชเปนอปสรรคตอความเสมอภาคในสงคม

ทประชมแหงนใหการเสนอแนะอยางหนกแนนวา องคการอนามยโลกควรใหการสนบสนน

กลไกการพฒนาการสรางเสรมสขภาพอยางตอเนอง ผานยทธศาสตรการสรางเสรมสขภาพทง 5

ทไดระบไวในกฎบตรออตตาวา ทประชมขอรบเราใหองคการอนามยโลกไดขยายแนวคดรเรมน

ไปทวทกภมภาค ในฐานะเปนสวนหนงของภารกจขององคการอนามยโลก โดยใหการสนบสนน

ประเทศทกำลงพฒนาเปนหลกในกระบวนการน

ทบทวนเจตจำนง

ดวยเหนถงความสำคญในสขภาพของโลก ผเขารวมประชมทเมองแอดเลดในครงนขอ

กระตนใหทกภาคสวนทเกยวของไดยนยนเจตจำนงในการพฒนาพนธมตรดานสาธารณสขตาม

ทไดแนะนำไวในกฎบตรออตตาวา

จากรายงานการประชมนานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพครงท 2 เรอง “นโยบาย

สาธารณะเพอสขภาพ” ระหวางวนท 5-9 เมษายน พ.ศ. 2531 (ค.ศ. 1988) ทเมองแอดเลด

ประเทศออสเตรเลย*

_13-0945(001-062).indd 18 7/29/13 5:14:32 PM


19

เขาถงเอกสารฉบบภาษาองกฤษไดท www.who.int/healthpromotion/conferences/

adelaide.pdf *รวมสนบสนนการจดประชมโดย กรมบรการชมชนและสขภาพ กรงแคนเบอรรา ประเทศออสเตรเลย และ องคการอนามยโลกสำนกงานภมภาคยโรปกรงโคเปนเฮเกนประเทศเดนมารก

_13-0945(001-062).indd 19 7/29/13 5:14:32 PM


20

(Sundsvall Statement on Supportive Environments for Health)

แถลงการณซนดสวอลล เรอง สงแวดลอมทสนบสนนสขภาพ

การประชมนานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพครงท 3

เมองซนดสวอลล ประเทศสวเดน

ระหวางวนท 9-15 มถนายน พ.ศ. 2534 (ค.ศ. 1991)

การประชมนานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพ ครงท 3 ในประเดนสงแวดลอมท

สนบสนนสขภาพ หรอการประชมซนดสวอลลน สอดคลองกบลำดบเหตการณทเกดขน โดย

เรมจากพนธะขององคการอนามยโลกเพอการบรรลเปาหมายสขภาพดถวนหนา (พ.ศ. 2520/

ค.ศ. 1977) ตามดวยการประชมนานาชาตเรองการสาธารณสขมลฐาน จดโดยองคการทนเพอ

เดกแหงสหประชาชาต (UNICEF) รวมกบองคการอนามยโลก ทอลมา อะตา ในป พ.ศ. 2521

(ค.ศ. 1978) และการประชมนานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพในกลมประเทศอตสาหกรรม

ครงท 1 ทกรงออตตาวา ในพ.ศ. 2529 (ค.ศ. 1986) การประชมครงตอมาเปนการประชมใน

ประเดนนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ ทเมองแอดเลด ในป พ.ศ. 2531 (ค.ศ. 1988) และ

ขอเรยกรองเพอการดำเนนการเรอง การสรางเสรมสขภาพในประเทศกำลงพฒนา ทเจนวา ในป

พ.ศ. 2532 (ค.ศ. 1989) มสวนชวยใหความหมายและประเดนทเกยวของกบการสรางเสรม

สขภาพมความชดเจนยงขน ในชวงเวลาเดยวกบทมพฒนาการของการดำเนนการดานสขภาพน

ความตระหนกของสาธารณะตอภยคกคามของสงแวดลอมโลกไดกอตวขนอยางมาก ดงจะเหน

ไดจากรายงานของคณะกรรมการโลกดานสงแวดลอมและพฒนาการ เรอง อนาคตรวมของเรา

ซงรายงานฉบบนทำใหเกดความเขาใจใหมเกยวกบความเรงดวนของการพฒนาอยางยงยน

_13-0945(001-062).indd 20 7/29/13 5:14:33 PM


21

การประชมนานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพครงท 3 ในประเดนสงแวดลอมทสนบสนน

สขภาพนบเปนการประชมการสรางเสรมสขภาพโลกครงท 1 การประชมครงนมประเทศเขารวม

ทงหมด 81 ประเทศ ทประชมไดเรยกรองใหประชาชนทกคนจากทกมมโลกไดมสวนรวมอยาง

เขมแขงในการทำใหสงแวดลอมมสวนสนบสนนสขภาพมากกวาทเปนอย จากการศกษาประเดน

ทางสขภาพและสงแวดลอมในปจจบนรวมกนทประชมไดชประเดนวาประชาชนหลายลานคนม

ความยากจนและเปนอยทแรนแคน อกทงอาศยอยในสงแวดลอมเสอมโทรมทคกคามตอสขภาพ

ทำใหการบรรลเปาหมายสขภาพดถวนหนาในปพ.ศ.2543เปนเรองทยากยงทางออกทางเดยว

คอการทำใหสงแวดลอมทงสงแวดลอมทางกายภาพทางสงคมและเศรษฐกจ และทางการเมอง

สนบสนนสขภาพมใชทำลายสขภาพ

การประชมทเมองซนดสวอลลนไดนำเสนอตวอยางและแนวทางหลายประการในการสราง

สงแวดลอมทสนบสนนสขภาพใหผกำหนดนโยบายผมอำนาจในการตดสนใจและนกรณรงคทาง

สงคม ทงในภาคสวนสขภาพและสงแวดลอม ทประชมแหงนตระหนกวาทกคนมบทบาทในการ

สรางสงแวดลอมทสนบสนนสขภาพ

ขอเรยกรองเพอการดำเนนการ

ขอเรยกรองเพอการดำเนนการนสงตรงไปยงผกำหนดนโยบายและผมอำนาจในการตดสนใจ

ในทกภาคสวนทเกยวของและในทกระดบ ผสนบสนนและนกรณรงคทางสขภาพดานสงแวดลอม

และดานความยตธรรมในสงคมตองสรางเครอขายพนธมตรอยางกวางขวาง เพอการบรรลเปาหมาย

สขภาพดถวนหนารวมกน เราในฐานะผเขารวมประชมขอแสดงเจตจำนงในการนำขอความจาก

ทประชมนกลบไปยงชมชนประเทศและยงรฐบาลเพอกระตนใหเกดการดำเนนการเราขอเรยกรอง

ใหองคกรตางๆภายใตระบบของสหประชาชาต ไดทำใหความรวมมอมความเขมแขงขน อกทง

ทาทายใหแสดงออกถงความมงมนทมเทใหเกดการพฒนาอยางยงยนและมความเสมอภาค

สงแวดลอมทสนบสนนมความสำคญอยางยงตอสขภาพ สงแวดลอมและสขภาพพงพา

อาศยกนและมอาจแยกจากกนไดเราขอเรงรดใหภาครฐเหนความสำคญในการกำหนดวตถประสงค

เพอการพฒนาทงสงแวดลอมและสขภาพและใหความสำคญตอประเดนทงสองนอยางเทาเทยม

กบประเดนอนๆในการบรหารจดการของภาครฐ

_13-0945(001-062).indd 21 7/29/13 5:14:33 PM


22

ความไมเทาเทยมกนเปนภาพสะทอนของชองวางทางสขภาพทขยายใหญขนทงภายใน

ประเทศ และระหวางประเทศทรำรวยและประเทศทยากจนปญหานไมสมควรใหเกดขน การ

ดำเนนการเพอบรรลถงความยตธรรมทางสงคมเปนสงจำเปนเรงดวนประชากรหลายลานคนอย

ในภาวะยากจนทสด ทงอดอยากขาดแคลนจากสงแวดลอมทเสอมโทรมลงทงในเขตเมองและ

เขตชนบท ผคนจำนวนมากตองทกขทนจากผลกระทบรนแรงทเกดขนกบสขภาพและความ

เปนอยจากปญหาความขดแยงและการใชอาวธ การเพมของประชากรอยางรวดเรวเปนภย

คกคามตอการพฒนาอยางยงยน ประชาชนตองอยในสภาพทปราศจากนำทสะอาด อาหารท

เพยงพอทพกอาศยและสขาภบาลสงแวดลอม

ความยากจนเปนตวขดขวางความหวงของคน รวมทงความฝนในการสรางอนาคตทดขน

การถกจำกดโอกาสในการเขาถงโครงสรางทางการเมองเปนสงบนทอนองคประกอบพนฐานของ

ความมงมนของประชาชน ในหลายพนทยงไมมการจดการศกษา หากจดใหกไมทวถง หรอ

รปแบบการศกษาทจดใหกไมไดสงเสรมใหประชาชนมศกยภาพและพลงอำนาจ เดกและเยาวชน

หลายลานคนไมสามารถเขาถงการศกษาขนพนฐานทำใหความหวงในการสรางอนาคตทดกวา

รบหรลง สตรในฐานะของประชากรสวนใหญของโลกยงถกกดข กลมสตรยงคงถกแสวงหา

ผลประโยชนทางเพศ และถกกดกนทงในตลาดแรงงานและในกรณอนๆ ซงนบเปนตวกดกนสตร

จากการแสดงบทบาทในการสรางสงแวดลอมทสนบสนนสขภาพ

ผคนกวาพนลานคนทวโลกยงไมสามารถเขาถงบรการสขภาพทจำเปนไมตองสงสยเลยวา

ระบบสขภาพทมอยในปจจบนตองไดรบการสงเสรมใหดกวาน ทางแกปญหาสำหรบปญหามากมาย

เชนน อยทการดำเนนการทางสงคมเพอสขภาพรวมกบการจดหาแหลงประโยชนและสรางสรรค

สำหรบบคคลและชมชนการจะสงเสรมใหคนปลดปลอยศกยภาพจะตองปรบเปลยนวธการทเรา

มองสขภาพและสงแวดลอม รวมกบการอทศตนทางการเมองเพอใหเกดการเปลยนแปลงทาง

นโยบายสขภาพและสงแวดลอม วธแกปญหาเหลานตองการมากกวาระบบบรการสขภาพทมอย

ในปจจบน

กลมผมความคดรเรมสรางสรรคจากทกภาคสวนตองรวมมอกนสรางสรรคสงแวดลอม

ทสนบสนนสขภาพ ทำงานรวมกบประชาชนในชมชนระดบทองถนกบองคกรภาครฐ และภาค

เอกชนในระดบประเทศ และองคกรนานาชาตในระดบโลก กจกรรมการดำเนนการจะตองดง

_13-0945(001-062).indd 22 7/29/13 5:14:33 PM


23

ภาคสวนดานการศกษา การคมนาคมขนสง ทอยอาศยและการพฒนาชมชน อตสาหกรรมการ

ผลตและภาคการเกษตรเขามามสวนรวม

มตของการดำเนนการดานสงแวดลอมทสนบสนนสขภาพ

ในบรบทของสขภาพ คำวาสงแวดลอมทสนบสนนสขภาพ หมายถงทกสงทอยรอบตว

ทงกายภาพและสงคม สงแวดลอมยงมความหมายถงสถานททบคคลอยอาศย ชมชนทองถน

ของเขา บาน ททำงาน และทเลน นอกจากนสงแวดลอมยงรวมถงโครงสรางทกำหนดโอกาสใน

การเขาถงแหลงประโยชนของการดำเนนชวตและโอกาสของการเสรมสรางพลงอำนาจ ดงนน

การดำเนนการเพอสรางสงแวดลอมทสนบสนนสขภาพจงมหลายมต ไดแก มตทางกายภาพ

สงคม จตวญญาณ เศรษฐกจและสงคม ซงมตเหลานเชอมโยงกนอยางมพลวตร การดำเนนการ

สรางสงแวดลอมทสนบสนนตองเกดจากความรวมมอกนในระดบทองถน ระดบภมภาค ระดบ

ประเทศและระดบโลกเพอใหสามารถแกปญหาไดอยางยงยนอยางแทจรง

ทประชมแหงนไดเนนถงมมมอง4ประการเกยวกบสงแวดลอมทสนบสนนสขภาพดงน

• มตทางสงคม หมายถง การทบรรทดฐาน ขนบธรรมเนยมจารตประเพณ และ

กระบวนการทางสงคม มผลกระทบตอสขภาพ ในหลายสงคมความสมพนธทางสงคม

ทมอยเดมเรมเปลยนไปในรปแบบทคกคามสขภาพ เชน คนในสงคมอยอยางโดดเดยว

มากขน ชวตซงเคยมการรวมแรงรวมใจและมเปาหมายขาดหายไป หรอคณคาทาง

ประเพณและมรดกทางวฒนธรรมทมอยเดมถกทำใหเสอมคณคาไป

• มตทางการเมอง ภาครฐตองเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมทางการเมองในการ

ตดสนใจ และตองกระจายความรบผดชอบและแหลงทรพยากรสประชาชนนอกจากน

มตทางการเมองตองแสดงออกถงความรบผดชอบตอสทธมนษยชน สนตภาพ และ

ลดการใชทรพยากรเพอการแขงขนกนทางอาวธสงครามเปนตน

• มตทางเศรษฐกจ ตองปรบเปลยนแหลงทรพยากรใหสนบสนนการบรรลเปาหมาย

สขภาพดถวนหนาและการพฒนาอยางยงยน รวมถงการสงตอเทคโนโลยทปลอดภย

และเชอถอได

_13-0945(001-062).indd 23 7/29/13 5:14:33 PM


24

• ความตระหนกถงทกษะและความรของสตรในทกภาคสวน รวมถงภาคสวน

กำหนดนโยบายและเศรษฐกจ เพอการพฒนาโครงสรางพนฐานทสนบสนนการ

สรางสรรคสงแวดลอมทสนบสนนสขภาพภาระของการทำงานในกลมสตรควรไดรบ

การดแล และจดสรรใหเหมาะสมระหวางกลมบรษและสตร องคกรสตรทมฐาน

ในชมชนควรไดรบโอกาสในการสอสารเพอพฒนานโยบายและโครงสรางของการ

สรางเสรมสขภาพ

ขอเสนอเพอการดำเนนการ

ทประชมซนดสวอลลมความเชอวาขอเสนอเพอดำเนนการเชงกลยทธเพอสขภาพด

ถวนหนาตองสามารถสะทอนหลกการพนฐาน2ประการดงน

1. ความเสมอภาคตองไดรบความสำคญขนพนฐานของการสรางสงแวดลอมทสนบสนน

สขภาพ ดวยการเปดโอกาสใหทกคนมสวนรวมในภารกจทสำคญ เพอใหเกดการปลดปลอย

พละกำลงและพลงแหงการสรางสรรคอยางเตมท นโยบายทกนโยบายทมเปาหมายเพอ

การพฒนาอยางยงยนตองผานกระบวนการตรวจสอบความรบผดชอบในรปแบบใหมเพอให

มนใจวานโยบายเหลานนบรรลซงการกระจายความรบผดชอบ และทรพยากรอยางเสมอภาค

การดำเนนงานและการจดสรรทรพยากรทงหมดตองมพนฐานมาจากการจดลำดบความสำคญ

และขอผกพนทชดเจนตอกลมทยากจนทสดเพอชวยบรรเทาความยากลำบากทเกดกบกลม

คนชายขอบ ชนกลมนอย และกลมคนทพพลภาพ ประเทศอตสาหกรรมตองชำระหนทาง

สงแวดลอมและหนทางมนษยชาตทเกดจากการใชประโยชนจากกลมประเทศกำลงพฒนา

2. การดำเนนการทางสาธารณะเพอใหเกดสงแวดลอมทสนบสนนสขภาพ ตองกระทำ

ดวยความตระหนกถงการพงพาซงกนและกนของสงมชวตทงหลาย และตองบรหารจดการ

ทรพยากรธรรมชาตทงหลายโดยคำนงถงความตองการของคนรนหลง กลมชนพนเมองทอย

ดงเดมลวนมสมพนธภาพทางจตวญญาณและวฒนธรรมกบสงแวดลอมทางกายภาพทโดดเดน

กบสงแวดลอมทางกายภาพ และสามารถแบงปนความรอนทรงคณคาเหลานใหกบทกคนใน

โลกใบนได ดงนนจงจำเปนอยางยงทจะนำกลมชนพนเมองทอยดงเดมเขามามสวนรวมในการ

ดำเนนการพฒนาเพอความยงยน รวมทงควรมการตอรองเพอคงไวซงสทธในผนแผนดนและ

มรดกทางวฒนธรรมของชนกลมน

_13-0945(001-062).indd 24 7/29/13 5:14:33 PM


25

สงทตองทำใหสำเรจ : ทำใหการดำเนนการทางสงคมมความเขมแขง

ขอเรยกรองเพอการสรางสรรคสงแวดลอมทสนบสนนสขภาพ เปนขอเสนอทเปนไปได

สำหรบการดำเนนการทางสาธารณสขในระดบทองถน ดวยจดเนนทพนทตางๆทเปนฐานของ

สขภาพ เพอใหชมชนมสวนรวมอยางกวางขวางและครอบคลม ตวอยางจากทกมมโลกไดรบ

การนำเสนอในการประชมครงนในประเดนของการศกษาอาหาร ทอยอาศย การสนบสนนและ

การดแลทางสงคม การทำงาน และการคมนาคมขนสง ตวอยางเหลานแสดงออกใหเหนอยาง

ชดเจนวาสงแวดลอมทสนบสนนสขภาพชวยเออใหผคนนนไดพฒนาขอบเขตของความสามารถ

ในการพงตนเอง รายละเอยดเพมเตมของขอเสนอเชงปฏบตเหลานมอยในรายงานและเอกสาร

ประกอบการประชม

ดวยตวอยางทไดนำเสนอมาแลวน ทประชมไดระบยทธศาสตรการสาธารณสขทสำคญ

4ประการเพอสงเสรมการสรางสรรคสงแวดลอมทเออตอสขภาพในระดบชมชนดงน

1. ทำใหการสนบสนนชแนะทางสขภาพมความเขมแขงผานการดำเนนการในชมชน

โดยเฉพาะอยางยงในกลมทมการจดดำเนนการโดยสตร

2. เออโอกาสใหชมชนและบคคลมสามารถในการควบคมสขภาพและสงแวดลอม ผาน

การศกษาและการเสรมสรางพลงอำนาจ

3. สรางเครอขายพนธมตรเพอสขภาพและสงแวดลอมทสนบสนนสขภาพ เพอใหเกดการ

ประสานความรวมมอกนอยางเขมแขง ระหวางยทธศาสตรและการดำเนนการดานสขภาพกบ

สงแวดลอม

4. เปนสอกลางระหวางกลมทอาจมความสนใจขดแยงกนในสงคม เพอใหเกดความมนใจ

วาทกกลมไดรบโอกาสทเทาเทยมกนในการเขาถงสงแวดลอมทสนบสนนสขภาพ

โดยสรปแลว การเสรมสรางพลงอำนาจของบคคลและการมสวนรวมในชมชนถอวาเปน

ปจจยทสำคญในการดำเนนการสรางเสรมสขภาพทมความเปนประชาธปไตย และเปนพลง

ขบเคลอนใหเกดการพงพาตนเองและเกดพฒนาการ

ผเขารวมการประชมครงนตระหนกเปนอยางยงวาการศกษาคอสทธขนพนฐานของมนษย

และเปนองคประกอบทสำคญในการนำไปสการเปลยนแปลงทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคม

เพอใหสขภาพดถวนหนาเปนความจรงได ทกคนควรมโอกาสไดเขาถงการศกษาตลอดชวตและ

มความเสมอภาคดวยมมมองทใหความเคารพตอวฒนธรรมตอชนทางสงคมและตอเพศ

_13-0945(001-062).indd 25 7/29/13 5:14:33 PM


26

มมมองในระดบโลก

มนษยเปนสวนประกอบหนงของระบบนเวศของโลก สขภาพของมนษยลวนเชอมโยงกบ

สงแวดลอมรอบตว ขอมลจากทกแหลงลวนระบตรงกนวา การจะรกษาไวซงคณภาพชวตทงของ

มนษยและสงมชวตอนใหสำเรจไดนน มนษยทกคนตองปรบเปลยนทศนคตและพฤตกรรมมาเปน

แนวทางทบรหารจดการและอนรกษสงแวดลอมอยางจรงจง

การดำเนนการดวยความรวมแรงรวมใจเพอใหบรรลการพฒนาสขภาพอยางยงยนนบเปน

ความทาทายอยางยงในยคสมยของเรา

ในระดบนานาชาต รายไดตอหวทแตกตางกนอยางมากสงผลใหเกดความไมเสมอภาค ทง

ดานสขภาพและศกยภาพทางสงคมในการแกไขสถานการณทเปนอย รวมถงการรกษาคณภาพ

ชวตทดไวเพอคนรนหลง การยายถนจากชนบทสเมองทำใหจำนวนผคนทอาศยในชมชนแออด

เพมขนตามมาดวยปญหาอนๆอาทการขาดแคลนนำสะอาดและปญหาดานสขาภบาล

การตดสนใจทางการเมองและการพฒนาดานอตสาหกรรมมกมพนฐานจากการวางแผน

เพอประโยชนทางเศรษฐกจในระยะสน และมกมองขามผลกระทบทจะเกดขนตอสขภาพของ

ประชาชนและสงแวดลอม การเปนหนตางชาตของประเทศยากจนทำใหทรพยากรซงมนอย

อยแลวตองรวไหลออกไปอก งบประมาณคาใชจายทางการทหารนบวนจะเพมสงขน สงคราม

นอกจากจะทำใหสญเสยชวตและกอใหเกดความพการแลว ยงนบเปนการกระทำอยางปาเถอน

ตอระบบนเวศอกดวย

การเอาเปรยบแรงงาน การนำสารอนตรายไปทงในประเทศอนโดยเฉพาะประเทศท

ยากจนและออนแอกวา รวมถงการใชทรพยากรโลกอยางฟมเฟอย ลวนแสดงใหเหนแลววา

แนวทางการพฒนาทเปนอยในปจจบนทำใหโลกเขาสภาวะวกฤต มาตรการทางจรยธรรมใหมๆ

รวมถงการดำเนนการในระดบโลก เพอการอยรวมกนอยางสนตและเพอการกระจายและการ

ใชทรพยากรโลกทมอยอยางจำกดนใหเกดความเปนธรรมทสดนบเปนเรองจำเปนเรงดวน

_13-0945(001-062).indd 26 7/29/13 5:14:33 PM


27

มงสความรบผดชอบในระดบโลก

ทประชมเมองซนดสวอลลขอเรยกรองใหชมชนโลกไดมการวางกลไกเพอความรบผดชอบ

ดานสขภาพและระบบนเวศใหม โดยใหกลไกมพนฐานจากหลกการพฒนาสขภาพทยงยน

ในทางปฏบตเราตองมแถลงการณเกยวกบผลกระทบตอสขภาพและสงแวดลอมเพอใหเกด

นโยบายและแนวทางการดำเนนการใหมๆ องคการอนามยโลกและโครงการสงแวดลอม

แหงสหประชาชาตควรดำเนนการอยางเขมแขงในการพฒนาจรรยาบรรณทางการคาและ

การตลาดเกยวกบสารและผลตภณฑทเปนอนตรายตอสขภาพและสงแวดลอม

องคการอนามยโลกและโครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต ควรมการเรงพฒนาแนว

นโยบายทมพนฐานบนหลกการการพฒนาอยางยงยนสำหรบประเทศสมาชก ผใหการสนบสนน

ทนทงทเปนพหภาคและทวภาคทกกลมรวมถงองคกรทสนบสนนทน เชน ธนาคารโลกและ

กองทนการเงนระหวางประเทศ ควรใชแนวนโยบายดงกลาวในการวางแผน ดำเนนการ และ

ประเมนพฒนาการของโครงการ ควรมมาตรการดำเนนการเรงดวนเพอใหการสนบสนนประเทศ

กำลงพฒนาในการระบและดำเนนการเพอแกไขปญหาดวยตนเอง ควรสนบสนนใหเกดความ

รวมมออยางใกลชดกบองคกรพฒนาเอกชนโดยตลอดกระบวนการน

ทประชมซนดสวอลลนไดแสดงออกใหเหนอกครงวา ประเดนของสขภาพ สงแวดลอม

และการพฒนามนษยนน ไมสามารถแยกออกจากกนได การพฒนาตองนำมาซงการปรบปรง

คณภาพชวตและสขภาพ ในขณะเดยวกนทรพยากรตองไดรบการสงวนไวใหเกดความยงยน

มเพยงการดำเนนการในระดบนานาชาตทมพนฐานมาจากภาคหนสวนในระดบโลกเทานนทจะ

รบประกนอนาคตของโลกของเราได

เอกสารฉบบนเปนผลจากการประชมนานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพ ครงท 3

ระหวางวนท9-15มถนายนพ.ศ.2534(ค.ศ.1991)ณเมองซนดสวอลลประเทศสวเดน*


sunsvall.pdf *รวมสนบสนนการจดประชมโดย โครงการสงแวดลอมแหงสหประชาชาต สภารฐมนตรแหงสแกนดเนเวย และองคการอนามยโลก

_13-0945(001-062).indd 27 7/29/13 5:14:33 PM


28

(Jakarta Declaration on Leading Health Promotion into the 21st Century)

คำประกาศจาการตา เรอง การสรางเสรมสขภาพในศตวรรษท 21

การประชมนานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพ ครงท 4 บทบาทใหมของ

ศกราชใหม – การนำการสรางเสรมสขภาพเขาสศตวรรษท 21 กรงจาการตา

ประเทศอนโดนเซย ระหวางวนท 21-25 กรกฎาคม พ.ศ. 2540 (ค.ศ. 1997)

การประชมนานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพครงท 4บทบาทใหมของศกราชใหม–

การนำการสรางเสรมสขภาพเขาสศตวรรษท 21ณ กรงจาการตา ประเทศอนโดนเซย ระหวาง

วนท21-25กรกฎาคมพ.ศ.2540(ค.ศ.1997)เปนชวงเวลาทสำคญในการพฒนายทธศาสตร

สขภาพในระดบนานาชาต นบเปนเวลาเกอบ 20ป นบแตประเทศสมาชกขององคการอนามยโลก

ไดรวมกนตงความปรารถนาอนสงสง ดวยการกำหนดเปาหมายสขภาพดถวนหนา และหลกการ

ของการสาธารณสขมลฐานทไดประกาศในคำประกาศอลมา อะตา เปนเวลา 11 ป นบแตการ

ประชมนานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพไดจดขนเปนครงแรกทกรงออตตาวาประเทศแคนาดา

การประชมในครงนนกอใหเกดการประกาศกฎบตรออตตาวาเพอการสรางเสรมสขภาพซงเปน

แนวทางและแรงบนดาลใจทสำคญของการดำเนนการสรางเสรมสขภาพนบแตบดนนเปนตนมา

การประชมนานาชาตในครงตอๆมา และการประชมยอยอกหลายครงทมสวนชวยใหกลยทธ

สำคญของการสรางเสรมสขภาพมความชดเจนตรงประเดนมากยงขน ไดแก การประชมเรอง

นโยบายสาธารณะเพอสขภาพทเมองแอดเลดประเทศออสเตรเลยในปพ.ศ.2531(ค.ศ.1988)

และการประชมเรองสงแวดลอมทสนบสนนตอสขภาพ ทเมองซนดสวอลล ประเทศสวเดน ในป

พ.ศ.2534(ค.ศ.1991)

_13-0945(001-062).indd 28 7/29/13 5:14:33 PM


29

การประชมนานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพ ทจดขนในครงน นบเปนการประชม

ครงแรกทจดขนในประเทศกำลงพฒนา และนบเปนครงแรกทนำภาคเอกชนทใหการสนบสนน

การสรางเสรมสขภาพเขามามสวนรวมดวย โดยเปดโอกาสใหสะทอนมมมองของสงเรยนรจาก

การสรางเสรมสขภาพทประสบความสำเรจ เพอเปนการทบทวนปจจยกำหนดสขภาพและเพอ

กำหนดแนวทางและยทธศาสตรทควรไดรบการตอบสนอง เพอใหเทาทนกบความทาทายในการ

สรางเสรมสขภาพในศตวรรษท21ผเขารวมประชมณกรงจาการตาในครงนจงเสนอคำประกาศ

จาการตาเรองการสรางเสรมสขภาพในศตวรรษท21ฉบบน

การสรางเสรมสขภาพคอการลงทนทสำคญ

สขภาพเปนสทธขนพนฐานของมนษยและเปนปจจยสำคญในการพฒนาดานสงคมและ

เศรษฐกจ การสรางเสรมสขภาพไดรบการมองวาเปนองคประกอบทสำคญสำหรบการพฒนา

สขภาพมากยงขน การสรางเสรมสขภาพเปนกระบวนการทเออใหคนมความสามารถในการ

ควบคมและพฒนาสขภาพ การลงทนและการดำเนนการดานการสรางเสรมสขภาพมอทธพล

อยางสงตอปจจยกำหนดสขภาพ ในขณะเดยวกบทกอใหเกดประโยชนดานสขภาพแกประชาชน

ชวยลดความไมเสมอภาคทางสขภาพสงเสรมสทธมนษยชนและเสรมสรางทนทางสงคมเปาหมาย

สงสดของการสรางเสรมสขภาพคอการเพมความคาดหวงทางสขภาพ และลดชองวางของความ

คาดหวงทางสขภาพระหวางประเทศตางๆและระหวางกลมตางๆ

คำประกาศจาการตาเรองการสรางเสรมสขภาพนำเสนอวสยทศนและจดเนนของการ

สรางเสรมสขภาพในศตวรรษหนา คำประกาศฉบบนสะทอนใหเหนถงความตงใจจรงของผเขารวม

ประชมนานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพ ครงท 4 ในการเปดชองทางของแหลงประโยชน

สนบสนนการสรางเสรมสขภาพใหกวางทสดเทาทจะเปนไปได เพอรบมอกบปจจยกำหนด

สขภาพในศตวรรษท21น

ความทาทายใหม คอปจจยกำหนดสขภาพ

ปจจยพนฐานทตองมกอนเกดสขภาวะไดแกสนตภาพทพกอาศยการศกษาความมนคง

ทางสงคมสมพนธภาพทางสงคมอาหารรายไดระบบนเวศนทมนคงแหลงทรพยากรทเพยงพอ

ความยตธรรมทางสงคม ความเคารพในสทธมนษยชน และความเสมอภาค ในบรรดาปจจย

ทงหมดเหลานความยากจนคอภยคกคามตอสขภาพทสำคญทสด

_13-0945(001-062).indd 29 7/29/13 5:14:33 PM


30

แนวโนมการเปลยนแปลงทางประชากร เชน การเปลยนแปลงจากสงคมชนบทกลายเปน

สงคมเมอง จำนวนผสงอายทเพมขน และความชกของโรคเรอรง แสดงใหเหนถงปญหาใหมๆ ท

เกดขนในทกประเทศ การเปลยนแปลงทางสงคม ทางพฤตกรรม และทางชววทยา เชน การท

ประชาชนใชชวตแบบนงๆนอนๆ ขาดการออกกำลงกายมากยงขน การดอตอยาปฏชวนะและ

ยาสามญอนๆ การใชยาเสพตดเพมขน และความรนแรงทงในระดบครอบครวและระดบสงคม

ลวนมผลคกคามตอสขภาพและความเปนอยทดของคนหลายรอยลานคน

โรคอบตใหมและโรคอบตซำและปญหาทางสขภาพจตทเพมมากขนตองการแนวทางการ

ดำเนนการอยางเรงดวน รปแบบของการสรางเสรมสขภาพตองไดรบการพฒนาเพอใหสามารถ

รบมอกบการเปลยนแปลงของปจจยกำหนดสขภาพเหลานได

ปจจยรวมของนานาประเทศลวนมผลกระทบอนสำคญตอสขภาพ ปจจยเหลานเกดจาก

ผลกระทบรวมกนของเศรษฐกจโลก การคาและการแลกเปลยน โอกาสในการเขาถงสอและ

เทคโนโลยการสอสารทมากขน และความเสอมโทรมของสงแวดลอมจากการใชทรพยากรอยาง

ขาดความรบผดชอบ

การเปลยนแปลงเหลานสงผลใหคานยมของบคคล รปแบบการดำเนนชวตในทกชวงอาย

และสภาพความเปนอยของทกชมชนทวโลกมการเปลยนแปลง ปจจยบางประการมแนวโนมท

เออตอสขภาพ เชน การพฒนาเทคโนโลยการสอสาร ในขณะทปจจยอกหลายประการมอทธพล

ทางลบตอสขภาพเชนการคายาสบในระดบนานาชาต

การสรางเสรมสขภาพชวยใหเกดความแตกตาง

งานวจยและกรณศกษาจากทวโลกนบเปนหลกฐานสนบสนนอนนาเชอถอวาการ

สรางเสรมสขภาพคอวธการแกไขปญหาทมประสทธภาพ กลยทธการสรางเสรมสขภาพชวย

พฒนาและปรบเปลยนวถชวต กอใหเกดผลกระทบตอสภาวะทางสงคม เศรษฐกจและ

สงแวดลอมทกำหนดสขภาพ การสรางเสรมสขภาะเปนแนวทางทมความเปนไปได หากเรา

ตองการไปใหถงความเสมอภาคทางสขภาพ

กลยทธทง5ของการสรางเสรมสขภาพในกฎบตรออตตาวาเพอการสรางเสรมสขภาพคอ

ปจจยสำคญของความสำเรจกลยทธทง5ไดแก

_13-0945(001-062).indd 30 7/29/13 5:14:34 PM


31

• การสรางนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ

• การสรางสรรคสงแวดลอมทเออตอสขภาพ

• การเสรมสรางการดำเนนการในชมชนทเขมแขง

• การพฒนาทกษะสวนบคคล

• การปรบเปลยนระบบบรการสขภาพ

ปจจบนเรามหลกฐานใหมๆทสนบสนนอยางชดเจนวา:

• แนวทางการพฒนาทางสขภาพทมความครอบคลมรอบดานเปนแนวทางทมประสทธผล

สงสด การดำเนนการสรางเสรมสขภาพทใชกลยทธทหลากหลาย ยอมมประสทธผล

กวาการดำเนนการทใชกลยทธเพยงอยางเดยว

• สถานทและประเดนบางอยางเปดทางใหเราใชยทธศาสตรการสรางเสรมสขภาพทม

ความครอบคลมรอบดาน ทำใหการดำเนนการมประสทธผล สถานทและประเดน

เหลาน ไดแก การสรางเสรมสขภาพในเมองใหญ เกาะ เมองขนาดทวไป ชมชนเขต

เทศบาลชมชนทองถนตลาดโรงเรยนททำงานและสถานบรการสขภาพ

• การมสวนรวมเปนปจจยสำคญทสดททำใหการดำเนนการสรางเสรมสขภาพมความ

ยงยน ประชาชนตองเปนศนยกลางของการดำเนนการสรางเสรมสขภาพและ

กระบวนการตดสนใจจงจะมประสทธผลสงสด

• การเรยนรดานสขภาพเปนปจจยสงเสรมการมสวนรวม โอกาสในการเขาถงการศกษา

และขอมลขาวสารเปนปจจยสำคญของการมสวนรวมทมประสทธผล อกทงเปนปจจย

สำคญตอการเสรมสรางพลงอำนาจของบคคลและชมชน

ยทธศาสตรเหลานเปนแกนกลางของการสรางเสรมสขภาพและเปนประเดนทสอดคลอง

กบการดำเนนการสรางเสรมสขภาพในทกประเทศ

ความจำเปนตอการดำเนนการในรปแบบใหม

การดำเนนการในรปแบบใหมมความจำเปนยงในการรบมอกบภยคกคามตอสขภาพทอบต

ใหมน ความทาทายในอนาคตอนใกลคอการปลดปลอยศกยภาพดานการสรางเสรมสขภาพ

ทมอยแลวในหลายภาคสวนของสงคม ทงในระดบสงคม ชมชนทองถน และภายในครอบครว

ใหสำเรจ

_13-0945(001-062).indd 31 7/29/13 5:14:34 PM


32

การทลายกำแพงกนทมอยภายในภาคสวนราชการระหวางสวนราชการและองคกรพฒนา

เอกชน และระหวางภาคสาธารณะและภาคของเอกชน มความจำเปนยง การสรางความรวมมอ

เปนปจจยสำคญตอความสำเรจ ดวยการสรางภาคหนสวนใหมๆทางสขภาพระหวางภาคสวน

ตางๆในทกระดบของสงคมบนพนฐานแหงความเทาเทยมกน

ประเดนทมความสำคญในการสรางเสรมสขภาพในศตวรรษท 21

1. สนบสนนความรบผดชอบทางสงคมตอสขภาพ

ผมอำนาจในการตดสนใจตองแสดงออกถงความทมเทและความรบผดชอบตอสงคมภาค

สวนสาธารณะและเอกชนตองมสวนในการสรางเสรมสขภาพโดยกำหนดนโยบายและแนวทาง

ปฏบตดงน

• หลกเลยงอนตรายตอสขภาพของบคคล

• ปกปองสงแวดลอมและใชทรพยากรอยางยงยน

• จำกดผลตภณฑและการคาสนคาและสารตางๆทมอนตรายตอสขภาพไดแกผลตภณฑ

ยาสบ และอาวธสงคราม และไมใหการสนบสนนการดำเนนการตลาดกบผลตภณฑ

และสนคาทเปนอนตรายตอสขภาพเหลาน

• ปกปองประชาชนไมใหไดรบผลอนตรายในทองตลาดและปกปองบคคลไมใหไดรบ

ผลอนตรายในสถานประกอบการ

• ใชการประเมนผลกระทบทางสขภาพทใหความเปนธรรมกบทกฝายในการพฒนา

นโยบาย

2. เพมการลงทนเพอพฒนาสขภาพ

การลงทนดานสขภาพในปจจบนยงไมเพยงพอและสวนมากยงขาดประสทธผลในหลาย

ประเทศ

การเพมการลงทนเพอพฒนาสขภาพจำเปนตองมองแนวทางในหลายภาคสวน เชน การ

เพมแหลงประโยชนสำหรบการศกษาและทอยอาศย มความสำคญเชนเดยวกบการเพมแหลง

ประโยชนทางสขภาพ

_13-0945(001-062).indd 32 7/29/13 5:14:34 PM


33

การจะพฒนาทรพยากรมนษยสขภาพและคณภาพชวตใหไดผลอยางมนยสำคญนนตอง

เพมการลงทนดานสขภาพ และปรบเปลยนมมมองของการลงทนทงภายในประเทศและระหวาง

ประเทศ

การลงทนเพอสขภาพควรสะทอนถงความตองการของเฉพาะกลมดวยเชนกลมสตรกลม

เดกกลมผสงอายและกลมคนพนเมองเดมกลมคนยากจนและกลมประชาชนชายขอบ

3. ผนกกำลงและขยายภาคหนสวนเพอสขภาพ

การสรางเสรมสขภาพตองมภาคหนสวนเพอสขภาพ และมการพฒนาดานสงคมระหวาง

ภาคสวนตางๆ ในทกระดบของการบรหารและในทกระดบของสงคมภาคหนสวนทมอยแลวควร

ไดรบการพฒนาใหเขมแขงขนและควรแสวงหาโอกาสเสรมสรางภาคหนสวนใหมๆเพมขน

ภาคหนสวนกอใหเกดผลประโยชนรวมกนทางสขภาพดวยการแลกเปลยนความเชยวชาญ

ทกษะ และทรพยากร หนสวนแตละสวนตองมความโปรงใสและเชอถอได หนสวนตองมฐานอย

บนหลกการทางจรยธรรมทตกลงรวมกน มความเขาใจรวมกน และมความเคารพซงกนและกน

แนวนโยบายภาคหนสวนขององคการอนามยสามารถเปนแนวทางในการดำเนนการดานภาค

หนสวนได

4. เสรมสรางศกยภาพของชมชนและพลงอำนาจของบคคล

การเสรมสรางสขภาพเปนการดำเนนการโดยบคคลและกบบคคล มใชดำเนนการตอบคคล

หรอดำเนนการใหบคคล การสรางเสรมสขภาพพฒนาความสามารถของบคคลในการดำเนนการ

และพฒนาศกยภาพขององคกรหรอชมชนเพอใหสามารถรบมอกบปจจยกำหนดสขภาพได

การเสรมสรางศกยภาพของชมชนเพอการสรางเสรมสขภาพ จำเปนตองมการเรยนรเชง

ปฏบตการการฝกอบรมภาวะผนำ และมโอกาสเขาถงแหลงประโยชนตางๆ การเสรมสรางพลง

อำนาจของบคคลตองเปดโอกาสใหบคคลไดใชกระบวนการการตดสนใจอยางสมำเสมอ และ

เพมพนทกษะและความรสำคญทเออใหเกดการเปลยนแปลง

_13-0945(001-062).indd 33 7/29/13 5:14:34 PM


34

การสอสารในรปแบบเดมและการสนบสนนขอมลผานสอในรปแบบใหมๆ มสวนสนบสนน

กระบวนการเสรมสรางศกยภาพน ควรมการนำแหลงทรพยากรดานสงคม วฒนธรรม และ

จตวญญาณมาใชในการกำกบดแลเพอใหแนวทางการดำเนนการมความสรางสรรค

5. การรกษาโครงสรางพนฐานสำหรบการสรางเสรมสขภาพ

การแสวงหากลไกใหมในการสนบสนนทนทงในระดบทองถนระดบประเทศและระดบโลก

มความจำเปนตอการรกษาโครงสรางพนฐานเพอการสรางเสรมสขภาพ ระบบผลตอบแทนตอง

ไดรบการพฒนาใหเกดขนเพอใหเกดอทธพลตอการดำเนนการในระบบราชการ องคกรพฒนา

เอกชนสถาบนการศกษา และภาคเอกชน เพอใหมนใจวาการขบเคลอนของทรพยากรเพอสขภาพ

ไดรบการสงเสรมอยางเตมท

สถานทและประเดนการสรางเสรมสขภาพ เปนตวบงชถงโครงสรางพนฐานทจำเปน

สำหรบการสรางเสรมสขภาพความทาทายใหมๆ ทางสขภาพหมายความวา เราตองสรางเครอขาย

ใหมๆ ทมความหลากหลายเพอใหเกดความรวมมอในระหวางภาคสวน เครอขายดงกลาวควร

ใหการชวยเหลอซงกนและกนทงในระดบภายในประเทศและระดบระหวางประเทศ เพอสนบสนน

ใหเกดการแลกเปลยนขอมลขาวสารในประเดนยทธศาสตรทไดมการดำเนนการแลววาม

ประสทธผลหรอไมและมประสทธผลในสถานทและประเดนใดในการสรางเสรมสขภาพ

ผนำทองถนควรไดรบสนบสนนในการฝกอบรมและฝกฝนใหเกดทกษะเพอใหสามารถ

สนบสนนกจกรรมการสรางเสรมสขภาพได การบนทกประสบการณการสรางเสรมสขภาพผาน

ทางการวจยและรายงานผลการดำเนนการโครงการ ควรไดรบการปรบปรงใหมกระบวนการ

วางแผนการดำเนนการและการประเมนผล

ทกประเทศควรใหความสำคญตอการพฒนาสงแวดลอมทงดานการเมอง กฎหมาย

การศกษาสงคมและเศรษฐกจทเหมาะสมเพอสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

_13-0945(001-062).indd 34 7/29/13 5:14:34 PM


35


ผเขารวมประชมในครงนจะนำประเดนสำคญของคำประกาศจาการตาไปเผยแพร

กบภาครฐ สถาบน และชมชนตางๆเพอการขบเคลอนใหขอเสนอแนะเหลานไดรบ

ความสนใจและนำไปปฏบต และจะรายงานผลในการประชมนานาชาตเรองการ

สรางเสรมสขภาพในครงท5

เพอเปนการเรงรดกระบวนการไปสการสรางเสรมสขภาพโลก ผรวมประชม

สนบสนนใหมการกอตงเครอขายความรวมมอของการสรางเสรมสขภาพระดบโลก โดยม

เปาหมายเพอขบเคลอนกจกรรมสำคญดานการสรางเสรมสขภาพทระบไวในคำประกาศน

ประเดนสำคญของเครอขายความรวมมอประกอบดวย

– สรางความตระหนกในปจจยกำหนดสขภาพทเปลยนแปลง

– สนบสนนใหเกดการพฒนาการมสวนรวมและเครอขายเพอการพฒนาสขภาพ

– ขบเคลอนแหลงประโยชนและแหลงทรพยากรเพอการสรางเสรมสขภาพ

– รวบรวมความรเกยวกบการปฏบตทเปนเลศ

– เออตอการแลกเปลยนเรยนร

– สนบสนนความเปนเอกภาพในการดำเนนการ

– สนบสนนใหเกดความโปรงใสและความรบผดชอบตอสาธารณะ ในการ


รฐบาลในระดบประเทศตองเปนผรเรมในการสงเสรมใหการสนบสนนเครอขาย

เพอการสรางเสรมสขภาพทงภายในและระหวางประเทศ

ผรวมประชมขอเรยกรองใหองคการอนามยโลกเปนผนำในการเสรมสราง

เครอขายความรวมมอของการสรางเสรมสขภาพในระดบโลกและเอออำนวยใหประเทศ

สมาชกดำเนนการตามแนวทางของคำประกาศน บทบาททสำคญขององคการอนามยโลก

คอการนำภาครฐภาคองคกรพฒนาเอกชนธนาคารเพอการพฒนาองคกรภายในระบบ

ของสหประชาชาต ภาคสวนททำงานระหวางภมภาค องคกรทวภาค องคกรทเคลอนไหว

ดานแรงงาน และภาคเอกชนไดเรงดำเนนการใหเกดความกาวหนาในการสรางเสรม

สขภาพ

_13-0945(001-062).indd 35 7/29/13 5:14:34 PM


36

เอกสารฉบบนเปนผลจากการประชมนานาชาต เรอง การสรางเสรมสขภาพ

ครงท 4 ระหวางวนท 21-25 กรกฎาคม พ.ศ. 2549 (ค.ศ. 1997) ทกรงจาการตา

ประเทศอนโดนเซย*

เขาถงเอกสารฉบบภาษาองกฤษไดท www.who.int/healthpromotion/con-

ferences/jakarta.pdf * ความสำเรจของการจดประชมนานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพ ครงท 4 นเกดจากการรวมแรง รวมใจของประเทศเจาภาพ องคการอนามยโลกในสวนสำนกงานใหญและสำนกงานสวนภมภาค สำนกงานองคการอนามยโลกประจำประเทศ ศนยประสานงานองคการอนามยโลก สหประชาชาต องคกรระหวางประเทศและองคกรพฒนาเอกชน

_13-0945(001-062).indd 36 7/29/13 5:14:34 PM


37

(Mexico Ministerial Statement for the Promotion of Health : From Ideas to Action)

คำแถลงของรฐมนตรเพอการสรางเสรมสขภาพแหงเมกซโก : จากแนวคดสการดำเนนการ

การประชมระดบโลกเรองการสรางเสรมสขภาพ ครงท 5

การสรางเสรมสขภาพ : ลดชองวางความไมเสมอภาค

กรงเมกซโกซต ประเทศเมกซโก

ระหวางวนท 5-9 มถนายน พ.ศ. 2543 (ค.ศ. 2000)

คำแถลง

รฐมนตรกระทรวงสาธารณสขทมารวมการประชมระดบโลกเรองการสรางเสรมสขภาพ

ครงท5ณกรงเมกซโกซตไดรวมกนลงนามในคำแถลงทมใจความสำคญดงน:

1. ยอมรบวาการมมาตรฐานทางสขภาพในระดบสงสดเทาทสามารถเปนไปได เปนทน

เชงบวกของความเพลดเพลนสนกสนานของชวต และมความจำเปนตอการพฒนาทางสงคม

การพฒนาทางเศรษฐกจและตอความยตธรรม

2. รบรวาการสรางเสรมสขภาพและการพฒนาทางสงคมเปนหนาทสำคญและเปนความ

รบผดชอบของทกรฐบาลทตองนำทกภาคสวนเขามามสวนรวม

3. ตระหนกวาในชวงหลายปทผานมามพฒนาการและความกาวหนาในการใหบรการ

สขภาพอยางมากในหลายประเทศ ทสำเรจไดดวยความพยายามรวมมอกนอยางตอเนองของ

ภาครฐและภาคสงคม

4. ตระหนกวายงมปญหาสขภาพอกหลายปญหาทกดขวางการพฒนาทางสงคมและ

เศรษฐกจ ทงทมความกาวหนาในการใหบรการสขภาพอยางมากกตาม ดงนนจงจำเปนทจะตอง

มงดำเนนการเพอใหเกดความเสมอภาคทางสขภาพและความเปนอยทดอยางเรงดวน

_13-0945(001-062).indd 37 7/29/13 5:14:34 PM


38

5. ยอมรบวาโรคอบตใหมและโรคอบตซำไดคกคามความกาวหนาสสขภาพดดวยในชวง

เวลาเดยวกน

6. ตระหนกวา การดำเนนการกบปจจยกำหนดสขภาพทางสงคม เศรษฐกจ และ

สงแวดลอมเปนเรองเรงดวน และตองการกลไกทเขมแขง และรวมมอกนเพอการสรางเสรม

สขภาพในทกภาคสวนและทกระดบของสงคม

7. เหนพองวาการสรางเสรมสขภาพตองเปนองคประกอบพนฐานของนโยบายสาธารณะ

และของโปรแกรมตางๆในทกประเทศ เพอใหบรรลถงความเสมอภาคและสขภาพทดขนสำหรบ

ทกคน

8. ตระหนกวามหลกฐานสนบสนนอยางมากมายทยนยนวายทธวธการสรางเสรมสขภาพ

เปนวธการทมประสทธผล

การดำเนนการ

ดวยการพจารณาถงคำแถลงดงกลาวขางตนเราขอรบรองการดำเนนการดงตอไปน

ก. จดใหการสรางเสรมสขภาพเปนประเดนพนฐานทมความสำคญทางนโยบายและ

โปรแกรมทงในระดบทองถนภมภาคประเทศและนานาชาต

ข. เปนผนำในการดงการมสวนรวมในทกภาคสวนและทกสวนสงคม ในการดำเนนการ

ดานการสรางเสรมสขภาพทมการผนกกำลงและขยายภาคหนสวนเพอสขภาพ

ค. สนบสนนการเตรยมความพรอมสำหรบแผนปฏบตการระดบประเทศดานการสราง

เสรมสขภาพ อาจใชฐานความเชยวชาญขององคการอนามยโลกและภาคหนสวนขององคการ

อนามยโลกหากมความจำเปนแผนเหลานจะมความแตกตางตามบรบทของแตละประเทศแตจะ

ประกอบดวยกรอบโครงสรางพนฐานทไดมการรบรองในการประชมระดบโลกเรองการสรางเสรม

สขภาพครงท5รวมทงอาจเพมเตมในประเดนเหลาน:

– การจดลำดบความสำคญของสขภาพและการกำหนดนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ

รวมถงโปรแกรมทสอดคลองกบนโยบายเหลาน

_13-0945(001-062).indd 38 7/29/13 5:14:34 PM


39

– สนบสนนการศกษาวจย ซงจะนำไปสความรเกยวกบประเดนทไดรบการจดลำดบ

ความสำคญน

– ขบเคลอนแหลงทรพยากรทงเงนทนและการดำเนนการ เพอเสรมสรางศกยภาพ

ของมนษยและศกยภาพของสถาบนอนจะมผลใหเกดการพฒนา การดำเนนการ การตดตาม

และการประเมนผลกจกรรมการสรางเสรมสขภาพในระดบประเทศ

ง. จดตงเครอขายระดบประเทศและระดบนานาชาตทสนบสนนสขภาพ หรอทำให

เครอขายทมอยมความเขมแขงขน

จ. สนบสนนใหองคกรของสหประชาชาตมความรบผดชอบตอผลกระทบทางสขภาพท

เกดจากประเดนการพฒนาขององคกรเหลานน

ฉ. ใหขอมลแกผอำนวยการองคการอนามยโลก ถงความกาวหนาในการดำเนนการตามท

ไดกลาวมาแลวขางตน เพอไดมการรวบรวมและรายงานในการประชมคณะกรรมการบรหาร

ครงท107ถงกจกรรมการดำเนนการดงกลาว

ลงนามณกรงเมกซโกซต ในวนท 5มถนายนพ.ศ. 2543 (ค.ศ. 2000) ในภาษาอาราบกจน

องกฤษ ฝรงเศส โปรตเกส รสเซย และสเปน เนอความในทกภาษามเนอความตรงกน

ทกประการ*


mexico.pdf *รวมดำเนนการจดประชมโดยองคการอนามยโลก สำนกงานองคการอนามยโลกประจำทวปอเมรกา และ กระทรวงสาธารณสขประเทศเมกซโก

_13-0945(001-062).indd 39 7/29/13 5:14:34 PM


40

ประเทศทรวมลงนาม

เอกสารฉบบนไดรบการลงนามโดยตวแทนจากประเทศตางๆดงน:

แอลจเรย สาธารณรฐเชก จาเมกา นการากว แอฟรกาใต

แองโกลา เดนมารก เกาหล ไนเจอร สเปน

อารเจนตนา โดมนกา คเวต นอรเวย ซดาน

อารบา สาธารณรฐโดมนกน ลาว โอมาน สวาซแลนด

ออสเตรเลย เอกวาดอร เลบานอน ปากสถาน สวสเซอรแลนด

ออสเตรย เอลซลวาดอร มาดากสการ ปานามา ไทย

บงกลาเทศ อยปต มาเลเซย ปารากวย ตรก

เบลซ ฟนแลนด มลดฟส โปแลนด สหราชอาณาจกร

ภฏาน ฝรงเศส มอลตา โปรตเกส สหรฐอเมรกา

โบลเวย กาบอง หมเกาะมารแชลล เปอรโตรโก อรกวย

บราซล เยอรมน เมกซโก รสเซย วานอาต

บลแกเรย กวเตมาลา โมรอกโก รวนดา เวเนซเอลา

แคเมอรน เฮต โมซมบก เซนตคตสและเนวส ยโกสลาเวย

แคนาดา ฮงการ พมา เซนตลเซย แซมเบย

จน อนเดย นามเบย ซามว ซมบบเว

โคลอมเบย อนโดนเซย เนปาล สโลวะเกย

คอสตารกา อหราน เนเธอรแลนด สโลวเนย

ควบา อสราเอล นวซแลนด

_13-0945(001-062).indd 40 7/29/13 5:14:35 PM


41

(The Bangkok Charter for Health Promotion in a Globalized World)

กฎบตรกรงเทพฯ เพอการสรางเสรมสขภาพ ในยคโลกาภวตน

การประชมระดบโลกเรองการสรางเสรมสขภาพ ครงท 6

กรงเทพฯ ประเทศไทย

ระหวางวนท 7 – 11 สงหาคม พ.ศ. 2548 (ค.ศ. 2005)

กฎบตรกรงเทพฯเพอการสรางเสรมสขภาพในยคโลกาภวตนไดรบการรบรองโดยผเขารวม

ประชมระดบโลกเรองการสรางเสรมสขภาพทจดขนทประเทศไทยในระหวางวนท 7 – 11

สงหาคมพ.ศ.2548(ค.ศ.2005)

บทนำ

ขอบเขต

กฎบตรกรงเทพฯ ระบถงการดำเนนการ ขอผกพน และคำปฏญาณทจำเปนในการรบมอ

กบปจจยกำหนดสขภาพในยคโลกาภวตนผานการสรางเสรมสขภาพ

เปาประสงค

กฎบตรกรงเทพฯ ขอยนยนวานโยบายและการรวมมอกนเปนหนสวนเพอเสรมสรางพลง

อำนาจชมชน และเพอพฒนาสขภาพและความเสมอภาคทางสขภาพ ควรเปนศนยกลางของการ

พฒนาทงระดบโลกและระดบประเทศ

_13-0945(001-062).indd 41 7/29/13 5:14:35 PM


42

กฎบตรกรงเทพฯ เสรมเตมเตมและพฒนามาจากคณคา หลกการ และยทธศาสตรของ

การสรางเสรมสขภาพทไดวางรากฐานไวตงแตในกฎบตรออตตาวาเพอการสรางเสรมสขภาพ

และจากขอเสนอแนะของการประชมระดบนานาชาตและระดบโลกเรองการสรางเสรมสขภาพ

ในครงตอมาทไดรบการรบรองโดยประเทศสมาชกผานทางการประชมสมชชาอนามยโลก

กลมเปาหมาย

กฎบตรกรงเทพฯเขาถงบคคลกลมบคคลและองคกรตางๆทมความสำคญตอการบรรล

เปาหมายทางสขภาพกลมเปาหมายเหลานไดแก:

• ภาครฐและนกการเมองในทกระดบ

• ภาคประชาสงคม

• ภาคเอกชน

• องคกรระดบนานาชาตและ

• ชมชนสาธารณสข


สหประชาชาตตระหนกวา การไดเขาถงมาตรฐานทางสขภาพทสงสดนบเปนความสขและ

เปนสทธพนฐานของมนษยทกคนไมเวนแมแตบคคลนนจะเปนใคร

การสรางเสรมสขภาพมพนฐานมาจากสทธมนษยชนอนสำคญ และเสนอแนวคดทเปนบวก

และครอบคลมสำหรบสขภาพวาเปนปจจยกำหนดคณภาพชวต และเปนแนวคดทรวมสขภาวะ

ทางจตใจและจตวญญาณ

การสรางเสรมสขภาพเปนกระบวนการในการเอออำนวยใหประชาชนสามารถจดการกบ

สขภาพของตนเอง รวมทงปจจยทเปนตวกำหนดสขภาพตางๆดวย ซงจะสงผลใหมการพฒนา

สขภาพในทสดการสรางเสรมสขภาพเปนงานหลกของการสาธารณสขและสนบสนนการจดการ

โรคตดตอและโรคไมตดตอรวมถงปจจยคกคามตอสขภาพอนๆดวย

_13-0945(001-062).indd 42 7/29/13 5:14:35 PM


43

การดำเนนการกบปจจยกำหนดสขภาพ

บรบททเปลยนไป

บรบทของโลกในประเดนการสรางเสรมสขภาพไดเปลยนแปลงไปอยางมากตงแต

การพฒนากฎบตรออตตาวา

ปจจยวกฤต

ปจจยวกฤตทมผลตอสขภาพในปจจบนประกอบดวย

• ความไมเทาเทยมกนทงในประเทศและระหวางประเทศมเพมมากขน

• การบรโภคและการสอสารในปจจบนเปลยนแปลงไปสรปแบบใหม

• รปแบบของการคาในปจจบนมการเปลยนแปลง

• สงแวดลอมโลกมการเปลยนแปลงและ

• การเปลยนแปลงจากชมชนชนบทกลายเปนชมชนเมอง

ความทาทายในอนาคต

ปจจยอนๆทมอทธพลตอสขภาพ ไดแก การเปลยนแปลงทางสงคม เศรษฐกจ และ

ประชากรทรวดเรว การเปลยนแปลงนสงผลกระทบตอลกษณะของการทำงานสงแวดลอมของ

การศกษาเรยนร รปแบบของครอบครว และรปแบบทางวฒนธรรมและโครงสรางทางสงคมของ

ชมชน

หญงและชายตางไดรบผลกระทบทแตกตางกนไป เดกมโอกาสเสยงตอการไดรบผลกระทบ

เพมขนกลมคนชายขอบกลมผพการและกลมคนพนเมองเดมถกทำใหแปลกแยกมากขน

โอกาสใหมๆ

โลกาภวตนสรางสรรคโอกาสใหมๆในการทำงานรวมกน เพอปรบปรงสขภาพและลด

ปจจยเสยงทางสขภาพระหวางประเทศลงโอกาสเหลานไดแก:

• ขอมลขาวสารและเทคโนโลยการสอสารมความกาวหนาขน

• กลไกของการอภบาลในระดบโลกและการแลกเปลยนประสบการณมการพฒนาขน

_13-0945(001-062).indd 43 7/29/13 5:14:35 PM


44

ความสอดคลองของนโยบาย

ในการบรหารจดการกบความทาทายของโลกาภวตน นโยบายตองมความสอดคลองกนใน

ทกระดบดงน:

• ในรฐบาลทกระดบ

• องคกรสงกดสหประชาชาตทกระดบและ

• องคกรอนๆรวมถงภาคเอกชนทกระดบ

ความสอดคลองดงกลาวจะเปนตวเสรมความเขมแขงทำใหเกดความโปรงใสความรบผดชอบ

และการปฏบตตามขอตกลงและสนธสญญานานาชาตทมผลกระทบตอสขภาพ

ความกาวหนาทเกดขน

ทผานมามความกาวหนาในการจดวางสขภาพใหอยในฐานะศนยกลางของการพฒนาแลว

ยกตวอยางเชน เปาหมายการพฒนาในสหสวรรษอยางไรกตามยงมอกหลายอยางทตองดำเนนการ

ใหสำเรจ ทงนการมสวนรวมอยางเขมแขงของภาคประชาสงคมนบเปนสงสำคญยงตอ

กระบวนการน

กลยทธการสรางเสรมสขภาพในยคโลกาภวตน

การดำเนนการทมประสทธผล

ความกาวหนาสโลกทมสขภาพดขนจำเปนตองมกจกรรมดานนโยบายทเขมแขงมสวนรวม

อยางกวางขวางและมการสนบสนนอยางตอเนอง

กลยทธตางๆของการสรางเสรมสขภาพ ไดรบการรบรองดานประสทธผลอยางหนกแนน

จงจำเปนทการสรางเสรมสขภาพตองไดรบการดำเนนการอยางเตมท

กจกรรมทจำเปน

เพอใหการดำเนนการสรางเสรมสขภาพในยทธศาสตรเหลานเกดความกาวหนาทกภาคสวน

และทกพนทตองดำเนนกจกรรมตางๆดงน

_13-0945(001-062).indd 44 7/29/13 5:14:35 PM


45

• การสนบสนนชแนะเพอสขภาพ โดยมพนฐานบนสทธมนษยชนและความสามคคเปน

นำหนงใจเดยวกน

• การลงทน ในนโยบาย การดำเนนการ และระบบโครงสรางทมความยงยนเพอรบมอ

กบปจจยกำหนดสขภาพ

• การเสรมสรางศกยภาพเพอพฒนานโยบาย ความเปนผนำ การปฏบตดานการ

สรางเสรมสขภาพการสงตอความรและการวจยรวมถงความแตกฉานดานสขภาพ

• การควบคมและการออกกฎหมายเพอรบประกนในการปกปองอนตรายและเออ

โอกาสอนเทาเทยมกนทางสขภาพและความเปนอยทดสำหรบประชาชนทกคน

• การรวมมอและสรางพนธมตร กบสาธารณะ เอกชน องคกรพฒนาเอกชน และ

องคกรระหวางประเทศรวมถงภาคประชาสงคมเพอกอใหเกดการดำเนนการทยงยน

ความรบผดชอบตอสขภาพดถวนหนา

เหตผล

ภาคสวนทางสขภาพมบทบาทในการเปนผนำทสำคญในการสรางนโยบายและหนสวนเพอ


แนวทางของนโยบายทมการบรณาการทงภายในรฐบาลและระหวางองคกรระหวางประเทศ

รวมกบความรบผดชอบทจะทำงานกบภาคประชาสงคมและภาคเอกชนในทกพนทเปนสงสำคญ

หากตองการใหเกดความกาวหนาขนในการจดการกบปจจยกำหนดสขภาพ

ความรบผดชอบสำคญ

ความรบผดชอบสำคญ 4 ประการ ทจำเปนตองมหากตองการใหเกดการสรางเสรม

สขภาพไดแก:

1. ทำใหการสรางเสรมสขภาพเปนศนยกลางของวาระการพฒนาระดบโลก

2. ทำใหการสรางเสรมสขภาพเปนความรบผดชอบสำคญของรฐบาลทกระดบ

3. ทำใหการสรางเสรมสขภาพเปนจดเนนสำคญของชมชนและภาคประชาสงคม

4. ทำใหการสรางเสรมสขภาพเปนสงจำเปนตองมในการดำเนนธรกจ

_13-0945(001-062).indd 45 7/29/13 5:14:35 PM


46

1. ทำใหการสรางเสรมสขภาพเปนศนยกลางของวาระการพฒนาระดบโลก

ขอตกลงระหวางรฐบาลทหนกแนนในการพฒนาสขภาพและความมนคงทางสขภาพใน

ภาพรวมเปนสงจำเปน ทงรฐบาลและหนวยงานระหวางประเทศตองพยายามลดชองวางระหวาง

คนรวยกบคนจน กลไกทมประสทธผลสำหรบการบรบาลในระดบโลกเพอสขภาพมความจำเปน

เพอรบมอกบผลกระทบทเปนอนตรายของปจจยเหลาน:

• การคา

• ผลตภณฑตางๆ

• บรการตางๆ

• ยทธวธทางการตลาด

การสรางเสรมสขภาพตองเปนสวนหนงในองคประกอบของนโยบายทงระดบประเทศและ

นโยบายตางประเทศแมแตในสถานการณทเกดสงครามหรอความขดแยงใดๆ

การดำเนนการดงกลาวจะเกดขนได ตองมการสงเสรมการเจรจาและการใหความรวมมอ

ระหวางประเทศทเปนสมาชก ภาคประชาสงคม และภาคเอกชน ความพยายามเหลานอาจ

ดำเนนการโดยมพนฐานมาจากสนธสญญาทมอยแลวกได เชน กรอบขอตกลงเพอการควบคม

ยาสบขององคการอนามยโลก

2. ทำใหการสรางเสรมสขภาพเปนความรบผดชอบสำคญของรฐบาลทกระดบ

รฐบาลในทกระดบตองแกปญหาสขภาพและความไมเสมอภาคในสงคมอยางเรงดวน

เนองจากสขภาพเปนปจจยกำหนดการพฒนาดานเศรษฐกจ สงคม และการเมองทสำคญ

รฐบาลทงระดบทองถนระดบภมภาคและระดบประเทศตองมมาตรการการดำเนนการดงน:

• ใหความสำคญกบการลงทนเพอสขภาพ ทงภาคสวนทเกยวของกบสขภาพและ

ภาคสวนทไมเกยวของกบสขภาพ

• ใหการสนบสนนดานการเงนอยางยงยนเพอการสรางเสรมสขภาพ

เพอใหเกดความมนใจในการดำเนนการเชนน รฐบาลในทกระดบตองสอสารถงผลกระทบ

ทางสขภาพทเกดจากนโยบายและกฎหมายตางๆ ใหเกดความชดเจน โดยใชเครองมอตางๆ เชน

การประเมนผลกระทบทางสขภาพทใหความยตธรรมตอทกกลมในสงคม

_13-0945(001-062).indd 46 7/29/13 5:14:35 PM


47

3. ทำใหการสรางเสรมสขภาพเปนจดเนนสำคญของชมชน และภาคประชาสงคม

ชมชนและภาคประชาสงคมมกเปนผรเรมนำรอง ปรบรปแบบ และดำเนนการดานการ

สรางเสรมสขภาพ กลมนตองไดรบสทธ แหลงทรพยากร และโอกาสเออใหการมสวนรวม

สามารถขยายผลและเกดความยงยนการสนบสนนการเสรมสรางศกยภาพยงมความจำเปนยงใน

ชมชนทมขอจำกดในการพฒนา

ชมชนทมระบบและมพลงอำนาจจะมศกยภาพสงในการระบปญหาสขภาพของตนเอง

และมศกยภาพในการดงภาครฐและภาคเอกชนมารวมรบผดชอบตอผลกระทบอนเกดจาก

นโยบายและการดำเนนการของภาครฐและเอกชนนนๆ

ภาคประชาสงคมตองมโอกาสในการใชพลงอำนาจของตนเองบาง โดยไดรบสทธพเศษ

ในเรองสนคาบรการและสวนแบงของบรษทการคาซงนบเปนการแสดงออกถงความรบผดชอบ

ตอสงคมของบรษทการคาเหลานน

โครงการของชมชนในระดบรากหญาภาคประชาสงคมและองคกรเกยวกบสตรไดแสดงออก

ใหเหนถงประสทธผลของการสรางเสรมสขภาพ รวมถงเสนอรปแบบสำหรบการปฏบตใหผอน

ปฏบตตาม

สมาคมวชาชพทางสขภาพมบทบาทความรบผดชอบทตองดำเนนการเชนกน

4. ทำใหการสรางเสรมสขภาพเปนสงจำเปนตองมในการดำเนนธรกจ

ภาคสวนทดำเนนธรกจทำใหเกดผลกระทบตอสขภาพของประชาชนและตอปจจยกำหนด

สขภาพดวยอทธพลตอประเดนเหลาน:

• แหลงทตงในทองถน

• วฒนธรรมของแตละประเทศ

• สงแวดลอมและ

• การกระจายความรำรวย

ภาคเอกชน เชนเดยวกบผจางงานอนๆ และหนวยธรกจทไมเปนทางการ ลวนมบทบาท

ความรบผดชอบในการทจะรบประกนใหเกดสขภาพและความปลอดภยในสถานททำงาน และ

_13-0945(001-062).indd 47 7/29/13 5:14:35 PM


48

มบทบาทความรบผดชอบทจะสรางเสรมสขภาพและความเปนอยทดของลกจาง ครอบครวของ

ลกจางและชมชนทเกยวของ

ภาคเอกชนสามารถมสวนรวมในการลดผลกระทบตอสขภาพในระดบโลกลงได เชน

ภาคสวนทเกยวของกบการเปลยนแปลงของสงแวดลอมโลกตองปฏบตตามกฎระเบยบและ

ขอตกลงในระดบทองถน ระดบประเทศ และระดบนานาชาต ทปองกนและสรางเสรมสขภาพ

การดำเนนธรกจดวยคณธรรมและมความรบผดชอบ รวมทงการทำการคาอยางยตธรรม เปน

ตวอยางของการดำเนนธรกจทควรไดรบการสนบสนนโดยลกคาและภาคประชาสงคม และโดย

รฐบาลดวยการใหการตอบแทนและการปรบกฎระเบยบใหเหมาะสม

คำปฏญาณเพอทำใหเกดขนจรง

ทงหมดเพอสขภาพ

การทำใหความรบผดชอบสำคญทง 4ประสบความสำเรจจำเปนตองประยกตใชยทธศาสตร

ทไดรบการพสจนรบรองแลว เชนเดยวกบการใชแนวทางใหมและการตอบสนองตอสถานการณ

ตางๆทสรางสรรค

หนสวน ภาคหนสวน เครอขาย และความรวมมอตางๆ ชวยเออใหเกดการดำเนนการท

นาสนใจและเกดประโยชนในการนำบคคลและองคกรเขามามสวนรวมในเปาหมายเดยวกนและ

การดำเนนการรวมกนเพอปรบปรงสขภาพของประชาชน

ภาคสวนทกภาคสวนทงภาคสวนททำงานเชอมโยงระหวางภาครฐภาครฐภาคประชาสงคม

และภาคเอกชนลวนมบทบาทและความรบผดชอบเฉพาะ

ปดชองวางการดำเนนการ

ตงแตการตอบรบกฎบตรออตตาวา เกดแนวทางการแกปญหาในระดบประเทศและระดบโลก

มากมายทไดมการลงนามประกาศใชเพอสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ แตแนวทางเหลานยง

ไมมการตอบรบออกมาเปนการปฏบตผรวมประชมทกรงเทพฯแหงนขอเรยกรองอยางแขงขน

ใหประเทศสมาชกขององคการอนามยโลกไดปดชองวาการดำเนนการเหลานและกาวสนโยบาย

และการรวมมอกนเปนหนสวนเพอใหเกดการดำเนนการ

_13-0945(001-062).indd 48 7/29/13 5:14:35 PM


49


ผรวมประชมขอเรยกรองใหองคการอนามยโลกและประเทศสมาชก โดยความรวมมอกบ

ภาคสวนอน ไดจดสรรงบประมาณและแหลงทรพยากรเพอการสรางเสรมสขภาพ ไดเรมแผน

ปฏบตการ และมการบนทกตดตามผลการดำเนนการผานตวชวดและเปาหมายทเหมาะสม

รวมถงรายงานความกาวหนาสการประชมในวงรอบปกต องคกรในสงกดสหประชาชาตถก

เรยกรองใหสำรวจถงประโยชนของการพฒนาสนธสญญาระดบโลกเพอสขภาพ

ภาคหนสวนทวโลก

กฎบตรกรงเทพฯ ฉบบนขอกระตนใหผมสวนไดสวนเสยทกคนไดรวมกนในภาคหนสวน

ทวโลกทสนบสนนการสรางเสรมสขภาพทงการดำเนนการในระดบโลกและระดบทองถน

เจตจำนงเพอการปรบปรงสขภาพ

พวกเราในฐานะของผเขารวมประชมการประชมระดบโลกเรองการสรางเสรมสขภาพ

ทกรงเทพฯ ประเทศไทย ขอแสดงคำปฏญาณตนเพอทำใหการดำเนนการและคำมนสญญา

เหลานมความกาวหนาเพอพฒนาสขภาพ

กฎบตรฉบบนประกอบดวยมมมองโดยภาพรวมจากกลมผเชยวชาญระดบนานาชาต

ผเขารวมการประชมระดบโลกเรองการสรางเสรมสขภาพ ระหวางวนท 7-11 สงหาคม พ.ศ.

2548ทกรงเทพฯประเทศไทย และไมจำเปนตองเปนความคดเหนตอการตดสนใจหรอนโยบาย

ขององคการอนามยโลก*


bangkok.pdf *รวมดำเนนการจดประชมโดยองคการอนามยโลกรวมกบกระทรวงสาธารณสขประเทศไทย

_13-0945(001-062).indd 49 7/29/13 5:14:35 PM


50

เอกสารสรปการอภปราย

เรอง แนวคดและหลกการของการสรางเสรมสขภาพ

กรงโคเปนเฮเกน ประเทศเดนมารก

ระหวางวนท 9-13 กรกฎาคม พ.ศ. 2527 (ค.ศ. 1984)

ความเปนมา

ในเดอนมกราคม ป พ.ศ. 2527 (ค.ศ. 1984) โปรแกรมใหมภายในองคการอนามยโลก

สำนกภมภาคแหงยโรป ไดแก โปรแกรมการสรางเสรมสขภาพ ไดถอกำเนดขน คณะทำงานได

ประชมรวมกนในเดอนกรกฎาคมปเดยวกนเพอพฒนาโปรแกรมและอภปรายเกยวกบแนวคด

และหลกการของการสรางเสรมสขภาพ เอกสารฉบบนเปนผลของคณะทำงานดงกลาว

โดยเอกสารไดพยายามไขขอของใจทสำคญบางประการทยงไดรบการถกเถยงเกยวกบการ

พฒนานโยบายและโปรแกรมดานการสรางเสรมสขภาพ เอกสารฉบบนไมไดมงหวงใหเปน

ขอสรปสดทายของประเดนดงกลาว หากมงหวงเพอจดประเดนการอภปราย ซงจะเปนรากฐาน

สำหรบการพฒนากจกรรมการสรางเสรมสขภาพในประเทศในทวปยโรปตอไป

คณะทำงานมความตระหนกเปนอยางยงวา การปฏบตงานดานการสรางเสรมสขภาพ

จะไดรบความสำคญนนขนอยกบความเขมแขงทางเศรษฐกจและวฒนธรรม ถงอยางนนกตาม

การสรางเสรมสขภาพกควรไดรบความรวมมออยางเตมทจากประชาชน ไมวาจะเปนระดบ

ประเทศภมภาคหรอชมชนทองถนแตละแหงเพอผลดดานสขภาพของตนเอง

บทนำ

ในภาพรวมแลว การสรางเสรมสขภาพไดกลายเปนตวแทนทรวมแนวคดตางๆทตะหนกถง

ความจำเปนของการเปลยนแปลงในรปแบบและสภาพความเปนอยเพอพฒนาสขภาพ การ

ภาคผนวก 1

_13-0945(001-062).indd 50 7/29/13 5:14:35 PM


51

สรางเสรมสขภาพนบเปนตวแทนของยทธศาสตรทเปนสอกลางระหวางประชาชนและสงแวดลอม

โดยการสงเคราะหทางเลอกของบคคลและความรบผดชอบทางสงคมดานสขภาพ เพอปรบปรง

ใหมสขภาพดขน

แหลงประโยชนพนฐานของสขภาพ คอ รายได ทอยอาศย และอาหาร การปรบปรง

สขภาพจำเปนตองมแหลงประโยชนพนฐานเหลาน รวมกบขอมลขาวสารและทกษะชวต

สงแวดลอมทสนบสนน โอกาสทเปดกวางใหเลอกสนคาบรการและแหลงบรการทดตอสขภาพ

รวมถงสภาพทางเศรษฐกจ และสงแวดลอมทงดานกายภาพ สงคม และวฒนธรรม (หรออาจ

กลาววาเปนสงแวดลอมทงหมด)ทชวยพฒนาสขภาพ

การทมนษยและสงแวดลอมมความเชอมโยงกนอยางเหนยวแนนไมสามารถแยกออกจากกน

ได นบเปนฐานสำหรบแนวทางการเขาถงสงคมและนเวศวทยา ประเดนนทำใหเกดกรอบ

แนวคดเพอการอภปรายในคณะทำงานกลมน ขออภปรายไดรบการจดเปนหมวดไดทงหมด

4 หมวด ไดแก หลกการของการสรางเสรมสขภาพ ประเดนสำคญของการสรางเสรมสขภาพ

ลำดบความสำคญเพอการพฒนาเชงนโยบายดานการสรางเสรมสขภาพ และความทาทายของ


หลกการของการสรางเสรมสขภาพ

การสรางเสรมสขภาพเปนกระบวนการทเออใหประชาชนสามารถควบคมและปรบปรง

สขภาพของตนเอง ทศนะนถกพฒนามาจากแนวคดสขภาพทบคคลหรอกลมบคคลสามารถ

จดการในสองรปแบบ รปแบบหนงคอการทบคคลหรอกลมบคคลตระหนกถงความตองการและ

สามารถทำใหความตองการสมฤทธผลได ในอกรปแบบหนงคอการทบคคลหรอกลมบคคล

สามารถปรบเปลยนสงแวดลอมหรอไมกปรบตวใหเขากบสงแวดลอมไดดงนนสขภาพจงถกมองวา

เปนแหลงประโยชนของการดำเนนชวตประจำวนแตไมใชวตถประสงคของการดำเนนชวตสขภาพ

เปนแนวคดดานบวกทเนนททรพยากรดานบคคลและสงคม เชนเดยวกบแหลงประโยชนทาง

กายภาพ

_13-0945(001-062).indd 51 7/29/13 5:14:36 PM


52

1. การสรางเสรมสขภาพเกยวของกบประชากรในภาพรวม ในฐานะของบรบทของ

ชวตประจำวนของเขาเหลานน มากกวาจะมองทโอกาสเสยงตอโรคใดโรคหนง การ

สรางเสรมสขภาพ เอออำนวยใหประชาชนสามารถควบคมและมความรบผดชอบตอสขภาพ

ในฐานะทเปนองคประกอบทสำคญของชวตประจำวน การสรางเสรมสขภาพเปนการดำเนนการ

ในสองรปแบบ ไดแก การดำเนนการทเกดขนเองโดยอตโนมต และการดำเนนการทมระเบยบ

แบบแผน การดำเนนการในลกษณะเชนนจำเปนตองเปดโอกาสในการเขาถงขอมลขาวสารให

เตมทและตอเนอง ทงตองคำนงถงดวยวาการดำเนนการดงกลาวจะสามารถเขาถงประชาชน

ทงหมดไดอยางไรดวยชองทางการกระจายขอมลขาวสารตางๆทมอย

2. การสรางเสรมสขภาพมงเนนทการจดการกบปจจยกำหนดสขภาพหรอเหตของ

สขภาพ ดงนน ความรวมมออยางใกลชดของทกภาคสวนทอยนอกเหนอจากระบบบรการ

สขภาพจงมความสำคญ และเปนการสะทอนใหเหนถงความหลากหลายของสภาวะทมอทธพลตอ

สขภาพ รฐบาลทงในระดบทองถนและระดบชาต มความรบผดชอบทสำคญ ในการดำเนนการ

แกปญหาอยางเหมาะสมและทนตอเหตการณ เพอใหการรบประกนวาสงแวดลอมทงหมด

ซงบคคลและกลมบคคลไมสามารถควบคมไดจะเปนสงแวดลอมทเออตอสขภาพ

3. การสรางเสรมสขภาพเปนการรวมเอาวธการหรอแนวทางการแกปญหาทมความ

หลากหลายแตสนบสนนซงกนและกน วธการหรอแนวทางการแกปญหาเหลาน ไดแก

การสอสารการศกษาการกำหนดกฎหมายมาตรการทางการเงน การปรบเปลยนในระดบองคกร

การพฒนาชมชนและกจกรรมทชมชนเปนฝายเรมเพอตอตานอนตรายทมตอสขภาพ

4. การสรางเสรมสขภาพมจดมงหมายโดยเฉพาะเจาะจงทการมสวนรวมของ

สาธารณะทมประสทธภาพและเปนรปธรรม การมสวนรวมในรปแบบนจะเกดขนได ตองมการ

พฒนาศกยภาพในการระบปญหาและทกษะการแกปญหาทงในระดบบคคลและกลมบคคล

5. ในขณะทการสรางเสรมสขภาพถกมองวาเปนกจกรรมทางสขภาพและสงคมทไมใช

การใหบรการทางการแพทยกตามบคลากรสขภาพ โดยเฉพาะอยางยงบคลากรทใหบรการ

ดานสาธารณสขมลฐาน มบทบาทสำคญในการใหการอปถมภและเออตอการสรางเสรม

สขภาพบคลากรสขภาพควรพฒนาศกยภาพเพอใหมสวนสนบสนนในดานการเสรมสรางความร

และการสนบสนนชแนะทางสขภาพ

_13-0945(001-062).indd 52 7/29/13 5:14:36 PM


53

ประเดนสำคญของการสรางเสรมสขภาพ

การสรางเสรมสขภาพจะชวยยกระดบสขภาพได หากกจกรรมสรางเสรมสขภาพมงท

ปจจยทมอทธพลตอสขภาพเศรษฐกจสงแวดลอมสงคมและบคคลรวมทงมลกษณะบรณาการ

และดำเนนการในหลายระดบ ดวยหลกการพนฐานน ทำใหเราสามารถระบประเดนสำคญของ

การสรางเสรมสขภาพไดไมจำกด ยกตวอยางเชน การดำเนนการกบนโยบายดานอาหาร ทอย

อาศย การสบบหร ทกษะการปรบตว และเครอขายทางสงคม คณะทำงานจงไดพยายามวาง

กรอบของประเดนสำคญของการสรางเสรมสขภาพดงตอไปน

1. จดเนนของการสรางเสรมสขภาพอยทการเขาถงสขภาพ เพอลดความไมเสมอภาค

ทางสขภาพและเพอเพมโอกาสในการพฒนาสขภาพ ประเดนนเกยวของกบการปรบเปลยน

นโยบายในระดบสาธารณะและระดบองคกร เพอทำใหนโยบายดงกลาวสงผลดตอสขภาพ

รวมถงการปรบเปลยนรปแบบการบรการสขภาพ และการปรงปรงสขภาพในภาพรวมของระดบ

ประชากรโดยตองไมคำนงถงสถานะทางสขภาพทเปนอยในปจจบน

2. การปรบปรงสขภาพจะสำเรจหรอไมขนอยกบ การพฒนาสงแวดลอมทมเออตอ

สขภาพ โดยเฉพาะอยางยงสงแวดลอมททำงานและทบาน เนองจากสงแวดลอมเปนปจจยทเปน

พลวตร มการเปลยนแปลงตลอดเวลา การสรางเสรมสขภาพจงตองมการตดตามและประเมน

สภาวะและแนวโนมทางเทคโนโลยวฒนธรรมและเศรษฐกจอยางตอเนอง

3. การสรางเสรมสขภาพ เกยวของสมพนธกบการพฒนาเครอขายทางสงคมและการ

สนบสนนทางสงคมใหเขมแขง การดำเนนการในประเดนนมพนฐานมาจากความเขาใจถง

ความสำคญของแรงผลกดนทางสงคม และสมพนธภาพในสงคมในฐานะของปจจยกำหนดคณคา

และพฤตกรรมทสมพนธกบสขภาพ รวมถงมองแรงผลกดนและสมพนธภาพในฐานะแหลง

ประโยชนสำคญของการปรบตวกบภาวะเครยดและการธำรงรกษาสขภาพ

4. รปแบบการดำเนนชวตหรอวถชวตในสงคมเปนศนยกลางของการสรางเสรมสขภาพ

เนองจากรปแบบการดำเนนชวตเปนตวกำหนดรปแบบพฤตกรรมสวนบคคลทอาจเกดประโยชน

หรอเกดโทษตอสขภาพได การสงเสรมรปแบบการดำเนนชวตทสนบสนนสขภาพ ตองพจารณา

ถงวธปรบตวของ การจดการชวต ความเชอ และคณคาตอสขภาพของแตละบคคล ปจจยท

กลาวมานเกดจากประสบการณชวชวตและสงแวดลอมของแตละบคคล การสงเสรมพฤตกรรม

ทสงผลดตอสขภาพและการสงเสรมการปรบตวทเหมาะสมเปนเปาหมายทสำคญของการ


_13-0945(001-062).indd 53 7/29/13 5:14:36 PM


54

5. ขอมลขาวสารและการศกษาเปนพนฐานสำคญของการเลอกอยางมวจารญาณ ปจจย

ทงสองเปนสงจำเปนและเปนองคประกอบหลกของการสรางเสรมสขภาพ เพราะการสรางเสรม

สขภาพมเปาหมายทการเพมพนความร และการแพรกระจายขอมลขาวสารทเกยวของกบ

สขภาพประเดนนมความสมพนธกบการรบรและประสบการณของสาธารณะทมตอสขภาพและ

ความสามารถในการเขาถงสขภาวะ รวมถงความรทางระบาดวทยา ทางสงคม และศาสตรแขนง

อนๆทเกยวของกบรปแบบของสขภาพและโรค และปจจยทมอทธพลตอสขภาพและการ

เกดโรค รวมถงการใหความหมายของ “สงแวดลอมในภาพรวม” ซงเปนตวกำหนดรปแบบของ

สขภาพและทางเลอกของสขภาพ การสอสารมวลชนและเทคโนโลยใหมๆเกยวกบขอมลขาวสาร

กนบวาเปนปจจยทมความสำคญเชนเดยวกน

ลำดบความสำคญเพอการพฒนาทางนโยบายดานการสรางเสรมสขภาพ

การสรางเสรมสขภาพเปนกจกรรมทตองการความรวมแรงรวมใจของทกฝายเพอใหเขาถง

สขภาวะ ภาครฐมความรบผดชอบสำคญในการดำเนนการใหประชาชนอยในสภาพแวดลอมทด

ตอสขภาพ อกทงมบทบาทในการเอออำนวยใหประชาชนสามารถเลอกทางเลอกทสงผลดตอ

สขภาพไดสะดวกขน ผานการดำเนนการทางนโยบายสาธารณะ ในขณะเดยวกนผใหการสนบสนน

การสรางเสรมสขภาพภายในภาครฐเอง กตองตระหนกถงบทบาทอสระของการดำเนนการเพอ

สขภาพ เชน การเคลอนไหวทางสงคม การชวยเหลอซงกนและกน การดแลตนเอง และความ

ตองการความรวมมออยางตอเนองจากสาธารณะในทกประเดนทเกยวของกบการสรางเสรม

สขภาพ

1. แนวคดและความหมายของ “การสรางเสรมสขภาพ” ตองมความชดเจนใน

ทกระดบของการวางแผน โดยความหมายควรมจดเนนทมมมองทางสงคม เศรษฐกจและ

นเวศวทยา มากกวามมมองทางกายภาพและจตใจของสขภาพ การพฒนานโยบายในการ

สรางเสรมสขภาพควรนำไปเชอมโยงและบรณาการกบนโยบายในภาคสวนอน เชน นโยบายดาน

การทำงานทอยอาศยสวสดการสงคมและการสาธารณสขมลฐาน

2. ความรบผดชอบทางการเมองตอการสรางเสรมสขภาพ ควรไดรบการดำเนนการ

ดวยการจดตงจดศนยกลางการประสานงานสำหรบการสรางเสรมสขภาพในทกระดบ ไมวา

จะเปนระดบทองถน ระดบภมภาค และระดบประเทศ กลไกการดำเนนการควรเปนการ

_13-0945(001-062).indd 54 7/29/13 5:14:36 PM


55

ประสานงานกนในระหวางภาคสวนเพอการสรางเสรมสขภาพ และศนยกลางประสานงานน

ควรแสดงออกถงศกยภาพ ความเปนผนำ และความรบผดชอบ เพอใหขอตกลงทไดรบการ

ยอมรบจากภาคสวนตางๆนน ไดรบการดำเนนการและเกดความกาวหนา ปจจยสำคญในการ

พฒนาโปรแกรมการสรางเสรมสขภาพทเปนระบบและมความยงยน ไดแกทนสนบสนนท

เพยงพอและบคลากรทมความสามารถมความชำนาญ

3. ในการพฒนานโยบายการสรางเสรมสขภาพ จะตองมการปรกษาหารอ มการเจรจา

สนทนา รวมถงมการแลกเปลยนทางความคดระหวางบคคล และกลมตางๆทงทเปนภาค

ประชาชน และกลมวชาชพอยางตอเนอง กลไกทางนโยบายควรมความชดเจนเพอเปดโอกาส

ในเกดการแสดงทศนะความตองการตางๆเพอพฒนาสสขภาวะ

4. เมอมการเลอกประเดนทมความสำคญในการพฒนาเชงนโยบายควรมการทบทวน

ในประเดนตางๆดงน

•ตวบงชของสขภาพและการกระจายของสขภาพในกลมประชากร

•ความรทกษะและการปฏบตเพอใหเกดสขภาวะของประชาชนทเปนอยในปจจบน

•นโยบายในปจจบนของทงสวนราชการและภาคสวนอนๆ

นอกจากนควรมการประเมนในประเดนเหลาน

•ผลลพธในระยะสนตอสขภาพทเกดจากนโยบายและโปรแกรมการสรางเสรม

สขภาพตางๆ

•ขอจำกดทางเศรษฐกจและผลประโยชนทางเศรษฐกจ

•การยอมรบทางสงคมและวฒนธรรม

•ความเปนไปไดในการปฏบตตามนโยบายตามแนวทางเลอกตางๆกน

5. การวจยมความสำคญทงในขนตอนการพฒนาเชงนโยบายและขนตอนการ

ประเมนผล เพอใหเกดความเขาใจในอทธพลของนโยบายตอสขภาพ และการพฒนาสขภาพ

เชนเดยวกบการประเมนผลกระทบของแนวการดำเนนการใหมๆ ดานการสรางเสรมสขภาพ

แตละแนวทาง จำเปนตองมการพฒนาระเบยบวธการดำเนนการวจยและการวเคราะหผล

การวจยโดยเฉพาะเพอประโยชนในการเลอกแนวทางการประเมนผลทเหมาะสม ผลการวจย

ควรไดรบการเผยแพรอยางกวางขวางและควรมการเปรยบเทยบผลทไดจากตางพนทในประเทศ

เดยวกนและผลทไดจากแตละประเทศ

_13-0945(001-062).indd 55 7/29/13 5:14:36 PM


56

ความทาทายของการสรางเสรมสขภาพ

นโยบายสาธารณะทเกยวของกบสขภาพตองเผชญหนากบความทาทายทงการเมองและ

ศลธรรมอยเสมอ เนองดวยนโยบายสาธารณะทางสขภาพนมเปาหมายเพอใหเกดความเสมอภาค

ในแงความรบผดชอบของสาธารณะและของบคคลทมตอสขภาพ ผทเกยวของกบการสรางเสรม

สขภาพตองมความระแวดระวงในโอกาสเกดความขดแยงทงในระดบสงคมและระดบบคคล

1. มความเปนไปไดวาการสรางเสรมสขภาพจะถกมองวาเปนเปาหมายสงสดสำหรบ

ทกชวต ซงแนวคดเชงอดมคตนมชอวา “การมองสขภาพเปนประเดนหลก” หรอ

“Healthism” แนวคดนอาจทำใหเกดการสงการหรอบงคบบงการใหบคคลทำในสงทคดวา

เปนประโยชนตอสขภาพ ซงวธการนนบเปนวธการทสวนทางกบแนวคดของการสรางเสรม

สขภาพ

2. การสรางเสรมสขภาพอาจมงไปทตวบคคลแทนทจะมงไปทการแกไขปญหาทาง

เศรษฐกจและสงคมจากประสบการณทผานมาแสดงใหเหนวาผกำหนดนโยบายมกมความเขาใจ

ทผดวาบคคลตองมความรบผดชอบอยางสมบรณตอสขภาพตนเองแนวคดนทำใหบคคลถกมอง

วามอำนาจในการกำหนดชวตและครอบครวของตนเองในการหลกเลยงจากภาระโรคตางๆ

ดงนนเมอบคคลหรอครอบครวมความเจบปวยพวกเขาเปนผทตองรบผดชอบตอการเจบปวยนน

และถกสงคมรงเกยจจากการเจบปวยทตนเองเปนผกระทำขน

3. แหลงประโยชน รวมถงขอมลขาวสารตางๆ อาจไมเขาถงประชาชนในรปแบบ

ลกษณะทเหมาะสมกบความคาดหวง ความเชอ ความชอบ หรอทกษะกได สถานการณน

ยงทำใหเกดความไมเสมอภาคทางสงคม เปนการกระตนใหเกดความตนตว แตไมไดเพมศกยภาพ

ในการจดการกบปญหา การเปลยนแปลงทอาจเกดขนอาจเกดในลกษณะของการเพมความ

วตกกงวลในสงคมและทำใหสงคมรสกวาขาดพลงอำนาจในการจดการกบปญหามากยงขน

4. มอนตรายยงหากการสรางเสรมสขภาพตกอยในมอของวชาชพใดวชาชพหนง

ทำใหกลายเปนสาขาความเชยวชาญ และแยกกลมตนเองจากวชาชพอนๆรวมทงแยกจาก

ประชาชนทวไปดวย เพอใหประชาชนสามารถควบคมสภาวะสขภาพของตนเองไดดยงขน

แหลงประโยชนและความรดานการสรางเสรมสขภาพตองไดรบการแลกเปลยนและเปดโอกาส

ใหกบหลากหลายวชาชพและองคกรภาครฐทหลากหลาย

_13-0945(001-062).indd 56 7/29/13 5:14:36 PM


57

บทสรป

แนวคดของการสรางเสรมสขภาพเปนแนวคดดานบวก เปนพลวตร และเสรมสรางพลง

อำนาจ เมอกลาวเชนน ยงทำใหการสรางเสรมสขภาพมประโยชนและนาสนใจในทางการเมอง

ยงขน โดยพจารณาถงหลกการ ประเดนหวขอสำคญ ลำดบความสำคญเชงนโยบาย และความ

ทาทาย/ความเสยง แลวเราควรหวงวาการดำเนนการดานการสรางเสรมสขภาพในอนาคตจะ

ไดรบความสำเรจในการวางแผน การดำเนนการ และการประเมนผล การทำงานเพอการพฒนา

อยางตอเนองในอนาคตเปนสงจำเปนยงและเปนภารกจทองคการอนามยโลกในทวปยโรปตอง

มการดำเนนการอยางตอเนอง

_13-0945(001-062).indd 57 7/29/13 5:14:36 PM


58

Strengthen Community Action

RENFORCER L’ACTION COMMUNAUTAIRE

Development Personal Skills

DÉVELOPPER LES APTITUDES PERSONNELLES

Enable

CONFÉRER LES MOYENS

Mediate

SERVIR DE MÉDIATEUR

Advocate

PROMO UVOIR L’IDÉE

Create

Supportive

Environments

Reorient

Health Services

CRÉER DES MILIEUX FAVORABLES

RÉORIENTER LES SERVICES DE SANTÉ

Build

He

althy Publice Policy ÉTABLIR UNE POLITIQUE PUBLIQ

UE SAINE

สญลกษณนไดรบการออกแบบเพอการประชมนานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพครงท1

ณกรงออตตาวาประเทศแคนาดาในปพ.ศ.2529(ค.ศ.1986)กฎบตรออตตาวาไดถอกำเนด

ขนในการประชมครงน นบจากนนเปนตนมา องคการอนามยโลกไดถอเอาสญลกษณนเปน

สญลกษณของการสรางเสรมสขภาพเนองดวยเปนสญลกษณทบงบอกถงสาระสำคญทระบใน

กฎบตรออตตาวา

สญลกษณนเปนวงกลมทประกอบดวยปก3ปกภายในสญลกษณประกอบดวยกจกรรมหลก

ของการสรางเสรมสขภาพทง 5 กจกรรม (การสรางนโยบายสาธารณะเพอสขภาพการสรางสรรค

สงแวดลอมทเออตอสขภาพ การเสรมสรางการดำเนนการในชมชนทเขมแขง การพฒนาทกษะ

สวนบคคล และการปรบเปลยนระบบบรการสขภาพ) รวมกบกลยทธพนฐานของการสรางเสรม

สขภาพทง3กลยทธ(การสนบสนนชแนะการเสรมสรางความสามารถและการเปนสอกลาง)

ภาคผนวก 2

สญลกษณของการสรางเสรมสขภาพ

_13-0945(001-062).indd 58 7/29/13 5:14:37 PM


59

Build

He

althy Publice Policy ÉTABLIR UNE POLITIQUE PUBLIQ

UE SAINE

รายละเอยดของตราสญลกษณนประกอบดวย

• วงกลมภายนอก1วง

• จดกลม1จดภายในวงกลมและ

• ปก 3 ปก ทมจดกำเนดจากจดภายในวงกลม ในบรรดาปกทงสามน มปกหนงทโผล

ทะลออกมานอกวงกลม

ก) วงกลมภายนอก 1 วง มเสนรอบวงสแดง เปนสญลกษณแทนเปาหมายของการสราง

นโยบายสาธารณะเพอสขภาพ แสดงออกถงความสำคญของนโยบายวาเปน “หลกยดของ

องคประกอบทงหมด” วงกลมนมปกทงหมด 3 ปก เปนสญลกษณถงความจำเปนในการ

ดำเนนการดวยกจกรรมหลกของการสรางเสรมสขภาพทง5กจกรรมทระบในกฎบตรออตตาวา

เพอการสรางเสรมสขภาพอยางบรณาการและใหกจกรรมทงหมดสนบสนนซงกนและกน

ข) จดกลม 1 จด ภายในวงกลมสอความหมายถง กลยทธพนฐานทง 3 กลยทธของการ

สรางเสรมสขภาพ ไดแก การสนบสนนชแนะ การเสรมสรางความสามารถ และการเปน

สอกลาง ซงจำเปนตองนำมาใชในกจกรรมการสรางเสรมสขภาพทง 5 กจกรรม (สามารถด

ความหมายของคำศพทแตละคำไดทwww.who.int/healthpromotion/about/HPG/en)

ค) ปกทง 3 ปก เปนตวแทนของกจกรรมหลกของการสรางเสรมสขภาพทง 5 กจกรรม

ทกำหนดเปนครงแรกในกฎบตรออตตาวาเพอการสรางเสรมสขภาพ ในป พ.ศ. 2529 (ค.ศ.

1986) และไดรบการยนยนอกครงในคำประกาศจาการตา เรอง การนำการสรางเสรมสขภาพ

เขาสศตวรรษท 21 ในป ค.ศ. 1997 (พ.ศ. 2540) โดยปกแตละปกจะมขอความแสดงกจกรรม

หลกของการสรางเสรมสขภาพทไมซำกน

ลกษณะของปกแตละปกจะมความหมายแฝงอยดงน

• ปกดานบนเปนปกทยนออกมานอกวงกลมแสดงกจกรรมทจำเปนสำหรบการเสรมสราง

การดำเนนการในชมชนทเขมแขง และ การพฒนาทกษะสวนบคคล ปกบนนยน

ออกมานอกวงกลมสอความหมายถงการเปลยนแปลงอยตลอดเวลาของสงคม ชมชน

และแมแตบคคลดงนนวงกลมทสอความหมายถงนโยบายสาธารณะเพอสขภาพจะ

ตองปรบตวและพฒนาใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงเหลาน

• ปกตรงกลางทอยดานขวาของวงกลมแสดงถงกจกรรมทจำเปนสำหรบการสรางสรรค

สงแวดลอมทเออตอสขภาพ

_13-0945(001-062).indd 59 7/29/13 5:14:37 PM


60

• ปกดานลางแสดงถงกจกรรมทจำเปนสำหรบ การปรบเปลยนระบบบรการสขภาพ

เพอการปองกนโรคและการสรางเสรมสขภาพ

โดยรวมแลวตราสญลกษณนสอแนวคดวาการสรางเสรมสขภาพเปนการดำเนนการท

ครอบคลมและจะประสบความสำเรจไดดวยการดำเนนการในรปแบบทหลากหลาย การสรางเสรม

สขภาพใชยทธศาสตรทมความหลากหลายและวธการทมลกษณะบรณาการ ซงนบเปนหนงใน

เงอนไขเบองตนของการสรางเสรมสขภาพทมประสทธผล (คำประกาศจาการตา ป พ.ศ. 2540)

การสรางเสรมสขภาพมการดำเนนการโดยใชกจกรรมหลกของการสรางเสรมสขภาพทง

5กจกรรมทระบในกฎบตรออตตาวาอยางบรณาการและมความสอดคลองซงกนและกน

คำวาการสรางเสรมสขภาพหรอ Health Promotion บางครงยงคงถกมองวามความ

หมายเหมอนกบสขศกษาหรอHealth Education ซงแทจรงแลวสขศกษาเปนองคประกอบ

หนงในหลายองคประกอบสำคญของการสรางเสรมสขภาพ โดยสขศกษาจะอยในกจกรรม

หลกการพฒนาทกษะสวนบคคลซงเปนสวนประกอบหนงของการสรางเสรมสขภาพ

สญลกษณและแนวทางของการสรางเสรมสขภาพไดรบการเนนยำอกในการประชม

นานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพครงท2และครงท3ทเมองซนดสวอลลและเมองแอดเลด

ตามลำดบ

เพอใหสอดคลองกบลกษณะวฒนธรรมและบรรยากาศของเจาภาพการประชมนานาชาต

เรองการสรางเสรมสขภาพ ครงท 4 ทกรงจาการตา ประเทศอนโดนเซย สญลกษณของการ

ประชมมการปรบเปลยนเลกนอย ทงนการปรบเปลยนมไดละเลยรปทรงและองคประกอบ

สำคญรวมถงความหมายทแฝงไวในรปทรงและองคประกอบเหลานน

สญลกษณทใชในการประชมทกรงจาการตาคอนขางเปดกวางและมลกษณะเปนนามธรรม

มากกวาสญลกษณเดมทใชทออตตาวา ปกทงสามปกมสแดงอฐยงบงบอกถงกจกรรมหลกของ

การสรางเสรมสขภาพ วงกลมทเคยอยรอบนอกและจดภายในสญลกษณจากออตตาวาหลอม

รวมกนเปนจดสนำเงนอนโดดเดน และเปนจดกำเนดของปกทงสาม สญลกษณนแสดงออกถง

การทการสรางเสรมสขภาพใชรปแบบการดำเนนการทบรณาการและใชยทธศาสตรทหลากหลาย

ในภาพรวมแลว สญลกษณทออกแบบสำหรบการประชมทกรงจาการตามลกษณะทมชวตชวา

และเปดกวาง ปกทกปกโผลออกมานอกวงกลม แสดงถงพฒนาการและความกาวหนาของการ

_13-0945(001-062).indd 60 7/29/13 5:14:37 PM


61

สรางเสรมสขภาพวา ในปจจบนและอนาคตการสรางเสรมสขภาพจะเขาถงผมบทบาทและ

หนสวนใหมๆในทกระดบของสงคมตงแตระดบทองถนจนถงระดบโลก

สญลกษณของการสรางเสรมสขภาพในการประชมนานาชาตเรองการสรางเสรมสขภาพและ

การประชมระดบโลกเรองการสรางเสรมสขภาพแตละครง

_13-0945(001-062).indd 61 7/29/13 5:14:39 PM


62

การศกษา

ประถมศกษาและมธยมศกษา

โรงเรยนเซนตคาเบรยลกรงเทพฯ

ประกาศนยบตรพยาบาลศาสตร(เทยบเทาปรญญาตร)

วทยาลยพยาบาลบรมราชชนนนครราชสมา

MasterofPublicHealth(HealthPromotionandEducation)

UniversityofSouthCarolina,U.S.A.

DoctorofPhilosophy(HealthPromotionandEducation)

UniversityofSouthCarolina,U.S.A.

การทำงาน

ปจจบนดำรงตำแหนงพยาบาลวชาชพชำนาญการพเศษ

สงกดวทยาลยพยาบาลบรมราชชนนนครราชสมา

ผลงานแปล

การวางแผนและการบนทกทางการพยาบาล เลม 1 และ เลม 2 (พ.ศ. 2552) จดพมพโดย

ไอกรปเพรส(แปลรวมกบคณาจารยวทยาลยพยาบาลสงกดสถาบนพระบรมราชชนก)

5 ทางลดเขาถงแกนแทชวต (พ.ศ. 2555) จดพมพโดยสำนกพมพหมอชาวบาน (แปลรวมกบ

รศ.นพ. สรเกยรตอาชานภาพ)

ทฤษฎการสรางเสรมสขภาพ-ฉบบสรปสาระสำคญ กำลงดำเนนการจดพมพโดย โครงการ

สวสดการวชาการสถาบนพระบรมราชชนก(แปลรวมกบศรเสาวลกษณอนพรมม)

ประวตผแปล

ดร. สนศกดชนม อนพรมม

_13-0945(001-062).indd 62 7/29/13 5:14:39 PM

_13-0945(00).indd 1 7/29/13 5:14:13 PM


ตกสำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสข อาคาร 6 ชน 9 ถ.ตวานนท

อ.เมอง จ.นนทบร 11000 โทรศพท 0-2590-1973 โทรสาร 0-2591-8626

www.pi-book.com


พฒนาการสำคญของ การสรางเสรมสขภาพ รายงานการประชมระดบโลกเรองการสรางเสรมสขภาพ

หนงสอด มคณคา ราคาเยา


ผแปลและเรยบเรยง

พฒนาการสำคญ ของการสรางเสรมสขภาพ ISBN 978-616-11-1533-3

ราคา 100 บาท

พัฒนาการสำคัญของการสร้างเสริมสุขภาพ...

Health & Medicine