การตั้งท้องและการคลอดลูก (gestation &...
DESCRIPTION
การตั้งท้องและการคลอดลูก (Gestation & Parturition). เนื้อหาที่ทำการสอน. การฝังตัวของลูก/การยอมรับของแม่ ปัจจัยที่มีผลต่อความยาวนานของการตั้งท้อง สรีรวิทยาของแม่ขณะท้อง รก & การพัฒนาของตัวอ่อน การคลอด การเปลี่ยนแปลงมดลูกหลังคลอด การกลับมาเป็นสัดหลังคลอด. กลไกการเกาะตัว. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Jump to first page
การตั้��งท้องและการคลอดล�ก(Gestation & Parturition)เนื้��อหาที่ที่�าการสอนื้
• การฝั�งตั�วของลู�ก/ การยอมร�บของแม�• ปั�จจ�ยที่มผลูตั�อความยาวนื้านื้ของการตั��งที่!อง• สรรว"ที่ยาของแม�ขณะที่!อง• รก & การพั�ฒนื้าของตั�วอ�อนื้• การคลูอด• การเปัลูยนื้แปัลูงมดลู�กหลู�งคลูอด• การกลู�บมาเปั(นื้ส�ดหลู�งคลูอด
Jump to first page
กลไกการเกาะตั้�ว• Zona hatching ---> Trophoblast cell ขยายตั�ว
เข!า เจาะ uterine epitherium โดยตั�วอ�อนื้สร!างprotelytic
enzyme
• ในื้ส+กรเก"ด Zona hatching ว�นื้ที่ 7 แลูะendometrium
ส�ม ผ�สก�บ Trophoblast ว�นื้ที่ 12 การเกาะตั�วสมบ�รณ-ในื้ ว�นื้ที่ 18-24
• ในื้ส+กร chorion แลูะ uterine epitherium จะที่าบตัลูอด
แตั�ในื้แกะ โค จะม caruncle เปั(นื้จ+ดๆเพั�อเกาะตั�ว
Jump to first page
กลไกการเกาะตั้�ว (ตั้�อ)
• ในื้โคจะเร"มเกาะว�นื้ที่ 20 แลูะใช้!เวลูา - 23 ว�นื้ เกาะเสร1จ
• ในื้ม!า blastocyst จะที่าบก�บผนื้�งมดลู�กโดยไม�เกาะ 2 เด�อนื้
แลูะจะเร"มเกาะปัระมาณส�ปัดาห-ที่ 10 แลูะเสร1จส�ปัดาห-ที่14
Jump to first page
การฝั�งตั้�วของตั้�วอ�อน (implantation)
• ในื้ส�ตัว-ที่�วไปั เปั(นื้การที่าบหร�อเกาะ ส�วนื้คนื้แลูะส�ตัว-ฟั�นื้แที่ะ เปั(นื้ ลู�กษณะการฝั�งตั�ว
• ระหว�างการเกาะตั�วก�บผนื้�งมดลู�กตั�วอ�อนื้จะผลู"ตัสารบางอย�างออกมาเพั�อปั5องก�นื้การหลู�ง/ ลูดการตัอบสนื้องตั�อProstaglandin (maternal recognition)
- ส+กร ตั�วอ�อนื้ผลู"ตั Estrogen หลู�งปัฏิ"สนื้ธิ" - 1112
ว�นื้
- ม!า ผลู"ตั Estrogen หลู�งปัฏิ"สนื้ธิ" - 820 ว�นื้ แลูะผลู"ตัสาร
กลู+�ม protein ระหว�างว�นื้ที่ -1214
- โค ตั�วอ�อนื้ผลู"ตั bovine trophoblast protein 1(bTP-1)
หลู�งปัฏิ"สนื้ธิ" - 1521 ว�นื้
Jump to first page
• ตั�วลู�กอ�อนื้ถื�อเปั(นื้เนื้��อเย�อแปัลูกปัลูอม ร�างกายแม�จะตั�อ ตั!านื้ผ�านื้ T-cell แตั�ที่�าไมลู�กไม�ถื�กก�าจ�ดออกจนื้กว�าจะถื9ง
ก�าหนื้ดคลูอด? จ9งมหลูายที่ฤษฎีพัยายามจะอธิ"บาย
- ตั�วอ�อนื้เปั(นื้ antigen ไม�สมบ�รณ-
- ระบบภู�ม"ค+!มก�นื้ของแม�ไม�ที่�างานื้หร�อที่�างานื้ลูดลูงระหว�างการตั��งที่!อง
- มดลู�กเปั(นื้บร"เวณพั"เศษนื้อกเหนื้�อระบบภู�ม"ค+!มก�นื้ปักตั" มการสร!างฉนื้วนื้ที่างภู�ม"ค+!มก�นื้ระหว�างแม�ก�บลู�ก
Jump to first page
สร�รว�ท้ยาของแม่�ขณะท้อง
1 Vulva & Vagina
• ช้�วงแรกจะแห!ง ซีด แตั�หลู�ง - 56 เด�อนื้จะมระบบหม+นื้เวยนื้เลู�อดมาเลู�ยงมากข9�นื้
2. Cervix
• ปั@ดด!วย mucous plug / pregnancy plug
3 . มดลู�ก
• ขยายตั�วตัามขนื้าด fetus แลูะไม�บบตั�วจนื้กว�าใกลู!คลูอด
• proliferation, growth and stretch
Jump to first page
สร�รว�ท้ยาของแม่�ขณะท้อง (ตั้�อ)
4 . ร�งไข�
• CL จะคงอย��จนื้ ส�ปัดาห-ที่ 2 ก�อนื้คลูอด ( โค ส+กรแพัะ ) ส�วนื้ในื้ม!า CL จะหายไปัในื้เด�อนื้ที่7
PPPPPP PPPPP PPP P PPPPP PPP PPPPPP5
• ใกลู!คลูอด Estrogen & Relaxin ---> คลูายตั�ว
Jump to first page
ฮอร โม่นในเล#อด/ปั�สสาวะขณะท้อง
Estrogen:
• ตั�าง ช้นื้"ดส�ตัว- ตั�างช้นื้"ดของ estrogen แลูะมระด�บตั�าง
ก�นื้ตัามระยะการตั��งที่!อง• ส�ตัว-ส�วนื้ใหญ่�จะมการหลู�งเพั"มข9�นื้เม�อใกลู!คลูอด
Pregnant mare serum gonadotropin (PMSG)
• หร�อ Equine chorionic gonadotropin (eCG)
• ผลู"ตัโดย Trophoblastic cell พับ - 40130 ว�นื้ของที่!อง• ที่�าหนื้!าที่ให!มการคงอย��ของ 2 nd CL
Jump to first page
Progesterone
Jump to first page
รกและบท้บาท้หนาท้�'(placenta & role)
พั�ฒนาม่าจาก Extraembryonic
membrane หร#อ Fetal membrane
ปัระกอบดวย
1. Amnion
2. Chorion
3 . Yolk sac
4 . Allantois
5 . Umbilical cord
chorion
amniochorion Amniotic
cavity
Allantoic
cavity
cotyledon
Jump to first page
ชน�ดของรก: แบ�งตั้าม่ร�ปัร�าง
โค
ConvexConcave
แกะ
Diffuse
ม!า
Jump to first page
ชน�ดของรก : แบ�งตั้าม่ร�ปัร�าง
Jump to first page
ชน�ดของรก แบ�งตั้าม่ร�ปัแบบความ่ส�ม่พั�นธ์ ระหว�างเซลล ของ placentomes
Jump to first page
ชน�ดของรก
แบ�งตั้าม่การส�ญเส�ยเน#�อเย#'อของแม่�ระหว�างการคลอด
1. ไม่�ส�ญเส�ย (nondeciduate): ส0กร ม่า
2 . ส�ญเส�ยปัานกลาง (moderate): ส0น�ข แม่ว
3. ส�ญเส�ยร0นแรง(extensive) : คน ล�ง
Jump to first page
หนาท้�'ของรก ที่�าหนื้!าที่แที่นื้ระบบย�อยอาหาร ปัอด ตั�บ ไตั ตั�อมไร!ที่�อ
แลูะแยกเนื้��อเย�อแม�ก�บลู�กออกจากก�นื้
การแลูกเปัลูยนื้สารเคมที่รกGas
• Fluid to Fluid
• O2 : Haemoglobin ของล�กม่�ปัระส�ท้ธ์�ภาพัในการจ�บ
ไดด�กว�าของแม่�• CO
2 : แพัร� (diffuse) จากเล#อดล�กส��เล#อดแม่�
เล#อดแม่�รวม่ตั้�วก�บ CO2 ไดด�กว�า
Jump to first page
Jump to first page
Jump to first page
โค: ตั��งที่!อง 26 ว�นื้
Jump to first page
โค: ตั��งที่!อง 37 ว�นื้
Jump to first page
โค: ตั��งที่!อง 37 ว�นื้
Jump to first page
โค: ตั��งที่!อง 60 ว�นื้
Jump to first page
โค: ตั��งที่!อง 78 ว�นื้
Jump to first page
โค: ตั้��งท้อง 105 ว�น
Jump to first page
การแลกเปัล�'ยนโภชนะและของเส�ย• Glucose, Vitamin & Amino acid
ที่รกมการสร!าง glycogen แลูะเปัลูยนื้ glucose
เปั(นื้ fructose - (70 80 % ของนื้��าตัาลูในื้เลู�อดตั�วอ�อนื้)
Active transport & carrier system
• Free fatty acids & glycerol : diffusion
• P PPPPPPPPPP ผ่�านไดชาๆ แตั้�โปัรตั้�นผ่�านไม่�ได• ในคน immunoglobulin ผ่�านหาตั้�วล�กอ�อนได• ว�ตั้าม่�นท้�'ละลายในไขม่�นผ่�านไดนอยม่าก• ว�ตั้าม่�นละลายในน5�าผ่�านไดสะดวก
Jump to first page
บท้บาท้ฮอร โม่นจากรก
• ในช�วงท้ายของการตั้��งท้องของม่า โค ส0กร แกะ จะเปัล�'ยน P4 เปั6น Estrogen ม่ากข7�น โดยการกระตั้0นของ Cortisol
จากตั้�วอ�อน• ผ่ล�ตั้ Placental lactogen
(Chorionic somatomammotropin)
• รกของม่าและแกะสาม่ารถผ่ล�ตั้ P4 ไดเพั�ยงพัอส5าหร�บอ0 ม่ช� การตั้��งท้อง
Jump to first page
การพั�ฒนาของล�กในท้อง แบ�งเปั(นื้ 3 ระยะ
1. Ovum period : ปัฏิ"สนื้ธิ"จนื้ถื9งเร"มเกาะตั�ว
2. Embryonic period : โค ว�นื้ที่ - 1545 ของการตั��งที่!อง
แกะ - 1234 “”
ม!า - 1260 “”
3. Fetal period : โค ว�นื้ที่ 45> ของการตั��งที่!อง
แกะ 34 “”
ม!า 60 “” ** ช�วง 13/ เด#อนส0ดท้ายล�กโตั้เร9วม่าก ส�วนห�ว& ขาพั�ฒนาด�กว�ากลาม่เน#�อ
Jump to first page
ระบบไหลเว�ยนเล#อดของล�กในท้อง
• เล#อดไม่�ผ่�านตั้�บโดยเปัล�'ยนเสนท้างไปัออก ductus
venosus
• ไม่�ผ่�านปัอด แตั้�ตั้รงไปัย�ง ductus arteriosus
• อ�ตั้ราการเตั้นของห�วใจส�งกว�าส�ตั้ว เม่#'อโตั้เตั้9ม่ว�ย
โค 120-140 คร��ง/นาท้�
แกะ 170-220 คร��ง/นาท้�
Jump to first page
Jump to first page
ปั�จจ�ยท้�'ม่�ผ่ลตั้�อการเจร�ญเตั้�บโตั้ของล�กในท้อง
Jump to first page
ระยะเวลาตั้��งท้อง(Gestation /Pregnancy)
Jump to first page
ปั�จจ�ยท้�'ม่�ผ่ลตั้�อความ่ยาวนานของการตั้��งท้อง
Jump to first page
การตั้รวจการตั้��งท้อง 1. ส�งเกตั้การไม่�กล�บส�ด : 60 หร#อ 90 ว�นหล�งผ่สม่ 2. ส�งเกตั้การเปัล�'ยนแปัลงสร�ระของแม่� 3 . ม่#อลวงตั้รวจท้างท้วารหน�ก 4 . ใช Radiography
5. Ultrasonograghy: คล#'นเส�ยง 1-10 MHz
6. ตั้รวจเน#�อเย#'อผ่น�งช�องคลอด (vagina biopsy)
7. ตั้รวจหาฮอร โม่น : ม่า eCG, คน hCG, โค P4
ส0กร prostaglandins, ส�ตั้ว ฟาร ม่ estrone sulfate
8. Laparoscopy เจาะช�องท้อง
Jump to first page
การคลอด (parturition)
ล�กษณะอาการเม่#'อใกลคลอด 1. การจ�ดตั�าแหนื้�งของลู�ก
2. การเปัลูยนื้แปัลูงของเตั!านื้ม
3. กระด�กเช้"งกรานื้ขยาย
อว�ยวะเพัศบวมนื้��า
4. โค แกะ แยกตั�วออกจากฝั�ง/
พัฤตั"กรรมสร!างร�งในื้ส+กร
Jump to first page
ขบวนการคลอดการกระตั้0นเร�'ม่จากล�กและท้5าใหเสร9จสม่บ�รณ โดยการท้5างานร�วม่
ก�นของตั้�อม่ไรท้�อและ ระบบปัระสาท้
ท้ฤษฎี�เบ#�องตั้นของขบวนการคลอด• การลูดลูงของฮอร-โมนื้ P4
• การเพั"มข9�นื้ของ Estrogen
• การหลู�งของ Oxytocin แลูะ PGF 2alpha
• การที่�างานื้ของ hypothalamic-pituitary-adrenal axis
ของลู�ก• ขนื้าดแลูะนื้��าหนื้�กลู�ก
Jump to first page
การข�บล�กออก (stage of labor)
แบ�งเปั(นื้ 3 ระยะ 1. การถ�างของคอม่ดล�ก(dilation of the cervix)
2. การบ�บล�กออก (expulsion of the fetus)
3. การข�บรกออก (expulsion of the placenta)
1 2 3 ม่ดล�กเขาอ� �
ม่า - - -14 02 05 1
โค- กระบ#อ - - - 26 05 10 612
- 3545
แกะ - - - 26 05 20 08 8
-2530
ส0กร - - - 212 2530 14. .- 2528
Jump to first page
การปัร�บตั้�วของล�กหล�งคลอด
1. ระบบการไหลเว�ยนของเล#อด/การท้5างานของปัอด 2. การควบค0ม่อ0ณหภ�ม่� 3. การสรางพัล�งงาน: glycogen ท้�'ตั้�บและกลาม่เน#�อ
4. ระบบภ�ม่�ค0ม่ก�น: passive immunity หน� กระตั้�าย คน ผ่�านรก แตั้�ส�ตั้ว ฟาร ม่ตั้องร�บจาก colostrum ภายใน 36 ชม่.หล�งคลอด
Jump to first page
การค#นส��สภาพัปักตั้�ของแม่�หล�งคลอด
1. ม่ดล�กเขาอ� � (uterine involution)
• กล�บตั้5าแหน�งและขนาดเด�ม่ : การสลายตั้�ว
ของ Caruncle, Myometrium (PGF2alpha)
บ�บตั้�วเพั#'อข�บ bacteria, เม่#อก และเน#�อเย#'อเก�าออก
• สราง uterine epithelium ใหม่�
• ส�ตั้ว ท้�'ม่�รกแบบ diffuse placenta จะค#นสภาพัเร9ว กว�า แบบ cotyledonary placenta
Jump to first page
2. การกล�บม่าม่�วงรอบการเปั6นส�ดหล�งคลอด• โค : ภายใน 50 ว�นหล�งคลอด ~ 95%ของโคนม่ ~ 40 %โคเน#�อ ล�กด�ดนม่ & ร�ดนม่บ�อยคร��งข7�น จะกล�บส�ดชากว�า• ม่า : ภายใน - 613 ว�น• ส0กร : ระหว�างเล��ยงล�กอาจเปั6นส�ดแตั้�ไม่�ม่�การตั้กไข� จะเปั6นส�ด/ ตั้กไข� - 35 ว�นหล�งหย�านม่
** การไม่�เปั6นส�ดหล�งคลอดส�วนใหญ�ม่�สาเหตั้0จากการGnRH ไม่�หล�'ง/ gonadotropins หล�'งไม่�ม่ากพัอ
Jump to first page
การเหน�'ยวน5าการคลอด
ส5าหร�บโค
• การใช Corticosteriod : กระตั้0นการเปัล�'ยน P4 เปั6น
estrogen เพั�'ม่ข7�น ใชฉี�ด - 23wk ก�อนคลอด ส�วนใหญ�จะ
คลอดภายใน 72 ชม่.หล�งฉี�ด
• การใช Prostaglandins : ก5าจ�ด CL, คลอด2-3 ว�นหล�งฉี�ด
• การใช P4 + PG : ลดบท้บาท้และท้5าลาย CL
Jump to first page
การเหน�'ยวน5าการคลอด (ตั้�อ)
ส5าหร�บส0กร• การใช Glucocorticoiod : กระตั้0น ใหผ่ล�ตั้ PGF2alpha ใช
ฉี�ดเม่#'อตั้งท้อง>100 ว�น ส�วนใหญ�จะเก�ดรกคาง ล�กตั้ายม่าก• การใช Oxytocin : ฉี�ด 2-3 ชม่. ก�อนคลอดและม่�กฉี�ดหล�ง PG
• การใช PGF2alpha และ analogues (cloprosrenol): 2-3
ว�นก�อนคลอด• การใช PG + Xylazine (rompun, alpha-2-adrenergic
agonist)
• การใช estradiol+ PG