Σενάριο διδασκαλίαςΣενάριο διδασκαλίας

Κυκλαδικός πολιτισμός – ειδώλιαΚυκλαδικός πολιτισμός – ειδώλια

ΣχεδιασμόςΣχεδιασμός σεναρίου:σεναρίου: Μαρία ΠαπαλεοντίουΜαρία Παπαλεοντίου, , ΦιλόλογοςΦιλόλογος

Επιδιωκόμενοι στόχοιΕπιδιωκόμενοι στόχοι Οι μαθητές:Οι μαθητές:

• Να γνωρίσουν καλύτερα τα πιο χαρακτηριστικά Να γνωρίσουν καλύτερα τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα του Κυκλαδικού πολιτισμού, τα δείγματα του Κυκλαδικού πολιτισμού, τα ειδώλια, μέσα από σταδιακή οικοδόμηση της ειδώλια, μέσα από σταδιακή οικοδόμηση της γνώσης και μέσω μιας διαθεματικής γνώσης και μέσω μιας διαθεματικής προσέγγισης.προσέγγισης.

• Να ασκηθούν στη μελέτη εικόνων και στην Να ασκηθούν στη μελέτη εικόνων και στην κριτική διερεύνηση πηγών.κριτική διερεύνηση πηγών.

• Να αντιληφθούν και να εκτιμήσουν ότι τα υλικά Να αντιληφθούν και να εκτιμήσουν ότι τα υλικά κατάλοιπα μιας εποχής αποτελούν σημαντική κατάλοιπα μιας εποχής αποτελούν σημαντική πηγή πληροφοριών που αφορούν πολλαπλά πηγή πληροφοριών που αφορούν πολλαπλά επίπεδα και υπόκεινται σε ποικίλες ερμηνείες.επίπεδα και υπόκεινται σε ποικίλες ερμηνείες.

Επιδιωκόμενοι Επιδιωκόμενοι στόχοι στόχοι

(συνέχεια…)(συνέχεια…)

• Να συνειδητοποιήσουν ότι το παρελθόν Να συνειδητοποιήσουν ότι το παρελθόν βρίσκεται σε συνεχή και ανοιχτό διάλογο βρίσκεται σε συνεχή και ανοιχτό διάλογο με το παρόν.με το παρόν.

• Να εκφραστούν ποικιλοτρόπως Να εκφραστούν ποικιλοτρόπως (γλωσσικά, εικαστικά, θεατρικά κτλ.), (γλωσσικά, εικαστικά, θεατρικά κτλ.), έχοντας ως αφετηρία ιδέες-ερεθίσματα έχοντας ως αφετηρία ιδέες-ερεθίσματα του συγκεκριμένου σεναρίου.του συγκεκριμένου σεναρίου.

• Μάθημα: Μάθημα: Αρχαία ΙστορίαΑρχαία Ιστορία• Τάξη: Τάξη: Α΄ ΓυμνασίουΑ΄ Γυμνασίου• Χρόνος: Χρόνος: 2 διδακτικές περίοδοι2 διδακτικές περίοδοι• Χώρος:Χώρος: Αίθουσα Γλωσσών /Η.Υ. Αίθουσα Γλωσσών /Η.Υ.• Οργάνωση τάξης: Οργάνωση τάξης: ενιαία – ομαδοσυνεργατικήενιαία – ομαδοσυνεργατική• Μεθοδολογία: Μεθοδολογία: διερευνητική - συνεργατική μέθοδος, διερευνητική - συνεργατική μέθοδος, διαθεματική προσέγγιση, επαγωγική και διαθεματική προσέγγιση, επαγωγική και

εποικοδομητική πορείαεποικοδομητική πορεία• Διαθεματικότητα - Διαθεματικότητα - Σύνδεση με γνωστικά αντικείμενα:Σύνδεση με γνωστικά αντικείμενα:

Αρχαία Ελληνική ΙστορίαΑρχαία Ελληνική Ιστορία Νεοελληνική Γλώσσα και ΛογοτεχνίαΝεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία Εικαστική ΑγωγήΕικαστική Αγωγή Θεατρική Αγωγή Θεατρική Αγωγή

Διδακτικό πλαίσιοΔιδακτικό πλαίσιο

Ιδέα σεναρίουΙδέα σεναρίου

• Ένα πρωτοκυκλαδικό ειδώλιο, «ο αρπιστής» Ένα πρωτοκυκλαδικό ειδώλιο, «ο αρπιστής» της Κέρου, μέσω μιας άμεσης αφήγησης σε της Κέρου, μέσω μιας άμεσης αφήγησης σε πρώτο πρόσωπο, αναλαμβάνει να «μυήσει» πρώτο πρόσωπο, αναλαμβάνει να «μυήσει» τους μαθητές στην κυκλαδική τέχνη, και πιο τους μαθητές στην κυκλαδική τέχνη, και πιο συγκεκριμένα στην ειδωλοπλαστική. Τους καλεί συγκεκριμένα στην ειδωλοπλαστική. Τους καλεί να διερευνήσουν με τη βοήθεια πηγών, εικόνων να διερευνήσουν με τη βοήθεια πηγών, εικόνων κ.ά., θέματα που σχετίζονται με τα ειδώλια και κ.ά., θέματα που σχετίζονται με τα ειδώλια και να αντλήσουν από αυτά στοιχεία που αφορούν να αντλήσουν από αυτά στοιχεία που αφορούν γενικότερα τον κυκλαδικό πολιτισμό.γενικότερα τον κυκλαδικό πολιτισμό.

• Σημ:Σημ:– Οι γραπτές πηγές θα δοθούν σε φυλλάδια. Οι γραπτές πηγές θα δοθούν σε φυλλάδια. – Ορισμένες λεπτομέρειες (π.χ. για τα χρώματα) Ορισμένες λεπτομέρειες (π.χ. για τα χρώματα)

δίνονται για να αναπαραστήσουν το παρελθόν δίνονται για να αναπαραστήσουν το παρελθόν στα μάτια των παιδιών.στα μάτια των παιδιών.

Βασικές πηγές σεναρίουΒασικές πηγές σεναρίου

• Γιαλουράκη Σ., 1994. Γιαλουράκη Σ., 1994. Τα κυκλαδικά ειδώλια ζωντανεύουνΤα κυκλαδικά ειδώλια ζωντανεύουν. . Εκδ.: Νέοι Ακρίτες.Εκδ.: Νέοι Ακρίτες.

• Εκπαιδευτικό πρόγραμμα Εκπαιδευτικό πρόγραμμα Οι φίλοι μου τα ειδώλιαΟι φίλοι μου τα ειδώλια, Ίδρυμα , Ίδρυμα Ν.Π. Γουλανδρή, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.Ν.Π. Γουλανδρή, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.

• Εκπαιδευτικός φάκελος Εκπαιδευτικός φάκελος Κυκλαδικός πολιτισμόςΚυκλαδικός πολιτισμός, πρόγραμμα , πρόγραμμα ΜΕΛΙΝΑ – εκπαίδευση και πολιτισμός.ΜΕΛΙΝΑ – εκπαίδευση και πολιτισμός.

• Ίδρυμα Μελετών Λαμπράκη, 1993. Ταινιομάθημα Ίδρυμα Μελετών Λαμπράκη, 1993. Ταινιομάθημα Μυστήριο Μυστήριο στις Κυκλάδεςστις Κυκλάδες και σημειώσεις για τον καθηγητή. και σημειώσεις για τον καθηγητή.

• Ιστορία του Ελληνικού ΈθνουςΙστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Α΄, Εκδοτική Αθηνών., τόμος Α΄, Εκδοτική Αθηνών.Σχετικές ιστοσελίδες:Σχετικές ιστοσελίδες: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού (βασική πηγή για τις εικόνες): Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού (βασική πηγή για τις εικόνες):

www.ime.gr/chronoswww.ime.gr/chronos Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης: Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης: www.cycladic-m.grwww.cycladic-m.gr Οδυσσέας,Οδυσσέας, Πολιτιστικός Χάρτης της Ελλάδας: Πολιτιστικός Χάρτης της Ελλάδας:

www.culture.grwww.culture.gr Διαδίκτυο και διδασκαλία (Τ. Γιακουμάτου): Διαδίκτυο και διδασκαλία (Τ. Γιακουμάτου):

www.netschoolbook.grwww.netschoolbook.gr www.e-yliko.sch.grwww.e-yliko.sch.gr, , www.filologia.grwww.filologia.gr

Φάσεις πορείας διδασκαλίαςΦάσεις πορείας διδασκαλίας

Α΄φάσηΑ΄φάση:: Εισαγωγή Εισαγωγή • Εισαγωγική παρουσίαση από τον εκπαιδευτικό και Εισαγωγική παρουσίαση από τον εκπαιδευτικό και

παράλληλα συζήτηση με τους μαθητές σε ενιαία παράλληλα συζήτηση με τους μαθητές σε ενιαία οργάνωση τάξης (τον ρόλο του ιστορικού-αφηγητή οργάνωση τάξης (τον ρόλο του ιστορικού-αφηγητή /εκπαιδευτικού αναλαμβάνει στην περίπτωσή μας ο /εκπαιδευτικού αναλαμβάνει στην περίπτωσή μας ο πρωταγωνιστής του σεναρίου, το ειδώλιο του πρωταγωνιστής του σεναρίου, το ειδώλιο του «αρπιστή» της Κέρου).«αρπιστή» της Κέρου). Τοποθετείται το νέο θέμα.Τοποθετείται το νέο θέμα. Οι μαθητές προσανατολίζονται στον ιστορικό Οι μαθητές προσανατολίζονται στον ιστορικό

χωροχρόνο με τη βοήθεια του χάρτη.χωροχρόνο με τη βοήθεια του χάρτη. Προκύπτουν οι επιμέρους πτυχές του θέματος Προκύπτουν οι επιμέρους πτυχές του θέματος

που θα τεθούν προς διερεύνηση.που θα τεθούν προς διερεύνηση. Διευκρινίζεται το περιεχόμενο του βασικού Διευκρινίζεται το περιεχόμενο του βασικού

όρου όρου ειδώλιο.ειδώλιο.

• Γεια σας, φίλοι μου.Γεια σας, φίλοι μου. ΜεΜε αναγνωρίζετε;αναγνωρίζετε;

Είμαι ένα κυκλαδικό Είμαι ένα κυκλαδικό ειδώλιο και έρχομαι ειδώλιο και έρχομαι από τα βάθη των από τα βάθη των αιώνων. Ανήκω, αιώνων. Ανήκω, ξέρετε, σε μια μεγάλη ξέρετε, σε μια μεγάλη οικογένεια. Θέλετε να οικογένεια. Θέλετε να μάθετε περισσότερα μάθετε περισσότερα για μένα και για τους για μένα και για τους συγγενείς μου; Ελάτε, συγγενείς μου; Ελάτε, λοιπόν, ας λοιπόν, ας γνωριστούμε καλύτερα. γνωριστούμε καλύτερα.

• Γεννηθήκαμε στις όμορφες Γεννηθήκαμε στις όμορφες Κυκλάδες, που πιασμένες χέρι Κυκλάδες, που πιασμένες χέρι χέρι λούζονται μέσα στο χέρι λούζονται μέσα στο λαμπερό φως και τα γαλάζια λαμπερό φως και τα γαλάζια νερά του Αιγαίου.νερά του Αιγαίου.

• Είμαστε τα πιο σπουδαία και Είμαστε τα πιο σπουδαία και χαρακτηριστικά δείγματα του χαρακτηριστικά δείγματα του κυκλαδικού πολιτισμού, του κυκλαδικού πολιτισμού, του πρώτου ευρωπαϊκού πολιτισμού, πρώτου ευρωπαϊκού πολιτισμού, που μεγαλούργησε κατά την που μεγαλούργησε κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (τρίτη χιλιετία π.Χ.). (τρίτη χιλιετία π.Χ.).

• Ξεπεράσαμε, όμως, τα όρια του Ξεπεράσαμε, όμως, τα όρια του χρόνου και του χώρου που μας χρόνου και του χώρου που μας γέννησε, αφού σήμερα πια, γέννησε, αφού σήμερα πια, είμαστε γνωστά σε όλο τον είμαστε γνωστά σε όλο τον κόσμο και στολίζουμε πολλά κόσμο και στολίζουμε πολλά μουσεία, όχι μόνο ελληνικά. μουσεία, όχι μόνο ελληνικά.

Σχεδιάγραμμα με την εξέλιξη Σχεδιάγραμμα με την εξέλιξη τωντων πρωτοκυκλαδικών πρωτοκυκλαδικών ειδωλίων από τα νεολιθικά ειδωλίων από τα νεολιθικά πρότυπά τους (Renfrew πρότυπά τους (Renfrew 1969). 1969).

• Σίγουρα, θα σας απασχολούν πολλά ερωτήματα, όπως:– Τι είναι τα ειδώλια;Τι είναι τα ειδώλια;– Πού βρέθηκαν;Πού βρέθηκαν;– Γιατί τα έφτιαχναν; Γιατί τα έφτιαχναν; – Ποια η σημασία τους;Ποια η σημασία τους;– Πώς φτιάχνονταν;Πώς φτιάχνονταν;– Ποια τα Ποια τα

χαρακτηριστικά τους;χαρακτηριστικά τους;

• Ας προσπαθήσουμε μαζί Ας προσπαθήσουμε μαζί να λύσουμε το να λύσουμε το «μυστήριο» των «μυστήριο» των Κυκλάδων.Κυκλάδων.

Τι είναι τα Τι είναι τα ειδώλια;ειδώλια;

• Ξέρετε τι σημαίνει το Ξέρετε τι σημαίνει το όνομά μας; Για όνομά μας; Για σκεφτείτε λίγο ποιες σκεφτείτε λίγο ποιες άλλες λέξεις σας άλλες λέξεις σας θυμίζει η λέξη θυμίζει η λέξη ειδώλιοειδώλιο. .

• Προσέξτε! Η λέξη Προσέξτε! Η λέξη εδώλιοεδώλιο δεν έχει καμιά δεν έχει καμιά σχέση με μας. Σας σχέση με μας. Σας συμβουλεύω να ψάξετε συμβουλεύω να ψάξετε στο λεξικό για να στο λεξικό για να ξεκαθαρίσετε τους δύο ξεκαθαρίσετε τους δύο όρους.όρους.

«Αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις»«Αρχή σοφίας ονομάτων επίσκεψις»

Πολύ σωστά σκεφτήκατε! Το όνομά μας έχει σχέση Πολύ σωστά σκεφτήκατε! Το όνομά μας έχει σχέση με τις λέξεις με τις λέξεις είδωλο, ειδωλολατρίαείδωλο, ειδωλολατρία, , είδοςείδος και με και με την αγαπημένη σας λέξη την αγαπημένη σας λέξη super idolsuper idol!!!!!!

• Όπως γράφει ο κ. Γ. Μπαμπινιώτης που μας κάνει Όπως γράφει ο κ. Γ. Μπαμπινιώτης που μας κάνει την τιμή να μας αναφέρει στο «Λεξικό της Νέας την τιμή να μας αναφέρει στο «Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας», η λ. Ελληνικής Γλώσσας», η λ. ειδώλιο ειδώλιο (> είδωλον > (> είδωλον > είδος= μορφή) σημαίνει το μικρού μεγέθους είδος= μορφή) σημαίνει το μικρού μεγέθους ομοίωμα που αποδίδει με αφηρημένο ή ομοίωμα που αποδίδει με αφηρημένο ή συγκεκριμένο τρόπο τη μορφή (ανθρώπου, ζώου, συγκεκριμένο τρόπο τη μορφή (ανθρώπου, ζώου, φυτού ή αντικειμένου), κατασκευασμένο από φυτού ή αντικειμένου), κατασκευασμένο από διάφορα υλικά. διάφορα υλικά.

• Συνώνυμα: αγαλμάτιο, αγαλματίδιο. Συνώνυμα: αγαλμάτιο, αγαλματίδιο. Ενώ η λ.Ενώ η λ. εδώλιοεδώλιο (ρίζα εδ- των (ρίζα εδ- των έδ-ρα,έδ-ρα, έδρανοέδρανο) )

σημαίνει τύπο καθίσματος (εδώλιο σημαίνει τύπο καθίσματος (εδώλιο κατηγορουμένου).κατηγορουμένου).

Β΄ φάσηΒ΄ φάση: : Επεξεργασία – ΕμβάθυνσηΕπεξεργασία – Εμβάθυνση

• Διερεύνηση των επιμέρους πτυχών του Διερεύνηση των επιμέρους πτυχών του θέματος - μέσα από ομαδοσυνεργατική θέματος - μέσα από ομαδοσυνεργατική διαδικασία και οργάνωση τάξης – με τη διαδικασία και οργάνωση τάξης – με τη βοήθεια κειμενικών πηγών και εικόνων (που βοήθεια κειμενικών πηγών και εικόνων (που δίνονται σε φυλλάδιο).δίνονται σε φυλλάδιο).

• Ανακοίνωση πορισμάτων διερεύνησης στην Ανακοίνωση πορισμάτων διερεύνησης στην ολομέλεια της τάξης και συζήτηση.ολομέλεια της τάξης και συζήτηση.

• Ταυτόχρονα, το ειδώλιο-αφηγητής Ταυτόχρονα, το ειδώλιο-αφηγητής επιβεβαιώνει /συμπληρώνει τις απαντήσεις, επιβεβαιώνει /συμπληρώνει τις απαντήσεις, οι οποίες προβάλλονται σταδιακά.οι οποίες προβάλλονται σταδιακά.

Πού μας βρήκαν;Πού μας βρήκαν;

• Τάφοι Τάφοι

• Θα το ανακαλύψετε, Θα το ανακαλύψετε, παρατηρώντας το παρατηρώντας το σχεδιάγραμμα στη σχεδιάγραμμα στη διπλανή στήλη και διπλανή στήλη και διαβάζοντας την διαβάζοντας την ακόλουθη πηγή:ακόλουθη πηγή:

«[…] Κατ’ ουσίαν οι τάφοι «[…] Κατ’ ουσίαν οι τάφοι αποτελούν την πηγή όλων των αποτελούν την πηγή όλων των κυκλαδικών ειδωλίων, αν και κυκλαδικών ειδωλίων, αν και υπάρχουν τάφοι χωρίς κανένα υπάρχουν τάφοι χωρίς κανένα ειδώλιο ή τάφοι με ένα νεκρό ειδώλιο ή τάφοι με ένα νεκρό και αρκετά ειδώλια» (και αρκετά ειδώλια» (Emily Emily Vermeule, 1983)Vermeule, 1983)

• Ποια άλλα συμπεράσματα Ποια άλλα συμπεράσματα βγάζετε από τη μελέτη βγάζετε από τη μελέτη της πηγής αυτής; της πηγής αυτής;

• Τα περισσότερα, λοιπόν, βρεθήκαμε μέσα σε Τα περισσότερα, λοιπόν, βρεθήκαμε μέσα σε τάφους (και ορισμένα σε σπίτια και σε ιερά, τάφους (και ορισμένα σε σπίτια και σε ιερά, σε οικισμούς). Και ξέρετε ποιοι μας έβγαλαν σε οικισμούς). Και ξέρετε ποιοι μας έβγαλαν έξω στο φως; Οι αρχαιολόγοι, βέβαια, όπως έξω στο φως; Οι αρχαιολόγοι, βέβαια, όπως ο σπουδαίος Έλληνας αρχαιολόγος Χρ. ο σπουδαίος Έλληνας αρχαιολόγος Χρ. Τσούντας, που πρώτος συστηματοποίησε τη Τσούντας, που πρώτος συστηματοποίησε τη μελέτη του κυκλαδικού πολιτισμού. μελέτη του κυκλαδικού πολιτισμού.

Δοκιμάστε να κάνετε Δοκιμάστε να κάνετε μερικές υποθέσεις και μερικές υποθέσεις και ελάτε να δούμε αν ελάτε να δούμε αν επαληθεύονται.επαληθεύονται.

Έτοιμοι για τον ρόλο Έτοιμοι για τον ρόλο του αρχαιολόγου-του αρχαιολόγου-ερευνητή; Ξεκινάμε! ερευνητή; Ξεκινάμε!

Θα αναρωτιέστε, Θα αναρωτιέστε, ίσως,ίσως,

τι γυρεύαμε μέσα τι γυρεύαμε μέσα στους σκοτεινούς στους σκοτεινούς τάφους, εμείς που τάφους, εμείς που

λατρεύουμε το φως.λατρεύουμε το φως.

Μελετήστε τις πιο κάτω πηγές για να Μελετήστε τις πιο κάτω πηγές για να διερευνήσετε τον σκοπό κατασκευής μας διερευνήσετε τον σκοπό κατασκευής μας

και τη σημασία μαςκαι τη σημασία μας

• «Κατά καιρούς υποστηρίχτηκαν διάφορες απόψεις «Κατά καιρούς υποστηρίχτηκαν διάφορες απόψεις σχετικά με τη σημασία των ειδωλίων. […] Άλλοτε σχετικά με τη σημασία των ειδωλίων. […] Άλλοτε πάλι τα ειδώλια έχουν ερμηνευτεί ως υποκατάστατα πάλι τα ειδώλια έχουν ερμηνευτεί ως υποκατάστατα ανθρωποθυσιών ή ως εικόνες σεβαστών προγόνων, ανθρωποθυσιών ή ως εικόνες σεβαστών προγόνων, ως ψυχοπομποί, ακόμη και ως παιχνίδια για να παίζει ως ψυχοπομποί, ακόμη και ως παιχνίδια για να παίζει μ’ αυτά ο νεκρός. […] Μια άλλη ερμηνεία τα θέλει μ’ αυτά ο νεκρός. […] Μια άλλη ερμηνεία τα θέλει μορφές της κυκλαδικής μυθολογίας παρόμοιες με μορφές της κυκλαδικής μυθολογίας παρόμοιες με τους ήρωες και τις νύμφες του ελληνικού πανθέου. τους ήρωες και τις νύμφες του ελληνικού πανθέου. […] πιο πολύ έχει υποστηριχτεί η θεωρία ότι τα […] πιο πολύ έχει υποστηριχτεί η θεωρία ότι τα ειδώλια απεικονίζουν θεότητα. […] Άλλοι πάλι τα ειδώλια απεικονίζουν θεότητα. […] Άλλοι πάλι τα ερμήνευσαν ως παραστάσεις της Μεγάλης Θεάς της ερμήνευσαν ως παραστάσεις της Μεγάλης Θεάς της Γονιμότητας ή ως θεϊκές προστάτριες του νεκρού Γονιμότητας ή ως θεϊκές προστάτριες του νεκρού κατά το ταξίδι του στον άλλο κόσμο.» κατά το ταξίδι του στον άλλο κόσμο.»

(Χρήστος Ντούμας, 1984)(Χρήστος Ντούμας, 1984)

Μελέτη πηγώνΜελέτη πηγών (συνέχεια…)(συνέχεια…)

• «Η πραγματική θρησκευτική αξία αυτών των «Η πραγματική θρησκευτική αξία αυτών των ειδωλίων δεν είναι σαφής […]. Είναι κάτι περισσότερο ειδωλίων δεν είναι σαφής […]. Είναι κάτι περισσότερο από παιχνίδια (κούκλες) και κάτι λιγότερο από ιερές από παιχνίδια (κούκλες) και κάτι λιγότερο από ιερές απεικονίσεις. Η προστάτιδα θεότης ήταν ευπρόσδεκτη απεικονίσεις. Η προστάτιδα θεότης ήταν ευπρόσδεκτη συνοδός στη ζωή και στο θάνατο, αλλά δεν μπορούμε συνοδός στη ζωή και στο θάνατο, αλλά δεν μπορούμε να πούμε αν οι απεικονίσεις της εθεωρούντο περίαπτα να πούμε αν οι απεικονίσεις της εθεωρούντο περίαπτα (φυλαχτά), εικόνες, λατρευτικά αγάλματα ή ταφικά (φυλαχτά), εικόνες, λατρευτικά αγάλματα ή ταφικά κτερίσματα» (κτερίσματα» (Emily VermeuleEmily Vermeule, 1983, 1983))

• «Το τι αντιπροσωπεύουν τα ειδώλια δεν θα το «Το τι αντιπροσωπεύουν τα ειδώλια δεν θα το μάθουμε ποτέ με σιγουριά. Άλλωστε αυτή είναι και η μάθουμε ποτέ με σιγουριά. Άλλωστε αυτή είναι και η γοητεία της ερμηνείας. Πέρα από τη σχέση του γοητεία της ερμηνείας. Πέρα από τη σχέση του ανθρώπου με τη θεότητα, μας οδηγούν και σε άλλες ανθρώπου με τη θεότητα, μας οδηγούν και σε άλλες αναζητήσεις.» αναζητήσεις.»

(Όλγα Χατζηαναστασίου, 1993)(Όλγα Χατζηαναστασίου, 1993)

Διαβάστε και κάτι άλλο ενδιαφέρον...Διαβάστε και κάτι άλλο ενδιαφέρον...

• Σύμφωνα με τον Καθηγητή Προϊστορικής Σύμφωνα με τον Καθηγητή Προϊστορικής Αρχαιολογίας, Χρ. Ντούμα, πρόκειται για μαγικές Αρχαιολογίας, Χρ. Ντούμα, πρόκειται για μαγικές απεικονίσεις σημαντικών προσώπων (π.χ. εγκύων απεικονίσεις σημαντικών προσώπων (π.χ. εγκύων γυναικών που διαιώνιζαν το ανθρώπινο είδος, μάγων γυναικών που διαιώνιζαν το ανθρώπινο είδος, μάγων ή ανδρών που προστάτευαν τον οικισμό). Όταν ή ανδρών που προστάτευαν τον οικισμό). Όταν πέθαινε αυτό το πρόσωπο, έβαζαν στον τάφο του και πέθαινε αυτό το πρόσωπο, έβαζαν στον τάφο του και το ειδώλιό του, από φόβο μήπως γυρίσει και το το ειδώλιό του, από φόβο μήπως γυρίσει και το διεκδικήσει ή μήπως η εικόνα του που θα έμενε πίσω διεκδικήσει ή μήπως η εικόνα του που θα έμενε πίσω θα έβλαπτε τους ζωντανούς. θα έβλαπτε τους ζωντανούς.

• Ένας άλλος επιστήμονας, οΈνας άλλος επιστήμονας, ο Colin Renfrew, Colin Renfrew, διατυπώνει διατυπώνει την άποψη ότι τα μικρά ειδώλια προορίζονταν για τα την άποψη ότι τα μικρά ειδώλια προορίζονταν για τα σπίτια, ενώ τα μεγάλα για τους ναούς, κάνοντας έναν σπίτια, ενώ τα μεγάλα για τους ναούς, κάνοντας έναν παραλληλισμό με κάτι ανάλογο που συμβαίνει σήμερα παραλληλισμό με κάτι ανάλογο που συμβαίνει σήμερα με τις χριστιανικές εικόνες (συναντούμε μικρές στα με τις χριστιανικές εικόνες (συναντούμε μικρές στα σπίτια και μεγάλες στις εκκλησίες). σπίτια και μεγάλες στις εκκλησίες).

• Από τις πιο πάνω ερμηνευτικές προσεγγίσεις Από τις πιο πάνω ερμηνευτικές προσεγγίσεις σχετικά με τη σημασία που είχαμε, ποια σχετικά με τη σημασία που είχαμε, ποια θεωρείτε πιο πειστική και γιατί; Θα θεωρείτε πιο πειστική και γιατί; Θα μπορούσατε να υποστηρίξετε με δικά σας μπορούσατε να υποστηρίξετε με δικά σας επιχειρήματα μια άλλη άποψη;επιχειρήματα μια άλλη άποψη;

• Ξέρετε για ποιο άλλο λόγο είμαστε πολύ Ξέρετε για ποιο άλλο λόγο είμαστε πολύ σημαντικά; Γιατί οι Κυκλαδίτες δεν άφησαν σημαντικά; Γιατί οι Κυκλαδίτες δεν άφησαν καθόλου γραπτά κείμενα. Έτσι, εμείς είμαστε η καθόλου γραπτά κείμενα. Έτσι, εμείς είμαστε η βασική πηγή γνώσης, απ’ όπου θα αντλήσετε βασική πηγή γνώσης, απ’ όπου θα αντλήσετε πληροφορίες για μια τόσο μακρινή εποχή: όχι πληροφορίες για μια τόσο μακρινή εποχή: όχι μόνο για την τέχνη των ανθρώπων αυτών αλλά μόνο για την τέχνη των ανθρώπων αυτών αλλά και για την κοινωνική πραγματικότητα όπου και για την κοινωνική πραγματικότητα όπου ζούσαν, τα ταφικά τους έθιμα, τις ζούσαν, τα ταφικά τους έθιμα, τις θρησκευτικές τους δοξασίες, τις ασχολίες τους θρησκευτικές τους δοξασίες, τις ασχολίες τους και για τόσα άλλα.και για τόσα άλλα.

Από τις εικόνες αυτές, π.χ., ποιες Από τις εικόνες αυτές, π.χ., ποιες πληροφορίες παίρνουμε;πληροφορίες παίρνουμε;

• Μαθαίνουμε, π.χ., ότι ήταν σε χρήση πνευστά και έγχορδα μουσικά όργανα (δίαυλος, τριγωνική άρπα ή λύρα) για την ψυχαγωγία των Προϊστορικών Κυκλαδιτών, αντλούμε στοιχεία για τις κοινωνικές αντιλήψεις σχετικά με τη θέση της γυναίκας και την τιμή που απέδιδαν σε μια έγκυο, για την επίπλωση της κατοικίας τους με τον θρόνο (περίτεχνη καρέκλα με ψηλή ράχη), για την απασχόληση των ανδρών με το κυνήγι, που ήταν βασική πηγή τροφής. Ο κυνηγός φορεί τον τελαμώνα, την ειδική ζώνη για όπλα και ξεχωρίζει στη μέση του ένα μαχαίρι. Σύμφωνα, όμως, με άλλη άποψη, το ειδώλιο απεικονίζει πολεμιστή.

Πώς μας έφτιαχναν;Πώς μας έφτιαχναν;

• Προσπαθήστε να Προσπαθήστε να βρείτε την απάντηση, βρείτε την απάντηση, αφού παρατηρήσετε αφού παρατηρήσετε προσεκτικά την προσεκτικά την εικόνα και λάβετε εικόνα και λάβετε υπόψη την ανάπτυξη υπόψη την ανάπτυξη της μεταλλουργίας της μεταλλουργίας στην εποχή αυτή. στην εποχή αυτή.

• Μπορείτε να Μπορείτε να σκεφτείτε ποιο υλικό σκεφτείτε ποιο υλικό κυριαρχεί στην κυριαρχεί στην κατασκευή μας και κατασκευή μας και γιατί; γιατί;

Πολύ σωστά , το λευκό μάρμαρο, γιατί ήταν υλικό Πολύ σωστά , το λευκό μάρμαρο, γιατί ήταν υλικό που υπήρχε άφθονο στα νησιά. Επειδή, όμως, το που υπήρχε άφθονο στα νησιά. Επειδή, όμως, το μάρμαρο είναι σκληρό υλικό, το λάξευαν με μάρμαρο είναι σκληρό υλικό, το λάξευαν με μεταλλικά εργαλεία, κυρίως από χαλκό (σμίλες, μεταλλικά εργαλεία, κυρίως από χαλκό (σμίλες, μαχαίρια, βελόνια, πριόνια κ.ά.), και λείαιναν την μαχαίρια, βελόνια, πριόνια κ.ά.), και λείαιναν την επιφάνειά του με ελαφρόπετρα, όπως κάνει το επιφάνειά του με ελαφρόπετρα, όπως κάνει το παιδάκι στην εικόνα. Σίγουρα, ήταν μια επίπονη παιδάκι στην εικόνα. Σίγουρα, ήταν μια επίπονη εργασία, ιδιαίτερα για ένα περίτεχνο έργο, όπως εργασία, ιδιαίτερα για ένα περίτεχνο έργο, όπως είναι η αφεντιά μου, ο αρπιστής δηλαδή. Ξέρετε ότι είναι η αφεντιά μου, ο αρπιστής δηλαδή. Ξέρετε ότι ένας σύγχρονος καλλιτέχνης χρειάστηκε 15 περίπου ένας σύγχρονος καλλιτέχνης χρειάστηκε 15 περίπου μέρες για να φτιάξει ένα αντίγραφό μου;μέρες για να φτιάξει ένα αντίγραφό μου;

• Ακόμη κάτι για προβληματισμό: πόσο Ακόμη κάτι για προβληματισμό: πόσο εύκολη ήταν η δουλειά του αρχαίου εύκολη ήταν η δουλειά του αρχαίου μαρμαροτεχνίτη, συγκριτικά μ’ μαρμαροτεχνίτη, συγκριτικά μ’ αυτήν ενός σύγχρονου;αυτήν ενός σύγχρονου;

• Δεν ήμασταν, όμως, πάντοτε έτσι λευκά, Δεν ήμασταν, όμως, πάντοτε έτσι λευκά, όπως μας βλέπετε.όπως μας βλέπετε.

• Οι Κυκλαδίτες καλλιτέχνες χρησιμοποιούσαν Οι Κυκλαδίτες καλλιτέχνες χρησιμοποιούσαν ορυκτά χρώματαορυκτά χρώματα, δηλ. φυσικά χρώματα , δηλ. φυσικά χρώματα που τα που τα εξόρυσσανεξόρυσσαν [τα έβγαζαν] από τη γη [τα έβγαζαν] από τη γη (κόκκινο και γαλάζιο), και μας ζωγράφιζαν (κόκκινο και γαλάζιο), και μας ζωγράφιζαν μάτια, στόμα, μαλλιά και άλλες μάτια, στόμα, μαλλιά και άλλες λεπτομέρειες που χάθηκαν με το πέρασμα λεπτομέρειες που χάθηκαν με το πέρασμα του χρόνουτου χρόνου.. Για του λόγου το αληθές, κοιτάξτε και τις Για του λόγου το αληθές, κοιτάξτε και τις

εικόνες που ακολουθούν.εικόνες που ακολουθούν. Αλήθεια, τι σας θυμίζει η κόκκινη Αλήθεια, τι σας θυμίζει η κόκκινη

διακόσμηση στα μάγουλα;διακόσμηση στα μάγουλα;

• Κεφάλι κυκλαδικού ειδωλίου με κόκκινη διακόσμηση στα μάγουλα. . Ίσως αυτή να ήταν είδος στιγματισμού (δηλαδή τατουάζ), που να προσέδιδε μαγικές ιδιότητες ή να προσιδίαζε σε τελετουργικές διαδικασίες (πρβλ. φυλές Ινδιάνων).).

• Γνωρίζετε πώς Γνωρίζετε πώς ετοίμαζαν το χρώμα; ετοίμαζαν το χρώμα; Κοιτάξτε τις εικόνες Κοιτάξτε τις εικόνες και διαβάστε το και διαβάστε το απόσπασμα για να το απόσπασμα για να το μάθετε.μάθετε. «Έτριβαν το ορυκτό «Έτριβαν το ορυκτό

ώσπου να γίνει ώσπου να γίνει πούδρα, πούδρα, χρησιμοποιώντας δυο χρησιμοποιώντας δυο πέτρες και μετά το πέτρες και μετά το ανακάτευαν με λάδι ή ανακάτευαν με λάδι ή νερό (πιθανόν και νερό (πιθανόν και αυγό) για να αυγό) για να σταθεροποιηθεί. σταθεροποιηθεί. Τέλος, με ένα πινελάκι Τέλος, με ένα πινελάκι έβαφαν το ειδώλιο».έβαφαν το ειδώλιο».

• Τριβείο και τριπτήρας με ίχνη ερυθρού χρώματος και μάζα ερυθρού ορυκτού χρώματος. Πρωτοκυκλαδική II περίοδος - Ίος, Αρχαιολογικό Μουσείο

• Μαρμάρινη προχυτική φιάλη, με ίχνη αζουρίτη. Πρωτοκυκλαδική II περίοδος - Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

• Αίνιγμα:Αίνιγμα:

Τι είναι εκείνο Τι είναι εκείνο που μοιάζει με που μοιάζει με βιολί, όμως δεν βιολί, όμως δεν βγάζει ήχο; βγάζει ήχο;

Μαρμάρινα Μαρμάρινα βιολόσχημα ειδώλια. βιολόσχημα ειδώλια. Πρωτοκυκλαδική I Πρωτοκυκλαδική I περίοδοςπερίοδος, , Ίδρυμα Ν.Π. Ίδρυμα Ν.Π. Γουλανδρή-Μουσείο Γουλανδρή-Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.Κυκλαδικής Τέχνης.

Πολύ σωστά Πολύ σωστά μαντέψατε!μαντέψατε!

• Είμαστε εμείς, βέβαια, Είμαστε εμείς, βέβαια, τα τα ‘‘βιολόσχημα’ βιολόσχημα’ ειδώλια. Νομίζω ότι ειδώλια. Νομίζω ότι όταν μας κοιτάξετεόταν μας κοιτάξετε,, μπορείτε να εξηγήσετε μπορείτε να εξηγήσετε πολύ εύκολα γιατί μας πολύ εύκολα γιατί μας ονόμασαν έτσι οι ονόμασαν έτσι οι αρχαιολόγοι. Πάντως, αρχαιολόγοι. Πάντως, αν προσέξετε καλά, θα αν προσέξετε καλά, θα ξεχωρίσετε ένα μακρύ ξεχωρίσετε ένα μακρύ λαιμό (χωρίς κεφάλι), λαιμό (χωρίς κεφάλι), ώμους, τονισμένη μέση ώμους, τονισμένη μέση και φαρδιά λεκάνη. και φαρδιά λεκάνη.

Τι γυναικοκρατία κι αυτή!Τι γυναικοκρατία κι αυτή!

Ειδώλια γυναικείων Ειδώλια γυναικείων μορφών από μάρμαρο.μορφών από μάρμαρο.

• ««Στην πλειονότητά τους, τα Κυκλαδικά Εδώλια Στην πλειονότητά τους, τα Κυκλαδικά Εδώλια αναπαριστούν γυναίκες, γυμνές, με τα χέρια αναπαριστούν γυναίκες, γυμνές, με τα χέρια διπλωμένα στο στήθος. Δεν γνωρίζουμε εάν διπλωμένα στο στήθος. Δεν γνωρίζουμε εάν προορίζονταν να εικονίζουν θνητές ή θεές, ούτε προορίζονταν να εικονίζουν θνητές ή θεές, ούτε και εάν οι Κυκλαδίτες λάτρευαν μία ή και εάν οι Κυκλαδίτες λάτρευαν μία ή περισσότερες θεότητες, ή απλώς πίστευαν σε μία περισσότερες θεότητες, ή απλώς πίστευαν σε μία παντοδύναμη «Μητέρα Θεά». Σε αυτήν την παντοδύναμη «Μητέρα Θεά». Σε αυτήν την περίπτωση, τα ειδώλια μπορεί να αποτελούσαν περίπτωση, τα ειδώλια μπορεί να αποτελούσαν αναπαραστάσεις της «Μεγάλης Θεάς» είτε αναπαραστάσεις της «Μεγάλης Θεάς» είτε αναπαραστάσεις των συνοδών, ή και των ιερειών αναπαραστάσεις των συνοδών, ή και των ιερειών της.της.» » www.cycladic-m.grwww.cycladic-m.gr

Είχαμε, όμως, και εμείς οι άντρες τη θέση Είχαμε, όμως, και εμείς οι άντρες τη θέση μας!μας!

• ««Προς τα μέσα της 3ης χιλιετίας π.Χ., όμως, Προς τα μέσα της 3ης χιλιετίας π.Χ., όμως, κατασκευάζονται και ανδρικά ειδώλια. Συνήθως οι κατασκευάζονται και ανδρικά ειδώλια. Συνήθως οι ανδρικές μορφές εικονίζονται σε συγκεκριμένες ανδρικές μορφές εικονίζονται σε συγκεκριμένες δραστηριότητες (ως μουσικοί για παράδειγμα) ή δραστηριότητες (ως μουσικοί για παράδειγμα) ή ως εκπρόσωποι μιας συγκεκριμένης κοινωνικής ως εκπρόσωποι μιας συγκεκριμένης κοινωνικής ομάδας, ως κυνηγοί ή πολεμιστές. Ο καθιστός ομάδας, ως κυνηγοί ή πολεμιστές. Ο καθιστός άνδρας που εικονίζεται «εγείρων πρόποσιν», άνδρας που εικονίζεται «εγείρων πρόποσιν», αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα της αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα της Κυκλαδικής Συλλογής. Είναι απλώς ένας «πότης» ή Κυκλαδικής Συλλογής. Είναι απλώς ένας «πότης» ή συμμετέχει σε κάποια άλλη κοινωνική ή συμμετέχει σε κάποια άλλη κοινωνική ή θρησκευτική εκδήλωση;θρησκευτική εκδήλωση;» »

www.cycladic-m.grwww.cycladic-m.gr

• Μαρμάρινο ειδώλιο, Μαρμάρινο ειδώλιο, Ο Εγείρων Πρόποσιν".Ο Εγείρων Πρόποσιν".

Μελετώντας τα ειδώλιαΜελετώντας τα ειδώλια……

• Μπορείτε να δείτε πολλά από μας, όταν μας Μπορείτε να δείτε πολλά από μας, όταν μας επισκεφθείτε στα μουσεία που μας φιλοξενούν, επισκεφθείτε στα μουσεία που μας φιλοξενούν, σε ένα ταξίδι σας ή σε μια εικονική περιήγησή σε ένα ταξίδι σας ή σε μια εικονική περιήγησή σας στο διαδίκτυο. σας στο διαδίκτυο.

• Προς το παρόν, έχω επιλέξει για σας ορισμένα Προς το παρόν, έχω επιλέξει για σας ορισμένα που θα τα δείτε στις επόμενες διαφάνειες. που θα τα δείτε στις επόμενες διαφάνειες. Μπορείτε να μας μελετήσετε πιο προσεκτικά, Μπορείτε να μας μελετήσετε πιο προσεκτικά, αφού χωριστείτε σε ομάδες. Τα αγόρια, για αφού χωριστείτε σε ομάδες. Τα αγόρια, για παράδειγμα, μπορούν να μελετήσουν τα ανδρικά παράδειγμα, μπορούν να μελετήσουν τα ανδρικά ειδώλια, ενώ τα κορίτσια να αναλάβουν τα ειδώλια, ενώ τα κορίτσια να αναλάβουν τα γυναικεία (και αντιστρόφως, βέβαια, μην με γυναικεία (και αντιστρόφως, βέβαια, μην με κατηγορήσουν και για φυλετικές διακρίσεις!).κατηγορήσουν και για φυλετικές διακρίσεις!).

http://www.cycladic-m.gr/

Μπορείτε να μελετήσετε πιο συστηματικά τις Μπορείτε να μελετήσετε πιο συστηματικά τις εικόνες εικόνες

με τη βοήθεια του ακόλουθου πίνακα:με τη βοήθεια του ακόλουθου πίνακα:

ΕιδώλιΕιδώλιο ο

ΤαυτότηΤαυτότητα έργου τα έργου – – ιστορικά ιστορικά στοιχείαστοιχεία

Υλικό Υλικό κατασκευής κατασκευής - - Κατάσταση Κατάσταση έργουέργου

ΠεριγραφΠεριγραφή ή επιμέρουεπιμέρους ς στοιχείωστοιχείωνν

Αισθητική Αισθητική αξία - αξία - συναισθήματσυναισθήματαα

Γενικές Γενικές κρίσεις κρίσεις - - σχόλια σχόλια

Σας δίνω και ένα παράδειγμα, που αφορά εμένα:Σας δίνω και ένα παράδειγμα, που αφορά εμένα:

Ειδώλιο Ειδώλιο ΤαυτότητΤαυτότητα έργου – α έργου – ιστορικά ιστορικά στοιχείαστοιχεία

Υλικό Υλικό κατασκευήκατασκευής -ς -Κατάσταση Κατάσταση έργουέργου

Περιγραφή Περιγραφή επιμέρους επιμέρους στοιχείωνστοιχείων

Αισθητική Αισθητική αξία- αξία- συναισθήματσυναισθήματαα

Γενικές Γενικές κρίσεις - κρίσεις - σχόλια σχόλια

Ανδρικό Ανδρικό γλυπτό γλυπτό ειδώλιο ειδώλιο από την από την Κέρο. Κέρο. Πρωτοκυ-Πρωτοκυ-κλαδική κλαδική περίοδος περίοδος (2800-(2800-2300 π.Χ.) 2300 π.Χ.)

Από λευκό Από λευκό μάρμαρο – μάρμαρο – σώζεται σώζεται ολόκληρο ολόκληρο (έχει ύψος (έχει ύψος 22.5 εκ.)22.5 εκ.)

ΑπεικονίζεΑπεικονίζεται ένας ται ένας μουσικός, μουσικός, που κρατά που κρατά λύρα ή λύρα ή άρπα. άρπα. Κάθεται σε Κάθεται σε μια μια περίτεχνη περίτεχνη καρέκλα καρέκλα που μοιάζει που μοιάζει με θρόνο.με θρόνο.

Είναι Είναι φτιαγμένο με φτιαγμένο με μαστοριά και μαστοριά και πρωτοτυπία. πρωτοτυπία. Με το κεφάλι Με το κεφάλι γερμένο γερμένο ελαφρά προς ελαφρά προς τα πίσω, τα πίσω, αποπνέει αποπνέει ζωντάνια και ζωντάνια και κέφι. Μας κέφι. Μας συγκινεί η συγκινεί η ιδέα πως ιδέα πως είναι από είναι από τους τους πρώτους πρώτους μουσικούς μουσικούς του του ελληνικού ελληνικού κόσμου.κόσμου.

Δείχνει Δείχνει την την τολμηρή τολμηρή σύλληψη σύλληψη και και φαντασία φαντασία του του δημιουργδημιουργού του, ού του, όπως όπως επίσης επίσης την την ανάλαφρη ανάλαφρη και και χαρούμενχαρούμενή του ή του διάθεση.διάθεση.

• Πώς αντιλαμβάνεστε, μέσα από τη μελέτη σας, Πώς αντιλαμβάνεστε, μέσα από τη μελέτη σας, την ακόλουθη άποψη; Μπορείτε να την την ακόλουθη άποψη; Μπορείτε να την τεκμηριώσετε;τεκμηριώσετε; «Ίσως δεν πρέπει να μείνει απαρατήρητο το γεγονός ότι «Ίσως δεν πρέπει να μείνει απαρατήρητο το γεγονός ότι

η τέχνη του Αιγαίου είναι κατ’ εξοχήν ανθρωποκεντρική. η τέχνη του Αιγαίου είναι κατ’ εξοχήν ανθρωποκεντρική. Στη Νεολιθική και την Πρωτοκυκλαδική ειδωλοπλαστική Στη Νεολιθική και την Πρωτοκυκλαδική ειδωλοπλαστική […] ο άνθρωπος και τα προβλήματά του αποτέλεσαν την […] ο άνθρωπος και τα προβλήματά του αποτέλεσαν την πηγή έμπνευσης των καλλιτεχνών.» (Χρήστος Ντούμας)πηγή έμπνευσης των καλλιτεχνών.» (Χρήστος Ντούμας)

• Όσοι θέλετε, μπορείτε να συνεχίσετε και στο Όσοι θέλετε, μπορείτε να συνεχίσετε και στο σπίτι σας την έρευνα. Άκουσα, για παράδειγμα, σπίτι σας την έρευνα. Άκουσα, για παράδειγμα, ότι έχετε και εσείς, υπέροχα ειδώλια, κυπριακά, ότι έχετε και εσείς, υπέροχα ειδώλια, κυπριακά, για τα οποία μπορείτε να συγκεντρώσετε για τα οποία μπορείτε να συγκεντρώσετε περισσότερες πληροφορίες. Μερικά, μάλιστα, περισσότερες πληροφορίες. Μερικά, μάλιστα, φιλοξενούνται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, φιλοξενούνται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, στη συλλογή Κυπριακών Αρχαιοτήτων Θάνου Ν. στη συλλογή Κυπριακών Αρχαιοτήτων Θάνου Ν. Ζιντίλη. Μπορείτε να τα επισκεφθείτε όποτε Ζιντίλη. Μπορείτε να τα επισκεφθείτε όποτε θέλετε, πατώντας ένα κλικ στην ιστοσελίδα του θέλετε, πατώντας ένα κλικ στην ιστοσελίδα του Μουσείου (Μουσείου (www.cycladic-m.grwww.cycladic-m.gr).).

Ας συνοψίσουμεΑς συνοψίσουμε……

• Ειδώλια: ανθρωπόμορφα, συνήθως, αγαλματίδιαΕιδώλια: ανθρωπόμορφα, συνήθως, αγαλματίδια• Χώροι εύρεσης: τάφοι, σπίτια, ιεράΧώροι εύρεσης: τάφοι, σπίτια, ιερά• Υλικό κατασκευής: λευκό μάρμαρο, κυρίως, με χρήση Υλικό κατασκευής: λευκό μάρμαρο, κυρίως, με χρήση

μεταλλικών εργαλείων – ζωγραφική με ορυκτά χρώματα μεταλλικών εργαλείων – ζωγραφική με ορυκτά χρώματα • Άγνωστος ο σκοπός κατασκευής τους και η σημασία τουςΆγνωστος ο σκοπός κατασκευής τους και η σημασία τους (μαγικές απεικονίσεις, λατρευτικές εικόνες θεών, (μαγικές απεικονίσεις, λατρευτικές εικόνες θεών,

φυλαχτά;)φυλαχτά;)• Απεικόνιση, συνήθως, γυναικείων μορφών σε μετωπική Απεικόνιση, συνήθως, γυναικείων μορφών σε μετωπική

στάση, με διπλωμένα χέρια στο στήθος και ενωμένα πόδιαστάση, με διπλωμένα χέρια στο στήθος και ενωμένα πόδια• Πιο σπάνια η απεικόνιση ανδρικών μορφώνΠιο σπάνια η απεικόνιση ανδρικών μορφών• Κύρια χαρακτηριστικά: σχηματοποίηση και απλότητα Κύρια χαρακτηριστικά: σχηματοποίηση και απλότητα (αλλά και φαντασία και πρωτοτυπία) (αλλά και φαντασία και πρωτοτυπία) • Ομοιότητά τους με σύγχρονα γλυπτά.Ομοιότητά τους με σύγχρονα γλυπτά.

Ειδώλια

σχηματοποίηση απλότητα αφαίρεση

Γ΄ φάσηΓ΄ φάση: : Επέκταση - ΈκφρασηΕπέκταση - Έκφραση

• Διαθεματικότητα - σύνδεση με άλλα Διαθεματικότητα - σύνδεση με άλλα θέματα:θέματα:Ιστορία – ΓλώσσαΙστορία – Γλώσσα

Ιστορία - Λογοτεχνία Ιστορία - Λογοτεχνία

Ιστορία - Εικαστική ΑγωγήΙστορία - Εικαστική Αγωγή

Ιστορία - Θεατρική ΑγωγήΙστορία - Θεατρική Αγωγή

Το παρόν «συνομιλεί» με το παρελθόνΤο παρόν «συνομιλεί» με το παρελθόν

• Σχολιάστε τις πιο κάτω απόψεις για την κυκλαδική Σχολιάστε τις πιο κάτω απόψεις για την κυκλαδική τέχνη:τέχνη: «Όπως όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες, ξεπέρασαν τα όρια του «Όπως όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες, ξεπέρασαν τα όρια του

χρόνου και του χώρου, για να δημιουργήσουν έργα που χρόνου και του χώρου, για να δημιουργήσουν έργα που μιλούν άμεσα σε μας σήμερα. Αυτό, καθώς και η μεγάλη μιλούν άμεσα σε μας σήμερα. Αυτό, καθώς και η μεγάλη απλότητα του ρυθμού τους εξηγούν σε μεγάλο βαθμό τη απλότητα του ρυθμού τους εξηγούν σε μεγάλο βαθμό τη δημοτικότητά τους στον κόσμο της σύγχρονης τέχνης, δημοτικότητά τους στον κόσμο της σύγχρονης τέχνης, στην οποία μπορούν να καταταγούν με την ίδια βεβαιότητα, στην οποία μπορούν να καταταγούν με την ίδια βεβαιότητα, όπως ένας όπως ένας Brancusi Brancusi ή ένας ή ένας ModiglianiModigliani». (». (Colin Renfrew)Colin Renfrew)

«Με την αφαιρετική τους φόρμα, τη σχηματοποίηση και «Με την αφαιρετική τους φόρμα, τη σχηματοποίηση και τη συμβολική χρήση απλών σχημάτων επηρέασαν τη συμβολική χρήση απλών σχημάτων επηρέασαν σύγχρονους γλύπτες» σύγχρονους γλύπτες»

«[Τα ειδώλια] προκαλούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον σήμερα, «[Τα ειδώλια] προκαλούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον σήμερα, γιατί αποδίδονται με μεγάλη σχηματοποίηση και γιατί αποδίδονται με μεγάλη σχηματοποίηση και παρουσιάζουν ομοιότητα με σύγχρονα δημιουργήματα της παρουσιάζουν ομοιότητα με σύγχρονα δημιουργήματα της γλυπτικής.»γλυπτικής.»

• Εντοπίστε, στη συνέχεια, πώς επαληθεύονται οι Εντοπίστε, στη συνέχεια, πώς επαληθεύονται οι απόψεις αυτές.απόψεις αυτές.

«Διαχρονικός διάλογος τέχνης»«Διαχρονικός διάλογος τέχνης»

• Σας θυμίζει κάτι αυτό το γλυπτό του Άγγλου Σας θυμίζει κάτι αυτό το γλυπτό του Άγγλου καλλιτέχνη καλλιτέχνη Henry MooreHenry Moore; ; Αιτιολογήστε την Αιτιολογήστε την απάντησή σας.απάντησή σας.

• Διαβάστε και κάποια λόγια που είπε: «Αγαπώ και Διαβάστε και κάποια λόγια που είπε: «Αγαπώ και θαυμάζω την κυκλαδίτικη γλυπτική. Έχει τόσο θαυμάζω την κυκλαδίτικη γλυπτική. Έχει τόσο ουσιαστική απλότητα».ουσιαστική απλότητα».

• Παρατηρήστε τις δύο όψεις αυτού του Παρατηρήστε τις δύο όψεις αυτού του γλυπτού του Ιταλού καλλιτέχνηγλυπτού του Ιταλού καλλιτέχνη Amedeo ModiglianiAmedeo Modigliani και εντοπίστε τις και εντοπίστε τις ομοιότητες με τα κυκλαδικά ειδώλια.ομοιότητες με τα κυκλαδικά ειδώλια.

• Να μας συγκρίνετε με ένα Να μας συγκρίνετε με ένα ακόμη σύγχρονο έργο ακόμη σύγχρονο έργο τέχνης, αυτό το γλυπτό τέχνης, αυτό το γλυπτό του σπουδαίου του σπουδαίου καλλιτέχνηκαλλιτέχνη PabloPablo PicassoPicasso. .

• Σχολιάστε, επίσης, αυτά Σχολιάστε, επίσης, αυτά που είπε για μας: «Είναι που είπε για μας: «Είναι μαγικά αντικείμενα. μαγικά αντικείμενα. Κανένας ζωγράφος δεν Κανένας ζωγράφος δεν βρέθηκε να δημιουργήσει βρέθηκε να δημιουργήσει ένα τέτοιο έργο, τόσο ένα τέτοιο έργο, τόσο απογυμνωμένο από κάθε απογυμνωμένο από κάθε περιττό στοιχείο».περιττό στοιχείο».

Εμπνεύσαμε και έναν μεγάλο Έλληνα Εμπνεύσαμε και έναν μεγάλο Έλληνα ποιητή!ποιητή!

– Τα αγάλματα είναι στο μουσείο.Τα αγάλματα είναι στο μουσείο.– Όχι, σε κυνηγούν, πώς δεν το βλέπεις;Όχι, σε κυνηγούν, πώς δεν το βλέπεις;

θέλω να πω με τα σπασμένα μέλη τους, θέλω να πω με τα σπασμένα μέλη τους,

με την αλλοτινή μορφή τους που δεν με την αλλοτινή μορφή τους που δεν γνώρισεςγνώρισες

κι όμως την ξέρεις. κι όμως την ξέρεις. (Γ. Σεφέρη, «Κίχλη», (Γ. Σεφέρη, «Κίχλη»,

ΠοιήματαΠοιήματα, ,

Ίκαρος, Αθήνα Ίκαρος, Αθήνα 1985)1985)

• Εμπνεύσαμε, Εμπνεύσαμε, επίσης, και τον επίσης, και τον άλλο μας άλλο μας βραβευμένο με βραβευμένο με Νόμπελ ποιητή. Νόμπελ ποιητή. Θαυμάστε, στη Θαυμάστε, στη δεξιά στήλη, έναδεξιά στήλη, ένα κολλάζ του κολλάζ του Οδυσσέα Ελύτη.Οδυσσέα Ελύτη.

Ώρα για δημιουργικές δραστηριότητες!Ώρα για δημιουργικές δραστηριότητες!

(κατ’ επιλογήν)(κατ’ επιλογήν)

• Περιγραφή έργου τέχνης:Περιγραφή έργου τέχνης: Να επιλέξετε ένα από τα ειδώλια που σας Να επιλέξετε ένα από τα ειδώλια που σας

εντυπωσίασε περισσότερο και να το εντυπωσίασε περισσότερο και να το περιγράψετε.περιγράψετε.

• Σενάριο «κιβωτού»:Σενάριο «κιβωτού»: Εάν ήσασταν υποχρεωμένοι να επιλέξετε Εάν ήσασταν υποχρεωμένοι να επιλέξετε

πέντε ειδώλια, ώστε να τα διασώσετε για πέντε ειδώλια, ώστε να τα διασώσετε για τις μελλοντικές γενιές, ποια θα επιλέγατε; τις μελλοντικές γενιές, ποια θα επιλέγατε; Αιτιολογήστε τις επιλογές σας.Αιτιολογήστε τις επιλογές σας.

• Συνέντευξη:Συνέντευξη: Είστε δημοσιογράφος και παίρνετε συνέντευξη Είστε δημοσιογράφος και παίρνετε συνέντευξη

από έναν αρχαίο Κυκλαδίτη καλλιτέχνη. από έναν αρχαίο Κυκλαδίτη καλλιτέχνη. Μπορείτε να τον ρωτήσετε για τα εργαλεία που Μπορείτε να τον ρωτήσετε για τα εργαλεία που είχε στη διάθεσή του, τα υλικά που είχε στη διάθεσή του, τα υλικά που χρησιμοποιούσε, αν έφτιαχνε ειδώλια κατά χρησιμοποιούσε, αν έφτιαχνε ειδώλια κατά παραγγελία ή σύμφωνα με την έμπνευσή του κ.ά.παραγγελία ή σύμφωνα με την έμπνευσή του κ.ά.

• Υπόδυση ρόλου:Υπόδυση ρόλου: Είστε ένας γεωργός σε κάποιο νησί των Είστε ένας γεωργός σε κάποιο νησί των

Κυκλάδων και, καθώς σκάβατε το χωράφι σας, Κυκλάδων και, καθώς σκάβατε το χωράφι σας, βρήκατε ένα ειδώλιο. Καταλαβαίνετε ότι είναι βρήκατε ένα ειδώλιο. Καταλαβαίνετε ότι είναι αρχαίο και σκέφτεστε να το παραδώσετε στις αρχαίο και σκέφτεστε να το παραδώσετε στις αρμόδιες αρχές. Η γυναίκα σας, όμως, που την αρμόδιες αρχές. Η γυναίκα σας, όμως, που την απασχολεί η εξόφληση ενός δανείου, έχει άλλη απασχολεί η εξόφληση ενός δανείου, έχει άλλη άποψη και σας προτείνει να το πουλήσετε. άποψη και σας προτείνει να το πουλήσετε. Γράψτε ένα σχετικό διάλογο.Γράψτε ένα σχετικό διάλογο.

• Καλλιτεχνική έκφραση:Καλλιτεχνική έκφραση: Θέλετε να γίνετε για λίγο Θέλετε να γίνετε για λίγο

αρχαίοι Κυκλαδίτες καλλιτέχνες;αρχαίοι Κυκλαδίτες καλλιτέχνες; Ζωγραφίστε μου μάτια, μαλλιά Ζωγραφίστε μου μάτια, μαλλιά

και στόμα. Κάντε με να έχω και στόμα. Κάντε με να έχω χαρούμενη ή λυπημένη έκφραση. χαρούμενη ή λυπημένη έκφραση. Ντύστε με με όποια ρούχα Ντύστε με με όποια ρούχα προτιμάτε. Μη διστάζετε, σας προτιμάτε. Μη διστάζετε, σας δίνω το δικαίωμα να δίνω το δικαίωμα να εκφραστείτε ελεύθερα. εκφραστείτε ελεύθερα.

• Δημιουργία λεζάντας:Δημιουργία λεζάντας: Είστε επιμελητής στο Μουσείο Κυκλαδικής Είστε επιμελητής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Σκεφτείτε και γράψτε για ένα Τέχνης. Σκεφτείτε και γράψτε για ένα έκθεμα της αρεσκείας σας μια πρωτότυπη έκθεμα της αρεσκείας σας μια πρωτότυπη λεζάντα που να ελκύει το ενδιαφέρον των λεζάντα που να ελκύει το ενδιαφέρον των επισκεπτών.επισκεπτών.

• Δώστε ζωή στα κυκλαδικά ειδώλια, όπως έκανε η Δώστε ζωή στα κυκλαδικά ειδώλια, όπως έκανε η κυρία Σοφία Γιαλουράκη σ’ αυτά που βλέπετε. κυρία Σοφία Γιαλουράκη σ’ αυτά που βλέπετε. Μπορείτε να τα βάλετε να λένε τις σκέψεις τους ή να Μπορείτε να τα βάλετε να λένε τις σκέψεις τους ή να διηγούνται μια περιπέτειά τους, να ετοιμάσετε μια διηγούνται μια περιπέτειά τους, να ετοιμάσετε μια εικονογραφημένη ιστορία (κόμικς) ή ό,τι άλλο εικονογραφημένη ιστορία (κόμικς) ή ό,τι άλλο φανταστείτε.φανταστείτε.

Τέλος αποστολής!Τέλος αποστολής!

Νομίζω ότι Νομίζω ότι εκπληρώσατε με εκπληρώσατε με επιτυχία την επιτυχία την αποστολή σας και αποστολή σας και ότι αποκτήσατε ότι αποκτήσατε πια πολλές πια πολλές γνώσεις για μας. γνώσεις για μας. Σας αξίζουν Σας αξίζουν συγχαρητήρια και συγχαρητήρια και ένα δίπλωμα!ένα δίπλωμα!

Αυτά, λοιπόν, φίλοι Αυτά, λοιπόν, φίλοι μου. Πέρασα πολύ μου. Πέρασα πολύ ωραία μαζί σας και ωραία μαζί σας και τώρα δυσκολεύομαι τώρα δυσκολεύομαι να σας να σας αποχαιρετήσω. Αν αποχαιρετήσω. Αν δεν ήμουν δεν ήμουν μαρμάρινος, θα μαρμάρινος, θα δάκρυζα από τη δάκρυζα από τη συγκίνησή μου!συγκίνησή μου!