فش���اری دارایی قه یرانی قوڵبونه وه ی زۆری ب���ۆ هاواڵتیان هێن���اوه ئه گه ری لێده كرێت، جه م���اوه ری ته قین���ه وه ی ئه نجومه ن���ی ب���ااڵی به رپرس���ێكی ده نێ���ت دانب���ه وه دا وه زیرانی���ش "چاره سه ری ئانیان پێنیه و بۆ موچه ی مانگی 9 هیچ پاره یه كمان له به رده ست نه ماوه "، كارگێڕی ئه نجومه نی سیاسی كۆمه ڵی ئیس���امیش ده ڵێ���ت "دۆخی ب���ه ره و خراپتریش هه رێ���م خراپ���ه و

ده ڕوات".تایبه ت به ئاوێنه : د.نوری عوس���مان هه ماهه نگی و فه رمانگ���ه ی س���ه رۆكی به دواداچ���ون به ئاوێن���ه ی راگه یاند كه "هیچ چاره سه رێكی ئانیمان پێنیه ، ئه و پاره یه ی كه دێته ده س���تمان ده یده ین به موچه ی فه رمانبه ران و بۆ مانگی 9 ئه و پاره یه ی هه مانبو دامان به مامۆستایان و

ئێستا پاره مان له به رده ست نه ماوه ".ئه و وتی "ئه نجومه نی وه زیران ئێستا هیوای به نرخی ن���ه وت نه ماوه ، نیازی

چاكسازی هه یه ".ه���اوكات محه مه د حه كی���م كارگێڕی ئه نجومه نی سیاسی كۆمه ڵی ئیسامی

له چاوپێكه وتنێك���ی تایبه ت به ئاوێنه دا رایگه یاند ك���ه "دۆخه كه خراپه و به ره و خراپتری���ش ده ڕوات" ئه و وتی "له ڕوی سیاسیه وه هیچ ئاسۆیه كی ڕون نابینم

بۆچاره سه ری قه یرانه كه ".قه یران���ی دارای���ی فش���اری زۆری ب���ۆ هاواڵتیان���ی هه رێمی كوردس���تان هێناوه و ئه مه ش مه ترس���ی زۆری الی هێزه سیاس���یه كان دروس���تكردوه كه خۆپیش���اندان و ته قینه وه ی جه ماوه ری له س���لێمانی بۆی���ه بێ���ت ب���ه دوادا كۆبون���ه وه ، له م كۆبونه وه یه دا كۆمه ڵ و یه كگرت���و و گ���ۆڕان ب���ه به رپرس���انی یه كێتیان وتوه "دۆخه كه مه ترس���یداره ئه گ���ه ری ته قین���ه وه ی جه م���اوه ری له تی���ف له وباره ی���ه وه له ئارادای���ه "، ش���ێخ عومه ر ئه ندامی س���ه ركردایه تی یه كێت���ی به ئاوێن���ه ی ڕاگه یاند "له گه ڵ پارت���ی دیموكرات ڕێكه وتوین فش���ار بۆ سه ر تیمه كانی خۆمان بهێنین له ناو حكومه تی هه رێم تاوه كو چاره سه رێكی

ئه و دۆخه بكه ن".

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )512( سێشەممە 2016/1/19

w w w . a w e n e . c o m

ریکام

9

خه سوه م فێری تلیاكی

كردم

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3202416 تیراژ: 4500ناونیشان: سلێامنی ته الری زارا - نهۆمی سێه م - شوقه ی ژماره 32

راوێژكارێكی نه تانیاهۆ بۆ

ئاوێنه : كوردستان جوی تیا نییه

3 711

دۆخی هه رێم به ره و خراپتر ده ڕواتد.نوری‌عوسمان:‌بۆ‌موچه‌ی‌مانگی‌‌9هیچ‌پاره‌یه‌كمان‌له‌به‌رده‌ست‌نه‌ماوه

هه ر که ناڵێکی کوردی HD سااڵنه 900 هه زار

دۆالر ده دات به نایل سات

حه سه نی ده رزی : ته واوی دونیام بده نێ گۆرانی

به سه ر هیچ ئینسانێكدا ناڵێم ته نانه ت مام جه الل و

بارزانیش

روسیاو کورد: دو سەدە

لەپشتگوێخسنت

14

9

کورده کانی سۆفیا

ئه و به ڕێزانه ی ده یانه وێت به ش��داری رۆژنامه ی ئاوێنه بکه ن بۆ ماوه ی س��اڵێک و هه مو سێش��ه ممانێک بگاته شوێنی کارو نیشته جێبونیان ده توانن په یوه ندی بکه ن به : 07700600659 kurdakurdistan@yahoo.com

5 3

ئاماژه كوردس���تان په رله مانتارێكی به وه ده كات كه له ماوه ی كه متر له دو ساڵدا به بڕی 7 ملیار نه وتی كه ركوك فرۆش���راوه ، به بێ ئه وه ی هیچ بڕێك له و داهاته درابێت به كه ركوك و به غدا، دیار نه مانی ئه م پاره یه ش ملمانێی

ناو یه كێتی توندتر كردوه .ئاوێن���ه ، س���لێمانی : عه لی حه مه س���اڵح په رله مانت���اری كوردس���تان له مانگی ك���ه به ئاوێن���ه ی راگه یاند

حه وت���ی ٢٠١٤دا لیوای یه كی نه وت و گازی سه ر به پارتی له گه ڵ كۆمپانیای كار رۆیش���تونه ته كێڵگه كانی ئاڤاناو بای حه س���ه ن، كه به پێ���ی ئاماری كۆمپانیای نه وتی باكور به رهه می ئه و دو كێڵگه یه رۆژانه ٢٨٠ هه زار به رمیل تامانگی پاره ی وه ده س���تهاتو بوه و 9ی ٢٠١٥ بریتی بوه له ٤ ملیارو 7٠٠ ملیۆن دۆالر، ئه و وتی "ماوه ی پێنج مانگه جگه له و دو كێڵگه یه ، ئاشتی

هه ورام���ی نه وتی كێڵگه كانی خه بازو ده فرۆش���ێت، جه مبور بابه گوڕگوڕو ك���ه به رهه می رۆژان���ه ی ٤١٠ هه زار به رمیل���ه و داهاته ك���ه ی نزیكه ی دو

ملیار دۆالره ، واته بایی شه ش ملیارو 7٠٠ ملیۆن دۆالر نه وت���ی كه ركوك فرۆش���راوه و هیچ بڕێكی���ش نه دراوه ته كه ركوك و

به غدا". عه ل���ی ئام���اژه ی به وه ك���رد كه

ده بێت یه كێت���ی وه اڵمبداته وه پارتی ئه مه ی به ته نیا كردوه ، ئه و وتی "من

پێموانیه پارتی بتوانێت". وتیش���ی "باڵێك���ی یه كێتی ده ڵێن ئاگامان له و فرۆشتن و داهاتی نه وته نیه و گوم���ان ده كه ن ك���ه باڵه كه ی دیكه ی یه كێت���ی به رێككه وتن له گه ڵ پارتی به ش���ه ریكی فرۆش���تبێتیان، ئه م���ه ش ملمانێ���ی ئێس���تای نێو

یه كێتی توندتر كردوه ".

"دیار‌نه‌مانی‌‌‌7ملیار‌دۆالری‌‌نه‌وتی‌‌كه‌ركوك‌ملمالنێی‌‌نێو‌یه‌كێتی‌‌توندتر‌كردوه‌"

وته بێژی بزوتنه وه ی گۆڕان، ش����ۆڕش حاج����ی ئام����اژه ب����ه وه ده كات ك����ه دارعه س����ای مس����ته فا نه وش����یروان سیحری موسای پێنیه كه بێته وه بۆ كوردس����تان هه مو وه زعه كه به الیه كدا بخات، ئ����ه و ده ڵێت "هیچ كه س����ێك نازانێت كه ی نه وش����یروان مس����ته فا

دێته وه ".ئاوێنه ، س����لێمانی : شۆڕش حاجی به ئاوێنه دا تایبه ت له چاوپێكه وتنێكی گۆڕان "بزوتن����ه وه ی ك����ه رایگه یاند به رنامه ی سیاس����یی خۆی����ان هه یه ، له كاتی نه وش����یروان مسته فاو له كاتی دیارنه مانی ئ����ه و به رنامه یه جێبه جێ ده كه ن، ئ����ه و وتی "ئێمه پێمان باش بوه كه له م قه یرانه دا رێكخه ری گشتی بزوتن����ه وه ی گۆڕان لێ����ره نه بوه ، بۆ

ئه وه ی هه م����و براده ران تاقیبكرێنه وه ئه وه ی شتێكی به ده س����ته وه یه له ناو گۆڕان بزانین بێ نه وشیروان مسته فا ده توانین كاره كانمان ئه نجام بده ین".

مسته فا نه وش����یروان "خۆ وتیشی تاس����ه ر ب����ۆ ئێم����ه نامێنێ����ت، له م بوای����ه لێ����ره ئه گ����ه ر قه یران����ه دا نه یده توان����ی گۆڕانكارییه ك����ی ئه وتۆ بكات، دواتر خۆ نه وشیروان مسته فا دارعه س����ای سیحری موس����ای پێنیه هه مو وه زعه ك����ه به الیه كدا بخات، بۆ مه س����ه له ی هاتنه وه شی هیچ كه سێك نازانێت كه ی دێته وه به اڵم هه ركاتێك كه پێویس����تی كرد ئه وا ده گه ڕێته وه و

لێره یه ".

شۆڕش حاجی : هیچ‌كه‌سێك‌نازانێت‌كه‌ی‌‌

نه‌وشیروان‌مسته‌فا‌ده‌گه‌ڕێته‌‌وه‌

کاک‌مەسعود‌ئه‌گەر‌وەک‌ستالینت‌پێ‌ناکرێت‌

رێگە‌مەدە‌ئازاری‌رۆحی‌پێشمەرگە‌بدەن144

نرخی دۆالر له بازاڕدا نا جێگیره - بازاڕی دۆالری سلێمانی فۆتۆ: وریا حسێن

3(512( سێشه ممه ‌2016/1/19هه‌نوکه

ئا: وریا حسێن

سات به سات باری دارایی هه رێمی كوردستان قورستر ده بێت و

ئومێده كانیش بۆ چاره سه ری دۆخی داراییه كه ی تائێستا دیارنین گه رچی

حكومه ت پێیوایه چاكسازیه كه ی ئه و ئومێده یه ، هاوكات سه رۆكی

فه رمانگه ی هه ماهه نگی و به دواداچون له سه رۆكایه تیی ئه نجومه نی وه زیران

ده ڵێت "هیوامان به نرخی نه وت نه ماوه ".

دكت���ۆر نوری عوس���مان س���ه رۆكی فه رمانگ���ه ی هه ماهه نگی و به دواداچون له س���ه رۆكایه تی ئه نجومه ن���ی وه زیران تایب���ه ت به ئاوێنه ئاماژه ی بۆ ئه وه كرد ئه نجومه نی وه زیران به رنامه ی چاكسازی هه ی���ه و له داهاتوش���دا ڕاده گه یه نرێت، ده ڵێت "ئه نجومه نی وه زیران بۆ ئێستا

هیوای به نرخی نه وت نه ماوه ".

دۆخی حكومه تی هه رێمی كوردستان جۆرێك���ی لێهات���وه ئ���ه و پاره ی���ه ی ده ستی ده كه وێت وه كو داهاتی ناوخۆ خه رج���ی زۆره وه به كورتهێناێك���ی ده كاته وه س���ه ره ڕای ئه وه ی خه رجیه ناپێویسته كانی كه مكردوه ته وه ، هاوكات كورتهێنانی مانگانه گه یشتوه ته سه رو 300 ملیار دینار، بۆیه ئێستا حكومه ت

ناتوانێت موچه دابینبكات.

دكتۆر نوری عوسمان له باره ی دۆخی دارایی ئێستای حكومه ته وه ئه وه ی بۆ چاره سه رێكی "هیچ ڕونكرده وه ئاوێنه ده س���توبردمان پێنیه ، ئ���ه و پاره یه ی كه دێته ده ستمان ده یده ین به موچه ی فه رمانبه ران"، ئه وه شی ڕونكرده وه "بۆ مانگی 9 هیچ پاره یه كمان له به رده ست نیه و ته نها ئه وه بو درا به مامۆس���تایان،

چاوه ڕێی پاره ین بێته ده ستمان".موچ���ه ی له ب���اره ی ه���اوكات مامۆستایانیش���ه وه ئه وه ی ڕونكرده وه به مامۆس���تایان دراوه "ئ���ه وه ی نیوموچه نیه ، ئه وی تریش له ئاینده دا

ده درێته وه ".ئاش���تی هه ورامی وه زیری س���امانه 10 له كۆبون���ه وه سروش���تیه كانی كاژێریه كه ی نێوان سه رۆكی حكومه ت و جێگره ك���ه ی ڕاپۆرتێكی خوێندوه ته وه

باسی نرخی نه وتی كوردستان و فرۆشی نه وت���ی كردوه ته وه ئ���ه وه ی دركاندوه به رمیلێك نه وتی هه رێمی كوردس���تان له بازاڕه كان���ی ده كات دۆالر 10جیهان، هاوكات ئێس���تا ده توانن 600 ه���ه زار به رمیل ن���ه وت ڕۆژانه هه نارده له دوا وه زیرانیش ئه نجومه ن���ی بكه ن، قه یرانه كه باسی قورسی ڕاگه یه نراویدا ده كات، ئه م���ه جگ���ه ل���ه وه ی بڕیاره له چه ن���د رۆژی داهات���ودا حكوم���ه ت

چاكسازی ڕابگه یه نێت.

دكت���ۆر نوری عوس���مان س���ه رۆكی فه رمانگ���ه ی هه ماهه نگی و به دواداچون له س���ه رۆكایه تی ئه نجومه ن���ی وه زیران

له باره ی ئه و چاكسازیه ی ڕاده گه یه نرێت واده كه ی بۆ ئاوێنه ئاشكرا نه كرد ته نها ئه وه نه بێت "ئه و پرۆسه یه دورودرێژه بدرێ���ت و ده ربچێت له س���ه ر بابڕیاری ئه وكاته ده زانین چیه ، ئه وه ش���تێك و

دوشت نیه ".

2016 س����اڵی واده رده كه وێ����ت قه یراناویترین ساڵ بێت بۆ هاواڵتیانی هه رێم����ی كوردس����تان چونك����ه هیچ ئاماژه یه ك����ی ڕون و دڵخۆش����كه ر نیه دارایی قه یران����ی چاره س����ه ری ب����ۆ له س����ه رو هه مویان����ه وه موچه ، به اڵم لیژنه ی دارایی له په رله مانی سه رۆكی "چاره س����ه ری ده ڵێت كوردس����تان،

ده س����توبرد بۆ ئه م دۆخه به ستراوه به خواستی حكومه تی هه رێمه وه ".

د.عیزه ت س����ابیر سه رۆكی لیژنه ی كوردس����تان له په رله مان����ی دارای����ی ئه وه ی بۆ ئاوێنه ڕونكرده وه "هه موی خۆی سازو ئاماده نه كات و نه كه وێته خۆی ئه م قه یرانه له وه ی ئێستا هه یه قوڵتر ده بێته وه ، هاوكات پێش����یوایه پێچه وانه كه ش����ی ڕاس����ته به وجۆره ی حكومه ت چاكسازی ڕاسته قینه بكات، ده ڵێ����ت " ئه گه ر چاكس����ازی بكرێت كاریگه ری س����ێكته ره كان له ك����ۆی قه یرانەک����ە ب����ه م ش����ێوه یه خ����راپ

نابێت".

سه رۆكی لیژنه ی دارایی په رله مانی كوردستان باسی چه ندین چاره سه ری زانستیش ده كات كه ئه ویش هه ڵگرتنی ئه و قۆرخكاریه یه حكومه ت له س����ه ر بازاڕی كار هه یه تی و نرخی ش����مه كی هه رزانك����ردوه ، وت����ی "قۆرخ����كاری له بازاڕی كوردستان نه مێنێت و نرخی ش����مه ك له ب����ازاڕه كان 30% بۆ %40 كه مده بێت����ه وه "، هاوكات پێش����یوایه چاره سه ری به په له ئه وه یه ده ستكاری سیس����تمی تاریفه ی گومرگی )باجی سه رش����مه ك( بكرێت كه كاری یه ك ڕۆژه و ده ڵێت "ئه گه ر باجی گومرگی زیادكرا ده توانرێت هه ندێك ش����مه ك

نیشتمانیه كان كۆمپانیا بدرێته هه یه داهات بۆ حكومه ت به ده ستبێت".

دارای���ی حكومه تی هه رێمی قه یرانی ب���ه رده م خس���توەته كوردس���تانی تاقیكردنه وه یه كی سه خت و ئه نجامه كه ی ل���ه 2016دا ده رده كه وێ���ت، كه وتن یان سه ركه وتن له م تاقیكردنه وه یه ئاینده ی حكومه ت یه كالی���ی ده كاته وه ، ئه وه ش ئه گ���ه ر ده رئه نجامی یه كه می ش���ه ڕی داعش و قه یرانه كانی سیاس���ی و ئابوری بێت، ده رئه نجامی بنه ڕه تی 23 س���اڵ شێواوی سیستمی سیاسی و ئابوریه كه ده س���ه اڵتداران په یڕه وی ده كه ن وه كو

خۆیان زۆرجار دانیان پێداناوه .

ئا: شۆڕش محه مه د

شاره زایه كی بواری به شداریكردن له مانگه ده ستكرده كان بۆ

په خشكردنی كه ناڵه ئاسمانیه كان رایگه یاند " ئه گه ر كه ناڵێكی ئاسمانی ئێچ دی بیه وێت له مانگی نایل سات

په خش بكات پێویستی به روبه ری 9 مێگابایت ده بێت و به شداریكردنی هه ر 1 مێگابایتێكیش 100 هه زار دۆالره و

به گشتی بۆ هه ر 9 مێگابایته كه له ساڵێكدا ده كاته 900 هه زار دۆالر".

حكومه ت���ی هه رێمی كوردس���تانیش به نیازه له رێگ���ه ی به ڕێوه به رایه تیه كی تایبه ت���ه وه باجی زیاتر بخاته س���ه ر

كه ناڵه ئاسمانیه كان. هه ڵگورد جوندیان���ی، به ڕێوه به ری گشتیی راگه یاندن و چاپ و باڵوكردنه وه له وه زاره تی رۆشنبیری و الوان له باره ی ئه و بڕه پاره یه ی كه حكومه ت له كه ناڵه ئاس���مانیه كوردیه كان���ی وه رده گرێت و له لێدوانێكی بۆ ئاوێنه وتی "ئێمه وه كو حكومه ت���ی هه رێمی كوردس���تان هه ر كه ناڵێكی س���ه ته الیتی كوردی مۆڵه تی وه رگ���رت بڕی 40 ملی���ۆن دیناری لێ

وه رده گرین بۆ یه ك جار و ئه وه رسوماتی مۆڵه ته و سااڵنه ش یه ك له سه ر چواری ئه و پاره یه ی لێ وه رده گیرێت به واتای

ساڵی 10 ملیۆن دینار". 2015دا "له س���اڵی راش���یگه یاند به ڕێوه به رایه تی گش���تیمان 900 ملیۆن دین���ار باجمان له كه ناڵ���ه كوردییه كان وه رگرتوه و خراوه ته خه زێنه ی گشتی ".باجه ك���ه ش "وه رگرتن���ی وتیش���ی هه ریه كه و له پارێزگای خۆیه تی ، به نمونه له س���لێمانی باره گاكه ی ته له فزیۆنێك راگه یاندنی له به ڕێوه به رایه ت���ی بێ���ت س���لێمانی پاره كه ی لێ وه رده گیرێت و به هه مان ش���ێوه بۆ شاره كانی هه ولێر و هه موی له كۆتایدا پاره ك���ه ش دهۆك و ده گه ڕێت���ه وه ب���ۆ خه زێنه ی گش���تی

حكومه ت". س���ه باره ت به وه ی تاچه ند وه زاره تی رۆشنبیری چاودێری سه رچاوه ی دارایی كه ناڵه ئاسمانیه كان ده كات، جوندیانی وتی "وه كو وه زاره تی رۆشنبیری و الوان كه ناڵه دارایی س���ه رچاوه ی چاودێری ئاسمانییه كان ناكه ین به اڵم سێكته رێك هه یه به نیازه چاودێ���ری داهاته كانیان بكات ئه ویش بریتیه له به ڕێوه به رایه تی گش���تی باجی ده رامه ت ك���ه به نیازن

زیادبكه ن و گش���تی حكوم���ه ت باجی له مه وال چاودێری كه ناڵه كان بكات".

راس���پاردوه "ئێمه ش���یان وتیش���ی ك���ه داتایان بده ینێ بۆ ئ���ه وه ی بزانن ئه و كه نااڵنه تاچه ن���د ریكالم ده كه ن و سه رچاوه داراییه كانیان چییه و ته نانه ت كارده كه ن ل���ه وێ كارمه ندانه ی ئ���ه و موچه ی���ان چه ن���ده بۆ ئ���ه وه ی باجی ده رامه تی تاكه كه س���یش بیانگرێته وه .

به اڵم تائێستا هیچ نه كراوه ". راگه یاندن و گش���تیی به ڕێوه ب���ه ری چاپ و باڵوكردنه وه راش���یگه یاند "ئێمه به هیچ شێوه یه ك رێگه به خۆمان نه داوه كه بڵێین ئ���ه و پاره یه تان له كوێ بو؟ گشتی به ش���ێوه یه كی ده توانین به اڵم بڵێین سه رچاوه كه یان دیاره و پێویست

ناكات خۆمان ماندوبكه ین".وتیش���ی "ئه وه ی حزبه كان له داهاتی

حزبه كه ده درێت و ئه وه ی سێبه ره كانیش ناو دیاره كه س���انی ده ستڕۆیش���توی حزبه كان و ته نانه ت خودی حزبه كانیش به شێوه یه كی ئۆرگانی پاڵپشتی دارایی ئه و میدیا س���ێبه رانه ده كه ن و به شێكی تریان كۆمپانیاكانن و له و كۆمپانیایانه ش

هه یه كه له حزبه كان نزیكن".

ش���اره زایه كی بواری به ش���داریكردن له مانگه ده ستكرده كان بۆ په خشكردنی كه ناڵه ئاسمانیه كان رایگه یاند "پرسی ته نها ده ستكرد مانگی به شداریكردنی ئه و كه نااڵنه ده گرێته وه كه زۆر فراوانن له نمون���ه ی )ڕوداو، كوردس���تان 24، كوردس���ات، ئێن ئاڕتی ( كه له ترۆپكی ئه وه دان كه بتوانن له زۆرترین ش���وێن

به شداری بكه ن". وتیشی "ئه و كه نااڵنه به هۆی ئه وه ی

ئێچ دی���ن ده بێ���ت به النیكه م���ه وه 9 مێگابایت روبه ریان هه بێت".

له باره ی نرخی به شداریكردنی كه ناڵه ئاسمانیه كانیش له مانگه ده ستكرده كان ئه و ش���اره زایه وتی "ئه گه ر كه ناڵێكی ئاس���مانی ئێچ دی بیه وێ���ت له مانگی نایل س���ات په خش بكات پێویس���تی ب���ه روب���ه ری 9 مێگابای���ت ده بێت و به ش���داریكردنی هه ر 1 مێگابایتێكیش 100 ه���ه زار دۆالره و به گش���تی بۆ هه ر 9 مێگابایته كه له ساڵێكدا ده كاته 900

هه زار دۆالر". ئه و شاره زایه ئاماژه بۆ ئه وه ده كات كه ئ���ه و پاره ی���ه بۆ به ش���داریكردنی یه ك مانگی ده س���تكرده و بێگومان بۆ گواس���تنه وه ی ئیش���اره ته كانیش جگه له مانگه سه ره كییه كه پێویسته روبه ری 9 مێگابایتی دیكه ش له مانگێكی الوه كی

به كرێ بگرێت". سه باره ت به نرخی مانگه كانی دیكه ش ئه و شاره زایه وتی "مانگی تورك سات %60ی پ���اره ی نایل س���اته كرێكه ی و هۆتبێردی���ش پاره ك���ه ی زۆر له نای���ل س���ات زیاتره و بۆ ه���ه ر 1 مێگابایتێك نزیك���ه ی 140 ب���ۆ 150 ه���ه زار دۆالر

وه رده گیرێت".

"حكومه‌ت‌له‌به‌رده‌م‌ڕوخان‌و‌چاكسازیدا‌دۆشداماوه‌‌"د. نوری عوسمان: هیچ چاره سه رێكی ده ستوبردمان پێنیه ،

ئه و پاره یه ی دێته ده ستمان ده یده ین به موچه

هه‌ر‌كه‌ناڵێكی‌‌كوردی‌‌‌HDسااڵنه‌‌‌900هه‌زار‌دۆالر‌كرێ‌‌ده‌دا‌به‌نایل‌سات‌ملیۆنێك و 350 هه زار دۆالریش ده دا به هۆتبێرد

كه سانی ده ستڕۆیشتوی ناو حزبه كان و ته نانه ت

خودی حزبه كانیش به شێوه یه كی ئۆرگانی

پاڵپشتی دارایی ئه و میدیا سێبه رانه

ده كه ن و به شێكی تریان كۆمپانیاكانن و له و

كۆمپانیایانه ش هه یه كه له حزبه كان نزیكن

واده رده كه وێت ساڵی 2016 قه یراناویترین ساڵ بێت بۆ

هاواڵتیانی هه رێمی كوردستان چونكه هیچ ئاماژه یه كی ڕون و دڵخۆشكه ر

نیه بۆ چاره سه ری قه یرانی

دارایی له سه رو هه مویانه وه موچه

خۆپیشاندانی گه نجانی سلێمانی � هاوینی رابردو فۆتۆ: ئه رشیف

ئاوێنه‌ی‌روداوه‌کان

هه‌ر‌به‌جدی‌میلله‌ت‌چی‌‌بكات؟

‌ئا:‌زانكۆ‌سه‌ردار

به‌جۆرێك‌ژیان‌له‌باشوری‌‌كوردستان‌ش���ێواوه‌‌ته‌نه���ا‌به‌پیاس���ه‌یه‌كی‌‌نێو‌بازاڕه‌كاندا‌باش‌له‌وه‌‌تێده‌گه‌ین‌میلله‌ت‌ب���ه‌چ‌دۆخ‌و‌گوزه‌رانێك���دا‌تێده‌په‌ڕێت،‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌له‌بازاڕه‌كاندا‌دێ���ت‌و‌ده‌چێت‌له‌ڕاس���تیدا‌ كه‌‌ مه‌خلوقێكن‌ كۆمه‌ڵ���ه‌‌خۆشیان‌نازانن‌چیان‌ده‌وێت‌و‌بۆ‌كوێ‌‌ده‌چ���ن‌له‌كاتێكدا‌هه‌موی���ان‌دنیایه‌ك‌شتیان‌ده‌وێت‌و‌هه‌موشیان‌سوچێكیان‌ده‌وێ���ت‌كه‌مێك‌پش���و‌به‌مێش���كیان‌بده‌ن،‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌ی‌‌كاره‌س���اته‌‌ئه‌وه‌یه‌‌نه‌‌ده‌توانن‌ش���ته‌كان‌به‌ده‌ست‌بهێنن‌و‌نه‌‌ئه‌و‌ش���وێنه‌ش‌هه‌یه‌‌تا‌بیدۆزنه‌وه‌‌و‌بگه‌نه‌‌پش���وی‌‌مێشكیان،‌ئیدی‌‌به‌و‌مێش���كه‌‌ماندوه‌و‌ده‌سته‌به‌رنه‌بونی‌‌ئه‌و‌ش���تانه‌ی‌‌كه‌‌پێویستیانه‌‌دێن‌و‌ده‌چن‌و‌هه‌موش‌له‌به‌ر‌خۆی���ه‌وه‌‌بۆڵه‌ی‌‌دێت‌و‌

جنێو‌ده‌دات.به‌ڕاس���ت‌ئه‌م‌میلله‌ت���ه‌‌چی‌‌بكات؟‌ئه‌م���ه‌‌ئ���ه‌و‌پرس���یاره‌یه‌‌ك���ه‌‌ب���ه‌ر‌له‌هه‌ركه‌س���ێك‌پێویس���ته‌‌س���ه‌رۆكی‌‌پارتی‌‌و‌س���ه‌رۆكی‌‌یه‌كێتی‌‌و‌س���ه‌رۆكی‌‌گۆڕان‌وه‌اڵم‌بده‌ن���ه‌وه‌،‌چونكه‌‌ئه‌وه‌ی‌‌كه‌‌هه‌یه‌‌كێش���ه‌ی‌‌حكومه‌ت‌نیه‌‌به‌ڵكو‌كێشه‌یه‌كی‌‌سه‌ره‌كی‌‌ئه‌و‌سێ‌‌الیه‌نه‌یه‌‌كه‌‌دروس���تكه‌ری‌‌هه‌م���و‌قه‌یرانه‌كانی‌‌كوردستانن،‌ئه‌وه‌ی‌‌ئه‌مڕۆكه‌‌له‌باشوری‌‌كوردستان‌ده‌گوزه‌ره‌ێت‌هیچ‌نیه‌‌جگه‌‌له‌گه‌مه‌یه‌كی‌‌ناش���رینی‌‌ئه‌و‌الیه‌نانه‌ی‌‌كه‌‌بێگوێدانه‌‌مرۆڤبون‌ده‌یكه‌ن،‌ئه‌وه‌ی‌‌الیان‌گرنگ‌نیه‌‌ژیانی‌‌تاكه‌‌له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌‌

داماوی‌‌باشوری‌‌كوردستان.ك���ێ‌‌ده‌ڵێت‌حكومه‌ت‌پ���اره‌ی‌‌نیه‌؟‌ك���ێ‌‌ده‌ڵێت‌حكوم���ه‌ت‌ناتوانێت‌ژیان‌له‌باشوری‌‌كوردستان‌رێكبخاته‌وه‌؟‌كێ‌‌ده‌ڵێت‌حكومه‌ت‌ئه‌گه‌ر‌مه‌به‌ستی‌‌بێت‌ناتوانێت‌چاره‌س���ه‌ی‌‌قه‌یرانی‌‌كاره‌باو‌ئ���اوو‌خزمه‌تگوزاریه‌كان‌ب���كات؟‌كێ‌‌ده‌ڵێت‌حكومه‌ت‌ئه‌گه‌ر‌مه‌به‌ستی‌‌بێت‌ناتوانێ���ت‌وه‌زیری‌‌ب���اش‌و‌كارمه‌ندانی‌‌ب���اش‌ل���ه‌و‌ش���وێنانه‌‌دابنێ���ت‌ك���ه‌‌وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‌‌پێویستی‌‌پێیه‌تی‌؟‌ئاخر‌حكومه‌ت‌هه‌مو‌ئه‌و‌ش���تانه‌‌ده‌توانێت‌ب���ه‌اڵم‌نایكات،‌ئه‌ی‌‌بۆ‌نایكات؟‌ئه‌گه‌ر‌حكوم���ه‌ت‌ناتوانێت‌ئه‌و‌خزمه‌تگوزاریه‌‌س���ه‌ره‌تاییانه‌‌ب���كات‌ب���ۆ‌س���ه‌رۆك‌و‌له‌كارناكێشنه‌وه‌و‌ ده‌س���ت‌ ستافه‌كه‌ی‌‌

گوێ‌به‌مێژوی‌‌خۆیان‌ناده‌ن؟ئه‌مه‌‌ئه‌و‌پرس���یاره‌یه‌‌كه‌‌هه‌مومان‌وه‌اڵمه‌كه‌ی‌‌ده‌زانین‌و‌حكومه‌ت‌خۆیشی‌‌باش���تر‌له‌ئێمه‌‌ده‌یزانێت‌به‌اڵم‌چونكه‌‌باكی‌‌به‌میلله‌ت‌نیه‌،‌چونكه‌‌كێشه‌ی‌‌ئه‌و‌هاواڵتیانی‌‌ ئاسایی‌‌ ژیانكردنی‌‌ كێشه‌ی‌‌نیه‌‌كه‌‌ئێستا‌قه‌یران‌سه‌راپای‌‌ته‌نیوه‌،‌چونكه‌‌له‌ئێستادا‌ش���تێك‌نیه‌‌به‌ناوی‌‌ده‌زگای‌‌یاس���ایی‌‌ده‌وڵه‌ت‌و‌شتێك‌نیه‌‌به‌ناوی‌‌ده‌زگای‌‌لێپێچینه‌وه‌‌له‌كاره‌كانی‌‌حكومه‌ت،‌ئیتر‌بۆیه‌‌ئه‌وه‌ی‌‌كه‌‌ئه‌مڕۆكه‌‌روده‌دات‌له‌م‌هه‌رێمه‌‌ده‌بێت‌ئاس���ایی‌‌وه‌ریبگرین،‌منداڵی‌‌فه‌قیر‌ده‌ژی‌‌یان‌نا‌ئه‌وه‌‌كێشه‌‌نیه‌،‌گه‌نج‌خۆی‌‌ده‌كوژێت‌یان‌سه‌ری‌‌خۆی‌‌هه‌ڵده‌گرێت‌ئه‌وه‌‌كێشه‌‌نیه‌،‌هاوسه‌ره‌كان‌لێكدی‌‌جیاده‌بنه‌وه‌و‌شیرازه‌ی‌‌خێزان‌ده‌پچڕێت‌كێشه‌‌نیه‌،‌كابرا‌كرێچیه‌و‌ده‌بێت‌چیتر‌له‌‌خێمه‌دا‌بژی‌‌كێشه‌‌نیه‌،‌ئه‌وه‌ی‌‌گرنگه‌و‌كێشه‌یه‌‌ژیانی‌‌به‌رپرس���ان‌و‌منداڵه‌كانیانه‌،‌هه‌ر‌ئ���ه‌وان‌بتوانن‌وه‌ك‌خواوه‌نده‌كان‌بژین‌ئیدی‌‌چ���ی‌‌ده‌بێت‌باببێ���ت،‌میلله‌ت‌كه‌یفی‌‌خۆیه‌تی‌‌و‌ده‌بێت‌تااڵوی‌‌ژه‌هری‌‌گۆڕان‌ یه‌كێتی‌‌و‌ پارت���ی‌‌و‌ ملمالنێكانی‌‌

بچێژێت.ئاخ���ر‌له‌م‌هه‌م���و‌قه‌ی���ران‌و‌ناژیانه‌‌ئینس���انیه‌ی‌‌تاكی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستانی‌‌تێكه‌وتوه‌‌كاك‌)نه‌وش���یروان‌مسته‌فا(‌ت���ۆ‌چی‌‌ده‌كه‌ی���ت‌و‌له‌كوێی���ت؟‌كاك‌)مه‌س���عود‌بارزانی‌(‌تۆ‌چی‌‌ده‌كه‌یت‌و‌له‌كوێیت؟‌سێ‌‌سه‌ركرده‌كه‌ی‌‌)یه‌كێتی‌‌ده‌ك���ه‌ن‌و‌ چ���ی‌‌ ئێ���وه‌‌ نیش���تمانی‌(‌له‌كوێن؟‌ئاگات���ان‌له‌دۆخی‌‌هاواڵتیانی‌‌هه‌رێمه‌كه‌تان‌هه‌یه‌،‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌و‌هاواڵتیه‌‌نه‌گبه‌تانه‌ت���ان‌نه‌بن‌ن���ه‌‌هه‌رێم‌بونی‌‌

ده‌بێت‌و‌نه‌‌ئێوه‌ش.وه‌لحاڵ،‌به‌جدی‌‌میلله‌ت‌چی‌‌بكات؟‌ئه‌گه‌ر‌به‌راس���تی‌‌حكومه‌ت‌حكومه‌تی‌‌میلله‌ت���ه‌‌بفه‌رم���ون‌هی���چ‌ن���ا‌ته‌نها‌ده‌س���ته‌به‌ر‌ مافه‌كانی‌‌ س���ه‌ره‌تایترین‌بكه‌ن،‌ئه‌گه‌ر‌نا‌بفه‌رمون‌)چۆڵی‌‌كه‌ن‌ئه‌و‌كورسیه‌،‌میلله‌ت‌هه‌موی‌‌برسیه‌(.

تایبه‌ت)512(‌سێشه‌ممه‌‌22016/1/19

‌ئا:‌وریا

ترسی‌ته‌قینه‌وه‌ی‌‌ناڕه‌زاییه‌كانی‌هاواڵتیان‌و‌سه‌ركێشانی‌بۆ‌

خۆپیشاندان‌و‌تێكچونی‌دۆخی‌ئاسایش‌‌الیه‌نه‌كانی‌به‌شدار‌

له‌حكومه‌ت‌كۆده‌كاته‌وه‌و‌به‌پێی‌زانیاریه‌كانیش‌له‌كۆبونه‌وه‌كه‌دا‌ئه‌وه‌‌باسكراوه‌‌"حكومه‌ت‌یان‌دۆخه‌كه‌‌چاره‌سه‌ربكات،‌یان‌شكستی‌خۆی‌ڕابگه‌یه‌نێت"،‌هاوكات‌گۆڕانیش‌

جه‌خت‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌‌ده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌به‌رده‌وام‌ده‌بێت‌له‌سه‌ر‌فشاره‌كانی.

دكتۆر‌ئاس����ۆ‌مه‌حم����ود‌باژێڕوانی‌سلێمانی‌بزوتنه‌وه‌ی‌گۆڕان‌و‌ئه‌ندامی‌جڤاتی‌نیش����تمانی‌ئ����ه‌و‌بزوتنه‌وه‌یه‌‌‌له‌ب����اره‌ی‌كۆبونه‌وه‌ك����ه‌وه‌‌ئه‌وه‌ی‌بۆ‌ئاوێن����ه‌‌ڕونكرده‌وه‌‌ئ����ه‌وان‌له‌به‌ره‌ی‌له‌فشاره‌كانی‌ گۆڕان‌ وتی"‌ هاواڵتیانن‌

به‌رده‌وام‌ده‌بێت".

ئاوێن����ه‌‌ زانیاریه‌كان����ی‌ به‌پێ����ی‌الیه‌ن����ه‌‌ ‌5 نێ����وان‌ كۆبون����ه‌وه‌ی‌دوقۆڵی‌ به‌كۆبونه‌وه‌ی‌ س����ه‌ره‌كیه‌كه‌‌نێوان‌پارتی‌و‌یه‌كێتی‌ده‌ستپێكردوه‌و‌‌یه‌كێت����ی‌به‌پارت����ی‌ڕاگه‌یان����دوه‌‌كه‌‌بارگران����ی‌زۆر‌كه‌وتوه‌ته‌‌سه‌رش����انی‌هاواڵتیان‌پێویسته‌‌فشار‌بكه‌نه‌‌سه‌ر‌س����ه‌ركردایه‌تی‌خۆتان‌بۆ‌چاره‌سه‌ری‌ئ����ه‌م‌دۆخ����ه‌،‌چونك����ه‌‌هاواڵتی����ان‌و‌نیگه‌رانیه‌كانی����ان‌ موچه‌خ����ۆران‌گه‌یشتوه‌ته‌‌ئاستێكی‌خراپ،‌ئه‌وانیش‌بڕیاریان����داوه‌‌له‌باره‌ی‌ئ����ه‌و‌دۆخه‌وه‌‌له‌گه‌ڵ‌سه‌ركردایه‌تی‌پارتی‌قسه‌بكه‌ن‌و‌

فشاره‌كان‌چڕبكه‌نه‌وه‌.

باژێڕوانی‌س����لێمانی‌له‌باره‌ی‌كاری‌له‌سه‌ر‌ گۆڕانیشه‌وه‌‌جه‌ختی‌ ئاینده‌ی‌چاره‌سه‌ری‌كێش����ه‌كان‌كرده‌وه‌،‌وتی‌"فش����ار‌ده‌كه‌ین‌‌بۆ‌س����ه‌ر‌حكومه‌ت‌الیه‌نه‌كان‌تاوه‌كو‌ئه‌م‌دۆخه‌‌چاره‌سه‌ر‌

بكات".كۆبونه‌وه‌ی‌یه‌كێتی‌و‌سێ‌الیه‌نه‌كه‌ی‌تر‌له‌ب����اره‌گای‌مه‌ڵبه‌ندی‌س����لێمانی‌

زانیاری����ه‌كان‌ به‌پێ����ی‌ ئه‌نجام����درا،‌یه‌كگرت����وو‌كۆمه‌ڵ‌و‌گ����ۆڕان‌به‌ڕونی‌به‌یه‌كێتیان‌وتوه‌‌دۆخی‌هاواڵتیان‌زۆر‌مه‌ترس����یداره‌و‌پێویستی‌به‌چاره‌سه‌ر‌یان‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌حكوم����ه‌ت‌ هه‌یه‌‌چاره‌س����ه‌ری‌بكات‌یان‌با‌فه‌ش����ه‌لی‌

خۆی‌ڕابگه‌یه‌نێت.له‌تی����ف‌ش����ێخ‌عومه‌ر‌به‌رپرس����ی‌مه‌ڵبه‌ندی‌سلیمانی‌له‌دوای‌ته‌واوبونی‌كۆبونه‌وه‌كه‌‌باسی‌به‌شێك‌له‌ناوه‌ڕۆكی‌"له‌گه‌ڵ‌ وت����ی‌ كرد،‌ كۆبونه‌وه‌ك����ه‌ی‌پارتی‌و‌س����ێ‌الیه‌نه‌كه‌ی‌تر‌باس����ی‌ئه‌وه‌مانكردوه‌‌كه‌‌فش����ار‌دروستكه‌ین‌له‌س����ه‌ر‌حكومه‌ت����ی‌هه‌رێ����م‌تاوه‌كو‌ئه‌م‌دۆخه‌‌به‌تایبه‌ت‌كێش����ه‌ی‌موچه‌‌چاره‌س����ه‌ر‌بكات،‌داواش‌له‌هاواڵتیان‌ده‌كه‌ی����ن‌دوركه‌ون����ه‌وه‌‌له‌توندوتیژی‌هه‌رچه‌نده‌‌خۆپیش����اندان‌مافی‌ڕه‌وای‌

خۆیانه‌".

هه‌روه‌ك‌به‌پێی‌زانیاریه‌كانی‌ئاوێنه‌‌له‌كۆبونه‌وه‌ی‌مه‌ڵبه‌ندی‌سلێمانی‌زۆر‌

به‌ڕونی‌باس����ی‌ئه‌وه‌كراوه‌‌قه‌یرانه‌كان‌پڕك����ردوه‌و‌ به‌ت����ه‌واوی‌ هاواڵتیان����ی‌ئه‌گ����ه‌ری‌ته‌قینه‌وه‌ی‌له‌ئارادایه‌،‌بۆیه‌‌پێویسته‌‌یه‌كێتی‌و‌پارتی‌چاره‌سه‌ری‌ئ����ه‌و‌دۆخ����ه‌‌بك����ه‌ن،‌به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌ئه‌وكاته‌ش‌ له‌ده‌س����تده‌چێت‌ دۆخه‌كه‌‌نابێت‌خۆپیش����انده‌ران‌به‌گێره‌شێوێن‌یه‌كێتی‌ له‌به‌رامبه‌ریشدا‌ وه‌سفبكرێن،‌باس����ی‌ئه‌وه‌یك����ردوه‌‌ك����ه‌‌له‌كه‌ناڵی‌ڕاگه‌یاندنی‌سێ‌الیه‌نه‌كه‌‌هاندان‌هه‌یه‌‌

بۆ‌خۆپیشاندان‌به‌تایبه‌ت‌گۆڕان.

یه‌كگرتوی‌ئیسالمی‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌نیه‌‌دۆخه‌کە‌به‌ئا‌قارێكی‌خراپتردا‌بڕوات،‌حكومه‌ت����ی‌ ل����ه‌وه‌ی‌ گومان����ده‌كات‌هه‌رێمی‌كوردستان‌له‌ڕۆژانی‌داهاتودا‌بۆ‌ پێش����ه‌وه‌‌ بهێنێته‌وه‌‌ فرس����ه‌تێك‌

چاككردنی‌ئه‌م‌دۆخه‌‌قه‌یراناویه‌.

ئه‌ندام����ی‌ كاروان����ی‌ عوس����مان‌س����ه‌رکردایه‌تی‌یه‌كگرتوی‌ئیس����المی‌س����لێمانی‌ مه‌ڵبه‌ن����دی‌ به‌رپرس����ی‌

له‌باره‌ی‌دۆخی‌هه‌رێمی‌كوردستانه‌وه‌‌ڕایوایه‌‌ده‌بێ����ت‌حكومه‌ت‌له‌گه‌یاندنی‌خزمه‌تگوزاریی����ه‌كان‌و‌پێدان����ی‌موچه‌‌به‌ئه‌رك����ی‌خ����ۆی‌هه‌س����تێت،‌به‌اڵم‌به‌پێویستی‌ده‌زانێت‌هاواڵتیان‌و‌الیه‌نه‌‌سیاس����یه‌كان‌هاوكارب����ن‌له‌م‌دۆخه‌دا‌تاوه‌ك����و‌بارگرژی����ه‌كان‌بارگرژاویت����ر‌نه‌بن،‌ده‌ڵێت‌"پێویسته‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌هاواڵتی����ان‌ وه‌زی����ران‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌داوایانه‌ی‌ ئه‌و‌ له‌باره‌ی‌ دڵنیابكه‌نه‌وه‌‌

هه‌یانه‌".یه‌كگرتوش،‌ ئیس����المیه‌كه‌ی‌ هاوتا‌ل����ه‌م‌دواییه‌دا‌ كۆمه‌ڵ����ی‌ئیس����المی‌ئه‌میره‌كه‌ی‌عه‌لی‌باپیر‌مه‌ترس����یه‌كی‌هه‌رێمی‌ دۆخ����ی‌ له‌ب����اره‌ی‌ گه‌وره‌ی‌كوردس����تانه‌وه‌‌ڕاگه‌یاند‌وتی"جامه‌كه‌‌پ����ڕ‌ب����وه‌"،‌بڕی����اره‌‌كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌نائاسایی‌بكات‌و‌هه‌ڵوێستی‌خۆی‌بۆ‌كوردستان‌ هه‌رێمی‌ ئێس����تای‌ دۆخی‌ڕونبكات����ه‌وه‌‌ك����ه‌یه‌كه‌میان‌پرس����ی‌كش����انه‌وه‌‌یان‌مانه‌وه‌یه‌‌له‌حكومه‌تی‌

هه‌رێمی‌كوردستان.

یاسین‌حه‌سه‌ن‌به‌رپرسی‌مه‌ڵبه‌ندی‌س����ه‌ركردایه‌تی‌ ئه‌ندامی‌ س����لێمانی‌و‌كۆمه‌ڵی‌ئیس����المی‌باسی‌كۆبونه‌وه‌ی‌حیزبه‌كه‌ی‌ده‌كات‌و‌ده‌ڵێت‌"كۆبونه‌وه‌ی‌نائاسایی‌كۆمه‌ڵی‌ئیسالمی‌سه‌باره‌ت‌به‌ڕونكردن����ه‌وه‌ی‌دیدوبۆچونی‌حیزب‌ده‌بێت‌له‌باره‌ی‌ئه‌م‌دۆخه‌ی‌هه‌رێمی‌تێكه‌وتوه‌،‌له‌سه‌ر‌هه‌مویانه‌وه‌‌پرسی‌ئ����ه‌و‌دۆخه‌ی‌كه‌‌كۆمه‌ڵی‌ئیس����المی‌ئێس����تا‌تێیدایه‌‌له‌ئاس����تی‌سیاسی‌و‌

حكومه‌ت".س����ه‌ركردایه‌تی‌ ئه‌ندام����ه‌ی‌ ئ����ه‌و‌كۆمه‌ڵی‌ئیسالمی‌ڕاشیوایه‌‌"حكومه‌ت‌بگرێته‌‌ به‌رپرس����یاریه‌تی‌ پێویس����ته‌‌هاواڵتیانی‌ هه‌رێم‌ هاواڵتیانی‌ ئه‌ستۆ،‌ئه‌م‌حكومه‌ته‌ن،‌پێویس����ته‌‌ژیانێكی‌

شه‌رفمه‌ندانه‌یان‌بۆ‌دابینبكات".‌

له‌كۆبونه‌وه‌ك����ه‌ی‌ هه‌روه‌ك����و‌مه‌ڵبه‌ندی‌س����لێمانی‌هه‌مو‌الیه‌نه‌كان‌جه‌ختیان‌له‌س����ه‌ر‌ئ����ه‌وه‌‌كردوه‌ته‌وه‌‌‌خۆپیشاندان‌مافی‌ڕه‌وای‌هاواڵتیانه‌،‌به‌اڵم‌هه‌موش����یان‌جه‌خت‌له‌سه‌رئه‌وه‌خۆپیش����اندانه‌كان‌ ‌ده‌كه‌ن����ه‌وه‌‌توندوتیژی،‌چونكه‌‌ بۆ‌ په‌لنه‌كێش����ن‌

قه‌یرانه‌كان‌قوڵتر‌ده‌كاته‌وه‌.دكتۆر‌ئاسۆ‌مه‌حمود‌ئه‌ندامی‌جڤاتی‌به‌هه‌ڵوێس����تی‌ ئاماژه‌‌ نیش����تمانیش‌هێوریی‌ له‌گه‌ڵ‌ ده‌كات‌و‌ حیزبه‌ك����ه‌ی‌شاری‌ "ئارامی‌ پێیوایه‌‌ دۆخه‌كه‌دایه‌و‌س����لێمانی‌بۆ‌ئه‌وان‌و‌ب����ۆ‌هاواڵتیان‌

گرنگه‌".

نه‌دان����ی‌موچ����ه‌ی‌فه‌رمانب����ه‌ران‌و‌كوردس����تانی‌ هه‌رێمی‌ مامۆس����تایان‌مه‌ترس����ی‌ ب����ه‌رده‌م‌ خس����توه‌ته‌‌ئه‌وه‌ش‌ جه‌م����اوه‌ری،‌ ته‌قینه‌وه‌یه‌كی‌الیه‌نه‌‌سیاسیه‌كانی‌خستوه‌ته‌‌به‌رده‌م‌به‌رپرس����یاریه‌تیه‌كی‌گه‌وره‌و‌به‌وردی‌چاو‌له‌دۆخه‌كه‌‌ده‌كه‌ن،‌له‌ئێستاش����دا‌ئاماژه‌كان‌بۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌چن‌"هیچكامیان‌نه‌بێ����ت،‌ خۆپیش����اندان‌ له‌گ����ه‌ڵ‌به‌تایبه‌ت‌گ����ۆڕان‌و‌یه‌كێتی‌نایانه‌وێت‌دوباره‌‌س����لێمانی‌ببێته‌وه‌‌بەمه‌یدانی‌

ملمالنێیه‌كی‌بێسود".

ئاماژه‌‌ وته‌بێژی‌‌پۆلیسی‌‌س���لێمانی‌‌ب���ه‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌رێ���ژه‌ی‌‌دزی‌‌كردن‌له‌ش���اری‌‌س���لێمانی‌‌زیادیكردوه‌،‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"به‌اڵم‌دزی���ی‌‌قورس‌و‌رێكخراو‌

له‌ناو‌شاری‌‌سلێمانی‌‌نه‌بوه‌".ش���ۆڕش‌محه‌مه‌د،‌ئاوێن���ه‌:‌نه‌قیب‌س���ه‌ركه‌وت‌ئه‌حمه‌د‌وته‌بێژی‌‌پۆلیسی‌‌سلێمانی‌‌سه‌باره‌ت‌به‌زیادبونی‌‌دیارده‌ی‌‌دزی‌‌له‌نێو‌شاری‌‌س���لێمانی‌‌رایگه‌یاند‌له‌ش���اری‌‌ دزی‌‌ حاڵه‌ت���ی‌‌ "هه‌ندێ���ك‌س���لێمانی‌‌زیادی‌‌كردوه‌‌وه‌كو‌گیرفان‌

بڕی���ن‌و‌دزینی‌‌جانتای‌‌ژن���ان‌و‌دزینی‌‌مۆبای���ل‌به‌اڵم‌دزی‌‌ق���ورس‌و‌رێكخراو‌

له‌ناو‌شاری‌‌سلێمانی‌‌نه‌بوه‌".‌دزیكردن‌و‌ هۆكاره‌كان���ی‌‌ له‌ب���اره‌ی‌‌كاریگه‌ری‌‌خراپ���ی‌‌دۆخی‌‌ئابوری‌‌له‌م‌وتی‌ ئه‌حمه‌د‌ س���ه‌ركه‌وت‌ بابه‌ت���ه‌دا،‌یه‌كێ���ك‌ زۆرن‌و‌ دزی‌‌ "فاكته‌ره‌كان���ی‌‌له‌هۆكاره‌كان‌نه‌بونی‌‌هه‌لی‌‌كار‌و‌نه‌بینی‌‌ئیش‌و‌نه‌بونی‌‌موچه‌یه‌‌كه‌‌رۆڵی‌‌خۆی‌‌

ده‌بینێت‌له‌بونی‌‌دیارده‌ی‌‌دزیی‌".‌س���ه‌باره‌ت‌به‌هۆكاری‌زیادبونی‌ئه‌و‌

دیارده‌ی���ه‌ش‌وتی‌"بێكاری‌یه‌كێكه‌‌له‌و‌هۆكاره‌‌سه‌ره‌كیانه‌ی‌‌كه‌‌دیارده‌ی‌‌دزی‌‌

زیاد‌ده‌كات".‌له‌باره‌ی‌‌كاریگ���ه‌ری‌‌قه‌یرانی‌‌دارایی‌‌پۆلی���س،‌‌ فه‌رمان���ی‌‌ كار‌و‌ له‌س���ه‌ر‌وته‌بێژی‌‌پۆلیسی‌‌س���لێمانی‌‌رایگه‌یاند‌"دۆخی‌‌سه‌ربازی‌‌وایه‌‌كه‌‌هه‌ر‌كه‌‌چوه‌‌س���ه‌ر‌ده‌وام‌ده‌بێت‌به‌رپرسیارێتیه‌كه‌‌هه‌ڵبگرێت‌و‌ئه‌گ���ه‌ر‌بۆی‌‌نه‌كرا‌ده‌بێت‌

ده‌ستله‌كاربكێشێته‌وه‌".‌وتیشی‌‌"كه‌‌من‌به‌رپرسیاری‌‌خاڵێك‌

بم‌ئه‌گه‌ر‌ش���تێك‌له‌خاڵه‌كه‌‌بێت‌ئه‌وا‌من‌به‌رپرس���یار‌ده‌بم‌و‌ئه‌وه‌‌په‌یوه‌ندی‌‌به‌نه‌بون���ی‌‌بودج���ه‌‌و‌ب���ێ‌‌موچه‌ییه‌وه‌‌

نییه‌".‌چویت���ه‌‌ ك���ه‌‌ "ت���ۆ‌ راش���یگه‌یاند‌س���ه‌ر‌كاره‌ك���ه‌ت‌ده‌بێ���ت‌ئیلتیزامی‌‌ته‌واوه‌تی���ت‌هه‌بێ���ت‌و‌ی���ان‌مه‌چ���ۆ‌و‌ده‌بێت‌ ی���ان‌ ده‌ستله‌كاربكێش���ه‌ره‌وه‌‌پابه‌ندی‌‌ته‌واوه‌تیت‌هه‌بێت‌كه‌‌كه‌سێكی‌‌سه‌ربازیت‌و‌ئه‌بێت‌ئه‌و‌ئه‌ركانه‌ی‌‌پێت‌

ده‌سپێردرێت‌جێبه‌جێیان‌بكه‌یت".

س���ه‌رۆكایه‌تی‌ئه‌نجومه‌نی‌وه‌زیرانی‌راگه‌یه‌ندراوێكی‌‌ كوردس���تان‌ هه‌رێمی‌له‌‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌‌ تیای���دا‌ باڵوك���رده‌وه‌‌و‌ه���ه‌ردو‌په‌رله‌مانت���ار‌عه‌ل���ی‌‌حه‌مه‌‌سۆران‌ گۆڕان‌و‌ له‌فراكس���یۆنی‌‌ ساڵح‌عومه‌ر‌له‌فراكس���یۆنی‌‌كۆمه‌ڵ‌ده‌كات‌و‌باڵوكراوه‌كانی‌‌ئه‌وان‌به‌چه‌واش���ه‌كاری‌عومه‌ری���ش‌ س���ۆران‌ ناوده‌ب���ات،‌نیش���انه‌ی‌‌ "ئه‌م���ه‌‌ رایده‌گه‌یه‌نێ���ت‌‌ئاخ���ر‌زه‌مان���ی‌‌حكومه‌ت���ی‌‌هه‌رێمی‌‌

كوردستانه‌".‌ئاوێنه‌،‌س���لێمانی‌:‌س���ۆران‌عومه‌ر‌كوردس���تان‌ په‌رله‌مان���ی‌‌ ئه‌ندام���ی‌‌راگه‌یه‌ندراوه‌ك���ه‌ی‌‌ له‌به‌رامب���ه‌ر‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌وه‌زیرانی‌‌له‌لێدوانێك���ی‌‌ هه‌رێ���م‌ حكومه‌ت���ی‌‌به‌ئاوێن���ه‌ی‌‌راگه‌یاند‌"ئاخ���ر‌زه‌مانی‌‌كوردس���تانه‌‌ هه‌رێم���ی‌‌ حكومه‌ت���ی‌‌ده‌كات‌و‌ له‌په‌رله‌مانت���ار‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌‌ك���ه‌‌حكومه‌ت‌ ده‌یس���ه‌لمێنێت‌ ئه‌وه‌‌

له‌چ‌دۆخێكی‌‌خراپدایه‌‌كه‌‌هه‌ڕه‌ش���ه‌‌له‌په‌رله‌مانتار‌ده‌كات‌له‌كاتێكدا‌ئه‌وه‌ی‌‌ئێمه‌‌وتومانه‌‌جگه‌‌له‌وتنی‌‌راس���تی‌‌و‌ده‌رخس���تنی‌‌راستی‌‌هیچ‌شتێكی‌‌تری‌‌

تێدا‌نییه‌".‌وتیشی‌‌"ئه‌و‌هه‌ڕه‌شانه‌‌نامانوه‌ستێنێ‌‌له‌وتن���ی‌‌راس���تی‌‌و‌ئه‌وانه‌‌نیش���انه‌ی‌‌سه‌غڵه‌تبون‌و‌خراپی‌‌دۆخی‌‌حكومه‌ت‌

ده‌سه‌لمێنێت".‌ئه‌و‌ئه‌ندام‌په‌رله‌مانه‌‌داوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌

كرد‌ك���ه‌‌حكومه‌ت‌ب���ه‌ده‌م‌داخوازی‌‌بێ���ت‌و‌موچ���ه‌ی‌‌خه‌ڵك‌ خه‌ڵك���ه‌وه‌‌دابین‌بكات‌و‌چاكسازی‌‌فیعلی‌‌بكات‌و‌

هه‌ڕه‌شه‌‌له‌په‌رله‌مانتار‌نه‌كات.‌حكومه‌ت���ه‌‌ "ئ���ه‌و‌ راش���یگه‌یاند‌به‌متمان���ه‌ی‌‌ئێمه‌‌چوه‌ته‌‌ئه‌وێ‌‌و‌ئه‌وه‌‌ئێمه‌ین‌ده‌توانین‌لێپرس���ینه‌وه‌‌له‌وان‌بكه‌ین‌نه‌ك‌ئه‌وان‌هه‌ڕه‌شه‌‌له‌ئێمه‌‌بكه‌ن‌به‌اڵم‌دی���اره‌‌ئاخر‌زه‌مانی‌‌حكومه‌ته‌‌و‌

شته‌كان‌ئاوه‌ژو‌بونه‌ته‌وه‌".‌

"گۆڕان‌ئارامیی‌شاری‌سلێمانی‌به‌گرنگ‌ده‌زانێت"ترسی‌ته‌قینه‌وه‌ی‌جه‌ماوه‌ری

الیه‌نه‌‌سیاسیه‌كان‌له‌سلێمانی‌كۆده‌كاته‌وه‌

وته‌بێژی‌‌پۆلیسی‌‌سلێمانی‌:‌رێژه‌ی‌‌دزی‌‌كردن‌زیادیكردوه‌‌دزیی‌‌قورس‌و‌رێكخراو‌له‌ناو‌شاری‌‌سلێمانی‌‌روینه‌داوه‌

سۆران‌عومه‌ر:‌ئاخر‌زه‌مانی‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستانه‌

په‌رله‌مانتارێك:‌گه‌ر‌چاره‌سه‌ر‌

نه‌ما‌با‌حكومه‌ت‌هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‌

ئه‌ندامێكی‌په‌رله‌مانی‌كوردستان‌له‌فراكس���یۆنی‌پارت���ی‌ده‌ڵێ���ت‌‌"هه‌‌تا‌ئێس���تا‌چاره‌س���ه‌رهه‌یه‌و‌ده‌بێت‌بڕوام���ان‌به‌وه‌‌هه‌بێت‌كه‌‌بدۆزینه‌وه‌،‌ پێویست‌ چاره‌سه‌ری‌ئه‌گه‌ر‌چ���اره‌‌نه‌م���ا‌باحكومه‌ت‌

هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‌".بن���ار‌هیدای���ه‌ت،‌ئاوێنه‌:‌ئاواز‌په‌رله‌مانتاری‌ ئه‌فه‌ن���دی‌ حه‌مید‌كوردس���تان‌ له‌په‌رله‌مانی‌ پارتی‌"كێش���ه‌كان‌ راگه‌یاند‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‌زۆرن‌و‌له‌س���ه‌رو‌هه‌موش���یانه‌وه‌‌قه‌یرانی‌ئاب���وری‌كه‌‌بوه‌ته‌‌هۆی‌كێش���ه‌یه‌كی‌ته‌واو‌بۆ‌هاواڵتیان،‌پێویس���ت‌ چاره‌س���ه‌ری‌ ده‌بێت‌قه‌یرانه‌و‌ ئ���ه‌م‌ بۆ‌ بدۆزرێت���ه‌وه‌‌

ده‌ربازبون‌له‌كێشه‌كان".ئه‌فه‌ندی‌وتیشی‌‌"هه‌تا‌ئێستا‌چاره‌سه‌ر‌هه‌یه‌و‌ده‌بێت‌بڕوا‌به‌وه‌‌بكه‌ین‌چاره‌سه‌ر‌ماوه‌،‌یه‌كێكیش‌پارته‌‌ ده‌بێت‌ له‌چاره‌س���ه‌ره‌كان‌بۆ‌ رێكه‌وتن‌ بگه‌نه‌‌ سیاسییه‌كان‌چاره‌سه‌ر‌كردنی‌قه‌یرانه‌كان".

ئاواز‌ئاماژه‌ی‌به‌وه‌شكرد‌"ئه‌گه‌ر‌هیچ‌چاره‌س���ه‌رێك‌نه‌بو،‌یاخود‌نه‌گه‌یشتنه‌‌رێكه‌وتن‌ئه‌وا‌پێویسته‌‌

حكومه‌ت‌‌هه‌ڵوه‌شێته‌وه‌".

کۆنگره‌ی‌رۆژنامه‌نوسیی‌الیه‌نه‌‌سیاسییه‌کان‌له‌سلێمانی

ئا: وریا

له تیف شیخ عومه ر ئه ندامی سه ركردایه تی و به رپرسی مه ڵبه ندی

سلێمانی یه كێتی نیشتمانی كوردستان له م دیداره ی ئاوێنه دا

باسی هه ڵوێستی حیزبه كه ی ده كات له باره ی خۆپیشاندانه وه و هاوكات دواكۆبونه وه یان له گه ڵ به رپرسانی پارتی له سلێمانی بۆ ئاوێنه باسده كات، ده ڵێت

" به ئه ندامه كانمان وتوه ئه گه ر خۆپیشاندان چاره سه ری ئه م دۆخه ده كات بچن بۆ خۆپیشاندان، به اڵم

دڵنیاین نایكات".

ئاوێنه : خه ڵ����ك توڕه و بێزاره ، ڕای یه كێتی نیشتمانی چیه له وباره یه وه ؟

له تیف ش����ێخ عوم����ه ر: ڕای ئێمه و الیه نه كان����ی تریش ئه وه ی����ه له ئازارو چیرۆكه كان����ی خه ڵ����ك تێده گه ی����ن و هاوكات موعانات����ه ، له و به ش����ێكین وتوشمانه خه ڵك مافی خۆیه تی ناڕه زایی ده ربڕێ����ت به رامبه ر ئه و نیگه رانیانه ، به اڵم داواش����مان له خه ڵكردوه ئه گه ر مانگرتن خۆپیش����اندان و بایك����ۆت و كێش����ه كان چاره س����ه ر ده كات ئێمه پێمانوایه ب����ه اڵم له پێش����تانه وه ین، ئ����ه م ش����ێوازه ده ردی بێموچه ی����ی چاره س����ه ر ناكات ڕه نگ����ه بارودۆخی ئاسایش����مان لێتێكب����دات و خوێندن و

خزمه تگوزاریشمان لێبوه ستێنێت.ئاوێنه : ئ����ه ی كه واته چی دۆخه كه

چاره سه ر ده كات؟

ئ����ه وه له تی����ف ش����ێخ عوم����ه ر: دۆخه كه چاره س����ه ر ده كات كه ئێمه ئ����ه و پارتانه ی هه ین كه به ش����دارین له پڕۆسه ی سیاسی و حكومه ت، فشار بهێنین ب����ۆ حكومه ته كه ی خۆم����ان كه چ����ی له توانایدا هه ی����ه بیكات بۆ پێدان����ی موچ����ه یان به ش����ێكی، وه له ڕێگه ی ده س����تیپێكردوه پێشموایه

ئه و چاكسازیانه وه ده یكات.ئاوێن����ه : به حوكمی ئه وه ی جێگری سه رۆكی حكومه ت له ئێوه یه زۆرترین قسه ده كات، خه ڵك ئێستا به شێكی

نیگه رانیه كانی له ئێوه یه ؟له تیف ش����ێخ عومه ر: ئه و ئه ركی به وپێیه ی جێگری سه رۆكی خۆیه تی ڕۆژانییه كان����ی ئه رك����ه حكومه ت����ه

جێبه جێ بكات و ئه ركه كانی به رامبه ر خه ڵك جێبه جێبكات، له گه ڵ تیمه كه ی خه ڵك و خزمه تكردنی بۆ بیربكاته وه ب����ۆ دابینكردنی موچ����ه ئه وه ش ئه و

ئه ركه یه كه ئه و ده یكات.ئاوێنه : به اڵم ئێس����تا نیگه رانیه كان زۆرتربون، به جۆرێك ئێستا ئه ندامێكی سه ركردایه تی یه كێتی ده ڵێت پێویسته

بكشێینه وه ؟له تیف ش����ێخ عومه ر: ڕای زۆر له و بابه ت����ه هه ی����ه ئه وه ته نه����ا ڕایه كه ، به اڵم ڕای من ئه وه ی����ه ئێمه و پارتی ئاس����ایش و بنه ڕه تی كۆڵه ك����ه ی دو ئارامی ئه م واڵته ین و ده بێت شه ریكی ڕاس����ته قینه بین له به ڕێوه بردنی ئه م واڵته دا داواكاریمان هه یه له ش����ێوه ی

حكومڕانی له مه له فه كان ده بێت له گه ڵ پارتی گفتگۆ بكه ی����ن بگه ین به ڕێگا

چاره سه رێك.ئاوێن����ه : ئه گه ر خه ڵك هاته س����ه ر

شه قام وه اڵمتان چی ده بێت بۆیان؟له تیف ش����ێخ عومه ر: خه ڵك مافی خۆیه تی بێته س����ه ر ش����ه قام و هیچ داوكارین ب����ه س نیه كێش����ه یه كمان ژی����ان قورس����یه كان س����ه ره ڕای په كنه خرێت له م شاره و له م هه رێمی

كوردستانه ی ئێمه دا.ئاوێنه : ئه مڕۆ له ئاستی لق و مه ڵبه ند كۆبونه وه تان له گ����ه ڵ پارتی كردوه ،

له سه ر چی ڕێكه وتن؟له تی����ف ش����ێخ عوم����ه ر: له گ����ه ڵ پارتی ڕێكه وتین وه كو دو ش����ه ریكی ڕاسته قینه هاوش����انی الیه نه كانی تر فش����ار له س����ه ر براده ره كانی خۆمان دروس����تبكه ین ب����ۆ چاره س����ه كردنی قه یرانی دارایی هه رێمی كوردستان، وه هه ستین به هه ڵگرتنی به رپرسیاریه تی ئه ندام و هاواڵتی����ان و سه رش����انمان و دۆستانی خۆیش����مان بخه ینه به رده م پاراس����تنی ب����ۆ به رپرس����یاریه تی

ئاسایشی هه مومان.خۆتان به ئه ندامه كان����ی ئاوێن����ه :

ڕاگه یاندوه نه چنه خۆپیشاندان؟له تیف شێخ عومه ر: به ئه ندامه كانمان وتوه ئه گه ر خۆپیشاندان چاره سه ری ئه م دۆخه ده كات بچن بۆ خۆپیشاندان، ئه گه ر ئه ش����زانن چاره س����ه ری ناكات كه ئێمه دڵنیاین چاره س����ه ری ناكات ژیان����ی هاواڵتیان تاوه ك����و مه چ����ن

قورستر نه بێت.

ئێمه و پارتی دو كۆڵه كه ی بنه ڕه تی ئاسایش و ئارامی

ئه م واڵته ین و ده بێت شه ریكی ڕاسته قینه بین له به ڕێوه بردنی

ئه م واڵته دا

5(512( سێشه ممه 2016/1/19 هەنوکە

ئا: وریا حسێن

محه مه د حه كیم كارگێڕی ئه نجومه نی سیاسی كۆمه ڵی ئیسالمی كوردستان

له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت " له هیچ موئامه ره یه كدا به شدارنین دژی

پارتی دیموكراتی كوردستان".

ئاوێن����ه : ڕوانگ����ه ی ئێ����وه بۆ دۆخی ئێستای هه رێمی كوردستان؟

كوردستان هه رێمی حه كیم: محه مه د له دۆخێكی خراپدایه و ڕوبه ڕوی كۆمه ڵێك قه یران بوه ته وه كه به شێكیان ناوخۆیین و ده ره كییه كان ده ره كی����ن، به ش����ێكیان داعش و نرخی نه وت و كێش����ه ی هه رێمه له گ����ه ڵ به غدا، له ناوخ����ۆش كۆمه ڵێك قه ی����ران هه ی����ه ئه ویش كێش����ه ی ئه و سیستمی حوكومڕانیه ی له سه ری ده ڕۆین كه گه نده ڵی و پاوه نخوازی تێدایه ، ئه مه هه رێم و س����ه رۆكایه تی جگه له كێشه ی

په رله مان كه به مدواییه دروستبون.ئ����ه م ئێ����وه له كوێ����ی ئاوێن����ه :

هاوكێشانه دان؟محه مه د حه كیم: ئێمه به هاوكاری دو الیه نه كه ی تر )یه كێتی و یه كگرتو( به و هیوایه ین ڕۆڵێك ببینین بۆ گه ڕاندنه وه ی دۆخه ك����ه ب����ۆ پی����ش12 ئۆكۆتۆب����ه ر، له وباره یه وه فش����ار بكه ی����ن بۆ ئه وه ی دۆخه كه ئاس����ایی بكه ینه وه كێش����ه ی یاس����ایی و ڕێگه چاره ی س����ه رۆكایه تی

سیاسی بۆ ببینینه وه .ئاوێنه : باسی ئه وه ده كرێت كۆمه ڵی

ئیسالمی له ده ره وه ی هاوكێشه كانه ؟محه م����ه د حه كی����م: نازان����م چ جۆره هاوكێشه یه ك ئێستا هاوكێشه ی دوبه دو په یداب����وه ، حیزب هه یه به نهێنی له گه ڵ پارتی كۆده بێته وه هه شه وه كو یه كێتی نیش����تمانی به ئاش����كرا كۆده بێت����ه وه و پڕۆژه یه كی بۆ نێوان����ی خۆیان و پارتی نوس����یوه ته وه و كۆپیه كیش����ی بۆ ئێمه

ناردوه .ئاوێنه : باس����ی ئه وه ده كرێت ئێستا

هاوته ریبیتان له گه ڵ گۆڕان زۆره ؟محه مه د حه كیم: ئێم����ه و گۆڕان هیچ ڕێكه وتنێكمان نی����ه دژی الیه نێكی تر، له هیچ موئامه ره یه كیش به شدارنین دژی

پارتی دیموكراتی كوردستان.ئاوێنه : ده وترێت پارتی زۆر نیگه رانه

لێتان؟محه م����ه د حه كی����م: ئێمه حیزبێك����ی

س����ه ربه خۆین و خاوه نی بڕیارو بۆچونی وت����وه ئه و بەپارتیش����مان خۆمانی����ن هه ڵویس����ته یاس����ایی و سیاس����یه ی كه هه مان����ه له وه وه س����ه رچاوه ی نه گرتوه كه ئێمه به ش����داربین لەموئاماره یه ك بۆ نه هێشتن و الوازكردنی پارتی و ده خوازین په یوه ندیه كانم����ان په ره پێبده ین، به اڵم پێم����ان وایه ئ����ه و سیاس����ه ته ی پارتی گرتویه تیه به ر باش نی����ه و خزمه ت به و داخوازی����ه ناكات كه س����ه رۆكی پارتی ده كات باس����ی زۆرجار گرتویه تیه به رو کە بریتی����ه له دروس����تكردنی ده وڵه تی

كوردی.ئاوێنه : بۆچی سیاسه تی پارتی خراپه

به التانه وه ؟محه م����ه د حه كی����م: پێمانوای����ه ئه و له به رامبه ر سه رۆكی سیاسه ته ی پارتی په رله م����ان و س����ه رۆكایه تیه كه ی كردی یاس����ایی و باش نه ب����و، ه����اوكات ئه و دۆخه ش����ی له س����لێمانی هاته پێشه وه به تایبه ت هه ڵكوتانه س����ه ر باره گاكانی پارت����ی ئه وی����ش هه ر خراپ ب����و، هه ر

ناڕه زایه تیه كیش له داهاتودا دروستده بێت سه ربكێشت بۆ هه ڵكوتانه سه رباره گای حیزب����ی و حكوم����ی به كارێك����ی خراپی

ده زانین.ئاوێنه : هه س����تده كرێت ئێستا نێوانی ئێوەو یه كگرتو جۆرێك له گرژی تێدایه به تایبه ت����ی دوای ئ����ه وه ی وتارێكت����ان

باڵوكرده وه ؟محه مه د حه كیم: ئه و وتاره ی نوسیومه به هیچ ش����ێوه یه ك مه به س����تم یه كگرتو نه ب����وه ، پێموای����ه له خۆڕای����ی خۆیان ڕۆژانه سه ركرده كانی س����ه غڵه تكردوه ، حكومه تی پێكهێنان����ی باس����ی پارتی س����ێ قۆڵی ده كه ن ده بو یه كگرتو پێش وه اڵمدانه وەی من وه اڵمی پارتی بده نه وه ك����ه قبوڵی ناك����ه ن، بۆچ����ی وه اڵمیان ناده نه وه ؟ س����ه یره من وه اڵمی لێدوانی به رپرسانی پارتیم داوه ته وه ئه وان پێی نیگه رانب����ون، به دو الیه نه كه ی تریش����م وت����وه پیرۆزت����ان بێت ئه گ����ه ر ده چنه حكومه تێك����ی واوه ، دوات����ر كۆمه ڵ����ی

ئیسالمیش ئازاده له وه ی چی ده كات.

ئاوێن���ه : ئه گ���ه ر حكومه تێكی نوێ پێكهات به بێ ئێوه نیگه ران نابن؟

محه م���ه د حه كی���م: پارتی ئ���ازاده و ڕێكه وتن���ه سیاس���یه كه ده توانێ���ت نوێ ڕێكه وتنێك���ی هه ڵوه ش���نێته وه و ب���كات، باپارتی ئ���ه م كابینه یه بكاته ئینتقالی به اڵم به بێ په رله مان ناكرێت كه ئێستا پارتی په كیخستوه خۆ ئه حكامی نیه په رله مان هه ڵوه شابێته وه ، عورفی هاوكات ئێمه له گه ڵ یه كگرتو و یه كێتی رێكه وتنم���ان هه بوه ئه گ���ه ر حكومه ت هه ڵوه شێته وه و حكومه تێك به م شێوازو بارودۆخ���ه دروس���تبێت نه چینه ناوی، یه كێتی یه كگرتوو ئێم���ه و هه وڵه كانی ب���ۆ ئه وه یه گ���ۆڕان بگه ڕێنین���ه وه ناو

حكومه ت.ئاوێن���ه : گریم���ان كابینه ی ئێس���تا هه ڵوه ش���ایه وه ، یه كگرت���و چ���وه ناو حكومه ته وه هه ڵوێستان چی ده بێت ؟

محه م���ه د حه كی���م: ئێم���ه له گ���ه ڵ له س���لێمانی ئیس���المی یه كگرت���وی هاوپه یمانیه تیم���ان هه ی���ه ، نیازم���ان

نی���ه هه ڵیوه ش���ێنینه وه ، له هه ولێریش یه كگرتو جه ختی لێكرده وه كه پابه نده

به ڕێكه وتنه كه وه .ئاوێن���ه : به م گرژی���ه ی له نێوانتانایە پێتانوای���ه س���اڵی ئاینده ئاس���ۆیه كی ڕونتر له په یوه ندیه كانی ئێوه و یه كگرتو

دێته كایه وه بۆ یه كگرتن؟هه موم���ان حه كی���م: محه م���ه د هه بێت، نزیكبونه وەمان ئومێده واری���ن به اڵم له و مێژوه دا بڕواناكه م یه كبگرین.

ئاوێن���ه : ئێس���تا دۆخ���ی هه رێم���ی كوردستان به ره و كوێ ده ڕوات؟

محه م���ه د حه كی���م: دۆخه كه خراپه و به ره و خراپتر ده ڕوات، به تایبه ت له ڕوی ئابوریه وه ، به اڵم مه ترس���ی داعش دور هیچ سیاس���یه وه له ڕوی ده كه وێته وه ، نابین���م، پڕۆژه كه ی ڕون ئاس���ۆیه كی یه كێتی���ش بۆ نێوانی خۆی���ان و پارتی دیموكراتی كوردستانه به اڵم خاڵی باشی تێدایه بۆ چاره سەركردنی هه ندێك ڕوی قه یرانه كان، بۆی���ان ناردوین تێبینمان له سه ری هه یه و وه اڵمیشیان ده ده ینه وه ،

به اڵم تایبه تمه ندی پڕۆژه كه زیاتر له گه ڵ پارتیدای���ه نه ك الیەنه سیاس���یه كانی ت���ر، وه س���ه باره ت به پێكهێنان���ه وه ی س���ه رۆكایه تیه كانیش له نێوان )گۆڕان و پارت���ی و یه كێتی( دوپات���ی ده كه مه وه پارت���ی ئ���ازاده ل���ه وه ی ك���ه له گه ڵ دابنیشێت و رێكه وتنی پێشو الیه نه كان هه ڵوه شنێته وەو رێكه وتنی نوێ بكات.

ئاوێنه : پێش���بینی هه ڵوه شاندنه وه ی ئه م كابینه یه ناكه یت؟

محه م���ه د حه كی���م: دۆخ���ی ئابوری كاریگه ری ده بێت له س���ه ر ئاینده ی ئه م حكومه ت���ه له گه ڵ ش���ه ریكی یه كه می پارتی كه ئێس���تا یه كێتی نیش���تمانی

كوردستانه .ئاوێنه : باس���ی ئه وه ده كرێت به هاری

ئه مساڵ خۆپیشاندان ده كرێت؟محه مه د حه كیم: له گه ڵ خۆپیشاندانین، به اڵم ه���ه ر خۆپیش���اندانێكی مه ده نی سه رده كێش���ێت بۆ حاڵه تی نه خوازراو ك���ه هه مومان پێمان ناخۆش���ه ، وه كو

ئه وه ی پێشوتر ڕویدا.

محمه‌د‌حه‌كیم:‌دۆخه‌كه‌‌خراپه‌و‌به‌ره‌و‌خراپتریش‌ده‌ڕوات

له‌تیف‌شێخ‌عومه‌ر:‌به‌ئه‌ندامه‌كانمان‌وتوه‌‌ئه‌گه‌ر‌خۆپیشاندان‌چاره‌سه‌ری‌ئه‌م‌دۆخه‌‌ده‌كات‌بچن،‌به‌اڵم‌نایكات

فۆتۆ: وریا محه مه د حه كیم

فۆتۆ: وریا له تیف شێخ عومه ر

ئێمه و گۆڕان هیچ ڕێكه وتنێكمان نیه

دژی الیه نێكی تر، له هیچ

موئامه ره یه كیش به شدارنین دژی

پارتی دیموكراتی كوردستان

‌ئا:‌بنار‌هیدایه‌ت

وته‌بێژی‌بزوتنه‌وه‌ی‌‌گۆڕان،‌شۆڕش‌حاجی‌له‌م‌گفتوگۆیه‌ی‌‌ئاوێنه‌دا‌ده‌ڵێت‌"نه‌وشیروان‌مسته‌فا‌دارعه‌سای‌سیحری‌موسای‌پێنیه‌‌هه‌مو‌وه‌زعه‌كه‌‌به‌الیه‌ك‌

بخات".

ئاوێنه‌:‌له‌ئێس���تادا‌بارودۆخی‌ئێس���تای‌كوردس���تان‌چۆن‌ده‌بینی���ن،‌گۆڕان‌پالنی‌

چی‌هه‌یه‌؟د.‌شۆڕش‌حاجی:‌ئێمه‌‌وه‌كو‌بزوتنه‌وه‌ی‌‌گ���ۆڕان‌ده‌ڵێن‌ل���ه‌دوای‌راپه‌ڕینه‌وه‌‌ئه‌گه‌ر‌ش���ه‌ڕی‌ناوخ���ۆی‌لێ‌ببه‌یت���ه‌‌ده‌ره‌وه‌‌كه‌‌ش���ه‌ڕێكی‌ماڵوێرانك���ه‌ر‌بو،‌هی���چ‌كاتێك‌بارودۆخی‌ئێس���تای‌كوردس���تان‌هێنده‌ی‌‌ئێستا‌خراپ‌نه‌بوه‌،‌له‌پێش‌هه‌مو‌شتێكه‌وه‌‌له‌كوردس���تان‌دو‌ده‌زگای‌گرنگ���ی‌ئ���ه‌م‌هه‌رێمه‌‌ئیفلیج‌كران،‌ئه‌وانیش‌سه‌رۆكایه‌تی‌په‌رله‌مانی‌كوردستان‌و‌سه‌رۆكایه‌تی‌هه‌رێمی‌كوردستان‌بو،‌بااڵترین‌ده‌زگا‌كه‌‌په‌رله‌مانی‌چاودێریكردن���ی‌ ش���وێنی‌ كوردس���تانه‌و‌كاره‌كانێت���ی‌ حكوم���ه‌ت‌و‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌له‌كارخرا،‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌هه‌رێمیش‌له‌دوای‌19ی‌ئاب���ه‌وه‌‌له‌كارخ���راو‌له‌و‌ب���ه‌رواره‌وه‌‌سه‌رۆكی‌هه‌رێم‌نیه‌و‌بۆشاییه‌كی‌سیاسیی‌تێدا‌دروس���ت‌بوه‌،‌ئه‌مه‌‌له‌الیه‌ك‌كه‌‌جگه‌‌له‌شه‌ڕی‌داعش‌كه‌‌به‌رۆكی‌هه‌رێمه‌كه‌مانی‌گرتوه‌و‌ده‌یان‌هه‌زار‌پێشمه‌رگه‌‌قاره‌مانانه‌‌له‌پێش���ه‌وه‌ی‌‌به‌ره‌كان���ی‌جه‌نگن‌و‌به‌رگری‌له‌خ���اك‌و‌ئاوو‌نیش���تمان‌ده‌كه‌ن،‌قه‌یرانی‌دارایی‌و‌ئاب���وری‌هه‌مو‌تاكێك���ی‌هه‌رێمی‌كێش���ه‌ی‌‌ ئه‌گه‌ر‌ گرتۆته‌وه‌،‌ كوردس���تانی‌سیاس���یی‌حزبه‌كان���ی‌گرتبێت���ه‌وه‌‌ئه‌وان‌خۆیان���ه‌وه‌،‌ به‌سیاس���ه‌تی‌ په‌یوه‌س���تن‌له‌ئاستی‌سیاس���یش‌الیه‌نه‌‌سیاسییه‌كانی‌كوردستان‌له‌گه‌ڵ‌یه‌كتر‌ته‌با‌نین‌و‌گفتوگۆو‌دانیش���تنیان‌نی���ه‌‌پێك���ه‌وه‌،‌به‌یه‌ك���ه‌وه‌‌سیاس���یی‌و‌ به‌رنامه‌یه‌كی‌ كه‌‌ دانانیش���ین‌پته‌و‌دابڕێژین‌ب���ۆ‌دواڕۆژی‌میلله‌ته‌كه‌مان‌سودی‌هه‌بێت،‌له‌گه‌ڵ‌به‌غدا‌په‌یوه‌ندییمان‌خراپه‌،‌له‌گه‌ڵ‌كورده‌كانی‌پارچه‌كانی‌تری‌كوردس���تان‌په‌یوه‌ندیی‌خراپه‌،‌دو‌میحوه‌ر‌له‌س���ه‌ر‌گۆڕه‌پانه‌‌سیاس���ییه‌كه‌‌هه‌یه‌،‌كه‌‌میحوه‌رێكی���ان‌بریتییه‌‌له‌ئێ���ران‌و‌به‌غداو‌سوریاو‌روسیا،‌میحوه‌رێكی‌تریان‌توركیاو‌س���عودیه‌و‌قه‌ته‌رو‌ئه‌مریكایه‌،‌ملمالنێكانی‌گۆڕه‌پان���ی‌سیاس���یی‌ له‌س���ه‌ر‌ خۆی���ان‌كوردس���تان‌جێبه‌جێ‌ده‌ك���ه‌ن،‌كورد‌له‌م‌گه‌مه‌ی���ه‌دا‌یاریك���ه‌ر‌نیه‌‌ی���اری‌پێكراوه‌،‌ئیتر‌له‌م���ه‌‌خراپتر‌بڕواناك���ه‌م‌هه‌بوبێت،‌ئه‌مه‌‌له‌كاتێكدا‌كه‌‌ئاس���ۆیه‌كی‌زۆر‌رون‌بۆ‌ئایین���ده‌ی‌‌گه‌له‌كه‌مان‌هه‌یه‌،‌به‌اڵم‌خۆمان‌وامان‌كردوه‌‌ئه‌و‌ئاسۆیه‌‌ره‌ش‌ببێته‌وه‌‌بێ‌ئه‌وه‌ی‌‌بگه‌ینه‌‌هیچ‌ده‌رئه‌نجامێكی‌باش.‌

ئاوێن���ه‌:‌ك���ێ‌به‌رپرس���ی‌یه‌كه‌می‌ئه‌م‌كێشانه‌یه‌‌كه‌‌باست‌كرد؟

ل���ه‌و‌ د.‌ش���ۆڕش‌حاج���ی:‌به‌ش���ێك‌روبه‌ڕوی‌ ك���ه‌‌ نه‌خوازراوه‌ی‌‌ هه‌لومه‌رج���ه‌‌خه‌ڵكی‌هه‌رێمی‌كوردس���تان‌بۆته‌وه‌‌ره‌نگه‌‌خه‌تای‌كه‌س���ی‌تێدا‌نه‌بێت،‌شه‌ڕی‌داعش‌خه‌تای‌داعش���ه‌،‌قه‌یرانی‌دارایی‌و‌ئابوری‌په‌یوه‌ن���دی‌به‌دابه‌زین���ی‌نرخ���ی‌نه‌وته‌وه‌‌هه‌یه‌،‌به‌اڵم‌به‌شی‌سه‌ره‌كی‌و‌هۆكاری‌ئه‌م‌هه‌لومه‌رجه‌ی‌‌كه‌‌هاتۆته‌‌كایه‌وه‌‌سیاسه‌تی‌هه‌رێمی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ حكوم���ه‌ت‌و‌ چه‌وتی‌تائێستا،‌ راپه‌ڕینه‌وه‌‌ له‌دوای‌ كوردس���تانه‌‌هه‌م‌له‌‌ڕوی‌سیاسه‌تی‌ئابوری‌و‌دارایی،‌هه‌م‌له‌روی‌داڕشتنی‌سیاسه‌ت‌و‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ده‌ره‌وه‌،‌ه���ه‌م‌له‌بڕوانه‌ب���ون‌به‌خه‌ڵ���ك‌و‌داخوازییه‌كان���ی‌ داواو‌ پشتگوێخس���تنی‌هاواڵتیان،‌ئه‌زمونی‌‌20س���اڵ‌له‌حوكمڕانی‌ه���ۆكاری‌س���ه‌ره‌كی‌ئ���ه‌م‌قه‌یرانه‌ی���ه‌‌كه‌‌روب���ه‌ڕوی‌هه‌رێم���ی‌كوردس���تان‌بۆته‌وه‌،‌به‌هه‌مان‌ كوردس���تان‌ دیموكراتی‌ پارت���ی‌عه‌قڵیه‌تی‌خراپ‌و‌تاقیكراوه‌‌كه‌‌فه‌ش���ه‌لی‌له‌ماوه‌ی‌‌ كوردس���تان‌ له‌سیاسه‌تی‌ هێناوه‌‌رابردو،‌به‌هه‌مان‌ئه‌و‌عه‌قڵیه‌ته‌‌سیاس���ه‌ت‌ده‌كات‌و‌به‌هه‌مان‌عه‌قڵیه‌ت‌مامه‌ڵه‌‌له‌گه‌ڵ‌

سیاسه‌ت‌و‌الیه‌نه‌كان‌ده‌كات.ئاوێنه‌:‌له‌ماوه‌یه‌ك���ی‌كه‌مدا‌‌3ئه‌ندامی‌جڤاتی‌نیش���تیمانی‌گۆڕان‌ده‌ستیان‌له‌كار‌

كێشایه‌وه‌‌ئه‌مه‌‌ناوده‌نێن‌چی؟د.‌ش���ۆڕش‌حاجی:‌ئه‌مه‌‌كێش���ه‌یه‌كی‌رێكخراوه‌یی���ه‌‌كه‌‌له‌هه‌مو‌دونی���ادا‌هه‌یه‌،‌كه‌‌له‌ب���اری‌ئاس���ایی‌و‌له‌ب���اری‌قه‌یران‌و‌نائاس���ایی‌روده‌دات،‌ئ���ه‌و‌س���ێ‌ئه‌ندامه‌‌كه‌‌ده‌س���تیان‌له‌كار‌كێش���اوه‌ته‌وه‌‌له‌به‌ر‌یه‌ك‌هۆی‌دیاریكراو‌نیه‌‌كه‌‌هه‌رس���ێكیان‌ی���ه‌ك‌داواو‌داواكارییان‌هه‌بێت،‌هه‌ریه‌كه‌و‌له‌به‌رهۆكارێك‌و‌هه‌ریه‌كه‌و‌پاش���خانی‌خۆی‌هه‌بوه‌‌كه‌‌ده‌س���تیان‌كێش���اوه‌ته‌وه‌،‌جگه‌‌له‌رێكخه‌ری‌ژوری‌په‌یوه‌ندییه‌‌سیاسییه‌كان‌ئ���ه‌و‌دو‌ئه‌ندامه‌ی‌‌دیكه‌‌وازی���ان‌له‌گۆڕان‌نه‌هێناوه‌‌به‌ڵكو‌ده‌س���تیان‌له‌پۆسته‌كانیان‌به‌گۆڕان‌ده‌زانن،‌ كشاندۆته‌وه‌و‌خۆش���یان‌ئه‌وه‌ش‌ش���تێكی‌ئاس���اییه‌،‌هۆكارێكی‌تر‌ئه‌وه‌یه‌‌له‌پرس���ی‌رێكخراوه‌یی‌خۆمان‌ئێمه‌‌پارتێكی‌تازه‌ین‌و‌له‌ساڵی‌‌2009ه‌وه‌‌دروست‌بوی���ن،‌ره‌نگ���ه‌‌هاوڕێكانمان‌ب���اش‌تاقی‌نه‌كردبێته‌وه‌،‌ره‌نگ���ه‌‌هاورێكانمان‌رێگای‌خه‌باتی‌مه‌ده‌نیان‌تاقی‌نه‌كردبێته‌وه‌و‌ئه‌مه‌‌كاروانێك���ی‌درێژه‌و‌رێگایه‌كی‌س���ه‌ختمان‌له‌به‌رده‌مه‌و‌به‌هی���وای‌ئه‌وه‌یه‌‌ئامانجه‌كانی‌زو‌بێت���ه‌دی،‌پێم���ان‌وای���ه‌‌كاروانه‌كه‌مان‌هێش���تین‌ به‌جێی‌ هه‌ركه‌س‌ دورودرێ���ژه‌و‌ده‌ستخۆش���ی‌لێده‌كه‌ین‌و‌ماڵ���ی‌ئاوابێت،‌چه‌ند‌كه‌س‌واز‌ده‌هێنێ���ت‌زیاتر‌دێنه‌‌ناو‌

ریزه‌كانی‌گۆڕان.ئاوێنه‌:‌هه‌وادارانتان‌لێره‌وله‌وێ‌و‌له‌تۆڕه‌‌كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان‌ده‌ڵێن‌محه‌ممه‌د‌حاجی‌

ده‌ركراوه‌،‌وه‌اڵمتان‌چییه‌؟د.‌ش���ۆڕش‌حاجی:‌س���كرتێری‌جڤاتی‌رونكردنه‌وه‌یه‌ك���ی‌ گ���ۆڕان‌ نیش���تیمانی‌

باڵوكرده‌وه‌و‌تیایدا‌ئاماژه‌ی‌به‌وه‌كردوه‌‌كه‌‌دو‌مانگ‌پێش‌ده‌س���ت‌له‌كاركێشانه‌وه‌ی‌،‌محه‌م���ه‌د‌حاج���ی‌ئاگاداركراوه‌ت���ه‌وه‌‌كه‌‌ئه‌ندام���ی‌جڤاتی‌نیش���تیمانی‌گۆڕان‌نیه‌و‌به‌ش���داری‌هی���چ‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی‌جڤاتی‌

پێنه‌كراوه‌.ئاوێنه‌:‌بۆ‌دورتان‌خسته‌وه‌؟‌

د.‌شۆڕش‌حاجی:‌جڤات‌پێی‌باش‌بوه‌‌ك���ه‌‌وه‌ك‌ئه‌ندام‌بمێنێت،‌بۆ‌ئه‌و‌بابه‌ته‌ش‌په‌یوه‌ندی‌ب���ه‌كاری‌رێكخراوه‌یی‌خۆمانه‌وه‌‌

هه‌یه‌.ئاوێنه‌:‌دیارنه‌مانی‌نه‌وش���یروان‌مسته‌فا‌تاچه‌ند‌كاریگه‌ری‌له‌سه‌ر‌بزوتنه‌وه‌ی‌‌گۆڕان‌

هه‌بوه‌؟د.‌ش���ۆڕش‌حاج���ی:‌بێگوم���ان‌وه‌ك‌دیاره‌‌ ش���وێنی‌ كاریزمای���ه‌ك‌ كه‌س���ێك‌و‌له‌س���ه‌ر‌گۆڕه‌پانی‌سیاس���یی‌كوردستان‌و‌بزوتن���ه‌وه‌ی‌‌گ���ۆڕان،‌كه‌س‌نكوڵ���ی‌له‌وه‌‌ناكات،‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌ی‌‌په‌یوه‌ست‌بێت‌له‌وه‌ی‌كه‌‌ئه‌و‌بارودۆخه‌‌به‌بێ‌نه‌وشیروان‌مسته‌فا‌وایكردوه‌‌به‌و‌ئاقاره‌‌خراپه‌دا‌بڕوات‌من‌پێم‌وانیه‌،‌بزوتنه‌وه‌ی‌‌گۆڕان‌به‌رنامه‌ی‌‌سیاسیی‌خۆمان‌هه‌یه‌،‌له‌كاتی‌نه‌وشیروان‌مسته‌فاو‌له‌كاتی‌دیارنه‌مانی‌ئه‌و‌به‌رنامه‌یه‌‌جێبه‌جێ‌ده‌كه‌ین،‌به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌پێمان‌باش‌بوه‌‌كه‌‌له‌م‌قه‌یرانه‌‌رێكخه‌ری‌گش���تی‌بزوتنه‌وه‌ی‌‌گۆڕان‌لێره‌‌نه‌بوه‌،‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌هه‌مو‌براده‌ران‌تاقیبكرێنه‌وه‌‌ئه‌وه‌ی‌شتێكی‌به‌ده‌سته‌وه‌یه‌‌له‌ناو‌گۆڕان‌بزانین‌بێ‌نه‌وشیروان‌مسته‌فا‌ده‌توانی���ن‌كاره‌كانم���ان‌ئه‌نج���ام‌بده‌ین،‌خۆ‌نه‌وش���یروان‌مسته‌فا‌تاس���ه‌ر‌بۆ‌ئێمه‌‌نامێنێ���ت،‌له‌م‌قه‌یرانه‌‌ئه‌گ���ه‌ر‌لێره‌‌بوایه‌‌نه‌یده‌توان���ی‌گۆڕانكارییه‌كی‌ئه‌وتۆ‌بكات،‌دواتر‌خۆ‌نه‌وش���یروان‌مسته‌فا‌دارعه‌سای‌س���یحری‌موس���ای‌پێنیه‌‌هه‌مو‌وه‌زعه‌كه‌‌به‌الیه‌ك���دا‌بخات،‌هه‌ركاتێكیش‌پێویس���ت‌

بكات‌لێره‌‌بێت‌دڵنیابه‌‌كه‌‌لێره‌‌ده‌بێت،‌بۆ‌مه‌سه‌له‌ی‌‌هاتنه‌وه‌شی‌هیچ‌كه‌سێك‌نازانێت‌كه‌ی‌‌دێته‌وه‌‌به‌اڵم‌هه‌ركاتێك‌كه‌‌پێویستی‌

كرد‌ئه‌وا‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌و‌لێره‌یه‌.ئاوێن���ه‌:‌ده‌ڵێن‌نه‌وش���یروان‌مس���ته‌فا‌دیوه‌خان���ی‌له‌‌له‌نده‌ن‌دان���اوه‌‌بۆ‌بینینی‌

سه‌ركرده‌‌سیاسییه‌كان؟د.‌شۆڕش‌حاجی:‌نه‌ش���یروان‌مسته‌فا‌بۆ‌چاره‌س���ه‌ری‌ته‌ندروس���تی‌رۆیش���توه‌و‌ئێستا‌زۆر‌باش���تر‌بوه‌و‌ته‌ندروستی‌به‌ره‌و‌پێشچوه‌،‌نه‌وشیروان‌مسته‌فا‌هاوڕێی‌هه‌یه‌‌له‌ناو‌الیه‌نه‌‌سیاس���ییه‌كانی‌كوردس���تان‌و‌بێالی���ه‌ن،‌ناكرێ���ت‌ده‌رگا‌دابخات‌و‌كه‌س‌نه‌بینێ���ت،‌ئ���ه‌و‌بینینانه‌‌ب���ۆ‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌ئاگاداری‌بارودۆخی‌هه‌نوكه‌یی‌كوردستان‌و‌ناوچه‌كه‌‌و‌گۆڕان‌بێت،‌پێویستی‌به‌وه‌‌هه‌یه‌‌

كه‌‌خه‌ڵك‌ببینێت.ئاوێن���ه‌:‌ب���ۆ‌پێن���ج‌مان���گ‌ده‌چێ���ت‌نه‌وشیروان‌مس���ته‌فا‌پێنج‌قسه‌ی‌نه‌كردوه‌‌ته‌نها‌وێنه‌‌باڵوده‌كاته‌وه‌،‌گۆڕان‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌م‌

بێده‌نگییه‌یه‌؟د.‌ش���ۆڕش‌حاجی:‌نه‌وشیروان‌مسته‌فا‌بێده‌ن���گ‌نه‌ب���وه‌و‌بێده‌نگی���ش‌نابێ���ت،‌هه‌ركاتێكیش‌پێویس���ت‌بێت‌نه‌وش���یروان‌

مسته‌فا‌قسه‌ی‌‌خۆی‌ده‌بێتئاوێن���ه‌:‌ئێ���وه‌‌له‌گه‌ڵ‌س���ێ‌الیه‌نی‌تر‌هاوپه‌یمانێتیت���ان‌هه‌بوه‌،‌ب���ه‌اڵم‌یه‌كێتی‌ن���ه‌‌دڵی‌ئێوه‌ی‌پ���ێ‌ده‌ش���كێت‌نه‌‌دڵی‌پارتی،‌پێشكه‌وتنه‌كان‌به‌ره‌و‌كوێ‌هه‌نگاو‌

ده‌نێت؟د.‌ش���ۆڕش‌حاج���ی:‌ئێم���ه‌‌هاوپه‌یمان‌نه‌بوین،‌ئێمه‌‌له‌گه‌ڵ‌یه‌كگرتو‌كۆمه‌ڵ‌چوار‌ساڵ‌له‌ئۆپۆزس���یۆن‌به‌یه‌كه‌وه‌بوین،‌كاری‌به‌یه‌كه‌وه‌‌ هاوبه‌ش���مان‌ پاكێجی‌ هاوبه‌ش‌و‌هه‌بوه‌،‌هه‌ڵوێس���تی‌سیاسیی‌وه‌ك‌یه‌كمان‌هه‌ب���وه‌،‌له‌كاتی‌چونمان‌ب���ۆ‌ناو‌كابینه‌ی‌‌

هه‌ش���تی‌بنكه‌‌ف���راوان،‌له‌گ���ه‌ڵ‌یه‌كێتی‌و‌یه‌كگرتو‌و‌كۆمه‌ڵ‌پرۆژه‌یه‌كی‌هاوبه‌شمان‌یاس���ای‌ هه‌مواركردن���ه‌وه‌ی‌‌ ب���ۆ‌ هه‌ب���و‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌هه‌رێمی‌كوردس���تان،‌ئێمه‌‌هاوپه‌یمان‌نه‌بوین‌به‌س‌پرۆژه‌ی‌‌هاوبه‌شمان‌هه‌بوه‌،‌ئێستا‌ئه‌و‌سێ‌الیه‌نه‌ی‌تر‌پابه‌ندی‌خۆیان‌به‌هاوبه‌ش���ی‌ئه‌و‌پرۆژه‌یاس���ایه‌وه‌‌ده‌ربڕیوه‌،‌ب���ه‌اڵم‌یه‌كێتی‌له‌ناویاندا‌له‌وه‌ی‌ئای���ا‌له‌گه‌ڵ‌ئێمه‌‌ده‌بن‌ی���ا‌له‌گه‌ڵ‌پارتی‌و‌یا‌له‌گه‌ڵ‌هه‌ردوكم���ان،‌بزوتنه‌وه‌ی‌‌گۆڕان‌یه‌كێت���ی‌ئازاد‌ده‌كات‌ل���ه‌وه‌ی‌‌هه‌ر‌بڕیارو‌رێكه‌وتنێ���ك‌له‌گ���ه‌ڵ‌پارت���ی،‌نامانه‌وێت‌یه‌كێتی‌له‌به‌ر‌خۆبه‌ستنه‌وه‌‌به‌ئێمه‌وه‌‌هیچ‌بڕیارێكی‌سیاس���یی‌نه‌دات،‌سه‌ربه‌س���تن‌

له‌هه‌ر‌بڕیارێكی‌سیاسیی.ئاوێنه‌:‌ناترسن‌به‌هاوپه‌یمانێتی‌یه‌كێتی‌و‌پارت���ی‌و‌بێبه‌ریكردن���ی‌زیاترت���ان‌له‌كایه‌‌

سیاسییه‌كان؟د.‌ش���ۆڕش‌حاجی:‌ئێمه‌‌ئۆپۆزس���یۆن‌بوین‌و‌له‌ك���ه‌س‌نه‌ترس���اوین،‌له‌حكومه‌ت‌بوین‌و‌له‌كه‌س‌نه‌ترساوین،‌ئه‌م‌بارودۆخه‌مان‌له‌داهاتوشدا‌ نه‌ترس���اوین،‌ به‌س���ه‌رهاتوه‌‌له‌كه‌س‌ناترسین،‌ئێمه‌‌هه‌ڵگری‌په‌یامێكن‌

كه‌‌پێمان‌وایه‌‌بۆ‌هه‌مو‌كوردستانه‌.ئاوێن���ه‌:‌په‌یامه‌كه‌ی‌‌گۆڕان‌بۆ‌یه‌كێتییه‌‌

یان‌بۆ‌یه‌كگرتو‌و‌كۆمه‌ڵیشه‌؟د.‌ش���ۆڕش‌حاج���ی:‌پێم���ان‌خۆش���ه‌‌یاسای‌ هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌‌ مه‌سه‌له‌ی‌‌ له‌سه‌ر‌سه‌رۆكایه‌تی‌هه‌رێمی‌كوردستان‌له‌گه‌ڵمان‌بن،‌له‌گه‌ڵیش���مان‌نه‌بن‌ئازادن‌و‌ده‌ستیان‌خ���ۆش‌بێت،‌ئه‌وان‌هه‌رچیی���ه‌ك‌بكه‌ن‌نه‌‌رێگریی���ان‌لێده‌كه‌ی���ن‌نه‌‌سه‌رزه‌نش���تیان‌

ده‌كه‌ین.ئاوێنه‌:‌پرسی‌سه‌ربه‌خۆیی‌هه‌رێم‌زۆرجار‌لێره‌و‌له‌وێ‌كارتێك‌ف���ڕێ‌ده‌درێت،‌چۆن‌له‌م‌قه‌یرانه‌‌ته‌ماشای‌ده‌وڵه‌تداری‌ده‌كه‌ن؟د.‌ش���ۆڕش‌حاجی:‌بزوتنه‌وه‌ی‌‌گۆڕان‌و‌تاكه‌كانی،‌نه‌ك‌تێبینیمان‌هه‌بێت‌له‌س���ه‌ر‌ده‌وڵه‌ت���ی‌كوردی،‌به‌ڵكو‌هی���واو‌ئاواتمان‌ده‌وڵه‌تی‌كوردی‌و‌دروس���تبونیه‌تی،‌ئه‌وه‌ی‌‌ب���اس‌ده‌كرێت‌بۆ‌موزایه‌ده‌‌ئێمه‌‌ده‌س���تی‌كه‌س���مان‌نه‌گرتوه‌‌بابفه‌رمون‌رایبگه‌یه‌نن‌و‌ئێم���ه‌‌پش���تیوانییان‌لێده‌كه‌ی���ن،‌ب���ه‌اڵم‌جیاوازیی���ه‌ك‌هه‌یه‌‌كه‌‌گۆڕان‌بۆ‌موزایه‌ده‌و‌بانگه‌شه‌ی‌حزبی‌به‌كاری‌ناهێنێت،‌ده‌بێت‌یه‌كڕی���زی‌نیش���تیمانی‌ب���ۆ‌دابینبكرێت‌و‌دامه‌زراوه‌ی‌نیش���تیمانی‌ب���ۆ‌دابینبكرێت،‌ده‌وڵه‌ت���ی‌كوردی‌ده‌بێت‌له‌س���ه‌ر‌بنه‌مای‌راس���تگۆیی‌له‌نێوان‌هاواڵتی‌و‌ده‌س���ه‌اڵت‌دروس���ت‌بێت،‌ئه‌مه‌‌بیركردنه‌وه‌ی‌‌گۆڕانه‌‌كه‌‌جی���اوازی‌هه‌یه‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌ئه‌وانه‌ی‌‌باس‌له‌دروس���تبونی‌ده‌وڵه‌تی‌ك���وردی‌ده‌كه‌ن،‌هه‌ركه‌س���ێك‌ئ���ه‌وه‌‌ب���ه‌كار‌ده‌هێنێت‌كه‌‌ده‌وڵه‌ت���ی‌كوردی‌دروس���ت‌ده‌كات‌كه‌س‌ده‌س���تی‌نه‌گرتوه‌‌ب���ا‌بفه‌رموێت‌و‌ئێمه‌ش‌

پشتیوانی‌لێده‌كه‌ین.ئاوێن���ه‌:‌ئه‌گه‌ر‌بارزانی‌ده‌وڵه‌تی‌كوردی‌

دابمه‌زرێنێت‌و‌رایبگه‌یه‌نێت‌ئێوه‌‌پشتیوانی‌لێده‌كه‌ن؟

د.‌ش���ۆڕش‌حاج���ی:‌ئێم���ه‌‌كێش���ه‌ی‌‌شه‌خس���یمان‌له‌گ���ه‌ڵ‌كه‌س‌نی���ه‌،‌ئه‌مڕۆ‌رایبگه‌یه‌نێ���ت‌و‌نه‌یخات���ه‌‌به‌یانی‌و‌ئێمه‌ش‌

پشتیوانین.ئاوێن���ه‌:‌دوای‌12ی‌ئۆكتۆب���ه‌ر‌پارت���ی‌وه‌زیره‌كانتان���ی‌ په‌رله‌م���ان‌و‌ س���ه‌رۆكی‌ده‌ركرد،‌دواین‌هه‌ڵوێس���ت‌و‌بۆچونتان‌بۆ‌

چاره‌سه‌ركردنی‌كێشه‌كان‌چییه‌؟د.‌ش���ۆڕش‌حاجی:‌ئێم���ه‌‌نه‌‌مه‌رجمان‌هه‌ی���ه‌و‌نه‌‌پێ���ش‌مه‌رجی���ش،‌به‌بڕیاری‌مه‌كته‌ب���ی‌سیاس���یی‌پارت���ی‌گه‌وره‌ترین‌ئێم���ه‌‌ ئیفلیجك���راوه‌،‌ ش���ه‌رعی‌ ده‌زگای‌له‌گ���ه‌ڵ‌ئه‌وه‌ین‌ش���ه‌رعییه‌ت‌بۆ‌په‌رله‌مان‌بگه‌ڕێته‌وه‌و‌په‌رله‌مان‌ببێته‌‌ئه‌و‌ش���وێنه‌ی‌‌كه‌‌یاس���او‌به‌رنام���ه‌ی‌‌لێوه‌ده‌ربكرێت‌بۆ‌هاواڵتیانی‌كوردس���تان،‌گ���ۆڕان‌كه‌‌ئه‌وه‌‌ده‌كات‌په‌رۆشی‌نیه‌‌بۆ‌ئه‌و‌چه‌ند‌شوێنه‌ی‌‌وه‌زیره‌كان‌بگه‌ڕێته‌وه‌،‌كه‌س���ێك‌به‌خیلی‌به‌م‌حكومه‌ته‌ی‌ئێستا‌نایه‌ت،‌حكومه‌تێك‌س���ه‌رتاپای‌گێژاوو‌كێشه‌و‌ناكۆكییه‌‌له‌ناو‌متمانه‌ی‌‌ پارته‌‌سیاسییه‌كان،‌حكومه‌تێك‌الی‌هاواڵتیان‌نه‌ماوه‌،‌حكومه‌تێك‌نه‌توانێ‌موچ���ه‌ی‌‌فه‌رمانبه‌ران���ی‌ب���دات‌ئه‌وه‌نده‌‌په‌رۆش‌نین‌بچین���ه‌وه‌‌ناو‌ئه‌و‌حكومه‌ته‌،‌ئه‌وكات���ه‌ش‌ك���ه‌‌چوین���ه‌‌حكومه‌ت���ه‌وه‌‌ده‌مانزانی‌كه‌‌حكومه‌ت‌خاوه‌نی‌ئه‌م‌هه‌مو‌كێش���ه‌و‌قه‌یرانه‌یه‌،‌به‌اڵم‌وه‌ك‌هه‌ستكردن‌به‌ئینتیمای‌نیش���تیمانی‌شانمان‌دایه‌‌به‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‌بچینه‌‌حكومه‌ت‌و‌له‌گه‌ڵ‌الیه‌نه‌كان‌هه‌وڵی‌ئ���ه‌وه‌‌بده‌ی���ن‌ك���ه‌‌به‌رنامه‌یه‌كی‌

چاكسازی‌بۆ‌ئه‌م‌قه‌یرانانه‌‌دابنێین.ئاوێن���ه‌:‌وه‌زیره‌كان‌ده‌ك���ه‌ن‌به‌قوربانی‌

رۆیشتنه‌وه‌ی‌‌سه‌رۆكی‌په‌رله‌مان؟د.‌ش���ۆڕش‌حاجی:‌مه‌به‌ستم‌ئه‌وه‌‌نیه‌،‌گۆڕان‌پێی‌وای���ه‌‌ئه‌وه‌ی‌‌پارتی‌كردویه‌تی‌له‌هه‌رێم���ی‌ ش���ه‌رعییه‌ته‌‌ له‌كارخس���تنی‌كوردس���تان،‌ده‌مانه‌وێت‌ش���ه‌رعییه‌ت‌بۆ‌په‌رله‌مان‌بگه‌ڕێنین���ه‌وه‌،‌گۆڕان‌پێی‌وایه‌‌ش���تێك‌نیه‌‌به‌ن���اوی‌حكومه‌ت���ی‌هه‌رێم‌و‌

ئه‌نجومه‌نی‌وه‌زیران.ئاوێنه‌:‌پارتی‌ده‌ڵێت‌بزوتنه‌وه‌ی‌‌گۆڕان‌ئاگاداری‌مه‌له‌ف���ی‌نه‌وته‌،‌وه‌زیری‌دارایش‌

وتویه‌تی‌ئاگادارین؟د.‌ش���ۆڕش‌حاج���ی:‌به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌،‌وه‌زیری‌دارای���ی‌وتویه‌تی‌ئ���اگاداری‌ئه‌و‌ب���ڕه‌‌نه‌وته‌یه‌‌ك���ه‌‌له‌به‌ن���ده‌ری‌جیهانه‌وه‌‌ده‌ڕوات،‌ئ���اگاداری‌ئه‌وه‌‌ب���وه‌‌كه‌‌چه‌ند‌پاره‌‌له‌سامانه‌‌سروش���تییه‌كانه‌وه‌‌هاتۆته‌‌دارای���ی،‌ئه‌وه‌‌جێگری‌پێش���وو‌ئێس���تای‌وه‌زیرانی‌یه‌كێتییه‌‌ك���ه‌‌ده‌ڵێن‌‌ئاگاداری‌وردو‌درشتی‌مه‌له‌فی‌نه‌وتین،‌نه‌‌له‌رابردوو‌ئێس���تاو‌داهاتو‌بیرمان‌له‌وه‌‌نه‌كردۆته‌وه‌‌پشكمان‌هه‌بێت‌له‌گومرگ،‌ئه‌وه‌‌یه‌كێتی‌و‌كۆمپانیاكانیانه‌وه‌‌شه‌ریكن‌ له‌رێی‌ پارتییه‌‌

له‌بازاڕی‌نه‌وت.

نه‌وشیروان‌مسته‌فا‌دارعه‌سای‌سیحری‌

موسای‌پێنیه‌‌هه‌مو‌وه‌زعه‌كه‌‌به‌الیه‌ك‌بخات

هەنوکە(512(‌سێشه‌ممه‌‌42016/1/19

‌ئا:‌بنار‌هیدایه‌ت

به‌رپرسی‌چه‌ند‌میحوه‌رێكی‌پێشمه‌رگه‌‌وه‌زاره‌تی‌پێشمه‌رگه‌ی‌‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌

به‌كه‌مته‌رخه‌م‌له‌قه‌ڵه‌م‌ده‌ده‌ن،‌كه‌‌له‌ڕوی‌پێداویستییه‌كان‌بۆ‌دابینكردنی‌

هێزه‌كانی‌پێشمه‌رگه‌‌له‌پێشه‌وه‌ی‌‌به‌ره‌كانی‌جه‌نگ‌كه‌مته‌رخه‌می‌‌

نواندوه‌،‌ئه‌مینداری‌گشتی‌وه‌زاره‌تی‌پێشمه‌رگه‌ش‌ده‌ڵێت‌"بێ‌بودجه‌و‌بێ‌

پاره‌ین،‌به‌اڵم‌هه‌مو‌مانگێك‌سوته‌مه‌نی‌پێویستمان‌بۆ‌پێشمه‌رگه‌‌ناردوه‌."

سه‌رپه‌رشتیاری‌ س���ه‌نگاوی‌ مه‌حمود‌میحوه‌ری‌گه‌رمه‌سێر‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند‌"ئه‌م‌به‌ن���او‌حكومه‌ته‌ی‌‌ئێس���تا‌هه‌یه‌،‌حكومه‌تی‌دو‌بنه‌ماڵه‌یه‌،‌هیچ‌خزمه‌تێك‌به‌پێشمه‌رگه‌‌ناكه‌ن‌كه‌‌ئێستا‌له‌پێشه‌وه‌ی‌‌به‌ره‌كانی‌جه‌نگن‌بۆ‌پاراس���تنی‌خاكی‌

كوردستان".سه‌نگاوی‌باسی‌له‌وه‌شكرد‌"پێشمه‌رگه‌‌خۆی���ان‌زۆپای‌داریان‌دان���اوه‌و‌خۆیان‌گه‌رم‌ده‌كه‌نه‌وه‌،‌خۆیان‌خزمه‌تی‌خۆیان‌

ده‌كه‌ن".ئه‌و‌به‌رپرس���ه‌ی‌‌میحوه‌ری‌گه‌رمه‌سێر‌جه‌خ���ت‌ل���ه‌وه‌‌ده‌كات���ه‌وه‌‌"خه‌ڵك���ی‌خێرخواز‌له‌ڕێی‌خوا‌نه‌وت‌بۆ‌پێشمه‌رگه‌‌دابین‌ده‌كه‌ن،‌ئه‌وه‌‌زه‌المێك‌هاتوه‌و‌بڕی‌‌10هه‌زار‌لیت���ر‌نه‌وتی‌داوه‌‌به‌هێزه‌كانی‌

پێشمه‌رگه‌‌له‌سنوری‌كه‌ركوك.

حه‌مید‌ئه‌فه‌ندی‌به‌رپرس���ی‌میحوه‌ری‌باش���یك‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند‌"ساڵی‌پار‌وه‌زاره‌تی‌پێش���مه‌رگه‌‌پۆستاڵی‌به‌سه‌ر‌هێزه‌كانی‌پێشمه‌رگه‌دا‌دابه‌شكرد،‌له‌ڕوی‌زۆرمان‌ كه‌موكوڕییه‌ك���ی‌ جلوبه‌رگ���ه‌وه‌‌نیه‌،‌به‌اڵم‌له‌ڕوی‌خ���واردن‌و‌میزانییه‌وه‌‌كێش���ه‌مان‌هه‌ی���ه‌،‌ئه‌وه‌‌چه‌ن���د‌مانگه‌‌

موچه‌یان‌نه‌داوه‌،‌پێش���مه‌رگه‌‌له‌سه‌ری‌واجبه‌‌كه‌‌به‌رگری‌له‌خاكی‌كوردس���تان‌ب���كات،‌ماوه‌یه‌كی‌زۆره‌‌كه‌‌پێش���مه‌رگه‌‌موچه‌ی‌‌وه‌رنه‌گرتوه‌،‌پێشمه‌رگه‌‌ناچاره‌‌كه‌‌به‌رگریی‌له‌خاكی‌كوردس���تان‌بكات‌و‌ئه‌وه‌ش‌ئه‌ركێكه‌‌ك���ه‌‌ده‌بێت‌جێبه‌جێی‌

بكات".

ئه‌فه‌ندی‌باس���ی‌له‌وه‌شكرد‌"بێگومان‌وه‌زاره‌تی‌پێشمه‌رگه‌‌خه‌مسارده‌‌به‌رامبه‌ر‌له‌پێش���ه‌وه‌ی‌‌ پێش���مه‌رگه‌‌ به‌هێزه‌كانی‌

به‌ره‌كانی‌جه‌نگ".هاوكات‌لیوا‌خالید‌بااڵبه‌رز‌فه‌رمانده‌ی‌به‌ئاوێن���ه‌ی‌‌ گه‌رمی���ان‌ فه‌رمانده‌ی���ی‌راگه‌یاند‌"لیژنه‌یه‌ك‌دروستكراوه‌‌له‌الیه‌ن‌

پێداویس���تییه‌كانی‌ ك���ه‌‌ وه‌زاره‌ت���ه‌وه‌،‌پڕ‌ له‌میح���وه‌ره‌كان‌ پێش���مه‌رگه‌‌ هێزی‌بكاته‌وه‌،‌ئه‌و‌لیژنه‌یه‌‌وه‌زیری‌پێشمه‌رگه‌‌به‌وه‌كاله‌ت‌رایسپاردوه‌‌كه‌‌كاری‌لیژنه‌كه‌‌

به‌خێرایی‌جێبه‌جێ‌بكرێت".بااڵبه‌رز‌باس���ی‌له‌وه‌شكرد‌"وه‌زاره‌تی‌كه‌لوپه‌ل���ی‌ چه‌ندی���ن‌ پێش���مه‌رگه‌‌

دابه‌ش���كردوه‌‌به‌س���ه‌ر‌لیواكانی‌خۆی‌و‌لیواكانی‌هه‌ش���تای‌لێ‌ده‌ركردوه‌،‌به‌اڵم‌شێخ‌سیروان‌بارزانی‌به‌رپرسی‌میحوه‌ری‌گوێر‌زۆر‌له‌ش���ته‌كان‌دابین‌ده‌كات‌به‌بێ‌ئه‌وه‌ی‌‌وه‌زاره‌ت‌پێداویس���تییه‌كانمان‌پڕ‌

بكاته‌وه‌".فه‌رمان���ده‌ی‌‌‌فه‌رمانده‌ی���ی‌گه‌رمیان‌باسی‌له‌و‌لیژنه‌یه‌‌كرد‌كه‌‌له‌الیه‌ن‌كه‌ریم‌راس���پێردراون‌ دروستكراوه‌و‌ س���نجاری‌ب���ۆ‌پڕكردنه‌وه‌و‌دابینكردنی‌س���ه‌رجه‌م‌نازانین‌كه‌ی‌‌ ئیت���ر‌ پێداویس���تییه‌كان،‌ده‌چێته‌‌بواری‌جێبه‌جێكردنه‌وه‌،‌باس���ی‌له‌وه‌شكرد‌تاقه‌‌فه‌رقێك‌كه‌‌فه‌رمانده‌یی‌گه‌رمیان‌هه‌یبێت‌له‌گه‌ڵ‌فه‌رمانده‌ییه‌كانی‌تر‌له‌سه‌ر‌ئه‌ركی‌سیروان‌بارزانی‌بوه‌".ی���اوه‌ر‌ جه‌ب���ار‌ ‌ خۆش���ییه‌وه‌‌ الی‌پێش���مه‌رگه‌ی‌‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ ئه‌مین���داری‌حكومه‌ت���ی‌هه‌رێم‌به‌ئاوێن���ه‌ی‌‌راگه‌یاند‌بۆ‌هێزه‌كانی‌ به‌س���وته‌مه‌نی‌ "سه‌باره‌ت‌ب���ڕی‌ مانگێ���ك‌ هه‌م���و‌ پێش���مه‌رگه‌،‌سوته‌مه‌نی‌پێویستمان‌بۆ‌دابین‌كردون،‌چه‌ند‌رۆژێكی‌كه‌مه‌‌كه‌‌بڕی‌پێویس���تی‌

ئه‌م‌مانگه‌مان‌بۆ‌ناردون".یاوه‌ر‌وتیشی‌"هه‌ر‌به‌رپرسێكی‌میحوه‌ر‌ده‌توانێت‌له‌رێی‌نوس���راوێكه‌وه‌‌وه‌زاره‌ت‌ئاگادار‌بكاته‌وه‌‌كه‌‌چییان‌پێویسته‌،‌بۆ‌دابینكردنی‌جلوبه‌رگی‌زس���تانه‌ش‌ئێمه‌‌س���ااڵنه‌‌یه‌ك‌جار‌پێداویستیان‌بۆ‌دابین‌ده‌كه‌ین،‌ئه‌مس���اڵ‌به‌ه���ۆی‌كورتهێنانی‌بودجه‌وه‌‌وه‌ك‌پێویست‌نه‌مانتوانیوه‌".

به‌رپرسی‌میحوه‌ره‌كان‌وه‌زاره‌تی‌پێشمه‌رگه‌‌به‌كه‌مته‌رخه‌م‌له‌قه‌ڵه‌م‌ده‌ده‌ن

بزوتنه‌وه‌ی‌‌گۆڕان‌یه‌كێتی‌سه‌رپشك‌ده‌كات‌بۆ‌هاوپه‌یمانی‌به‌ستن‌له‌گه‌ڵ‌پارتیشۆڕش‌حاجی‌:‌نامانه‌وێت‌یه‌كێتی‌له‌به‌ر‌خۆبه‌ستنه‌وه‌‌به‌ئێمه‌وه‌‌هیچ‌بڕیارێكی‌سیاسیی‌نه‌دات

د.‌شۆڕش‌حاجی

پێشمه‌رگه‌‌خۆیان‌زۆپای‌داریان‌داناوه‌و‌خۆیان

گه‌رم‌ده‌كه‌نه‌وه‌‌خۆیان‌خزمه‌تی‌خۆیان‌ده‌كه‌ن

پێشمه‌رگه‌یه‌ک‌له‌به‌ره‌کانی‌جه‌نگی‌دژ‌به‌داعشدا

ئابوری(512( سێشه ممه 62016/1/19

ئا: وریا حسێن

تادێت قه یرانی دارایی له هه رێمی كوردستان زیاتر ته نگ به هاواڵتیان هه ڵده چنێت، ئه وه ش كاردانه وه ی جیاوازی به دوای خۆیدا هێناوه ،

به جۆرێك ئێستا قسه یه ك هاتوه ته ئاراوه كه یه كێتی و پارتی پاره یان هه یه و

به ئه نقەست دۆخه كه چاره سه ر ناكه ن، ته نانه ت په رله مانتارانیش هاتونه ته سه ر ئه و ڕایه و ده ڵێن " پارتی و یه كێتی گره و له سه ر بێده نگی خه ڵك و الیه نه كانی تر

ده كه ن، به پێچه وانه وه پاره ی هه رێم وه كو خۆڵ وایه ".

عه لی حەمه س���اڵح جێگری س���ه رۆكی لیژن���ه ی دارایی په رله مانی كوردس���تان كاتێ قس���ه ی بۆ ئاوێنه كرد زۆر بێزاربو، دۆخی بۆ له هه ڵس���ه نگاندنه كانی دیاربو دارایی حكومه ت گەیش���توه ته بنبه س���ت كه یه كێت���ی و پارتی بێمنه ت���ن به رامبه ر هاواڵتی���ان، ئه و ئاماژەی ب���ۆ ئه وه كرد هه رێمی كوردس���تان وه ك���و خۆڵ پاره ی هه یه و كێش���ه ی پ���اره ی نی���ه و به ڕون و ئاش���كرا ده دزرێت، وتی "هه مو ش���تێك دیاره ، هه ركه س پرسیار بكات پاره هه یه

یان نا خۆی هەڵده خه ڵه تێنێت".وه زاره ت���ی دارای���ی حكومه تی هه رێمی ئ���ه م هه فته یه كوردس���تان س���ه ره تای ڕایگه یاند، قه یرانی دارایی ئه وانی گه یاندوه به وخاڵه ی كه ته نها بتوانن نیو موچه بده نه فه رمانبه ران، ئه وه ش هاوكاته له گه ڵ ئه و توڕه ییه ی كه له شه قامی كوردستان هه یه به هۆی قه یرانی داراییه وه ، وه كو ده وترێت ئه و توڕه ییه "پشکۆی ژیر خۆڵه مێشه كه یه ده كرێ���ت هه ركاتێك بێت بگه ش���ێته وەو

كڵپه بكات".دارایی لیژن���ه ی س���ه رۆكی جێگ���ری سه لماندویه تی كه كوردستان په رله مانی

ب���ه به ه���ای 90% موچ���ه ی فه رمانبه ران نه وت فرۆش���راوه ده كات���ه 7 ملیار دۆالر پاره كه ی دیارنیه ، وتی "خه ڵك و ) گۆڕان، یه كگرتو، كۆم���ه ڵ( قس���ه ناك���ه ن، ئیتر

پارتی و یه كێتی بۆ موچه بده ن".پارتی دیموكراتی كوردستان له م دۆخه دا بێوه اڵم نیه ، ئه و پێی وایه ئه وانیش وه كو هه م���و هاواڵتی���ان قه یران���ه كان به رۆكی گرت���ون ته نانه ت پاره ی���ان نیه موچه ی

باره گاو كادیره كانیان دابین بكه ن.

عێراقی په رله مانتاری جاف ئه ش���واق پارتی دیموكراتی كوردستان كادری بااڵی ئه و حیزبه چیرۆك���ی هه ژاری حیزبه كه ی بۆ ئاوێنه باس���ده كات كه ئه وانیش وه كو هه مو هاواڵتیان ئ���ه م قه یرانه كاریگه ری

ته نانه ت دروس���تكردون له سه ر گه وره ی ناتوانن پاره ی باره گاو كادره كانیان بده ن، ده ڵێت "ئه گه ر پارتی پاره ی هه یه بۆچی پاره ی ب���اره گاو كادره كانی خه رجناكات، ك���ه كاریگه ری س���لبی له س���ه ر ژیانیان

جێده هێڵێت".ئه ش���واق ج���اف، له باره ی ئ���ه و پاره خه یاڵیه ی هاتوه ته هه رێمی كوردس���تان له به غداوه ئه وه ی ڕونكرده وه "ئه وه كاری په رله مانه ده بو لێپچینه وه بكات له هاتنی ئه و پاره ی���ه ، تابزانرێت ئایا ئه و پاره یه

چۆن هاتوەو چۆن خه رجكراوه ".په رله مان���ی عێراق دارای���ی لیژن���ه ی ئامارێ���ك بۆ ئاوێنه ئاش���كرا ده كات، كه نزیك���ی100 ترلیۆن دینار له دوای س���اڵی 2003وه هاتوه ت���ه هه رێمی كوردس���تان و

دۆس���یه یه كی نادیاریش هه ڵده داته وه كه به هاكه ی ملیارێ���ك و 500 ملیۆن دۆالره و په یوه س���ته به حاكم���ی ئه وكاته ی عێراق

پۆڵ بریمه ر.ئه حم���ه دی حاجی ڕه ش���ید بڕیارده ری لیژن���ه ی دارایی په رله مانی عێ���راق ئه وه بۆ ئاوێنه باس���ده كات كارانه بونی دیوانی چاودێری دارایی وایكردوه هه رێم حس���ابی خیتامی نه بێت ئه وه ش واده كات نه زانرێت ئ���ه و پاره یه ی له به غ���داوه هاتوه ته هه رێم چۆن خه رجكراوه ، وتی"سه رچاوه ی هاتنی پاره كه دیاره ، به اڵم چۆنیه تی خه رجكردنی دیارنیه ، بۆی���ه ناتوانین بڵێین ئه و پاره یه حی���زب بردویه تی چونكه به ناوی پڕۆژه وه له بودجه دا دانراوه ، پڕۆژه هه یه س���ێ جار

ناوی له پرۆژه ی بودجه دا هاتوه ".

ئه و باسی نمونه یه كی كرد كه له دیوانی چاودێ���ری دارای���ی بۆی���ان گێڕاوه ته وه و ده ڵێ���ت "كاتی خۆی پۆل بریمه ر حاكمی عێ���راق یه ك ملی���ارو 500 ملیۆن دۆالری ڕه وانه ی تایبه ته وه فڕۆكه یه كی له ڕێگه ی س���لێمانی ك���ردوه ، دوات���ر دیارنه ماوه و حكومه ت���ی هه رێمی���ش نه یتوان���وه هیچ وه اڵمێكی دیوانی چاودێری دارایی عێراق

بداته وه ".بڕیارده ری لیژن���ه ی دارایی په رله مانی عیراق، به دوری ده زانێت یه كێتی و پارتی بتوانن قه یرانی دارایی هه رێمی كوردستان چاره س���ه ر بكه ن، به وپێی���ه ی ئه وانیش پ���اره ی نه قدیان النه ماوەو ئه وه ی هه یانه له چوارچێ���وه ی كۆمپانی���ا حیزبیه كانیان به گه ڕی���ان خس���توه ، وتی"بان���ك هه یه

كاتێك دامه زراوه، س���ه رمایه كه ی 4 ملیار دیناربوه دوای 8 س���اڵ قازانجی له سه دا ملیۆن بوه و سه رمایه كه ی گه یاندوه ته 110

ملیار دینار".

هی���چ ئومێدێك نه ماوه له كوردس���تان بۆ چاره س���ه ری قه یران���ی دارایی ته نها كۆمه ڵێك چاره سه ری بنه ڕه تی نه بێت كه له شاده ماری یه كێتی و پارتی ده دات، بۆیه

ئابوریناسان "ئومێده كانیان الوازن".د.محمه د ڕەئ���وف، خاوه نی بڕوانامه ی هی���چ ئاب���وری له زانس���ی پرۆفیس���ۆر نادۆزێت���ه وه ب���ۆ چاره س���ه ری قه یرانی دارایی ته نه���ا ئه وه نه بێت ئه م حكومه ته بس���پێرێت به ده س���تێكی ئه مین ئه وه ش ده زانێت، درێژخایه نی به چاره س���ه رێكی ده ڵێت "چاره سه ری قه یرانه كه په یوه سته به دروستكردنی حكومه تێكی نیشتمانی كه خاوه ن به رژوه ندی تایبه ت نه بێت، ئه وه ش

قوربانیدان و ماویه كی زۆری ده وێت".س���ااڵنێكه ك���ه پڕۆفیس���ۆره ئ���ه و دۆخی بۆ به لێكۆڵینه وه كانی شیكردنه وه ئابوری هه رێمی كوردس���تان ده كات، هیچ ئاماژه یه كی ئه رێن���ی نادۆزیته وه پێیوایه "دۆخه ك���ه ئه وه نده ئاڵۆز ب���وه هه رچی ده وترێت له باره ی ئه وه ی یه كێتی و پارتی پاره یان هه یه ده كرێت راست بێت، به اڵم

ڕه نگه له جاران كه متر بێت".

ل���ه م بێهیوایی���ه ی قه یران���ی دارای���ی دروس���تیكردوه ، كوردس���تان هه رێم���ی ڕۆژان���ه خه ڵك له گه ڵ چاوه ڕوانیه كانی بۆ هه ڵهاتنی ڕۆژێكی ن���وێ هیواكانی زیاتر نیگه رانیه ش ئه و هاوكات له ده ستده دات، زیاتر تۆخده بێته وه ك���ه یه كێتی و پارتی دروس���تیانكردوه له م���اوەی 23 س���اڵی حكومڕانی هه رێمی كوردس���تان پێیانوایه "قه یرانه كان���ی ئێس���تا به رهه م���ی ئ���ه و بێباكیه یه كه هه ردو حیزب له به رژوه ندی

پارته كانیان دروستیانكردوه ".

ئا: ئاوێنه

سه دان به ڵێنده ر بۆ ڕزگاربون له شه ڕی قه رزاره كانیان به ناچاری په نا بۆ فرۆشتنه وه ی چه كه كانیان ده به ن به نیوه ی نرخی ڕاسته قینه و

به ڵێنده رانیش ده ڵێن "ئه وانه چه كه كانی ئه وان ده كڕنه وه ئه و سه رمایه دارانه ن كه قه رزاری حكومه تن و قازانجێكی

زۆری لێده كه ن، یان باجی حكومه تیان له سه ره ".

پێش���ه وا عومه ر خاوه ن���ی كۆمپانیای گه ردین یه كێكه له و به ڵێنده رانەی هه فته ی بردوه ته به ناچاری چه كه ك���ه ی پێش���و بازاڕی دۆالره كه ی س���لێمانی و به نرخێكی زۆر كه مت���ر له و نرخه ی كه ده بو له بانك پاره كه ی وه ربگرێت فرۆش���تویه تی، ئه و به ئاوێن���ه ی وت "چه كه كه م نرخی خۆی نزیكه ی 20 ه���ه زارو 500 دۆالربوه به اڵم كاتێ���ك بردومه ته ب���ازاڕ ته نها 10 هه زار

دۆالریان پێدام، منیش ناچار فرۆشتم".

فرۆش���تنه وه ی چه ك���ی به ڵێن���ده ران كه ئیفالسپێكردوه به ڵێنده ری به سه دان به پێی ئاماری یه كێتی به ڵێنده ران به هۆی ئه و چه كان���ه وه كه حكوم���ه ت ده یدات به ڵێنده ران و پاره له بانكدانیه زیاتر له 1000 كۆمپانیا ئیفالسیانكردوه ، به اڵم له الیه كی تره وه سودی بۆ گروپێكی تایبه ت هه یه كه نادیارن و ده ستیان له بازاڕه كه دا هه یه بۆی���ه ئێس���تا كڕین و فرۆش���تنی چه كی به ڵێنده ران "بوەته كاری دوه می به شێك دواتر دۆالره كه و بازاڕی له كاس���بكارانی له الیه ن چه ند كه سێكی نه ناسراوه وه ئه و

چه كانه ده كڕدرێنه وه ".

س���ه ردانێكی ئاوێن���ه په یامنێ���ری مه یدانیك���رد ب���ۆ ب���ازاڕی دۆالره ك���ه ی ش���اری س���لێمانی به هه ردو لقه كه یه وه ، دوكاندره كانی ئه و بازاڕه هیچ ش���تێكیان ن���ه ده وت له وباره یه وەو ته نه���ا ئه وه یان ده وت هه ندێك دوكاندار كه باری داراییان باش���ه ئه و كاره ده ك���ه ن و وه كو كاری دوه می ئه وانی لێهاتوه ، چونكه ئێس���تا به ڵێن���ده ران ب���ه زۆری دێن ب���ۆ ئه وه ی

چه كه كانیان بفرۆشنه وه .

پێشه وا عومه ر پێیوایه كۆمه ڵێك مافیا هه ن له پش���تی ئه م دۆس���یه وه و كڕین و فرۆش���تنی پێوه ده كه ن ته نانه ت باس���ی كه له وه به رهێنه ران به شێك ئه وه شیكرد پێش���تر پاره یان له حكومه ت قه رزكردوه ، ب���ه م چه كان���ه قه رزه كانی���ان ئێس���تا ده ده ن���ه وه وتی "بۆ نمون���ه وه به رهێنی واهه ی���ه 5 ملی���ار دین���اری له حكومه ت قه رزكردوه ، ئێس���تا چه كێكی 5 ملیاری به ڵێن���ده ران ده كڕێت���ه وه به كه متر له 3 ملی���ارو به نرخ���ی 5 ملی���ار ده یداته وه بەحكومه ت"جگه له وه ش ئێستا به شێكی زۆری باجی گومرگی له وێنه ی باجی سه ر جگ���ه ره به و چه كان���ه ده درێت به كه متر له بازاڕ ده كڕێته وه به نرخی ئه سڵی خۆی

ده درێته وه به حكومه ت.

ئ���ه و به ڵێنده ره ی ش���اری س���لێمانی ئه وه ش���ی بۆ ئاوێن���ه گێڕای���ه وه "%90 به ڵێن���ده ران له ژێ���ر گوش���ارێكی زۆری قه زاره كانیان���دان، به جۆرێك به ڵێنده ری له داخ���ی قه رزه كاره كانی خۆی واهه بوه به ڵێنده ری���ش چه ندی���ن خنكان���دوه و خۆیان كوشتوه ، چونكه ئه گه ر قازانجی بوبێ���ت %15 ت���ا پڕۆژه كانی���ان %10

زیانه كه یان ئێستا گه یشتوه ته %130 ".به هه م���ان به ڵێنده رانی���ش یه كێت���ی شێوه ی پێش���ه وا، نیگه رانن له و دۆخه ی به ڵێنده ران و پێیانوایه ڕۆژ به ڕۆژ دۆخه كه بۆ ئه وان ئاڵۆزتر ده بێت، چونكه به رده وام ئاماری ئه و به ڵێنده رانه زیاتر ده بێت كه به هۆی ئه م قه یران���ه وه ڕوبه ڕوی دۆخی

سه ختی دارایی و ئیفالسبون ده بنه وه .

می���ران كامی���ل وته بێ���ژی یه كێت���ی به ڵێنده ران ئه وه ی بۆ ئاوێنه ڕونكرده وه له سنوری پارێزگای سلێمانی به ڵێنده ران به به ه���ای 300 ملیار چه كیان هه یه به اڵم نازانن تائێس���تا چه ندی فرۆشراوه ته وه و كراوه ته پاره ی نه قدی، وتی "له هه ر چوار پارێزگاكه ئه م دیاره ده یه هه یه نازانن كێ

له پشیه وه یه تی".

وته بێژی یه كێت����ی به ڵێنده ران جه ختی له سه ر هه مان زانیاری پێشه وای به ڵێنده ر ك����رده وه وتی "ئه وانه ی ق����ه رزاری بانكن ئ����ه وان كه مت����ر چه كه كان����ی به نرخ����ی ده كڕنه وه و دواتر به به های خۆی ده یده نه وه به حكومه ت، ئه وه ش به ڵێنده رانی ئیفالس

پێكردوه ".

بانكه كان هیچ كێشه یه كیان له گه ڵ ئه و چه كانەدا نیه كه به ڵێنده ران ده یفرۆشن، چونكه ئه وانه چه ك����ی بانكین و به رێكاره فه رمییه كاندا تێپه ڕیانكردوه ، ته نها ئه وه یه

ئه م چه كانه پاره نیه بۆ خه رجكردنیان.س����االر غه ریب قادر به ڕێوه به ری گشتی بانكی ئاش����تی كه بانكێك����ی بازرگانیه و سه روسه ودایان بازرگانان زۆری به شێكی له گه ڵی����دا هه یه ، رۆژان����ه چه ندین چه ك دێته به رده ستیان ئه وان مامه ڵه ی له گه ڵ ده كه ن، ئ����ه و چۆنیه ت����ی مامه ڵه كردنیان له گه ڵ ئه و چه كانه بۆ ئاوێنه ڕونده كاته وەو ده ڵێت "هیچ نایاساییه ك نیه له و چه كانه دا ڕێكاری یاس����ایی خۆی����ان بڕیوەو چه كی

باوه ڕپێكراوه له الیه ن بانكه وه ".هاوكات له باره ی مامه ڵه ی ئه وان له گه ڵ به ه����ای ئه و چه ك����ه ئه وه ش ب����ۆ ئاوێنه ڕونده كات����ه وه كه ئه وان مامه ڵه ی ژماره ی له گه ڵ ده ك����ه ن، واته جیاوازی ئه و چه كه له گه ڵ ج����اران ته نها ئه وه ی����ه كه جاران پ����اره هه بوه س����ه رفكراوەو ئێس����تا پاره نیه، وتی "ڕه سیدی چه كه كه چه نده بێت به وه نده تۆمار ده كرێت له ئه ژماری خاوه ن

چه كه كه دا".له م قه یرانه داراییه ی هاتوه ته پێشه وه كه س����ه دان به ڵێنده ری خستوەتە به رده م به رده وامیش چین و كێشه ی كۆمه اڵیه تی و توێژه كانی تر په كده خات، چینێكی نادیار هه ن كه ئه م دۆخه یان به خزمه تی خۆیان قۆس����توه ته وه كه س نازانێت كێن؟ وه كو پێش����ه وای به ڵێنده ریش ئاماژه ی پێكرد، ئه وان����ه ی ج����اران له ق����ه رزی حكومه تدا زۆریانكردبو، قازانجێك����ی خه نیبوب����ون و ئێس����تاش هه رئه وانه چه ك����ی قه رزه كه ی قازانجێكی ته نانه ت ده ده نه وه و حكومه ت

زۆریش له سه ر ئه و چه كانه ده كه ن.

"هه رێمی كوردستان وه كو خۆڵ پاره ی هه یه و به ئاشكرا ده دزرێت"قه یرانی دارایی دۆسیه ی ئه و 100 ترلیۆن دیناره زیندوده كاته وه ،

كه یه كێتی و پارتی به نادیاری خه رجیانكردوه

"هه ندێك بازرگان چۆله كه بۆیاخ ده كه ن و به نرخی كه ناری به حكومه تی ده فرۆشنه وه "به ڵێنده ران له ژێر گوشاردا چه كه كانیان به نرخێكی كه م ده فرۆشنه وه

چاره سه ری قه یرانه كه په یوه سته

به دروستكردنی حكومه تێكی نیشتمانی كه خاوه ن به رژوه ندی

تایبه ت نه بێت، ئه وه ش قوربانیدان و ماویه كی

زۆری ده وێت

ئه و وه به رهێنه رانه ی قه رزاری بانكن به نرخی كه متر

چه كی به ڵێنده ران ده كڕنه وه و

دواتر به به های خۆی ده یده نه وه

به حكومه ت

هاواڵتییه ک له کاتی بازاڕکردندا

هاواڵتییه ک له بازاڕی دۆالره که

پرۆفایل

7 (512( سێشه ممه 2016/1/19 عێراق و جیهان

ئا: ئاوێنه

به ڕێوه به ری په یوه ندییه كانی وه زاره تی ئه وقاف له كوردستان،

مه ریوان نه قشبه ندی پێداگری له سه ر ئه وه ده كات كه 400 خێزانی جو

هه یه له كوردستان و داوای كردنه وه ی په رستگا ده كه ن له هه ولێر، به اڵم

راوێژكارێكی نه تانیاهۆ ده ڵێت "كوردستان جوی تیانیه و پێویسته كاربه ده ستانی هه رێم به شێوه یه كی عه قاڵنی و به رپرسانه مامه ڵه بكه ن و به یاریكردن به سۆز كاری دیبلۆماسی

ناكرێت".

په یوه ندییه كی جوله ك����ه ك����ورد و ك����ۆن و دێرینیان هه یه ، ك����ه زۆرێك له مێژونوس����ان پێیانوایه ده گه ڕێته وه بۆ س����ه ده كانی پێ����ش زایی����ن، كه ب����ۆ یه كه مین جار له الیه ن ش����اكانی ئاش����ورییه وه هێ����رش كرایه س����ه ر ئورش����ه لیم و ئه نفال ك����ران و به دیلی هێنران����ه واڵت����ی میزۆپۆتامیاوه ، له و سه رده مه وه تانیوه ی یه كه می سه ده ی بیس����ته م و دامه زراندن����ی ده وڵه ت����ی ئیس����رائیل، جو به ش����ێكی بنه ڕه تی پێكهاته ی هه رێمی كوردستان بون، كه به خۆیاندا تایبه ت كۆاڵنی له گه ڕه ك و ژی����اون و هه وڵیان����داوه ده س����تبگرن به ره گوڕیش����ه ی ئایین����ی و نه ته وه یی خۆیانه وه و له ناو زۆرینه ی دانیشتوانی كوردس����تاندا موس����ڵمانی ك����ورد و دامه زراندن����ی پ����اش نه توێن����ه وه . ده وڵه تی ئیس����رائیل و هه ڵگیرس����انی شۆڕش����ی ئه یلول په یوه ن����دی نێوان كوردو جو به هۆی دوژمنایه تی رژێمه به رامبه ر عێراق����ه وه عه ره بیه كان����ی "عه شقی به ش����ێوه ی به ئیس����رائیل،

حه رام" به رده وام ده بێت. ل����ه دوای راپه ڕینی 1991یش����ه وه ، دیس����ان هاتوچۆی نێوان كوردو جو

قس����ه و باس����ی زۆرجار گ����ه رم بوه ، ته نانه ت له وه زاره تی ئه وقافدا به شێكی تایب����ه ت كراوه ت����ه وه به "جوه كان����ی

كوردستان".

ئه وقاف: جوه كانی كوردستان زۆربه یان بازرگانن

مه ریوان نه قش����به ندی به ڕێوه به ری ئه وقافی وه زاره تی په یوه ندیه كان����ی كوردس����تان هه رێم����ی حكومه ت����ی به ئاوێن����ه ی ڕاگه یان����د ك����ه ژماره ی جوه كان له هه رێمی كوردس����تان 400 خێزانن و له ناوچه كانی هه ولێرو دهۆك هه ن و به ش����ێكی زۆریشیان له زاخۆدا نیشته جێن كه چه ند گوندێكی تایبه ت به خۆیان هه یه ، ئ����ه و وتی "جوه كان داوا ده كه ن په رستگایه كیان له هه ولێر تایبه ت بكرێت����ه وه و گۆڕس����تانی بۆ

به خۆیان هه بێت".وتیش����ی "ج����وه كان له وه زاره ت����ی ئه وق����اف وه ك موس����ڵمانان گ����وێ ده گیرێ����ت و له داواكاریه كانی����ان نوێنه رێكی����ان بۆ دی����اری كراوه وه ك ك����ۆی دینه كان����ی دیك����ه له هه رێمی

كوردستان".ناوبراو جه غتی له وه ش كرده وه كه ده وڵه تی ئیسرائیل هیچ په یوه ندیه كی به كردنه وه ی ئه و به شه وه نیه كه تایبه ته له وه زاره تی كوردس����تان به جوه كانی ئه وقاف، ئه و وتی "جوه كانی هه رێمی تێكه ڵ����ی نایانه وێ����ت كوردس����تان سیاس����ه ت ب����ن، ناش����یانه وێت بچنه په رله مان و كورسی كۆتایان پێبدرێت وه ك كه مه نه ته وه كانی دیكه ، ئه وان ده یانه وێت په رستگایان هه بێت و ڕێگه

له ئازادیه كانیان نه گیرێت".رونكرده وه ئه وه ش����ی نه قشبه ندی كه نوێنه ری جوه كان ناوی "ش����ێرزاد دوكانداریه كاری خه ریكی عومه ر"ه و به هیچ په یوه ندی هه ولێرو له ش����اری كارێكی سیاس����یه وه نی����ه ، ئه و وتی

"زۆربه ی ج����وه كان خه ڵكی بازرگان و دوكاندارن".

جوله كه "له كوردس����تان وتیش����ی دێ����ن ه����ه ن خه ڵكانێ����ك هه ی����ه و سه ردانمان ده كه ن و خۆیان ده ناسێنن ك����ه ئ����ه وان جوله ك����ه ن و ده یانه وێت وه ك ئێمه بكه نه وه ، په رس����تگایه ك ئازادی ئاینه كان ڕێگه یان پێده ده ین و ئه م دۆخ����ی ئابوریی����ه نه بوایه وه ك وه زاره تی ئه وقاف هاوكاریان ده بوین

بۆ كردنه وه ی په رستگاكانیان".

د. مورده خای زاكین: پێویسته كورد به شێوه یه كی عه قاڵنی كاری

دیبلۆماسی رێكبخاتكه س����ێكی زاكین، د.مورده خ����ای

پس����پۆڕه له كوردناس����یدا و خاوه ن����ی كتێبی جوله كه كانی كوردس����تانه كه وه رگێڕدراوه بۆ س����ه ر زمانی كوردی ، هه روه ه����ا دامه زرێن����ه ری كۆمه ڵ����ه ی كوردستان و ئیس����رائیلی دۆستایه تی س����ه رۆك نه تانیاه����ۆی راوێ����ژكاری وه زی����ری ئیس����رائیله ب����ۆ كاروباری واڵتانی عه ره بی ، جه غت له وه ده كات كه "هه مو ئه و راپۆرتانه ی باس له بونی

جو له كوردستان ده كه ن ناڕاستن".له په یوه ندییه ك����دا مورده خ����ای به ئاوێنه ی راگه یاند كه "كوردس����تان ج����وی تیا نییه " و ئاماژه به وه ده كات ك����ه دوای جه نگی یه كه م����ی كه نداو له 1991دا، ده یان خێزان هه بون به هۆی كوردس����تانه وه س����ه ختی بارودۆخی

خۆی����ان به جوله ك����ه ناس����اند یاخود بنه چ����ه ی خۆی����ان له دای����ك و داپیره یان ب����اوك و باپیره یان����ه وه ده برده وه كه سوكاریان ده یانوت جوله كه و سه ر هه یه له ئیس����رائیل، ئه و وتی "ئه مانه به پێ����ی یاس����ای گه ڕان����ه وه له الیه ن جوله كه كۆمه ڵه ی جوله كه و ئاژانسی یارمه تی ئیس����رائیله وه كورده كان����ی دران و كۆچی����ان كرد بۆ ئیس����رائیل، به اڵم له ماوه ی چه ند س����اڵێكی كه مدا كه په س����اپۆرتیان وه رگرت هه مویان

به ره و ئه وروپا كۆچیان كرد".وتیشی "ئێستا هه ندێك هه ن له وانه له كوردستان په ساپۆرتی ئیسرائیلییان پێی����ه و زمانی عیب����ری ده زانن، به اڵم له راس����تیدا موس����ڵمانن و له ده ی����ه ی

1990دا هاتن����ه ئیس����رائیل به ه����ۆی بارودۆخی هه رێمی كوردستان و دواتر بارودۆخی كه كوردس����تان گه ڕانه وه

ئابوری باش بو".مورده خ����ای باس ل����ه وه ش ده كات له كوردس����تان جوله كانه ی ئ����ه و كه یه كه می ل����ه دوای جه نگی له دایكبون كه نداوه وه تا ئێستا ده رفه تی ئه وه یان بۆ ره خس����اوه س����ه ردانی ئه و شارو ش����ارۆچكانه بكه نه وه ك����ه رۆژگاری منداڵی����ان تێ����دا به س����ه ربرد ب����و تا به هاوڕێ و دراوسێكانیان شاد ببنه وه .

مورده خ����ای كه ماوه ی 20 س����اڵ تۆژین����ه وه ی له س����ه ر ك����ورد كردوه ، پێیوای����ه ئه م ج����ۆره پاگه ندانه زیان ئیس����رائیلیه كان و نێوان به په یوه ندی نابێت����ه هۆی ده گه یه نێ����ت و ك����ورد راكێشانی س����ۆزی جوه كان به رامبه ر ئیس����رائیل میدیاكانی كوردس����تان و لێكدان����ه وه ی ئه وه ی ب����ۆ ده كه ن كه خه ڵكانێ����ك به بیانوی به بنه چه ی جو بونیانه وه ده یان����ه وێ له نائارامیه كانی په ناگه یاكیان راك����ه ن و كوردس����تان وتی ئه و له ئیس����رائیل، ده ستكه وێت "هه رێم����ی كوردس����تان ناتوانێت به م ئامڕازان����ه س����ۆزی ج����وه كان به ره و الی خ����ۆی راكێش����ێت و پش����تیوانی دیبۆلۆماس����ی ئیس����رائیل ده سته به ر بكات، چونكه په یوه ندی دیبۆماس����ی پێویس����تی ب����ه كاری عه قاڵنییه نه ك

یاریكردن به سۆزو سۆزداری ". وتیش����ی "جوه كان له 25 س����اڵی رابردودا به رده وام پشتگیری كوردیان كردوه و بۆ ئه و مه به سته ش كۆمه ڵه ی دۆس����تایه تی ئیسرائیلی كوردستانیان بیروباوه ڕی ل����ه 1993دا، دامه زراندوه ئایین����ی گرن����گ و جێی بای����ه خ نییه ، ئێمه ی ئیسرائیلی سۆزێكی گه وره مان هه یه به رامبه ر به گه لی كورد، به ساخته جو دروستكردن له كوردستان خزمه ت

به هه رێمی كوردستان ناكات".

مه ریوان نه قشبه ندی: جوه كانی كوردستان داوای كردنه وه ی په رستگا ده كه ن له هه ولێرراوێژكارێكی‌‌نه‌تانیاهۆ‌بۆ‌ئاوێنه‌:‌كوردستان‌جوی‌‌تیا‌نییه‌

یوسی‌‌كوهینسه رۆكی نوێی موساد

گۆڕانكاریی���ه له گ���ه ڵ ه���اوكات رۆژهه اڵت���ی خێراكان���ی هه ژێن���ه رو س���ه رۆك نه تانیاهۆی ناوه ڕاس���تدا، نوێی س���ه رۆكی ئیسرائیل وه زیرانی ده زگای موس���اد دیاریكرد، كه یوسی كوهینی ته مه ن 54 ساڵه ، كوهین 32

ساڵه له ده زگای موساددا چاالكه .

بنیامی���ن نه تنیاه���ۆ، راوێ���ژكاری ئاسایشی نه ته وه یی "یوسی كوهین"ی وه ك دوانزه هه مین س���ه رۆكی ده زگای نه تانیاهۆ وتی دیاریك���رد. موس���اد به ئه زمون���ه و كه س���ێكی "كوهی���ن ساڵه های ساڵه به شێوه یه كی پیشه یی س���ه ركردایه تی توان���ای كارده كات و كردنی به هێزه ، ك���ه هه مو ئه مانه ش خه سڵه تی گرنگن بۆ ئه وانه ی موساد

به ڕێوه ده به ن".ب���ه اڵم رۆژنام���ه ی "مه عاری���ف"ی به "پی���اوی كوهی���ن ئیس���رائیلی ، نه تانیاه���ۆ" ناو ده ب���ات، به و پێیه ی له نه تانیاهۆوه نزیكه زۆر كه س���ێكی تایب���ه ت و له دۆس���یه به تایبه ت���ی له بیركردن���ه وه و نهێنی���ه كان و هاوهه ڵوێستییان سه باره ت به دۆسیه ی

ئه تۆمیی ئێران.زۆرێ���ك له ناوه ن���ده سیاس���یه كان جه غت له وه ده ك���ه ن كه گۆڕانكاریی له م ده زگا گه وره و گرنگه ی ئیسرائیلدا، بۆ ئیسرائیل له ئاماده كاریی به شێكه روبه ڕوبونه وه ی ئ���ه و دۆخه ئاڵۆزه ی ناوه ڕاس���تی رۆژهه اڵت���ی ناوچ���ه ی گرتوه ته وه ، تا به توانایه كی به هێزتر و

تۆكمه تره وه مامه ڵه له گه ڵ روداوه كاندا بكات، به و پێیه ی گۆڕینی نه خش���ه ی ناوه ڕاس���ت و رۆژهه اڵت���ی سیاس���ی جه نگ���ی س���وریا و بارودۆخی عێراق و هاتنی روسه كان و ملمالنێكانی شیعه و سوننه و جه مسه ربه ندی ئێران و سوریا و ش���یعه كانی عێراق و حزبواڵی لوبنان له الی���ه ك و واڵتانی كه ن���داوو توركیا و سوننه كانی س���وریا و عێراق له الیه كی دیكه ، وا له ئیسرائیل ده خوازێت خۆی

سه رله نوێ نوێ و رێكبخاته وه .رۆڵی وه زیری ده ره وه ی راسته قینه ی

نه تانیاهۆ ده بینێت كوهین كه له بواری دروس���تكردنی په یوه ن���دی ده ره كیدا به ش���ێوه یه كی نهێنی چاالك���ه به تایبه تی له گه ڵ ئه و واڵتانه ی كه په یوه ندی دیبلۆماسییان له گه ڵ ئیس���رائیلدا نییه ، خزمه تێكی گه وره به ده وڵه تی ئیس���رائیل ده كات له م ئانوساته دا، موساد كه ناڵێكه بۆ دروس���تكردنی ئه و جۆره په یوه ندییه له گه ڵ واڵتان به تایبه تی ئه وانه ی كه ئاماده نین په یوه ندی ئاشكرایان له گه ڵ ئیس���رائیل هه بێت و به رژوه ندیش���یان له وه دایه ، كوهین به وه ناس���راوه كه په یوه ندییه كی به هێزی له گه ڵ زۆربه ی كاربه ده ستانی ده زگا هه واڵگرییه كانی رۆژهه اڵت���ی ناوه ڕاس���ت و ئه وروپ���ا و جیه���ان و CIAدا هه ی���ه . نه تانیاه���ۆ له و وای���ه به كه س���ێكی پێویس���تی

پۆسته دا بێت و لێیه وه نزیك بێت.یوس���ی كوهین كوڕی بنه ماڵه یه كی ناودار و دێرینی ش���اری ئۆرشه لیمن،

ك���ه به ئیمانداریی و په رۆش���ییان بۆ كاری ئایین���ی جوله ك���ه ناس���راون، دایكی مامۆستا و باوكیشی جه نگاوه ر و ئه فس���ه رێكی سه رسه ختی رێكخراوی س���ه ربازی ئه ره غۆن بوه كه خه باتی بۆ سه ربه خۆیی و پێكهێنانی ده وڵه تی

ئیسرائیل كردوه . كوهی����ن ده رچ����وی قوتابخان����ه ی هاوكاره كانی����دا له نێ����و ئایینی����ه و ناوده برێت پۆش����اك" به "نمایشكاری بایه خدان����ی كه ش����خه یی و به ه����ۆی پێ����اڵوو به بریقه وباق����ی زۆریی����ه وه جوانی����ی قاته كان����ی و رێكپۆش����ی

سه روقژییه وه . كوهین كه زانس����ته سیاس����یه كانی خوێندوه ، ئی����الن ب����ار له زانك����ۆی چوه ت����ه س����اڵیدا 22 له ته مه ن����ی نێ����و ده زگای موس����اده وه و چه ندین به رپرس����یاریه تی گرنگ����ی وه رگرتوه كه دواهه مینیان بریكاری س����ه رۆكی ده زگاكه بوه ، به رپرس����ی مخابه ارتی هێزی ئاس����مانی بوه ، به رپرسی لقی ئه وروپای موس����اد بوه ، به رپرس����ی ب����ۆ ب����وه ته كنه لۆژی����ی ك����رده ی ئیستیخباراتی ، زانیاری كۆكردنه وه ی به شی به رپرسی س����ااڵنێكی زۆریش رێكخستنی سیخوڕه كانی "دۆزینه وه و موس����اد ب����وه "، كه به ه����ۆی ئه وه ی كه س����ێكی كۆمه اڵیه ت����ی و به په رۆش بوه له دروستكردنی په یوه ندی له گه ڵ خه ڵكیدا كارامه و لێزان بوه بۆ ئه وه ی

بیانكات به سیخوڕی موساد.كوهین كه له ئێرانناسیدا شاره زایه ،

ئه تۆمی پ����ڕۆژه ی كردنی له دژایه تی له كات����ی ب����وه و چ����االك ئێران����دا سه رپه رش����تی كردنی ئه و دۆسیه یه دا چه ندین زانای ئه تۆمی ئێران له تاران

تیرۆر كراون.

كوهین كه خاوه ن����ی چوار منداڵه و چه ندی����ن خه اڵتی پێبه خش����راوه ، دو

س����اڵ له مه وبه ر له الیه ن نه تانیاهۆوه كرا به راوێژكاری ئاسایشی نه ته وه یی له راپۆرت����ه به ش����ێك ئیس����رائیل، ده كه ن به وه ئاماژه رۆژنامه وانیه كان كه ناوبراو یه كێكه له وانه ی له پش����ت دوایی����ه ی ئ����ه م نزیككه وتن����ه وه ی نێ����وان توركیاو ئیس����رائیله وه یه ، كه ئامانجی ئه وه یه ئیس����رائیل و توركیاو

سعودیه و واڵتانی كه نداوو "پارتی "ش به ئێ����ران دژ له هاوپه یمانیه ك����دا

كۆبكاته وه .موساد ده زگایه كی گه وره و كاریگه ره له س����ه ر بڕیاری سیاس����ی ئیسرائیل و ئه زمونیش سه لماندویه تی كه ده ستی ئه م ده زگایه ده گاته هه مو شوێنێكی

رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست.

بنیامین نه ته نیاهۆو یوسی کوهین

د.مورده خای زاكین له كاتی سه ردانیدا بۆ كنیسێتێكی جوله كه له زاخۆ له هه رێمی كوردستان

هه رێمی كوردستان ناتوانێت به م

ئامڕازانه سۆزی جوه كان به ره و الی

خۆی راكێشێت و پشتیوانی

دیبۆلۆماسی ئیسرائیل ده سته به ر

بكات

9 (512( سێشه ممه 2016/1/19 کۆمه‌اڵیه‌تی

ئا: مه زهه ر كه ریم

به شێك له و ژنانه ی له ساڵی رابردودا له سلێمانی حوكمدراون، تۆمه ته كه یان په یوه ندی به بازرگانی و به كارهێنانی

ماده هۆشبه ره كانه وه یه ، چه ند چیرۆكی خۆیان له ئالوده بون به تلیاك بۆ ئاوێنه

ده گێڕنه وه .

خه سوه كه م فێری تلیاكی كردم"س���ه لمه "، ژنێكی ته مه ن 38 س���اڵه و ماوه ی حه وت مانگ ده بێت له چاكس���ازی گه ورانی س���لێمانی له زینداندایه به تۆمه تی به كارهێنان���ی ماده ی هۆش���به ر، ئه و كه چیرۆكی س���ه ره تای ئالوده بونی به ماده ی تلی���اك ده گێرێته وه ، باس له وه ده كات كه سه ره تای به كارهێنانی تلیاك بۆ ئه و ساڵه ده گه ڕێته وه كه ل���ه دوای جه نگی یه كه می كه ن���داو و له كات���ی كۆڕه وه كه دا له ش���اری كه ركوك���ه وه كۆچ ده كه ن ب���ۆ كامیارانی ناوچ���ه ی كرماش���ان، له ب���ه ر ه���ه ژاری و ن���ه داری، باوكی كه خاوه ن���ی حه وت كچ ده بێت، ناچارده بێت بیر له وه بكاته وه كه كچه كانی ژیانی هاوس���ه رگیری پێكبهێنن، هه ر له و ساڵه دا س���ه لمه ده داته كوڕێكی

كامیارانیی ناوچه ی كرماشان.ئ���ه و وت���ی "ب���ۆ به دبه خت���ی تێكه ڵ به خێزانێك بوم كه ه���ه ر هه مویان به ژن و پی���اوه وه تلیاككێش بون، ب���ێ جیاوازی ته مه ن خه س���وو خه زورو هاوس���ه ره كه م و تلیاككێش و خوش���كه كانی ب���راو ك���ۆی

حه شیشه كێش بون".س���ه لمه باس له وه ده كات خه سوه كه ی

زۆرب���ه ی كات كه ئ���ه م نه خۆش ده كه وت تلیاك���ی بۆ ده هێنا و ده ی���وت "ها بیخۆ با زو چ���اك بیت���ه وه ، ئ���ه وه نه خۆیت چاك نابیت"، ئ���ه و وتی "منیش ئه مزانی تلیاكه ده مخ���واردو زو پێ���ی چ���اك ده بومه وه و له دوای نه خواردنی بۆ ماوه ی سێ ڕۆژ زۆر بێهێز ده بوم، مێرده كه م حه ب و حه شیشه ی ده خوارد، به اڵم من حه شیشه م نه ده خوارد، كاتێك هاوسه ره كه م حه شیشه ی ده خوارد نه یده توانی له جێگه ی نوس���تنه كه ی بێته ده ره وه و به درێژی ئ���ه و ڕۆژه نه یده توانی

هیچ كارێك بكات".وتیش���ی "له دوای ئالوده بونم به كێشانی تلیاك و ل���ه دوای دو منداڵ و پانزه س���اڵ له هاوسه ره كه م داوامكرد هاوس���ه رگیریی جیاببم���ه وه ، چه ندی���ن ج���ار س���ه ردانی س���لێمانیم ده كرد بۆ كۆكردنه وه ی پاره و له هه مو به رس���واڵكردن، ده ب���رده په نام ج���ه ژن و بۆنه كان���دا ده هاتمه س���لێمانی و له ترافیك الیته كانی شه قامی توی مه لیك و خه س���ره و خاڵ كاری كلینیكس���م ده كرد،

دواتریش سواڵم ده كرد".ئه وه ش���ی وت له دوای ئه و س���اڵه ی كه ده كات���ه س���اڵی 2015، پیاوێ���ك به ناوی لێ���ده كات داوای ده یناس���ێت و "ر.ش" جارێكی دیكه له ش���اری س���لێمانی ژیانی له مانگی به اڵم پێكبهێنن، هاوس���ه رگیری پێنجی ساڵی ڕابردودا ده ستگیر ده كرێت.

ئه و وتی "زۆرم پێخۆشبو ده ستگیركرام، چونك���ه هۆكارێك بوه كه واز له كێش���انی تلیاك بهێنم، زۆر په ش���یمانم له كێش���انی

تلیاك و به كارهێنانی ".وتیش���ی "له كات���ی س���ه فه رێكم بۆ الی

مناڵه كه م له كرماشان خه سوه كه م شایه تی لێدام و به ده می خۆش���ی ئ���ه وه ی پێوتوم كه زانی���اری له س���ه رمن داوه و منی داوه

به گرت".س���ه لمه ئام���اژه ی ب���ه وه ش ك���رد كه

كوردستان ده چیته پێیوتوه خه سوه كه ی تلیاك نه خۆی���ت ته نها حه ب���ی ترامادۆڵ به كاربهێن���ه ، ئه و وتی "كاتێك هه س���تم به بێتاقه تی و بێهێزی ده كرد منیش چه ندین جار ئه و حه به م به كارهێنا كه له س���لێمانی

كارم ده كرد".وتیش���ی "ماوه ی س���اڵێك له چاكسازی گه ورانی سلێمانی حكومدراوم، به اڵم دوای بڕیاری ئازادكردنم له سلێمانی ده مێنمه وه و ژیانی هاوس���ه رگیری ده ك���ه م له گه ڵ ئه و

كوڕه دا كه هاتۆته داوام".

په شیمانم، په شیمانم...چیمه ن ژنێكی دیكه یه كه له چاكس���ازی گه ورانی سلێمانی حومدراوه ، ئه و له ساڵی 1980 له هه وێر له دایك بوه ، چوار خوشك و چوار برای دیكه ی هه یه و له ساڵی 1995ه وه ژیانی هاوس���ه رگیریی پێكهێناوه و خاوه نی

سێ منداڵه .چیم���ه ن ك���ه چیرۆكی خ���ۆی له گه ڵ ئاش���نابون به تلی���اك ده گێڕێت���ه وه باس ل���ه وه ده كات ك���ه هاوس���ه ره كه ی فێری تلیاككێش���انی ك���ردوه ، له به رئه وه ی ئه م نه خۆش بوه و به رده وام هه س���تی به ئازار ك���ردوه و چه ندین جار س���ه ردانی دكتۆری كردوه چاك نه بوه ته وه و به رده وام له ش���ی سڕ بوه ، چیمه ن وتی "هاوسه ره كه م كاری فه رشی ده كرد، فه رشی ده هێناو سه ردانی ئێرانی ده ك���رد، له دوای س���ه ردانێكی بۆ ئێ���ران تلیاك���ی ب���ۆ هێنام و وت���ی ئه مه ده رمانێكی گیاییه ب���ۆ ئازاره كه ی تۆ زۆر باش���ه ، منیش به كارم هێناو ده مخوارد كه زۆر پێ���ی چاالك ده بوم و هه س���تم به ئازار

نه ده كرد، هه ر له وكات���ه وه به به رده وامی به كارمده هێناو پێی باش بوم".

چیم���ه ن ئه وه ش���ی گێڕای���ه وه كه ئه و قه ت ئه و چركه س���اته له بیرناكات كاتێك ده س���تگیریان كردوه و راپێچ���ی زیندانیان كردوه ، ئه و وت���ی "بیركردنه وه له و كاتانه توشی شۆكم ده كات، كاتژمێر یه ك و نیوی ش���ه و له ماڵی خۆمان نوس���تبوین، هێزی پۆلیس و ئاس���ایش دایان به سه ر ماڵماندا و ده س���تگیریان ك���ردم، ك���ه ل���ه و كاته دا منداڵ���ه كان له ناو جێگ���ه دا ده گریان بۆم و منیش فرمێسكم ده ڕشت كه جارێكی دیكه

نه یانبینمه وه ".له من���داڵ و ئ���اگام "ئێس���تا وتیش���ی هاوسه ره كه شم نه ماوه له وه ته ی ده ستگیر كراوم، ماوه ی دو ساڵ ده بێت هاوسه ره كه م س���ه ردانی نه كردوم بۆ چاكسازی، ماوه ی ش���ه ش س���اڵیش ده بێت كه له زینداندام و به 12 س���اڵ زیندان حوكمدراوم، ش���ه ش س���اڵه نه دایك و باوك و نه هیچ كه سێكم س���ه ردانیان نه كردوم، نایانه وێت بمبینن، زۆر بێزارو توڕه ن له و ڕه فتاره ی كچه كه یان

ئه نجامیداوه ". ناوبراو جه غتی ل���ه وه ش كردوه كه زۆر په ش���یمانه ، ئ���ه و وتی "په ش���یمانم، زۆر په ش���یمانم، ئ���ه و تاوان���ه ی كردومه زۆر لێی په ش���یمانم به هۆی نه زانی و بێئاگایی له تاوان و سزاكه ی من ئه و كاره م كردوه ".

چیم���ه ن ئه وه ی بۆ په یامنێ���ری ئاوێنه ئاشكرا كرد كه له 2010/1/12دا ده ستگیر كراوه ، واته ئه و رۆژه ی له هه فته ی رابردودا ئ���ه م چیرۆكه ی بۆ ئاوێن���ه گێڕایه وه ، ئه و وت���ی "زۆر ئ���ازار ده چێژم ك���ه یادی ئه و

ڕۆژه یه منی تێدا گیرام". وتیش���ی "دوا ئاواتی من ئه وه یه له دوای جارێك���ی له زین���دان، ده ره وه م هاتن���ه دیكه بچم���ه وه الی منداڵه كان���م و له گه ڵ

هاوسه ره كه م به یه ك شاد بینه وه ".

له 2015دا 34 سزادراوی ژن هاتونه ته چاكسازی ژنان

به شی ئاماری چاكسازی ژنان و مندااڵن له س���لێمانی ئه وه ی بۆ ئاوێنه ئاشكرا كرد كه له س���اڵی 2015دا )34( سزادراوی ژن هاتونه ته چاكس���ازی ژنان و مندااڵن كه 10 كه سیان له ناو مه ركه زی شاری سلێمانیدا بون و بیست و یه ك كه سیشیان دانیشتوی قه زاو ناحیه كانی س���لێمانی بون، س���ێی دیكه ش���یان خه ڵكی شاری كه ركوك بون، له ك���ۆی ئه و 34 س���زادراوه ش س���یانیان سزایان س���وك بوه و چواریان سزاكانیان قورس ب���وه و به به راورد به س���اڵی 2014 كه س���زادراوان 24 س���زادراو بون، رێژه ی س���زادراون له 2015دا زی���ادی كردوه و بوه به 34 س���زادراو. به شی ئاماری چاكسازی ژنان و مندااڵن له س���لێمانی قه یرانی دارایی كاریگه ریی ڕاس���ته خۆی له س���ه ر ژماره ی س���زادراوان هه ب���وه و ئ���ه و رێژه یه ی به رز

كردوه ته وه . ئه مه له كاتێكدایه كه به پێی دوا ئاماری راگه یه ندراو له الی���ه ن وه زاره تی ناوخۆوه ، له س���اڵی 2015دا ده ستگیراوه به سه ر بڕی 48 كیلۆ م���اده ی هۆش���به ردا له هه رێمی كوردس���تان و 540 كه س���یش به تۆمه ت���ی بازرگان���ی ك���ردن و به كارهێنان���ی ماده ی

هۆشبه ر ده ستگیركراون.

ژنێك كه له سه ر ماده ی هۆشبه ر حوكمدراوه له چاكسازی سلێمانی :شه‌ش‌ساڵه‌‌نه‌‌دایك‌و‌باوك‌و‌نه‌‌هیچ‌كه‌سێكم‌سه‌ردانیان‌نه‌كردوم

ئا: مجوتیار شه ریف، سۆفیا

دوای تێپه ڕین به جه نگه ڵه كانی بولگاریاو گه یشتنه سۆفیا، ویستگه یه كی دیكه ی ده رده سه ری كۆچبه ران روه و ئه وروپا

ده ستپێده كات تا گه یشتنه بلگرادی پایتختی سربیا.

ره نج كوڕێك����ی گه نجی 28 س����اڵه و دوای به سه ربردنی چه ند ش����ه وو رۆژێك له تێپه ڕین به جه نگه ڵه كانی بولگاریا و خستنه دۆڵمشێكی كه بسه وه بۆ ماوه ی چوار پێنج كاتژمێر، له گه ڵ چه ند نه فه رێك����ی دیكه دا رێبه ره ئه فغانیه كان بۆ ئه وه ی راده ستی قاچاغچییه كانی سۆفیایان بك����ه ن گواس����تویاونه ته وه بۆ ناخۆش����ترین و په ڕپوتری����ن گه ڕه كی س����ۆفیا و ل����ه و مااڵنه دا دایانن����اون ك����ه قاچاغچییه كان ناوی����ان ناوه

"ته سریف".ره ن����ج وت����ی "ماڵ����ی ته س����ریف، ماڵ����ی قه ره جه كان����ه ، قاچاغچی و رێب����ه ره كان وه ك كۆیله له م مااڵنه دا زیندانیت ده كه ن تا ئۆكه ی له سه ر به شێك له وپاره یه بكه یت كه له گه ڵیان

رێككه وتویت". وتیش����ی "ماڵی ته س����ریف، له وه وه هاتوه كه قاچاغچیه كان س����ه رفیان ده كه ن، چونكه هه ر چه ن����د كه س و نه ف����ه ری قاچاغچییه كن، ده بێ����ت بدرێن به ته ره ف����ی بولگاریا و ئه وانه ی

ده یانگوازنه وه بۆ سربیا".ئ����ه و باس ل����ه وه ده كات ك����ه له ماڵه كانی جیاده كرێن����ه وه و نه ف����ه ره كان ته س����ریف ده ستبه سه ر ده كرێن تا حساب و پاره ی رێبه ره ئه فغانیی����ه كان له الی����ه ن قاچاغچییه كان����ه وه نه درێ����ت ئازاد ناكرێ����ن و یه كێكه له ش����وێنه مه ترس����یداره كان ك����ه نه فه ر توش����ی ده بێت به ده ست قاچاغچییه وه ، ره نج وتی "ماڵه كانی ته سریف پیسترین گه ڕه كی سۆفیان جۆرێكه قاچاغچیی����ه كان، گرتوخان����ه ی له زین����دان و ل����ه م مااڵنه دا ژه مه خواردنێك����ت به 20 یۆرۆ ده ده نێ و خۆشۆردنێكیش له شوێنێكی بۆگه ن و

پیسدا به 5 یۆرۆیه ".له م ماڵی ته سریفانه دا به شێك له و كوردانه ی پێش����تر رێیان تێكه وتبو زوخ����اوو ده رده دڵی خۆیان له س����ه ر دیواره كانی هه ڵكۆڵیوه ، دوای یه كالكردنه وه ی ئه م حسابانه له نێوان نه فه رو قاچاغچ����ی و رێب����ه ردا، قاچاغچییه ك ده چێت به ش����وێن ئه و نه فه رانه دا و به ته كس����ی له ماڵه ته س����ریفه كانه وه ده یانب����ات بۆ ش����وقه یه كی تایب����ه ت به خۆی����ان. له بولگاری����ادا چه ندین قاچاغچ����ی كوردی ناودار ه����ه ن كه خه ریكی گواستنه وه ی نه فه رن و له س����ۆفیا داده نیشن،

له وانه "عه باس ده ربه ندی ، جوتیار ده ربه ندی و فه ری����د هه ورام����ی و چه ن����د قاچاغچییه ك����ی هه ولێریش هه ن"، ئه مه جگه له وه ی كه له ناو كورده كان بولگاری����ادا پایته ختی س����ۆفیای

ریستۆرانێكیان هه یه به ناوی "هه ولێر"ه وه .عه لی یه كێكه له و گه نجانه ی ده رده سه رییه كی زۆری به ده س����ت ئه م هاتوچۆو فڕكانفڕكانه ی قاچاغچیی����ه وه بینیوه ، ئ����ه و یه كێك بوه له و نه فه ران����ه ی كه دوای گواس����تنه وه یان له ماڵی ته س����ریف راده س����تی قاچاغچیی����ه ك كراوه به ناوی عه ب����اس ده ربه ندی ، كه به ته كس����ی گواستویه تیه وه و یه كی 25 یۆرۆی لێسه ندون، به مه رجێ����ك ده بوای����ه ئ����ه م پاره یه له س����ه ر قاچاغچی خ����ۆی بوایه ، ئه و وتی "ش����وقه ی قاچاغچییه كانیش له بولگاریا جۆرێكه له زیندان بۆت نییه ده رگا بكه یت����ه وه و له به رئه وه ی به به رده وام����ی نه ف����ه ری تی����ا ب����وه زۆر پیس و

پۆخڵه ".وتیشی "س����ێ رۆژ له م ش����وقه یه دا بوین،

رۆژی یه ك����ه م و دوه م قاچاغچییه كه مان یه كی له فه یه ك هه مبه رگری بۆ هێناین، رۆژی سێهه م كه هه ڕه شه ی ده رگا ش����كاندنمان كرد شله و برنجی ب����ۆ هێناین و چواره م رۆژیش كه رۆژی رۆش����تن بو هه ر به 5 نه فه ر و مریشكێكی بۆ

هێناین".عه لی ئاماژه به وه ده كات كه له م شوقانه دا چاقاغچییه كان له روی خ����واردن و ئاوی پاك و رێگه گرتن له وه ی به سیمكارت په یوه ندی كردن به كه سوكاره وه نه فه ره كانیان ده چه وسێننه وه و برس����ی و تینویان ده كه ن، ئ����ه و وتی "به هۆی رۆیش����تنمانه وه به جه نگه ڵدا پێ����او له پێماندا نه ماب����و، هه م����وی ته قیب����و، داوای پێاومان ك����رد له قاچاغچییه كه وت����ی : كه یفی خۆتانه ، هه ڕه شه ی ده رگا ش����كاندنمان كرد، تا ناچار به پاره ی خۆم����ان پێاوی به نرخێكی گران بۆ

هێناین".له م مان����ه وه له مه ترس����ییه كانی یه كێ����ك شوقانه دا ئه وه یه نه فه ر حه وسه ڵه ی نه مێنێت و

ده رگاكه بش����كێنێ و بچێته ده ره وه و له الیه ن پۆلیس����ه وه ده س����تگیر بكرێت، كه پۆلیسی

بولگاری به ره فتاركردنی توندوتیژ ناسراوه .ئه حمه د یه كێك له و سێ گه نجه هه ولێرییه ی ك����ه له بولگاریا له الیه ن پۆلیس����ه وه گیرابون و له شوقه كه ی عه باسدا بون، ئه وان به و مه رجه ئازادكرابون كه به پێی ئه و نوس����راوه ی بۆیان كرابو له ماوه ی 15 رۆژدا بولگاریا به جێبهێڵن، ئه و باس����ی له وه ده كرد كه س����وكایه تییه كی زۆریان له الیه ن پۆلیس����ی بولگاریه وه پێكراوه كاتێ����ك ده س����تگیركراون، ئه حم����ه د وتی "4 ش����ه وو 4 رۆژ نانیان نه داین����ێ ، خواردن زۆر ك����ه م و لێدان و ئه ش����كه نجه زۆر بو، 1 جگه ره ب����ه 30 یۆرۆ ب����و له زیندان����دا، به پانزه كه س جگه ره یه كیان ده كێشا له و زیندانه دا، خواردن به پاره یه ك����ی زۆر ب����و، مۆبایل����ی ئایف����ۆن و گاالكسیت پێبوایه لێیانده سه ندیت و ده یانبرد،

جلوبه رگی جوانیشت پێبوایه ده یانبرد".له گ����ه ڵ هاوڕێك����ه ی دو ئه حم����ه دو

كۆتایهاتن����ی واده ی نزیككه وتن����ه وه ی حه وس����ه ڵه ی مانه وه ی����ان، رێگه پێ����دراوی ده ستی ده س����تی پێكردنی قاچاغچییان نه ماو سه ره نجام ده رگه كه یان شكاندو چونه ده ره وه له به رئه وه ی كاته كه یان ته واو ده بو، ئه و وتی "ئاماده نین بگه ڕێینه وه بۆ هه ولێرو س����ورین

له سه ر ئه وه ی بڕۆین".دوای مان����ه وه ی چه ند رۆژێك له ش����وقه ی قاچاغچییه كاندا، عه باس ده ربه ندی ته كس����ی بۆ نه فه ره كان����ی ده هێن����ێ و ده یانبات به ره و رێگه یه كی قاچاغ و له وێوه س����واری دۆڵمشیان

ده كات تا بیانگه یه نێته سربیا.رێبین ك����ه كوڕێكی گه نجی 26 س����ااڵنه و خه ڵكی س����لێمانییه ، ئاماژه به وه ده كات كه قاچاغچییه كه 22 نه فه ری له دوڵمشێكی بچوك ئاخنیبو، به شێكیان ژن و منداڵ بون، منداڵی تیاب����وه ل����ه دو مانگانه وه تا ش����ه ش و حه وت س����ااڵن. ئه و ب����اس ل����ه وه ده كات به درێژایی ئه م رێگا قاچاغانه له توركیاوه تا گه یش����تنه ئه ڵمانی����ا، ئه وان����ه ی كچی����ان له گه ڵدایه زۆر

ده ترسن. به پێ����ی گێڕان����ه وه ی ره ن����ج پ����اش س����ێ كاتژمێر رێك����ردن به دۆڵمش، ئیت����ر ده گه نه ئه و رێگه ی����ه ی كه ده بێ به پێ ب����ڕۆن به ره و س����ربیا، ئه و وتی "رێگه ك����ه دور نه بو، به اڵم پڕ باران و س����ه ركه وتن بو به سه ر شاخی رژد و س����ه ره ولێژدا و رێبه ره كانی����ش دڵڕه قتر بون، رێگه كه س����ه ختییه كی زۆری تی����ا بو، ته نها

كوێره ڕێگه یه ك بو بۆ س����ه ركه وتن كه خزان و به ربونه وه ی زۆر تیابو".

وتیشی "خه ڵك له و ش����وێنه ناڕه حه تانه دا زۆرجار به جێده مێنێت، هه رگیز به و ئه ندازه یه ناڕه حه تی����م نه بینیوه كه مرۆڤ هێنده خه می خۆی بێت و كه س����ێكی تر به جێبهێڵێت، ئاوو خواردنی خۆی بشارێته وه و نه یدات به كه سێكی تر كه خه ریكه په كی ده كه وێت له برس����ێتی و

تینوێتیدا".رێبی����ن باس له وه ده كات ك����ه لێزمه بارانی سۆفیا قابیلی به راورد نییه به بارانی كوردستان، سه ركه وتن بۆ ماوه ی شه وو رۆژێك به شاخێكی س����ه ختدا به به رده وامی له ژێر بارانی به خوڕدا حه وس����ه ڵه و تاقه تی ده وێ����ت، ده نگه ده نگ و راكێشڕاكێش����ی ژن و منداڵی له قوڕ و چڵپاودا تێده كه وێت، ئه و وت����ی "رێبه ره كان به زه ییان به منداڵه كاندا هاته وه و به و ڤۆدگاو ویسكییه ی پێیانبو ئاگریان كرده وه و ده یانوت نه مانزانیوه

ئه و هه مو مندااڵنه تان له گه ڵه ".له كۆتایی س����ه ركه وتن به م چی����ا رژده دا و چونه نێو سنوری س����ربیاوه ، قاچاغچییه كان بۆ 22 نه فه ر 3 ته كسییان هێنابو، ته كسیه ك 8 نه فه رو دوانیش����یان به زۆر یه كی 7 نه فه ری تێئاخنرا، ئه و وتی "ناخۆش����ترین كاتی ژیانم ئ����ه وه بو به ناچ����ار خۆم و چه ن����د هاوڕێیه كم چوین����ه س����ندوقی ئوتومبێله كانه وه ، 5 بۆ 6 كاتژمێر له س����ه ر سنوری بولگاریاوه تا بلگراد

له سندوقی ئوتومبێلدا گێڕ و خوار بوین".

كورده كانی سۆفیا.. نه فه رو قاچاغچی

سۆفیا‌-‌بلگراد‌رێگه‌یه‌كی‌‌سه‌ختی‌‌گه‌یشتنی‌‌كورد‌به‌ئه‌وروپا

بۆ به دبه ختی تێكه ڵ به خێزانێك بوم

كه هه ر هه مویان به ژن و پیاوه وه

تلیاككێش بون بێ جیاوازی ته مه ن خه سوو خه زورو

هاوسه ره كه م و كۆی براو خوشكه كانی

تلیاككێش و حه شیشه كێش بون

ماڵه كانی ته سریف پیسترین گه ڕه كی سۆفیان جۆرێكه له زیندان و گرتوخانه ی قاچاغچییه كان، له م مااڵنه دا ژه مه خواردنێكت به 20 یۆرۆ

ده ده نێ و خۆشۆردنێكیش له شوێنێكی بۆگه ن و پیسدا به 5 یۆرۆیه

رێگای سۆفیا - بلگرادشوقه ی قاچاخچییه که له سۆفیا

چه ند کوردێک له ماڵێکی ته سریف له سۆفیا

نوسینی سه ر دیواری ماڵێکی ته سریف

کۆمه‌اڵیه‌تی(512( سێشه ممه 2016/1/19 8

ئا: وریا جه مال

به هۆی دروست بونی قه یرانی دارایی له هه رێمی كوردستان ئاماره كانی

توندوتیژی له ساڵی 2015 به شێوه یه كی به رچاو به رزبونه وه ی به خۆوه ده بینێت،

سه رۆكی یه كێتی پیاوانی كوردستان ڕایده گه یه نێت "خراپبونی ئابوری

كاریگه ری راسته وخۆی هه یه له سه ر خێزان و پیاویش به رپرسی یه كه مه

له دابینكردنی پێداویستیه كانی خێزان".

بوره���ان ف���ه ره ج س���ه رۆكی یه كێتی پیاوانی كوردس���تان به ئاوێنه ی ڕاگه یاند "له س���اڵی 2015دا، 526 سكااڵ له الیه ن پیاوانه وه تۆمار ك���راوه ، به هۆی ئه وه ی توندوتیژیی���ان به رامب���ه ر ئه نجام دراوه و پیاوان توندوتی���ژی دژی حاڵه ته كان���ی

له زیادبوندان".وتیش���ی "له س���اڵی راب���ردودا )6٣( حاڵه تی خۆكوشتنی پیاوان تۆمار كراوه له هه رپێن���چ پارێزگاكه ی هه رێم، ش���ه ش حاڵه تی كوش���تنی پیاوان هه یه له الیه ن

ژنانه وه به هاوكاری پیاوانی تر".س���ه رۆكی یه كێتی پیاوانی كوردستان ئام���اژه ی بۆئه وه ش���كرد"ئه گه ر رێ���ژه ی ئه مس���اڵ به راوردكه ین به س���اڵی 2014، ته نیا 409 س���كااڵ تۆمار كرا بو، ئه مه ش توندوتیژی���ه كان ده رده خ���ات ئ���ه وه

له به رزبونه وه دایه ".ئێمه ی���ن "ته نی���ا وتیش���ی ناوب���راو ئام���اری توندوتی���ژی به رامب���ه ر پیاوان باڵوده كه ینه وه ، ئ���ه م رێژانه زۆر زیاتره ، له پیاوان رێگ���ره دابونه ری���ت چونك���ه ب���ه ر دادگاو رێكخراوه كه ن، په نابه رن���ه ئاماره كان���ی توندوتی���ژی دژ به ژنانیش

زۆرنزیكه له ئاماره كانی پیاوانه وه ".س���ه باره ت به زیادبون���ی ئاماره كان���ی بوره���ان پی���اوان، دژی توندوتی���ژی وت���ی "خراپبون���ی دۆخی ئاب���وری كه له س���ه ر هه یه راس���ته وخۆی كاریگه ری خێ���زان له به رئ���ه وه ی پیاو به رپرس���ی پێداویس���تیه كانی له دابینكردنی یه كه مه خێزان، كاتێك ناتوانێت به هۆی قه یرانی دارییه وه پێداویس���تیه كانی خێزان دابین ب���كات روبه روی توندوتی���ژی ده بێته وه ، به ره وپێشچونی كۆمه ڵگاو بون به خاوه نی مای���ه ی ببێت���ه له بات���ی ژن���ان كاری خۆش���گوزه رانی خێزانه كه به ڵكو ده بێته

مایه ی توندوتیژی ".به پێی قس���ه كانی س���كرتێری یه كێتی "ده س���توه ردانی كوردس���تان پیاوان���ی زۆر هاوس���ه ره كاندا له ژیان���ی خه ڵ���ك دوباره بۆته وه ،كاتێكی���ش هاوس���ه ره كان لێ���ك جیاده بن���ه وه ، من���داڵ ئه درێته وه به ژنان، له كاتێكدا هه مو پێداویس���تیه كی له س���ه رپیاوه كه یه ، به اڵم رێگه ش نادرێت

وه ك پێوست بیبنێت".بورهان فه ره ج ئاماژه ی بۆئه وه ش���كرد نه هێشتنی به ڕێوه به رایه تی "دامه زراندنی توندوتیژی دژی خێزان له س���ه ر داواكاری

ئێم���ه ب���وه ، ب���ه اڵم ده بوایه هه ر س���ێ به ش���ی ژنان و مندااڵن و پیاوان هه بوایه ، له ئێس���تادا ته نیا به ش���ی ژن���ان هه یه ، به داخه وه یاس���ایه ك نیه داكۆكی له مافی پیاوان ب���كات، كۆمه ڵگاش رێگره له وه ی پیاوان ریگ���ه ی دادگا له ژنان بگرن به اڵم

به داخه وه ره نگه ژنان وانه بن".ناوبراو ئه وه شی ئاشكراكرد" له 15رۆژی س���اڵی 2016دا زیاد له 9كه یس الی ئێمه تۆماركراوه له هه فت���ه ی رابردودا پیاوێك

خۆی سوتاندوه له شاری هه ولێر".زیادبونی به هۆكاره كان���ی س���ه باره ت توندوتیژی به رامب���ه ر به پیاوان، بورهان ف���ه ره ج وت���ی "خراپی دۆخ���ی ئابوری و سیاس���ی و پاشه كش���ه كردنی ده سه اڵتی یاس���ا بوه ته هۆی زیادبونی ئه نجامدانی

توندوتیژی به رامبه ر به پیاوان".به باش���ترین هۆش���یاركردنه وه ئ���ه و چاره سه ر ده زانێت ده ڵێت"ته نیا چاره سه ر هۆش���یاركردنه وه یه و ده بێت ژن تێبگات ته نیا مافی نیه ئه ركیش���ی هه یه ، ده بێ ڕێز بگه ڕێته وه بۆ خێزان خه ریكه شتێك

نامێنێت به ناوی خێزانه وه ".له ساڵی كوردس���تان پیاوانی یه كێتی (200٧( له هه رێمی كوردس���تان دامه زراو باره گاكه ی له شاری سلێمانیه ، كاری بریتیه له پاراستنی مافی پیاوان و باڵوكردنه وه ی

ڕۆشنبیری مرۆیی و خێزانی.

ئا: هاوڕاز سه لیم

توندوتیژی رۆژ له دوای رۆژ له هه رێمی كوردستاندا له هه ڵكشاندایه ، ئه ندامێكی

ئه نجومه نی بااڵی خانمان ئاماژه بۆ ئه وه ده كات "چه ندین جۆری

توندوتیژی له ئێستادا بوه به دیارده ، له سااڵنی پێشتردا بونی نه بو له وانه ش توندوتیژی سیاسی و

ده رونی و ته حه ڕوشات".

به پێی ئاماره كانی وه زاره تی ناوخۆ له هه رێم���ی كوردس���تان توندوتیژی مانگی له ش���ه ش له هه ڵكش���اندایه ، ڕاب���ردوی 2015دا، 2645 حاڵه ت���ی توندوتیژی تۆمارك���راوه ، جۆره كانی توندوتیژی به م ش���ێوه یه : كوش���تن 22حاڵه ت، خۆكوش���تن 28 حاڵه ت، س���وتان65حاڵه ت و خۆسوتاندن ٣6

حاڵه ت و سێكس 46حاڵه ت بوه .

هه روه ه���ا زیات���ر ل���ه ٣400 ئافره تی له الیه ن هه ن���دێ چه كداری ئێزی���دی داعش���ه وه ڕفێن���دراون و تائێس���تاش نزیك���ه ی 500 ئافره تان ڕزگارییان بوه

كه زۆرینه یان له دهۆكن.

په روین حه سه ن ئه ندامی ئه نجومه نی ب���ااڵی خانم���ان له لێدوانێكی تایبه ت به ئاوێنه ی ڕاگه یاند "گه ر شیكردنه وه و لێكدانه وه ب���ۆ ئاماره كانی توندوتیژی به رامبه ر ژن���ان بكه ی���ن، توندوتیژی

له هه ڵكش���اندایه ، له چه نده ها حاڵه تدا ڕێژه ك���ه زیاترب���وه و بوه ت���ه یه كێك له دیارده ناشرینه كان، هه ربۆیه جێگه ی باس و خواستی هه مو كه سێك و الیه نه

په یوه ندیداره كانه ".

جۆره كان���ی "ئێس���تا وتیش���ی توندوتیژی زیادی كردوه ، ڕاس���ته ژن كوش���تن به رێژه یه ك له چاو س���ااڵنی پێش���تر كه مبۆت���ه وه ب���ه اڵم چه ندین هه یه و خێزان���ی توندوتیژی ج���ۆری

په لیكێش���اوه ته ناو كۆمه ڵ���گاو له ناو حزب���ه هه روه ه���ا فه رمانگ���ه كان و سیاس���یه كانیش به رامب���ه ر به ژن���ان ده یكه ن، به وه ش مافی ژنانی سیاسی ناو كۆمه ڵ���گای پارته سیاس���یه كان ئه م���ه ش جۆرێكی ك���ه ده خورێ���ت ت���ره له توندوتی���ژی به رامب���ه ر به ژن

ده كرێت".

ئه و ئه ندام���ه ی ئه نجومه نی خانمان ئاماژه ی بۆئه وه ش كرد "ئێستا به هۆی

قه یرانی دارایی و بارودۆخی ئێس���تای كوردس���تان كاریگه ری زیاتری له سه ر خێزانه كان هه ی���ه ، توندوتیژی زیادی كردوه كێش���ه ی ناو خێزانه كان زیاتر بوه ، بۆیه داواده كه م یاسای توندوتیژی توندتربكرێته وه و هه روه ها هه وڵبدرێت

باشتر جێبه جێبكرێت".

عه بدولكه ری���م ك���ورده ه���اوكات ڕاگه یان���د به ئاوێن���ه ی ده رونن���اس "توندوتێ���ژی ه���ۆكاری زۆره و یه كێك له هۆكاره كان وه ك كورده واری ده ڵێت ئابورییه كه ئه ویش خۆی له "كاس���ه ی پڕ ئاش���تی ماڵ"دا ده بینێته وه ، ئه مه

له ڕوانگه زانستیه كه وه زۆر ته واوه ".

به ره وپێشچونێكی "هه مو وتیش���ی كۆمه ڵگ���ه پێداویس���تیه كانت زیات���ر ده كات، نه بونی ڕۆش���نبیری تاكه كانی كۆمه ڵگه ، به شێكه له بونی كێشه كان، له و كه س���انه دا له كێش���ه كان زۆرێك

ڕو ئه دات كه ئاس���تی ڕۆش���نبیرییان الوازه ".

ئه و ده رونناسه ئاماژه ی بۆئه وه شكرد "به چاره س���ه ركردنی كێش���ه كان ك���ه له هه رێمی كوردستاندا هه یه ، ڕاسته وخۆ كاریگه ری ده بێت له سه ر كه مبونه وه ی

توندوتیژی له ناو خێزانه كاندا".

یاس���اییانه ی به ره نگاربون���ه وه ی به ه���ۆی خێ���زان، توندوتی���ژی رێكخراوه كانی ژنان و كۆمه ڵی مه ده نی و به ڕێوه به رایه تی توندوتیژی دژی ژنان، یاس���ای ژماره )8(ی س���اڵی 2011ی به ڕه نگاربون���ه وه ی توندتیژی خێزانی ده رچ���وه ، كه لێ���ره دا ئامان���ج له م یاسایه پاراستنی ره گه زی مێیه ، بۆیه جێبه جێكردنی به یاس���او گرنگی���دان كه مده بێته وه و توندوتیژیه كان یاسا، ده بێته هۆی وش���یاركردنه وه ی تاك و

رێگریكردن له تاوان.

ئا: وریا جه مال

قه یرانی دارایی هه رێم به شێكی زۆری كرێكارانی بێكاركردوه ،

توێژه رێكی كۆمه اڵیه تیش جه خت له وه ده كاته وه ، بێكاری چینه كانی

كۆمه ڵگا لێك جیاده كاته وه ، په یوه ندیه كۆمه اڵیه تیه كان به ره و وێران بون

ده بات و سه رۆكی یه كێتی بیناسازانی كوردستان ڕایده گه یه نێت " به هه زاران

كرێكار به هۆی قه یرانی داراییه وه بێكاربون".

عوس����مان زیندانی، سه رۆكی یه كێتی بیناس����ازانی كوردس����تان به ئاوێن����ه ی ڕاگه یان����د "قه یرانی دارای����ی كاریگه ری ته واوی هه بوه له سه ر ژیانی كرێكاران، به هه زاران كرێكار له ئێستادا بێكاربون،

ناتوانن كاربكه ن". پ����ڕۆژه كان "كاتێ����ك وتیش����ی مایه پ����وچ وه س����تاون،كۆمپانیاكان ب����ون، كۆمپانی����ا هه یه كرێ����ی دو بۆ س����ێ مانگی به كرێكاران نه داوه ، تاكو ئێس����تاش چه ندین سكااڵ هاتۆته المان له وباره یه وه ، توانیومانه چه ند كه یسێك یه كالیبكه نه وه ، به اڵم هه ندێك خاوه نكار هه یه پابه ندنابن به یاساو رێساكانه وه ".

س����ه باره ت به وه ی تاكو ئێس����تا هیچ له ب����اره ی له به رده س����تدایه ئامارێ����ك بێكاربون����ی كرێكاران، عوس����مان وتی "هی����چ الیه نێ����ك ئامارێك����ی ت����ه واوی له ب����اره ی بێكاربونی كرێكارانه وه النیه ، به اڵم ئه توانین بڵێین به س����ه دان هه زار كرێكار له هه رێمی كوردستاندا بێكاربوه ، 6 هه زار پڕۆژه و زیاتر له ٣هه زار كارگه

له كاركردن وه ستاون".بیناس����ازانی یه كێت����ی س����ه رۆكی ئام����اژه ی بۆئه وه ش����كرد كوردس����تان "به ده یان گرفتی كۆمه اڵیه تی دروس����ت بوه ، ئێم����ه حاڵه تمان له الیه ، خانه واده هه ی����ه منداڵه كان����ی نانێرێت����ه وه ب����ۆ قوتابخان����ه به ه����ۆی ب����ێ پاره ییه وه ، له دادگاكاندا چه ندین دۆس����یه هه یه كه هه م����و به هۆی نه بونی كاره وه توش����ی

كێشه بون".له وه ك����رده وه جه خت����ی ناوب����راو "دۆخه ك����ه به ره و ئاڕاس����ته یه كی خراپ ده ڕوات و كێش����ه زیات����ر ده ب����ن بۆیه پێوسته كرێكاران و مامۆستایان و هه مو چینه كانی تر یه ك هه ڵوێست بن هه مو رێكارێكی یاس����ایی و مه ده نی بگرنه به ر ده سه اڵت، له سه ر فشاردروستكردن بۆ هه م����و ئه و پاره یه ی كه م����اوه ی زیاتر له 20 س����اڵه كۆی ده كه نه وه نه زانراوه

چ����ی لێده كرێ����ت، ده بێت بڵێ����ن به ڵی بۆگه ڕان����ه وه ی پاره كانمان، پێویس����ته دوحزبه ك����ه پاره كانیان بخه نه خزمه تی

خه ڵكه وه ". زانس����ت زانا توێ����ژه ری كۆمه اڵیه تی به ئاوێنه ی ڕاگه یاند "بێكاری هۆكارێكی جیابونه وه ی له بابه ته كانی س����ه ره كیه هاوسه ره كان و ئاش����تی خێزان و ئاشتی كۆمه اڵیه تی ، بێكاربون ده بێته هۆكاری ده ركه وتن����ی چه ندین دی����ارده ی دزێو

له كۆمه ڵگه دا".وتیشی "كاتێك كه سێك بێكاره قورسه بتوانێت وه زیفه ی خۆی وه ك پێویس����ت به ئه نجام بگه یه نێ����ت، به اڵم كارو پاره یه كێكه له و پێداویس����تیانه ی كه مرۆڤ له نه بونیدا هه ست ده كات گوشاره كان بۆ سه ری زیاد ده كات، ئه مه ش كاریگه ری كاردانه وه ی واده كات ده بێ����ت ده رونی

نه خوازراوی لێبكه وێته وه ".ئاماژه ی بۆئه وه ش����كرد "ئه م قه یرانه داراییه ی هه رێم كاریگه ری زۆری هه بوه له س����ه ر په یوه ندی����ه كۆمه اڵیه تیه كان، واده كات چینه كان����ی كۆمه ڵ����گا لێ����ك جیاببنه وه ، ئه مه ش واده كات په یوه ندیه كۆمه اڵیه تی����ه كان به ره و داڕمان ده بات، به دڕه وش����تی دی����ارده ی چه ته گه ریی و

زیاده كات".

له ساڵی 2015دا 526 پیاو توندوتیژییان به رامبه ر كراوه

قه یرانی دارایی په یوه ندییه كۆمه اڵیه تیه كان به ره و داڕمان ده بات "6هه زار پڕۆژه و زیاتر له ٣هه زار كارگه له كاركردن وه ستاون"

"قه یرانه كانی هه رێم توندوتیژی خێزانیی زیاد كردوه " له شه ش مانگی رابردودا 2645 حاڵه تی توندوتیژی تۆماركراون

توندوتێژی هۆكاری زۆره و یه كێك له هۆكاره كان وه ك كورده واری ده ڵێت ئابورییه كه ئه ویش خۆی

له "كاسه ی پڕ ئاشتی ماڵ"دا ده بینێته وه

كاتێك كه سێك بێكاره قورسه بتوانێت وه زیفه ی

خۆی وه ك پێویست به ئه نجام بگه یه نێت به اڵم

كارو پاره یه كێكه له و پێداویستیانه ی كه مرۆڤ له نه بونیدا هه ست ده كات

گوشاره كان بۆ سه ری زیاد ده كات و كاریگه ری

ده رونی ده بێت و كاردانه وه ی نه خوازراوی

لێده كه وێته وه

خراپی دۆخی ئابوری و سیاسی و پاشه كشه كردنی

ده سه اڵتی یاسا بوه ته

هۆی زیادبونی ئه نجامدانی توندوتیژی

به رامبه ر به پیاوان

چه ند کرێکارێک له به رده م مزگه وتی گه وره له سلێمانی

rangalayawene@gmail.com (512( سێشه ممه ‌2016/1/19ره‌نگاڵه

پس���پۆڕو كۆمه ڵێك له گ���ه ڵ ره نگه ش���اره زا كۆببیت���ه وه ك���ه ت���ۆ هیچ په یوه ندیت به و ب���واره وه نییه به اڵم

دڵخۆشیت به وان.

نزیك به هۆی سه فه ركردنی كه سێكی له خێزانه ك���ه ت ماوه ی���ه ك دڵته ن���گ ده بی���ت و ئه رك���ی ئه وی���ش دێت���ه

سه رشانت.

كه س���ێكی ج���وان و س���ه رنجڕاكێش ده رده كه وی���ت و په یوه ندی���ت له گه ڵ

چوارده وره كه ت زۆرباش ده بێت.

پرۆگرامێك���ی باش���ت دان���اوه ب���ۆ خۆالواز كردن���ت كه ماوه یه كی كورت ئه نجامه كه ی ده زانیت، شه ممه به ختی

تۆیه .

له گ���ه ڵ په یوه ندی���ت هه رچه ن���ده چوارده وره كه ت باش���ه ، به اڵم گرفتی

داراییت زۆر بۆدروست ده بێت.

كێش���ه كانت زۆرن و كات���ت ده وێت بۆچاره س���ه ركردنیان كه به شێكیان

داراییت رێگریت لێده كات.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازو

11

حه‌سه‌نی‌‌ده‌رزی‌‌:‌ته‌له‌فزیۆنه‌‌كوردییه‌كان‌ڕه‌سه‌نایه‌تی‌خۆیان‌له‌بیر‌چوه‌ته‌وه‌"ته واوی دونیام بده نێ من گۆرانی به سه ر هیچ ئینسانێكدا ناڵێم چ بگات به مام جه الل و بارزانیش"

ئا: ئازاد بایز

هونه رمه ندی گۆرانیبێژ حه سه نی ده رزی له دایكبوی

ساڵی 1957ی شاری بۆكانی رۆژهه اڵتی كوردستانه . ئه م هونه رمه نده پاش چه ندین

ساڵ دوره په رێزی له میدیای كوردی ، به خۆشحاڵییه وه ئه م دیمانه یه ی ئاوێنه ی قبوڵكردو له میانه ی وتوێژێكدا تیشكی

خسته سه ر چه ند وێستگه یه كی هونه ری خۆی و وتی "له ڕاستیدا ته نیا عه شق هانده رو هه وێن و

خوڵقێنه ری هونه رێكی ئه فسوناوی و نه مره ".

سه باره ت به گرنگیدانی ده زگاكانی راگه یاندنی كوردی به گۆرانیه كانی ، حه س���ه نی ده رزی وتی "به ڕاستی م���ن له بیرم���ه ته له فزیۆنی گه لی كوردستان له س���ااڵنی نه وه ده كان به گۆرانییه كانم گرنگییان به باشی كلی���پ و كات زۆرب���ه ی ده داو گۆرانییه كانم پێشكه ش به بینه ران و

هه وادارانم ده كرا". له هه مانكاتدا "ب���ه اڵم وتیش���ی ئاماده نه ب���ون بۆیه كجاریش بێت به س���ه رم بكه نه وه و بانگهێش���تی

به رنامه كانیانم بكه ن". گله ی���ی ده رزی حه س���ه نی ده كات و ك���وردی له كۆمه ڵگ���ه ی رایگه یاند "به ڕاستی زۆر به داخه وه بۆ ك���ورد دوای س���ه دان س���اڵ ده ستبه س���ه ری، چاوه ڕوان���ی و به ربانگیان به سیاسه تی دوبه ره كی و

گه نده ڵی و حزبایه ت���ی و هه ڵ���ه ی ڕۆتینات كرده وه ".

وتیشی "بونه هۆی به حزبیكردن و هونه رمه ن���دان و دابه ش���كردنی به دیهاتنی ده ی���ان كه ناڵی جیاواز ك���ه ب���ه و نۆرمه كاریگ���ه ری زۆر نێگه تیفی له س���ه ر بزاڤی هونه ری كوردی هه بوه و زۆر هونه رمه ندانی وه كو م���ن مافیان خ���وراوه له م

نێوه نده دا". حه سه نی ده رزی له و بڕوایه دایه ته له فزی���ۆن كه ناڵه كان���ی ك���ه گه وره تری���ن خیانه تیان له هونه ری گۆران���ی و موزیكی كوردی كردوه و وتی "گه وره ترین خیانه ت كه ئه م كه نااڵنه ده یكه ن به رامبه ر به هونه ری گۆرانی و موزیك���ی كوردی ئه وه یه كه بێ بون���ی لیژنه یه كی لێهاتوی ئه كادیم���ی مێش���كی گه نج���ان و گه نجانی بین���ه ران و بیس���ه ران و ئێمه یان لێوڕێژ له گۆرانی و موزیكی بێگانه كردوه و ڕه سه نایه تی خۆیان

له بیرچوه ته وه ". هونه رمه ند حه سه نی ده رزی باس له ژیانی ئاواره یی و غوربه ت ده كات و ته له فزیۆنه به سه رپه رش���تیارانی كوردییه كان ده ڵ���ێ "ئێوه ئه گه ر وه ك م���ن له غوربه ت���ی هه نده ران ژینتان بكردبایه نه ته وه په رس���تی فێریان ببینیایه واڵتانه ت���ان ئه و ئه كردن ئه وا چۆن نه ته وه ی خۆتان بێگانه په رستیتان خۆشبویستایه و نه كردای���ه و ڕێزت���ان له خۆت���ان و كولتورو ڕه سه نایه تیتان بگرتایه ". ئام���اژه ده رزی حه س���ه نی به ئازایه تی هێزه كانی پێشمه رگه ی

كوردس���تان ده كات و ده ڵێ "بۆمن ته نیا له هه میش���ه زیاتر ئێس���تا موقه ده س���ات و وزه و تی���ن و تاوو كوردستانن پێشمه رگه كانی ژیانم به تایبه ت ئه و ش���ێره ئافره تانه ی ك���ه ئامانجه كان���ی كوردیان وه ك ئینس���انی پیرۆزی دیارده یه ك���ی دونیای���ان ناس���اندو به دونی���ا خۆی���ان پاك���ی به ئازایه ت���ی و

هه ژاند". خاوه ن���ی "ئێم���ه وتیش���ی كولتورێكی پێشێلكراوی له مێژینه ی شارس���تانییه ت بوین پێش هاتنی ئیس���ام بۆ نمونه مه قام و ئاوازی حه ی���ران ب���وه به چ���ه ق و چ���ۆ، دوری ئه وین و دڵداری و موچوڕكی گازنده و به یه ك نه گه یشتن كه كوڕه به ئاش���كرا كچه حه یران حه یران و به رانبه ر به یه ك چڕیویانه و خۆیان ئێس���تا كه الواندوه ت���ه وه پ���ێ به داخه وه ئاسه واریشی نه ماوه ".

نه ته وه یی كلت���وری له ب���اره ی كوردیشه وه ، حه سه نی ده رزی وتی "هه م���و گه لێك خه ریكی كولتوری نه ته وه ی���ی خۆیه ت���ی هه رك���ه س به سه ر یاری خۆیدا هه ڵده ڵێ ئه دی به ڕاستی ئه ركی ئێمه چییه و چۆن ببوژێنینه وه و جوانه كولتوره ئه و له سه ر به ڕاستی كاری بیپارێزین و

بكه ین". له باره ی گۆرانییه كی شاده وه كه به ناوی )موب���اره ك بێ یه كگرتن( كه ده س���اڵ به رله ئێس���تا به نێوی حه سه نی ده رزییه وه باڵوبوه ته وه ، ڕایگه یاند "له ڕاستیدا ئه م گۆرانییه هی من نییه و فڕیشی به منه وه نییه

ته واوی دونیام بده نێ من گۆرانی به سه ر هیچ ئینس���انێكدا ناڵێم چ

بگات به مام جه الل و بارزانیش". پێیوای���ه ده رزی حه س���ه نی ك���ه خۆشه ویس���تی و ڕێزدان���ان و ڕه سه نایه تی نیشانه ی كۆنه په رستی نیی���ه و كوردایه ت���ی و پاراس���تنی دابونه ری���ت حه ق���ی ئێمه یه و وتی "تازه بون���ه وه و ئاڵوگ���ۆڕی چركه شانبه شانی سروش���ت به چركه ی ئ���ه م سروش���ته له س���ه ر بنه مای ئینس���انی ب���ون و دیموكراس���ی و ڕه سه نایه تی پاراس���تنی ئازادی و وه زیفه ی هه مو كوردێكی ڕه سه ن و پێكهێنانی ب���ۆ هه س���ته خاوه ن نه ته وه یه ك���ی سه ربه س���ت و ئازاد

له ئاستی جیهانیدا". حه س���ه نی ده رزی هێما بۆ ئه وه ده كات كه به ربه ست و ناته باییه كی زۆر له ئارادای���ه و له وباره یه وه وتی "له ئێستادا به ربه ست و ده رده داری و ناته بای���ی زۆرن كه ده بێ ئیش���ی ب���ۆ بكرێ ك���ه به داخ���ه وه حزبه گه وره و هه رچه ند باش���ورییه كان به ڕێزب���ن بۆ ئێس���تای كورد به م كوالێته وه هه ر بچ���وك و نادیارن و پڕ به پێستی میلله تی كورد نین". سه باره ت به به رهه می هونه ریی نوێی خۆیش���ی ، حه سه نی ده رزی ده رفه تێك و "ئومێ���ده وارم وت���ی هونه ری���م سپۆنس���ه رێكی ئامێزی بگه ڕێمه وه ده ستبكه وێ و كوردس���تان و هه ندێ���ك به رهه می كه به ده سته وه یه هونه ریم تازه ی ئازیزی كوردس���تانی پێشكه شی

بكه م".

عومه ر ره زا ئه و پیاوه ی له بیر حكومه ت و سه ندیكای هونه رمه ندان چوه ته وه

ئا: ئازاد بایز

ناسری ره زازی هونه رمه ندی ناسراوی كورد له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت "هه ست

ئه كه م سلێمانی زۆریان خۆش ئه وێم".

ئاوێن����ه : چ گۆرانی����ه ك بو به شوناس����ی ڕه زازی ؟

ناس����ری ره زازی : ئه گ����ه ر باس����ی گۆرانی "ساڵه های س����اڵه " بكه ین له س����اڵی 1980 له سلێمانی وتومه ده نگدانه وه ی باشی هه بو له و كاس����ێته دا گۆرانی )چیم����ه ن چیمه ن، ده ب����ارێ ( ئه م گۆرانیانه هه ریه كه و گوێگری باش����ی تایبه تی خۆی هه بو به اڵم من پێش ئه م كاس����ێته )12( كاس����ێتی تۆمار كراوم هه بو پێش ئه و كاس����ێته گۆرانیه ك كه پێی ناس����رام گۆرانی )ئای چه ندم خۆش ئه وێ (

بو.ئاوێنه : هونه رمه ندێكی ناسراوی وه ك ئێوه له سه ر ئاستی كوردس����تانی گه وره نیازتانه

كه ی له ئاهه نگ دوربكه ونه وه ؟ناسری ره زازی : ئێمه هه مو مرۆڤین تا ئه و كاته ی نه چوبوین����ه ده ره وه ی واڵت حه زمان ده كرد كۆنس����ێرت بكه ین ب����ه اڵم ئێمه له نێو شۆڕشی میلله تدا گه وره بوین القێكمان له ناو سیاسه تدا گه وره بو له ئاهه نگه حیزبیه كاندا به ش����داریمان ئه ك����رد نه مانئه توانی گۆرانی س����ه نگین بڵێین ناچ����ار گۆرانی هه ڵپه ڕكێ و شادمان ده خس����ته پاڵی . هه مو میلله تێك، گۆرانی س����ه نگین و ش����ادی هه یه ..گۆرانی هه ڵپه ڕكێش دیارده یه كه له دیارده گرنگه كانی ك����ورد هه تا ماوین ناتوانی����ن وازی لێبهێنین .به بۆچون����ی من له م ته مه ن����ه ی مندا ئیدی

كۆنسێرت باشتره .ئاوێنه : له دوای ساڵی 1991 روت له بواری

نوسین كرد ئه توانین بڵێین بۆ؟

ناس����ری ره زازی : من خۆم نه به نوسه ر نه به ش����اعیر ده زانم ناش����توانم بڵێم له نگیه ك هه بوه پڕم كردۆته وه ب����ه اڵم كاری هونه ری ئه وه ن����ده نیه به اڵم جاروبار هه س����تم ئه كرد كه زمانی كوردی كێشه ی هه یه حه زم ئه كرد به ش����به حاڵی خۆم له و ب����واره دا ئیش بكه م ئه وه ش هۆكاره كه بو ئێستاش خه می زمانی ك����وردی زۆر ئه خۆم چونك����ه زمانی كوردی كێشه ی زۆره ئێستا به ده یان وشه هاتونه ته ناو زمانی كوردیه وه كه به داخه وه فارسین، كوردی����ش به هه ڵه به كاری ده هێنن بۆ نمونه وشه ی كاژێر ئه ڵبه ته كوردییه به اڵم هه ڵه یه ، ش����وناس نییه شناس، ناوزه ند كوردی نیه به هه ڵ����ه ب����ه كاری دێنن ب����اوه ڕ بكه ن زۆرن به اڵم ئیستا له بیرم نیه جارێكیان بۆ وشه ی )ته داخول( ده گه ڕای����ن كه مانا كوردیه كه ی بدۆزینه وه له الدێیه ك بوین ش����ه ڕێك ڕوی دا گه یش����تمه پیره مێردێكی به ته مه ن وتم مامه ئه وه چییه ؟ له وه اڵمدا وتی )ڕۆناو مه كه ، ڕۆچون مه كه ئه م بابه ته ( وتم زۆر س����وپاس ئێمه به دوای ئه م وش����ه ره س����ه ن و پاراوه دا وێڵی����ن به دیلی ك����وردی ته داخول وش����ه ی

ڕۆناوه . ئاوێن����ه : له كوردس����تان ب����ۆ س����لێمانیت

هه لبژارد؟ناس����ری ره زازی : یه ك����ه م خاڵ هه س����ت ئه كه م س����لێمانی زۆریان خۆش ئه وێم دوه م ئه گه ڕێمه وه بۆ سه رده می سه ربه رانی كۆماری ئیسامی ئێران خه بات و تیكۆشان وایكرد كه ئێم����ه به بنه ماڵه و به خه ب����ات ده مێكه ئێمه له گه ڵ شاخ و شۆڕش����دا بوین من كه ئێستا ته مه نم 59 س����اڵه 22بۆ 23 س����اڵ له سنه ژیاوم ماباقی 37 ساڵه له گه ڵ كوردی باشور

تێكه ڵ بوم .ئاوێنه : ره زازی نه مێنێت جێگره وه ی ده نگت ده بێت؟ بیس����تومانه یه كێ����ك له كوڕه كانت

ده نگی زۆر له خۆت ئه چێت؟ناس����ری ره زازی : ناتوانم ئ����ه وه بڵێم ئه و پرسیاره پێم وابێت ده بێت له خه ڵكی بپرسن زۆر ڕاس����ته كوڕێك����م هه یه ده نگی خۆش����ه ده نگی كۆپی ده نگی خۆم����ه ناوی كاردۆیه

به داخه وه كاری هونه ری ناكا.ئاوێن����ه : له كۆتایی حه فتاكاندا چ ش����تێك به ڕێ����زت و ماڵ����ی ئه حمه د میرزاو ش����ێركۆ

بیكه س كۆده كاته وه ؟ناس����ری ره زازی : به ڵ����ی ڕاس����ته ئ����ه وه دانیشتنێكی ساڵی 1979بو كه ئه و جێگه یه م له بیربێ����ت مامۆس����تا ئه ن����وه ر قه ره داغی و كۆچك����ردو كاك����ه میرزا خ����ۆی و ئه حمه دی كوڕی و كاك س����االر قه ره داغی و كاك ره وف بێگه رد بو ئێس����تا بیرم نه ماوه كێی دیكه ی لێبو به راستی كاك ش����ێركۆ بێكه س و كاك س����االر بون به ه����ۆكاری رێكخس����تنی ئه و

دانیشتنه ی ئه و شه وه . ش����عری وه رگرتنی چۆنیه ت����ی ئاوێن����ه : )ده الل����ۆ( ی ش����ێركۆ بێك����ه س ده گوترێت

بۆ)د. قاسملۆ( گوتراوه ؟ناس����ری ره زازی : ئ����ه و هۆنراوه یه بۆ)د.جه عفه ری شه فیعی ( وتراوه كه سه ركردایه تی كۆمه ڵ����ه ی ئێرانی ده كرد دوات����ر په یوه ندی له گه ڵ باشوردا دروست كرد له شاخ به داخه وه حكومه تی به عس بو به هۆی ئه وه ی كه شه هید ببێت، من ئه و هۆنراوه یه ی شێركۆ بێكه سم بۆ كرد به و مه قامه و چه ند ڕۆژێك بو كاسێته كه شه هیدكرا،خه ڵك )د.قاس����ملۆ( باڵوبوبۆوه وایزانی بۆ د.قاسملۆیه به اڵم له الی منه وه بۆ

هه مو شه هیدێكی كورد وتومه .له گه ڵ ئاش����نایه تیت س����ه ره تای ئاوێنه : ك����ه ی ب����ۆ س����لێمانیدا هونه رمه ندان����ی

ده گه ڕێته وه ؟ناسری ره زازی : بۆ ساڵی 1979 یه كه مین گۆرانیبێژ كه ناسیم كاك ئه سعه دقه ره داغی

بو برای كاك ئه نوه ر قه ره داغی و مامۆس����تا س����اڵح دیانیش����م ناس����ی جیاواز ل����ه وه ی دی����ان ده نگێكی جوان و ره س����او خۆش����ی هه ی����ه ش����اعیرێكی زۆر گه وره ش����ه ب����ه اڵم له هه مویان گرنگتر زۆر نه ته وه یی و واڵتپارێزو كوردخۆشه ویس����ت بو هه م ده نگه كه ی هه م هه ڵوێس����ت و ش����یعره كانی بوه هۆی ئه وه ی كه هه میشه ومامۆس����تا )حه مه ساڵح دیان(م خۆش����بوێت و به خزمه تیش����ی گه یش����توم من هه میش����ه وتومه كوردی باش����ور له ناو ئه م هه مو خوێن و ئاگرو ئاس����نه دا هه میشه خۆڕاگرو وره پۆاڵین بون بۆ نمونه مامۆس����تا دیان خۆی نه فرۆش����ت له هه مان كاتیش����دا ئه مه نده تێگه یش����تو ب����و خه فه تی ده خوارد كه نه ته وه كه ی هێشتا خۆی نه ناسیوه بۆیه به رده وام له خه م و په ژاره دا ده ژیا بۆیه ده ڵێم گه ر راپه ڕینی 1991ی ببینیایه زۆر دڵنیام ده س����اڵی دیكه ده ژیا بابۆت����ان بگێڕمه وه ڕۆژێك چومه خزمه تی دیان له باره ی ئاوازی )ئه م رۆژی س����اڵی تازه یه نه ورۆزه هاته وه ( دوان����م، دیان پێیوتم كات����ی خۆی چومه ته خزمه تی پیرمێردی ش����اعیر وتومه مامۆستا ئێمه كه هه مو س����اڵێ ن����ه ورۆز ئه كه ین بۆ س����رودێك گۆرانیه ك دانه نێین گوزارشت له و ڕۆژه بكات سااڵنه بیڵێینه وه .وتی سه رده می ته له فۆنی )هێندیلی ( ب����و ڕۆژێك له ماڵه وه دانیش����تم )پیره می����رد( ته له فونی كرد وتی دیان ش����یعرێكم نوسیوه بزانه چۆنه پاشان وتی منیش هۆنراوه كه م داوه به )قادردیان(ی برام تائه و جێگه یه ی من بزانم گێرابێتیه وه وت����ی له گ����ه ڵ قادردیانی برام����دا پێكه وه كردمان به و سروده كه ئێستا هه یه و ئه وه ی دیان حاڵه تی مارش و سرودی پێوه یه به اڵم حه سه ن زیره ك له مارش و سرود ده ریهێناوه و كردویه تی به گۆرانی میوزیكه كه ی )موجته بای

میرزاده ( كردویه تی .

ئاوێنه : تۆ هاوڕێی گۆرنیبێژان )مه حموی تۆفیق ش����لك و عوس����مان عه ل����ی ( بویت بۆ

تائێستا مه قامی سه فه رت نه چڕیوه ؟ناسری ره زازی : ش����ێوازی ده نگ جیاوازه ئه توانم س����ه فه ر بڵێم به اڵم تائێس����تا حه زم نه كردوه كه ئه و ش����ه قڵه ی ئه وان دایانناوه خراپی بكه م خۆ من گۆرانی حه سه ن زیره ك و ماملێ و مامۆس����تا حه مه س����اڵح دیانم وتوه به اڵم به ڕاس����تی نابێت به ئه سڵه كه ی له گه ڵ گۆرانیبێژ مه حموی تۆفیق شلك دا گۆرانیم هه یه چوم بۆ ماڵیان ئه ویش ده نگی خۆشبو مه قامزانێكی باش بو مه قامی س����ه فه ری زۆر جوان ده گوت به اڵم گۆرانی نه بو به پیشه بۆی به اڵم حه زی به دانیشتن ده كرد، بۆ زانیاریت مه قامی سه فه ر له بنه ڕه تدا خاوه نه كه ی )شێخ نوری شێخ ساڵح(ه به ڕاستی شێخ نوری ش ئه وه نده جوان و ش����یرین بوه ئه شڵێن له گه ڵ سه یدعه لی ئه سغه ری كوردستانی دا گۆرانی

وتوه له دانیشتندا.هونه رمه ن����د برینداركردن����ی ئاوێن����ه :

)میكائیل( چیت بیردێنێته وه ؟ناسری ره زازی : ساڵی )1985( كه چومه س����وید كوڕێك هه ب����و وه رگێڕم����ان بو ئه و كوڕه بانگ����ی ئه كه ن بۆ نه خۆش����خانه پێی ده ڵێن كوڕێكی����ان هێناوه برین����داره داوای ناس����ری ره زای كردوه كاتێك ڕۆیشتم بینیم میكائیله . میكائیل جگه له وه ی ده نگی خۆشه پێشمه رگه یه كی زۆر ئازاش بو به اڵم به داخه وه بریندار بو باوه ڕ بكه ن زیاتر له بیست پارچه له ناو له شیدا بوه ئه و پێشمه رگه ی دیموكرات بو منیش پێش����مه رگه ی كۆمه ڵه ئیتر چومه سه ری له نه خۆشخانه ئه وه ی پێمانكرا بۆمان كرد میكائیل كوڕێكی ده نگخۆشه سۆزی زۆر

له ده نگیدایه .ئاوێنه : بۆ له كلیپكردن دوركه وتیته وه ؟

ناسری ره زازی : من ته نیا سێ كلیپم هه یه ،

كلیپی شیرینه خانمم به دڵ نیه دو كلیپی ترم هه یه باشن ساتێك له ناوڕان له گه ڵ كۆچكردو مه رزیه كردومه له گه ڵ كلیپی شه مو تاسه بار ده نگدانه وه یه كی باش����ی هه بو به نیس����به ت

خۆمه وه زۆرحه زم به كلیپ كردن نیه .ئاوێنه : له دوا نوس����ینی شیركۆبێكه س����دا

به ڕه زازی ده ڵێت ده نگی چیایی، بۆ؟ناسری ره زازی : دیاره ئه وه گه وره یی خۆیه تی من له گه ڵ كاك شێركۆ دۆستایه تیه كی پته وم هه بو زۆر یه كمان خۆشده ویست نامه ی هه یه له الم له كاتی خۆیدا باڵوی ده كه مه وه پاشان ش����ێركۆ بێكه س یه كێك له ش����اعیره هه ره گه وره كانی كورده چه ند ڕۆمانێكی به هۆنراوه

نوسیوه به ڕاستی ئه مه ئاسان ناكرێت. )هابه ( گۆرانیبێ����ژ ده وترێ����ت ئاوێن����ه :

به مه رامێكی سیاسی له ناوبرا؟ناسری ره زازی : راستیه كه ی من ده مه وێت ئه وه بڵێ����م س����اڵی 2000 ك����ه هاتمه وه بۆ كوردستان، هابه ته شریفی له كه ركوكه وه هێنا بۆ س����لێمانی دانیشتنێكی چوار سه عاتیمان كرد كرا به چوار كاس����ێت به اڵم كاتێك هابه ڕۆیش����ته وه بۆ كه رك����وك مخابه راتی به عس گرتیان وتیان بۆچوی����ت بۆناوچه ی مخربین بۆ له گ����ه ڵ ناس����ری ره زازی گۆرانیت وتوه كابرایه ك����ی توركمان ئه وه ن����ده ی هێناو برد ئازاری دابو ئه وه نده ی كه من بیستومه گوایه ژه هریان بۆ كردۆته ناو چاوه و ده رمانخوارد

كراوه .ئاوێن����ه : له به رنامه تدای����ه بیره وه ریه كانت

بنوسیته وه ؟ناس����ری ره زازی : به ڵ����ێ ئ����ه وه ئێس����تا م����ن س����ه رقاڵی ئ����ه وه م له بیره وه ریه كانمدا زۆر ش����تی تێدایه پێكهاتوه له س����ێ به ش، به شێكی سیاسیه به شێكی هونه ریه به شێكی كۆمه اڵیه تیه تا ئه م ده قه یه ی قسه بۆ جه نابت

ده كه م نزیكه ی 500 په ڕه یم نوسیوه ته وه .

نارسی‌‌ره‌زازی‌:‌گۆرانی‌‌هه‌ڵپه‌ڕكێ‌دیارده‌یه‌كه‌‌له‌دیارده‌‌گرنگه‌كانی‌‌كورد‌هه‌تا‌ماوین‌ناتوانین‌وازی‌‌لێبهێنین‌

له ساڵی 1955 له شاری سنه ی ڕۆژهه اڵتی كوردستان له دایك ده بێت له ساڵی 1961 ده چێته قوتابخانه كه ئه وكاته ته مه نی شه ش سااڵن ده بێت هونه رمه ند هه ر له سه ره تای منداڵیه وه هه ستی گورانی وتنی الدروست ئه بێت و به الس���ایی كردنه وه ی گۆرانییه كانی حه سه ن زیره ك ده ست پێده كات دوای هه ڵگیرسانی شۆڕشی گه الن���ی ئی���ران ره زازی چه ند گۆرانی���ه ك له ڕادیۆی كوردی سنه تۆمار ده كات دواتر ده بێته پێشمه رگه و له ش���اخ چه ند سرودو گۆرانییه ك تۆمارده كات و دوای ڕۆیشتنی شای ئێران و له سه ره تای هاتنی خومه ینی ، ره زازی یه كه م كه س ده بێت كه سرودی )نیشتیمان( له ڕادیۆی س���نه باڵوده كاته وه له و سه رده مه دا له ناو خه ڵك���دا ده نگ و س���ه دایه كی باش���ی ده بێت، دوای ژیانی پێشمه رگاییه تی له ساڵی 1985 ڕو له هه نده ران ده كات و له واڵتی س���وید جێگیر ده بێ���ت و له زۆربه ی ئاهه نگ و یاده نه ته وه ییه كاندا ڕۆڵی به رچاوی ده بێت تا س���اڵی 2004 به یه كجاری ده گه ڕێته وه كوردستان و له ش���ارۆچكه ی دوكانی س���ه ر به پارێزگای سلێمانی نیشته جێ ئه بێت و ئێستاش پێشكه شكاری به رنامه ی )گۆرانی و نه ته وه ( یه له كه ناڵی كوردس���ات. له ڕوی كومه اڵیه تیش���ه وه خانه واده كه ی له چ���وار براو پێنج خوشك پێكهاتون ره زازی خۆی خاوه نی كچێك و دو

كوڕه به ناوه كانی دڵنیا،ماردین، كاردۆ.

نارسی‌‌ره‌زازی‌

ئه گه ر ده موچاوت چه وره به م شێوه یه له زستاندا بیپارێزه

‌ره‌نگاڵه(512( سێشه ممه 2016/1/19 rangalayawene@gmail.com

گاکاوڕ

هه ست به س���ه ركه وتنی خۆت ناكه یت، به اڵم كه كه وتیته گفتوگۆیه كه وه هه ست

ده كه یت كه زۆر سه ركه وتو بویت.

ئه ده ی���ت ه���ه وڵ زۆر ماوه یه ك���ه ك���ه زانیاری���ت له س���ه ر بابه تێ���ك بابه ته ئه و هه رچه نده ده سكه وێت،

بۆتۆیش گرنگ نیه .

چه ند په یوه ندیه ك ئه نجام ده ده یت كه په یوه ستن به كاری تایبه تی خۆته وه و

ده ته وێت زو ئه نجامی بده یت.

خش���ته یه ك بۆهه م���و كاره كان���ی ئه م هه فته ی���ه ت دابنێ تابتوانیت كاره كانت

رێك بخه یته وه .

له ئاهه نگێك���دا كاتێكی خۆش له گه ڵ هاورێكانت به سه رده به یت كه ماوه یه كه

كۆبونه وه ی وا ڕوی نه داوه .

قرژاڵدوانه‌‌

ئه و كتێبانه ی كه ده یخوێنیته وه زیاتر كه س���ایه تیت له س���ه ر كاردانه وه یان دروس���ت كردوه و زیات���ر گۆڕانكاریت

پێوه دیاره .

فه‌‌ریکشێر

1010

هه رچه نده پێستی چه ور له زستاندا كه متر وشك ده بێت و ئه م كێشه یه ی كه متره ، به اڵم له هه مانكاتیشدا ئه م جۆره پێستانه پێویستی به چاودێری هه یه له به ر ئه و خاڵه ره شانه ی كه پێستی چه ور دروستیان ده كات. بۆ پاراستنی پێستت له م وه رزه دا ئه م

هه نگاوانه بگره به ر:

1. هه میش���ه كرێمی ش���ه وو رۆژ به كار بێنه كه تایبه تن به پێس���تی

چه ور.

2. مانگانه پاككردنه وه ی ده موچاو ئه نجام بده له ئارایش���تگاو ش���وێنه

تایبه ته كانی جوانكاری پێست.

ئارایش���تانه به كاربێنه ئ���ه و .3كه چه ورییان ك���ه م تێدایه چونكه

پێستی تۆ چه وره .

4. هه میش���ه له كاتی ئارایش���ت

لێكردنه وه ئ���ه و كرێمانه به كاربێنه كه تایبه تن به لێكردنه وه ی میكیاج.

5. ده كرێ���ت ب���ه و میوانه ی له م وه رزه دا هه ی���ه ماس���ك دروس���ت له ده موچاوت، بیده ی���ت بكه ی���ت و چونكه پێست له رێی ئه و میوانه وه

ڤیتامینی باشی ده ست ده كه وێت.

6. ئاوی پێویست بخۆره وه رۆژانه زیاتر له 8 په رداغ.

تیل: 0533202790facebook: makassalonsulaymaniah

ئارایشتگای مه که س بۆ رازاندنه وه ی خانمان عه قاری � به رامبه ر ئه منه سوره که

سیحری جوانی

ئا: زانكۆ سه ردار

هونه رمه ندی دێرین و ناسراو عومه ر ره زا، یه كێك له و هونه رمه ندانه یه كه خاوه نی

كه مترین به رهه م و زێڕینترین مێژوه ، )هاتم هاتم، به سه ربه ستی هاتم( یه كێكه له و

گۆرانیانه ی كه تاهه نوكه ش له بیره وه ری زۆرینه ماندا كاڵ نه بۆته وه .

عومه ر ره زا ئێستاكه ته مه نی )73( ساڵه و به هۆی نه خۆشیه وه بێده نگی له ژیان و ده وروبه ر هه ڵبژاردوه ، له گه ڵ ئه وه شدا

حكومه ت و سه ندیكای هونه رمه ندان بێباكن له ئاستیداو رێژینی كوڕیشی ئاماژه به وه

ده كات جگه له هێرۆ ئیبراهیم ئه حمه د كه دوجار هاوكاری كردوه كه سی تر

به حكومه تیشه وه ئاوڕیان لێنه داوه ته وه .

رێژی���ن عوم���ه ر ره زا، ك���وڕه بچوكی ئه و هونه رمه ن���ده بۆ ئاوێنه وت���ی "دیاره باوكم له ئێس���تادا به ه���ۆی ئ���ه و ب���اره ناله باره ی ته ندروس���تیه وه وه ك پێویس���ت تاق���ه ت و توانای قس���ه كردنی نییه ، هه روه ها ئاس���تی بیركردن���ه وه و زاكیره ش���ی كه مبۆته وه و هیچ شتێكی بیر نه ماوه ، ته نانه ت له گه ڵ منیشدا

تاقه تی قسه كردنی كه مه ".رێژین باسی له وه ش كرد كه تاوه كو ئێستا هیچ الیه نێك ئاوڕی���ان له باوكی نه داوه ته وه ، ئه وه ش بۆ ئه وان پرسیارێكه و وه اڵمه كه شی نازانن، ئه و ده ڵێت " هاوكارییه كی 200هه زاری هونه رمه ندان���ه ی هه ب���و به اڵم ئه وه ش���یان بڕی ، به داخه وه ئه وه راس���ته خاوه نی )10( گۆرانیه و له روی چه ندێتی���ه وه كه مه ، به اڵم هه م���وان ده زان���ن كه ل���ه روی چۆنایه تیه وه گۆرانیه كانی له چ ئاستێكی به رزی هونه ریدان، ئه وه یان پێویست ناكات من وه ك كوڕی ئه و

هونه رمه نده قسه ی له سه ر بكه م".عومه ر ره زا له ئێس���تادا به وته ی كوڕه كه ی به هۆی دۆخی خراپی ته ندروس���تیه وه ته واو دایبڕاندوه له هون���ه ر، هه ر ئه وه نده هه یه كه ناوبه ناو له به رخۆیه وه گۆرانی ده ڵێت ئه ویش زیاتر گۆرانی���ه كۆنه كانی وه ك هونه رمه ندان )شه ماڵ س���ائیب(، رێژین عومه ر سه باره ت

ب���ه وه ی تاوه كو ئێس���تا چی بۆك���راوه وتی "له ماوه ی رابردودا رێزلێنانێكی بۆكرا ئه وه ش له الیه ن كاك ج���ه زای س���ازه وه رێكخرابو، هه روه ه���ا هێرۆخانی���ش دوجار ه���اوكاری م���اددی كردوه ، ئه گه رنا هیچ ش���تێكی تری بۆ نه كراوه ، ئه وه ش���ی كه له ئێستادا باوكم تێیدا ده گوزه رێت ته نها ئه وه یه گوێ له رادیۆ ده گرێ���ت، له ماڵه وه دێته بازاڕو ده گه ڕێته وه ماڵه وه ، ئه وه له ئێس���تادا هه م���و كاره كانی

ئه وه ".نه خۆشیه كه ش���ی به هۆكاری س���ه باره ت ده ڵێ���ت "كاتی خۆی نه خ���ۆش بوه و باوكی بردویه ت���ی بۆ نه خۆش���خانه ، ئیت���ر له وێ كاره بایان لێداوه ، دیاره ئه وكاته پێداویستی نه ب���وه و پێویس���ت وه ك چاره س���ه ركردن پێشكه وتو نه بوه ، باوكم كه م ته حه مول بوه بۆیه وه ك وتم كاره بایان لێداوه ، ئێس���تاش ناوبه ناو ئه گه ر جه وی هه بێت باسی هونه ری

رابردو ده كات".رێژین عومه ر ئه وه ی نه شارده وه كه ئه وان ش���انازییه كی گه وره به باوكیانه وه ده كه ن و ده ڵێت "ده چینه هه ر ش���وێنێك و به تایبه تتر كه ده زانن منداڵی هونه رمه ند عومه ر ره زاین، مامه ڵه یه كی باشمان ده كه ن، له گه ڵ ئه وه ی حكومه ت و الیه ن���ه په یوه ندیداره كانی بواری هون���ه ر به ڕاس���تی بێباكن له ئاس���ت باوكم و

مێژوه كه یدا". وتیشی "خۆشبه ختانه خه ڵكان وه فایه كی باش���یان هه یه بۆ هونه ره كه ی باوكم ئه وه ش خۆش���حاڵیه كی زۆره بۆ هه موم���ان، به اڵم به داخ���ه وه حكومه ت مه به س���تی نییه ئاوڕ له هونه رمه نده ره سه نه كانی خۆی بداته وه ".

رێژی���ن ئام���اژه ب���ۆ ئ���ه وه ده كات ك���ه "حكومه ت ش���تی وا بۆ كه سانێك ده كه ن دو گۆرانی نه وتوه و دو ناڕه حه تی نه چه ش���توه ، كه چ���ی دنیایه ك پاره ی ب���ۆ خه رجده كه ن، به اڵم هونه رمه ندێكی وه ك عومه ر ره زا كه س

ئاوڕی لێناداوه ته وه ". وتیش���ی "به داخ���ه وه ئ���ه وه دۆخه كه یه ك���ه ده یبینین، حكوم���ه ت ئه گ���ه ر له ڕوی هه ر لێبدایات���ه وه ئ���اوڕی مه عنه ویش���ه وه

خۆشبو".

عومه ر ره زا ئه و پیاوه ی له بیر حكومه ت و سه ندیكای هونه رمه ندان چوه ته وه

ئا: ئازاد بایز

ناسری ره زازی هونه رمه ندی ناسراوی كورد له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت "هه ست

ئه كه م سلێمانی زۆریان خۆش ئه وێم".

ئاوێن����ه : چ گۆرانی����ه ك بو به شوناس����ی ڕه زازی ؟

ناس����ری ره زازی : ئه گ����ه ر باس����ی گۆرانی "ساڵه های س����اڵه " بكه ین له س����اڵی 1980 له سلێمانی وتومه ده نگدانه وه ی باشی هه بو له و كاس����ێته دا گۆرانی )چیم����ه ن چیمه ن، ده ب����ارێ ( ئه م گۆرانیانه هه ریه كه و گوێگری باش����ی تایبه تی خۆی هه بو به اڵم من پێش ئه م كاس����ێته )12( كاس����ێتی تۆمار كراوم هه بو پێش ئه و كاس����ێته گۆرانیه ك كه پێی ناس����رام گۆرانی )ئای چه ندم خۆش ئه وێ (

بو.ئاوێنه : هونه رمه ندێكی ناسراوی وه ك ئێوه له سه ر ئاستی كوردس����تانی گه وره نیازتانه

كه ی له ئاهه نگ دوربكه ونه وه ؟ناسری ره زازی : ئێمه هه مو مرۆڤین تا ئه و كاته ی نه چوبوین����ه ده ره وه ی واڵت حه زمان ده كرد كۆنس����ێرت بكه ین ب����ه اڵم ئێمه له نێو شۆڕشی میلله تدا گه وره بوین القێكمان له ناو سیاسه تدا گه وره بو له ئاهه نگه حیزبیه كاندا به ش����داریمان ئه ك����رد نه مانئه توانی گۆرانی س����ه نگین بڵێین ناچ����ار گۆرانی هه ڵپه ڕكێ و شادمان ده خس����ته پاڵی . هه مو میلله تێك، گۆرانی س����ه نگین و ش����ادی هه یه ..گۆرانی هه ڵپه ڕكێش دیارده یه كه له دیارده گرنگه كانی ك����ورد هه تا ماوین ناتوانی����ن وازی لێبهێنین .به بۆچون����ی من له م ته مه ن����ه ی مندا ئیدی

كۆنسێرت باشتره .ئاوێنه : له دوای ساڵی 1991 روت له بواری

نوسین كرد ئه توانین بڵێین بۆ؟

ناس����ری ره زازی : من خۆم نه به نوسه ر نه به ش����اعیر ده زانم ناش����توانم بڵێم له نگیه ك هه بوه پڕم كردۆته وه ب����ه اڵم كاری هونه ری ئه وه ن����ده نیه به اڵم جاروبار هه س����تم ئه كرد كه زمانی كوردی كێشه ی هه یه حه زم ئه كرد به ش����به حاڵی خۆم له و ب����واره دا ئیش بكه م ئه وه ش هۆكاره كه بو ئێستاش خه می زمانی ك����وردی زۆر ئه خۆم چونك����ه زمانی كوردی كێشه ی زۆره ئێستا به ده یان وشه هاتونه ته ناو زمانی كوردیه وه كه به داخه وه فارسین، كوردی����ش به هه ڵه به كاری ده هێنن بۆ نمونه وشه ی كاژێر ئه ڵبه ته كوردییه به اڵم هه ڵه یه ، ش����وناس نییه شناس، ناوزه ند كوردی نیه به هه ڵ����ه ب����ه كاری دێنن ب����اوه ڕ بكه ن زۆرن به اڵم ئیستا له بیرم نیه جارێكیان بۆ وشه ی )ته داخول( ده گه ڕای����ن كه مانا كوردیه كه ی بدۆزینه وه له الدێیه ك بوین ش����ه ڕێك ڕوی دا گه یش����تمه پیره مێردێكی به ته مه ن وتم مامه ئه وه چییه ؟ له وه اڵمدا وتی )ڕۆناو مه كه ، ڕۆچون مه كه ئه م بابه ته ( وتم زۆر س����وپاس ئێمه به دوای ئه م وش����ه ره س����ه ن و پاراوه دا وێڵی����ن به دیلی ك����وردی ته داخول وش����ه ی

ڕۆناوه . ئاوێن����ه : له كوردس����تان ب����ۆ س����لێمانیت

هه لبژارد؟ناس����ری ره زازی : یه ك����ه م خاڵ هه س����ت ئه كه م س����لێمانی زۆریان خۆش ئه وێم دوه م ئه گه ڕێمه وه بۆ سه رده می سه ربه رانی كۆماری ئیسالمی ئێران خه بات و تیكۆشان وایكرد كه ئێم����ه به بنه ماڵه و به خه ب����ات ده مێكه ئێمه له گه ڵ شاخ و شۆڕش����دا بوین من كه ئێستا ته مه نم 59 س����اڵه 22بۆ 23 س����اڵ له سنه ژیاوم ماباقی 37 ساڵه له گه ڵ كوردی باشور

تێكه ڵ بوم .ئاوێنه : ره زازی نه مێنێت جێگره وه ی ده نگت ده بێت؟ بیس����تومانه یه كێ����ك له كوڕه كانت

ده نگی زۆر له خۆت ئه چێت؟ناس����ری ره زازی : ناتوانم ئ����ه وه بڵێم ئه و پرسیاره پێم وابێت ده بێت له خه ڵكی بپرسن زۆر ڕاس����ته كوڕێك����م هه یه ده نگی خۆش����ه ده نگی كۆپی ده نگی خۆم����ه ناوی كاردۆیه

به داخه وه كاری هونه ری ناكا.ئاوێن����ه : له كۆتایی حه فتاكاندا چ ش����تێك به ڕێ����زت و ماڵ����ی ئه حمه د میرزاو ش����ێركۆ

بیكه س كۆده كاته وه ؟ناس����ری ره زازی : به ڵ����ی ڕاس����ته ئ����ه وه دانیشتنێكی ساڵی 1979بو كه ئه و جێگه یه م له بیربێ����ت مامۆس����تا ئه ن����وه ر قه ره داغی و كۆچك����ردو كاك����ه میرزا خ����ۆی و ئه حمه دی كوڕی و كاك س����االر قه ره داغی و كاك ره وف بێگه رد بو ئێس����تا بیرم نه ماوه كێی دیكه ی لێبو به راستی كاك ش����ێركۆ بێكه س و كاك س����االر بون به ه����ۆكاری رێكخس����تنی ئه و

دانیشتنه ی ئه و شه وه . ش����عری وه رگرتنی چۆنیه ت����ی ئاوێن����ه : )ده الل����ۆ( ی ش����ێركۆ بێك����ه س ده گوترێت

بۆ)د. قاسملۆ( گوتراوه ؟ناس����ری ره زازی : ئ����ه و هۆنراوه یه بۆ)د.جه عفه ری شه فیعی ( وتراوه كه سه ركردایه تی كۆمه ڵ����ه ی ئێرانی ده كرد دوات����ر په یوه ندی له گه ڵ باشوردا دروست كرد له شاخ به داخه وه حكومه تی به عس بو به هۆی ئه وه ی كه شه هید ببێت، من ئه و هۆنراوه یه ی شێركۆ بێكه سم بۆ كرد به و مه قامه و چه ند ڕۆژێك بو كاسێته كه شه هیدكرا،خه ڵك )د.قاس����ملۆ( باڵوبوبۆوه وایزانی بۆ د.قاسملۆیه به اڵم له الی منه وه بۆ

هه مو شه هیدێكی كورد وتومه .له گه ڵ ئاش����نایه تیت س����ه ره تای ئاوێنه : ك����ه ی ب����ۆ س����لێمانیدا هونه رمه ندان����ی

ده گه ڕێته وه ؟ناسری ره زازی : بۆ ساڵی 1979 یه كه مین گۆرانیبێژ كه ناسیم كاك ئه سعه دقه ره داغی

بو برای كاك ئه نوه ر قه ره داغی و مامۆس����تا س����اڵح دیالنیش����م ناس����ی جیاواز ل����ه وه ی دی����الن ده نگێكی جوان و ره س����او خۆش����ی هه ی����ه ش����اعیرێكی زۆر گه وره ش����ه ب����ه اڵم له هه مویان گرنگتر زۆر نه ته وه یی و واڵتپارێزو كوردخۆشه ویس����ت بو هه م ده نگه كه ی هه م هه ڵوێس����ت و ش����یعره كانی بوه هۆی ئه وه ی كه هه میشه ومامۆس����تا )حه مه ساڵح دیالن(م خۆش����بوێت و به خزمه تیش����ی گه یش����توم من هه میش����ه وتومه كوردی باش����ور له ناو ئه م هه مو خوێن و ئاگرو ئاس����نه دا هه میشه خۆڕاگرو وره پۆاڵین بون بۆ نمونه مامۆس����تا دیالن خۆی نه فرۆش����ت له هه مان كاتیش����دا ئه مه نده تێگه یش����تو ب����و خه فه تی ده خوارد كه نه ته وه كه ی هێشتا خۆی نه ناسیوه بۆیه به رده وام له خه م و په ژاره دا ده ژیا بۆیه ده ڵێم گه ر راپه ڕینی 1991ی ببینیایه زۆر دڵنیام ده س����اڵی دیكه ده ژیا بابۆت����ان بگێڕمه وه ڕۆژێك چومه خزمه تی دیالن له باره ی ئاوازی )ئه م رۆژی س����اڵی تازه یه نه ورۆزه هاته وه ( دوان����م، دیالن پێیوتم كات����ی خۆی چومه ته خزمه تی پیرمێردی ش����اعیر وتومه مامۆستا ئێمه كه هه مو س����اڵێ ن����ه ورۆز ئه كه ین بۆ س����رودێك گۆرانیه ك دانه نێین گوزارشت له و ڕۆژه بكات سااڵنه بیڵێینه وه .وتی سه رده می ته له فۆنی )هێندیلی ( ب����و ڕۆژێك له ماڵه وه دانیش����تم )پیره می����رد( ته له فونی كرد وتی دیالن ش����یعرێكم نوسیوه بزانه چۆنه پاشان وتی منیش هۆنراوه كه م داوه به )قادردیالن(ی برام تائه و جێگه یه ی من بزانم گێرابێتیه وه وت����ی له گ����ه ڵ قادردیالنی برام����دا پێكه وه كردمان به و سروده كه ئێستا هه یه و ئه وه ی دیالن حاڵه تی مارش و سرودی پێوه یه به اڵم حه سه ن زیره ك له مارش و سرود ده ریهێناوه و كردویه تی به گۆرانی میوزیكه كه ی )موجته بای

میرزاده ( كردویه تی .

ئاوێنه : تۆ هاوڕێی گۆرنیبێژان )مه حموی تۆفیق ش����لك و عوس����مان عه ل����ی ( بویت بۆ

تائێستا مه قامی سه فه رت نه چڕیوه ؟ناسری ره زازی : ش����ێوازی ده نگ جیاوازه ئه توانم س����ه فه ر بڵێم به اڵم تائێس����تا حه زم نه كردوه كه ئه و ش����ه قڵه ی ئه وان دایانناوه خراپی بكه م خۆ من گۆرانی حه سه ن زیره ك و ماملێ و مامۆس����تا حه مه س����اڵح دیالنم وتوه به اڵم به ڕاس����تی نابێت به ئه سڵه كه ی له گه ڵ گۆرانیبێژ مه حموی تۆفیق شلك دا گۆرانیم هه یه چوم بۆ ماڵیان ئه ویش ده نگی خۆشبو مه قامزانێكی باش بو مه قامی س����ه فه ری زۆر جوان ده گوت به اڵم گۆرانی نه بو به پیشه بۆی به اڵم حه زی به دانیشتن ده كرد، بۆ زانیاریت مه قامی سه فه ر له بنه ڕه تدا خاوه نه كه ی )شێخ نوری شێخ ساڵح(ه به ڕاستی شێخ نوری ش ئه وه نده جوان و ش����یرین بوه ئه شڵێن له گه ڵ سه یدعه لی ئه سغه ری كوردستانی دا گۆرانی

وتوه له دانیشتندا.هونه رمه ن����د برینداركردن����ی ئاوێن����ه :

)میكائیل( چیت بیردێنێته وه ؟ناسری ره زازی : ساڵی )1985( كه چومه س����وید كوڕێك هه ب����و وه رگێڕم����ان بو ئه و كوڕه بانگ����ی ئه كه ن بۆ نه خۆش����خانه پێی ده ڵێن كوڕێكی����ان هێناوه برین����داره داوای ناس����ری ره زای كردوه كاتێك ڕۆیشتم بینیم میكائیله . میكائیل جگه له وه ی ده نگی خۆشه پێشمه رگه یه كی زۆر ئازاش بو به اڵم به داخه وه بریندار بو باوه ڕ بكه ن زیاتر له بیست پارچه له ناو له شیدا بوه ئه و پێشمه رگه ی دیموكرات بو منیش پێش����مه رگه ی كۆمه ڵه ئیتر چومه سه ری له نه خۆشخانه ئه وه ی پێمانكرا بۆمان كرد میكائیل كوڕێكی ده نگخۆشه سۆزی زۆر

له ده نگیدایه .ئاوێنه : بۆ له كلیپكردن دوركه وتیته وه ؟

ناسری ره زازی : من ته نیا سێ كلیپم هه یه ،

كلیپی شیرینه خانمم به دڵ نیه دو كلیپی ترم هه یه باشن ساتێك له ناوڕان له گه ڵ كۆچكردو مه رزیه كردومه له گه ڵ كلیپی شه مو تاسه بار ده نگدانه وه یه كی باش����ی هه بو به نیس����به ت

خۆمه وه زۆرحه زم به كلیپ كردن نیه .ئاوێنه : له دوا نوس����ینی شیركۆبێكه س����دا

به ڕه زازی ده ڵێت ده نگی چیایی، بۆ؟ناسری ره زازی : دیاره ئه وه گه وره یی خۆیه تی من له گه ڵ كاك شێركۆ دۆستایه تیه كی پته وم هه بو زۆر یه كمان خۆشده ویست نامه ی هه یه له الم له كاتی خۆیدا باڵوی ده كه مه وه پاشان ش����ێركۆ بێكه س یه كێك له ش����اعیره هه ره گه وره كانی كورده چه ند ڕۆمانێكی به هۆنراوه

نوسیوه به ڕاستی ئه مه ئاسان ناكرێت. )هابه ( گۆرانیبێ����ژ ده وترێ����ت ئاوێن����ه :

به مه رامێكی سیاسی له ناوبرا؟ناسری ره زازی : راستیه كه ی من ده مه وێت ئه وه بڵێ����م س����اڵی 2000 ك����ه هاتمه وه بۆ كوردستان، هابه ته شریفی له كه ركوكه وه هێنا بۆ س����لێمانی دانیشتنێكی چوار سه عاتیمان كرد كرا به چوار كاس����ێت به اڵم كاتێك هابه ڕۆیش����ته وه بۆ كه رك����وك مخابه راتی به عس گرتیان وتیان بۆچوی����ت بۆناوچه ی مخربین بۆ له گ����ه ڵ ناس����ری ره زازی گۆرانیت وتوه كابرایه ك����ی توركمان ئه وه ن����ده ی هێناو برد ئازاری دابو ئه وه نده ی كه من بیستومه گوایه ژه هریان بۆ كردۆته ناو چاوه و ده رمانخوارد

كراوه .ئاوێن����ه : له به رنامه تدای����ه بیره وه ریه كانت

بنوسیته وه ؟ناس����ری ره زازی : به ڵ����ێ ئ����ه وه ئێس����تا م����ن س����ه رقاڵی ئ����ه وه م له بیره وه ریه كانمدا زۆر ش����تی تێدایه پێكهاتوه له س����ێ به ش، به شێكی سیاسیه به شێكی هونه ریه به شێكی كۆمه اڵیه تیه تا ئه م ده قه یه ی قسه بۆ جه نابت

ده كه م نزیكه ی 500 په ڕه یم نوسیوه ته وه .

نارسی ره زازی : گۆرانی هه ڵپه ڕكێ دیارده یه كه له دیارده گرنگه كانی كورد هه تا ماوین ناتوانین وازی لێبهێنین

ناسری ره زازی و ئێرانی هاوسه ری

بەجیا لەهونەرەکانی نیگارکێش����ی و نواندن و سترانبێژی و هاوتاکانی دیکەی گرێدراوی بەهرە و داهێن����ان، هون����ەری دانوس����تکاری گرێدراوی چەندین زنجیرە گەمە و یاریی جیاوازی تیۆرییە کە پەیوەندییەکی پتەوی ئۆرگانیان بەزانس����تە مرۆییەکان����ەوە هەی����ە. هەر گەم����ە و یارییەکی تیۆریش پێویستی بەسێ ئاست یاخود قۆناغی جێبەجێک����ردن هەیە کە بریتین لەس����تراتیژی و

ئۆپەراسیۆن و تاکتیك.گەمەکان����ی لەی����اری و تۆزقاڵێ����ك ئ����ەوی دانوس����تکاری تێب����گات و بڕوانێت����ە ش����ێوازی بەڕێوەبردنی پرۆسەکانی دانوستکاری لەهەرێمی کوردس����تاندا، ئ����ەوا خێرا ئەو راس����تییەی بۆ س����اغدەبێتەوە کە بۆ پاراس����تنی بااڵدەستی و براوەیی خۆیان، دانوستکارانی پارتی دیموکراتی کوردستان شێوازی دانوستاندنی پەرتەوازکاری )Distributive Negotiation(ی����ان بۆ یاری و گەمە سیاسیەکانیان هەڵبژاردوە، بەو پێیەی کە هێزێکی زۆر و سەروەت و سامانێکی بەرفراوانیان لەژێر دەس����تدایە و لەو ب����اوەڕەدان کە بەم دو فاکتەرە دەتوان����ن نەك تەنها بەرژەوەندیەکانی خۆی����ان بپارێ����زن و پەرەیان پێب����دەن، بەڵکو گومان و ش����ك بخەنە س����ەر بەرژەوەندیەکانی نەیارەکانی����ان و پێداویس����تەکانیان بەبێ نرخ و ب����ێ بەه����ا هەژمار بک����ەن. بەهەمانش����ێوەی دانوس����تکارانی پەرتەوازکاری، دانوس����تاندنی ش����ێوازەکەی تری دانوس����تاندن کە بەشێوازی دانوس����تاندنی تێکهەڵکێش����ی یان هەماهەنگی ناس����راوە، )Integrative Negotiation(ئامانجە بنەڕەتیەکەی بریتیە لەبەدەس����تهێنانی دۆخی براوەیی ب����ۆ خۆیان و الیەنەکانی دیکەی پرۆسەی دانوستکاری بەمەبەستی خزمەتکردنی بەرژەوەندی گش����تی. بۆ گەیشتن بەو ئامانجە، دانوس����تکارانی ئ����ەم ش����ێوازە هەرهەمان ئەو گەمە و یارییە تیۆریان����ە بەکاردەهێنن و هەمان قۆناغەکانی جێبەجێکردن پەیڕەو دەکەن کە بۆ

نەیارە پەرتەوازکارەکانیان رەخساون.لەسەر پێش����ترمدا لەنوس����ینەکانی چونکە کوردستاندا لەهەرێمی دانوستکاری پرسەکانی بەتێر و تەس����ەلی باسم لێوە کردون و بۆ ئەوەی خ����ۆم دوبارە نەکەمەوە، لێرەدا نە پێناس����ەی ئەو دو شێوازە دانوستکاریە دەکەم و نە باسی ستراتیژی دانوستکارانی پارتی و نەیارەکانیشیان دەکەم کە بۆ هەمو کەس����ێك رون و ئاشکران. بەڵکو بەکورتی باس����ی ئاس����تی ئۆپەراسیۆنی دانوس����تاندنەکانی پارتی و نەیارەکانی دەکەم و پاشان تیشك دەخەمە س����ەر ئەو تاکتیکانەی کە زۆر خراپن و دەکرێ تیمەکانی دانوستکاری هەمو الیەنەکان س����ودیان لێوەربگرن و نەکەونە

تەڵەکانیانەوە.ئاشکرایە کە بۆ مانەوە و پاراستنی بااڵدەستی بارزان����ی لەنێو پارتی دیموکراتی کوردس����تان و بڕیاربەدەس����تان و کوردس����تاندا، هەرێم����ی دانوس����تکارانی پارتی ش����ارەزاییەکی باشیان هەیە لەخوڵقاندن و بەزنجیرەکردنی قەیرانەکان وەك ئۆپەراسیۆنێکی بەردەوام بۆ ماندوکردن و بەئاکام پەرت����ەوازە و الوازکردنی نەیارەکانیان. لێهاتوانە س����ەرکەوتو بون، لەم کارەش����یاندا بەتایبەت لەگەڵ بڕیاربەدەستان و دانوستکارانی یەکێت����ی نیش����تیمانی کوردس����تاندا. هەرچی پەیوەستە بەبزوتنەوەی گۆڕانەوە، ئەوەیان هەتا ئەم س����ات و کاتە، هەوڵ و تەقەال ئۆپەراسیۆنیە

ئاکامێکی پارتی بەرپرسانی دانوستکاریەکانی زەق و بەرچاویان هێش����تا نەهێناوەتە دی. بۆیە سەغڵەتی و شپرزەیی و توندی، تەنانەت هەندێ جاریش نەرم����ی، لەلێدوانەکانیان����دا بۆ میدیا جۆراوجۆرەکانی ناوخۆ و دەرەوە بەرچاوو گوێ دەکەون. ئەمەش وای لێکردون کە بەتاکتیکەکانی خۆیاندا بچنەوە بۆ زیاتر پەرتەوازەکردنی الیەنە سیاس����یەکان و بەتایبەت الیەن����ی یەکێتی کە فرەجەمسەری تەکەتوالت و بەدەست بەئاشکرا خۆیەوە دەناڵێ����ت. ئەم تاکتیک����ەش وەنەبێ تەنها بۆ ملکەچ و سڕکردنی یەکێتی بێت، بەڵکو بۆ لێدانی ئەو باڵەیە کە هەتا ئێس����تا هاوڕایە بزوتنەوەی لەگەڵ پێداویس����ت و داخوازیەکانی گۆڕان لەالیەك و لەالکەی تریشەوە هەژمونێکی تەواوی هەیە بەس����ەر ئەندامانی فراکس����یۆنی ش����ایانی کوردس����تاندا. لەپەرلەمانی یەکێتی باس����ە کە زۆرێك لەبەرپرس����انی پارتی هەردو الیەنی یەکێتی و گۆڕان ب����ەدو دیوی یەك دراو دەخوێننەوە کە نرخ و بەها یاسایی و سیاسیەکەی دەکاتە ٤٢ کورس����ی پەرلەمانی بەرامبەر بە٣٨ کورس����یە پەرلەمانیەکەی خۆیان، کە ئەمەش واتای مەترس����ییەکی جددی و سەرئێش����ەیەکی

درێژخایەنە بۆ پارتی.کەواتە بۆ بەرپەرچدانەوەی ئەم تاکتیکانەی بەرپرس����انی پارتی، دەکرێ گۆڕان و الیەنەکانی دیکەی نەیاری پارتی ئاگاداری ئەم تاکتیکانەی خ����وارەوە بن ک����ە بەخراپتری����ن تاکتیکەکانی

پرۆسەی دانوستکاری دەناسرێن:

1. رێگری لەدەس����تپێکردنەوەی پرۆس����ەی دانوستکاری:

ڕێگریکردن لەدەس����تپێکردنەوەی پرۆس����ەی دانوس����تکاری بەهی����چ ش����ێوەیەك لەقازانجی ئ����ەو الیەنانەدا نیە ک����ە داخوازیەکانی خۆیان لەچوارچێوەی بەرژەوەندی گشتیدا دەبیننەوە. وەك پێش����تر ئاماژەی بۆ کراوە، هیچ الیەنێك پەرلەمان و لەپەکخس����تنی پارت����ی هێن����دەی حکومەتی هەرێم زیانی مەعنەوی بەرنەکەوتوە. بەرتەس����كکردنەوەی کەمکردن����ەوە و ب����ۆ ئاس����ەوارەکانی ئەم زیانە مەعنەوییە، سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستان، مەسعود بارزانی و هەن����دێ لەبەرپرس����ە میانڕەوەکانی نێو پارتی ل����ەو ب����اوەڕەدان کە بەب����ێ یەکێت����ی و گۆڕان ناتوانن بەردەوامی بەو دەسەاڵتە ناشەرعییەی مەس����عود بارزانی بدەن، نەخاسمە کە لەکۆڕ و کۆبونەوەکانی����دا لەگەڵ ئەکتەرانی سیاس����ی و دیپلۆماس����یە نێودەوڵەتیەکان����دا ڕەنگدانەوەی جیاجیای هەبوە. بۆیە، لەگەڵ دەسپێکی ساڵی تازەی ٢٠1٦دا، س����ەرۆکی پارت����ی پەیامێکی داواکاریانەی راگەیاند کە نەك تەنها ستراتیژیەتی مانەوەی خۆیانی لەس����ەر کورسی سەرۆکایەتی هەرێمدا بەناش����ەرعی وێناک����رد، بەڵکو داوای لەالیەنە سیاس����یەکانی هەرێمی کوردستانیش کرد پێکەوە کاربکەن بۆ ڕێککەوتن لەسەر یەك لەو س����ێ بژاردانەی کە لەپەیامەکەیدائاماژەیان بۆ کراوە. ئەم هەنگاوەی سەرۆکی پارتی، لەڕوە تەکنیکیەکەیەوە، هەنگاوێکی ئەرێنی و دروستە و دەرفەتێکە بۆ پەلکێشانی پارتی و سەرۆکەکەی ب����ۆ پرۆس����ەیەکی درێژخایەنی دانوس����تکاری ک����ە بەدرێژایی مێژوی ئەم حزب����ە ئەزمونێکی باش و س����ەرکەوتوی تێدا نەبوە و نابێت چونکە نیگەرانی و توڕەبون و هەڵچون س����ێ س����یمای دیار و زەقی بڕیاربەدەس����تان و دانوس����تکارانی پارتین و بونەتە بەش����ێك لەکەسایەتیەکانیان. بەواتایەکی دیکە، بۆ ئەوەی بەرپرسانی پارتی ناچار بکرێن بەرێزگرتن لەیاس����او ش����ەرعیەتی پەرلەم����ان و حکوم����ەت، پێویس����تە رێگ����ری لەدەس����تپێکردنەوەی پرۆس����ەی دانوستاکاری نەکرێ����ت و ئەو پرۆس����ەیەش وەك کارتی کات بەڕێکردن بەکاربهێنرێت بۆ الواز و الوازترکردنی بەرپرسانی نەزۆکەکانی خواست و هەڵوێس����تە

پارتی.

٢. رەتکردنەوەی دانوستاندن لەگەڵ نەیارە سەرسەختەکان:

کوش����ندەکانی ه����ەرە لەهەڵ����ە ی����ەك بریتیە بڕیاربەدەستان و تیمەکانی دانوستکاری نەیارە لەگ����ەڵ دانوس����تاندن لەرەتکردنەوەی سەرسەختەکانیان. نمونەکانی هەڵەی کوشندە لەرەتکردنەوەی پرۆسەی دانوستکاری لەمێژوی نوێی هەرێمی کوردستاندا ئیجگار زۆرن. ئاکامە خراپەکانی دیارترینی ئەو رەتکردنەوانە بریتین لەهەرەس����ی شۆڕش����ی ئەیلول لەساڵی1٩٧٥ و نەهامەت����ی و ٣1ی ئابی 1٩٩٦ و بڕینی بودجەی حکومەتەکەی لەالی����ەن کوردس����تان هەرێمی نوری ئەلمالکی لەس����اڵی ٢٠1٤دا. بەاڵم، ئەگەر بڕیاربەدەستان و تیمەکانی دانوستکاری بەرگەی هەژمونەکان����ی نیگەرانی و توڕەی����ی و هەڵچون بگرن، ئەوا گومانی تێدا نیە کە دەتوانن گەمەی )Prisoner s Dilemma( گیرۆدەی زیندان����یدژ ب����ەو الیەنانە بەکاربهێن����ن کە بەپێچەوانەی خۆیان بەرگەی نیگەران����ی و توڕەیی و هەڵچون ناگ����رن. دیارە کڕۆکی گەم����ەی زیندانی بریتیە ل����ەو هەژمونە دەرونیانەی ک����ە بەکاردەهێنرێن ب����ۆ ناچارکردنی نەیاری بەرامبەر بۆئەوەی دان بنێت ب����ەو داخوازی و پێداویس����تیە گرنگانەی ک����ە خزمەتی بەرژەوەندی گش����تی دەکەن و بۆ بەرجەستەکردنیش����یان پێویستە ڕیککەوتنێکی

گونجاویشی لەسەر واژۆ بکەن.٣. هەڵبژاردنی پالنێکی الواز و دیراسەنەکراو

لەالیەن تیمی دانوستکارانەوە:هەروەك چۆن دەس����پێکی هەمو پرۆژەیەکی بیناس����ازی پێویستی بەنەخش����ەی ئەندازیاری رون و ئاش����کرای دیراس����ەکراو هەیە، پرۆسەی پێویس����تی ش����ێوە بەهەمان دانوس����تکاریش ئاش����کرای رون و ژیرمەندان����ەی بەپالنێک����ی

دیراس����ەکراو هەی����ە ب����ۆ واڵمدان����ەوەی ئ����ەو ئەگەران����ەی ک����ە لەگەم����ە و یارییەکانی الیەنە نەیارەکان����ەوە دێنە پێش. کەرەس����تەی خاوی هەر تیمێکی دانوس����تکاری پیشەیی بریتیە لەو داتا و زانیارییە کۆکراوانەی کە بەش����ێوەیەکی پوختە هەڵبژێردراون بۆ شیکردنەوە و توێژاندن. پاشان، دو لەدانوستکارانی شارەزای نێو تیمی بەهەڵسەنگاندن و هەڵدەس����تن دانوستکاریەکە بژارکردن����ی تێک����ڕای ئەو دەرئەنج����ام و ئاکام و پێش����هاتانەی ک����ە بەش����یکردنەوە و توێژینەوە بەرجەس����تەکراون. ئەم����ەی دواییش یان دەبێ بەگەم����ەی ش����ەڕ )War gaming( وەیاخود )Murder Board( م����رداری بەتابل����ۆی دەس����تەبەر بکرێت. ئەگ����ەر ئ����ەم هەنگاوانە پیادە نەکرێن و پێش����وەخت ڕێککەوتنی گشتی لەسەر نەخش����اندن و بەپالنکردنی بونی نەبێت، ئەوا بێشك تیمی دانوستکار سەرکەوتو نابێت شکستی بەزەرەر و ئاکامەکەشی لەکارەکانیدا و

گەورە کۆتایی دێت.٤. خۆبەس����تنەوە بەئەڵتەرناتیڤ����ی خراپ و

نالۆژیکی:بۆ هەر پێداویستی و داخوازییەك، دانوستکاری پیشەیی و تیمی دانوستکاری شارەزا و بەدەسەاڵت، پێویس����تە چەن����د ئەڵتەرناتیڤێک����ی باش����یان هەبێت و بتوانن لەنێو زۆنی ئەگەری ڕێککەوتندا )Zone of Possible Agreement( )ZOPA(بەکاریان بهێن����ن. بەاڵم لەئەگەری رێکنەکەوتن لەس����ەر پێداویس����ت و داخوازیە بنەڕەتیەکاندا، دەبێ����ت کار لەس����ەر بەرجەس����تەکردنی هەرە باش����ترین ئەڵتەرناتیڤێك بکات کە لەپرۆسەی دانوس����تکاریدا رێککەوتنی لەسەر نەکراوە کە ئەم����ەش بەزمانی ئینگلیزی پێ����ی دەگۆترێت: )Best Alternative To a Negotiated Agreement( )BATNA(. واتا، ئەگەر پرۆسەی دانوستکاری نەهات، کۆتای����ی گونج����او بەڕێککەوتنێک����ی باش����ت ه����ەرە ئەڵتەرناتیڤێک����ی پێویس����تە هەبێت بۆ مامەڵەکردن و هەڵس����وکەوت لەگەڵ الیەنە نەیارەکانت پاش شکس����تی پرۆس����ەی دانوستکاری. لێرەدا ش����ایانی ئاماژە پێکردنە کە پاش س����ەرنەکەوتنی پرۆسەی دانوستکاری پارت����ی و بڕیاربەدەس����تانی لەپای����زی٢٠1٥دا، بیریان گۆڕانیش بڕیاربەدەس����تانی تاڕادەیەك لەئەڵتەرناتیڤی هەرەباش����ی خۆیان نەکردبۆوە ب����ۆ بەڕێوەبردن����ی دۆخ����ی پاش نەگەیش����تن بەڕێککەوتن����ی گونجاو کە ئاکامەکەش����ی وەك بۆمان رون بۆوە هۆی پەکخس����تنی شەرعیەتی پەرلەم����ان و ئیفلیجکردن����ی حکومەتی هەرێمی کوردس����تان. بەپێچەوانەوە، ئەگەر بەرپرسانی پارتی لەبری بیرکردنەوە لەئەڵتەرناتیڤی خراپ و خراپت����ر، دەکرا هەرە باش����ترین ئەڵتەرناتیڤی خۆی����ان بەکاربهێنن کە ئەویش وەك پێش����تر ئاماژەیان بۆ کردبو بریتی بو لەهەڵوەشاندنەوەی حکومەتی هەرێم و هاندانی ئەندام پەرلەمانەکانی خۆی����ان و الیەن����ە ماهوارەکانیان بۆکش����انەوە لەپەرلەمانی کوردستان و ناچارکردنی سەرۆکی پەرلەمانی کوردستان بەڕاگەیاندنی هەڵبژاردنی پێش����وەخت و هەڵوەش����اندنەوەی پەرلەم����ان. هەرچی پەیوەستە بەبڕیاربەدەستانی گۆڕانەوە، بەتایب����ەت س����ەرۆکی پەرلەمان کە لەپش����کی گۆڕان����ە، ئ����ەوا دەک����را قەناع����ەت بەزۆرینەی س����ادەی ئەن����دام پەرلەمانەکانی کوردس����تان بکرای����ە ب����ۆ دەنگ����دان لەس����ەر هەڵبژاردنی پێش����وەخت و هەڵوەش����اندنەوەی پەرلەمان����ی ئێستا بەحوکمی ئەوەی لەوێ رۆژێدا سەرۆکی پەرلەمان دەسەاڵتەکانی سەرۆکی هەرێمی ماوە بەسەرچوی لەبەر دەستدابون. بەاڵم جێی داخە ک����ە هەردو الیەنی نەیار، وات����ا پارتی و گۆڕان، گیرۆدەی حوکمی مەنتیقی سیاس����ی بون نەك لۆژیكی دیموکراسی کە دو ئاژەڵی زۆر جیاوازن

لەئەدەبیاتی دەوڵەتداریدا.

رۆژ ب���ەرۆژ زیات���ر ئ���ەوە روندەبێتەوە كە یەكێتی لەنێوان گۆڕان و پارتیدا یاری دەكات و هەن���گاوی زیاتر ب���ەرەو الی پارت���ی دەنێت )رێككەوتننامەی ئیمزاكردن���ی بەئاڕاس���تەی س���تراتیژی دو(، وەك لێپرس���راوی دەستەی كارگێڕی مەكتەبی سیاس���ی ئاماژەی بۆ کرد. دیارە مەبەس���ت لەیەکێتی بەشێک لەمەکتەبی سیاس���ییەکەیانە، چونک���ە زۆرینەی کۆمیتەی سەرکردایەتی یەکێتی و قاعیدەی جەماوەرییان

دژی ئەو جۆرە رێکەوتنەن.

بێگوم���ان هەم���و هێ���زو الیەنێك ئ���ازادن دروس���تكردنی پەیوەن���دی و لەبەس���تنی هاوپەیمانێتی، كەس الری لەرێككەوتنی نێوان یەكێت���ی و پارتی نییە، بزوتن���ەوەی گۆڕانیش بێباكە لەوجۆرە رێكەوتنانەو نە ئەترس���ێت نە

بەوە بچوك دەبێتەوە، كاتێك گۆڕان دروست بو ئەوان رێكەوتنی ستراتیژییان هەبو و لەوپەڕی هێزدابون و گۆڕانیش وەك هێزێكی ئۆپۆزسیۆن روبەڕویان ب���ۆوە، ئەم جارەش هەمان ش���ت دەكات و بەدڵنیایی���ەوە جەماوەریش���ی فراوان

دەبێت.رێككەوتن���ی ئەمج���ارەی یەكێت���ی و پارتی رێككەوتنێكی ئاس���ان و ئاسایی نابێت ، بەڵكو ئاڵۆزو پڕ لەكێش���مەكێش دەبێت و قەیرانەكان

قوڵتر دەكاتەوە، چونكە:1. لەم دۆخەدا هەرجۆرە رێكەوتنێك بەتەنها لەگەڵ پارتی لەس���ەر حس���ابی دیموكراسی و پەراوێزخستنی الیەنەكانی ترو دوبارەكردنەوەی

٣٠ ی حوزەیرانێكی تر دەبێت.٢. رێككەوت���ن لەگ���ەڵ پارتی ب���ۆ گۆڕینی س���ەرۆكی پەرلەم���ان، هەر الیەنێ���ك بیكات چەكدارییەكەی1٢ی بەكودەت���ا ش���ەرعێتدانە

ئۆكتۆبەری پارتی.٣. رێككەوت���ن لەگ���ەڵ پارت���ی، بەمانای

پەش���یمانبونەوەیە لەرێكەوتن���ی دەباش���انی نێ���وان گۆڕان و یەکێتی بەس���ەرکردایەتی كاك نەوش���یروان و مام جەالل و پەش���یمانبونەوەیە الیەنەك���ەو چ���وار هاوبەش���ی لەپ���رۆژەی ك���ە بەڵینان���ەی ل���ەو پەش���یمانبونەوەیە

بەجەماوەری خۆیاندا.٤. رێككەوت���ن لەگ���ەڵ پارت���ی بەمان���ای قوڵكردن���ەوەی ملمالنێكانی س���لێمانییە، كە گۆڕان هێزی سەرەكییەو خاوەنی جەماوەرێكی

بەهێزە.٥. رێككەوت���ن لەگەڵ پارت���ی، جارێكی تر پارت���ی دەكات���ەوە بەهێزی بااڵدەس���تی بێ ركابەرو هاوس���ەنگی هێز لەبەرژەوەندی پارتی

دەشکێتەوە.٦. بێگومان رێككەوتن لەگەڵ پارتی لەپێناو بەرژەوەندی هەندێك بەرپرس دەبێت لەس���ەر حس���ابی بەرژەوەندی یەكێتیی���ەكان، ئەمەش جارێكی تر قەیرانەكانی ناو یەكێتی و كوردستان

قوڵ دەكاتەوە.

كاتی ئەوە هاتوە یەكێتییە راستەقینەكان و جەماوەرەكەیان بەدەنگ بێن لەسەر ئەم جۆرە رێككەوتن���ە، كە جارێكی تر حزبەكەیان بەرەو بچوكبونەوەو لێوار دەب���ات و قەیرانەكان زیاتر

قوڵدەكاتەوە.

كات���ی ئەوە هات���وە كە یەكێت���ی لەرۆحی تۆڵەكردنەوە دەرچێت، ك���ە بەبیانوی ئەوەی گۆڕان لەس���ەر حس���ابی یەكێتی رێككەوتنی لەگەڵ پارتی كردوە پێویستە ئێستا ئەم هەلە بقۆزرێتەوەو توڵە لەگۆڕان بكرێتەوە، كە ئەمە هەڵەیەك���ی گەورەیە، لەالیەكەوە مەس���ەلەكە بەتەنه���ا پەیوەندی بەگۆڕان���ەوە نییە، بەڵكو پەیوەندی بەدیموكراس���ی و ش���ەرعیەت و مافی خەڵكەوە هەی���ە، لەالیەكی تریش���ەوە گۆڕان لەسەر حسابی كەس رێكەوتنی نەكردوە، گۆڕان هێزی دوەمە الیەنی كەمی ئیستیحقاقی خۆشی وەرنەگرتوەو یەكێتیش ئەگەر لەگۆڕان پۆستی

زیاتری وەرنەگرتبێت، كەمتری وەرنەگرتوە.

رەنگە یەکێک لەو قسە هەرە جوانانە کە جارێ����ک بەختیار عەل����ی لەیەکێک لەکۆڕەکانی����دا درکاندی ئ����ەوە بێت کە وتی )لێ����رەدا بەپێی بیرەوەری وتەکان ئەهێنمەوە( رەنگە ئایدیای دروستکردنی ئایدیایەک دەوڵ����ەت، جەهەنەمیتری����ن بێت کە رۆژئ����اوا فڕێیداوەتە ناو دنیای دەرەوەی خ����ۆی و بەتایبەتی خۆرهەاڵت ناوەڕاس����ت خۆرهەاڵت����ی بەگش����تی و بەتایبەت����ی. لەناکاو س����ەدان گەالنی جیاواز کە س����ااڵنیکی یەکجار دورودرێژ بەبێ ئەم مۆدێلە سیاس����یە ژیاون بەبێ ئەوەی هەس����ت بەهی����چ کەموکوڕیەک بکەن، هەس����ت ئەکەن گ����ەر دەوڵەتی تایبەت����ی خۆیان نەبێت، ئەوا کێش����ەو حەزکردن و هەیە. گەوەرەیان گرفتێکی دروستکردنی بۆ ش����ێتانە ئارەزویەکی ئەبێت����ە خەونی س����ەرەکی دەوڵ����ەت هەمو ئەو دەس����تەبژێرە سیاسیانەی کە بڕوای تەواوی����ان بەوە هەیە بەبێ بونی دەوڵ����ەت ن����ە کەرامەت و ن����ە ژیان و نە ئاسایشیان دابینکراوە. دەوڵەت ئەبێت بەو فانوس����ە ئەفس����وناویەی ئەتوانێت چارەس����ەری هەمو دەردەکان بکات و تا ئەوکات����ەش کە ئ����ەم دەوڵەتە نەبێت، هەر چارەیەک����ی دی بگیرێتە بەر جگە لەدرێ����ژەدان ب����ەدەردەکان هیچ����ی تر نیە. گەالنیک کە نەک سااڵنیکی درێژ، بەڵکو چەندان س����ەدە بەب����ێ دەوڵەت ژیاون و هەستیان بەهیچ یەک لەو شتانە نەکردوە کە پاش دروس����تبونی مۆدێلی دەوڵەت هەس����تی پێ ئەک����ەن. لەناکاو هەموان ب����ەدوای دەوڵەت����دا ئەگەڕێن و لەپێناویدا ئامادەن هەمو قوربانیەک چ بەگیان چ بەسامان بدەن. ئازادی کورت ئەبێتەوە بۆ بونی دەوڵەت و کوێالیەتیش نەبونی. دواکەوتوی����ی و بێدادی بەهۆی پێش����کەوتن و دەوڵەتەوەیەو نەبون����ی بەدروستکردنی دەوڵەت. دادپەروەریش چارەسەرکردنی س����ەرچاوەی دەوڵەت هەمو کێشەکانەو نەبونیشی سەرچاوەی هەمو نەهامەتیەکان. س����ەدەی نۆزدەو سەرەتاکانی سەدەی بیست، سەدەکانی پەت����ای دروس����تکردنی دەوڵەت����ە کە بڕیارە بەدروس����تبونی، هەرچی کێشەی کۆمەاڵیەت����ی و ئابوری و سیاس����ی هەیە

چارەسەر بکرێت. لەگەرم����ەی ئ����ەم پەتای����ەدا بو کە یەکێک لەهەرە ش����اعیرە فەڵەس����تینیە ناس����راوەکان کە پێش ئ����ەوەی خەونی دروس����تبونی دەوڵەت����ی فەڵەس����تینی ببینێ����ت کۆچی دوایی ک����رد. لەیەکێک بەرادەی����ەک لەچاوپێکەوتنەکانی����دا شەیدای دروس����تبونی دەوڵەت بوبو کە گوت����ی ئەو دەوڵەتی ئەوێ����ت، زیندانی بکات، ستەمی لێبکات، پۆلیس و هێزی ئاسایشی هەبێت کە سەرکوتمان بکات، هیچ ی����ەک لەمانە گرنگ نی����ن، گرنگ ئەوەی����ە دەوڵەت����م هەبێ����ت. مەحمود دەروێ����ش کاتێک ئەم قس����انەی ئەکرد دوای ئ����ەو روانینە کەوتب و کە ئامانجی س����ەرەکی دەوڵەت و نەبونیشی بەمانای

نەبونی خودی ژیانە. لەم قسانەی مەحمود دەروێش و هەمو ئ����ەو روانینانەوە کە بۆ دەوڵەت هەبون ئەو ئەزمونە س����تەمکاریانە دروستبون ک����ە قس����ەکانی مەحمود دەروێش����یان بەزی����ادەوە بەدی هێن����ا. دەوڵەتانێک دروس����تبون ک����ە پۆلیس و ئاس����ایش و دەزگایەک����ی موخابەرات����ی بەهێزی����ان هەیە کە خەڵکی ن����ەک تەنها زیندانی و ئەش����کەنجە ئەکرد، بەڵکو کۆمەڵکوژو جینۆسایدیشی ئەکردن. سەدەی بیست سەدەی دروس����تبونی ئەو دەوڵەتانەیە کە زۆرتری����ن س����امانی واڵت لەکەرتی ئەکات موخابەراتیدا سەرف سەربازی و ئ����ەوەی پارێ����زگاری لەژیان و نەک بۆ ئ����ازادی هاواڵتیان����ی ب����کات، بەڵک����و س����ەرکوتکەری دەزگایەکی بۆئ����ەوەی بەهێزو دەستکراوە دروستبکات بۆ هەمو ئ����ەو هاواڵتیانەی کە بەهەر هۆیەک بوە لەدۆخی هەبو ناڕازیین یان بیر لەگۆڕانی پارێزگاریکردنی دەوڵ����ەت و ئەکەنەوە. لەهاواڵت����ی پاریزگاریک����ردن لەب����ری دائەنیشێت و بگرە ئەرکی هاواڵتی ئەبێت بەقوربانیدانی ب����ەردەوام لەپێناوی ئەم دەوڵەتی دروستکراوەدا. تازە دەوڵەتە دروس����تکراویش، دەوڵەتی ئەبستراکت و دەوڵەت����ی بەڵک����و نی����ە، دەزگاکان دەس����تەبژێر یان بنەماڵەیەکی خێڵەکی

یان ئایدۆلۆژیە. هەموان ئەبێت لەپێناوی دەوڵەت����دا ئام����ادەی قوربانیدان بن کە کورت بۆتەوە بۆ سەروەری و بااڵدەستی ئەو دەس����تەبژێرو بنەماڵە خێڵەکی یان سیاسیە. پارێزگاری لەدەوڵەت یەکسان ئەبێت بەپارێزگاریکردن لەبەرژەوەندی و س����ەروەری ئەو دەستەبژێرو بنەماڵەیە. لەس����ەدەی بیستدا خەونەکەی مەحمود دەرویش دێتە دی، بەاڵم ئەوەی جێگەی سەرس����وڕمانە ئەوەیە چۆن شاعیرێکی وا گ����ەورە ئ����ەوەی ن����ەدی هاتنە دی تراژیدیایەکی سیاس����ی و خەونەکەی چ کۆمەاڵیەتی گەورەو چ چیرۆکێکی تاڵی ژیانی پڕ لەکوشتارو کۆیالیەتی بۆ هەمو ئ����ەو گەالنە دروس����تکردوە کە بڕیار بو دروستکردنی دەوڵەت کۆتایی بەگرفت و

چەرمەسەریەکانیان بهێنێت.ب����ەاڵم ئێم����ە لەس����ەدەکانی نۆزدەو لەس����ەردەمی خەونی ناژین. بیس����تدا دێرین����ی مەحم����ود دەروێش����دا ناژین. ک����ە ئەژی����ن لەس����ەدەیەکدا بەڵک����و ئەزانین ئەو خەونە چ کارەس����اتێکی بۆ مرۆڤەکانی ئەم ناوچەیە دروس����تکردوە ک����ە تاهەنوک����ەش پێوەی گی����رۆدەن و ئەچێ����ژن. ئازارەکان����ی تاهەنوک����ەش ئەوەی کە تا ئێس����تاش گەالنێک هەن خەون بەدەوڵەتەوە لەسەر شێوازەکەی مەحمود دەروێشەوە ئەبینن، نەک بەڵگە نیە بۆ دروس����تی بۆچونەکانیان، بەڵکو بەڵگەیە بۆ کوێربونێکی مێژویی لەوەی ئەم خەونە لەس����ەر ئێس����ک و پروسکی ه����ەزاران ک����ەس دامەزراوە ک����ە تەنیا تیایدا نەک دەوڵەت، بەڵکو دەستەبژێرو خۆی����ان بەئ����ارەزوی بنەماڵەی����ەک گەلێکیان بەبارمتەو خزمەتکارو کۆیلەی خۆیان وەرگرتوە. لەس����ەدەیەکدا ئەژین ئەزمونی بەعسی لەشێوە جیاوازەکانیدا ئ����ەو دیکتات����ۆرە خۆێنڕیژانەی بینی. ئەش����کەنجە بەتی����رۆرو ک����ە بین����ی جەهەنەمێک����ی ئەک����ەن و حوکڕان����ی راس����تەقینەیان ب����ۆ هاواڵتیانی خۆیان دروس����تکردوە. راپەڕینەکان����ی جیهانی عەرەبی لەبەش����ێکی گرنگیدا بریتی بو لەناوتنێک����ی گەورە ب����ەو خەونەی کە مەحمود دەروێش ئەیبینی، بەاڵم بەبێ ئەوەی لەگەڵ ئەو هەم����و قوربانیدان و خۆبەختکردنەدا بتوانێت کۆتاییەکی بۆ دیاری بکات. بەهاری عەرەبی لەزوربەی ناوچەکان ب����وە بەپایزێک����ی خوێناوی کە تاهەنوک����ەش زوربەی دەوڵەتەکانی ناوچەکە بەپێش����هاتەکانیەوە ئەناڵێنن. ئەم تراژیدایەش بەو ش����ێوەیە بەردەوام ئەبێ����ت مادام کەس����انێک مابن خەونی لەخەون����ی دەوڵ����ەت دروس����تکردنی بااڵدەستی و س����ەروەری دەستەبژێر یان بنەماڵەیەک����ی سیاس����ی جیاناکەنەوە. بەردەوام ئەبێت مادام هێشتا کەسانێک مابن پرس����ی دەوڵەت، بەجیا لەپرسی ئ����ازادی و دادپەورەری ب����ۆ هاواڵتیانی

کۆمەڵگا پێشکەش بکەن.

)٥1٢( سێشه ممه 1/1٩/٢٠1٦ birura.awene@gmail.com13بیروڕا

مۆتەکەی دەوڵەت

هەرە خراپترین تاکتیکەکانی پرۆسەی دانوسکاری لەهەرێمی کوردستاندا

ئاشکرایە کە بۆ مانەوە و پاراستنی بااڵدەستی بارزانی لەنێو پارتی

دیموکراتی کوردستان و هەرێمی کوردستاندا،

بڕیاربەدەستان و دانوستکارانی پارتی شارەزاییەکی باشیان

هەیە لەخوڵقاندن و بەزنجیرەکردنی

قەیرانەکان وەك ئۆپەراسیۆنێکی

بەردەوام بۆ ماندوکردن و بەئاکام پەرتەوازە و

الوازکردنی نەیارەکانیان

رێبین هەردی

سەدەی بیست سەدەی

دروستبونی ئەو دەوڵەتانەیە کە زۆرترین سامانی

واڵت لەکەرتی سەربازی و

موخابەراتیدا سەرف ئەکات نەک بۆ ئەوەی

پارێزگاری لەژیان و ئازادی هاواڵتیانی

بکات

سەعید کاکەیی

د. ئاكۆ حەمەكەریم

لەسەر حسابی كێ رێكدەكەون؟1٩ »»

پێمانخ���وش بێ���ت ی���ان ناخ���وش، كاك مه س���عود بارزانی ئێس���تا وه كو ئه ركێكی كوردستان هه رێمی سه رۆكی گرنگی له ئه س���توگرتوه ، ك���ه بریتییه له س���ه ركردایه تی كردن���ی هێزه كان���ی چه ك���دار له ش���ه ڕی دژی داعش، ئه وی دیكه ، سه ركردایه تی كردنی دیپلوماسی ك���وردی و هێش���تنه وه ی هه ولێره وه كو دیپلوماس���ی � سیاس���ی پایته خت���ی گرنگ له روژهه اڵتی ناوه راس���ت. ده بێت ئاماژه به مه ش بێته كردن و قبوڵی ئه م راستییه ش بكه ین، هێزی ئۆپوزیسیون یان سه ر به ده س���ه اڵت، نوسه ری به ناو بێالیه ن یان ده سه اڵت، میدیاكاری سه ر به ده سه اڵت، یان به ناو بێالیه ن، ئه وانه ی له سیاس���ه ت و په یوه ن���دی نێوده وڵه تی تێده گه ن، پێگه ی هه رێمی كوردس���تان له روی سیاس���ییه وه ، ئه گه ر هاوش���ان نه بێ���ت له گه ل ده وڵه تان���ی رۆژهه الت، ئه وا به كه م چاو له هه رێمی كوردس���تان ناكرێت! شك له مه دا نه بینرێت. ئه مه ش یه ك نیشانی هه یه ، ئه وانه ی تێگه یشتی بزاڤی نه ته وه په رس���تی و له تیۆری یان كه س���ایه تی پێگ���ه ی رزگاریخ���وازو سه ركرده ی شوڕشگێر له ئاستی سیاسی

جیهان، باش تێده گه ن. له كاتێكدا هه یمه نه ی مه ترسی داعش بۆ س���ه ر هه رێم���ی كوردس���تان له ژێر هه ستكردن به به رپرسیاره تی نه ته وه یی كورد گه لی قاره مانه كانی پێش���مه رگه له خه ن���ده ق نراون و ئه فس���انه ی داعش له الی���ه ن ك���ورده وه تێكش���كێندراوه ، رۆل���ه ی واڵتان���ی جیهانی پێش���كه وتو به هه ر شێوه یه ك بێت خۆیان ده گه یننه كوردس���تان ب���ۆ ئ���ه وه ی له ریزه كانی هێزی پێشمه رگه به شداری شه ری دژی داع���ش بكه ن، ئه مانه ش كه س���انی بێ ئه زمون نین، به ڵكو س���ه ر به هێزه كانی مارینز، سپێشال فۆرس، رۆیال فورس و هت���د، ئه مریكی، به ریتان���ی، ئه لمانی، فه ره نس���ی، هۆله ندی و كه نه دی و هتد، خۆی���ان به خت���ه وه ر ده زان���ن و ده بینن پێش���مه رگه چاونه ترسه كانی هاوشانی گه لی كورد، كه له س���ه ر ئاستی جیهان وه كو "هه ڵۆ" ب���ه رزه كێوه كان و ره مزی به رگ���ری له دیمكراس���ی، مافی مرۆڤ و ده كرێن، ناونیش���انكراون و دۆستایه تی ئێمه ی كوردیش له م هه رێمه سه ربه رزه ی مردن"ی "خه نده قی خه ریكین خۆمان،

خۆمان هه ڵده كه نین! بۆچی و چۆن؟به لێ، راس���ته ، نكۆڵی له وه ناكرێت، له هه رێمی ده س���ه اڵتداری سیس���ته می كوردس���تان ره نگه هاوش���ێوه ی واڵته پێش���كه وتووه كان نه بێت، به اڵم له چاو ناوچه كه ، خاوه ن رۆژه���ه اڵت و واڵتانی پش���تگیرییه كی به هێزین. ناكرێت، بێ ده نگ بین، به اڵم ده بێت به رده وام بین له پێشخستنی. له ماوه ی ئه م یه ك ساڵ و قس���وره ی ش���ه ری داعش، به قه د هیچ كاتێك، گه لی كورد ئه وه نده پێشتگیری نێوده وڵه تی بۆ خۆی مسوگه ر نه كردوه . له به رامبه ر ك���ه له كاتێكدای���ه ئه م���ه ده سه اڵتدارانی به غداش ئێمه توانیومانه س���ه ركه وتن به ده س���تبهێنین. ئه مه بۆ خۆی گه وره تری���ن بابه تی جه وهه رییه ، كه پێویس���ته هه م كه سایه تی سیاسی و هه می���ش رۆش���نبیری كورد هه س���ت مێژوی���ی وه ه���ا به وه رچه رخانێك���ی ب���كات: ئه وی���ش ل���ه دوای 2003یه وه ، له سیاس���ه ت و ك���ورد س���ه ركردایه تی دیپلوماس���ییه تی خۆی به رامبه ر به غدا، به گرتنه به ری س���تراتیژییه كی بێوێنه ، به اڵم بێ كێش���ه و ده رده سه ریش نه بو، توانیویه تی به سته ڵه كه كانی "عه قلییه تی گۆڕانكاری توشی عه ره بی" شوڤێنێتی ب���كات و بۆ خۆی���ان داوام���ان لێبكه ن، باش���تره هه ولێر له به غ���دا جیابێته وه ! به اڵم چۆن جیابونه وه یه ك؟ ئێستا شه ڕ له سه ر ئه م به ش���ه یه . ئه مه گه وره ترین مێژوی هاوچه رخی پێنگاڤی سیاس���ی خه بات���ی ك���ورده ، ك���ه س���تونه كانی كۆش���كه كانی ده س���ه اڵتداری ئه نقه ره ، تاران و دیمه شقیش���ی توشی هه ژانێكی گه وره ی كردون . واش���ینگتۆن، پاریس، له نده ن و به رلینیش س���ه باره ت به كوردو عێراق���ی به رپرس���انی لێدوانه كان���ی خه ریك���ی پێداچونه وه به سیاس���ه تی خۆیاننن به رامبه ر به خواس���تی كورد بۆ س���ه ربه خۆیی . له الیه كی دیكه وه ، ریاز و ئه نق���ه ره و تارانیش كه به سێگوش���ه ی ده س���ه اڵتداری رۆژه���ه اڵت ناس���راون، ئه گه ر میس���ر له م بواره وه گۆش���ه گیر بكرێت، ماف���ی خۆیانه هه وڵه كانیان بۆ تاقیبكه نه وه و له هه ولێر ببونه وه نێزیك هه ر یه كه به ش���ێوه یه ك له ش���ێوه كان

خۆیان به دۆس���تی مێژویی گه لی كورد بناس���ێنن! له جێی خۆیه تی؟ له كاتێكدا وه ك���و سیاس���ی كه س���ایه تییه كی به ده نگی ده میرت���اش" "س���ه اڵحه دین ئ���ه وه ده كات بانگه ش���ه ی ب���ه رزه وه "بارزانی س���ه رۆكی ئێمه شه "، ئه مه بۆ ئه و هه ڵۆیانه یه كه خۆیان له ناو شاخه به رزه كان���ی قه ندی���ل جێگی���ر كردون، له هه مان كاتیش ده ركه وتنی س���ه رۆكی له نێو له به ره كان���ی جه ن���گ، هه رێ���م گه ریالی پ.ك.ك. ده بێت چ ئاماژه یه ك بێت؟ بۆ ئه نق���ه ره و دژبه رانی بارزانی؟ له الی دیكه وه ، سه رۆك بارزانی، ساڵح موس���لیم و ئه مری���كا له ناو ش���اخێكی چیاكانی كوردستان كۆده بنه وه ؟ به ڵێ، تۆ له چ به ره یه كی؟ ریاز، ئه نقه ره یان

تاران؟ به اڵم، هیچ كامیان. ده بێت بپرسین: دیپلوماسییه تی كورد له هه رێمی كوردستان، هه ولێری كردوته چرای رۆش���نی گه لی كوردو ناوه ندی و گه شه سه ندنی پێكه وه گرێدان و حه لقه ی به تایبه ت���ی ك���ورد، نه ته وه په رس���تی رۆژهه الت���ی ناوه ڕاس���ت. راگه یاندن���ی گش���تی دیپلوماس���ی ل���ه روی كورد، ناس���راو ب���ه Public Diplomacy له م رویه وه بێ ده سته وه س���ان نه وه ستاوه . زیات���ر له پێگه ی خۆی وه ك���و هه رێم، سه رۆكی هه رێم، له ماوه ی سه رۆكایه تی خۆی، زیاتر له 6 جار له گه ڵ س���ه رۆكه له كوش���كی ئه مه ریكی جیاوازه كان���ی ئه مه ك���ردوه . دانوس���تاندنی س���پی جگه له وه ی ئاماژه به كۆش���كی ئه لیزه بكرێ���ت! به قس���ه ی قوب���اد تاله بانی، له چاوپێكه وتنێك���ی به نده كه مێژوكه ی بۆ س���الی 2012 له ئه نجومه نی وه زیرانی كوردس���تان ده گه ڕێت���ه وه ، ئام���اژه ی به پێگه ی س���ه رۆكی هه رێ���م له ئه مریكا كرد: "كاتێ���ك س���ه رۆكی هه رێم دێته ئه مه ریكا، هه مو پێوه ره كانی پرۆتۆكولی ده وڵه تداری به رامبه ر به سه رۆكی هه رێم له الیه ن واشنتۆنه وه جێبه جێ ده كرێت". به رده وامی���ش ئام���اژه ب���ه وه ده كات، "س���ه رۆكی هیچ هه رێمێكی ئه م جیهانه هاوش���انی هه رێمی كوردستان، كاتێك له ڕوی ده كات، واش���نتۆن س���ه ردانی پێشه وازیه ی ئه و وه كو دیپلوماسییه وه له سه رۆك بارزانی ده كرێت، پێشوازیان لێناكرێت. به ڵكو له ئاس���تی سكرتێری له وه زاره تی خ���واره وه پل���ه ی خاوه ن

ده ره وه مامه ڵه یان له گه ڵ ده كرێت". ئه وانه ی بانگه شه و ستراتیژی سه رۆكی هه رێم بۆ ده وڵه تی ك���وردی به "وه هم" ن���اوزده ده كه ن، وا دیاره له سیاس���ه ت تێده گه ن، كه گوایه هه مو شتێك ده بێت ك���راوه بێت ب���ۆ رای گش���تی! ده بێت سیاسه ت و له ئه لفوبێ تێگه یش���تنییان دیپلوماس���ی به واته ی وشه و مانا بێت. م���رۆڤ ده توانێ���ت ده رچوی به ش���ی سیاسه ت بێت له زانكۆو كه سایه تییه كی باش���یش زۆر به ده س���تی پێن���وس بێت، ب���ه اڵم ئه مه نایه ت���ه واته ی بون به كه س���ایه تی سیاسی؟ هه ستكردن به به رپرسیاره تی له م قۆناغه پێویست به " پیاوی خۆی " هه یه ! پیاوی تێپه ڕاندنی هه مو پاراس���تنی. له ته نگه ژه و گه لێك كه سیش به رگه ی كه ش و هه واكه ناگرێت. كوردی، ده وڵه تی به كێشه ی سه باره ت به ڵێ، نكۆڵ���ی له وه ناكرێ���ت ره نگه و بۆچون���ی جیاواز هه بێت، به ش به حاڵی خ���ۆم ره خنه م هه ی���ه و ده بێت هه بێت: له پێناو ئامانج و به رهه می باشتر، به اڵم ناكرێت پشتگیری له دروستكردنی كه ش و هه وایه كی ناگونج���او بكرێت، كه ببێته ه���ۆی دروس���تكردنی دڵه ڕاوكێ له الی هاواڵتیانی هه رێم. ناكرێت وه كو كه سانی به خه ڵك���ی خۆمان ئومێد ئه كادیم���ی نه به خشین و هه روه ها دیدو بۆچونه كانی خومان ئاڕاسته ی سه ركردایه تی سیاسی هه ڵنابژێرین. بێده نگ���ی واته نه كه ین. ناكرێ���ت ئێمه كه س���ایه تی تاكی كورد هه ڵوه شێنین! كێ قازانج ده كات؟ به ڵێ، وه كو له سه ره وه ئاماژه م پێكرد، ئێستا باش���ترین ده رفه ته بۆ كورد: ده وڵه تی خ���ۆی رابگه یه نێ���ت. ئه و پش���تگیری جیهانییه كه ئێس���تا له كورد ده كرێت، له دوای 2 ساڵی دیكه و دامركاندنی ئاگری ش���ه ڕی داعش كێ ده ڵێ���ت، به رده وام ده بێت؟ له كاتێكدا، گه وره به رپرس���انی پێشوی ئه مه ریكی و به ریتانی كه كاتی خۆی له ئیداره كانی 3-5 س���اڵی رابردو پۆس���تی وه زی���ری ده ره وه و راوێژكاری سیاس���ی و باڵوێزو وه زی���ری به رگری و هتد.. هه بو، ئێس���تا بانگه ش���ه ی ئه وه ده كه ن، پێویس���ته ده وڵه ت���ی كوردی دروس���تبكرێت. ده بێت م���ن و جه نابی ئێوه ی كه سانی ئه كادیمیانیش سیاسی و ئۆپۆزیس���یون و به ده س���تانی پێنوس راگه یاندن���ی به ن���او بێالی���ه ن چ���ۆن لێكیبده ین؟ ئه مان���ه بۆ پاره ئه م كاره ده كه ن؟ یان ئه مانه به ڕاستی روانگه ی

سیاسی ده وڵه تی خۆیان ده خه نه ڕو، كه كاتی خۆی باس���ی پێویستی به هه بونی ده وڵه ت���ی كوردیی���ان كردوه ته وه . ئه م پش���تگیرییه له ب���ه ر خاتری س���ه رۆك بارزانی نییه ، به ڵكو س���ه رۆك بارزانی لێره ته نیا "ره قه مێكه "و خوشی ئه وه یان له سه رشانه ، ئه ركێكی ئه وه دركاندوه ، به كۆتایی هاتنی ئه رك���ی، ئه و له ماڵی خۆی داده نیشێت. منیش حه ز ده كه م، كه له ناوچه ی بارزان نیش���ته جێ بێت و ده س���ت بۆ پێنوس به رێت و وێس���تگه جیاوازه كان���ی ژیانی پێش���مه رگایه تی، سیاسی و دیپلوماسی خۆی بۆمان بخاته س���ه ر الپه ره ، بۆ ئ���ه وه ی ئێمه و مانان

سودی لێوه ربگرین. ب���ه ش به حالی خۆم زۆر گه ش���بینم، به ڵێ، به ڕێوه ی���ه ، ك���وردی ده وڵه تی زۆر ك���وردی ده وڵه ت���ی به راس���تیش نیزیك���ه ببێته ئه مری واقیعی یاس���ایی س���ه رۆكی ئه گ���ه ر دیفاكت���ۆ. ن���ه ك هه رێم كارته كانی له ن���او باخه ڵی جلی پێشمه رگایه تی خۆیدا شاردوه ته وه ، بێ هۆ نییه . راس���ته ، له ماوه ی 4-5 ساڵی دیواره كانی هه رێ���م س���ه رۆكی رابردو شه رمی سیاسی و سایكۆلوژی سه باره ت به مافی چاره ی خۆنوسینی شكاندوته وه . مافی خۆمانه بپرسین: كام سه ركرده ی سیاسی باشوری كوردس���تان به هانای س���ه رۆكی هه رێ���م چ���ون له پرس���ی پش���تیوانی، بێ ئ���ه وه ی مویه ك له ناو پش���تگیرییه كه دا نه بێت؟ ئایا سه رۆك

موزایده ده كات؟ س���وننی و ده وڵه ت���ی وه همه كان���ی ده وڵه ت���ی كوردی ده بێ���ت ته نیا له ناو مێش���كی ئه و كورده دا بس���وڕێت، كه ب���اوه ڕی به خ���ۆی نییه . ك���ه بارزانی ده كرێت به س���ه رۆكی ده وڵه تی كوردی- س���وننه ، ئه مه ته نیا قسه ی نامه عقولی مه چكۆی زاخو، "فه توی چایخانه كانی هه ولێرو ش���ه عبی س���لێمانی"یه ، نه ك رۆش���نبیرانی سیاس���ی و ش���ه قامی نه ته وه په رس���ت. بارزان���ی ئاماده نییه جله كوردی و پێشمه رگایه تیه كه ی خۆی به دشداش���ه ی عه ره ب���ه داگیركه ره كان بگۆڕێت له پێناو س���ه رۆكایه تی كردنی جیاوازه كانی عه ره ب���ه كان. ره هه ن���ده ئایدۆلۆژی و هزری سیاس���ی كه سایه تی كورد نابێت وه كو فاكته رێك پشتگیری داگیرك���ه رو ده وڵه تان���ی له روانگ���ه ی ئ���ه وان سیاس���یه كانی كه س���ایه تیه بكات. ج���دی كردنی هه وڵ���ه كان بۆ هه وایه ك���ی ك���ه ش و فه راهه مكردن���ی راس���ته قینه گرنگه . به س له ماوه ی ئه م 1-2 هه فته یه دا ئه وه ی تێبینی كرا بێت، گۆڕانێكی گه وره به سه ر دیدو بۆچونی چه ند كه سایه تییه كی ناوداری سیاسی و گش���تی كوردی سه باره ت به هه وڵه كانی س���ه رۆك بارزانی���دا هات���وه ، ئه مه ش جێگای دڵخۆش���ییه . راگرتنی ته رازوی یه كس���انی له بابه تی په یوه ندی ده ره وه له گ���ه ڵ هه ردو جه مس���ه ری ش���یعه و سوننه بۆ هه رێمی كوردستان له ئێستاو له داهاتوش خاوه ن گرنگییه كی تایبه ته . پێشنیار ده كرێت له پێناو پێگه ی داهاتو له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست، بێالیه نی هه رێم له م رویه وه له به رچاو بگیرێت، له هه مو ئاس���تو بواره كان. چونكه له م رویه وه له چاره س���ه ركردنی ده توانێت هه رێ���م ناكۆكییه كانی ناوچه كه ، رۆڵێكی به رچاوو حیس���اب بۆكراوی هه بێ���ت. هه روه ها له سه ر ئاس���تی نێوده وڵه تیش له دوای س���اڵی 1992یه وه هه رێمی كوردستان ش���وێن دیموكراس���یخوازاندا له به ره ی

پشتگیرییه كانی كردوته وه و پێی خۆی ئه مری���كاو ئه وروپ���ا له 1992یه وه هه تا ئێس���تا ده بێ���ت له الیه ن به رپرس���انی له به رچ���او كوردس���تانه وه هه رێم���ی بگیرێن، به تایبه تی له كایه كانی ئێستای

روژهه اڵتی ناوه ڕاست. هه بون���ی په یوه ن���دی ب���اش له گه ڵ ئه نقه ره ، تاران و له داهاتوش دیمه شق و به غ���دا له ب���ه ر چه ند هۆی���ه ك خاوه ن گرنگی���ن. له ه���ه ر چ���وار پایته خ���ت ره وه ندێكی به هێزی كوردی له ئاس���تی ئابوری جێگیرن، رۆشبیری و سیاسی، ك���ه هه رێم���ی كوردس���تان ده توانێت وه كو فاكته ری به هێزی دروس���تكردن و په یوه ندی له س���ه ر ب���ون ب���ه رده وام دۆستانه ، س���ودیان لێوه ربگرێت. جگه له وه ش، هه ر چوار پایته خته كه له روی ستراتیژیكییه وه بۆ هه رێمی كوردستان په یوه ندی به تایبه تی گرنگین، خاوه ن ئابوری و ناردنی وزه ی هه رێم بۆ ده ره وه . بۆی���ه ، ناكرێ���ت هه رێم ل���ه م رویه وه ، ره چاوی بارودوخی جیوپۆلیتیكی خۆی ن���ه كات. هه وڵه كانی هه ولێر په یوه ندی به به هێزكردنی پێگه ی خۆییه وه هه یه ، ن���ه ك الیه نه كانی دیكه ، وات���ه گرنگه "هاوس���ه نگی په یوه ندی" له م ناوه نده بابه تێكی سروشتیشه ، پێكاندن. بێته به تایبه ت���ی ك���ه ش و هه وای سیاس���ی له هه ولێر ناوه ڕاس���ت، وای رۆژهه اڵتی ك���ردوه له هه ڵس���وكه وتكردن له گ���ه ڵ ده وڵه تان���ی رۆژه���ه اڵت "ته حه فوزاتی خۆی" هه بێ���ت. له ئێس���تادا كه ش و هه وای رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست و نه خشه ی سیاس���ی، كۆمه اڵیه ت���ی و ئابوریش���ی گه وره ته حه دای كۆمه ڵێك له به رامبه ر سیاس���ی ش���ه تره نجی راوه س���تاون، ناوچه ك���ه ش له به رژوه ندی كورده ، كه به شێكه له شه ڕی سیاسی، له شكه ری و بۆیه ، ناوه ڕاست. له رۆژهه اڵتی ئابوری له هه مو بوارێك���ه وه ده رفه تێكی زێڕین له به رده ستی كورد هه یه و له وباره شه وه بۆ مێ���ژو ده ڵێم، ئه گه ر به رپرس���انی حزبه كان ش���كیان له قسه كانی سه رۆك بارزانی هه یه و هه س���ت ده كه ن بارزانی ب���ۆ موزایه داتی سیاس���ی ناوخۆ ئه م بابه ته ده وروژێنێ���ت، ئه مه مه یدان بۆ

بێده نگن! بژارده كانی سیاس���ی و دیپلوماس���ی له به رده م سه ركردایه تی سیاسی كوردی به ه���وی نه بونی س���ه روه ری یاس���اییde jure، س���نوردارن، به اڵم، ئه مه ش ب���ه و مانای���ه نایه ت هه رێ���م نه توانێت له رێ���گای ئامڕازه جی���اوازه كان په ره هه رێمایه تی نێوده وڵه تی و به په یوه ندی به رهه م���ی ن���ه دات. به ڵك���و خ���ۆی س���ه ركه وتوی دیپلۆماسی هه رێم خۆی له میكانیزمه كان���ی له په یره وك���ردن سه رده میانه ی دیپلۆماسیدا وێنا ده كات. له كاتێكدا هه مو یاساكانی نێوده وڵه تی داموده زگا یه كگرت���ووه كان و نه ت���ه وه په یوه ندیداره كان به م دامه زراوه و هتد، ماف���ی بڕیاردانی ئاش���تیانه ی چاره ی خه ڵكی نه ت���ه وه و ب���ۆ خۆنوس���ینی ژێرده ستی ده وڵه تان ده سته به ر كردوه ، بۆچی نابێت ئێمه ی كورد موماره سه ی

ئه م مافه مان نه كه ین؟ ئاغا" شرۆڤه كاری "پاشاو كۆمه ڵێك سیاس���ی به ن���اوه جی���اوازه كان هه مو گوای���ه خس���توه ته به ر، هه وڵێكی���ان دوركه وتنی هه رێم له به غدا له پرۆس���ه ی سیاس���ی، ب���ه زه ره ری هه رێمه ! به ش به حاڵی خۆم هه وڵدان بۆ شكستهێنان به پرۆس���ه ی سیاسی له عێراق باشترین هه نگاو ده بینم. ئێس���تاش ئه مه بوه ته بابه تێكی راسته قینه و عێراق هاوشێوه ی لێهات���وه . 1991ی یوگوس���الڤیای بۆی���ه ش كاركردن له س���ه ر پرۆس���ه ی ده وڵه ت���ی كوردی، له ئێس���تاوه وه كو یه كه می���ن هه نگاو ده بێت له پرۆس���ه ی به ئه نجامگه یاندنی " گشتپرس���ی"یه وه میكانیزم���ی وه ك���و ده س���تپێبكات، شه رعیه تدان به مافی چاره ی خۆنوسین و دروس���تكردنی ش���ه رعیه تێكی یاسایی له روانگ���ه ی یاس���ا نێوده وڵه تییه كان. بۆیه ده بێت هه وڵی سه رخس���تنی ئه م گشتپرسییه بێته دان. ده وڵه تی كوردی ،De facto دیفاكتۆی���ه له ئێس���تادا به اڵم به گه یش���تن به پێگه ی یاس���ایی كه له چه مك���ی یاس���ایدا پێیده وترێت de jure، گشتپرس���ی هه رێ���م یه كه م هه نگاوه . ئه مه ش بوه ته راس���تییه ك، وێس���تگه ی داهات���وی س���ه ربه خۆیی، بریتییه له "قبوڵكردنی خواس���تی گه لی كورد له الیه ن سیاسییه كانی به غدا"وه . ل���ه م روه ش���ه وه هه رێمی كوردس���تان بشكێنێت، توانیویه تی به سته ڵه كه كان بۆی���ه ده وڵه ت���ی كوردی ن���ه ك ته نیا

وه همه ، به ڵكو راستیشه .

serdar@uod.ac

بیروڕا(512( سێشه ممه 2016/1/19 birura.awene@gmail.com 12

لەوەھمەوە بۆ راستی: دەوڵەتی كوردی

باسکاڵ و مەحوی)3)

لەبەش���ی یەکەمی ئەم نوس���ینەدا باسی ئەوەم ک���رد کە مرۆڤی باس���کاڵیی ئیماندار مرۆڤێکی لەتلەت و دابەش���بوە، چونکە هەم خاوەنی وزەیەکی ئەخالقیی و مەیلێکی دینیی ناوەکییە کە وایلێدەکەن خوازیاری ئەوەبێت لەدۆخێکی دینیی و ئیالهیی بەردەوامدا بژیی. بەاڵم هاوکات بونەوەرێکە بەالش���ەو ئارەزو و غەریزەیەکی س���ەرزەمینییەوە. لەم ڕوانینەدا مرۆڤ تەنها بیرناکاتەوەو تەنها تێڕانامێنێت، تەنه���ا بیر لەخوداو دین و دینداریی ناکاتەوە، فانی���ی و الش���ەیەکی دەش���زانێت بەڵک���و هەڵچون و داچونی دەرونیی و حەزی ئارەزوی ئینس���انی نالەباری هەیە. ڕێگەپێن���ەدراو و باسکاڵی ئینس���انێکە هەردو دیوەکەی خۆی بەباش���ی دەناس���ێت، دەزانێت بونەوەرێکی دو ڕوخس���ارو ناک���ۆک و پڕملمالنێی���ە. الی باس���کاڵ ئینس���انی ب���اوەڕدار لەش���ەڕێکی بەردەوامدایە لەنێوان ئەم دو الیەنەی بونیدا، لەنێوان ئەوەی حەواس و حەزو هەس���تەکانی پێیدەڵێن و لەگەڵ ئەوەدا کە ئیمان یان باوەڕ پێیدەڵێن. هەریەکێک لەمانە شتێکی جیاوازو ناکۆک بەمرۆڤ دەڵێن و بەئاراستەی جیاوازدا دەیجوڵێنن. ئیمان و خوداپەرستیی، دینداریی و پش���تکردنە دونیای لێداوادەکەن، هەس���ت و حەزەکانی���ی دەیخەن���ە ناو دونی���او لەزەتی فرەج���ۆری ش���تەکان و پەیوەندییەکان���ەوە. لەمەشدا مرۆڤ کۆپیەکی ڕاستەقینەی ئادەم خۆیەت���ی، بەاڵم ئینس���انی ئیمان���دار نابێت ئەزمونی ئادەم دوبارەبکاتەوە، نابێت دەست بۆ ئەو ش���تانە ببات کە نابێت دەستیان بۆ ببرێت، نابێت شتگەلێک بکات کە دونیابینیی دینی���ی ڕێگای پێنادەن، ئینس���انی باوەڕدار ئینس���انێکە وەک ئادەم وای���ە بەاڵم غروری

ئادەمی تێدانییە. پێموایە ئەزمونی ش���یعریی و ئیستاتیکیی مەح���وی ئەزمونێکی باس���کاڵییە، ئەزمونی ئەو دابەشبونە قوڵەی مرۆڤی دینییە لەنێوان ئیمان و باوەڕەکانی لەالیەکەوەو دونیاییبون و ئارەزو و حەزو غەریزەکانی لەالیەکی دیکەوە. الی باس���کاڵ ب���اوەڕداری ڕاس���تەقینە ئەم ناکۆکییە لەناو خۆیدا دەس���ڕێتەوە، پش���ت دەکاتە دونیاو بەدەم داخوازییە دینییەکانەوە دەچێت. ئینس���انی دینیی ئەگەرچی لەئادەم دەچێت، ب���ەاڵم وەک ئ���ادەم ناجوڵێتەوەو ئەمرو نەهییە دینییەکان ناشکێت. بەاڵم ئەم ناکۆکییە الی مەح���وی کۆتایی پێنەهاتوەو ئ���ەو دابەش���بونە ناوەکییە نەس���ڕاوەتەوە. ئەزمونی شیعریی مەحوی ئەزمونی بازدانێکی بەردەوام���ە لەنێ���وان ئەمب���ەرو ئەوبەری���ی وازنەهێنانە ناوەکیی���ەدا، ناکۆکیی���ە ئ���ەم لەئادەمیەت���ی ئ���ادەم، ئامێزکردنەوەی���ە بۆ ئیم���ان و یاخیبون، گوێڕایەڵی���ی و بێگوێیی، تەباب���ون و ناتەبابون لەگ���ەڵ ژیاندا. ڕەنگە جیاوازیی هەرە س���ەرەکیی لەنێوان باسکاڵ و مەحویدا لەئەزمون���ی لەوەدابێت مەحوی���دا دو ئامراز هەیە کە مرۆڤ ئاراس���تە دەکات، جی���اوازدا، بەئاراس���تەیەکی هەریەکەی���ان مەبەستم دین و ش���یعرە. ئەگەر دین ئامڕازی دەس���تەمۆکردنی ئادەم���ە ناوەکییەکە بێت، ئەوا ش���یعر ئامرازی بەخش���ینی ئۆکسجینە بەو ئادەمەو وزەی بەخش���ینی زمانێکە پێی بۆ قسەکردن و خۆنمایشکردن و نەمردن. دین ئادەم دەستەمۆ دەکات لەکاتێکدا شیعر ئەو ئادەمە توندترو فراوانتر بەوردکارییەکانی ناو

ژیانەوە گرێئەدات.ئ���ەوەی دیوانەک���ەی مەح���وی ب���ەوردی بخوێنێتەوە بۆی دەردەکەوێت ئەم ش���اعیرە چەندانج���ار لەناوخۆی���دا دو هێ���زی ناکۆک بەیەک نمایش���دەکات، هێزێک کە دەیباتەوە ناو ژیان بەهەمو تەفاس���یلە نادینییەکانەوەو هێزێک���ی تریش ک���ە دەیخاتەوە باوەش���ی خوداو س���ارای وش���ک و برینگیی ئیمانەوە. ئ���ەم دوالیەنە لەزۆر ش���ێوەدا دەردەکەوێت، جارێک لەشێوەی گوناهبارێک و باوەڕدارێکدا، جارێک لەفۆرمی دونیاگەڕێک و خوداگەڕێکدا، جارێکی تر لەفۆرم���ی پیاوێکدا کە بەردەوام دەڕوانێت���ە قیام���ەت و پیاوێک���ی ت���ردا کە گەورەنەبون و ئارەزوەکانی بەحەزو سەرقاڵە منداڵبون و الس���اربونەوە. الی مەحوی مرۆڤ لەنێوان ئەم دو تەوەرەی���ەدا تەواو لەتلەت و پارچەپارچەیە. لەئەزمونی ئەم شاعیرەدا ئەم لەتلەتبونە ئەبەدیی و بەردەوامە، ملمالنێیەکی بێبڕانەوەی���ە تیایدا ئ���ەم الیەنیان ئەویتریان ناس���ڕێتەوە، ئەمی���ان ئەویتری���ان بێدەنگ و بێتوان���ا ناکات. ئەزمون���ی مەحوی ئەزمونی دەرکردنێک���ی بەردەوامی ئەم دوالیەنە دژەیە بەیەکتری، بەبێئەوەی ئەمیان زمانی دەربڕین لەویتریان بسێنێتەوە. لەزۆر ڕوەوە ئەزمونی ش���یعری مەحوی ئەزمونی پاراستنی مرۆڤە گوناهبارەکەی ناو خۆیەتی، زمانی نوس���ینی زمانی قس���ەکردنی ئەو مرۆڤ���ە گوناهبارەیە لەگ���ەڵ خۆی و لەگەڵ کەس���ە ئیماندارەکەی

تەنیشتییەوە.ئەزمونی مەحوی نیشانمائەدات کە ئینسان ناتوانێ���ت بەتەنها خوداگەڕ بێت، ئیمان تاقە کەرەس���تەیەک نییە م���رۆڤ بەهۆیەوە لەناو بوندا ئامادەیە، رەنگە لەئینس���اندا حەزێکی گەورە بۆ گەڕان بەدوای خودادا هەبێت، بەاڵم حەزێکی گەورەی دونیاگەڕییش لەئارادایە کە پێویس���تی بەزمانێک هەیە بۆ قس���ەکردن و بەڕوبەرێکیش بۆ خۆنمایش���کردن. ئەزمونی مەحوی ئەزمونێکە دیالێکتیکی ئەو ملمالنێیە نیشنائەدات. ئەگەرچی خوداگەڕەکە دەیەوێت دونیاگەڕەک���ە بگرێت و توڕیدات���ە دەرەوەی ڕۆح���ەوە، ب���ەاڵم ژیانگ���ەڕو دونیاگەڕەک���ە هەم���ان کاردەکات و هەوڵئ���ەدات خۆی تاقە سەروەری دونیای ناوەکیی ئەم شاعیرە بێت. ئەزمونی شیعریی مەحوی ئەزمونی پاراستنی تەپوت���ۆزی پاککردن���ەوەی هەردوکی���ان و ئ���ەو جەنگ و شەڕوش���ۆڕو پێکدادانەدایە کە لەنێوانیان���دا دروس���تدەبێت. خوداگەڕەک���ە پەیوەندی نێوان ئینسان و ئاسمان ڕێکدەخات، وا لەمرۆڤ دەکات تەماش���ای سەرەوە بکات، بڕوانێت���ە موفاریق و نادیار، بەاڵم ژیانگەڕەکە مرۆڤ دەهێنێتەوە ناو دونیاو ناو مرۆڤەکانی ترو ن���او کۆمەڵ���گاو کولت���ورو پەیوەندییە

دونییایەکان.لەڕاس���تیدا ئەزمون���ی ش���یعریی مەحوی ئەزمون���ی گەڕانە ب���ەدوای هاوکێش���ەیەکی هاوس���ەنگدا لەناو ئەو دو ڕەهەندە جیاوازەی تاکەکەسبون و مرۆڤبونی خۆیدا. الی مەحوی هۆش���یارییەکی ئاڵۆز ئامادەی���ە کە توانای بینینی هەردو ڕەهەندە ناوەکییە ناکۆکەکەی هەی���ە: هەم ڕەهەندە خودایی و هەم ڕەهەندە دونییایەکە. مرۆڤ لەم وێناکردنەدا ناتوانێت خودای���ی بێ���ت بەبێئ���ەوەی دونیاییبێ���ت و ناش���توانێت دونیاییبێت گەر خودایی نەبو. الی مەحوی ئەم دابەشبونە هەم سەرچاوەی بەختەوەری���ی ئینس���ان و هەم س���ەرچاوەی بەدبەختییە، هەم مرۆڤ دەکات بە بەش���ێک لەدونیایەکی ماتریالیی پڕ لەئینس���ان و چێژ و پەیوەندیی تر، هەم داشیدەبڕێت لەو دونیایەو بەپەیوەندییەکی ش���اقوڵییەوە بەئاس���مان و موفاریق���ەوە گرێیئەدات. ئ���ەم دۆخە مرۆڤ لەیەکاکاتدا هەم دەکات بەس���ۆفی و عابدێکی بێدەن���گ و بێپەیوەندیی، هەم بەئینس���انێک نوق���م لەن���او چێ���ژو ل���ەزەت و پەیوەندییە

دونییایەکاندا.بەم مانایە شیعریی مەحویی هەوڵدانی ئەوە وەک مرۆڤێک بۆ ئاشتبونەوەی لەگەڵ خودادا بەبێئ���ەوەی ببێت بەدوژمنی ژیان. ش���یعری مەحوی س���تراتیژیەتی بەس���تنەوەی زەوییە بەئاس���مانەوە، دروستکردنی پردێکە لەنێوان ئێ���رەو ئەوێدا، بەس���تنەوەی دو کیش���وەرە بەیەکەوە، بەس���تنەوەی ئیمانە بەبێئیمانی و خوداگەڕییە بەلەبیرکردنی خوداوە. شاعیربون لێرەدا ئەو پردەیە لەنێوان ئینسان و خودادا، شیعر ئەو سەرزەمینەیە لەنێوان دین و دونیادا. دەکرێت زیاتر بڕۆین بڵێین الی مەحوی ئەوەی ئینسان و خودا، دونیاو دین، باوەڕو بێباوەڕی

پێکەوە ئاشتدەکاتەوە شیعرە.

ئەوەی دیوانەکەی مەحوی بەوردی بخوێنێتەوە بۆی دەردەکەوێت ئەم

شاعیرە چەندانجار لەناوخۆیدا دو

هێزی ناکۆک بەیەک نمایشدەکات، هێزێک

کە دەیباتەوە ناو ژیان بەهەمو تەفاسیلە

نادینییەکانەوەو هێزێکی تریش کە دەیخاتەوە

باوەشی خوداو سارای وشکو برینگیی ئیمانەوە

منیش حه ز ده كه م كه له ناوچه ی بارزان

نیشته جێ بێت و ده ست بۆ پێنوس به رێت و

وێستگه جیاوازه كانی ژیانی پێشمه رگایه تی سیاسی و دیپلوماسی خۆی بۆمان بخاته

سه ر الپه ره ، بۆ ئه وه ی ئێمه و مانان سودی

لێوه ربگرین

د. سه ردار موسا شه ریفدكتۆرا له په یوه ندی نێوده وڵه تی

بۆچی وەزیری تەندروستی لەبری

کارەبا دەستی لەکارنەکێشایەوە؟

دەستلەکارکێش����انەوەی وەزیری کارەبا، کزە رۆشناییەک بو لەتاریکستانی شەوانی کوردستان بەهۆی بێکارەبایی و تاریکستانی رۆژانی ئەم هەرێمە بەهۆی قەیرانی دارایی و سیاس����یەوە. هەرچەندە ئەم هەنگاوە زۆر دواکەوت و دەبوایە پێشترو لەالیەن وەزیری ترەوە نراب����ا، بەاڵم دەکرێت بایی ئەوەندە دەستخۆش����ی ل����ێ بکرێت ک����ە یەکەمین دەستلەکارکێشانەوەی وەزیرێکی حکومەتی

هەرێمی کوردستانە. ئای����ا ئەوەی����ە لێ����رەدا پرس����یارەکە بۆچ����ی وەزیری تر ئەم هەن����گاوەی نەنا. بەدیاریکراوی بۆچی وەزیری تەندروس����تی تاوەکو ئێستا ئازایەتی و جورئەتی ئەوەی نەب����وە ک����ە دان بەهەڵەو شکس����تەکانی بنێت و دەستلەکاربکێش����ێتەوە؟ ئایا کامە وەزارەت کێشەی گەورەتری هەبوەو هەڵەو کەموکورتیەکان����ی کامی����ان زیانی زۆرترو کوش����ندەتری هەبوە بۆ هاواڵتیان؟ بەبێ ئەوەی لەگرنگیی کارەبا کەمبکەینەوە، ئایا کوشتنی هاواڵتیان بەدەرمانی ئیکسپایەرو کوێرکردنی����ان بەدەرمان����ی قاچاغ و ئیفلیج نەخۆشخس����تن و پشتگوێخس����تنی کردن و خەڵ����ک گرنگت����رو بەئازارترە ی����ا نەبونی

کارەبا؟ هەڵبەت وەاڵم����ی ئەو پرس����یارانە زۆر رۆش����نە بۆ کەس����ێک کە النیکەمی لۆژێک بەکاربهێنێت ب����ۆ بیرکردنەوە لێیان. بەاڵم ئ����ەوەی گرنگ����ە لێرەدا قس����ەی لەس����ەر بکرێت ئەوەیە بۆچی س����ەرباری ئەو هەمو کارەس����اتەی ک����ە وەزیری تەندروس����تی و وەزارەت����ە شکس����تخواردوەکەی هێناویانە بەس����ەر هاواڵتیاندا، ئەم����ەی دوایی وەکو ئ����ەوەی کارەبا ئازایەتی ماڵئاوایی و داننان

بەهەڵەکانیدا نەبو؟ بەدەر لەجیاوازییەکانی کەسایەتی ئەو دو بەڕێزە، دەکرێت کۆمەڵێک هۆکاری سیاسی بدۆزینەوە کە دەتوانن یارمەتیمان بدەن بۆ وەاڵمدانەوەی پرسیارەکەی سەرەوە. پێش هەمو شتێک دەبێ ئەوە بڵێین کە وەزیری ئەزمونێکی دوورودرێژی هەیە تەندروستی لەناو بیروکراسی )یا ڕاستر حیزبۆکراسی( لەهەرێم����ی کوردس����تان. ئەزمونێ����ک کە پینەوپەڕۆک����ردن و لەس����ەر ئەوەن����دەی داپۆشینی کارەس����اتەکان و چەواشەکردنی خەڵک بنیاتنراوە، هێندە لەس����ەر بناغەی ش����ەفافیەت و دان بەهەڵەدان����ان و گ����ەڕان بەدوای هۆکارە بنەڕەتییەکانی کێش����ەکان دانەمەزراوە. بەکورتی، وەزیری تەندروستی )جی����اواز لەوەزیری کارەب����ا( کتومت لەو بابەتانەی����ە ک����ە حیزبی ک����وردی بەدوای دەگەڕێت بۆ ئ����ەوەی عەیب و عارەکانی بۆ بشارێتەوەو ڕویەکی ناشرینیان بۆ میکیاج بکات. گرینگی ئەم جۆرە بەرپرس����انە بۆ حیزبەکانی����ان ل����ەوەدا کورتناکرێتەوە کە وەزیرەک����ە کارێک����ی باش ی����ا داهێنانێک ب����کات لەبواری کارەکەی خۆیدا. ئەو کارە باش و داهێنانان����ە هیچ ماناو گرینگیەکیان نیە بۆ حیزبۆکراسی کوردی. گرینگی ئەم وەزیران����ە لەوەدایە کاتێک ٣٠ کەس چاوی کوێردەبێت، وەزیرەکە چاووڕو و ئازایەتی ئ����ەوەی هەبێت هەوڵ����ی خۆڵکردنە چاوی ٥ ملێ����ۆن کەس����ی ت����ر ب����دات و خ����ۆی و ش����ەریکەکانیان هاوپەیمان و حیزبەکەی و

لەو فەزیحەیە ڕزگارکات. حیزبی کوردی هەرگیز ناتوانێت و نایەوێت ئەوەی دەس����تبەرداری وەزیرێک����ی وەکو تەندروس����تی بێت. بۆچی دەس����تبەرداری ببێت لەکاتێکدا کە جەنابی وەزیر ئامادەیە سوێندو بڕوانامە پزیشکیەکەی لەپێناو ئەو حیزبەدا بخات����ە تەنەکەی خۆڵەوە. حیزب چۆن دەستبەرداری کەسێک دەبێت ئەگەر ئەو کەس����ە ئامادەبێت وەزیری سیستمێک قاچبڕینەوەی����ش تەنان����ەت ک����ە بێ����ت بەپێشمەرگەی گیرفانبەتاڵ ڕەوا نەبینێت؟ چۆن دەستبەرداری دەبێت ئەگەر ئامادەیی و ئازایەتی ئەوەی تیابێت کۆمەڵێک بیانوی پوچ دەرخ����واردی خەڵک بدات لەبەرامبەر نەبونی دەرمان و دواکەوتنی نەشتەرگەری و دەرکردن����ی کرێ����کاری نەخۆش����خانەکان و دواخس����تنی موچەی کارمەندو پزیشکان؟ ئەگەر حیزب کەس����ێکی وەه����ای هەبێت، ئیتر کاتی دەبێت بۆ ئەوەی سەرقاڵی شتە )گرنگەکان����ی( وەکو بازرگانی نەوت و گازو یاریی سیاسی ئاڵۆز بێت و خۆی سەرقاڵی ش����تێکی )الب����ەالی( وەکو تەندروس����تی

نەکات. بۆی����ە ئ����ەم ج����ۆرە وەزیران����ە، ن����ەک بەتەواوەتی بەڵکو دەستلەکارناکێشنەوە، بەپێچەوانەوە زەرورەتێکی هەتاهەتایین بۆ پینەوپەڕۆ کردنێکی ئەبەدی سیس����تمێکی

سەقەتبوی دەستی حیزبی کوردی.

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

15 )٥12( سێشه ممه 2٠16/1/19 tandrostyawene@gmail.comته‌ندروستی

چۆن منداڵه كانمان رازی بكه ین كه خواردن بخۆن؟

ئه مانه ده رباره ی هه اڵمه ت بزانه چۆن خۆت له هه وكردنی جگه ری ڤایرۆسیجۆری C ده پارێزیت

ی ری

گاۆژ

امئ

ته ه ف

ه

ئ���ه و خۆراكانه ی ك���ه بۆ زیپك���ه ی عازه به زیانبه خش���ن. پێویس���ته ئ���ه وه بزانی���ت كه په یوه ندیه كی توند هه یه له نێوان هه ندێ خواردن و توشبون به م جۆره زیپكه یه ، هه ربۆیه ئه گه ر تۆ له و كه سانه ی كه ده موچاوت زیپكه ی هه یه ئه وا دوربكه وه له م خواردنانه . به رهه مه كانی ش���یر، شیرینی ، مه عكه رۆنی و ئه و خۆراكانه ی كه له م

جۆره هه ویره دروست ده كرێت.

له به رئ���ه م هۆكاران���ه ش���ۆربای نیس���ك بخۆ. نیس���ك سه رچاوه یه كی پرۆتیناته و هاوشێوه ی گۆشته بۆ پڕۆتین و ئاس���ن، به سوده بۆكه مكردنه وه ی كێش چونكه كالۆریه كی كه م���ی تێدای���ه ، یارمه ت���ی كه مكردنه وه ی كۆلیس���ترۆڵی زیانبه خش ده دات، هه روه ها له به رئه وه ی س���ه رچاوه یه كی

ریشاڵه هه ربۆیه یارمه تی زو هه رس كردن ده دات.

شێوه یه كی ته ندروست بۆ قژ شۆردن. به نیۆكه كانت بێخی سه رت مه ش���ۆ چونكه چه وری زیاتر ده رده دات قژت چه ور ده بێت، ش���امپۆ مه خه ره سه رتاڵی قژه كانت به ڵكو بیخه ره سه رس���ه رت خۆی له كاتی ش���ۆردن دێت خواره وه بۆسه ری تاڵ���ه كان، به ئاوی زۆر گه رم س���ه رت مه ش���ۆ چونكه خانه چه وریه كانی س���ه ر زیاتر چ���ه وری ده ڕژن و قژه كه له دوای

شۆردنیشی هه ر چه ور ده بێت.

قژ شۆردنشۆربای نیسك زیپكه ی عازه به

به شێك له كێشه كانی دایكان و باوكان ئه وه یه ك���ه منداڵه كانیان خواردن كه م ده خۆن یاخود به پێی پێویست نایخۆن، ئه م���ه ش دایكه كه ناڕه ح���ه ت ده كات و زۆر جاری���ش بۆمنداڵه ك���ه زیانبه خش ده بێت، زۆر بۆچۆن هه یه كه ده وترێت ئه گه ر بۆ منداڵه كه تی باس بكه یت كه س���ودی خواردن چیه و ئه گه ر بیخۆیت له شت به هێز ده بێت و له منداڵه كانی تر باشتر ده بێت و نمونه ی چه ند كه سێكی بۆبینێته وه ئه وه له م كاته دا منداڵه كه ت خواردنه كه ده خ���وات، هه روه ها ئه گه ر خواردنه كه ی بۆ بڕازێنیته وه به شێوه ی فلیم كارتۆن و ئه و ش���تانه ی ئه و حه زی لێیه تی بۆی ئاماده بكه یت، یاخود ئه گه ر خواردنه كان هه مه جۆر بن و ره نگاوڕه نگ ب���ن من���داڵ زیاتر ئ���اره زوی خواردنی ده كات. هه مو ئه مانه راستن و یارمه تی من���داڵ ده دات بۆ نانخ���واردن ده كرێت سود له م خااڵنه ی خواره وه وه ربگریت

بۆ ئه وه ی منداڵه كه ت نان بخوات.1. رێگ���ه بده منداڵه ك���ه ت له گه ڵت خواردن ئام���اده بكات و له گه ڵت میوه و س���ه وزه كه بكڕێت ئه وكات حه زده كات ئه وه ی خۆی ئاماده ی ده كات بیخوات.

2. به منداڵه ك���ه ت بڵی خش���ته یه ك دروس���ت بكات بۆ رۆژه كان���ی هه فته

تێی���دا ئ���ه و خۆراكانه بنوس���ێت كه خواردوێت���ی ، له كۆتای���ی هه فته ئه گه ر خواردبو زیات���ر باش���ه كانی خواردنه ئه وه پاداشتێكی بكه ، ئه گه ر خواردنه خراپه كانی زیاتر خواردبو ئه وا پاداشتی مه كه و بۆی رون بكه ره وه كه خواردنی

زیانبه خشی زۆر خواردوه .٣. تۆی باوان پێویسته هه میشه ئه و خواردنان���ه له ماڵه كه تدا هه بێت كه بۆ منداڵ سودبه خش بێت، ئه ویش ناچار ده بێت ئ���ه و خواردن���ه هه ڵبژێرێت كه

هه یه .

نه خۆش���ی جگه ری ڤایرۆسی جۆری س���ی یه كێكه ل���ه و نه خۆش���یانه ی كه راس���ته وخۆ كاریگه ری ده خاته س���ه ر جگ���ه رو ده بێت���ه ه���ۆی له ناوبردنی ، هه روه ه���ا ئ���ه م نه خۆش���ییه له رێ���ی خوێن و ش���له ی له شی له كه سی توشبو

ده گوێزرێته وه بۆكه سێكی تر.ل���ه م پاراس���تن خ���ۆ چۆنێت���ی

نه خۆشییه ؟1. كاتێ���ك كه س���ێك له خێزانه كه ت ئه م نه خۆشییه ی هه یه ، ده بێت كاتێك بایه خی پێده ده یت سه ره تا ده ستكێش

له ده ست بكه یت.

2. سه رجه م ئه و كه ره ستانه ی كه به ر شله ی جه سته ی نه خۆشه كه ده كه وێت

فڕێ بدرێت.٣. هیچ كاتێك كه ره سته تایبه ته كانی نه خۆش ب���ه كار مه هێنه وه ك نینۆكبڕو موكێش و كه ره سته ی ریشتاشین و قاپ و

كه وچك و په رداخ.4. هه ندێ جار ڤایرۆسی جگه ر جۆری س���ی ماوه ی چه ند رۆژێك له ده ره وه ی له شی مرۆڤ ده ژێت، هه ربۆیه پێویسته س���ه رجه م جلوبه رگ و پێخه ف و خودی پاكژكردنه وه به ده رمانی نه خۆش���ه كه

پاكبكرێنه وه .

س����ااڵنه كه س����ێكی كام����ڵ زیاتر له چوار جار توشی هه اڵمه ت ده بێت، هه روه ها له مناڵدا زیاتره و ئه گه ری ئ����ه وه ی هه یه ل����ه س����اڵێكدا زیاتر له ده جار توشی بێت، هه روه ها ره نگه یه ك ڤایرۆسی هه اڵمه ت له یه ك رۆژدا زیاتر له 16 ملیۆن جار زیاد بكات.

پێویس����ته چی ده رباره ی هه اڵمه ت بزانین؟

نیشانه كانی چاره س����ه ركردنی .1هه اڵمه ت ده كرێت، به اڵم پێویس����ته چاره س����ه ركردنی بزانین ئ����ه وه ش ڤایرۆس نه خۆش����یه كه نیشانه كانی له ناو نابات چونكه ئه و له خانه كانی ناو لوتدا ده ژێت كه ته نها كۆئه ندامی ل����ه ش ده توانێ����ت له ناوی به رگری

به رێت.2. راس����ته هه اڵمه ت ئیش����تیهای له گه ڵ ب����ه اڵم ناهێڵێت، خ����واردن ئ����ه وه ش پێویس����ته هه م����و ئ����ه و شه ربه ت و میوه و خواردنانه بخورێت

كه ڤیتامین سی و پرۆتینیان تێدایه بۆئ����ه وه ی به رگ����ری ل����ه ش به هێز

بكه یت.٣. زۆرج����ار له كات����ی توش����بون به هه اڵم����ه ت ده رمان����ی دژه به كتریا ده خورێ����ت، ئه مه هه ڵه ی����ه چونكه هۆكاری هه اڵمه ت ڤایرۆسه و ئه و دژه

به كتریایانه سودی لێوه رناگیرێت.4. یه كێك����ی ت����ر له وخواردنان����ه ك����ه زۆر به س����وده بۆ نه هێش����تنی هه اڵمه ت ئه گه رچی بۆنی ناخۆش����ه بریتیه له سیر، كه ئه مه یه كێكه له و خواردنانه ی كۆئه ندامی له ش به هێز تۆشبونت له كاتی هه ربۆیه ده كات،

به هه اڵمه ت پێویسته سیر بخۆیت.٥. خواردنی ش����ۆربای مریش����ك له پێویستیه كانه كه له كاتی توشبون به هه اڵمه ت ده بێت بخورێت به تایبه تی ئه گه ر بیبه ری تون و هه ندێ سه وزه و پیازی تێدابێت، چونكه ده بێته هۆی به رگری و كۆئه ندامی به هێزكردن����ی

رزگاربون له به ڵغه م.

دیاریکردنی هۆکاری باڵوبونه وه ی ئه م نه خۆشییه له ڕێگای وێنه کانه وه

سێکس کردن له گه ڵ چه ند که سێکدا له دایکه وه بۆ کۆرپه له

له ڕێگای سرنجی به کارهاتو

له ڕێگای گواستنه وه ی خوێن

له ڕێگای ئه ڵقه رێژکردن

له ڕێگای تاتوکردن

1ـ4لێکدانەوەی سیاســـەتی دوسەد ساڵەی ڕوســـیا بەرامبـــەر بەکـــورد لەهەر ســـێ ســـەردەمی تســـاری )چاری، قەیسەری(، سۆڤیەتی و پۆست- ســـۆڤیەتیدا، یارمەتی لەهەڵوێســـتی باشـــتر دەدات مـــرۆڤ ئەمـــڕۆی ئـــەم زلهێزە تێبگات. ئەم ســـێ سەردەمە دو ســـەدەی تەواو داگیردەکەن. هەرچەندە ڕوسیا لەنیوەی دوەمی سەدەی حەڤدەهەمەوە بـــەرەو ڕۆژهەاڵت دەبوەوە، بـــەاڵم تاکۆتایـــی ســـەدەی هەژدەهـــەم و دەسپێکی سەدەی نۆزدەهەم ئەو سیاسەتە بەرهەمێکی بەرچاوی نەبو نە لەکوردستان و بەڵکـــو لەکەفکازیش ) قەوقاز، قەفقاس(. لێکدانـــەوەی وردەکاری و ڕوداوەکانـــی ئەو دوسەدەیە پێویستی بەتوێژینەوەی مێژویی هەمەالیەنەیـــە، کە ئێرە جێگەی نیە. بۆیە لێرەدا بەکەڵک وەرگرتن لەپاشخانی مێژویی دەتوانین تەنها هێڵە گشتییەکان بخەینەڕو. بۆ دیاریکردنی سیاســـەتی ڕوسیا لەبارەی کوردەوە، وروژاندنی هەندێ پرسیار کارێکی بەجێیە. ڕوسیا کەی و چۆن ئاشنایی لەگەڵ کوردا پەیدا کرد؟ ئامانجی سەرەکی ڕوسیا لەو پەیوەندییەی لەگەڵ کوردا چی بو؟ ئایا ئامانجەکە لەهەمو ســـەردەمەکاندا هەمان شـــت بو؟ پاکانەی ڕوسیا چیە بەگوێنەدان لەســـەردەمە داخوازییەکانـــی بەکـــوردو جیاوازەکاندا؟ بۆچی ڕوســـیا پشـــتگیری نەکـــردوەو کوردســـتان لەســـەربەخۆیی ناکات؟ ئەی بۆ قەوارەیەکی بۆ کوردەکانی یەکێتـــی ســـۆڤیەت پێکنەهێنـــا وەک بۆ زۆربەی گەالنـــی تری ئـــەو واڵتەی کرد؟ لەکۆتاییـــدا لەبارودۆخی ئاڵـــۆزی ئەوڕۆی ڕۆژهەاڵتـــدا دەبێ چاوەڕوانـــی چی بکەین لەسیاسەتەکانی ڕوسیا؟ وەاڵمدانەوەی ئەم پرسیارانە ناتەواو دەبێت بەبێ لێکدانەوەی سیاســـەتی ڕوســـیا لەو سێ ســـەردەمە جیاوازەدا، واتا: سەردەمی تساری )1٨٠٠ – 1٩1٧(، ســـەردەمی سۆڤیەتی )1٩1٧ – 1٩٩1( و ســـەردەمی پۆست سۆڤیەتی یاسەردەمی ڕوســـیای فیدیرالی )1٩٩1 –

.)٢٠1٥سەردەمی تساری )1٨٠٠ – 1٩1٧(

هه رچه نـــده ده مێـــک بـــو که ڵکه ڵـــه ی داگیرکردنی ناوچه شاخاوییه کانی که فکاز، نیمچه دورگه ی کریـــم )قرم(و که ناره کانی هـــه ردو ده ریـــای ڕه ش و قه زوین له خه یاڵی

تساره کانی ڕوســـیای دابو و هه وڵه کان بۆ ئاگاداری و زانیاری په یداکردن له باره ی ئه و ناوچانه و دانیشـــتوانیەوه خرابونه گه ڕ، لێ تاده سپێکی سه ده ی نۆزده هه میش له ڕوسیا شـــتێکی ئه وتۆیـــان له بـــاره ی کـــورده وه نه ده زانـــی. گـــه ر زانـــاو خوێنه وارانی ئه و واڵته شتێکیان له باره ی کورده وه ژنه وتبێ ، ئه وا ســـه رچاوه ی زانیارییه کانیان به رهه می گه ڕیـــده، بازرگانان، پیاوانـــی هه واڵگری و په یامبه رانـــی کڵیســـا ڕۆژئاواییه کان بون. چاوخشاندنێکی ســـەرپێی بەهەردو بەرگی )بیبلیۆگرافیای کوردناسی( خاتو ژاکەلینا موسائیلیان، کە ٨٧٦4 ناونیشانیان گرتۆتە خۆو لە٨٠٠ الپەڕەدا لەساڵی 1٩٩٦ لەسانکت - پیتەربورگ )ســـان- پیتەرسبورگ، سان پیتەربورگ، پیترەگراد، لێنینگراد( لەچاپ دراون، ئەوەمـــان بەڕونی بۆ دەرئەخات کە بەر لەســـەدەی نۆزدەهەم هیچ زانیارییەکی گرنـــگ لەبارەی کوردەوە بەزمانی ڕوســـی نەبوە. ئەوەی مایـــەی تێڕامانە، لەماوەی یەک سەدەدا ڕوســـیا توانی ببێ بەالنکەی کوردناســـی و تادوا ســـاڵەکانی ســـەدەی بیستەمیش وەک تەنیا ناوەندی کوردۆڵۆژیا لەدونیا بمێنێتەوە. ڕوسەکان چۆن لەو بێ ئاگاییەوە گەیشـــتنە ئەو ئاســـتە لەبواری کوردناسیدا. بەشـــێکی زۆری دەگەڕێتەوە بـــۆ بایەخدانی زاناو دەزگا زانســـتییەکانی دەوڵـــەت بەو بەشـــەی کورد کـــە لەدوای داگیرکردنی کەفـــکاز کەوتنە چوارچێوەی ڕوسیای تســـارییەوە. بەهەڵوەشاندنەوەی یەکێتی ســـۆڤیەت و پاشەکشەی ڕوسیاوەو کوردســـتان ڕوداوەکانـــی پەرەســـەندنی لەالیەکی ترەوە لەکۆتایی سەدەی ڕابردودا ناوەندو گروپـــی توێژینەوەی نوێ لەبارەی کـــوردەوە لەواڵتانـــی ڕۆژئـــاوا پەیدابون و ڕوسیا پێگەی پێشەنگی خۆی بەتەواوەتی

لەدەستدا.پەیدابونی کـــورد لەو خاکانـــەی دواتر بـــون بە بەشـــێک لەئیمپراتۆریی ڕوســـیا مێژوییەکی کۆنتری لەســـەدەی نۆزدەهەم هەیە. بەپێی هەندێ ســـەرچاوەی مێژویی کوردییەکانی میرنشینە لەسەردەمی کورد لەهەنـــدێ ناوەڕاســـتەوە ســـەدەکانی ناوچـــەی کەفـــکاز پەیـــدا بـــون. هەندێ لەو میرنشـــینانە، بەتایبەتی میرنشـــینی شـــەدادی لەســـەدەکانی1٠ – 1٢ دەستی بەســـەر ناوچەیەکـــی فراوانـــی کەفکازدا دەڕۆیشـــت. ئەمە زیاتر واڵتی ئازربایجانی دەگرتـــەوە. بەشـــێک لەکـــوردان لەدوای لەبەینچونی میرنشـــینەکە لـــەوێ مانەوەو دواتـــر نیشـــتەجێ بون. هەنـــدێ هۆزی کۆچـــەری دیکەی کوردیش لەســـەدەکانی دواتردا ڕویان لەم ناوچانە کردو دەڤەرێکی فراوانیان لەنێوان ئەرمەنستان و ئازربایجان لەســـەر خاکی ئەمەی دواییـــان پێکهێنا، کە لەسەردەمی ســـۆڤیەتیدا بەکوردستانی ئازربایجان یا کوردســـتانی سور دەناسرا. لەشـــەڕەکانی نێوان دەوڵەتی عوســـمانی و

ئێرانیش لەکۆتایی ســـەدەی شـــازدەهەم، کورد لەتەک سوپای عوســـمانیداو لەدژی ئێران شـــەڕیان دەکرد. بەشـــێکی فراوانی کەفکاز، کە ئەوکاتە لەژێردەســـتی ئێراندا بـــون، لەئەنجامی ئەو شـــەڕانەدا کەوتنە بەتایبەتی عوسمانی، دەوڵەتی ژێردەستی لەو شەڕەی لەســـاڵی1٥٨٩ کۆتایی هات. بەشێک لەشـــەڕکەرانی کوردو هۆزەکانیان لـــەو ناوچانـــەش مانـــەوەو لەدواییدا هەر لەوێ نیشـــتەجێ بون. لەنیـــوەی دوەمی کۆچەرەکان کوردە هەژدەهەمەوە سەدەی هەوارگـــەو گۆڕەپانـــی بەهـــارو هەواریان فراوانتر کردو تانزیک یەریڤان لەئەرمینیاو لەوکاتەدا دەکشـــان. لەئازربایجان باکـــۆ هێشـــتا هاواڵتی )ڕاستتر ڕەعییەی ئێران و دەوڵەتی عوسمانی بون(. ئەمانە هەمویان لەسەدەی نۆزدەهەم کەوتنە ژێر دەسەاڵتی ڕوســـیاوە. لەدوای شـــەڕی نێوان ڕوسیاو ئێران و بەپێی پەیماننامەی گوڵستان لە٢4 دەســـت ناچارکرا ئێران ئوکتۆبەری1٨1٣ لەداگستان، گورجستانی ئەوڕۆ) جۆرجیا(، بەشێکی گەورەی ئازربایجان و ئەرمەنستان

)ئەرمینیـــا( هەڵبگرێت و ببن بە بەشـــێک لەئیمپراتۆری ڕوســـیا. ئەو ناوچانەشی کە ئەرمەنســـتان ئازربایجان و لەخاکی مابون تاڕوباری ئـــاراس، ئەوا ئێران ئەوانیشـــی داو لەدەســـتی 1٨٢٨ لەشـــەڕی1٨٢٦– بەپێـــی پەیماننامەی تورکمـــان چای )1٠ شوباتی1٨٢٨( کە کۆتایی بەشەڕەکە هێنا،

خرانە سەر ئیمپراتۆریی ڕوسیا. ئەو ســـنورانەی ئـــەو ڕۆژانە کێشـــران تائێســـتاش بەبـــێ گۆڕانکارییەکی ئەوتۆ وەکو خۆیان ماونەتـــەوە. لەئەنجامی ئەم ڕوداوانەدا ئەو کوردانەی لەواڵتانی کەفکاز دەژیان لەوێ مانەوەو ئەو بەشەی کوردیان پێکهێنا کە بون بەهاواڵتی ڕوسیای تساری و پاشتریش یەکێتی سۆڤیەت. ئەمە لەبەرەی کوردەکانی کەفـــکاز. پشـــتی کەفـــکازو ئاســـیاش ناوەڕاســـتی تورکمەنســـتان و ئەوانە بون کە شـــاعەباس لەســـەدەی1٧ ڕایگوێزرابون بۆ ئەوەی سنورەکانی ئێرانیان تورکمەنەکان. لەهێرشـــی بپارێزێـــت پێ سیاســـەتی ڕاگوێزانی کوردانـــی ئێران بۆ خوراسان و سەر سنورەکانی تورکمەنستان تادواســـاڵەکانی فەرمانڕەوایی نادرشـــاش لەچلەکانـــی ســـەدەی هەژدەهـــەم هـــەر بەردەوام بو. دوای ئەوە بەچەند سەدەیەک شـــەپۆلێکی دیکەی کورد بەزۆر دەبرێن بۆ ناوەڕاستی ئاسیا، مەبەست ئەو کوردانەی لەســـەر دەســـتی ســـتالین لەکۆمارەکانی کەفکازەوە لەسااڵنی1٩٣٧و 1٩44 بران بۆ

کازاخستان و ئاسیای ناوەڕاست. هەر لەسەدەی نۆزدەهەمدا هەڵمەتەکانی ڕوســـیا بـــۆ داگیرکردنی هەمـــو کەفکازو کەنارەکانـــی دەریـــای ڕەش و دەرهێنانیان لەدەست دەوڵەتی عوسمانیش دەستیپێکرد. لەماوەی نیو سەدەو لەئەنجامی سێ شەڕی 1٨٢٩و1٨٥٣- لەسااڵنی)1٨٢٨– گەورەدا

1٨٥٦و1٨٧٧-1٨٧٨( کـــە بەپەیماننامەی بەرلین لەساڵی1٨٧٨کۆتایی پێهێنرا، هەمو ئەو ناوچانەی کەفکاز کە بەدەستی دەوڵەتی عوسمانییەوە بون خرانە سەر ڕوسیا. ئەمە نەک تەنهاڕۆژئاوای گورجستان و ئەرمینیای ئێســـتا بو، بەڵکو ویالیەتـــی ئەردەهانی ئەوڕۆی تورکیاشی لەگەڵدا بو، کە لەدوای شـــەڕی یەکەمی جیهانی بەلشـــەڤییەکان گەڕانیانـــەوە بـــۆ تورکیـــای کەمالی. لەم دەڤەرانەش ژمارەیەکی زۆر کورد هەبون.

کوردێکـــی زۆر لەکاتی شـــەڕی1٨٧٧– 1٨٧٨ لەتورکیاوە ڕایانکردو پەنایان بردە بـــەر واڵتانی کەفـــکاز. ئەمانـــە زۆربەیان کـــوردی ئێزیدی بـــون، لەدوا ســـاڵەکانی شـــەڕی یەکەمی جیهانیشداو سااڵنی دوای شەڕیش تادامەزراندنی دەسەاڵتی سۆڤیەتی لەدەســـپێکی کەفـــکاز لەکۆمارەکانـــی بیســـتەکانی سەدەی ڕابردو، کوردێکی زۆر لەتاو برسێتی و جەورو ستەمی تورک پەنایان

دەبردە بەر ئەرمەنستان و گورجستان. بەم شێوەیە کورد لەسەردەمی جیاوازدا لەســـەر ئـــەو خاکانـــە پەیدابـــون و دواتر

نیشـــتەجێ بون و کاتێ ڕوســـیا دەســـتی بەســـەریاندا گرت وەکو هەمو خەڵکەکانی دیکە بون بەهاواڵتی ڕوسیای تساری و دواتر هەڵوەشانەوەی دوای یەکێتی ســـۆڤیەت و ئەمیش بون بەهاواڵتی ئەرمینیا، ئازربایجان و گورجستان. بەپێی ئەو سەرچاوانەی لەبەر دەستماندان ئەستەمە هەبونی کورد لەسەر ئـــەو خاکانە بکەین بە بەڵگە بۆ ئەوەی بە

بەشێک لەکوردستانیان دابنێین. بەکـــوردو هەوڵی بایەخدانـــی ڕوســـیا کۆکردنـــەوەی زانیـــاری لەبـــارەی ئـــەم گەلەوە ڕاســـتەوخۆ پەیوەندی بەم ڕەوتەی ڕوداوەکانەوە هەبو. لەدەســـپێکی سەدەی نۆزدەهەمدا ڕوســـیا لەهەوڵـــی ئەوەدا بو کوردانـــی ئێـــران و دەوڵەتـــی عوســـمانی بێالیـــەن بکات لەشـــەڕەکانیدا لەدژی ئەو دو دەوڵەتـــە. بەالی ڕوســـیاوە گرنگ بو نەوەســـتنەوە ســـوپاکەی لـــەدژی کورد چونکـــە ئەوان لەســـەر ســـنورەکان بون و دەیانتوانـــی کاربکەنە ســـەر پارســـەنگی هێـــزەکان. بەاڵم کوردانـــی کەفکاز لەتەک سوپای ڕوسیا بەشـــداریییان لەشەڕەکاندا دەکرد. بە پێی زانیارییەکانی کوردناســـی بەناوبانگـــی ڕوس ڤاڵدیمێر مینۆرســـکی، ڕوسیا هێزی تایبەتی لەکوردەکانی کەفکاز پێکدەهێنـــا. بۆ نمونە لەشـــەڕی1٨٢٩ لە مینۆرسکی، بەوتەی عوسمانییەکان، دژی چوار تیپ لەموســـوڵمانانی ڕوسیا دروست کرابون، کە یەکێکیـــان لەکورد پێکهێنرابو و ژمارەی ســـەربازەکانی4٠٠ ســـوارە بو. لەکاتێکدا لەشەڕی کریمدا) قرم( دو تیپی کـــوردی لەڕیزی ســـوپای ڕوســـیا لەدژی عوســـمانییەکان شەڕیان دەکرد. یەکێکیان بەتیپـــی ئێرانی و ئەوی دیکەیـــان بەتیپی یەریڤان دەناسران و جەعفەر ئاغا سەرداری ئەمـــەی دواییان بو. ئـــەم جەعفەر ئاغایە بەپلە ســـەربازییەکاندا هەڵکشا تاگەیشتە

پلەی جەنەراڵ. لەکاتی شەڕی کریمدا ڕابەری سەرهەڵدانی کوردان لەســـاڵی1٨٥٥ یەزدان شێر هەوڵی زۆری لەگـــەڵ ڕوســـەکان دا بـــۆ ئـــەوەی هاوکاری بکـــەن لەدژی عوســـمانییەکان، ڕوســـەکان داخوازییەکانی یەزدان شێریان پشـــت گـــوێ خســـت و کاتێ دەســـتیان بەهێـــرش کرد ئەو بەپیالنێکی کونســـولی بریتانی لەموسڵ نەمرود ڕەسام خۆی دابو بەدەســـتەوە. دیپلۆماتەکانی ڕوسیا گەلێ جـــار ڕەخنـــەی ئەوەیـــان لەدەوڵەکەتەی خۆیان دەگـــرت کە کوردەکان پشـــتگوێ دەخات و بەپیر داخوازییەکانیانەوە ناچێت و کەڵک لەو هێزەی هەیانە وەرناگرێت. ئەمە بۆ سەرهەڵدانەکەی یەزدان شێر لەسەدەی نۆزدەو هەوڵەکانی عەبدولڕەزاق بەدرخان و کوردیش دیکـــەی ســـەرکردەی هەنـــدێ

لەسەدەی بیستەمدا دروستە. نەهری عوبەیـــدواڵی شـــێخ هەرچەندە لەشەڕی1٨٧٧– 1٨٧٨ لەدژی ڕوسەکان و لەتەك سوپای عوســـمانیدا شەڕی دەکرد،

لەگەڵ ئەوەشـــدا لەکاتی ئەو شەڕەشـــداو هەر بەوتەی مینۆرســـکی1٣٠٠ ســـەربازی سوارەی کورد لەتەک سوپای ڕوسیا لەدژی عوســـمانییەکان شـــەڕیان دەکرد. ئەمانە

هەمو کوردی کەفکاز بون. لەکاتی شـــەڕی یەکەمی جیهانیدا ناوچە کوردییەکان بون بەگۆڕەپانی شەڕ لەنێوان هەردو ســـوپای عوسمانی و ڕوسیا. بەهۆی ئەو شـــەڕانەوە زیانێکی زۆر بـــەر کوردو نیشـــتمانەکەی کـــەوت. پیـــالن و پرۆژەی دەوڵەتانـــی کۆڵۆنیالیش بۆ دابەشـــکردنی میراتەکانـــی دەوڵەتی عوســـمانی لەهەمو الیەکـــەوە کوردســـتانی لەت وپەت دەکرد. لەالیەکی ترەوە پشـــتگیری ڕوسیا لەچەتە مرۆییەکانی دژە کـــردەوە ئەرمەنـــەکان و سەربازانی ڕوس لەزۆر شوێنی کوردستان، ڕوسیان لەالی کورد کردبو بەدێوەزمەیەکی مســـقۆف وشـــەی ترســـناک. ناحـــەزو لەنێـــو کورداندا بـــۆ دەمێکـــی دورودرێژ ڕوسی سەربازانی توندوتیژی بەرجەستەی لەبیری گشـــتی کـــوردا دەکرد. لەســـەر ئاســـتی نێودەوڵەتیش ڕوســـیا دەســـتی لەگـــەڵ بریتانیاو فەرەنســـا تێکەڵ کردبو و بەپێی ڕێکەوتننامەی ســـایکس– پیکۆ کوردســـتانیان لەنێـــوان خۆیانـــدا دابەش کردبـــو. بەپێی ئـــەو ڕێکەوتننامەیە هەمو باکوری کوردســـتان بۆ ڕوســـیا دانرا بو. شۆڕشی ئوکتۆبەر1٩1٧، مۆرکردنی ئاشتی برێســـت – لیتۆڤســـک لەنێوان ڕوســـیاو ئەڵمانیا لەالیەکـــەوەو داڕوخانی دەوڵەتی ڕوســـیاو شـــەڕی ناوخۆو گەلـــێ هۆکاری تر، دەســـەاڵتدارانی بەلشەڤییان ناچارکرد ڕێکەوتننامە ئـــەو بکشـــێنەوەو لەشـــەڕ نهێنییانە ئاشکرا بکەن و ئەوەش ڕابگەیەنن کە ئەوان بەشـــێک نین لێیان و دەست لەو بەشـــانە هەڵدەگرن کە بۆیان دانراون. ئەم هەڵوێستەی بەلشـــەڤییەکان دەنگدانەوەی زۆری لەڕۆژهەاڵت دایەوەو کاربەدەســـتانی کۆڵۆنیاڵی بریتانی و فرەنسی تواناو کاتێکی زۆریان خەرج کرد بـــۆ ئەوەی لەزیانەکانی

کەمبکەنەوە. تســـاریدا لەســـەردەمی بەگشـــتی لەکوردســـتان ڕوســـیا دەســـکەوتەکانی لەزانیـــاری کۆکردنەوەو توێژینەوە لەبارەی گەشـــەکردنی کوردســـتانەوەو کـــوردو کوردناســـی بەوالوە شتێکی ئەوتۆ نەبون. لەئەنجامـــی لکاندنی کەفکاز بەڕوســـیاوە ژمارەیەک کورد بون بەهاواڵتی ڕوسیا. ئەم کۆمەڵگە کوردییانە ئەو کەرەســـتە زیندوە بـــون کە زانا ڕوســـەکان بەشـــێکی زۆری توێژینەوەکانیان لەبارەوە کردن، هەوڵیاندا لەڕێگەی ئەوانەوە کورد بناســـن، زانیاری زیاتر لەبارەی ئەم گەلەوە بەدەست بێنن و کولتوری کۆمەاڵیەتی و لەبونیادی باشـــتر ئەم گەلە تێبگەن. ئەمـــەش بو بەبنەمای ئـــەو قوتابخانە کوردناســـییە کـــە یەکێ لەشـــانازییەکانی ڕوسیاو یەکێتی سۆڤیەت

بو.

بیرورا 14)٥1٢( سێشه ممه 1/1٩/٢٠1٦

روسیاو کورد: دو سەدە لەپشتگوێخستن

)ئەوانەی کە دەبنە ســـوتەمەنی جەنگ، تەنها کوڕی هەژارانن(

جەنگ کە یەخـــەی هەر واڵتێک دەگرێت گەرەکە هەرکەس بەپێـــی تواناو دەرفەت و لێهاتویی خۆی بەشداری تێدا بکات. خۆگەر کەســـێک نەیتوانی بەشـــداری بکات، ئیدی بەهەر هۆیەکەوە بێت، چاکە خۆی تێکەاڵوی بەرەی جەنگ نەکات، بەڵکو باشە لەدورەوە هیـــوای ســـەرکەوتن بـــۆ جەنـــگاوەرەکان

بخوازێت.ڕاســـتەو ڕویـــداوە لەزۆرێـــک لەجەنگـــە بەناوبانگەکاندا کەســـانی ناودار ســـەردانی بەرەکانـــی جەنگیـــان کردوە، ئـــەوەش بۆ پاڵپشتی و بەرزکردنەوەی ورەی جەنگاوەران بوە. لەوانە هونەرمەند، گۆرانیبێژ ، ئەکتەر، سیاســـەتمەداری مـــەزن و ناودارو ســـەرۆک وەزیران، ســـەرۆکی واڵت و کەســـانی دیکەی نـــاودار. تەنانـــەت زۆرێک لـــەو موزیکژەن و گۆرانیبێژانـــە لەبەرەکانی جەنگدا گۆرانییان بۆ ســـەربازەکان چڕیوە، کە بۆ ماوەیک دڵی

جەنگاوەرانی شاد کردوە.لەوەتـــی داعش بەرۆکی کـــوردی گرتوە، ڕۆژانە پێشـــمەرگە شـــەهیدو بریندار دەبن، هەر ئەوانـــن بەڕەنگاری ئـــەو جانەوەرانەی داعش دەبنەوە. هەر ئەوانن سەرما، گەرما، نەبونی، برسێتی، بێموچەیی و جۆرەها ئازار

دەچێژن.ئـــەو ســـەردانی کەســـانێک ئاســـاییە پێشمەرگانە بکەن کە ســـودیان پێبگەیەنن یان ورەیـــان بەرز بکەنـــەوە ، یان کەمێک

لەبێـــزاری و تەنهاییـــان بڕەوێننـــەوە. بەاڵم الم ســـەیرە کەســـانێک دەچنـــە بەرەکانی جەنگ کە جگـــە لەچاندنی بێـــزاری لەدڵی پێشمەرگەکاندا هیچ ســـودێکیان نیە. لەوە سەیرتر هیچ پرەنســـیپێک نیە بۆ سەردانی بـــەرەکان، هەرکەس ئـــارەزوی کرد خۆی و کامێراکەی لەبەرەکانی جەنگدایەو بۆ چەند دەقەیەک سەردانی سەنگەرێک دەکات، لەوێ بەجلی خاوێن و ئوتوکـــراوەو بەپێکەنینەوە چەند وێنەیەک دەگرێت و پاشـــان شوێنەکە

جێدەهێڵێت.لـــەم ڕۆژانـــەدا لەفەیســـبوک وێنەیەکـــم بەر چاو کـــەوت کە یەکێـــک لەکوڕەزاکانی کاک مەســـعود کە مێرمنداڵێکـــە لەیەکێک بەدەمانچەیەک و جلێکی لەبەرەکانی جەنگدا نوێـــوە دو وێنـــەی گرتـــوە یەکێکیان یاری بەدەمانچەکـــەی دەکات لـــەوی دیکەیانـــدا وێنەی لەگەڵ چەند پێشمەرگەیەکدا گرتوە. بێگومان پێشمەرگەکانی قەرزاربار کردوە کە

ئەو زاتە وێنەی لەگەڵدا گرتون.ئاخر نازانم ســـەردانی ئەم مێردمنداڵە چ سودێکی تێدایەو چ هونەرێکی لەپشتەوەیە؟ ئایا ئەمە ســـوکایەتی نیە بەو پێشمەرگانە کـــە لـــەوێ پۆزیان بەســـەردا لێـــدەدات؟ ئـــەی ئەو پێشـــمەرگانە پڕ بـــەدڵ خەفەت ناخۆن و ڕۆحیـــان ئاگر ناگرێت؟ کە خزمان و کوڕەزاکانـــی ســـەرۆک بەو جـــۆرە دەژین و کوڕەکانی ئەوانیش بەســـک و گیرفانی بەتاڵ

دەچن بۆ قوتابخانە؟کاک مەسعود گەر وەک ستالینت پێناکرێت کـــە بێگومانم پێتناکرێت، تکایە ڕێگە مەدە سوکایەتی بەپێشمەرگەش بکرێت . سەردانی بەره کانی جەنگ لەو جۆرە کەسانە قەدەغە

بکە کە هیچ سودێکیان نیە بۆ پێشمەرگە.لەدەمـــی جەنگی جیهانـــی دوەمدا کوڕە گەورەکەی ســـتالین )یاکۆڤ ســـتالین( کە ئەفسەر دەبێت لەبەره کانی جەنگدا، لەالیەن نازیەکانەوە بەدیل دەگیرێت. سەرەتا نازانن

نایدرکێنێت. کـــوڕی ســـتالینەو خۆیشـــی چونکە نەدەچـــوە ئەقڵـــی نازیەکانەوە کە ســـتالین کوڕەکەی خۆی بنێرێت بۆ جەنگ. دەمێک بـــەو کارە دەزانن، پەیامێک دەنێرن بۆ ســـتالین بۆ ئاڵوگۆڕ پێکردنی کوڕەکەی

لەگەڵ چەند ئەفســـەرێکی پلەداری نازیەکان کـــە لەنێویانـــدا چەندین ماریشـــاڵ هەبون. لە وەاڵمدا ســـتالین دەڵێـــت کوڕەکەی من ئەفسەرێکی یەک ئەستێرەیە، گەر دەخوازن تەنهـــا بەئەفســـەرێکی یـــەک ئەســـتێرەی

دەگۆڕمەوە، گـــەر نا ئەوە با وەک هەزارەها ئەفسەرو سەربازی سوپاکەمان بەدیلی التان بمێنێتـــەوە، چونکـــە کوڕەکەی مـــن لەوان زیاتـــر نیە. ئیـــدی ئەم ئاڵوگۆرە شکســـت دێنێت. لەئاپریلی 1٩4٣ دا یاکۆڤ دەرفەتی هەڵهاتنی بۆهەڵدەکەوێـــت و هەڵدێت، بەاڵم پێی دەزانن و شکســـت دێنێت. ئیدی لەکاتی هەڵهاتنـــدا گوللەبارانی دەکـــەن و دەکەوێت بەســـەر تەلبەنەکاندا. ئەو دەمەی کوڕەکەی ســـتالین دەکوژرێت تەمەنی تەنها ٣٦ ساڵ

دەبێت.ئـــەم نمونەیـــەم بۆیە هێنایـــەوە تا ئێمە لەمانای جەنـــگ تێبگەیـــن. لەئیدارەکردنی جەنگ تێبگەین، لەالیەنە شاراوەکانی جەنگ تێبگەین. کەسێکی وەک ستالین کە سەرۆکی ســـوپای سور، ســـکرتێری حیزبی شیوعی و سەرۆکی دەوڵەتی سۆڤیەت بوە. تێڕوانینی بـــەو جۆرە بوە بـــۆ جەنگ ،کـــە نزیکترین کەســـی خۆی کە کوڕەکەی بوە بەشـــداری پێکردوەو ژیانی تێدا لەدەســـتداوە. هەر ئەم ئەقڵیەتە دروســـتە بو وای کرد کە ســـتالین جەنگەکـــە بباتەوە. جا گەر کاک مەســـعود ئەو توانایەی نیـــە کوڕەکانی یا کوڕەزاکانی بەشـــداری لەجەنگـــدا بکەن، باشـــترە دور بکەونـــەوە لەبەره کانـــی جەنگ و ســـەردانی پێشـــمەرگە نەکەن. چونکە بەرەکانی جەنگ باخچـــەی ئاژەاڵن نیـــە تاهەرکەس ئارەزوی کرد سەردانیان بکات و بە پێکەنینەوە چەند وێنەیەکیان لەگەڵدا بگرێت. ســـەنگەرەکانی جەنگ پیرۆزن، جۆرە کەســـانێکی لێیە کە چاوەڕێـــن لەهەر چرکەیەکـــدا گیانی خۆیان ببەخشـــن. ئەوانە مەزنترین مرۆڤن جا تکایە

چیتر ئازاریان مەدەن.

کاک مەسعود، ئه گەر وەک ستالینت پێ ناکرێت، رێگە مەدە ئازاری ڕۆحی پێشمەرگە بدەن

یەکێک لەکوڕەزاکانی کاک مەسعود کە مێرمنداڵێکە

لەیەکێک لەبەرەکانی جەنگدا بەدەمانچەیەک و جلێکی نوێوە دو وێنەی

گرتوە له یەکێکیاندا وێنەی لەگەڵ چەند

پێشمەرگەیەکدا گرتوە. بێگومان پێشمەرگەکانی قەرزاربار کردوە کە ئەو

زاتە وێنەی لەگەڵدا گرتون

بەگشتی لەسەردەمی

تساریدا دەسکەوتەکانی

ڕوسیا لەکوردستان لەزانیاری

کۆکردنەوەو توێژینەوە

لەبارەی کوردو کوردستانەوەو گەشەکردنی

کوردناسی بەوالوە شتێکی ئەوتۆ

نەبون

گۆران هەڵەبجەیی

دکتۆر جەبار قادر

ستالین و یاکۆڤی کوڕی و سفیتالنای کچی

‌ئا:‌به‌ڕێز‌عه‌باس

سته‌مكاری‌‌مێژویه‌كی‌‌كۆنی‌‌هه‌یه‌،‌نوسه‌رو‌ڕۆشنبیرو‌فه‌یله‌سوفی‌‌كه‌م‌هه‌یه‌‌قسه‌ی‌‌له‌باره‌وه‌‌نه‌كردبێت‌

هه‌رله‌فه‌یله‌سوفانی‌‌یۆنانی‌‌سوقرات‌و‌ئه‌فالتۆن‌و‌ئه‌رستۆوه‌‌تانوسه‌ران‌و‌فه‌یله‌سوفانی‌‌مێژوی‌‌هاوچه‌رخمان،‌سته‌مكاری‌‌سیسته‌مێكی‌‌سیاسیه‌‌كه‌‌هه‌ندێك‌له‌ده‌وڵه‌تان‌تێیدا‌ژیاون‌و‌هه‌ندێكی‌‌تر‌ئێستا‌تیایدا‌ده‌ژین،‌

‌كتێبی‌‌)خۆبه‌كۆیله‌ك���ردن(‌نامه‌یه‌ك‌له‌باره‌ی‌‌سیاسه‌تی‌‌ملكه‌چیه‌وه‌‌كتێبێكی‌‌ئێج���گار‌گرنگ���ی‌‌)ئاتی���ن‌دوالبۆت���ی‌(‌ئ���ه‌م‌ فه‌ڕه‌نس���ییه‌،‌هه‌ندێ���ك‌ده‌ڵێ���ن‌نامه‌ی���ه‌ی‌‌له‌ته‌مه‌ن���ی‌‌)16-18(‌س���اڵی‌‌نوس���یوه‌‌ی���ان‌ده‌ڵێ���ن‌له‌ده‌وروب���ه‌ری‌‌كاتێك‌ س���اڵه‌كانی‌‌1552یان1553وات���ه‌‌البۆتی‌‌قوتابیه‌كی‌‌22س���اڵه‌‌بوه‌،‌ڕێبوار‌سیوه‌یلی‌‌و‌مراد‌حكیم‌له‌فارسیه‌وه‌‌وه‌ریان‌گێڕاوه‌،‌قه‌باره‌ی‌كتێبه‌كه‌‌‌135الپه‌ڕه‌یه‌،‌س���اڵی‌‌‌2005ده‌زگای‌چاپوباڵوكردنه‌وه‌ی‌موكریانی‌له‌هه‌ولێر‌چاپی‌كردوه‌.‌)ماری‌‌ئێن‌روتیار(‌مامۆس���تای‌‌ئابوری‌‌كۆلێژی‌‌پولی‌‌ته‌كنیك���ی‌‌نیۆرك‌له‌باس���ی‌‌هزره‌‌ئاتین‌دوالبۆت���ی‌‌ده‌ڵێت‌ سیاس���یه‌كانی‌‌)ه���ه‌روه‌ك‌زۆربه‌ی‌‌مێژونوس���ان‌دانیان‌پێداناوه‌‌ده‌توانین‌ئه‌و‌به‌یه‌كێك‌له‌ده‌سته‌ی‌‌سه‌رده‌مس���ازترین‌فه‌یله‌سوفانی‌‌سیاسی‌‌له‌قه‌ڵ���ه‌م‌بده‌ین‌كه‌‌له‌به‌ر‌گش���تمه‌ندی‌،‌فره‌وانی‌‌و‌نه‌م���ری‌‌تیۆرییه‌كانیه‌وه‌،‌نه‌ك‌به‌بناغه‌دانه‌ری‌‌فه‌لسه‌فه‌ی‌‌سیاسی‌‌ ته‌نیا‌فه‌ڕنسا،‌به‌ڵكوبه‌هی‌‌جیهان‌ده‌ژمێردرێت(‌نهێن���ی‌‌ملكه‌چبون���ی‌‌مرۆڤ‌بۆ‌كه‌س���ی‌‌سته‌مكار‌چییه‌؟‌كێ‌‌له‌پشت‌دروستبونی‌‌كه‌سی‌‌سته‌مكاره‌وه‌یه‌؟‌كه‌سی‌‌سته‌مكار‌چۆن‌دروس���ت‌ده‌بێت؟‌به‌چ‌ش���ێوازێك‌س���ته‌مكاری‌‌نه‌هێڵی���ن؟‌ئه‌مان���ه‌‌ئ���ه‌و‌پرس���یارانه‌ن‌كه‌‌وه‌اڵمه‌كه‌ی‌‌له‌م‌كتێبه‌وه‌‌ده‌س���تمان‌ده‌كه‌وێت.‌باس���ه‌ره‌تا‌بزانین‌س���ته‌مكار‌كێیه‌؟‌به‌چی‌‌ده‌ناس���رێته‌وه‌؟‌وه‌رگێڕان���ی‌‌ك���وردی‌‌له‌پێش���ه‌كیه‌كه‌یان‌كه‌‌ب���ۆ‌كتێبه‌كه‌ی���ان‌نوس���یوه‌‌ده‌ڵێن‌)س���ته‌مكار‌كائینێكه‌‌ناتوانێت‌یه‌ك‌ڕۆژ‌له‌س���ه‌رحوكم‌بمێنێته‌وه‌‌ئه‌گه‌ر‌به‌رده‌وام‌هه‌ڕه‌شه‌یه‌ك‌ مه‌ترس���ی‌‌و‌ تاوانكارو‌ وه‌ك‌بیر‌له‌خه‌ڵ���ك‌و‌گروپ‌و‌تاكه‌كان‌نه‌كاته‌وه‌‌له‌سه‌ر‌خۆی‌،‌بۆیه‌‌یه‌كێ‌‌له‌میكانیزمه‌كانی‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌ س���ته‌مكاران‌ ڕوبه‌ڕوبون���ه‌وه‌ی‌‌ئه‌م‌بارودۆخ���ه‌دا،‌ن���ه‌ك‌هه‌ركردنه‌وه‌ی‌‌كۆمه‌ڵگا‌نییه‌،‌به‌ڵكو‌گۆڕینی‌‌كۆمه‌ڵگایه‌‌ب���ۆ‌به‌ندیخانه‌یه‌ك���ی‌‌گه‌وره‌‌ك���ه‌‌تیایدا‌كاسه‌لێس،‌ده‌س���توپێوه‌ند،‌هه‌لپه‌رست‌و‌مشه‌خۆره‌كان‌وه‌ك‌)دۆست(‌ته‌ماشایان‌ئازادیخوازو‌ ده‌كرێ‌‌و‌كه‌سانی‌‌سه‌ربه‌خۆو‌ب���ه‌ره‌ی‌‌ ده‌خرێت���ه‌‌ قس���ه‌ش‌ خ���اوه‌ن‌دوژمن���ه‌وه‌(‌هه‌روه‌ها‌ده‌ڵێ���ن‌)كولتوری‌‌س���ته‌مكاری‌‌كولتورێك���ه‌‌ئه‌وه‌نده‌ی‌‌رقی‌‌ل���ه‌ده‌م‌و‌لێ���وی‌‌قس���ه‌كه‌ره‌،‌ئه‌وه‌نده‌ش‌بێده‌نگی‌‌خۆشده‌وێ‌،‌ له‌رزیوو‌ ده‌مولێوی‌‌ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌‌ڕقی‌‌له‌ده‌س���تی‌‌ئاماژه‌كه‌رو‌ئامێ���زی‌‌كراوه‌ی���ه‌،‌س���ه‌دان‌ئه‌وه‌نده‌ش‌شانی‌‌ته‌پیوو‌ده‌ستی‌‌به‌له‌شه‌وه‌‌نوساوی‌‌ڕاوه‌ستان‌ ده‌س���ته‌ونه‌زه‌ر‌ خۆش���ده‌وێ‌‌و‌به‌یه‌كێ‌‌له‌جوانترین‌ش���ێوه‌كانی‌‌وه‌ستان‌مرۆڤایه‌ت���ی‌‌ لێكده‌داته‌وه‌(.)مێ���ژوی‌‌پڕیه‌تی‌‌له‌سیاسی‌‌نابه‌رپرسیارو‌ئینسانی‌‌ده‌س���ه‌اڵتگه‌رو‌ئ���ه‌و‌دیكتاتۆران���ه‌ی‌‌كه‌‌ده‌س���ه‌اڵت‌وه‌ك‌موڵكێك���ی‌‌شه‌خس���ی‌‌نایانه‌وێت‌ ته‌ماشا‌ده‌كه‌ن،‌كه‌سانێك‌كه‌‌هیچ‌س���نورو‌هێ���زو‌ڕێگرێ���ك‌له‌به‌رده‌م‌ویس���ت‌و‌ئاره‌زوو‌ده‌س���ه‌اڵتیاندا‌هه‌بێت،‌ناوه‌ندێك���ی‌‌ پیاوان���ی‌‌ دیكتات���ۆره‌كان‌سیاسین‌كه‌پڕه‌‌له‌سیاسی‌‌گه‌نده‌ڵ‌و‌به‌تاڵ‌له‌هه‌ر‌ئامرازێك‌بۆلێپرسینه‌وه‌ی‌‌یاسایی‌‌و‌ئه‌خالق���ی‌،‌م���ه‌رج‌نییه‌‌سیس���ته‌مێكی‌‌كه‌س���ایه‌تیدا‌ له‌یه‌ك‌ ته‌نها‌ دیكتات���ۆری‌‌به‌رجه‌س���ته‌‌بێ���ت،‌ته‌نه���ا‌دیكتاتۆرێك‌شوناسی‌‌سیس���ته‌مه‌كه‌‌ده‌ستنیشانكات،‌دیكتاتۆری���ه‌ت‌ده‌كرێت‌دیكتاتۆرییه‌تێكی‌‌دیكتاتۆریه‌ت���ی‌‌ بێ���ت،‌ ده‌س���ته‌جه‌معی‌‌گروپێ���ك‌یان‌نوخبه‌یه‌كی‌‌سیاس���ی‌‌بێ‌،‌ك���ه‌وه‌ك‌گروهێكی‌‌داخراو‌له‌ناو‌خۆیانداو‌به‌نهێنی‌‌بڕیاربده‌ن‌و‌كاربكه‌ن،‌هه‌ندێكجار‌ده‌كرێت‌دیكتاتۆریه‌ت‌هه‌بێت‌به‌بێ‌‌بونی‌‌دیكتاتۆرێك()1(‌كه‌سی‌‌سته‌مكار‌ناتوانێت‌خودی‌‌خۆی‌‌به‌ته‌نها‌سیسته‌می‌‌ده‌سه‌اڵت‌به‌ڕێوه‌به‌رێت‌به‌بێ‌‌هاوكاری‌‌و‌یارمه‌تیدانی‌‌به‌بێ‌‌ ده‌وروبه‌ره‌كه‌ی‌،‌س���ه‌دام‌حس���ێن‌عه‌لی‌‌حه‌س���ه‌ن‌مه‌جیدو‌سوڵتان‌هاشم‌و‌عی���زه‌ت‌دوری‌‌نه‌یده‌توان���ی‌‌ئ���ه‌و‌هه‌مو‌تاوانه‌‌ئه‌نجام‌بدات‌جگه‌‌له‌پاڵپشتیكردنی‌‌ڕۆشنبیره‌وه‌‌ خوێنده‌وارو‌ هه‌ندێ‌‌ له‌الیه‌ن‌وه‌ك‌نوس���ه‌رو‌ڕۆش���نبیر‌مه‌ریوانی‌‌وریا‌

قانی���ع‌ده‌ڵێت‌گه‌ر)ته‌ماش���ای‌‌ئه‌زمونی‌‌له‌عێراقدا‌ دیكتاتۆربونی‌‌سه‌دام‌حس���ێن‌بكه‌ین،‌یه‌كێك‌له‌و‌هۆكارانه‌ی‌‌س���ه‌دامی‌‌مێگه‌لبونی‌‌ ڕۆحیه‌ت���ی‌‌ به‌دیكتاتۆرو‌ كرد‌له‌كۆمه‌ڵگای‌‌عێراقیدا‌چاند‌ئه‌و‌عه‌قڵییه‌ته‌‌ڕۆشنبیرییه‌‌كه‌‌نوسه‌رێكی‌‌عێراقی‌‌ناوی‌‌ده‌نێت‌)ڕۆش���نبیری‌‌نائیب‌عه‌ریفه‌كان(،‌ڕۆشنبیری‌‌ئه‌و‌پیاوه‌‌بچوكانه‌ی‌‌له‌ڕێگای‌‌گه‌وره‌كردنی‌‌دیكتاتۆره‌وه‌‌بچوكی‌‌خۆیان‌و‌سیاس���یه‌كانه‌وه‌‌ به‌مه‌زنكردنی‌‌ له‌ڕێگه‌ی‌‌نامه‌زنی‌‌خۆیان‌داده‌پۆشن،‌ئه‌م‌ڕۆشنبیره‌‌به‌نه‌خوێنده‌وارێكی‌‌وه‌ك‌ نائیبعه‌ریفیه‌‌بو‌سه‌دام‌ش���ه‌هاده‌ی‌‌دكتۆرای‌‌ده‌به‌خشی‌‌و‌ده‌یكرد‌به‌حه‌كیم‌و‌زاناو‌لێزانی‌‌سه‌رده‌م،‌وه‌ك‌هونه‌رمه‌ن���دو‌نوس���ه‌رو‌ڕه‌خنه‌گ���ر‌نه‌ده‌كرده‌وه‌‌ له‌وه‌‌ سڵیش���ی‌‌ ده‌یناساندو‌وه‌ك‌یاس���اناس‌و‌ئه‌ندازیاری‌‌ته‌الرسازی‌‌و‌فه‌یله‌سوف‌بیناسێنێت()2(‌ماری‌‌ئێن‌روتیار‌ده‌ڵێت‌)زۆربه‌ی‌‌نوس���ه‌رانی‌‌سه‌ده‌كانی‌‌به‌رهه‌مه‌كان���ی‌‌ له‌نوس���ین‌و‌ ناوه‌ڕاس���ت‌له‌س���ته‌مكاری‌‌ ڕه‌خنه‌ی���ان‌ خۆیان���دا،‌گرتوه‌،‌ب���ه‌اڵم‌البۆت���ی‌‌هه‌نگاوێك‌زیاتر‌ده‌چێته‌پێش‌و‌له‌جه‌وهه‌ری‌‌س���ته‌مكاری‌‌و‌ده‌وڵ���ه‌ت‌ له‌ماهیه‌ت���ی‌‌ به‌تایبه‌ت���ی‌‌ده‌كۆڵێته‌وه‌،‌كورت���ه‌ی‌‌تێڕوانینی‌‌البۆتی‌‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌هه‌مو‌ده‌وڵه‌تێكی‌‌س���ته‌مكار‌به‌پێ���ی‌‌پێویس���ت‌و‌ره‌زامه‌ندی‌‌گش���تی‌‌خه‌ڵك‌دروست‌بوه‌(،‌واته‌‌خه‌ڵك‌خۆیان‌به‌شێكن‌له‌به‌رهه‌مهێنانی‌‌سته‌مكاری‌ڕێك‌وه‌ك‌ئه‌و‌وته‌یه‌ی‌‌نوس���ه‌ری‌‌به‌ناوبانگی‌‌عێراقی‌‌كه‌نعان‌مه‌كیه‌‌كه‌‌ده‌ڵێت‌سه‌دام‌حسێن‌بێده‌نگی‌‌دروس���ت‌نه‌كرد،‌به‌ڵكو‌بێده‌نگی‌‌سه‌دام‌حسێنی‌‌دروست‌كرد.‌

گه‌ر‌س���ه‌رنج‌بده‌ین‌ئه‌وس���ته‌مكاره‌ی‌‌ب���ۆ‌ماوه‌یه‌ك���ی‌‌زۆر‌ده‌توانێ���ت‌حوك���م‌ب���كات‌له‌رۆژهه‌اڵت،‌له‌ڕۆژئ���اوا‌ناتوانێت‌له‌س���ه‌ر‌حوكم‌ بۆماوه‌یه‌ك���ی‌‌كه‌می���ش‌بمێنێته‌وه‌،‌ئه‌و‌هێزه‌ی‌‌سته‌مكار‌هه‌یه‌تی‌‌به‌خش���یوه‌و‌ پێیان‌ واڵته‌كه‌ی‌‌ هاواڵت���ی‌‌كردویانه‌‌به‌كه‌س���ێكی‌‌ب���ان‌مرۆیی‌‌وه‌ك‌دوالبۆت���ی‌‌ده‌ڵێت‌)ئه‌گ���ه‌ر‌ئێوه‌‌چاوی‌‌پێ‌‌نه‌به‌خش���ن‌ئه‌و‌ئه‌م‌هه‌مو‌چاوه‌ی‌‌له‌‌كوێ‌‌بو‌تائێ���وه‌‌بخاته‌‌ژێر‌چاودێریه‌وه‌؟‌ئه‌گه‌ر‌خۆتان‌ده‌ست‌و‌بازوی‌‌نه‌ده‌نێ‌،‌ئه‌و‌ئه‌م‌هه‌مو‌بازوه‌ی‌‌ل���ه‌‌كوێ‌‌بو‌تائێوه‌ی‌‌پێ‌‌س���ه‌ركوت‌بكات،‌ئه‌گه‌ر‌خۆتان‌پێی‌‌پێ‌‌نه‌به‌خش���ن‌چ���ۆن‌و‌ب���ه‌كام‌پێیانه‌ی‌‌له‌توانایدایه‌‌ش���اره‌كانتان‌پایماڵ‌بكات؟‌ئه‌گه‌رخ���ودی‌‌ئێوه‌‌ده‌س���ه‌اڵتی‌‌نه‌ده‌نێ‌،‌ئ���ه‌و‌چۆن‌ده‌توانێ‌‌فه‌رمانتان‌به‌س���ه‌ردا‌ده‌ركا؟‌ئه‌گ���ه‌ر‌ه���اوكاری‌‌نه‌كه‌ن‌چۆن‌ده‌وێرێت‌به‌گژتاندا‌بچێته‌وه‌؟(،‌مرۆڤه‌كان‌له‌توانای‌‌جه‌سته‌یی‌‌و‌عه‌قڵیه‌وه‌‌وه‌ك‌یه‌ك‌نین،‌ده‌بێ‌‌بپرس���ین‌ئایا‌ئه‌م‌وه‌ك‌یه‌ك‌نه‌بونه‌‌سروشتیه‌‌یان‌دۆخێكی‌‌سیاسی‌‌و‌هه‌ركامێكیان‌ دروستكردوه‌؟‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌بێ���ت‌ڕه‌وا‌نیه‌‌تواناو‌به‌هێزه‌كان‌بێتواناو‌ه���ه‌روه‌ك‌ بچه‌وس���ێننه‌وه‌‌ بێهێ���زه‌كان‌دوالبۆتی‌‌ده‌نوس���ێت‌)ئه‌گه‌ر‌سروش���ت‌تون���ای‌‌جه‌س���ته‌یی‌‌یان‌ڕۆح���ی‌‌زیاتری‌‌به‌هه‌ندێكم���ان‌به‌خش���یوه‌،‌مه‌به‌س���تی‌‌نه‌بوه‌،‌ جه‌نگ‌وناكۆك���ی‌‌ دروس���تكردنی‌‌سروش���ت‌ده‌سه‌اڵت‌و‌هۆش���ێكی‌‌زیاتری‌‌نه‌داوه‌ت���ه‌‌كه‌س���انێكی‌‌به‌هێ���زو‌زیره‌ك‌تابه‌هۆیان���ه‌وه‌،‌وه‌كو‌دڕنده‌كان‌په‌الماری‌‌الوازه‌كان‌ب���ده‌ن‌و‌س���ته‌میان‌به‌س���ه‌ردا‌بس���ه‌پێنن،‌ئه‌گه‌ر‌سروش���ت‌به‌هه‌ندێك‌كه‌مت���ری‌‌ ت���ر‌ به‌ژماره‌یه‌ك���ی‌‌ زیات���رو‌هه‌لێ���ك‌ ویس���تویه‌تی‌‌ به‌خش���یبێت،‌بۆسه‌رهه‌ڵدانی‌‌ئه‌ڤینی‌‌برایانه‌‌بڕه‌خسێنێ‌تاكو‌ئه‌وانه‌ی‌‌كه‌‌به‌توانان‌یارمه‌تی‌‌ئه‌وانه‌‌بده‌ن‌كه‌‌پێویس���تیان‌به‌ده‌ستگیرۆییه‌(.‌چی‌‌واده‌كات‌س���ته‌مكار‌هه‌میش���ه‌حه‌زی‌‌تاماوه‌یه‌ك���ی‌‌ بێ���ت‌و‌ له‌چه‌وس���انه‌وه‌‌زۆریش‌له‌س���ه‌ری‌‌به‌رده‌وام‌بێت‌و‌ڕێگه‌ی‌‌لێنه‌گیرێ���ت،‌ماری‌‌ئێن‌روتی���ار‌ده‌ڵێت‌)له‌گ���ه‌ڵ‌ئه‌وه‌دا‌ك���ه‌‌ده‌زانین‌حكومه‌تی‌‌س���ته‌مكاری‌‌له‌دژی‌‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌و‌سودی‌‌زۆرینه‌ی‌‌خه‌ڵك���ه‌،‌ئه‌ی‌‌ئه‌م‌ڕه‌زامه‌ندییه‌‌چۆن‌سه‌ری‌‌هه‌ڵداوه‌؟‌لێره‌دایه‌‌كه‌البۆتی‌‌به‌قوڵبونه‌وه‌ی‌‌ئاش���كرای‌‌ده‌كات‌كه‌‌ئه‌و‌ڕه‌زامه‌ندی���ه‌‌به‌هۆی‌‌پڕوپاگه‌نده‌گه‌لێكه‌وه‌‌ده‌س���ته‌به‌ر‌كراوه‌‌كه‌‌زه‌ین���ی‌‌ئاپۆره‌ی‌‌سه‌رده‌س���ته‌ی‌‌ پڕك���ردوه‌و‌ خه‌ڵك���ی‌‌پڕوپاگه‌ندان���ه‌ش‌ ئ���ه‌م‌ جێبه‌جێك���ه‌ری‌‌خه‌ڵكانێكی‌‌ئاڕاسته‌كه‌ری‌‌شاره‌زاو‌لێزانن‌كه‌‌كاریش���یان‌بریتیه‌‌له‌ئاراس���ته‌كردنی‌‌س���یمای‌‌چه‌وسێنه‌ران،‌هۆكاره‌كانی‌‌وه‌ك‌ده‌س���تگیرۆیی‌‌فێركردن‌شانۆ‌ڕازاندنه‌وه‌‌خوتبه‌دان‌و‌خه‌یاڵپاڵوی‌‌ئایدۆلۆژی‌...‌كه‌‌ئه‌مڕۆ‌فه‌رمانڕه‌واكان‌له‌پێناوی‌‌خه‌ڵه‌تاندنی‌‌خه‌ڵ���ك‌و‌به‌ده‌س���تهێنانی‌‌ڕه‌زامه‌ندی���ان‌به‌كاری���ان‌ده‌هێن���ن(،‌)له‌وانه‌یه‌‌بتوانین‌هۆكاری‌‌زۆری‌‌ڕێژه‌ی‌‌الیه‌نگرانی‌‌هه‌ریه‌ك‌له‌ئاینه‌كان‌و‌بزوتنه‌وه‌‌تۆتالیتاره‌كان‌به‌وه‌‌

لێكبده‌ین���ه‌وه‌‌ك���ه‌‌هه‌ردوكی���ان‌به‌ڵێنی‌‌باش���تر‌ ئێس���تا‌ ل���ه‌وه‌ی‌‌ جیهانێك���ی‌‌،‌)ئه‌م‌ژماره‌‌زۆره‌‌ به‌الیه‌نگرانیان‌بده‌ن()3(قوربانیدان‌ فیداكاری‌‌و‌ بۆ‌ له‌دانیش���توان‌پێویستن،‌تۆتالیتاریزم‌بۆجێبه‌جێ‌‌كردنی‌‌زۆر‌ به‌ژماره‌یه‌كی‌‌ پێویستی‌‌ به‌رنامه‌كانی‌‌له‌م���رۆڤ‌هه‌یه‌‌كه‌‌پارێ���زگاری‌‌لێبكه‌ن،‌هه‌میش���ه‌‌پێویس���تی‌‌به‌وه‌‌هه‌یه‌‌له‌ڕوی‌‌چه‌نێتیه‌وه‌‌ژماره‌یه‌كی‌‌زۆر‌له‌س���ه‌رمایه‌ی‌‌مرۆیی‌‌له‌به‌رده‌ستدا‌بێت،‌ئه‌وه‌ی‌‌جێگه‌ی‌‌لێهاتویی‌‌ له‌ڕوی‌‌چۆنێتیش���ه‌وه‌‌ سه‌رنجه‌‌مه‌ترس���ی‌‌ ده‌بێته‌‌ مرۆڤ‌ داهێنه‌ران���ه‌ی‌‌له‌س���ه‌ر‌ده‌س���ه‌اڵت،‌له‌به‌رئه‌وه‌‌هه‌میشه‌‌تۆتالیتاری���زم‌جه‌ماوه‌رێك���ی‌‌فی���داكاری‌‌پێپه‌سه‌ندتره‌)4(،‌ داهێنه‌ر‌ له‌جه‌ماوه‌رێكی‌‌پرس���یاری‌‌س���ه‌ره‌كی‌‌الی‌‌البۆتی‌‌ئه‌وه‌یه‌‌بۆچ���ی‌‌خه‌ڵك‌ب���ه‌و‌ڕێژه‌‌زۆره‌‌ش���وێن‌س���ته‌مكار‌ده‌كه‌ون‌له‌كاتێكدا‌دژیشیانه‌؟‌وه‌ك‌خ���ۆی‌‌ده‌ڵێت‌)ته‌نیا‌ده‌مه‌وێ‌‌بزانم‌ئه‌وه‌‌چۆنه‌‌ك���ه‌‌ئاپۆره‌یه‌ك‌له‌مرۆڤه‌كان،‌گونده‌كان،‌شاره‌كان‌و‌میلله‌ته‌كان،‌هه‌ندێ‌‌زۆردارێك‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌‌ له‌ژێرب���اری‌‌ كات‌ده‌سه‌اڵتێكی‌‌ كه‌هیچ‌ ده‌چێژن‌ ئه‌شكه‌نجه‌‌نییه‌،‌جگ���ه‌‌له‌وده‌س���ه‌اڵته‌ی‌‌كه‌‌خودی‌‌خه‌ڵك‌پێیان‌به‌خش���یوه‌(‌البۆتی‌‌ئاماژه‌‌خه‌ڵ���ك‌ )به‌س���تنه‌وه‌ی‌‌ ده‌كات‌ ب���ه‌وه‌‌له‌س���ه‌ره‌تادا‌كارێكی‌‌قورس‌وسنورداره‌،‌زه‌بروزۆری‌‌ ده‌كات‌ كه‌پێویست‌ به‌جۆرێك‌تی���ادا‌پیاه‌بكرێت،‌وه‌لێ‌‌ن���ه‌وه‌ی‌‌دواتر‌به‌ئاس���انی‌‌ملكه‌چ‌ده‌بێت،‌ئه‌م‌ملكه‌چیه‌‌له‌س���ه‌ر‌ش���ێوه‌ی‌‌باب‌وباپیران���ی‌‌خۆی‌‌وه‌ك‌شتێكی‌‌سروش���تی‌‌و‌گومانلێنه‌كراو‌هۆیه‌ش���ه‌‌ هه‌رله‌به‌رئه‌م‌ ده‌ڕوان���ێ‌،‌ تێی‌‌زۆرین���ه‌ی‌‌ئ���ه‌و‌مرۆڤان���ه‌ی‌‌له‌س���ایه‌ی‌‌كۆتوبه‌ن���ددا‌له‌دای���ك‌ده‌بن‌و‌له‌س���ایه‌ی‌‌هه‌مان‌كۆتوبه‌نداپه‌روه‌رده‌و‌گه‌وره‌‌ده‌بن‌و‌خو‌به‌كۆیله‌تیه‌وه‌‌ده‌گ���رن،‌ئه‌و‌باره‌یان‌به‌ته‌واوی‌‌له‌ال‌ئاس���ایی‌‌و‌بێ‌‌كه‌موكورتی‌‌له‌مافی‌‌ ئ���ه‌م‌خه‌ڵكان���ه‌‌ دێته‌به‌رچ���او،‌خۆی���ان‌ئاگادارنین‌و‌ش���ێوازێكی‌‌دیكه‌ی‌‌حكومه‌تكردن‌ناناسن‌و‌ئه‌و‌هه‌لومه‌رجانه‌ی‌‌ك���ه‌‌تێیاندا‌هاتونه‌ته‌‌دنی���اوه‌‌به‌ته‌واوی‌‌به‌سروشتیی‌‌ده‌زانن‌و‌ناتوانین‌نكۆڵی‌‌له‌وه‌‌بكه‌ین‌كه‌‌سروشت،‌ئێمه‌‌به‌پێی‌‌خواست‌و‌ویستی‌‌خۆی‌‌په‌روه‌رده‌‌ده‌كات‌و‌ناچارمان‌ده‌كات‌ك���ه‌‌هێ���زو‌الوازیه‌كان���ی‌‌خۆمان‌به‌دیارخه‌ین،‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌مه‌ش���دا،‌پێویسته‌‌دان‌به‌وه‌دا‌بنێین‌كه‌‌ده‌س���ه‌اڵتی‌‌نه‌ریت‌و‌خوپێوه‌گرت���ن‌زۆر‌زیاتره‌‌له‌ده‌س���ه‌اڵتی‌‌سروشت،‌چونكه‌‌خه‌سڵه‌ته‌‌خۆڕسكه‌كانی‌‌مرۆڤ،‌خه‌سڵه‌ته‌‌باش���ه‌كانی‌،‌یان‌به‌دو‌ناش���رینه‌كانی‌،‌ئه‌گه‌ر‌په‌روه‌رده‌‌نه‌كرێن،‌له‌ن���او‌ده‌چ���ن،‌له‌كاتێكدا‌ك���ه‌‌ژینگه‌ی‌‌ده‌وروبه‌ر‌له‌س���ه‌ر‌شێوه‌ی‌‌تایبه‌تی‌‌خۆی‌‌شێوه‌مان‌پێده‌دات،‌ته‌نانه‌ت‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌مه‌‌زگماكیانه‌ی‌‌ پێچه‌وانه‌ی‌‌خوی‌‌سروشتی‌‌و‌خۆش���مان‌بێت(‌ماری‌‌ئێن‌روتیار‌ئاماژه‌‌به‌وه‌ده‌كات‌كه‌)البۆتیش‌وه‌ك‌ماكیاڤیلی‌‌ب���ڕوای‌‌وایه‌‌كه‌‌ده‌س���ه‌اڵت‌ته‌نها‌به‌هۆی‌‌

گوێڕایه‌اڵنه‌وه‌‌ فه‌رمانب���ه‌ران‌و‌ ڕه‌زامه‌ندی‌‌جێگی���ره‌،‌له‌وه‌دا‌نه‌بێت‌ك���ه‌‌ماكیاڤیلی‌‌می���ر‌فێ���رده‌كات‌چ���ۆن‌خه‌ڵ���ك‌ناچار‌خۆبه‌ده‌س���ته‌وه‌دان‌و‌ره‌زامه‌ن���دی‌‌بكات،‌له‌كاتێكدا‌كه‌‌البۆت���ی‌‌خه‌ڵك‌فێرده‌كات‌ڕه‌تكردنه‌وه‌ی‌‌ له‌س���ه‌رپێچی‌‌و‌ ده‌سه‌اڵتی‌‌ملكه‌چیدای���ه‌(‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌گرنگ���ه‌‌ئاماژه‌ی‌‌پێبكه‌ین‌باسكردنی‌‌دو‌ڕوداوی‌‌مێژوییه‌‌كه‌‌له‌الیه‌ن‌سته‌مكاره‌كانه‌وه‌‌جێبه‌جێ‌‌كراوه‌،‌س���ته‌مكارانی‌‌ئه‌مڕۆش‌هه‌مان‌شت‌كه‌م‌تازۆرو‌به‌ڕێگای‌‌جیاواز‌جێبه‌جێی‌‌ده‌كه‌ن،‌یه‌كه‌میان‌چۆنێتی‌‌به‌كارهێنانی‌‌ڕێگاكانی‌‌فریودان،‌دوه‌میان‌پێدانی‌‌خه‌سڵه‌تی‌‌بان‌مرۆیی‌‌و‌ئه‌فس���انه‌یی‌‌به‌خۆی���ان‌نمونه‌ی‌‌یه‌كه‌می���ان‌ئه‌وه‌ی���ه‌‌)زۆرداره‌‌ڕۆمیه‌كان‌خوانی‌‌ ش���اردا،‌ كه‌ناره‌كانی‌‌ له‌گۆش���ه‌و‌نازو‌نیعمه‌تیان‌ڕاده‌خس���ت‌و)بۆفریودان(‌خه‌ڵكی‌‌عه‌وام‌و‌ده‌س���تبڕیان‌تێر‌ده‌كرد،‌هه‌میش���ه‌‌ موفلیس���انه‌ی‌‌ گه‌ڕۆكه‌‌ ئ���ه‌و‌له‌خواردن‌ جگ���ه‌‌ ده‌ژیان‌و‌ له‌برس���ێتیدا‌بیریان‌له‌هیچ‌شتێكی‌‌دیكه‌‌نه‌ده‌كرده‌وه‌،‌زیره‌كتری���ن‌و‌تێگه‌یش���توترینیان‌هه‌رگیز‌ئام���اده‌‌نه‌ب���و‌واز‌له‌قاپی‌‌ش���ۆرباكه‌ی‌‌بهێنێ���ت‌و‌به‌دوای‌‌س���ه‌قامگیری‌‌و‌ئازادی‌‌موژده‌پێدراو‌له‌كۆماری‌‌ئه‌فالتۆندا‌بڕوات،‌شتگه‌لێكیش���یان‌ به‌خش���یش‌و‌ زۆرداران‌به‌خه‌ڵك���ی‌‌ده‌دا،‌گه‌نم،‌ش���ه‌راب،‌دراوی‌‌زیو....ئ���ه‌وكات‌هه‌موی���ان‌بێش���ه‌رمانه‌‌پاش���ا(‌ ده‌كرد:)هه‌رب���ژی‌‌ هاواری���ان‌ئاپۆره‌ی‌نه‌زان���ه‌كان‌نه‌یانده‌زانی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌وه‌ك‌س���ه‌ده‌قه‌‌وه‌ریده‌گرن،‌له‌ڕاس���تیدا‌به‌ش���ێكه‌‌له‌دارایی���ه‌‌تااڵنكراوه‌كانی���ان‌و‌تێنه‌ده‌گه‌یش���تن‌ك���ه‌‌ئه‌گه‌ر‌پاش���ا‌ئه‌م‌داراییانه‌ی‌‌ل���ه‌وان‌نه‌دزیبا،‌ئه‌وا‌له‌كوێی‌‌ده‌هێنان‌تاله‌نێوانیاندا‌دابه‌ش���ی‌‌بكات(،‌ئێستاش‌هه‌ندێك‌له‌س���ته‌مكاره‌كان‌ئه‌م‌ده‌زانن‌ به‌كارده‌هێنن‌و‌ له‌فریودان‌ شێوازه‌‌خه‌ڵك‌له‌چ‌كاتێك���دا‌ده‌توانرێت‌ملكه‌چ‌و‌كۆیله‌‌بكرێت،‌نمون���ه‌ی‌‌دوه‌میان‌ئه‌وه‌یه‌‌)پاش���اكانی‌‌ئاش���ورو‌م���اد‌به‌ده‌گمه‌ن‌له‌به‌رچاوی‌‌خه‌ڵكی‌‌عامه‌دا‌ئاماده‌‌ده‌بون‌نه‌بادا‌خه‌ڵكه‌‌ڕه‌شۆكه‌كه‌‌گومان‌له‌جیاوازی‌‌پاش���اكان‌و‌خه‌ڵك���ی‌‌ئاس���ایی‌‌بك���ه‌ن!‌له‌ئه‌نجامی‌‌ئه‌م‌ڕه‌فت���اره‌وه‌،‌ژماره‌یه‌كی‌‌زۆر‌ل���ه‌و‌میلله‌تان���ه‌ی‌‌س���ه‌ربه‌ده‌وڵه‌تی‌‌ئاش���وربون،‌له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌‌گه‌وره‌كان���ی‌‌خۆیانیان‌نه‌دیتب���ون‌ئه‌وه‌یش‌كه‌‌دیبوی‌‌نه‌یده‌وێرا‌باس���ی‌‌بكات،‌واشیان‌هه‌ست‌ده‌كرد‌پادشا‌خه‌سڵه‌تێكی‌‌سه‌رسوڕهێن‌و‌بانمرۆی���ی‌‌هه‌ی���ه‌،‌به‌ئاس���انی‌‌ملكه‌چی‌‌ده‌بون‌و‌ده‌بونه‌‌فه‌رمانبه‌ر،‌هه‌روه‌ها‌پاشا‌كۆنه‌كانی‌‌میس���ریش‌له‌به‌رامبه‌ر‌خه‌ڵكدا‌خۆیاندا‌ له‌گه‌ڵ‌ مه‌گ���ه‌ر‌ ده‌رنه‌ده‌كه‌وتن،‌شتێكی‌‌نامۆ‌بۆنمونه‌‌ئاژه‌ڵێك‌)پشیله‌(‌یان‌لق���ی‌‌گیای���ه‌ك‌یاخ���ود‌بازنه‌یه‌كی‌‌ئاگراوی‌،‌به‌س���ه‌ر‌س���ه‌ریانه‌وه‌‌بێت‌وه‌ك‌كه‌ره‌ستانه‌‌ له‌م‌ س���ودیان‌ ڕوپۆشگه‌لێك‌ڕوخس���ارێكی‌‌ بۆئ���ه‌وه‌ی‌‌ وه‌رده‌گ���رت‌جادویی‌‌به‌خۆیان‌ببه‌خش���ن(‌زۆر‌له‌تاكی‌‌

كۆمه‌ڵگای‌‌عێراقی‌‌هه‌بو‌كه‌‌ئاواته‌خوازبو‌سه‌رۆكه‌كه‌یان‌)س���ه‌دام‌حسێن(‌ڕوبه‌ڕو‌ببینیاایه‌!‌بۆئه‌وه‌ی‌‌ئ���ه‌و‌هێزو‌زیره‌كی‌‌و‌خۆیان‌ به‌چ���اوی‌‌ س���ه‌رۆكیان‌ توانایه‌ی‌‌ببینای���ه‌‌ك���ه‌‌له‌ن���او‌خه‌ڵك‌و‌ده‌س���ت‌و‌پێوه‌ن���دو‌ته‌له‌فزیۆنه‌كانه‌وه‌‌باس���ده‌كرا،‌به‌اڵم‌به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌ئه‌و‌ده‌ترس���ا‌له‌وه‌ی‌‌بۆخه‌ڵك‌ خ���ۆی‌‌ ڕاس���ته‌قینه‌ی‌‌ هێ���زی‌‌له‌و‌ ده‌یویس���ت‌خه‌ڵك‌ ئاش���كرابكرێت‌و‌وه‌همه‌دا‌بمێنێته‌وه‌‌كه‌‌س���ه‌دامی‌‌كردبو‌به‌هه‌مو‌ش���تێك،‌چونك���ه‌‌به‌دڵنیاییه‌وه‌‌گه‌ر‌جه‌ماوه‌ر‌جه‌نابی‌‌س���ه‌رۆكیان‌وه‌ك‌خۆی‌‌ناسیبایه‌،‌نه‌یده‌توانی‌‌بۆ‌زه‌مه‌نێكی‌‌دور‌به‌و‌ش���ێوازه‌‌حوكم‌بكات،‌هه‌مومان‌بینیم���ان‌ب���ه‌چ‌زه‌لیلیه‌ك‌ده‌س���تگیركرا‌له‌كاتێكدا‌چه‌كیش���ی‌‌پێ‌‌ب���و،‌ته‌نانه‌ت‌

نه‌یتوانی‌‌به‌رگری‌‌له‌خۆیشی‌‌بكات!‌ڕاونان����ی‌‌ كتێ����ب‌و‌ قه‌ده‌غه‌كردن����ی‌‌ڕۆشنبیران‌و‌هه‌وڵدان‌بۆنه‌خوێنه‌واركردنی‌‌كۆمه‌ڵ����گا‌یه‌كێ����ك‌ب����وه‌‌له‌س����یفه‌ته‌‌هاوبه‌ش����ه‌كانی‌‌س����ته‌مكاران،‌زۆرێ����ك‌له‌نوس����ه‌ران‌و‌ڕۆش����نبیران‌له‌سه‌رده‌می‌‌ده‌س����ه‌اڵتی‌‌س����تالیندا‌ناچاركران‌واڵت‌قه‌ده‌غه‌كردن����ی‌‌ ی����ان‌ به‌جێبهێڵ����ن،‌هه‌ندێك‌كتێ����ب‌كه‌‌خه‌ڵكی‌‌هوش����یار‌ده‌ك����رده‌وه‌‌له‌به‌رامبه‌ر‌مه‌ترس����یه‌كانی‌‌به‌ده‌س����تهێنانی‌‌ چۆنێتی‌‌ ده‌س����ه‌اڵت‌و‌مافه‌كانیان،‌ئه‌مه‌‌بۆس����ه‌دام‌و‌هیتله‌رو‌پۆل‌پۆرت‌و‌فرانكۆو‌مۆس����ۆلۆنی‌‌و‌باقی‌‌س����ته‌مكاره‌كانی‌‌تری����ش‌هه‌ر‌ڕاس����ته‌،‌چونك����ه‌‌باش‌ده‌یانزان����ی‌‌به‌خوێنده‌وار‌ئاس����تی‌‌ به‌رزبونه‌وه‌ی‌‌ كۆمه‌ڵگاو‌ بونی‌‌ڕاس����ته‌قینه‌كه‌ی‌‌ ڕوه‌‌ هوش����یاریان،‌خۆیان‌بۆ‌خه‌ڵك‌ده‌رده‌كه‌وێت‌و‌ئه‌وجا‌خه‌ڵ����ك‌لێیان‌دێت����ه‌‌ده‌ن����گ،‌البۆتی‌‌ده‌نوسێت‌ بۆده‌گێڕێته‌وه‌و‌ نمونه‌یه‌كمان‌)تورك����ی‌‌گ����ه‌وره‌‌)دیاره‌‌مه‌به‌س����ت‌عوسمانی‌‌كوڕی‌‌ئورتوغل‌دامه‌زرێنه‌ری‌‌ئیمپراتۆریه‌تی‌‌عوس����مانی‌((یه‌‌به‌باشی‌‌ده‌یزانی‌‌كتێ����ب‌و‌خوێندنه‌وه‌و‌فێربون،‌زیاد‌له‌هه‌رش����تێكی‌‌دیكه‌‌مرۆڤ‌به‌ره‌و‌له‌سته‌مكاری‌‌ ئاراسته‌و‌ خۆی‌‌ سروشتی‌‌بێ����زاری‌‌ده‌كه‌ن،‌له‌س����ه‌رده‌می‌‌ئه‌ودا،‌ئه‌وخه‌ڵك����ه‌ی‌‌خوێندبوی����ان‌زۆر‌ك����ه‌م‌ب����ون،‌چونكه‌‌ئه‌و‌له‌خه‌ڵكی‌‌خوێنده‌وار‌ده‌ترساو‌حه‌زی‌‌نه‌ده‌كرد‌ژێرده‌سته‌كانی‌‌بخوێنن(‌له‌گه‌ڵ‌هه‌مو‌ئه‌م‌ملكه‌چییه‌ی‌‌خه‌ڵك‌بۆس����ته‌مكار،‌كۆمه‌ڵه‌‌خه‌ڵكێك‌هه‌ن‌كۆیله‌یه‌تی‌‌قبوڵ‌ناكه‌ن‌و‌هوشیارن‌به‌رامبه‌ر‌به‌و‌دۆخه‌ی‌‌كه‌‌تیایدا‌ده‌ژین،‌ه����ه‌روه‌ك‌البۆتی‌‌نائومێدم����ان‌ناكات‌و‌ده‌ڵێت‌)هه‌میش����ه‌‌چه‌ند‌كه‌سێك‌هه‌ن‌كه‌‌زانات����رن‌له‌ئه‌وانی‌‌دیكه‌و‌هه‌س����ت‌به‌قورسی‌‌كۆتوبه‌ند‌ده‌كه‌ن،‌ئه‌م‌كه‌سانه‌‌قه‌تاوقه‌ت‌دیلێتی‌‌قبوڵ‌ناكه‌ن‌و‌به‌رده‌وام‌له‌ملمالنێدان‌له‌گه‌ڵیدا،‌ئه‌وان‌كه‌سانێكن‌هیچ‌كاتێك‌نه‌‌ده‌س����ته‌مۆ‌ده‌كرێن‌و‌نه‌‌هه‌میشه‌‌ ده‌ده‌ن‌و‌ به‌ده‌س����ته‌وه‌‌ خۆیان‌وه‌ك‌پۆلیس،‌له‌وشكانی‌‌و‌ده‌ریادا‌به‌دوای‌‌

ئه‌س����ڵی‌‌خۆیاندا‌ده‌‌گه‌ڕێن(،‌سته‌مكار‌به‌هه‌مو‌ش����ێوه‌و‌ش����ێوازێك‌جه‌ماوه‌رو‌چ‌ ده‌چه‌وس����ێنێته‌وه‌،‌ خ����ۆی‌‌ خه‌ڵكی‌‌ڕێگایه‌ك‌بگیرێته‌‌ب����ه‌ر‌بۆله‌ناو‌بردنی‌؟‌ئای����ا‌هه‌م����ان‌عه‌قڵیه‌تی‌‌س����ته‌مكارو‌چه‌وس����ێنه‌ر‌دروسته‌‌كه‌پش����ت‌به‌هێزو‌ش����ه‌ڕو‌توندوتیژی‌‌ده‌به‌ستێت‌و‌النیكه‌م‌ناڕوات؟‌ عه‌قاڵنیه‌ت����دا‌ ب����ه‌الی‌‌ تۆزێك‌شۆڕش،‌كوده‌تا،‌خه‌باتی‌‌مه‌ده‌نی‌،‌كام‌له‌م‌ڕێگایانه‌‌گونج����اوه‌و‌زیانی‌‌كه‌متره‌‌بۆئه‌وه‌ی‌‌س����ته‌مكاری‌‌پێ‌‌له‌ناو‌ببرێت؟‌جین‌ش����ارب‌له‌كتێب����ه‌‌به‌ناوبانگه‌كه‌یدا‌)له‌دیكتاتۆریه‌وه‌‌بۆ‌دیموكراس����ی‌(‌زۆر‌به‌قوڵی‌‌و‌جوانی‌‌باسی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌بۆ‌كردوین،‌كه‌‌چۆن‌ڕه‌فتارو‌هه‌ڵس����وكه‌وت‌له‌گه‌ڵ‌كه‌سی‌‌س����ته‌مكاردابكه‌ین؟‌له‌و‌كتێبه‌دا‌چه‌ندین‌نمونه‌ی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌س����ته‌مكاری‌‌هێناوه‌ت����ه‌وه‌‌ك����ه‌‌چ����ۆن‌به‌خه‌بات����ی‌‌مه‌ده‌نی‌‌ڕوخاون‌و‌له‌ناوب����راون،‌لێره‌وه‌‌مه‌به‌ستمانه‌‌بڵێین‌جه‌وهه‌ری‌‌كتێبه‌كه‌ی‌‌البۆت����ی‌‌ئه‌مه‌یه‌،‌وه‌ك‌چ����ۆن‌جه‌ماوه‌ر‌به‌ش����داره‌و‌ڕۆڵی‌‌هه‌یه‌‌له‌به‌رهه‌مهێنانی‌‌ده‌توانێت‌ ئاواش‌ س����ته‌مكاردا،‌ كه‌سی‌‌به‌شداربێت‌و‌ڕۆڵ‌ببینێت‌له‌‌له‌ناوبردنی‌‌ب����ۆ‌ س����ته‌مكاردا.)بێگومان،‌ كه‌س����ی‌‌زاڵبون‌به‌س����ه‌ر‌ئه‌م‌كه‌سه‌دا،‌پێویست‌به‌ش����ه‌ڕ‌ناكات،‌چونكه‌‌ئه‌گ����ه‌ر‌هه‌مو‌خه‌ڵكی‌‌ڕو‌له‌دیلیه‌تی‌‌خۆیان‌وه‌رگێڕن‌و‌خۆدوربگرن،‌ئه‌وخۆبه‌خۆ‌ژێر‌ده‌كه‌وێت،‌له‌بنه‌ڕه‌تدا‌پێویس����ت‌ناكات‌شتێكی‌‌لێ‌بس����ه‌نین،‌ئه‌وه‌نده‌‌به‌س����ه‌‌شتێكی‌‌پێ‌‌نه‌به‌خش����ین،‌پێویس����ت‌ناكات‌خه‌ڵكی‌‌ب����ۆ‌ڕزگاركردنی‌‌خۆیان‌ده‌س����ت‌بده‌نه‌‌كارێ����ك،‌ته‌نیا‌پێویس����ته‌‌له‌س����ه‌ریان‌ل����ه‌دژی‌‌خۆی����ان‌هه‌نگاوێ����ك‌نه‌نێ����ن(‌)هه‌مومرۆڤێ����ك‌ده‌زانێ����ت‌ئه‌وئاگره‌ی‌‌هه‌ڵده‌ستێ‌‌ بچوكه‌وه‌‌ له‌پریش����كه‌یه‌كی‌‌تائه‌وكات����ه‌ی‌‌دارێك‌هه‌بێت‌بس����وتێت‌به‌بڵێس����ه‌داری‌‌ده‌مێنێت����ه‌وه‌،‌له‌گ����ه‌ڵ‌ئه‌مه‌ش����دا،‌ته‌نان����ه‌ت‌ئه‌گ����ه‌ر‌ئاگره‌كه‌‌ئه‌وكات����ه‌ی‌‌ نه‌كوژێت����ه‌وه‌،‌ به‌ئاوی����ش‌شتێكی‌‌نه‌ما‌بۆ‌س����وتان‌ده‌كوژێته‌وه‌و‌چیدی‌‌بڵێسه‌‌نادات،‌به‌هه‌مان‌شێوه‌ش‌هه‌رچه‌نده‌‌زۆرداران‌زیاتر‌تااڵنی‌‌بكه‌ن،‌چاوچنۆكتربن،‌زیاتر‌كاولكاری‌‌و‌وێرانی‌‌بكه‌ن،‌ژماره‌یه‌كی‌‌زۆرتر‌خۆیان‌ده‌ده‌نه‌‌ده‌ست‌و‌ملكه‌چیان‌ده‌بن،‌به‌م‌جۆره‌یه‌‌به‌هێزترو‌ فه‌رمانڕه‌واكان‌ سته‌مكاره‌‌ كه‌‌ترسناكتر‌ده‌بن‌و‌زیاتریش‌ئاماده‌‌ده‌بن‌بۆتاروم����ارو‌وێرانكردن،‌ب����ه‌اڵم‌ئه‌گه‌ر‌كه‌سێك‌خۆی‌‌نه‌دا‌به‌ده‌سته‌وه‌و‌بێ‌‌هیچ‌توندوتیژیه‌ك،‌ته‌نها‌ملكه‌چیان‌نه‌بێت،‌ب����ێ‌‌په‌نا،‌بێ‌‌پاس����ه‌وان،‌ڕوت‌وقوت‌و‌به‌ده‌ستی‌‌به‌تاڵ‌ده‌مێننه‌وه‌و‌ده‌گۆ‌ڕێن‌بۆ)هیچ(،‌سته‌مكاران‌چه‌ند‌جۆرن؟‌ئایا‌خراپ‌و‌خراپتریان‌هه‌ی����ه‌؟‌ئایا‌له‌ڕوی‌‌چه‌وساندنه‌وه‌و‌حوكمڕانیه‌وه‌‌وه‌ك‌یه‌كن‌ی����ان‌جیاوازیان‌هه‌ی����ه‌؟‌البۆتی‌‌ده‌ڵێت‌)زۆرداران‌س����ێ‌‌ج����ۆرن:‌هه‌ندێكی����ان‌هه‌ڵده‌بژێرێ����ن،‌ خه‌ڵك����ه‌وه‌‌ له‌الی����ه‌ن‌هه‌ندێكی‌‌دیكه‌یان‌به‌زۆری‌‌تفه‌نگ‌و‌هێزی‌‌س����ه‌ربازی‌‌له‌سه‌ركورس����ی‌‌داده‌نیشن،‌گروپێكی‌‌تریشیان‌سته‌مكاریان‌به‌میرات‌بۆ‌ده‌مێنێته‌وه‌،‌له‌نێوان‌ئه‌م‌س����ێ‌‌جۆر‌س����ته‌مكاریه‌دا‌جیاوازی‌‌هه‌ی����ه‌،‌وه‌لێ‌‌پێویس����ته‌‌بڵێم‌هیچ‌كامیان‌له‌وی‌‌دیكه‌‌باشتر‌نین(‌له‌كۆتاییدا‌ماوه‌ته‌وه‌‌بڵێین‌به‌ته‌نها‌ نیه‌‌ دیارده‌یه‌ك‌ )دیكتاتۆریه‌ت‌به‌رپرس����یاربن،‌ لێ����ی‌‌ دیكتات����ۆره‌كان‌سیس����ته‌مێك‌نی����ه‌‌ته‌نه����ا‌ئی����راده‌ی‌‌ده‌س����ه‌اڵتگه‌ری‌‌سیاس����یه‌كان‌دروستی‌س����ایكۆلۆژیای‌‌ نیه‌‌ بكات،‌سیاسه‌تێك‌تاكه‌كه‌س����ی‌‌دیكتاتۆرو‌هاوڕێكانی‌‌لێی‌‌به‌رپرسیاربن،‌دیكتاتۆریه‌ت‌دیارده‌یه‌كه‌‌كه‌‌كۆمه‌ڵگا‌وه‌ك‌گش����تێك‌به‌ش����داره‌‌له‌دروستكردنیدا،‌زیاد‌له‌هێزو‌الیه‌نێكی‌‌مانه‌وه‌یدا‌ له‌گه‌ش����ه‌كردن‌و‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌دیارده‌یه‌ك����ه‌‌پێویس����تی‌‌ به‌ش����دارن،‌به‌كۆبون����ه‌وه‌ی‌‌چه‌ن����دان‌گه‌مه‌ك����ه‌ری‌‌

‌. ڕه‌مزی‌‌و‌ڕۆشنبیری‌‌هه‌یه‌()5(�������������������������������������������

په‌راوێزه‌كان:م���ردن‌و‌ قانی���ع:‌ وری���ا‌ مه‌ری���وان‌ ‌)1ئاوێن���ه‌،‌ ڕۆژنام���ه‌ی‌‌ دیكتات���ۆره‌كان،‌

ژماره‌)33(،‌2006/8/22.عه‌قڵیه‌ت���ی‌‌ وریاقانی���ع:‌ مه‌ری���وان‌ ‌)2ڕۆژنامه‌ی‌‌ دیكتاتۆریه‌ت،‌ به‌رهه‌مهێنان���ی‌‌

ئاوێنه‌،‌ژماره‌)18(،‌2006/5/9.بنه‌ماكان���ی‌‌ مه‌حم���ود:‌ گوڵی���زار‌ ‌)3تۆتالیتاریزم‌خوێندنه‌وه‌یه‌ك‌بۆكتێبه‌كه‌ی‌‌چاودێ���ر،‌ ڕۆژنام���ه‌ی‌‌ ئارێن���ت،‌ هان���ا‌

.2010/5/244(‌هه‌مان‌سه‌رچاوه‌.

5(‌مه‌ری���وان‌وری���ا‌قانی���ع:‌عه‌قڵیه‌تی‌‌به‌رهه‌مهێنانی‌‌دیكتاتۆریه‌ت.

17)512(‌سێشه‌ممه‌‌2016/1/19 کتێب

خۆبه‌كۆیله‌كردنكتێبێك‌له‌باره‌ی‌نهێنییه‌كانی‌سیاسی‌سته‌مكار

ته‌نیا‌ده‌مه‌وێ‌‌بزانم‌ئه‌وه‌‌چۆنه‌‌كه‌‌ئاپۆره‌یه‌ك‌له‌مرۆڤه‌كان‌

گونده‌كان،‌شاره‌كان‌و‌میلله‌ته‌كان،‌هه‌ندێ‌‌

كات‌له‌ژێرباری‌‌ده‌سه‌اڵتی‌‌زۆردارێك‌ئه‌شكه‌نجه‌‌ده‌چێژن‌كه‌هیچ‌ده‌سه‌اڵتێكی‌‌

نییه‌،‌جگه‌‌له‌وده‌سه‌اڵته‌ی‌‌كه‌‌

خودی‌‌خه‌ڵك‌پێیان‌به‌خشیوه

هه‌رجاره‌و‌که‌سێک‌ده‌ینوسێت

ته‌خته سپی

پرۆگرامی 12ی ئاماده یی سه رچاوه یه كه

بۆ وانه ی تایبه ت و مه لزه مه ‌مه‌ریوان‌سه‌اڵح‌حیلمی‌

چه‌ن���د‌س���اڵێكه‌‌زۆر‌ب���ه‌وردی‌به‌دوای‌ئاماده‌ی���ی‌ دوانزه‌یه‌م���ی‌ پرۆگرامه‌كان���ی‌)زانس���تی‌و‌وێژه‌ی���ی(‌كه‌وت���وم،‌س���ه‌رم‌له‌دروس���تبونی‌ئ���ه‌و‌هه‌م���و‌مه‌لزه‌مه‌ی���ه‌‌س���وڕده‌مێنیت‌كه‌‌له‌بازاڕدا‌هه‌یه‌،‌هه‌روه‌ها‌سه‌رم‌له‌وه‌‌س���وڕده‌مێنێت‌كه‌‌كه‌س‌وكاری‌خوێن���دكاران‌به‌پێ���ی‌دۆخ���ی‌ئابوریی���ان‌مامۆس���تای‌تایبه‌ت‌بۆ‌رۆڵه‌كانیان‌ده‌گرن،‌دیاره‌‌ئه‌گه‌ر‌پرۆگرام،‌پرۆگرام‌بێت‌به‌ڕونی‌بابه‌ت‌و‌باسه‌كان‌راڤه‌كرابن‌ئه‌وا‌هیچ‌پێویست‌ناكات‌مه‌لزه‌مه‌ی‌له‌سه‌ر‌دروستبكرێت،‌به‌اڵم‌چونكه‌‌پڕۆگرامه‌كان‌به‌ئه‌نقه‌س���ت‌ناڕونی‌و‌ته‌مومژی‌تێدایەو‌پێویس���تی‌به‌رێكخس���تن‌هه‌یه‌،‌‌به‌بیانوی‌ئه‌وه‌ی‌ئه‌ركی‌مامۆس���تای‌پۆله‌‌ئه‌و‌ناڕون���ی‌و‌ته‌مومژه‌‌رون‌بكاته‌وه‌و‌رێكخستن‌بۆ‌بابه‌ته‌كان‌بكات،‌ئه‌م‌كاره‌ش‌سه‌رجه‌م‌پرۆگرامه‌كه‌‌ده‌گرێته‌وه‌،‌بۆیه‌‌ناچار‌به‌دانانی‌مه‌لزه‌مه‌‌ده‌كات،‌ئه‌مه‌ش‌هه‌ر‌دادی‌خوێن���دكار‌نادات،‌بۆیه‌‌ئه‌وه‌ی‌ده‌س���ه‌اڵتی‌هه‌یه‌‌مامۆستای‌تایبه‌ت‌بۆ‌خوێندكاره‌كه‌ی‌ده‌گرێ���ت.‌دوای‌ئ���ه‌وه‌ی‌پرس���م‌به‌چه‌ند‌مامۆستایه‌ك‌و‌سه‌رپه‌رشتیارێك‌كردو‌ئه‌وه‌م‌خس���ته‌ڕو‌كه‌‌پرۆگرامی‌12ی‌ئاماده‌یی‌بۆ‌خ���ۆی‌س���ه‌رچاوه‌یه‌‌بۆ‌ده‌رس���ی‌تایبه‌ت‌و‌مه‌لزه‌م���ه‌،‌به‌بێ‌دودڵی‌ئه‌وان‌ناونیش���انی‌بابه‌ته‌كه‌یان‌بۆ‌پشتڕاست‌كردمه‌وه‌،‌خۆیشم‌له‌مانگی‌‌6بۆ‌‌9ی‌‌2015واته‌‌س���ێ‌مانگی‌رێك،‌به‌وردی‌خه‌ریكی‌هه‌ڵسه‌نگاندنی‌زمان‌و‌ئه‌ده‌بی‌كوردی‌پۆلی‌‌12بوم،‌گه‌یشتمه‌‌ئه‌و‌راستیه‌ی‌كه‌‌ئه‌وانه‌ی‌پرۆگرامه‌كه‌یان‌داناوه‌‌له‌باتی‌ده‌ستخۆش���ی‌حه‌قه‌‌دادگایی‌بكرێن،‌مێ���ژو‌خاڵی‌ره‌ش‌بۆ‌لیژن���ه‌ی‌دانان‌تۆمار‌ده‌كات‌و‌‌ئه‌و‌مامۆستایانه‌‌)به‌تایبه‌تی‌به‌شی‌رێزمان(‌به‌چاوی‌مشته‌ری‌ده‌رسی‌تایبه‌ته‌وه‌‌بابه‌ته‌كان���ی‌رێزمانی���ان‌داناوه‌،‌باش���ترین‌به‌ڵگه‌ش‌ئه‌وه‌یه‌‌‌ج���اری‌واهه‌یه‌‌له‌په‌راوێزدا‌یان‌له‌به‌كورتی���دا‌یان‌له‌راهێناندا‌س���ه‌ری‌بابه‌تێك���ی‌تازه‌‌داده‌مه‌زرێن���ن‌كه‌‌بۆ‌خۆی‌پێویستی‌به‌وانه‌یه‌كی‌تایبه‌ت‌هه‌یه‌‌مامۆستا‌له‌پۆل���دا‌بیڵێته‌وه‌،‌ئه‌مه‌‌له‌الیه‌ك،‌له‌الیه‌كی‌تریش���ه‌وه‌‌س���ه‌رجه‌م‌بابه‌ته‌كه‌كانی‌رێزمان‌ئه‌وه‌نده‌‌به‌تێكه‌ڵ‌و‌پێكه‌ڵی‌نوس���راون‌هیچ‌مرۆڤێك‌ئیش���تیهای‌ئ���ه‌وه‌ی‌نابێت‌به‌جدی‌بیخوێنێت���ه‌وه‌،‌چونك���ه‌‌هه‌م���وی‌تۆپه‌ڵه‌‌وش���ه‌یه‌و‌ریزكراوه‌و‌پێویستی‌به‌مامۆستای‌تایب���ه‌ت‌و‌مه‌لزه‌مه‌یه‌،‌بۆیه‌‌من‌زۆر‌به‌ڕه‌وای‌ده‌زانم‌ك���ه‌‌هه‌مو‌مامۆس���تایه‌كی‌پۆلی‌12مه‌لزه‌مه‌‌دابنێت‌،‌وە‌‌ئه‌وه‌ی‌مه‌لزه‌مه‌‌دانه‌نێت‌یه‌عن���ی‌بابه‌ته‌كه‌‌له‌كۆڵ‌خ���ۆی‌ده‌كاته‌وه‌،‌ی���ان‌ئاگای‌له‌دنیا‌نیه‌و‌نازانێت‌چ‌ته‌ڵه‌یه‌ك‌له‌ناو‌مه‌نهه‌جدا‌نراوه‌ته‌وه‌و‌له‌تاقیكردنه‌وه‌ی‌به‌كالۆری���ادا‌ئه‌و‌ته‌ڵه‌یه‌‌قاچ���ی‌خویندكار‌ده‌گرێ���ت.‌له‌كۆتایی���دا‌وه‌ك���و‌به‌ڵگه‌یه‌كی‌به‌هێز‌حه‌ز‌ده‌كه‌م‌ئه‌مه‌بگێڕمه‌وه‌:‌جارێكیان‌به‌یه‌كێ���ك‌ل���ه‌و‌)سه‌رپه‌رش���تیارانه‌ی‌كه‌‌ده‌س���تی‌هه‌ی���ه‌‌له‌دانانی‌بابه‌ت���ی‌رێزمانی‌پۆل���ی12و‌بۆ‌خۆیش���ی‌خه‌ریكی‌ده‌رس���ی‌تایبه‌ته‌(‌پێم‌وت،‌مامۆس���تا‌ئیشێكم‌كردوه‌‌بۆ‌وانه‌ی‌كوردی‌پۆلی12،‌پێشبینی‌ده‌كه‌م‌تایبه‌ت‌ به‌مامۆستای‌ پێویس���تی‌ خوێندكار‌نه‌بێ‌یان‌كه‌مبێته‌وه،ئەو‌مۆڕه‌یه‌كی‌لێكردم‌و‌چه‌ناگه‌ی‌بۆ‌ئاسمان‌هه‌ڵبڕی‌و‌وتی:‌بۆچی‌مامۆستا‌حه‌قی‌ئه‌وه‌ی‌نیه‌‌ده‌رسی‌تایبه‌ت‌بڵێت���ه‌وه‌؟‌بۆچی‌دكتۆر‌حه‌قی‌ئه‌وه‌ی‌هه‌یه‌‌دوای‌ده‌وام‌چه‌ندی���ن‌نه‌خ���ۆش‌ببینێ���ت،‌بۆچی‌مامۆستا‌خوێندكار‌نه‌بینێت؟‌منیش‌له‌وه‌اڵمدا‌پێم‌وت‌هه‌وڵی‌مامۆس���تاو‌دكتۆر‌به‌هیچ‌جۆرێ���ك‌به‌پاره‌‌ناپێ���ورێ،‌ئه‌وه‌ی‌دكت���ۆر‌كارێكی‌ئێجگار‌ئینس���انیه‌و‌ئه‌وه‌ی‌مامۆس���تاش‌په‌روه‌رده‌یی���ه‌،‌ئه‌گ���ه‌ر‌ئێمه‌‌له‌واڵتێك���دا‌بژیاینایه‌‌كه‌‌تۆزێك‌ژیان‌تیایدا‌مس���ۆگه‌ر‌بوای���ه‌و‌هاونیش���تمانیان‌تۆزێك‌به‌خته‌وه‌ر‌بونایه‌،‌ئه‌وا‌مامۆس���تای‌تایبه‌ت‌و‌دكت���ۆر‌حه‌قی‌خۆیان‌ب���و‌زیاتر‌له‌وه‌‌په‌یدا‌

بكه‌ن‌كه‌‌ئێستا‌ده‌یكه‌ن(.‌‌تێبین���ی‌/‌1.‌‌ناوه‌ڕۆكی‌ئه‌م‌وتاره‌‌ئه‌و‌خوێندكاران���ه‌‌ناگرێته‌وه‌‌كه‌‌دره‌نگ‌وه‌رگرن‌ی���ان‌به‌ه���ه‌ر‌هۆیه‌وه‌كه‌وه‌‌بێت‌ده‌رس���یان‌فه‌وتاوه‌و‌پێویس���تیان‌به‌مامۆستای‌تایبه‌ت‌هه‌یه‌،‌چونكه‌‌ئه‌مه‌‌ئاس���اییه‌.‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌ی‌ئاس���ایی‌نیه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌له‌س���ه‌ر‌مه‌نهه‌ج‌و‌مه‌لزه‌م���ه‌و‌ده‌رس���ی‌تایبه‌ت‌له‌مانش���ێت‌و‌ناوه‌ڕۆكی‌وتاره‌كه‌‌باس���م‌ك���ردوه‌.‌2.‌‌من‌ئه‌و‌راستیه‌‌ده‌زانم‌كه‌‌دۆخی‌خوێندنگه‌‌له‌و‌ئاس���ته‌دا‌‌نیه‌‌كه‌‌خوێندن‌و‌په‌روه‌رده‌ی‌تیا‌مس���ۆگه‌ر‌بێت‌و‌بۆ‌ته‌ندروستیش‌هه‌روه‌ها،‌به‌كورتی‌هه‌ردوكیان‌وێرانن،‌له‌م‌وێرانه‌یه‌دا‌هه‌ژاران‌و‌ئه‌وانه‌ی‌ده‌رهامه‌تیان‌س���نورداره‌

‌زه‌ره‌ر‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌زۆرینه‌ن.‌‌

‌‌‌ئا:‌سروه‌‌جه‌مال‌

نزیك‌ده‌بینه‌وه‌‌له‌‌‌2مانگ‌و‌هێشتا‌دیار‌نییه‌‌كه‌ی‌‌مامۆستایان‌موچه‌ی‌‌مانگی‌‌نۆ‌وه‌رده‌گرن،‌مامۆستایه‌ك‌ده‌ڵێت‌"‌

بایكۆتكردنی‌‌هۆڵه‌كانی‌‌خوێندن‌له‌الیه‌ن‌مامۆستایانه‌وه‌‌هه‌نگاوێكی‌‌ناچارییه‌‌

بۆ‌به‌ئاگاهێنانه‌وه‌ی‌‌به‌رپرسانی‌‌هه‌رێم‌له‌دۆخی‌‌خراپی‌‌ژیانی‌‌مامۆستایان‌و‌ناوه‌نده‌كانی‌‌خوێندن"جێگری‌‌لقی‌‌سلێمانی‌‌یه‌كێتی‌‌مامۆستایانیش‌

ده‌ڵێت"‌ئێمه‌ش‌له‌لقی‌‌سلێمانی‌‌له‌گه‌ڵ‌مامۆستایانین‌و‌پشتیوانیان‌ده‌كه‌ین"

ئاكۆ‌جه‌مال‌كه‌‌یه‌كێك‌له‌مامۆستایانی‌‌ناڕازی‌‌و‌به‌شداری‌‌كارای‌‌له‌خۆپیشاندان‌و‌بایكۆتی‌‌مامۆس����تایاندا‌ك����ردوه‌،‌ئاماژه‌‌ب����ه‌وه‌‌ده‌كات‌ك����ه‌‌"بایك����ۆت‌و‌ناڕه‌زایی‌‌له‌وه‌رزی‌‌دوه‌مدا‌بوه‌ته‌‌باس����ێكی‌‌گه‌رمی‌‌ن����او‌ناوه‌نده‌كانی‌‌خوێندن‌له‌ڕاستیش����دا‌مامۆس����تایان‌ناتوانن‌به‌م‌دۆخه‌‌خراپه‌ی‌‌ژیانیان����ه‌وه‌‌درێژه‌‌به‌په‌روه‌رده‌و‌فێركردن‌

بده‌ن"هه‌رچه‌نده‌‌له‌وه‌رزی‌‌یه‌كه‌می‌‌خوێندندا‌بۆ‌زیاتر‌له‌‌‌20ڕۆژ‌مامۆستایان‌بایكۆتی‌‌هۆڵه‌كان����ی‌‌خوێندنیان‌ك����رد‌و‌بۆ‌ماوه‌ی‌‌‌2كاتژمێر‌ش����اڕێی‌‌سالمیان‌داده‌خست،‌به‌ش����ێك‌له‌مامۆس����تایان‌باوه‌ڕیان‌وایه‌‌بایكۆتك����ردن‌هیچ‌كاریگه‌رییه‌كی‌‌نییه‌‌بۆ‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌ موچه‌كانیان،‌ وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌‌

ئاك����ۆ‌جه‌م����ال‌ده‌ڵێ����ت‌"بایكۆتكردنی‌‌هۆڵه‌كانی‌‌خوێندن‌له‌الیه‌ن‌مامۆستایانه‌وه‌‌هه‌نگاوێكی‌‌ناچارییه‌‌بۆ‌به‌ئاگاهێنانه‌وه‌ی‌‌به‌رپرسانی‌‌هه‌رێم‌له‌دۆخی‌‌خراپی‌‌ژیانی‌‌

مامۆستایان‌و‌ناوه‌نده‌كانی‌‌خوێندن"به‌هه‌مان‌ش����ێوه‌ی‌‌مامۆستایان‌چین‌و‌توێژه‌كانی‌‌تری����ش‌موچه‌یان‌وه‌رنه‌گرتوه‌‌ب����ه‌اڵم‌بۆ‌مامۆس����تایان‌بایكۆت‌ده‌كه‌ن،‌ئه‌و‌مامۆس����تایه‌‌وتی‌‌"ڕاس����ته‌‌زۆرینه‌ی‌‌موچه‌خۆران‌هه‌مان‌دۆخی‌‌مامۆس����تایان‌هه‌یه‌‌به‌اڵم‌په‌روه‌رده‌و‌فێركردن‌به‌سكی‌‌برسی‌‌و‌گیرفانی‌‌به‌تاڵه‌وه‌‌ناكرێت‌و‌پێشم‌وایه‌‌له‌ئێس����تادا‌دۆخه‌كه‌ش‌جیاوازه‌‌گه‌ر‌ئه‌م‌دۆخه‌‌ب����ه‌رده‌وام‌بێت‌له‌داهاتویه‌كی‌‌نزیكدا‌ته‌واوی‌‌چین‌و‌توێژه‌كان‌ده‌س����ت‌ده‌نگ����ی‌‌ ده‌ك����ه‌ن‌و‌ ده‌وام‌ به‌بایكۆت����ی‌‌ناڕه‌زاییان‌به‌رزده‌كه‌نه‌وه‌‌چونكه‌‌دۆخه‌كه‌‌به‌جۆرێكه‌‌له‌توانای‌‌كه‌س����دا‌نه‌ماوه‌‌بۆیه‌‌ئه‌م‌جاره‌‌پێمان‌وانیه‌‌ته‌نها‌مامۆستایان‌

بن."‌بایكۆتكردن����ی‌‌قوتابخان����ه‌كان‌ت����ۆڕه‌‌كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانیشی‌‌ته‌نیوه‌و‌مامۆستایان‌به‌كۆمێنت‌و‌پۆسته‌كانیان‌بیروڕای‌‌خۆیان‌له‌ب����اره‌ی‌‌خراپ����ی‌‌بارودۆخ����ی‌‌ژیانیان‌و‌له‌وه‌رزی‌‌ قوتابخان����ه‌كان‌ بایكۆتكردن����ی‌‌

دوه‌می‌‌خوێندندا‌ده‌خه‌نه‌‌ڕو.‌جه‌م����ال‌ ئاك����ۆ‌ له‌وباره‌ی����ه‌وه‌‌خوێندن����دا‌ ده‌ڵێت"له‌ناوه‌نده‌كان����ی‌‌زۆرپێشنیار‌تاوتوێ‌‌ده‌كرێت‌به‌اڵم‌تائێستا‌هیچ‌بڕیارێك‌یه‌كالیی‌‌نه‌كراوه‌ته‌وه‌،‌ئه‌وه‌ی‌‌ڕونه‌و‌زان����راوه‌‌به‌م‌بارودۆخه‌‌س����ه‌خته‌‌ئابوری����ه‌وه‌‌كه‌‌موچه‌خۆران‌به‌گش����تی‌‌و‌تێیكه‌وت����ون‌ به‌تایب����ه‌ت‌ مامۆس����تایان‌ته‌ندروست‌ به‌ده‌وامێكی‌‌ درێژه‌‌ ناتوانرێت‌بدرێت،‌بۆیه‌‌چاره‌س����ه‌ر‌ته‌نها‌بایكۆت‌و‌

نه‌چونه‌وه‌یه‌‌بۆ‌هۆڵه‌كانی‌‌خوێندن."سه‌نگه‌ر‌فائیق،‌جێگری‌‌لقی‌‌سلێمانی‌‌یه‌كێتی‌‌مامۆستایانی‌‌سلێمانی‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌

پارێ����زگای‌‌ "مامۆس����تایانی‌‌ ڕاگه‌یان����د‌سلێمانی‌‌و‌هه‌ولێرو‌دهۆك‌بیركردنه‌وه‌یان‌جیاواز‌بوه‌‌له‌ماوه‌ی‌‌ڕابردودا،‌بیركردنه‌وه‌و‌ئیش����ی‌‌یه‌كێتی‌‌مامۆستایانیش‌به‌هه‌مان‌ش����ێوه‌‌ئه‌ویش‌هۆكاری‌‌سیاس����ی‌‌هه‌یه‌،‌له‌س����لێمانی‌‌ئه‌مجاره‌‌مامۆستایان‌به‌یه‌ك‌موچه‌‌ڕازینابن‌و‌ئێمه‌ش‌له‌لقی‌‌س����لێمانی‌‌پش����تیوانیان‌ مامۆس����تایانین‌و‌ له‌گ����ه‌ڵ‌ده‌كه‌ین،‌تائێس����تا‌زیاتر‌به‌و‌ئاڕاسته‌یه‌دا‌

ده‌ڕوات‌كه‌‌بایكۆتی‌‌ده‌وام‌بكرێت".وه‌زاره‌ت����ی‌‌په‌روه‌رده‌‌پش����وی‌‌وه‌رزی‌‌یه‌كه‌م����ی‌‌درێژكرده‌وه‌‌تا‌‌23-1و‌جێگری‌‌لقی‌‌س����لێمانی‌‌یه‌كێتی‌‌مامۆس����تایانیش‌ده‌ڵێت"دواخستنی‌‌ده‌ستپێكردنی‌‌ده‌وامی‌‌به‌كپكردن����ی‌‌ په‌یوه‌ن����دی‌‌ دوه‌م‌ وه‌رزی‌‌ناڕه‌زایی‌‌مامۆستایانه‌وه‌‌هه‌یه‌‌ده‌یانه‌وێت‌ت����ا‌چوارش����ه‌ممه‌و‌پێنجش����ه‌ممه‌‌موچه‌‌بێده‌نگ‌ مامۆس����تایانیش‌ بكه‌ن‌و‌ دابه‌ش‌بكه‌ن‌له‌ڕاس����تیدا‌یه‌ك‌موچه‌‌چاره‌سه‌ری‌‌

كێشه‌ی‌‌مامۆستایان‌ناكات‌له‌دابینكردنی‌‌كرێی‌‌خانو‌و‌كرێی‌‌گواس����تنه‌وه‌و‌قه‌رزو‌

مه‌سره‌فی‌‌ماڵ‌و‌منداڵی‌‌مامۆستا"وه‌زاره‌ت����ی‌‌دارای����ی‌‌و‌ئاب����وری‌‌له‌17-ڕایگه‌یاند‌ باڵوك����رده‌وه‌و‌ 1به‌یاننامه‌یه‌كی‌‌9ی‌‌ مانگ����ی‌‌ موچ����ه‌ی‌‌ نی����وه‌ی‌‌ ك����ه‌‌مامۆس����تایان‌داب����ه‌ش‌ده‌كات،‌ئه‌وه‌ش‌لێكه‌وت����ه‌وه‌و‌ مامۆس����تایانی‌‌ ناڕه‌زای����ی‌‌س����ه‌نگه‌ر‌فائیق‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌وتی‌‌"ئه‌وه‌‌ئیفالس����بونی‌‌ئه‌م‌حكومه‌ته‌یه‌‌ نیشانه‌ی‌‌كارێك����ی‌‌خراپ����ه‌‌مامۆس����تایان‌توڕه‌تر‌ده‌كات‌وابڕوا‌مانگه‌كان����ی‌‌داهاتو‌موچه‌‌هه‌ر‌نابێت‌كه‌واته‌‌ئه‌و‌قس����ه‌یه‌‌ڕاسته‌‌كه‌‌ده‌ڵێن‌حكوم����ه‌ت‌ته‌نها‌دو‌موچه‌‌ده‌دات‌

له‌م‌ساڵدا"ئاك����ۆ‌جه‌مال‌له‌ب����اره‌ی‌‌ڕۆڵی‌‌یه‌كێتی‌‌بارودۆخ����ه‌دا‌ ل����ه‌م‌ مامۆس����تایانه‌وه‌‌ڕایگه‌یاند"ك����ه‌‌یه‌كێ����ك‌له‌هۆكاره‌كان����ی‌‌خراپ����ی‌‌دۆخ����ی‌‌مامۆس����تایان‌خراپی‌‌و‌چ����االك‌نه‌بونی‌‌ئ����ه‌م‌به‌ن����او‌ڕێكخراوی‌‌خه‌ریكی‌‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌‌ كه‌‌ مامۆس����تایانه‌یه‌‌پاساوهێنانه‌وه‌ن‌بۆ‌ده‌سه‌اڵت‌و‌ڕازیكردنی‌‌حیزبه‌كانیان‌نیوئه‌وه‌نده‌‌له‌خه‌می‌‌دۆخی‌‌خراپی‌‌مامۆستایاندا‌نین،‌به‌شێكی‌‌زۆری‌‌مامۆستایانیش‌ئه‌و‌ڕێكخراوه‌‌به‌نوێنه‌ری‌‌خۆیان‌نازانن‌چاوه‌ڕێی‌‌هه‌ڵوێستی‌‌باش‌و‌لێناكرێت،‌ ناڕه‌زاییه‌كانیان‌ پش����تگیری‌‌و‌هه‌ڵوێس����تی‌‌ هیچ‌ له‌ڕاب����ردودا‌ چونك����ه‌‌پراكتیكی����ان‌نه‌نوان����دوه‌‌جگه‌‌له‌هه‌ندێك‌

به‌یاننامه‌ی‌‌شه‌رمنانه‌."

خوێندن)512(‌سێشه‌ممه‌‌162016/1/19 xwendn.awene@gmail.com

"دابه شكردنی نیو موچه نیشانه ی ئیفالسبونی ئه م حكومه ته یه و كارێكی خراپه و مامۆستایان توڕه تر ده كات"

‌‌‌ئا:‌مه‌زهه‌ر‌كه‌ریم

سه‌رپه‌رشتیاری‌كافتریای‌زانكۆی‌سلێمانی‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌ئه‌و‌خواردنانه‌ی‌نرخیان‌له‌سه‌رو‌‌1000

دیناره‌وه‌یه‌‌كه‌متر‌خوێندكار‌ده‌یانكڕێت،‌خوێندكارێكیش‌ده‌ڵێت‌"ئه‌مساڵی‌

خوێندن‌بۆ‌خوێندكاران‌زۆر‌قورسه‌".

زانكۆی‌ كافتری���ای‌ سه‌رپه‌رش���تیاری‌سلێمانی،‌باكۆ‌عومه‌ر‌ئه‌وه‌‌رونده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌خوێندكارانی‌زانكۆ‌ئێس���تا‌داخوازی‌كه‌لوپه‌ل���ی‌‌كه‌والێتی‌ن���زم‌و‌نرخ‌هه‌رزان‌ده‌كه‌ن،‌ئه‌و‌وتی‌‌"ئه‌مس���اڵ‌‌ناچارین‌ئه‌و‌

شتانه‌‌بهێنین‌كه‌‌كه‌والێتیان‌نزمه‌".وتیشی‌‌"س���اڵی‌پار‌فرۆشمان‌له‌‌‌%50ده‌كڕی،‌ به‌رزیان‌ كه‌والێتی‌ پێداویس���تی‌به‌اڵم‌له‌مساڵدا‌له‌س���ه‌دا‌5%‌پێداویستی‌

كه‌والێتی‌به‌رز‌ده‌كڕن".ناوبراو‌ئاماژه‌ی‌‌ب���ه‌وه‌‌كرد‌كه‌‌گرتنی‌زانك���ۆ‌س���ااڵنه‌‌ده‌خرێت���ه‌‌ كافتری���ای‌مزای���ده‌وه‌‌و‌نرخی‌‌گرتنی‌‌له‌س���اڵی‌‌پاردا‌‌80ملی���ۆن‌دینار‌بوه‌،‌ئ���ه‌و‌وتی‌‌"ئێمه‌‌ئێس���تا‌له‌زه‌ره‌ردای���ن،‌ناتوانین‌ژماره‌ی‌كارمه‌نده‌كانمان‌كه‌مبكه‌ینه‌وه‌‌كه‌‌بریتین‌

له‌‌‌50كارمه‌ند".وتیش���ی‌‌"ئ���ه‌و‌كه‌س���انه‌ی‌له‌گه‌ڵمان‌كارده‌ك���ه‌ن‌خه‌ڵكی‌س���لێمانین‌ئه‌مه‌ش‌شتێكی‌باشه‌،‌كه‌‌ساڵی‌پار‌ئه‌وانه‌ی‌لێره‌‌كاریان‌ده‌كرد‌بیانی‌بون،‌به‌اڵم‌ئه‌مساڵ‌به‌هۆی‌دروس���تبونی‌ئه‌م‌قه‌یرانه‌‌ڕۆژانه‌‌خه‌ڵكێكی‌زۆر‌په‌یوه‌ندیمان‌پێوه‌‌ده‌كه‌ن‌ب���ۆ‌كاركردن‌و‌خوێن���دكار‌هه‌بوه‌‌هاتوته‌‌المان‌داوای‌لێكردوین‌له‌دوای‌ده‌وام‌بێت‌

كاربكات".دۆخی‌‌ئاب���وری‌‌كاریگ���ه‌ری‌‌نه‌ك‌هه‌ر‌له‌سه‌ر‌توانای‌‌كڕینی‌‌خێزان‌و‌خوێندكاران‌هه‌بوه‌،‌به‌ڵكو‌بوه‌ته‌‌هۆی‌‌دڵساردی‌‌ئه‌و‌خوێندكاران���ه‌ش‌له‌خوێندن‌ك���ه‌‌توانای‌‌

داراییان‌سنورداره‌.ڕوخۆش‌فه‌تاح‌كه‌‌خوێنكاری‌به‌ش���ی‌یاس���ایه‌‌له‌زانكۆی‌‌سلێمانی‌،‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌ئه‌و‌ناتوانێت‌وه‌ك‌س���اڵی‌پار‌درێ���ژه‌‌به‌ده‌وام‌و‌خوێندن‌ب���دات‌چونكه‌‌پێداویستیه‌كانی‌ پێویست‌ وه‌ك‌ ناتوانێت‌دابینبكرێت‌ ب���ۆ‌ خانه‌واده‌كه‌یه‌و‌ له‌الیه‌ن‌بۆ‌ئه‌مس���اڵی‌نوێی‌خوێن���دن،‌ئه‌و‌وتی‌‌"ب���ه‌ده‌ر‌له‌داخوازیه‌كان���ی‌له‌دابینكردنی‌ناوخۆیی‌‌ له‌به‌شی‌‌ كه‌‌ پێداویس���تیه‌كانی‌ده‌مێنمه‌وه‌،‌نه‌بون���ی‌خزمه‌تگوزاریه‌كانی‌‌

نه‌بون���ی‌ كاره‌ب���ا‌و‌ ئ���او‌و‌ وه‌ك‌دیكه‌یه‌‌ یه‌كێكی‌ پێویست‌ گه‌رمكه‌ره‌وه‌ی‌

له‌كێشه‌كانمان".وتیش���ی‌‌"به‌هۆی‌قه‌یران���ی‌داراییه‌وه‌‌خوێندكارمان‌هه‌یه‌‌له‌م‌دۆخه‌ی‌ئێس���تادا‌له‌به‌ش���ی‌‌ناوخۆیی‌‌‌5000ه���ه‌زار‌دیناری‌‌له‌باخه‌ڵ���دا‌نیه‌،‌ئه‌مس���اڵی‌خوێندن‌بۆ‌

خوێندكاران‌زۆر‌قورسه‌".دی���ه‌‌یه‌كێكی‌دیكه‌ی���ه‌‌له‌خوێندكارانی‌زانكۆ،‌ك���ه‌‌خوێندكاری‌قۆناغی‌س���ێی‌جۆلۆجیی���ه‌،‌ئ���ه‌و‌وتی‌"له‌س���اڵی‌پاردا‌به‌ته‌كس���ی‌هاتوچۆم‌ده‌ك���رد،‌به‌اڵم‌له‌م‌س���اڵدا‌به‌هۆی‌قه‌یران���ی‌دارایی‌نه‌بونی‌موچه‌‌كه‌دایك‌و‌باوكم‌كارمه‌ندی‌حكومه‌تن‌ناتوانم‌وه‌ك‌ساڵی‌پار‌به‌ته‌كسیی‌هاتوچۆ‌

بكه‌م‌به‌ڵكو‌به‌پاس‌هاتوچۆ‌ده‌كه‌م".هێڤی���ن‌ع���ارف‌خوێن���دكاری‌قۆناغی‌چ���واره‌م‌له‌كۆلێ���ژی‌كارگێ���ری‌ئابوری‌به‌شی‌ئامار‌له‌زانكۆی‌سلێمانی‌كه‌‌له‌گه‌ڵ‌هاوڕێیه‌ك���ی‌خه‌ریك���ی‌باس‌و‌خواس���تی‌له‌ته‌واوكرنی‌ بیركردن���ه‌وه‌‌ محازه‌ركانی‌و‌توێژینه‌وه‌‌كه‌ی‌بو‌ئه‌وه‌یان‌نه‌ش���ارده‌وه‌‌ئ���ه‌م‌دۆخه‌ی‌ئێس���تا‌كاریگ���ه‌ری‌زۆری‌كردۆته‌‌سه‌رخوێندن‌له‌زانكۆ‌و‌په‌یمانگاكان‌ئه‌وانی���ش‌بێبه‌ش‌نین‌ل���ه‌و‌قه‌یرانه‌‌كه‌‌

نه‌توان���ن‌پێداویس���ته‌كانیان‌دابی���ن‌بكه‌‌هه‌رله‌جلوبه‌رگ‌و‌پێداویستی‌خوێندن‌و‌ئه‌و‌له‌كاتی‌ده‌وامدا‌ پێداویستیانه‌ی‌كه‌ڕۆژانه‌‌ده‌بێ���ت‌پێیان‌بێ���ت،‌ئ���ه‌وان‌ئه‌وه‌یان‌نه‌شارده‌وه‌‌كه‌‌زۆركات‌له‌مساڵدا‌خوێندكار‌هه‌بوه‌‌پێویستی‌به‌مه‌لزه‌مه‌‌هه‌بوه‌‌به‌اڵم‌مه‌لزه‌مه‌‌ نه‌یتوانیوه‌‌ دارایی‌ له‌به‌رهۆكاری‌بكڕێت‌به‌بیانوی‌ئه‌وه‌ی‌پێویس���تی‌پێی‌

نیه‌‌ڕه‌تی‌كردۆته‌وه‌.‌دۆخی‌‌ئاب���وری‌‌نه‌ك‌ه���ه‌ر‌كاریگه‌ری‌‌خراپی‌‌كردوه‌ته‌‌سه‌ر‌خوێندكاران‌و‌ئاستی‌‌خوێن���دن،‌به‌ڵكو‌كاریگه‌ری‌‌قورسیش���ی‌‌له‌سه‌ر‌مامۆستایانی‌‌زانكۆ‌جێهێشتوه‌.

دكت���ۆر‌خالی���د‌حه‌یده‌ر‌مامۆس���تای‌ئابوری‌له‌زانكۆی‌س���لێمانی‌‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌ك���ه‌‌ئه‌م‌دۆخه‌‌كاریگه‌ری‌كردۆته‌‌هاتوچۆ‌و‌ كێش���ه‌ی‌ مامۆس���تایان‌و‌ سه‌ر‌گ���ه‌ڕان‌به‌دوای‌س���ه‌رچاوه‌ی‌زانس���تی‌و‌دابینكردنی‌بژێ���وی‌ژیان‌و‌كڕینی‌كتێب‌و‌دابینكردنی‌پێداویستی‌ماڵ‌و‌منداڵ‌ئه‌ركی‌‌مامۆستایانی‌‌قورستر‌و‌گرانتر‌كردوه‌،‌ئه‌و‌وتی‌‌"قه‌یران���ی‌‌دارایی‌‌كاریگه‌ری‌كردۆته‌‌وایكردوه‌‌ ئه‌مه‌ش‌ مامۆس���تایان‌و‌ س���ه‌ر‌نه‌توانێت‌په‌یامی‌‌خۆی‌‌به‌باشی‌‌بگه‌یه‌نێت‌

به‌خوێندكار".

سه‌رپه‌رشتیاری‌كافتریای‌زانكۆی‌سلێمانی:‌بازاڕمان 50% كه می كردوه به راورد به پار

قه‌یرانی‌‌دارایی‌‌خوێندكارو‌مامۆستایانی‌‌زانكۆی‌‌په‌رێشان‌كردوه‌

به‌هۆی‌قه‌یرانی‌داراییه‌وه‌‌

خوێندكارمان‌هه‌یه‌‌له‌م‌دۆخه‌ی‌ئێستادا‌له‌به‌شی‌‌ناوخۆیی‌‌‌5000هه‌زار‌دیناری‌‌

له‌باخه‌ڵدا‌نیه‌

یه‌كێك‌له‌هۆكاره‌كانی‌‌خراپی‌‌دۆخی‌‌مامۆستایان‌خراپی‌‌و‌چاالك‌نه‌بونی‌‌ئه‌م‌به‌ناو‌ڕێكخراوی‌‌مامۆستایانه‌یه‌‌كه‌‌ئه‌وه‌نده‌ی‌‌خه‌ریكی‌‌پاساوهێنانه‌وه‌ن‌بۆ‌ده‌سه‌اڵت‌و‌ڕازیكردنی‌‌حیزبه‌كانیان‌نیوئه‌وه‌نده‌‌

له‌خه‌می‌‌دۆخی‌‌خراپی‌‌مامۆستایاندا‌نین

(512( سێشه ممه 2016/1/19 19تایبه‌ت

ونـــــبون* ناســـنامه یه كی ژوری بازرگانی ســـلێمانی ونبوه به ناوی )وشیار بورهان محدالدین( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ

پرسگه ی ئاوێنه . * ناســـنامه یه كی ژوری بازرگانی ســـلێمانی ونبوه به ناوی )شـــۆڕش جمال رحیم( هه ركه س دۆزیـــه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ

پرسگه ی ئاوێنه .* ناســـنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )ئامانج اســـماعیل تۆفیق( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ

پرسگه ی ئاوێنه .* ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )ده ریا فوئاد محمد( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئاوێنه .* ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )پێشه وا رحیم حه مه صاڵح( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ

پرسگه ی ئاوێنه .* ناســـنامه یه كی ژوری بازرگانی ســـلێمانی ونبوه به نـــاوی )فریدون صدیق باپیر( هه ركه س دۆزیـــه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ

پرسگه ی ئاوێنه ..* باجێکی قۆناغی دوه می په یمانگای ته کنیکی که الر به شـــی کارگێڕی کار به ناوی )هێرۆ فرهاد محمد( ونبوه ، هه رکه س

دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ کتێبخانه ی که الر.

مەنتیقی سیاسی بایەخ بەهەست و نەست نـــادات بـــەو رادەیەی کە بایـــەخ بەهۆکار دەدات. هەرچی لۆژیکی دیموکراسییە، ئەوا بریتییە لەزنجیـــرە روداوێکی یەك بەدوای یەك بۆ گەیشـــتن بەباشترین چارەسەر بۆ ئەو کۆســـپ و رێگریانەی کـــە دێنە پێش

پرۆسەی دیموکراسی.5. بەکارهێنانی وشـــە و رستەی ناڕون و

تەمومژاوی لەالیەن دانوستکارانەوە:زۆرێك لـــەو بەناو دانوســـتکارانەی کە لەهونەری دانوستکاری تێناگەن و بەحوکمی پێگە سیاســـی و زانستی و کۆمەاڵیەتیەکانی خۆیانەوە بەشـــداری پرۆسەی دانوستکاری دەکەن، یان پەنا دەبەنە بەر وشە و رستەی ناڕون و تەمومژاوی بۆ دەربڕینی پێداویست و خواستەکانیشـــیان، تەنانەت داخـــوازی و یاخود خوێندنـــەوەی تەمومژاوییان دەبێت بۆ ئـــەو دەســـتەواژە و نیمچە رســـتانەی کە دانوســـتکاری پیشـــەیی لە پرۆســـەی دانوستکاریدا بەکاریان دەهێنێت. هەربۆیە، بۆ پاراســـتنی بەرژەوەندی گشتی، ئەرکی سەرشـــانی ئەو کەســـانەیە کـــە تێکەڵی پرۆســـەی دانوســـتکاری دەبـــن خۆیـــان دورەپەرێـــز بگـــرن لەبەکارهێنانی وشـــە و دەســـتەواژە و نیمچەڕستە و رستەی ناڕون و تەمومژاوی. ئەگینا ئـــەو جۆرە بەرخوردە زمانەوانیانە ئەگەری خوێندنەوەی جیاوازیان بۆ دەکرێن، نەخاسمە پاش واژۆکردنی ئەو رێککەوتنـــەی کە خودی خۆیان لەســـەری

ڕێککەوتون.دانوســـتکاران خۆجیاکردنـــەوەی .6گرێدانەوەیـــان لەبەرژەوەندیەکانیـــان و

بەبڕیاربەدەستانەوە:هەر دانوســـتکارێك خۆی لەبەرژەوەندیە بنەڕەتیەکانـــی ئەو تیمـــە جیابکاتەوە کە وابەســـتەیەتی و خـــۆی بەبڕیاربەدەســـتی الیەنەکەیـــەوە گرێبداتەوە، ئەوا نەك تەنها

دەبێتە خۆشـــەکاری دزەپێکردنی زانیاری هەســـتیاری نێو پرۆســـەی دانوستکاری، بەڵکو دەبێتە هۆکاری سەرەکی بۆ ئاشوب نانـــەوە و تێکدانی یەكڕیـــزی نێو تیمەکەی خۆی. بەپێی بنەما سەرەتاییەکانی هونەری دانوستکاری، دانوستکاری پیشەیی دەبێت کار بۆ بەدەســـتهێنانی ئـــەو بەرژەوەندیە گشـــتیانە بکات کە بریتین لەو پێداویست و داخوازیانـــەی کە خودی خـــۆی و تێکڕای ئەندامانی تیمەکەی باوەڕیان بەرەوابونیان هێنـــاوە، نەك ئـــەو هەڵویســـتە نەزۆك و لەرزۆکانـــەی هەندێك لەبڕیاربەدەســـتانی دەرەوەی پرۆســـەکە. ئەمە بەمانای ئەوە نایەت کە ئەگەر تیمی دانوســـتکار لەتوانا و دەســـەاڵتیدا نەبێـــت وەاڵمـــی هەنوکەیی پێداویســـت و داخوازیەکانی تیمی بەرامبەر بداتـــەوە، بەڵکو بەو مانایە دێت کە نابێت بڕیاربەدەســـتێك لەرزۆکـــی هەڵوێســـتی زاڵبکرێت بەســـەر ئیرادە و دەسەاڵتی رونی تیمـــی دانوســـتکارەوە. بەواتایەکی دیکە، پێویســـتە لەســـەر تیمی دانوستکار دڵنیا بێت لە بەرکارهێنانی ئەو دەسەاڵتانەی کە پێی بەخشراوە بۆ بەرجەستەکردنی الیەنی زۆری ئەو بەرژەوەندیانەی کە دژوارن لەگەڵ بەرژەوەندیەکانی الیەنـــی نەیاردا. ئەگینا، دواخستنی دانوستاندن و پرۆسەی گەیشتن بەڕێککەوتنی گونجاو لەســـەر بەرژەوەندیە گشـــتیەکان بەهۆی چەند بەرژەوەندییەکی مامناوەندی وابەستە بەهەڵوێستی کەسێك یان چەند کەسێکی بڕیاربەدەستی دەرەوەی ئاکامەکەکانـــی دانوســـتکاری پرۆســـەی هـــەم نادیـــار دەبـــن و هەمیش پرۆســـەی دانوستکاریەکە بەالڕێدا دەبات کە ئەمەش لەبەرژەوەندی گشتی هیچ کەس و الیەنێكدا

نیە.

7. رێگری لەپســـپۆرانی دانوســـتکار بۆ

بەشداربون لەپرۆسەی دانوستاندن:واڵتانـــی شارســـتانی و لەجیهانـــی پێشکەوتودا، دانوستکارانی پسپۆڕ و شارەزا رۆڵی سەرەکی دەبینین نەك تەنها لەڕێنمایی کـــردن و ئامۆژگاری کردنی دانوســـتکارانی بەشداربو لەپرۆسەی دانوستکاریدا، بەڵکو زۆرجاریش بەگرێبەســـت دەستبەکار دەبن بۆ بەڕێوبردنی پرۆســـەکانی دانوســـتکاری لەالیـــەن الیەنـــە نەیارەکانـــەوە. ئەڵبەتە ئەمـــەش بـــۆ خێراتـــر و هەرزانتـــر و زوتر ڕێککەوتنە ئـــەو بەواژۆکردنی گەیشـــتنە گونجاوەی کە مەبەستی الیەنە نەیارەکانە. لێرەدا، پێویســـتە ئەو راســـتیەمان لەبیر نەچێـــت کە پیشـــەی دانوســـتکاری وەك هەمو پیشـــەکانی دیکەی ژیان، پرنسیپی هونەری و بنەمای زانســـتی تایبەت بەخۆی هـــەن کە ناکرێ فەرامـــۆش بکرێن. بەڵێ، دەکـــرێ هونەرمەندێـــك بەهرەی باشـــی لەنیگارکێشـــی و پەیکەرتاشـــیدا هەبێـــت، بەاڵم ئایا دەکرێ ئەندازیارێكی بیناســـازی بێت و نەشتەرگەری دڵیش بکات؟ ئەمەیان پرســـیارێکە و واڵمەکەی بۆ ئەو کەســـانە بەجـــێ دەهێڵین کە ڕێگری لەپســـپۆڕانی دانوســـتکار دەکەن بۆ بەشدارنەبونیان لە

پرۆسەکانی دانوستکاریدا.

هەڵوێستداری کێشەکانی سەپاندنی .8بەسەر بەرژەوەندیە گشتیەکاندا:

خواســـت و ئارەزو هەوێنی هەڵوێســـتن و هەڵوێستیش زۆر جار یان لەرزۆکە و یاخود نەزۆك. بۆ نمونە، ئەگەر خواست و ئارەزوی من بریتی بێت لە بونم بەســـەرۆکی هەرێم، ئەوا دەبێ هەڵوێســـتی ئەرێنیم هەبێت بۆ ئەو کەســـانەی کە پشتگیری لەم خواست و ئارەزوەم دەکەن و هەڵویســـتی نەرێنیشـــم هەبێت بۆ ئەو کەســـانەی کە پشـــتگیریم ناکەن. هەرچی پێداویســـت و داخوازیەکانە

ئەوا هەوێنـــی بەرژەوەندین و بەرژەوەندیش زۆرجاران نەگۆڕ و بەرهەمهێنەرە. بۆ نمونە، ئەگەر پێداویست و داخوازیم نان و ئاو بێت، ئەوا بەهەر نرخێك بێت دەبێ دەستەبەریان بکـــەم، ئەگینا دەمرم. واتـــا، بەرژەوەندی ئەو بەدەســـتەبەرکردنی بەنـــدە مانەوەم نان و ئاوەی کە پێداویست و داخوازی منن. جا هەر کاتێك بێت و هەڵوێســـتی ئەرێنی و نەرێنی بونم بەســـەرۆکی هەرێم زاڵ بکەم بەســـەر بەرژەوەندی بەدەســـتهێنانی نان و ئاودا، ئـــەوا ئەو هەڵوێســـتەم لەفەنابونی خۆم زیاتر هیچێکی دیکەم بۆ زامن ناکات. بـــەاڵم ئەگـــەر پێچەوانەکەی بکـــەم، ئەوا دەتوانم بەرهەمەکانـــی جلوبەرگ و جێگای حەوانـــە و زاوزێ و پێناســـە و کەســـایەتی خۆم و دەوروبەرەکەم دەستەبەر بکەم. ئەم هاوکێشـــەیەش ئەوەمان بۆ ساغدەکاتەوە، کە کوشندەترین هەڵەی دانوستکار لەوەدایە کە کێشـــەکانی هەڵوێســـتداری بسەپێنێت

بەسەر بەرژەوەندیە گشتیەکاندا.

9. بەکارهێنانـــی میدیا و شـــەقام وەك ئامرازێکـــی هەژمونی بۆ گۆشـــەگیرکردنی

الیەنی نەیار:کە سیاسیدا دانوستکاری لەپرۆسەکانی زۆرجار کاریگەری راســـتەوخۆیان بەســـەر بەرژەوەندیـــە گشـــتیەکانی هاواڵتیانـــەوە دەبێت، کاری میدیاکاران، وەك بەشـــێكی بنەڕەتـــی لەدەســـەاڵتی چـــوارەم، بریتیە لەگەیاندنی ئـــەو زانیاریانەی کە هاواڵتیان پێویســـتیان پێیەتی و دەبنـــە مایەی یان دڵخۆشـــکەری وەیاخـــود نیگەرانـــی. لەم چوارچێوەیەشـــدا هەندێك لەدانوستکارانی الیەنە نەیارەکان لەمیدیاکانەوە دەردەکەون بۆ ساغکردنەوە یاخود بەدرۆخستنەوەی ئەو زانیاریانەی کە میدیاکاران کاریان لەســـەر کردوە. لـــێ ئەوەی جێی سەرســـوڕمانە،

هەندێـــك بەنـــاو دانوســـتکاری نابەرپرس دێـــن ئـــەم چوارچێوەیە دەقۆزنـــەوە بۆ وروژاندنی چەند پرسێکی تایبەت کە دورن هاواڵتیانەوە. گشـــتیەکانی لەبەرژەوەندیە بۆ نمونە، خەتابارکردنی بڕیاربەدەســـتانی الیەنەکانـــی نەیـــار بـــەوەی کـــە ئەوانن هۆکارێکی ســـەرەکی بۆ بەرەوپێشنەچونی یـــان دانوســـتانکاریەکەیان، پرۆســـەی تۆمەتبارکردنـــی الیەنێـــك یاخـــود چەند الیەنێکـــی ناوخۆیی بێت یـــان دەرەکی بۆ بەالڕیدا بردنی پرۆســـەی دانوستکاریەکە. بەوەش ڕاناوەســـتن، بەڵکـــو هەندێ جار لەکەوڵی دانوســـتکاری دەردەچن و هێرش هاوپیشەکانی دەکەنە ســـەر کەســـایەتی خۆیان و بەرپرسەکانیان بەبیانوی ئەوەی کە پرسەکانی نێو پرۆسەی دانوستکاریەکەیان شەخســـەنە کردوە و ئامـــادە نین لەبازنەی هەڵوێستە بەرتەســـکەکانیان بێنە دەرەوە بۆ گەیشـــتن بەڕێککەوتنێکی گونجاو. ئەم جـــۆرە بەرخوردانە کە دورن لەرەوشـــت و بنەما ئەخالقیەکانی پیشەی دانوستکاریەوە تەنها یـــەك مەبەســـتیان هەیـــە ئەویش بریتیە لەبەکارهێنانی میدیا و شـــەقام وەك ئامرازێکـــی هەژمونی بۆ گۆشـــەگیرکردنی دانوســـتکارانی الیەنـــی نەیار. پرســـیارە هـــەرە گرنگەکە ئەوەیە کـــە ئەگەر بێت و نەك مرۆڤێك بەڵکو پشـــیلەیەك گۆشەگیر بکەیت، دەرئەنجامەکەی دەبێت چی بێت؟

10. بەکارهێنانی خەڵک وەك بارمتەیەك بۆ ملکەچکردنی الیەنی نەیار:

زۆرێك لەو سیاســـیانەی کە بەشـــدارن پرۆســـەی بەڕێوەبردنـــی لەنەخشـــاندن و بیـــر ئـــەوەی پیـــش دانوســـتکاریدا، لەبەرژەوەندیـــە گشـــتییەکانی هاواڵتیـــان بەرجەســـتەکردنی بـــۆ کار بکەنـــەوە، بەرژەوەندیە تایبەتەکانی خۆیان و ئەندامان و

الیەنگرانی رێکخراوە سیاسیەکەیان دەکەن وەك ئەوەی کە تەنها ئەوانن مافی ژیانیان هەبێت و بەش و الیەنەکانی دیکەی کۆمەڵگا شـــایانی ماف و ژیـــان نەبن. ئـــەم جۆرە بیرکردنەوە ســـەقەتە نەك هـــەر هۆکاری ســـەرەکییە بۆ ســـەرنەکەوتنی پرۆســـەی دانوســـتکاری، بەڵکو دەروازەیەکی بەرینی وااڵیە بۆ دۆزەخی تواندنەوەی شـــیرازەی کۆمەاڵیەتی کە بەئاکام تەڕ و وشك بەیەك ئەندازە فەنا دەکات. دانوستکاری سیاسی دەبێ ئەو راســـتیە بزانێت کە خۆی و الیەنە سیاسیەکەی نوێنەرایەتی بەشێکی کۆمەڵگا دەکەن و کۆمەڵگاش تەنها بریتی نیە لەوان. هەروەها، دەبێ ئەو راســـتیەش بزانێت کە کۆمەڵگا تەنهـــا بەپێداویســـت و داخوازیە مەلموســـەکان ناژێت، بەڵکـــو بەئەندازەی مەلموســـەکان، داخوازیـــە پێداویســـت و پێویستی بەپێداویست و داخوازی نامەلموس یاخود مەعنەویش هەیە. بەواتایەکی دیکە، دەکرێ الیەنێك هێزێکی چەکداری زەبەالح و ســـەروەت و ســـامانێکی زۆری بـــۆ خۆی قـــۆرغ کردبێت و وەك داشـــی گەمەی دامە بەنەیارەکانی دژ دانوستاندندا لەیاریەکانی خـــۆی بەکاریان بهێنێت، بـــەاڵم ئەوی کە باوەڕی بەئەقـــڵ و مەنتیق و لۆژیك هەبێت، هەرگیـــز لـــەو باوەڕەدانیـــە کـــە بەهێزی چەکداری زەبەالح و سەروەت و سامانی زۆری قۆڕغکـــراو بتوانێت پێداویســـت و داخوازیە مەعنەویەکانی الیەنی نەیار بەچۆکدا بدات. چونکە ئەوە هێز و ســـامانی لەبن نەهاتوی مەعنەوییـــە کـــە نرخ بۆ چەك و ســـامانی پێچەوانەکەشـــی دەکات و دیاری مەلموس راستە. کەواتە بەرژەوەندی گشتی لەوەدایە کە هیچ الیەن و کەســـێك هەوڵی بەبارمتە گرتنـــی خەڵك نـــەدات بـــۆ ملکەچکردنی الیەن و کەســـانی نەیاری دیکە. ئەگینا هەر

هەمو زەرەرمەند دەبن.

هەرە‌خراپترین‌تاکتیکەکانی‌پرۆسەی‌دانوستانکاری...‌پاشماوه‌

لەقورئانـــی پیـــرۆزدا)3( بنەمای گرنگ هەن، کە کراونەتە بنەچەی بەدەستهێنانی شەرعیەت و ڕەوایەتیی بۆ هەر دەسەاڵتێک، کە بیەوێت فەرمانڕەوایی میللەت و خەڵکی خۆی بکات، هەروەها گوێڕایەڵیی سیاسیی ئەو خەڵک و میللەتەش بۆ خۆی مســـۆگەر بکات و هەوڵی مانـــەوەو بەردەوامیی بدات. بەدەر لەو بنەمایانەش، هیچ دەســـەاڵتێک ڕەوا بەدەســـەاڵتێکی خـــۆی ناتوانێـــت بناسێنێت و هەڵوێستوەرگرتن لەبەرانبەریدا، دەبێتـــە ئەرکێکی نیشـــتمانی و ئەخالقی و

تەنانەت ئاینییش.

ئـــەو )3( بنەمایـــەش کـــە دەمانەوێت ئاماژەیـــان پێ بدەین، لـــەدو ئایەتی یەک لەدوای یەکی سورەتی )النسا و(ی قورئانی

پیرۆزدا هاتون:خوای پـــەروەرگار دەفەرموێت: )إنه الله يأمركم أن ت���ؤدوا المانات إلى أهلها وإذا حكمت���م بي���ن النه���اس أن تحكموا

ا يعظكم به إنه بالعدل إنه الله نعمه

الله كان سميعا بصيرا * يا أيها الهذين س���ول آمن���وا أطيعوا الله وأطيعوا الرهوأول���ي المر منكم ف���إن تنازعتم في سول إن كنتم شيء فردوه إلى الله والرهلك خير م الخر ذ تؤمنون بالله والي���ووأحس���ن تأويل( )سورة النساء: ۵۸-

.)۵۹ئـــەو )3( بنەمایەی لەنێو ئەو دو ئایەتە پیـــرۆزەدا هەڵهێنجـــراون و زانایان ڕاڤەیان

کردوە، بریتین لەمانەی خوارەوە:

هـــەر ئەداکردنـــی پێـــدان و یەکـــەم: ئەمانەتێکـــی ماددیـــی و مەعنەویـــی، کە لەبەرانبەر خەڵکی خۆیدا، ئەو دەســـەاڵتە لەئەســـتۆیەتی. بەواتایەکی تر، پابەندبون بەو گرێبەســـتە کۆمەاڵیەتییـــەی لەنێوان دەسەاڵت و خەڵکیدا هەیەو بەرئەنجامی ئەو گرێبەستە، ئەو دەسەاڵتەش دامەزراوە، یان بەرئەنجامی ئەوە، قەوارەیەکی سیاســـیی دیارییکـــراو گەیەنراوەتـــە ســـەر تەختی دەســـەاڵت.. )إنه الله يأمركم أن تؤدوا

المانات إلى أهلها(

دوەم: بەرپاکردنی دادگەریی لەدابەشکردنی فەرمانڕەواییکردنـــی مافـــەکان، ئـــەرک و خەڵک و میللەت بەشێوەیەکی عادیالنەو دور جیاوازییکردن کۆمەڵگەو لەدابەشـــکردنی لەنێوان تاکەکانیـــدا. زاراوەی )العدل(یش پێچەوانەی زاراوەی)الڤلم(ەو بەواتای دانانی هەرشـــتێک و هەرکەسێک لەشوێنی شیاوی خۆیان دێت، لەگەڵ ئەوەی هەرکەسێکیش پشکی شـــیاوی خۆی وەربگرێت.. )وإذا

حكمتم بين النهاس أن تحكموا بالعدل(.

ســـێیەم: بنەمای سەرەکیی ئەوەیە، ئەو لەخۆیان کۆمەڵگـــەوەو لەناو دەســـەاڵتە بێت و بەشـــێوەیەکی یاسایی و بەمیکانیزمی گونجـــاوی ڕۆژو ســـەردەم هەڵبژێردرابێت، نەک دەسەاڵتێکی سەپێندراو بەسەر گەل و کۆمەڵگەی خۆیدا. کاتێکیش ئەو دەسەاڵتە ڕەوایەتیی خۆی لەدەســـت دەدات و دەبێتە لەدەرەوەی کە دەسەاڵتێکی خۆســـەپێن، یاساو لەپاش ماوەی دیاریکراوی خۆی و بێ ڕەزامەندیی کۆمەڵگە، بیەوێت بەردەوامیی بەمانـــەوەو فەرمانبەرداریـــی خـــۆی بدات

(وأولي المر منكم(.

دەفەرمون، ڕاڤەکاران زانایان و هەروەکو قورئانـــی پیرۆز ئـــەم بنەمایانەی بەمەرج گرتـــون بـــۆ بەدەســـتهێنانی گوێڕایەڵیی سیاسیی لەالیەن خەڵکییەوە بۆ دەسەاڵت و دەســـەاڵتێکیش هەر فەرمانڕەواکانیـــان. بنەمایانـــە ئـــەم لـــەدەرەوەی بیەوێـــت بهێنێت، بەدەســـت گوێڕایەڵیـــی خەڵکی ڕوبەڕوی شکســـت دەبێتەوە، مەگەر پەنا بۆ تۆقاندن و چەوساندنەوە ببات. قورئانی پیـــرۆز لەســـۆنگەی بەمەرجگرتنـــی ئەم ڕادەگەیەنێت، پـــێ ئەوەمان بنەمایانەوە، کـــە دەبێـــت ئامانجـــی هەر دەســـەاڵت و سەردار، بااڵدەست و سیاسیی قەوارەیەکی تەنهـــا خزمەت بەخەڵـــک و کۆمەڵگە بێت، ژیانی شکۆدارانەوە، ڕەخساندنی لەڕێگەی ماددیی و پێویستییە بەدابینکردنی ئەویش فیترییەکانی مرۆڤ، وەکو بژێویی، ئازادیی،

دادگەریی کۆمەاڵیەتی و میکانیزمەکانی تری خۆشبەختیی.

هـــەر لەدوتوێی ئەو ئایەتـــە پیرۆزانەدا، شەرعییەتی ئۆپۆزســـیۆنبون هەیە، خوای پەروەردگار پێی ڕاگەیاندوین، کە دەکرێت میللەت لەدەســـەاڵتی خۆی ناڕازیی و نەیار بێت، بەتایبەت کاتێک ئەو دەسەاڵتە لەدیدی خەڵکییەوە ڕەوایەتیی خۆی لەدەست دابێت. قورئانی پیرۆز لـــەو ئایەتانەدا فەرمویەتی (فإن تنازعتم في شيء فردوه إلى الله س���ول(. واتا گەر مرۆڤی مســـوڵمان والرهلەگەڵ دەســـەاڵتدارانی خـــۆی ناکۆکیی بۆ دروســـت بو، ئەوا پێویستە بۆ چارەسەری ئەو ناکۆکییەی نێوانیان و ڕاست و دروستیی بانگەشـــەی الیەکیان، بگەڕێنـــەوە بۆ ئەو بنەمایانەی لە نێو قورئانی پیرۆزو سوننەتی لێـــدراوە. بڕیاریـــان پێغەمبـــەردا)د.خ( هەڵبەت یەکالکردنەوەیەکی لەو شێوەیەش لەڕۆژگارێکی وەکو ئەمڕۆماندا، بەشـــێوەی سیســـتماتیک و لەڕێگەی دامەزراوەگەلێکی وەکو دادگا بااڵ دەســـتوریی و ئیدارییەکان و پەرلەمانەوە دەبێت. سەرباری ئەوەش، هەر ئەم ئایەتە پیرۆزە ئەوەشی بڕیوەتەوە کە ئۆپۆزســـیۆنبون بەرانبەر هەر دەسەاڵتێکی ناتەندروســـت کارێکی ڕێگەپێدراوە بۆ هەر تاک و ڕێکخراوو قەوارەیەکی سیاســـیی، جا

ئەو دەسەاڵتە ئیسالمیی بێت یان نا.

پرســـیارە ئـــەو میانەیەشـــدا لـــەم بەپشتبەســـتن ئایـــا ســـەرهەڵدەدات، بـــەو بنەمایانـــەی لەقورئانی پیـــرۆزدا بۆ فەرمانڕەواییەکی دروســـت دیاریی کراون و وەکو مەرجی گوێڕایەڵیی سیاسیی خراونەتە

ڕو، ســـنوری نەیاربون، یان هەڵگەڕانەوە، یان یاخیبونی مەدەنی و سیاسیی لەبەرانبەر دەســـەاڵت و حکومەتێکی لەم شـــێوەیەی خۆمان لەهەرێمی کوردستان، تا چ ئاست و مەودایەکـــە؟ لەبارودۆخێکـــی وەهـــا پـــڕ یاساشـــکێنییدا، گەندەڵی و لەنادادگەریی و تاکـــی مســـوڵمانی کـــورد پێویســـتە چ هەڵوێستێک بگرێتەبەر، کە لەگەڵ ئامانجە بااڵکانـــی شـــەریعەتی ئیســـالمییدا یەک

بگرێتەوە؟ئەمانە پرســـیاری جەوهەریـــی و گرنگن کە ئاڕاســـتەی هەر تاکێکی مسوڵمانی ئەم هەرێمە دەکرێن، هاوکات ئەرکی سەرشانی هـــەر زانـــاو بیرمەنـــدو دامەزراوەیەکـــی هەرێمەدا، لەم بڕواپێکراویشـــە ئیسالمیی کە لەچوارچێوەی گەڕانەوە بۆ مەبەســـت و ئامانجـــە بااڵکانی شـــەریعەت کـــە خوای دیارییان )د.خ( پێغەمبەرەکـــەی گەورەو شـــێوازی ســـنورو ئاڕاســـتەو کـــردون، بکەن و دیاریی کاردانەوەکان هەڵوێســـت و بەڕۆڵ و ئەرکی ئاینی و ئەخالقی و نیشتمانیی

خۆیان هەستن.دەبێـــت ئەوەشـــمان لەیاد بێـــت، ئەو ناکۆکییـــەی لـــەم جوغزەدا باســـی لێوە کراوە، لەنێوان گەل و دەسەاڵتدا، مەبەست پێی ناکۆکیـــی ئاینی و وەدەرنانی الیەنێکی ناکۆکییەکـــە نییـــە لەچوارچێـــوەی ئاین، بەڵکو مەبەســـت پێی ناکۆکیی سیاسییە، کـــە دەکرێت لەنێوان گەلێکی مســـوڵمان و دەسەاڵتێکی ئیســـالمیی، یان لەنێوان دو هێزی ئیسالمییشـــدا ڕو بدات. بەواتایەکی تر، باسکردنە لەگوێڕایەڵیی سیاسیی، نەک

ئاینیی.

دەسەاڵت‌و‌هەڵوێست،‌دیدێکی‌ئیسالمییانە

هاوژین عومەر

ئایا بەپشتبەستن بەو بنەمایانەی لەقورئانی

پیرۆزدا بۆ فەرمانڕەواییەکی دروست دیاریی کراون و

وەکو مەرجی گوێڕایەڵیی سیاسیی خراونەتە

ڕو، سنوری نەیاربون، یان هەڵگەڕانەوە، یان

یاخیبونی مەدەنی و سیاسیی لەبەرانبەر

دەسەاڵت و حکومەتێکی لەم شێوەیەی خۆمان لەهەرێمی

کوردستان، تا چ ئاست و مەودایەکە؟

تایبه‌ت (512( سێشه ممه 182016/1/19

فه رهاد پیرباڵ

2- 2ئەوەی هەر هەمویان پێیان نەکرا؛ ئەو بەتەنیا

"دەیکاتەوە"! ئەمەیە پێناسەی سەرۆک! بەڕای من

ئەمما )گەنج( چۆن بتوانێ ببێتە سەرۆک؟ تاك����ڕه و ب����ون Individualisme چیە؛ یان

"خۆبون"؛ چۆن وەدی دێ؟ بیس����ت و ی����ه ك مه رجه كانی توانی����ن بۆ بونە

)سه رۆك( كامانه ن؟

مه رجی یه كه م:سه رۆك ده بێ بتوانێت بڵێ: )من ده بینم چی،

چۆن رویداوه هه ندێ جار؛ له كوێ؟!چۆنیش، چی، كه ی ڕوده دات هه ندێ ش����ت..

بۆ.. لەهەندێ شوێن!؟(.

مەرجی دوەم:)زەمەن، پێش هەمو ش����تێک؛ ئامرازە.. نەک

ئامانج. وایە؟- وایە.

- کەواتە سەرۆک زەمەنی کوردییە!- بۆ؟

- چونكه ( س����ه ر ۆك، ده ب����ێ زه مه نی كوردی له ده ست ئه و دابێ نه ك له ده ست هیج كه سێكی

تری میلله ته كه!

ش����وێنی هەڵکەوتنی ه����ەر نەتەوەیەک، واتە جوگرافیای تاکەکەسێکیش )بەدۆخ و چۆنیەتی و

ئەخالق و بیر و چارەنوسی نەتەوە و تاکیشەوە( واتە لەکوێ هەڵکەوتوە نیش����تیمانەکەی، یان تاکەکە-خۆی، لەکوێ لەدایکبوە، لەکام شوێنی جوگرافی پ����ەروەردە؟ چەند جار و چۆن، چەند ژیاوە لەکوێ؟ هەمو ئەمانە باندەس����ت و ڕۆڵیان

هەس.بەپێچەوان����ەی ئەو فەیلەس����وفانەی ڕایانوایە فاکت����ەری سیاس����ی و دین����ی و ئاب����وری، ی����ان نازانم فاکت����ەری چی و چی دەکەن����ە هۆکار بۆ درۆس����تکردنی مێژو؛ من ڕام وایە: زۆر زۆر زۆر بەتایبەت )فاکت����ەری جوگرافی( توخمی هەرە بنچینەیی بوە بۆ دروس����تکردنی مێژوی بەشەر لەس����ەر زەوی و جۆری شارستانیەکانی، چونکە ڕۆڵێکی جێگیر و "هەتاهەتایی" هەیە ئەم فاکتەرە ساماندارەی جوگرافیا )هەڵکەوتی جوگرافی(.

بەڵگەیەکی دیکەش����م بۆ بەڕاس����ت گەڕاندنی قسەکانم ئەوەیە کە دادڕاستیی ئەم فەلسەفەیەی ش����وێن، کە من ناوم ناوە "فەلسەفەی فیزیایی ش����وێن"، وەک فەلس����ەفەی یەزدانی مەزن، زۆر زۆر دادپەروەرە. ئەمەش لەوەم نێزیک دەکاتەوە بڵێم: ب����ڕ و ڕێژەیەکی زۆری هێ����زی خودا لەناو

خۆڵدا هەیە.بەدیدی م����ن: هەمان ئەم ڕۆڵ����ە جوگرافییە "هەتاهەتایی����ە"ش بەرەنجامێکە؛ بەاڵم لەهەمان کاتدا ئەم پرس����یارانەی پەیوەند بەشوێنەوەن؛ ئەوا بەپلەی یەکەم دەبنە هێز و فاکتەر و هۆکار؛

دەگۆڕدرێن و دەشگۆڕن ئەس����تێرەکەی هەڵکەوتنی ش����وێنی بەپێی

خۆی و دوریی لەئەستێرەی تر و"چەندێتی و چۆنیەتیی" کات لەوێ و

سروشتی کات لەوێ و چۆنیەتیی تێگەیشتنی خەڵک لەکات لەوێ؛

دەگۆڕێن و باندەستیان دەبێت بەسەر گۆڕینی ش����تەکان بەپێ����ی چۆنیەتی����ی بەکارهێنانێکی

حەکیمانە بۆ "زەمەنە نەتەوەییەکە"!بۆیە س����ەرۆک دەبێ بتوانێ هەمو ئەم شتانە بزانێت تابتوانێ����ت کۆنتڕۆڵی زەمەنی نەتەوەیی زەم����ەن و کۆنتڕۆڵکردن����ی حەکیمان����ە ب����کا! بەرنامەڕێژی کردن بۆ زەمەنی نەتەوەیی لەالیەن تاکە س����ەرگەڤاز ی����ان س����ەرۆک و بلیمەتەکانی

گەلەوە، پێویستە!

مەرجی سێیەم:ئای����ا زەمەن ئام����رازە؟ بێگوم����ان ئامرازێکی

نەتەوەییە زەمەن! بۆیەش هەر میللەتێک زەمەنی نەتەوەیی خۆی هەیە؛ زەمەنیش بۆیە دەبێ لەدەست سەرۆک بێت. ئ����ەو گەنجەی دەیەوێ ببێتە س����ەرۆک لەهەر بەس����تێنێکی ژیاندا، پێویس����تە بتوانێ زەمەن بناسێت پاش����ان کۆنتڕۆڵی بکا، وەک ئامرازێک

بەکاری بێنێت لەقازانجی خۆی و نەتەوەکەیدا!ئەوروپا لەچ����او خەڵکی ئیس����الم، یان بڵێم )ڕۆژئاوا( لەچاو ڕۆژهەاڵت، زۆر زوتر دەرەقەتی بەسەر ئەوەدا شکا بتوانێت زەمەن بناسێت و تێی بگات ئنجا کۆنتڕۆڵی بکات! بۆیەش لەس����ەدەی سێزدەم بەمالوە ئەوروپا " لەدایک بۆوە.. چەند ش����انازی بەڕێنیسانس����ە ناودارەکەیان ده که ن"؛ کەچی ئیس����الم حەفت س����ەد س����اڵ درەنگتر، لەسەدەی نۆزدەمدا لەگەڵ عبدالرحمن الکواکبی،

ڕێنیسانسی تێدا بەرپا بو. ئەم����ە مانای وایە ڕاس����تە: ئێمە بەمێش����ک و خوداناس����ی و مەدەنی����ەت حەفت س����ەد س����اڵ لەپش����تەوەی ئەوروپا ژیاوین و کەواتە ڕاستیشە ئەگ����ەر بڵێی����ن: زەمەنێکی ئینگلی����زی هەیە و زەمەنێکی بەحرێنیش! بۆیەشە دەبینین: ڕیتمی

ژیانیشمان جیاواز.

مەرجی چوارەم:زەمەنی کوردی، دەس����تێکی بەنوکی، بەرەو

ئایندە، پێیەکیش����ی دەتگەڕێنێت����ەوە بۆ تامی "خێزان!"، بۆنی ترێی س����پی، لەگەڵ دۆشناوی خۆش����ی مێگەل����ی جافان بەناو ڕەش����مارەکانی چاوی ش����ین ش����ین چەپ����ی خۆی، ک����ە بەالی ئاسودەیی و میهرەبانی و لەگەڵ یەکتر کۆک بون

چەند خۆشە.. ئەی یەزدانی مەزن!ئەوەی دەیەوێت ببێتە سەرۆک؛ ئاگری برین و تێکشکانەکانی ڕابردو دەبێت بتوانێت لەبیربکا؛ تەنیا بیر و چێژی لەئەم����ڕۆ.. ئاوەزی بۆ ئایندە

بەکاربهێنێت نەک بۆ ڕابردو! ئایندەت تۆیت؛ نەک ئەمڕۆت

مەرجی پێنجەم:من شەخس����ی خۆم هەندێک جار لەئەفکاری

خۆم دەترسێم!ئەویش.

سەرگەڤاز دەبێ وابێ: خۆی لەئەفکاری خۆی بترسێ

هەندێ جار!

مەرجی شەشەم:تەماش����ای چی زۆر هەر بکەی و لەس����ەر چی ه����ەر ڕژد و قوڵت����ر ببیتەوە و قوربانیش����ت بۆی دابێت.. تەنیا ئەو ش����تانە دێن و دێنەوە ناوت و دەبنە توخم و خاس����یەتەکانی کەس����ایەتیت و چ

پێکهاتنی!بۆیە، ب����ەڕای من، ڕیش����ەی هەبونی توانای سەرۆک بون و سەرۆکایەتی کردن گەلەک جاران

)بۆماوەیی( ویراسییە!متمان����ەی ئەمەی بەخۆ کە شایس����تەیە! یان

"هەڵبژێردراو".بەڵێ لەبەشی یەکەمیشدا نوسیبوم: زۆربەی سەرۆک و سەرکردە و سەرگەڤاز و پاشا، میرەکانی میدیا و هەمو ئێرانیش بورجیان ش����ێرە! چونکە ئەوان����ەی بورجیان ش����ێرە یان لەبورجی ش����ێر نزیک����ن یان کوڕی ش����ێرن، هەروەه����ا ئەوانەی لەگەڵ شێر نیوەبەنیوەن: مەرج و خاسیەتەکانی خۆیان، خودایان تێدا زیاتر؛ پاڵیان پێوەدەنێن

بەرەو حەز لەسەرۆک بون و "هونەری سەرکردایەتی" کردن ".

مەرجی حەفتەم:سەرگەڤاز یان کەسێک بیەوێ ببێتە سەرۆک، رۆژی تەنیا یەک جار، بۆی هەیە سێکس بکات!

زیاتر نا!

مەرجی هەشتەم:بەو سیس����تەمەی خودی فەیلەس����وف خۆی دایدەنێ����ت بۆ خ����ۆی، بەپێی لۆژیک����ی تایبەت بیرکردنەوەی سیس����تەمێکی بەپێ����ی بەخۆی و خۆڕس����ک، یان والێهاتوی تایبەت بەخۆی، هەر بەو سیس����تەمە و بەپێی ئەو سیستەمەی خۆی

ڕادێت بژی. دنیاشی هەروا پێ لێکدەداتەوە.ئ����ەوە خودایە وایدەبین����ێ وابێت نەک خۆی!

)پێغەمبەر(.پێغەمب����ەر لەگ����ەڵ فەرق����ی فەیلەس����وف چیە؟ فەرقی س����ەرۆک لەگەڵ فەیلەس����وفیش

هاوئەندازە.ب����ەو سیس����تەمەی، کە خودی س����ەرۆک بۆ خ����ۆی دایدەنێ����ت ب����ۆ چارەن����وس و داهاتوی نەتەوەک����ەی، بەپێی لۆژیک����ی تایبەت بەحەز و ئیرادەی گەل و دۆخی نیش����تیمانەکەی، هەروەها بەپێی سیس����تەمێکی بیرکردنەوەی ش����ێرانە = حەکیمانەی تایبەت بەخۆی، هەر بەو سیستەمە و

بەپێی ئەو سیستەمە ڕادێت بژی..سیستەم چیە؟ خەڵکت لەسەر شتێک ڕاهێنا )ب����ۆ نمونە ئەگ����ەر خەڵک����ت وردە وردە بەوە ڕاهێنا بەناو جەنگێکدا بیانبەی، یان برس����ییان بکەی����ت، یان جاهیلیان جێبێڵیت..(؛ ئیتر دوای ئەمە خەڵ����ک بۆخۆیان ڕادێن بەم ڕەوش����ەیان -هەر چۆن و چی بێ- دەبێتە سیس����تەمی ژیان و

قەدەریان! ئ����ەم حەقیقەتە س����امناکە، دەبێ س����ەرۆک

بیزانێت! : ئەگینا میللەتەکە-خۆیان، "گوێیان لێ نیە.." دەتوانن تاهەتایە، بەحیزب و پەرلەمانتارانیشەوە، هەر بەو شێوەیە بژین مەڕ مەڕ ، کەڕ کەڕ )وەک چۆن ئەولیا چەلەبی لەسیاحەتنامەکەیدا باسمان

دەکات دەڵێ: "گوناحن؛ کورد؛ ئەگەر بازنەیەکی بەدەوردا بکێش����یت؛

ئیتر بەحەیاتی لێی نایەتە دەرەوە: ئیلال مەگەر کەسێک بێت بازنەکەی بۆ –یان

لێ – تێک بدات!".من شەخس����ی خۆم یەکەمج����ار زۆر پێکەنیم )چونکە خۆش����م وابوم(، بەاڵم بەهۆی ئەم تاکە پەیڤ����ەی ئەولی����ا چەلەبیی س����ەدەی 1٧م، کە لەساڵی وابزانم 19٨9 لەپاریس خوێندمەوە، بوە هۆی ئەوەی کوردم ناس����ی و زانیم من لەس����ەرم پێویستە چی پکەم بۆ ئەو میللەتەی کە باڵێکی منی بەش����ێت تێگەیش����ت و هەندێک بەغداچی و عیراقچیی����ە کۆن����ە "کۆمەرە"کانی����ش بە منی

کوردستانییان گۆت "سەرشێت"!ئەگ����ەر لەسیس����تەم )ک����ە بۆت����ە ئەخالق پاش����ان( خەڵ����ک البدەن؛ خۆی����ان خۆیان، پێ عەنتیکە دەبێ����ت و باوەڕ ناکەن، "زۆر زەحمەت و مەترسیدار و پڕ جەربەزەییە یاخیبون و خۆبون"! چونکە ئەگەر هەر یەکێک لەفەردەکان، البدەن؛ وەک فەرهاد پیرباڵیان بەسەر دێ! بۆیە لەبارەی

من دەڵێن: "دەوێرێ!". قسەی قۆڕ!!!

ئەم����ە "خۆ بەس����تنەوەیە" کە ن����اوی دەنێن سیستەم و پرەنسیپ. بۆیەش جێگەی منی تێدا زۆر نابێتەوە: ئەخالقیش وا، وەک سیستەمەکە

دروستبوە! لەگەڵ مامۆس����تا و قوتابی و ڕۆشنبیر هەردەم لەپێشەوەی خۆپیشاندانەکان، شازدەی شوبات زیاترە )لە199٤ هاتم����ەوە هەولێر( تا ئەمڕۆ..

هەر هاواردەکەم: پەرلەم����ان و سیس����تەمی )حکوم����ەت پرەنس����یپەکانی حوکمڕانیی خ����ۆی، کۆمپلێت، بەسیستەمی هەر هەمو وەزارەت و زانکۆکانیشەوە

دەبێ بگۆڕێ!(. ب����ەاڵم من ئەم����ڕۆ، بەخۆش����م و بەهەمو ئەو ریفۆرمخوازانە پێکەنین����م دێ چۆنە کە ناتوانن ئەوەڵجار بێن بەخۆیان دەس����تپێبکەن، سەرەتا بێن سیس����تەمی خۆیان واتە سیستەمی ڕۆتینی کۆنی ژیانی خۆیان و عەقڵی "س����ائیدی" خۆیان

بگۆڕن!؟

مەرجی نۆیەم:لەتاڵترین سوێریی شەوەکاندا

ئەگ����ەر تاریکای����ی، هیچ پەنجەرەیەکیش����ی، نەما:

ئیرادە و ئومێد و ئیمان بەرهەم بهێنێت دەبێ؛ سەرۆک!

مەرجی دەیەم:ڕوبەڕوی خۆتت دەکاتەوە ئایندە بۆیە ئەوەی

لەداهاتو بترسێت؛نەک دەترسێت، بەڵکو لە خۆی دەترسێت!

گەنجێک بیەوێ ببێتە س����ەرۆک، دەبێ خۆی وا حس����ێب بکات کە لەمەس����عود بارزانیش زۆر گرنگترە؛ ی����ان مەس����ەلەن وا لەخەیاڵی خۆیدا دابڕێژێت کە دەتوانێت ببێتە ئەندازیاری ئاشتی لەڕۆژهەاڵتی ناوەڕاستی داهاتودا! بەرپرسیاریەتی ئاش����تی و ئازادیی بۆ نمونە دەرەوەی هەرێمیش هەر لەسەر شانی ئەو.. "وا هەست بەخۆی بکات

دەبێ!". بۆیە دەبێ دەسەاڵتەکانی سەرۆکی هەرێمیش – بۆ زانیاریت����ان – زۆر زۆر زۆر زیاتر بکرێت! چەند دەس����ەاڵتی س����ەرۆک زیاتر ببێت شکۆی تاکەکەس����یش، هەروەها زیاتر، نەتەوەییم����ان

سەربڵندی و سودی زیاتر پێدەگات!ئاماده باش، نه ت����ه وه ، پێویسته له ش����كرێكی له كات����ی ده س����تدرێژی كردن����ه س����ه ر خاك����ی ))کوردس����تان(( مافی ئه وه ی هه بێت سەرۆک -لە دەس����توردا - ئه گه ر چی بۆ س����ه ر یه ك ماڵه جوتیاری كوردیش بێت، وه اڵمی توندی ده بێت!

مەرجی یازدەم:بتوانێت نرخی عەرزە و عەقاراتی نیشتیمانەکەی

خۆی، بەرز بکاتەوە!هەروەها دەبێ قەدر و بەهای نەتەوەیی سامانە سروشتییەکانمان بزانێت )بەڕوەک و گیانەوەران و ئاو بەتایبەت – تۆ تەماش����ای ئاوڕاکێشانەکەی سەنحاریب پاشای ئاشوری بکە بۆ هەولێر – لەو

زەمانەدا!(.چۆنیش بزانێت بتوانێت بەشێوەیەکی یەکسان هەمو هاواڵتییەک خێری لێببینن؛ چۆنیش بۆیە پێویستە هەمو "منداڵەکانی خۆی" لەم ڕاستییانە تێبگەیەنێت و لەهەرچی پلەیەک بن، دەبێ پابەند

بن بەقانون و دەستور.

مەرجی دوازدەم:بەهەر ئامرازێک بێ، بگاتە ئامانج!

بەهەر ئامرازێک واتە ئەگەر لەس����ەر حیسابی هەر سەرۆکێکی هاوش����کۆی خۆیشی بێت، یان لەس����ەر حیسابی هەر حیزب و تاقم و کەسێک کە

ببێتە لەمپەر لەبەردەمی..بۆی����ە زۆربەی ئ����ەم ج����ۆرە کەس����ایەتییە

کاریزمایانە بورجیان شێرە!بەه����ەر ئامرازێ����ک وات����ە پێ����ش ڕاگەیاندنی

هەر جەنگێک س����ەرۆک دەبێ ئاش����تیخواز بێت، ژیرێک����ی ئەوتۆ بێ����ت بتوانێ ئ����اوەزی لەپێناو ئاش����تی و بەکارهێنانی دیپلۆماس����یەت و گفتوگۆ بەکاربهێنێ����ت و بڵ����ێ: پەنجا س����اڵ گفتوگۆی

ئاشتیانە باشترە لەڕۆژێک جەنگ.ئەگەر بەهیچ شێوەیەک چارە نەما ئنجا پەنا بباتە بەر ش����ەقێکی بچوک لەسەرەتادا.. پاشان

جەنگ!

مەرج����ی س����ێزدەهەم: لەس����ەر حەقب����ون و خوداناس بون.

کاتێ دەڵێی����ن )بەهەر ئامرازێک بێت بگەیتە ئامانج(، ئامانج واتە چ����ی؟ "ئامانج" لەهونەردا

واتایەک، لەخوداناسیدا واتایەکی تر. لەسیاس����ەتدا، ئەگەرچی حیزبایەتی دەچێتە ناوی؛ بەاڵم ئامانج پێویس����تە بااڵ، واتە هەڵگری پەیامێک����ی یەزدانی بێ! )بەاڵم نابێ ناوی خودا

بەکاربێت بۆ سودی هیچ حیزبێک!(س����ەرگەڤازەیە ئ����ەو س����ەرۆک کەوات����ە، بیردەکات����ەوە: خودا حەقی وای����ە چ پکا؛ ئەوە

دەکات بۆ نەتەوەکەی! خودا پێی خۆشە بەنی ئادەم ئەوەندە بەهێزو

دڵسۆز بێ بۆ قەومی خۆی!س����ەرۆک دەبێ خودان����اس و حەقبێژ و دلۆڤان بێ����ت بۆ ئ����ەوەی لەهێ����زی و ژیری����ی یەزدانی، هەروەه����ا لەمیهرەبان����ی و باوکایەتی )بۆ گەل(

بەهرەمەند بێ!

مەرجی چواردەهەم:سەرۆک دەبێ هەس����تێکی مۆسیقایی بەرزی هەبێت بۆئەوەی بتوانێ ئەو هەمو دەنگ و سەدا و بزاڤەی دەوروبەری، نەک تەنیا بناسێتەوە بەڵکو

وەک ئۆرکسترایەک بتوانێ ڕێبەریی بکا..

مەرجی پازدەم:دەبێ ڕۆحیی����ەت و توانای جۆراوجۆری پالن و نەخشەدانانی هەبێت و بشتوانێ جێبەجێی بکات؛ پیاوی بەڵێن بێ! دەبێ لە جەربەزەیی نەترسێ، بەدەردی فارس دەڵێن: دل بەدریا بزند! بوێرێ!

"بتوانێ����ت ئیرادەی ئ����ەوەی هەبێ����ت بەڵێن بدات����ە گروپێک یان هاوڕێگەلێ����ک تا خۆی پێ ببەس����تێتەوە؛ بش����زانێ بتوانێ چۆنیش بەجێی بگەیەنێت! ئەمەیە گەنجی س����ەرگەڤاز! کەواتە؛ کەسێکە دڵی هەمو واڵت بەجارێک خۆش دەکات

بێ جیاوازی!

مەرجی شازدەم:سەرۆک خاس����یەتێکی گەنجانەی هەیە: پێش هەمو ش����تێک دێ، هێزە پەرتەوازەکانی خۆی و هێزە باڵوەکانی نەتەوەکەی خۆی کۆدەکاتەوە! چونکە لە هەمو گەردوندا هێز لەیەک ش����وێن

کۆنەبۆتەوە، پرژوباڵوە.گەنج����ی س����ەرگەڤاز ئەگ����ەر بی����ەوێ ببێتە سەرۆک، دەبێ هەوڵبدا جڵەوی هەمو هێزەکانی

خۆی و دەوروبەری خۆی لەدەست خۆی بگرێ!ه����ەر هێزێ����ک و نەخت����ە هێزێکی س����ەرۆک، لەشوێنێکی جیاوازە. دەبێ بتوانێ جڵەوی هەمو هێزەکانی ناو نیش����تیمان و زۆربەی دەرەوەیشی

لەدەست بگرێ!ه����ەر هێزێ����ک و نەخت����ە هێزێک����ی گ����ەل و نیشتیمانەکەی، لەشار و ش����ارۆچکە و شوێنێکی جیاوازە، کەواتە دەبێ هەر هەمویان لەژێر ئااڵی خۆیدا کۆبکات����ەوە "بەهەرچ����ی ئامرازێک بێت

ئامانج!".گەنجی کورد، لەکاتی هەرەس����هێنانی عاتیفی ی����ان لەکات����ی داڕوخانی شەخس����یدا؛ چ پکا؟! هەر هێزێ����ک و نەختە هێزێکی تۆ لەش����وێنێکی

جیاوازە، کەوات����ە دەبێ هەمویان کۆبکەیتەوە. ئەوکاتە مێشک ئۆتۆماتیکی داوات لێدەکا )ئەگەر داواشی لێت نەکرد، خۆت مێش����کت هەبێ تەرکیز بکە: لەپێشەوەترین شتێک بۆ تۆ چیە؟ چی پێویستە

بۆ تۆ بەزوترین کات؟ هەستانەوە!کەواتە یەکەمین شت چ پکە؟ بجوڵێ! چونکە

هی����چ ماددەی����ەک ئەگەر نەجوڵ����ێ، هێزی تێدا نایەتە وجود".

مەرجی حەڤدەهەم: سیس����تەم ئەگەر نەبێ، ئیرادە دروست نابێ

لەناو تاکدا و بۆ تاک. چونکە سیس����تەم واتە ڕاهاتنێکی ڕێکوپێک

لەڕوی تەنانەت زەم-کاتیشەوە.ی����ان بەش����ێوەیەکی دیک����ە؛ لە واڵتان����ی بێ سیستەم، مرۆڤی بێ ئیرادە بەرهەم دەهێندرێ. بێ سیس����تەمی، س����ەر لەمرۆڤ و ئیرادەش����ی

تێکدەدا! بۆ نمونە -لە واڵتانی بێ سیستەمدا – نازانیت ئایا ئاخۆ تۆ گەرەنتیت هەیە لەکاتژمێر دە و نیو

دەگەیتە فاڵن شوێن یان نا؟ئیرادەی تاک لە واڵتانی بێ سیستەمدا دەمرێ، بۆی����ەش دەبینین ئی����رادە تەنان����ەت بەهرەش

لە واڵتانی سیستەمداردا، سەرگەڤازترە!سیس����تەم پێویس����تە هەب����ێ! ئەم����ەش بۆ کۆکردن����ەوەی هێز و ب����ەش و ڕێکوپێکی و پارچە ت����اک.. لەکۆتاییدا کەوتنە ئیرادە کەوتوەکانی

سەر سککەیەک.کەواتە، تۆ زۆر بەئاسانی وات بەسەرهاتوە کە تۆ خۆت، بەدەست و ژیری و ئیرادەی خۆت هەتە، خۆت لەناو سیس����تەمێکی تەنگدا کە سیستەمی کۆمەڵە گایە و بەسەر تۆش����یدا سەپاندوە؛ وای لێتکردوە هەمان سیس����تەمی دەرەوە بەس����ەر خۆتی تایبەتیش����دا ڕابهێنیت! تۆی وا لێکردوە

ئەمە بیت کە ئێستا هەی!یانی����ش بەپێجەوانەوە: لەو کاتەش����دا خەڵک دەڵێن فاڵن سیس����تەمێکی تایبەت����ی بۆ خۆی

دروستکردوە!کەواتە، سیستەمی ژیانی خۆت بگۆڕە!

مەرجی هەژدەم:ئەو ش����وێنەی، زەمان بەناویدا -بەڕێکوپێکی-

دەڕوا. واتەSystem سیستەم ئەمەی وتم شیعر نیە، بەڵکو ئەوە دەگەیەنێت کە سیستەم و بیرۆکەی دامەزراندنی سیستەمیش ب����ۆ یەکەمج����ار لەمۆس����یقاڕێکەوە لەدایکب����وە بەنەزەری من، چونکە هەمومان دەزانین، ئەگەر، هەرچی جادەی ئیس����کان هەیە، بکەونە گیان و

هاواری یەکتر؛ چی دەقەومێ؟ مۆسیقاڕ لەهەمو کەسێک زوتر پێ حەسیاوە و هات����وە نیزامێکی بۆ دەنگی ش����تەکان و هاوار و

هەرای کۆمەڵگا دۆزیوەتەوە!کەواتە، سیستەم، واتە: ڕاهاتنێکی ڕێکوپێک

لەڕوی تەنانەت موزیک و زەم-کاتیشەوە.

مەرجی نۆزدەم:ش����اعیر کاتێ دەنوس����ێ )خودا نوست( یان پاش����ان کە مەالیەک لێی هەڵدەستێتەوە و پێی دەڵێ ئەمە کوفرە چونکە )خودا نانوێ(.. بەڕای من بەالش خۆیان توش����ی کێش����ە کردوە لەگەڵ یەکتر ئەم دو س����ەنگەرە؛ چونک����ە هەردوکیان بەزمانی مەجاز قس����ە دەکەن و هەردوکیش����یان لەس����ەر حەقن. چۆن؟ ش����اعیرەکە مەبەس����تی

ئەوەیە بڵێت: هەن����دێ لەهێزی خ����ودا کاتێ لەش����وێنێک دەنیش����ێتەوە و ئارام دەگرێ "بۆ نمونە ڕەشەبا، شۆڕش����ی مرۆڤ، باران.."، ئەوا "هەندێ هێزی

تری خودا" لەشوێنی دیکەدا بێدار !مەنتیق بۆیە الی شاعیرانە لەم شەڕەدا؛ بەاڵم پش����تی مەال کرێکار دەگرم ل����ەوەی کە لەدژی

کابرای قوڕئانسوت هاتبوە قسە ! س����ەرۆک؛ کەواتە، هەندێ جار، دەبێ بتوانێ

نەنوێ، چونکە ئەو دەبێ ڕۆژانە بیربکاتەوە! سۆنیا لەڕاسکۆڵنیکۆف دەپرسێ: "شەوان لە

ماڵەوە بەتەنیا چی دەکەی؟"."بیر دەکەمەوە" دەڵێ.

ئەو کەسەی پالن دادەڕێژێت، سەرۆک؛ دەبێ هەوڵبدات بەئەندازەی خودا )استغفراللە( خۆی بە بەرپرسی خێزان و ش����ار و نیشتیمانی خۆی،

ئنجا بەرامبەر هەمو مرۆڤایەتی، بزانێت.خودا، یان دەس����ەاڵتی خ����ودا، بەهەندۆکەیی

یان وەک عارەب دەڵێن بەش����ێوەیەکی جوزئی، لەهەمو شتێکدا و لەهەمو کەسێکدا، لەناو هەمو

کەسێکدا و لەناو هەمو شتێکدا.. هەیە!فەلسەفەی زەمەنی کوردی، ڕوی لەئایندەیە؛ فەلسەی زەمەنی عەرەبی، ڕوی لەڕابردو. ئەمەیە

جیاوازیی کورد و عەرەب. -بەڕای من.

مەرجی بیستەم: س����ەرۆک دەبێ بەچاوێکی فراوان����ی باوکانە تەماش����ای ک����وڕ و کچەکانی خۆی ب����کات، نەک لەس����ەر بناغەی ئیس����تیحقاقاتی حیزبی. بۆیە ناچارە کارێ بکات کە هەمو کوردس����تان دڵیان

پێیخۆش دەبێت! چۆن؟ ئەنتی سیس����تەمێکی پەرلەمانتاریی کراوەی حیزبی، لەس����ەر بناغەی ئیستیحقاقاتی حیزبی حوک����م نەدات بەڵکو لەس����ەر بناغ����ەی "ڕێژەی نەتەوەی����ی" و دینی و مەزهەب����ی و چینی و توێژی

کۆمەڵگە لیست دابمەزرێت: "ڕێ����ژەی گەن����ج و کرێکار، ڕێ����ژەی ئازایەتیی

جوتیاری کوردستان تاقی دەکەینەوە! ڕێ����ژەی منداڵ، توانای ژن، هێزی مامۆس����تا ئەکتی����ڤ دەکەین یان تاق����ی دەکەینەوە؛ لەناو پەرلەمان ڕۆڵیان دەبێ����ت. ئەمە جگە لەڕێژەی تورکم����ان و ئێزی����دی و کلدۆ-ئاش����ور و جولەکە و

شیعە و هتد.ئەم����ەش حیزب دەس����ڕێتەوە لەکوردس����تان باش����ترین چارەی����ە )ب����ەم کارەش س����ەرۆک زیرەکانە بەڕێوەبردنی واڵت دەکاتە سیس����تەمی

دامودەزگایی و ڕێکخراوەیی: بەمەش ڕۆڵ����ی دەزگا و ڕێکخ����راوە مەدەنی و پیش����ەییەکان.. دەبوژێنین����ەوە و دەس����ەاڵتیان

لەجیاتی حیزب و حکومەت دەبێت.ئەمەیە مەدەنیەت(

مەرجی بیست و یەکەم:دەس����ەاڵتی س����ەرۆک، تەنیا لەئاراستەکردنی ڕێبازە ڕاس����تەکەی ئەوان –سیاسەتە دەرەکییە حەکیمانەک����ەی- خۆی����ان بەڕاس����تی دەزان����ن؛

بەرپرسیارن!واتە بەشێوەیەکی ئۆتۆماتیکی ئەوە دەگەیەنێ

کە )ئەگەر ئێرە – ئەمڕۆ بکەینە نمونە(پێویس����تە وەزارەت����ی ناوخ����ۆش یەکبخرێت لەمس����ەر تا ئەوسەری کوردس����تان ئیمزا بکات پەرلەمان، کە تا هەتایە، لەقانوندا و بەپێی قانون پێویست وایە لەدەست سەرۆکدا بمێنێتەوە-ئنجا

هەر کێ بێت! هەروەها هێزی پێش����مەرگە، تەنیا بەفەرمانی ئەو – بۆ هەر مەبەس����ت و کوێیەک بێ- جوڵەی

پێ دەکرێ!لەڕوی سیاس����یەوە بۆ نمونە ئەمڕۆ؛ سەرۆک دەبێ دەسەاڵتی ئەوەی هەبێت ئەگەر حیزبێک، گروپێک����ی مەزهەب����ی، یان ه����ەر پارێزگایەکی هەرێم، ئەگەر ویس����تی خۆی لەکوردستان واتە لەهەولێری پایتەخت دابڕبکات، بەتاوانی خیانەت لەکوردستان، سزای بدرێ )کوڕی هەر کەسێک بێت س����ەرۆک: دەبێ ئەو دەسەاڵتە سیاسییەی

پێ بدرێ(!لەمەش گرنگتر؛ سەرۆک ئەمڕۆ دەبێ دەسەاڵتی ئەوەی هەبێ����ت لەکۆماری عیراق جودا ببێتەوە؛ پاش����انیش بۆی هەبێت نەخش����ەی "س����نوری سیاس����یی" هەرێم، بەخەباتی دیپلۆماس����ییانە، یان ئەگەر پێویس����تبو بەخەباتی چەکداری دژی

داعش؛ فراوانتر بکات!لەبەندێک����ی گرنگرتیش����دا لەدەس����تور دەبێ قەی����د بک����رێ: له كاتێك����دا هاواری ئینس����انی ، ئاش����تیخوازانه به رز ببێته وه له ده س����ت زوڵمی Racism یان زوڵمی حكومه ت دژی "كه مایه تیه نه ته وه ییه كان"ی ناو دەوڵەتانی دراوس����ێ، یان دژی ئه و خه ڵكانه ی به هۆی جۆری س����ێكس یان به هۆی ئیمانیان به خودا له ڕێگه ی هه ر دینێكه وه بێت، بچه وسێندرێنه وه له الیه ن هه ر ده سه اڵتێكی دراوس����ێی سنوری س����ەرۆک، ئه گه ر ئه م هاواره ویژدانی س����ەرۆکی جواڵند تا ئ����ه و ڕاده یه ی كه جه نگێك ڕابگه یه نێ بۆ پاراستنی ئەوان و سنوری

هەرێم، ده بێت مافی پێبدرێت.

سه رۆك كێیه؟بیست ویه ك مه رجه كانی سەرۆک

ئەمڕۆ، بەخۆشم و بەهەمو ئەو

ریفۆرمخوازانە پێکەنینم دێ چۆنە کە ناتوانن

ئەوەڵجار بێن بەخۆیان دەستپێبکەن، سەرەتا بێن سیستەمی خۆیان

واتە سیستەمی ڕۆتینی کۆنی ژیانی خۆیان و

عەقڵی "سائیدی" خۆیان بگۆڕن!؟

سەرگەڤاز یان کەسێک بیەوێ ببێتە سەرۆک،

رۆژی تەنیا یەک جار، بۆی هەیە سێکس بکات!

زیاتر نا!

فه رهاد پیرباڵ

شکست و دەوڵەت! ئاسۆس هەردی

ئەوەی ئەمڕۆ لەکوردستان دەیبینین، تەنها یەک ناوی هەیە.... شکست و هیچی تر!ئەوەی پێی دەوترا "ئەزمونی دیموکراس����ی کوردستان"و وەک سەرەتایەک بۆ بنیادنانی دامودەزگای دەوڵەتی پێیان دەفرۆش����تین، پاش کودەتاکەی پارتی بەس����ەر پەرلەمانی

شەرعیدا، توشی ترسناکترین شکستی خۆی بوە.ئەوەی پێی دەوترا یەکهەڵوێس����تی بەرامبەر دەرەوە، ئەمڕۆ لەگێژاوی دابەشبون بەسەر بەرە دژ بەیەکەکانی ناوچەکەدا، شکس����تێکی دیکە بۆ خ����ۆی تۆمار دەکات، بەجۆرێک کەس نازانێت پارتی لەگەڵ تورکیاو سعودیەدا چی دەکات و یەکێتی لەگەڵ بەغداو ئێران

چی دەڵێت!ئەوەی پێی دەوترا سیاس����ەتی ئابوری و بڕیاری س����ەربەخۆی هەرێم لەبواری س����امانی سروش����یدا یاخود "بەدوبەی کردنی کوردس����تان!"، توشی شکس����تێک بوە کە خەریکە

دەمانگەڕێنێتەوە بۆ قاتوقڕیی نەوەدەکان .کارەس����ات ئەوەیە، هیچ یەکێک لەسەرۆک و بەرپرس����ەکان ئەوەندە ئازایەتی ئەدەبییان تێدا نیە بەخەڵکی خۆیان بڵێن: "ئێمە بەرپرس����ین... داوای لێبوردن لەخەڵک دەکەین".

هەرکەسە ئەویدی تاوانباردەکات!س����ەیریش ئەوەیە س����ەرباری هەمو ئەو شکستانەی هەرێمی کوردس����تان بە سەرۆک و کابینە حکومییەکانییەوە، حیزبێکمان هەیە کە تا دوێنێ گەورەترین هێزی ئۆپۆزسیۆنی کوردس����تان بو، هێش����تا ش����ەڕ لەس����ەر ئەوە دەکات وەزیرەکانی بگێڕنەوە بۆ ناو ئەو

حکومەتەی خودی خۆی بە"شکستخواردو"ی دەزانێت!لەوەش س����ەیرتر ئەوەیە ئەو الیەنەی لەناو هەمو حیزبەکاندا گەورەترین بەرپرسیارێتی ئەم دۆخەی لەئەس����تۆیە )دیارە پ����اش ئەویش هاوپەیمانە س����تراتیجییەکەی!(، لەنێو تەپۆتۆزی شکس����تەکاندا الف����ی دەوڵەتی کوردی لێدەداو دەڵێ ئ����ەوەی بڕواش ناکات،

خائین و دوژمنی کوردە! دەوڵەت����ی کوردی ئاواتێکە نەوە لەدوای ن����ەوەی ئەم میللەتە خەونیان پێیەوە بینیوەو دەیبینن. بەاڵم بەڕێزان بەچ����ی باوەڕ بکەین؟ بەو ژێرخانە ئابورییەی بۆ دەوڵەتەکەتان دروستکردوە؟ بەو دامودەزگا دەوڵەتییانەی خۆتان پێش هەمو کەسێک ژێرپێی دەخەن؟ بەو هێزی پێش����مەرگە یەکگرتو و مەش����قپێکراوەی دروس����تتان کردوە؟ بەو تێگەیشتنە ناوچەیی و نێودەوڵەتییەی بۆ بەدەوڵەت بون بەدەستان هێناوە؟ بەو هەوڵ و ماندوبونەی

بۆ کۆکردنەوەی هێزەکانی کوردستان لەدەوری ئەو ئاماجە سەرفتان کردوە؟ ئەگ����ەر بە ڕاس����تتانەو دەتان����ەوێ خەونی هەموم����ان بەدی بێنن، فەرم����ون... جارێ پێش هەمو ش����تێک ل����ەو کەلە بەرزە وەرنەخوارەوەو باوەش ب����ۆ خەڵکی خۆتان و هێزە سیاس����ییەکانی واڵتەکەی خۆتان بکەنەوە. ئەو پرۆس����ە سیاس����ییە راست بکەنەوە کە بەدەستی خۆتان لنگەوقوچتان کردەوە. خۆ ئێوە هەمیشە لەوەاڵمی رەخنەکاندا دەتانوت "لەس����ەر کەموکوڕییەکانی ناوچەی س����ەوز گلەییمان لێمەکەن؟ ئێمە لەوێ دەسەاڵتمان نیە"! باش����ە دەوڵەت بۆ نیوەی هەرێم دروس����تدەکەن یان بۆ هەمو کوردس����تان؟ ئەگەر بۆ هەمو کوردس����تانە، ئەی نابێ ئەو ناوچانەش بخەنە ریزی خۆتانەوە کە دەس����ەاڵتتان

بەسەریاندا نیە؟ئەگ����ەر بەڕاس����ت دەوڵەتت����ان دەوێ، فەرم����ون پالنەکەت����ان لەگ����ەڵ هێزەکانی تری کوردس����تاندا بخەنە سەر مێزی گفتوگۆو پێکەوە هەنگاوەکان دەستنیشان بکەن ، ئەرک و بەرپرس����یارێتییەکان دابەش بک����ەن، بەرنامە بۆ روبەڕوبونەوەی ئەگەرو پێش����هاتەکان

دانێن...ک����ە هیچ یەکێک لەمانە نابینین، بەڵکو رێک پێچەوانەکەی دەبینین، ئیدی بۆ ناهەقمان دەگرن ئەگەر بڵێین ئەم دروش����مبازییە، جگە لەگەمەکردن بەهەس����ت و نەستی خەڵک و خۆدزینەوە لەبەرپرس����یارێتیی شکستەکان، هیچ شتێکی دیکە نیە؟ دەوڵەت بەخەزێنەی

بەتاڵ و خەڵکی برسی و هێزی سیاسیی لێکترازاو دروست دەکرێ؟

Awene خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه گه رمیانی، سەردەشت عوسمان، سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاهیر

ئه میرعه لی باپیر وه تمان له عه شیره تی

میراوده لییه و له هاوینی 1961 له گوندی كه نجاڕه ی سه ر به ناحیه ی سه نگه سه ری

سه ر به قه زای پشده ر له دایك بوه

له ساڵی 1996دا، ماڵی هاوسه رێكی له ئه حمه دئاواو ماڵی هاوسه رێكی

دیكه شی له مه ریوان ده بێت

عه لی باپیر له ساڵی 2001 كه كۆمه ڵ دامه زرا بو به ئه میر، ساڵی 2005یش له یه كه مین

كۆنگره ی كۆمه ڵی ئیسالمییدا به كۆی ده نگی ئه ندامانی كۆنگره به ئه میری كۆمه ڵ

هه ڵبژێردرایه وه ، له كۆنگره كانی 2010 و 2015شدا به هه مانشێوه

دوای ته واوكردنی ئاماده یی ئیسالمی له سلێمانی ، ساڵی 1980 چوه ته كۆلێژی "فیقه" له شاری نه جه ف، به مه به ستی شاره زابون له فیكرو

مه زهه بی شیعه

پاش ئه وه ی له مانگی 12ی 1993دا، سه رجه م بنكه و باره گاكانی بزوتنه وه

له الیه ن هێزه كانی یه كێتیه وه له ناوچه ی پشده ر كۆنتڕۆڵ ده كرێن، روه و ئێران

خۆی ده رباز ده كات و له وێشه وه روده كاته شاره زور كه بنكه ی سه ره كی

چه كدارانی بزوتنه وه ی ئیسالمی بو له شه ڕی دژ به یه كێتیدا

له به هاری 2003دا، دوای ئه وه ی بنكه و باره گاكانی كۆمه ڵ له شاره زورو

هه ورامان له الیه ن ئه مریكاوه موشه كباران ده كرێن و له ئاكامدا

نزیكه ی 111 كه س له ئه ندام و كادێری كۆمه ڵ ده كوژرێن، به پێی ڕێككه وتنێك

له گه ڵ یه كیه تی بنكه و باره گاكانیان ده گوازنه وه بۆ ناوچه ی پشده رو عه لی باپیریش به ماڵ و خێزانه وه له گوندی

"داره شمانه " نیشته جێ ده بێت

له 2003/7/10دا، له كاتێكدا كه عه لی باپیر به ڕێوه ده بێت بۆ دیدار له گه ڵ چه ند به رپرسێكی ئه مریكاییدا له دوكان له نزیك

گوندی قه مچوغه ده كه وێته بۆسه ی ئه مریكاییه كانه وه و خۆی و سێ ئه ندامی

سه ركردایه تیی ده ستگیر ده كرێن و به سێ كۆپته ر سه ره تا بۆ موسڵ و پاشان بۆ

فڕۆكه خانه ی به غدا ده برێن، عه لی باپیر دوای به سه ربردنی 11 مانگ له زیندانی

ئه مه ریكیه كان، ئازاد ده كرێت

دوای راپه ڕینی 1991، ماڵه كه ی دێنێته وه بۆ گوندی سه رئه شكه وتانی نزیك بێتواته و سه رپه رشتی بنكه کانی

بزوتنه وه له ناوچه ی پشده ر ده كات

ساڵی 1987 ده چێته شاخ و په یوه ندی ده كات به بزوتنه وه ی

ئیسالمییه وه و ده بێته فه رمانده ی هێزی حه مزه و پاشان ئه ندامی مه كته بی

سیاسیی و به رپرسی مه كته بی ڕێكخستن

ساڵی 1983 یه كه مین كتێبی ده نوسێ به ناوی "پوخته یه ك ده رباره ی

ئیسالم" و له به غدا چاپ ده كرێ، له هه مان ساڵیشدا بۆ یه كه مجار ژیانی

هاوسه ری پێكده هێنێ، عه لی باپیر تائێستا 3 جار هاوسه رگیریی كردوه و

خاوه نی 13 منداڵه

پاش ئه وه ی له ئه وقافی هه ولێر تاقیكردنه وه یه كی پێشنوێژیی و

وتاربێژیی ده دات و به پله یه كی زۆر باش ده رده چێت، له 1983دا له مزگه وتی

نۆڕسی له ڕانیه ته عین ده بێت، به شێوه ی "انتداب" له جیاتی خزمه تی

سه ربازیی

دوای روخان���ی رژێم���ی س���ه دام له ڕێگه ی ئاش���كرا كردنی فایله كانه وه باس له وه كرا ك���ه مخابه راتی به عس كه س���ێكه وه له ڕێگ���ه ی هه وڵی���داوه

په یوه ندی له گه ڵ دروستبكات

عه لی باپیر به وه ناسراوه كه چه ندین جار باسی له وه كردوه

خه وی به پێغه مبه رو خوداوه بینیوه

ساڵی 2010، به ئه ندامی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق

هه ڵبژێردرا له سه ر بازنه ی پارێزگای هه ولێر

ساڵی 2001، له بزوتنه وه ی ئیسالمی جیاده بێته وه و كۆمه ڵی

ئیسالمی كوردستان پێكده هێنێت و ده بێته ئه میریان، چه كدارانی كۆمه ڵ شارۆچكه ی خورماڵ

ده كه نه بنكه ی سه ره كی كارو چاالكییان

ماڵپه ڕی ئاوێنه نوێ ده بێته وه

زوانه‌به‌م