ژماره 487

له شه ش مانگی رابردودا 254 حاڵه تی سوتان و خۆسوتاندن له سلێمانی

هه بوه

به فه رمانێك��ی نهێن��ی س��ه رۆكایه تی هه ڤاڵی 500 وه زی��ران، ئه نجومه ن��ی "بارزان��ی نه مر" ده كرێن به ش��ه هید و ده بڕدرێته وه بۆ موچه ی شه هیدانه یان كه مانگانه موچه كانیان ده گاته نزیكه ی 800 ملی��ۆن دینار، وته بێژی وه زاره تی ش��ه هیدان ده ڵێ��ت "ئێم��ه فه رمانی ئه نجومه ن��ی وه زیرانم��ان جێبه ج��ێ به ڕاس��تی ئه وانه نازانی��ن ك��ردوه و

شه هیدن یان نا".به نوس��راوێكی به ئاوێنه : تایب��ه ت فه رمی سه رۆكایه تی ئه نجومه نی وه زیران ك��ه واژۆی نێچیرڤ��ان بارزانی و مۆری وه زه راتی دارایی – نهێنی له س��ه ره و كۆپییه كی ده ست ئاوێنه كه وتوه ، بڕیار دراوه موچ��ه ی هه ڤااڵنی بارزانی نه مر رێكبخرێته وه له ڕێگه ی چوار لیس��ته وه كه ئاڕاسته ی وه زاره تی دارایی كراوه و وه زاره تی ئاڕاس��ته ی ئه وان دواتریش ش��ه هیدانیان كردوه ، به پێی نوسراوه فه رمیه كه "ئه وانه ی ناویان له لیس��تی ژماره )1(دا هات��وه به پله ی راوێژكار به موچ��ه ی 1500000 دینار )ملیۆنێك و پێنج س��ه د هه زار دینار تۆمار بكرێن،

ئه وان��ه ی له لیس��تی ژم��اره )2(دان به پله ی لیوا به موچه ی 1320000 دینار )ملیۆنێك و سێ س��ه د و بیست هه زار دین��ار( تۆم��ار بكرێن و لیس��ته كانی 3 و4یش به پله ی عه می��د و رائید تۆمار

بكرێن.ش��ه هیدان و وه زرات��ی وته بێ��ژی ئه نفالكراوان��ی حكومه ت��ی هه رێم��ی كوردستان "فوئاد عوسمان" له مباره وه به ئاوێنه ی راگه یاند كه ئه وه له كابینه ی س��ه رۆكایه تی حكومه تدا پێنجه م��ی ئه نجومه ن��ی وه زیران بڕیاری له س��ه ر داوه ، ئ��ه و وت��ی " ئه وان��ه 500 ناون به چ��وار لیس��ت بۆم��ان هات��وه كه معامه له ی ش��ه هیدیان بۆ بكرێت و هه ر كه سه و به پله ی خۆی شه هیدانه یان بۆ

بڕاوه ته وه ".وتیشی " ئێمه فه رمانی ئه نجومه نی وه زیرانمان جێبه جێ ك��ردوه و نازانین ئه وانه به ڕاس��تی ش��ه هیدن یان ته نها هه ڤاڵ��ی بارزانی نه مرن. گرنگ ئه وه یه ئه وانه له گه ڵ بارزان��ی له ئاوی ئاراس په ڕینه وه و هاتونه ته وه به نوس��راوێكی

ره سمی به شه هید تۆمارن".

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )487( سێشەممە 2015/7/14

w w w . a w e n e . c o m

ریکالم

9

به هۆی فه یسبوكه وه خێزانێك حاشا

له كچه كه یان ده كه ن

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3201274 تیراژ: 4500ناونیشان: سلێامنی ته الری زارا - نهۆمی سێه م - شوقه ی ژماره 32

خوێندنگای یه که مه که ی هه رێم

زستانان باران ده چێته ناو پۆله کانییه وه

ئه بوبه کری به غدادیپیاوێکی پڕ له ڕه مزو راز

بۆچی دیپلۆماتان بانگهێشتکران بۆ په رله مان له رۆژی

23ی حوزه یران

16147

به فه رمانێكی نهێنی سه رۆكایه تی ئه نجومه نی وه زیران 500 هه ڤاڵی "بارزانی نه مر" ده كرێن به شه هید و شه هیدانه یان بۆ ده بڕێته وه

18

2مــه سـعودۆفـۆبیــا

یــاخـود نـه تـه وه ی كــوردو پــه تـای

دژســه ری ؟

جه ژنتان پیرۆز.. به بۆنه ی هاتنی جه ژنی پیرۆزی ره مه زانه وه سێشه ممه ی داهاتو ئاوێنه باڵونابێته وه

داره ڤان مه نسور

مه سعود مسته فا

بارزانی

ب��ااڵ به پل��ه ی راوێ��ژكار چه ندی��ن له په رله مان��ی كوردس��تان به پل��ه ی به ڕێوه به ری وه زیرو شاره زاو بریكاری پێش��كه وتو دامه زرێنراون، زۆرێك له و راوێژكارانه ش دوای خانه نشین كردنیان وه نه وش��ه كانیان بردوه بۆ خۆیان كه هی په رله مانه ، س��كرتێری په رله مان ده ڵێ��ت "راوێژكار هه بوه له یه ك رۆژدا

دامه زراوه و خانه نشینیش كراوه ".تایب��ه ت به ئاوێن��ه : به پێ��ی چه ند به ڵگه نامه ی��ه ك ك��ه ده س��ت ئاوێنه كه وتوه له ماوه ی دو س��اڵی رابردودا هه مو بۆ كوردس��تان له په رله مان��ی حزبه كان 69 راوێژكار به پله ی جیاواز دامه زرێن��راون، ئ��ه و دامه زارندنان��ه له كاتێكدایه كه پێشتر یه كێتی و پارتی سه دان كه سیان به و پله و ناونیشانانه فه رمانبه رو له 800 زیاتر دامه زراندوه و موچ��ه خانه نش��ینكراو راوێ��ژكاری

وه رده گرن.له و به ڵگه نامانه دا كه ده ست ئاوێنه كه وتون، زۆربه ی ئه وانه ی خانه ش��ین كراون هێش��تا ته مه نی خانه نشینییان

ته واونه كردوه ، هه ندێكیان له مانگی 5ی 2013 به راوێژكاریی دامه زراون و له مانگی 5ی 2014 خانه نشینكراون. فه خره دین قادر سكرتێری په رله مانی كوردستان له مب��اره وه به ئاوێن��ه ی راگه یاند كه "له سه رده می ده ستبه كاربونی ده سته ی سه رۆكایه تی خولی چواره می په رله مان كه ده كاته 2014/4/29، ئه گه ر كه سێك ئه وا دامه زرابێت و خانه نش��ینكرابێت، به ڵێ��ن بێت لێپرس��ینه وه ی له س��ه ر بكه ی��ن، به اڵم تاوه ك��و 2014/4/28 ب��ه ره و خوار هه رچ��ی هه بوبێت ئێمه

لێی به رپرسیار نین".وتیش��ی "ئێمه كه چوینه په رله مان په رله م��ان نوس��ینگه ی به نمون��ه چایچیش��ی تێ��دا نه ماب��و، هه مویان زۆر هه ندێك��ی خانه نش��ینكرابون، ل��ه و راوێژكارانه ی خانه نش��ینكرابون وه نه وشه كانیش��یان بردب��و، دوات��ر ده سته ی وه كو مابونه وه ئه وانه ش��ی سه رۆكایه تی وتمان هه ركه س ده یه وێت ده توانێت خانه نشین بێت، به اڵم ده بێت

ئۆتۆمبێلی په رله مان نه به ن".

له ب��اره ی ئ��ه وه ی راوێ��ژكار هه یه ته مه نی 33 س��اڵه و پاش یه ك ساڵ و به راوێژكاری��ی، دامه زراندن��ی نی��و خانه نش��ینكراوه ، له كاتێكدایه به پێی فه رمانب��ه ر خانه نش��ینی یاس��ای له ته مه ن��ی 63 س��اڵیدا خانه نش��ین ده كرێ��ت، س��كرتێری په رله مان وتی "هه مو كه س��ێك مافی خۆیه تی پاش یه ك س��اڵ له دامه زراندنی خانه نشین

بێت".

سكرتێری په رله مان: راوێژكار هه بوه له یه ك رۆژدا دامه زراوه و خانه نشیكراوه

مسته فا سه ید قادر وه زیری پێشمه رگه ئاماژه به وه ده كات كه یه كخستنه وه ی هێزی پێش��مه رگه ته نها به بڕیار نابێ، به ڵك��و ئیراده یه كی به هێ��زی ده وێ و كاری زیات��ری ده وێ، ئ��ه و ده ڵێ��ت "ماوه یه كی ترم پێویسته بۆ ئه وه ی بزانم پێشمه رگه دا هێزی له یه كخس��تنه وه ی

سه ركه وتو ده بم یان نا".تایبه ت به ئاوێنه : مس��ته فا س��ه ید تایب��ه ت له چاوپێكه وتنێك��ی ق��ادر به ئاوێن��ه دا رایگه یان��د كه تا ئێس��تا ته نه��ا هه ندێ هه نگاوی س��ه ره تاییان چاكسازییانه دا ئه و له ئه نجامدانی ناوه كه به نیازبون له وه زاره تی پێشمه رگه دا

ئه نجامیبده ن، ئه و وتی "هی��وادارم هه مو تواناكان بخه ینه گ��ه ڕ ب��ۆ ئه وه ی ل��ه ده ره وه ی وه زاره تی پێش��مه رگه هی��چ هێزێكی

چه كداری حزبی نه مێنێت".وتیشی "كێش��ه كانی ئێستای نێوان بزوتنه وه ی گۆڕان و پارتی له سه ر پرسی س��ه رۆكایه تی تا ئێس��تا كاریگه ری به ڕێوه چونی له س��ه ر نه ب��وه خراپی كاره كانم، هیوادارم له داهاتوش��دا هیچ

جۆره كاریگه ریه كی نه رێنی نه بێت".ناوب��راو ئاماژه ی ب��ه وه ش كرد كه ل��ه دو مانگ��ی داهات��ودا ئه وه یان بۆ رونده بێته وه كه ئه مه ریكا به ڵێنه كه ی ده باته سه ر سه باره ت به هاوكاریكردنی پێش��مه رگه به چه كی قورس و پڕچه ك كردنی سێ لیوای كورد كه بڕیاره دور

له ده ستێوه ردانی حیزبی پێكبهێنرێت.

مسته فا سه ید قادر:ماوه یه كی ترم پێویسته بۆ ئه وه ی

بزانم له یه كخستنه وه ی هێزی پێشمه رگه دا سه ركه وتو ده بم یان نا

ئه بو كاروان:به م به ره جه ژنانه

موچه نییه و فه رمانبه رانیان

نائومێد كرد

سه رۆكی لیس��تی ئازادی له په رله مانی پێش��تر ڕایگه یان��د كوردس��تان، به رپرس��انی حكومه ت��ی هه رێم��ی كوردس��تان الف و گه زاف��ی ئه وه یان لێئه دا كه داهاتی تاك و ئاس��تی بژێوی خه ڵكی كوردستان له ئاست دانیشتوانی ناوه ڕاست و خواروی عێراق زۆر باشتره ،

كه چی ئێستا به م به ره جه ژنانه

4

93 3

تایبه‌ت(487( سێشه ممه 22015/7/14

ئا: ئاوێنه

باڵوكردنه وه ی وێنه ی ئوتومبێلێك له الیه ن كوڕه زایه كی بازرانیه وه

له ئینستاگرام كه نرخه كه ی 17 ده فته ره و مه نسور بارزانی باوكی

به دیاری پێبه خشیوه ، بوه ته جێی بایه خی ئه و سویدی و نه رویجیانه ی كه خۆیان به دۆستی كورد ده زانن و

پشتیوانی پێشمه رگه ده كه ن له شه ڕی دژ به داعشدا، ئه وان

له به رامبه ر ئه مه دا ده ڵێن "مانگانه ی پێشمه رگه یه ك كه خۆی ده دات به كوشت له شه ڕی دژ به داعشدا

چه نده و به چه ند مانگ ده یده نێ؟!"

میش��ێل گی��رارد هیل��ده رس كه نه رویجییه كی دۆستی كورد و یه كێكه له و كه سانه ی سه رپه رشتی كۆمه ڵه ی Kurdiska generationen iSverige ده كات، له په یجی تایبه تی خۆی له تۆڕی كۆمه اڵیه تی فه یسبوك وێنه ی "داره ڤان مه نس��ور بارزانی " و ئه و ئوتومبێله ی داناوه كه مارسیدسی G63یه و له الیه ن باوكییه وه به دیاری پێیبه خشراوه ، هیلده رس كۆمێنتێكی نوسیوه و ده ڵێت "نازانم له كوردستان ئ��ه و ئوتۆمبێله نرخه ك��ه ی چه نده ، به اڵم به پاره ی سویدی بایی ملیۆنێك و پێنجسه د هه زار كرۆنه ئه وجا پێمبڵێن مانگانه ی پێش��مه رگه یه ك كه خۆی

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

له دوای پێكهێنانی حكومه تی هاوبه ش له ساڵی 2005 هیچ كاتێك

به قه در ئێستا په یوه ندییه كانی نێوان پارتی دیموكراتی كوردستان و

یه كێتی نیشتیمانی كوردستان رو له گرژی و ئاڵۆزی نه بوه . ئێستا ئه م دو پارته له هاوپه یمانییه كی

به هێزه وه بونه ته نه یاری سه رسه ختی یه ك.

پرس��ی هه مواركردنه وه ی یاس��ای س��ه رۆكایه تی هه رێ��م به پله ی یه ك و بابه تی ده ستورو كێشه كانی فرۆشتنی نه وت یه ك له دوای یه ك ناكۆكییه كانی نێوانیانی قوڵتر كردۆته وه به جۆرێك، پارتی هه ڕه ش��ه ی ڕاكێش��انی قوباد تاڵه بانی ب��ۆ نێو هۆڵ��ی په رله مان ده كات ب��ۆ لێپرس��ینه وه ، یه كێتیش هه ڕه شه ی ڕاكێشانی نیچیرڤان بارزانی

ده كات بۆ لیپرسینه وه .

ئه ندام��ی ئه سه س��ه رد فه ری��د

س��ه ركردایه تی یه كێتی نیش��تیمانی كوردستان نایشارێته وه له وه ته ی ئه و پرۆژانه ی سه رۆكایه تی هه رێم ره وانه ی په رله مان كراون كێشه ی دروستكردوه له س��ه ر په یوه ندی نێ��وان یه كێتی و پارت��ی، چونكه دو دیدو نه خش��ه ی

جیاوازیان هه یه له و روه وه .یه كێت��ی زانیاریی��ه كان به پێ��ی نیش��تیمانی كوردستان و بزوتنه وه ی گۆڕان تاوه كو ئێستا دیدو بۆچونیان ب��ه وه ی س��ه رۆكی نزیكه لێك��ه وه هه رێمی كوردس��تان له ناو په رله ماندا ده س��ه اڵته كانی هه ڵبژێرێ��ت و كه مبكرێته وه ، به رامبه ر ئه وه یش دیدی پارتی دوره له م بۆچون��ه وه و داوای ئه وه ده كاته وه كه سه رۆك له ناو گه لدا هه ڵبژێردرێت، تاوه كو ئێستا به فه رمی

هه ر ئه م دو دیده جیاوازه هه یه . له باره ی كاریگه ری ناكۆكی یه كێتی و پارتی له س��ه ر ژیانی خه ڵك پێیوایه تائێس��تا كاریگه ریی��ان نه بوه "به اڵم به دڵنیایی��ه وه درێژه كێش��انی ئ��ه و بابه ته كاریگه ری خراپ له سه ر پێگه ی هه رێ��م به جێده هێڵێت، بۆیه بۆچونی

ب��ۆ په رله مان یه كێت��ی گه ڕانه وه یه هه مواری پرۆژه یاس��اكانی له رێگه ی سه رۆكایه تی هه رێم، به له به رچاوگرتنی ده ستاوده ستكردنی دیارده ی ئه وه ی

ده سه اڵت له به رچاو بگیرێت"هه روها ناوبراو پێیوایه بانگێشتكردنی قوب��اد تاڵه بانی بۆ په رله مان له الیه ن به ش��ێكه پارت��ی، فراكس��یۆنی له ره نگدانه وه ی په یوه ندییه كانی نێوان

یه كێتی و پارتی.ئه حمه د عیماد به وه ی س��ه باره ت ئ��اگاداری هه م��و ورده كارییه كان��ی پرۆس��ه ی نه وت��ی هه رێم��ه ، وت��ی "ره نگ��ه ئه مه بۆ س��ه رده می خۆی راس��ت بوبێت، ب��ه اڵم به دڵنیاییه وه له دوای ئه وه چه ندین ورده كاری دیكه هاتوه ته كای��ه وه و ره نگه كاك عیماد و به شێك له ئه ندامانی مه كته بی سیاسی ئ��اگاداری نه بن، به اڵم بۆ كاك قوباد نازانم ئاگاداری ئه و مه له فه یه یان نا، یاخود مه كته بی سیاسی له ورده كارییه

تازه كان ئاگاداركردوه ته وه یان نا".

به درێژكردن��ه وه ی س��ه باره ت

ویالیه تی بارزانی، ئه سه سه رد ده ڵێت "بارزانی پێش هه مو كه سێك ده زانێت هه ش��ت س��اڵی خۆی ته واوكردوه و دو ساڵیش��ی ب��ۆ درێژكراوه ت��ه وه و ل��ه 8/19ی ئه مس��اڵ كۆتایی دێت، بۆی��ه پێموایه چاره س��ه ركردنی ئه م قه یرانه له ده س��ت خودی بارزانیدایه ، ئه گ��ه ر بیه وێت ده توانێ��ت له رێگای ده ستاوه ده س��تكردنی ده س��ه اڵته وه كۆتای��ی به قه یرانه ك��ه بهێنێت و هیچ

كێشه یه ك نامێنێت".فه رید ئه سه س��ه رد ده ش��ڵێت كه ئه وان له خودی بارزانییان نه بیس��توه كه به ته مای ویالیه تی سێیه مه ، به اڵم س��لێمانی، بۆ پارتی "وه فده ك��ه ی به رونی وتی��ان كاندیدی ئ��ه وان بۆ س��ه رۆكی هه رێم مه س��عود بارزانییه نه ك كه سێكی ترو كاندیدێكی تازه ".

هه روه ها فه رید ئه سه سه رد زانیاری ئه وه ش ده دات كه وه فده كه وتویانه " كێشه ی ئه وان له گه ڵ ئه و دو یاسایه یه كه رێگ��ه به درێژكردنه وه ی ویالیه تی بارزانی نادات بۆ جاری سێیه م خۆی

كاندید بكاته وه ".

كه ركوك،ڕایگه یاند پارێ��زگاری كه له ناوه راس��تی مانگ��ی داهاتو سیس��ته می المه ركه زی له ش��اری

كه ركوك په یڕه و ده كه ن.ئاوێن��ه ، كه رك��وك: نه جمه دین كه ریم،پارێ��زگاری كه ركوك، رۆژی دوشه ممه ، سه رپه رشتی كۆبونه وه ی فه رمانگه كان��ی ش��اری كه ركوكی ك��ردو داوای لێك��ردن كه خۆیان ئام��اده بكه ن ب��ۆ جێبه جێكردنی

سیسته می المه ركه زی . له په یج��ی نه جمه دی��ن كه ری��م

باسكراوه و كۆبونه وه كه ورده كاری ئاماژه بۆ ئه وه كراوه كه پارێزگاری له فه رمانگه كانی داوای كه رك��وك شاری كه ركوك كردوه ، له فه رمانگه ئاماده كاری خزمه تگوزارییه كان��دا بكه ن بۆ جێبه جێ كردنی سیسته می وه ربگ��رن س��ود المه رك��ه زی و له ده سه اڵته كانی 8 وه زاره ت به پێی ئه و یاسایانه ی له په رله مانی عێراقدا

ده ركراوه .كه رونیش��یكردۆته وه هه روه ها له وانه یه به هۆی جێبه جێكردنی ئه و

سیس��ته مه وه روبه ڕوی كێشه یان هه ڵه یان ئاسته نگ ببنه وه "لێره و له وێ " به اڵم هاوكاتیش ئاماژه ی بۆ

ئه وه كردوه كه "به رده وام ده بن".نه جمه دین كه ریم له كۆبونه وه كه دا له هه م��و وتویه تی "كه رك��وك ئاماده یی عێراق تری پارێزگاكانی زیات��ر تیای��ه ب��ۆ وه رگرتنی ئه و ده س��ه اڵتانه ، ئه م��ه ش به ه��ۆی فه رمانب��ه ره كان و ئه زموون��ی

به توانایی به رێوبه ره كانیه وه ".

كۆمه ڵ��ی ئیس��المی و یه كگرت��وی ئیس��المی س��وربونی خۆیان له س��ه ر سیس��ته می په رله مانی و كه مكردنه وه ی ده سه اڵته كانی سه رۆك دوپاتده كه نه وه و

ده ڵێن هه ڵوێستیان نه گۆڕاوه .مه زهه ر كه ریم، س��لێمانی : موسه نا س��ه ركردایه تی ئه ندام��ی ئه می��ن، كوردس��تان ئیس��المی یه كگرت��وی به ئاوێنه ی ڕاگه یاند كه س��ورن له سه ر بریتییه ك��ه خۆیان هه ڵوێس��ته كه ی له گه ڵ ئه و له پاڵپشتی و هاوهه ڵوێستی الیه نانه ی داوای سیسته می په رله مانی و سه رۆك ده سه اڵته كانی كه مكردنه وه ی

ده كه ن.موسه نا ئه مین وتی " ده بێت برایانی پارتی دیموكراتی كوردستان بێنه سه ر ئه و ب��اوه ڕه و له گ��ه ڵ حزبه كانی تردا سازان بكه ن كه ئامانج تیایدا ئه وه بێت، س��ه رۆك له په رله مانه وه هه ڵبژێردرێت و

ده سه اڵته كانیشی كه مبكرێته وه ".هه روه ه��ا ده ش��ڵێت" له گ��ه ڵ هیچ

نی��ن، ئێمه پرۆژه یه ك��ی تاكالیه ن��ه ده مانه وێت س��ازان دروست بێت نه ك

ترازان"پێیوایه ئه می��ن موس��ه نا دكت��ۆر كوردس��تان له هه رێمی ئه زم��ون زۆر تاقیكرای��ه وه ، وه ك ش��ه ڕی ناوخ��ۆو كوردستان دواجار به اڵم خۆسه پاندن"

پێویستی به دایلۆگ بو"له الیه كی ت��ره وه ، رێب��وار ئه حمه د وته بێژی كۆمه ڵی ئیسالمی كوردستان، به ئاوێنه ی ڕاگه یاند كه ئه وان له س��اڵی 2009 وه داوای سیسته می په رله مانیان كردوه "داوای ئه وه شمان كرد كه ده بێت

سه رۆك له په رله ماوه هه ڵبژێردرێت".كۆمه ڵ��ی س��وربونی هه روه ه��ا ئیس��المی له س��ه ر پرۆژه كه ی��ان كه پێشكه شكردوه دوپاتكرده وه وتی "ئێمه له گه ڵ به رژه وه ندی گش��تیدا بین نه ك به رژه وه ندی حزبێ��ك، ئێمه پێمانوایه هه ڵبژاردنی سه رۆك له ناو په رله مانه وه

له به رژه وه ندی خه ڵكدایه ."

ده دات به كوش��ت له ش��ه ڕی داعشدا چه نده و به چه ند مانگ ده یده نێ؟!".

هه بوه ده نگدانه وه ی كۆمێنته ئه م له زۆرب��ه ی په یج��ی ئه و س��ویدی و كورد به دۆستی خۆیان نه روجیانه ی ده زان��ن و هاوڕێی كوردی��ان هه یه و كه موزۆر ئاگاداری دۆخی كوردستانن

وێنه و داعش��ه وه ، ش��ه ڕی له دوای كۆمێنته كه یان داناوه و وه كو "شتێكی

كۆمیدی" ئاماژه یان پێداوه . هیل��ده رس گی��رارد میش��ێل راگه یاند به ئاوێنه ی له په یوه ندییه كدا كه "ئه وه ی به الی منه وه سه یر بو ئه و ئوتومبێله له سوید و نه رویج نرخه كه ی

یه ك ملی��ۆن و 500 هه زار كرۆنه كه ده كاته زیاتر ل��ه 170 هه زار دۆالر، ئه م��ه بۆ م��ن جێی سه رس��وڕمانه ئه م پاره یه ده كات��ه موچه ی چه ند

پێشمه رگه ؟!"وتیش��ی "به المه وه ئاس��اییه كه داره ڤان وه كو هه ر منداڵی خێزانێكی

ده وڵه مه ندی ئه م دنیایه بژی، به اڵم به بڕوای من له م كاته دا گونجاو نییه ئ��ه م ج��ۆره وێنه و قس��انه له تۆڕه فه یسبوك و وه كو كۆمه اڵیه تییه كانی به تایبه تی باڵوبكاته وه ، ئینستاگرام له م كاته دا كه كوردستان له شه ڕێكی

قورسدایه دژ به داعش".

ئه م��ه له كاتێكدایه ك��ه زۆربه ی له ت��ۆڕه بارزان��ی كوڕه زاكان��ی تایبه ت په یجی كۆمه اڵیه تییه كان��دا به خۆی��ان هه یه و چاالك��ن، وێنه ی ك��ه خۆی��ان سه رنجڕاكێش��ی دونیادان ش��وێنه كانی له خۆشترین

باڵوده كه نه وه .

باڵوكردنه‌وه‌ی‌‌وێنه‌یه‌ك‌له‌الیه‌ن‌كوڕه‌زایه‌كی‌‌بارزانیه‌وه‌ده‌بێته‌‌جێی‌‌سه‌رنجی‌‌دۆسته‌‌بیانیه‌كانی‌‌كورد

ئه‌ندامێكی‌سه‌ركردایه‌تی‌یه‌كێتی:‌چاره‌سه‌ركردنی‌‌ئه‌م‌قه‌یرانه‌‌له‌ده‌ست‌خودی‌بارزانیدایه‌

له وانه یه رووبه روی كێشه و هه ڵه ببینه وه نه‌جمه‌دین‌كه‌ریم:‌ئاماده‌بن‌بۆ‌سیسته‌می‌‌المه‌ركه‌زی‌

یه‌كگرتو‌و‌كۆمه‌ڵ‌سورن‌له‌سه‌ر‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‌ده‌سه‌اڵته‌كانی‌‌سه‌رۆك

وێنه کانی داره ڤان له په یجی تایبه تی خۆی له ئینستاگرام وه رگیراوه كؤمێنتی میشێل گیرارد هیڵده رس له په یجی تایبه تی خۆی سه باره ت به ئۆتۆمبێله که ی داره ڤان


له چه ند به ڵگه نامه یه كدا كه ده ست ئاوێنه كه وتوه ده رده كه وێت

له ماوه یه كی كه مدا ده یان راوێژكارو فه رمانبه ر به پله ی جیاواز جیاواز

له په رله مانی كوردستان دامه زراون، جگه له وه ی ئه و به ڵگه نامانه

ئاشكرای كردوه كه په رله مانتاری خانه نشین هه یه دوباره به گرێبه ست

وه كو راوێژكار دامه زرێنراوه ته وه ، واتا دو موچه وه رده گرێت، موچه یه كی

خانه نشینی و موچه یه كی گرێبه ستیی راوێژكارییه كه ی ، ئه مه جگه له وه ی

چه ندین كه س ته مه نێكی كه می هه یه و به راوێژكاریی دامه زراوه و

خانه نشینكراوه .

هه ر به پێی ئه و به ڵگه نامانه له ماوه ی دو س��اڵی راب��ردودا له په رله مان��ی كوردس��تان بۆ هه م��و حزبه كان 69 راوێژكار به پله ی جیاواز دامه زرێنراون، له وان��ه پله و ناونیش��انی راپه ڕاندنی بریكاری وه زیرو كاروباری په رله مان و به ڕێوه به رو راوێ��ژكاری پێش��كه وتو ش��اره زاو ئه ندازی��ارو ی. ئه ندازیارو نوس��ه رو یاس��ایی و ی. یاس��ایی و شۆفێری خزمه تگوزاری و فه رمانبه ری پیشه كاری پیشه كارو دوه م و یه كه م و

یه كه م و دوه م.ئ��ه و دامه زارندنان��ه له كاتێكدای��ه كه پێش��تر یه كێتی و پارتی س��ه دان كه س��یان ب��ه و پل��ه و ناونیش��انانه دامه زراندوه ، ئه مه جگه له وه ی به پێی زانیارییه كانی ئاوێنه له په رله ماندا زیاتر ئێستاو راوێژكاری فه رمانبه رو له 800

خانه نشینكراو موچه وه رده گرن.له یه كێك له و به ڵگه نامانه ی كه ده ست ئاوێنه كه وتون، ناوی خانه نشینكراوانی تێدایه له ته مه نی 1944 تاوه كو 1982، ته نانه ت له و لیسته دا زۆربه یان هێشتا ته واونه كردوه و ته مه نی خانه نش��ینی

خانه نش��ینكراوه ، تێیدای��ه له مانگی ئه م��ه خانه نش��ینكراوه ، 2014 5ی جگه ل��ه وه ی هه مو ئه و كه س��انه ی خانه نشینكراون ته نها خزمه تی )5-1 به ڕاوێژكار، كرابون هه بوه و ساڵ(یان 2013 5ی له مانگ��ی هه ندێكی��ان به راوێژكاریی دامه زراون و له مانگی 5ی

2014 خانه نشینكراوه .له هه م��و ئه و لیس��تی راوێ��ژكاره خانه نشینكراوانه موچه كانیان له نێوان 2,500,000 دین��ار ب��ۆ 3,500,000

دیناردایه و جگ��ه له موچه ی خزمه ت و ده رماڵ��ه ی جۆراوجۆر كه هه ندێكیان

ده گاته سه رو 5 بۆ 7 ملیۆن دینار.به ڵگه نامان��ه ی ل��ه و ه��ه ر هه م��و ئاوێنه دای��ه له به رده س��تی راوێ��ژكاران و فه رمانبه رانی ئێس��تاو ئۆتۆمبێل��ی خانه نش��ینكراوه كان به كارهێانی شه خس��ی بۆ تایبه تیان دابینكراوه ، جگه له وه ی راوێژكاره كان له گه ڵ ئۆتۆمبێله كاندا شۆفێریش��یان

بۆ دانراوه .

له به رده س��تی ل��ه و به ڵگه نامانه ی كه سی 124 له لیس��تێكی ئاوێنه دایه 80 راوێ��ژكاران، په رله مانت��اران و كاری ب��ۆ ئۆتۆمبێلی��ان كه س��یان شه خسی به كارهێناوه كه ئۆتۆمێله كان وه نه وشه و مۆنیكاو له لێكزز و پێكدێن مارس��یدس و ف��ۆرد و كی��او هۆنداو تۆیۆت��ا كامێری و نیس��ان و پیكئاب و

الندگرۆزه ر.ت��ری به ڵگه نامه كاندا له به ش��ێكی هاتوه كه چه ندی��ن راوێژكار به پله ی

ب��ااڵ دامه زرێن��راون، وات��ا ئه وه نییه كرابێتن به راوێ��ژكار به پله ی خۆیان، به ڵك��و ك��راون به راوێ��ژكار به پله ی بریكاری وه زیرو شاره زاو به ڕێوه به ری

پێشكه وتو.س��ه باره ت ب��ه وه ی چه ندین كه س كه دام��ه زراون به راوێژكار، پله كه یان ك��راوه به بریكاری وه زیر واتا راوێژكار به پله ی بری��كاری وه زیر، فه خره دین قادر سكرتێری په رله مانی كوردستان بێئاگایی خۆی ده ربڕی و وتی "نازانم، له فه رمانبه رێكه وه دامه زراندن چونكه بۆ راوێژكار به پل��ه ی بریكاری وه زیر

له ده سه اڵتی سه رۆكی په رله ماندایه ".سكرتێری په رله مانی كوردستان بۆ ئاوێنه رونیك��رده وه نه ك پاش یه ك س��اڵ، به ڵكو راوێژكار هه بوه له یه ك رۆژ دامه زراوه و خانه نشینكراوه ، وتی "به اڵم زۆربه یان له پێشوتردا بوه و هیچ

قسه یه كم له سه ریان نییه ".راوێ��ژكار ب��ه وه ی س��ه باره ت ل��ه 2013 دام��ه زراوه و له 2014 هه بو به موچه ی نزیك��ه ی 3000,000 ملیۆن دینار خانه نش��ینكراوه ، قادر ده ڵێت ده س��تبه كاربونی "له س��ه رده می خول��ی س��ه رۆكایه تی ده س��ته ی چواره م��ی په رله م��ان ك��ه ده كاته ئێم��ه له وكات��ه وه ،2014/4/29ده ستمان به كاركردوه ، ئه گه ر كه سێك دامه زرابێت و خانه نش��ینكرابێت، ئه وا

له س��ه ر لێپرس��ینه وه ی بێت به ڵێن بكه ی��ن، به اڵم تاوه ك��و 2014/4/28 به ره و خوار هه رچ��ی هه بوبێت ئێمه

لێی به رپرسیار نین".وتیشی "ئێمه كه چوینه په رله مان په رله م��ان نوس��ینگه ی به نمون��ه هه مویان نه ماب��و، تێدا چایچیش��ی زۆر هه ندێك��ی خانه نش��ینكرابون، ل��ه و راوێژكارانه ی خانه نش��ینكرابون وه نه وشه كانیش��یان بردب��و، دوات��ر ئه وانه ش��ی مابونه وه وه كو ده سته ی هه رك��ه س وتم��ان س��ه رۆكایه تی ده یه وێت ده توانێت خانه نش��ین بێت، ب��ه اڵم ده بێت ئۆتۆمبێل��ی په رله مان

نه به ن".له ب��اره ی ئ��ه وه ی راوێ��ژكار هه یه ته مه نی 33 س��اڵه و پاش یه ك ساڵ و به راوێژكاری��ی، دامه زراندن��ی نی��و خانه نش��ینكراوه ، له كاتێكدایه به پێی فه رمانب��ه ر خانه نش��ینی یاس��ای خانه نش��ین س��اڵیدا له ته مه نی 63 باره یه وه سكرتێره كه ی له و ده كرێت، په رله مان ئاماژه ی به وه كرد كه هه مو كه س��ێك مافی خۆیه ت��ی پاش یه ك

ساڵ له دامه زراندنی خانه نشین بێت.

به ڵگه نام��ه و ت��ه واوی تێبین��ی/ پارێزراون، ئاوێنه نوس��راوه كان الی هه ر كاتێك پێویس��ت ب��كات باڵوی

ده كه ینه وه .

ئا: عه لی فه تاح

مسته فا سه ید قادر وه زیری پێشمه رگه له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا

باس له پرۆسه ی یه كخستنه وه ی هێزه كانی پێشمه رگه و شه ڕی داعش و

تواناكانی وه زاره ته كه ی ده كات له روبه ڕوبونه وه ی قه یرانه كان،

ئه و ده ڵێت "كاتی زیاتر ده وێت تا دڵنیابێت له وه ی ده توانێت له روبه روبونه وه ی قه یرانه كاندا

سه ركه وتو ده بێت یان نا".

ئاوێنه : سه باره ت به و چاكسازییانه ی به نیازبون له وه زاره تی پێش��مه رگه دا

ئه نجامیبده ن چ هه نگاوێكتان ناوه ؟مسته فا سه ید قادر: تا ئێستا ته نها

هه ندێ هه نگاوی سه ره تایمان ناوه !ب��ه رده م گرفته كان��ی ئاوێن��ه : پێشمه رگه و هێزی یه كخس��تنه وه ی

یه كه كانی 70 و 80 چین؟مسته فا سه ید قادر: یه كخستنه وه ی هێزی پێشمه رگه ته نها به بڕیار نابێ، به ڵكو ئیراده یه ك��ی به هێزی ده وێ و پێویس��ته ده وێ، زیات��ری كاری به رژه وه ندی��ه گش��تییه كان بخرێنه كه س��ی و به رژه وه ندی��ه س��ه روی

حزبیه كانه وه . ئاوێنه : ئایا مه ترس��یی ئه وه تان نیی��ه كه ملمالن��ێ سیاس��یه كانی ئێستای هه رێمی كوردستان سه باره ت هه رێ��م س��ه رۆكایه تی به پرس��ی كاریگه ری له س��ه ر الیه ن��ی ئه منی و به رامبه ر پێشمه رگه به رگری توانای

به داعش هه بێت؟مس��ته فا س��ه ید قادر: تا ئێستا

كاریگه ری خراپ��ی نه بوه و هیوادارم له داهاتوش��دا كاریگ��ه ری خراپ��ی نه بێ��ت، نابێ رێگه بده ی��ن و بهێڵین كاریگه ری خراپ بكاته س��ه ر الیه نی

ئه منی و توانای به رگری .هه ی��ه ب��ه وه ب��ڕوات ئاوێن��ه : له یه كخس��تنه وه ی س��ه ركه وتوبیت

هێزی پێشمه رگه دا؟مس��ته فا س��ه ید قادر: ماوه یه كی ترم پێویسته بۆ ئه وه ی وه اڵمی ئه م

پرسیاره ت بده مه وه !پارتی یه كێتی و پێتوای��ه ئاوێنه : جبه خانه كانت هێ��زو بن و هاوكارت

راده ست بكه ن؟مس��ته فا س��ه ید قادر: بۆ وه اڵمی ئه و پرسیاره ش��ت ه��ه ر ماوه یه كی ترم پێویسته ، به اڵم هیوادارم هه مو توان��اكان بخه ینه گ��ه ڕ ب��ۆ ئه وه ی هیچ پێشمه رگه وه زاره تی له ده ره وه هێزێكی چه ك��داری حزبی نه مێنێت و تابتوانی��ن له و رێگه ی��ه وه خزمه تی زیاتر پێشكه ش��ی واڵت و پێشمه رگه

قاره مانه كانمان بكه ین. ئاوێنه : بزوتنه وه ی گۆڕان كاراكته ره حكومیه كانی )وه زیره كان(ی له كاری حیزب��ی هه ڵپه س��اردوه ، كه چی تۆ له كۆبونه وه حیزبییه كانی ئه مدواییه دا ئه ندامی لیژنه ی دانوس��تانی گۆڕان

بویت؟مسته فا سه ید قادر: له و كۆبونه وانه ی دوایی��دا نوێنه ری فراكس��ێونی ناو حكومه ت و په رله مانیش به ش��داریان پێ كرا له الیه ن بزوتنه وه ی گۆڕانه وه ، به هۆی ئه وه ی ئه وان زیاتر ئاگاداری كاره كان��ی ناوحكومه ت و په رله مانن و نیش��تیمانی له جڤاتی ئه ندامیش��ن

بزوتنه وه كه دا.ئاوێنه : كێشه كانی نێوان بزوتنه وه ی كاریگ��ه ری خراپیان پارتی گۆڕان و

نه كردۆته سه ر كاره كانی تۆ؟مس��ته فا س��ه ید قادر: تا ئێس��تا كاریگه ری خراپیان نه بوه ، هیوادارم له داهاتوشدا هیچ جۆره كاریگه ریه كی به هه موان كێشه كان نه بێت و نه رێنی چاره س��ه ر گش��تی له به رژه وه ندی

بكه ین. له ئیداره كردنی چه ن��د تا ئاوێنه : ش��ه ڕی دژ به داعش به مش��ێوه یه ی

ئێستا رازیت؟مسته فا سه ید قادر: كه موكوڕیمان

هه ی��ه ، ب��ه اڵم توانراوه مه ترس��ی ش��ه ڕی داعش له هه رێمی كوردستان

دوربخرێته وه . ئاوێنه : ئایا هێزی پێشمه رگه له ڕوی س��ه ربازییه وه كه ره س��ته ی چه ك و ئه وه نده به هێ��زه بتوانێت روبه ڕوی

داعش بێته وه ؟مس��ته فا س��ه ید ق��ادر: هێ��زی پێش��مه رگه پێویس��تی به راهێنان و كه ره سته ی س��ه ربازی زیاتره ، به اڵم وره ی پێش��مه رگه ب��ه رزه و توانراوه كۆنترۆڵ��ی مه ترس��یه كانی داع��ش

بكه ن.ئاوێنه : ئایا هاوكاریی نێوده وڵه تی

بۆ هێزی پێش��مه رگه به مه به س��تی له ئاس��تی داعش به ره نگاربونه وه ی

پێویست و چاوه ڕوانی ئێوه دا بوه ؟مس��ته فا س��ه ید قادر: هاوكاریه باشیان كاریگه ری نێوده وڵه تییه كان هه ب��وه و هه یه به تایبه تی هێرش��ی ئاس��مانی هاوپه یمانان، به اڵم له ڕوی چ��ه ك و ته قه مه نیه وه پێویس��تمان به چه ك و پشتیوانی سه ربازی زیاتره به تایبه تی چه كی قورس بۆ ئێمه زۆر

زه روره .ئاوێنه : پێشبینی ده كه ن مه ترسی له س��ه ر كوردستان تاس��ااڵنێكی تر

به رده وام بێت؟

مس��ته فا س��ه ید قادر: په یوه ندی به سروش��تی راس��ته وخۆی هه ی��ه هه ڵكه وته ی كوردس��تان و كێش��ه ی كه وتۆته وه وا له ناوچه ك��ه دا، كورد كه ناوه ناوه مه ترس��ی به ش��ێوه ی جۆراوج��ۆر س��ه رهه ڵبده ن و دوباره

ببنه وه .ئاوێن��ه : ئایا ئه مه ریكا به ڵێنه كه ی له هاوكاریكردن��ی س��ه ر ب��رده پێشمه رگه به چه كی قورس و پڕچه ك كردنی س��ێ لیوای كورد كه دوربێت

له ده ستێوه ردانی حیزبی ؟مسته فا س��ه ید قادر: له دو مانگی داهاتودا ئه وه م��ان بۆ رونده بێته وه ، به اڵم پێموایه سه ركه وتوانه جێبه جێ

ده بێت.ئاوێنه : تا چه ن��د له گه ڵ ئه وه یت هێزی پێشمه رگه به شداری له پرۆسه ی

ئازادكردنی موسڵ بكات؟مسته فا س��ه ید قادر: ئازادكردنی موس��ڵ بۆ هه رێمی كوردس��تانیش گرنگی به ش��ێكی گرنگ��ه ، چونكه كوردی كوردس��تانه و خاكی موسڵ لێده ژین، به اڵم چۆن و به چ شێوه یه ك به ش��داری ده كه ین ئ��ه وه بابه تێكی ت��ره و س��ه رقاڵی لێكۆڵینه وه ین له و

پرسه . ئاوێنه : ئایا حه ش��دی ش��ه عبی

مه ترسییه بۆ ئاینده ی كوردستان؟له ئێستادا قادر: س��ه ید مسته فا به ش��ێكه ش��ه عبیش حه ش��دی عێ��راق، ت��ری له هێزه كان��ی حه ش��دی شه عبی مه ترس��یه كانی به سیاس��ه تی به س��تراوه ته وه داهاتوی الیه ن و پێكهاته سیاس��ی و

سه ره كییه كانی عێراقه وه .

3(487( سێشه ممه ‌2015/7/14هه‌نوکه

زۆرێک له و راوێژكارانه ی خانه نشینكراون وه نه وشه كانیان بردوه بۆ خۆیانسكرتێری په رله مان: راوێژكار هه بوه له یه ك رۆژدا دامه زراوه و خانه نشیكراوه

مسته فا سه ید قادر وه زیری پێشمه رگه ی حكومه تی هه رێمی كوردستان:یه كخستنه وه ی هێزی پێشمه رگه كاری زیاتری ده وێ

راوێژكار هه یه ته مه نی 33 ساڵه و پاش یه ك ساڵ و نیو دامه زراندنی

به راوێژكاریی، خانه نشینكراوه ،

له كاتێكدایه به پێی یاسای خانه نشینی

فه رمانبه ر له ته مه نی 63

ساڵیدا خانه نشین ده كرێت

ئێمه كه چوینه په رله مان به نمونه

نوسینگه ی په رله مان

چایچیشی تێدا نه مابو، هه مویان خانه نشینكرابون،

هه ندێكی زۆر له و راوێژكارانه ی خانه نشینكرابون

وه نه وشه كانیشیان بردبو

له په رله ماندا زیاتر له 800 فه رمانبه رو راوێژكاری ئێستاو

خانه نشینكراو موچه وه رده گرن، چه ندین راوێژکار

به پله ی بااڵ دامه زرێنراون

به پله ی بریكاری وه زیرو شاره زاو

به ڕێوه به ری پێشكه وتو

مه ترسیه كانی حه شدی شه عبی به ستراوه ته وه به سیاسه تی داهاتوی

الیه ن و پێكهاته سیاسی و سه ره كییه كانی

عێراقه وه مسته فا سه ید قادر

په رله مانی کوردستان

هەنوکە(487( سێشه ممه 42015/7/14

ئا: محه مه د ره ئوف

كۆچ یاخود وه ك ئه وه ی گه نجان خۆیان ناوی ده نێن هه ڵهاتن له بارودۆخی پڕ

له كێشه و خراپی كوردستان، زیاد له هۆكارێكی هه یه : بێكاری، قه یرانی دارایی ،

به دینه كردنی تروسكاییه ك بۆ باشبون، نادادپه روه ری كۆمه اڵیه تی و دابه شبونی

كوردستان به سه ر دو چیندا: به شێكیان به ناخی زه ویدا رۆچون و به شێكیشیان

چون به كه شكه النی فه له كدا كه زۆربه یان سیاسه تمه داری سه رمایه دارن.

هه ڵهاتن له نیشتیمانكۆچی هاواڵتیانی كوردستان به تایبه تیش گه نجانی كوردس��تان بۆ هه ن��ده ران به چه ند قۆناغێك��دا تێده په ڕێت، به تایبه تیش كۆچی به شێك له گه نجانی كورد له دوای ئاشبه تاڵی 1975و دروست بونی بارودۆخێكی نه خوازراو گه نجانی زۆری ژماره یه ك��ی له كوردس��تان كوردستان رویان له هه نده ران كردو به شێكی زۆریان تا ئێس��تاش له و واڵتانه ماونه ته وه ، دواتری��ش ش��ه پۆلێكی دیك��ه ی كۆچكردن له ناوه ڕاس��تی هه شتاكانی س��ه ده ی رابردو به هۆی زه بروزه نگی ده س��ه اڵتی به عس��ه وه به ش��ێكی زۆری گه نجان��ی ك��ورد رویان له واڵتانی ئه وروپا كرد ، قۆناغێكی تر له دوای ساڵی 1993و دوای دروستبونی شه ڕی ناوخۆ به ش��ێكی زۆری گه نجان رویان له ده ره وه ی واڵت ك��ردو دواتریش ل��ه 31ی ئابی 1996 قۆناغێكی دیكه ی كۆچ بۆ هه نده ران ده ستی پێكرد، به اڵم له دوای روخانی رژێمی به عسه وه ل��ه 2003 به ئومێدی داهاتویه كی باش��تر بۆ كوردس��تان كۆچی گه نجان زۆر كه می كردو له دوای س��اڵی 2010 ه وه كۆچ��ی پێچه وانه بۆ هه رێم ده س��تی پێكردو ژماره یه كی زۆری خێزانی كورد گه ڕانه وه هه رێمی كوردس��تان له كه رت��ی تایب��ه ت و دامه زراوه كاندا كاریان

كرد.له ئێس��تاداو دوای هاتنی داعش و بڕینی بودج��ه له الیه ن به غداوه و دروس��تبونی ئه و هه مو قه یرانه ی له ماوه ی دو س��اڵی رابردودا كه له هه رێمی كوردستان س��ه ریان هه ڵداوه به ته واوی گه نجان��ی نائومێد كردوه و كۆچی گه نج��ان به رێگ��ه ی مه رگدا ب��ۆ هه نده ران س��ه ری هه ڵداوه ته وه به جۆرێك به پێی وته ی ئامان��ج عه بدوڵاڵ به رپرس��ی فیدراس��یۆنی په نابه ران له هه رێمی كوردس��تان له ئێستادا مانگان��ه زیاتر ل��ه 300 گه نج له ش��اره كانی هه رێمی كوردس��تانه وه ب��ۆ ده ره وه ی واڵت كۆچ ده ك��ه ن. له چه ند مانگی رابردودا ته نها له ق��ه زای ده ربه ندیخان نزیك��ه ی 470 گه نج كه هه ندێكیان خێزانه كانیشیان له گه ڵدا بوه كۆچیان كردوه بۆ ده ره وه ی واڵت، كه ئه مه نیشانه یه كی زۆر مه ترس��یداره ، كه به ته نها له قه زایه ك��ی وه ك ده ربه ندیخ��ان ئه و رێژه زۆره ی گه نج��ان كۆچ بكات. ك��ه له ماوه ی

چه ند مانگ��ی رابردودا نزیك��ه ی 30 گه نج، كه كوردی ش��اره كانی هه رێمی كوردستان و پارچه كانی دیكه ی كوردس��تانن له و ئاوانه دا خن��كاون كه به نیاز بون ب��ۆ چونه واڵتێكی

دیكه وه بیبڕن.ئه مه له كاتێكدایه كه له ماوه ی چه ند ساڵی رابردودا نزیكه ی )3800( كه س له ڕۆژهه اڵتی ناوه ڕاست له ڕێگه ی هه نده ران له ناوچون، كه

به شێكیان هاواڵتیانی هه رێمی كوردستانن.ئه گه رچی له ماوه ی چه ند س��اڵی رابردودا به ش��ێك له هاواڵتیانی هه رێمی كوردس��تان به ت��ه واوی گه ڕانه وه هه رێمی كوردس��تان، كه به پێی ئام��اره ناڕه س��میه كان )4300( كه س گه ڕاونه ته وه هه رێمی كوردس��تان كه به خواستی به شێكیشیان به زۆرو هه ندێكیان خۆیان گه ڕاونه ته وه هه رێم و به ته واوی جێگیر بون به اڵم ئێس��تا به شێك له و خێزانانه ی كه گه ڕاونه ته وه هه رێم و به ته واوی نیشته جێبون

ئێستا ده گه ڕێنه وه بۆ ئه وروپا.

هۆكاره كانی كۆچی گه نجان هۆكاری س��ه ره كی كۆچی گه نجان یاخود له بارودۆخی نائومێدبونه گه نج��ان هه اڵتنی هه رێ��م، نائومێدب��ون له بارودۆخ��ی ژیانی هاواڵتی��ان بارودۆخێ��ك ك��ه ئومێده كانی چاره س��ه ر بونی دوره كه دابه شده بن به سه ر

چه ند گروپێكدا:یه ك��ه م/ قه یران��ه به رده وامه كانی هه رێم كه دوای 23 س��اڵ له حكومه تداری تا ئێستا كاره ب��ا و س��ه ره ی به نزین و نه بون��ی موچه كێشه ی س��ه ره كی هاواڵتیانه و به ده ستیه وه ده ناڵێنن، به جۆرێك له دوای چاره س��ه ربونی به چه ند رۆژێ��ك یاخود له هه م��و بارودۆخ و بۆنه یه كدا ئ��ه و قه یرانانه س��ه رهه ڵده ده ن و

دروست ده بنه وه .دوه م/ هاتنی داعش و مه ترسیه كانی بۆسه ر

هه رێم��ی كوردس��تان و ئاین��ده ی ناوچه كه كه هه نگاوه نێوده وڵه تی��ه كان بۆ له ڕه گه وه هه ڵكه ندن��ی ئ��ه و گروپه ترس��ناكه به دور ده زانرێ��ت، كه ئه مه ش بۆخ��ۆی كاریگه ری له س��ه ر ده رونی هاواڵتیان و دروس��تكردنی

كێشه و قه یرانه كان دروست ده كا.س��ێیه م/ چاره نوس و داهات��وی هه رێمی كوردس��تان به هۆی ده س��توه ردانی واڵتانی هه رێم په یوه ندیه كانی ناوچه ك��ه و خراپ��ی له گ��ه ڵ به غ��داو واڵتانی ناوچه ك��ه و دونیا به ناڕونیی هه رێم��ی داهاتوی چاره ن��وس و

هێشتۆته وه .كۆمه اڵیه ت��ی ناعه داله ت��ی چ��واره م/ ئیمتیازاته كان و ده ستكه وت و له دابه شكردنی گه نده ڵ��ی زۆرو ده ستبه س��ه راگرتنی زۆرێك له موڵك و سه روه ت و س��امانی واڵت له الیه ن

ژماره یه ك كه سی سیاسی بازرگانه وه . ده س��ه اڵت و مۆنۆپۆڵكردن��ی پێنج��ه م/ كۆكردن��ه وه ی ت��ه واوی بڕیاری سیاس��ی و ئی��داری و ئاب��وری ل��ه الی ی��ه ك حیزب و بنه ماڵه یه كی دیاریكراو، له گه ڵ مۆنۆپۆڵكردنی كورسی س��ه رۆكایه تی هه رێم و ئاماده نه بونی ده ستاوده س��تكردنی ده س��ه اڵت ئاین��ده ی هه رێم به ره و تاك��ڕه وی و دیكتاتۆری بردوه ، ئه مه ش نائومێدی گه وره ی الی ئه و گه نجانه دروس��تكردوه كه هه رێمی كوردستان به ره و چاره نوس��ێكی نادیار ده ڕوات، وه ك زۆرێك له گه نجه كان ئاماژه ی پێده كه ن مادام سه رۆك كوردستان ئێمه جێناهێڵێت كورس��یه كه ی

جێده هێڵین.

دۆخی گه نجان له هه رێمی كوردستانله ئێس��تادا بارودۆخ��ی گه نجانی هه رێمی كوردس��تان زۆر خراپه كه بێكاری و نه بونی موچ��ه و دانه مه زراندن به ت��ه واوی نائومێدی ك��ردون ه��اوكات هاتنی داع��ش و قه یرانی

دارای��ی رێژه ی بێ��كاری زۆر زیادی كردوه ، له الی��ه ك به ه��ۆی قه یرانی دارایی��ه وه كه به ش��ێكی زۆری ب��ازاڕو م��وڵ و كارگه كان ره وانه ی كرێكاره كانی��ان له كاروه س��تاون و ماڵه وه كردوه و له الیه كی تریش��ه وه به هۆی بون��ی ژماره یه كی زۆری ئ��اواره له هه رێمی كوردس��تان كه به كه مترین نرخ كار ده كه ن، ئه م��ه ش رێ��ژه ی بێ��كاری زیاتر ك��ردوه هاوكات به ه��ۆی دواكه وتن و نه بونی موچه ی فه رمانبه رانی كوردس��تانه وه رێژه ی بێكاری زۆر زیادی كردوه به وه ی له )45%(ی داهاتی خێزان له هه رێمی كوردستان له سه ر موچه یه و ده كه وێت و ده س��تی حكومه ته وه له الی��ه ن

)4,8%(ه و ته نه��ا پیشه س��ازیش داهاتی كشتوكاڵ )12,8%(ه و خانوبه ره ش )%11(

یه .هه رچه ن��ده پێش��تر به رپرس��انی هه رێم ئاماژه ی��ان به وه ده كرد ك��ه رێژه ی بێكاری له هه رێ��م 7% ب��ه اڵم س��ه رۆكی مونته دای ئابوری ئه وه ی خس��ته ڕو كه رێژه ی بێكاری له هه رێم 18% و له ئێستاشدا به هۆی قه یرانی دارایی و هاتنی داعش��ه وه ب��ۆ نزیكه ی %30 به رزبۆته وه ، له ئێستاشدا جموجوڵی بازرگانی له ئاس��تی ناوخۆو له گه ڵ واڵتانی دراوس��ێ كه می كردوه ، به جۆرێك ئاس��تی ئاڵوگۆڕی بازرگانی له گ��ه ڵ توركیا به ڕێژه ی له )%60( دابه زیوه و له گه ڵ ئێ��ران به ڕێژه ی له )%80( دابه زی��وه ، ئه م��ه ش كاریگ��ه ری له س��ه ر كه مبونه وه ی بێكاری دروستكردوه ، به جۆرێك به پێی وته ی به رپرسانی وه به رهێنان له ساڵی 2014 نزیك��ه ی )200 هه زار(كه س له كه رتی تایبه ت نێردراونه ته وه ماڵه وه ، ئه و بازاڕه شی له خاڵه س��نورییه كانه وه تاده گاته س��وپه ر ماركێت و گه ش��تیارو ئوتێل و پیشه س��ازان و پیشه وه ران و له بازاڕیشدا )400 هه زار( كه س ب��ێ كار كه وتون، ه��اوكات زیاتر له )250( به ڵێنده ر مایه پوچبون و ئیفالس��بونی خۆیان راگه یان��دوه ، ئه مه ش بۆته ه��ۆی بێبازاڕی و

وه ستانی پرۆژه خزمه تگوزاریه كان.له الیه ك��ی تر س��ااڵنه به ه��ه زاران گه نج له زانكۆو په یمانگاكان ده رده چن به اڵم ماوه ی 2 س��اڵه دامه زراندن نه م��اوه و ژماره یه كی زۆری گه نجان بێكاربون، كه به شێكی زۆری ئه و گه نجان��ه رێگه ی هه ڵدێ��ری هه نده ران ده گرنه ب��ه ر ل��ه و گه نجانه ن ك��ه له زانكۆو

په یمانگاكان ده رچون و بێكارن. به و پێیه ی س��ااڵنه نزیك��ه ی 30 هه زار هه رێمی په یمانگاكانی له زانك��ۆو خوێندكار كه میان به ش��ێكی ده رده چن و كوردس��تان ئه وانی داده مه زرێ��ن و تایب��ه ت له كه رت��ی دیكه ش به بێكاری ده مێننه وه ، كه له هه رێمی كوردستان ژماره ی زانكۆ حكومیه كان )13( زانكۆیه ، له گه ڵ )15( زانكۆی تایبه ت و )2( په یمانگ��ه ی تایبه ت هه یه ، ئه مه س��ه ره ڕای ئ��ه وه ی به ش��ێك له خوێن��دكاران بیم��ه ی بێكارییان بۆ خه رجك��راوه كه نزیكه ی 18 هه زار ده رچ��وی زانكۆو په یمانگاكان بیمه ی بێكاری��ان بۆ خه رجكراوه ك��ه بڕه كه ی 150 هه زار دیناره ، ئه مه سه ره ڕای ئه وه ی به پێی پێش��بینیه كانی وه زاره ت��ی خوێندن��ی بااڵ سااڵنه رێژه ی ده رچونی خوێندكارانی زانكۆو په یمان��گاكان زیاد ده كات به وه ی له س��اڵی خوێندن��ی 2016–2017 ژماره ی ده رچوان

ده گاته )34232( خوێندكار.قه یرانه كانی هه رێمی كوردستان و ئایینده و چاره نووس��ی هه رێم و له سه رو هه موشیانه وه كورس��یه كه ی بارزان��ی ك��ه ئام��اده نیه جێیبهێڵێ و تاهه تایه سه رۆك بێت، گه نجانی هه رێم��ی به ته واوی نائومێ��د كردوه و له بری

سه رۆك ئه وان نیشتیمان جێدێڵن.

ئا: رێنوار نه جم

له گه ڵ به رده وامی کاری لیژنه ی ئاماده کردنی ده ستور، گفتوگۆی پێگه ی

ئایین له ده ستوردا مشتومڕی زیاتر به دوای خۆیدا ده هێنێت، سه رۆکی لیژنه که ئاشکرای ده کات که ئیسالم نابێته

کێشه بۆ ده ستور، ئه ندامێکی که مپینی ده ستورێکی سکۆالریش رایده گه یه نێت که به رده وام ده بن له داواکردنی چه سپاندنی

ده ستوری سکۆالر.

ئه ندامان��ی ئێس��تا ت��ا هه رچه ن��ده لیژن��ه ی ئاماده کردنی پرۆژه ی ده س��توری هه رێمی کوردس��تان-عێراق بۆ راپرس��ی، 38 کۆبون��ه وه ی ئه نجام��داوه ، ب��ه اڵم تا ئێستا نه گه یش��تونه ته رێکه وتنی کۆتایی و جێگیرکردن��ی ئه و ماده یه ی باس له پێگه ی ئایین و سه رچاوه ی س��ه ره کیی یاسادانان و ئه و بڕگه یه ی باس له نه گۆڕه کان )سه وابت(

�ی ئیسالم ده کات.سه رۆکی ئه م خوله ی لیژنه ی ئاماده کردنی پرۆژه ی ده ستوری هه رێمی کوردستان،دانا دارا حس��ێن که له س��ه ر پش��کی کۆمه ڵی

ئیس��المی ئه ندامی لیژنه که یه، له وباره یه وه به ئاوێن��ه ی راگه یاند "زۆین��ه ی ئه ندامانی ده ستور کۆکن له س��ه ر ئه وه ی شه ریعه تی ئیسالم وه ک سه رچاوه ی سه ره کیی یاسادانان له گه ڵ سه رچاوه کانی دیکه دابنرێت، به اڵم

هێشتا ئه و ماده یه جێگیرنه کراوه ". ئ��ه و بڕگه یه ی ک��ه ئه ندامان��ی لیژنه که ناکۆکیان له سه ری هه یه ، به وته ی سه رۆکی لیژنه که ئه وه یه که باس له وه ده کات "نابێت یاسایه ک ده ربکرێت پێچه وانه ی شه ریعه تی

ئیسالم بێت".هه رچه نده به ش��ێک له ئه ندامانی لیژنه که خۆیان یه کالییکردوه ته وه بۆ پشتگیریکردنی بونی ئ��ه و بڕگه ی��ه له ده س��توردا، به اڵم ئه ندامه کان��ی دیک��ه داوای مۆڵه ت و کاتی زیاتری��ان ک��ردوه بۆ ده ربڕین��ی بۆچونی خۆیان له باره ی ئه و بڕگه یه ی ده ستوره وه .

دان��ا دارا له و باره یه وه ده ڵێت "بۆئه وه ی هه رێمی کوردس��تان توش��ی الدانی دینی نه بێ��ت، پێویس��تمان ب��ه و بڕگه یه هه یه ، کوردس��تان و پێش��وی ده س��توره که ی ده ستوری عێراقیش ئه و بڕگه یه ی تێدایه ".

به بڕوای س��ه رۆکی لیژن��ه ی ئاماده کاری ده س��تور ئیس��الم نابێ��ت به کێش��ه بۆ

نوس��ینه وه ی ده س��تور، به ڵکو "شتی تر ده بێت، با بچینه س��ه ر ده سه اڵته کان ئه و

کاته ده یبینن".هه روه ه��ا ده ڵێت "خه ڵک چاوه ڕوانه ئه م خوله ی په رله مان، کوردستان بکاته خاوه نی ده ستور، 23 س��اڵه نه یانهێشتوه ، ئێستا ئێمه ده مانه وێت هه رێمی کوردستان ببێته خاوه ن��ی ده س��تور.باوه ڕم وایه ئایین هیچ کات کێش��ه ی خه ڵکی کوردس��تان نه بوه ، ئێمه هیچ کات له س��ه ر ئایین کێش��ه مان نه بوه . ش��تی تر کێش��ه و گرفتی گه وره ی

کۆمه ڵگایه ".له گه ڵ راس��پاردنی ئه و لیژنه یه له الیه ن په رله مانی کوردس��تانه وه بۆ ئاماده کردنی ده س��تور، ناوه ندی س��کۆالر له کوردستان هه ڵمه تێکی ده س��تپێکردوه بۆ چه سپاندنی

سکۆالریزم له ده ستوری کوردستاندا.به ه��ار مونزی��ر ئه ندامی ئ��ه و ناوه نده که مپینه که یان��ه وه هه ڵم��ه ت و له ب��اره ی به ئاوێنه ی راگه یاند "تا س��ه ره تای مانگی هه ش��ت به رده وام ده بین و پێده چێت دوای به چاالکیه کانمان درێ��ژه ه��ه ر ئ��ه وه ش بده ین. زۆر زیات��ر له وه ی که چاوه ڕوانمان ده کرد هاواڵتیانی کوردس��تان پشتیوانی و

پشتگیریی که مپینه که یان کردین. له زۆربه ی شارو ش��ارۆچکه کانی کوردستان هاواڵتیان پشتگیریی خۆیان بۆ ده ستورێکی سکۆالر

دوپاتکردوه ته وه" .ئه و ناوه نده یاداشتێکی چڕوپڕیان داوه ته ئه ندامان��ی لیژنه ی ئاماده کاری ده س��تورو س��ازکردون، له گه ڵ��دا کۆبونه وه ش��یان چاالک��وان که س��ایه تی و "کۆمه ڵێ��ک له گه ڵ یاداش��ته که یان کردین و پشتگیریی لیژنه که دا دانیش��تین و جه ختمان له س��ه ر داخوازیه کانمان کردوه . ده مانه وێت هه ست به و فش��اره بکرێت که ئێمه ده ستورێکمان قبوڵ نییه سه رچاوه ی یاسادانان مافه کانی

مرۆڤ نه بێت". هه روه ها که مپینه که س��ه ردانی چه ندین که س��ایه تییان ک��ردوه ، له وان��ه کارگێڕی مه کته ب��ی سیاس��یی یه کێتی نیش��تمانی کوردس��تان مه ال به ختی��ار، به هار مونزیر له وباره یه وه ده ڵێت "مه ال به ختیار پشتگیریی خۆی بۆ که مپینه که و ده ستورێکی سکۆالر راگه یاند، ئێمه له رۆژانی ئاینده دا سه ردانی پارتی دیموکراتی کوردس��تان و بزوتنه وه ی گۆڕانی��ش ده که ی��ن، ئێمه ب��ۆ الی هه مو الیه نه کان ده چین ته نها الیه نه ئیسالمییه کان

نه بێت، چونکه ئه وه ش��تێکی بڕاوه یه که ئه وان به هیچ شێوه یه ک ئه وه یان قبوڵ نییه

که ئێمه داوای ده که ین".هه روه ها ده ڵێت "ئێمه به رده وامین له سه ر هه ڵمه ته که م��ان، له س��ه ره تاوه ئێمه ئه وه ده زانین که ئه مه ئیش��ێکی قورسه و به جیا له وه ی ئێمه واژۆی بۆ کۆده که ینه وه ، به اڵم ئێمه ئ��ه م کاره وه ک مه یدانێک ده یبینین که خه ڵ��ک بزانێت ده نگێک��ی دیکه هه یه شێوه یه ی له و ده س��تورێکی له کوردستان

قبوڵ نییه ".ت��ا ده س��تور ئام��اده کاری لیژن��ه ی ئێس��تا 38 جار كۆبونه ت��ه وه و ده روازه ی بنه م��ا س��ه ره كییه كانی ده س��تور كه له 28 م��اده پێكهاتوه )جگ��ه ل��ه م��اده ی ئایین( نوس��یوه ته وه ، له ده روازه ی ماف و ئازادییه كانیش 17 مادده په س��ه ند كراوه ، به و پێیه یش تا ئێستا 44 مادده له ده ستور

نوسراوه ته وه.ل��ه دوای جه ژن��ی ره مه زان��ه وه لیژنه که له دوای به کۆبونه وه کانی، ده س��تده کاته وه په س��ه ندكردنی مادده كانی تری ده روازه ی ماف و ئازادییه كان، ده چنه سه ر ده روازه ی

ده سه اڵته كان.

وه رزی كۆچكردن به ره و باكورگه‌نجان‌ئاسۆیه‌ك‌بۆ‌مانه‌وه‌یان‌له‌واڵت‌به‌دیناكه‌ن

ئه ندامانی لیژنه ی ده ستور له سه ر بڕگه ی "نه گۆڕه کانی ئیسالم" ناکۆکن سه‌رۆکی‌لیژنه‌که‌:‌ئیسالم‌نابێته‌‌‌کێشه‌‌بۆ‌ده‌ستور

ئه بو كاروان:به‌م‌به‌ره‌جه‌ژنانه‌‌موچه‌نییه‌و‌

فه‌رمانبه‌رانیان‌نائومێد‌كرد

ئا: زریان محمه د

سه رۆكی لیستی ئازادی له په رله مانی كوردستان، ڕایگه یاند پێشتر به رپرسانی

حكومه تی هه رێمی كوردستان الف و گه زافی ئه وه یان لێئه دا كه داهاتی تاك و

ئاستی بژێوی خه ڵكی كوردستان له ئاست دانیشتوانی ناوه ڕاست و خواروی عێراق زۆر باشتره ، كه چی ئێستا به م به ره جه ژنانه موچه نییه و فه رمانبه رانیان نائومێد كرد.

كه رۆژی 23ی حوزه ی��ران كاروان ئه ب��و كوردستانی گۆڕی و پارسه نگی په رله مانی به چونه ژوره وه ی بۆ ن��او هۆڵی كۆبونه وه شه رعیه تی به كۆبونه وه ی هه مواركردنه وه ی به خش��ی یاس��ای س��ه رۆكایه تی هه رێم ره خن��ه ی تون��د له سیاس��ه تی ئاب��وری حكومه تی هه رێمی كوردس��تان ده گرێت و به ئاوێنه ی ڕاگه یان��د " حکومەتی هەرێمی کوردس��تان جارێکی ترو وەک پیش��ەی فەرمانبەران و تری��ان زۆرینەی جارەکانی کوردس��تانیان هەرێم��ی موچەخۆران��ی موچەکانیان بەپێنەدان��ی ک��رد نائومید پێش جەژن، لەکاتێکدا هەر خۆیان پێشتر لەچەندین ناوەندی فەرمییەوە رایانگەیاندبو پێ��ش جەژن موچەی مانگ��ی حوزەیرانی

فەرمانبەران و موچەخۆرانی دەدرێت".هه روه ه��ا وتی "به رپرس��انی هه رێم الفو گه زافی ئه وه یان لێ��ده دا كه داهاتی تاك و ئاستی بژێوی خه ڵكی كوردستان له ئاستی ناوه ڕاست و باشوری عێراق باشتره ، به اڵم ئێستا چی دەڵێن کە تەواوی موچەخۆران و فەرمانبەرانی ناوەڕاس��ت و باشور موچەی خۆیان پێدەدرێ��ت لەپێش جەژن و هەمو مانگێکی��ش موچەکانی��ان لەکاتی خۆیدا وەردەگ��رن و کەچ��ی حکومەت��ی هەرێم دو مان��گ و س��ێ مان��گ جارێ��ک موچە

دابەشدەکات".هه روه ها له درێژه ی لێدوانه كه یدا هۆكاری موچه ی فه رمانبه رانی هه رێمی دواكه وتنی بۆ " س��ەقەتی سیس��تەمی بەڕێوەبردن و

مەحسوبیەت و نەبونی پالن" گه ڕانده وه .ئه ب��و كاروان پێیوایه " بەش��ێکی زۆری خەڵک��ی هەرێمی کوردس��تان ب��ۆ ژیان و بەموچ��ە دەبەس��ن، گ��وزەران پش��ت پێنەدانی موچە مایەی ناڕەزایی و ره خنەی تون��دی ئێمەیه کە لەچەندی��ن کۆبونەوەو س��ەرۆکی لەگەڵ راس��تەخۆمان دیداری حکومەت و بەرپرس��انی ب��ااڵدا جەختمان

لێکردوەتەوە"."مامۆس��تایەک و ده شپرس��ێت موچەخۆرێکی ئاس��ایی لەکاتێکدا دومانگ بێ موچە بن و ئەوا جەژنیش بێتە پێشەوە ب��ەچ رێگای��ەک پێداویس��تیەکانی ماڵ و

منداڵەکانی دابین بکه ن؟"

چاره نوس و داهاتوی هه رێمی كوردستان

به هۆی ده ستوه ردانی واڵتانی ناوچه كه و

خراپی په یوه ندیه كانی هه رێم له گه ڵ به غداو

واڵتانی ناوچه كه و دونیا چاره نوس و داهاتوی هه رێمی به ناڕونیی

هێشتۆته وه

ناوه ندی سکۆالر: ئێمه بۆ الی هه مو الیه نه کان

ده چین ته نها الیه نه ئیسالمییه کان نه بێت چونکه ئه وه شتێکی

بڕاوه یه که ئه وان به هیچ شێوه یه ک ئه وه یان قبوڵ نییه که ئێمه

داوای ده که ین

5(487( سێشه ممه 2015/7/14 هەنوکە


به هۆی ئه وه ی هه ڤاڵ ئه بوبه كر سه رۆكی ئه نجومه نی پارێزگای

سلێمانی هه ڕه شه ی به هه رێمكردنی سلێمانی كرد، له ئێستادا لێكدانه وه ی

جیاوازی بۆ ده كرێت و به و هۆیه وه سبه ی )چوارشه ممه ( ئه نجومه ن

كۆده بێته وه ، ئه ندامێكی ئه نجومه نی ناوبراو له فراكسیۆنی پارتی

رایده گه یه نێت پێشتر دوژمنان ئه و هه وڵه یانداوه ، ئه ندامێكی فراكسیۆنی

یه كێتیش ده ڵێت "سه رده مانێك یه كێتی و پارتی خوێن له نێوانیاندا رژا، دوای ئه و هه مو خوێنه ئیداره

یه كخرایه وه ، ئایا ئێستا ده كرێت له سه ر به نزین دو ئیداره یی دروست

بكه ینه وه ؟"

بۆ جیاواز لێكدان��ه وه ی هه رچه نده قسه كانی كراوه ، به اڵم هه ڤاڵ ئه بوبه كر سه رۆكی ئه نجومه نی پارێزگای سلێمانی بۆ ئاوێنه رونیده كاته وه كه له و قسه یه ی ك��ه كردومه مه به س��تمان له وه یه كه پارێزگاكانی ده بێ��ت هه م��و ش��ارو كوردس��تان وه كو یه ك س��ه یربكرێن و حس��ابیان بۆ بكرێت، ناكرێت كێشه ی به نزی��ن و كاره با له س��لێمانی هه بێت و تر له ش��اره كانی نه وت كۆمپانیاكانی زۆر بن و له س��لێمانی كه مبن، ناكرێت خزمه تگوزارییه كان جیاوازییان هه بێت، چونكه حكومه ت حكومه تی هه مومانه و ده بێ��ت به ی��ه ك چاو س��ه یری هه مو

پارێزگاكان بكات.له ب��اره ی چۆنێتی ئه و هه رێمه ی كه باس��ی كردوه ، س��ه رۆكی ئه نجومه نی به وه ده كات ئاماژه پارێزگای سلێمانی كه جارێ زوه قس��ه له سه ر ئالییه تی "ئێمه ده ڵێ��ت بك��ه ن و هه رێمه ك��ه ئ��ه وه ی وتومانه ئه وه ی��ه كه هه موان ده زان��ن قه یران��ی به نزی��ن له هه ولێر بونی نییه ، كه چی به نزین له س��لێمانی

ده ستناكه وێت".هه ندێك به ش��ێوه یه ك خوێندنه وه ی ب��ۆ وته ی هه ڤ��اڵ ئه بوبه ك��ر ده كه ن پارێ��زگای به هه رێمكردن��ی گوای��ه س��لێمانی، ئیعازو پرۆژه ی بزوتنه وه ی گۆڕانه ، به اڵم ئ��ه و ره تیكرده وه و وتی "نه خێ��ر به هی��چ ش��ێوه یه ك وانییه و ئه م��ه داواكارییه كی سیاس��ی و حزبی

نییه ، به ڵك��و داواكارییه كی ئیداریی و خزمه تگوزارییه ".

س��ه باره ت ب��ه وه ی ك��ه ئه ندامانی ناوبراو ئه نجومه نی پارتی فراكسیۆنی لێیك��ردوه ، رونكردنه وه ی��ان داوای به فه رمی "ئه گ��ه ر وت��ی ئه بوبه ك��ر رونكردنه وه بكه ن، رونكردنه وه داوای ده ده ین، رونكردنه وه كه ش دورو درێژه و رۆژی چوارش��ه ممه هه م��وی به دات��ا

باڵوده كه ینه وه ".الی خۆیه وه دانا شه هید جه زا ئه ندامی له ئه نجومه ن��ی فراكس��یۆنی پارت��ی پارێزگای س��لێمانی رایده گه یه نێت كه هه ڵوێس��تیان وه كو ئه نجومه ن به هیچ شێوه یه ك له گه ڵ ئه و بوچونه ی هه ڤاڵ ئه بوبه كردا نیه و ئه وه به ڕای تایبه تی و

شه خسی خۆیه تی نه ك ئه نجومه ن.ئه و ئه ندامه ی فراكسیۆنی پارتی بۆ

ئاوێنه وتی "كوردستان چوار پارچه یه ده مانه وێ��ت بیكه ین��ه ی��ه ك پارچه ، نه ك ئه و پارچه یه ش بكه ن به دو س��ێ كه رته وه ، سه ره ڕای ناعه داله تی له هه ر ش��وێنێك هه بێت هه ڵوێستمان له سه ر ده بێ��ت، به اڵم ئ��ه وه به هانه نییه كه

پارێزگایه ك بكرێت به هه رێمێك".له ب��اره ی ئ��ه وه ی ده وترێ��ت ئه وه ئیعازی بزوتنه وه ی گۆڕانه ، ئه ندامه كه ی "ئه گه ر ده ڵێ��ت پارتی فراكس��یۆنی ئه وه ئیعازی ئ��ه وان بێت خۆیان لێی به رپرس��ن، به رای من زۆربه ی خه ڵكی كوردس��تان هه رگیز به وه رازی نابن، چونك��ه به ڕاس��تی ئ��ه وه زه نگێكی جیابكرێته وه ، س��لێمانی مه ترسیداره ئایا ئامان��ج و س��ودی جیاكردنه وه ی سلێمانی ئه بێت چی بێت؟ ئه وه ته نها خواس��تی دوژمنانی گه ل��ی كورد بوه

كه ویس��تویانه كه لێ��ن بخه نه نێوان هه ولێرو س��لێمانی، هه ولێر هه ڵه بجه و ش��ارو نه ته وه كان، بۆ ئه وه ی هه میشه به پارچه پارچه و به الوازی بیهێڵێته وه ، كه چ��ی ئێس��تا به هه مانش��ێوه ئه و مۆسیقایه لێبده ینه وه جا چیمان به چی

كرد".ئ��ه و بابه ت��ه ك��ه ئێس��تا بوه ته بابه تی گه رمی میدیاكان، فراكس��یۆنی ك��ه قس��ه ، هێنای��ه یه كێتیش��ی پارێزگای له ئه نجومه نی ئه ندامێكی��ان س��لێمانی باس له وه ده كات كه به پێی ده س��ه اڵته كانی )3( ژماره یاس��ای س��ه رۆكی ئه نجوم��ه ن رونكراوه ته وه و سبه ینێ )چوارشه ممه ( قسه ی له سه ر

ده كه ن.ئه ندام��ی ئه نجومه ن��ی پارێ��زگای سلێمانی له فراكسیۆنی یه كێتی رێكه وت

زه ك��ی ده ڵێ��ت "له ئی��داره ی هه ولێر جێگری حكومه ت و وه زیره كانمان هه یه و ده بێت ئه وان به ئه ركی خۆیان هه ستن، نه ك یه كس��ه ر بگه ین��ه كارت و خاڵی سلێمانی جیابونه وه ی باسی كۆتایی و پارتی یه كێتی و بكرێت، سه رده مانێك خوێن له نێوانیان��دا رژاو دو ئیداره یی دروس��تبو، دوای ئه و هه م��و خوێنه ئیداره یه كخرایه وه ، ئایا ئێستا ده كرێت له س��ه ر به نزین دو ئیداره یی دروست بكه ین��ه وه ، له كاتێ��دا به درێژایی1000 كم له ش��ه ڕی داعش��داین و له والشه وه

له شه ڕی ساردداین له گه ڵ به غدا".په رتبونه "ئ��ه م وتیش��ی زه ك��ی واده كات نه یاره كانم��ان به س��ه رماندا زاڵبن، هه رچه نده ئه و بابه ته پێویستی به بڕیاری سیاس��یی هه یه ، به اڵم ئێمه له سه ر س��لێمانی ده ستپێشخه ر ده بین

له هه مو ش��ه ڕێكی سیاسی و مه ده نی و دیالۆگ و ئه و قس��انه ش كه د. هه ڤاڵ یاداش��تی كردویه تی كاره با له س��ه ر به نده یه كه به ڵ��ێ رۆژانه له كۆنترۆڵی كاره ب��ای هه ولێ��ره وه 350 مێگاوات كاره ب��ا له س��لێمانی ده بڕدرێت، بۆیه رونكردن��ه وه داوای ب��و پێویس��ت نه ك بكرێت، وه زی��ران له ئه نجومه نی

باسی جیابونه وه ".

ئا: ئاوێنه

مارسی 2012 په یوه ندییه كانی هه رێمی كوردستان به سه رۆكایه تی مه سعود بارزانی و حكومه تی عێراق به سه رۆكایه تی نوری مالكی پێینایه

قۆناغێكی دژواره وه ،كاتێك دوای شه ڕێكی توندی ڕاگه یاندن ده زگا هه واڵگرییه كان زانیاری ئه وه یان

چپانده گوێی بارزانی كه "له الیه ن حكومه تی به غداوه پیالن هه یه دژی

كوردستان ".

ئه م زانیاریی��ه هه واڵگرییانه دوای ئه وه ه��ات ك��ه مانگ��ی ئه یلولی 2011 حكومه تی عێراق گرێبه س��تی كڕینی 36 فرۆكه ی ئێف ش��انزه ی له گ��ه ڵ ئه مه ری��كا واژو كردبو، كه به فڕۆكه یه ك��ی تی��ژو ئامانج پێكه ر

ناسراوه .ه��ه ر زو بارزان��ی "پیالنه ك��ه "ی ئاش��كرا كردو له به رده م كه ناڵه كانی "له كۆبونه وه یه كدا وت��ی ڕاگه یاندن به ئاماده بونی نوری مالكی سه ركرده وه ده رنانی باس��ی س��ه ربازییه كان ئیف به فرۆك��ه ی ك��ردوه ئێمه یان

شانزه ".

له و رۆژه وه په یوه ندییه سیاس��ی و عێراق و حكومه ت��ی ئابورییه كان��ی حكومه تی هه رێمی كوردس��تان نه ك ئاس��ایی نه بۆت��ه وه به ڵك��و به ره و دۆخێك رۆیش��توه كه هه ڕه ش��ه ی

جیابونه وه ی لێ كه وتۆته وه .دوێنێ دوای س��ێ ساڵ تێپه ڕبون به سه ر ئه و بارگرژییانه 4 له و فڕۆكانه ڕاده ستی هێزه ئاسمانییه كانی عێراق كرا، ئه مه له كاتێك��دا ماوه ی چوار س��اڵی ڕابردو بارزان��ی و حكومه تی هه رێمی كوردس��تان زۆر هه وڵیاندا ئه و گرێبه س��ته هه ڵوه شێننه وه كه

بڕه كه ی 12 ملیار دۆالره .به هار عه بدولره حمان، په رله مانتاری فراكس��ێۆنی یه كگرتوی ئیس��المی لیژن��ه ی ئه ندام��ی كوردس��تان و ڕاگه یاند به ئاوێن��ه ی پێش��مه رگه ، "راس��ته ئێس��تا به ه��ۆی ش��ه ڕی تیرۆره وه چه ك و ته قه مه نی ده درێت به عێ��راق، به اڵم م��ن پێموایه هیچ زه مانه تێ��ك نییه حكومه تی عێراقی دوای ئ��ه و ش��ه ڕه ل��ه دژی ناوخۆ

به كاری نه هێنێته وه ".هه روه ها ناوبراو وتی "له ئێس��تادا شه ڕی ده س��ته ویه خه هه یه ، عێراق

واڵت��ی ق��ه زاو ق��ه ده ره نازانی��ن له دوایدا ئه م چه كانه نابێته هۆكاری

ماڵوێرانییه كی تر".ئه نوه ری حاجی عوسمان بریكاری وه زاره ت��ی پێش��مه رگه ، بۆچون��ی ڕاگه یاند به ئاوێنه ی هه یه و جیاوازی له ئێستادا دۆخی هه رێمی كوردستان و ش��ێوه یه ی به و به غدا حكومه ت��ی پێشتر نییه "من هه ر ئه وه نده ده ڵێم

مه ترسی نابێت، قسه ی ترم نییه ".نزی��ك س��ه ربازی چاودێرێك��ی كه عێ��راق، به رگ��ری وه زاره ت��ی باڵوبكاته وه ناوی خۆی نه یویس��ت وروژاندنی ك��ه ڕاگه یاند به ئاوێنه ی بابه تی هێرشكردنه سه ر كوردستان له ساڵی 2012 زیاتر بۆ به رزكردنه وه ی كێرڤی ئه و شه ڕی ڕاگه یاندنه بو كه له نێوان به غداو هه رێمدا هه بو"به ده ر له وه هیچ واقعیه تی تیادا نییه جارێكی حكومه تی به فڕۆكه ی كوردستان تر

عێراقی بۆردومان بكرێته وه ".هه روه ه��ا وتیش��ی "ئه و ش��ه ڕی پارتی به س��ه ركردایه تی راگه یاندنه دیموكراتی كوردستان دژی حكومه تی مالكی ده كرا توانیشیان بۆ ماوه یه ك ده ڵێن له ئێستا به اڵم سه ركه وتوبن،

چی بارودۆخه كه ئاڵۆزتر بوه ".

له باره ی وته كه ی هه ڤاڵ ئه بو به كر..پارتی‌و‌یه‌كێتی‌به‌رامبه‌ر‌به‌گۆڕان‌ده‌وه‌ستنه‌وه‌

فراكسیۆنی پارتی: ته نها خواستی دوژمنانی كورد

بوه كه لێن بخه نه نێوان شاره كانه وه

فراكسیۆنی یه كێتی: دوای دونیایه ك رشتنی خوێن

له نێوان یه كێتی و پارتی ئیداره

یه كخرایه وه ، ئێستا ده كرێت له سه ر

به نزین دو ئیداره یی دروست بكه ینه وه

F16 گه یشته عێراق"له‌هه‌ولێر‌وه‌ده‌رتان‌ده‌نێین"

فڕۆكه یه كی هێرش��به ری ئه مه ریكییه ، نوێترین ته كنیك و ته كنه لۆجیایی جه نگی و س��ه ربازیی له دروس��تكردنیدا به كارهاتوه ، خێرایی و توانای مانۆڕ كردنی له ئاس��تێكی زۆر به رزدایه ، دیزاینی باڵه كانی و كورس��ی فڕۆكه وان و

كۆی به شه جیا جیاكانی له ڕێگه ی ته كنه لۆژیاوه ته حه كومی پێده كرێت.ده توانێت نیش��انه كانی زۆر به وردی بپێكێت، خاوه نی رادارێكی به هێزه و درێژی 14 مه ترو 80 س��انتیمه تره و بۆ هێرشكردنه سه ر ئامانجه زه مینی و

ئاسمانیه كان به كارده هێنێت.

هیچ زه مانه تێك نییه حكومه تی عێراقی دوای ئه و شه ڕه ئه م فرۆکانه له دژی

ناوخۆ به كارنه هێنێته وه

F-16

ئه نجومه نی پارێزگای سلێمانی

په‌رله‌مان(487( سێشه ممه 662015/7/14

حیزبه كان به دیلی پارله مانن، كامیان الوازن پارله مانتاران یان سه رانی حیزبه كان؟!

عومه ری حاجی عنایت هه ڵه بجه یی

شه وی 2015/7/6 له به رنامه ی گه رماوگه رمی پارله مانتارێكی كوردستاندا، گه لی ته له فزیۆنی خولی پێشوی عێراق كه له به رنامه ی گه رماوگه رم به شداریكردبو، له سه ر قه یرانی پۆستی سه رۆكی هه رێم خۆی سه غڵه ت كردبو، هێرشێكی توندی كرده سه ر پارله مانتارانی كوردستان و به نه زان و بێتوان��ا وه س��فی ك��ردن و وت��ی : وه ك ئه وه وایه كه س��ێك دكتۆر نه بێت ئه رك��ی دكتۆری پێبس��پێری و وای بۆ ده چو ك��ه پارله مانتاران ئ��ه م قه یرانانه یان خوڵقاندوه ، راس��تیان وتوه ئه وانه ی ماڵیان له شوش��ه یه نابێت به رد بگرنه ماڵی خه ڵك، پێش ئه وه ی وه اڵمی ئه و براده ره بده م��ه وه ئه مه وێ له خ��ۆی بپرس��م، ئایا كه به ڕێزت بویته پارله مانتار له عێراق چ ئه زمونێكی پارله مانیت هه بو؟ له چوار س��اڵی پارله مانتاری خۆت��دا واته له 2010 بۆ 2014 تۆ دۆس��تێكی نزیكی مالیكی سه رۆكی وه زیرانی عێراق بویت، چیت كرد بۆ كه یسه گرنگه كانی كورد له به غدا بۆ نمونه )كه یسی پێشمه رگه ، دیاری كردنی سنوری كوردستان و ماده ی 140، په یوه ندی نێوان هه رێم و به غدا، یاسای نه وت و گاز(؟ بێگومان هیچ، جگه له وه ی خۆت و هاوڕێكانت به ملیۆنێری هاتنه وه ، هیچتان نه كردو قاسه ی خۆتان پڕ كردو قاسه ی حكومه تی هه رێمتان به به تاڵی راده س��تی ئێمه كرد. تێكچون��ی په یوه ندی نێوان هه رێم و به غدا بڕینی بودجه ی هه رێم له س��ه رده می خوله كه ی ئێوه دا بو نه ك ئێمه و پش��كێكی باش��تان له و

قه یرانه به رده كه وێ .راسته ده س��ه اڵتی پارله مانی و جێبه جێكردن و به گش��تی و ناوه ڕاس��ت له رۆژهه اڵتی دادوه ری كوردس��تان به تایبه ت��ی الوازه و حیزب به هێز، ئه وه ش راس��ته كه هه ن��دێ له پارله مانتاران و وه زی��رو دادوه ره كان وه ك توتی ئه وه ده ڵێنه وه كه له س��ه ركردایه تی حیزبه كه یانه وه فه رمانیان پێده ك��رێ، ئه مه به و مانای��ه نایه ت كه هه مو پارله مانتارێك و وه زیرێك و دادوه رێك الواز بێت، ئه و وتی پارله مانت��اره كان بۆیه الوازن چونكه ئه ندامی سه ركردایه تی یان مه كته ب سیاسی یان ئه ندامی جڤاتی نیشتمانی حیزبه كان نین، به اڵم رونینه كرده وه بۆچی س��ه رانی حیزبه كان ناچنه په رله مان. من پێمباشه هۆكاری خۆ پاراستنی سه رانی ده سڕۆیشتوی حیزبه كان له پارله مان بۆ

ئه و به ڕێزه و خوێنه رانیش رونبكه مه وه :زۆربه ی ئه وانه ی بڕیاربه ده س��تی حیزبه كانن، سه ربای بزنێسه دیارو نادیاره كانیان، خانه نشینن به پله ی س��ه رۆك وه زیران یان جێگری سه رۆك وه زی��ران یان وه زیر ی��ان ئه ن��دام پارله مان و چه ندینج��ار ده ور)مراجعه ( ی پۆس��ته كانیان حیزب��ی و پۆس��ته له س��ایه ی كردوه ت��ه وه و بونه ته س��وپه ر س��ه رمایه دارو ئیداریه كه یاندا سه رباری موچه ی خانه نشینی موچه و نه سریه ی حیزبی��ش وه رده گ��رن بۆیه ناتوان��ن روبه روی جه م��اوه ر ببن��ه وه و بێگومانن ل��ه وه ی ده نگ ناهێنن ناچ��ار خۆیان له ب��اره گای حیزبه كاندا حه ش��ارداوه و ناتوانن بچنه پارله مان و روبه ڕوی خه ڵك ببنه وه و كه سه نما جوان و رو بازاڕیه كانی حیزبه كانیان كردوه ت��ه پارله مانتارو كردونیان به قه ڵغان و خۆیان له پشت ئه م پارله مانتارانه وه حه شار داوه و له كاته هه ستیاره كانیشدا جڵه وی بڕیاره كانی��ان لێوه رده گرن و ده بنه كۆس��پ بۆ

پارله مانتاران.زۆربه ی س��ه رانی حیزبه كان و ئه وانه ی ئێستا له بری پارله مان دانوس��تان ئه كه ن 24 س��اڵه له سه ركردایه تی حیزبه كه یاندان و كورسی حیزب چۆڵناكه ن و 25 س��اڵه هه ر ئ��ه م ده موچاوانه ن ل��ه ده وری مێزی خڕو الكێش��ه یی و ئۆفیس��ی حیزب و حكومه تدا له شاشه ی ته له فزیۆنه كانه وه هه زارب��اره ده بن��ه وه و ئ��ه م ده موچاوانه ن كه كوردس��تانیان به م ده رده گه یان��دوه و قه یران له پاش قه یران بۆمان ده خوڵقێنن له والش��ه وه داوای ده ستاوده ستكردنی ده سه اڵت و چۆڵكردنی كورس��ی له به رپرس��انی حكوم��ه ت ئه ك��ه ن، حیزبه كان كه نه توانن خۆیان دامه زراوه یی بن و كورسیی بۆ خه ڵكی دی چۆڵبكه ن چۆن ئه توانن داوای چۆڵكردنی كورسی له كه سێكی دی بكه ن و حكومه ت به دامه زراوه یی بكه ن، عه ره ب باش��ی وت��وه )ال تنه عن خلق و تاتی مثله عار علیك

اذا فعلت عظیم(

له‌په‌رله‌مانه‌وه‌

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌‌په‌رله‌مانتاران‌ده‌ینوسن

ئا: ئاوێنه

قه یرانه كانی هه رێمی كوردستان دیارده یه كی تری هێنایه گۆڕێ كه ئه ویش دیارده ی كۆچكردنی

گه نجانه بۆ ڕێگایه كی سه خت و دژوارو پڕ له مه ترسی تاوه كو بگه نه ژیانێكی تر كه به وته ی ئه وان

خۆشترو جیاوازتره له م ژیانه ی ئێره یان.

ت��ۆڕه كوردس��تان و هه رێم��ی میدیاكان��ی كۆمه اڵیه تییه كان��ی ئه نته رنێ��ت چه ندی��ن گرت��ه ی گه نجان��ی هه رێمی كوردس��تانیان له ڕێگه ی قاچاخی سنوره كانی توركیاو ئیتالیاو بولگاریا باڵوكرده وه كه به قسه ی ئه وان به ره و ژیانێكی خۆشتر هه نگاو ده نێن و

كوردستان به جێده هێڵن.په رله مانتار، گه ش��ه دارا، له س��ه ر لیستی یه كێتی نیش��تیمانی كوردس��تان، به ئاوێن��ه ی ڕاگه یاند كه س��ه رهه ڵدانه وه ی دیارده ی كۆچكردنی گه نجانی واڵت

"برینداركه ره ".گه ش��ه دارا هۆكاری ده س��تپێكردنه وه ی گه نجانی هه رێمی كوردستانی بۆ ئه وه گه ڕانده وه كه حكومه ت سیاسه تێكی ئابوری ڕونی نییه بۆ رێگرتن له و كۆچه ، به اڵم س��ااڵنی ڕابردو بارودۆخی گه نجان پێچه وانه بو،

ده رفه تی كار زۆرتربو "قه رزی بچوك ده درایه گه نجان و پرۆژه كانی وه به رهێنان نه وه ستابوو، جوڵه و كار زۆرتر

بون".ناوبراو ده ڵێت" له ئێستادا كۆچێكی پێچه وانه هه یه ، گه نجانی عه ره ب روده كه نه ئێره و گه نجانی كورد واڵت به جێده هێڵن، من كه سێكی ڕاسیست نیم به اڵم ده بێت ڕێكاری ته واو بگیرێته به رو هاوس��ه نگی له نێوان ئه و

دو كۆچه دا هه بێت".سۆران عومه ر س��ه رۆكی مافی مرۆڤ له په رله مانی په رله مان به ئاوێنه ی ووت"له ئێس��تادا كوردس��تان، ناتوانێت به ش��ێوه یه كی خێرا كار بۆ گه نجان بكات، چونكه هۆكاره كه ی كاتی نیی��ه ، په یوه ندی به چه ند

ساڵه ی حوكمڕانی خراپه وه هه یه ".هه روه ها وتی "كه ڵه كه بونی گه نده ڵی و ناعه داله تی له حوكمڕانی��دا ده رفه ت��ی كارو ژیان��ی ب��ۆ گه نجان نه هێشتۆته وه ". وتیشی "ئه گه ر گه نجێك به خۆپیشاندان داوای دامه زراندن بكات و دواتریش توشی لێپرسینه وه ببێت، بیر له وه ده كاته وه كه كوردستان به جێبهێڵێت و

به دوای ژیانێكی شه رفمه ندانه بگه ڕێت".س��ۆران عومه ر پێیوایه چاره سه ری ئه م بارودۆخه س��نوره كان فڕۆكه خانه و به داخس��تنی پێویس��تی نییه "به ڵكو پێویس��تی به چاكس��ازی ڕیشه یی هه یه

له سیسته می حوكمڕانیدا".هه روه ها ناوبراو ده ش��ڵێت له دو س��اڵی ڕابردودا نه توان��راوه چاكس��ازی ڕیش��ه یی بكرێت"چونك��ه ئیراده یه كی سیاسی هه یه ده یه وێت دۆخه كه به رده وام

بێت".س��ه رۆكی په رله مانی كوردس��تان، دكتۆر یوسف محمه د سادق، له ڕاگه یاندراوێكیدا كه رۆژی 10ی ئه م مانگ��ه كه هاوكاتبو له باڵوبون��ه وه ی چه ندین گرته ی ڤیدیۆیی له په یجه كۆمه اڵیه تییه كان كه س��ه رجه میان دیمه نه كانی ڕێگه ی قاچاغ��ی هاواڵتیانی تۆماركردبو وتی "ئه وه ی بۆ ئێمه جێگه ی نیگه رانییه ، له هه فته ی ڕاب��ردودا له ئه نجام��ی ژێرئاوكه وتن��ی كه ش��تییه ك كۆمه ڵێ��ك هاواڵتی هه رێم��ی كوردس��تان گیانیان

له ده ستدا".له ڕاگه یاندراوه ك��ه دا هاتوه "دی��ارده ی كۆچك��ردن ڕه هه ندێك��ی نێوده وڵه تی هه ی��ه و به ته نها له هه رێمی كوردس��تاندا نییه ، به اڵم ئ��ه م دیارده یه ده ره نجامی كۆمه ڵێ��ك كێش��ه ی كه ڵه كه بوی س��ااڵنی ڕابردوه ، به تایبه تیش دانه مه زراندن و نه ڕه خساندنی هه لی كار،

سه رباری قه یرانی دارایی هه رێمی كوردستان".هه روه ها ئام��اژه ی بۆ ئه وه كردوه ك��ه په رله مانی

كوردستان به وردی چاودێری ئه و بابه ته ده كات.

گه نجانی هه رێم ڕێگای قاچاخ بۆ ژیانێكی تر ده گرنه به رپه رله مانتارێك: بارودۆخه كه برینداركه ره

[email protected]

19 »»

ئا: ئاوێنه

په رله مانتارانی هه رێمی كوردستان ڕاوبۆچونی جیاوازیان له سه ر مانۆڕی حزبه كان هه یه ،

به شێكیان به ئاسایی له قه ڵه می ئه ده ن و به شه كه ی تریشیان پێیانوایه حزبه كان به تایبه تی پارتی دیموكراتی كوردستان

ده یانه وێت دامه زراوه ی په رله مان كارتۆنی بێت.

دوای ئه وه ی پرسی سیسته می سه رۆكایه تی و ده س��ه اڵته كانی س��ه رۆكی هه رێم و هه ڵبژاردنی سه رۆك، فراكسێۆنه كانی په رله مانی كوردستانی ش��ه قكرد، پارت��ی دیموكرات��ی كوردس��تان ل��ه ده ره وه ی په رله مان مانۆڕی سیاس��ی خۆی به س��ه رۆكایه تی نێچیرڤان بارزانی ده ستپێكردو چه ندین كۆبونه وه ی له گه ڵ ئه و الیه نانه ئه نجامدا

كه كه وتونه ته به ره ی دژ به حزبه كه یه وه .پارتی دیموكراتی كوردستان ده یه وێت له رێگه ی كۆبونه وه چڕكانی قه ناعه ت به بزوتنه وه ی گۆڕان و یه كگرتوی نیش��تیمانی كوردس��تان و یه كێتی ئیس��امی و كۆمه ڵی ئیس��امی و الیه نه كانی تر ب��كات كه تاكۆتای��ی ئه م خول��ه ی په رله مانی كوردس��تان والیه تی بارزانی بمێنێته وه ، به اڵم زانیاریی��ه كان ئه وه ده س��ه لمێنێت كه تاوه كو ئێس��تا مانۆڕه كه ئه نجامێكی دڵخۆشكه ری وای نه بو بۆ پارتی و جارێكی تر تۆپه كه ده كه وێته وه

ناو یاریگای په رله مان.زانا عه بدولڕه حمان ئه ندامی فراكسیۆنی یه كێتی نیشتیمانی كوردستان، به ئاوێنه ی ڕاگه یاند"حزبه سیاس��ییه كان چه ند ل��ه ده ره وه مانۆڕ بكه ن و بس��ازێن، دواجار تۆپه كه ه��ه ر ده كه وێته ناو

یاریگای په رله مانی كوردستانه وه ".ناوب��راو ئام��اژه ی ب��ۆ ئه وه ك��رد "ئێم��ه سه ركردایه تی یه كێتی نیشتیمانی كوردستانمان ئ��اگادار كردۆته وه ك��ه به پێی یاس��ا مامه ڵه له گ��ه ڵ دۆخه كه بكه ن، له ده رگای یاس��اییه وه كێشه كان چاره س��ه ربكه ن، ئێمه چۆن سه یری دۆخه ك��ه ده كه ین ده رگای یاس��ایی بۆ دوباره

خۆكاندیدكردنه وه ی بارزانی نه ماوه ".هه روه ه��ا زانا ئاماژه ی بۆ ئه وه كرد كه ئه وان له نێ��وان بۆچون��ی س��ه ركردایه تی و بۆچونی نیش��تیمانی "جه ماوه ر یه كێت��ی جه م��اوه ری

هه ڵده بژێرین".زانا عه بدولڕه حمان زانیاری ئه وه ی به ئاوێنه دا كه ئێستا له جاران زیاتر له گه ڵ سه ركردایه تی و مه كته بی سیاس��ی كۆده بنه وه "ته نسیقی ته واو هه س��تیارو چاره نوسازه كان مه س��ه له له سه ر

ده كه ین".زانا ڕه خنه ی له پارتی دیموكراتی كوردس��تان گرت به هۆكاری ئ��ه وه ی "ده یه وێت په رله مانی

كوردستان وه ك په رله مانێكی كارتۆنی ته ماشا بكات و ه��ه ر ئه ویش��ه ده یه وێت ل��ه ده ره وه ی په رله مان سازان له سه ر مه سه له چاره نوسازه كان

بكات".ش��ێركۆ ج��ه وده ت ئه ندام��ی په رله مان��ی كوردس��تان له س��ه ر فراكس��یۆنی یه كگرتوی ئیس��امی كوردس��تان س��ه باره ت به م پرسه ، به ئاوێنه ی ڕاگه یاند ئه و كۆبونه وانه ی له ده ره وه ی په رله مان له نێوان هێزه سیاس��ییه كان ده كرێت وتی "من به مه بده ئی ڕاوێژكاری له گه ڵ حزبه كه م كارده كه م، تاوه كو ئاراسته كان و بیروبۆچونه كان لێك نزیك بكه ینه وه ، به اڵم دواجار بڕیاری كۆتایی

له نێو په رله مانی كوردستان الی خۆمه ".ئه م لێدوانه ی ش��ێركۆ جه وده ت له كاتێكدایه كه هه نگاوه كانی پارتی دیموكراتی كوردس��تان ب��ۆ هێنانه س��ه ر هێڵی یه كگرتوی ئیس��امی چڕبۆته وه و هه ندێك زانی��اری ئه وه ده رده خه ن ك��ه یه كگرت��و به پێش��نیازه كانی پارتی ڕازی بوه ، ئه گه رچ��ی یه كگرت��و له ڕاگه یاندنه كانیدا

ڕه تیكرده وه .ئاواز حه مید فه ندی سه ر به فراكسێۆنی پارتی دیموكراتی كوردستان به ئاوێنه ی ڕاگه یاند سازان له ده ره وه ی په رله مانی كوردستان له نێوان الیه نه سیاس��ییه كاندا كارێكی ئاساییه ، به اڵم دواجار په رله مانی كوردس��تان له س��ه ر یاساو ده ستور

مه رجه عه .به بڕوای ئه و په رله مانتاره ، ڕێكه وتنی الیه نه سیاسییه كان هاوكێشه كه ی په رله مان ده گۆڕێت

"چاره سه رێكی مامناوه ندی بۆ ده دۆزێته وه ".له سه ر خاڵه ناكۆكه كانی نێوان فراكسیۆنه كان ئ��اواز حه مید فه ندی پێیوایه "س��ه رۆك ده بێت له ناو خه ڵك��دا هه ڵبژێردرێ��ت، چونكه ئه وه ی له هه ڵبژاردنه كه دا ده رده چێت ئیتر س��ه ر به هه ر الیه نێك��ی سیاس��ی بێ��ت ده بێته س��ه رۆكی

نه ته وه یی ".ڕافدێن، له فراكس��ێۆنی گورگی��س یه عقوب به ئاوێنه ی ڕاگه یاند "سازانی الیه نه سیاسییه كان له م بارودۆخ��ه ناهه مواره ی ئێس��تادا كارێكی ئاس��ایییه و ئاس��اییه س��ه ركردایه تی سیاسی

بسازێن و له په رله مان ته شریع بكرێت".گورگیس هۆكاره كه شی بۆ ئه وه گه ڕانده وه كه له ئێستادا هه رێمی كوردس��تان به بارودۆخێكی نائاسایی په یوه ندییه كانی تێده په ڕێت به تایبه تی له گه ڵ حكومه تی ناوه ندی ، بۆیه "سازانی الیه نه

سیاسییه كان ئه ركێكی گرنگه ".په رله مان��ی ئه ندام��ی عوس��مان مونی��ره كوردس��تان، ڕایگه یان��د له واڵتێك��ی گه وره ی دیموكراسی وه كو سوید، هه ندێك جار سه رۆكی حزب��ه كان له پێ��ش فراكس��ێۆنه كان بۆ چه ند كێشه و گرفتێك كۆده بنه وه "ئه مه هیچ له گرنگی

په رله مان كه مناكاته وه ".

په رله مانتاران ڕاو بۆچونی جیاوازیان له سه ر مانۆڕی حزبه كان هه یه

له نێوان سه رکردایه تی یه کێتی و.. جه ماوه ری یه کێتی

جه ماوه ری یه کێتی هه ڵده بژێرین

ناعه داله تی له حوكمڕانیدا ده رفه تی كارو ژیانی بۆ گه نجان

نه هێشتۆته وه

زۆربه ی کۆچی گه نجان به ڕێگه ی نایاساییه

له‌به‌غداوه‌گۆشه یه که

دو هه فته جارێک کاوه محه مه د ده ینوسێت

دەستی نوقاو...بۆریی داخراو

لەكۆبون��ەوەی )7/6( رۆژی پەرلەمانی وزەی ن��ەوت و لیژن��ەی عێراقدا باس��مان لەو كێش��انە كرد ك��ە رێككەوتنەكەی نێ��وان بەغداو هەولێریان توش��ی بنبەست كردوە. لەكۆبونەوەك��ەی ئ��ەوەی ب��ەاڵم ب��و، كزبونی ئەمج��ارەدا جی��اواز ئ��ەو دەنگانە بو كە پێش��تر لەزۆر پرس و كێش��ەدا هەڵوێس��تی نزیك و هەندێجاریش ك��ۆك و تەبایان لەگەڵ ئێمەی پەرلەمانتارانی كورددا هەبو. چەند رۆژێكیش پێشتر سەید عەمار ئەلحەكیم سەرۆكی ئەنجومەنی بااڵی ئیسالمیمان بینی، ئەویش كە یەكێكە میانڕەوەكان��ی لەسیاس��ەتمەدارە خێزانەكەیش��ی خ��ۆی و ش��یعەو بەدۆس��تی ك��ورد دەزانێ، باس��ی دوركەوتن��ەوەی لەمەترس��ییەكانی هەولێر لەبەغدا كرد، بەدیاریكراویش بڕیاری سەربەخۆ فرۆشتنی نەوت كە لەسەرەتای مانگی رابردوەوە، هەرێم هەنگاوی بۆ ناوەو بەگەرمی كەوتۆتە ئیعالمیی سیاس��ی و كای��ەی ن��او عێراقیەوە. ئەو دۆس��تانەمان باسی ئ��ەوە دەكەن ك��ە ئ��ەوان بەهۆی پشتیوانییان لەرێككەوتنەكەی نێوان بەغداو هەولێر، س��ەرەتا گوش��اری سیاس��ییان لەس��ەر بوەو ئێستاش بەه��ۆی رادەس��تنەكردنی نەوت��ی هەرێم بەكۆمپانیای )سۆمۆ(، توشی ئیحراج��ی ب��ون لەب��ەردەم هەندێ لەهێزە سیاسییە شیعەكانی دیكەوە، گروپەكەی لەالی��ەن بەتایبەتی��ش

مالكی لەناو )دەوڵەتی یاسا(. ئەم��ە ئەو وێنەیەی��ە كە لەبەغدا بۆرییەكانی گرتن��ەوەی بەرامب��ەر نەوتی هەرێم دروستبوە، لەهەرێمیشدا ئ��ەو ب��ژاردە كوردییە زیات��ر برەو پەی��دا دەكات كە چیدیك��ە هەولێر بەغدا نوق��اوی دەس��تی چاوەڕێی نەكات ك��ە بەجورعە پارە بۆ هەرێم بنێرێت، ئەمەش زیاتر لەسەرەنجامی سیاس��ەتەكانی مالكی بو كە وایكرد بەهۆی قووڵبونەوەی زیاتری قەیرانی دارایی و دواكەوتنی موچە، بەرە بەرە كوردس��تانییەكان و سیاسییە هێزە خەڵكیش ل��ەدەوری ئ��ەو بڕیارەی بەناچاریش ئەگەر كۆببنەوە، هەرێم بێ��ت. پێش��تر ئ��ەو بژاردەیە وەك ئێس��تا بەهێز نەبو، ب��ەاڵم بڕیاری بڕین��ی بودج��ەی هەرێ��م لەالیەن پارەی ناردن��ی دواتریش مالك��ی و كەم ك��ەم لەالیەن عەبادیەوە، هێزی زیاتری بەو رێگا سەربەخۆ كوردییە لەكارتێكی ئێستا خەریكە بەخشی و سیاس��ییەوە دەبێتە سیاس��ەتێكی جێگی��ری كوردی. ئەوە راس��تە كە ئێس��تا هەرێم لەرێگەی فرۆش��تنی نەوت��ی خۆیەوە نزیكەی دوقاتی ئەو پارەیەی دەستدەكەوێت كە لەبەغداوە بۆی هات��وە، بەاڵم ئاخۆ ئەو رێگایە دەمێنێتەوە؟ تەختایی��ە بەو هەروا بەغدا هیچ كارتێكی سیاسی و ئابوری بەدەستەوە نیە جگە لەبڕینی بەشە بودجەی هەرێم؟ لەراس��تیدا ئەوەی ئێمە لەبەغدا لەدۆستە زویربوەكانمان دەیبیس��تین، بەغ��دا بەتەم��ا نییە بەرامبەر ئەو بڕی��ارەی هەرێم هەروا چونكە بوەس��تێت؛ دەستەوەستان دەتوانێت پەنا بباتە بەر بڕینی بەشە دەرم��ان، خۆراكی بایەع��ی، بڕینی موچ��ەی هەمو ئەوان��ەی موچەیان وەك فیدراڵە، به وەزارەتەكانی سەر پاس��ەوانانی س��نورو كارمەندان��ی پاسپۆرت و رەگەزنامەو...تاد. چونكە هەم��و ئەمانە لەخەرجی س��یادی و حاكمەن و كە هەرێم لەو خەرجیانەدا

بەشدار نەبێت، بەشیشی نابێت. ئەم��ەش وادەكات ب��اری دارایی هەرێم لەوەی ئێس��تا زۆر قورس��تر بێت، چونك��ە ئەوكات��ە هەمو ئەو موچە بڕاوانەیشی دەكەوێتە ئەستۆ، بۆی��ە پێموایە حیكمەتی سیاس��یی لەبەرپرسانی حكومەتی هەرێم ئەوە دەخوازێت كە دەرگای بەغدا دانەخەن، ئەگەر نەوتەكەش سەربەخۆ بفرۆشن، هەر قوفڵ لەدەرگای بەغدا نەدەن، كە هەرێمیان لەدەرگای بەغداییەكانیش

دا، بێ دودڵیی لێیان بكەنەوه .

به رده وام ئه بوبه كری به غدادی جێی لێكۆڵینی زۆرب��ه ی میدیاكان و باس و ناوه نده كانی بڕیاری سیاس��ی و ده زگا هه موی��ان ه��ه ر هه واڵگرییه كان��ه ، ب��ه دوای پرس��یارێكه وه ن: ئه م پیاوه كێی��ه ك��ه سه رتاس��ه ری جیهان��ی هه ژاندوه و كه مترین زانیاریی ده رباره ی

باڵوكراوه ته وه ؟!

ئه م��ڕۆ به غ��دادی ئه بوبه ك��ری به جیهانی پرۆس��ه ی س��ه ركردایه تی كردنی تیرۆریزم ده كات، ئه و پیاوێكی ده زگا هه م��و رازه ، له ره م��زو پ��ڕ ئه ودا به دوای هه واڵگرییه كانی جیهان ده گه ڕێن و له ژیانی تایبه تی ده كۆڵنه وه ، ب��ه اڵم ته نها ئه وه ده زانن كه "ته مه نی 44 س��اڵه ، دكت��ۆرای له ش��ه ریعه تی ئیس��المیدا هه یه ، له زانكۆی زانس��ته

ئیسالمییه كانی به غدا خوێندویه تی ،هه یه ، خه ڵكی هاوس��ه رێكی چه ند س��امه ڕایه "، به ده ر له مه چ ش��تێكی ئه وتۆ ده رباره ی نازانرێت، ئه و پیاوێكه وه ك تارمایی له تاریكی و نهێنیدا ژیان

به سه ر ده بات.

ته نه��ا دو وێن��ه هه ن ك��ه گومان ئه وی��ش ئ��ه ون، ه��ی ناكرێ��ت له كات��ی ده س��تگیركردنیدا له الی��ه ن ئه مه ریكیه كانه وه ساڵی 2004 گیراون. هه روه ها گرته یه كی ڤیدیۆیش��ی هه یه ك��ه دوای كۆنت��ڕۆڵ كردنی ش��اری موسڵ له كاتی وتارخوێندنه وه ی رۆژی ش��اره دا ئه و له مزگه وتێكی هه یینیدا

له الیه ن داعشه وه تۆماركراوه . پیاوێك��ه به غ��دادی ئه بوبه ك��ری به رده وام خۆی له به رچاوی خه ڵكی ون خۆشاردنه وه ی ده رنه كه وتن و ده كات، ئه وی له الی ئیس��المییه توندڕه وه كان كردوه به ئه فس��انه . به "ئه فسانه بون"

ئه و ش��ته یه كه به غ��دادی به دواییدا ده گه ڕێت، تا بتوانێ��ت ره هه نده كانی كه سایه تی خۆی سه رو واقیعی و زیاتر

له وه ی كه هه یه گه وره و ده ربخات.

ئه م پیاوه له ماوه ی دو ساڵدا توانی روبه رێكی فراوانی هه ردو واڵتی سوریا و عێراق بخات��ه ژێر ركێف��ی خۆیه وه ، كه له موس��ڵه وه درێ��ژ ده بێته وه تا ده وروب��ه ری دیمه ش��ق و مه ڵبه ن��دی نیش��ته جێ بونی 20 ملیۆن س��وننه مه زهه به . به غدادی هه وڵ و كۆشش��ی ب��ۆ ئه وه یه ك��ه خه ونه ك��ه ی بكات به واقیعێكی به رده ست و هێنده ش دور به دیهێنانی . خه ونی له س��نوری نییه ئه و سڕینه وه ی سنوری نێوان دو واڵتی سوریاو عێراق و چه سپاندنی ده وڵه تی خه الفه تی ئیسالمییه له و ناوچه یه دا.

له رێكخ��راوه زۆرێ��ك ئێس��تا ئیسالمییه توندڕه وه كانی ئه و ناوچه یه چونه ت��ه پاڵ داعش��ه وه و به یعه تیان به ئه بوبه ك��ری به غ��دادی داوه و وه ك ده به ن. ناوی موس��ڵمانان خه لیفه ی ته نانه ت له واڵتانی باكوری ئه فه ریقای وه ك لیبیا و تونس و میسریشدا ئێستا گروپ��ه جیهادییه كان ئااڵی داعش��ی په لیان هه وادارانی ده كه ن��ه وه و به رز هاویش��توه بۆ ئه فغانس��تان و واڵتانی ئاسیای ناوه ڕاس��تیش. ئه و رێكخراوه نهێنیی��ه جیهادیان��ه ی له غه زه ش كه به یعه تی��ان به داعش داوه ، ئێس��تا سه رس��ه ختی ركه ب��ه ری بونه ت��ه

رێكخراوی ئیسالمی حه ماس.

ئه مه ریكا 10 ملیۆن دۆالر خه اڵتی بۆ س��ه ری ئه بوبه كری به غدادی ته رخان كردوه ، شوێنی گریمانه یی كۆبونه وه ی كاتژمێ��ر 24 داع��ش كادێره كان��ی

ده س��تكرده مانگه له الیه ن به رده وام ئه وروپاوه ئه مه ریكاو هه واڵگرییه كانی ئه ودا ب��ه دوای له ژێ��ر چاودێریدایه و جاسوس��ییه كانی ده زگا ده گه ڕێ��ن، ئه مه ری��كاو به ریتانی��ا و ئه ڵمانی��اش به رده وام شوێن پێی ئه و و كه سوكار و

نزیكه كانی هه ڵده گرن.

ئه بوبه كری به غدادی باش ئاگای له م هه واڵنه ی��ه و زۆر وریایانه كار ده كات، كه مت��ر خه ریكی جێگۆڕك��ێ كردنه ، س��ود له ته كنه لۆژی��ا نوێكان��ی وه ك مۆبای��ل نابینێت، له كاتی پێویس��تدا ئاس��اییدا له ئوتومبێلی به ده مامكه وه دێت و ده چێت. ئه و خه ڵكی ناوچه كانی نێوان دیاله و تكریته و سه رتاسه ری ئه و روبه ره ته واو شاره زایه ، ئه و بانگه شه ی ئه وه ش ده كات كه به بنه چه ده چێته وه س��ه ر بنه ماڵه ی پێغه مبه ری ئیسالم و عه ره ب ره س��ه نی دابونه ریتی به پێی ناوی "خه لیفه ی موسڵمانان"ی له خۆی ن��اوه . رێكخراوی داع��ش ئه بوبه كری به غدادی به "ئه بوبه ك��ری به غ��دادی

قوره یشی حسێنی " ناوده به ن.

داعش میدیا جیهانی��ه كان، به پێی خاوه نی توانایه كی س��ه ربازی و دارایی گه وره یه ، ژماره ی چه كداره كانی به 50 ه��ه زار چه ك��دار مه زه ن��ده ده كرێت، له گ��ه ڵ 15 هه زار بیان��ی. هێزه كانی له عێراق 30 هه زار و له سوریا 20 هه زار چه ك��دارن. ئ��ه م چه كداران��ه له ڕوی رێكخراون. س��وپا وه ك دیسپلینه وه جبه خانه یه ك��ی خاوه ن��ی داع��ش گه وره ش��ه كه چه ندین چه كی قورسی وه ك تان��ك و زریپ��ۆش و تۆپخان��ه ی قورس و هاوه ن و تی ئێن تی پێویست بۆ خۆته قاندنه وه و مین و موشه كه دژه تان��ك و موش��ه كی دژه فڕۆكه یه كه

سوریا عێراق و له س��وپای زۆربه یانی له هه مانكاتیش��دا به غه نیمه ت گرتوه . ده زگایه كی هه واڵگری داعش خاوه نی تۆكمه یه ، كه پش��ت به و ئه فس��ه رانه ده به ستێت پێشتر سه ر به موخابه راتی

عێراق بون.داعش ل��ه ڕوی توانای دارایش��ه وه به هێزه ، كه 60 چاڵه نه وتی له سوریا و 300 چاڵ��ه نه وتی له عێ��راق كۆنترۆڵ كردوه و رۆژانه 46 هه زار به رمیل نه وت

به رهه مده هێنێ��ت، 80% كێڵگه كان��ی به رهه مهێنانی په مو له س��وریا و زیاتر ل��ه 40% كێڵگه كان��ی به رهه مهێنان��ی گه نمی له عێراق له بنده س��تدایه . وه ك ده وڵه تێ��ك چاالكی ئاب��وری ده كات، باج و س��ه رانه و گومرك ده س��ێنێت، 50% ئه و موچه یه تا ئێس��تا له الیه ن حكومه ت��ی به غداوه ب��ۆ كارمه ندانی ده وڵه ت له موسڵ ره وانه ده كرێت وه ك

باج ده ستێنێت.

ئه بوبه كری به غدادی پیاوێكی پڕ له ره مزو راز

پرۆفایل

7 (487( سێشه ممه 2015/7/14 عێراق

ئا: ئاوێنه

ماوه یه ك هه وڵه كان و گفتوگۆكردن بۆ كۆنترۆڵكردنه وه ی موسڵ

گه رمبو، له سه ر ئاستی مه سعود بارزانی سه رۆكی هه رێمی

كوردستان و حه یده ر عه بادی سه رۆكی ئه نجومه نی نوێنه رانی

عێراق له سه ره تای ئه مساڵدا كۆبونه وه ی له سه ر كرا به جۆرێك

به هۆی پاراستنی نهێنییه سه ربازییه كانه وه كه مترین لێدوان له باره یه وه درا، به اڵم نه ك موسڵ كۆنترۆڵنه كرایه وه ، به ڵكو ئه نبار شارێكی تری عێراقیشی به دوای

خۆدا خست.

جه بار یاوه ر ، ئه مینداری گش��تی كوردستان پێش��مه رگه ی وه زاره تی به ئاوێنه ی ڕاگه یاند هێشتا ئاماده سازی ته واو بۆ كۆنترۆڵكردنه وه ی موس��ڵ نه ك��راوه ، ته نه��ا بڕی��اردراوه ك��ه پێش��مه رگه هه ماهه نگ��ی هێزه كانی هاوپه یمان و حكومه تی عێراق بكات

بۆ كۆنترۆڵكردنه وه ی شاره كه .ده رباره ی ئه وه ی كه میدیاكان باسی ئه وه یانده كرد كه بڕیاربوه پرۆس��ه ی كۆنترۆڵكردنه وه ی موس��ڵ له به هاردا بێت و هاوین كۆتایی پێبێت، ناوبراو وتی "یه ك لێدوان��ی فه رمی نییه كه باس��ی كاتی كۆنترۆڵكردنه وه ی ئه و شاره ی كردبێت". به اڵم نه یشارده وه كۆنترۆڵكردنه وه كه پرۆس��ه ی ك��ه دواكه وت��وه هۆكاره كه ش��ی بۆ ئه وه گه ڕان��ده وه ك��ه ئه نب��ار له الی��ه ن

داعشه وه په الماردرا.وتیشی "پرس��یاری ی��اوه ر جه بار دواكه وتن وه اڵمه كه ی الی حكومه تی

سه رقاڵی له ئێستادا ئه وان فیدراڵه و ناوچه كان��ی كۆنترۆڵكردن��ه وه ی ئه نبارن، ئه مه ش وای كرد پرۆسه كه

دواكه وتن به خۆیه وه ببینێت".ماوه ی س��اڵێكه موس��ڵ و دواتر شه نگال له الیه ن چه كدارانی داعشه وه په الم��اردران و ل��ه ورۆژه وه ئاگرێكی گ��ه وره ی ش��ه ڕ له نێوان س��نوری كۆنترۆڵكراوه ك��ه و به ش��ه كه ی تری سه ر به هه رێمی كوردستان له ئارادایه و

به هۆیه وه ئاواره یه كی زۆر رویانكردۆته ناوچه كانی هه رێمی كوردستان، ئه مه به رچاو ژماره یه ك��ی ل��ه وه ی جگه ش��ه هیدو برینداری لێ كه وتۆته وه و ژماره یه كی به رچاو له پیاو ژن و كچی یه زی��دی دانیش��توانی ناوچه كه الی

چه كداران به دیل گیران.له س��ه ركرده یه كه س��مۆ كه ندۆ بزوتنه وه ی ئێزیدییه كان بۆ چاكسازی و كه پشتیوانی حكومه تی پێشكه وتن

فیدراڵ ده كات دژی سیاسه تی هه رێمی نیقاشی ناوبراو به سایتی كوردستان ڕاگه یاندوه ژم��اره ی ئه و یه زیدیانه ی رفێنراون گه یشتۆته 3500 كه س كه زۆرینه یان ژن و منداڵن. له وانه 1500 كه س ئازادكراون ك��ه 700 یان ژنن سه رنجام 2000 ژن و منداڵی بێ سه رو

شوێن هه یه .ئاماژه قسه كانیدا تری له به شێكی ب��ۆ ئ��ه وه ده كات ك��ه ئازادكراوان

نێ��وان گفتوگۆكردن��ی له ڕێگ��ه ی حكومه ت��ی هه رێم��ی كوردس��تان و

چه كدارانی داعشه وه ئازاد كراون.ب��ه اڵم جه بار یاوه ر ئه و قس��انه ی ناوب��راو ره تده كات��ه وه به ئاوێن��ه ی ڕاگه یان��د ك��ه حكومه ت��ی هه رێمی ش��ێوه یه ك به هی��چ كوردس��تان گفتوگۆی له س��ه ر هیچ مه سه له یه ك گفتوگۆش نیی��ه و داعش��دا له گه ڵ

"له گه ڵ تیرۆرستاندا ناكات".

ئه نبار پرۆسه ی كۆنترۆڵكردنه وه ی موسڵی په كخستوه

حكومه تی هه رێمی كوردستان

به هیچ شێوه یه ك گفتوگۆی له سه ر هیچ مه سه له یه ك

له گه ڵ داعشدا نییه و گفتوگۆش "له گه ڵ تیرۆرستاندا ناكات"

شاری موسڵ

ئابوری(487( سێشه ممه 2015/7/14 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌


دابه شكردنی موچه له رێگه ی بانكه كانه وه ، به تایبه ت بانكی

كوردستانی نێوده وڵه تی ئه هلی ناڕه زایی موچه خۆرانی لێده كه وێته وه ، به پێی

زانیارییه كانی ئاوێنه مامۆستایانی زانكۆ ناڕازین كه به سه ریاندا سه پێنراوه ،

به اڵم به ڕێوه به ری لقی سلێمانی بانكی ناوبراو ده ڵێت "ئێمه ش ده ڵێین ناتوانین موچه ی هه مو فه رمانبه رانی كوردستان

بده ین، به ڵكو ته نها وه زاره ته كانی خوێندنی بااڵو پێشمه رگه و موچه ی

خانه نشینان دراوه به ئێمه ".

له لێدوانێكی تایبه تدا بۆ ئاوێنه دڵشاد عه بدولمه جید به ڕێوه به ری لقی س��لێمانی وتی نێوده وڵه تی كوردس��تانی بانك��ی "به نیازی��ن بۆ پرۆس��ه ی دابه ش��كردنی موچ��ه ی خوێندنی ب��ااڵ چه ند لقێكی تر بكه ینه وه له كه الرو هه ڵه بجه و ش��ه قاڵوه و ئامێدی و ئه و شوێنانه ی كه پێویستن بۆ

جێبه جێكردنی ئه و پرۆسه یه ".كوردس��تانی بانك��ی له ئێس��تادا نێوده وڵه ت��ی ئه هل��ی ته نها چ��وار لقی هه یه ، لقی س��ه ره كیله هه ولێرو سێ لقی

دیكه له دهۆك و سلێمانی و به غدا.وه ك باس��ده كرێت ئه م بانكه ناتوانێت موچ��ه ی هه م��و فه رمانبه ران��ی هه رێم به ڕێوه ببات، پرۆس��ه كه ب��كات و دابین به ڕێوه ب��ه ری بانك��ی ناوب��راو ده ڵێ��ت "ئێم��ه ش ده ڵێین ناتوانین موچه ی هه مو فه رمانبه رانی كوردس��تان بده ین، به ڵكو له وانه له وه زاره ته كانمانپێدراوه ، به شێك وه زاره ت��ی خوێندنی بااڵو پێش��مه رگه و وه زاره ته كانی خانه نش��ینان، موچ��ه ی دیكه ش ده درێت��ه بانكه ئه هلییه كانی تر

ئه گه ر سیستمیان پێشبكه وێت".ده وترێ��ت نازانرێ��ت بۆچی س��ه ره تا پرۆسه ی دابه شكردنی موچه ی فه رمانبه ران دراوه ته بانكی كوردستانی نێوده وڵه تی و ن��ه دراوه به بانكه كانی ت��ر، به ڕێوه به ری ئ��ه و بانك��ه رونیده كاته وه ك��ه ئه وان سه ره تا نین و دوه م بانكن ئه و كاره كه یان پێدراوه ، به ڵكو سه ره تا موچه ی وه زاره تی پیشه سازی درا به بانكی جیهان و هه ولێرو ئاڕ تی، بۆچی قسه له سه ر ئه وان نه كراو

قسه له سه ر ئێمه ده كرێت".به پێی ئه و سیس��تمه ی دیارییانكردوه

رس��ومات له وه زاره ته كانی تر وه رده گرن و له پێشمه رگه خۆشده بن، به اڵم له خوێندنی بااڵ ئه گه ر موچه ی بنه ڕه تی مامۆستایه ك یه ك ملی��ۆن دینار بێت ئه وا ته نها 7500 دین��اری لێده بڕدرێت بۆ بانكه كه و به پێی موچه كانی��ان ل��ه 3500-7000 دیناری��ان

لێوه رده گیرێت.جێبه جێكردن��ی واده ی له ب��اره ی "ماوه ی جێبه جێكردنی وتی پرۆسه كه وه گرێبه س��ته كه دو بۆ س��ێ مانگه و پاش ئه و ماوه یه ده ستده كرێت به دابه شكردنی موچ��ه و ب��ۆ ه��ه ر فه رمانبه رێ��ك یان كارتێك وه زاره ته ئه و پێش��مه رگه یه كی دروس��تده كرێت ی��ان ده توان��ن به چه ك پاره ك��ه وه ربگرن، ده ش��توانن بۆ نمونه موچه كه یان دین��اری ملی��ۆن له ی��ه ك 200 ه��ه زار دین��ار رابكێش��ێت و ئه ویتر

له بانكه كه دا هه ڵده گیرێت بۆیان".ئ��ه و وتیش��ی "ئه مه بیرۆك��ه ی ئێمه نه بوه ، به ڵكو بیرۆكه ی وه زاره تی دارایی بوه ، هه ر كارێك واڵت به ره و سیستماتیك

ببات ئێمه پێمانخۆشه و ده بێت خه ڵكیش پێیخۆش بێت، جگه له وه ی ئێمه كه چوینه زانكۆكانه وه له گه ڵ دابه شكردنی موچه ی مامۆس��تایان و فه رمانبه راندا، ده مانه وێت له گه ڵ خوێندكاران په یوه ندیمان هه بێت و ئه وانه ی قیس��تی س��ااڵنه ده ده ن، ئێمه بۆیان ده ده ین و ئ��ه وان ده توانن مانگانه

بمانده نه وه ".له ب��اره ی ئ��ه وه ی ك��ه ده وترێت ئه و بانكه ناتوانێت به یه ك رۆژ موچه ی هه مو وه زاره ت��ی خوێندنی بااڵ دابه ش��بكه ن، ده ڵێ��ت "به ڵێ ناتوانی��ن، به ڵكو بۆمان دانراوه له ماوه ی پێنج رۆژدا موچه ی ئه و 27 هه زار فه رمانبه رو مامۆستایه ی زانكۆ

دابه شبكه ین".كوردستان په رله مانتاری له به رامبه ردا ش��ێركۆ حه مه ئه می��ن ده ڵێ��ت "ئێم��ه له گه ڵ بنه مای ئه م جۆره له دابه شكردنی موچه ین و به مش��ێوه یه ده توانین بندیوار نه هێڵین، به اڵم نه ك هه ر بدرێت به بانكه ئه هلییه كان و پێویس��ته وه زاره تی دارایی

ده سه اڵتی به سه ر ئه و بانكانه دا هه بێت".وه ك ده وترێ��ت داهاتی ن��ه وت ته نها بۆیه كوردس��تانه وه ، بانك��ی ده خرێته ئ��ه و دابه ش��بكه ن، ده توان��ن موچ��ه په رله مانتاره رونیده كاته وه كه حكومه ت له مڕوه وه بیانوی ئه وه یه گوایه بانكه كانی به جیهانی نه به س��تراونه ته وه كوردستان ده ره وه ، بۆی��ه دراوه ب��ه م بانكه ، به اڵم داواكاری ئێمه ئه وه یه بانكێكی مه ركه زی ئه گه ر دابمه زرێت كوردستاندا له هه رێمی

پێچه وانه ی ده ستور نه بێت.مامۆس��تایه كی زانك��ۆش نیگه ران��ی خۆی ده رده بڕێت كه به وش��ێوه یه موچه الیه نێكی "چه ند ده ڵێت دابه ش��بكرێت و خراپ��ی هه یه ، یه ك��ه م خاوه ن��ی كارو بڕیاربه ده س��ت ماف��ی خۆیه ت��ی داوای بكات، له كارمه نده كانی بانك��ی ژمێره ی به اڵم ناتوانێت بیسه پێت به سه ریاندا كه له چ بانكێك بیكه نه وه ، دوه م ژماره یه كی زۆری مامۆس��تا هه یه و پێشبینیده كرێت ئ��ه و بانكه نه توانێت ئه م خزمه تگوزارییه

له كاتی خۆیدا بگه یه نێت، سێیه م مه ترسی ئه وه یه ی��ه ك كێش��ه بكه وێت��ه نێوان وه زاره تی دارایی و بانكی كوردستان، ئه وا

باجه كه ی موچه خۆران ده یده ن".ئابورین��اس زانك��ۆو مامۆس��تای د. نیاز نه جمه دی��ن له مباره یه وه ده ڵێت "ئه گه ر به مه به ستی دۆزینه وه ی دو موچه بێت، بۆچی ده خرێته ئه س��تۆی بانكێك كه قس��ه ی له س��ه ره وه كو ده یبیستین و زۆری حه ساس��ییه تێكی خه ڵكی��ش هه یه له س��ه ری، له به ر ئه وه ی بانه كه كه به موڵكی حزبێك ده زانێت، چونكه ئه گه ر ئامانج��ت دۆزین��ه وه ی دو موچه بێت، ئامانجێكی زۆر هه ڵه یه و ئه ش��ێت خه ڵك ژمێ��ره ی بانكی هه بێت و هیچیش به كاری نه هێنێت و له م دۆخه ش��دا كه س متمانه ی

به بانك نه ماوه ".ئه و مامۆس��تایه پێیوایه ئه م بڕیاره ی وه زاره ت��ی دارایی س��ه ركه وتو نییه كه له پڕێكدا داویه تی، ده بوایه راوێژ به و توێژه بكرای��ه كه ئه م بڕیاره كارده كاته س��ه ر

ژیانیان، ن��ه ك به زۆره ملێ فه رمانبه ران و مامۆس��تایانی زانكۆ ناچار بكرێن و بچن

له و بانكه موچه كانیان وه ربگرن.به پێی سیس��تمی بانكی كوردس��تانی به پێی موچه خۆرێ��ك له ه��ه ر ئه هل��ی دینار رسوماتی له 7000-3500 موچه كه ی لێوه رده گیرێت، ئه وا ب��ۆ ئه و 27 هه زار فه رمانب��ه ره مانگانه نزیكه ی 135 ملیۆن

دیناریان لێوه رده گیرێت.ئ��ه و مامۆس��تایه له وباره ی��ه وه وتی فه رمانبه رانیش��ی مامۆس��تایان و "ئه مه برینداركردوه ، چونكه ئه گه ر ئه وه باجه ، ئه وا ئێمه ئه و باجه ده ده ین به حكومه ت و خزمه تگوزارییه كی داوای له به رامب��ه ردا لێده كه ی��ن، ب��ه اڵم ئه م بانك��ه له بڕینی ئه و ب��ڕه پاره یه له ئێمه هیچ س��ودێكی ب��ۆ خه ڵ��ك نیی��ه ، پێدان��ی موچه ش خزمه تگوزارییه ك��ی ئه وت��ۆ نییه تاوه كو رس��وماتت لێوه ربگیرێ��ت، چونكه ئێمه بانك��ی خۆمان هه یه ئ��ه و كاره ده كات و

ئێستا به خشته دابه شده كرێت".

دابه‌شكردنی‌‌موچه‌‌له‌ڕێی‌‌بانكی‌كوردستانه‌وه‌‌ناڕه‌زایی‌لێده‌كه‌وێته‌وه‌به ڕێوه به ری لقی سلێمانی بانكه که : ناتوانین موچه ی هه مو فه رمانبه رانی كوردستان بده ین

مامۆستایه كی زانكۆ: مه ترسی

ئه وه یه كێشه یه ك بكه وێته نێوان

وه زاره تی دارایی و بانكی كوردستانه وه ئه وا باجه كه ی موچه خۆران

ده یده ن

ئا: ئیحسان

هه رچه نده 88 بانكی بازرگانی له هه رسێ پارێزگاكه ی هه رێمی

كوردستاندا هه یه ، به اڵم خه ڵك به گشتی متمانه ی پێیان نه ماوه ، به ڕێوه به ری گشتی بانكه بازرگانییه كانیش ئه و وته یه پشتڕاستده كاته وه و ئاشكرای

ده كات كه خه ڵك له ده ره وه مامه ڵه ی به چه كی بانكه وه ده كرد و كڕین و

فرۆشتنی پێوه ده كراو گه نده ڵییه كی زۆری تێدابو، وتی "سه رچاوه ی یه كه می

ده خلی ئێمه ، له پاره ی خه ڵكه وه یه ، به اڵم ئێستا خه ڵك متمانه ی به بانكه كان

نه ماوه ".

بانك��ه گش��تی به ڕێوه ب��ه ری بازرگانییه كانی هه رێمی كوردستان هاوار ره وف له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه ئاش��كرای ده كات ك��ه به ڕێوه به رایه تییه كه یان 88 لقی هه یه و دابه ش��بون به س��ه ر هه رسێ

پارێزگاكه ی هه رێمدا.ئه و به ڕێوه به ره وتیشی "له و كاته وه ی ده س��تبه كاربوم كه ماوه ی سێ مانگه ، توانیومان��ه له ده ره وه ی پ��اره و داهاتی نه وت، به داهات��ه ناوخۆییه كان ئیداره ی

داموده زگاكان��ی ت��ه واوی خه رج��ی كه كۆمپانیایان��ه ی ئ��ه و حكوم��ه ت و به پێی رێنماییه كانی 1018 گوژمه كانیان هه رچه ن��ده بده ی��ن، نه وه س��تێنراوه خه ڵكی��ش گله ی��ی هه ی��ه و له كۆتاییدا ئه و پاره یه مان نییه ت��ه واو مافه كانیان

دابینبكه ین".رێنمایی 1018 بۆ ئه وه یه كه پرۆسه ی به وت��ه ی رێكبخات��ه وه ، خه رجك��ردن به ڕێوه به ری بانك��ه بازرگانییه كان، ئه و پرۆس��ه یه زۆر له پرۆژه كان��ی راگرتبوو كاره كانی وه س��تاندبو، چونكه پێش��تر ئه وه ی كه واس��یته ی هه ب��وه له خاوه ن كۆمپانیاكان،توانیویه ت��ی پ��رۆژه و ئ��ه و پاران��ه وه ربگ��رێ و هه ندێكی��ش به پێچه وانه وه ، ئه مه ش س��ه ری كێشابو ب��ۆ گه نده ڵییه كی زۆر گه وره ، ئێس��تا توانیومان��ه ئه و دیارده ی��ه له بانكه كاندا

نه هێڵین.گۆڕان��كاری مانگ��ه م��اوه ی س��ێ بانكه گش��تی به ڕێوه به ری له پۆس��تی كوردس��تاندا هه رێمی بازرگانییه كان��ی كراوه ، ئ��ه و به ڕێوه به ره وتی "گرنگترین كارێ��ك ك��ه كردبێتم��ان و له وكاته وه ی له ده ره وه ی ده س��تبه كاربوین، پێش��تر رێنمایی 1018 گوژمه ی كۆمه ڵێك بواری

جیاواز خه رج ده كرا ك��ه نه ده بو خه رج بكرێ��ت، بۆ نمون��ه خه ڵك ل��ه ده ره وه چه ك��ی پ��اره ی به ڵێن��ده ری به هه رزان ده كڕی و ده چو له بانك��ه كان به پاره یه ك وه ریده گرت، یاخود چه كی كۆمپانیاكانی دابینكردنی پێداویس��تی ب��ۆ وه زاره تی ئه مه ش ده كڕی، سروشتییه كان سامانه

گه نده ڵییه كی زۆری دروستكردبو".له باره ی سه رچاوه ی س��یوله و دارایی ئ��ه و بانكانه ، ئ��ه و به رپرس��ه ی بانكه بازرگانیی��ه كان ده ڵێ��ت "س��ه رچاوه ی یه كه م و سه ره كی ده خلی ئێمه ، له پاره ی خه ڵكه وه یه كه ده یخه ن��ه بانكه كانه وه ، به اڵم له به رئه وه ی ئێستا خه ڵك متمانه ی ئه و بۆیه نه م��اوه ، ته واویبه بانك��ه كان

پاره ی��ه زۆر كه مبوه ته وه ، س��ه رچاوه ی دوه ممان داهاته كانی حكومه تی هه رێمی نه وت و له داهاته كانی كوردس��تانه جگه

گازو به رهه مه سروشتییه كان".به پێ��ی یاس��اكانی وه زاره تی دارایی و ئاب��وری هه م��و داهات��ه ناوخۆییه كانی به داهات��ی كوردس��تان هه رێم��ی گازو له ن��ه وت و جگه گومرگه كان��ه وه ، سه رچاوه سروش��تییه كان ده چێته سه ر بانكه بازرگانییه كانی هه رێم كه یه كێكه سه ر گش��تییه كانی له به ڕێوه به رایه تییه

به و وه زاره تی دارایی.له بانك��ه چاكس��ازیكردن له ب��اره ی وت��ی ره وف ه��اوار بازرگانیی��ه كان، "بانكه كان زۆر پێویستیان به چاكسازییه ،

به اڵم دو ش��ت ده ستیگرتوین بۆ ئه وه ی نه توانین وه كو پێویست چاكسازی بكه ین، یه كه م زۆر زۆر س��ه رقاڵین به ئیداره دانی كاش��ه وه كه لۆدێكی زۆرمان له س��ه ره ، ئه مه ش په یوه ندی به م قه یرانه وه هه یه و كه چاك ببێت ئه وا لۆده كه مان له س��ه ر

كه مده بێته وه ".ب��اس له وه ش��ده كات ك��ه هۆكارێكی ت��ر ل��ه وه ی ك��ه نه توانن چاكس��ازی وتی بێپاره ییه ، مه سه له ی ئه نجامبده ن، "بۆ نمون��ه ئه گه ر بمانه وێ��ت هه ندێك له كادیری پێشكه وتو بهێنین و له بانكه كاندا بانكه كان راهێنانی به مه به ستی دابنرێت ب��ۆ به سیس��تماتكردنیان، به اڵم به هۆی

قه یران و بێپاره ییه وه ناتوانین".

له به رامب��ه ردا هیڤا حاج��ی میرخان بڕی��ارده ری لیژنه ی دارای��ی و كاروباری كوردس��تان له په رله مان��ی ئاب��وری به هه مانش��ێوه ئاماژه ب��ه وه ده كات كه به ڵێ راس��ته خه ڵ��ك زۆر ك��ه م پاره له بانكه كان��دا داده نێن ی��ان ئاماده نین دایبنێن و پێش��تریش كه قه یرانی دارایی نه بو ته نها بازرگان و كۆمپانیاكان پاره یان

له بانكه كاندا داده نا.له ب��اره ی ئ��ه و گه نده ڵییان��ه ی ك��ه له مامه ڵه كردن به كڕین و فرۆشتنی چه كی پ��اره وه ده كرێ��ت، ئ��ه و په رله مانتاره وت��ی "ماوه یه ك ئ��ه و دیارده یه زۆر زۆر ب��و، به ڵێن��ده ر چه كی خ��ۆی به كه متر ده فرۆشته وه ، به اڵم ئه گه ر بێتو هه رێمی كوردس��تان ب��وه خاوه ن��ی ئابوری��ی س��ه ربه خۆی خۆی، ئه وا ئه و كێشانه ش

چاره سه ر ده بن".س��ه باره ت به وه ی ئایا ئ��ه و بانكانه كاریگه ری��ی پۆزه تیڤ ی��ان نێگه تیڤیان له سه ر ئابوری هه رێم هه بوه ؟ هیڤا وتی "له راب��ردودا كه پ��اره هه بوه پۆزه تیڤ ب��ون، به اڵم كه پاره نه م��ا ناتوانن كار بكه ن و كاره كانیان راده وه س��تێت، بۆیه ئ��ه وكات ناتوانن كاریگه ریی پۆزه تیڤیان

هه بێت".

متمانه ی خه ڵك به بانكه كان یه كسانه به سفر "پێشتر‌گه‌نده‌ڵییه‌كی‌زۆر‌له‌كڕین‌و‌فرۆشتنی‌چه‌كی‌بانكدا‌هه‌بو"

بانكه كان زۆر پێویستیان به چاكسازییه ، به اڵم دو شت ده ستیگرتوین بۆ ئه وه ی نه توانین وه كو پێویست چاكسازی

بكه ین

بینای بانکی کوردستانی نێوده وڵه تی لقی سلێمانی

9 (487( سێشه ممه 2015/7/14 کۆمه‌اڵیه‌تی

خێزانێك حاشا له كچه كه یان ده كه ن به هۆی فه یسبوكه وه وته بێژی پۆلیسی سلێمانی : سكااڵی فه یسبوك زۆر زیادی كردوه

ئا: ئیمان زه ندی

زۆرب��ه ی كچان وێنه ی خۆیان له س��ه ر په یج��ی تایبه تیی��ان له س��ه ر ت��ۆڕی كۆمه اڵیه تی فه یسبوك دانانێن، ده ترسن

كێشه ی كۆمه اڵیه تی لێبكه وێته وه .

ده رونیی��ه توێ��ژه ری ك��ه بژوێ��ن دژ توندوتی��ژی له به ره نگاربون��ه وه ی به ژنان ئاماژه به وه ده كات كه فه یسبوك ده رده س��ه رییه كی زۆری ب��ۆ به ش��ێك له كچان و ژنان دروستكردوه ، ئه و كچێك له گه رمیان ك��ه به نمون��ه ده هێنێته وه په یوه ندی له گه ڵ كوڕێك هه بوه و وێنه ی خۆی بۆ ناردوه ، به اڵم كه دواتر له یه ك زیر بون و ناكۆكی كه وتوه ته نێوانیانه وه ، ك��وڕه وێن��ه ی كچه كه ی له فه یس��بوك باڵوكردوه ت��ه وه ، ئه و وت��ی "كاتێك كه خێزانه كه ی وێن��ه ی كچه كه یان ده بینن له فه یس��بوك باڵوبۆته وه ، توڕه و ده هری

ده بن".وتیش��ی "چه ند هه وڵم��ان دا به هیچ ش��ێوازێك نه مانتوان��ی خێزانی كچه كه بهێنینه قه ناعه ت، كار گه یش��ت به وه ی له كچه كه یان حاش��ایان كه سوكاره كه ی

كرد".دانه نانی وێنه له فه یسبوكدا ده گه ڕێته وه ب��ۆ بێمتمانه ی��ی كچ��ان به رامبه ر به و پیاوساالری به دیدێكی كۆمه ڵگه یه ی كه بۆ كۆمه ڵگه و دی��ارده كۆمه اڵیه تییه كان ده ڕوانێ��ت و به هۆی��ه وه كچ��ان و ژنان

روبه روی كێشه ده كاته وه . "دره خش��ان"ی ته مه ن��ی 40 س��اڵ ، یه كێكه ل��ه و ژنانه ی كه وێنه ی تایبه تی خ��ۆی له س��ه ر په یجه ك��ه ی دانانێت، هه رچه ن��ده زۆر ح��ه ز به دانانی وێنه ی

خۆی و هاوسه ره كه شی ده كات.ئ��ه و وتی "چ��ی له خه ڵك��ی ناحاڵی بكه ین، هه ندێكجار خراپ مامه ڵه له گه ڵ

ئه و وێنانه دا ده كه ن".ئه م ژن��ه ئاماژه ی ب��ه وه ش كرد كه هۆكارێك��ی تری دانه نانی وێنه له س��ه ر

په یج��ه كان ده گه ڕێته وه بۆ خێزان، ئه و وت��ی "زۆر جار دایك و ب��اوك یان براو ته نانه ت خوش��كیش ڕێگ��ره ، له دانانی

وێنه بۆ سه ر پڕۆفایلی فه یسبوك".

به اڵم به ش��ێكی دیكه له كچان و ژنان به مافێك��ی س��ه ره تایی خۆیانی ده زانن ك��ه وێنه یان له پرۆفایل��ی په یجه كانیان دابنێ��ن و روب��ه روی نه ریت��ه باوه كانی

كۆمه ڵگا ببنه وه .هاوڕاز ئه حمه د یه كێكه له و كچانه ی زو زو وێنه ی پڕۆفایله كه ی خۆی ده گۆڕێت و وێن��ه نوێكانی داده نێت، ئ��ه و پێیوایه به كارهێنان��ی ت��ۆڕه كۆمه اڵیه تی��ه كان په ره ی له جیهاندا به رچاو به شێوه یه كی سه نده وه ، بێگومان هه رێمی كوردستانیش به ده ر نیه له و دیارده یه ، ئه و وتی "تۆڕه كۆمه اڵیه تیه كان الیه نی باش و خراپیشیان هه ی��ه ، به داخ��ه وه هه ندێ��ك كه س بۆ بێزاركردنی ده وروبه رو بۆ ناشرین كردنی

كه سانی تر به كاریده هێنن".س��ه باره ت به دانه نان��ی وێنه ی كچان له س��ه ر په یجه كانیان ئاماژه ی به وه كرد كه "په یوه ندی به داب و نه ریتی كۆمه ڵگه ی كوردیه وه هه یه ، تاوه كو ئێستا ئافره تان

ئازادیی ئه وه یان نیه ".وتیش��ی "من بۆ خ��ۆم روبه روی ئه و ده كه م، ته حه داش بومه ته وه و توانجانه وێن��ه ی خۆش��م له س��ه ر پرۆفایله كه م داناوه و ئه وه به مافێكی سه ره تایی خۆشم ده زانم، چونكه كاری من رۆژنامه نوسیه و

نه ترساوم وێنه م باڵوبێته وه " .

ك��وڕان س��ه باره ت ب��ه وه ی كچ��ان وێنه ی خۆی��ان دابنێن یان دانه نێن رای جیاوازیان هه ی��ه ، هه ندێكیان پێیانوایه به الی ئه وانه وه ئاس��اییه خوشكه كانیان وێنه ی خۆیان دابنێن، به اڵم كه سانی تر

به ئاسایی وه ریناگرن.هاوبه ش محه مه د كه گه نجێكی ته مه ن 23 س��اڵه ، ده پرس��ێت "بۆچی كوڕان وێنه ی خۆیان دابنێن له سه ر فه یسبوك، به اڵم كچ��ان بۆیان نه بێ��ت كارێكی وا

بكه ن؟"ئ��ه و وت��ی "له واڵتی ئێم��ه دا ئه گه ر ئافره تێ��ك وێنه ی خۆی له فه یس��بوك دابنێ��ت كوڕان یه كس��ه ر ئ��اددی بۆ ده نێ��رن، یان مه س��جی ب��ۆ ده نێرن و

هه راسان و بێزاری ده كه ن" وتیش��ی "من خۆم پێمئاس��اییه كه دابنێت خ��ۆی وێن��ه ی خوش��كه كه م له فه یسبوك، به اڵم كه سانی تر به ئاسایی وه ریناگ��رن، له به رئه مه یه كه ئافره تان

ئه م كێشه یه یان بۆ دروست بوه ". به اڵم به الی توێژه رانی كۆمه اڵیه تییه وه دی��ارده ی دانه نانی وێنه له الیه ن كچان و ژنانه وه ده گه ڕێته وه بۆ بونی بۆشاییه كی ڕۆشنبیری له نێوان تاكه كانی كۆمه ڵگه و

له نێوان ته كنه لۆژیاو كۆمه ڵگه . "كامل غه ف��ور" توێژه ری كۆمه اڵیه تی ترسی ئافره تانی له دانانی وێنه ی خۆیان له سه ر فه یسبوك گه ڕانده وه بۆ نه بونی متمانه له نێوان تاكه كانی كۆمه ڵگه ، ئه و وتی "متمانه یه ك دروست نه بوه كه بگاته ئه و ڕاده یه ی ئافره تانمان وێنه ی خۆیان

له سه ر فه یسبوك و په یجه كان دابنێن". س��لبیه كانی الیه ن��ه باس��ی ئ��ه و فه یس��بوكی كرد بۆ ئاوێن��ه ، ئه و وتی "فه یس��بوك و ماڵپه ڕه كان هۆكارێكن بۆ گواستنه وه ی وێنه و ڤیدیۆ، هه ندێجاریش فۆتۆش��ۆپ یاخود هاكك��ردن، ئه مه ش مه به س��تێكی بۆ په یوه ندیدار الیه ن��ی خ��راپ یان مه رامی خۆی به كاریده هێنێ

ئیتر هه رچیه ك بێت". كێشاوه په لی كێشه كانی فه یسبوك و بۆ دادگاو تۆماركردنی سكااڵی یاسایی ، ئ��ه و كێشانه ش��دا كچان و له زۆرب��ه ی

ئافره تان قوربانین.س��ه ركه وت احمد وته بێژی پۆلیس��ی سلێمانی جه غت له سه ر دیارده ی زۆربونی كێش��ه ی فه یس��بوك ده كات، ئه و وتی "هه تا بێت س��كااڵكان له سه ر فه یسبوك زیاتر ده ب��ن، به تایبه تی ئافره تان باجی

ئه وه ده ده ن".وتیش��ی "له م ماوه ی��ه و چه ند مانگی ڕابردودا س��كااڵی فه یسبوك زۆر زیادی كردوه له چاو سااڵنی پێشو، كه زۆربه یان

ئافره تن". وته بێژی پۆلیس��ی س��لێمانی ئه وه ی رونكرده وه كه به پێی ئه و س��كااڵیانه ی ئافره تان وێنه ی خۆیان له س��ه ر په یجی فه یس��بوك داناوه و دواتر توشی كێشه بون، چونك��ه كوڕان خۆی��ان لێنزیك ده كه ن��ه وه ب��ه و هۆی��ه وه هاوڕێیه تی ده به س��تن، ب��ه اڵم به ه��ۆی زیزبونێك كوڕه هه ڕه ش��ه ده كات ك��ه وێنه كه ی باڵوده كات��ه وه یان به ده س��تكاریكردنی

وێنه ك��ه به فۆتۆش��ۆپ وای لێ��ده كات روت ده ربكه وێ��ت. ئ��ه و وتی "زۆر كچ و ئافره ت كێش��ه ی له و شێوه یه یان هه یه ، به اڵم ترس��یان هه یه و ناتوانن س��كااڵ

تۆماربكه ن".ناوبراو ئه وه ش��ی به ئاوێن��ه راگه یاند كه "دو كوڕمان ده س��تگیر كرد له سه ر ئ��ه وه ی ئیس��تغاللی كچه كه یان كرد بو به هاوڕێی، ببون فه یسبوكه وه له ڕێگه ی تا ئه و ئاس��ته ی كه كوڕه كان پاره یه كی زۆریان له كچه كه كێشایه وه و نه مانتوانی

بۆی بگه ڕێنینه وه به داخه وه ". ته كنی��ك و ه��ه ر وه ك فه یس��بوك ته كنه لۆژیایه ك��ی ئ��ه م دنیای��ه الیه نی ب��اش و خراپی خ��ۆی هه ی��ه ، گرنگی له به كارهێنانیدا، هوش��یارییه زانی��ن و به تایبه ت��ی له كۆمه ڵگه یه ك��ی داخراوی

وه ك كوردستاندا.ده رونیی��ه توێ��ژه ری ك��ه بژوێ��ن له به ره نگاربونه وه ی توندوتیژی دژ به ژنان ئێس��تاش به داخه بۆ ئه و كه یس��ه یان كچێك چۆن ب��و به قوربانی له گه رمیان و لێك��رد حاش��ایان كه س��وكاره كه ی له س��ه ر ئه وه ی وێنه یه كی له فه یسبوكدا باڵوكرابۆوه ، ئه و وتی "زۆرجار ناتوانین كێش��ه ی له و شێوه یه چاره سه ر بكه ین، چونكه خێزانی كچه كه عه شائیریی بون و هه نگاویان بۆ چاره سه ركردن نه نا و ئیتر له م كاته دا كه یس��ه كه قفڵ ده بێت واته

داده خرێت".وتیش��ی "ئێس��تاش به داخم، چونكه

كچه كه بێكه س مایه وه به داخه وه ".

له شه ش مانگی رابردودا254 حاڵه تی سوتان و خۆسوتاندن له سلێمانی هه بوه

ئا: دالیا جه مال

به پێی ئاماری نه خۆشخانه ی ئیمرجێنسی ، ساڵی پار له سلێمانی

586 حاڵه تی سوتاندن هه بوه ، 313 كه سیان ژن بون و 273 كه سیشیان پیاو بون، له شه ش مانگی یه كه می 2015دا 254 حاڵه تی خۆسوتاندن

هه بوه .

"خان��زاد" ك��ه كچێك��ی ته مه ن 14 س��اڵه ، دو هه فت��ه له مه وب��ه ر كاتێك گه یه نراوه ته نه خۆشخانه ی ئیمرجێنسی رێژه ی س��وتانی 90% ب��وه ، بۆیه هیچ چاره س��ه رێك دادی ن��ه داوه ، به پێ��ی لێدوان��ی كه س��ێكی نزیك��ی خانزاد، "هۆكاری خۆس��وتاندنه كه ی كێش��ه ی كۆمه اڵیه ت��ی ب��وه "، ئ��ه م كچ��ه كه خێزانه كه ی ده س��تكورت و هه ژار بون، له الی��ه ن دایكیی��ه وه بۆ له شفرۆش��ی به كارهێن��راوه . مامه ڵه كردنی ئه م كچه له گه ڵ چه ند كه سێكی جیاوازدا روبه ڕوی روداوێكی نه خ��وازراوی كردوه ته وه كه ئه ویش وێنه گرتن بوه ، ئه وه ی وێنه كه ی گرتوه هه ڕه ش��ه ی ئه وه ی لێكردوه كه ئه گ��ه ر هه مو كاتێك خۆی راده س��تی نه كات، گرته ڤیدیۆیه كه ی له ناو خه ڵكدا

باڵوده كاته وه .خان��زاد له هه لومه رجێك��ی وه ه��ادا هیچ كه س��وكاره كه یه وه له الی��ه ن كه نه یزانی��وه پێن��ه دراوه ، بایه خێك��ی په نا ب��ۆ ك��ێ به رێت جگ��ه له ئاگرو كارمه ندانی لێدوانی به پێی خۆسوتان. نه خۆش��خانه كه "دوای چه ن��د رۆژێك مانه وه ، خانزاد به ه��ۆی زۆریی رێژه ی

سوتاوییه وه گیانی له ده ستداوه ".خانزاد نمونه ی س��ه دان ك��چ و ژنی

ئ��ه م واڵته ی��ه ك��ه به هۆی كێش��ه ی كۆمه اڵیه تییه وه په نا بۆ خۆس��وتاندن ده ب��ه ن، خۆس��تاندن یه كێك��ه ل��ه و ژنان مافی پێش��ێلكاریی دیاردان��ه ی له هه رێمی كوردس��تاندا ده سه لمێنێت، كه ب��ه راورد به كۆمه ڵگاكانی ده روبه ری

رێژه ی خۆسوتاندنی تێدا به رزه .

نه هله ی ته م��ه ن 22 س��اڵ ، ئاماژه ب��ه وه ده كات ك��ه م��اوه ی 4 س��اڵه هاوس��ه رگیریی كردوه ، به درێژایی ئه و ماوه یه رۆژێكی خۆش��ی له ژیانی خۆیدا ب��ه رده وام هاوس��ه ره كه ی نه بین��وه ، مامه ڵ��ه ی خراپی له گ��ه ڵ كردوه ، ئه و وتی "س��ه ڕه رای ئ��ه وه ش، به مدواییه

زۆرب��ه ی كات دره ن��گ ده گه ڕایه وه بۆ ماڵه وه و هیچ بایه خێكی به ماڵ نه ده دا، تا زانیم خیانه تی هاوسه ریم لێده كات".

توشی هاوسه ریی "خیانه تی وتیشی م��ه راق و ده رده س��ه رییه كی گ��ه وره ی كردم، له داخ��ا خۆم س��وتاند، به اڵم نه مردم خوا منی هێشته وه بۆ نه گبه تی ،

جه س��ته و روخسارم شێواو چاره سه ری كێشه كه شم نه كرا".

حاڵه تی س��وتان و خۆسوتاندن نه ك ته نها دانیش��توانی پارێزگای سلێمانی ، به ڵك��و ژماره ی��ه ك ئاواره ی س��وری و هه روه ه��ا گرتۆت��ه وه ، عێراقیش��ی ژماره یه ك له پیاوانیش توش��ی سوتان و

حاڵه تی خۆسوتاندن بون.له به شی عه بدواڵ" حس��ێن "موختار ئیمرجێنس��ی له نه خۆش��خانه ی ئامار سه باره ت به رێژه ی سوتان و خۆسوتاندن به ئاوێنه ی راگه یاند كه "له ساڵی 2014دا 70 حاڵه ت��ی مردن به هۆی س��وتان و خۆس��وتاندن هه بوه ، 48 ئافره ت و 22 پیاو. له ش��ه ش مانگی یه كه می ساڵی 2015ش��دا 30 حاڵه تی م��ردن به هۆی هه ب��وه ، خۆس��وتاندنه وه س��وتان و

20 ئافره ت و 10 پیاو".ئ��ه و وتی " له س��اڵی 2014دا، 313 ژن س��وتاوه له گ��ه ڵ 273 پی��او، كه كۆی هه ردوكیان ده كاته 586 حاڵه تی سوتان و خۆس��وتاندن، له شه ش مانگی یه كه می ساڵی 2015شدا 148 ژن و 106 پیاو سوتاون یان خۆیان سوتاندوه ، كه كۆی هه ردوكیان ده كاته 254 حاڵه ت".

ئه مساڵ له وانه ی "به ش��ێك وتیشی خۆیان سوتاندوه یان روبه روی حاڵه تی س��وتان بونه ته وه ، ئاواره ی س��وری و

عێراقی بون".خۆس��وتان جگ��ه ل��ه وه ی زۆرجار مه رگ و ش��ێواندنی جه سته و روخساری ئه و كه سانه ی لێده كه وێته وه كه په نای له ڕوی له هه مانكاتیش��دا ده ب��ه ن، بۆ مرۆیی و ئاینیش��ه وه ناڕه واو گوناحێكی

گه وره یه .په رله مانت��اری كاروان" "حاج��ی كوردس��تان ئاماژه ب��ه وه ده كات كه به ئه ندازه ی خۆس��وتاندن خۆكوشتن و "قه ت��ل كردن" گون��اح و ناڕه وایه ، ئه و وتی "پێویس��ته هیچ كه سێك بڕیارێكی په له نه دات كه ئه م دنیاو ئه و دنیاشی گوناحێك��ه ئه م��ه له ده س��تبچێت، نابێت هیچ كه س��ێك بیری لێبكاته وه و

بیكات".

زۆرێک له كچان و ژنان توشی كێشه

بون به هۆی فه یسبوکه وه یان له الیه ن کوڕانه وه

گێچه ڵیان پێکراوه به اڵم ترسیان هه یه و ناتوانن

سكااڵ تۆماربكه ن

له ساڵی 2014دا 70 حاڵه تی مردن به هۆی سوتان و خۆسوتاندن هه بوه ، 48 ئافره ت و

22 پیاو. له شه ش مانگی یه كه می ساڵی 2015شدا

30 حاڵه تی مردن به هۆی سوتان و خۆسوتاندنه وه

هه بوه ، 20 ئافره ت و 10 پیاو

له ساڵی 2014دا 586 حاڵه تی سوتان و خۆسوتاندن له سلێمانی هه بوه

[email protected] (487( سێشه ممه ‌2015/7/14ره‌نگاڵه

ئ��ه و نهێنی��ه تایبه تانه ی خۆت بۆ كه س باس مه كه هه وڵبده بڕوا به هه مو

كه سێك نه كه یت كه نایناسیت.

خۆ به زل زانینت وای لێكردوی كه نه توانیت تێكه ڵ به كه سانی تر ببیت و بۆ كۆمه اڵیه تیت كێش��ه ی گرف��ت و

دروست ده بێت.

ئه نانی و دڵڕه قبه ئه گه ر پێویس��تی كرد، با تۆ كه س��ێكی وا نه بیت به اڵم

هه ندێ جار دڵڕه قی پێویسته .

ئه م چه ند رۆژه زۆر به باشی توانیت كاران��ه ی كه وتبوه سه رش��انت ئه و به ختداره هه فته یه ك��ی بیانكه ی��ت،

بۆت.

ناتوانیت روبه روی ئه و ئاسته نگانه ببیت��ه وه ك��ه روب��ه روت ده بنه وه ، كێش��ه ی س��ۆزداریت بۆ دروس��ت

ده بێت.

ب��ه و كاران��ه ی ك��ه ده یانكه یت س��ه رنجی ده وروبه رت به الی خۆتدا راكێش��اوه و بویت��ه جێ��ی بایه خی

ئه وان.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

ئه کته ری ناسراوی بواری کۆمیدیای هه رێمی کوردستان، ماهیر حه سه ن. ن��اوی ته واوه ت��ی ماهیر حه س��ه ن ره ش��یده و له 10ی کانون��ی دوه می س��اڵی 1965 له ناحی��ه ی عه ربه تی

شاری سلێمانی هاتوه ته دنیاوه . له ب��اره ی ژیان��ی منداڵ��ی ماهیر حه س��ه ن ب��ۆ ئاوێنه وت��ی "ژیانی منداڵی��م زۆر ناخۆش ب��و، چونکه له س��اڵی 1972 دایکم کۆچی دوایی ک��رد، س��اڵێک دوای ئ��ه وه باوکم ژن��ی هێنای��ه وه ، زۆر به نه هامه تی گه وره بوین، من ده بوایه بمخوێندایه و ئیشیشیم بکردایه ، باوکم له عه ربه ت له به رئه وه ی هه ب��و، نانه واخان��ه ی ش��اگردی نه بو، منی فێری نانه وایی

کردبو".ماهی��ر حه س��ه ن درێ��ژه ده دات به گێڕانه وه منداڵیی و ده ڵێت "به یانیان کاتژمێ��ر 3 هه ڵده س��تام له خ��ه و ده بوایه بڕۆشتمایه بۆ نانه واخانه که ، له به ر ئه وه ی ب��ااڵم زۆر بچوک بو، بلۆکێکیان بۆ دانابوم ده ڕۆیش��تمه

سه ری و نانم پێوه دادا".ده ڵێت قوتابخانه ش��ه وه له باره ی "له گ��ه ڵ ئه وه ی له ئیش��کردندا زۆر مان��دو ده بوم، ب��ه اڵم زیره ک بوم و ته نانه ت نه ماومه ته وه ، هیچ ساڵێک هه ندێک جار له پۆلدا خه وم لێده که وت چونکه له ئیشه وه ده ڕۆیشتم و هیالک

بوم".خوێندنی ته واوکردن��ی ل��ه دوای سه ره تایی و ناوه ندی، ماهیر حه سه ن

له س��اڵی 1981 ده چێته په یمانگای له وێش��ه وه جوان��ه کان و هون��ه ره په یوه ن��دی کردوه به تیپی ش��انۆی س��ه رچناره وه و ب��ۆ یه که مجار له و ڕێگه ی��ه وه چوه ته س��ه ر ته خته ی ش��انۆ، هه رچه ن��ده ئ��ه و کات��ه ی له په یمان��گا ده بێ��ت زۆرب��ه ی ئه و ڕۆاڵن��ه ی ده یبینێن ج��ددی ده بن، ب��ه اڵم دوات��ر له کۆمیدیای��دا زیاتر ده رده که وێت، "کۆمیدیا خۆش��تره ، چونک��ه زوت��ر ده چیته ن��او دڵی

جه ماوه ره که ته وه ".ئ��ه و کاره ی ماهی��ر حه س��ه نی زیاتر به بینه ران ناس��اند، به رنامه ی له نه وه ده کانی که ش��کۆڵ بو، ک��ه س��ه ده ی ڕاب��ردوا به رنامه یه کی پڕ بینه ری ناو ته له فزیۆنه کوردییه کان

بو.دوای به رنامه ی که ش��کوڵ، ماهیر حه سه ن و به شێک له هاوڕێکانی تیپی هونه ریی ڕه نگاڵه دروس��ت ده که ن و پێش��که ش هه مه ڕه نگ به رنام��ه ی

ده که ن.ماهیر حه سه ن حه سه ن جگه له و له س��ه ر سته یجه ش��انۆگه رییانه ی ش��ارو شارۆچکه کانی جیاوازه کانی کوردس��تان پێشکه ش��ی ک��ردوه ، هاوکات به ش��داری له چه ندین فیلمی درێژو زنجیره و درامای ته له فزیۆنیشدا کردوه ، که له به شێکی زۆریاندا رۆڵی بوه ته له ئێستادا هه بوه و سه ره کیی فیگه رێکی دیاری ناو دنیای هونه ری

کۆمیدیی کوردیی.

ماهیر‌حه‌سه‌ن..‌ئه‌و‌ئه‌کته‌ره‌ی‌هه‌موان‌ده‌خاته‌‌پێکه‌نین

ئه گ��ه ر تۆمارێک��ی ڤیدیۆی��ی یاخ��ود کۆمه ڵێ��ک وێنه ی س��ااڵنی هه ش��تاکان و ئاس��ایی هه رێمی نه وه ده کانی هاواڵتیانی کوردس��تان ببینن، به ئاشکرا هه ست به وه ده که ین ک��ه به به راود به ئێس��تا ڕوکاری جه سته و قیافه تی به شێکی زۆری هاواڵتیان

گۆڕانکارییه کی جۆریی به سه ردا هاتوه . قه ڵه وی��ی یاخود "به رزبون��ه وه ی ورگ" به ش��ێوه یه کی نائاس��ایی له دوای سااڵنی 2000ه وه به ش��ێوه یه کی به رب��او له ن��او شاره کانی هه رێمی کوردستاندا هه ستی پێ

ده کرا.هێم��ن نادر ته مه ن 34 س��اڵ، ئێس��تا به ده س��ت قه ڵه ویی و ناڕێکیی جه سته یه وه ده ناڵێنێت، وه ک خۆی ده ڵێت "شێوازێکی

ناشرین"ی به خشیوه ته جه سته ی.هێمن باس له وه ده کات که تا س��ااڵنی س��ه ره تای 2000یش جه س��ته یه کی ڕێک و وه زش��یی هه بوه ، "به اڵم ل��ه دوای ئه وه وه نائاس��ایی قه ڵه وبوم و ورگم به شێوه یه کی

په یدا کرد".هێمن ه��ۆکاری س��ه ره کیی قه ڵه وبونی خۆی بۆ ناڕێکی خواردنی و ڕه چاونه کردنی رێنمایی��ه پزیش��کییه کان ده گێڕێت��ه وه ، وه ر زشکردن، پشتگوێخس��تنی "هه روه ها دوای خوش��گوزه رانبونی به داخ��ه وه که خه ڵکی کوردس��تان، به گشتی خه ڵک لێی

دورکه وته وه ".به گوێ��ره ی رێنمایی��ه پزیش��کییه کان، هۆکاری س��ه ره کیی قه ڵه وبون، به تایبه ت زیادبون��ی کێش��ی ورگ، ده گه ڕێته وه بۆ به کارهێنان��ی چ��ه وری زۆر له ژه مه کان��ی خواردندا، هه روه ها دانیش��تنی به رده وام و

پشتگوێخستنی وه رزش.

عه لی مس��ته فا، پیاوێک��ی ته مه ن 55 س��اڵه ، ئه و رۆژانه سه رقاڵی وه رزشکردن و دۆزینه وه ی رێگای نوێیه بۆ ئه وه ی کێشی له ش��ی "به تایبه تی ورگی" داببه زێنێت، تا

ببێته خاوه نی له شێکی ته ندروست. ئ��ه و، که ئێس��تا کێش��ی له ش��ی 98 کیلۆگرام��ه ، رایده گه یه نێ��ت ک��ه ماوه ی چه ند ساڵێکیش��ه "تێ��ر به ورگی" خۆی نانی نه خ��واردوه ، "به رده وام پارێز ده که م له زۆرخۆری��ی و ج��ۆری ئ��ه و خواردنه ی که ده یخ��ۆم، هه روه ها به گوێ��ره ی توانا وه رزش��یش ده ک��ه م، ب��ه اڵم تا ئێس��تا نه متوانیوه وه ک ئه وه ی ده مه وێت کێش��ی ناڕێکی ش��ێوه ی که مبکه م��ه وه و خ��ۆم

جه سته م چاک بکه م".رێکخ��راوی ته ندروس��تی نێوده وڵه ت��ی (WHO( سیستمێکی پێوانه یی دیاریکردوه بۆ زانینی راده ی ته ندروستی کێش به ناوی (BMI(، به پێی ئه و سیس��تمه ، کێش��ی دابه شی به کیلۆگرام، پێگه یشتو که سێکی درێژیی بااڵی ده کرێت به مه تر دوجا، ئه گه ر یاخ��ود گه وره تربو یه کس��ان ئه نجامه که له 25، ئه وا که سه که "کێشی زیاده ". ئه گه ر یه کس��ان بو به 30 یاخود زیاتر ئه وه ئه و

که سه به "قه ڵه و" هه ژمارده کرێت.هه ر به پێی ئاماره کان��ی ئه و رێکخراوه ، رێژه ی قه ڵه وی به به راورد به س��اڵی 1980 له س��ه ر ئاس��تی جیهان دو هێنده زیادی کردوه . به شێوه یه ک له ساڵی 2014 له سه ر ئاستی جیهان 1.9 ملیار هاواڵتی پێگه یشتو کێشیان له ئاسایی زیاتربوه ، هه روه ها 600 ملیۆن که سیش "قه ڵه و"بون، واته 39%ی هاواڵتیانی جیهان کێشیان زیادبوه و 13%ی

دیکه ش قه ڵه وبون.

قه‌ڵه‌ویی..‌نه‌خۆشی‌سه‌رده‌مورگ،‌مۆدێله‌‌نوێیه‌که‌ی‌هاواڵتیانی‌کوردستان

بڕی��اره له مانگ��ی ئاینده دا له ش��اری سلێمانی یادی ش��اعیری ناودار عه بدواڵ له یاده ک��ه دا جگه بکرێت��ه وه و گ��ۆران نوێیه که ی و کردنه وه ی له دانانی په یکه ره پۆسته ره ش��یعریی، پێش��انگایه کی دیوانه که شی به دیزاینێکی نوێ و جیاوازه وه

چاپ ده کرێته وه .

یادی 53 ساڵه ی کۆچی دوایی عه بدواڵ گۆرانی ش��اعیر بڕی��اره له مانگی داهاتو ده زگای ڕۆش��نبیری جه م��ال عیرف��ان به هاوبه ش��ی له گ��ه ڵ به ڕێوه به رایه ت��ی گش��تیی رۆشنبیری س��لێمانی به ڕێوه ی

ببات. به ڕێوه به ری ده زگای رۆشنبیری جه مال له باره ی س��ه عید به ختی��ار عیرف��ان، یاده ک��ه وه به ئاوێن��ه ی راگه یان��د ک��ه مه راسیمی یادکردنه وه که له چه ند به شێک پێک دێ��ت، "کردنه وه ی پێش��انگایه کی پۆس��ته ره ش��یعریی، که به ش��ێوه یه ک چه ند ده به خشرێته گۆران ش��یعره کانی ش��ێوه کارێک بۆ ئه وه ی وه ک پۆسته ری

شیعری کاری تێدا بکه نه وه ".کۆمه ڵێ��ک ی��اده دا ل��ه و هه روه ه��ا لێکۆڵینه وه ی نوێ له س��ه ر که س��ایه تی گۆرانی ش��اعیر، هه روه ه��ا لێکۆڵینه وه له به رهه م��ه ش��یعرییه کانی پێش��که ش

ده کرێت.له ماوه ی ڕابردودا ده زگای رۆش��نبیریی جه مال عیرفان پێش��بڕکێیه کی ڕێکخست ب��ۆ په یکه رێ��ک دروس��تکردنی ب��ۆ عه ب��دواڵ گ��ۆران، له ئه نجام��دا نمونه ی

په یمانگای مامۆس��تایه کی په یک��ه ری هونه ره جوانه کانی هه ڵه بجه وه ک باشترین

نمونه هه ڵبژێردرا.بڕیاره هه ر له مه راس��یمی ئه و یاده دا، ئ��ه و په یک��ه ره ش به قه باره یه کی گه وره دروستبکرێته وه ، له باره ی شوێنی دانانی په یکه ره که به ڕێوه به ری ده زگاکه ئاماژه ی به وه کرد که تا ئێستا یه کالنه بوه نه ته وه له چ شوێنێکی شاری سلێمانیدا په یکه ره دابنێن، "به م نزیکانه له گه ڵ خێزانه که ی گۆران و شاره وانی س��لێمانی داده نیشین بۆ ئ��ه وه ی بزانی��ن په یکه ره که له کوێ دابینێ��ن، ئه گه رێکمان داناب��و که هه ر له ش��ه قامی گۆران بێت، به اڵم پێده چێت ئه و شوێنه گۆڕانکاریی تێیدا بکرێت بۆیه

ڕه نگه نه توانین له وێ دایبنێین".هاوکات هه ر له یاده که دا جارێکی دیکه دیوانه که ی عه بدواڵ گ��ۆران به دیزاینێکی دیک��ه وه و جیاواز له هه م��و ئه و چاپانه ی پێش��و ب��ۆ ئ��ه و دیوانه ک��راوه ، چاپ ده کرێته وه .له هه مان کاتدا چاککردنه وه که ی س��ه یوانی له گردی گ��ۆران مه زاره که ی شاری س��لێمانی، یه کێکی دیکه ده بێت

له به رنامه کانی مه راسیمه که .عه بدواڵ گۆران یه کێکه له شاعیره نوێخوازو توانیویه تی ک��ه کورد رۆمانتیکه کان��ی له س��ه رده می خۆیدا گۆڕانکاریی ریشه یی له ف��ۆڕم و ناوه ڕۆک��ی ش��یعری کوردیدا دروس��ت بکات. گۆران له س��اڵی 1904 له ش��اری هه ڵه بجه له دایکبوه و له س��اڵی مۆس��کۆی له نه خۆش��خانه یه کی 1962

پایته ختی ڕوسیا گیانی سپاردوه .

کورته فیلمی کۆش��کی مێروله کانی ده رهێنه ر تۆفیق ئه مانی، له دو فیستیڤاڵدا خه اڵتی ئاشتی

به ده ست ده هێنێت.زانا حه مه غه ریب، به ڕێوه به ری ماڵی س��ینه ما به ئاوێن��ه ی راگه یاند که ئ��ه و کورته فیلمه لە A FILM FOR PEACE( هەردوو فێستیڤاڵیFESTIVAL ( لەواڵت��ی ئیتاڵیاو فێس��تیڤاڵی FRESCO INTERNATIONAL FILM )FESTIVAL ( ل��ە واڵت��ی ئەرمینیا. خەاڵتی

فیلمی ئاشتی بەدەستهێنا. A FILM( فێس��تیڤاڵی فیلمێك بۆ ئاش��تیFOR PEACE FESTIVAL ( سااڵنە لەواڵتی ئیتالیا بەڕێوەدەچێت و بۆ ئەم س��اڵیش خولی دەیەمینی ئەم فێس��تیڤاڵە بەبش��داری فیلمی س��ینەماكارانی 26 واڵت بەرێوەچ��و كەتیایدا 14 فیلم لەفیناڵی فێستیڤاڵ كێبركێیان لەسەر

باش��ترین فیلم ب��ۆ خەاڵتی ئاش��تی دەكردو )كۆش��كی مێرولەكان( وەك نوێنەری هەرێمی كوردس��تان خەاڵتی ئاشتی وەك باشترین فیلم

بەدەست هێنا. FRESCO ( هەروەها لەفێستیڤاڵی فریسكۆ ) INTERNATIONAL FILM FESTIVALكە لەواڵتی ئەرمینی��ا لە 27ی حوزەیران هەتا 5ی تەموز بەرێوەچو. كۆشكی مێرولەكان وەك نوێنەری هەرێمی كوردستان بەشداربو لەبەشی پێشبركێی ئەم فێستیڤاڵە لەمەراسیمی كۆتایی لەالیەن لیژنەی دادوەرانی ئەم فێستیڤاڵەوە وەك باشترین فیلم بۆ خەالتی ئاشتی دەستنیشانكراو

خەاڵتەكەی پێ بەخشرا."كۆش��كی مێرولەكان " لەدواین بەش��داری خۆیدا لەمانگ��ی حوزەیران خەاڵتی باش��ترین )PORTO( سیناریۆی لە فێس��تیڤاڵی پۆرتۆ

باش��ترین خەاڵت��ی پۆرت��وگاڵ و لەواڵت��ی Nationwide Produce( بەرهەم��ی گش��تیAward( لەفێس��تیڤاڵی سترۆبێری كەمبریج (STRAWBERRY CAMBRIDG( لەواڵت��ی بەڕیتانیا، بەدەس��ت هێناو تائێستا 22 خەاڵتی

بەدەست هێناوە.چیرۆك��ی فیلمەکه باس لەژیان��ی خێزانێكی سێ كەس��ی دەكات كە لەیەكێك لەبیابانەكانی عێراقدا لەكۆشكێكی بچوكدا ژیان بەسەردەبەن، ب��ەاڵم لەناكاو ڕۆژێك ش��تێكی نامۆ ڕودەدات و

ژیانیان دەگۆڕێت.ئەم كورت��ە فیلمە بەرهەمی بەڕێوەبەرایەتیی گشتی ڕۆش��نبیریی گەرمیان و "ماڵی سینەما" الیەن��ی جێبەجێكارییەتی. لەئێس��تادا لەالیەن بەش��ی پەخش وباوكردنەوەی ماڵی سینەماوە

نێردراوە بۆ چەندین فێستیڤاڵی جیهانی.

خه‌اڵتی‌ئاشتی‌به‌ده‌ستهێناکۆشکی‌مێروله‌کان‌

له‌فیستیڤاڵه‌کان‌ده‌دره‌وشێته‌وه‌

دوای‌‌53ساڵ..‌گۆران‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌سلێامنی

‌ره‌نگاڵه(487( سێشه ممه 2015/7/14 [email protected]

گاکاوڕ

راوێژ به كه س��انی ش��اره زا بكه بۆ به ره و پێش��چونی كاره كانت بۆ ئه وه ی

له وه زیاتر توشی گرفت نه بیت.

له گه ڵ ئه كه ی��ت زۆر ملمالنێ��ی كه سێكی نزیك له شوێنی كاره كه ت، پێویس��ته دوربكه ویت��ه وه له ه��ه ر

روبه ڕوبونه وه یه ك.

ئ��ه م هه فته ی��ه كات��ت هه یه بۆ هه لێ��ك ب��ه دوای خۆشه ویس��تی و ده گه ڕێت بۆ گه یش��تن به و ئامانجه ی

هه ته .

هه ن��گاو بۆ كارێك مه ن��ێ كه ببێته هۆی ناڕه حه تی بۆ ژیانت، پێویس��ته كاری ج��دی بكه ی��ت بۆ ئ��ه وه ی له و

ناڕه حه تیه رزگارت بێت.

كێشه و قه یرانی زۆرت توش ئه بێت ئه مه ش وات لێده كات كه زیاتر هه ست

به ناڕه حه تی بكه یت و دڵته نگ بیت.

قرژاڵدوانه‌‌

له وانه ی��ه ئه و به تاڵه یه ی هه ته ئه م ماوه یه كێش��ه ت بۆ دروس��ت بكات،

هه ر بۆیه بیر له كارێك بكه ره وه .

فه‌‌ریکشێر

1010

قژه كان تایبه تمه ندی خۆیان هه یه و پێویسته به گوێره ی وش��كی و چه ورێكه ی بایه خیان پێبدرێت، ئه گه ر تۆ قژت

چه وره ئه وه پێویسته ئه م رێنمایانه ئه نجام بده یت:1.رۆژانه قژت بشۆ به شامپۆی قژی چه ور.

2. كاتێك به شامپۆ ئه یشۆیت زۆر دڵنیابه له پاكبونه وه ی به ئاوه كه ، چونك��ه مانه وه ی هه ر گه ردیله یه كی ش��امپۆ ئه بێته هۆی راكێش��انی چه وری زیاتر بۆ قژه كه و پاشان

كۆبونه وه ی چه وری پیسی زیاتر.3. ئه گه ر به لسه م به كار ئه هێنیت ئه وه پێویسته له سه ر تاڵی قژه كان دایبنێیت) واتا س��ه رتاڵه كانی پێبشۆ( نه ك بیخه یته س��ه ر بێخی قژه كه ت چونكه چ��ه وری زیاتر بۆ ق��ژ دروس��ت ده كات خۆ ئه گه ر ب��ه كاری نه هێنیت ئه وه

باشتره .4. ئه و ئاوه ی به كاری ئه هێنیت بۆ سه ر شتن پێویسته ئاوی گه رم نه بێت، چونكه ئاوی گه رم چه وری بێخی سه ر الئه بات ئه مه ش ئه بێته هۆی ئه وه ی كه ئه و خانانه ی زیاتر چه وری دروس��ت بكه ن بۆ ئه وه ی قه ره بوی ئه و چه وریه ب��كات كه ئاوه گه رمه كه ی الیبردوه به مه ش چه وری زیاتر

بۆ قژه كه دروست ئه بێت.5. له كاتی ش��انه كردنی هه وڵمه ده زۆر بێخه كه ی شانه بكه یت، چونكه ئه وچه وریه ی بیخی قژه كه ده كه ویته سه ر

تاڵه كان و زیاتر چه ور ئه بێت قژه كه .6. ده توانیت ئاوی لیمۆ یان چا یاخود س��ركه ی سێو به كار بهێنیت بۆ قژت و لێی بده یت بۆ ماوه ی 20 خوله ك و

دواتر به ئاو بیشۆ.7. هی��چ كاتێك بی��ر له وه مه ك��ه ره وه ته نانه ت ئه گه ر شامپۆكه شت زۆر باش بو ماوه یه كی دورو درێژ یه ك جۆر

شامپۆ به كار بهێنیت.

سیحری جوانیچۆن بایه خ

به قژی چه ور ده ده یت؟

بڕی��اره له مانگ��ی ئاینده دا له ش��اری سلێمانی یادی ش��اعیری ناودار عه بدواڵ له یاده ک��ه دا جگه بکرێت��ه وه و گ��ۆران نوێیه که ی و کردنه وه ی له دانانی په یکه ره پۆسته ره ش��یعریی، پێش��انگایه کی دیوانه که شی به دیزاینێکی نوێ و جیاوازه وه

چاپ ده کرێته وه .

یادی 53 ساڵه ی کۆچی دوایی عه بدواڵ گۆرانی ش��اعیر بڕی��اره له مانگی داهاتو ده زگای ڕۆش��نبیری جه م��ال عیرف��ان به هاوبه ش��ی له گ��ه ڵ به ڕێوه به رایه ت��ی گش��تیی رۆشنبیری س��لێمانی به ڕێوه ی

ببات. به ڕێوه به ری ده زگای رۆشنبیری جه مال له باره ی س��ه عید به ختی��ار عیرف��ان، یاده ک��ه وه به ئاوێن��ه ی راگه یان��د ک��ه مه راسیمی یادکردنه وه که له چه ند به شێک پێک دێ��ت، "کردنه وه ی پێش��انگایه کی پۆس��ته ره ش��یعریی، که به ش��ێوه یه ک چه ند ده به خشرێته گۆران ش��یعره کانی ش��ێوه کارێک بۆ ئه وه ی وه ک پۆسته ری

شیعری کاری تێدا بکه نه وه ".کۆمه ڵێ��ک ی��اده دا ل��ه و هه روه ه��ا لێکۆڵینه وه ی نوێ له س��ه ر که س��ایه تی گۆرانی ش��اعیر، هه روه ه��ا لێکۆڵینه وه له به رهه م��ه ش��یعرییه کانی پێش��که ش

ده کرێت.له ماوه ی ڕابردودا ده زگای رۆش��نبیریی جه مال عیرفان پێش��بڕکێیه کی ڕێکخست ب��ۆ په یکه رێ��ک دروس��تکردنی ب��ۆ عه ب��دواڵ گ��ۆران، له ئه نجام��دا نمونه ی

په یمانگای مامۆس��تایه کی په یک��ه ری هونه ره جوانه کانی هه ڵه بجه وه ک باشترین

نمونه هه ڵبژێردرا.بڕیاره هه ر له مه راس��یمی ئه و یاده دا، ئ��ه و په یک��ه ره ش به قه باره یه کی گه وره دروستبکرێته وه ، له باره ی شوێنی دانانی په یکه ره که به ڕێوه به ری ده زگاکه ئاماژه ی به وه کرد که تا ئێستا یه کالنه بوه نه ته وه له چ شوێنێکی شاری سلێمانیدا په یکه ره دابنێن، "به م نزیکانه له گه ڵ خێزانه که ی گۆران و شاره وانی س��لێمانی داده نیشین بۆ ئ��ه وه ی بزانی��ن په یکه ره که له کوێ دابینێ��ن، ئه گه رێکمان داناب��و که هه ر له ش��ه قامی گۆران بێت، به اڵم پێده چێت ئه و شوێنه گۆڕانکاریی تێیدا بکرێت بۆیه

ڕه نگه نه توانین له وێ دایبنێین".هاوکات هه ر له یاده که دا جارێکی دیکه دیوانه که ی عه بدواڵ گ��ۆران به دیزاینێکی دیک��ه وه و جیاواز له هه م��و ئه و چاپانه ی پێش��و ب��ۆ ئ��ه و دیوانه ک��راوه ، چاپ ده کرێته وه .له هه مان کاتدا چاککردنه وه که ی س��ه یوانی له گردی گ��ۆران مه زاره که ی شاری س��لێمانی، یه کێکی دیکه ده بێت

له به رنامه کانی مه راسیمه که .عه بدواڵ گۆران یه کێکه له شاعیره نوێخوازو توانیویه تی ک��ه کورد رۆمانتیکه کان��ی له س��ه رده می خۆیدا گۆڕانکاریی ریشه یی له ف��ۆڕم و ناوه ڕۆک��ی ش��یعری کوردیدا دروس��ت بکات. گۆران له س��اڵی 1904 له ش��اری هه ڵه بجه له دایکبوه و له س��اڵی مۆس��کۆی له نه خۆش��خانه یه کی 1962

پایته ختی ڕوسیا گیانی سپاردوه .

ئا: مه زهه ر که ریم

دوای ئه وه ی چه ند جارێک مه ترسی ڕوخان و وێرانبونی بۆ دروست بو، دواجار نۆژه نکردنه وه و دروستکردنه وه ی کۆنترین

هۆتێل و شوێنی بازرگانی سلێمانی کۆتایی هات.

ئوتێ��ل فه ره ح ک��ه ده که وێت��ه ناوجه رگه ی شاری س��لێمانی و ناوه ندی شه قامی مه وله وی، دوای ئ��ه وه ی به هۆی کۆنیی��ه وه چه ند جارێک مه ترس��ی ڕوخان و داڕمانی له سه ربو، له ساڵی 2013 بڕیاردرا له س��ه ر هه مان شێوازی خۆی،

نۆژه ن بکرێته وه .ئه ندازی��اری ته الرس��از، س��ه نگه ر نوری که

ک��ردوه ، نۆژه نکردنه وه ک��ه ی سه رپه رش��تی به ئاوێن��ه ی راگه یان��د که ب��ۆ نۆژه نکردنه وه ی ئه و ش��وێنه که له پوریی و مێژوییانه پشت به دو ش��ت ده به س��تن، "یه که میان بریتیی��ه له وێنه کۆنه کان��ی ئه و ش��وێن و جێگایان��ه ، هه روه ها له ڕێی بینین و پرسیارکردنی خه ڵکانی به ته مه ن که له و ش��وێنه دا ژیاون و دیمه ن و شێوازی ئه و

شوێنانه یان بیرماوه ".ئوتێل فه ره ح له ساڵی 2013 له سه ر بودجه ی پارێزگای له الی��ه ن هه رێمه کان گه ش��ه پێدانی س��لێمانییه وه نۆژه نکراوه ته وه و بڕی ملیارێک و

هه شت سه د ملیۆن دیناری بۆ دابینکرا.له ب��اره ی ئه و که لوپه الن��ه ی هۆتێله که ی پێ کرد ئاش��کرای ئه ندازیاره که نۆژه نکراوه ته وه ، له به شی زۆری که ره سته کان له واڵتانی ده ره وه ی

هاوش��ێوه ی تورکیا، ئێران، ئه ڵمانیا هه روه ها خواروی عێراقه وه هاتوه .

هه روه ه��ا ئاماژه ی به وه ش ک��رد که قوفڵی ده رگاکان��ی هۆتێله که له ئه ڵمانی��اوه هێنراوه و

کۆڵه که کانیشی بۆکانین و خشته کانی تورکین.س��اڵی 1930 هۆتێل ف��ه ره ح وه ک کۆنترین هۆتێل و ش��وێنی بازرگانی ش��اری س��لێمانی ده گه ڕێته وه خاوه نداریه تییه که ی دروستکراوه ، بۆ دو که س��ی به ناوبانگی شاره که به ناوه کانی س��ه عه ی م��ارف و حاجی تۆفی��ق. بینای ئه و ش��وێنه بازرگانییه پێکدێت له دو نهۆم، نهۆمی یه که میان چوارده دوکان له خۆ ده گرێت، هه رچی نهۆمه که ی دیکه شه وه ک هۆتێل و شوێنی حه وانه مامه ڵه ی له گه ڵدا کراوه و پێک دێت له 14 ژوری

نوستن.

کۆنرتین‌هۆتێل‌و‌ته‌الری‌بازرگانی‌سلێامنی‌نۆژه‌نکرایه‌وه‌"‌85ساڵ‌پێش‌ئێستا‌دروستکراوه‌"

فۆتۆ: مه زهه ر

کورته فیلمی کۆش��کی مێروله کانی ده رهێنه ر تۆفیق ئه مانی، له دو فیستیڤاڵدا خه اڵتی ئاشتی

به ده ست ده هێنێت.زانا حه مه غه ریب، به ڕێوه به ری ماڵی س��ینه ما به ئاوێن��ه ی راگه یاند که ئ��ه و کورته فیلمه لە A FILM FOR PEACE( هەردوو فێستیڤاڵیFESTIVAL ( لەواڵت��ی ئیتاڵیاو فێس��تیڤاڵی FRESCO INTERNATIONAL FILM )FESTIVAL ( ل��ە واڵت��ی ئەرمینیا. خەاڵتی

فیلمی ئاشتی بەدەستهێنا. A FILM( فێس��تیڤاڵی فیلمێك بۆ ئاش��تیFOR PEACE FESTIVAL ( سااڵنە لەواڵتی ئیتالیا بەڕێوەدەچێت و بۆ ئەم س��اڵیش خولی دەیەمینی ئەم فێس��تیڤاڵە بەبش��داری فیلمی س��ینەماكارانی 26 واڵت بەرێوەچ��و كەتیایدا 14 فیلم لەفیناڵی فێستیڤاڵ كێبركێیان لەسەر

باش��ترین فیلم ب��ۆ خەاڵتی ئاش��تی دەكردو )كۆش��كی مێرولەكان( وەك نوێنەری هەرێمی كوردس��تان خەاڵتی ئاشتی وەك باشترین فیلم

بەدەست هێنا. FRESCO ( هەروەها لەفێستیڤاڵی فریسكۆ ) INTERNATIONAL FILM FESTIVALكە لەواڵتی ئەرمینی��ا لە 27ی حوزەیران هەتا 5ی تەموز بەرێوەچو. كۆشكی مێرولەكان وەك نوێنەری هەرێمی كوردستان بەشداربو لەبەشی پێشبركێی ئەم فێستیڤاڵە لەمەراسیمی كۆتایی لەالیەن لیژنەی دادوەرانی ئەم فێستیڤاڵەوە وەك باشترین فیلم بۆ خەالتی ئاشتی دەستنیشانكراو

خەاڵتەكەی پێ بەخشرا."كۆش��كی مێرولەكان " لەدواین بەش��داری خۆیدا لەمانگ��ی حوزەیران خەاڵتی باش��ترین )PORTO( سیناریۆی لە فێس��تیڤاڵی پۆرتۆ

باش��ترین خەاڵت��ی پۆرت��وگاڵ و لەواڵت��ی Nationwide Produce( بەرهەم��ی گش��تیAward( لەفێس��تیڤاڵی سترۆبێری كەمبریج (STRAWBERRY CAMBRIDG( لەواڵت��ی بەڕیتانیا، بەدەس��ت هێناو تائێستا 22 خەاڵتی

بەدەست هێناوە.چیرۆك��ی فیلمەکه باس لەژیان��ی خێزانێكی سێ كەس��ی دەكات كە لەیەكێك لەبیابانەكانی عێراقدا لەكۆشكێكی بچوكدا ژیان بەسەردەبەن، ب��ەاڵم لەناكاو ڕۆژێك ش��تێكی نامۆ ڕودەدات و

ژیانیان دەگۆڕێت.ئەم كورت��ە فیلمە بەرهەمی بەڕێوەبەرایەتیی گشتی ڕۆش��نبیریی گەرمیان و "ماڵی سینەما" الیەن��ی جێبەجێكارییەتی. لەئێس��تادا لەالیەن بەش��ی پەخش وباڵوكردنەوەی ماڵی سینەماوە

نێردراوە بۆ چەندین فێستیڤاڵی جیهانی.

خه‌اڵتی‌ئاشتی‌به‌ده‌ستهێناکۆشکی‌مێروله‌کان‌

له‌فیستیڤاڵه‌کان‌ده‌دره‌وشێته‌وه‌

دوای‌‌53ساڵ..‌گۆران‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌سلێامنی

یه كێك له رێگاو پرس��یاره یاس��اییه كان بۆ دۆخی ئه مڕۆ ئه وه ی��ه ، كه ئایا له دوای )2015/8/19( س��ه رۆكی هه رێم ده توانێ له پۆس��ته كه ی به رده وام بێت؟ ئایا هه رێم ده توانێ پش��ت به بڕیاری دادگای فیدراڵی ببه س��تێت؟ ئای��ا دادگای ته مییز له هه رێم مافی ده ركردنی بڕیاری له م جۆره ی هه یه ؟یه كه م: شیكردنه وه ی بڕیاری ژماره )51(ی ساڵی 2010ی دادگای بااڵی ئیتیحادی:

1. ئه م بڕیاره پشتی به ستوه به بڕگه ی )2( له مادده ی )92(ی ده س��توری عێراق ئیتیح��ادی دادگای به ئه رك��ی تایب��ه ت كه :)راڤه كردن��ی ده قه ده س��توریه كان(�ه له گه ڵ یاس��اكانی عێراق، وات��ه بڕیاره كه له ژێر رۆشنایی ده س��توری عێراقی ساڵی 2005 دراوه ، بۆیه هه رێم ناتوانێ پشت به و راڤه كردنه ببه ستێت، چونكه بۆ رێكخستنی پۆس��تی س��ه رۆكی هه رێ��م ئێمه پش��ت ده به ستین به یاسای سه رۆكایه تی هه رێم كه سیس��ته می حوكمڕانی له هه رێم په رله مانی الده ره ی��ان تێكه ڵ��ه ، ب��ه اڵم له عێ��راق په رله مانیی ته واوه و ده س��ه اڵتی س��ه رۆك ش��كلییه ، كه واته راڤه كردنه كه نه گونجاوه و

بۆ دو دۆخی هاوشێوه نییه .2. یه كێ��ك له هۆكاره كان��ی كه دادگا پشتی پێبه س��توه بۆ بڕیاره كه ئه وه یه كه )له ده س��توری عێراق ده ق نه هاتوه ( ئه گه ر هه ڵبژاردن نه كرا كێ ش��وێنی ده گرێته وه ، به اڵم له یاس��اكانی هه رێم بۆ ئه و مه به سته ده ق هه ی��ه و به گوێ��ره ی پره نس��یپی )ال اجتهاد فی ن��ورد النص( واته ئیجتهادكردن

له كاتی بونی ده قی یاسایی بونی نابێت.بۆی��ه ئه م خاڵ��ه واده كات ك��ه به هیچ جۆرێك هه رێم نه توانێ پش��ت به م بڕیاره ببه س��تێت ، چونك��ه له م��ادده ی )15(ی یاس��ای ژماره )1(ی س��اڵی 2005 هاتوه : )ئه گه ر پله وپایه ی سه رۆكی هه رێم، له به ر هه ر هۆیه ك چۆڵ بو، س��ه رۆكی په رله مانی فه رمانه كانی ئ��ه رك و كوردس��تان-عێراق هه ڵده س��وڕێنێ تا له ماوه ی )60( شه ست رۆژدا � له رۆژی چۆڵبونی پله و پایه یه كه وه

� سه رۆكێكی نوێ هه ڵده بژێردرێ(.كه واته ، له یاساكانی هه رێمدا ده ق هه یه و به ڕونی ده ڵ��ێ: )ئه گه ر له به ر هه ر هۆیه ك

چۆڵ بو(.چۆنیه تی چۆڵبونی پۆس��تی س��ه رۆكی

هه رێم:أ . چۆڵبون��ی كات��ی: )ئاماده نه بون��ی

كاتی، نه توانینی )عجز( كاتی(.ب . چۆڵبون��ی ب��ه رده وام: )كۆتای��ی

هاتنی ماوه ی ویالی��ه ت، مردن، نه توانینی ده ست به رده وام، ئاماده نه بونی به رده وام، له كاركێش��انه وه ، لێپرس��راویه تی جینائی – سیاس��ی، له ده س��تدانی مه رجه كان��ی س��ه رۆكایه تی، له ده س��تدانی ئه هلی��ه ت،

له ده ستدانی سه اڵحیه ت(.)ویالیه تی )2015/8/19( دوای كه واته ت��ه واو بوه (و ش��ه رعییه تی پۆس��ته كه ی

نامێنێت.3. جگ��ه له وه به ش��ێك ده ڵێن چونكه س��ه رۆك ماوه له ژی��ان و ده س��تی له كار س��ه رۆكی ناكرێت بۆیه نه كێش��اوه ته وه ، په رله مان بكرێته س��ه رۆك، كه واته ئه گه ر پاس��اوی مانه وه ی سه رۆكه كان بریتی بێت له وه ی كه ماون له ژیانداو ده س��تیان له كار هه ڵبژاردن نه توانراوه به اڵم نه كێشاوه ته وه بكرێت، بۆیه سه رۆك له ده سه اڵت به رده وام ده بێ��ت. ئه گ��ه ر وابێت هیچ س��ه رۆكێك ناهێڵێت له كات��ی خۆیدا هه ڵبژاردن بكرێت مادام ئه نجامنه دانی ش��ه رعییه تی مانه وه ی پێ��ده دات! ئه م��ه كۆمیدی��ای یاس��ایی و سیاس��ییه . له نمونه ی هه م��و دونیا ئه گه ر هه ڵبژاردن نه كرا بۆ رێگری له دیكتاتۆریه ت ده سه اڵتی س��ه رۆك ده درێت به )جێگر یان س��ه رۆكی حكومه ت، س��ه رۆكی په رله مان .....هتد ، جگه له س��ه رۆك خۆی(. نمونه هه ڵبژێردراو س��ه رۆكی جێگری له ئه مریكا له میس��ر جێگ��ری س��ه رۆك دامه زرێنراو، ئه نجومه نی وه زیران له به لجیكا ده س��توری 1831، یۆن��ان ده س��تووری 1911، لبنان ئه نجومه نی ده ستووری 1926، س��ه رۆكی وه زی��ران فلندا ده س��توری 1919، یه كێك له وه زیره كان میس��ر ده س��تووری 1956، ئه ڵمانیا ویالیه ته كان ئه نجومه نی سه رۆكی ده س��توری 1949، س��ه رۆكی ئه نجومه نی پیران ئیتاڵیا ده س��توری 1947، سه رۆكی ئه نجومه ن��ی نوێنه رانی توركیا ده س��توری ،1946 ده س��توری فه ره نس��ا ،1924ئه نجومه ن��ی ب��ااڵی ئیرڵه ندا ده س��توری

.19374. مانه وه به كاتیی و به مه رج:

له بڕیاره ك��ه ی دادگای ئیتیحادیدا هاتوه )كه سه رۆك له پۆسته كه ی به رده وام ده بێت تا هه ڵبژاردن ده كرێ��ت(، كه واته مانه وه ی س��ه رۆك كاتی��ی و مه رج��داره ، كاتییه تا به ئه نجامدان��ی مه رج��داره هه ڵب��ژاردن و

هه ڵبژاردن.كه واته ئه گ��ه ر مای��ه وه ، ده بێت پاره و فه رمانب��ه ر بۆ كۆمس��یۆن دابین بكه ن بۆ ئه نجامدان��ی هه ڵب��ژاردن، كه كۆمس��یۆن له ب��ه رده م په رله مان داوای )6( ش��ه ش مانگی كرد ب��ۆ ئه نجامدانی هه ڵبژاردن، وه ئه وكات كێش��ه كه چاره سه ر نابێت، چونكه

هه ركاتێك هه ڵبژاردن بكرێت به ڕێز مه سعود نییه . خۆكاندیدكردن��ی ماف��ی بارزان��ی ئه مه ش به واتای دواخستنی كێشه كه یه نه ك

چاره سه ركردنی.5. ئ��ه م بڕی��اره كاتێ��ك دراوه ك��ه كۆم��ار، س��ه رۆكایه تی( )ئه نجومه ن��ی س��ه الحیاتی هه ب��وه له ب��ری )س��ه رۆك كۆم��ار(، به گوێره ی بڕگه ی )6( له مادده ی )138(. له بڕیاره كه دا ده ڵێت: )ئه نجومه نی سه رۆكایه تی كۆمار( به رده وام ده بێت ، نه ك )سه رۆك كۆمار(. ئه مه ش به و مانایه یه كه ده سه اڵت نامێنێته وه له ده ست یه ك كه س، چونكه ئه نجومه نی سه رۆكایه تی )3( سێ كه س بون به اڵم له هه رێم ته نها س��ه رۆكی هه رێم هه یه و ده س��ه اڵته كان ته نها خۆیه تی بۆیه له الیه ك مه ترسییه ، له الیه كی تریشه وه

هاوشێوه ی نییه له به راوردكردنه كه .بنچین��ه ی نابێت��ه دادگا بڕی��اری .6

یاسایی:چونك��ه ئ��ه و بڕی��اره ب��ۆ بابه تێ��ك و ده رده چێ��ت و دیاریك��راو، كێش��ه یه كی كاریگه ریه كه شی ته نها له سه ر ئه و كێشه یه

جێبه جێ ده كرێت.

7. عێ��راق له و واڵتانه ی��ه كه رێچكه ی فه ره نس��ی وه رگرت��وه له یاس��اكان، نه ك به رێگه ی ئه نگلۆسه كسۆنی، چونكه واڵتانی ئه نگلۆسه كس��ۆنی به پێش��ینه ی دادوه ری )س��وابق القضائی��ه ( كار ده ك��ه ن، بۆیه ده بینی��ن دادگای ئیتیح��ادی له هه ندێ��ك كێش��ه ی هاوش��ێوه بڕیاری خۆی گۆڕیوه وات��ه به جۆرێ��ك بڕیارێك��ی ده رك��ردوه له زه مه نێ��ك، به اڵم دوات��ر له زه مه نێكی تر له هه مان كه یس بڕیاره كه ی به ش��ێوه یه كی تر گۆڕیوه ، كه ئه مه ش له بواری ده ستوری پێ��ی ده ڵێن )التحول فی اح��كام القضا ء الدس��توری( نمونه له بڕی��اری دادگا ژماره )9(ی ئیتیحادی س��اڵی 2007 له به رواری 2007/7/16 ده ڵێ��ت )ئه نجومه نی پارێزگا

ده سه اڵتی دانانی یاسای خۆجێی نییه (.به اڵم دواتر بڕیاری دادگا به ژماره )16(ی ئیتیحادی س��اڵی 2008 ده رچوه له به رواری 2008/4/21 ده ڵێ��ت )ئه نجومه نی پارێزگا ده سه اڵتی دانانی یاسای تایبه ت به پارێزگای هه ی��ه (. كه وات��ه دادگاكانی عێ��راق كار به پێشینه ی دادوه ری ناكه ن, بۆیه هه رێمی كوردس��تان ناتوانێت پش��ت ب��ه م بڕیاره

ببه ستێت وه ك پێشینه ی دادوه ری .دوه م: ئایا دادگای پێداچونه وه )ته مییز(

ئه و ده سه اڵته ی هه یه ؟به پشت به ستن به مادده )دوه م( له به شی دوه می یاسای ژماره )23(ی ساڵی )2007( كه تایبه ته به ده سه اڵته كانی دادگا. به هیچ جۆرێك ده س��ه اڵتی ده ركردنی بڕیاری له م جۆره له ده س��ه اڵتی ئه و دادگایه نییه و هیچ كاتێك له كوردس��تان په نا نه براوه بۆ ئه م دادگایه بۆ ده ركردنی بڕیاری له م چه شنه .

به ڵكو په نا براوه بۆ ئه نجومه نی شورا.نمونه بڕیاری ژماره )34( له 2013/10/19 كه له س��ه ر داوای حكومه ت ب��و، كه ئایا

حكومه ت كار به رێكاره یان نا؟

ده ره ئه نجام:1. بڕی��اری دادگای ئیتیح��ادی به هۆی نه بون��ی تایبه تمه ندی و جیاوازی ش��ێوازی سیسته می حوكمڕانی له نێوان هه رێم و به غدا

له هه رێم پشتی پێ نابه سترێت.2. له یاساكانی هه رێم ده ق هه یه بۆ ئه گه ری چۆڵبونی پۆستی سه رۆكی هه رێم.

3. دادگای ته میی��ز تایبه تمه ن��دی ده ركردنی بڕیاری له م شێوه ی نییه .

4. له دوای 2015/8/20 به ڕێز سه رۆكی هه رێم نابێته س��ه رۆكی كار به رێكار، واته ش��ه رعیه تی بێت و ب��ه رده وام ناتوانێ��ت ب��ۆ س��ه رۆكی په رله م��ان ده گوازرێته وه ، به پێچه وانه وه س��ه رۆكی هه رێم شه رعیه تی

یاسایی نابێت.

بیروڕا)487( سێشه ممه 122015/7/14 [email protected]

ئەمڕۆ لەزیاد لەمینبەرێکەوە گوێمان لەچەن��دان دەنگ��ی جی��اوازە ب��اس لەوەدەکەن نابێت دەس��توری هه رێمی کوردستان لە"س��ەوابیتەکانی ئیسالم" البدات، بەاڵم هیچ یەکێک لەو دەنگانە تائێس��تا ئەزیەتی ئەوەیان نەکێشاوە "س��ەوابیت"انە ئ��ەم پێمانبڵێ��ت کامانەن؟ دەس��توری هه رێ��م دەبێت لەچ "س��ەوابیت"ێکی ئیسالم النەدات؟ کامان��ەن ئەو "س��ەوابیت"انەی دەبن بەس��نور لەبەردەم بیرکردنەوەو بڕیارو

یاسادانانی ئازاددا؟ئای��ا ئەم س��ەوابیتانە ئیجبارکردنی هه مو کۆمەڵگایە بەشایەتومان هێنان و نوێژک��ردن و ڕۆژوگرت��ن و حەجکردن و ئای��ا جیهادکردن زەکات بەخش��ین؟ بەشێکە لەم "سەوابیت"انە، وەک یەکێک لەجیهادیس��تە میسرییە بەناوبانگەکان دەڵێت: جیهاد "فەریزەیەکی غائیب"ە. ئایا دەسبڕینی دزو سەربڕین و کوشتنی مورتەد بەشێکن لەم سەوابیتانە؟ ئایا بەشێک لەم س��ەوابیتانە هێشتنەوەی فرەژنیی��ە تا بەئاس��تی هه بونی 4 ژن دەگات؟ بەشودانی منااڵنی خوار لە18 نیقابپۆشکردنی پەچەپۆش و س��اڵە؟ ب��ەزۆری ئافرەتان��ە؟ وەرگرتن��ی دو ئافرەت��ە بەیەک ش��اهێد؟ وەرگرتنی ئافرەتە بۆ نیوەی بەشی پیاو لەویرسدا؟ ئایا ڕێگرت��ن لەوەی س��ەرۆکی واڵت ئافرەت بێت بەشێکە لەم سەوابیتانە؟ ئەی جیاکردن��ەوەی مندااڵن لەیەکتری لەس��ەر بنەمای ڕەگەز بەش��ێکن لەم لەگەڵ تەوقەنەکردن ئایا سەوابیتانە؟ ژنان��داو پێنەکەنی��ن بەدەنگ��ی بەرز بەش��ێکی ترە لەم س��ەوابیتانە؟ ئەی ئاخۆ مەس��ەلەی داواکردن��ی ژنان بۆ تەاڵق دژ بەس��ەوابیتی ئیسالمە، یان ئەم س��ەوابیتانە ته نها مافی تەاڵقدان بەپی��اوان دەبەخش��ن؟ ئ��ەی ئ��ەم سەوابیتانە چیمان پێدەڵێن لەسەر ئەو کتێبانەی کە دەبێ��ت بیانخوێنینەوە؟ ئایا کتێبێ��ک دژ بەزەوقی دینی بێت، دونیابینی لەگەڵ دونیابینییەکەی یان دەکەوێتە نەگونجێت س��ەلەفییەکاندا بەر هێرش��ی سەوابیتەکان یان نا؟ ئەو کۆیانبکەینەوەو یاساغبکەین؟ کتێبانە بیانس��وتێنین؟ نوسەرەکانیان بگرین؟ کۆمەڵگاوە بەبەرچاوی بەئاشکراو یان تۆبەی��ان پێبکەین؟ ئایا سانس��ۆریی ل��ەم س��ەوابیتانەی بەش��ێکە دینی ئیس��الم یان ن��ا؟ ئایا یاس��اغکردنی مۆس��یقاو گۆرانی��ی بەش��ێکە ل��ەم چاخانەکان و داخس��تنی سەوابیتانە؟ کۆگاکان��ی ڤیدیۆو فیلم و س��ینەماکان بەشێکن لەسەوابیتەکان؟ حەرامکردنی س��ەماکردن)بۆ نمای��ش و ش��انۆو نمون��ە ڕەش��بەڵەک( ڕێزگرتن��ی ئەم وەرزشی قەدەغەکردنی سەوابیتانەیە؟ ژنان و داخستنی ئەو یانانەیە کە بەشی ژنانیان هه یە لەکوێی سەوابیتەکاندان؟

تاش��ینی ڕیش و هێش��تنەوەی ئایا قۆڵدرێژ کراسی لەبەرکردنی س��مێڵ و بۆ پیاوان لەسەوابیتەکانە؟ ئەی باشە پاراس��تنی ئەم س��ەوابیتانە چ جۆرە مامەڵەی��ەک پێش��نیار دەکەن لەگەڵ هه مو ئەوانەدا کە ئەم س��ەوابیتانەیان تەکفیرکردنیان ئای��ا نیی��ە؟ قب��وڵ بەش��ێکە لەم س��ەوابیتانە؟ کردنیان بەهاواڵتی پلە دو و پلە س��ێ بەشێکە

لەم سەوابیتانە؟م��ن گومان دەکەم ئیس��المییەکانی کوردستان لەناو خۆیاندا لەسەر کۆمەڵێک "سەوابیت" ڕێککەوتبن یان ڕێکبکەون، چ جای موسڵمانەکانی دەرەوەی هێزە ئیسالمییەکان. لەمەش ئاسانتر نەبونی لەس��ەر خودی ڕێکەوتنێکە هیچجۆرە ئیسالم خۆش��ی: ئیسالمی ڕاستەقینە کامەیە، ئیسالمی داعش یان ئیسالمی ئیس��المی ئیس��المیی؟ یەکگرت��وی دکت��ۆر عەبدولەتی��ف یان ئیس��المی س��وفییەکانی کوردس��تان؟ ئیسالمی مەال سەلەفییەکان یان ئیسالمی دایک و باوکی ئێمە؟ ئیس��المێک کە سەرۆکی هه رێ��م وەک "وەلی ئەمر"ێک دەبینێت ک��ە تا نەمرێت کەس بۆی نەبێت باس لەالبردنی بکات، یان ئیسالمی کۆمەڵەی

ئیس��المی کە پێیوایە سەرۆکی هه رێم مافی خۆهه ڵبژاردنەوەی نییە؟

ئەو خاڵەی من دەمەوێت باس��یبکەم س��ەرەتایەکی زۆر س��ادەی زانس��تی کۆمەڵناسیی دینە کە باس لەوەدەکات دین، هه مو دینێک، بەئیسالمیش��ەوە، ته نها یەک ش��ێوەو یەک ن��اوەرۆک و یەکج��ۆر دەرکەوتن��ی لەن��او مێژودا نییە. هی��چ تێکس��تێکی دینیی نییە ی��ەک خوێندن��ەوەی ب��ۆ کرابێ��ت و ی��ەک تێگەیش��تنی هه ڵهێنابێت. دین فرەدەرکەوت و فرەش��ێوەو هه میش��ە ڕەنگوڕوی هه میش��ە فرەتەفس��یرە، س��اتەوەختە مێژویی��ە جی��اوازەکان دەگرێتەخۆی. نە"ئیس��الم" وەک دین و نە"سەوابیت"ەکانیش��ی شتگەلێک نین ماناکانیان جێگی��رو دیاریکراو و نەگۆڕ بن. ه��ه ر گروپێکی کۆمەاڵیەتیی و هه ر دونیابینیی��ەک ڕوانینێک بۆ ئیس��الم دروستدەکات جیاواز لەوەی گروپەکانی ت��رو ڕوانینەکانی تر دروس��تیدەکەن. دەقە دینییە بنەڕەتییەکان لەبەردەمی بچوکدەبن��ەوەو بچوک��دا عەقڵێک��ی گ��ەورەدا عەقڵێک��ی لەبەردەم��ی گەورەدەب��ن. بەداخ��ەوە ئەمڕۆ ڕۆژی بااڵدەستیی عەقڵە بچوکەکانە، ڕۆژگای هه ڵتۆقینی ئ��ەو مەال گەنجانەی هه مو زانس��تەکەیان بەش��ی ی��ەک دەقیقە ڕۆحانیەت ن��اکات. ئەم��ڕۆ ڕوانینێک بۆ ئیس��الم بااڵدەس��تە گ��ەر دۆالری زۆری نەوتی س��عودیەو خەلیج نەبوایە نەجدو حیجازی بیابانەکانی س��نوری تێنەدەپەڕان��د. ئیس��المی جیهادی��ی س��ەلەفیی ئیس��المێکە هیچ نایباتەوە سەر ئیس��المی س��وفییە گەورەکان، ئیس��المی مەالی جزیری��ی و مەحوی و مەولەوی ئەرزو ئاسمانی فەرقە لەگەڵ ئیس��المی دڵش��اد گەرمیانیی و دکتۆر عەب��دول لەتیفدا. ئیس��المی محەمەد عەبدەو ئیس��المی زەرقاویی، ئیسالمی فارابی��ی و ئیبن عەرەبیی و ئیس��المی بنالدن و موقتەدای سەدر یەک ئیسالم

نین.وەکچۆن دەشێت "س��ەوابیت"ەکانی ئیسالم سەرجەمی ئەو ڕوکارە خراپانە بێت کە من لەپرس��یارەکانی سەرەودا ک��ردم، وات��ە دەش��ێت س��ەپاندنی کۆمەڵێک سزای قورس و تەکفیرکردن و کوشتنی مورتەدو کەسانی بێدین بێت، كردنێکی بێم��اف دەش��ێت وەکچۆن تەواوی ژنان بێت، س��نوردارکردنێکی هه مەالیەن��ی ئازادییەکانی مرۆڤ بێت، بەتایبەتی ئازادیی بیرکردنەوەو ئازادیی

ویژدان. هتد...

ئایا له دوای )2015/8/19( سه رۆكی هه رێم ده توانێ له پۆسته كه ی به رده وام بێت؟

گومان دەکەم ئیسالمییەکانی

کوردستان لەناو خۆیاندا

لەسەر کۆمەڵێک "سەوابیت"

ڕێککەوتبن یان ڕێکبکەون، چ جای

موسڵمانەکانی دەرەوەی هێزە ئیسالمییەکان

ئایا "سەوابیتەکان"ی ئیسالم کامانەن؟

گۆران ئازاد

ب��ێ له پرس��ی كوردس��تان هه رێم��ی سه رۆكیدا، دوچاری قه یرانی پرسی سه رۆك بوه ، ئه گه رچی پرسی ده ستورو سیسته می حوكمڕانی و سه رۆكایه تی ، هیچیان پارسه نگی نه هامه تیه كانی سه رش��انی خه ڵكیان سوك نه كردوه . كه چی خه ریكه پرس��ی سه رۆك و ببنه ده س��تورو سیس��ته می حوكمڕان��ی ئامیانی نه هامه تیه كان و به ڕێالبردنی قه یرانه

هه مه جۆرو چه شنه كان.دوای زه مه نێ ڕه تبون به س��ه ر حوكمڕانی لۆكاڵیدا، هێش��تا له بری س��ه روه ری یاساو بنه ماكانی حوكمڕانی مۆدێرن، چه سپاندنی مه ترس��ی ترازان له جومگه س��ه ره كیه كانی ئه م حوكمڕانیه ده كرێ و ده خوازرێ س��ازان له س��ه ر س��ه رۆكێك بكرێت، كه ش��ێوازی له نه هامه ت��ی و جگ��ه به ڕێوه بردنه ك��ه ی ، دروس��تكردنی قه یران له ناو قه یراندا چیتر

نه بوه . نزیك��ه ئه م��ڕۆ هه رێم��ی كوردس��تان به دۆخێكی دژواردا گوزه ربكات، كه كه وتۆته نێو مه نگه نه ی ترازان و س��ازانه وه . ترازان، وات��ه : گه ڕانه وه بۆ زه مه ن��ی دو ئیداره یی و فه رمانڕه وایی حیزبه كان له كه وڵی حكومه تداو

سازان-یش، واته : رازی بون به سه رۆك!!

ڕه نگ��ه ئه و واقیع��ه قه یراناوییه ی ئه مڕۆ خه ڵك��ی هه رێ��م پێی��دا گ��وزه رده كات، ده رئه نجام��ی له باربردنی ئ��ه و گۆڕانكاریه بێت، كه به ره به ره ده ڕس��كاو گۆڕانخوازان و

هاوپه یمانه كاتیه كانی له باریان برد. ناوچه ك��ه به ده س��تتێوه ردانی جیاجیای ده ره كی و شه ڕی ده سته و گروپه جیاوازه كان ئاوسه و ئه وه ی ئیداره ی قه یرانه كان ده كات، هێ��زو توان��ا س��ه ربازییه كانه له پێن��اوی

مانه وه دا. ئه گه ر ڕونتر بڵێی��ن: پارتی له دونیابینی خاوه نهێ��زه وه ، مامه ڵ��ه له گ��ه ڵ پرس��ه ئ��ه و ئه گه رچ��ی ده كات، جیاوازه كان��دا هێزه ی كه پارتی جیهانبینی خۆی له س��ه ر له شه ڕی ده س��تكه وتێكی هیچ هه ڵچنیوه ، له دیدگای نه خس��توه ، ده س��ت دوژمناندا

نه یاره كانیه وه . ئۆپۆزس��یۆنی دوێنێ و هاوبه شه قه یرانی ئه مڕۆش، له س��ێبه ری یه كێتیدا، ده یانه وێ گۆڕین��ی ده س��تكه وتی ماخ��ۆی ببن��ه حوكمڕانی و سه روه ری یاسا به قوربانیكردنی

یه كێتی . یه كێتی له بونی ئۆپۆزس��یۆنی ناوچه كه ی خۆیدا، باجی ده سه اڵتی دا له پایته خت و دو ساڵی س��ه رۆكی حكومه تی كرده قوربانی ئۆپۆزس��یۆنێك، كه پێیانوایه یه كێتی تاكه ماخۆی قه یرانی سیس��ته می فه رمانڕه واییه

له هه رێمدا.ئه گه رچ��ی پێداگ��ری یه كێتی له س��ه ر بڕوابونیه تی ف��راوان، بنك��ه حكومه ت��ی به حكومه تی دامه زراوه یی و مۆدێرن و گۆڕینی ده سه اڵتی هه رێم. به اڵم له ئیداره كۆنه كه ی خۆی تێپه ڕ نه بوه و ئۆپۆزس��یۆنیش خه می

گه وره یان كه وتنه وێزه ی یه كێتییه . بۆ ده رچ��ون له نێو مه نگه ن��ه ی ترازان و س��ازاندا، پێویس��ته ئۆپۆزس��یۆن بڕیاری جه ریئانه بدات و به النی ك��ه م ببنه خاوه نی خۆیان و، له م دۆخ��ه دژواره دا، كه هه رێمی به قه یرانی هه مه جۆر، كوردستان سیخناخه

به ته وه اوه تی الگیری یه كێتی بكه ن. ئه گه رنا نزیكه یه كێتی س��ه بری ئه یوبی نه بێت و چیتر باجی ئۆپۆزس��یۆنێك نه دات، كه له س��ایه ی یه كێتیدا خ��ه ون به گۆڕینی له خه می ده بینێ و سیسته می حكومڕانیه وه

چاره سه ركردنی كێشه و قه یرانه كاندایه . ب��ۆ رزگاربون له نێ��و مه نگه نه ی ترازان و سازاندا، پێویس��تمان به خۆیه كالكردنه وه ی ئۆپۆزس��یۆن و هۆش��یاری سیاسی خه ڵكی هه رێم هه یه ، تاكو هه مو الیه نه كان له س��ه ر مێ��زی گفتوگۆ كۆببنه وه ، نه ك بۆ س��ازان به ڵكو بۆ چه س��پاندنی یاساو ده ربازكردنی خه ڵك له قه یرانه كان و به رده وامی حكومه تی هه رێم، ئه وه ش له دوتوێی زه مه نی داهاتودا،

خۆی مه اڵس داوه !

هه رێمی كوردستان له نێو مه نگه نه ی ترازان و سازاندا

هه ركاتێك هه ڵبژاردن بكرێت

به ڕێز مه سعود بارزانی مافی

خۆكاندیدكردنی نییه . ئه مه ش

به واتای دواخستنی كێشه كه یه نه ك چاره سه ركردنی

دڵشاد عه بدواڵ

ناوچه كه به ده ستتێوه ردانی

جیاجیای ده ره كی و شه ڕی ده سته و

گروپه جیاوازه كان ئاوسه و ئه وه ی

ئیداره ی قه یرانه كان ده كات، هێزو توانا

سه ربازییه كانه له پێناوی مانه وه دا

19 »»

بەناوبان��گ ئەڵمان��ی کۆمەڵناس��ی جیاوازی لەنێوان س��ێ جۆر دەسەاڵتدا ئەکرد کە پش��ت بەسێ جۆری جیاوازی ئەبەس��تن. رەوایەت��ی ش��ەرعیه ت و لەدابونەریت��ەوە دێت و دەس��ەاڵتیکیان بەبڕوابون پەیوەن��دی دەس��ەاڵتێکیان بەسەرکردەیەکی ئەفس��وناویەوە هەیەو دەسەاڵتی سێهەمیش عەقاڵنیو یاساییە. دەس��ەاڵتی دابونەریت زۆرتر لەکۆمەڵگا پێ��ش مۆدێرنەکان��دا بون��ی هەبوە کە رێ��ز لەنەریتی کۆن و ب��او ئەگرێت، ئەم دەسەاڵتە پتر بەمیراتی لەکەسێکەوە بۆ کەس��ێکی دی ئەمێنێتەوەو کۆمەڵگاش پەیڕەوی لێ ئەکات. دەس��ەاڵتی رابەری ئەفس��وناوی کە ماکس فیب��ەر ناوی نا دەس��ەاڵتی کاریزمی، لەو کۆمەڵگایانەدا هەی��ە کە ئی��رادەی خۆیان تەس��لیمی سەرکردەیەک ئەکەن کە وەک کەسێکی ئەفس��وناوی و بلیمەت تەماشای ئەکەن. لەسەر یاس��ایی دەس��ەاڵتی عەقاڵنی و بناغەی عەقاڵنی��ەت دامەزراوەو بە پێی کۆمەڵێ��ک رێس��ا دی��اری ئەکرێت کە پێش��تر کۆمەڵگا لەسەری رێک کەوتوە. ئەم دەس��ەاڵتە ل��ەو روە عەقاڵنیە کە پش��تی بەقەناعەت پێکردن و رازی کردن بەستوە. ئەم دەس��ەاڵتە موڵکی کەس نی��ە، بەڵکو موڵکی ئەو ش��وێنەیە کە لەن��او سیس��تەمدا داگیری کەس��ەکە ئ��ەکات. باش��ترین نمونە دەس��ەاڵتی خوێن��دکارەوە. بەس��ەر مامۆس��تایە مامۆستا تا ئەوکاتەی خوێندکارانی لەناو چوارچێوەی خوێندنگه دان، دەس��ەاڵتی بەس��ەریاندا هەی��ەو ه��ەر کاتێکی��ش نەمان هیچ دەس��ەاڵتێکی لەخوێندگه دا بەس��ەریانەوە نی��ە. بەمانایەکی تر ئەم دەس��ەاڵتە پتر دەس��ەاڵتی ئەو کارەیە ک��ە تاکەک��ەس داگیری ئ��ەکات، نەک لەکاتێک��دا شەخس��ی. دەس��ەاڵتێکی دەسەاڵتی کاریزمی بەپێچەوانەوە لەروی سیاس��یەوە ویژدان��ی و کۆمەاڵیەت��ی و دەس��ەاڵتی بەس��ەر تاکە کەس��ەکاندا هەیە. سەرکردەی کاریزمی لەبەر پێگەو کارەکەی دەس��ەاڵتی نی��ە، بەڵکو ئەوە خۆیەت��ی کە ن��رخ بەپێگ��ەو کارەکەی ئەدات. کەس��ایەتی کاریزمی دەسەالتی نیە لەبەرئەوەی س��ەرۆک ی��ان رابەرە، بەڵکو بەپێچەوانەوە رابەرو سەرۆک بۆیە گرنگین چونکە کەس��ایەتیەکی کاریزمی

بەڕێوەیان ئەبات.رەوایەتی دەسەاڵتی عەقاڵنی و یاسایی لەرێی خەڵکەوە دی��اری ئەکرێت. ئەوە خەڵکە بەپێی رێوش��وێنیکی یاسایی کە هەموان لەسەری رێککەوتون، ئەو کەسە دیاری ئەکەن کە س��ەرۆکایەتی ئەکات، ب��ەاڵم دەس��ەاڵتی کاریزم��ی رەوایەتی کاریزمی��ەوە کەس��ایەتی لەخ��ودی ئەهێنێت. ئەوە دەس��ەاڵتە پێویس��تی بەوە، نەک بەپێچەوانەوە. بگرە لەمجۆرە دەسەاڵتەدا هیچ دەس��ەاڵتیک ڕەوا نیە گەر ئەو کەس��ایەتیە کارێزمیە داگیری ن��ەکات و بۆ خ��ۆی نەپچڕێ��ت. نرخی دەسەاڵت لەخۆیدا نیە بەڵكو لەناو کەسی سەرکردەدایە. بەمانایەکی تر دەسەاڵتی شەخسیەو زۆر دەس��ەاڵتێکی کاریزمی مانەوەو سەقامگیری بەستراوە بەمانەوەو کەسایەتی سەرکردەوە. هەر لەبەرئەمەش ئەمجۆرە دەسەاڵتە هەمیشە ناسەقامگیرو پڕ لەقەیران و کێش��ەیە. چونکە ئەشێت لەس��ەردەمی دەسەاڵتی کاریزمیدا هەمو ئ��ەو دامودەزگایان��ەی حوکمرانی هەبن ک��ە لەدەس��ەاڵتی عەقاڵنی/ یاس��اییدا بونیان هەیە، بەاڵم کارکردن و بەردەوامی مانەوەی بەژی��ان و پابەندن هەموی��ان س��ەرکردەی کاریزمیەوە. بناغەی هەمو بەس��تراون حوکمرانیەکان دام��ودەزگا بەکەس��ایەتی کاریزمیەوەو لەنەمان یان لەناوچونیدا هەمویان توش��ی داوەشین و داڕمان ئەبن. مێژو پ��ڕە لەنمونەی ئەو س��ەرکردە کاریزمیان��ەی ک��ە لەپاش خۆیان، وێرانی و ئیفلیجی و پەککەوتنیان لەسەرجەم دامودەزگاکاندا دروستکردوە.بەمانایەک��ی تر دەس��ەاڵتی کاریزمی زۆرجار، نەک هەموجار س��ەر لەس��ەر هی��چ هەڵدێن��ێ. دیکتاتۆریەت��ەوە دیکتاتۆرێک نیە بەشێوەیەک لەشێوەکانی نەبوبێ��ت. کاریزم��ی دەس��ەاڵتێکی لەهەر ش��وێنێک دەس��ەاڵت شەخس��ی بێت و لەدەوری کەس��ێک بس��وڕێتەوە، خۆبەخۆ ئەو شوێنە لەناو سیستەمێکی دیکتاتۆردا ئەژی، گەرچی هەمو س��یماو دامودەزگاکان��ی دەس��ەاڵتی عەقاڵنی/

یاسایی تێدا بێت.لەباشوری کوردستاندا لەگەڵ ئەوەشدا

کە زی��اد ل��ەدو دەیەی��ە لەهەرێمێکی سیاسیدا ئەژین کە لەسەرەتای راپەڕینەوە بڕی��اری دروس��تکردنی ئەو دەس��ەاڵتە شەرعیانەی دا کە لەدەنگدانی خەڵکەوە دروس��ت ئەبن، لەگەڵ ئەوەش��دا کە دو دەیەیە خاوەن��ی پەرلەمان و حکومەت و دامودەزگاکانین، بەاڵم هێشتا سەردەمی دەس��ەاڵتی کاریزمیمان بەجێنەهشێتوە. هێش��تا لەو قۆناغە سیاس��یەدا ئەژین کە بڕوابون بەکەس��ایەتی ئەفس��وناوی یەکج��ار گرنگت��رو پڕ س��ەرکردەیەک بایەخترە ل��ەو دەزگایانەی کە لەرێگەی خەڵک��ەوە دامەزراون. لە س��ەروبەندی یان کاندیدکردنەوە لەس��ەر وتوێژکردن درێژکردن��ەوەی م��اوەی س��ەرۆکایەتی هەرێم، بەرونی ئەو راس��تیە ئاشکرا بو کە تائێس��تاش الی بەشێکی کۆمەڵگای ئێمە، دەسەاڵتی کاریزمی لەپێش هەمو ئەو دامودەزگایانەوەیە کە دو دەیە زیاترە هەرێمی کوردس��تان دروس��تی کردوە. کێشەی سەرەکی هەرێمی کوردستان کە درێژکردنەوەی لەمەسەلەی خۆی ئەمڕۆ وادەی سەرۆکایەتی هەرێمدا ئەبینێتەوە، ئەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی بەشێکی کۆمەڵگای ئێم��ە لەژێ��ر کاریگەری و بااڵدەس��تی بەهەر ئەیەوێت کاریزمیدایەو دەسەاڵتی نرخێ��ک بوە، درێ��ژە بەو دەس��ەاڵتە بدات. گەر یاس��ا رێگە بەکاندیدبونەوەی سەرۆک نادات، گەر هەمان یاسا رێگەش بەدرێژکردنەوە نادات، ئەوا زۆر ئاساییە کە یاس��اکان بگۆڕین و بەهەر شێوەیەک بوە رێگەیەکی ش��ەرعی بۆ دەس��ەاڵتی کەسایەتیەک دوبارە بکەینەوە کە تەنیا الی بەش��ێکی کۆمەڵ��گای ئێم��ە وەک دەس��ەاڵتێکی کاریزمی ناسراوە. ئەوەی ئەمڕۆ رو ئەدات هەوڵیکی ش��ێلگیرانەیە بۆ ئەوەی خواس��تی بەشێکی کۆمەڵگا، ببێتە خواستی هەموان و روانینی بەشێکی کۆمەڵ��گا بۆ س��ەرۆکی هەرێ��م، ببێتە ڕوانینی هەموان. الیەنگرانی ئەم بۆچونە ئەوە ناشارنەوە کە بونی چەند دەقێکی یاسایی بچوک، ئەوە ناهێنێت کاریکی وا گرنگ و چارەنوسس��از پەک بخات. وەک لەهەم��و جۆرە دەس��ەاڵتیکی کاریزمیدا یاس��ا لەخزمەت��ی کاریزمادایەو هەیە، لەپێناوی ئەویش��دا بون��ی هەیە. بگرە یاس��ا تا ئەوکاتە نرخ و بەهای هەیە، کە س��ەرکردەی کاریزمی پێی ئەبەخشێت، واتە یاس��ا خۆی لەخۆی��دا نرخی نیە، بەڵکو ئەوە بونی س��ەرکردەیە کە نرخ و

بەها بەیاساکان ئەبەخشێت. ئەوەیە سەۆکی س��ەرەکیش کێشەی هەرێ��م پێگ��ەی کاریزم��ی تەنی��ا الی الیەنگرانی خۆی هەی��ەو هێزەکانی دی هەریەکەی��ان س��ەرکردەو کەس��ایەتی یەکەم��ی خۆیان هەیە ک��ە الینگرانیان گەر لەس��ەرۆکی هەرێ��م بەگەورەتریان نەبین��ن، ئەوا هی��چ ل��ەو بەکەمتریان لەبەرئەوەی یەکجاری��ش گ��ەر نازانن. وەک کۆمەڵگا س��ەرکردەیەک بەشێکی کاریزما ئەبینێت، ماوەی بەپێشێلکردنی یاسا بۆ درێژبکرێتەوە، ئەوا چەندانجاری دی بەهەمان لۆژی��ک و هەمان هۆکار بۆ چەندان سەرکردەی دی دوبارە ئەکرێتەوە ک��ە الیەنگرانی بەکارێزماو س��ەرکردەی

ئەفسوناویی ئەیبینن.

13 (487( سێشه ممه 2015/7/14 [email protected]بیروڕا

رێبین هه ردی

سەرۆکی کاریزمی

ئەوەی ئەمڕۆ رو ئەدات هەوڵیکی شێلگیرانەیە بۆ ئەوەی خواستی

بەشێکی کۆمەڵگا، ببێتە خواستی

هەموان و روانینی بەشێکی کۆمەڵگا

بۆ سەرۆکی هەرێم، ببێتە ڕوانینی

هەموان

هیوا ئ��ەو چاویلكەیەیە كە تروس��كاییەك لەپرش��نگی ئایندەمانی لێوە دەبینین. بەبێ چاویلكەی هیوا وەك دەروێشێكی سەرگەردان لەم بیابان��ە ڕوت و ڕەجاڵەی ژی��ان، دەبێت وێڵ و ه��وڕ بێی��ن و بچین. كاتێ��ك گەنجێك هی��وای بەئاین��دەو ژیان��ی خ��ۆی نامێنێت ئیدی دەبێت بمرێت، یاخود بەدەس��تی خۆی مردنێكی شایس��تە هەڵبژێرێ��ت و كۆتایی بەم گاڵتەجاڕی��ەی "ژیان" بێنێ��ت. هەندێك لەو الوانە مردن��ی خێراو لەن��اكاو و بەپەلە، هەر وەك خێرایی حەزی گەیش��تن بەخەونەكانیان بۆ خۆی��ان هەڵدەبژێ��رن. هەندێكیان مردنی هێ��واش و لەس��ەرخۆ هه ڵده بژێ��رن. مەرگی هێ��واش، جێهێش��تنی واڵتی خ��ۆت و خاكە خێرلێنەبینراوەكەی��ە كە تروس��كاییەك یان بەداخەوە بەدیناكەی��ت. تیا سەرابێكیش��ی هەروەك س��ااڵنی ش��ەڕی ناوخ��ۆ ماوەیەكە لێش��اوی گەنجانم��ان ڕو ل��ەدەرەوەی واڵت دەك��ەن و بەزمانی حاڵ دەڵێن" ئیدی بۆ هەتا هەتایە ئەم كاولب��وە جێدەهێڵین". هەروەك س��ااڵنی پێش��و ئەوان بڕیاریان داوە بچن بۆ خاریج! زۆرجار بیرم ل��ەوە دەكردەوە كە بۆ گەنجانم��ان ناڵێن "دەچین ب��ۆ ئەوروپا یان ئەمریكا"و وش��ەی خاری��ج بەكاردێنن. دوایی تێگەش��تم كە وش��ەی خاریج تەنی��ا واڵتانی ئەوروپا ناگرێتەوە، بەڵكو خاریج هەندێك جار بەحری ئیجەیەو هەندێك جار گەدەی قرشێكی برسی. هەندێك جار قەرەقۆڵیكی جەندەرمەی ت��ورك و هەندێ��ك ج��ار كەمپێك��ی داڕزیو و

دورەدەستە لەواڵتێكی ساردوسڕ. كەم نین ئەو گەنجانەی بونە ژەمێك خواردنی ماسی و قرشە دڕندەكانی نێوان دەریای ئیجەو كەناراوەكانی یۆنان و ئیتاڵیا. كەم نین ئەو گەنجانەی دوای س��نورداش لەداخا مردن و تێكچون. كەم نین ئ��ەو گەنجانەی خێ��زان و هاوس��ەری خۆیان جێهێش��ت و بۆ هەتاهەتایە سەرگەردان بون. بۆیە ش��ەرت نیە هەركەس��ێك چو بۆ خاریج ئی��دی ب��گات بەئەوروپا، ئەوە یانس��یبێك و قومارێك��ە بەژیانی خۆتەوە دەیكەیت، خۆت و شانست خودا دەزانێت چی دەبێت بەنسیبت.

گەر لێش��اوی یەكەمی الوەكانم��ان لەبەر نەبونی و كەمدەرامەتی بوبێت، ئەوا ئەمجارەیان لەب��ەر لەدەس��تدانی هی��واو خەونەكانیانەو پاش چەند س��اڵێك لەچاوەڕوانی، هاتنە ئەو ب��اوەڕەی كە ئیدی هیچ ش��تێك ل��ەم واڵتە ناگۆڕێت. پارتە سیاس��یەكانی ناو حكومەت و پەڕلەم��ان، لێپرس��راوی یەكەم��ن لەمردنی ه��ەر گەنجێك كە ب��ەرەو خاری��ج هەڵدێت. لێپرس��راوان ل��ەوەی گەنجی ئێم��ە هەروەك

گەنجە خێ��ر لەخۆنەدیوەكان��ی بەنگالدیش و نیپاڵ ببن بەقەش��مەر لەواڵتانی بێگانە. ببن بەكارەكەر یان جابی پاس و شۆرەری پیرەژن و پیرەپی��اوی واڵتان��ی خاریج. بەرپرس��یارن لەه��ەر هەڵەیەك كە ئ��ەو گەنجانە لەو واڵتە س��اردو س��ڕانەی توش��یان دەبێت. وە گەر بەرپرس��یارێتی ئەم كارەساتە دابەش بكەین بەسەر پارتە سیاسیەكانماندا ئەوا گۆڕان باری ش��انی لەهەموان گرانتر دەبێت. چونكە هیچ پارتێ��ك وەك گۆڕان لەچەند س��اڵی ڕابردو نەبو بەجێی هیواو تروسكایی بیلبیلەی چاوی گەنجەكانم��ان. گ��ۆڕان تەنی��ا ئاهێك بو كە هات بەب��ەری گەنجەكانمان، تەنیا بەڵگەیەك بو بۆ ئەو گەنج��ە توڕەو بێزارانەی كە پێیان واب��و ئ��ەم واڵتە ش��ایەنی ئەوەی��ە ڕۆژێك خۆش��گوزەرانی ڕوی تێبكات. ئەو الوانەی كە عەیامێك بو دەس��تیان لەم واڵتە شوش��تبو خۆی��ان بەكاروانی ئەم شۆڕش��ە لەناكاوەدا هەڵواسی و بون بەهەڵس��وڕاوێكی خۆبەخشی گیانلەسەردەس��ت. ئامادەب��ون بم��رن بەس بەچاوی خۆیان ی��ان هاوڕێكانیان گۆڕانكاری ببینن. گۆڕان تەنیا هیوای بەالوان نەبەخشی، بەڵكو هی��وای بەپیرەمێردو پیرەژن و تەنانەت كابانی ناو ماڵەكانیش��مان بەخشی. هەمومان هیواكانمان لەسەر هەڵچنی و دڵنیابوین لەوەی دەگەین بەجێ. دڵنیابوین لەوەی دیموكراسی و دادپەروەری و ئایندەیەك��ی گەش زۆر نزیكەو ی��ەك دو هەنگاوی تر هەڵدەنێین و دەیگەینێ. بەاڵم چونی گۆڕان بۆ ناو حكومەت هەڵەیەكی كوشندەی مێژویی ئەم شۆڕشە كۆمەاڵیەتیە بو. دەكرێ��ت بیانوگەلێك بۆ دەستەوس��انی گۆڕان بێنینەوەو شەڕی داعش و نەبونی بودجە بكەین بەپاساو، بەاڵم كوشتنی هیوا لەدڵی الوە خوێنگەرم و بێزارەكان بەهیچ ش��تێك پاساوی نادرێت. هەڵەی گۆڕان لەوەدابو كە ویس��تی لەڕێگ��ەی چونە ناو دەس��ەاڵتەوە گۆڕانكاری دروس��ت بكات. بێئاگا لەوەی كە گۆڕانكاری لەڕێگەی گۆڕینی مێش��ك و بیروباوەڕو نۆرمە دەكرێت. چەقبەس��توەكانەوە كۆمەاڵیەتی��ە بێئاگا لەوەی كە گ��ۆڕان پێش ئەوەی بچێتە

دەس��ەاڵت دەتوانێت زیات��ر بگۆڕێت. بێئاگا ل��ەوەی كاتێ��ك ه��ەردو پارتی دەس��ەاڵت كارێكی باش��یان دەك��رد لەزیادكردنی موچە ی��ان قیرتاوكردنی ڕێگەوبان و ش��ەقامەكان، خەڵك سوپاس��ی گۆڕانی دەك��ردو پێیانوابو ئەم كارە لەترس��ی گۆڕانە نەك خۆشەویستی دەس��ەاڵت بۆ ئ��ەوان. بێخەبەر ل��ەوەی كە خاوەنی ڕاگەیاندنێكی كارامە بو كە دەیتوانی لەده رگای دڵی هەمو كەس بدات و خۆی بكات بەژورێ. س��ەرەتا توانی��ان بەرچاوی خەڵك بكەنەوەو فێری واتای وشەی بودجەو موچەو گەمەی دیموكراسی و چۆنیەتی دەستاودەستی دەسەاڵتیان بكەن. تەنانەت عەیارێكی واشیان بەدەسەاڵت دابو بەوەی هیچ هەنگاوێك بەبێ ترس و س��ڵەمینەوە لەگۆڕانخوازان و نەشتەری ڕەخنەكانیان هەڵنەنێت. بەاڵم بەداخەوە چونی ئەم پارتە خوێنگەرمە الوە بۆ ناو دەس��ەاڵت، خەون و هیوای گەنجەكانی سەربڕی و هاتنە ئەو باوەڕەی كە دەس��ەاڵت هیچ كاتێك ناتوانێت جێی متمانە بێت. ل��ەوە دڵنیام كە گەر ئەم پارتە نەچوایەتە دەس��ەاڵتەوە، لەم بارودۆخە نالەبارەدا دەیتوانی گوڕوتینێكی گەورە بەخۆی بدات و ببێت بەپارتی سیاس��ی یەكەم لەسەر نەخشەی دەسەاڵت. بەاڵم دوای چونی بۆ ناو دەسەاڵت ئیدی گەر بش��گەڕێتەوە بۆ قەوانە كۆنەكەی جاران و هەمان تاموچێژی ئەفسوناوی جارانی نامێنێ��ت. ئیدی ناتوانێت ئەو هیوایە بداتەوە بەخەڵك كە جاران هەمویانی پێجۆش دابو. ب��ەاڵم بەداخەوە گۆڕان زۆر پش��ودرێژ نەبو لەمان��ەوەی لەکارێکی پیرۆزو گرانبەهای وەک ئۆپۆزس��یۆن بون. لەم نوس��ینەدا هیچ ڕەخنەیەكم لەپارتە سیاس��یەكانی تر نەگرت و ناویانم نەهێنا. ئەوەش لەبەر ئەوە نیە كە هیچ هەڵەو كەموكوڕییان نی��ە، لەبەرئەوە نیە كە بمەوێت بیانكەم بەفریشتەو پێیان بڵێم لەسەر حەقن یان لەگۆڕان باشترن یاخود یەكسانیان بكەم بەگۆڕان. چونكە من و هەزاران گەنجی تر هیچ كات خەون و هیواكانمان لەس��ەر ئەوانی دی هەڵنەچنی��وە، ئیدی ب��ۆ گلەیی و گازندە

لەوان بكەم؟

گۆڕان و هیوا!

زانا تۆفیق

دادوه رێك پرس��یاری ب��ۆ براده رێ��ك په یوه ن��دی پێوه كردم، یه كه م پرس��یاری لێیك��ردم وتی ئ��ه و دادوه ره چ الیه نێكه ؟ به ڕاس��تی ئه م پرس��یاره ی ئه و ب��راده ره هه ڵوه سته یه ك كردنه ، هه ڵوه س��ته جێی له پاڵ ده س��ه اڵتێك كه پێویسته بێالیه ن و بێگه ردو بێخه وش بێت، ئه و ده س��ه اڵته ی ئه رك و وه زیفه ی یه كه می پاراستنی هه ردو ده س��ه اڵتی جێبه جێك��ردن )حكومه ت(و یاسادانان )په رله مان(ه له هه رپێشێلكردنێكی ده ستورو یاسا، هاوكات پێویسته زه مانه تی پاراس��تنی مافی هه مو تاكێكی كۆمه ڵگاو پاراستنی سه روه ریی یاساو مافه گشتیی و تایبه تییه كانی هه ر تاكێكی كۆمه ڵگا بێت، كه چی ده بینین قه زا خۆی بوه به به ش��ێك له پێشێلكارانی یاسا له م كۆمه ڵگایه ، ئه گه ر وابێت؟ خه ڵكی كه س��ه ریان بێشێت یان ش��ێت بن ڕو له ئۆمه رمه ندان ده كه ن، ئه ی ئه گ��ه ر ئۆمه رمه ندان خۆی ش��ێت بو ڕو

له كوێ بكات؟پێش��ێلكردنی یاس��ا له الی��ه ن ده زگای دادوه ری��ی له كوردس��تان، گه نده ڵیكردنی س��ه رۆكی چاودێری��ی دارای��ی )هه ولێر(م بیرده خات��ه وه ، كاتێ��ك پاره وپولی ئه م میلله ته ی به نایاسایی بۆخۆی خه رجكردبو، ده یان ملی��ۆن دیناری به نایاس��ایی بردو دواتر وه ك به رزه ك��ی بانان بۆی ده رچو. چاودێریی دارایی ئه ركی پاراس��تنی موڵك سامانی گش��تییه و خۆی ده گه ڕێت به دوای ئه وانه ی گه نده ڵی ده كه ن، كه چی سه رۆكی

ده زگاكه گه نده ڵ ده رچو.لێره وه ده كرێت قس��ه ی جددی له س��ه ر قه زا بكه ین، پرس��یارگه لێك له س��ه ر ئه م ده زگایه دروستبوه و بێده نگییه كی سه یریش هه یه ، بێده نگبون له ئاس��ت پێش��ێلكاریی ئ��ه م ده زگای��ه ، هی��چ جیاوازییه كی نییه له به ش��داربون له كاری نایاسایی ده زگاكه ، جا نازانم كێ ده رهه ق ئه م كێش��ه یه دێت و كێ ده توانێت به ر له م كاری نایاس��اییه ی

ئه نجومه نی دادوه ریی بگرێت؟ئیداره ی ه��ه ردو یه كگرتنه وه ی له دوای ته میزی��ش دادگای س��لێمانی هه ولێ��رو له چوارچێوه ی رێككه وتنی پارتی و یه كێتی یه كخرایه وه ، ئه مه ش وه ك هه نگاوی یه كه م به ره و باش��تركردنی دادوه ریی كوردستان، په رله مان��ی 2007 له كۆتای��ی دوات��ر كوردس��تان پرۆژه یاس��ایه كی گه اڵڵه كردو بڕیاری لێ��دا به پێی ئه و یاس��ایه ته واوی

جێبه جێك��ردن له ده س��ه اڵتی دادوه ری به ناوی ده س��ه اڵتی دادوه ری جیاكرایه وه ، پێویس��ت ب��و له وكاته وه ئه و ده س��ه اڵته به اڵم كاربكات، پێكبهێنرێت و س��ه ربه خۆ مه خابن وا ده رنه چو، هێش��تا ئه م ده زگایه له ژێر ره خنه و پرس��یاری زۆردایه و له وه ش زیات��ر رێكخراوه نێوده وڵه تی��ی و ته نانه ت لۆكاڵییه كانی��ش ره خن��ه ی زۆریان هه یه ، ره خنه له ئه داو كاركردن و بگره سه ربه خۆیی

دادگاكانی كوردستان.یاس��ای ده سه اڵتی له ئۆكتۆبه ری 2007 قه زایی له كوردس��تان له الیه ن په رله مانه وه ده رچو، به پێی یاساكه ده سه اڵتی دادوه ریی بوه ده سه اڵتێكی سه ربه خۆو هیچ ده سه اڵت و الیه نێك ناتوانێت ده س��ت له كاروباری ئه و ده س��ه اڵته وه ربدات، ئه وكاته مشتومڕێكی زۆر له نێ��وان پارتی و یه كێتیدا س��ه باره ت به ته مه نی خانه نشینبونی دادوه ر دروستبو، له به رئه وه ی سه رۆكی ئه وكاته ی ئه نجومه نی داده وریی )س��ه الح یه عقوبی( كه پیاوێكی لێهاتو خ��اوه ن ئه زمون بو، له هیچ حزبێك نزیك نه بو، ته مه نی گه یش��تبوه سه رو 64 س��اڵیی ، له په رله مان، پارتی ده یویس��ت له ئه نجومه نی دادوه ریی دوریبخاته وه ، بۆیه له ناو په رله مان پێداگریی توندیكرد له سه ر ئه وه ی ته مه نی خانه نشینی دادوه ر له یاسای

ئه نجومه نی دادوه ریی له 65 ساڵیدابێت.ئه نجومه نی یاس��ای بێ��ت هه رچۆنێك قه زای��ی ده رچ��و، ریزبه ندییه ك��ی ن��وێ له ئه نجومه نی قه زا دروس��ت ب��و، چونكه دادوه ر ژماره ی��ه ك یاس��اكه وه به ه��ۆی خانه نش��ین بون و دواتر به ده ر له یاس��ای ئه نجومه نی دادوه ریی كه په رله مان بڕیاری لێدا س��ه رله نوێ ئه نجومه نی قه زا ته شكیل

كرایه وه .ئێستا دوای پێنج س��اڵ جارێكی دیكه به ئیمزای س��ه رۆكی ئه نجومه نی دادوه ریی پێشێلكردنی ئاش��كرای یاسا ده كرێت كه ب��ه ده ر له یاس��ای ئه نجومه ن��ی دادوه ریی كوردس��تان كه یاس��ای خۆیان و بۆ ئه وان ده رچ��وه ته مه نی خانه نش��ینی دادوه رێك ت. م. )ه. به ن��اوی له ئه نجومه نه ك��ه درێژده كاته وه ، له 2012/12/26 ئه تروشی( له كاتێك��دا به پێ��ی م��اده ی 47- بڕگه ی یه ك��ه م له یاس��ی ئه نجومه ن��ی دادوه ریی كوردس��تان دادوه ر ده بێت له ته مه نی 65 ساڵی خانه نشین بكرێت، هه ر ئه و خاڵه ش بو بوه هۆی مش��تومڕێكی زۆری په رله مان

له ئۆكتۆبه ری 2007.به پێی زنجیره ی��ه ك به ڵگه نامه ، به ڕونی یاساش��كێنییه ی پێش��ێلكاریی و ئ��ه م

ده رده كه وێ��ت، دادوه ری��ی ئه نجومه ن��ی یه كێك له و به ڵگانه نوسراوێكی په رله مانی كوردستان به ناونیشانی )یاساشكێنی ( كه له الیه ن لیژنه ی یاس��اییه وه )2013/5/5( په رله مانكراوه و س��ه رۆكایه تی ره وان��ه ی له سه ركردوه و ئیمزایان لیژنه كه ئه ندامانی له هه رێمی دادوه ریی )ده س��ه اڵتی ده ڵێن به پێش��ێلكردنی هه س��تاوه كوردس��تان یاساو، به زاندنی سه روه ریی یاسا كه هه مو الیه كمان كاری له س��ه ر ده كه ین كه یاس��ا

سه روه ربێت له هه رێمی كوردستان(.بیانوی س��ه رۆكی ئه نجومه نی دادوه ریی ب��ۆ ئ��ه م پێش��ێلكردنه ، جێبه جێكردنی بڕگه یه ك��ی یاس��ایی یاس��ای ئیتحادییه ، به اڵم دیسان ئه مه پێشێلكردنێكی دیكه ی یاسایه ، چونكه به پێی بڕیارێكی په رله مانی كوردس��تان ژماره )11( له 1992/8/31 هیچ بڕیارو یاسایه كی ده سه اڵته كانی ناوه ند واته به غدا جێبه جێناكرێت مه گه ر په رله مانی كوردس��تان بڕیاری جێبه جێكردنی بدات، كه چی ئه و بڕیاره ی كه ئه نجومه نی دادوه ریی ته مه ن��ی دادوه ره كه ی پ��ێ درێژكردۆته وه له الی��ه ن په رله مان��ی كوردس��تان بڕیاری

جێبه جێكردنی نه دراوه .دادوه ری��ی له وكات��ه ی چ له كاتێك��دا له كوردس��تان س��ه ربه وه زاره تی داد ب��و له ده س��ه اڵتی جیابون��ه وه ی دوای چ جێبه جێك��ردن ته مه نی خانه نش��ینی هیچ چونك��ه درێژنه كراوه ت��ه وه دادوه رێ��ك ئه و راس��تییه زانراوه كه الدانه له یاس��ا،

به تایبه ت ئه نجومه نی دادوه ریی كه بااڵترین ده سه اڵتی دادوه رییه له كوردستان.

به پێی نوس��راوێكی دیكه ك��ه له الیه ن سه رۆكی ئه نجومه نی دادوه رییه وه ده رچوه ، ناوبراو دادوه ر )س��ه باح عوم��ه ر عه لی ( هه رێم-ی پێداچون��ه وه ی دادگای جێگری له ئه نجومه نی خ��ۆی جێگ��ری كردۆت��ه دادوه ری��ی و هه مو ده س��ه اڵتێكی داوه تێ، به پێی نوس��راوه كه س��ه رۆكی ئه نجومه نی دادوه ری��ی ماوه ی خانه نش��ینی نزیك بوه بۆیه ده سه اڵته كانی راده ستی ئه و ده كات، ئه م��ه ش گومانێك��ی زۆری لێده كرێ��ت، چونكه ئه گه ر ماوه ی خانه نشینی سه رۆكی ئه نجومه ن��ی دادوه ریی نزیك ب��وه ؟ ئه وا به پێی یاسا سه رۆكێكی نوێ داده مه زرێنرێت پێویس��ت به هیچ ترس و كێشه یه ك ناكات، بۆیه ترسێك هه یه س��ه رۆكی ئه نجومه نی دادوه ریی ئێس��تا بیه وێ��ت له ڕێگه ی ئه و دادوه ره وه ته مه ن��ی خانه نش��ینی خ��ۆی درێژبكات��ه وه و درێ��ژه به مان��ه وه ی خۆی ب��دات، وه كچ��ۆن به ده ر له یاس��ا ته مه نی خانه نشینبونی دادوه رێك وه ك سابیقه یه ك درێژكراوه ته وه ، لیژنه ی یاسایی په رله مانیش

ئه م راستییه دوپاتده كاته وه .له الیه كی دیكه به پێی یاس��ای بودجه ی س��اڵی 2012 له 10% موچ��ه ی هه مو پله ب��ااڵكان گلده درێت��ه وه بۆ به مه به س��تی هۆكاره كان��ی ده رم��ان و دابینكردن��ی چاره سه ركردن بۆ ئه وكه سانه ی كه توشی نه خۆشی شیرپه نجه بون و لێبڕینه كه ش له 2012/7/1 جێبه جێده كرێت، به اڵم یه كێتی دادوه رانیی كوردستان )به پێی نوسراوێك( گوشارێكی زۆریان بۆ په رله مانی كوردستان و حكومه ت دروس��تكردو س��ه ره نجام به ده ر له یاس��ای بودجه ته واوی ئه و پاره یان بۆ گه ڕێنرای��ه وه ، به بیانوی ئه وه ی بڕینی ئه و پاره یه كاریگه ریی له س��ه ر س��ه ربه خۆیی

به هێزبونی ده سه اڵتی دادوه ریی ده كات.پرسیارگه لێكی زۆر له مباره یه وه دێته ئارا، یه كه می��ان دادوه ران ئاماده نی��ن كه مێك له و موچه و داهات��ه زۆره ی هه یانه بیده ن به خه ڵكانێك كه م��ه رگ به رۆكی گرتون و ره نگه به م هاوكاریی��ه ژیانیان رزگاربێت، دوه میش��یان ئه گه ر ئه مه حاڵی دادوه ریی و ئه نجومه ن��ی دادوه ریی بێت له كوردس��تان بڕینی ئه م پاره یه چ كاریگه رییه كی له سه ر س��ه ربه خۆیی و پاراس��تنی یاس��ا ده بێت له كوردس��تان، س��ێیه میش ئه مه دیسان پێش��ێلكردنی یاس��ایه ، چونك��ه ناكرێت له یاسای بودجه بڕیارێك بدرێت حكومه ت

پێچه وانه كه ی جێبه جێبكات.

بێ قه زابێ قه زا..!له ئه نجومه نی دادوه ریی كوردستان چ ده گوزه رێت

سه رتیپ جه وهه ر

قه زا خۆی بوه به به شێك له پێشێلكارانی یاسا له م كۆمه ڵگایه ، خه ڵكی كه

سه ریان بێشێت یان شێت بن ڕو له ئۆمه رمه ندان ده كه ن، ئه ی ئه گه ر

ئۆمه رمه ندان خۆی شێت بو ڕو له كوێ بكات؟

چونی ئەم پارتە خوێنگەرمە الوە بۆ ناو

دەسەاڵت، خەون و هیوای گەنجەكانی سەربڕی و

هاتنە ئەو باوەڕەی كە دەسەاڵت هیچ كاتێك

ناتوانێت جێی متمانە بێت

بیرورا 14(487( سێشه ممه 2015/7/14

به ه��ۆی سروش��تی م��رۆڤ كه هه ر خۆپارس��تنه ، خولی��ای له ئه زه ل��ه وه به رده وام له ملمالنێدابوه بۆ خۆپاراستن و ڕوداو نه رێنیه كان��ی له كاریگه ری��ه كاره ساته سروشتی و ده ستكرده كان، به اڵم هۆكارو ش��ێوازه كانی ئه م خۆپاراستنه ئاستی پێشكه وتن و قۆناغه كانی به پێی ئاب��وری و بارودۆخ��ی بیركردن��ه وه و گۆڕان��كاری له پێداویس��تیه كانی ژیاندا گۆڕانكاریان به سه رداهاتوه ، یه كێك له م هۆكاره گرنگانه ش كه مرۆڤ له سه ره تاوه په نای بۆ بردوه بریتی بوه له هاوكاری و له ڕێ��گای یه كت��ری به هاناوه چون��ی كۆكردنه وه ی ده خیل��ه و دامه زراندن��ی پیت��اك و پاش��ه كه وتكردن و هه ڵگرتنی ل��ه م ده خیله ی��ه دا بۆ ئ��ه وه ی له كاتی زیانلێكه وتوانی قه ره ب��وی پێویس��تدا ئه مه ش پێبكه ن��ه وه ، كاره س��اته كانی س��ه ره تای چه كه ره كردن��ی بیرۆك��ه ی

دڵنیایی )التأمین( بوه .ل��ه م ڕوه وه هه ندێ��ك س��ه رچاوه ی بیرۆك��ه ی س��ه رهه ڵدانی مێژوی��ی دڵنیای��ی ده گێڕن��ه وه بۆ س��ه رده می )3000پ.ز( چینیی��ه كان بازرگان��ه كاتێ��ك بیرۆك��ه ی قه ره بوكردن��ه وه ی بازرگان��ه زیانلێكه وتوه كانیان هێناوه ته ئ��اراوه و په یڕه ویان ك��ردوه ، هه روه ها )2200پ.ز( بابلی��ه كان فیرعه ونه كان و به هه مان شێوه په نایان بۆ ئه م بیرۆكه یه بردوه و دواتریش ئیمپراتۆریه تی ڕۆمانی (215پ.ز( ڕۆڵ��ی گرنگی��ان بینی��وه دڵنیای��ی بیرۆك��ه ی له په ره پێدان��ی Rhodian( به داڕشتنی یاس��ای ڕۆدی

Low( ك��ه یاس��ایه كی به ناوبانگبوه ، ڕۆڵ��ی خۆی��ان تۆمارك��ردوه له مێژوی دڵنیاییدا، ته نانه ت هه ندێك له نوسه ران سه ره تای بیرۆكه ی دڵنیایی ده گێڕنه وه بۆ دڵنیاییكردن له س��ه ر مه ترسیه كانی ده ری��ا له س��ه رده می ئیمپراتۆریه ت��ی ناوبراو كه داوایان له حكومه ته كانی سه ر به ئیمپراتۆریه ته كه یان كردوه پارێزگاری ل��ه و پاپۆڕان��ه بك��ه ن ك��ه له الیه ن جبه خانه ی كه لوپه ل و به ڵێنده ره كانه وه به ره كانی بۆ پێدائه ناردن س��ه ربازیان جه ن��گ. هه روه ها له مێ��ژوی دڵنیاییدا ناكرێ��ت ڕۆڵ��ی بازرگان��ه ئیتاڵیه كان فه رام��ۆش بكرێ��ت له ب��واری دڵنیایی Marine insurance( ده ریای��ی به تایبه ت��ی البح��ری(دا، –التأمی��ن )لۆمباردیا( ناوچ��ه ی بازرگانه كان��ی ی ئیتاڵی له ش��اره كانی )فلۆره نس��او ناس��راون له مێ��ژودا ك��ه جه ن��ه وا( به ه��ۆی كه دوات��ر به لۆمباردی��ه كان، جه نگه وه كۆچیان كردوه بۆ به ریتانیاو له وێش ڕۆڵ��ی گرنگیان بینیوه له بواری دڵنیایی ده ریایی و داهێنان و پێشخستنی كه له به ریتانیادا دڵنیای��ی دابونه ریتی بۆته مایه ی ده ركردنی یاسای ئه لێزابێس له ساڵی )1601ز( ده رباره ی ڕێكخستنی دڵنیای��ی ده ریایی ، هه روه ها كاروباری ه��ه ر له ئه نجامی ئه م پێش��كه وتنه بوه گروپ��ی )لویدز( ب��ۆ دڵنیایی ده ریایی له به ریتانیادا له نیوه ی دوه می س��ه ده ی هه ژده دا )1750ز( هاتۆته ئاراوه و دواتر دام��ه زراوه ی )لویدز(یان پێكهێناوه كه به ناوبانگترین دامه زراوه بوه له به ریتانیاو جیهانیشدا له بواری دڵنیایی ده ریاییدا.

س��ه باره ت به جۆره كانی تری دڵنیایی مێژویه كی كۆنی نیه و به پێی س��ه رچاوه

ئ��اگاداره كان ده گه ڕێت��ه وه بۆ نزیكه ی كه مێژویه كی له مه وپێش، (360س��اڵ ( تازه یه له چاو مێژوی دڵنیایی ده ریاییدا، ته نان��ه ت كاتێك له س��اڵی )1666ز( ئاگرێك��ی گ��ه وره له ش��اری له نده ندا كه وته وه هیچ جۆره دڵنیاییه ك له ئارادا نه ب��وه له دژی س��وتان، ب��ه اڵم دواتر به هۆی شۆڕشی پیشه سازی له ساڵه كانی (1770-1840ز( له واڵتی به ریتانیاو ئه و واڵتانه ی ئه م شۆڕش��انه یان تیا به رپابو ڕۆڵی كاریگه ریان هه بو له سه ر گرنگیدان به دڵنیای��ی و كاریگه ری له س��ه ر بواری

ئابوری .سه باره ت به مێژوی دڵنیایی له عێراق و كوردس��تاندا ك��ه له س��اڵی )1925(

وه خراوه ته س��ه ر عێراق س��ه ره تاكه ی ده گه ڕێت��ه وه بۆ س��ه ره تای س��ه ده ی كۆمپانیا له الی��ه ن كاتێ��ك بیس��ته م ب��ۆ داڕێژراوه و بیانیه كان��ه وه بناغه ی دوات��ر له س��اڵی )1950( داو له ڕێگای ده ركردنی یاسای ژماره )56( بڕیاردرا له سه ر دامه زراندنی )كۆمپانیای دڵنیایی ڕه خس��ا زه مینه ئیت��ر نیش��تیمانی ( بۆ گه ش��ه كردنی ب��واری دڵنیایی و تا ساڵه كانی كۆتایی هه شتاكان دامه زراوه ی دڵنیایی )المؤسس��ه العام��ه للتأمین( له عێراقدا یه كێك بو له دامه زراوه گه وره و له ناوچه كه دا، دڵنیایی پێشكه وتوه كانی ب��ه اڵم به ڕودان��ی جه نگه یه كل��ه دوای یه كه كان، كه تائێس��تاش به شێوه یه ك له ش��ێوه كان به رده وام��ه و كاریگ��ه ری قوڵیان جێهێش��توه له س��ه ر ئه م بواره گرنگه و له كوردستانیش��دا كاره س��اتی

به سه ر بواری دڵنیاییدا هێناوه .به ڕێ��زان: له به ر دو ه��ۆكاری گرنگ به پێویس��ت ئه و پێش��ه كیه چڕوپڕه م

زانی ئاماژه ی بۆ بك��ه م، یه كه میان بۆ به رچاوڕونی سه ره تایی و شاره زابونێكی خوێن��ه ری به ڕێز ده رب��اره ی دڵنیایی و مێ��ژوی س��ه رهه ڵدانی ك��ه زۆرو كه م كوردیدا الی ڕۆژنامه گ��ه ری له ب��واری لێنه كراوه ت��ه وه )ب��ۆ زانی��اری ئه مه س��ێهه م نوس��ینی به نده ی��ه له س��ه ر

دڵنیایی (، هه روه ها به هه مان ش��ێوه ش په یوه ندیدار وه زاره تی ئاس��تی له سه ر )دارایی و ئابوری ( شتێك نه ماوه به ناوی دڵنیایی��ه وه ، دوه میان بۆ خس��تنه ڕوی ڕۆڵ و گرنگی دڵنیایی كه له س��ه ره تای دروس��تبونی شارس��تانیه ته وه درك��ی پێكراوه و گرنگی پێدراوه ، به پێچه وانه ی بیركردنه وه ی وه زاره تی دارایی و ئابوری حكومه ت��ی هه رێم��ی كوردس��تان كه ب��واره گرنگه ی نابوت و به ڕه هایی ئه م پش��تگوێ خس��توه و داوێتیه ده س��ت ئ��ه و كۆمپانیایانه ی كه رتی تایب��ه ت و كه م و زۆر ڕۆڵیان نیه له به رجه سته كردنی باڵوكردنه وه ی دڵنیای��ی و بنه ماكان��ی له سه ر زانیاری ڕۆشنبیری و هۆشیاری و دڵنیایی و تا نوس��ینی ئ��ه م بابه ته ش نه مان دی یه كێك ل��ه م كۆمپانیایانه ی دڵنیایی به رنامه یه ك پێش��كه ش بكات له كه ناڵێكی ته له فزیۆن��ی یان بابه تێك باڵوبكات��ه وه له ڕۆژنام��ه و گۆڤاره كاندا به رنامه كانیان كارو خس��تنه ڕوی ب��ۆ تاهاواڵتیان بزان��ن بابه تێكی وا گرنگ و س��ودبه خش هه یه بۆ دڵنیابون له سه ر ژی��ان و س��ه روه ت و س��امانیان و ڕویان ئه م ده س��ته به ركردنی ب��ۆ تێبك��ه ن

دڵنیاییه .ئ��ه وه ی مای��ه ی سه رس��وڕمانه الی ش��اره زایان و كارمه ندانی فه رمانگه كانی دڵنیای��ی له هه رێم��ی كوردس��تان ئه و خه مس��اردییه ی حكومه ت��ی هه رێم��ی كوردس��تانه ك��ه له دنی��ای ئه م��ڕۆدا دامه زراوه یه كی هیچ حكومه ت و نابینین حوكمڕانی مۆدێرن ڕێگا به خۆی بدات به م شێوه یه ی حكومه تی هه رێم خه مساردبێت له به رامب��ه ر ئ��ه م بواره گرنگ��ه دا، كه مه به ستی س��ه ره كی ئه م نوسینه مانه و

ئامانج لێی به گه ڕخستنه وه ی فه رمانگه و داموده زگاكانی سه ر به وه زاره تی دارایی و سه رپه رش��تی و له هه مانكاتدا ئابوریه و چاودێری��ی بواری دڵنیایی��ه له هه رێمی كوردس��تاندا له پێناوی دروس��تكردن و په ره پێدان��ی بازاڕی دڵنیایی )س��وق التأمین( بۆ پش��تگیریی بواری ئابوری

هه رێمی كوردستان.لێ��ره دا وه ك كارمه ندێكی ش��اره زای له ڕوانگه ی دڵسۆزیمان بواری دڵنیایی و بۆ ئه م بواره گرنگه كه س��ااڵنێكی زۆر پێشنیارانه ی ئه م پێكردوه ، خزمه تمان خ��واره وه ده خه ین��ه ڕو ب��ۆ وه زاره تی دارایی و ئابوری كه له ئێستادا سپێردراوه به بزوتنه وه ی گۆڕان و پێویسته له ئاست گۆڕانكاری چاوه ڕوانكراودا بێت له بواری پێشنیاره كان هیواخوازین دڵنیاییشداو گۆڕانكاری��ه و ئ��ه م ب��ۆ هاوكارب��ن به گه ڕخس��تنه وه ی ب��ازاڕی دڵنیای��ی هه رێمی كوردستان و كۆتایی هێنان به م

پاشاگه ردانیه : به هۆی هه ڵپه س��اردنی كارو .1چاالكی فه رمانگه كانی دڵنیایی له ماوه ی ته مه نی حكومه تی هه رێمی كوردستاندا كارمه نده كانیان دابڕاون له و گۆڕانكاری و پێشكه وتنانه ی له بواری دڵنیاییدا ڕویداوه له ده وروپشت و ناوچه كه و جیهاندا، بۆیه پێشنیار ده كه ین له سه ره تادا به رنامه یه ك داڕێژرێت ب��ۆ ناردنه ده ره وه ی كارمه نده فه رمانگه كانی به تواناكان��ی زی��ره ك و زانیاری به ده س��تهێنانی ب��ۆ دڵنیایی تازه و هاوچه رخ و شێوازی كاركردنی ئه و دامه زراوه دڵنیاییانه بۆئه وه ی له ئاینده دا له ڕاییكردن��ی لێوه ربگ��رن كه ڵك��ی

ئیشوكاره كانیاندا.

دڵنیایی )التأمین(بابه تێكی له بیركراو و چه ند پێشنیارێك بۆ وه زاره تی دارایی

كه مال سه عید خدر*

واچاكه له زمانه وه به ره و كورده واری و ده رون گ��وزه ر بكه ی��ن ت��ا ده گه ینه وێستگه ی مه به ست، كه هه ڵاڵی پۆستی سه رۆكی هه رێمه . ئه ویش له م ده مه دا، كه نه ك هه ر باش��وری كوردس��تان و كوردستان به گشتی ، به ڵكو ڕۆژهه اڵتی له الیه نی بگره جیهانیش ناوه ڕاس��ت و ڕامیارییه وه له كه ش��ی دوای بومه له رزه ده چێت، هه روه ك ئه وه ی زه ویناسه كان بومه ل��ه رزه یه ك��ه م دوای ده ڵێ��ن چه ندان بومه له رزه ی تر به دوایدا دێن، به اڵم ئ��ه وه نازانرێت ك��ه ئایا به ره و ئارامبون��ه وه و جێگیرب��ون ده چێ��ت، وێرانكاری. به هێزب��ون و به ره و یاخود جا ئه وه ی بۆ كورد له دوای ڕاپه ڕینه وه ل��ه دوای به تایب��ه ت هه ڵكه وت��وه ، هه لومه رجێكه داعشه وه ، سه رهه ڵدانی ه��ه ر مه گ��ه ر له قوت��وی عه تاره كانی زلهێزه كاندا نێوده وڵه ت��ی و ڕامیاری��ی ب��ۆ خۆبه ڕامیارزانانی ده نا هه بوبێت، ئێمه ، خه ونیش نه بو. جا با بێینه سه ر زمان، له زمانی كوردیدا وشه ی )سه ر( فره واتایه كه ، كه چه ندان واتای به پێی هاوڕێیه تی و وشه و به پێی ده وروبه ر هه ن، یه كێك له و واتایانه )س��ه رۆك( یاخود )پێشه وا(و )س��ه ركرده ( یه . هه روه ك ئه وه ی كه "شوكری فه زڵی"ی بیرمه ندی دورئه ندێش، به شێخ مه حمودی مه لیكی

كوردستان، ده ڵێت:ق��ه وم��ی ب��ێ س��ه ر ن�ی�ی��ه

ل��ه ع��ال��ه م�داده ت��ه وێ ت��اج��ی س��ه ری ب�ی،

ب��ه ه��ه وا گ�ێژی ن�ه ك�ه ی ج��ا ه��ه ر وه ك ئ��ه و فه رمویه تی و دروستیش��ه ، ك��ه نه ته وه ی بێس��ه ر نییه له جیهاندا جگ��ه له كورد، چونكه هه روه ك بونه وه ری بێس��ه ر خۆیش��ی نابێت، ه��ه ر به و پێیه فره س��ه ریش، گه ر ژیانیش��ی هه بێت، هه رگیز ناگاته مه به ست. وشه ی )دژسه ر( یش لێره دا به پێی پێوه رێكی وشه س��ازیی كوردی ت��ری هه ن، س��ازمكردوه ، نمون��ه ی وش��ه كه ش لێكدراوه و پێش��تر )سه ر( مان ڕونك��رده وه و )دژ( یش به واتای (ANTI( ی ئینگلیزی دێت. واته كورد خۆی س��ه ركرده نه خوازه و دژایه تیشی ده كات، نمونه گه ل��ی زۆریش له مێژوی نزیك و دورماندا هه ن. ئه م خده )نزعه ( یه ی ده رون��ی مرۆڤی كورد، له كه لتورو

ئاوه زمه ندیی خێڵه وه سه رچاوه یگرتوه ، چونكه خێڵ له س��نوری خۆی زیاتری پێی��دا هه ڵنه هاتوه ، نه بینیوه و چاوی بگره له ناویشیدا تیره ویستویه تی خۆی وه ك خێڵ بناسێنێت و بنه ماڵه ش هه روا و ته نانه ت له هێندێكباردا خێزانیش ئه و خواسته ی بوه . كه واته خده ی په رتبون نه ك یه كگرتن له كورددا هه میشه به هێز ئه گه رچی به رده وامه ، تائێستاش بوه و ڕواڵه ت گۆڕانی تێدایه ، به اڵم ناوه رۆك له ب��اری كاره كیدا، هه ر ئ��ه و ماڵه یه . ئێمه زۆرجار هۆكاری ئه مه بۆ دوژمنان ده گێڕینه وه ، به اڵم م��ن پێموایه ئه وه پڕاوپڕ ڕاس��ت نییه ، باشترین به ڵگه ش ئه زمونی نه ته وه كان��ی ترن، كه چۆن توانیویانه مێژوییه كاندا له وه رچه رخانه ناحه زانیاندا له به رامب��ه ر یه كبگ��رن و پێك��ۆڵ بك��ه ن. كه واته ئ��ه وه ته نیا ناح��ه زان نی��ن، ك��ه هه میش��ه كار له س��ه ر ئه و خده یه ی ك��ورد ده كه ن، به ڵك��و ئه وه كورد خۆیش��ییه تی ، كه هه رگی��ز ئاماده نییه ، په ند له هه ڵه كان وه ربگرێت و كه لێنه كان نه هێڵێت، به ڵكو ده القه و كه له به ر دروستده كات، تاوه كو به ئاسانی ناحه زانی بۆ تێكدانی زیاتری ماڵ��ی ش��پرزه ی كورد، لێ��وه ی بێنه

ژوره وه . كورد ئه گه ر بیرمه ندێك، پێغه مبه رێك، ڕێبه رێك��ی ئایینیی تێدا هه ڵكه وتبێت، ئ��ه وا له ناوخۆیدا گوێ��ی لێنه گیراوه ، بگره ڕاوه دوش��نراوه . نمون��ه بۆ ئه م بگره له زه رده ش��ته وه هه ر بۆچونه ش تا به برایم ده گات، دواتریش له سه ده ی نۆزده دا مه والنا خالیدی نه قشبه ندی و نورسی بیستیشدا سه عیدی له سه ده ی )بدی��ع الزمان(، ئه مانه له ناو نه ته وه ی گۆێی��ان پێویس��ت وه ك خۆمان��دا لێنه گی��راوه ، نه ك هه ر ئ��ه وه ، به ڵكو به جۆرێ��ك له ج��ۆره كان وه ده رنراون و دژایه تیش��یان ك��راوه . بێگومان له زۆر باردا دن��ه و كاری ژێربه ژێری ناحه زانی له له ج��ۆره كان به جۆرێك كوردی��ان پش��ته وه بوه . ئه م��ه له كاتێكدا، كه هه ر ئایی��ن و ئایدیۆلۆژیایه ك له ده ره وه هێنرابێت، ئ��ه وا توانیوێت��ی جێگه ی خ��ۆی بكات��ه وه و خه ڵكانێ��ك هه بن بیپارێزن و بره وی پێبده ن و س��ه روماڵی بخه ن��ه خزم��ه ت. ئاخر ئه گ��ه ر ئه وه نه بێت، ئه ی ئه وه خێره )جند االسالم(و بۆچونه كانی ، له ئاس��تانه ی سه ده ی مۆڵگه ده كه نه هه ورامان بیستویه كدا، بۆ په ره سه ندن. یاخود كه سێكی وه ك

)بها الله (ی ڕێبه ری به هاییه كان دێت و ناوچه یه ك��ی س��لێمانی هه ڵده بژێرێت، تاوه كو لێیه وه په لبهاوێت! زۆر سه یره !! ته نانه ت له په ندو قس��ه نه سته قه كانی ك��ورددا چه ندان په ن��دو بێژ هه ن، كه ئه م بۆچون��ه پشتڕاس��ت ده كه نه وه ، وه ك ئ��ه وه ی ، كه ده وترێت:)گڵی دور

ده رمانه (.جا ئه گه ر له په تای دژس��ه ری كورد، له قۆناغی میرنیش��ینه كان وردببینه وه ، ئه وا ده یان نمونه مان هه ن، كه چۆن برا و برا، كوڕو ب��اوك، مام و برازا، خێڵ و خێ��ڵ، ته نان��ه ت میر و میر هه میش��ه له بونه له مپه ڕ له به رده م ڕسكانی هێزی گه وره دا، ڕۆڵیان هه بوه . هه ر بۆ نمونه چیی ئه حمه دخان خ��ان له ئه رده اڵندا به رامب��ه ر هه ڵۆخانی باوك��ی نه كرد؟

ئ��ه و ڕاوه ی بۆ كێ كرد؟ ل��ه بۆتاندا له به درخان و یه زدانش��ێر بڕوانه ، به چی كۆتاییانه��ات؟! له بادینان��دا هه ر به و پێیه . له باباندا چاكترین به ڵگه بۆ ئه م خده نه گریسه ، قسه كه ی میری بابانه ، ك��ه به میس��ته ر ڕی��چ، وه ك وه اڵمێك ب��ه وه ی ك��ه له هه لومه رجی به رامبه ر خراپی باری كوردستانی پرسیوه ، میر ده ڵێت: مه گه ر خودا په تایه ك بنێرێت و میره كان له ن��او ببات و ته نیا یه كێكیان بمێنێته وه ، ده نا باره كه له مه باش��تر نابێ��ت. ئه م وتراوه له و دژس��ه رییه وه س��ه رچاوه ی گرتوه ، ده ن��ا خۆ ئه گه ر وه ك نه ته وه كان��ی ت��ر بیربكه ینه وه ، ئه وا ده شێت، كه وتوێژی ئاوه زمه ندانه له یه كتر بێ��ت و خانه گومانی له نێواندا وه البنرێت و به رژه وه ندیی بااڵی نه ته وه یی دیاریبكرێت، نه ك به رژه وه ندیی ناوچه و ئه و تاكه ك��ه س، بنه ماڵ��ه و پ��ارت و ده م خه ڵك��ی ك��ورد له په رته وازه یی و بۆخۆی��ی هه رك��ه س بابرده ڵه ی��ی و ڕزگاریده بێ��ت، هه ر به وه ش ده توانرێت

له به رامبه ر ناحه زاندا پێكۆڵبكرێت.ئه رێ هه ر ئه م دژس��ه رییه نه بو، كه ش��ێخی حوكمڕانییه كه ی له ڕۆژگاری نه م��ردا وایده ك��رد، ك��ه خه ڵكانێكی ته نگه تیلك��ه ی بوده ڵه ، بڵێن جیاوازی له نێ��وان ئێمه و ش��ێخدا نیی��ه ، ئه و خوله ی ئایش��ێخانه و ئێم��ه ش خوله ی ئامه و ڕه عن��او ... ت��اد. یاخود هه ر ئه وه نه بو، كه وایده كرد كه سێكی وه ك بابه كر ئاغا ئاماده نه بێت له س��ایه ی ی��ان عادیله خانم، كه ش��ێخدا بێت؟ ئینگلیز ڕویان پێ��ده دا ئه وه له پێناوی په رتكردنی ده نگ و ڕه نگی كورددا بو، كه كاتێكیش پێچه وانه ك��ه ی ؟ یاخود جگه رگۆشه ی ، جافی موختار ئه حمه د وه ك ڕۆش��نبیرێكی سییه كانی سه ده ی به رپرس��ییه تیی به پێ��ی پێش��و، نه ته وه ی��ی، ئ��ه ده ب ده خات��ه ڕاژه ی پرس��ه گه و هه رییه ك��ه وه و ه��ه ر به و چه ش��نه ش هه ڵس��وكه وتده كات، ئه وا پشتپه ردانه وه ده سته ئه و به پیالنێكی ته نان��ه ت ده كرێ��ت. جوانه م��ه رگ ئیسالمی ڕامیاریی كورد، هێنده ی سه ر به بیری ئیخوانن، بڵێی هێنده له بۆچونه پ��اك و بێگه رده كان��ی )بدیع الزمان( سه عید نورس��ی كورد پێڕه وی بكه ن، كه له سه رده می س��وڵتانی عوسمانی و وه ك عه لمانییه كانی توركه س��وڵتانه ئه تاتورك و هاوشێوه كانیشی! ئه و هه ر له مه ینه تی��دا ده ژیا، ته نیا له به رئه وه ی

كه كورد ب��و ئام��اده ی تواندنه وه له بۆته ی كه سدا نه بو.

ئێس��تا ل��ه م هه لومه رجه ناس��ك و ك��ورددا، نه ت��ه وه ی هه س��ته وه ره ی پێده چێت مێ��ژو خۆی دوباره بكاته وه ، به بێ ئه وه ی نه ته وه ی كورد هیچ په ندو ده نا وه رگرتبێت، له ڕابردو ئه زمونێكی ئ��ه وه چ ماڵوێرانییه ك��ه ، كه خه ریكه پۆستی سه رۆكی هه رێم ده كرێته مایه ی دڵه ڕاوك��ێ بۆ س��ه رجه م تاكی كوردو خاڵ��ی وه رچه رخ��ان ب��ۆ په رتكردنی ده نگ و س��ه نگ و هێزی ك��ورد، نه ك هه ر له ناوخ��ۆدا، به ڵكو له ناوه نده كانی ده ره وه ش��دا. ئه م��ه له كاتێك��دا، كه ته كانێكی له چاوه ڕوانیی كورد خه ڵكی له م ڕامیاری چاره نوسسازدایه ، كه چی ك��ورد به جۆرێك س��اته وه خته دا الی كارده كرێ��ت وه ك ئه وه ی كوردس��تان به تایبه ت باشور سویسرا بێت و واڵتێكی خاوه ن سه روه ریی ڕامیاریی ڕه خسیوی دیژۆر بێت و ته نیاوته نیا تاكانه كێشه مان ئه وه بێت، كه سه رۆكه كه مان بگۆڕین!

لێ��ره وه ڕوده كه مه س��ه رجه م پارته به ڕێزه كان و سه رجه م ئه و ڕۆژنامه نوس و ش��رۆڤه كاره ڕامیارییانه و ئه و چاودێره ڕامیارییانه ، كه ئه گ��ه ر به پێی ڕێژه ی ئه وانبێ��ت، به ره كه ت��دا! ئ��ه وا كه س له كورد به ئاگاتر نییه له وه ی كه له ژوره داخراوه كانی دروستكردنی بڕیار له الی ڕامیارانی ده وڵه تانی زلهێز ده گوزه رێت، له ڕوی ده ربه ستیمه وه ڕوده كه مه ئێوه ی به ڕێ��زو تكای ئه وه ده ك��ه م، كه ئه وه له بیرنه كه ن، كه ئێمه كوردین و له باشوری كوردستانی ئه نفالدیده و كیمیاباراندیده و دای��ن و داعش��زه ده به عس��دیده ی باده وروبه ره ك��ه ش ڕه چاوبكه ین. ئاخر ئازیزان ئێوه ی به ڕێز ئه گه ر له ڕوانگه ی پێش��ه وه س��ه یری تۆپی یارییه كانی هه لومه رجه كه بكه ن و س��ه رۆكی هه رێم بچوێنین، گۆڕه پانه كه به یاریكه رێك��ی ئایا كاتێك بیر له كردنه ده ره وه ی یاخود گۆڕینی ده كه ن، ئای��ا ئه وه كێیه ، كه چاوه ڕوانی باشتری لێده كه ن، ئایا ئه گه ر دۆزه ك��ه دۆزی ك��وردی پڕمه ینه تیش نه بێت و ته نی��ا یارییه ك بێ��ت، بڵێی ئه مه سه ركێش��ییه كی ترسناك نییه ؟ به ره و له خێرای��ی كه مێ��ك ئازی��زان نه بادا كه مبكه نه وه ، دیموكراسیچونتان س��ه رمانبخوات. ئازی��زان كۆمه ڵێ��ك س��ه رچاوه هه ن، ك��ه خوێندنه وه یان واده كات، ك��ه مرۆڤ س��ه روده ره یه ك له وه دا بكات، كه ئایا ئه و گۆڕانكارییه

دراماتیكییانه ی له جیهاندا ڕوده ده ن ئایا ئه وه ته نیا كاری هۆكاره ناوخۆییه كانن یاخود هۆكارگه لێكی ڕه خسێنراو له الیه ن زلهێزانه وه به شێوه یه كی ناڕاسته وڕاست و پڕ پێچوپه نا كاریان بۆكردوه و به رنامه و ش��ه ونخونی و پوڵ و پاره و قوربانیشی به بێگومان ئامانجگه لێكیش دراوه و بۆ دیاریك��راون، ده نا ك��ه س كچی خۆی

ناكاته قوربانی كوڕی كه س!من دڵنیام ئێس��تا هێندێك له ئێوه ی به ڕێز ده ڵێن گوایه دیمانه ی پیالنسازی المؤامره ( باوی نه ماوه . منیش (نظریه ده ڵێم به ڕاس��تی خۆشخه یاڵییه ئه گه ر نێوده وڵه تی ڕامیاری��ی كه وابزانرێت، ڕێخۆش��كه ری و به رنام��ه و به ب��ێ كارتێك��ردن ده گوزه رێ��ت. ئازی��زان، پێده چێ��ت كاركردنی حیزب الی كورد به گوێره ی خێ��ڵ و ئ��اوه زی به پێ��ی خ��ده ی دژس��ه ری ، هێن��ده به هێزانه به خۆی و میدیاو توانایه وه كاریكردبێت، به جۆرێك ئه وه ی هێنابێته كایه وه ، كه به نده ناومناوه )مه سعودۆفۆبیا(، ده نا ئ��ه وه كام دورئه ندیش��ییه وایكردوه ، له وه النانی س��ه رۆكی به رژه وه ندی كه هه رێم��دا ببینرێ��ت، ته نانه ت ئه وه ش به ناله بار بزانرێت، كه س��ه رجه م گه لی ڕاپرسیبێت سه باره ت به شداری باشور له كاتێك��دا ئه م��ه به س��ه رۆكه كه ی ، ئ��ه م ئه زمون��ه له هێندێ��ك له واڵتانی پێش��كه وتوی دیموكراسی عه یار )24( دژایه تیكردنی باش��ه هه بێت. یش��دا سه باره ت دروستناكات گومانێك ئه مه به وه ی كه ده نگی په رله مانتاران ده نگی ڕاس��ته قینه ی گه لب��ن؟! یاخ��ود ئایا ناكرێت بۆچونی گه ل له و ده مه وه ، كه هه ڵبژاردن كراوه تاكو ئێس��تا گۆڕانی به سه ردا هاتبێت؟ ئایا دروستتر نییه ، ك��ه بۆچون��ی نوێی گه ل س��ه باره ت وه ربگیرێت؟! داهات��وی به س��ه رۆكی با له مان��ه ش بگه ڕێین و بپرس��ین ئایا ئێمه س��ه رۆكمان بۆ ئه وه ناوێت، كه گوزارشت له به رژه وه ندیی نه ته وه بكات؟ ئایا له به رامبه ر ملهوڕییه كانی ناحه زاندا س��ه رۆكی هه رێم ڕۆڵی نه بوه ، بۆیه وا مانه وه یم��ان لێ بوه ت��ه فۆبیا؟ ئه ی ئه وه سه رۆكی هه رێم نه بو له و كاته دا، كه ده س��ه اڵتدارانی توركیا هه ڕه ش��ه و گوڕه شه ی به زاندنی شاره كانی هه رێمیان ده كرد، سه رۆك به ڕاشكاوی وتی مه گه ر

به سه ر الشه مدا بێن.

مــه سـعودۆفـۆبیــا یــاخـود نـه تـه وه ی كــوردو پــه تـای دژســه ری ؟ د. ه��ۆگ��ر ش��ێ�خ م��ه ح�م�ود

ئه ی ئه وه سه رۆكی هه رێم نه بو

له و كاته دا، كه ده سه اڵتدارانی

توركیا هه ڕه شه و گوڕه شه ی

به زاندنی شاره كانی هه رێمیان ده كرد،

سه رۆك به ڕاشكاوی وتی مه گه ر به سه ر

الشه مدا بێن

19 »»

19 »»

له دنیای ئه مڕۆدا نابینین هیچ حكومه ت و

دامه زراوه یه كی حوكمڕانی مۆدێرن ڕێگا به خۆی بدات

به م شێوه یه ی حكومه تی هه رێم

خه مساردبێت له به رامبه ر ئه م بواره گرنگه دا

15 (487( سێشه ممه 2015/7/14 [email protected]ته‌ندروستی

خۆراكی ته ندروست زۆر پێویسته بۆ رێكخراوی كۆرپه ل��ه ، دوگیان و دایكی ئاماژه ی��ان جیهان��ی ته ندروس��تی ته ندروس��ت خۆراك��ی به وه ك��ردوه ب��ۆ س��ه ره كیه كانه له پێداویس��تیه ته ندروس��ت و منداڵێكی دروس��تبونی دایكێكی له شساخ. هه ر بۆیه پێویسته دایكان ئ��ه م چه ند خواردنانه یان له بیر

نه چێت له كاتی دوگیانی .1. ئه می��گا 3و ڤیتامی��ن D. ئه م دو ڤیتامینه به ش��ێوه ی ح��ه ب هه یه كه پێویس��ته دایكانی دوگیان بیخۆن، هه روه ه��ا ئۆمیگا 3 ل��ه هه ریه ك له خواردنه كانی ماس��ی و ت��ۆوی كه تان هه ی��ه ، هه رچی ڤیتامی��ن دی هه یه له

هه تاو ده ست مان ده كه وێت.به شێوه ی ده توانیت كالس��یۆم. .2ح��ه ب بیخۆیت رۆژان��ه 1000 ملیگرام، هه روه ها له خواردنیش ده توانیت ده ستت بكه وێ��ت له هه ریه ك ل��ه به رهه مه كانی

شیرو په نیرو قه یماغ و...هتد.3. فۆلیك ئه س��ید. ئ��ه م حه به زۆر پێویس��ته بۆ ژنانی دوگیان، هه روه ها پزیش��كانی ب��واری دوگیان��ی ب��اس له وه ده كه ن كه پێویس��ته س��ێ مانگ پێش دوگیانی و سێ مانگ له سه ره تای دوگیانی ئ��ه م حه به بخورێ��ت. بۆیه پێویس��ته ئ��ه م ح��ه ب و خواردنانه ی

سه ره وه دایكانی دوگیان بیانخۆن.

بۆن��ی ناخۆش��ی ناو ل��ه ش یاخود كۆئه ندامی زاوزێ كێشه ی زۆربه ی ژنانه و به پێی لێكۆڵین��ه وه كان له 75%ی ژنان جارێك له جاره كان توشی گرفتی بۆنی ناخۆش��ی ناو له ش ده بن، له و رێژه یه نزیكه ی 35% یان چه ند جارێك دوباره ئه بێت��ه وه . له م باره یه وه پس��پۆڕانی بواری ژنان ئاماژه ی��ان به وه كردوه بۆ دوركه وتنه وه له م كێش��ه یه پێویس��ته خانم��ان ئ��ه م رێنماییان��ه جێبه جێ

بكه ن.1. پێویسته جلی ژێره وه به تایبه تی لیباس له لۆكه دروست كرابێت و نابێت زۆر ته س��ك و بچوك بێ��ت و هه روه ها

نابێت له یه ك رۆژ زیاتر له پێت بێت.2. به كارهێنان��ی س��ابون بۆ تارات

رۆژی یه ك جار.ت��ارات و له كات��ی پێویس��ته .3پاككردنه وه له پێش��ه وه بۆ دواوه بێت، چونكه كاتێك خۆت پاكده كه یته وه گه ر س��ه ره تا له كۆمه وه ده س��ت پێبكه یت ئه وه ئه و میكرۆبان��ه ی كۆم له رێگه ی ده س��ته وه ده چن بۆ ناو له ش و ئه بێته

هۆی هه وكردنی ئه و شوێنه .4. به هیچ ش��ێوه یه ك ب��ۆن و كرێمی بۆن��دار به كارمه هێن��ه بۆ ن��او له ش و نه هێش��تنی بۆنه كه ی چونك��ه ئه بێته

هۆی هه ستیاری بۆ ئه و شوێنه .5. هه میش��ه كلێنس به كار بهێنه بۆ

خۆوشككردنه وه له دوای تارات.6. هه ركات هه س��تت كرد بۆنی ناو له ش��ت به رده وامه ب��ۆ ماوه یه كی زۆر

ئه وه سه ردانی پزیشكی ژنان بكه .

گه ر تۆ كێشه ی زیادبونی كێشت هه یه ئه وه ده توانی به ڕۆژوگرتن كێش��ت كه م بكه یته وه ، به اڵم گه ر بێت و به م شێوه یه ی

خواره وه نان بخۆیت:

كاتی به ربانگخواردنانه ی ئه و شله مه نی و پێویسته ریش��اڵیان تێدایه زۆر بخورێن، چونكه ش��له مه نی هه م له ش له وش��ك بونه وه ده پارێزێ��ت و ه��ه م هه س��ت به تێربون ده كه یت. هه ر بۆیه له كاتی رۆژو شكاندن قاپێك ش��ۆربا بخ��ۆره وه دواتر قاپێك زه اڵته ی س��ه وزه پاشان شه ربه ت بخۆ. دواتر ده توانی پارچه یه ك مریشك یاخود گۆشت یان ماسی به برژاوی یان كواڵوی بخۆی، هه روه ها ده توانیت قاپێك ش��له

بخۆیت له گه ڵ 7 كه وچك برنجی پاڵو.

پارشێوهه رگیز به بێ پارشێو رۆژو مه گره ، ده توانیت قاپێك ماستی بێچه وری یان په نیری بێ چه وری له گه ڵ پارچه یه ك نانی توست یاخود نانی جۆ بخوێت، هه روه ه��ا له م ژه مه س��ێ كوپ ئاو یه ك ده توانیت هه روه ه��ا بخۆره وه ،

جۆر میوه له م ژه مه بخۆیت.

به ته م��ای گ��ه ر تێبین��ی/ كه مكردنه وه ی كێش��یت ئه وه نابێت ئه مانه بخۆیت)نانی سپی ، شیرینی ، برنج زیاتر له 7 كه وچكی چێش��ت، چه ره س��ات، مه عكه رۆنی (. هه روه ها پێویس��ته رۆژانه دوای رۆژو شكاندن ب��ه دو كاتژمێر نیو بۆ س��ێ چاره ك

به پێ رێبكه یت.

بۆ‌ژنانی‌‌دوگیان‌ئه‌م‌رێنماییانه‌‌زۆر‌پێویسته‌

پاكوته‌میزی‌‌ناو‌له‌شت‌به‌م‌شێوه‌یه‌‌رابگره‌ به‌ڕۆژوگرتن‌كێشت‌كه‌م‌بكه‌وه‌

ئه‌مانه‌‌هۆكاری‌‌

دروستبونی‌‌

به‌ردی‌‌گورچیله‌ن

ئاژار دو هه فته جارێك

ئیسماعیل عوسمان ده ینوسێت

نرخ‌و‌قۆرخكاری‌‌بازاڕی‌‌ده‌رمان

ده رمان بوه ته كااڵیه ك و له بازاڕه كانی دێت، كوردس��تان جم��ه ی هه رێمی هه مو س��ه ر كوچه و كواڵنێكی هه رێم ده رمانخانه یه كی تێدایه و بوه به دوكانی به قاڵه كان، سه ره ڕای ئه وه ی چه ندین كه س رۆژانه له م هه رێمدا قاچاخچیه تی به م ج��ۆره كااڵیه وه ده كه ن، ئه وه ش وایكردوه كه له دوای بازرگانی نه وت، ده رمان ببێته بازرگانیه كی نوێی نێو

ماڵی سیاسیه كان.ئ��ه وه ی تاوه كو ئێس��تا نه توانراوه قاچاخچیه ت��ی بكرێ��ت كۆنت��رۆڵ ده رمان و بازاڕی ده رمانه ، له كوالیتی و جۆرو شێوازیه وه تاوه كو نرخی له ناو بازاڕه كان��دا، به ش��ێكی زۆری ئ��ه م به سیس��ته می په یوه ندی حاڵه ته ش كوردستانه وه هه رێمی ته ندروس��تی هه یه ، به ش��ێكی دیكه شی په یوه ندی به و ژماره زۆره ی سیاسیه كانه وه هه یه كه له پشت كۆمپانیاكانی هاورده كردنی

ده رمانه وه له هه رێمی كوردستاندا.س��ه ره ڕای هه مو ئه مان��ه ش نرخی عه یاده پزیشكیه كان و هاوبه شی نێوان )ده رمانخان��ه و تاقیگه و دكتۆره كان(

ی ناوه ن��ده پزیش��كیه كان وایكردوه ك��ه هاواڵتیان توش��ی ب��ێ ئومێدی بكات. تاوه كو ئێستاش نه وه زاره تی ته ندروستی و نه لیژنه ته ندروستیه كانی نه یانتوانیوه كوردس��تان په رله مانی به سیس��ته م ئه م كاره رێكبخه ن، هه ر ئه وه ش��ه وایكردوه مه الیه ك كه هیچ هه مو ته حدای نازانێت له ته ندروستی

وه زاره تی ته ندروستی بكات!ب��ۆ نمون��ه هاواڵتیه ك له ش��اری سلێمانی باس��ی له وه كرد سه ردانی كردوه له ده رمانخانه كان��ی یه كێ��ك ب��ۆ وه رگرتنی ئ��ه و ده رمان��ه ی كه دیاریك��ردوه ، ب��ۆی دكتۆره ك��ه ی نرخه ك��ه ی له ده رمانخانه ی دكتۆره كه 50 ه��ه زار دین��ار بوه ، ب��ه اڵم دوای ئ��ه وه ی س��ه ردانی ده رمانخانه یه كی دیكه ده كات به 25 هه زار هه ر هه مان

جۆرو شێوازی ده رمان وه رده گرێت.كۆمه ڵێ��ك كۆمپانی��ای ده رم��ان هه رێمدا بازاره كانی به سه ر ده ستیان گرتوه ، كه زۆرجار قه یرانی نه مانی ئه و ده رمانانه له بازاڕه كاندا دروست ده بێت به هۆی ئه و كۆمپانیانه وه یه ، به تایبه ت ئه و ده رمانانه ی كه پێویستی زۆرێك له هاواڵتیان��ی هه رێمه ، دروس��تبونی ئ��ه و ج��ۆره قه یرانانه ش هه میش��ه

له به رژه وه ندی ئه واندایه .ل��ه الی رۆژێ��ك نمون��ه ب��ۆ به رپرسێكی ته ندروستی بوم، یه كێك له لێپرسراوه كانی كۆگای ده رمان هات بۆ الی وتی "فاڵن ده رم��ان له كۆگادا نه ماوه ، هاواڵتیانش زۆر پێویس��تیان پێیه ت��ی " ئه وی��ش له وه اڵم��دا وتی ئه توانن له قاچاخچیه كانی ئه و ده رمانه

بیكڕنه وه .ئه مه چ واڵتێكه ؟ ده رمان له بازاڕی قاچاخچیه كانه وه به ده س��ت ره شداو بكڕێت و ببرێته وه ناو نه خۆشخانه كان و به س��ه ر هاواڵتیاندا داب��ه ش بكرێت، لێپرس��راوی وته ی به پێی له كاتێكدا بااڵی ته ندروس��تی ئ��ه و ده رمانانه ی كه له رێگای قاچاخه وه دێنه هه رێمی كۆنت��رۆڵ كواڵیت��ی كوردس��تان،

نایانگرێته وه !؟وه زاره تی ته ندروس��تی لیس��تێكی باڵوكردوه ته وه كه 104 جۆری ده رمان له خۆ ده گرێت ناوی ناوه )یه كخستنی نرخی ده رمان( له كاتێكدا پێویس��ته پێ��ش ئ��ه وه ی ئ��ه م كاره بكرێ��ت كۆنترۆڵ��ی هاورده كردن��ی ده رم��ان بكرێت. سه ره ڕای ئه وه ی دو كۆمپانیای به رهه مێنان��ی ده رم��ان له هه رێم��ی كوردستاندا بونی هه یه به اڵم تا ئێستا به شێكی نه یانتوانیوه پێویسته وه ك كه م��ی پێداویس��تی هاواڵت��ی ئه م هه رێمه پڕ بكاته وه ئاس��تی كوالێتی

ده رمانه كانیشی وه ك پێویست نیه .واڵتێ��ك س��ه ره ڕای هه م��و ئ��ه و قه یرانان��ه ی كه روب��ه ڕوی بووه ته وه قه یرانی دارایی و به نزین و نه وت و كاره باو سوته مه نی و ش��ه ڕی داعش و قه یرانی كوالیتی و جۆرو نرخی ده رمان به رۆكی گرتبێت، هاواڵتیان��ی ته ندروس��تی ئه بێ��ت ئه و واڵت��ه چ چاوه ڕوانیه كی لێبكرێ��ت؟! له كاتێك��دا ئاسایش��ی رۆحی و جه س��ته یی له دوای ئاسایشی

هاواڵتیان دێت له هه مو واڵتێكدا.

نه خواردنی ئاوی پێویست كه متر له 8 په رداخ له رۆژێكدا

به كارهێنانی ئه و ده رمانانه ی كه ئه بنه هۆی زۆر پێكردنی میز

بۆماوه یان كه سێكی تر له خێزانه كه ت به ردی گۆرچیله یان هه بێت

ژنان پاش ته مه نی 40 ساڵ

پیاوانی ته مه ن 30 � 50 ساڵ

ده بن��ه هۆی فاکته ران��ه ی ئ��ه و توشبه ن به به ردی گورچیله

هه ندێ نه خۆشی له ریخۆڵه كان

زۆر به كارهێنانی خوێ وشه كر له خواردندا

ریکالم

ئا: ئاوێنه

شه وی هه ینی ڕابردو، له دوای راگه یاندنی ئه نجامه کانی پۆلی 12ی ئاماده یی، چاوه کان هه مویان به ره و هه ڵه بجه

نیگایان کرد. له وێ له و پارێزگا تازه یه ی کوردستاندا، کچێک توانیبوی وه ک تاقانه ترین خوێندکار له هه رێمی

کوردستان له سه ر ئاستی هه مو به شه کان پله ی یه که م به ده ست بهێنێت و

کۆی نمره کانی سه رجه م وانه کان به ده ستبهێنێت.

دونیا وه س��فی مه حمود، له خوێندنگای هه ڵه بجه ی کچان، ئ��ه و کچه خوێندکاره هه ڵه بجه ییه ی��ه ک��ه 100%ی نمره کان��ی به ده ستهێناو به بێ ڕکابه ر پله ی یه که می به شی زانستی پۆلی 12ی ئاماده یی له سه ر

ئاستی هه رێمی کوردستان به ده ستهێنا.ئه گه ر بیس��تنی ئه و هه واڵه بۆ زۆرێک له هاواڵتیانی هه رێم چاوه ڕواننه کراو بوبێت، ئه وا بۆ دونیاو به ڕێوه به ری خوێندنگاکه ی

ئه نجامێکی تاڕاده یه ک چاوه ڕوانکراوبوه .مامۆستا ژیان، به ڕێوه به ری قوتابخانه ی هه ڵه بج��ه ی کچان به ئاوێن��ه ی راگه یاند ک��ه پێش��بینیان ده ک��رد دونی��ا ئ��ه و نمره ی��ه به ده س��تبهێنێت، "مامۆس��تای بیرکارییه ک��ه رۆژان��ه به ته له ف��ۆن نیو کاتژمێ��ر بۆ کاتژمێرێک قس��ه ی له گه ڵدا ده کردو له دوای هه مو تاقیکردنه وه کانیش پرس��یاره کانی له گه ڵدا ش��یکار ده کرد، ل��ه دوای هه مو تاقیکردن��ه وه کان ده یوت 100 ده هێن��م، ته نه��ا له تاقیکردن��ه وه ی زمانی ئینگلیزیدا نه بێت گومانێکی هه بو له یه کێک له هه ڵبژاردنه کان چونکه به شێک له مامۆستاکان که شیکاری پرسیاره کانیان کردبو، ئه و باوه ڕی به و ش��یکارانه نه بو، دواتر ده رکه وت وه اڵمه که ی ئه و راسته ".

به هه مان شێوه دونیا خۆیشی پێشبینی به ده س��تهێنانی نمره یه کی له و شێوه یه ی کردوه ، ئه و به ئاوێن��ه ی راگه یاند "ته نها له ئینگلیزیدا دودڵ ب��وم، له وانی دیکه دا

دڵنیابوم نمره ی ته واو به ده ستده هێنم".خوێندکاران��ی خوێن��دگای هه ڵه بجه ی

کچان یه که مجاریان نییه ناویان له لیستی یه که مه کان��ی پۆل��ی 12ی هه رێمدا بێت، به ن��اوی خوێندکارێکی��ان پێش��تریش ئاوێسه ر سه رکه وت هه مان پله ی دونیای به ده ستهێناوه ، هه روه ها چه ند جارێکیش هه روه ها چ��واره م پله کان��ی س��ێیه م،

شه شه میان به ده ستهێناوه .به ڕێوه به ری ئه و خوێندنگایه له وباره یه وه ده ڵێت "ئه و ئه نجامانه په یوه ندی به وه وه هه یه مامۆس��تاکان تاچه ند دڵسۆزن بۆ ئێمه مامۆس��تایانه ی ئ��ه و کاره که یان،

هه م��و کاتی خۆیان ته رخ��ان کردوه بۆ خوێندکاره کان، په یوه ندییه کی زۆر به هێز

هه یه له نێوان خوێندکارو مامۆستادا".هه روه ه��ا باس ل��ه وه ده کات که جگه له کات��ی وانه کان، له ماوه ی پش��وه کانی نێ��وان وانه کان��دا خوێن��دکاره کان ئه و له مامۆس��تاکان ده قۆزنه وه و ده رفه ت��ه کۆده بنه وه وپرسیاریان لێ ده که ن، "وه ک

چۆن هه نگ ده وری گوڵێک ده دات".مامۆستا ژیان ئاماژه به وه ش ده کات که سه رجه م مامۆس��تاکانی خوێندنگاکه یان

مامۆستای به ئه زمونن، "من وه ک به ڕێوه به ر به رنامه یه کم هه یه ، هه رگیز قوتابی ناکه م به قوربانی مامۆس��تای بێ ئه زمون و هه ر ساڵێک مامۆستایه ک بۆ ئه و وانه یه بهێنم، ب��ۆ نمونه وانه ی بیرکاری پۆلی 12 چه ند ساڵه یه ک مامۆس��تا ده یڵێته وه ، ئه گه ر ده بێ ئاماده بکه ی��ن، مامۆس��تایه کیش پێشتر ئه زمونی وانه وتنه وه ی پۆلی 12ی

هه بوبێت".دونی��ای یه که می هه رێم که تا ئێس��تا کۆمه اڵیه تییه کان تۆڕه نییه و فه یسبوکی

چۆنیه ت��ی له ب��اره ی به کارناهێنێ��ت، ب��ۆ خۆئاماده ک��ردن کۆشش��کردنی تاقیکردن��ه وه کان ئاش��کرای ده کات که رۆژانه 14 بۆ 15 کاتژمێر سه عی کردوه .

به رده وام��ی له س��ه عیکردنی جگ��ه له ماڵه وه ، هاوکات ئاماژه به وه ش ده کات که به باش��ی له کاتی وانه کاندا گوێبسیتی مامۆس��تاکانی ب��وه و پێ��ش خوێندنی وانه کانیش، ئه م له ماڵ��ه وه ئاماده کاریی

بۆ کردوه .دونی��ا ک��ه س��ه رجه م قۆناغه کان��ی

خوێندنی به درێژایی 12 ساڵ، به یه که می خوێندنگاک��ه ی کۆتای��ی پ��ێ هێناوه ، پێش��تریش 2 برای کۆلێژی پزیش��کیان پزیشکن، هه روه ها ئێس��تا ته واوکردوه و برایه کی دیکه شی ئه ندازیاره . خوشکێکی هاوته مه نی خۆیش��ی به هه مان ش��ێوه ی خ��ۆی، ئه مس��اڵ له پۆل��ی 12 ب��وه و ئه وی��ش توانیویه ت��ی 96%ی نم��ره کان

به ده ستبهێنێت.ئ��ه و خوێن��دکاره بۆ به ده س��تهێنانی ئ��ه و ئه نجامه ، خۆی به ق��ه رزاری دایک و باوکی ده زانێت، "دوای ئه وانیش هه ریه ک

له خوشک و براکانم و مامۆستاکانم".دونیا نیازی خۆیش��ی ئاشکرا ده کات و ده یه وێت ساڵێکی دیکه له کۆلێژی پزیشکی زانکۆی سلێمانی درێژه به خوێندن بدات.

هه رچه نده خوێندنگای هه ڵه بجه ی کچان س��ااڵنه نمره ی به رزی تێدا دێت و رێژه ی ده رچون به رزه ، به اڵم بینای خوێندنگاکه به ده س��ت کۆن��ی و چه ندی��ن کێش��ه وه ده ناڵێنێت، مامۆس��تا ژیان له وباره یه وه ده ڵێت "دو س��اڵ پێش ئێستا نوێنه ری به ڕێوه به ری گش��تیی په روه رده هات بۆ خوێندگاکه ی ک��ه پێیڕاگه یاندین المان، ئێوه پاڵێوراوه بۆ ئه وه ی ببێته نمونه یی ، هه م��و مه رجه کانمان تێداب��و بۆ ئه وه ی ببینه نمونه ی��ی، ته نها ئه وه هه بو بینای خوێندگاک��ه خراپ ب��و، بیانی��ه ک که

خوێندنگای نمونه یی هه ڵناگرێت". 1993 له س��اڵی خوێندنگای��ه ئ��ه و دروس��تکراوه و 10 س��اڵ دوات��ر نۆژه ن کراوه ت��ه وه . له ئێس��تادا 700 خوێندکار تێیدا ده خوێنن و 23 پۆلی تێیدایه و له هه ر

یه کێکیاندا نزیکه ی 35 خوێندکار هه یه .خوێندنگاکه به ڕێوه به ره که ی، به وته ی له ئێستادا پێویستی به نۆژه نکردنه وه یه کی ته واوه تی هه یه ، به ش��ێوه یه ک له ئێستادا له وه رزی زس��تاندا "باران به دیواره کانیدا

دێته خواره وه ".دونی��ا له ب��اره ی خوێندنگاکه یان��ه وه ده ڵێ��ت "مه کته به که م��ان کۆنه و له کاتی باران��دا ئاو ده هاته خ��واره وه ، هیوادارم ئاوڕێ��ک له خوێندگاکه م��ان بدرێت��ه وه و

بره وی پێ بدرێت".

خوێندن(487( سێشه ممه 162015/7/14 [email protected]

خوێندنگای‌یه‌که‌مه‌که‌ی‌هه‌رێم‌زستانان‌باران‌ده‌چێته‌‌ناو‌پۆله‌کانییه‌وه‌دونیا: فه یسبوکم نییه و رۆژانه 15 کاتژمێر سه عیم ده کرد

خوێندکارانی خوێندگای

هه ڵه بجه ی کچان یه که مجاریان نییه ناویان له لیستی

یه که مه کانی پۆلی 12ی هه رێمدا

بێت، پێشتریش خوێندکارێکیان به ناوی ئاوێسه ر

سه رکه وت هه مان پله ی دونیای دنیا وه سفی: چاوه ڕوانی ئه و ئه نجامه م ده کرد به ده ستهێناوه

‌‌‌ئا:‌بارام‌سوبحی‌

ره‌جه‌ب‌عه‌بدولمه‌جید‌كه‌‌دوربینترین‌نه‌خشه‌كێشی‌‌شۆڕش‌بو،‌ده‌یوت:‌كورد‌مافی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌هه‌یه‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌سه‌ربه‌خۆی‌‌خۆی‌‌دابمه‌زرێنێت،‌د.كه‌مال‌مه‌زهه‌ر‌

له‌پێشه‌كی‌‌كتێبی‌‌شۆڕشی‌‌)14/ته‌موز/1958(‌له‌عێراق‌واده‌ڵێت.

په‌نج��او‌ح��ه‌وت‌س��اڵ‌له‌مه‌وب��ه‌رو‌له‌رۆژێكی‌‌وه‌ك‌ئه‌مڕۆدا،‌خه‌ڵكی‌‌عێراق‌به‌بیس��تنی‌‌هه‌واڵ��ی‌‌روخان��ی‌‌رژێمی‌‌پاشایه‌تی‌‌و‌راگه‌یاندنی‌‌سیستمی‌‌كۆماری‌‌به‌خه‌به‌رهاتن.‌كتێبی‌‌شۆڕش��ی‌‌)14ی‌‌ته‌مم��وزی‌‌‌1958له‌عێراق(‌له‌نوس��ینی‌‌مافناس‌عه‌بدولقادر‌س��اڵح،‌روداوه‌كانی‌‌ئ��ه‌و‌رۆژگاره‌‌له‌دوتوێی‌‌)250(‌الپه‌ڕه‌دا‌ده‌گێڕێته‌وه‌.‌ئه‌م‌كتێبه‌‌له‌باڵوكراوه‌كانی‌‌به‌ڕێوه‌به‌رێتی‌‌گشتی‌‌چاپ‌و‌باڵوكردنه‌وه‌یه‌‌

له‌وه‌زاره‌تی‌‌رۆشنبیری‌.ئه‌م‌كتێبه‌‌له‌دو‌به‌ش‌پێكدێت،‌له‌به‌شی‌‌یه‌كه‌م��دا‌باس��ی‌‌كورته‌ی��ه‌ك‌له‌مێژوی‌‌عێراق‌و‌گرنگترین‌گۆڕانكارییه‌كانی‌‌پێش‌شۆڕش��ی‌‌چ��وارده‌ی‌‌ته‌مم��وزو‌مێژوی‌‌له‌به‌شی‌‌ ده‌كات،‌ ئازادیخواز‌ ئه‌فسه‌رانی‌‌ده‌رهاویشته‌كانی‌‌ گرنگترین‌ دوه‌میش��دا‌كراوه‌،‌ له‌باره‌وه‌‌ توێژینه‌وه‌ی‌‌ شۆڕشه‌كه‌‌كه‌‌زیاتر‌باس‌له‌ده‌رهاویشته‌‌سلبیه‌كان‌

كراوه‌.

ره‌جه‌ب‌و‌ده‌وڵه‌تی‌‌كوردی‌د.كه‌مال‌ كورد‌ ناس��راوی‌‌ مێژونوسی‌‌مه‌زه��ه‌ر،‌له‌پێش��ه‌كی‌‌ئ��ه‌م‌كتێب��ه‌دا‌نوس��یویه‌تی‌:‌ئای��ا‌رژێمی‌‌پاش��ایه‌تی‌‌وا‌گه‌ن��ده‌ڵ‌بوبو‌ت��ا‌له‌ناوبردنی‌‌ببێته‌‌ئه‌ركێكی‌‌مێژوی��ی‌‌ره‌وا؟‌ئه‌گه‌روایه‌‌چی‌‌وای‌‌له‌‌زۆرینه‌ی‌‌ده‌سته‌بژێری‌‌واڵت‌كردوه‌‌خ��ه‌ون‌به‌وه‌وه‌‌ببین��ن‌ره‌وڕه‌وه‌ی‌‌مێژو‌بگه‌ڕێته‌وه‌‌به‌ره‌به‌یانی‌‌)1958/7/13(؟له‌باره‌ی‌‌كاره‌كته‌ره‌كانی‌‌شۆڕشه‌كه‌وه‌،‌

مه‌زهه‌ر‌ده‌ڵێ��ت‌"ره‌جه‌ب‌عه‌بدولمه‌جید‌كه‌‌دوربینترین‌نه‌خشه‌كێش��ی‌‌ش��ۆڕش‌بو،‌له‌وه‌‌په‌ش��یمان‌بو‌كه‌‌بۆ‌به‌رپابونی‌‌شۆڕش‌كردی‌،‌ئه‌وم‌له‌نزیكه‌وه‌‌ده‌ناسی‌‌و‌ئه‌و‌قس��ه‌یه‌م‌له‌خۆی‌‌بیستوه‌،‌هه‌روه‌ها‌له‌خۆیم‌بیستوه‌‌كه‌‌ده‌یوت:‌كورد‌مافی‌‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌هه‌ی��ه‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌س��ه‌ربه‌خۆی‌‌ده‌رب��اره‌ی‌‌ دابمه‌زرێنێ��ت".‌ خ��ۆی‌‌عه‌بدولكه‌ریم‌قاسمیش‌ده‌ڵێت:‌پیاوێكی‌‌نیش��تیمانپه‌روه‌رو‌خاوێ��ن‌و‌دڵس��اف‌و‌س��اویلكه‌‌بو،‌بۆ‌هه‌مو‌كارێك‌ده‌ستی‌‌ده‌دا‌پ��ه‌ت‌په‌تێ��ن‌و‌فێ��ڵ‌و‌فه‌ره‌جی‌‌

سیاسه‌ت‌نه‌بێت".‌

له‌قاهیره‌وه‌‌بۆ‌به‌غدانوس��ه‌ر،‌به‌پشت‌به‌س��تن‌به‌چه‌ندین‌س��ه‌رچاوه‌‌ئاماژه‌‌به‌وه‌ده‌كات‌بیرۆكه‌ی‌‌دامه‌زراندن��ی‌‌ئه‌فس��ه‌رانی‌‌ئازادیخ��واز‌كرد،‌ شۆڕش��ه‌كه‌یان‌ سه‌ركردایه‌تی‌‌ كه‌‌بیرۆكه‌ی‌‌رائیدی‌‌ئه‌ندازیار‌ره‌فعه‌ت‌حاج‌سری‌‌بوه‌.‌س��ری‌‌له‌‌ئه‌یلولی‌‌)1952(‌بۆ‌یه‌كه‌مینجار‌ده‌ستپێشخه‌ری‌‌بیرۆكه‌ی‌‌دامه‌زراندنی‌‌ئه‌فس��ه‌رانی‌‌ئازادیخواز‌بۆ‌هاوڕێی‌‌خۆشه‌ویستی‌‌موقه‌ده‌می‌‌ئه‌ندازیار‌ره‌جه‌ب‌عه‌بدولمه‌جید‌ده‌خاته‌ڕو،‌ئه‌مه‌ش‌له‌ژێر‌كاریگه‌ری‌‌ئه‌فسه‌رانی‌‌ئازادیخوازی‌‌میس��ر‌كه‌‌له‌‌)1952/7/22(‌شۆڕشیان‌

له‌‌میسر‌ئه‌نجام‌دابو.‌هه‌روه‌ه��ا‌ده‌ڵێ��ت:‌س��ری‌‌رێگ��ه‌ی‌‌خۆشكرد‌بۆ‌دروستكردنی‌‌رێكخستنێكی‌‌پته‌و‌له‌س��وپادا،‌ك��ه‌‌ئه‌نجامه‌كه‌ی‌‌له‌و‌رێكخس��تنه‌‌به‌هێ��زه‌دا‌خ��ۆی‌‌بینیه‌وه‌‌كه‌‌به‌س��ه‌ركردایه‌تی‌‌قاسم‌له‌‌)1957(‌

پێكهات.لیژنه‌ی‌‌بااڵی‌‌ئه‌فس��ه‌رانی‌‌ئازادیخواز‌له‌چوارده‌‌ئه‌فسه‌ر‌پێكده‌هاتن،‌هه‌مویان‌له‌دایكبوی‌‌به‌غدا‌بون‌ته‌نها‌سێ‌‌كه‌سیان‌نه‌بێت،‌باری‌‌داراییان‌له‌یه‌ك‌نزیكبو،‌هیچ‌یه‌كیان‌ماڵی‌‌نیشته‌جێبونی‌‌خۆیان‌نه‌بو،‌ته‌نها‌عه‌قید‌روك��ن‌ناجی‌‌تالیب‌نه‌بێت‌

كه‌‌باوكی‌‌خاوه‌ن‌زه‌ویوزار‌بوه‌،‌هه‌مویان‌سوننی‌‌مه‌زه‌ب‌بون‌جگه‌‌له‌ناجی‌‌تالیب‌و‌موحسین‌حسێن‌حه‌بیب‌نه‌بێت‌كه‌‌شیعه‌‌بون،‌قاس��میش‌دایكی‌‌شیعه‌‌بو،‌به‌اڵم‌هی��چ‌كات‌له‌ژیانیدا‌ش��تێكی‌‌نه‌كردوه‌‌به‌الی‌‌ئه‌وه‌دا‌بش��كێته‌وه‌‌ش��یعه‌‌بێت.‌یه‌كێك‌له‌ئه‌ندامه‌‌كاراكانی‌‌لیژنه‌ی‌‌بااڵش‌به‌ره‌گه‌ز‌كورد‌بوه‌،‌ئه‌ویش‌عه‌قید‌روكن‌

محێدی��ن‌عه‌بدولحه‌مید‌بوه‌‌و‌س��ه‌رۆكی‌‌كوتله‌ی‌‌رێكخستنی‌‌به‌غدا‌بوه‌.

گرنگترین‌بنه‌ماكانی‌‌كاركردنی‌‌لیژنه‌ی‌‌بااڵ‌بریتی‌‌ب��ون‌ل��ه‌:‌له‌كۆبونه‌وه‌كاندا‌قه‌ده‌غه‌یه‌،‌ به‌هه‌مو‌ش��ێوه‌یه‌ك‌ نوسین‌له‌كات��ی‌‌ته‌له‌فۆنكردن��دا‌وش��ه‌ی‌‌ره‌مز‌به‌كاربهێنرێت،‌الیه‌نگیری‌‌نه‌كردن‌به‌الی‌‌هیچ‌پ��ارت‌و‌بیروباوه‌ڕێكی‌‌سیاس��یدا،‌لیژنه‌كه‌‌كه‌س��ی‌‌رانه‌سپاردبو‌په‌یوه‌ندی‌‌به‌واڵتانی‌‌ده‌ره‌كی��ه‌وه‌‌بكات،‌ئاماژه‌یان‌به‌كوش��تنی‌‌مه‌لی��ك‌فه‌یس��ه‌ڵ‌ی��ان‌لێپرس��ینه‌وه‌ی‌‌نه‌كردبو،‌به‌ڵكو‌ئامانجی‌‌س��ه‌ره‌كی‌‌بریتی‌‌بو‌له‌ده‌س��تگیركرن‌و‌دادگایكردنی‌‌نوری‌‌سه‌عیدو‌عه‌بدولئیال.

دوانه‌ی‌‌عارف‌و‌قاسمبااڵی‌‌ لیژن��ه‌ی‌‌ ئه‌ندامانی‌‌ زۆرین��ه‌ی‌‌له‌س��ه‌ره‌تاوه‌‌ ئازادیخواز،‌ ئه‌فس��ه‌رانی‌‌عارفی��ان‌ عه‌بدولس��ه‌الم‌ وه‌رگرتن��ی‌‌ره‌تكردۆته‌وه‌،‌ئه‌وه‌ش‌به‌هۆی‌‌هه‌ڵچونی‌‌به‌رده‌وامی‌‌و‌متمان��ه‌‌نه‌بون‌پێی‌،‌به‌اڵم‌قاس��م‌به‌رپرس��یارێتی‌‌ده‌خاته‌‌گه‌ردنی‌‌خۆیه‌وه‌و‌له‌حوزه‌یرانی‌‌)1957(‌به‌ئه‌ندام‌

وه‌رده‌گیرێت.نوس��ه‌ر،‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌پالنی‌‌شۆڕش‌نه‌خراوه‌ت��ه‌‌به‌رده‌س��تی‌‌لیژنه‌ی‌‌بااڵ‌تا‌گفتوگۆی‌‌له‌سه‌ر‌بكرێت،‌به‌ڵكو‌له‌الیه‌ن‌قاس��م‌و‌عارف‌و‌ده‌راجی��ه‌وه‌‌داڕێژراوه‌.‌بۆ‌راس��تاندنی‌‌ئه‌م‌وته‌ی��ه‌ش‌وته‌یه‌كی‌‌عارف‌له‌به‌رده‌م‌دادگای‌‌بااڵی‌‌سه‌ربازیدا‌ل��ه‌رۆژی‌‌)1958/12/31(‌ده‌هێنێته‌وه‌،‌ك��ه‌‌وتب��وی‌:‌زه‌عیم‌قاس��م‌پێیوتم‌با‌له‌گه‌ڵیان��دا‌ب��ۆ‌هه‌ندێك‌قس��ه‌و‌باس‌لوت��ف‌بنوێنین،‌به‌اڵم‌له‌ب��واری‌‌كاری‌‌یه‌كالكه‌ره‌وه‌دا‌ب��ا‌له‌نێوان‌هه‌ردوكماندا‌

بێت.

شۆڕش‌یان‌كوده‌تا؟ناس��اندنی‌‌ش��ۆڕش‌و‌كوده‌تاو‌ دوای‌‌خس��تنه‌ڕوی‌‌ئه‌نجامه‌كان��ی‌‌شۆڕش��ی‌‌

چ��وارده‌ی‌‌ته‌مم��وز،‌نوس��ه‌ر‌ده‌ڵێت:‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌ل��ه‌‌)14/ته‌م��وز(‌روی��دا‌دو‌كوده‌ت��ا‌بو،‌یه‌كه‌میان‌به‌س��ه‌ر‌لیژنه‌ی‌‌ب��ااڵدا‌كرا‌و‌له‌ناو‌نه‌خش��ه‌ی‌‌شۆڕش��دا‌هه‌ڵیوه‌ش��انده‌وه‌،‌دوه‌میان‌بو‌به‌مایه‌ی‌‌هه‌ڵوه‌ش��انه‌وه‌ی‌‌سیس��تمی‌‌پاشایه‌تی‌‌له‌عێراق��دا....‌له‌ڕاس��تیدا‌ئه‌وه‌ی‌‌رویدا‌كوده‌تایه‌كی‌‌سه‌ربازی‌‌بو‌نه‌ك‌شۆڕش،‌ئه‌فس��ه‌ر‌ كۆمه‌ڵێك‌ كوده‌تای��ه‌ش‌ ئه‌م‌پێی‌‌هه‌ستان‌و‌پاش‌راگه‌یاندنی‌‌شۆڕش‌له‌ده‌وری‌‌كۆبون��ه‌وه‌‌و‌له‌گه‌ڵیدا‌ خه‌ڵكی‌‌تێكه‌ڵ‌بون‌و‌پشتگیریان‌لێكردو‌به‌ته‌واوی‌‌

سه‌ریانخست.

قاسم‌و‌)55(‌نازناو!نوس��ه‌ر‌باس‌له‌وه‌ده‌كات‌پاش‌س��ێ‌‌نازناوی‌‌ ش��یوعیه‌كان‌ له‌شۆڕش،‌ مانگ‌تاكه‌‌پێش��ه‌وایان‌له‌قاسم‌نا،‌له‌كاتێكدا‌"قاسم‌له‌وكاته‌دا‌هێنده‌‌متمانه‌ی‌‌به‌خۆی‌‌

نه‌بو‌تاوه‌ك‌ده‌س��ه‌اڵتێك‌حوكم‌بكات".‌هه‌روه‌ه��ا‌ده‌ڵێت‌"ب��ه‌‌تێپه‌ڕبونی‌‌رۆژو‌مانگی��ش‌هۆكاره‌كان��ی‌‌پڕوپاگه‌ن��ده‌و‌قاس��میان‌ زیاتر‌وه‌س��فی‌‌ راگه‌یان��دن‌ده‌كرد،‌تا‌ئه‌وه‌ی‌‌)55(‌نازناوی‌‌بۆ‌دانرا‌هه‌تا‌سه‌ركرده‌ی‌‌ ته‌مموزه‌وه‌‌ له‌عیمالقی‌‌

دنیایه‌كی‌‌نوێ‌".به‌بڕوای‌‌نوس��ه‌ر،‌هه‌مو‌ئه‌و‌نازناوانه‌‌هێما‌بون‌بۆ‌س��ه‌رهه‌ڵدانی‌‌مه‌س��ه‌له‌ی‌‌شه‌خسپه‌رستی‌،‌دواتریش‌ئه‌و‌كاره‌‌بوه‌ته‌‌سیمای‌‌گه‌لی‌‌عێراقی‌‌و‌پێیده‌ناسرێته‌وه‌،‌كه‌‌هه‌ر‌خۆیان‌دیكتاتۆر‌دروستده‌كه‌ن‌و‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌ده‌ڵێت‌ ده‌یڕوخێنن.‌ پاشان‌"هه‌ر‌بۆیه‌‌ده‌بینین‌دیكتاتۆرێك‌ده‌ڕوات‌و‌یه‌كێكی‌‌ت��ر‌دێته‌‌جێگه‌ی‌.‌قاس��میش‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌سایكۆلۆجیه‌تێكی‌‌نه‌رجسی‌‌هه‌بو،‌ئ��ه‌م‌باره‌ی‌‌قۆرغك��رد‌بۆ‌زیاتر‌چه‌سپاندنی‌‌ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی‌‌و‌پیاده‌كردنی‌‌

حوكمی‌‌تاكڕه‌وی‌‌له‌عێراقدا".

‌‌‌ئا:‌ره‌وا‌بورهان

هەفتەی‌رابردو‌جارێکی‌دیکە‌وێنەی‌کۆمەڵێک‌مرۆڤی‌کورد‌باڵوبوەوە،‌

کۆمەڵێک‌مرۆڤ‌بەخۆیان‌و‌جانتایەک‌هیواوە‌پێدەشت‌و‌دەریاکان‌دەبڕن‌و‌

خەون‌بەجێگایەکەوە‌دەبینن،‌دور‌لەو‌خەمە‌رۆژانەیانەی‌هەیانە،‌دور‌لەو‌

جەنگانەی‌کە‌هەرگیز‌لەنیشتیمانەکەیان‌کۆتایی‌نایەت،‌ئەمە‌بۆ‌دوه‌م‌جاره‌‌به‌م‌شێوە‌بەرباڵوە‌کۆچی‌کوردان‌بۆ‌دنیا‌دەستپێبکات،‌کۆچێکیان‌بۆ‌

کۆتایی‌سه‌ده‌ی‌‌20دەگەڕێتەوە،‌کۆچی‌دوەمیشیان‌کەهەمان‌هۆکارەکانی‌

پێشتری‌هەیە‌لەگەڵ‌سەرەتاکانی‌ساڵی‌نوێوە‌وردە‌وردە‌دەستیپێکردوە.

کۆچک��ردن‌لەدنیای‌ئێمەدا‌دیاردەیەکی‌نوێی��ە،‌به‌بارته‌قای‌نوێبون��ی،‌هێندەش‌لەئەدەبیات��ی‌کوردیدا‌ش��وێنی‌پێدراوە،‌باڵندەغەمگین��ەکان‌ کۆش��کی‌ رۆمان��ی‌عەلی��ە،‌ بەختی��ار‌ رۆمان��ی‌ شەش��ەم‌ب��ەاڵم‌رۆمانێ��ک‌سەراس��ەر‌تەرخانە‌بۆ‌کۆچکردن��ی‌مرۆڤی‌کورد‌لەنیش��تیمان،‌مرۆڤێ��ک‌کەبەدنیایەک‌وێنەی‌س��ەیرەوە‌کەهەر‌خۆیان‌دروس��تیانکردوە‌نیشتیمان‌جێدێڵن‌بەرەو‌ناش��وێن،‌رێگایەک‌دەگرنە‌بەر‌کەتەنه��ا‌چارەنوس‌و‌خ��ودا‌دەزانن‌

کۆتاییەکەی‌بەچی‌دەگات.

جەنگ‌لەم‌نیشتیمانە‌نابڕێترۆمان��ی‌کۆش��کی‌باڵندەغەمگینەکان،‌رۆمانێک��ی‌‌306الپەڕەی��ەی‌قه‌باره‌‌مام‌ناوەن��دە،‌رۆمانێک‌کەپێیەک��ی‌لەواقیع‌و‌پێیەک��ی‌لەئەفس��انەو‌خەیاڵدای��ە،‌هەر‌ئ��ەو‌ش��تانەی‌ک��ە‌ریالیزم��ی‌جادوی‌

پێدەناسرێتەوە.سەرەتایی‌رۆمانەکە‌باس‌لەفەمانبەرێکی‌کورد‌دەکات‌کە‌لەگەڵ‌دو‌کچ‌و‌کوڕەکەیدا‌ئاس��ایی‌خۆی��ان‌ ژیانێک��ی‌ لەبەغ��داد‌دەگوزەرێن��ن،‌تا‌رۆژێک‌فرۆکەکانی‌ئێران‌

لەس��اڵی‌1985دا‌عەمبارە‌ئاردەکەی‌کە‌باوکی‌تێیدا‌کاریدەکرد‌بۆردومان‌دەکرێت‌و‌خانەنش��ین‌دەکرێت‌و‌کچەکە‌گەورەکەشی‌لەگەڵ‌کوڕی‌ئەفس��ەرێکی‌بااڵی‌سوپادا‌هاوسەرگیری‌دەکات،‌کوڕەکەشی‌لەنێوان‌جێهێشتنی‌شارەکەی‌و‌چونی‌بۆ‌بەرەکانی‌جەنگ‌ئ��ەوەی‌دوەمی��ان‌هەڵدەبژێرێت‌،‌جەنگ‌ئ��ەو‌روداوەی‌فیکرەت‌گوڵداچینی‌هەمووژیانی‌لێی‌ڕاکردوە‌و‌بەردەوام‌وەک‌مەترس��یەک‌لەس��ەری‌کچە‌پچوکەکەیدا‌کوڕەکەی‌ کوژران��ی‌ پێکردوە،‌ دەس��تی‌لەبەرەکانی‌جەنگ‌یەکەم‌کارەس��اتی‌ئەو‌خێزانەی��ە‌و‌دواتریش‌زاواک��ەی‌کە‌لەبەر‌باوکی‌کە‌فەرماندەیەکی‌گەورەی‌سوپایە‌بەرەکان��ی‌جەنگی‌هەڵب��ژاردوەو‌ئەویش‌

بەهەمانشێوە‌دەکوژرێت.‌هی��چ‌ روداوان��ە‌ ئ��ەو‌ دوای‌ ئی��دی‌ش��تێک‌نامێنێت‌ئەو‌خێزان��ە‌بەبەغداوە‌باکوری‌ رودەکەنەوە‌ بۆیە‌ ببەس��تێتەوە،‌واڵت،‌ئ��ەو‌نیش��تمانەی‌ک��ە‌جارێک��ی‌دیک��ە‌هێ��زە‌کوردیەکان‌لەگ��ەڵ‌رژێمدا‌لەجەنگ��دان،‌بەاڵم‌لەوێ��ش‌تەنها‌پاش‌ماوەیەکی‌کەم‌س��ێ‌کەسی‌تاسەر‌جیاواز‌کە‌ئامادەن‌هەمو‌ش��تێک‌بکەن،‌عاشقی‌کچە‌بچوکەکەی‌گوڵدانچ��ی‌دەبن،‌بەاڵم‌لەراستیدا‌ئەوەی‌کە‌هەیە‌شتێکە‌لەنێوان‌خۆشەویستی‌و‌حەزدا،‌وەک‌نوسەر‌دەڵێت‌ش��تێک‌نییە‌بەت��ەواوی‌بتوانرێت‌مرۆڤ‌وەس��فی‌بکات،‌س��ێ‌م��رۆڤ‌یەکێکیان‌پێیەکی‌لەنێوان‌چەقۆکێشە‌بەئەزمونەکانی‌شاردایە،‌گەنجێک‌کە‌جگە‌لەشەڕ‌و‌چەقۆ‌وەش��اندان‌هیچی‌دیکە‌نازانێت،‌یەکێکی‌دیکەیان‌خوێن��دکاری‌زانکۆیە،‌کە‌دواتر‌شارەوە‌ نوس��ەرانی‌ رۆشنبیران‌و‌ لەالیەن‌پش��تگیری‌دەکرێت،‌ئەوەی‌دیکەش��یان‌کوڕی‌خێڵێکی‌دەستڕۆیش��توی‌ش��ارن،‌ک��وڕی‌خێزانێکی‌دەوڵەمەن��د‌کە‌ئەوەی‌بیانەوێت‌دەیکەن،‌هەموان‌لەهەوڵدان‌دڵی‌کچەکەی‌گوڵداچینی‌رازیبکەن،‌بەاڵم‌ئەو‌داواکاریەکی‌سەیرو‌پرسیارێکی‌قوڵی‌هەیە،‌ئەو‌داوا‌لەهەرسێ‌داواکارەکەی‌دەکات‌دنیا‌

ببینن،‌کۆمەڵێک‌وێنەی‌باڵندەیان‌دەداتێ‌کە‌لەشوێنە‌دورەدەست‌و‌عاسیەکانی‌دنیا‌ئەو‌نەس��لە‌نادرەی‌باڵندەی‌بۆ‌بێننەوە،‌ئ��ەو‌دەیەوێت‌بزانێ��ت‌دوای‌بینینی‌دنیا‌ئای��ا‌مرۆڤ‌دەتوانێت‌بچێ��ت‌بۆ‌جەنگ،‌ئای��ا‌دەتوانێت‌کەس��ێکی‌دیکە‌بکوژێت،‌دەیەوێ��ت‌بزانێ��ت‌داواکارەکان��ی‌دوای‌بینینی‌دنی��ا‌هەر‌ئەویان‌خۆش��دەوێت،‌بەاڵم‌لەهەم��وی‌گرنگتر‌کچە‌پچوکەکەی‌داواکارەکان��ی‌ دەیەوێ��ت‌ گوڵداچین��ی‌لەجەنگ‌دوربخاتەوە،‌وەک‌لەزۆر‌شوێنی‌رۆمانەکەدا‌ئاماژەی‌پێدەکرێت‌جەنگ‌لەو‌

نیشتیمانە‌نابڕێت.ڕوداوەکانی‌دواتری‌ڕۆمانەکە،‌بەردەوام‌

وێنەی‌جەنگن،‌وێنەی‌ئەو‌کەس��انەن‌کە‌لەجەنگ��دا‌دەکوژرێن،‌ه��ەر‌الپەڕەیەکی‌رۆمانەک��ە‌هەڵدەدەیت��ەوە‌بۆن��ی‌خوێن‌ڕاپەڕین‌ س��ەرەتاکانی‌ باس��ی‌ دەکەیت،‌دەکات‌و‌باسی‌ئەو‌هەزاران‌تەرمە‌دەکات‌کە‌لەئەمنەسورەکە‌هەڵدراونەتەوە،‌دواتر‌باس‌لەشەڕی‌‌ناوخۆ‌دەکات،‌ئەو‌شەڕەی‌جارێکی‌دیکە‌خوێ‌بەبرینەکاندا‌دەکاتەوە‌و‌سەوسەن‌خۆشنودە‌کە‌داواکارەکانی‌لەو‌هەمو‌جەنگە‌دورخستۆتەوە،‌ئەو‌لەکۆتایی‌رۆمانەکەداو‌دوای‌منداڵبونی‌خوشکەکەی‌لەمێ��ردی‌دوەمی،‌داوا‌لەخوش��کەزاکەی‌دەکات‌کەنیشتیمان‌جێبێڵێت‌چونکە‌ئەو‌

دەزانێت‌جەنگ‌لەنیشیمان‌نابڕێت.

کەڵکەڵەی‌بینینی‌دنیا‌یان‌کەڵکەڵەی‌راکردن‌لەنیشتیمان

یەکێک‌لەو‌تێما‌سەرەکیانەی‌رۆمانەکە‌ئاماژەی‌بۆدەکات‌کەڵکەڵەی‌بینینی‌دنیایە،‌بەاڵم‌بەتەنیشت‌ئەو‌ڕاکردن‌لەنیشتیمان،‌دوالیزمێ��ک‌ وەک‌ هێندێ��ک‌ ئەگەرچ��ی‌دەیبنن،‌ب��ەاڵم‌لەناوەخندا‌رۆحیەتی‌کۆچ‌

هەڵگری‌هەردو‌رەهه‌ندەکەیە.سەوسەن‌هەرسێ‌داخوازەکەی‌دەنێرێت‌بۆ‌ئەوەی‌دونیا‌ببینن،‌دونیا‌بەو‌گەورەییەی‌هەیە،‌سەوسەن‌پێی‌وایە‌بینینی‌گەورەیی‌دنیا‌وادەکەن‌مرۆڤ‌لەس��ەر‌شتی‌ناچیزە‌خۆی‌نەدات‌بەکوشت،‌لەراستیدا‌وادەکەن‌مرۆڤ‌نەچێت‌بۆ‌جەنگ،‌دوای‌هەشت‌ساڵ‌

کە‌هێندەی‌تەمەنی‌یەکێ��ک‌لەدرێژترین‌جەنگەکانی‌عێراقە،‌هەرسێ‌گەشتیارەکە‌رودەکەنەوە‌ زۆرەوە‌ باڵندەی‌ به‌کۆمەڵێک‌نیشتیمان،‌بەاڵم‌لەرۆژگارێکدا‌کە‌جەنگی‌براکان‌زۆرشتی‌وێران‌کردوە،‌ئەوان‌بۆنی‌لەکۆتایدا‌ لێدێت،‌ دیکەیان‌ سەرزەمینێکی‌سەوس��ەن‌دەبێت‌یەکێکیان‌هەڵبژێرێت،‌ب��ەاڵم‌یەکێکی��ان‌تەنه��ا‌بۆ‌س��وپاس‌هاتۆتەوە‌کە‌سوپاس��ی‌بکات‌کە‌رێگەی‌بینین��ی‌دنی��ای‌پیش��انداوە،‌لەکۆتاییدا‌تەنه��ا‌دو‌داواکار‌دەمێنن��ەوە،‌یەکێکیان‌ئەو‌گەنجەب��و‌رۆژگارێک‌بەبێ‌چەقۆکەی‌بازرگانەبو‌ ئەو‌ ئەویدیکەش��یان‌ نەدەژیا،‌کەهەمو‌ژیانی‌لەنێو‌خێڵەکەیدا‌بەس��ەر‌بردوە،‌سەوس��ەن‌لەبەر‌چەند‌هۆکارێک‌کە‌گرنگترینیان‌ئەوەیە‌کە‌چەقۆکێشەکه‌‌بڕیاری‌داوە‌هەرگیز‌و‌لەبەر‌هیچ‌ش��تێک‌لێرەوە‌ هەڵدەبژێرێ��ت،‌ ئەو‌ ش��ەڕنەکات‌رۆمانەکە‌رێگایەک��ی‌دیکە‌هەڵدەبژێرێت،‌لەرێگەی‌هاوسەرەکەی‌سەوسەنەوە‌بۆمان‌دەردەکەوێت،‌چەندین‌مرۆڤی‌کورد‌چەند‌وەڕزن‌لەنیشتیمان،‌ئەوان‌خەونی‌ئەوەیان‌هەی��ە‌لەنیش��تیمان‌هەڵبێ��ن،‌لەرێگەی‌رێ��گاکان‌ سەوس��ەنەوە‌ هاوس��ەرەکەی‌فێردەبن‌و‌دنیا‌تەیدەکەن،‌لەو‌کاتەش��دا‌لەهەر‌ش��وێنێکی‌دنیابن‌وێنە‌دەنێرنەوە‌بۆ‌خێزانەکانیان،‌مانگانە‌بەس��ەدان‌وێنە‌بەس��نورەکاندا‌دەگەن��ەوە‌نیش��تیمان،‌کەهەریەکەو‌ کۆچبەران��ەی‌ ئ��ەو‌ وێنەی‌لەشوێنێکی‌جیاوازدان،‌ئەمرۆش‌جارێکی‌دیکە‌بەهەزاران‌وێنە‌دەگاتەوە‌نیشتیمان،‌وێنەی‌ئەو‌گەنجانەی‌کە‌لەجەنگی‌داعش‌و‌گیرفان��ی‌بەت��اڵ،‌لەبێ‌ئیش��ی‌و‌لەبەر‌خەون��ە‌بێئاکامەکانی��ان‌هەڵهاتون‌پەیتا‌کۆمەاڵیەتیەکان‌ لەتۆڕە‌ وێنەکانیان‌ پەیتا‌زەردەخەنان��ەی‌ ب��ەو‌ باڵودەبێت��ەوە،‌کەنازانرێ��ت‌لەدڵخۆش��یانەوەیە‌و‌مژدەی‌کەنەڕۆیشتون،‌ دەدەن‌ بەوانە‌ بەهەش��ت‌لەپش��تیەوە‌ زەردەخەنەیەک��ە‌ یاخ��ود‌ئازارەکانی��ان‌ش��اردۆتەوە‌و‌نایەنەوێ��ت‌

خێزانەکانیان‌لە‌نیشتیمان‌بیبینن.

17(487(‌سێشه‌ممه‌‌2015/7/14 کتێب

له )14 ی ته مموزی 1958( شۆڕش رویدا یان كوده تای سه ربازی ؟

عه‌بدولكه‌ریم‌قاسم‌پیاوێكی‌‌

نیشتیمانپه‌روه‌رو‌خاوێن‌و‌دڵساف‌و‌ساویلكه‌‌بو‌بۆ‌هه‌مو‌كارێك‌

ده‌ستی‌‌ده‌دا‌په‌ت‌په‌تێن‌و‌فێڵ‌و‌

فه‌ره‌جی‌‌سیاسه‌ت‌نه‌بێت

رۆمانێک‌سەراسەر‌تەرخانە‌بۆ‌کۆچکردنی‌

مرۆڤی‌کورد‌لەنیشتیمان،‌مرۆڤێک‌کەبەدنیایەک‌وێنەی‌سەیرەوە‌کەهەر‌خۆیان‌دروستیانکردوە‌

نیشتیمان‌جێدێڵن‌بەرەو‌ناشوێن،‌رێگایەک‌دەگرنە‌بەر‌کەتەنها‌چارەنوس‌و‌خودا‌دەزانن‌کۆتاییەکەی‌

بەچی‌دەگات

کۆشکی باڵندە غەمگینەکانرۆمانی نەوەیه ک کە نیشتیمان جێدێڵن

تایبه‌ت (487( سێشه ممه 182015/7/14

رێناد مه نسور یه كێکه له توێژه ره دیاره كانی بواری دیپلۆماسی کوردی که له زانکۆی کامبریدج نامه یه كی دوکتۆرا له مباره وه ده نوسێت، رێناد دیپلۆماس��ی کوردی ناوده نێت دیپلۆماسی بۆ مان��ه وه Diplomacy for Survival . ئه گه ر ئه مه ئامانجی قۆناغێکی درێژی دیپلۆماس��ی کوردی بوه، ئه فس��وس به ش��ێوه یه کی دیار تیای��دا س��ه رکه وتو نه ب��وه. ئ��ه وا بێگومان دیپلۆماسی کوردی ده كرێت بواری ترو شێوازی ترو ئامانجی تریش��ی هه بێت. ئه گه ر هونه ری له ئه نجامدانی بریتیه به گش��تی دیپلۆماس��ی په یوه ندی ئاش��تیانه له نێوان یه كه سیاس��یه جیاکاندا، وه ك کیپ هامڵتن و رێتچارد النگهۆرن له کتێبی پیاده كردنی دیپلۆماس��ی: گه ش��ه ی تیۆره و ئیداره كردنی باس��ی لێوه ده كه ن، ئه وا

دیپلۆماسی کوردی هێشتا ئه رکی زیاتره.له هونه ری بریتی��ه ک��وردی دیپلۆماس��ی ئاماده بون له دونیا، له کاتێکدا که تاکه شێوازی له ش��ێوه ی له دونیادا دانپیانراو ئاماده بون��ی ده وڵه تدایه. به م پێیه چۆن ئاماده ده بێت له نێو کۆمه ڵگای ده وڵه تاندا، له کاتێکدا که ده وڵه تت نیه؟ ئه وه ی ئه م زه مینه یه ی ڕه خس��اندوه دو ب��واره: یه كه م، گۆڕانکاری ناوچه كه، که خۆی له داڕمان��ی ده وڵه تی ناوه ندی��دا ده بینێته وه. دوه م، گۆڕان��ی رۆڵی ده وڵه ت له س��ه رده می

جیهانگه ریدا.ئ��ه م هۆکاران��ه ده رفه تی��ان بۆ ه��ه ردو ک��ورد وه ك ناده وڵه ت��ی پێکهاته یه ك��ی ڕه خساندوه هه تا بتوانێت له دونیادا ئاماده بێت یان به جۆرێک له جۆره كان په یوه ندی به دونیای ده ره وه ی بکات، یان دونیای ده ره وه ئاره زو و به رژه وه ندیان هه بێت که په یوه ندی پێوه بکه ن. ئه م شێوازه له دیپلۆماسی به شێوه یه كی گشتی پارادیپلۆماسی پارادیپلۆماسی. پێی ده وترێت یانی دیپلۆماسی خوار دیپلۆماسی ئاسایی، که ده وڵ��ه ت تیایدا ئه كته ری س��ه ره كیه و قۆرغی په یوه ندیه كان��ی ده ره وه ی ک��ردوه بۆ خۆی. به م پێیه ئه رکی دیپلۆماسی کوردی قورستره له دیپلۆماس��ی ئاس��ایی، له به ر ئاماده بونێکی

نائاساییانه له دونیادا.ئه گه ر ج��اران کورد له هه مو ش��تێک زیاتر تراژیدیاکان��ی هه ب��و، وه ك هه ڵه بجه و ئه نفال، بۆ ڕاکێش��انی سۆزی ئه وانیتر. ئه مه به تایبه ت کاتێک که کورد خۆی گه لێکی زۆر سۆزئامێزه، وه ها هه س��ت ده كات که گه الن و واڵتانی تریش ده كرێت وه ها بن. به اڵم پرینس��یپی په یوه ندی نێوده وڵه تی بریتیه له پشێوی، که یانی نه بونی سه قامگیری و ملمالنێی هه موان له گه ڵ هه مواندا لێره دا ئاسایش��دا. به رژه وه ن��دی و له پێن��او جێگایه كی که م هه یه بۆ سۆزو کاریگه ری سۆزو

ڕاکێشانی به زه یی.ئه مڕۆ کورد جگ��ه له تراژیدیا ئامرازی تری زۆره بۆ په یوه ندیکردن به دونیاوه. له س��ه روی هه مویانه وه پێشاندانی دونیا که کورد گه لێکه ده خوازێ��ت ج��ودا له گه النی ت��ری ناوچه كه، له س��ایه ی سیسته مێکی س��ه رده میانه دا بژی، که ته بایه له گه ڵ به ها مرۆڤایه تیه كانی دونیای ئه م��ڕۆدا. به تایب��ه ت کاتێک ک��ه رۆژهه اڵتی ناوه ڕاس��ت ئه و هێزانه ی ک��ه ملمالنێی تیادا ده كه ن، کۆمه ڵه هێزێکن که به شێوازی جیاواز هه وڵده ده ن نه یاری رێکخس��تنی سیس��ته می world جیهان��ی، ئ��ه وه ی پێ��ی ده وترێ��تorder. به پێی کیس��نجه ر رێکخس��تنی دونیا له سه ر دو بنه ما وه س��تاوه، یه كه میان بریتیه له بونی یاسایه ک یان کۆمه ڵێک یاسا که له الی هه موان��ه وه مای��ه ی ڕه زامه ندی بێ��ت و ببێته هۆی رێکخس��تنی رێگه پێدراو و رێگه پێنه دراو، دوه میان بریتیه له هاوس��ه نگی هێز به جۆرێک رێگربێ��ت له وه ی هێزێ��ک بتوانێ��ت زاڵبێت به س��ه ر هێزێک��ی تردا. ئه م��رۆ چه ند هێزێک هه ن له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست خوازیاری ئه وه ن که بنه ماکانی سیسته می جیهانی بشێوێنن بۆ گه ڕانه وه ی بۆ سه رده می پێش-ده وڵه ت. که واته له رۆژهه اڵت��ی ناوه ڕاس��ت دو پارادایم بااڵیه، یه كێكی��ان بۆ دروس��تکردنی یه كه ی گه وره تر له ده وڵه ت، ئه ویتریش��یان ب��ۆ وردکردنه وه ی ده وڵ��ه ت. ک��ورد له به ره ی دوه م��ه. ئامانجی وردکردن��ه وه ی ده وڵ��ه ت کردن��ی به ده وڵه تی زیاتره، بۆ خاوه ن شوناس��ه جیاوازه کانی، بۆ ئاماده بون له نێو کۆمه ڵگای نێوده وڵه تیدا. ئه مه له بنه مادا دژ به سیس��ته می نێوده وڵه تی نیه، ته نها مه گه ر ده ستکاری هاوسه نگی هێز بکات،

که له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا زۆر السه نگه.ئه م��ه وه ه��ا ده كات که ئه رکی س��ه ره كی دیپلۆماس��ی ک��وردی ته نه��ا بریت��ی نی��ه له نوێنه رایه ت��ی کورد له دونی��ادا، به ڵکو زیاتر بریتیه له پێش��اندانی دونیا که کورد ده توانێت بێته ری��زی کۆمه ڵگای ده وڵه تان��ه وه به وه ی

به ڕێوه ده ب��ات. ده وڵه تیان��ه کۆمه ڵگاک��ه ی ئه م��ه وه ه��ا ده كات ک��ه ئه رکی س��ه ره كی دیپلۆماسی کوردی بریتیه له بونیادنانی نۆرمه گه ردوونی��ه كان: دیموکراس��ی، دابینک��ردن و ئامرازه كانی بونیادنانی مافه كان، پاراس��تنی ده وڵه تداری له گه ڵ بونی کۆمه ڵگایه كی کراوه. کۆمه ڵگای کراوه: چه مکێک که سه ره تا له نێوان هه ردو جه نگی جیهانیدا هێنری برگسۆن هێنایه ئ��اراوه و پاش��ان له پاش ماڵوێران��ی جه نگی دوه می جیهان��ی کارل پۆپه ر، وه ك کارێک دژ به تۆتالیتاریزم، گه شه ی پێدا. کۆمه ڵگای کراوه تێپه ڕاندنی کۆمه ڵ��گای خێڵه كی داخراوه، که به دیدێکی ڕه خنه گران��ه له ڕابردوی ده ڕوانێت،

له پێناو کۆمه ڵگایه كی دور له شه خسانیه ت. ب��ه م پێی��ه دیپلۆماس��ی ک��وردی بریتیه له نمایش��کردنی کورد له دونیادا که ده توانێت حوکم��ی خۆی بکات و ته بابێ��ت له گه ڵ نۆرمه گه ردونیه كان��دا. ئه مه ئه و خاڵه یه که له به ندی 64ی رێککه وتنامه ی س��یڤه ردا به ڕونی هاتوه، که ئاماژه به بونی توانا ئه دا بۆ سه ربه خۆبون.

رۆژی 23ی مانگ رۆژی نمایشکردنی پرۆسه ی دیموکراتیزه یشن له کوردستان

رۆژی 23ی مانگ��ی حوزه ی��ران س��ه رجه م هه رێم��ی پایته خت��ی کونس��وڵخانه كانی کوردس��تان داوه تک��ران بۆ هۆڵ��ی په رله مان بۆ س��ێ ئامانج بو: یه كه م، به ش��داریکردن و گرنگی له هه نگاوهه ڵهێنانێک��ی ش��ایه دحاڵی له پرۆسه ی به دیموکراسیکردن له هه رێم. دوه م، گه ش��ه پێدان و به رفراوانکردن��ی دیپلۆماس��ی ک��وردی له رێگای دیپلۆماس��ی په رله مانیه وه. س��ێیه م، بۆ پاراستنی فه راهه مبون و به ئه نجام

گه یاندنی دانیشتنی ئه و رۆژه. پێش ئه وه ی یه ك به یه ك ئه و سێ هۆکاره ی س��ه ره وه ڕاڤه بک��ه م، به پێویس��تی ده زانم وه اڵمی ئه و پرس��یاره بده م��ه وه که چۆن ئه و بانگهێش��تکردنه رویدا. بۆئه وه ی وه اڵمی ئه و به الرێدانانه بده مه وه، که به مه به ستی حیزبی، به كارده برێت، میدی��ادا ناوه ن��دی له هه ندێک به ئامانج��ی تایب��ه ت. ئه مه کارێک��ه بۆ مێژو پێش هه مو ش��تێکی تر. چونکه زۆر ئاساییه ک��ه هه نگاوێکی دیموکراس��ی بون��ی گه وره نه یاری سه رس��ه ختی هه بێت، بۆ مه به س��تی جی��اواز. ده مه وێت ئ��ه وه ش دوپات بکه مه وه، به بێ نه یارێتی دیموکراس��ی بونی نیه. ئه گه ر هه موم��ان ڕازی بوی��ن ی��ان ڕازی کراین ئه وا پرۆس��ه ی به ره وپێش��چونی مێژو ده وه ستێت. ب��ه اڵم جی��اوازی هه ی��ه له نێ��وان نه یاری و ناشیرینکردندا. ناشیرینکردن بریتیه له پرۆسه ی ناش��یرنکردنی جوانێک، به اڵم نه یاری بریتیه له بینینی روداوێک له گۆش��ه نیگای جیاوازه وه، له به رژه وه ن��دی جیاوازه وه، ک��ه ڕه نگه وه ك

پێویست له به رچاو نه گیرابێت.

چی رویدا؟ش��ه وی پێش 23ی مانگ، س��اته وه ختێکی پڕ له ترافیک بو له هه ولێر، له ئاستی جیاوازدا. ئه و ش��ه وه دو به ره ب��ه دو ئامانجی پێچه وانه له ملمالنێ��ی یه كتردابون. به ره یه ك خواس��تی ئه وه بو که دانیش��تنه كه ی رۆژی دوایی ئه نجام نه درێ��ت. به ره یه ك��ی تریش دانیش��تنه که ی ده دا له قه ڵ��ه م گ��ه وره ی به هه نگاوێک��ی له به ره وپێش��چونی پرۆسه ی دیموکراسی بون و

به ده زگایی بونی کوردستان. ب��ه ره ی پارت��ی هه مو مه س��ه له كه ی وه ها ده بینی که س��ه رجه م کاره كان دژ به که س��ی سه رۆکی هه رێم ده كرێت. به ره که ی تر به گشتی وه های��ان ده بینی ک��ه بابه ته ك��ه ده رباره ی پۆس��ته که یه نه ك که س��ه كه. ئه مه بۆ خۆی یه كێکه له قه یرانه گه وره كانی عه قڵی سیاس��ی کوردی: چۆن بتوانین پۆس��ت و که س له یه كتر ج��ودا بکه ین��ه وه؟ ئه گ��ه ر س��اتێکی کورت له چه مکی بیرۆکراسی وردبینه وه هه رزو بۆمان رون ده بێته وه که ده س��ه اڵتی مۆدرێن پۆست به بااڵتر ده بینێت له که س. له بیرۆکراسیدا ئه وه بیرۆیه )که وش��ه یه كی فه ره نسیه بۆ شوێنی کار یان ئۆفیس(، زاڵه به س��ه ر که س��ه كه دا، نه ک که س��ه كه ئۆفیسه كه به هی خۆی بزانێت. ئالێره وه ی��ه هه مو پۆس��تێكی بااڵ س��نوردار ده كرێت، بۆئه وه ی که س��ی خاوه ن پۆس��ت، پۆس��ته كه به موڵکی خ��ۆی نه زانێت. که واته جێهێش��تنی پۆست، هێنده ی هاتن بۆ پۆست، له پرۆس��ه ی دیموکراس��یدا، چونکه گرنگ��ه دیموکراس��یه ت یانی گه شه و گۆڕانی هه میشه،

له پێناو بااڵیی ده زگادا. ل��ه و الیه نان��ه ی ک��ه هه وڵده دا یه كێ��ك به ش��داریان پێبکرێت له دانیشتنی ڕۆژی 23ی مانگدا، کونس��وڵخانه کانی واڵتانی بیانی بون له هه ولێر. ئه و شه وه هه مان په یام بۆ سه رجه م کونس��وڵخانه کان نێردرا، به ب��ێ جیاوازیکردن له نێوانیاندا. ئه م کاره له پێناو دو ئامانجدا رویدا: یه كه م، گه یاندنی په یام ده رباره ی تایبه تمه ندی دانیش��تی رۆژی دوای��ی په رله م��ان، له ڕوی گرنگی و مه ترس��یه وه، دوه م، بانگهێشتکردن. ئه وه ی شایانی باس��ه که دیپلۆماته كان وه ک که س��ی ئاسایی بانگهێش��کرابون. بۆیه ئه وان بانگهێش��ت نه كرابون بۆ ناو هۆڵی په رله مان، به ڵک��و ب��ۆ ئه و جێ��گا تایبه ته ی ک��ه هه مو هاواڵتیه ک بۆی هه یه بێت تیایدا دابنیش��ێت و

به ڕێوه چونی دانیشتنی په رله مان ببینێت. به م پێیه ئه وان داوه ت نه كرابون بۆ به ش��داری یان هاتنه ناو هۆڵی په رله مان، به ڵکو وه ك که سی ئاسایی به ڕێوه چونی دانیشتنه که ببینن. ئه مه خۆی له پرۆس��ه ی ش��ایه دحاڵیدا ده بینێته وه. هه روه ها له گرتن��ه رێگای ش��ێوازێکی کراوه

له دیپلۆماسیه ت.

ئاستی به شداریئه وه ی��ان دیپلۆمات��ه كان هه م��و دوپاتکردوه )پ��اش بینینی تایب��ه ت( که ئه و ش��ه و په یامی جیاوازیان پێگه یشتبو. ئه مه ش وه هایکردبو که دانیش��تنه كه ی په رله مان زیاتر به سیاسی ببێت. بۆیه هه ندێک بڕیاری بێالیه نیان داب��و، زۆرێکی��ش به نوێنه ری ئاس��تی خوار به ش��داربون، بۆئه وه ی ئاگاداربن به اڵم په یامی سیاس��ی نه گه یه نن. لێره دا زیاتر له سێ یه كی فه راهه مبو: په رله مان ئامانجی س��ه رۆکایه تی یه كه م، ئاگاداربونی کونس��وڵخانه كان، دوه م، ناردنی نوێنه ر. وه ك پاشان کونسوڵی واڵتێکی زلهێ��زی جیهانی دوپاتی ک��رده وه، >گه رچی خۆم له وێ نه بوم، ب��ه اڵم بهوردی ئاگاداربوم، به په رۆش��ه وه چاودێریم ده كرد، ده توانم بڵێم، >گه رچی خۆم له وێ نه بوم، رۆحم له وێ بو<. په یامی هاوش��ێوه له الیه ن واڵتانی تریش��ه وه دوپاتکرای��ه وه، به تایب��ه ت ئ��ه و واڵتانه ی که ئه مڕۆ له بواری جیاوازدا ڕاس��ته وخۆ به شدارن له پرۆس��ه ی بونیادنان��ی هه رێ��م: چ ل��ه ڕوی س��ه ربازی، لۆجس��تی، ئیداری، دیپلۆماسی و

ئابوریه وه.

ئه مه یه كێکی تره له و بوارانه ی که ده كرێت زیاتر روناکی بخرێته سه ر. له کاتێکدا که سوپای هه رێم له الیه ن هێزی جیهانیه وه )به سوپاسه وه( دروست ده كرێت. بواری وزه ی هه رێم له رێگای کۆمپانی��ا جیهانیه كانه وه دێته ب��ون، دارایی هه رێ��م به ه��اوکاری و قه رزی واڵت��ان و بانکه جیهانیه كان له قه ی��ران رزگار ده كرێت، ئایا چ بوارێک ماوه که دونیا به ڕاسته وخۆ ئاماده نه بێت له بونیادنانی��دا. گه ر دونی��ا له بواره کانی تردا بونی��اد ده نێت ئ��ه وا به الیه وه مه به س��ته که ئێم��ه هیچ نه بێت خۆم��ان بتوانین حوکمێکی س��ه رده میانه، گونجاو ب��ۆ به ڕێوه چونی ئه و ده زگاو ب��واره مۆدرێنانه که هێزه جیهانیه كان بونی��ادی ده نێن، بهێنینه ئاراوه. ئه گه ر هه رێم له ڕوی گه ش��ه ی سیس��ته م و دیموکراس��یه وه ته بانه بێت له گه ڵ گه ش��ه ی بواره كانی تر، ئه وا نه ده توانێت له دونیادا جێگای ش��یاوی خۆی بگرێت و نه س��ه رکه توده بێت له سود وه رگرتن له ده زگاو ده رفه ته نوێکان. ئه گه ر ئاسایش��ی هه رێم کۆمه ڵگای نێوده وڵه تی ده یپارێزێت ئه وا ده بێت ئێمه ئه وه نیشان بده ین که شایسته ی پاراس��تنین به وه ی ته باین له گه ڵ سیس��ته مه س��ه رده میه كانی دونیاداو به ئاس��انی ده بینه به شێک له سیسته می جیهانی له ڕوی سیسته می

حکومداری و ئابوری و ئاسایشیه وه.

ده رباره ی به شداربونی شایه دحاڵیانههه رێمی کوردس��تان له قۆناغی دروستبوندا له س��ه رده مێکی زۆر ئاڵۆزدا. ئه وه ی الی که س نهێن��ی نیه که ئه م هه رێمه به بێ پش��تیوانی نێوده وڵه تی نه ک هه ر ناتوانێت پێش��بکه وێت به ڵکو ئاسایش��ی مانه وه ش��ی له مه ترسیدایه. ئه مه ڕاس��تیه كی تاڵه، که ئێمه هه تا ئێس��تا خۆم��ان، وه ك خۆم��ان ناتوانین ئاسایش��ی خۆم��ان ده س��ته به ر بکه ین. ه��ۆکاری ئه مه زۆره، به ده زگایی نه بونی هه رێمی کوردستان، نه بونی باوه ڕ ی��ان ئایده لۆژیاییه كی هاوبه ش، حکومکردن له رێگای پاره وه. هه رێم له زۆر روه وه وه ها ده ڕوات وه ک سعودییه ی لێبێت، واڵتێکی ئێجگار ده وڵه مه ند به اڵم ناتوانێت ئاسایش��ی خۆی دابین بکات. له کاتێکدا ئێمه به قاره مانی ناس��راوین نه ك به بێتوانایی له به رگری له خاکی خۆمان. بۆیه خه تای یه که م و کۆتایی له مباره دا

سیس��ته می حکومڕانی هه رێم��ه نه ک خه ڵكی کوردستان.

ئه م��ڕۆ ئه مریکاییه كان��ن، ن��ه ك خۆم��ان له خه م��ی گه ور دان بۆ ئێمه ک��ه ببینه خاوه ن س��وپایه ک. له واش��نتۆن زیاتر بی��ر له داهاتو و چۆنێت��ی مس��ۆگه رکردنی مان��ه وه ی ئێمه ده كرێ��ت له هه ولێر. هیچ سیس��ته مێک به بێ سوپایه كی نیش��تمانی ناتوانێت بونی هه بێت. ئه وروپاو ئه مریکا له ڕوی سه ربازی، لۆجستی، هاوکاری ئاس��ایش، دروستکردنی سیسته می دیپلۆماس��ی، په یوه ندی پته وکردنی ئابوری، گه شه پێدانی ده زگاکان، قه رزپێدان و پاراستنی مافه كان به چڕی له گه ڵ هه رێمدا هاوکارن. له م ڕوانگه یه وه ی��ه که هاتن��ی ئه ندامی کۆمینیتی دیپلۆمات��ان ب��ۆ جێگایه ك��ی وه ك په رله مان هه نگاوێکه بۆ پێکه و گرێدانی نوێنه رانی خه ڵك و چۆنێتی به ڕێوه چونی پرۆسه ی ته شریع له هه رێم له گه ڵ کۆمه ڵگای نێوده وڵه تیدا، چونکه ئه وان له هه مو بوارێکی تردا له گه ڵ ئێمه دا هاوبه شن.

هه رای دیپلۆماتی ئێرانیئێرانی کونس��وڵخانه ی کارمه ندێکی هاتنی له خوار پله ی کونسوڵ کرا به کێشه، له به ر ئه م

هۆکارانه ی خواره وه:یه که م، بۆ دروستکردنی روداوێکی موزه یه ف و وه ك روپۆش��ێك بۆ روداێکی مێژویی. له پێناو

که مکردنه وه ی بایه خی روداوه مێژوییه كه.دوه م، وه ك یاریه كی کۆنی هه میشه یی رژێمه سته مکاره كانی ناوچه ی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست، هه میش��ه له هه مو جوڵه یه کی خه ڵكدا ده ستی به ک��ه م دی��دی ئه م��ه ده بینێ��ت. ده ره وه س��ه یرکردنی خه ڵکه وه ك ئام��راز، نه ك وه ک

خاوه ن دیدو ماف و هاواڵتی.س��ێیه م، هێزی رۆژهه اڵتی، لێره دا پارتی، ده یه وێ��ت وێنایه ک��ی وه ه��ا الی هه وادارانی دروس��ت بکات، که ئ��ه و وه ك هێزێک نه یاری گه وره ی نێوده وڵه ت��ی هه یه. به دوژمن بینینی ئه ویت��ر ئه گ��ه ر له پارادایمێکی دیپلۆماس��ی قوڵه وه نه هاتبێت، ده بێته هۆی په کخس��تنی

سیسته می په یوه ندی.چ��واره م، به ده ره ك��ی کردن��ی خواس��تی خه ڵ��ك، بێڕێزیه به رامبه ر خواس��تی خه ڵک. له کاتێک��دا نهێنی نیه ک��ه زۆرینه ی خه ڵكی کوردس��تان خوازیاری ئه وه ن که له ژێر سایه ی سیس��ته مێکدا بژین که بتوانێ��ت قه یرانه كان قه یرانی به تایب��ه ت تێبپه ڕێنێت، به ئاس��انی ناوخۆیی. نه ك له گه ڵ هه مو قه یرانێکدا خیتابی په رتبون و جوت ئیداره یی و براکوژی و وه ده رنان و

هه ڵوه شاندنه وه و ئه م شتانه بکرێت.پێنج��ه م، ده بێ��ت وانه یه ك له سیس��ته مه ناوه ڕاس��ته وه رۆژهه اڵت��ی حکومداریه کان��ی فێربین، که خه ڵكیش بونی هه یه و خواس��تیان هه یه و ئه گه ر داوای خواسته کانیان بکه ن نابنه تاوانبار ی��ان به كرێگیراوی هێ��زی ده ره كی. له کاتێکدا دیپلۆماسی کوردی بریتیه له په نابردنه به ر ده ره وه نه ك ب��ۆ په ره پێدانی دۆزی کورد به ڵکو بۆ پشت شکاندنی برا کورده كه ی تر.

چۆنێتی دابینکردنی ئاسایشی په رله مانزۆر بارگرژیه ك��ی دانیش��تنه كه پێ��ش ل��ه ئاراداب��و. په یام��ی تون��دو دژ به ی��ه ک که ش وهه واکه ی سیخناخکردبو. هێنده نه بو که له په رله مان په الم��ارو توندوتیژی به كارهاتبو، بۆی��ه دوباره بون��ه وه ی کارێک��ی وه ه��ا نه ک ب��ه دور نه ده گی��را، به ڵک��و چاوه ڕانکراوب��و. بۆیه باش��ترین رێگا بۆ دابینکردنی ئاسایشی په رله م��ان داوه تکردنی دیپلۆمات��ان بو هه تا ببنه قه ڵغانی دروس��تبونی هه ر توندوتیژیه ك. ئ��ه م رێگای��ه س��ه رده میانه ترین رێگای��ه بۆ رێگه گرتن له ده س��تبردن بۆ توندتیژی. دیاره له هه مانکاتدا بیر له وه ش��کرابوه وه که له کاتی ئاماده نه بونیش��یاندا هه نگاوێک��ی کاریگ��ه ره چونک��ه ئاگاداربونی کۆمه ڵ��گای نێوده وڵه تی

رێگر بو له رێگه گرتن یان به الرێدا بردنی.

کۆتاییدانیش��تنی رۆژی 23ی مان��گ ب��ۆ هه مو الیه ن��ه كان به س��ودبو. له س��ه روی هه مویه وه بۆ پرۆس��ه ی دیموکراس��ی هه رێم هه نگاوێکی گه وره بو. ئه مه ته نها په یوه ندی به ئه وه وه نیه که قسه له سه ر بااڵترین پۆستی هه رێم کراوه، به ڵک��و گرنگ��ی له وه دایه که دیموکراس��یانه ده توانرێت به به هێزتری��ن الیه نی واڵت بوترێت نه خێر. له هه مانکاتدا ده بێ��ت هه مو هێزه كان چاوه ڕوانی ئه وه بکه ن که رۆژێک له یاس��ایه ك ن��اڕازی بن، ن��ه ک له هه رچیه ك ن��اڕازی بون رێگ��ری لێبک��ه ن. ئ��ه م تێگه یش��تنه زێده گرنگه. ئێمه هه مومان به ش��ێکین له پرۆسه ی دیموکراسی، له کاتێکدا که به شێکین، ده توانین به ش��داربین، ن��ه ك هه وڵبده ی��ن وه ك ئه وه ی ده خوازین ئاراس��ته ی بکه ین. ئه م تێگه یشتنه له رێژه گه رای��ی ب��ون بنه مای دیموکراس��یه. رۆژی 23ی مان��گ دژی ک��ه س نه بو، به ڵکو له به رژه وه ندی هه موان بو. به اڵم هه مو هێزه كان له هه مانکاتدا هه س��ت به م گرنگیه ناکه ن. کات گرنگه له سیاس��ه تدا. 23ی مان��گ روداوێکی سیاسی بو به مانا دۆلۆزیه كه ی، ئێمه ی کرده وه به س��ه ر پانتاییه كی ت��ردا، زمانێکی تر. 23ی

مانگ قسه كردن جیاوازبوو.

بۆ مێژو: بۆچی دیپلۆماتان بانگهێشتکران بۆ په رله مان له رۆژی 23ی حوزه یران

؟

بەش��ێک ڕاب��ردودا س��اڵی لەچەن��د لەڕۆژنامەن��وس و توێژەرو ڕۆش��نبیرانی ئێمە، هەستان بەخوێندنەوەی جیا جیا بۆ پێکهاتەی سیاس��ی و مێژو و ئایندەی خەباتی سیاس��ی بەجۆرێک کوردس��تان، نیش��تیمانی یەکێتی یەک لەڕۆش��نبیرە دیارەکانی کورد بەڕێز کاک ]مەریوان��ی وری��ا قانع[ لەس��تونی هەفتانەی خۆی لەڕۆژنامەی ئاوێنە یەکێتی نیش��تیمانی بەسوڵتانیزمی بێ سوڵتان وەسف دەکات، من نامەوێ��ت دەربارەی تەواوی ئ��ەو خوێندنەوەو تێگەش��تنە نازانس��تی و ناواقیعیانە بدوێم کە بەدرێژایی ئەم چەند س��اڵەی ڕابردو بۆ هەمو جوڵەیەک��ی سیاس��ی یەکێت��ی نیتش��یمانی کراوە، ڕەنگە بەش��ێک ل��ەو تێبینی و ڕەخنەو خوێندنەوان��ە ب��ۆ دۆخی سیاس��ی و هەیکەلی نیش��تیمانی کوردس��تان حیزب��ی یەکێت��ی جێگەی بایەخ بێ��ت، بەاڵم زۆربەی هەرەزۆری توێژینەوەو تێگەش��تنەکان دەربارەی یەکێتی پێچەوانەی ت��ەواو کوردس��تان نێش��تیمانی مەنهەجی سیاس��ی و ستراکتۆرە مەبدەئیەکانی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان بون، بەڕادەیەک هەندێ��ک واماندەزان��ی کاکی توێژەر باس��ی پارتێکی سیاسی دیکە دەکات لەئەستێرەیەکی دور. وەک هەم��و الی��ەک بینیم��ان یەکێتی نیشتیمانی کوردس��تان بێ ئەو سوڵتانەی کە مەریوان باس��ی دەکرد بەباش��ی توانی ڕۆڵی سیاس��ی خۆی لەتەواوی جومگ��ە نەتەوەیی و س��تراتیژی و دیمۆکراس��یەکاندا ببینێ��ت، بۆ نمونە جیابونەوەی بزوتنەوەی گۆڕان لەیەکیتی نیشتیمانی کوردستان لەکاتێکدا بو کە تەواوی دەسەاڵتەکان لەزۆنی س��ەوز لەژێر کۆنترۆڵی یەکێتی نێش��تیمانی کوردس��تاندا بو، ڕاستە دۆخێک��ی تاڵ بۆ یەکێت��ی و یەکێتیەکان هاتە پێش��ەوە بەاڵم یەکێتی نیشتیمانی کوردستان ن��ەک پەنای ب��ۆ توندوتی��ژی پەرچەکرداری سیاسی نا دیمۆکراس��یانە نەبرد، بەڵکە هەمو ئاگادارن تا ئەو ش��وێنەی یەکێتی دەسەاڵتی هەبوبێت توانی نەک بزوتنەوەی گۆڕان بەتەنها بەڵکە هیزە سیاس��یەکانی دیکەش بپارێزێت، لەکاتێک��دا پارت��ی دیمۆکرات��ی کوردس��تان لەحەڤدەی ش��وباتدا هێ��زی زێرەڤانی ڕەوانە دەکرد بۆ تەختکردنی گردی زەرگەتەو لەزۆنی زەرد مەکۆکانیان دەسوتاندن. ئێستە ئەو خاڵە ڕونە ک��ە یەکێتی چەندە لەئاس��تێکی بەرزی مەدەن��ی و دیمۆکراس��یدا سیاس��ەتی کردوە. یەکێتی نیشتیمانی بەئەندازیاری درێژکردنەوەی ماوەی سەرۆکایەتی سەرۆکی هەرێم بۆ دو ساڵی دیکە وەس��ف دەکرا لەس��یانزەی حوزەیران، بەاڵم لەبەرچاوگرتنی دۆخی سیاس��ی هەرێمی کوردستانی ئەوکات بۆ یەکێتی جێگەی بایەخ و بەرپرس��یارێتی نەتەوەی��ی و مێژویی بو، ئەوە بو لەس��یانزەی حوزەیراندا یەکێتی نیشتیمانی کوردستان نەخشەی بۆ قۆناغێکی دیکەی کاری سیاس��ی و جێگیرکردنی پرۆسەی دیمۆکراسی دەکرد لەکوردس��تان، بۆیە ئەو یاریەی ئێستە هەندێ��ک هێزی سیاس��ی دەیانەوێت دوبارەی بکەنەوە بۆ درێژ کردنەوەی ماوەی سەرۆکایەتی س��ەرۆکی هەرێم بۆ دو ساڵی دیکە پێشتر لە الی��ەن یەکێتی نیش��تیمانیەوە تاقیکراوەتەوە بەدیوێکدا وەک چانس��ێک بەپارتی دیمۆکراتی کوردس��تان بۆ چاکس��ازی سیاسی و لەالیەکی ترەوە بۆ تێپەڕاندنی دۆخی قەیرانی سیاس��ی. بڕوا ناکەم هیچ هێزێکی سیاس��ی لەکوردستان ئەمڕۆ لەو هەڵویس��تەی ئەوێ س��اڵی یەکێتی ناڕازیبێ��ت بێگوم��ان بەتێگەش��تنی ئەمڕۆی بۆ دۆخی سیاس��ی هەرێمی کوردس��تان لەدو س��اڵی ڕابردودا، ئەوان نەک ناڕازی نین بەڵکە بەپرۆس��ەیەکی س��ەرکەوتوش وەس��فی ئەو لەالیەکی یەکێتی دەک��ەن. نەخش��ەڕێگایەی ترەوە سیاسەتی نەتەوەیی یەکێتی نیشتیمانی بۆ پش��تگیری کردنی کوردانی چوار پارچەی کوردس��تان نەک جێگەی گلەی��ی گەلی کورد نیە بەڵکە شایس��تەی ڕێزو سوپاس��ی هەموو پێکهات��ە سیاس��یەکانی کوردس��تان و ڕۆحی بەرزی کوردبون��ە لەهەمو دونیا. هیچ الیەنێک ناتوانێ��ت هەنگاوێک لەپێ��ش یەکێتیەوە بێت دەرب��ارەی خواس��تی س��ازان و پێکەوەژیانی پێکهاتە سیاس��یەکان لەکوردستان، لەڕاستیا یەکێت��ی نیش��تیمانی کوردس��تان ئەندازیارو تیۆریس��یانی کۆنس��ێپتی س��ازانی سیاسی و زۆرجار بەجۆرێک لەکوردس��تان، نیشتیمانیە لەپێن��او بەرژەوەندی نەتەوەی��ی گەلی کورد دەس��تبەرداری بەش��ێک لەماف و دەستکەوتە سیاس��یەکانی خۆی بوە بۆ الیەنەکانی دیکە. ئەمڕۆ لەبەغدا کوتلەی سەوز مەرجەعی سیاسی و ستراتیژی ڕۆحی نەتەوەیی گەلی کوردە، هەمو عێراقیش پێکهاتە سیاس��یەکانی کوردستان و ئەو راس��تیە دەزانن کە قورس��ایی سیاس��ی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان چەندە جێگەی بایەخ و گرنگی پرۆس��ەی سیاس��یە لەعێراق،

ڕونت��ر بڵێ��م یەکێت��ی نێش��تیمانی لەرێگای بیرکردنەوەو هەیمەنە سیاس��ییە مێژوییەکەی خۆی��ەوە توانیویەتی ت��ەوازن لەنێوان تەواوی پێکهاتە سیاسی و ئەتنی و ئاینی و ئایدیۆلۆژی و تەنان��ەت مەزهەبیەکانی��ش لەعیراق ڕابگرێت، گوم��ان لەوەدانیە بەبێ بونی مەدرەس��ەیەکی بەرزی کاری سیاس��ی و دیپلۆماسی کە یەکێتی نیش��تیمانی لەعێ��راق داهێنەریەت��ی مەحاڵ ب��و بتوانێت بگاتە ئاس��تێکی بەرزی وەها کە وەک مەرجەع��ی نەتەوەی��ی و سیاس��ی گەلی کورد پێکهاتە سیاس��یەکانی عێراق نرخ و بەها ببەخش��نە هەمو جوڵە سیاسیە نەتەوەیەکانی یەکێت��ی، وەک دەبینین یەکێتی نەک هۆکاری لەعێ��راق سیاس��ی قەیران��ی دروس��تبونی نی��ە بەڵکە تاکەهیوای چارەس��ەرو س��ازان و پێکەوەژیان��ی تەواوی پێکهاتە سیاس��یەکانە لەعێراق. یەک لەو کەوالیتێ بەرزە سیاسییەی کە یەکێتی نیش��تیمانی هەڵگریەت��ی بریتیە لەمامەڵەکردن لەگەڵ دۆخی واقیعی سیاس��ی هەنوکەی��ی. هەنوک��ە الی یەکێتی ش��وێنی کردنەوەی گۆڕەپان��ی یاری��ەکان و بردنەوەی ]هەنوکەساز[ یەکێتی سیاسیەکانە، گرێکوێرە ە، هەنوکەیەک دەتوانێت ئیس��تایەکی سیاسی بگۆڕێ��ت ب��ۆ داهاتویەکی سیاس��ی باش��تر، هەنوکەس��ازی وەک میتۆدی کاری سیاس��ی یەکێتی نەک بەتەنها سەرکردایەتی و مەکتەبی سیاس��ی هەڵگری ئەم خەسڵەتەن بەڵکە تاک تاک��ی یەکێتی��ەکان بەهەمان ئاس��تی بەرزی هۆشیاریەوە کار دەکەن، بۆ نمونە یەکێتیەکان خاوەنی گرێی مێژویی و بنەماڵەیی و ئایدیۆلۆژی نی��ن، یەکێتی��ەکان ب��ێ جی��اوازی دەتوانن ل��ەڕوداوەکان و دۆزە سیاس��ییە هەنوکەیەکان تێبگ��ەن و بەباش��ی دەزان��ن ئەرک��ی ئەوان لێرەو لەئێس��تادا چیە، چیت��ر بۆ یەکێتیەکان زەرورەت ئەوەنیە چاوەڕوانی سەرکردایەتی بن پێیان بڵێت کە چ��ۆن چۆنی لەگەڵ هەنوکەدا بەرخورد بک��ەن، بەڵکە یەکێتی��ەکان خۆیان ئ��ەو ئاس��تە بەرزە لەهۆش��یاری سیاس��یان هەیە لەگەڵ پێش��هاتە سیاس��یەکان. یەکێتی وەک چ��ۆن لەکوردس��تان ئەندازیاری چەمکی س��ازانی نیش��تیمانیە، بەهەم��ان ئەندازەش لەگ��ەڵ واڵتان��ی ناوچەکە هەڵگ��ری هەمان میتۆدۆل��ۆژی کاری سیاس��ییە. ئەو قس��ەیە زەڕەیەک ڕاس��تی تێدانیە کە پێی وایە یەکێتی گوێڕایەڵی سیاس��ەتی ئێرانییە، بەپێچەوانەوە یەکێتی وەک هاوبەشێکی دیپلۆماسی و سیاسی لەگ��ەڵ واڵتی ئێراندا مامەڵ��ەی کردوە، هەمو بینیم��ان لەس��ەرەتای دەرکەوتن��ی گروپ��ی تیرۆریستی ]داعش[ واڵتی تورکیا کە هەندێک الیەن بەچ��اک و خراپ بەرگری��ان لێدەکردن و لەبانگەشەی هەڵبژادنەکاندا ماڵ بەماڵ دەنگیان بۆ حیزبەک��ەی ]ئاردۆگان[ کۆدەکردەوە، چەن خراپ پش��تیان کردە گەلی ک��وردو لەژێرەوە ه��اوکاری ]ئەبوبەکر بەغ��دادی[ان دەکرد بۆ قڕکردن��ی گەلی ک��وردو تەختکردنی هەرێمی دەمودەست واڵت تەنها کوردستان،لەڕاس��تیا بەئەرک��ی هاوپەیمانێت��ی خ��ۆی هەس��تا بۆ کورد گەلی هاوکاریکردن��ی پش��تگیریکردن و واڵت��ی ئێران بو، بێگومان س��ەرۆکی هەرێمی کوردس��تان ئەم ڕاس��تییەی نەش��اردۆتەوە. لێرەوە ئەو خاڵە ڕون و ئاش��کرایە کە یەکێتی نیش��تیمانی کوردس��تان وەک هاوپەیمانێکی دیپلۆماتیک و سیاس��ی لەئاس��تی نەتەوەییدا لەگەڵ ت��ەواوی واڵتانی ناوچەکە سیاس��ەتی ک��ردوە ن��ەک گوێڕایەڵێکی سیاس��ی. ئەمڕۆ یەکێت��ی نیش��تیمانی کوردس��تان پتر وەک مەدرەس��ەیەکی سیاسی دەبینرێت کە خاوەنی میتۆدۆلۆژییەکی سیاس��ی نیش��تیمانیە نەک بەتەنها حیزبێکی سیاس��ی کە دەیەوێت ئیش لەس��ەر بردنەوەی چەند کورسیەکی پەرلەمان ب��کات. ڕاس��تی ئەوەیە یەکێتی نیش��تیمانی هەرگی��ز ئەم ئەرکە سیاس��ی و دیپلۆماس��ی و نەتەوەیی��ە مێژوییەی بەهی��چ کەس و الیەنێک نەفرۆشتۆتەوە هەربۆیە هەندێک لەڕۆشنبیران و هێزە سیاس��یەکان لەخوێندن��ەوە بۆ پێکهاتە مۆدێرنە مەدرەس��ە نیش��تیمانی و حیزب��ی و سیاسیەکەی یەکێتی دەکەونە هەڵەی گەورەی زانستیەوە. هەمو ڕێگاکان دێنەوە ماڵی یەکێتی، ئەمە ئەو پرسیارە جەوهەری و فەندەمۆنتالەیە کە ئەمڕۆ ژێر بەژێر هەمو تاکێکی کوردو هێزە سیاسیەکان لەخۆیانی دەکەن، ئەمڕۆ هەرێمی کوردستان دوچاری کۆمەڵێک قەیران بۆتەوە، وەک بینیم��ان پارتی دیمۆکراتی کوردس��تان شکس��تی هێنا لەچارەس��ەرکردنی بەش��ێکی زۆر لەقەیران��ەکان، وەک توێ��ژەرو چاودێرانی سیاس��ی دەڵێن پارتی دیمۆکراتی کوردستان ئەندازیاری دروستکردنی دۆخی قەیرانە، پرسی دەستورێکی نوسینەوەی هەرێم و سەرۆکایەتی نەتەوەیی و سیاس��ی نیش��تیمانی و س��ازانی یەک لەپرس��ە گەرمەکانی نێوەندی سیاس��ی و کۆمەاڵیەتی و ڕۆشنبیریە لەهەرێمی کوردستان، بینیم��ان پارتی دیمۆکراتی کوردس��تان تەنها مایەوەو تا رادەیەک کەوتە پەراوێزی پرۆسەی ئەجندای لەگەڵ هێزەسیاسیەکان سیاسیەوە، سیاسی و مەنهەجی سازانی نیشتیمانی یەکێتی یەکیان گرتەوە، ئەمڕۆ نە پارتی دەتوانێت بێ یەکێتی هەنگاوێک بەرەو س��ازانی نیش��تمانی بهاوێژێت و نە بزوتنەوەی گۆڕانیش بەبێ یەکێتی نیش��تیمانی کوردس��تان دەتوانێت حیس��اب لەسەر خولیاو خەیاڵ و هیوا سیاسیەکانی خۆی

بکات،

نهێنی سەرکەوتنەکانی یەکێتی نیشتیمانی!

19 »»

سه ردار عه زیز

هێنده نه بو که له په رله مان

په المارو توندوتیژی به كارهاتبو، بۆیه

دوباره بونه وه ی کارێکی وه ها نه ک

به دور نه ده گیرا به ڵکو چاوه ڕانکراو بو

ڕێزان شێخ دلێر

(487( سێشه ممه 2015/7/14 19تایبه‌ت

ونبون * ناس��نامه یه كی ژوری بازرگانی س��لێمانی ونبوه به ناوی ) سه رمه د محمد علی حسن ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ

پرسگه ی ئاوێنه .* نازنامه یه کی ژوری بازرگانی به ناوی )کمال مصطفی حمید( ونبوه هه رکه س��ێک دۆزیویه تیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ ش��وێنی

ده رچونی.* كارتیكی زانیاری به ناوی )احمد قاسم عباس( ونبوه ، هه ركه س دۆزیویه تیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ كتیخانه ی خاك له كه الر.

* تابلۆیه كی بیشه وه ی ئۆتۆمبیل زماره )2648سلیمانی (جۆری تویوتا_كروال، به ناوی )سردار كریم علی محمود(ونبوه ، هه ركه س دۆزیویه تیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ كتیخانه ی خاك له كه الر.

ئه مه ده س��ه اڵتی پارله مانی الواز كردوه ، به اڵم ئه مه مانای بێتوانایی ئه ندام پارله مان نی��ه ، ئه مه مان��ای ئه وه یه ك��ه حیزبه كان تخویلی پارله مانتاره كان ناكه ن بۆ بڕیاردان و بڕی��اری هه س��تیار الی خۆی��ان و له نێ��وان سه رانی ده سڕۆیشتوی حیزبه كانه وه ده درێت ب��ێ جی��اوازی به حیزبه كانی ئۆپۆزس��یۆنی پارله مانه كان ئه ندام وه نه بێ جارانیش��ه وه ، نه توانن ئ��ه م بڕیارانه بده ن ی��ان ده ركیان پێنه كردب��ێ، نه خێ��ر من به به ڵگ��ه وه بۆی ئه سه لمێنم كه ئێمه پێش پێكهێنانی كابینه ی 8 له ڕێ��گای فڕاكس��یۆنه كه مانه وه داوام��ان له بزوتنه وه ی گۆڕان كردوه كه نابێت له كاتی وتووێژ له گه ڵ پارتی بۆ پێكهێنانی حكومه ت، باس��ی پۆس��تی س��ه رۆكی هه رێم نه كرێت و له هاوكێش��ه كه به ده ربێ��ت، ئه وه ش��اندی دانوستانی بزوتنه وه ی گۆڕان بو ئه و الیه نه ی پشتگوێ خس��ت و موجامه له ی پارتی كردو خۆی له و پۆسته پاراست و نه یزانی چ پۆستێ

داوا ده كات و چ وه زاره تێ��ك هه ڵده بژێرێ و چ پۆس��تێك ئه خاته هاوكێشه كه وه و چۆن نرخ بۆ پۆس��ته كان داده نرێت؟ ته نانه ت پۆستی سه رۆك شاره وانی شارو شارۆچكه كانیش به و هه ستیاری و گرنگیه یه وه له ئه جیندای شاندی دانوس��تانه كاندا نه بو و ئێستاش هه ر ئه وانن دانوستان ئه كه ن و له چێشتخانه ی حیزبه كاندا یاپراخه كه ده پێچن��ه وه و له بینای پارله ماندا ده كوڵێنرێ��ت، حیزب هه یه له كوردس��تاندا س��ه رۆكه كه ی به ه��ۆی نه خۆش��یه وه %100 ئه دائ��ی الواز بوه و كه س زات��ی ئه وه ناكات ب��اس له به دیله ك��ه ی بكات، ئه م��ه ده ردی حیزبه و حكومه ت��ی گرتوه ته وه ، ئیتر لۆمه ی پارله مانتار بۆ ئه كه ن، زۆربه ی پارله مانتاران بێتوان��ا نی��ن، ئه وه به ش��ێك له س��ه رانی ده نگنه هێنن ئ��ه وه ی له ترس��ی حیزبه كانن نه یانتوانی و نه یانوێرا خۆیان كاندید بكه ن بۆ پارله مان، چونكه لیس��تی ئ��ه م جاره كراوه بو وه ك ئه وه ی به غداو ئه و براده ره ش باشی

له یاده له لیس��تی یه كێك له حیزبه دیاره كانی كوردس��تان بۆ ئه نجومه نی نیشتمانی عێڕاق یه ك كاندیدی حیزبی هه بو له ئاست مه كته ب سیاس��ی ده رنه چو ب��ه اڵم به رێكه وتن چوه پارله مان، ئه وه ته نها پارله مان نیه توش��ی په ت��ای حیزب بوبێ��ت به ڵك��و ئه نجومه نی وه زی��ران ده زگای دادوه ریش هه مان په تایان توش ب��وه ، هه ژمونی حیزب به س��ه ر هه مو جومگه كانی ده س��ه اڵتدا دیاره و زۆربه ی ئه م پارله مانتارانه ی ئێس��تا خه ڵكی نه فس به رزو ته كنۆكرات و ئه كادیمین و ش��اره زای یاس��او رێساكانن و سازش له سه ر بابه ته هه ستیاره كان ناكه ن و بیروب��اوه ڕو په یمانه كانیان به رامبه ر ده نگده ره كانیان ال گرنگتره له پۆسته كانیان و ئه گه ر به پارله مانتاره كان بێت بێ هیچ ترس و دودڵیه ك گشت كه یسه كان به شێوه ی یاسایی به كه یس��ی س��ه رۆكایه تی یه كالده كه ن��ه وه هه رێمیش��ه وه ئه گه ر بۆش��یان نه كرێت رای خۆیان به ڕاش��كاوی ده ڵێن، پێشكه شكردنی

چوار پرۆژه یاسای هه مواری یاسای ژماره )1( ساڵی 2005ی سه رۆكایه تی هه رێم دیسان پالنی حیزبه كان بو له ن��او پارله مان ره نگیدایه وه ، گریم��ان ئ��ه م چ��وار پرۆژه یه پێش��كه ش نه كرایه ، چی ده بو؟ ئه وا پۆس��تی سه رۆكی هه رێم له 2015/8/20 به تاڵ ده بو س��ه رۆكی هه رێ��م ئۆتۆماتیكی ده چوه ماڵه وه و ده بوایه له بری ئه وه ی ئه م چوار حیزبه مش��وری ئه و پۆسته بخۆن پارتی خۆی مشوری بخواردایه ، ئ��ه م قه یرانه ش دروس��ت نه ده ب��و، ئه گه ر مشوریش��ی نه خواردایه هه رێم بێ س��ه رۆك ده بو، بێ س��ه رۆكیش هیچ كاریگه ری له سه ر به ڕێوه چونی كاروب��اری به ڕێوه بردنی هه رێم بده ن(، ده س��ه اڵته كانی نه ده بو)س��ه رنجی ئه م هه رێمه پێش 2005 سه رۆكی هه رێمیشی نه بو هیچ گرفتێكیشی نه بو، كه واته ئه توانین بڵێین راسته گرژیه كه له پارله مانه وه بو به اڵم له پش��ت هه ر فراكس��یۆنێك كه پرۆژه كه ی

پێشكه شكرد سه رانی حیزبه كه یان بو.

بێتوانای��ی گرفته ك��ه جه مس��ه ری پارله مانتاران نیه ئه وه حیزبه كانن ده س��تی پارله مانتاران وااڵ ناكه ن، نه ك له به ر بێتوانایی پارله مانت��ار به ڵكو به هۆی به سیس��تماتیك نه بون��ی ده س��ه اڵته كانی ئ��ه م هه رێمه ی��ه به پارله مانیشه وه . ئه و بارودۆخه قه یراناویه ی ئه و هۆكاره كه ی گرتوه ت��ه وه كوردس��تانی حیزبانه ن له كابینه كانی پێشودا به شداربون و پارله مانیان زۆرینه ی پێش��ودا له خوله كانی به ده سته وه بوه و به وانه شه وه كه نوێنه رایه تی كوردیان كردوه له به غداو به و براده ره ش��ه وه كه توانج له پارله مانتارانی كوردستان ده دات، وات��ه ئ��ه و گه چ��ه ی به ده س��ت حكومه ت و پارله مان و ده س��ته ی دادوه ری ئێستاوه ره ق ب��وه ئه وانه خۆش��یان كردوه كه پێش��تر حوكم��ی ئ��ه م هه رێمه یان كردوه و ئێس��تا ئه گینا دانوس��تانی حیزبه كان��ن، وه ف��دی زۆرن ئ��ه و پارله مانتارانه ك��ه رای تایبه تی خۆی��ان هه یه بۆ بڕی��ارو یاس��اكان، به اڵم

ئه خالقیان( ره وش��تیان)التزامی په یوه ستی به حیزبه كانیان و ده نگده ره كانیانه وایلێكردون كه هه ندێكی��ان گوێڕایه ڵی حیزبه كانیان بن. به دڵنیاییه وه ده ڵێم له پارله مانی كوردستاندا ئه وه نده پارله مانتاری به توانا هه یه كه بتوانن هه توان��ی هه مو برینه كانی ئه م هه رێمه بكه ن ئه گه ر گوێیان لێبگیرێ و یاساو بڕیاره كانیان به هه ند وه رگی��رێ و گه ر توانایان له ئه ندامانی مه كته ب سیاسی حیزبه كان زیاتر نه بێ كه متر نیه . به اڵم، به اڵی هه ژمونی حیزب ده س��تی به س��تون وا له م كه یسه ش��دا كاره كان به و ئاڕاس��ته یه ده ڕوات كه پارله مان وه البنرێت و بڕیاری كۆتایی الی حیزبه كان بێت و پارله مان

ببێته ئاوێنه نمای مه كته ب سیاسیه كان. له كۆتایدا به و براده ره ده ڵێم:

ئه و قوڕه ی ئێمه ده یش��ێلین و هه ڵنایه بۆ دروستكردنی خشته كان

ئێ��وه بۆت��ان گرتوینه ته وه ، وا قس��ه ش ده كه ن كه نه باتان دیبێت و نه بۆران.

حیزبه‌كان‌به‌دیلی‌‌پارله‌مانن،‌كامیان‌الوازن‌پارله‌مانتاران‌یان...‌پاشماوه‌

ئ��اگ��اداری بۆگشت الیه ن و كه سایه تیه په یوه ندی داره كان ....

من پارێزه ر ) سۆران عثمان مصطفی ( كه به پێی كۆنووسی كۆمپانیای )كۆمپانیای بیوتی بۆ بازرگانی گشتی و كاری دیكۆرات / سنوردار ( كه له ڕۆژی 2015/6/22 دا بڕیار دراوه به دانانم وه ك پاكتاوكاری كۆمپانیا ..ئاگادارتان ده كه ین كه كۆمپانیاكه مان پاكتاو ده كرێ و هه ر كه س و الیه نێك په یوه ندی هه یه به كۆمپانیا یان قه رزی له الی كۆمپانیا هه یه ئه وا له ماوه ی )15( رۆژدا په یوه ندی

به پاكتاو كاری كۆمپانیاوه بكات به مه به ستی یه كالییكردنه وه پاكتاوكارپارێزه ر: سۆران عثمان مصطفی 07701916459

ئ��ەو ئەمان��ە دەش��ێت دەڵێ��م "س��ەوابیت"انە بن کە لەخەیاڵی دینیی هه ندێ��ک لەوانەدا ئامادەی��ە کە باس لەپاراستنی "س��ەوابیت"ەکان دەکەن، ب��ەاڵم دەش��ێت کەس��انێکی دیک��ە س��ەرجەمی ئەو "س��ەوابیت"انە وەک هه ڵ��ە تێگەیش��تن لەئیس��الم ببینن و پێیانوابێ��ت ئەوانە "س��ەوابیت"ەکانی ئیسالم نین. دەشێت ئەمانە پێیانوابێت سەوابیتەکانی ئیسالم شتگەلێکن جیاواز لەو لێکدان��ەوە "خراپ"و "ناڕاس��ت"و "نائینسانیانەی" ئیسالم. دەکرێت بڵێن "جەوهه ر"ی ئیسالم لەکۆمەڵێک ڕوانین و بۆچونی تری ناو قورئاندایە کە ئەمانە فی اکراە لەنمونەکانیان��ە:"ال هه ندێک الدین" دین بەزۆرەملە نییە."انا خلقناکم من ذک��ر و أنثی و جعلناکم ش��عوبا و قبائل لتعارف��وا"، ئێمە وەکو نێرو مێ بەمیللەت و کردومانن دروستمانکردون و خێڵ��ی جی��اواز بۆئ��ەوەی یەکت��ری بناسن."لو ش��ا ء ربك لجعل الناس أمة واح��دة وال یزالون مختلفی��ن"، ئەگەر خوداکەت بیویس��تایە هه موتانی دەکرد بەیەک ئوم��ەت بەاڵم هێش��تا جیاواز لەگەڵ یەکدا. "لك��م دینكم ولی دین"، دینی خۆتان بۆ خۆتان و دینی خۆم بۆ خ��ۆم. یاخود "وقل الحق من ربكم فمن شا ء فلیؤمن ومن شاء فلیكفر إنا أعتدنا لاللمین ن��ارا"، "بڵێ هه ق الی خودایە، باوەڕبهێنێت و ب��ا دەیەوێت ئ��ەوەی ئەوەش��ی دەیەوێ��ت ب��ا کوفربکات و بێباوەڕبێت، ئێم��ە ئاگرمان بۆ زاڵمان داخستوە". هه مو ئەم ئایەتانە دەشێت بکرێن��ە بنەمایەک ب��ۆ لێکدانەوەیەکی ت��ری "س��ەوابیت"ەکانی ئیس��الم کە س��ەرقاڵی تەکفیرک��ردن و بێمافکردن و بێنرخکردنی مرۆڤ نەبێت و مەس��ەلەی بەردبارانکردن و سەربڕین دەس��تبڕین و

بەسەوابیت نەزانێت.ئەوەی کێش��ەی ژمارە یەکە ئەوەیە هیچ یەکێک لەوانەی باس لە"سەوابیت"ی ئیسالم دەکەن ناڵێن مەبەستیان چییەو کامەیە؟ ناڵێن چۆن ئەم "سەوابیت"انە بکرێن بەیاسا؟ ناڵێن بەچ جۆرێک لەگەڵ مافەکانی مرۆڤدا کۆیاندەکانەوە؟ ناڵێن چۆن ببن بەس��نورو لەدەستوردا وەک

سنور بچەسپێندرێن؟

ئەوەی کە هه یە باسکردنی "ئیسالم"ێکە ناوەڕۆکەک��ەی نادیارە، ب��ەاڵم ئەوەی بەکردەوە دەیبینین ڕوە هه رە ناشیرین و نائینس��انیەکەی هه رە خ��راپ و هه رە ئیس��المە چ الی داعش، چ لەئەزمونی ئیسالمی شیعە لەئێراندا، چ لەئەزمونی ئیس��المی وەهابی س��عودییدا، چ الی ئەلقاعیدەو جەبهه ی نوس��رەو تاڵەبان و دونیاو سەلەفەییەکانی زۆری بەشێکی

زۆرانێکی تریش.ئ��ەوەی م��ن بەرگری��ی لێدەک��ەم بنەڕەتییەکان��ی ماف��ە دەس��تورێکە مرۆڤ دابینب��کات، ژیان وەک مافێکی پیرۆز ببینێت، س��ەالمەتی جەس��تەو نەشێواندنی بەتەواوی بپارێزێت، مرۆڤ بپارێزێت. توندوتیژیی لەبەکارهێنان��ی دەستورێک بێت بتوانێت مافی خوێندن و پەروەردەو خزمەتگوزایی تەندروستیی و پزیش��کیی ب��ۆ هه م��وان دابینبکات. دەستورێک پێ لەس��ەر ئەوە دابگرێت هه مو مرۆڤێک مافی ئەوەی هه یه کاری هه بێ��ت، هه مو کەس��ێک مافی ئەوەی هه ی��ە ڕێزیبگیرێت و ئیهان��ە نەکرێت. مرۆڤ مافی ئەوەی هه یە بەشێوەیەکی پاک و یەکس��ان داوەریبکرێ��ت، مافی ئەوەی هه ی��ە فەرق و جیاوازیی نەکرێت لەس��ەر هی��چ بنەمای��ەک، لەبنەمای ڕەگەزو ڕەنگ��ی پێس��تەوە بیگرە بۆ بنەمای بون یان نەبونی دین. لەدونیای ئێم��ەدا مافێک هه یە ک��ە گرنگییەکی تایبەت و لەڕادەب��ەدەری هه یە، ئەویش مافی تەکفیرنەکردنە. ئەمڕۆ لەشکرێک م��ەالو خوێندەواری دینی دروس��تبون لەهه مو ب��ەالوە مرۆڤیان تەکفیکردنی ئیس��المێک ئاس��انترە. تر ش��تێکی لەدونی��ای ئێمەدا دروس��تبوە کە نەک ته نها کەسانی خاوەن دینی ترو کەسانی بێدینی بەالوە بێنرخ و بێئیمانەو پلەدوە، بەڵکو هه ر ئیس��المێکی تر لەخۆش��ی نەچێ��ت بەتێک��دەری دی��ن دەزانێت و س��ەالمکردن لێیان بەحەرام دادەنێت. تەکفی��رکارە لەش��کرە لەم ڕێگرت��ن یەکێکە لەئەرکە هه رە سەرەکیی و هه رە گرنگەکانی دەستوری هه رێم، بەبۆچونی م��ن دابینکردنی ماف��ی تەکفیرنەکردن پێش دابینکردنی زۆرێک له مافەکانی تر

دەکەوێت.

ئایا‌"سەوابیتەکان"ی‌ئیسالم‌کامانەن؟...‌پاشماوه‌

نێوده وڵه تییه كان��ی له گه م��ه ب��ه ده ر ڕامیاری، ئایا ئه وده م ئه و پێكۆڵه ی سه رۆك به رامب��ه ر ناحه زانی ئه زمونه كه ی باش��ور، پڕاوپڕ هه ڵوێس��تێكی خوازراو نه بو؟ یاخود هه ڵوێس��ته كانی له به رامبه ر پڕكێشییه كانی نوری مالیكی��دا به رامب��ه ر به هه رێم، بڵێی هه ڵوێستی نه ته وه یی و دروست نه بوبن؟! خۆ ئه گه ر دروستبوبن، ئه ی ئه وه چ وێژدانێك و چ سیاس��ه تبازییه كه ، ك��ه ده نگ��ی ل��ه و چه شنه ی ده خس��ته ناو میدیاو خه ڵكه وه ، گوایه كێش��ه كه كه سییه و له نێوان سه رۆك و ماڵوێران��ی عێراقدای��ه و س��ه رۆكوه زیرانی بۆ ك��ورد ده هێنێ��ت! بڵێی ئ��ه و ده نگانه له ئێس��تادا، كه عه ببادیش چ��اوه چاوه ی گۆڕانكاریی��ه له ڕامیاری��ی نێوده وڵه تی��دا، تاوه كو ئه وه ی به نوری نه كراوه ، ئه م بیكات، له وه دا كه گوای��ه پابه ندی ڕێككه وتنه كانه و ه��اوكات مامه ڵه كردنه ك��ه ش ه��ه ر به پێی خوێندنه وه ی ئه وانه ، نه ك ئه وه ی كه ده بێت به پێ��ی ڕێككه وتنه كان بێ��ت، جگه له وه ش پێموایه ژیرێتی نیی��ه ، ئه گه ر وابزانین، كه له و ڕۆژه وه ی باش��ور به عێراق��ی عه ره به وه لكێن��راوه ، ئه وان هه میش��ه له فه یس��ه ڵی

یه كه مه وه له بیری عه ره باندنی كوردس��تاندا نه بوب��ن، نه ك ه��ه ر س��ه ددام. كه واته چ ویژدانێك��ه ، ك��ه به رگریك��ردن له هه رێ��م به كێشه ی كه سی بۆ سه رۆك لێكبدرێته وه ؟! باش��ه بڵێی بێده نگی له ئاست ئه و كارانه دا به دڵس��ۆزی لێكبدرێته وه ، گه ر وابێت، ئه وا نیش��انه ی ده ڵێن:)بێده نگب��ون ع��ه ره ب ڕازیبونه (، خ��ۆ ئه گ��ه ر وا بكه وێته وه ، تۆ بڵێی ئه وه به پێی ئه و س��وێنده ی س��ه رۆك

خواردویه تی به خیانه ت دانه نرێت.جا ئه وه ی به نده له م پرس��ه دا به له باری ده زانم، ئ��ه وه مانه وه ی س��ه رۆكی هه رێمه له پۆس��ته كه یدا، به تایبه ت له ئێس��تادا، كه ناوچه كه له ده م��ی هه ڵچون و گۆڕانكاریدایه و هه ر هه ڵه یه ك ده ش��ێت تیشكه كان له سه ر ك��وردو دۆزه كه ی بگوێزێته وه ، به تایبه ت كه ده وڵه تان��ی هه رێمی به هه م��و ملكه چییه ك قایلده بن ته نیا له پێناوی ئه وه دا كه خه ونی كورد له بارببرێ��ن. دیاره نزیكترین نمونه ش ده ستهه ڵگرتنی ڕژێمی سه ددام بو له به شێك له ش��ه تولعه ره ب، جگه له الی��ه ك له خاك و له وه ش پێموایه ئه وه قس��ه یه كی بێمزه یه ، كه ده وترێت هه مو خه ڵكی باش��ور ده كرێت

جێوه گری مه س��عود بارزانی بن. مه س��عود بارزانیی��ه ك، كه ته نانه ت له دایكبونیش��ی له گێژه نی ڕوداوه كانی كوردس��تاندا بوبێت، چج��ای ته مه نێ��ك له گ��ه ڵ كار و گه م��ه نێوده وڵه تییه كاندا، هه رێم��ی و ڕامیاریی��ه كه به س��ه ر كورددا هاتون، به س��ه ربردوه . ه��اوكات هه رگیز ئ��ه م بۆچونانه ی من به و واتایه نین، كه من كه لێنه كان هه ستپێنه كه م یاخود نادیده یانبگرم، هه رگیز به وچه ش��نه نیی��ه ، به ڵك��و به رژه وه ندی��ی نه ته وه كه م ده مهێنێت��ه قس��ه ، ده نا تێبینیگه لێكش��م سه باره ت به س��ه رۆك هه ن، ئاواته خوازبوم و ه��ه م، كه وا نه بونایه یاخود ئه و زانیارییانه ڕاستنه بن، خۆئه گه ر ڕاستبن، ئه وا بێگومان پێش��ینه یه كی له بار نابن نه بۆ س��ه رۆك و نه ب��ۆ مێ��ژوی به ڕێزیان. هه ر ب��ۆ نمونه له ساته وه ختی نوس��ینی ئه م چه ند دێڕه دا، یه كێك له ته له فزیۆن��ه كان وتوێژێكی له گه ڵ س��ه ركرده یه كی مه یدانیی یه كێتیدا ده كرد، س��ه ركرده كه له وه اڵمی یه كێك له پرسه كاندا سه باره ت به و چه كه نوێیانه ی كه بۆ هه رێم هاتون، به ڕاشكاوی وتی، كه ئه و چه كانه وه ك یه ك به سه ر ناوچه كاندا دابه شناكرێن. به نده

وه ك هاواڵتیی��ه ك، بابه تێكی له م چه ش��نه به كارێكی نابه رپرسانه ده زانم، بۆیه پێموایه بابه تێكی له م چه شنه كاری سه رۆكه ، كه زۆر به خێرایی و به وردی به دوایه وه بێت، چونكه ئه وه كارێكی تا س��ه ر ئێس��ك نادروسته و ناكۆكه له گ��ه ڵ په رژه وه ندیی بااڵی نه ته وه و پرس��ه مێژویی و هه نوكه ییه كانیدا. هیوادارم هیچ هه ڵس��وكه وتێكی له و چه شنه ، به هه ر بیانویه ك بێت ڕێگه ی پێنه درێت، خۆئه گه ر باری س��ه ربازیی به ره كانی��ش كارێكی له و چه شنه ی خوازت، ئه وا با له الیه ن به رپرسانی ئ��ه و ناوچانه وه ، به ش��ێوازێكی گونجاو كه نه چێت��ه خان��ه ی هه واڵگ��ری دوژمنانه وه ، لێدوان بدرێت. له كۆتاییش��دا له گه ڵ ش��ێخ

ڕه زادا، ده ڵێم:پــابـه نـدی خــه الیـق نـیـیــه تــه بـعـم وه كــو

خــه ڵـكی بـێ كــولـفــه تـم و ڕه نـــدم و ســه یـیــاحـم و

ســالــوكمـــن خــــواجـــه ی ئــــه گـررم و ئـــامـێــزشــی

دنـیـــاهـێـشـتــاكــه نـه مـیـكـردوه تــه بــه نـده یـی

مــه مـلوك

مــه‌سـعودۆفـۆبیــا‌یــاخـود‌نـه‌تـه‌وه‌ی‌‌كــوردو...‌پاشماوه‌

فه رمانگ��ه و ئ��ه وه ی به ه��ۆی .2خۆی��ان وه ك دڵنیای��ی داموده زگاكان��ی ماون و مانگانه ش خه رجی��ان بۆ دابینكراوه ، پێش��نیار ده كه ی��ن بودجه یه كی س��اده یان به پێی توانای ئێس��تای وه زاره تی دارایی بۆ دابین بكرێت بۆ به گه ڕخس��تنه وه یان به پێی بارودۆخ��ی ئه م��ڕۆی هه رێمی كوردس��تان و پێویستی بازاڕی دڵنیایی له ئێستاداو بۆ ئه م مه به سته ش قۆناغ به قۆناغ و به پێی پێویستی بازاڕو هاواڵتی��ان جۆره كانی دڵنیایی ئه نجام بدرێ��ت و دواتر له به ر ڕۆش��نایی ئه نجامه كان هه ڵس��ه نگاندن بۆ هه م��و قۆناغێك بكرێت و به پێی ئه نجام��ه كان گۆڕانكاری له جۆری ئه و دڵنیاییان��ه دا بكرێت كه له ماوه ی قۆناغه كه دا ئه نجامدراون به مه به ستی به رده وامبون له سه ر ئ��ه و جۆرانه ی ئامانجیان پێ��كاوه و ڕاگرتن و گۆڕان��كاری له مه رجه كان��ی ئ��ه و جۆرانه ی

ئامانجیان نه پێكاوه .كۆنترۆڵكردنی ڕێكخس��تن و له پێناوی .3بواری دڵنیایی له هه رێمی كوردستاندا پێویسته وه زاره تی دارای��ی ڕێنمایی و مه رج و ئاگاداری

پێویس��ت ده ربكات بۆ كه رت��ی تایبه ت و ئه و كۆمپانیایانه ی له بواری دڵنیاییدا كارده كه ن و به پێ��ی ئ��ه و م��ه رج و ڕێنماییان��ه مۆڵه تی كاركردنیان بداتێ بۆئه وه ی به پێی ستاندارده هه رێمی و نێوده وڵه تیه كان كاره كانیان ئه نجام به رژه وه ندی به دیهێنان��ی له پێن��اوی بده ن هه رس��ێ الیه ن��ی فه رمانگه كان��ی دڵنیایی و هاواڵتیان و هه م كۆمپانیاكان بۆ ڕه خساندنی

بازاڕێكی دڵنیایی ته ندروست و به كه ڵك.4. له به ر ڕۆش��نایی بارودۆخ��ی هه رێمی دی��ارده ی ته شه نه س��ه ندنی كوردس��تان و دارای��ی وه زاره ت��ی پێویس��ته گه نده ڵ��ی له نزیكه وه و له ڕێگای شاره زایان و فه رمانگه كانی چاودێری ده ستپاكیه وه چاودێری و دڵنیایی و ئیشوكاره كانی كۆمپانیاكان بكات بۆ ڕێگه گرتن له قۆس��تنه وه ی بارودۆخه ك��ه و زیانگه یاندن به هاواڵتی��ان و بواری دڵنیایی ، چونكه كاتێك هاواڵتی و بازرگان و داموده زگاكان بڕێك پاره ئه ده ن��ه كۆمپانیاكانی دڵنیای��ی له به رامبه ر ئه نجامدان��ی جۆرێ��ك، یان چه ن��د جۆرێك له دڵنیایی بۆئه وه یه له كاتی زیان لێكه وتنیان

له ئه نجامی ڕودان��ی ئه و ڕوداوانه ی دڵنیاییان له سه ر ئه نجامداوه قه ره بو بكرێنه وه له الیه ن

ئه و كۆمپانیایانه وه .به هۆی هه مان بارودۆخی ئاماژه .5بۆك��راو له خاڵ��ی )4(ی پێش��ه وه و به هۆی گرنگ��ی جۆری دڵنیای��ی ته وزیمی )التأمین األ لزامی( له سه ر بژێویی هاواڵتیان و پاراستنی ئاش��تی كۆمه اڵیه تی و به رجه سته كردنی ڕۆڵی سه رپه رشتی و به ڕێوه بردن له الیه ن حكومه تی هه رێمی كوردس��تانه وه ، پێش��نیار ده كه ین به هی��چ ش��ێوه یه ك ڕێگه نه درێ��ت به كه رتی تایب��ه ت و كۆمپانیاكان ئه م ج��ۆره دڵنیاییه ئه نجام ب��ده ن و ته نها له ڕێگای فه رمانگه كانی دڵنیایی��ه وه ئه نج��ام بدرێ��ت و ل��ه م ڕوه وه له به رده ستدایه سه ركه وتو تاقیكردنه وه یه كی كه پێش چه ند ساڵێك ئه م جۆره دڵنیاییه مان ئه نجام��دا له ڕێ��گای فه رمانگه كانی دڵنیایی ئی��داره ی پێش��وی س��لێمانی و ئه نجام��ی زۆرباش و به كه ڵكی هه بو بۆ وه زاره تی دارایی و

هاواڵتیان و خاوه ن ئۆتۆمبێله كانیش.6. كاركردن��ه وه به ئه نجامدان��ی دڵنیایی

له سه ر پێش��ینه ی خانوبه ره و سه رجه می ئه و پێش��ینانه ی ئه درێت له الی��ه ن حكومه ته وه بۆ پاراس��تنی ماف��ی ئ��ه و داموده زگایانه ی ئه م پێش��ینانه ده ده ن��ه هاواڵتیان و هه م بۆ به رژه وه ندی ئه و هاواڵتیانه ی ئه م پێش��ینانه وه رده گرن، ش��ایانی باسه پێش��تر دڵنیایی ئه نجام ئه درا له س��ه ر پێش��ینه ی خانوبه ره به اڵم به هۆی ئ��ه و ده نگۆیه ی گوایه دڵنیایی حه رام��ه ، ئیتر ئه م ج��ۆره دڵنیاییه له الیه ن وه زاره ت��ی دارایی��ه وه ڕاگی��را، ب��ه اڵم ئه م ده نگۆیه دوره له ڕاس��تیه وه و پێچه وانه ی ئه و بیرۆك��ه و بنه مایانه ی��ه كه دڵنیایی له س��ه ر دام��ه زراوه ، كه پێچه وان��ه ی بنه مای قازانج و زیانه و قه ره بوكردنه وه به بڕی زیانه كان دیاری ده كرێت به بێ زیادوك��ه م، دیاره ئه م بابه ته زیاتر هه ڵده گرێت و مه به ستی ئه م نوسینه مان نیه و ئه گه ر بۆمان ڕه خسا له ده رفه تێكی تردا

قسه ی له سه ر ده كه ین.

* به ڕێوه به ری س��ه رچاوه مرۆییه كان – دیوانی چاودێری دارایی /سلێمانی

دڵنیایی‌‌)التأمین(بابه‌تێكی‌‌له‌بیركراو...‌پاشماوه‌

کۆمەڵی ئیسالمی و یەکگرتوی ئیسالمیش یادەوەریەکی برینداریان لەگەڵ پارتیدا هەیەو جارێکی دیکە ناتوانن هیواو ئومێد لەس��ەر وەعدو بەڵێنەکانی پارتی دروس��ت بکەن کە بەڕۆژی روناک ئەندام و الیەنگرانیان دەرفێنن و بارەگاکانیان دەس��وتێنن، وەک لەسەرەتاوە پارێ��زەری یەکێت��ی پێک��رد ئیش��ارەتم سەروەری تەواوی پێکهاتە سیاسیەکان بوە

بەالیەنی کەمەوە ل��ەوێ کە پێیدەڵێن زۆنی سەوز. ئاش��کرایە هەمو کلیلەکانی سازان و چارەسەر ئەمڕۆ لەگیرفانی یەکێتیدان، ئیتر چۆن چۆنی دەتوانین ب��ڕوا بەوە بکەین کە یەکێت��ی چاالکترین هێزی سیاس��ی نەبوە لەکوردس��تان و ناوچەکە؟ چ��ۆن دەتوانین بڵێی��ن یەکێت��ی ئەندازیاری ڕاس��تەقینەی پرۆسەی دیمۆکراس��ی و سازانی نیشتیمانی و

پێکەوەژیانی ئاش��تیانەی کۆمەاڵنی خەڵک و هێزەسیاس��یەکان نەبوە لەکوردستان؟ ئەو ڕای��ەی کە پێ��ی وایە یەکێتی نیش��تیمانی کوردستان سوڵتانیزمێکی بێ سوڵتانە دەبێت ئەمڕۆ پرس��یاری ئەوە لەخ��ۆی بکات کۆی ڕوداوە سیاس��یەکانی ئەم دواییەی ناوچەکە کە یەکێتی نەخش��ی زێڕینی نیش��تیمانی و سیاس��ی هەنوکەس��ازی تێ��دا هەڵکۆڵیوە

لەغیاب��ی جەنابی مام جەاللدا بوە. واتە ئەو سوڵتانیزمەی کە بەڕێز کاک مەریوان باسی دەکات لەغیابی س��وڵتاندا دەبێت بکەوێتە پەراوێزو لەدۆخی پاس��یڤدا بمێنێتەوە، نەک بەپێچەوانەوە تەواوی پرۆس��ەی سیاس��ی و هەم��و کارتە سیاس��یەکانی داهاتوی گەلی کورد تەنها لەدەس��تی یەکێتیدا بمێنێتەوە. ئەم س��ەرکردایەتیەی یەکێتی کە دەتوانێت

لەگەڵ ڕوداوەکان بەرخوردی هەنوکەس��ازی زانستیانە تێگەش��تنی بسازینێت و سیاسی بۆ ک��ۆی پێش��هات و ڕوداوە سیاس��یەکان بخوڵقێنێ��ت لەغیابی س��وڵتانەکەیدا تەنها دەتوانێ��ت ئەوەمان پێ بڵێ��ت کە یەکێتی مەدرەسەیەکی سیاسی مۆدێرنی نیشتیمانی ئەندازی��اری لەهەمانکات��دا کراوەی��ەو پرۆسەی دیمۆکراسی و س��ازانی نیشتیمانیە

لەکوردس��تان. لەکۆتای��دا پێمخۆش��ە ئەو گوتەیه ی ]جۆن کەنەدی[ س��ەرۆکی پێشوی ئەمری��کا بەبیر بهێنمەوە کە لەبەردەم هەمو گەلی ئەمریکادا دەیگ��وت" ئێمە نابێت داوا بکەین کە نیش��تیمان چیمان ب��ۆ دەکات، دەبێت ئەوە لەخۆمان بپرس��ین داخۆ ئێمە دەتوانین چی بۆ نیش��تیمانەکەمان بکەین، پێموایە یەکێتی ڕێگای دوەمی هەڵبژاردوە".

نهێنی‌سەرکەوتنەکانی‌یەکێتی‌نیشتیمانی!‌

له‌نێوان‌سه‌رۆكبه‌دیلی‌‌نیه‌و‌قائیدی‌‌زه‌روره‌دا

د.ئاراس محمد ساڵح

ده س��ته واژه ی )قائی��دی زه روره ( یه كێكه له داهێنانه كانی حیزبێكی ش��مولی وه ك به عس، به عس له وه دا س��ه ركه وتو بوه كه توانی بیره شمولی و شۆڤێنه كانی تێكه اڵو به پرۆگرامی س��ه رجه م ئاس��ته كانی خوێندن بكات و ده یان نه وه ی له سه ر په روه رده بكات و له ده ره وه ی خواستی خۆیان بیئاخنێته مێشك و بیریانه وه ، ڕه نگه له عێراقدا تا

چه ند ده یه یه كی تریش نه توانرێت بیری به عس له مێشكی خه ڵكیدا بسڕێته وه .بابه ت��ی )قائیدی زه روره ( له داهێنانی به عس��ه و بۆ س��ه دام به كاریان ده هێنا، به و واتایه ی له هه مو عێراقدا كه س��ێكی تر نیه سه ركردایه تی عێراق بكات جگه له قائیدی زه روره و ته نه��ا ئه و ده توانێت س��ه رۆك بێ��ت، بۆ ئه وه ی كه س ڕۆژێ��ك بیر له وه نه كاته وه ببێته ركابه ری سه رۆك و كه س بیر له وه نه كاته وه ڕۆژێك بیر له گۆڕینی ئه و س��ه رۆكه بكاته وه و بیر له هه ڵبژاردن و ده ستاوده ستی ده سه اڵت بكات، ئه و دیكاتۆره وه ها گه لی عێراقی چاوترسێن كردبو كه س بۆی نه بو بڵێت سه رۆك به دیلی هه یه .

به عس و س��ه دام له ڕێگه ی پرۆس��ه ی په روه رده و ڕاگه یانه كانیان��ه وه تاكی عێراقیان وه ه��ا گه وجاندبو هه تا ئێستایش��ی له گه ڵدا بێت زۆر كه س ده ڵێت ته نها س��ه دام و حكه مه ته ك��ه ی باش بون ب��ۆ عێراق، بێگومان ڕاهێنانی تاكی عێراقی له س��ه ر ئه و تێگه یش��تنه هه ڵه ی��ه كاریگه ری بۆ دوای خۆی ده مێنێ و كاتی زۆری پێویس��ته بۆ ئه وه ی هاواڵتی عێراقی بتوانێت زۆر ئیجابی بیربكاته وه و ئه و بڕوایه ی بسڕێته وه كه

له واڵتێكدا ته نها یه ك كه س توانای سه رۆك بونی هه یه .له دوای پرۆس��ه ی ئازادی عێ��راق ده ركه وتنی حیزبی فره ڕه ن��گ و فره ده نگ بابه تی قائیدی زه روره وه ك نه خۆش��ی له ناو حیزبه جیاوازه كاندا له مپه ڕی ئیسالمیه وه بۆ ئه وپ��ه ڕی عه لمان��ی بونی هه یه ، به اڵم ناوه كه ی گۆڕاوه بۆ )س��ه رۆك به دیلی نیه ( ئه گه ر س��ه رۆك و س��كرتێر به دیلی نه بێت كه واته زه روره سه رۆك بن و ئه گه ر ئه وان نه ب��ون حیزب و واڵت په كی��ان ده كه وێت، كه واته زه روره هه ر ئه وان س��ه رۆك بن و

قائیدی زه روره ن!حیزبی كوردی س��ه ركه وتو ب��وه له وه دا بتوانێت ئه ندامگه لێك��ی گوێڕایه ڵ و ملكه چ له ده وری خۆی كۆبكاته وه و هه ركه س ماستاو بۆ سه رۆك نه كات و به گه وره و لێوه شاوه و ئه هلی حیكمه تی نه زانێ ئه وه هه رگیز ناچێته پێشه وه و وه ك كه سێكی بێ تواناو هیچ له بارانه بو حس��ابی بۆ ده كرێت، یان ئه وه یه وازده هێنێ و ده بێت خۆی الی س��ه رۆك

خۆشه ویست بكات به ماستاو و موجامه له ی درۆزنانه و شتی له و بابه ته .هه ركه س��ێك له ناو حیزبی كوردیدا ڕه خنه بگرێت هه وڵی باش��تركردنی كاری حیزب بدات و توانای ئه وه ی هه بێت ڕه نگه بگاته كورس��یه كه ی س��ه رۆك هه رزو پاشقولی لێده درێت و له حیزب��دا په رواێز ده خرێت به بیانووی ئه وه ی ڕه خنه ی له حیزب گرتوه و گوێڕایه ڵ��ی پره نس��یپه كانی حیزب نی��ه ، ئه مه یش نهێنی ده رنه كه وتنی كه س��انی به توانایه له ناو حیزبدا هه تا بتوانێت ببێته به دیلی سه رۆك، كه واته سه رۆك به دیلی

نیه و زه روره سه رۆك بێت.یه كێكی تر له هۆیه كانی ئه و دیارده ، ئه و په روه رده ترسنۆكانه یه ی به عسه كه هه مو تاكێكی عێراقی له سه ر ترس و بڕوابه خۆنه بون په روه رده كردوه و هه مو كه س سه رۆك به پی��رۆز ده زانێت و بڕوای به وه نیه خۆی توانای س��ه رۆك بونی هه بێت، ئه ی كه ی ده توانرێت له ڕێگه ی پرۆس��ه ی په روه رده وه تاكی بڕوا به خۆبو و پرسیاركه ر دروست بكرێت و چیتر كه لتوری ترس و بڕوابه خۆنه بو وه ك فه لس��ه فه ی په روه رده یی نه كرێته

هۆی پێگه یاندنی ده یان نه وه ی الوازو بێ بیرو بێ متمانه به خۆی و تواناكانی ؟!

Aweneخاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

به‌ڕێوه‌به‌ری‌نوسین:‌سیروان‌غه‌ریب

کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه گه رمیانی، سەردەشت عوسمان، سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاهیر

www.awene.com ‌ماڵپه‌ڕی‌ئاوێنه‌‌نوێترین‌هه‌واڵ‌و‌زانیاری

دوێنێ، دوشه ممه، 4 له و 36 فڕۆکه جه نگیانه ی جۆری F16 که حکومه تی عێراق له ئه مه ریکای کڕیبون، گه یش��تنه خاکی عێراق. له س��اڵی 2012 وه 40 فرۆكه وان��ی عێراقی له ئه مه ریكا ڕاهێنان ده ك��ه ن له س��ه ر به كارهێنانی ئه م ج��ۆره فڕۆکه یه . F16 چه ند

تایبه تمه ندیه کی به هێزی جه نگیی هه یه

تایبه‌مته‌ندییه‌کانی

F16 هێزی ئاس��مانی 26 واڵت��ی جیهانبه کارده هێنێ��ت، فڕۆکه ک��ه جگه ل��ه وه ی له هه یکه ل��ی خۆی��دا موش��ه کێکی جۆری M61 فۆلکانی هه لگرتوه ، ش��وێنی هه ڵگرتنی 10 موشه کی دیک��ه ی جی��اوازی هه یه ، له وان��ه کاڵوه ی ئه تۆم��ی. یه کێک له تایبه تمه ندییه کانی ئه م فڕۆکه یه ئه وه یه که له کاتی پێویستیدا ده توانرێت له ئاسمانه وه و له ڕێی فڕۆکه ی دیکه وه سوته مه نی بۆ

دابینبکرێت.

ئه م فڕۆکه جه نگییه وێرانکه ره ، درێژییه که ی 14.8 مه ترو به رزییه ک��ه ی 4.8 مه تره . له توانایدا هه ی��ه 15.2 کیلۆمه تر له ڕوی زه ویه وه به رزببێته وه ، به رزبونه وه که شی به خێرایی 254 مه تره له چرکه یه کدا، بۆ ئه وه ی بگاته کۆتا خاڵی به رزبونه وه ی پێویستی ته نها به یه ک خوله ک هه یه . کێشی فڕۆکه که له کاتی

فڕیندا 16875 کیلۆگرامه .

فڕۆکه ی جه نگی��ی F16 یه کێکه له هه ره پێش��که وتوترین فڕۆک��ه جه نگیی��ه کان، فڕۆکه یه کی کێش س��وکه و ده توانێت له هه مو جۆره که ش و هه وایه کدا ئامانجی زه مینیی و ئاس��مانی خ��ۆی بپێکێ��ت. F16 به رهه می ویالیه ته ی��ه یه کگرتوه کانی ئه مه ریکایه و بۆ یه که مجار له ساڵی 1976 دروستی کردوه و له ئێس��تا 4500 دانه له م فڕۆکه ی��ه له جیهاندا هه یه و

به رهه مهێنانیشی به رده وامه .

خێرایی F16 له سه ر ئاستی ڕوی ده ریا 1470 کیلۆمه تره له هه ر کاتژمێرێکدا، کاتێکیش ده گاته به رزترین ئاستی خۆی، خێراییه که ی زیاد ده کات بۆ 2420 کیلۆمه تر له هه ر کاتژمێکدا. نرخی ئه م فڕۆکه جه نگییه جۆری A/B به 14.6 ملیۆن دۆالرو

جۆری C/D 18.8 ملیۆن دۆالره .

ریکالم

ژماره 487

Documents