ژماره 482

سه ڕه رای ئه وه ی قه یرانی دارایی كاریگه ریی خراپی له سه ر ئاوێنه به جێهێشتوه ، به اڵم س��تافی ئاوێنه ده یانه وێت به پش��تیوانی ئ��ه و كه س��ایه تی و هێ��زه خوێن��ه ران و كۆمه اڵیه تییانه ی ك��ه ئه زمونی ئاوێنه یان ال گرنگ��ه و خوازیاری ئه وه ن ئه م په راوێزه

له ئازادیی بپارێزن، به رده وام بێت.ئاوێنه راگه یاندنێك س��ه باره ت به دۆخی ئێس��تای باڵو ده كاته وه و تیشك ده خاته س��ه ر گرنگی مانه وه و ب��ه رده وام بونی و رایده گه یه نێت كه "له واڵتی ئێمه دا كێشه ی ه��ه ره س��ه ره كی ئه وه ی��ه ، هه لومه رجی یه كس��ان بۆ ملمالنێیه ك��ی دادپه روه رانه له نێ��وان میدیا جیاوازه كان��دا بونی نییه . میدیای ئازاد ته نها پشت به خۆی و بازاڕی واڵته كه ی ده به س��تێت، بۆیه كه قه یرانێك ده كه وێته واڵته وه ، راسته وخۆ یه خه ی ئه و ده گرێت و ناتوانێت به ئاسانی تێیپه ڕێنێت. له به رامب��ه ردا ده زگای میدیاییم��ان هه یه

بێخه مه له وه ی داهاتی چه نده ، باش��ترین كه ره سته كانی كاری رۆژنامه وانی و موچه ی ب��ه رزی بۆ دابی��ن ده كرێ��ت، ده توانێت تێچونی نرخ��ی به نیوه ی به رهه مه ك��ه ی بفرۆش��ێت، به لێش��او ریكالمی بازرگانی له حكومه ت وه رده گرێت، كه رتی تایبه تیش ب��ۆ موجامه ل��ه كردنی ئه و به رپرس��ه ی له پشتیه وه وه ستاوه سپۆنسه ری ده كات". هات��وه ئاوێن��ه دا له راگه یاندنه ك��ه ی ك��ه "ئاوێنه پێویس��ته ب��ه رده وام بێت. به وه سه ركه وتو به رده وامبونیش��ی ته نها س��تافه كه مان ژم��اره ی ك��ه نابێ��ت كه مبكه ین��ه وه و ئۆفیس��ه كه مان بگۆڕین و پێویستمان به ڵكو دابه زێنین، تێچونه كان به پشتیوانی خوێنه ران و دڵسۆزانی میدیای س��ه ربه خۆو خه مخۆرانی ئازادیی نوسینه له واڵتی ئێمه دا. بۆ ئه م مه به سته ش ئێمه هه مو ه��ه وڵ و ته قه الیه ك ده ده ین، یه كه م له كردنه وه ی ده بێت بریتی چاالكیش��مان

رۆژی ك��ه هونه ری��ی پێش��انگایه كی پێنجشه ممه ١١-٦، كاتژمێر )٥(ی ئێواره

له ئۆفیسی ئاوێنه سازده كرێت". راگه یاندنه كه جه غت له وه ش ده كات كه "س��تافی ئاوێنه ئه م دۆخه به س��ه ره تای كۆتای��ی پڕۆژه كه ی خۆی نابینێت، به ڵكو وه كو سه ره تایه كی نوێ ته ماشایده كات بۆ به رده وامی��ی پڕۆژه كه ی و پیاچونه وه یه كی ڕه خنه یی به مێژوی خۆیداو چاره سه ركردنی ئ��ه و خاڵه الوازانه ی ك��ه ده توانن ئاوێنه

به هێزتر بكه ن".هه روه ها ئام��اژه به وه ده كات "ئه گه ری داخستنی ئاوێنه هێمایه كی مه ترسیداره بۆ له ده س��تدانی یه كێك له گرنگترین ئه زمونه سه ربه خۆكانی كۆمه ڵگه ی ئێمه . چاوه ڕوانی ئه وه له خوێنه رانم��ان ده كه ین له گه ڵماندا

به رگریی له م سه ربه خۆییه بكه ن".

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )482( سێشەممە 2015/6/9

w w w . a w e n e . c o m

ریکالم

2

بانكی رافیده ین لێكۆڵینه وه له دیارنه مانی

56 ملیار دیناری بانكی جه له والو تلكێف ده كات

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3201274 تیراژ: 4500ناونیشان: سلێامنی ته الری زارا - نهۆمی سێه م - شوقه ی ژماره 32

بۆچی خه ندان خرایه

سه ودای فرۆشتنه وه ؟

عه بادی، سه رۆك وه زیرێكی شكستخواردو

ئاراس‌فه‌تاح:با پێکەوە ئاوێنە

ڕزگاربکەین

497

ئاوێنه‌‌به‌رده‌وام‌ده‌بێت

سه لۆجان به ربه ستی دیكتای

تێكشكاند!

13

18

دانیشتوانی عیراق بێوه ژنن

3

لیژنه ی پێشمه رگه له په رله مانی كوردستان به دواداچون بۆ كه یسی پێشمه رگه دیله كانی بڕی��ارده ری ده كات و داعش ژێرده س��تی لیژنه ك��ه ش ئام��اژه ب��ه وه ده كات ك��ه له رابردودا "وه زاره تی پێشمه رگه ئاماده یی هه بوه بۆ ئازادكردن��ی هه ر دیلێك، پێنج ده فته ر بدات، به اڵم داعش جددی و راستگۆ

نه بوه له مه سه له كه دا". ئاوێنه ، هه ولێ��ر: به هار عه بدولڕه حمان، بڕیارده ری لیژنه ی پێش��مه رگه به ئاوێنه ی راگه یان��د، "داعش ئه وه ن��ده ی ده یه وێت

كه س��وكاری له گه ڵ ده رونی جه نگێك��ی ئ��ه و دیالنه و هه رێمی كوردس��تان بكات، ئه وه نده جددی نیه له مه سه له كه دا، چونكه ئ��ه م بابه ته وه ك فش��ارێكی سیاس��یی و ده رونی به كارده هێنێت و هه رجاره ی شتێك

ده خاته ڕو بۆ ئاڵوگۆڕكردنی دیله كان."به وته ی ئه و په رله مانتاره له قۆناغه كانی رابردودا چه كدارانی داعش باس��یان له وه كردبو كه ئه گه ر بۆ ه��ه ر دیلێك بڕی 20 ه��ه زار دۆالر )2 ده فته ر(ی��ان پێبدرێت، ئ��ه وا ئازادی��ان ده ك��ه ن، "له به رامبه ردا

وه زاره تی پێش��مه رگه ئاماده ی��ی هه بوه نه ك دو ده فت��ه ر، پێنج ده فته ریش بدات، ب��ه اڵم داعش ج��ددی و راس��تگۆ نه بوه

له مه سه له كه دا". هیچ ئام��اره وه ، ل��ه روی هه رچه ن��ده ژماره یه ك��ی دروس��ت له به رده س��تدا نیه س��ه باره ت ب��ه و پێش��مه رگه دیالن��ه ی له رابردودا ده س��ت داعش كه وتون، به اڵم له هه رێم��ی كوردس��تاندا 4٦ ونبو هه یه و نازانرێت چه ندیان دیلن و چه ندیان له ژیاندا

نه ماون.

حكومه‌ت‌بۆ‌ئازادكردنی‌‌هه‌ر‌دیلێكی‌‌پێشمه‌رگه‌‌‌5ده‌فته‌ر‌دۆالر‌ده‌دات‌به‌داعش

له چوار ته نها كوردس��تان و له هه رێمی مانگی یه که می ساڵی 20١٥دا زیاتر له 2 هه زار ج��ۆر توندوتیژی تۆماركراوه و له به رامبه ریش��دا ژنان 2١٥3 سكااڵیان

تۆماركردوه .تایب��ه ت، ئاوێن��ه : به پێ��ی ئاماری به ڕێوه به رایه تی گش��تی توندوتیژی دژ به ئافره تان له هه مو كوردستاندا، ته نها له مانگ��ی یه ك و دوو س��ێ و چوار، 80 ژن س��وتاون، كه 28 ژنیان له هه ولێرو ١8 له ده��ۆك و ١7 له س��لێمانی و پێنج راپه ڕین له سۆران و حه وت له گه رمیان و پێن��ج، هه روه ه��ا43 ژنی��ش خۆیان

سوتاندوه .هه ر به پێی ئه و ئاماره له ش��اره كانی هه رێ��م 2١ ژن ك��وژراون و 2٦ی دیكه خۆی��ان كوش��توه ، هه روه ه��ا 2١49

سكااڵش تۆماركراوه .به راورد به س��اڵی رابردوش، له كۆی چوار مانگی سه ره تای ساڵی 20١4دا كه 2١١١ جۆر توندوتیژی له جۆری كوشتن و خۆكوش��تن و سوتان و خۆس��وتاندن و تۆماركراوه ، تاوانی سێكسی و س��كااڵ

ئه مساڵ توندوتیژی زیادیكردوه .

له‌چوار‌مانگی‌یه‌که‌می‌ئه‌مساڵدا‌ژنان

‌2153سكااڵ‌تۆمارده‌که‌ن

97

تاریق‌عه‌زیز:‌کورد‌تا‌ماون‌

ده‌بێت‌بۆ‌که‌رکوک‌بگرین

ئاوێنه‌ی‌رووداوه‌کان

ئۆباما له باكورو موباره كیش له باشور

هاوكار حسێن

كۆمه ڵگ��ه ی پارت��ی س��ه ركه وتنی به قی��اده ی )ه��ه ده پ( دیموك��رات س��ه اڵحه دین ده میرتاش، كه به ش��ێك له میدیا جیهانی��ه كان نازناوی ئۆبامای له ش��اخی پێبه خش��ی ، كوردی��ان س��ه هۆڵینی ناو زه ریا ده چێت، به شه ه��ه ره كه مه ك��ه ی له ده ره وه ی��ه ك��ه س��ه ركه وتنی خودی هه ده په ، به ش��ه هه ره گه وره كه ش��ی دیارنیه كه بریتیه له و عه قڵیه ته ی له پش��ت دروستكردنی كه س��ایه تیه كی گه ن��ج و كاریزمی وه ك

ده میرتاشه وه یه له ماوه یه كی قیاسیدا.ده میرتاش كاتێك وابه س��ته ی كاری سیاس��یی ده بێت، ساڵ ساڵی 2007ه و ئه وكات حزبه كه ی ئێستای ناوی پارتی كۆمه ڵگ��ه ی دیموك��رات )ده ته په (یه ، دوای ته نها 3 ساڵ ده بێته هاوسه رۆكی حزبه كه ی و 4 س��اڵی دواتریش ده بێته ركاب��ه ری به هێزترین پیاوی توركیا كه ئه ردۆگانه . له هه ش��ته مین ساڵی كاریی سیاس��یی خۆی��دا ده بێته س��یمبولی س��ه ركه وتنێكی مێژویی و كاراكته رێكی

ئه فسانه یی گه نج.)باش��وری ئێ��ره سیاس��ییه كانی كوردس��تان( له هه م��و ش��تێك زیاتر پێویسته له خودی ده میرتاش رابمێنن، به قوڵی بیر له و عه قڵیه ته بكه نه وه كه چ موعجیزه یه ك وایكرد حزبێكی كوردی له ماوه ی 8 ساڵدا، ئۆجه النێكی ته مه ن 42 ساڵ دروستبكه ن، ئه وه ی ئاپۆی پیر پێڕانه گه یش��ت بیكات، ئه م به زیاده وه كردی . ده بێت له دوای ئه م ده ركه وتنه ی ده میرتاشه وه ، هه مو سیاسییه پیره كانی باشور قڕوقه پ له تیۆری "نه بونی به دیل" بكه ن، چیتر خواستی سه ڵته نه خوازیی خۆیان نه خه نه ئه س��تۆی "دواكه وتویی عه قڵیه تی كۆمه ڵگه ی كوردی "، چونكه ئه وه ی له باكور رویدا، له س��ه ر زه مینی

كوردستان بو. له باشوری سیاسییانه ی له و به شێك كوردس��تانه وه بۆ پش��تیوانی هه ده په چون��ه توركیاو چاوی��ان به ده میرتاش ك��ه وت، تێیاندابو 45 س��اڵی ره به قه خه ریكی كاریی سیاسییه و چنگه كڕێیه تی له ناو حزبه "سۆشیال دیموكرات"ه كه یدا بۆئ��ه وه ی ببێ��ت به ره قه مێكی گه وره ، ب��ه اڵم ده یان جار مێژو كارتی س��وری ئ��ه م هه ر به رزكردوه ت��ه وه و ب��ه ڕودا

ده ڵێت: له گه ڵ منته ؟هه ر له م باش��وره ، سیاس��یی هه یه خه ریك��ی س��اڵیه وه له ته مه ن��ی 17 فێربونی سیاس��ه ته و ئێس��تا ته مه نی بوه ته 69 س��اڵ و له س��ه ر چڵه پۆپه ی له كه لی به اڵم دانیش��توه ، ده س��ه اڵت ش��ه یتان نایه ته خواره وه و ده ڵێت هه تا "كوردس��تانی گ��ه وره دروس��تنه كه م وازناهێنم، هه ر له ئێستاشه وه حیكایه تی گه ڕانه وه ی كه ركوكی بۆ نه وه ی نه وه كه ی جێهێش��توه "، ئه م پیره سه رۆكه نه ك هه ر بی��ر له دروس��تكردنی ئۆبامایه كی هاوشێوه ی ده میرتاش ناكاته وه ، به ڵكو پێیوای��ه ئۆبامای ئه مریكی پێویس��ته الس��ایی "حیكمه ت و سیاس��ه ته كانی "

بكاته وه .هه ر له م باش��وره سیاسییمان هه یه ، ب��ه 50 س��اڵ ئه زمونی سیاس��یه وه ، هه م��و مێ��ژوی حزبه ك��ه ی له پێناوی وه ك "ن��اوی به كارهێن��ا ئ��ه وه دا مێ��ژوه وه "، بچێت��ه واڵت س��ه رۆكی دوای خۆیش��ی ، حزبه كه ی به كۆمه ڵێك ده ردی س��ه ره تانیه وه جێهێشت و نه ك رێگه ی ن��ه دا به دیلێك ل��ه دوای خۆی س��ه رهه ڵبدات، به ڵكو س��ێبه ری خۆی ئه ندامانی حزبه كه یدا به جۆرێك به سه ر تۆخكرده وه ، ئێستاش هه ر به و هه وایه

ده ژین كه له ده باشانه وه هه ڵده كات. سیاسیی واش��مان هه یه كه خه باتی سیاسیی هیچی كه متر نیه له م دوانه ی كۆتایی و 6 س��اڵێكه م��ژده ی گۆڕینی دنیای ئێمه ده دات، به اڵم ئێس��تا دۆش داماوه و كه س��ێك ش��ك نابات له دوای خۆی سوكانی كه شتیه كه ی بۆ كۆنترۆڵ

بكات. هه مو ئاماژه كان به و ئاراسته یه ن، كه له باكوری كوردستان ده شێت چاوه ڕوانی ئۆباماو مێركڵ و چه ندین ده میرت��اش و لیڤنی بكه ین، له باش��وریش ئه س��ه دو موباره ك و بن عه لی و عه بدواڵ ساڵحه كان

تازه به تازه له ئه ی ره قیب دان.

تایبه‌ت)482( سێشه ممه 22015/6/9

فه رمانگ��ه و 45 له ئێس��تادا به ئیداره ی س��ه ر به ڕێوه به رایه ت��ی گه رمی��ان له بین��ای كرێ��دان و له م قه یرانی داراییه دا سااڵنه یه ك ملیار دین��ار ده ده ن به ك��رێ، ئه ندامێكی ئه نجومه ن��ی پارێزگای س��لێمانیش ده ڵێت "ن��ه ك له گه رمی��ان، به ڵكو له س��لێمانی ژماره كه زیات��ره ، بۆیه له نوس��راوێكدا داوام له سه رۆكایه تی

ئه نجومه ن كردوه ك��ه له م قه یرانی داراییه دا چاره س��ه ری به په له ی ئه و

دۆخه بكرێت".ئاوێن��ه ، ئیحس��ان م��ه ال فوئاد: پارێ��زگای ئه نجومه ن��ی ئه ندام��ی سلێمانی له فراكسیۆنی گۆڕان، غالیب محه مه د له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه وتی "به داخ��ه وه له م قه یران��ی داراییه دا حكومه ت سااڵنه له ئیداره ی گه رمیان

یه ك ملی��ار دین��ار ده دات به كرێی به ڕێوه به رایه تییانه ی فه رمانگه و ئه و داوای بۆی��ه كرێ��دان، له بین��ای

چاره سه رم كردوه ".ئ��ه و وتیش��ی "له س��لێمانی ئه و ژماره یه زۆر زیات��ره و پێموایه زیاتر له چوار ملیار دینار ده درێت به كرێی بینا بۆ فه رمانگه كان، بۆیه پێویسته چاره س��ه ر بكرێ��ت كه به نوس��راو

ب��ۆ س��ه رۆكایه تی ئه نجومه نه ك��ه م ناردوه ".

له باره ی چاره سه ركردنی ئه و دۆخه ، پارێزگای ئه نجومه ن��ی ئه ندامه كه ی س��لێمانی ده ڵێت "بین��ا هه یه چوار نهۆمه و ی��ه ك فه رمانگ��ه ی تێدایه ، ده كرێت س��ێ فه رمانگ��ه كه نزیكن له یه كتریی��ه وه بخرێته ئه و بینایه وه ،

تاوه كو بینایان بۆ دروستده كرێت".

گه رمیان و ن��ه ك ئ��ه و به وت��ه ی س��لێمانی، به ڵكو ئه مه كێشه یه كی گه وره ی��ه و حكومه ت به ده س��تیه وه ناكات، چاره سه ریش��ی ده ناڵێنێت و ل��ه م قه یرانی داراییه دا بۆیه ئه گه ر هه ندێك كێش��ه ی سه ره كی و الوه كی له و شێوه یه كه بونی هه یه چاره سه ر له س��ه ر به مه ترس��ی زۆر نه كرێت،

ئابوری و دارایی هه رێم ده شكێته وه .

ئا: شیروان شه ریف

بودجه ی ته رخانكراوی هه رێم بۆ مانگی ئایار جارێكی تر

ناتوانرێت موچه ی فه رمانبه رانی پێدابینكرێت، په رله مانتارێكی

كوردیش رایده گه یه نێت، وه زاره تی نه وتی حكومه تی عێراق رێوشوێنه

یاساییه كانیان ئاماده كردوه بۆ رێگه گرتن له هه رێم ئه گه ر هه نگاو

به ره و بژارده ی سه ربه خۆیی ئابوری بنێت.

دوێن��ێ راگه یه ن��را كه ئ��ه و بڕه پاره یه ی وه ك بودجه ی ئایاری رابردو له الیه ن حكومه تی ناوه نده وه خراوه ته سه ر حسابی هه رێمی كوردستان 508 ملی��ار دیناره ، به م��ه ش جارێكی تر كه متربو ل��ه و بڕه ی چاوه ڕوان ده كرا

به غدا بۆ هه ولێری بنێرێت.له وباره ی��ه وه وته بێ��ژی وه زاره تی ئه حم��ه د ئاب��وری ، دارای��ی و عه بدولڕه حم��ان به ئاوێنه ی راگه یاند، له و ب��ڕه 477 ملیاری ب��ۆ موچه ی فه رمانب��ه ران و 34 ملیاریش��ی ب��ۆ

خه رجی هێزه كانی پێشمه رگه یه .وتیش��ی ، دوێنێ پاره كه خراوه ته

سه ر حس��ابی هه رێم و له چه ند رۆژی داهاتوش��دا ده گوازرێته وه بۆ هه ولێر به مه به ستی خه رجكردنی بۆ موچه ی

فه رمانبه ران.س��ه باره ت به ه��ۆكاری كه می بڕه پاره ك��ه بڕیارده ری لیژن��ه ی دارایی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق، ئه حمه د حاجی ره ش��ید به ئاوێنه ی راگه یاند، پێش��بینی ده كرا كه متربێت له مانگی پێشو به هۆی ئه وه ی هه نارده ی نه وت كه متر بو له مانگی نیسان كه تێكڕای هه نارده ك��ردن له مانگ��ی ئایار 448

هه زار به رمیل بوه له رۆژێكدا.له میان��ه ی كۆبونه وه یه كیدا له گه ڵ لیژنه ی ن��ه وت و غ��ازی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق عادل عه بدولمه هدی ، وه زیری نه وت رایگه یاندبو كه قه ره بوی به ش��ه بودجه ی بڕدراوی نیسان بۆ هه رێ��م ده كه نه وه ، ب��ه اڵم ژماره كه

پێچه وانه ی چاوه ڕوانییه كان بو. ئه حمه د حاجی ره ش��ید رایگه یاند، بڕیارب��و داهاتی ی��ه ك ملیۆن و 600 هه زار به رمیلی نه وتی نه فرۆش��راوی به شه بخرێته س��ه ر نیس��ان مانگی بودجه ی ئایار، به اڵم پێده چێت ئه م مانگ��ه رێژه ی بڕین��ی بودجه زیاتر له 10% بێت، ی��ان داهاتی ئه و یه ك

ملیۆن و 600 ه��ه زاره بڕی 30%ی بۆ بودجه ی سیادی لێبڕابێت.

له گ��ه ڵ به رده وامی كه می به ش��ه له بژارده ی هه ریه ك هه رێم، بودجه ی هه نگاونان به ره و سه ربه خۆیی ئابوری یاخ��ود واژۆكردنی رێكه وتنێكی نوێ له گه ڵ به غ��دا له الیه ن به رپرس��انی باس��ی ش��اره زایانه وه هه رێ��م و

لێوه ده كرێت.ب��ه اڵم ئه و په رله مانت��اره ی عێراق ده یبینێت و ب��ه دژوار هه نگاوانه ئه و وتی ، واژۆكردن��ی رێكه وتنێكی تازه زۆر قورس��ه ، چونكه ده ستبردن بۆ ئه و دۆسیه یه واته هه ڵوه شاندنه وه ی

رێكه وتنه نه وتیه كه ی پێشو.ئه وه یه ت��ر خاڵێك��ی وتیش��ی ، رێكه وتنه ئ��ه م هه ڵوه ش��اندنه وه ی وات��ه هه ڵوه ش��اندنه وه ی رێكه وتنه سیاس��یه كه و دواج��ار گه ڕانه وه بۆ بودجه ، بڕینی یه كه م و چوارگۆشه ی له كاتێك��دا به بڕوای م��ن حكومه تی هه رێم ئه گ��ه ر بیتوانیایه خۆی نه وت بفرۆش��ێت و خۆی بودجه بۆ هه رێمی په ن��ای دابینب��كات، كوردس��تان

نه ده برده به ر ئه م رێكه وتنه .سه باره ت به بژارده ی سه ربه خۆییش له هه نارده ی نه وت بڕیارده ری لیژنه ی

دارایی ئه وه ی وت، پێنج فاكته ر هه یه كه به زامنكردنی هه ر پێنجیان هه رێم نه وت فرۆشتنی زه مانه تی ده توانێت بكات، "ئه وانیش یه كه میان س��كااڵی یاس��اییه كه به پێی ئه و زانیارییانه ی نه وته وه وه زاره ت��ی له به رپرس��انی كۆمه ڵێ��ك ئ��ه وان پێمگه یش��توه الئیحه یان ئاماده كردوه بۆ تۆماركردنی

سكااڵ له دژی هه رێم".فاكته رێك��ی تر به وته ی ئه و له ڕوی سیاسیه وه و وتی ، "ئێمه تاك جه مسه ر له گ��ه ڵ توركی��ا مامه ڵ��ه ده كه ین، ئه وه ش رونه كه پارتی ده سه اڵتداری یه كشه ممه له هه ڵبژاردنه كه ی توركیا سه ركه وتنی ته واوی به ده ستنه هێناوه ، به م��ه ش ده بێت هێزێكی ت��ر بكاته هاوبه ش��ی خ��ۆی ئایا ئ��ه و هێزه ی تر تاچه ند ئاماده یه به و ش��ێوه یه ی داد و گه شه پێدان به رگری له پرۆسه ی نه وتی هه رێم ب��كات". هه روه ها ئایا ده وڵه تێكی ت��ری هه رێمایه تی وه ك ئێران گرفتی ئه وه دروس��تناكات كه هه رێم به ته نها مامه ڵه له گه ڵ توركیا ده كات، له كاتێك��دا ئ��ه و ده وڵه ته ی ك��ه له عێراق ئی��داره ده درێت %100

ده وڵه تێكه و شیعه ئیداره ی ده دا.ئاماژه ش��یدا، ئای��ا ئ��ه و نه وته ی

خۆم��ان ده یفرۆش��ین داهاته ك��ه ی 500 ملیار ده بێ��ت كه له به غداوه بێ كێش��ه دێت بۆم��ان. هه روه ها ئایا ئ��ه و كۆمپانیایه ی ئێم��ه مامه ڵه یان له گه ڵ ده كه ی��ن، ده توانین كێبڕكێی عێراق بكه ین له وه ی ئیمتیازی زیاتر

له ئێمه یان نه داتێ .ده رباره ی باشترین رێگاچاره كانیش ئ��ه و ئه ندام��ه ی په رله مان��ی عێراق رایگه یاند، له ئێس��تادا به هۆی ئه وه ی عێ��راق الوازه ، ئه گ��ه ر فاكته ره كان كۆنتڕۆڵ بكرێ��ن راگه یاندنی ئابوری س��ه ربه خۆ زۆر گونج��اوه ، ئه گه رنا دانوس��تاندنه هه ن��گاو باش��ترین ئ��ه وه ی بتوانین له گه ڵ عێ��راق بۆ به هه م��و الیه ك داه��ات زیادبكه ین، ئه م��ه ش له رێی هاوكاریكردنی هه رێم ب��ۆ زیادكردنی كێڵگ��ه نه وتیه كانی به مه به س��تی زیادكردن��ی به ره��ه م له هه رێم ك��ه له كۆتایدا س��ودی بۆ ئاینده ی هه رێ��م و ئاینده ی عێراقیش

ده بێت.وتیش��ی ، ئه و هه ن��گاوه ی دواییان تیای��ه و ه��ه ردوالی به رژه وه ن��دی سه المه تتره و له وه ده چێت بێ كێشه تر تر بژارده كانی له به رامبه ریشدا بێت و

سه ركه وتن تیایاندا زۆر زه حمه ته .

سااڵنه ملیارێك دینار ده درێت به كرێی بینای 45 فه رمانگه و به ڕێوه به رایه تی گه رمیان

"وه زاره تی نه وتی عێراق الئیحه ی یاسایی بۆ تۆماركردنی سكااڵ له سه ر هه رێم ئاماده كردوه "

ماوه یه كه به شێك له میدیا جیهانیه كان ناكۆك��ی س��ه رهه ڵدانی هۆش��داریی له نێوان هێزی پێش��مه رگه و میلیش��یا ش��یعه كان ده ده ن، به تایبه ت له ناوچه چوارچێوه یه ش��دا له و جێناكۆكه كان، باس له وه ده كه ن كه ناكۆكی سه ره كی داهات��وی ناوچه ك��ه له نێ��وان كوردو

شیعه دا ده بێت.تایب��ه ت به ئاوێنه : پێگ��ه ی ده یلی باس��ی له راپۆرتێكدا به ریتانی مه یڵی "له ش��ارۆچكه یه كی كه ك��ردوه له وه نزیك س��نوری ئێران، كه جه له والیه ، گروپی چه كدارانی داعش تێكش��كان، به اڵم براوه كان خه ریكه ده س��تده نێنه بینه قاق��ای یه كت��ری " كه مه به س��تی پێش��مه رگه و هێزه كانی له ب��راوه كان به ڕێوه ری به اڵم ش��ه عبیه "، حه شدی ناحیه ی جه له وال به دوری ده زانێت شتی

له وشێوه یه روبدات.ناكۆك به ناوچه یه ك��ی جێ جه له وال داده نرێت له نێ��وان حكومه تی هه رێمی كوردستان و به غدا. ناحیه كه ده كه وێته باك��وری خۆرهه اڵت��ی به غدا، 90 كم ل��ه رۆژی 23ی تش��رینی دوه می 2014 دانیش��توانه كه ی ئێس��تا ئازادك��را. به هۆكاری ئه من��ی ناتوانن بگه ڕێنه وه . ناحیه ك��ه و كۆنترۆڵكردن��ه وه ی ب��ۆ داع��ش، له بنده س��تی رزگاركردن��ی میلیش��یا پێش��مه رگه و هێزه كان��ی

شیعه كان پێكه وه هاوكاربون . له ب��اره ی ئه گ��ه ری پێكدادانی هێزه كوردییه كان له گه ڵ میلیشیا شیعه كان و ئه نوه ر حسێن، ش��ه عبی ، حه ش��دی به ڕێوه ری ناحیه ی جه ل��ه وال پێیوایه ،

"ئه س��ته مه ش��تی وا روبدات، چونكه حه شدی شه عبی به شێكن له پێكهاته ی ئه منی عێ��راق و پێكه وه به هاوبه ش��ی ناوچه كه ی��ان پێش��مه رگه له گ��ه ڵ

رزگاركردوه ".ئه و بۆ ئاوێنه ده ڵێت: "له ئێس��تادا س��ه رجه م دام��وده زگا حكومییه كانی ئاماده كردن��ی س��ه رقاڵی ناوچه ك��ه به رزده كرێت��ه وه ك��ه راپۆرتێك��ن عێراق، وه زیران��ی ئه نجومه ن��ی ب��ۆ دوای ره وشی خستنه ڕوی به مه به ستی ئازادكردن��ی ش��اره كه و خه ماڵندن��ی بڕی بودج��ه ی دیاریكراو ب��ۆ دوباره بنیاتنانه وه ی شاره كه و دابینكردنه وه ی

خزمه تگوزاریی ".ناحیه ی دانیشتوانی ژماره ی پێشتر جه ل��ه وال 86 هه زار ك��ه س بون و 55 هه زاریان له ناو شاره كه دا بون و ئه وانی دیكه به س��ه ر 36 گوندی ده وروبه ری

ناحیه كه دا دابه شبوبون. له باره ی هۆكاریی چۆڵی ش��اره كه و نه گه ڕان��ه وه ی دانیش��توانه كه ی پاش زیاتر له 7 مانگ، حسێن وتی : "هه ردو ش��اری جه ل��ه والو س��ه عدیه ناوچه ی س��ه ربازیی داخراون، پێویسته ره وشی بێته وه و ئ��ارام به ش��ێوه یه ك ئه منی بگه ین به قۆناغی دڵنیابون، ئێس��تاش هه ڵده كه نرێت خه نده قێ��ك له جه له وال بۆئه وه ی مه ترس��ی داعش و دزه كردنی كه مبكرێته وه . هێش��تا ش��اره كه هه ر چۆڵه ، چونكه په یوه سته به مه سه له یه كی ئه منیه وه و له گه ڵ گه ڕانه وه ی خه ڵكه كه ب��ۆ جه ل��ه والو س��ه عدیه مه ترس��ی

دزه كردنی داعش هه یه ".

پاش حه وت مانگ هێشتا جه له وال ترسی له داعش هه یه

له په رله مانی ك��ورد په رله مانتارێك��ی عی��راق ب��ۆ ئاوێنه ئاش��كرای كرد كه بانك��ی رافیده ین��ی عێ��راق جه ختیان له وه كردوه ت��ه وه كه ده س��تیان كردوه به لێكۆڵینه وه له دیارنه مانی پاره ی هه ردو

بانكی ناحیه ی جه له والو تلكێف.مه سعود له وباره یه وه به غدا: ئاوێنه ، حه ی��ده ر ئه ندام��ی لیژن��ه ی دارای��ی له په رله مانی عیراق بۆ ئاوێنه ئاشكرای ك��رد كه بانكی رافده ین جه ختیان له وه كردوه ت��ه وه كه هه ر بانك��ی جه له والو تلكێ��ف چه ند پاره ی تێدابوه فه وتاوه و دی��ار نه م��اوه و ب��ۆ ه��ه ردو بانكه كه

لیژنه دروس��تكراوه و لیكۆڵینه وه تێیدا به رده وامه و دوای ته واوبونی ئاش��كرای

ده كه ن.ئ��ه و وتیش��ی له كاتی ش��ه ڕه كانی ناحیه ی جه ل��ه وال، له الیه ن فه رمانده یی هێزه كانی پێش��مه رگه ی ئه و میحوه ره ش��ه هید حس��ێن مه نس��ور هه وڵدراوه پاره ی بانكه ك��ه بگوازرێته وه بۆ بانكی خانقین، به الم نه توانراوه گره نتی الیه نی

ئه منی بكرێت بۆ گواستنه وه كه ی.دارایی و لیژنه ی ئه ندامه كه ی به وته ی ئاب��وری په رله مانی عی��راق لیژنه یه ك له الی��ه ن بانكی رافیده ی��ن و پاریزگای

دیاله و ده زگا ئه منی و په یوه ندیداره كان راپۆرت��ی تائێس��تا دروس��تكراوه و كۆتایی��ان ئاماده و ته واونه كردوه ، به اڵم واباسده كرێت 21 ملیار دیناری تێدابوه و دیارنه ماوه و جارێ ده س��تی تۆمه ت بۆ كه س رانه كێشراوه و چاوه ڕوانی ئه نجامی

لێكۆڵینه وه كانن.له باره ی بانكی تلكێفیشه وه ، ئاماژه ی به وه ك��رد كه بانك��ی تلكیف 35 ملیار دیناری تێدابوه و دیارنه ماوه ، بۆیه لیژنه دروستكراوه و بانكه ش به و س��ه باره ت ده رنه كه وت��وه ، چونكه ئه نجامه ك��ه ی

هێشتا راپۆرتی كۆتایی ته واو نه بوه .

بانكی رافیده ین لێكۆڵینه وه له دیارنه مانی 56 ملیار دیناری بانكی جه له والو تلكێف ده كات

جه له وال

ئاوێنه ماوه ی 10 س��اڵه به رده وامه . وه ك پرۆژه یه ك��ی نوێی ب��واری میدیا تا دامه زراندنیه وه له س��ه ره تای ه��ه ر ئه مڕۆ، ئاوێنه هه ڵگری ئه و خه ونه یه كه له نیش��اندانی ڕاو بۆچونه جیاوازه كانی ناو كۆمه ڵگای كوردی��ی، له به دیهێنانی ش��ه فاف، دیموك��رات و سیس��تمێكی فره ده ن��گ، ك��راوه و كۆمه ڵگه یه ك��ی هاواڵتیان و هوش��یاریی فراوانكردن��ی دروس��تكردنی رایه ك��ی گش��تی كارا

له كوردستاندا، به شدار بێت.ئاوێنه ب��ه رده وام هه وڵیداوه له كاری له ئیتی��ك و په ی��ڕه وی رۆژنامه وانی��دا پره نس��یپه كانی پیش��ه یی بون بكات و راس��تگۆیانه فاك��ت و روداوه كان ب��ۆ له ڕێگ��ه ی بگوازێت��ه وه ، خوێنه ران��ی گه یاندنی زانیاریی راس��ت و دروسته وه ئ��ه و روب��ه ره تاریكان��ه ی كۆمه ڵگه ی كوردستانی بۆ رای گشتی روناك بكاته وه كه دامه زراوه سیاس��یی و كۆمه اڵیه تیی و ئابورییه كان هه وڵی شاردنه وه یان داوه . ئاوێنه هه میشه جورئه تی ئه وه ی هه بوه ك��ه روبه ڕوی ئ��ه و پێش��ێلكاریانه ش بێته وه به رامبه ر به مافی مرۆڤ و ئازادیی نوسین و راده بڕین له م هه رێمه دا كراون. ئاوێنه به درێژایی سااڵنی رابردو كاری بۆ ئ��ه وه كردوه كلت��وری لێبورده یی و رێزگرت��ن له جیاوازی��ی و یه كت��ر قبوڵ قوڵبكات��ه وه . له كوردس��تاندا ك��ردن له پێن��اوی هێنانه ئ��ارای زه مینه ی��ه ك ب��ۆ پێكه وه ژیانی ئاش��تییانه ی بیروڕا ئه وه ی جی��اوازه كان گروپ��ه جیاوازو له دس��تی هاتوه كردویه ت��ی. ئاوێنه وه ك میدیایه كی به رپرس��یار هه وڵیداوه بپارێزێت و له كوردس��تاندا به های وشه وروژاندن چاوبه س��ت و ل��ه درۆو خۆی به دور بگرێت. هه وڵیداوه بڵندگۆی ئه و ده نگانه بێت ك��ه له كۆمه ڵگه ی ئێمه دا په راوێزو خه فه كراون، هه مو ئه مانه وه ك چۆن توش��ی چه ندان كێش��ه و گرفت و هه ڕه شه و په الماریی كردۆته وه ، هاوكات س��ه رمایه یه كی ره مزیی گه وره شیان بۆ

ئاوێنه دروستكردوه .ئه م��ڕۆ به ه��ۆی به رف��راوان بون��ی ئه لكترۆن��ی و میدی��ای به رده وام��ی ت��ۆڕه ئاس��مانییه كان و كه ناڵ��ه كۆمه اڵیه تییه كان��ه وه ، میدیای چاپكراو له سه ر ئاستی جیهان له قه یراندایه . به اڵم س��ه ره رای ئه وه ش ئه م میدیا چاپكراوه ت��ا ئێس��تاش به گوڕوتین��ی خۆیه وه به رده وامه و كۆتای��ی نه هاتووه و گرنگی خۆی له ده ست نه داوه و له وه ش ناچێت له ده س��تیبدات. ئه زمونی رۆژنامه وانیی واڵتان��ی جیهانیش باش��ترین به ڵگه ی له كوردستاندا، جگه راس��تییه یه . ئه م له م دۆخه گش��تییه ، قه یرانی داراییش كاریگه ریی راس��ته وخۆی خراپی له سه ر كۆمه ڵگه كه مان، كه رته كان��ی هه م��وو به میدیاش��ه وه به جێهێش��توه . دی��اره رۆژنامه ی ئازاد، ته نها دو س��ه رچاوه ی فرۆش و یه كه می��ان هه ی��ه : داهات��ی دووه میان ریكالم. هه ر دوو هۆكاره كه ی س��ه رچاوه یه یان دو ئه م س��ه ره وه ش

به شێوه یه كی به رچاو الواز كردووه . جگه له وانه ش، له واڵتی ئێمه دا كێشه ی هه ره س��ه ره كی ئه وه ی��ه ، هه لومه رجی یه كس��ان بۆ ملمالنێیه كی دادپه روه رانه

له نێوان میدیا جیاوازه كاندا بونی نییه . میدی��ای ئ��ازاد ته نها پش��ت به خۆی و بازاڕی واڵته كه ی ده به س��تێت، بۆیه كه قه یرانێك ده كه وێته واڵته وه ، راسته وخۆ یه خ��ه ی ئ��ه و ده گرێ��ت و ناتوانێ��ت به ئاس��انی تێیپه ڕێنێ��ت. له به رامبه ردا ده زگای میدیاییمان هه یه بێخه مه له وه ی داهاتی چه نده ، باشترین كه ره سته كانی كاری رۆژنامه وان��ی و موچه ی به رزی بۆ دابین ده كرێت، ده توانێت به رهه مه كه ی بفرۆش��ێت، به نی��وه ی نرخی تێچونی به لێش��او ریكالمی بازرگانی له حكومه ت وه رده گرێ��ت، كه رت��ی تایبه تی��ش بۆ موجامه ل��ه كردن��ی ئه و به رپرس��ه ی سپۆنس��ه ری وه س��تاوه له پش��تیه وه ده كات. له هه مانكات��دا زۆرب��ه ی ده رگا ره سمی و ناڕه س��مییه كانی بۆ كراوه یه و

به ئاسانی ده ستی به زانیاریدا ده گات... په یوه ندی كێش��ه یه كه ئه م��ه هت��د. راس��ته وخۆی به گه نده ڵییه وه هه یه . تا حیزب و سیاس��ه تمه دارانی ئێمه توانای ئه وه یان هه بێت له داهاتی گشتیی واڵت كه ناڵ��ی راگه یاندن بۆ خزمه تی خۆیان و سیاسییه كانیان ئامانجه به رژه وه ندیی و دابمه زرێنن، ئه م دۆخه ناته ندروس��ت و نادادپه روه رانه یه هه ر به رده وام ده بێت. ئه مه له كاتێكدایه كه دۆخی ته ندروست بریتییه له وه ی له سایه ی هه لومه رجێكی یه كس��اندا، هه مومان له روی جۆرایه تی ئه و به رهه مه وه كه پێشكه شی ده كه ین، ملمالنێیه كی پیشه ییانه له سه ر بردنه وه ی متمانه ی خوێنه رو بینه رو بیسه ر بكه ین و له و رێگه یه ش��ه وه داهاتی پێویست بۆ

به رده وامی خۆمان دابین بكه ین.

ئێمه به و توانا دارایی و مرۆییه كه مه ی له به رده ستماندا بو، ئاوێنه مان دامه زراند. مه به س��تمان له سه ره تاش��ه وه ه��ه ر قازان��ج نه بو، ده مانزان��ی به ده ركردنی ڕۆژنامه یه ك ده وڵه مه ن��د نابین، به ڵكو بریتی��ی بو ئامانج��ی س��ه ره كییمان له ب��ڕه ودان به ئه زمون��ی میدیای ئازادو دروستكردنی روبه رێكی سه ربه خۆ له ناو رۆژنامه گه ریی كوردستاندا. روبه رێك كه تیایدا هاواڵتیان بێ فیلته رو سانس��ۆر زانیارییان ده ستبكه وێت، له وه ئاگاداربن چ��ی له كۆمه ڵگاكه یان��دا ده گوزه رێت و ل��ه چ جیهانێكی تایبه ت��دا ده ژین. تا ئه م��ڕۆش وایده بینین ك��ه به رده وامیی ئاوێنه بۆ گه ش��ه پێدانی ئه و په راوێزه دیموكراتیی��ه ی له كوردس��تاندا هه یه و بۆ به خش��ینی زانیاری��ی به خوێنه ران و

ب��ۆ نیش��اندانی ڕاوبۆچوون��ی جیاواز ده رب��اره ی ڕوداوه كان، گرنگێتی خۆی

له ده ستنه داوه .ئاوێن��ه پێویس��ته ب��ه رده وام بێت. به رده وامبونیشی ته نها به وه سه ركه وتو نابێ��ت ك��ه ژم��اره ی س��تافه كه مان بگۆڕین و ئۆفیسه كه مان كه مبكه ینه وه و تێچونه كان دابه زێنین، به ڵكو پێویستمان دڵس��ۆزانی خوێنه ران و به پش��تیوانی خه مخۆران��ی س��ه ربه خۆو میدی��ای ئازادیی نوس��ینه له واڵت��ی ئێمه دا. بۆ ئه م مه به س��ته ش ئێم��ه هه مو هه وڵ و ته قه الیه ك ده ده ین، یه كه م چاالكیشمان بریتی ده بێت له كردنه وه ی پێشانگایه كی هونه ریی كه رۆژی پێنجشه ممه 11-٦، كاتژمێ��ر )٥(ی ئێ��واره له ئۆفیس��ی ئاوێنه سازده كرێت. پاش ئه م چاالكییه ده مانه وێ��ت له كۆبون��ه وه و كه مپین��ی جیاوازدا كه سانی خه مخۆرو دڵسۆز له م پرۆسه یه به ش��داری پێبكه ین، تاوه كو پێكه وه گه اڵڵه ی نه خشه ڕێگایه كی نوێ بكه ین ب��ۆ چۆنیه ت��ی ده ربازبون له م ته نگه ژه ئابورییه . بۆ ئه م مه به سته ش نامانه وێت ته نها رای گشتیی له قه یرانی ئاوێن��ه و گرنگی��ی مانه وه ی ئ��اگادار بكه ین��ه وه ، به ڵك��و ده مانه وێت خه ڵك ئه كتیڤان��ه له تێپه ڕاندنی ئه م قه یرانه دا متمانه م��ان ئێم��ه به ش��داریبكه ن. به خوێنه ره كانی خۆمان هه یه ، متمانه مان

به و كه س��ایه تی و هێزه كۆمه اڵیه تییانه هه یه كه ئه زمونی ئاوێنه یان ال گرنگه ، متمانه مان به و به ش��ه ی كۆمه ڵگاكه مان هه ی��ه ك��ه ده یه وێ��ت ئ��ه م په راوێزه ئازادانه بپارێزێت. ئه م راستییه یه وامان لێده كات گه ش��بین بین كه به پشتیوانی ب��ه رده وام ئاوێن��ه ئه وان��ه هه م��و ده بێ��ت. س��تافی ئاوێنه ئ��ه م دۆخه به س��ه ره تای كۆتایی پڕۆژه كه ی خۆی نابینێ��ت، به ڵكو وه كو س��ه ره تایه كی نوێ ته ماش��ایده كات ب��ۆ به رده وامیی ڕه خنه یی پیاچونه وه یه كی پڕۆژه كه ی و ئه و چاره سه ركردنی خۆیداو به مێژووی خاڵ��ه الوازان��ه ی كه ده توان��ن ئاوێنه

به هێزتر بكه ن.ئه گه ری داخس��تنی ئاوێنه هێمایه كی مه ترس��یداره بۆ له ده س��تدانی یه كێك له گرنگتری��ن ئه زمونه س��ه ربه خۆكانی ئه وه چاوه ڕوان��ی ئێم��ه . كۆمه ڵگه ی له گه ڵماندا ده كه ی��ن له خوێنه رانم��ان

به رگریی له م سه ربه خۆییه بكه ن.

3(482( سێشه ممه ‌201٥/٦/9هه‌نوکه

به‌پشتیوانی‌ئێوه‌‌به‌رده‌وام‌ده‌بین

ئا: هاوكار حسێن

له هه رێمی كوردستاندا ٥0 هه زار خانو به زیاده ڕه وی هه ن و سه رۆكی شاره وانیه كانی هه ولێر و سلێمانیش

دان به وه دا ده نێن كه هێشتا ده ستدرێژییكردنه سه ر زه وییه كانی

شاره وانی به رده وامه ، ئه وان چاوه ڕوانی ده رچونی یاسایه كن له په رله مان و په رله مانتارێكیش ده ڵێت،" ده ستێك هه یه له ناو حكومه تدا ناهێڵێت ئه و یاسایه

ده ربچێت".

عومه ر عینایه ت، سه رۆكی لیژنه ی خزمه تگوزارییه كان��ی ئاس��ه وارو گه یاندن و گواس��تنه وه و شاره وانی و گه شتوگوزاری په رله مانی كوردستان "یاس��ایه كمان راگه یاند، به ئاوێنه ی به ناوی یاسای رێگریی له زیاده ڕه وی كه له 8ی نیسانی رابردوه وه ره وانه ی

س��ه رۆكایه تی یاس��ایی و لیژن��ه ی په رله م��ان كردوه ، ب��ه اڵم به بیانوی ئه وه ی ك��ه حكوم��ه ت پڕۆژه یه كی له وباره ی��ه وه هه ی��ه ، الی خۆی��ان رایانگرتوه ، به مه رجێك خوێندنه وه ی یه كه می بۆكراوه و راپۆرتی كۆتاییمان

له باره یه وه نوسیوه ". ئاوێنه ش، زانیارییه كان��ی به پێی ئه م پڕۆژه یاس��ایه به س��ودوه رگرتن له یاساكانی پێشتری تایبه ت به ڕێگریی ده كات رێگری��ی له زی��اده ڕه وی ، ئه و كه سانه ش له زیاده ڕه وی و سزای ده دات كه زیاده ڕه وی ده كه ن له سه ر

موڵكه كانی سه ربه حكومه ت. عومه ر عینای��ه ت ئاماژه ی به وه ش كرد ك��ه "به ژماره له الم��ه له هه مو هه رێمی كوردستاندا ٥0 هه زار خانوی زیاده ڕه و هه یه و ته نها له ناو سنوری شاره وانی سلێمانیشدا ٦00 مه خزه نی

زیاده ڕه ویش هه یه ". ئه و ده ڵێ��ت "ئه م یاس��ایه ی كه

بڕی��اره ده ربچێت و ده س��تێك هه یه ناهێڵێت رایگرت��وه و له پش��تیه وه و له ن��او ده س��ته كه ش ده ربچێ��ت، ئه و حكومه ته وه ده یبینم، ش��مولی باخان��ه ش ده كات كه ل��ه ده ره وه ی ئه وانیش ته لبه ندكراون و ش��اره كان ب��ێ ع��اره ق ده رناچ��ن، واتا كه س ببێته به هه ڕه مه ك��ی ه��ه روا نی��ه خاوه نی ش��ت ل��ه وێ ، ده بێت هه مو ش��تێك رێكبخرێت، هه یه الده برێت، یه كه م كه س��یش ك��ه زۆر هاوكاریی ئه و زیاده ڕۆیان��ه ده كات، حكومه ت

خۆیه تی ".ته لبه ند زه ویی��ه ب��اخ و له باره ی ده ڵێت: عینایه ت كراوه كانیش��ه وه ، "هه ر ك��ه س زه وییه كه موڵكی خۆی بێت، مافی ئ��ه وه ی هه یه ته لبه ندی بكات، به اڵم شوێنێك موڵكی گشتیی بێت، دارس��تان بێت، له وه ڕگا بێت، به رده اڵن بێت، ك��ه س مافی ئه وه ی نی��ه ته لبه ن��دی ب��كات. بۆیه هیچ

ناتوانێت له ئاینده دا له وانه كه سیش ببێت به خاوه نی ئه و موڵكانه ، چونكه

موڵكی گشتین". ه��اوكات عه بدولڕه حمان ئه حمه د، هه ولێ��ر ش��اره وانی س��ه رۆكی به ئاوێنه ی راگه یان��د، " زه وییه كانی ش��اره وانی له هه ولێر ش��تێكی وانیه كه بڵێین زیاده ڕه وی له سه ر كرابێت، هه ندێ��ك حاڵه تی كه م هه یه . ئه گه ر ئێس��تا كه س��ێك زیاده ڕه وی بكات رێگ��ه ی له دروس��تكردنی خان��ودا پێناده ی��ن و خانوه ك��ه تێكده ده ین، به اڵم بۆ ئه وانه ی پێش��تر، ئێس��تا له په رله م��ان و هه ی��ه یاس��ایه ك

چاره سه ریان ده كات".ك��ه خان��وه ی ئ��ه و له ب��اره ی له ناوه ڕاستی شاری هه ولێره و ده وترێت روبه ره كه ی 200 دۆنمه و خاوه نه كه ی نێچیرڤ��ان بارزانیه ، عه بدولڕه حمان وتی ، "ئه وه میوانخانه یه و په یوه ندی شاره وانیش موڵكی نیه ، به كه سه وه

نی��ه و ژم��اره ی موڵكه ك��ه داخڵی زانیاریم نه بوه ، سنوری ش��اره وانی

نیه له سه ری ". یاسین، یوسف ئه ندازیار هه روه ها س��لێمانی ش��اره وانی س��ه رۆكی به ئاوێن��ه ی راگه یاند: "له س��نوری شاره وانی سلێمانیدا زیاده ڕه وی هه یه ، به كره جۆ، له ناوچه كان��ی به تایبه ت دۆڵه میران، قوله ره یسی و پشتی مه ال

داود هه ن به اڵم زۆر نین".ئ��ه و بكه ره كان��ی له ب��اره ی زیاده ڕه ویانه وه ، یاس��ین ده ڵێت: "ئ��ه وه ی كه هه بێت كه متر كه س��ی حزبی��ن، زیاتر ئه وان��ه ن كه خۆیان به عه ش��یره ته وه ده نازن، ئه و یاساو رێنماییان��ه ی كه ئێس��تا هه بون بۆ البردنی زیاده ڕه وی زۆر الوازن، بۆیه ئه وانه ی كه زیاده ڕه وی ده كه ن فێربون به رده وام بن له س��ه ر ئه و كاره یان، گه وره ترین گه نده ڵ��ی له داگیركردنی

زه ویوزاری حكومه تدایه ".

له‌هه‌رێمی‌‌كوردستاندا‌‌50هه‌زار‌خانو‌به‌زیاده‌ڕه‌وی‌دروستكراون

ئه گه ری داخستنی ئاوێنه هێمایه كی مه ترسیداره بۆ له ده ستدانی یه كێك له گرنگترین ئه زمونه سه ربه خۆكانی كۆمه ڵگه ی ئێمه . چاوه ڕوانی ئه وه له خوێنه رانمان ده كه ین

له گه ڵماندا به رگریی له م سه ربه خۆییه بكه ن

بكه ره كانی ئه و زیاده ڕۆییانه كه متر كه سی حزبین، زیاتر

ئه وانه ن كه خۆیان

به عه شیره ته وه ده نازن

هەنوکە(482( سێشه ممه 42015/6/9

ئا: محه مه د ره ئوف

هه ڵبژاردنی خولی 25مینی په رله مانی توركیا، گۆڕانكاریه كی گه وره ی له نه خشه ی سیاسی هێزه كانی توركیادا دروست كرد، به جۆرێك ئه گه ر له هه ڵبژاردنی 2002 دا ئه كه په وه ك هێزێكی نوێ و ده ركه وته ی

ئه و هه ڵبژاردنه ئه ژمار بكرێت و قۆناغێكی نوێ بوبێت له گۆڕینی نه خشه ی سیاسی

ئه وكاتی هێزه كان، ئه وا له هه ڵبژاردنی 7ی حوزه یرانی 2015 دا هه ده په بوه

سه رمه شقی گۆڕانكاری له نه خشه ی سیاسی هێزه كان.

ئه نجامی هه ڵبژاردن به پێ��ی ئه نجامی به رایی هه ڵبژاردنه كه ی توركی��ا ئه كه په )18 ملیۆن و 850 هه زارو هه ڵبژاردنه ك��ه ی ده نگه كان��ی 748(ی به ده ست هێناوه به ڕێژه ی )41%(، هه روه ها جه هه په )11 ملی��ۆن و 512 هه زارو 830( ده نگ��ی به ده س��تهێناوه به ڕێژه ی )%25(

و مه هه پ��ه )7 ملیۆن و 516 هه زارو 105( ده نگ��ی به ده س��تهێناوه به ڕێژه ی )%16(

و هه ده په )6 ملی��ۆن و 51 هه زارو 157( ده نگی به ده ستهێناوه به ڕێژه ی )%13( .

ل��ه م هه ڵبژاردن��ه دا ل��ه ڕوی ده ن��گ و كورس��یه وه هه ده پ��ه و مه هه پ��ه زیادیان ك��ردوه و هه رچ��ی ئه كه په و جه هه په ش��ه ده نگه كانیش��یان كورس��یه كانی و رێژه ی كه می كردوه ، به جۆرێك له م هه ڵبژاردنه دا ئه گه 258 كورسی و جه هه په 132 كورسی و مه هه په 80 كورس��ی و هه ده په 80 كورسی په رله مانی��ان بردۆته وه . ئه مه س��ه ره ڕای ئه وه ی له كۆی 81 پارێزگای توركیا ئه گه په 56 پارێزگا سه ركه وتنی به ده ست هێناوه و به ڕێژه ی)69%( ی پارێ��زگاكان و هه ده په به پل��ه ی دوه م دێ��ت كه ل��ه 14 پارێزگا به ڕێ��ژه ی به ده س��تهێناوه س��ه ركه وتنی (17%(ی پارێزگاكانی توركیاو جه هه په له 10 پارێزگا س��ه ركه وتنی به ده ست هێناوه به ڕێژه ی )12%(و مه هه په ش له 1 پارێزگا به ڕێ��ژه ی به ده س��تهێناوه س��ه ركه وتنی

.)%1)

به راوردی ده نگ و كورسی له هه ڵبژاردنی 2011 و 2015

س��ه ركه وتنی هه ڵبژاردنه دا له م ئه وه ی گ��ه وره ی تۆماركرد هه ده په ب��و دۆڕاوی سه ره كیش له م هه ڵبژاردنه دا ئه كه په بو، به و پێیه ی له هه ڵبژاردنی 2011 ئه كه په رێژه ی (49.8%( ی ده نگه كان و 327 كورس��ی له په رله مان هه بو ب��ه اڵم له و هه ڵبژاردنه دا ئاس��تی ده نگه كانی بۆ رێ��ژه ی )41%(و

كورسیه كانیشی بۆ 258 كورسی كه میكرد، وات��ا به نزیك��ه ی )9%(ی ده نگه كان و 69 كورس��ی كه میكرد، به و پێیه ش ناتوانێت پێكبهێنێ��ت، چونكه به ته نها حكوم��ه ت پێكهێنان��ی حكومه ت پێویس��تی به )50 + 1(ی ده نگه كان��ه وات��ا 276 كورس��ی له ك��ۆی 550 كورس��ی په رله مانی توركیا، هه رچی جه هه په یه له 2011 دا )26%( ی ده نگه كانی به ده س��ت هێنابو له گه ڵ 135 كورسی په رله مان، به اڵم له م هه ڵبژاردنه دا كورس��ی 132 ده نگ��ه كان و (25%(ی به ده س��ت هێناوه واتا )1%(ی ده نگه كان و 3 كورسی كه میكردوه ، هه رچی مه هه په یه له هه ڵبژاردنی 2011 دا )13%ی ده نگه كان و 53 كورس��ی په رله مانی هه بوه به اڵم له م هه ڵبژاردن��ه دا )16%(ی ده نگ��ه كان و 80 كورس��ی په رله مانی به ده س��تهێناوه ، واتا (3%(ی ده نگ��ه كان و 28 كورس��ی زیادی كردوه ، ب��ه اڵم ئه وه ی به ش��ێوه یه كی زۆر ئاس��تی ده نگ و كورسیه كانیش��ی زیادی ك��ردوه هه ده په ی��ه كه ل��ه 2011دا ئه و كاره كته رانه له رێگه ی كاندیدی سه ربه خۆوه چونه په رله مان به اڵم )6،6%(ی ده نگه كان و 36 كورس��یان به ده س��ت هێناب��و به اڵم

له م هه ڵبژاردن��ه دا رێژه ی ده نگه كانیان بۆ (13%(و كورسیه كانیشیان بۆ 80 كورسی زیادی كرد وات��ا )7%(ی ده نگه كان و 44 كورس��ی په رله مان��ی زیادیان ك��رد واتا )110%(و به رێژه ی ده نگه كانیان ئاس��تی رێژه ی كورسیه كانیشیان به رێژه ی )%111( زیادی كردوه . وه ئاستی ده نگه كانیان زۆر له ئاستی ده نگی س��ه اڵحه دین ده میرتاش له هه ڵبژاردنی س��ه رۆكایه تی توركیا زیاتر هێنا به و پێیه ی سه اڵحه دین ده میرتاش )3 ملیۆن و 965 هه زار( ده نگی به ده ستهێنابو به اڵم له م هه ڵبژاردنه دا هه ده په )6 ملیۆن و 51 هه زارو 157( ده نگی به ده ستهێناوه واتا له )%100( به نزیكه ی ده نگه كانی ئاس��تی

زیادی كردوه . ئ��ه و ده نگانه ی كه هه ده په به ده س��تی هێناوه كه )6 ملی��ۆن و 51 هه زارو 157( ئه وه نده و نیوێكی كۆی دانیشتوانی هه رێمی كوردس��تانه كه )4 ملی��ۆن و 430 هه زار( كه سه ، ئه و ده نگه ی كه هه ده په هێناویه تی هه شت ئه وه نده ی ده نگی پارتی دیموكراتی كوردس��تانه كه ل��ه 2013 له هه ڵبژاردنی هه زارو 743( كوردس��تاندا په رله مان��ی

984( ده نگی به ده ست هێنابو.

كاریگه ری ئه نجامی هه ڵبژاردنئه نجام��ی هه ڵبژاردن��ی 7ی حوزه یرانی 2015 كاریگ��ه ری راس��ته وخۆی له س��ه ر پرۆس��یه سیاس��ی له توركیا ده بێت، به و پێیه ی له دوای راگه یاندنی ئه نجامی كۆتایی هه ڵبژاردن��ه كان، پرۆس��ه ی پێكهێنان��ی حكوم��ه ت ده س��ت پێده كات كه پێش��تر ئه كه په به ئاسانی و به كورسیه كانی خۆی كه 327 كورسی بو توانی تاكالیه نه حكومه ت پێكبهێنێت، ب��ه اڵم له ئێس��تادا كه 258 كورس��ی هه یه و ناگات��ه )50+1( كه 576 كورس��یه ، بۆیه پێویس��تی به هاوپه یمانی ب��ۆ پێكهێنان��ی حكومه تی نوێی ده بێت توركیا، پێش��تر له گه ڵ مه هه په و جه هه په ئه زمونێك��ی باش��ی نه ب��وه له پێكهێنانی حكومه ت بۆیه چ��اوه ڕوان ده كرێت بژاری

یه كه م هه وڵ��ی هاوپه یمان��ی بێت له گه ڵ هه ده په ، ئه و ده نگ��ی هه ردوكیان ده كاته 338 كورس��ی په رله م��ان كه به ئاس��انی ده ستوریش پێكبهێنن و ده توانن حكومه ت له په رله مان بخه نه راپرسیه وه كه پێویستی

به 330 كورسی هه یه .ل��ه م نێوه ن��ده دا ئ��ه وه ی ده توانێ��ت هه ده په یه بس��ه پێنێت خۆی مه رجه كانی كه هه لی زۆری له به رده س��تدایه و ئه توانێت له گه ڵ ئه كه په له س��ه ر زۆرێك له پرسه كان بگه ن��ه ئه نج��ام خ��ۆ ئه گ��ه ر له ماوه ی یه ك هه فته دا لیس��تی زۆرین��ه نه یتوانی حكومه ت پێكبهێنێت ئه وا س��ه رۆك كۆمار 8 هه فته دی��اری ده كات ب��ۆ پێكهێنانی حكومه ت ئه گه ر له و ماوه یه ش��دا حكومه ت پێكنه هات ئه وا س��ه رۆك كۆمار په رله مان

هه ڵبژاردنێكی بڕیاری هه ڵده وه شێنێته وه و نوێ ده دات.

س��ه ركه وتنی هه ده په له هه ڵبژاردنه كانی توركیادا پرس��ی ك��وردی چه ندین قۆناغ برده پێش��ه وه به جۆرێك ئیتر پرسی كورد له باك��ور چیدیكه وه ك پرس��ێكی بچوك و لۆكاڵی س��ه یر ناكرێت، له م قۆناغه وه ئیتر كورد له باكور به جۆرێك له جۆره كان هه نگاو به ره و خۆبه ڕێوه به ری ده نێت، بۆیه پرسی كورد له باشورو رۆژئاواش به ره و چاره سه رو خۆبه ڕێوه به ری رۆیشتوه و ته نها رۆژهه اڵتی كوردس��تان ماوه كه بگاته ئامانجه كانی، ئه گ��ه ر رۆژهه اڵتیش دۆخه سیاس��یه كه ی بگه یه نێته ئاس��تی باكور ئه وا دۆزی كورد هه ن��گاوی گه وره ده نێ��ت و ده یه ی داهاتو

ده بێته ده یه ی كورد له ناوچه كه دا.

ئا: ره وا بورهان

له ماوه ی رابردودا كۆمه ڵێك رۆژنامه نوس و سه رمایه دار هه وڵی كڕینی ماڵپه ری خه ندانیان دا، به رێوبه ری ده زگای

خه ندانیش بێئاگایی خۆی به رامبه ر به وه ده رده بڕێت و ده ڵێت "نازانم بۆچی ئه و

بابه ته له ئێستادا ده وروژێنرێت؟!".

بۆچی خه ندان ده فرۆشرا؟ده زگای خه ندان، ك��ه له الیه ن جێگری س��كرتێری گش��تیی یه كێت��ی، به رهه م ده كرێ��ت و خاوه نداری��ی س��اڵحه وه وێبس��ایته كه ی له ئاستی عێراقدا یه كه مه ، له چه ند هه فته ی رابردودا بازاڕی قس��ه و باسی فرۆش��تنی گه رم بو، به پێی وته ی س��ه رچاوه یه كی ئ��اگادار كه نه یویس��ت "دوای بكرێ��ت، ئاش��كرا ناوه ك��ه ی له سه ردانی گه ڕانه وه ی د.به رهه م س��اڵح كۆم��اری ئیس��المی ئێ��ران مه س��ه له ی فرۆش��تنی ده زگای خه ندان كه وته س��ه ر زاری رۆژنامه نوسان و ئه وانه ی سه روكاریان له گ��ه ڵ كاری میدیاییدا هه ی��ه ، هۆكاری خستنه سه ودای فرۆشتنیشی به شێوه یه كی سه ره كی بۆ ئه وه ده گه ڕێته وه كه له كاتی س��ه ردانه كه یدا بۆ ئێران، كاربه ده ستانی ئه و واڵته گلله یی و س��كااڵی ئه وه یان له د.

به رهه م كردوه كه سایتی خه ندان هه واڵی خراپ ده رب��اره ی ئێ��ران باڵوده كاته وه و د.به رهه میش ویستویه تی ئه و سه ریه شانه له كۆڵ خ��ۆی بكات��ه وه ، هه رچه نده زۆر زه حمه ته له كوردستاندا هیچ سیاسه تمه دارو هێزێك به بی ئ��ه وه ی خاوه نی راگه یاندن

بێت سیاسه ت بكات".ئاوێنه س��ه باره ت به هۆكاری فرۆشتنی ده زگای خه ندان، په یوه ندی به به ڕێوبه ری ده زگاكه "عارف قوربانی"یه وه كرد، به اڵم ناوبراو بێئاگایی خۆی له فرۆشتنی ده زگای خه ندان نیش��انداو نه یویس��ت له مباره وه بدوێ��ت، قوربانی ته نها ئه وه ی به ئاوێنه ی راگه یان��د كه " نازانم له ئێس��تادا بۆ ئه و

بابه ته ده وروژێنرێت؟".

كێ بون ئه وانه ی هه وڵی كڕینی خه ندانیان دا؟

ب��ه ر له س��ێ مان��گ له رێگ��ه ی چه ند كه ناڵێك��ی جی��اوازه وه چه ن��د هه وڵێك دراوه ، خه ن��دان ده زگای كڕین��ی ب��ۆ به گوێره ی زانیاریه كانی ئاوێنه ، كۆمه ڵێك س��ه رمایه دار و رۆژنامه نوس هه وڵی كڕینی ده زگای خه ندانیان داوه ، كه ئه و ده زگایه له راب��ردودا پێكهاتبو ل��ه دو رۆژنامه و دو گۆڤ��ار و وێبس��ایتێك، به اڵم له ئێس��تادا ته نها ماڵپ��ه ری خه ندان و رادیۆی خه ندان

ماوه ته وه و به گوێره ی پێوه ری ئه لێكسا پڕ بینه رترین ماڵپه ری كوردیه له سه ر ئاستی

عێراق.یه كه م كه س كه هه وڵی كڕینی ماڵپه ری محێدین��ه مامۆس��تا داوه ، خه ندان��ی كه س��ه رمایه دارێكی شاری س��لێمانیه و ش��ار، گۆڤاری سه رنوس��ه ری له رێگه ی كه مال ره ئوفه وه هه وڵیداوه به بری 500000

دۆالر )50 ده فته ر( ئه و ماڵپه ره بكڕێت.مامۆس��تا محێدی��ن، له لێدوانێكیدا بۆ ئاوێنه ، نه یش��ارده وه ك��ه هه وڵی كڕینی خه ندانی دابێت ، ئه و وتی "ئه وه مێژوه كه ی بۆ س��ێ مانگ له مه وپێش ده گه ڕێته وه "، به اڵم ئاماده نه ب��و هیچ زانیاریه كی دیكه ئاش��كرابكات و وتی "په یوه ندی به كه مال

ره ئوفه وه بكه ن".كه مال ره ئوف، له لێدوانێكیدا به ئاوێنه ی راگه یاند كه نه یویس��توه ده زگای خه ندان بۆ خ��ۆی بكڕێت ، ئه و وتی "دوای ئه وه ی زانیمان كه خه ندان ده فرۆشرێت، ویستمان بزانین نرخی چه نده ، ئه وان داوای نزیكه ی س��ێ ملیۆن دۆالریان كرد و په یوه ندیه كه له رێگه ی ته له فۆنه وه بو، ئێمه وتمان گه ر له نزیك��ه ی 40 بۆ 50 ده فته ر دۆالردا بێت

ده یكڕین".كه م��ال ره ئوف پێی ب��اش نه بو ناوی ئه و كه سه ئاش��كرابكات كه هه وڵه كه یان

له گه ڵ��داوه بۆ كڕین��ی ده زگای خه ندان و ته نه��ا وتی "ئێم��ه زۆر ج��دی نه بوین و ئه وانی��ش ج��دی نه بون، ئه گین��ا داوای

دانیشتنیان لێده كردین".یه كێكی دیكه ل��ه و ده وڵه مه ندانه ی كه هاوكات خۆی پێش��تر وه ك رۆژنامه نوس خه ندانی كرین��ی هه وڵی كاریك��رده وه و داوه ، هیم��داد حامی��ده ك��ه به رێوبه ری كۆمپانی��ای س��ولی میدیای��ه و له رێگه ی پڕۆپۆزه ڵێكه وه به ه��اوكاری هێمن لهۆنی )سه رنوسه ری ماڵپه ری روداو( كه پێشتر خۆی سه رنوسه ری ماڵپه ری خه ندان بوه هه وڵی كڕین��ی ده زگای خه ندانیان داوه و له و نێوه نده ش��دا ناوی ره نج س��ه نگاوی پێشكه ش��كاری كه ناڵ��ی روداو دێت كه ئه ویش له سه ر داوای هێمن لهۆنی هه وڵی خۆیداوه ، له هه مانكاتدا وه ک نێوه ند گرێک سلێمانی ش��اری گه وره سه رمایه دارێكی

سه ردانی د.به رهه م ساڵحی كردوه .هیمداد میدی��ا، س��ولی به رێوب��ه ری حه می��د، ئاماده نه بو ئاش��كرایبكات كه له رێگه ی كێوه هه وڵیانداوه خه ندان بكڕن، له باره ی هه وڵی كڕینی خه ندانیش��ه وه به ئاوێنه ی وت "راس��ته ئێمه هه وڵی كڕینی خه ندانم��ان داوه و پێی��ان وتین و ئێمه ش ویستمان بیكڕین، به اڵم بۆ ئه و مه به سته

باس له هیچ بڕه پاره یه ك نه كراوه ".

وتیشی "من ته نها له روه بازرگانیه كه یه وه خوازیاری كڕینی خه ندان بوم، ده مویست بۆ ریكالم و چه ند كارێكی دیكه ی بازرگانی

سودی لێببینم".

ئایا ده زگای خه ندان زه وی پێدراوه؟ به پێی زانیارییه كان��ی ئاوێنه له ماوه ی راب��ردودا، ده زگای خه ن��دان ڕوبه رێك��ی گه وره ی زه وی له شاری سلێمانی پێدراوه و باس له وه شده كرێت به شێك له هه وڵه كانی كڕینی ئه و ده زگایه په یوه ندی به و روبه ره

زه ویه وه هه بوبێت.حكومه تی زانیاریانه ، ئ��ه و به گوێره ی هه رێم پارچه ی��ه ك زه وی به ڕوبه ری 2000 مه تر له گه ڕه كی ئیبراهیم ئه حمه دی شاری س��لێمانی به خه ندان داوه ك��ه ده كه وێته

نێوان دو شه قامی سه ره كییه وه .زانیارییه ئه م پشتڕاس��تكردنه وه ی بۆ ئاوێنه په یوه ندی به ك��رد به به ڕێوه به ری ئیداری ده زگای خه ندان "الوك ساڵح"ه وه ، به اڵم ناوبراو ئاماده نه بو له مباره یه وه بۆ

ئاوێنه بدوێت.هاوكات له گه ڵ ئه م قس��ه و باس��انه دا له رونكردنه وه یه ك��دا خه ن��دان ده زگای رایانگه یاند كه "ئه وان ده زگاكه نافرۆشن و به رده وام ده بن ل��ه كاری خۆیان و هه واڵی

فرۆشتنیان ره تكرده وه ".

HDP ته خت و تاراجی ئه ردۆغانی له رزاند كورد سه ركه وتنێكی مێژویی له توركیا تۆمار كرد

خه ندان ده خرێته سه ر سه ودای فرۆشتن2000 مه تر زه وی له الیه ن حكومه ته وه پێده درێت

دوای ئه وه ی زانیمان كه خه ندان

ده فرۆشرێت ویستمان بزانین

نرخی چه نده ، ئه وان داوای نزیكه ی سێ ملیۆن دۆالریان كرد

ئه و ده نگانه ی كه هه ده په به ده ستی هێناوه كه )6 ملیۆن و 51 هه زارو 157(

ئه وه نده و نیوێكی كۆی دانیشتوانی هه رێمی كوردستانه

5(482( سێشه ممه 2015/6/9په‌رله‌مان [email protected]

ئا: ئاوێنه

لیژنه ی ئاماده كردنی ده ستور پێیانوایه سه ره تایه كی قورسیان ده ستپێكردوه و

گه شبین نین به وه ی بتوانن له و ماوه یه ی كه بۆیان دیاریكراوه ،

ده ستورێكی نوێ بۆ هه رێمی كوردستان دابڕێژن، یه كێك له ئه ندامه كانیش

ده ڵێت، "ئه گه ر ئیراده ی حزبه كانی له گه ڵ نه بێت، لیژنه چۆن ده توانێت

به ته نیا ئه وه بكات؟"

دوا واده له ب��ه رده م لیژنه ك��ه دا ب��ۆ ته واوكردنی كاره كانی��ان و ئاماده كردنی ده س��توره كه بۆ ئه نجامدانی ریفراندۆم له سه ری، رۆژی 20 مانگی ئابی ئه مساڵه ، تائێستاش لیژنه كه چه ندین كۆبونه وه ی ئه نجامداوه و ته نها ش��تێك كه له سه ری رێككه وتون و ئه نجامیاندابێت، نوسینه وه ی یه كه می��ن الپه ڕه ی ده س��توره كه یه كه دیباجه كه یه تی و پێناس��ه و ناس��نامه ی نه ته وه ی ك��وردو پێكهاته كانی هه رێمی

كوردستان رونده كاته وه .لیژنه ئه ندام��ی عوس��مان، عه دنان 21 كه س��یه كه ی ده س��تورو نوێن��ه ری یارمه تیدانی له باره ی بزوتنه وه ی گۆڕان به ئاوێنه ی له كاره كانیان��دا حزب��ه كان راگه یان��د، "ئه گه ر ئی��راده ی حزبه كانی الیه نه سیاس��ییه كان نه بێ��ت و له گه ڵ رێكنه كه وتبن له سه رئه وه ی كه میكانیزمی سیس��تمی حكومڕانی و ده سه اڵت چۆن بێت، لیژنه چ��ۆن ئه توانێ��ت به ته نیا ئه وه ب��كات، ئه گه رچی لیژنه كه به ته نیا لیژنه یه ك��ی هون��ه ری نی��ه ، به ڵك��و سیاس��یی و ده س��تورییه و نوێنه رایه تی

الیه نه سیاسییه كان ده كات".سیاسییه كان و له س��ه ركرده به شێك چاودێرانی یاسایی ، پێیان باشه سه ره تا حزبه كان له ئاستی سه ركردایه تیدا خاڵه ج��ێ ناكۆكه كانی��ان یه كالبكردایه ته وه پاش��ان ئه ركه كه ی��ان بدای��ه ده س��ت

لیژنه كه .به وه ئام��اژه عه دنان له وباره ی��ه وه ده كات كه "ئێس��تاش ده رف��ه ت هه یه بۆئه وه ی الیه نه سیاسیه كان ئه و هه نگاوه بنێ��ن و ده توانن هاوكاربن له س��ه ر ئه و پرسه گرنگانه ی په یوه ستن به ماده كانی

ده ستوره وه ". به وت��ه ی ئه ندامان��ی لیژنه كه خاڵی س��ه ره كی ك��ه ده كرێت ببێت��ه هۆی ناكۆك��ی و مش��تومڕی تون��د له نێوان ئه ندامان��دا دروس��تبكات، مه س��ه له ی سیس��تمی سیاس��ییه ، ك��ه زۆرینه ی

له سیس��تمی پش��تگیری الیه ن��ه كان به شێكیش��یان ده ك��ه ن و په رله مان��ی

الیه نگری سیستمی سه رۆكایه تین.ك��ه حزبه كه ی عه دن��ان عوس��مان په رله مانی��ه ، سیس��تمی الیه نگ��ری له گ��ه ڵ الیه ن��ه كان ده ڵێت:"هه م��و سیس��تمی په رله مانی��دا ه��اوڕان، واتا الیه نێك نیه بڵێت من له گه ڵ سیس��تمی په رله مانی نیم، له ره شنوسه كۆنه كه شدا ئام��اژه به وه ك��راوه ك��ه په رله مانیه ، به اڵم تێگه یش��تنی ئێمه بۆ سیستمه كه په رله مانی سیس��تمی ك��ه ئه وه ی��ه ، باش��ترین به رجه سته یه بۆ پێكهاته كانی كوردس��تان، بۆ سه قامگیری سیاسیی و ب��ۆ رێگه گرت��ن له تاكڕه وێت��ی و له وه ی ك��ه الیه نێ��ك بیه وێ��ت بۆچونی خۆی ئه گه ر سیس��تمه كه واتا بس��ه پێنێت، په رله مانی بێت، ئه وا هه مو پێكهاته كان و الیه نه كان ئاماده ییان ده بێت له پرۆسه ی حكومڕانیداو ده سه اڵتی جێبه جێكردنیش له ژێر وه زیرانه وه ، سه رۆكی به سه رۆك و په رله مان��دا چاودێری��ی چوارچێ��وه و

ده بێت".به بڕوای عه دنان عوس��مان، قورس��ه

دیاریك��راوه بۆی��ان ماوه ی��ه ی ل��ه و بتوان��ن ئه ركه كه ی��ان به جێبگه یه ن��ن و ده ڵێت:"هه رچه نده زوه له ئێس��تاوه ئه و بڕی��اره بده ی��ن، به اڵم س��ه ره تاكه مان بو، چونكه له س��ه رخۆ س��ه ره تایه كی دورودرێژ به گفتوگۆیه ك��ی پێویس��تی له س��ه ر كۆمه ڵێك پره نس��یپ و هه بو، هه ندێك گفتوگۆی البه الی پێویست بو، به اڵم هیوادارم له كۆبونه وه كانی داهاتودا گفتوگۆكان خێراتر بڕوات، به اڵم ئه گه ر زۆرب��ن، پێش��نیاره كان رێگ��ره كان و به دڵنیایی��ه وه س��ێ كات��ی ئه وه نده ی

ئێستاش بێت فریاناكه وێت".هاوكات گۆران ئازاد، ئه ندامی لیژنه ی ئاماده كردنی ده ستورو نوێنه ری یه كێتی نیش��تمانی كوردس��تان پێیوایه ئه گه ر حزبه كان پرسی سیس��تمی سیاسییان یه كالبكردای��ه وه ئاس��ایی ب��و، "به اڵم پێموانیه ئه وان كات��ی ئه وه یان هه بێت له س��ه ر ئه و ورده كارییانه قس��ه بكه ن و شاره زایی ئه وه شیان نیه ئه و ورده كارییه یاساییانه باسبكه ن، ئه وان بنه ماكانیان باسكردوه و له سه ر ئه وه ش رێكنه كه وتون،

ده كرێت ئێمه رێكبكه وین".

راگه یاند: به ئاوێن��ه ی ئ��ازاد گۆران "سیستمی سیاسیی یه كێك ده بێت له و ته وه ران��ه ی زۆرترین قس��ه ی له باره وه ده كرێت، ئه وه ش ش��تێكی ئاس��اییه ، چونكه بنه چه ی ده س��تور چه سپاندنی به مانایه ك��ی سیاس��ییه ، سیس��تمی تر ده س��تور واتا سیس��تمی سیاسی، وه ك چ��ۆن ئێم��ه یاس��ای تیرۆرمان هه ی��ه و تیرۆری رێكخس��توه ، یاس��ای خۆپیشاندانیش چۆنیه تی خۆپیشاندانی سیس��ته ممان ب��ه اڵم رێكخس��توه ، نه چه سپیوه له به رئه وه ی یاسای سیستم

له ده ستوردا ده چه سپێت".له ب��اره ی ه��ۆكاری ئ��ه وه ی بۆچی له گه ڵ سیس��تمی په رله مانی دان، ئازاد به پێ��ی خوێندنه وه ی "ئێم��ه ده ڵێت: واقیعی سیاس��یی و كۆمه اڵیه تی هه رێمی كوردستان، سیستمی په رله مانی به باش ده زانین، له به رئه وه ی له هه رێمی كوردستان دام��ه زراوه ی دیموكراس��ی و كۆمه ڵگه ی مه ده نی به ته واوی نه چه سپاوه ، میدیای س��ه ربه خۆ له حاڵه تێكی زۆر الوازدایه ، دارایی سه ربه خۆ و بازاڕی ئازاد تائێستا جیانه كراوه ت��ه وه ، بۆیه ئه مانه هاوكارن

ب��ۆ دروس��تبونی دیكتاتۆریه ت، ئه گه ر زیاتر بێت، سیستمه كه ش سه رۆكایه تی

هاوكارده بێت بۆ دیكتاتۆریه تی ". به گوێره ی یاس��ا پێویس��ته له ماوه ی س��ێ مانگدا لیژنه ك��ه كاره كانی خۆی ته واوب��كات و ره شنوس��ی ده س��توری كوردس��تان ئاماده بكات بۆ راپرس��ی، له كات��ی ته واونه بون��ی كاره كانیش��ی ، په رله مان ده سه اڵتی هه یه ماوه كه ی بۆ

درێژبكاته وه .لیژنه یه ئ��ه م یه كه مدا له كۆبونه وه ی بڕی��اری دا په یڕه وێكی ناوخۆی هه بێت و ش��ه ش كه س راس��پێردران بۆ نوسینی له كۆبونه وه ی دوه میشدا، ئه و په یڕه وه . ئاماده كراو دوای ره شنوسی په یڕه وه كه رێككه وتنی له س��ه ری ، گفتوگۆك��ردن میكانیزمی س��ه رۆكایه تی له س��ه ركراو كردنی لیژنه كه ش دیاریكرا، به شێوه یه ك كه ه��ه ر 11 رۆژێك س��ه رۆك و جێگرو

بڕیارده ره كه ی ده گۆڕێت. له كۆبونه وه ی سێیه میش��دا كه رۆژی دوشه ممه ی رابردو ئه نجامدرا، ئه و خااڵنه ده ستیش��انكران كه چۆن ده ستبكرێت

به نوسینه وه ی دیباجه كه .

ئا: هاوكار حسێن

لیژنه ی پێشمه رگه له په رله مانی كوردستان به دواداچون بۆ كه یسی

پێشمه رگه دیله كانی ژێرده ستی داعش ده كات و بڕیارده ری لیژنه كه ش ئاماژه به وه ده كات كه له رابردودا داعش بۆ هه ر دیلێك بڕی 20 هه زار دۆالر )2 ده فته ر(ی داواكردوه ، "له به رامبه ردا

وه زاره تی پێشمه رگه ئاماده یی هه بوه نه ك دو ده فته ر پێنج ده فته ریش

بدات، به اڵم داعش جددی و راستگۆ نه بوه له مه سه له كه دا".

چوارشه ممه ی رابردو )3ی حوزه یران( لیژنه ی كاروباری پێشمه رگه و شه هیدان و زیندانیانی جینۆس��ایدو قوربانیان��ی كوردس��تان، له په رله مانی سیاس��یی سه ردانی مسته فا سه ید قادر، وه زیری پێشمه رگه ی حكومه تی هه رێمیان كرد

بۆ تاووتوێكردنی چه ند پرسێك.یه كێك له و بابه تان��ه ی كه لیژنه كه له گه ڵ وه زیری پێشمه رگه باسوخواسیان له باره وه كرد، چاره نوسی ئه و پێشمه رگه دیالنه بو كه هێش��تا له ژێر ده س��تی

چه كدارانی ده وڵه تی ئیس��المی ناسراو كه سوكاریان ماونه ته وه و به )داعش(دا

له چاوه ڕوانی گه ڕانه وه یاندان. به دواداچونی لیژنه كه ی پێش��مه رگه دوای ئه وه هات كه له راگه یاندنه كانه وه باس له وه ك��را گوایه داعش په یوه ندی پێش��مه رگه كانه وه دیله به كه سوكاری ك��ردوه ب��ۆ ئازادكردنی��ان، ده یه وێت ئ��ه و ب��ۆ ب��كات ده ستپێش��خه ریی لیژنه كه و ئه ندامانی به اڵم مه به س��ته ، به رپرس��انی وه زاره تی پێش��مه رگه ش ده ڵێن، "ئه وه ی داعش ده یكات له گه ڵ ئه و پێش��مه رگه دیالنه ، ته نها جه نگی

ده رونیه ". له وباره یه وه به ه��ار عه بدولڕه حمان، پێش��مه رگه لیژن��ه ی بڕی��ارده ری له وباره ی��ه وه به ئاوێن��ه ی راگه یان��د، "ئ��ه وه ی پێیگه یش��توین ئه وه ی��ه كه داعش ئه وه ن��ده ی ده یه وێت جه نگێكی ده رونی له گه ڵ كه سوركاری ئه و دیالنه و هه رێمی كوردس��تان ب��كات، ئه وه نده جددی نی��ه له مه س��ه له كه دا، چونكه ئه م بابه ته وه ك فش��ارێكی سیاسیی و ده رون��ی به كارده هێنێ��ت و هه رجاره ی ش��تێك ده خاته ڕو ب��ۆ ئاڵوگۆڕكردنی

دیله كان."په رله مانت��اره ئ��ه و به وت��ه ی له قۆناغه كانی رابردودا چه كدارانی داعش باس��یان له وه كردبو كه ئه گه ر بۆ هه ر دیلێك بڕی 20 هه زار دۆالر )2 ده فته ر(

یان پێبدرێت، ئ��ه وا ئازادیان ده كه ن، "له به رامب��ه ردا وه زاره تی پێش��مه رگه ئاماده یی هه بوه نه ك دو ده فته ر پێنج ده فته ریش بدات، به اڵم داعش جددی و

راستگۆ نه بوه له مه سه له كه دا". ئه و ئام��اژه به وه ش ده كات كه "ئه م ش��تانه ی ئێس��تاش ده یخاته ڕو ته نها سیناریۆیه و هیچ كاتێك ئه وان دیله كانی خۆیان به الوه گرن��گ نه بوه ، هه روه ها داع��ش هی��چ بنه مایه ك��ی ئه خالقی و ناپارێزێت، نێوده وڵه ت��ی ئینس��انی و ته نان��ه ت له راگه یاندنه كان��ی خۆی��ان ئه وه یان ئاشكراكردوه كه ئه وان ئه گه ر به رده س��تبكه وێته وه دیله كانی خۆیان ده یانك��وژن، چونكه خۆیان ته س��لیم

كردوه ". هه رچه ن��ده له روی ئام��اره وه ، هیچ ژماره یه كی دروس��ت له به رده ستدا نیه دیالنه ی پێش��مه رگه به و س��ه باره ت له رابردودا ده ست داعش كه وتون، به اڵم

له هه رێمی كوردستاندا 46 ونبو هه یه و دیل��ن و چه ندیان نازانرێ��ت چه ندیان

له ژیاندا نه ماون.له ماوه كان��ی راب��ردودا له هه ندێ��ك به رێكخراوی سه ر راگه یاندنی ناوه ندی داعش، باس ل��ه وه كرابو كه ئاماده ن ئازادبك��ه ن، داع��ش دیله كان��ی له به رامب��ه ردا چه ند مه رجێكیان هه یه ، له وانه به ردانه وه ی ئه و ئاوه ی ده چێته ناوچه كانی ژێرده ستی داعش و له الیه ن گیراوه ته وه ، هه رێم��ه وه حكومه ت��ی هه روه ه��ا پێدان��ی كاره ب��ا ب��ۆ ئه و

ناوچانه ی كاره بایان لێبڕاوه . به اڵم ئه ندامانی لیژنه ی پێش��مه رگه "ده یانه وێ��ت ده ڵێ��ن: له وباره ی��ه وه له روی سیاس��ییه وه حكومه تی هه رێم تێوه بگلێن��ن و له گه ڵ به غ��داو واڵتانی ناوچه ك��ه و ته نانه ت له س��ه ر ئاس��تی نێوده وڵه تیش كێش��ه ی بۆ دروس��ت بكه ن، تا بوترێت هه رێم كاره بای داوه به داعش یاخود ئاوی بۆ به رداوه ته وه ، له مه وه ده رده كه وێت كه داعش جددی نیه ". وتیشی : "وه ك فێڵێكی سیاسیی ، داع��ش هه وڵده دات له ن��او حزبه كاندا كه س��ایه تی به هه ندێ��ك په یوه ن��دی

دیاریكراوه وه ده كات و له والوه په یوه ندی به یه كێك��ی تریانه وه ده كات، بۆئه وه ی

حزبه كانیش بدات به یه كدا". ه��اوكات جه بار ی��اوه ر، ئه مینداریی گش��تیی وه زاره تی پێشمه رگه ته ئكید له س��ه ر وت��ه ی ئه ندامان��ی لیژن��ه ی پێش��مه رگه ده كات��ه وه و به ئاوێن��ه ی راگه یاند، "ئ��ه وه ی كه داعش ده یكات خه ڵكی به رامب��ه ر ده رونیه جه نگ��ی پڕوپاگه نده ب��ه رده وام كوردس��تان و ده كه ن به تایبه تی به باڵوكردنه وه ی ئه و جۆره هه وااڵن��ه ، بۆئه وه ی خه م بحه نه ناو دڵی كه سوكاری ئه و دیالنه ، ئه وان راگه یاندن به كارده هێنن بۆ ترس��اندن و

ئه و مه به ستانه ی خۆیان هه یانه ". ی��اوه ر ره تیش��ده كاته وه داعش هیچ ده ستپێشخه رییه كی بۆ ئازادكردنی

دیله پێشمه رگه كان كردبێت و ده ڵێت:"هیچ ش��تێكی وانیه ، ته نها ئه وه نده ب��و ك��ه باوك��ی یه كێ��ك له دیله كان باس��ی له وه كرد كوڕه كه ی په یوه ندی پێوه كردوه به ته له ف��ۆن، به اڵم داعش هیچ بڕوایه كی به ڕێسای رێزگرتن له دیل و جه نگ و بنه مای دیل به دیل و شه ریعه تی

ئیسالم و مافی مرۆڤ نیه ".

حكومه تی هه رێم ئاماده بوه بۆ هه ر دیلێكی پێشمه رگه ، 5 ده فته ر دۆالر بدات به داعش

لیژنه كه ی ده ستور گه شبین نین به وه ی له كاتی خۆیدا كاره كه یان ته واوبكه ن

ئه وه ی پێیگه یشتوین

ئه وه یه كه داعش ئه وه نده ی ده یه وێت جه نگێكی ده رونی له گه ڵ كه سوركاری ئه و دیالنه و هه رێمی

كوردستان بكات ئه وه نده جددی نیه

له مه سه له كه دا

سیستمی په رله مانی باشترین به رجه سته یه

بۆ پێكهاته كانی كوردستان، بۆ

سه قامگیری سیاسیی و بۆ رێگه گرتن

له تاكڕه وێتی و له وه ی كه الیه نێك بیه وێت

بۆچونی خۆی بسه پێنێت

لیژنه ی ئاماده كردنی ده ستور پێیانوایه سه ره تایه كی قورسیان ده ستپێكردوه

تایبه‌ت(482( سێشه ممه 662015/6/9

به شی چواره م

به ڕێكه وتن به ره و ئێرانڕۆیشتنی یه كه م وه جبه ی پێشمه رگه

پارتیزانه كانی گه رمیان بۆ ئێران

پاش چه ند ڕۆژێك له گه یشتنی ده سته كه ی كاك مه حم��ود س��ه نگاوی و كاك ك��وردۆ قاسم، به ش��ێك له و ده سته و پێشمه رگانه ی ك��ه ماوه یه ك ب��و له گه رمی��ان مابوینه وه به مه به س��تی پش��ودان و حه وان��ه وه ، به دو

وه جبه به ره و ئێران به ڕێكه وتین. ئه وانه ی كه له وه جبه ی یه كه مدا ڕۆیشتن بریتبوون له ده سته كه ی شێخ كه ریم و شه هید سه ید جه وهه ر له گه ڵ به شێك له ده سته كه ی ئێمه كه مه ال سه عیدیان له گه ڵدا بو، له ڕۆژی 1989/7/14 له گه رمیان��ه وه به ڕێكه وتن بۆ قه ره داغ و پاش��ان به ش��ارباژێردا بۆ ئێران. پاش چه ند ڕۆژێكیش ش��ه هید حه مه ڕه ش و ده سته كه ی و به شێكی تر له ده سته كه ی ئێمه كه شه هید ئه حمه دی حاجی ڕه شیدیان له گه ڵ بو، به هه مان ڕێگادا روه و ئێران به ڕێكه وتن. هه ردو ده سته كه جگه له ماندوێتی و زه حمه تی ڕێگا به بێ گیروگرفت گه یشتنه ئێران. پاش ڕۆیشتنی ئه و ده سته و پێشمه رگانه ، ئه وانه ی

كه ماینه وه بریتیبوین له :1. ده س��ته كه ی كاك مه حمود سه نگاوی و كاك كوردۆ قاسم كه )18( پێشمه رگه بون. هاوكات ش��ه هید حه مه ئاخه ، كه پێش��تر له گه ڵ ش��ه هید حه مه ڕه شدا بو، وه شه هید حه مه كادریش كه له ده س��ته كه ی ش��ه هید س��ه ید محه مه د بو، له گه ڵ ده سته كه ی كاك مه حمودو كاك كوردۆ مانه وه به مه ش ژماره ی

پێشمه رگه كان بو به 20 كه س. 2. ئه و پێش��مه رگانه ی كه له ده سته كه ی

ئێمه ماینه وه ته نیا ده كه س بون.3. ش��ه ش پێشمه رگه له ده سته كه ی كاك س��ه ید محه مه دیش به هه مانشێوه نه ڕۆیشتن بۆ ئێ��ران و هاتنه الی ده س��ته كه ی ئێمه ، به م��ه ش ك��ۆی ده س��ته كه مان بوین به 16

پێشمه رگه كه بریتیبوین له :1- ش��ه هید مه جید ئیبراهیم لفته ناسراو

به )مه جید دوزی(.2- شه هید ئه حمه د ساڵح گورجی ناسراو

به )ئه حمه د زه رداوی(.3- ش��ه هید ساڵح محه مه د حسێن ناسراو

به )كاكه توكنی(.4- شه هید كامه ران هیدایه ت فارس ناسراو

به )كامه ران مامۆستا هیدایه ت(.5- عوس��مان جه می��ل س��اڵح ناس��راو به )عوس��مان مه ال جه میل(، پێش��مه رگه ی

خانه نشینه به پله ی عه قید.6- عه لی حه مید ره شید ناسراو به )عه لی غائب(، پێش��مه رگه ی خانه نش��ینه به پله ی

عه مید.7- سه باح عومه ر وه لی ناسراو به )سه باح

شێخ حه میدی(.8- جه مال ره شید ساڵح ناسراو به )جه مال

شێخ حه میدی(.9- حه س��ه ن حه مید حه مه عه لی ناسراو

به )حه سه ن ئۆمه ربلی(.10. ره شید عه لی سه عید ناسراو به )حه مه

ره شید توكنی(.11. حه مه سۆران غازی ساالر

12. س��اڵح حس��ێن كاكه خان ناس��راو به )مامۆستا حسێن(.

13. كه ریم ڕه شید ئه حمه د14. مكه ره م ره شید برزۆ15. نه وزاد كه ریم فارس

16. عوسمان مه حمود محه مه د )عوسمانی حاجی مه حمود(

به هه ردوو ده سته كه 36 پێشمه رگه بوین.

هاتنی ده سته یه ك پێشمه رگه بۆ سنوری شاخی به مۆو خۆشك

له ڕۆژی 1989/9/1دا، ش��ه هید مه حمود مامه عه زه و س��ه المی كوێخ��ا عه زیز له گه ڵ ده س��ته یه ك پێش��مه رگه له ن��او ئێرانه وه گه ڕانه وه بۆ سنوری شاخی به مۆو خۆشك، ماوه یه ك له و س��نوره دا مان��ه وه و له رۆژی 1989/10/19 گه ڕان��ه وه ب��ۆ ئێ��ران. ئه و پێشمه رگانه ی كه له و س��ه فه ره دا هاتبوون

بریتیبون له :

1- شه هید مه حمود عه زیز مه حمود ناسراو به )مه حمودی مامه عه زه (.

2- ش��ه هید ف��ه الح كوێخ��ا عه زی��ز كه )له ڕاپه ڕینه كه ی ساڵی 1991 له گه ڵ برایه كی تری به ناوی سه الح له خانه قین شه هید بون(. هه ردوكی��ان برای فه رمانده و پێش��مه رگه ی دێرین كاك سه المی كوێخا عه زیزن، برایه كی تریشیان به ناوی مه ال عومه ر له ساڵی 1981 له شه ڕێكدا له گه ڵ سوپای عێراق له شاره زور

شه هید بو.3- شه هید حسێن حامد عه بدولقادر

4- ش��ه هید ئیسماعیل عبدلله حه مه خان ناسراو به )شه هید هاپۆ(، له مانگی 1993/12

له شه ڕی ناوخۆدا له كه الر شه هید بو.5- ش��ه هید قاسم محه مه د وه هاب ناسراو ناوخۆدا له ش��ه ڕی د.قاسم(، به )ش��ه هید

له مانگی 1993/12 له كه الر شه هید بو.6. شه هید كه مال سه عید حه مید ناسراو به )كه مال شێخ له نگه ری( له ڕاپه ڕینی مانگی 1991/3، له كۆڵه جۆی زه نگاباد شه هید بو.

7- سه الم عه زیز محه مه د ناسراو به )سه الم كوێخا عه زیز(.

8- سدیق عه لی تۆفیق9- س��ه الح محه مه د نه جم مسته فا ناسراو

به )مامۆستا سه الح تاڵه بانی(.10- س��دیق مه جی��د محه م��ه د ناس��راو به )سدیق س��ۆفی مه جید(، له ساڵی 1994 له ش��ه ڕی ناوخۆدا به س��ه ختی بریندار بو. ئێستا پێش��مه رگه ی خانه نش��ینه به پله ی

لیوا.11- هۆشیار عه لی عه بدولحه سه ن ناسراو به )هوش��یار بیاوێڵه ی��ی(، ه��ه ردو قاچی به هۆی مینه وه له ده س��تداوه ، پێشمه رگه ی خانه نش��ینه به پله ی لیوا له س��ه ر میالكی

كه مئه ندامانی سه نگه ر. چیرۆك��ی برینداربوونی كاك هوش��یارو له ده س��تدانی قاچه كان��ی به ڕوداوێكی زۆر ناخ��ۆش بو، كه له مانگ��ی 1990/1دا بڕیار بو كاك عادل شكورو ده سته یه ك پێشمه رگه له ئێران��ه وه به ڕێ��گای ئه زگڵه و س��وورمه ڕ )س��ه ر به ناحیه ی تازاوا -ئێران( بۆ مله ی سه رته ك و به مۆ سه ر به خانه قین، بگه ڕێنه وه بۆ گه رمیان. ئه و ڕێگایه زۆر به چڕی له الیه ن س��وپای عێراق��ه وه مینڕێژ كراب��و. كاك هوش��یار كه ش��اره زای هه ڵگرتنه وه ی مین بو، بۆ پاككردنه وه ی ڕێڕه وێك بۆ تێپه ڕبونی پێشمه رگه كان ده ستده كات به هه ڵگرتنه وه ی

مین، ب��ه اڵم له كاتی پاككردنه وه ی ڕێگاكه دا مینێ��ك ب��ه كاك هوش��یاردا ده ته قێته وه و ده بێته ه��ۆی له ده س��تدانی قاچێكی. ئه و ڕوداوه ب��وه هۆی ئ��ه وه ی كه س��ه فه ری كاك عادل و پێش��مه رگه كان شكستبهێنێت و جارێك��ی ت��ر بگه ڕێنه وه بۆ ئێ��ران. كاك خۆنه ویست و پێش��مه رگه یه كی كه هوشیار فی��داكار ب��و له ده س��تدانی قاچێكی كۆڵی پێن��ه دا له هه ڵگرتن��ه وه ی می��ن و خزمه تی خه ڵ��ك، بۆی��ه له پ��اش ڕاپه ڕین��ی 1991 جارێكی تر له كات��ی پاككردنه وه ی كێڵگه ی مینی یه كێك له دێهاته كان، قاچه كه ی تریشی

به هۆی ته قینه وه ی مینێك له ده ستدا.12- ئه حمه د مس��ته فا ئه حمه د ناس��راو به )ئه حمه د ئاربیجی(، ئێس��تا پێشمه رگه ی

خانه نشینه به پله ی عه مید.13- ئه حم��ه د عه زیز محه مه د ناس��راوه ئێس��تا عه زی��ز(، حاج��ی به )ئه حم��ه د

پێشمه رگه ی خانه نشینه به پله ی عه مید.14- ره حم��ان فه ت��اح محه مه د، ئێس��تا

پێشمه رگه ی خانه نشینه به پله ی رائید.

ڕۆیشتنی وه جبه ی دوه می پێشمه رگه پارتیزانه كان بۆ ئێران

له سه ره تای مانگی 1989/10 ده سته كه ی ئێم��ه ، ك��ه ژماره مان 16 پێش��مه رگه بو، به ڕێ��گای ش��اخی خۆش��ك-به مۆ له مله ی چاوس��اغی به ه��اوكاری و س��ه رته كه وه ، ده س��ته كه ی س��ه الم كوێخا عه زیزو شه هید مه حم��ود مام��ه ع��ه زه ، روم��ان له واڵتی ئێران كرد. له وكات��ه دا باره گاكانی ی.ن.ك له ناو كوردس��تانی ئێران بون جگه له چه ند باره گای��ه ك كه له ش��ێنێ و زه ڵێ )س��ه ر به ق��ه اڵدزه ( دانراب��ون. هه روه ه��ا له نۆكان )كه له ن��او خاك��ی كوردس��تانی ئێراندایه (و ده وروب��ه ری ب��اره گای پارت��ی، حزب��ی سۆسیالس��ت، حزبی شیوعی عێراق، حزبی لێبوو. كوردس��تان و..هتد زه حمه تكێشانی مامۆس��تا نه جم عه بدواڵ، كه پێشتر له گه ڵ كاك كوردۆ قاسم و كاك مه حمود سه نگاوی بو له مانگی 1989/7 هاتبوه وه بۆ گه رمیان، دواتریش هاته الی ده س��ته كه ی ئێمه ، به اڵم له گ��ه ڵ ئێم��ه نه هات بۆ ئێ��ران و الی كاك مه حمودو كاك سه الم مایه وه . دوای ئه وه ی كه گه یشتینه ئێران له باره گاكانی مه ڵبه ندی ی��ه ك له س��نوری مه ری��وان ب��ۆ ماوه یه ك

پشوماندا.

له ڕاس��تیدا باس��كردنی ژی��ان و مانه وه و به س��ه ربردن رۆژ چۆنیه ت��ی مه ترس��ی و له گه رمیان و جه وله و گه ڕان و س��ه فه ركردن و په رین��ه وه و هاتوچ��ۆی نێ��وان گه رمیان و ئێ��ران، ئه مان��ه و چه ندی��ن ڕوداوو بابه تی تر، كۆمه ڵه وێس��تگه یه كن كه هه ریه ك له و ویستگانه به س��ه رهات و چیرۆكێكی تایبه ت به خۆی هه یه ، ئه ش��ێ له داهاتودا باش��ترو وردتر له س��ه ر ئه و وێستگه و بابه تانه باسی تایبه ت بنوسرێن. له ڕاستیدا سیماو رواڵه تی گه رمیان و سه رجه م ناوچه كانی كوردستان له و س��اته وه ختانه دا له وحه یه ك بوو له شكست و نائومێ��دی، له برین و ئ��ازارو ژان، به اڵم ئه و وێنانه و پاشماوه كانی وێرانكردنی گونده كان و یاده وه ریه پڕ سه روه ریه كانی رۆژانی رابردو هاوكات ره وایی كێشه ی گه له كه مان، پێكه وه بب��ون به و باوه ڕه ی ن��ه ك كۆڵی پێنه داین، به ڵكو هه مو ت��رس و دله ڕاوكێیه كیان له بیر بردبوینه وه و زیات��ر هانیداین بۆ خۆڕاگری و سووربون له س��ه ر خه بات له دژی داگیركه ر، هه ر ئه م��ه ش وایكردبو، كه ده چوینه ئێران بۆ پش��ودان زۆر نه ده ماینه وه و پێمانخۆشبو

به خێرایی بگه ڕێینه وه بۆ گه رمیان.

گه ڕانه وه مان بۆ گه رمیان پ��اش ئ��ه وه ی چه ند مانگێ��ك له ئێران ماینه وه و پشوومان دا، به ئاگاداری و بڕیاری سه ركردایه تی به مه به ستی گۆڕینی ده سته كه ی كاك مه حمود سه نگاوی و كاك كوردۆ قاسم، جارێكیت��ر گه ڕاینه وه بۆ گه رمیان. ش��ه وی 29 له س��ه ر 1990/3/30 له گون��دی بله كێی كوردس��تانی ئێرانه وه ، كه ئه وكات باره گای مه ڵبه ندی دوی لێبو، به ڕێكه وتین تا له ڕێگای شارباژێره وه پاش سه فه رێكی چه ند ڕۆژی، له ڕۆژی 1990/4/4 گه یش��تینه وه گه رمیان و له ئه ش��كه وتێك له زنجیره ش��اخی سه گرمه پشتی گونده كانی زه رده لیكاو، قه اڵ جارێكیتر له گه ڵ ئه و پێشمه رگانه یه كمانگرته وه . ئه و پێش��مه رگانه ی كه گه ڕاین��ه وه بۆ گه رمیان

بریتیبوین له :1- ش��ه هید عه لی محه مه د كه ره م ناسراو

به )عه لی فه قێ مسته فایی(.2- ش��ه هید مه جید ابراهیم لفته ناس��راو

به )مه جید دوزی( 3- شه هید ره مه زان ئه حمه د ره زا ناسراو به )ره م��ه زان كوڵه جۆیی( له س��اڵی 1995

له شه ڕی ناوخۆدا شه هید بو.

4- شه هید كامه ران هیدایه ت فارس ناسراو به )كامه ران مامۆستا هیدایه ت(

5- س��ه عید ئه حم��ه د محه مه د ناس��راو به )مه ال سه عید(

6- محه م��ه د س��ابر ئه حم��ه د ناس��راو به )جه مال مه ال ئۆمه ری(

7- عه ب��اس محه م��ه د ئه می��ن ناس��راو به )م��الزم عه باس( ماوه ی��ه ك به ڕێوه به ری

پۆلیسی خورماتو بو.8- نه وش��ێروان حاجی ئه حمه د، جێگری به ڕێوبه ری ئاسایشی گه رمیانه به پله ی لیوا.9- سه باح عومه ر وه لی ناسراو به )سه باح

شێخ حه میدی(.10- جه مال ره شید ساڵح ناسراو به )جه مال

شێخ حه میدی( .11- حه س��ه ن حه مید حه مه عه لی ناسراو

به )حه سه ن هۆمه ربلی(.12- عوس��مان مه حمود محه مه د ناس��راو

به )عوسمانی حاجی مه حمود(.

گه ڕانه وه ی كاك كوردۆ قاسم و كاك مه حمود سه نگاوی و ده سته كه یان بۆ ئێران

چه ن��د ڕۆژێ��ك پ��اش گه یش��تنی ئێمه ده س��ته كه ی كاك مه حمود سه نگاوی و كاك كوردۆ به ڕێ��گای ش��ارباژێڕدا گه ڕانه وه بۆ ئێران. به اڵم سێ پێشمه رگه یان له گه ڵ ئێمه

مانه وه ، كه ئه مانه ی خواره وه بون:1. شه هید محه مه د حسێن سلێمان ناسراو

به )حه مه ئاخه (. 2. شه هید هه ڵكه وت ئه حمه د غێدان

3. ساڵح محه مه د حسێن ناسراو به )كاكه توكنی(.

پاش ڕۆیش��تنی كاك مه حمود سه نگاوی و كاك ك��وردۆو ده س��ته كه یان، له گه رمیاندا

ته نها 15 پێشمه رگه مابوینه وه .

هاتنی دوو پێشمه رگه ی دێرین له شاره وه له مانگی 1990/5دا جومعه مه جید داودی و فایه ق كه الری، كه دو پێش��مه رگه ی دێرینی تیپی 53ی شێروانه بون، له ئه نفالدا ته سلیم ببون��ه وه ، ب��ه اڵم جارێكیت��ر گه ڕانه وه بۆ پێش��مه رگایه تی و له گه ڵ ئێمه دا له و ناوچانه مانه وه ، له ڕاستیدا ئه م دو پێشمه رگه یه ، كه له ناو شاریش��دا بون، په یوه ندیان له گه ڵمان

هه ر به رده وام بوو.

رێكخستنه وه ی هێزی پێشمه رگه هێ��زی 1990دا، له ناوه ڕاس��تی س��اڵی پێش��مه رگه به ش��ێوه ڕێكخس��تنێكی نوێ ڕێكخرایه وه و كرا به سێ به ش یان سێ جۆر،

به م شێوه یه :- هێزی تایبه ت )پارتیزانه كان(

- هێزی به تالیۆنه كان- هێزی یه ده ك

له یه كتری به پراكتیك��ی به ش��انه ئ��ه و جیاكران��ه وه ، له هه مانكات��دا هه یئه تێكیش پێكهێنرا بۆ سه رپه رش��تی و به ڕێوه بردنیان به ن��اوی )فه رمانده یی گش��تیی(و باره گای هه یئه ته ك��ه له گوندی زه ڵێ دانرا كه س��ه ر پرۆس��ه ی له پاش قه اڵدزه ی��ه . به ق��ه زای ئه نفال گونده كانی شێنێ، زه ڵێ، ناوزه نگ، كه له س��ه ر س��نوری ئێران نزیك��ن، له ژێر ده سه اڵتی شۆڕشدا مانه وه و له و سه رده مه دا له ژێر ده س��ه اڵتی شۆڕش و پێشمه رگه دا به ر

شااڵوی ئه نفال نه كه وتن.پێكهات��ه ی هێزی تایبه ت )پارتیزانه كان( بریتیبو له و مه فره زه و ڕه تڵ و پێشمه رگانه ی كه له كاره س��اتی ئه نفاله وه هه تا ڕاپه ڕینی وێرانكراوو له كوردس��تانی 1991 به ه��اری ئه نفالكراودا خه باتیان له دژی ڕژێمی به عس و س��وپاكه ی ده كرد. به هۆی سه ختی خه باتی ئه و قۆناغ��ه وه پارتیزانه كان هه ڵبژارده بون له نمونه ی پێش��مه رگه ی به توان��او لێهاتوو،

كه زۆربه یان له فه رمانده و كادیرو پێشمه رگه گه ن��ج و س��ه ڵته كانی ئه و س��ه رده مه بون. به بڕیاری سه ركردایه تی ده سته یه كی تایبه ت له و كاته دا دانرا بۆ سه رپه رش��تیكردنی ئه م هێ��زه ، كاك حامی��دی حاج��ی غالی وه ك لێپرس��راوی ده س��ته كه دیاریكرا. هاوكات ب��اره گای ده س��ته كه و هێزه ك��ه ش له زه ڵێ

دانرا.پ��اش پێكهێنانی ئه م ده س��ته یه هه مو ئی��ش وكاری پارتیزان��ه كان ڕوبه ڕوی ئه مان

ده كرایه وه .نه وش��یروان كاك 1990/7/10 ڕۆژی مس��ته فا، نامه یه كی بۆ نوسیبوم، له یه كێك له خاڵه كانیدا باس��ی ئه و ڕێكخستنه نوێیه كڵێشه یه كیش��ی نامه كه هاوپێچی ده كات، بۆ ناردبوم، جۆری ڕێكخس��تنه وه كه ی تێدا

ڕونكرابۆوه . )نامه كه و كڵێشه كه ماون(

هاتنی كاك شاهۆله مانگی 1990/7دا پێشمه رگه و فه رمانده ی دێرین و ناس��راو شه هید ش��اهۆ )محه مه د ئه حم��ه د مه حم��ود( ناس��راو به )حه مه ی ته له (كه له ئه نفالی س��ێدا به ناچاری ته سلیم ببوه وه ، له ش��اره وه هاته وه بۆ المان. كاك شاهۆ له س��اڵی 1976وه پێش��مه رگه بو، خه ڵكی دێی ده ره دۆینی نزیكی ده ربه ندیخان ب��و. یه كێك ب��و له پێش��مه رگه و فه رمانده ناس��راوه كان. له س��اڵی 1980دا له شه ڕێكدا به س��ه ختی بریندار ببو. له پ��اش ڕاپه ڕین به ڕووداوی ئۆتۆمبێل گیانی له ده ستدا. كاك هادی و كاك عه تای براشی له ڕاپه ڕینی مانگی

1991/3دا له خانه قین شه هید بون.

هاتنی كاك سه ید جه وهه رو كاك ره یس له مانگی 1990/7دا سه ید جه وهه رو ره یسی قه ره داغ، له گه ڵ دو ده سته پێشمه رگه له دو كاتی جیادا له ئێرانه وه به ڕێگای شارباژێڕدا هاتنه وه ، كاك س��ه ید جه وهه رو ده سته كه ی ڕۆیش��تن بۆ گه رمیان بۆ سنوری قادركه ره م - چه مچه ماڵ و كاك ره یس و ده س��ته كه ی بۆ

سنوری قه ره داغ.ده س��ته كه ی كاك س��ه ید جه وه��ه ر ئه م

پێشمه رگانه بون:1- ش��ه هید جه وه��ه ر له تی��ف محه مه د، فه رمانده ی دیارو ناسراو )سه ید جه وهه ر(، له مانگی 10/ 1997 له شه ڕی ناوخۆدا شه هید بو. برایه كی به ناوی حه مید له تیف محه مه د له شه ڕی دێی زنانه -خورماتوو له ساڵی 1985

شه هید بو.2- شه هید یاسین عه بدول محه مه د ناسراو

به )یاسینه بچكۆل(3- شه هید دكتۆر ئاتیال سه عدواڵ خه لیل، له ڕۆژی 1991/10/5 له هێرشی سوپای عێراق

بۆ كفری-سه رقه اڵ شه هید بو.4- شه هید به رزان محه مه د عه زیز ناسراو به )به رزان قایش پاشایی( له ڕاپه ڕینی 1991

له كه ركوك شه هید بو.5- محه م��ه د كه ری��م مه حمود، ناس��راو

به )حه مه چه وری(.6- جه مال موحس��ین جه وهه ر ناس��راو

به )جه مال وارانی(.7- غائب حس��ێن عه لی ناسراو به )غائب

له لبن(.8- ئه ن��وه ر محه م��ه د عه ل��ی ناس��راو به )ئه نوه ر ده ره وه یانی(، ئێستا پێشمه رگه ی

خانه نشینه به پله ی عه مید.9- جه می��ل حس��ێن حه س��ه ن ناس��راو له نگه ری(. پێشمه رگه ی به )جه میل ش��ێخ

خانه نشینه به پله ی مقه ده مئه و كات ڕه ش��ید عه لی س��ه عید ناسراو به )حه مه ره ش��ید توكنی( له گه ڵ س��ه ید جه وهه ردا هاتبۆوه ، تا بێته الی ده سته كه ی

ئێمه .

پاش "ئه نفالی 3".. بڕیاری مانه وه و خۆڕاگری

عوسمان حاجی مه حمود

قۆپی قه ره داغ � مانگی 11ی 1990الی راسته وه : عه داله ت عه بدولقادر، شه هید شاهۆ، جه مال مه ال ئۆمه ری

شاخی خۆشك � مانگی 10ی 1989 رۆیشتن به ره و ئێران

الی راسته وه : حه مه ره شید تۆكنی ، شه هید كامه ران مامۆستا هیدایه ت، شه هید د.قاسم، عوسمان حاجی مه حمود، شه هید مه حمود مامه عه زه ، سه الم كوێخا عه زیز، حه سه ن هۆمه ربلی

شارباژێڕ � دێی وێڵه 1990/4/1 � گه ڕانه وه له ئێرانه وه بۆ گه رمیان

راوه ستاوه كان الی راسته وه : شه هید ئاكۆ سوری ته ق ته ق، جه مال مه ال ئۆمه ری ، شه هید مه جید دوزی ، مالزم عه باس، نه وشیروان حاجی ئه حمه د، شه هید كامه ران مامۆستا هیدایه ت، عوسمان حاجی مه حمود، مه ال سه عید

دانیش��توه كان الی راسته وه : خوالێخۆش��بو عه به ره ق، سه باح شێخ مه حیدی ، شه هید ره مه زان كۆڵه جۆیی ، جه مال شێخ حه میدی ، شه هید عه لی فه قێ مسته فایی ، جه الل سیره مێرگی

7 (482( سێشه ممه 2015/6/9 عێراق

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

بون به سه رۆک وه زیریی عه بادی له یه ك ساڵ نزیكده بێته وه ، تائێستا ده یان

كێشه ی له گه ڵ كوردو سونه و ناوخۆی شیعه و حزبه كه ی چاره سه ر نه كردوه ،

ئه مه جگه له وه ی له و ساڵه دا روبه ڕوی ده یان قه یرانی وه كو دارایی و داعش و

دابه زینی نرخی نه وت بوه ته وه ، د. مه حمود عوسمان په رله مانتاری

پێشوی عێراق ده ڵێت "تا ئێستا عه بادی له كارو ئه رك و ئامانجه كانیدا

سه ركه وتو نه بوه ".

سیاسه تمه دارو عوس��مان د.مه حمود په رله مانتاری پێش��وی عی��راق، ئاماژه عه بادی حكومه ته ك��ه ی ده كات ب��ه وه تاوه كو ئێستا سه كه وتو نه بوه ، ده بوایه به پێچه وانه ی مالیكی، عه بادی كێشه كانی له گه ڵ كوردو سوننه چاره سه ر بكردایه ، جگه له وه ی هیچ كێش��ه یه ك چاره سه ر نه بوه و ته نها باس��ی موچه و پاره ناردن یان نه ناردن و مانگانه خه ڵك چاوه ڕوانه

بزانن كه ی بڕه پاره یه ك ده نێردرێت.وتیش��ی "عه بادی به رامبه ر به عه ره بی سونه ش نه یتوانیوه كێشه كان چاره سه ر ب��كات، ئه مه جگ��ه ل��ه وه ی به رامبه ر به داعش��یش نه یتوانیوه وه كو پێویست به ره نگاری ببێت��ه وه ، بۆیه ده بوایه ئه و به رنامه یه ی رێككه وتنی له سه ر كرا به وه ی

عه بادی جێبه جێی بكات، نه یكردوه ".له باره ی ئه و كێشانه ی روبه ڕوی عه بادی بوه ته وه ، ده ڵێت "له ناو خودی شیعه شدا به ربه س��ت هه یه به رامب��ه ر به عه بادی و ره نگه مالیكی و ده س��ته كه ی نه یانه وێت س��ه ربكه وێت، خۆیش��ی هێزێك��ی وای نییه بتوانێت كاره كانی بكات، به كورتی قسه ی باش��یان وتوه ، به اڵم به كرده وه

هیچیان نه كردوه ".س��ه باره ت به و به ربه ستانه ی روبه ڕوی د بوه ت��ه وه ، عه ب��ادی ویالیه ته ك��ه ی له گه ڵ رایده گه یه نێ��ت، ئه گه ر مه حمود

كوردو سونه نه توانێت رێكبكه وێت و له ناو ش��یعه دا كۆمه ڵێكی زۆر هه بن دژایه تی

بكه ن، هه مو ئه مانه به ربه ستن".ئه و سیاسه تمه داره ی كورد له به راوردی مالیك��ی له گ��ه ڵ عه ب��ادی به رامب��ه ر به كورد، وتی "یه كه م رۆژ كه عه بادی بو به سه رۆك، وتم هیچ جیاوازییه كیان نییه له گه ڵ مالیكی و هه مان فیكرو بۆچونیان هه یه ، چونكه عه بادی پێشتر بۆ ماوه ی هه شت س��اڵ س��ه رۆكی لیژنه ی دارایی په رله مان بوه و ئێمه چه ندین كێش��ه مان له گه ڵی��دا هه بوه ، په نام��ان ده برده به ر

مالیكی بۆی چاره سه ر ده كردین".ره نگ��ه عه بادی و مالیك��ی له هه ندێك كرده وه و بیركردنه وه دا جیاوازیان هه بێت،

وه ك د. مه حم��ود ده ڵێ��ت "عه ب��ادی ش��ێوه ی كاركردن��ی له گ��ه ڵ مالیكیدا جیاوازه ، بۆ نمونه قس��ه ی توندو هێرش ن��اكات، مامه ڵه یه كی جی��اوازی هه یه و زیره كتره و تاڕاده ی��ه ك خوێنده وارت��رو توانیویه ت��ی تاڕاده یه كی زۆر په یوه ندی به گشتی دروس��تبكات، ده ره وه له گه ڵ له گ��ه ڵ له كاركردن��دا جی��اوازی زۆره مالیكی، به اڵم به بیروباوه ڕ جیاوازییه كی

وایان نییه ".ه��اوكات په رله مانتارێك��ی ئێس��تای ب��اس عێ��راق له په رله مان��ی ك��ورد له وه ده كات كه سه رده می عه بادی و له گه ڵ ده ستبه كاربونیدا، واڵت به ته واوی وێران هه ڵپه سێردراو زۆری كێش��ه یه كی ببو،

بونی هه بو، له س��ه روی هه موش��یانه وه ش��ه ڕی داع��ش و ئاواره بون��ی خه ڵكی چه ن��د ناوچه یه كی عی��راق، بۆیه ره نگه قورستر بێت بۆ ئه و چۆن مامه ڵه له گه ڵ

دۆخه كه دا بكات.ئااڵ تاڵه بان��ی په رله مانت��اری عێراق له فراكس��یۆنی س��ه وز بۆ ئاوێنه ده ڵێت "له راس��تیدا ل��ه و س��اڵه دا كارێكی زۆر گه وره و به رچ��او نه كراوه ، ئ��ه وه ی كه پێش��بینی ده كرا، به اڵم سه ره ڕای دۆخه ئه منییه ك��ه ده كرێ��ت بڵێی��ن عه بادی هه وڵێك��ی زۆری��داوه ك��ه رێككه وتنی سیاسی رابگرێت، چونكه تاوه كو ئێستا هی��چ كوتله ی��ه ك بایكۆت��ی نه كردوه و نه هاتوه ت��ه ده ره وه له حكومه ته ك��ه ی و

بی��ری ل��ه وه نه كردوه ته وه هه ڵوێس��ت وه ربگرێت به رامبه ری".

له گ��ه ڵ هاتنه س��ه رحوكمی حه یده ر عه ب��ادی، عێ��راق بو به كانگای ش��ه ڕو ملمالنێی الیه نه سیاسییه كان و دابه زینی نرخی نه وت و داڕوخان��ی ئابوری واڵت، ئه مه جگه له س��ه رهه ڵدانه وه ی كێشه ی

توندی نێوان هه رێم و به غدا.الی خۆیه وه په رله مانتاره كه ی یه كێتی پێیوای��ه تائێس��تا هه م��و الیه ن��ه كان س��ه ره ڕای هه بون��ی چه ندین كێش��ه و رازینه بون له ته واوی پرۆسه كه ، بۆ نمونه بابه ت��ی بودجه ی هه رێم، بۆ س��ونه كان بابه ت��ی پڕچ��ه ك نه كردنی عه ش��ایه ر له ناوچه كه ی��ان، پارێزگاریك��ردن ب��ۆ

له گه ڵ هه مو ئه مان��ه دا هه موی پێیوایه فرس��ه تێك بدرێت به عه ب��ادی، چونكه رێككه وتن بێت هه وڵی��داوه هه رچۆنێك له گه ڵ هه بوه به رده وامی��ی بهێڵێته وه و هه مو الیه نه كان، هیچ نه بێت به ش��داری به رده وامی هه بوه له كۆبونه وه كانی س��ێ قسه ی به راشكاوانه س��ه رۆكایه تییه كه و

كردوه .ئه و وتیش��ی "جگه له وه ی هه ركاتێك په رله مان بانگهێشتی كردبێت، چ به ناوی كۆبونه وه ی فه رمی و چ ب��ۆ كۆبونه وه ی لیژنه یه ك��ی تایبه ت یان س��ه رۆكایه تی په رله م��ان ئاماده یی هه بوه ، به گش��تی ئه م توانیویه تی رێككه وتنه كان رابگرێت و هه وڵی راگرتنی بااڵنس��ی داوه و گوێیش ده گرێ��ت ب��ۆ نمون��ه له دامه زران��دن و دابه ش��كردنی پۆس��ته كان و راوێژكردنی له حكومه تی ب��ه اڵم تر، به الیه نه كان��ی پێشوی مالیكی مانا بۆ رێككه وتن نه ماو

حسابی بۆ هاوبه شه كانی نه ده كرد".ب��ه رده م به ربه س��ته كانی له ب��اره ی عه ب��ادی، تاڵه بان��ی ده ڵێت "ش��ه ڕی تیرۆرو الوازی هێزو بونی میلیش��یایه كی زۆر ل��ه ده ره وه ی یاس��ا كه ئ��ه و وه كو سه ركرده ی هێزه چه كداره كان كۆنترۆڵی نیی��ه به س��ه ریانه وه ، خ��ۆی زۆر جار وتویه تی داواو تكام له حه ش��دی شه عبی كردوه ك��ه وابكه ن و وا نه ك��ه ن، ئه مه

هه موی به ربه سته ".به ڕای په رله مانتاره كه ی یه كێتی عه بادی حساب بۆ ره خنه ده كات و گوێگری هه مو الیه نه كانه ، وتی "ئه م��ه ش زۆر گرنگه ، ئێم��ه چه ند جارێك رۆش��توینه ته الی و به هه نده وه قسه كانمانی وه رگرتوه و هه ر كاتێك بمانه وێت بچینه الی یان په یوه ندی پێوه بكه ین ئاس��انتره ، به گش��تی ئه م ده زانێت ئه وه ی پێش خۆی چه ند هه ڵه ی كردوه و به هه ستیارییه وه مامه ڵه ده كات و هه مو جارێكیش جه خ��ت ده كاته وه كه نابێت هه ڵه كانی پێشو دوباره بكاته وه و نایه وێت الیه نه كان پشتگوێ بخات، به الی

منه وه ئه وه گرنگترین خاڵه ".

میخائیل یۆحه نا عه زیز، راوێژكاری هه ره حسێن، س��ه دام متمانه پێكراوی نزیك و تاكه مه س��یحی نێو كابینه یه ك له دوای یه كه كانی حكومه تی به عس، هه ینی رابردو له ته مه نی 79 ساڵیدا گیانی سپارد، ئه و رۆژگارێك كه له لوتكه ی ده س��ه اڵتدا بو به كوردی وت "تا هه زار ساڵی تر ده بێت بۆ كه ركوك بگرین، وه ك چۆن عه ره ب تا

ئێستاش شین بۆ ئه نده لوس ده كات". ماوه ی ساڵێكه ئه و شارۆچكه مه سیحی نش��ینه ی ده شتی موس��ڵ كه 79 ساڵ له مه وبه ر تاریق عه زیز چاوی به دنیا تێدا پشكوت، له ژێر ده س��تی شه ڕه نگێزترین گروپی تون��ده ڕه وی ئیس��المیدایه ، ئه و له كاتێكدا كه له نه خۆشخانه یه كی ناسریه ماڵئاوای��ی له ژی��ان ده كات، عێراق پڕه له ملمالنێ و ش��ه ڕ و كاره س��ات، ئه مه ش ده ره نجامی سیاسه تێك بو كه به عسیه كان كردو په یڕه ویان له عێراقدا سه رده مانێك

ئه میش یه كێك بو له داڕێژه رانی .عه زیز ك��ه له كۆتایی ده یه ی 1950ه وه س��ه دام ناس��یوه ، بوه به هاوڕێی گیانی به گیانی ، هه رچه نده زۆربه ی مه س��یحیه كلدانیه كان��ی عێراق له و س��ه رده مانه دا هه واداری بیری چه پ و حیزبی ش��یوعی بون، ب��ه اڵم ئ��ه م ب��وه به هاوڕێی ئه و پان ناس��یۆنالیزم و بیری به عس��یانه ی عه ره بیزمیان له مێش��كدا ب��وه ، له كاتی هاتنه س��ه ر كاری به عسیه كاندا له ساڵی 1968 ب��وه به سه رنوس��ه ری رۆژنامه ی "س��ه وره "ی زمانحاڵ��ی حیزبی به عس و دواتری��ش وه زیری راگه یاندن و ماش��ێنی

پڕوپاگه ن��ده و راگه یاندن��ی حكوم��ه ت و حیزبی به عس به ڕێوه بردوه .

ساڵی 1979 كه سه دام ده بێته سه رۆك كۆماری عێ��راق، تاریق عه زی��ز ده بێته ئه ندام��ی "ئه نجومه ن��ی س��ه ركردایه تی شۆڕش"، له ساڵی 1980شدا له سه روه ختی هاتنه سه ركاری كۆماری ئیسالمی له ئێران، كه كێشه و ملمالنێكانی نێوان حكومه تی به ع��س و حكومه تی ت��ازه دام��ه زراوی تاریق ب��و، له په ره س��ه ندندا خومه ینی عه زیز له ده روازه ی زانكۆی موسته نسریه دا روبه روی هه وڵی تیرۆركردن بۆوه ، سه دام حسێن هه ر هه مان رۆژ "ئێران" و "حیزبی ده عوه "ی نزی��ك له ئێرانی تۆمه تبار كرد

به وه ی ده ستیان هه بوه له و هه وڵه دا. له س��اڵی 1983دا، س��ه دام حس��ێن به تاری��ق ده ره وه وه زی��ری پۆس��تی گه رم��ه ی ك��ه ده س��پێرێت، عه زی��ز ش��ه ڕی دژواری عێ��راق و ئێرانه ، عه زیز دۆسیه ی ئیداره ی كارامه ییه وه به وپه ڕی په یوه ندیه كانی ده ره وه ی عێراق ده كات، پش��تیوانی رۆژئاواو ئه مه ری��كا له عێراق دژ به ئێران ده سته به ر ده كات و دواتریش شه ڕیشدا راوه س��تانی له دانوستانه كانی نه ته وه یه كگرتوه كان كه به سه رپه رشتی

ئه نجامدرا، نوێنه رایه تی عێراقی كرد.له كاتی داگیركردنی كوه یتیشدا له الیه ن سوپای عێراقه وه ، عه زیز رۆڵێكی گرنگی له دانوس��تانه كانی په یوه ست به و قه یرانه بین��ی كه سه رتاس��ه ی جیهان��ی پێوه س��ه رقاڵ ب��و، چه ن��د كاتژمێرێك به ر هاوپه یمان واڵتانی جه نگی له راگه یاندنی

دژ به عێراق له هاوین��ی 1990دا، وه ك دوا هه وڵدان بۆ كش��انه وه ی عێراق له كوه یت له ڕێگه ی دبلۆماس��یه وه ، جیمس بیكه ری وه زیری ده ره وه ی عێ��راق و تاریق عه زیز كۆبونه وه . بیكه ر له یاداشته كانیدا ده ڵێت "له ده س��تپێكی كۆبونه وه ك��ه دا به تاریق عه زیزم وت نامه یه كم پێیه له س��ه رۆكی ئه مه ریكاوه یه كگرتوه كان��ی ویالیه ت��ه بۆ س��ه رۆك سه دام حس��ێن، پێمخۆشه نامه یه ئه م به راده ستكردنی كۆبونه وه كه ده س��تپێبكه م. عه زیز وت��ی : كۆپییه كت پێی��ه بتوانم بیخوێنم��ه وه ؟ وتم: به ڵێ . وه ریگرت و خوێندی��ه وه ، خوێندنه وه كه ی 10 ده قه ی خایاند. پاش��ان وتی : ناتوانم ئه م نامه یه یه وه ربگرم چونكه به زمانێك نوس��راوه كه شایسته ی په یوه ندی نێوان

سه رۆكی واڵتان نییه ".بیك��ه ر باس ل��ه وه ده كات كه "تاریق له و كۆبونه وه ی��ه دا چاودێرییه كی عه زیز توندی له س��ه ر ب��و، بارزان��ی زڕ برای سه دام و باڵوێزی عێراق له باره گای نه ته وه یه كگرتوه كان له جنێڤ له الی راس��تیه وه تایبه ته ك��ه ی وه رگێ��ڕه دانیش��تبو،

سه دامیش له الی چه پیه وه ".تاری��ق عه زیز ك��ه به ش��ی ئینگلیزی له زانك��ۆی به غ��دا ته واو كردب��و، له نێو پیاوانی رژێمی س��ه دامدا ك��ه زۆربه یان تكریتی و سونی مه زهه ب بون روخسارێكی ده گمه ن و به تواناو كارامه بو، به اڵم وه ك غه سان ش��ه ربلی رۆژنامه نوسی ناوداری ع��ه ره ب ده ڵێ��ت "زیره ك��ی و كارامه یی كه ڵك��ی چیه ك��ه وه زی��ری ده ره وه ی

پیاوێكی دیكتاتۆری وه ك سه دام حسێن بیت".

گوێڕایه ڵ��ی و ملكه چ��ی عه زیز هه رگیز له الی س��ه دام حسێن جێی گومان نه بو، ته نانه ت ئه و ك��وڕی دوه می خۆی ناونا س��ه دام، له س��اڵی 1968ه وه ت��ا 2003 یه كێك بو له كه س��ه نزیكه كانی س��ه دام حس��ێن و له كاتی دادگای��ی كردنه كه یدا، س��ه دامی به "هاوڕێی س��ه نگه ر" ناوبردو دواتری��ش له میان��ه ی چاوپێكه وتنێكیدا

له گ��ه ڵ كه ناڵ��ی "عه ره بیه "، س��ه دامی ناوب��ردو ئازی��ز"ی هاوڕێ��ی به "ب��راو به "دژوارترین و ئیعدامكردن��ی س��ه دامی ناخۆشترین ساته وه ختی ژیان"ی ناوبرد و پێیوابو "ئیعدام كردنی سه دام، كوشتنی

عێراق بو".ئ��ه م پیاوه سه رس��پییه كه له س��ه ر راگواستن و سه ركوتكردنی كورد و پرۆسه ی ئه نفال حوكمدرابو، س��اڵی 1991 كاتێك كه ش��اندی دانوس��تانكاری كورد باسی

كه ركوكیان كردبو، پێیوتبون "ده بێت تا هه زار ساڵی تر بۆ كه ركوك بگرین، وه ك چۆن ئێمه ی عه ره ب تا ئێستاش شین بۆ

ئه نده لوس ده كه ین".تاریق عه زیز كه ژماره 43 بو له پله به ندی 55 داواك��راودا له الیه ن ئه مه ریكاوه دوای داگیر كردن��ی عێراق له 2003دا و پاش دو هه فته له كه وتنی به غدا خۆی راده س��تی هێزه كان��ی ئه مه ریكا كرد، س��ێ منداڵی

هه یه .

تاریق‌عه‌زیزپیاوی متمانه پێكراوی سه دام

پرۆفایل

عه‌بادی،‌سه‌رۆك‌وه‌زیرێكی‌‌شكستخواردوپه رله مانتارێكی كورد: له کاتی سه رۆكایه تی لیژنه ی داراییدا چه ندین كێشه مان له گه ڵ عه بادی هه بو

تاریق عه زیز

عه بادی له كاركردندا جیاوازی زۆره

له گه ڵ مالیكی، به اڵم به بیروباوه ڕ

جیاوازییه كی وایان نییه

حه یده ر عه بادی

ئابوری(482( سێشه ممه 2015/6/9 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

ئا: شیروان شه ریف

داهاتی فرۆشتنی به شه چیمه نتۆی حكومی له كارگه ی تاسڵوجه له پێنج مانگی رابردودا زیاتر له چوار ملیار دینار بوه ، به ڕێوه به ری فرۆشتنی

چیمه نتۆش ده ڵێت، به هۆی قه یرانی داراییه وه له ئێستادا چیمه نتۆ زۆره و

خواست كه مه .

له ساڵی 2006ه وه كارگه ی چیمه نتۆی تاس��ڵوجه به پێی گرێبه س��تێك كه ماوه كه ی 10 س��اڵه دراوه به كه رتی تایبه ت و كارگه كه له الیه ن كۆمپانیای الڤاجی فه ره نسییه وه به ڕێوه ده برێت و له به رامبه ریش��دا كۆمپانیاكه به شێك له چیمه نت��ۆی هه رس��ێ پارێزگاكه ی

هه رێم دابینده كات.به ڕێوه به ری فرۆش��تنی چیمه نتۆی س��لێمانی ، ئاوێزه غه ریب به ئاوێنه ی گرێبه س��ته كه به پێ��ی راگه یان��د، كۆمپانی��ای ناوبراو رۆژانه هه زار ته ن چیمه نتۆ به حكومه ت ده دات و له الیه ن فرۆش��تنه وه به ڕێوه به رایه تیه كان��ی ئاماژه شیدا، ئه و ده درێته هاواڵتیان. ب��ڕه چیمه نتۆیه رێ��ژه ی 43%ی بۆ سلێمانی ، 37%ی بۆ هه ولێر، 20%ی

بۆ دهۆك ته رخانده كرێت.پێدان و مه رجه كان��ی ده رب��اره ی وتی ، به هاواڵتیانیش فرۆش��تنه وه ی هه ر هاواڵتیه ك مۆڵه تی دروستكردنی بینای وه رگرتبێ��ت ده توانێت داوای وه رگرتنی چیمه نت��ۆ بكات، له الیه ن پ��اش به ڕێوه به رایه تیه كه ش��یانه وه ده رچونی لیژنه ی پشكنین و خه ماڵندن بڕی پێویستی چیمه نتۆی پێده درێت.ئه وه ش��ی وت، لیژنه ی پشكنین بۆ هه ر مه تر دوجایه ك 150 كیلۆ داده نێت و پاش كۆتایی هاتنی خه ماڵندنیش هه ر ته نێك له چیمه نتۆ به 60 هه زار دینار

ده فرۆشرێته هاواڵتی .به پێی بڕیاری وه زاره تی بازرگانی و پیشه سازی هاواڵتیانی نیشته جێی ناو

شاره كان مافی سودمه ندبونیان هه یه هه تا بڕی 25 ته ن، نیش��ته جێبوانی ش��ارۆچكه كانیش هه ت��ا 20 ت��ه ن و ته نیان 15 هه ت��ا گوندنش��ینانیش پێده درێت و س��ه رجه م پارێزگاكانیش وه ك یه ك ده بن و چیمه نتۆكه ش��یان له الی��ه ن كارگ��ه ی تاس��لوجه وه بۆ دابینده كرێ��ت ك��ه به وت��ه ی ئاوێزه غه ری��ب، "كوالێت��ی چیمه نتۆكه زۆر ئ��ه وه ی ش��اره زایان باش��ه و وه ك باسیده كه ن باشترین جۆره بۆ سه قفی

بینا به كاربهێنرێت".راب��ردودا له س��ااڵنی ئه گه رچ��ی

ب��ڕه وه رگرتن��ی ب��ۆ هاواڵتی��ان چیمه نتۆی بڕی��اردراو چه ند مانگێك ب��ه اڵم ده مان��ه وه ، له چاوه ڕوانی��دا له ئێستادا به هۆی بارودۆخی ئابوری و وه س��تاندنی پێش��ینه ی خانوب��ه ره هاوكێش��ه كه حكومه ته وه له الی��ه ن پێچه وانه بوه ته وه و وه ك به ڕێوه به ری فرۆش��تنی چیمه نتۆ وتی ، له ئێستادا چیمه ت��ۆ زۆره و خواس��ت كه م��ه . رونیش��یكرده وه ، ئ��ه و جموجوڵ��ی بیناس��ازییه ی له س��لێمانی هه ی��ه ،

له هه ولێر و دهۆك نیه .س��ه باره ت به داهاتی چه ند مانگی

رابردوش ئاوێزه غه ری��ب رایگه یاند، له پێن��ج مانگی رابردودا كۆی داهاتی له هه رس��ێ چیمه نت��ۆ فرۆش��تنی پارێزگاكه گه یش��توه ته چوار ملیار و

183 ملیۆن و 660 هه زار دینار.رونیشیكرده وه ، داهاتی چیمه نتۆی فرۆش��راو له مانگی كانونی دوه م 410 ملی��ۆن و 340 هه زار دینار، ش��وبات 504 ملی��ۆن و 960 هه زار، ئازار 282 ملیۆن و 480 هه زار، نیسان دو ملیار و 393 ملیۆن و 200 هه زار دینار و ئایار

592 ملیۆن و 680 هه زار دینار بوه .داهاتان��ه ئ��ه و س��ه ره ڕای

بڕه كه متری��ن به ڕێوه به رایه تیه ك��ه نه س��رییه ی بۆ ته رخانك��راوه و وه ك نه سریه ی رایگه یاند، به ڕێوه به ره كه ی مانگانه مان 800 هه زار دیناره و وتیشی ، به هۆیه وه پشكنینی ده ره وه ی شاریان

راگرتوه .كۆتایی س��اڵی راب��ردو وه زاره تی بازرگانی و پیشه سازی بڕیارێكی نوێی له خاڵه كانیدا له یه كێ��ك كه ده ركرد هات��وه هه ر هاواڵتییه ك پێنج س��اڵ س��ودمه ندبونی به سه ر تێپه ڕبوبێت به وه رگرتنی چیمه نتۆی حكومی مافی دوباره وه رگرتنه وه ی چیمه نتۆی هه یه

بۆ هه م��ان موڵك یان هه ر موڵكێكی تر.

ب��ه اڵم ئاوێزه غه ری��ب وتی ، چه ند به رزكردوه ت��ه وه داواكارییه كی��ان زیات��ر كارئاس��انی به مه به س��تی ب��ۆ هاواڵتی��ان له وان��ه داواك��راوه به هاواڵتی��ان فرۆش��تنه وه نرخ��ی دابه زێنرێ��ت، هه روه ها مه رجه كان بۆ ئه و هاواڵتیانه ی پێنج س��اڵ به سه ر یه كه میاندا وه رگرتن��ی چیمه نت��ۆی تێپه ڕب��وه كه مبكرێته وه ت��ا بڕێكی زیاتر به ئاس��انكاری زیاتره وه بدرێته

خوازیاران.

ئا: شیروان

له ماوه ی هه فته یه كدا زیاتر له 250 حاڵه تی ئاگركه وتنه وه له سلێمانی روده دات و

ئاگره كه ی كۆتایی هه فته ی رابردوش زیانی 51 ملیۆن دینار به هاواڵتیان ده گه یه نێت، جگه له و زیانانه ی به داره سروشتییه كان

گه یشتوه .

له ماوه ی هه فته یه كدا زیاتر له 250 حاڵه تی پارێزگای سلێمانی له سنوری ئاگركه وتنه وه تۆماركراون و به هۆیه وه س��ه دان دۆنم زه وی

سوتاون.كه وتن��ه وه ی ئاگر به ه��ۆی هاتنی وه رزی گه رم��ا یه كێك��ه ل��ه و روداوانه ی س��ااڵنه روده ده ن و به هۆیه وه زیانی سه دان ملیۆنیان لێده كه وێت��ه وه جگه ل��ه و زیانانه ی له روی

سروشتی و ژینگه ییه وه لێی ده كه وێته وه .دواین گه وره روداوی ئاگركه وتنه وه رۆژی پێنجش��ه ممه ی رابردو له نێ��وان خانوه كانی كۆمپانیای نه وزاد و گوندی گێله یه ر هه اڵیساو دواتر ته شه نه ی سه ند بۆ به شێكی چیاكانی ئه زمه ڕ و گۆێژه و دواتریش شۆڕبوه وه به ره و

ناوچه كانی دوكانیان و سیته ك.ل��ه و باره یه وه وته بێ��ژی به ڕێوه به رایه تی به رگری شارستانی سلێمانی ، رێكان جه مال به ئاوێنه ی راگه یاند، روداوه كه "به ئه نقه ست" له الی��ه ن دو مێردمنداڵه وه كرابوه وه كه بوه هۆی س��وتانی به ش��ێكی زۆر له ڕه ز و باخ و پوش و پاوان و كوژاندنه وه ش��ی ماوه ی زیاتر

له دو رۆژی خایاند.

وتی ، روداوه كه ش زیانه كان��ی ده رباره ی زیانی ئاگركه وتنه وه كه ته نها بۆسه ر هاواڵتیان به 51 ملیۆن دین��ار ده خه مڵێندرێت، جگه له و زیانانه ی به ر داره سروش��تیه كان و داره چێنراوه كانی س��نه وبه ر و به ڕو گه یشتوه كه بۆ زانینی بڕی زیانی ئه و دارانه پێویس��ته راوێژ له گ��ه ڵ به ڕێوه به رایه تی كش��توكاڵی

سلێمانی بكه ن.خه ماڵندن��ی چۆنیه ت��ی ده رب��اره ی رایگه یاند، رێ��كان جه م��ال زیانه كانی��ش سه ره تا روبه ری ره زه كان و دواتریش ته مه نی ره ز و نه مامه كان��ی به پێ��وه ر وه رده گیرێت و

له الیه ن ئه و بنكه یه ی ئاگره كه كۆنتڕۆڵده كات بڕه كه ی ده خه مڵێنرێت.

رابردو به ره به یانی ش��ه ممه ی وتیش��ی ، توان��را ئاگره كه كۆنتڕۆڵبكرێت پاش ئه وه ی له كوژاندنه وه ی��دا تیمه كان��ی ئاگركوژێنه وه به ه��اوكاری بنكه كانیان��ه وه به س��ه رجه م هێزه كان��ی پۆلی��س و پۆلیس��ی چاالكییه مه ده نی��ه كان و لی��وای پاراس��تنی یه ك��ی س��لێمانی و س��كرتارییه تی م��ام ج��ه الل

به شدارییان كرد.له الیه كی تره وه ده رباره ی كاریگه رییه كانی قه یرانی دارایی له سه ر به ڕێوه به رایه تیه كان،

وته بێژی به رگری شارستانی سلێمانی راگه یاند، ئه گه رچ��ی له الی��ه ن وه زاره ت��ی داراییه وه كه مبكه نه وه ، لێكراوه خه رجییه كان داوایان به اڵم به هۆی ئه وه ی فه رمانگه یه كی تایبه ت به پێشكه شكردنی خزمه تگوزارین ناتوانن ئه و

بڕیاره جێبه جێبكه ن.ره تیشیكرده وه له ئه نجامدانی كاره كانیاندا گرفتی دارایی��ان بۆ دروس��تبوبێت و وتی ، هه ت��ا ئێس��تا پ��اره ی پێویس��تیان ب��ۆ دابینك��راوه ، به تایبه ت له الی��ه ن پارێزگای سلێمانیه وه پێداویستیه سه ره كییه كانیان بۆ

فه راهه مكراوه .

له پێنج مانگی رابردودا داهاتی فرۆشتنی چیمه نتۆ زیاتر له چوار ملیار دینار بوه

ئاگركه وتنه وه یه ك زیانی 51 ملیۆن دیناری لێده كه وێته وه

ئه و جموجوڵی بیناسازییه ی

له سلێمانی هه یه له هه ولێر و دهۆك

نیه

ئا: ئاوێنه

بڕیاری كۆكردنه وه ی داهاتی نه وت له الیه ن وه زاره تی دارایی ده كه وێته بواری جێبه جێكردنه وه و وته بێژی

دارایش ده ڵێت، كار له سه ر میكانیزمه كانی بڕیاره كه ده كرێت.

وته بێ��ژی وه زاره تی دارایی و ئابوری ، به ئاوێنه ی عه بدولڕه حم��ان ئه حم��ه د راگه یان��د، له ئێس��تادا وه زاره ته كه یان كار له سه ر هه ردو هه نگاوی زیادكردنی داهاتی ناوخۆو سیاسه تی كه مكردنه وه ی

خه رجی ده كات.وتیش��ی ، ه��ه ردو هه نگاوه كه كاری پێویستی له سه ركراوه و تائێستا ئه نجامی ئه رێنی لێكه وتوه ته وه و تائاستێكی باش رۆڵی خۆی هه بوه له ئیداره دانی گرفتی

دارایی هه رێم.كۆتای��ی مانگی راب��ردو ئه نجومه نی هه رێمی بۆ نه وت و گاز بڕیاریدا سه رجه م داهاتی نه وت و س��وته مه نی فرۆش��راو له وه زاره تی هه رێم ناوه وه ی له ده ره وه و س��امانه سروش��تیه كانه وه بخرێته ژێر

ده سه اڵتی وه زاره تی دارایی و ئابوری .له و باره یه وه ، ئه حمه د عه بدولڕه حمان وتی ، بڕیارێكی باش بو كه شه فافیه تی زیات��ر ده داته داهات��ی هه رێم و ده بێته

هۆی یه كخستنی خه زێنه ی حكومه ت.له ب��اره ی ئ��ه وه ی ئایا له ئێس��تادا بڕیاره كه چوه ته بواری جێبه جێكردنه وه ئاماژه یدا، به پێ��ی ناوه رۆكی بڕیاره كه

ل��ه 31ی ئای��اره وه چوه ت��ه ب��واری به كرده یی ب��ه اڵم جێبه جێكردن��ه وه ، پێویستی به چه ند رێوشوێن و میكانیزمی گونجاو هه ی��ه كه له ئێس��تادا هه نگاو

به ره و ئه و ئامانجه ده درێت.به اڵم سه باره ت به پالنی وه زاره ت بۆ وه زاره تی وته بێژی موچه دابه شكردنی دارای��ی ره تیكرده وه ه��ه ر زانیارییه ك له وباره یه وه بدات و وت��ی ، هه ر كاتێك بڕیاری ده س��تپێكردنی دابه ش��كردنی موچه درا چه ند رۆژێك پێشتر له الیه ن

میدیاكانه وه باڵوده كرێته وه .

میكانیزمه كانی گواستنه وه ی داهاتی نه وت بۆ وه زاره تی

دارایی ده ستپێده كات

هه ر كاتێك بڕیاری ده ستپێكردنی

دابه شكردنی موچه درا چه ند رۆژێك پێشتر له الیه ن

میدیاكانه وه باڵوده كرێته وه

به ڕێوه به رایه تی فرۆشتنی چیمه نتۆ

9 (482( سێشه ممه 2015/6/9 کۆمه‌اڵیه‌تی

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

ئامارێكی به ڕێوه به رایه تی گشتی به ره نگاربونه وه ی توندوتیژی

دژ به ئافره تان سه ر به وه زاره تی ناوخۆ ده ریده خات، له سنوری

شه ش به ڕێوه به رایه تی له هه رێمی كوردستان و ته نها له چوار مانگی

ساڵی 2015دا 2376 جۆر توندوتیژی له جۆری كوشتن و خۆكوشتن و سوتان و خۆسوتاندن و تاوانی سێكسی و سكااڵ تۆماركراوه .

به ڕێوه به رایه تی ئام��اری به پێ��ی گش��تی توندوتی��ژی دژ به ئافره تان له مانگی ته نها كوردس��تاندا له هه مو یه ك ودوو سێ و چوار80 ژن سوتاون، كه 28 ژنیان له هه ولێرو 18 له دهۆك و پێنجله گه رمی��ان و له س��لێمانی و 17ح��ه وت له س��ۆران و راپه ڕی��ن پێنج، ژنیش خۆیان سوتاندوه ، هه روه ها43 كه 15یان له هه ولێرو هه شت له دهۆك و 10 له س��لێمانی و حه وتله گه رمیان و دو

له سۆران و یه ك له راپه ڕین.له وباره یه وه توێ��ژه ری كۆمه اڵیه تی كارزان فوئ��اد رونیده كات��ه وه ك��ه له قه یرانی دارایی هه ر واڵتێكدا پشكی هه ر گه وره ی به ر خێزانه كان ده كه وێت، چونكه بنه م��ای داهاتی ژیانی خێزان ئابورییه ، كاتێك قه یران دروستده بێت كاریگ��ه ری گه روه ی ده بێت له س��ه ر ناكۆكی خێزان و ش��یرازه ی تێكدانی ئه ركی له نێویان��دا س��ه رهه ڵده دات و قورس��تر ده كه وێت��ه س��ه ر خێزان، بۆی��ه له رانه په ڕاندنیدا گرژی و ئاڵۆزی

دروستده بێت.ئه و وتی "من ئاگام لێیه كه به هۆی قه یران��ی داراییه وه رێژه ی جیابونه وه زیادیك��ردوه ، به اڵم ئه مه ته نها هۆكار نیی��ه و كۆمه ڵێك ه��ۆكاری تر هه یه

له زیادبونی توندوتیژییه كان".ئه و توێ��ژه ره ره خنه له به ش��ێكی زۆر له رێكخ��راوه كان ده گرێت به وه ی كار له س��ه ر ئافره ت ده كه ن و بونه ته ئافره ت، بی��ری ش��ێواندنی ه��ۆی ئه وه نده كاریان له سه ر ئه وه نه كردوه

به رهه مبهێنن و ته ندروست ئافره تێكی بیانخه نه وه ناو كۆمه ڵگا و كێشه كانیان

قوڵتر كردوه ته وه .رێكخراو كۆمه ڵێ��ك وتیش��ی ئه و دروس��ت بون له بری ئه وه ی ئافره ت وش��یار بكه نه وه ، هات��ون ئافره تیان یاخی ك��ردوه ب��ه و مانای��ه ی نه ك داوای ماف��ی خۆی ن��ه كات، به ڵكو به و ش��ێوه یه ی ئافره تیان خستوه ته س��ه نگه رێكه وه دژی پیاوان، ئه مه ش

كارێكی ناته ندروسته .هه ر به پێی ئه و ئاماره له شاره كانی هه رێم 21 ژن ك��وژراوه و 26ی دیكه خۆیان كوش��توه ، كه به ته نها 17یان له هه ولێ��رو هه ش��ت له ده��ۆك و 10 سۆران پێنجله گه رمیان و له سلێمانی و یه ك و راپه ڕی��ن یه ك،هه روه ها 2149 سكااڵش تۆماركراوه كه به ته نها 724 س��كااڵیان له هه ولێرو 565 له دهۆك و له گه رمیان و 305 له س��لێمانی و 344

153 له راپه ڕین و 58 له سۆران بوه . ئه مه جگه له 51 تاوان و ده سترێژی

سێكسی كه سێ له هه ولێرو 12 له دهۆك و 23 له س��لێمانی و 10 له گه رمیان و دو

له سۆران و یه كله راپه ڕین تۆماركراوه .به راورد به س��اڵی پار له كۆی چوار مانگی س��ه ره تای س��اڵی 2014دا كه 2111 ج��ۆر توندوتی��ژی له ج��ۆری س��وتان و خۆكوش��تن و كوش��تن و خۆسوتاندن و تاوانی سێكسی و سكااڵ تۆماركراوه ، ئه مساڵ 2015 توندوتیژی

زیادیكردوه .هاوكات جێگری س��ه رۆكی لیژنه ی له په رله مانی ئافره ت له مافی به رگری كوردس��تان كه ژاڵ هادی ب��ۆ ئاوێنه وت��ی "ئێمه ش هه س��تمان كردوه كه ئه مس��اڵ توندوتیژی حاڵه ته كان��ی به راورد به س��اڵی پ��ار زیادیكردوه و ئام��اره كان رۆژب��ه ڕۆژ گۆڕانكارییان به سه ردا دێت، به اڵم ئێمه هۆكاره كه ی ده گه ڕێنین��ه وه بۆ كۆمه ڵێك خاڵ كه یه كێ��ك له وانه ئ��ه م قه یرانی داراییه كۆمه ڵێ��ك قه یران��ی تری ب��ه دوای خۆیدا هێناوه و هۆشداریشمان داوه ته

حكومه ت".نه ك پێیوایه په رله مانت��اره ئ��ه و ئێس��تا هه س��ت به م قه یران و كێشه كۆمه اڵیه تییان��ه ده كرێ��ت، به ڵك��و هه س��تی به گه وره ی��ی له داهات��ودا پێده كرێت وه ك��و لێكترازانی خێزان و حاڵه ته كان��ی توندوتیژی و منداڵی بێ

دایك و باوك سه رهه ڵده دات.ب��ه رای په رله مانتاره ك��ه ی لیژنه ی ئافره ت��ان هۆكارێكی ت��ری زیادبونی ئه م��ڕۆ ئه وه ی��ه توندوتیژیی��ه كان به ش��ێوه یه كی فراوان چه ك له مااڵندا بون��ی هه یه و به ئاس��انی به ده س��ت ده كه وێت، بۆمان ده ركه وتوه كه ئێستا ب��ۆ حاڵه ته كانی خۆكوش��تنی ژنان رێگای ئاس��انتریان له خۆس��وتاندن و ئه ویش له به رده ستدایه ، خۆخنكاندن به كارهێنانی چه كه ، بۆیه پێمانباش��ه یاس��ای ژم��اره 21 هه ڵگرتنی چه ك هه م��وار بكرێته وه و به و ره هاییه بونی

چه ك له مااڵندا نه مێنێت.ئ��ه و وتیش��ی "له به دواداچونه كانم

ب��ۆم ده ركه وتوه ژنان له خۆكوش��تدا په ن��ا ده به نه به ر به كارهێنانی چه ك و به ژیانی خۆی كۆتایی به فیش��ه كێك ده هێنێت، بۆیه پێویسته به جیدی كار له سه ر ئه م بابه ته بكرێت و هه ڵگرتنی چه ك له مااڵندا كه م بكرێته وه ، چونكه بوه ته ئاسانترین رێگه ی خۆكوشتن".

هه رێم��ی له هه م��و له ئێس��تادا كوردستاندا ش��ه ش به ڕێوه به رایه تی و به ره نگاربون��ه وه ی نوس��ینگه ی 25توندوتیژی دژ به ئافره تان و سه نته رێكی

راوێژكاری خێزان بونی هه یه .له باره ی كاركردن بۆ كه مكردنه وه ی توندوتیژییه كانی ژنان كه ساڵ به ساڵ وتی په رله مانتاره ئه و له زیادبوندایه ، "به ڕای من په رله مان و لیژنه كه ی ئێمه و حكومه تیش به رامبه ر توندوتیژییه كانی ژنان كه مته رخه م و خه مساردن، ده كرا چڕتر به دواداچونه كانی لیژنه كه م��ان بكردایه و یاس��اكانی باش��تر هه موار بكردایه ت��ه وه ، ئه مه چه ندین س��اڵه توندوتیژی له كه مكردن��ه وه ی ب��اس

ده كه ی��ن، ئێس��تا روم��ان نای��ه ت و ش��ه رم ده كه ین باسی بكه ین، چونكه نه ك هه ر بنه بڕم��ان نه كردوه ، به ڵكو نه مانتوانیوه به پێی پێویست كه میشی

بكه ینه وه ".ره خنه له لیژنه كه ی خۆیان ده گرێت و ده ڵێ��ت "ده بێ��ت لیژنه ك��ه ی ئێمه ك��ه خۆم جێگری س��ه رۆكم، خۆمان تۆكمه تر بكه ی��ن، به تایبه ت كاركردن پرسی ژنان په یوه ست نییه به قه یرانی دارایی و ته نها به دواداچونكردنه ، بۆیه ده كرێت له مه ودوا لیژنه كانی په رله مان به به رنامه ترو سیس��تمێكی تر جدیتر كۆمه اڵیه تییه كان پرس��ه له سه ر كار

بكه ن".له كۆتای��ی قس��ه كانیدا كه ژاڵ وتی "له كۆبونه وه یه ك��ی په رله مان ره خنه م له سه رۆكایه تی په رله مان گرت به وه ی سیاس��ی دارایی و به پرس��ی گرنگی كۆمه اڵیه تییه كان��ی پرس��ه ده دات و پشتگوێ خستوه ، بۆیه ئه م ره خنه یه ی

منی پێ قورس بو".

ته‌نها‌له‌چوار‌مانگی‌ئه‌مساڵدا‌ژنان‌‌2153سكااڵیان‌تۆماركردوه‌په رله مانتارێك: په رله مان پرسه كۆمه اڵیه تییه كانی پشتگوێخستوه

ئا: ئیحسان

به پێی ئامارێكی وه زاره تی پالندانان و كاروباری ژنانی عیراق، له كۆی هاواڵتیان و دانیشتوانی عیراق

به گشتی نزیكه ی یه ك ملیۆن بێوه ژن بونی هه یه ، به اڵم ئاماژه به ژماره ی

بێوه ژنان له هه رێمی كوردستان نه كراوه ، وه زیری ده وڵه ت بۆ

كاروباری ژنان له عیراق به یان نوری بۆ ئاوێنه ده ڵێت "ئه و ئاماره باسی

كوردستانی تێدا نییه و په یوه ست نییه به وانه وه ، ته نها په یوه ندی

به15 پارێزگاكه ی عیراقه وه هه یه ، چونكه هه رێم له هه مو بوارێكدا

سه ربه خۆیه ".

به ی��ان نوری وه زی��ری ده وڵه ت بۆ كاروباری ژن��ان له عیراق كه به ڕه گه ز كورده له سه ر یه كگرتوی ئیسالمی، بۆ ئاوێنه ده یگێڕێته وه كه نزیكه ی یه ك

ملیۆن بێوه ژن له عیراقدا بونی هه یه .به وته ی وه زیری كاروباری ژنان ئه و ئاماره باس��ی كوردستانی تێدا نییه و په یوه س��ت نییه به هه رێمه وه ، به ڵكو ته نها په یوه ندی ب��ه 15 پارێزگاكه ی

عیراقه وه هه یه .ئه و وتیش��ی "له ئاماره كاندا باسمان له وه كردوه كه له ساڵی 1980وه تاوه كو 2015 له ك��ۆی ژماره ی دانیش��توان و هاواڵتیان��ی عیراق ئه و ژماره بێوه ژنه بونی هه یه ، ك��ه ده كاته نزیكه ی %4

دانیشتوانی عیراق".س��ه باره ت به وه ی كه ئای��ا ته نها به هۆی ش��ه ڕه وه بێوه ژن بون، به یان

ن��وری وتی "بێوه ژنان هه م��و ئه وانه ده گرێته وه كه مێرده كانیان كوژراون و م��ردون، ئیتر به گیان له ده س��تدان و نه خۆشی و شه ڕو هه مو جۆره كانه وه ".

بێوه ژنبونی هۆكاره كان��ی له باره ی ئه و ژماره ژنه له عیراق ده ڵێت "یه كێك له هۆكاره كان ده گه ڕێته وه بۆ ئه وه ی كه له و ماوه یه دا به رده وام له عیراقدا شه ڕ بوه و به رده وامیشه ، بۆیه هه میشه ئه و

ژماره یه گۆڕانكاری به سه ردێت".هی��چ ئای��ا ب��ه وه ی س��ه باره ت به رنامه یه كی��ان هه یه بۆ ئ��ه و ژماره بێوه ژن��ه ی له هه رێم��ی كوردس��تان بون��ی هه یه ، وه زیری ژن��ان له عیراق وت��ی "هه رێمی كوردس��تان له هه مو په یوه ندی س��ه ربه خۆیه و بوارێك��دا به عیراقه وه نییه ، بۆیه ئێمه ناتوانین

ده ستوه ربده ینه كاره كانیان".هه رچه نده پتر هه رێمی كوردس��تان به غداوه له الی��ه ن بودجه ی پش��كی وه زاره ت و له زۆرب��ه ی دابینده ك��را و بواره كاندا له گه ڵ عیراقدا له زۆر كاردا تێكهه ڵكێش بون و ئه وان پێداویستیان دابین ده كردن، ب��ه اڵم به هۆی بڕینی به شه بودجه ی هه رێم له الیه ن مالكییه وه له ساڵی 2014، هه رێم له هه مو بوارێكدا له عیراق بێبه شكراوه ، ئه وه تا بێوه ژنانی به وهۆیه وه هه رێم��ی كوردس��تانیش

له ماف و به ركه وته كان بێبه شكراون.دابینكردن��ی م��اف و له ب��اره ی پێداویس��تییه كانی بێوه ژنان، وه زیری كاروباری ژن��ان وتی "یه كه م ئه وانه ی كه فه رمانبه ر نین و هیچ كارێكی تایبه ت ناكه ن، بیمه یه ك��ی كۆمه اڵیه تییان بۆ بڕاوه ته وه و مانگان��ه پێیان ده درێت و

وه ریده گرن، به اڵم ئه وانه ی فه رمانبه رن ئه و ب��ڕه پاره یه ی بیمه ی كۆمه اڵیه تی نایانگرێته وه ، چونكه خۆیان خاوه نی

موچه ن".خاڵێكی تر ئه وه یه هه ر پرۆژه یه كی نیشته جێبون له عیراق دروست بكرێت، ئ��ه وا 10% ده درێت به بێوه ژنان و ئه مه به یاس��ا رێكخراوه ، كاتێك ئه و یه كه نیش��ته جێبونه یان پێده درێ��ت، %25 %75 لێوه رده گیرێته وه و پاره كه ی��ان داده شكێنرێت بۆیان، ئه ویش له ماوه ی 50 س��اڵدا لێیان وه رده گیرێته وه ، كه ده كات��ه مانگانه یه ك��ی زۆر كه م واتا ل��ه 100 ه��ه زار دینار كه مت��ره ، واتا نرخی به پێی پاره كه لێوه رگرتنه وه ی یه كه ك��ه دیاریكراوه و ره نگه بكاته 50

هه زار دیناریش بۆ مانگانه .

ناوب��راو وه زاره ت��ی له ئێس��تادا واڵتێكدا له گه ڵ چه ند له په یوه ندیدایه وه كو كرواتیاو هۆڵه ندا، به مه به س��تی هاوكاریكردن��ی ئه و ژنان��ه ی قوربانی ملمالنێكانن، چونكه ش��ه ڕو ده ستی له عیراق داعش��ه وه ش��ه ڕی به هۆی

ژماره ی بێوه ژنبون له زیادبوندایه .وه زیری كاروباری ژنان به یان نوری باس له وه ش��ده كات ئێس��تا پرۆژه ی بچوك هه یه وه ك��و كردنه وه ی خول و فێربون��ی به مه به س��تی راهێن��ان، كارێك��ی تایب��ه ت، ه��ه ر بێوه ژنێك حه ز بكات فێ��ری كارێك ببێت، ئه وا ل��ه و خوالنه وه ده گیرێ��ت، بۆ ئه وه ی بتوانێت به ڕه نجی شانی خۆی بژێوی خێزانه كه ی دابین ب��كات، یان فێری

پرۆژه ده كرێن.

ئ��ه و وه زیره كورده وتیش��ی "ئه و له قوتابخان��ه و ك��ه بێوه ژنان��ه ش فه رمانگاكاندا به گرێبه ست كار ده كه ن و پاش ئه وه ی بڕیاردرا گرێبه س��ته كان هه ڵبوه شێنرێته وه ، ئێمه وه كو وه زاره تی خۆم��ان داوام��ان ك��ردوه به تایبه ت بۆ گرێبه س��ته كانیان بكرێن و ئه ژمار وه زاره تێكدا له هی��چ بكرێته وه و نوێ

هه ڵنه وه شێنرێته وه ".ئام��اره به ه��ۆی بۆی��ه ه��ه ر ژماره ی زیادبون��ی مه ترس��ییه كانی بێوه ژنان له عیراق، له ماوه ی پێش��ودا په رله مانی عیراق كۆنگره یه كی فراوانی له ژێر دروش��می )ژیانێك��ی باش بۆ بێوه ژنان گه ره نتی ئایینده ی عیراقه (، ئه نجام��دا، پاش��ان به یاس��ا ماف و

كاروباره كانیانی رێكخست.

4%‌دانیشتوانی‌عیراق‌بێوه‌ژننوه زیری كاروباری ژنان: له هه مو پرۆژه یه كی نیشته جێبون 10% ده درێت به بێوه ژنان

هه ستمان كردوه كه حاڵه ته كانی

توندوتیژی ئه مساڵ به راورد

به ساڵی پار زیادیكردوه

په رله مان و لیژنه كه ی ئێمه و

حكومه تیش به رامبه ر

توندوتیژییه كانی ژنان كه مته رخه م و

خه مساردن

بێوه ژنان هه مو ئه وانه ده گرێته وه كه

مێرده كانیان كوژراون و مردون، ئیتر به گیان

له ده ستدان و نه خۆشی و شه ڕو هه مو جۆره كانه وه

ناڕه زایی ده ربڕین دژی کوشتنی ژنان فۆتۆ: حه مه سور

ژنان قوربانی ئاسه واره کانی شه ڕن به یان نوری

[email protected] (482( سێشه ممه ‌2015/6/9ره‌نگاڵه

زۆر گۆڕان��كاری به س��ه ر ژیانت دێت كه هه ندێكی��ان بۆ تۆ قورس ده بێت كه ره نگ��ه ماوه یه كی بوێت بۆ راهاتن

له سه ری .

به ره و س��ۆزداریه كانت كێش��ه ئه گه ر چی ده چێ��ت، كۆتای��ی كێش��ه كانت به باشی چاره سه رت

بۆ نه دۆزیوه ته وه .

بۆ كردنت به ش��داری مه رج��ی كاره نوێیه ك��ه تۆزێك قورس��ه ، پێویس��ته ره چاوی باری دارایی

ئێستا بكه یت.

زۆر بێتاقه ت ده رئه كه ویت و په ستانی كارو ژیانت زۆر له سه ره ، تۆزێك ئارام بگره با كێش��ه ی ته ندروس��تیت بۆ

دروست نه بێت.

ب��ۆ له به خت��ه پ��ڕ هه فته یه ك��ی له دایكبوانی ئه م بورجه ، ده توانن زۆر ب��ه ی كاره كانتانی تیدا ئه نجام بده ن

به بێ دودڵی .

كارێكی خراپ ئه كه یت خۆت تێكه ڵی كێش��ه ی خێزانی كه س��ێكی نزیكت ئه كه ی��ت، تۆ به م كاره كێش��ه بۆ

خۆت دروست ده كه یت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

س��اڵی 1983 قه س��یده ی نیشتمانی بڕیاری��دا س��اڵ 9 دوای نوس��ی، ئه و به پێچه وانه ی ئ��ه و باڵویبکات��ه وه ، نه سله باوه ی هه بو ستایشی نیشتیمانی نه ک��رد، ئه و به هێمنی هات، ئه و ده یزانی نوسه رێکی پڕکار ده بێت، دوای 32 ساڵ

ئێستا پڕخوێنه رترین نوسه ری کورده .ئه و زیاد له بوارێکدا ده نوسێت هه ندێک جار به وتاره کانی سه رس��اممان ده کات و هه ندێ��ک جاریش له س��اته تایبه ته کاندا ش��یعر ده نوسێت، به اڵم ئه وه ی زۆر پێی

ناسراوه رۆمانه کانیه تی.به ختیار عه لی لەس��لێمانی لەدایکبوەو س��ەرەتایی خوێندن��ی ل��ەوێ هەر لەقوتابخانەی ش��ێخ سەالم تەواوکردوە، دوات��ر لە» ناوەندی ئەزمڕ« خوێندوێتی و ئامادەییشی لە »ئامادەیی هەڵکەوت« تەواوکردوە، لەزانکۆی سلێمانی و هەولێر لەکۆلێ��ژی زانس��تی بەش��ی جیۆلۆجی دا 1983 لەس��اڵی خوێندکارب��وە. لەخۆپیش��اندانی زانکۆدا برینداردەبێت و

زانکۆ جێدەهێڵێت.ئه و یه کێ��ک بو له و نوس��ه رانه ی که گۆڤاری ره هه ندی دامه زراند که یه کێک بو له ناسراوترین گۆڤاره فیکریه کانی هه رێمی کوردس��تان، لەپاییزی س��اڵی 1989 دا یەکەمین وتاری بەدو بەش بەناونیشانی »قس��ەکردن لەپەراوێ��زی بێدەنگ��ی« دا لەڕۆژنام��ەی »پاش��کۆی عێراق«دا س��ەرەتای لەڕۆژان��ی باڵودەبێت��ەوە. ڕاپەڕیندا، لەگەڵ کۆمەڵێک نوسەری تردا ژمارە یەکی " گۆڤاری ئازادی" دەردەکەن کە دواتر پێنج ژمارەی لێ باڵودەبێتەوە.

به ختیار دوای س��ەرهەڵدانی ش��ەڕی ناوخۆ لە ئەیلولی 1994 دا کوردس��تان بەجێدەهێڵێت و ڕو دەکاتە س��وریا، پاش نۆ مان��گ ژی��ان لەدیمەش��قدا دەگاتە

ئەڵمانی��او تاس��اڵی 1999 لەفرانکفۆرت نیش��تەجێ دەبێت، لەساڵی 1998 یشدا ڕۆمانی »ئێوارەی پەروانە« دەنوس��ێت ئه وه ش دوای یه که مین رۆمانی که مه رگی

تاقانه ی دوه م بو.به ختیار عه لی له دوای نوسینی رۆمانی دواهه مین هه ن��اری دونیا ده بێته یه کێک هه رێمی رۆماننوس��ه کانی له ناسراوترین کوردس��تان و دواتریش شاری مۆسیقاره سپییه کان ده نوسێت که باسی سه رده می ئه نف��ال ده کات، دوات��ر رۆمانێکی دیکه که له ژێرزه مینه تاریکه کانی ده س��ه اڵتی ده نوس��ێت هاتۆت��ه ده ر کوردی��ه وه ک��ه پێیه ک��ی له ن��او ش��یعرو خه یاڵ و ئه فسانه کاندایه و پێیه کیشی له ناو خه ونی سیاس��یه کاندایه ب��ۆ ده س��ته مۆکردنی خه یاڵ، دوات��ر که ڵکه ڵه ی بینینی دنیا و جه نگه نه براوه کانی عێراق و کوردس��تان نوس��ینی دیکه ی تێمایه ک��ی ده بێت��ه رۆمانێک��ی دیک��ه که ئه ویش کۆش��کی باڵنده غه مگین��ه کان ب��و، ک��ه به ختیار به وردیه کی زۆره وه باس له خه ونی بینینی دنیاو عه ش��ق ده کات، باس له س��ه فه ر و بێماڵ��ی ده کات، دوات��ر له ناوه راس��تی رۆمانێکی درێژدا ده وه س��تێت و جه مشید خانی مام ده نوسێت که کورترین رۆمانی ئ��ه و نوس��ه ره یه و خۆی ده ڵێ��ت "وه ک له قاوغه وابوه کۆش��کێک دروستکردنی به ختیار ئه وه دوابه دوای شقارته یه کدا"، درێژتری��ن رۆمانی خۆی ده نوس��ێت که که شتی فریشته کانه و تا ئێستا دو به رگی لێباڵوکراوه ته وه و له چوار به رگ پێکدێت، دواهه مین رۆمانی ئه م نوس��ه ره پڕکاره هه وره کان��ی دانێڵه ، که ئ��ه م رۆمانه ی به پێچه وان��ه ی رۆمانه کان��ی دیکه ی��ه وه ته عبی��ر له هی��چ جێگه یه ک��ی دیاریکراو

ناکات، جگه له خۆرهه اڵت.

به‌ختیار‌عه‌لی.. ناودارترین رۆماننوسی "نیشتیامن"

ئه لبوم��ه نوێیه که ی عه دن��ان که ریم له چوار

مانگی س��ه ره تای ئه مس��اڵدا زیاترین فرۆشی

هه ب��وه ، س��ی دی گۆرانیبێ��ژه میللیه کانیش پڕفرۆشترینن.

به ڕێوه ب��ه ری س��ه نته ری ئارۆ ک��ه یه کێکه

له س��ه نته ره گه وره کانی باڵوکردنه وه ی ئه لبومی

هونه رمه ندان ئاش��کرایکرد، که ئه مساڵ پێنج

ئه لب��وم باڵوبۆته وه و ته نه��ا الی ئه وانیش 10

ئه لب��وم ئاماده یه بۆ باڵوکردنه وه به اڵم به هۆی

قه یران��ی داراییه وه "ناوێری��ن باڵویبکه ینه وه و چونکه دڵنیاین زه ره رێکی زۆرده که ین".

ره نج جه مال، به ڕێوبه ری کاره هونه ریه کانی

س��ه نته ره که به ئاوێنه ی راگه یاند "له م ساڵدا

له و ئه لبومانه ی باڵوکراونه ته وه ئه لبومی باده ی

گوڵره نگی دوی عه دنان که ریم زۆرترین فرۆشی هه بوه ".

ره نج رونیشیکرده وه که گۆرانیبێژه میلییه کان

فرۆش��یان زۆر زیاتره و وتی "گه عده کانی ئارام

ش��ه یدا و ش��یروان عه بدواڵو کاروان خه باتی،

له ئه لبومه که ی عه دنان که ریم فرۆش��یان زیاتر بوه ".

ئه مساڵ هه ریه که له عه دنان که ریم و کۆمسای و

نه جمه دینی غواڵمی و ناس��ری ره زازی و سیڤان

عه باس ئه لبوم��ی گۆرانیان باڵوکرده وه و چه ند

گۆرانیبێژێکی��ش به هۆی ئه و قه یرانه داراییه ی

روی له هه رێم کردوه بڕیاریانداوه ئه مساڵ هیچ

ئه لبومێک باڵونه که نه وه ، سه نته رێکی گه وره ی

باڵوکردنه وه ی هونه ریش له ش��اری س��لێمانی داده خرێت.

کوردس��تان خۆشه ویس��ترین منداڵ��ی محه مه دی حاجی مه حموده ، ئه و ده یه وێت ببێت به پێش��مه رگه و تۆڵه ی براکه ی بکاته وه که له به ره کانی جه نگدا گیانی

سپارد.ته مه ن��ی 11 س��اڵه ، زۆرکات ک��ه کوردس��تان له گ��ه ڵ باوکی��دا ده چێت بۆ به ره کان��ی جه نگ، ئه و ده ڵێ��ت ده یه وێت ببێ��ت به پێش��مه رگه و پارێزگاری له نیشتیمانه که ی بکات، "هه ر له منداڵیه وه که سه یری باوکم و براکه م ده کرد حه زم ده کرد منیش وه ک ئه وان

وابم و ببم به پێشمه رگه ".ئ��ه و زۆرکات له گه ڵ باوکی��دا ده چێت بۆ به ره کانی جه نگ، ئه و حه زده کات که گه وره بو ببێت به پارێزه ر و ه��اوکات وه ک پێش��مه رگه یه کی خۆبه خش کاربکات "ده مه وێ��ت بب��م به پارێزه ر تا پارێ��زگاری له منداڵی

شه هیدان و دایکان بکه م".ئه و زۆر دڵته نگه براک��ه ی له به ره کانی جه نگ دژی داعش ش��ه هید بوه به اڵم ده ڵێت که ش��انازی پێوه

ده کات و ده یه وێت وه ک ئه و بێت.

کوردستان محه مه د حاجی مه حمود:

ده‌بمبه‌پێشمه‌رگه‌و‌تۆڵه‌ی‌براکه‌م‌

ده‌که‌مه‌وه‌

ئه‌لبومه‌‌نوێیه‌که‌ی‌عه‌دنان‌که‌ریم‌پڕفرۆشرتینه‌

ئه گه رچی ئه م وه رزه یانه ی به رشه لۆنه توانی س��ێ نازناوی گه وره ی تۆپی پێ به ده ستبهێنێت، رکابه ره سه رسه خته که ی ئه گه رچی ئ��ه م وه رزه هی��چ نازناوێکی به ده ست نه هێنا، به اڵم درێسه که ی یانه ی

شاهانه زیاترین خواستی له سه ره .هادی ئه مین که فرۆشیاری جلوبه رگی وه رزش��ییه له ش��اری س��لێمانی باسی له وه کرد که جلوبه رگی یانه وه رزشیه کانی ئیس��پانیا، خواستی زۆری له سه ره و وتی "به پل��ه ی یه که م یانه ی ریاڵ مه درید زۆر

زۆر ده فرۆشرێت، هه رچه نده ئه م قه یرانه دارایی��ه ش کاریگ��ه ری له س��ه ر فرۆش هه ب��وه و دوای ئه وی��ش درێس��ی یانه ی دوه می شاری مه درید، ئه تله تیکۆ مه درید

زۆر ده فرۆشرێت".ئه و فرۆشیاره وتیشی سه رکه وتنه کانی یانه ی به رش��ه لۆنه نه بۆته هۆی ئه وه ی که درێس��ی ئه و یانه یه زیاتر بفرۆشرێت، به ڵکو "هه ر شه وێک ریاڵ مه درید دۆڕابێت درێسی ئه و یانه یه بۆ رۆژی دواتر زیاترین

فرۆشی هه بوه ".

له‌سلێامنی‌زیاترین‌خواست‌له‌سه‌ر‌درێسی‌ریاڵ‌مه‌دریده‌

‌ره‌نگاڵه(482( سێشه ممه 2015/6/9 [email protected]

گاکاوڕ

پێویستت به پشكنینی ته ندروستی باری ماوه یه ك��ه هه یه ، چونك��ه ناڕه حه ت��ی زۆر ته ندروس��تیت

كردوی .

ماوه یه ك��ه زۆر بێتاقه ت��ی ئه ویش به هۆی له ده ستدانی ئه و كاره ی كه ماوه یه ك��ه به ده س��ته وه یه و خۆتت

پێوه سه رقاڵ كردوه .

خه ڵكه یارمه تیدانی مه به س��تت داراییه كانی كێشه به هۆی به اڵم خۆت��ه وه ناتوانیت هیچ ش��تێك

بكه یت.

دور نی��ه ك��ه زۆربه ی هه ل��ه كان كه ب��ۆت بگه ڕێته وه ، داب��و له ده س��تت چاوه رێ��ی هه واڵ��ی خۆش��به هه ینی

به ختی تۆیه .

هه لومه رجی ژیانت وا پێویس��ت ده كات كه به ته نه��ا هیچ كارێك نه كه یت و داوای هاوكاری له ده ورو

به رت بكه .

قرژاڵدوانه‌‌

خۆشه ویس��ته كه ت به هه ماهه نگ��ی به شێك له كێشه دارایه كانت چاره سه ر ك��ردوه ، به اڵم هێش��تا پاڵپش��تیت

ئه وێت.

فه‌‌ریکشێر

1010

مانه وه ی پێس��ت به جوانی و گه نج��ی خه ونی هه مو خانمێكه ، كاتێك پێس��ت له كاتێكی زودا چرچ ده بێت ئه وه ئه بێته هۆی ناره حه تی بۆت، به اڵم ده كرێت به گۆڕینی هه ندێ له رۆتینه كانی ژیان تاراده یه ك پێستمان له پیربون بپارێزین، ئه مانه ی خواره وه چه ند نمونه یه كن بۆ پاراس��تنی

پێست له پیربون.

1.شتنی ده موچاوپێویس��ته ئه وه بزانیت ك��ه نابێت زیاده ره وی بكه یت له زۆر ش��تنی ده موچاو ، چونكه ئه بێته هۆی له ناوبردنی زه یتی سروش��تی پێسته كه و دواتر وش��كبونی .ئه و كات پێس��ته كه به هۆی وش��ك بونیه وه زو چرچ

ده بێت.

2.ته ندروستی چاوه كانت پێویسته كاتێك هه س��ت ده كه یت كێشه ی چاوت هه یه به تایبه تی كزبون، ئه وه پێویس��ته زو سه ردانی پزیش��ك بكه یت بۆ وه گرتنی چاویلكه ، چونكه كاتێك به هۆی كزی چاوه وه له سه یركردنی شتێك ورد ده بیته وه ئه وكاته ماس��ولكه كانی چاوت ك��رژ ده بنه وه و ئه م یاریكردنه به ماس��ولكه كانی چاو له گ��رژ كردن و خاوكردن��ه وه ی ماس��ولكه كانی ده ورو به ری چاو، ئه بێته هۆی چرچی ئه و ناوچه یه . هه روه ها پێویس��ته چاویلكه ی هه تاو ب��ه كار بهێنی��ت له چونه ده ره وه ت چونكه هه تاو كارده كاته س��ه ر چاو به وه ش ماس��ولكه كانی چاو خۆی كرژ ده كات به هه مان ش��ێوه ی پێشو

ماسولكه كانی ده وروبه ری چاو پیر ده بن.3.شێوازی خه وتن.

ش��ێوازه كانی خه و زۆر كاریگه ری له س��ه ر چرچ بونی پێس��ت هه یه ، توێژین��ه وه كان ده ڵێن خه وتن له س��ه ر الكان و س��ه ر ده م ئه بێته هۆی چرچی ، باش��ترین رێگ��ه ش ریگای خه و بۆ مانه وه ی پێس��ت به جوانی

بریتیه له خه وی سه ر پشت.

سیحری جوانیمه هێڵه

پێستت چرچ بێت

تارا عومه ر، خاوه نی ئارایشتگای الله لی بۆ جوانکردنی خانمان له گه ڕه کی ئاشتی

به ڕێوه به ری نوێی ڕۆشنبیریی وهونه ری سلێامنی:له‌ئێستادا‌بۆ‌ده‌زگا‌ڕۆشنبیریه‌کان‌هیچ‌پاره‌یه‌ک‌نیه‌

جه م��ال ره وا هونه رمه ن��د ئه لبومێک��ی نوێ��ی گۆران��ی ئاماده ک��ردوه بۆ باڵوکردنه وه، به اڵم به هۆی قه یرانی داراییه وه

تا ئێستا باڵوینه کردۆته وه .زانیاریه کانی به گوێ��ره ی ئاوێن��ه ، س��اڵی رابردو، جه مال ره وا هونه رمه ند نوێ��ی ئه لبومێک��ی ئاماده کردوه گۆرانی که له هه ش��ت تراک زۆرینه ی پێکدێت و ن��ی ه کا ز ا و ئای��ه ن له ال

موفتی��زاده وه دانراوه .

ا د له ئێس��تاره وا هونه رمه ن��د بۆ له هه وڵدایه جه مال دۆزینه وه ی سپۆنس��ه رێک تا ئێستاش ئه لبومه که ی و بۆ ناوی ب��ۆ ئه لبومه که ی دیاری

نه کردوه .

د.ره وا له 2014 ئه لبومێکی به رهه م هێناوه و له 2015دا

به دوای سپۆنسه ردا ده گه ڕێت

هه رپاره یه ک بۆ مه سه له ی هونه ریی ته رخ��ان بکرێ��ت م��ن پارێ��زگاری

لێده که مئا: ئازاد بایز

ڕۆش��نبیریی و نوێی به ڕێوه ب��ه ری له گفتوگۆیه کی س��لێمانی هون��ه ری ئاوێنه دا ب��اس له به رنامه و کاره کانی خۆی ده کات بۆ ش��اری س��لێمانی، ه��اوکات رایده گه یه نێت ک��ه له ڕوی هونه رییه وه سلێمانی شایسته ی له وه

زیاتره بۆی بکرێت.به ڕێوه به ری گش��تیی رۆشنبیریی و هونه ری سلێمانی، بابه کر دڕه یی پێی وای��ه له س��ه رده می ته کنه لۆژیادا که وێنه و ده نگ و ڕه نگ به خێرایی تیشک به هه مان ناتوانێ��ت ده گوازرێن��ه وه له هونه رو بیر پێشوو میکانیزمه کانی "ئه م��ه وایکردوه بکرێته وه ، کولتور که هه ڵبژاردنه کانی ن��ه وه ی نوێ زۆر ساناتر بێ، وایکردوه منداڵی من و تۆو زۆرینه ی کۆمه ڵگه له نێوان حه س��ه ن زیره ک و ڕه فیق چاالک و مایکڵ جاکسن

ده که وێته هه ڵبژاردنه وه ".هه روه ها دڕه یی ده ڵێ��ت "پێموایه نۆس��تالۆژیا بۆڕابردو شتێکی خراپه. به پێ��ی هه واڵێکی ئه مریکی له س��ه د س��اڵی داهاتودا 90% زمانه کانی دنیا نامێنێت. کولتوره کانیش نامێنێ��ت و بۆیه ئه م هه واڵه زۆر گرنگه میلله تی ئێم��ه بیزانن ئه گ��ه ر ئێمه هه وڵێکی باش نه ده ین بۆ ده ستگرتن به هونه رو کولت��ورو زمان��ی خۆمان��ه وه ئه وه هه یمه نه ی کولتوری ئینگلیزو ئه مریکا

وه ک به فرم��اڵ کولت��وری ئێم��ه ش ڕائه ماڵێت، بۆیه ئه گه ر چینی بژارده و ڕۆشنبیر هه وڵی خۆمان نه خه ینه گه ڕ

ناتوانین کولتورمان بپارێزین".به ڕێوه به ره نوێیه که ی رۆش��نبیریی س��لێمانی جه خت له وه ده کاته وه که هونه ر ده توانێت کیانی سیاس��ییش بپارێزێت، "ئه وه ی که پێی ده گوترێت دروس��تبونی ده وڵه ت ی��ان میلله ت چه ند کۆڵه که یه کی هه یه جگه له بونی بواره ئابوریی و سیاسییه کان، هه بونی سیمبولی ئه ده بیی و هونه ریی خاڵێکی دیکه ی به هێزه ، کاتێک واڵت دروست ده بێت ک��ه پایه ی هونه ریی و ئه ده بی به هێ��زی بێ��ت. هه بون��ی ناوه ندی ئابوری و سیاسی سه د له سه د نیه بۆ دروس��تبونی ده وڵه ت به اڵم هه بونی کولتوری به هێز شانه یه بۆ دروستبونی

ده وڵه ت".له باره ی ئاس��تی هونه ریی ش��اری سلێمانی، که ئه م به م دواییه به رزترین رۆش��نبیریی هونه ری��ی و پۆس��تی پارێزگاک��ه ی وه رگرت، بابه کر دڕه یی به ش��ێوه یه کی گش��تی ده ڵێت "من له هه مو ئاس��ته کانی هونه ر به تایبه ت که ده ک��ه م هه س��ت له س��لێمانیدا پێویس��ته باش��تر خزم��ه ت بکرێن و ده رفه تی باش��تریان بۆ بڕه خسێنن و بودجه یه ک��ی باش��تریان هه بێت. بۆ بواره کانی ش��انۆو سینه ماش هه مان ده ردو کێش��ه مان هه یه و ئه وه نده ش ده زانم که س��لێمانی شارێکی گرنگی کوردس��تانی گه وره یه شایسته ی زۆر

له وه زیاتره که ئێستا ده کرێت".له و به شێک به هه ده ردانی له باره ی بودجه ی��ه ی بۆ ژێرخان��ی کولتوری ل��ه دوای ته رخانک��را س��لێمانی پایته ختی وه ک ده ستنیش��انکردنی رۆشنبیریی سلێمانی، دڕه یی بێئاگایی له ته رخانکردنی پیش��انئه دات خۆی پاره و دیارنه مان��ی، ئه و ده ڵێت "من

لێپرس��راوی ئه وه ن��ده هه ڵده گرم که خۆمی تێدام، له ئێستادا هیچ پاره یه ک نیه بۆ ده زگا ڕۆش��نبیرییه کان ته نها پاره ی کارمه ن��ده کان نه بێت ئه وه ش چه ند مانگێ��ک دواده که وێت و ئه گه ر به م شێوه یه بێت هیچی تریش نابێت، به اڵم دڵنیاتان ده که مه وه هه رپاره یه ک بۆ مه سه له ی هونه ریی ته رخان بکرێت

من پارێزگاری لێده که م".بابه ک��ر دڕه ی��ی رایده گه یه نێت که پێشنیارێک هه بوه بۆ بانگهێشتکردنی ش��اری بۆ ش��ه جه ریان هونه رمه ند سلێمانی و گفتوشیان له گه ڵدا کردوه ، ب��ه اڵم به هۆی ڕوداوێک��ی هاتوچۆوه برینداربوه و شه جه ریان نوێنه ره که ی

ئه و کاره دواکه وتوه .

له به رنامه ش��یاندا هه یه هه روه ه��ا له س��ه ر هونه ری��ی فیس��تیڤاڵێکی گۆڕی حه س��ه ن زیره ک ئه نجامبده ن، "له و باره یه وه له گه ڵ کاربه ده س��تانی کۆماری ئیسالمی ئێران له گفتوگۆداین و ئومێدم��ان هه ی��ه ئ��ه م پرۆژه ی��ه یان ساڵی له ئه مس��اڵ س��ه ربگرێت

داهاتودا".

بیروڕا(482( سێشه ممه 122015/6/9 [email protected]

ئای��ا دەکرێت لەناو ئەو ش��انۆ گەورەیەی کوشتن و س��وتاندن و وێرانکردنەی ئەمڕۆکەی ناوچەکەدا ئومێدمان ھەبێت و بیر لەئایندەیەکی باش��تر بکەینەوە؟ ئایا دەکرێت ھیوایەکمان ھەبێ��ت بتوانین ھەڵیبگرین و بوێرین بەرگریی لێبکەین؟ ئایا ش��تێک ماوە ل��ەم ناوچەیەدا

ناوی ئومێد بێت؟ب��ەر لەھەمو ش��تێک با لەو ڕاس��تییەوە دەس��تپێبکەم کە "کۆمەڵناسیی ئومێد" ئەو بەشەی زانستی کۆمەڵناس��ییە، کە لەھەمو بەش��ەکانی تری کۆمەڵناس��یی کەمتر کاری بەکۆمەڵناس��یی بەبەراوردکردنی تێداکراوە. ڕیس��ک، ی��ان کۆمەڵناس��یی ت��رس، یان فەش��ەل، نەخۆش��کەوتن و کۆمەڵناس��یی "کۆمەڵناس��یی ئومێ��د" لەھەم��وان کەمتر گەشەکردوترە. تا ئەمڕۆش کایەیەکی زانستیی لێکۆڵینەوە دەربارەی لەس��ەر پێش��کەوتو ئومێ��د بونی نییە. ئ��ەوەی ھەیە کۆمەڵێک نوسینە بەشێکی زۆری دەچێتە چوارچێوەی تەندروستیی"ەوەو پزیشکیی و "کۆمەڵناسیی زیات��ر لەو پەیوەندییە ئەدوێ��ت کە لەنێوان نەخۆش و ئومێددا دروس��تدەبێت، بەتایبەتی نەخۆشێک کە ئومێدی چاکبونەوەی کەم یان نەبێت. لەم بوارەدا جۆرێک لە"سایکۆلۆژیای ئومێ��د" دروس��تبوە کە پەیوەندی��ی نێوان نەخۆش��یی دەرونیی و نەبون��ی ئومێد، یان نێوان نائومێدیی و نەخۆش��کەوتنی دەرونیی، لێکئەداتەوە. ئەم شێوازە تایبەتە لە"ئومێد" ئومێدێکی شەخسیی بەتایبەتیکراوە، ئومێدێکە بەستراوەتەوە بە"خودی تاکەکەس" خۆیەوەو دابڕاوە لەکۆمەڵگاو لەو ژینگە کۆمەاڵیەتییەی

لەدەرەوەی تاکەکەسدا ئامادەیە.ئەوەی من دەمەوێت باسیبکەم ئەم دۆخە تایبەتەی ئومێد نییە، ڕوکارە شەخسییەکه ی ئومێد نییە، بەڵکو ئومێدە وەک دیاردەیەکی لە"سایکۆلۆژیای کۆمەاڵیەتیی، وەک بەشێک ل��ە ڕەگەزێ��ک وەک دەس��تەجەمعیی"، خۆش��حااڵنە کۆمەاڵیەتی��ی". "ڕۆحیەت��ی ل��ەم بوارەش��دا کۆمەڵێک نوس��ینی گرنگ ھەیە، ب��ەاڵم ئەوانیش ناچن��ە قاڵبی بون و ئامادەگیی کایەیەکی زانستیی گەشەکردوەوە ب��ۆ قس��ەکردن لەس��ەر ئومێد. لەس��ااڵنی دوای جەنگ��ی یەکەم و دوەم��ی جیھانییەوە بڕێک��ی بەرچ��او لەنوس��ین لەس��ەر ئومێد بەمان��ا کۆمەاڵیەتیی و دەس��تەجەمعییەکەی پەیوەندییەکی نوس��ینانە ئ��ەو نوس��ران. کوش��تن و بەوێرانکاری��ی و ڕاس��تەوخۆیان بەکارھێنان��ە بەرفراوانەکانی توندوتیژیی ئەو سەردەمەوە ھەیە. بەتایبەتی کاتێک مرۆڤ و کۆمەڵ��گاکان لەوە ئاگاداربون��ەوە کە ھێزی گەورەی وێرانکاریی لەن��او دونیای مۆدێرندا ئامادەیە. بەگژاچونەوەی ئەزمونی فاش��یزم، بەتایبەتی بەگژاچونەوەی "ئومێدە ناڕاست"و ھۆکارێکی سەرەکیی فاشیزم "ساختەکان"ی گرنگیدانی ئەو نوسەرانەیە بەئومێد. ئێرنست بلۆخ و ئاریک فروم لەم ڕوەوە بەش��دارییەکی بەرچاوی��ان ھەی��ە. ئەم دو نوس��ەرە لەناو کوش��تارە گەورەکان��ی س��ەردەمی جەنگ و وێرانەکان��ی دوای جەنگدا پێ لەس��ەر ئەوە دادەگرن کە ئەگەری دەربازبون لەکوش��تن و وێرانکاری��ی لەبەردەم مرۆڤایەتیدا ئەگەرێکی کراوەیە. بلۆخ پێیوایە ئومێد، کە پەیوەندی بەپێش��بینیکردنی مێژوەوە ھەی��ە، یەکێکە لەئ��اکارە گرنگەکانی م��رۆڤ. مرۆڤ جیاواز لەگیانلەبەرەکان��ی ت��ر، بونەوەرێکی خاوەن ئومێدە. ئەم نوس��ەرە تا ئەو شوێنە دەڕوات ک��ە ئومێ��د وەک غەریزەیەکی ئینس��انیی ببینێت، ب��ەاڵم غەریزەیەک م��رۆڤ دەبێت فێرببێ��ت بەکاریبھێنێ��ت. الی بلۆخ ئومێد بەتەنھا بەس نییە ب��ۆ ڕزگارکردنی مرۆڤ، بەمەسەلەی ببەس��ترێتەوە پێویستە بەڵکو گۆڕان��ی دونی��اوە. وەک دەبینین ئومێد الی ئەم نەوەیە دیاردەیەکی تاکەکەس��یی نییە، بەڵکو بەشێکە لەژیانی کۆمەاڵیەتیی و بەشێکە لەمێ��ژو. ل��ەم ڕوانینەدا م��رۆڤ دەتوانێت پێش��بکەوێت، پیادەب��کات، گۆڕانکاری��ی کۆمەڵگا بەش��ێوەیەکی باش��ترو ئینسانیتر بەچەوس��اندنەوە کۆتای��ی ڕێکبخات��ەوەو تاکەکەس��یش کۆمەاڵیەتیی��ەکان بھێنێت. دەتوانێت ئازادیی خ��ۆی بپارێزێت و بەرگری لێبکات. ئومێد لێرەدا بەش��ێکە لەدو کایە: یەکەمی��ان کایەی ڕەخن��ەی کۆمەاڵیەتیی و کایەی دوەمی��ان فەرھەنگییە. سیاس��یی و ئەخالقە. ئومێد ھەم بەشێکە لەئەخالق و ھەم

بەشێکە لەدیدێکی ڕەخنەیی.بەبۆچون��ی م��ن ئومێ��د بەش��ێوەیەکی ئیرادەی بەب��اوەڕو گرێ��دراوە ڕاس��تەوخۆ مرۆڤەوە، باوەڕو ئیرادەیەک لەوە ئاگاداربێت ک��ە م��رۆڤ ھەمیش��ە ش��تێک لەتوان��ای ھەڵبژاردنی لەنێ��وان ڕێگاو پێدراو و پێگەی ئەخالقیی جی��اوازدا لەبەردەمدایە، ھەروەھا بەوەشەوە گرێدراوە کەسێک یان کۆمەڵگایەک ئەو باوەڕە ناوەکییەی تێدابێت ئەوەی بڕیاری

لێئەدات و دەستی بۆدەبات، دەتوانێت شتێکی جیاوازتری لێدروس��تببێت لەوەی کە ھەیه و لەئارادایە. لەھیچ ش��وێنێکدا ئومێد لەخاڵی س��فرەوە دەستپێناکات، لەڕاس��تیدا شتێک لەژیان��ی کۆمەاڵیەتیدا بونی نییە ناوی خاڵی س��فر بێت، لەدونیای کۆمەاڵیەتیدا ھەمیشە واقیعێک ھەیە بەکۆمەڵێک ڕێگرو بەکۆمەڵێک ئەگەرەوە بۆ گۆڕان. باوەڕ بەوەی کە کردەی کۆمەاڵیەتیی دەش��ێت ئەو ئەگەرانەی گۆڕان بخاتەکارو شتێک دروستبکات جیاواز لەوەی لەئێس��تاو لەڕابردودا بااڵدەستبوە، بەشێکە لەئەگەرەکانی گۆڕان و س��ەرەتایەکی بچوکە بەرەو ئومێد. بەاڵم ئەم باوەڕە نابێت تەنھا باوەڕێکی سایکۆلۆژیی تاکەکەسیی بێت، کە پەیوەندیی بەدۆخ��ی دەرونیی ئەم یان ئەو تاکەکەسەوە ھەبێت، بەڵکو پێویستە بەشێک بێ��ت لە"سیاس��ەتی ئومێد". سیاس��ەتێک فەلسەفەکەی ئەمەبێت:"ئەوەی ئێستا ھەیەو لەئارادایە دروستکراوێکی سروشتیی و حەتمیی نییە، ش��تێک نیی��ە ھێزێک��ی میتافیزکیی دروس��تکراوێکی بەڵک��و س��ەپاندبێتی، کۆمەاڵیەتیی��ەو بڕی��ارو کردەی ھاوبەش��یی مرۆڤەکان ل��ە ڕەوتێکی مێژوویی دیاریکراودا بڕیارو ھاتنەکای��ەی بۆیە دروس��تیکردوە". ڕوانین و تێگەیش��تن و ک��ردەی کۆمەاڵیەتیی جیاواز دەش��ێت دەرگا لەس��ەر گۆڕانی ئەو

دونیا دروستکراوە بکاتەوە.ئ��ەوەی ئەمڕۆکە تێبین��ی دەکرێت غیابی تەواوی ئەو زمانەیە ب��ەم "ڕێزمانی ئومێد"ە قس��ەبکات. ئەوانەی ئەمڕۆ لەدونیای ئێمەدا ئومێدفرۆش��ن و م��ژدە بەئایندەیەک��ی باش ئەدەن دو بکەری��ی کۆمەاڵیەتین کە لەھەمو ئامادەن. ئێم��ەدا کۆمەڵ��گای ش��وێنێکی یەکەمیان، سیاس��ییەکانن، ک��ە زۆرینەیان مژدەکانیان س��اختەو کەمتەم��ەن و پڕکراوە لەتەماحی شەخسیی. دوەمیان پیاوانی دینن کە مژدەکانیان درێژخایەنن، بەاڵم مژدەیەکن س��ەر بەم دونیا نیین. پیاوانی دین ئومێدی گەیش��تن بەبەھەش��تێک دەدەن پڕ حۆریی و ڕوبارە ھەنگوین و ڕوبارە ش��یر، نەک ڕوبارە "شیرمیز". بەھەش��تێک لەدەرەوەی زەمەن و ل��ەدەرەوەی مێ��ژو و ل��ەدەرەوەی دونیادا. بەھەشتێک بێگومان ھاوڕاو تەریب به ھەڕەشەو تۆقاندنێکی بێسنور بەجەھەنەم. ئەو زمانەی ئەم دو توێژە باسی ئومێدی پێدەکەن زمانی ری��کالم و پڕوپاگەندەی��ە، ڕس��تەی کورت و بەڵێن��ی کورت و مژدەی کورت و ھەڕەش��ەی کورت ڕێزمانەکەیەتی. ئەمانە ھەرچییەک بن

بەشێک نین لە"سیاسەتی ئومێد".ئ��ەوەی م��ن دەمەوێت بەرگری��ی لێبکەم ئومێدس��ازییەکی س��اختە نییە، بەڵکو ئەو باوەڕە س��ادەیەیە کە لەن��او ھەر کردەیەکی کۆمەاڵیەتی��دا ڕەھەندێک��ی ئایندەیی ھەیە، مرۆڤ لەدروس��تکردنی "ئێس��تادا" ھەمیشە خەریکی دروس��تکردنی "ئایندە"ش��ه. ئەمە وادەکات ھەر یەکێ��ک لەئێمە پەیوەندییەکی دیاریکراوی بەئاین��دەوە ھەبێت، جا چ وەک ڕێگر یان وەک ڕێخۆش��کەر. ئایندە دوژمنی زۆری ھەی��ە، ب��ەاڵم ترس��ناکترین ئەوانەن ئ��ەو قەناعەتمان تیادا دەچێنن کە ناش��ێت ئاین��دە لەئێس��تا جیاوازبێت، کە س��بەینێ وەک ئەمڕۆیەو کە ئەم��ڕۆش بۆ ھەتاھەتایە

بەئەمڕۆیی خۆی دەمێنێتەوە.

شتێک دەربارەی ئومێد

بێنه پێش��چاوی خۆت به یانییه ك له خه و ھه ستین و سه رجه م رۆژنامه و گۆڤ��ارو كه ناڵه كان��ی میدیای ئازاد داخراب��ن، پێكڕا به ھ��ۆی باردۆخی خراپی ئابوری و ھه ژمونی نائه خالقی و زه به الحه كانه وه حیزبه ناشارستانی رۆژنامه ی ئاوێن��ه و لڤین و ھاواڵتی و رادیۆی ش��ارپرێس و نیوزو س��پی نه واوو كه ناڵی NRT و KNN و ناوه ندی ئه ندێش��ه داخ��راون و بیناكانی��ان لێس��ه ندراوه ته وه ! ئ��ه م روداوه تا چه ند رامانده چڵكێنێت و خورپه یه كی ب��ۆ فه رھه نگیم��ان شارس��تانی و دروس��تده كات، ره نگه باس��كردنی ئه م پێش��هاته به قس��ه كردن ئاسان بێت، به اڵم درۆیه كی گه وره یه ئه گه ر خۆمان ل��ه م حه قیقه ت��ه زیندووانه

البده ین: كاتێ��ك میدی��ا ئ��ازاد به ھه وڵ و ھاوخه می مرۆڤدۆستانه دروستده كرا، داگیركاریی و له ئه وج��ی حیزبه كان توندوتیژی و بوغزی ده وڵه مه ندبون و پێشێلكاریدابون به رامبه ر كۆمه ڵگه و

نیشتیمان.كاتێ��ك میدیای ئازاد س��ه رقاڵی راپۆرت��ی ش��یكاریی و به دواداچونی پ��ڕ مه ترس��ی رۆژنامه گه ریدا بو بۆ دۆزینه وه ی حه قیقه ته ش��اراوه كان و ئه و دۆزه خه په نهانه ی كه حیزب بۆ میدیاكانی ئاماده كردبو، كۆمه ڵگه ی حیزب له ترۆپكی براكوژی و ره زاله تی

ئه كادیمیدا بون. كاتێك رۆژنامه نوسه سه ربه خۆكانی میدیای ئازاد له به رده م ھه ڕه ش��ه ی توندوتی��ژی و كوش��تن و رفان��دن و داپڵۆسیندا بون به ھۆی ئاشكراكردنی ھه مه جیه تی حیزب و وه حشیگه ریی و س��وته مه نی و بودجه و مافیاكان��ی داھاتی نیشتیمان، میدیاكانی حیزب

له ئه وجی بێده نگیدا بون. رۆش��نبیره نوس��ه رو كاتێ��ك جیدیی��ه كان ره خن��ه ی ئه كادیمی و سیس��تمه ل��ه و شارس��تانیان وێران��ه ناعادی��ل و ناشارس��تانی و ده گرت كه به رھه می حیزبس��االری و وه حش��یگه ریی بنه ماڵه گه ری��ی و بو ئۆپۆزس��یۆن له ھی��چ كونێكه وه دیارنه ب��و، درۆیه ك��ی گه وره یه گه ر به رھه می ئۆپۆزس��یۆن پێمانوابێت سیاس��ییه حیزب��ی و لێكترازان��ی نه خێر دروستبونی له كوردس��تاندا، ئۆپۆزس��یۆن یه كێكه له به رھه مه كان كه ڵه كه بون��ی چه ندین س��اڵه ی ئه و ھه مو ره خنه و لێكۆڵینه وه ئاكادیمی و كه رۆش��نبیرییانه ی فه رھه نگ��ی و له ره ھه ندییه كانه وه ده س��تیپێكرد تا راسته قینه ی فشاری ئازادو میدیای دوای رۆژنامه نوس��ان، خه ڵ��ك و ئه و پرۆس��ه گه وره یه ئۆپۆزس��یۆن

دروستبو.له به رئه وه ده رئه نجام ئه گه ر میدیای ئ��ازادو ئه ھل��ی بك��ه ون و دابخرێن كه موكوڕییه كانیان��ه وه به ھه م��و ل��ه ڕوی گه وره ی��ه كاره س��اتێكی س��ه رجه م مۆنۆپۆلكردن��ی حه قیقه ت��ه كان روداو و زانیاری��ی و زه به الحه كان��ی میدی��ا له الی��ه ن واته س��ێبه ره كانیانه وه ، حی��زب و گ��ه وره ی قه ده ری خۆدانه ده س��ت چه واشه كاریی و ماكیاژكردنی حیزب و شاردنه وه ی راس��تییه كان و ونكردنی

حه قیقه ته كان. كه وتنی میدیای ئازاد واته مه رگی ھه مه ڕه نگی و ھه مه جیاوازی كۆمه ڵگه و نیشتیمان. نیش��تیمان به بێ فه زای یه كتریی ئازادییه كانی پێكه وه ژیانی واته مه رگی ئه و روبه ره شارستانی و فه رھه نگییه ی كه ناوی كۆمه ڵگه یه ...

ئ��ه و كۆمه ڵگه یانه ی كه ھه مه ڕه نگی ئازادییه كانی تیادا خه فه كراوه دواجار قفڵ��دراوی س��ه رزه مێنێكی بوه ته دیكتات��ۆری یان عه س��كه ریی یان

مه زھه بی یا وه حشیگه ریی .شه ڕێكی قێزه ون

حی��زب زه به الح��ی میدی��ای س��ه رله به ری داگیركردنی به ھ��ۆی بودجه ی داھ��ات و س��ه رچاوه كانی كۆمه ڵگه وه له الی��ه ن زلحیزبه كانه وه كڕی��ن و له راده ب��ه ری توان��ای س��ه رچاوه ده س��ته مۆكردنی ئابورییه كان��ی میدی��ای ھه یه ، ھه ر

به پاره یه كی ریكالمه كانه وه له كڕینی خه یاڵی ، تاده گاته ده ركردنی سه دان سێبه رو ته فزیۆنی رۆژنامه و گۆڤارو چه واش��ه كردنی ب��ۆ ته موم��ژاوی خه ڵ��ك و داگیركردن��ی روبه رێك��ی گ��ه وره ی كۆمه ڵگ��ه و كڕین��ه وه ی حیزب میدیای ده زگاكان. پش��ك و له كوردس��تاندا بودجه یه كی خه یاڵی وه ك غه نیمه یه ك له داھات و بودجه ی له به رده س��تدایه خه ڵك��ی دزراوی ب��ۆ كڕینی رۆژنامه نوس و نوس��ه رو رۆش��نبیره كان، كه ئه م��ه بۆخۆی كاره س��اته و ئاوێنه و سه رجه م مێدیا نێچی��ره كان ناتوان��ن ئ��ازاده كان له ده س��تی ئه م جانه وه ره زه به الحه

رزگاربكه ن.میدی��ای ئازاد ب��ه م چه كه كۆن و ستراتیژه كورتخایه ن و رۆمانسیه ته وه ناتوانێت به ڕه نگاریی ئه م چه كه دڕنده و میدیاكانی ستراتیژه جه ھه نه میانه ی حی��زب بێت��ه وه . میدی��ای ئه ھلی ده بێت بیر له پ��رۆژه ی به رھه مهێن و داھات��ی ماددی س��ه ربه خۆی خۆی بكاته وه ، وه ك پرۆژه ی فه نده ڕایزین له ڕێی كۆمه ككۆكردن��ه وه ی وات��ه خه ڵك و ده وڵه مه ندو كۆمپانیاكانه وه ، زیات��ری ھه رچ��ی دۆزین��ه وه ی ب��ازاری ریكالمه كان��ه ، دۆزینه وه ی دۆزینه وه ی پشتیوان، ده وڵه مه ندی كۆمه اڵیه تیبونه وه و زیاتر، پش��كی به رھه مهێنان��ی پ��رۆژه ی بچ��وك و به ش��داریكردن له پ��رۆژه ی ئابوریدا قازانجی وه رگرتن��ی پش��ك و ب��ۆ به رده وام. وروژان��دن و ره خنه گرتن و زانیاریی زۆرترین پێشكه ش��كردنی ش��اراوه و به رھه مهێنان��ی ملمالنێی

ستراتیژی و به رده وام.

كاتێك حی��زب ده بێت��ه خاوه نی بێقه ید و ش��ه رتی ھه رچی سه رچاوه ئابوری و ژیاری و سیاسی و فه رھه نگی و رۆشنبیرییه كان، كاتێك حیزب ده بێت به عه راب��ی س��ه رله به ری دامه زراوه گه وره و پ��ڕۆژه كۆمپانیا و ئابوری و بچوك��ه كان، ئه وكات��ه ئیتر حیزب له جانه وه رێكی زه به الحی ھه مه جییه وه كوش��نده یه كی به داگیركار و ده بێت راسته قینه ی س��ه رله به ری پێكهاته و نێو كۆمه ڵگه ، زیندووه كانی جومگه ئه وكاتانه ئیتر میدیای زه به الح وه ك میدیایه كی نه خۆش و بێ مه عریفه ت و خاڵی له ھ��ه ر بنه مایه كی ئه خالقی و شارستانی خۆی ده كات به زمانحاڵی خه ڵ��ك و نیش��تیمان و نه ت��ه وه و

روداوه كان.نامه عریفی و ئه ندازه س��ازییه ئه و

وه ك تائه وڕۆك��ه نالۆژیكیی��ه ی سیاسی و ناش��رینی نه خش��ه یه كی حیزب��ی و كارگێ��ڕی و رۆش��نبیریی بریتیی��ه له س��ه رده كرێت كاری له به رجه س��ته كردنی كۆمه ڵگه له ناو كایه كی بچوك و ھه زیلی وه ك حیزبدا، ئ��ه م كڵێشه س��ازییه نائینس��انی و ناشارس��تانییه درێژك��راوه ی ئ��ه و سته مكارییه مێژویی و حیزبگه راییه یه كه به رھه می به لشه فیزم و ستالینیزم و نازی��زم و ش��ۆفێنیزم و به عس��یزم و رژێمه ئاینگه رایی مه زھه بگه رای��ی و دیكتاتۆرییه كان��ه ، تۆتالیت��اری و ئه وڕۆكه ئه م به رھه مه ناشارستانی و ب��ۆ به می��رات س��ته مگه راییه خێڵه كی و حیزبگ��ه را و ده س��ه اڵته عه شره تپه رست و بنه ماڵه په رس��ت و سته مكاره كان به جێماوه . ئه م میراته گه وره وگرانی گه نجینه یه ك��ی پێكڕا ئ��ه و كه ره س��ته و لۆژیكانه ی��ه كه تائه ندازه یه كی بێ مانا و بێ س��نور له توانایدایه كۆمه ڵگه و س��ه رله به ری پێكهات��ه زیندوه كان��ی كۆنت��رۆڵ و

مۆنۆپۆل بكات.كۆمه ڵگه له ڕاستیدا س��ه یركردنی به دید و دنیابینییه كی حیزبیانه ، واته نابینایی كۆمه ڵگه و س��ه یرنه كردنی به رامبه ر خودی ئه و پێكهاته گه وره یه ی كه حیزب تیایدا بێجگه له یه كه یه كی بچوكی ھه ڵتۆقیو ھیچی دیكه نییه . كۆمه ڵگه زیندوه كان��دا له كۆمه ڵگه حیزب كۆنت��رۆڵ ده كات، به اڵم له و ده سه اڵتی كه حیزب كۆمه ڵگایانه دا موتڵه ق��ه یان له ژێر ده س��ه اڵتێكی دیكتاتۆری��ی ی��ان مه زھه بگه رایی و ئیمانپه روه ری��دان، كۆمه ڵگ��ه وه ك كیانێكی س��ه ربه خۆ و زین��دو بونی داگیركاریی حاك��م حیزب��ی نییه و موتڵه ق��ی كۆمه ڵگه و س��ه رله به ری كه شارس��تانییه كانه . س��ه رچاوه دواج��ار مه رگ��ی كۆمه ڵگ��ه ل��ه م

ھاوكێشانه وه سه رچاوه ده گرن.ھه مه جیه تی ده س��ه اڵت و له ژێ��ر وه ك كۆمه ڵگ��ه حیزبگه رایی��دا كیانێكی س��ه ربه خۆ و زیندو وجودی نامێنێ��ت، س��رینه وه ی كۆمه ڵگ��ه یه كێك��ه له مه ھام��ه ھ��ه ره گرنگ و بنچینه ییه كانی ده س��ه اڵته موتڵه ق و دیكتات��ۆر و دیماگۆج��ه كان، ئ��ه م پڕۆسه ی س��ڕینه وه یه ته نها بریتییه نییه له سڕینه وه ی شوناس و زیندوێتی كۆمه ڵگه وه ك روبه رێكی به رھه مهێن و كاریگ��ه ر و په یوه ندیدار، نه خێر ئه م پڕۆسه یه بریتییه له گۆڕینی شوناس و له سه ربه خۆییه وه كۆمه ڵگه مه ھامی پاش��كۆیی ، وابه س��ته یی و ب��ۆ له روبه رێكی زیندوه وه بۆ پانتاییه كی م��ردوو، له كۆمه ڵگه یه كی خۆژێنه وه بۆ كۆمه ڵگه یه كی به كاربه ر و موحتاج و كۆمه ڵگ��ه گۆڕین��ی موچه خ��ۆر، فره جومگه و ف��ره له پێكهاته یه كی ره نگه وه ب��ۆ كوتله یه كی كۆنكرێتی

بێقسه و بێده نگ و خامۆش.بریتین ته نه��ا میدی��اكان ئای��ا رادی��ۆو رۆژنام��ه و له كۆمه ڵێ��ك ته له فیزیۆن و سایت له پۆلێنكارییه كی میدی��اكان ی��ان ساده وس��اكاردا، ھێزێكن ب��ۆ به رھه مهێنانی دیالۆگ و روانگه ی روانین و شیكاری و ره خنه و جی��اواز، ئایا میدی��اكان كۆمه ڵێك باڵوك��راوه ی م��ردون له فه زایه ك��ی بێس��تراتیژ و بێبه رنامه و دوب��اره و بێنه خش��ه و دنیابینی ، نه خێر میدیا به رله وه ی روانینێك بێ نه خشه یه كی فه رھه نگ��ی و مه عریف��ی دیاریكراوه له چوارچێوه ی دنیابینییه كی ئاشكرای

ستراتیژی و لۆژیكی به رده وام.... ئازادی راده ربڕی��ن په یوه ندییه كی به كۆمه مڵێك ھه یه كاریگه ری قوڵ و تێ��ز و چه مكی گرینگ��ه وه ، بۆنمونه سه ربه خۆیی یاسا و سه روه ری به بێ دادگا و ده س��ه اڵتی دادوه ری گشتی و په رله مانێك��ی ئه كتی��ڤ و گوێگ��ر، ئ��ازادی راده ربڕی��ن بون��ی نابێت. مرۆڤ��ه كان ئازادی��ی وه كچ��ۆن بیركردنه وه ی به جۆری په یوه س��ته جه به روتی كۆمه ڵگ��ه و تاك��ه كان و كران��ه وه ی داخ��ران و ئه خ��الق و فه رھه نگی ، ئاوه ھاش ئازادی بیروڕا و راده ربڕی��ن بێئه ندازه په یوه ندییه كی فه رھه نگی و شارس��تانی و ھه مه ڕنگی ھه یه به س��ه رله به ری كایه و پێكهاته

ژیاری و گشتی و تایبه ته كانه وه .جیاوازی گ��ه وره ھه ی��ه له نێوان

كۆمه ڵگ��ه ی زین��دو و كۆمه ڵگ��ه ی مردودا، ھه ر ل��ه ڕوی فه رھه نگییه وه تاده گاته م��ۆرال و تاده گاته روانین و دنیابین��ی و ھه س��ت و درك و زه وق و چه ش��ه ی كولتوری و ئیس��تاتیكی و تاده گات��ه فه نتازی��ا و بیركردنه وه و گ��ه وره . وه رچه رخان��ی گ��ۆڕان و پڕ كۆمه ڵگه یه كی زیندو كۆمه ڵگه ی له گۆڕانكاری و كار و كاریگه ریی ھزر و ته با و جیاوازه كانه ، ناكۆك و روانینه واته كۆمه ڵگه یه ك��ی ماڵتی روانین و كۆمه ڵگه ی به اڵم جیهانبینییه ، فره مردو ته واو جیاوازتره به ئه ندازه یه ك بیركه ره وه ، وه كیه ك كۆمه ڵگه یه كی وه كی��ه ك تێڕوانی��ن و وه كی��ه ك دواج��ار دنی��ا و، ته ماش��اكردنی كوش��تنی ب��ۆ كۆمه ڵگه یه ك��ه جیاوازییه كان، بۆنمونه كۆمه ڵگه ی ژێر دیكتاتۆره كان ده سه اڵته ده سه اڵتی یان تۆتالیتارییه كان یان ده س��ه اڵته روت مه زھه بگه را و حیزبس��االره كان ده كرێن��ه وه له ئه كتیڤتی و جیاوازی و ئه بس��تراكت ده بنه وه ب��ۆ تاكه یه ك ھاومه به ست و ھاوش��ێوه و دنیابینی دروس��تكردنی وات��ه ھاوئی��راده ، كۆمه ڵگه یه كی وه كیه كی له كوتله یه كی ئاب��وری و سیاس��ی و كۆنكرێت��ی ھاوكات فه رھه نگیدا. رۆش��نبیری و له و كۆمه ڵگایه نه ش��دا كه گه نده ڵی و عه نته ریات��ی حیزب��ی و راوڕوت��ی مافیاگه ری حیزبی ده گاته دوا ترۆپكی ده ره به گخوازی و داگیركردن و چێژی تائه وپه ری ناعه داله تی پاڵه وانبازیی ده ره به گخوازی زه وقی دامركانه وه ی ژی��ان به تاڵكردن��ه وه ی حیزب��ی و له به ھا و نرخه مرۆیی و شارس��تانی و روحیی��ه كان، ده ره نجام خوڵقاندنی وات��ه م��ردوه ، كۆمه ڵگه یه ك��ی گ��ه وره روبه رێك��ی خوڵقاندن��ی له بێبایه خی و كوش��تنی گۆڕانكاری و ئی��راده و دنیابینییه جی��اوازه كان، له كۆنخوازی ، لێوانلێ��و روبه رێ��ك ب��ه اڵم خاڵ��ی له گۆڕان��كاری نوێ و فه رھه نگی و گه ش��ه ی وه رچه رخانی

شارستانی .دواج��ار كۆمه ڵگه ی زین��دو به بێ رۆش��نبیری و فه رھه نگی و ملمالنێی زیندوكردنه وه ی به بێ شارس��تانی ، ھه مه ڕه ن��گ و یه ك��ه خان��ه و ھه مه جیاوازه كانیه وه به بێ جه نگێكی روبه ڕوبون��ه وه ی ب��ۆ س��تراتیژی نه ریتگه رایی و دۆگمایی و ھه مه جیه ت و داگیركاریی وجودی نییه . كۆمه ڵگه ی زیندو به بێ جیهانبینیه كی مۆدێرن و له ب��ه رده م ھه مه ڕه ن��گ جی��اوازو بچوكتری��ن ھه ڕه ش��ه و زه لیلتری��ن

دوژمندا شكستده ھێنێت.

مه رگی ئازادی ..مه رگی كۆمه ڵگه "شه ڕه كه زۆر له وه گه وره تره ھاوڕێ با ئاوێنه به جێنه ھێڵین"

ئایندە دوژمنی زۆری ھەیە، بەاڵم

ترسناکترین ئەوانەن ئەو قەناعەتمان

تیادا دەچێنن کە ناشێت ئایندە

لەئێستا جیاوازبێت کە سبەینێ وەک

ئەمڕۆیەو کە ئەمڕۆش بۆ ھەتاھەتایە

بەئەمڕۆیی خۆی دەمێنێتەوە

ئه گه ر میدیای ئازادو ئه ھلی بكه ون و

دابخرێن به ھه مو كه موكوڕییه كانیانه وه كاره ساتێكی گه وره یه له ڕوی مۆنۆپۆلكردنی

سه رجه م زانیاریی و روداو و حه قیقه ته كان

له الیه ن میدیا زه به الحه كانی حیزب و

سێبه ره كانیانه وه

كاتێك میدیا ئازاد به ھه وڵ و

ھاوخه می مرۆڤدۆستانه دروستده كرا حیزبه كان له ئه وجی

داگیركاریی و ده وڵه مه ندبون و

بوغزی توندوتیژی و

پێشێلكاریدابون به رامبه ر

كۆمه ڵگه و نیشتیمان

لەماوەی پێش��ودا مەسەلەی دیسان داڕش��تنەوەی دەس��تورو ئامادەکردنی ب��ۆ راپرس��ی هاتۆت��ە پێش��ێ. پاش بگرەو بێنەیەکی زۆر دواجار بڕیاردراوە پێکبهێنرێ��ت کەس��ی لیژنەیەک��ی٢١ بچێتەوەو بەدەس��توردا ئ��ەوەی ب��ۆ بەجۆرێک رێکەوتنی لەسەر دروستبکات ک��ە ئامادەبێ��ت ب��ۆ ئ��ەوەی بخرێتە

راپرسیەوە.بۆچونی من بەپێچەوانەی زۆر هاوڕێوە باش��ورو لەکوردس��تانی ئێمە ئەوەیە لەم دۆخە سیاس��یە ناتەندروستەدا نە لەدۆخێکی نە بەدەستورەو پێویستمان سیاسی تەندروستداین کە ئامادەبێت بۆ

ئەوەی دەستور بنوسێتەوە:١. پێویس��تمان بەدستور نیە چونکە بەب��ێ دەس��توریش ئەتوانی��ن ژیانی سیاسیمان بەشێوەیەکی رێکوپێک و بێ گرفتێکی گ��ەورە لەرێی پەرلەمان و ئەو دەسەاڵتانەوە کە هەیەتی رێکبخەین. خۆ گەر کار یان بڕیارێکی ئەم پەرلەمانەش خراپ و بێ کەڵک بو، ئەتوانین بەئاسانی لەدەورەیەک��ی پەرلەمان��ی ت��ردا یان لەڕێگەی دەورەداو لەهەم��ان تەنانەت کۆکردنەوەی ئەو دەنگانەی بۆ گوڕینی یاسایەک پێویستە، بەئاسانی دەستکاری بکەی��ن. لەحاڵەتێک��دا گەر دەس��تور بنوس��رێت و مادە یان چەند مادەیەکی خراپی تێدابێت، گۆڕینی هێندە ئەستەمە ک��ە پتر لەمەحاڵ ئەچێ��ت. لەم دۆخە ناجێگیرە سیاسیەی کوردستاندا کە پڕە لەدژایەتی و دوژمنایەتی ش��اراوە، هێچ پێویست ناکات ش��تی جێگیرو بڕیاری جێگی��ر بدەین کە نەتوانین بەئاس��انی

بیگۆڕین و چاکی بکەینەوە. ٢. ئەو بۆچونە هەمیش��ەو هەموکات راست نیە کە بونی دەستور سەقامگیری و دەوڵەتی یاسا دروست ئەکات. ئەزمونە سیاس��یەکانی ئەم ناوچانە پێچەوانەی

ئەم قس��ەیە ئەسەلمێنن و دەستور نەک نەکردوە، دروس��ت یاس��ای دەوڵەتی بەڵکو بوەت��ه بەڵگەنامەیەک کە تەنها رەوایەتی بۆ حوکمڕانی ناڕەوا دروس��ت کردوە )دەستوری س��وریاو دەستوری میس��ری حوس��نی موبارەک باشترین نمون��ەن(. بگ��رە زۆرج��ار دەس��تور لەبری س��ەقامگیری و دەوڵەتی یاس��ا، ئەگەرەکانی ئ��اژاوەو ناس��ەقامگیری و شەڕی ناوخۆ بەهێز ئەکات. دەستورێک دەس��توری رەشنوس��ەکەی )وەک هەرێم( کە النیکەمی ئازادی و مافەکانی رێگاکان��ی هەم��و نەس��ەلماندبێت، بەتۆپ��زی دیکتات��ۆری دروس��تبونی س��ادەش بەزۆرینەیەکی کردبێت��ەوە، ببێت بەدەستوری هەمومان، درەنگ یان زو نەک سەقامگیری، بەڵکو کەرتبون و

ناکۆکی و دوژمنایەتی دروست ئەکات.3. دەس��تور لەم دۆخانەدا نانوسرێت کە حوکمڕانیەکی هەیە پتر لەحوکمڕانی ن��ەک ئەچێ��ت، حیزب��ی ئیمارات��ی حوکمڕانیەکی بەدەزگایی بو. کارەکتەری نوسینەوەی دەستور لەم دۆخانەدا هەر ئەو بکەرە سیاسیانە ئەبن کە دەسەاڵتی یەکەم و دوەمیان لەم ئیماراتە حیزبیەدا هەی��ە. هەر لەبەرئەم��ەش لەهەوڵێکی بەردەوام��دا ئەبن بۆ ئ��ەوەی جۆرێک دەس��تور بنوس��رێت کە لەبەرژەوەندی بۆ بێ��ت. ئیمارەت��ە حیزبیەکەیان��دا سەلماندی ئەم بۆچونەش هەر ئەوەندە بەسە تەماشای ئەو رەشنوسی دەستورە بکەین کە تاپێش ماوەیەکیش ئەیانویست بیخەنە راپرسیەوە. چیرۆکی بەسەرهاتی ئەو رەشنوس��ی دەستورەو نوس��ینی لەپەرلەم��ان و تێپەڕاندن��ی ش��ێوازی هەوڵدان��ی ب��ۆ خس��تنە راپرس��یەوە لەکاتێک��دا دەی��ان و س��ەدان هاواڵتی ئ��ەم واڵت��ە لەهەمو چی��ن و توێژەکان دژی راوەس��تان، بەس��ن ب��ۆ ئەوەی دەریبخ��ەن کە چ نابەرپرس��یارێتیەکی گەورە لەو کاربەدەست و بەرپرسیارانەدا هەی��ە کە بڕی��اری سیاس��ی بەتۆپزی

لەدەستیاندایە.لەراس��تیدا ئەو رەشنوس��ە ئەوەندە ئەوەن��دەش بەئ��ازادی و دژ تەڵ��ەی رێخۆشکردنی بۆ س��تەمکاری هەیە کە هیچ جێگەیەک بۆ خۆشبینی ئەو کەسانە ناهێڵێت��ەوە کە ئەیانەوێت جارێکی دی هەمان ئەو بکەرە سیاس��یانە دەستور بەئازادیەکان س��ەبارەت بنوس��نەوە. ڕەشنوس��ەو ئ��ەم ی ١٩ لەم��ادەی

لەبڕگەی١٠ دا بەدەق هاتوە:هەمو کەس مافی ئازادی رادەربڕینی هەیە، پێویس��تە ئازادی رۆژنامەنوسی و راگەیان��دن و رادەربڕی��ن و هۆیەکان��ی فرەالیەنیی��ان مس��ۆگەر بکرێت، بەاڵم ئەم مافە توانج و تەش��ەرەو "هاندان بۆ توندوتیژی و برەوپێدانی رق و کینە لەنێو پێکهاتەکانی گەلی کوردس��تان-عێراقدا

ناگرێتەوە".ه��ەر دوا دەربڕینی ئ��ەم بڕگەیە کە ئاوارت��ەی ئەو نوس��ینانەی کردوە کە هان��ی توندوتیژی ئ��ەدەن و رق و کینە باڵوئەکەنەوە، بەئاسانی و زۆر بەیاسایی دەس��تی برادەران ئەکاتەوە بۆ ئەوەی هەم��و ئازادیەک��ی بی��روڕا لەناوبەرن و هەمو نوس��ینێکی رەخن��ەی توند یان حومکڕانیان، سیاس��ەت و دژی ن��ەرم ب��ەم تۆمەتە تاوانباربک��ەن و قەدەغەی بکەن و نوسەرەکەش��ی توش��ی دادگاو

زیندانیکردن بکەن.لەبڕگەی حەڤدەی��ەم و خاڵی دوەمی

هەمان مادەدا بەدەق هاتوە:)ئەو کۆمەاڵنە قەدەغ��ە ئەکرێن کە ئامانجی��ان ی��ان کردەوەکانیان لەگەڵ یاساکان دەس��تورەو ئەم حوکمەکانی ناک��ۆک بن یان هەڵوێس��تێک وەربگرن ک��ە دژی پێکەوەژیانی ئاش��تیخوازانەو نەتەوەیی و پێکهات��ە لێکنزیبون��ەوەی ئاینیەکان��ی گەلی کوردس��تان- عێراق

بێت(.لێرەش��دا دوا دەربڕی��ن کە باس��ی پێکەوە ژیانی ئاشتیخوازانە ئەکات، زۆر بەیاسایی دەستی برادەران ئەکاتەوە بۆ

ئەوەی هەر کۆمەڵەیەک کە بەدڵی ئەوان نیە، قەدەغە بکەن.

مادە لەهەم��ان هەژدەهەم بڕگ��ەی س��ەبارەت بەحیزب و رێکخراوی سیاسی

لەخاڵی سێدا بەدەق هاتوە:)ئ��ەو حیزبەی هەوڵب��دات لەرێگەی ئامانجەکان��ی ی��ان چاالک��ی، زی��ان

دیموکرات��ی بنەڕەت��ی بەسیس��تەمی هەرێمی کوردس��تان بگەیەنێت یان الی بەرێت، ی��ان هەڕەش��ە لەیەکپارچەیی هەرێم، یان پێکەوەژیانی ئاشتیخوازانەی پێکهات��ە نەتەوەی��ی و ئاینیەکانی بکا، بەس��ەرپێچکاری دەس��تور دادەنرێت و دادگای دەستوریش الیەنی پەیوەندیدارە ب��ۆ بڕیاردان لەس��ەر ئەو س��ەرپێچیە دەس��توریەی دراوەت��ە پاڵ��ی و رادەی

سەرپێچیەکە(.هەم��و ئ��ەو دەربڕینان��ەی لەالیەن نوس��ەری ئەم وتارەوە تۆخکراونەتەوە بەسن بۆ ئەوەی زۆر بەئاسانی برادەران بتوان��ن هەمو حیزب ی��ان رێکخراوێک قەدەغ��ە بکەن کە بەدڵی ئەوان قس��ە ناکات یان مەترس��ی ئ��ەوەی لێئەکەن لەسەنگ و مەحەکیان لەهەڵبژاردندا کەم ئەکاتەوە. برادەران زۆر بەئاسانی ئەتوانن هەمو مەترس��یەک بۆ سەر خۆیان وەک مەترسی بۆ سەر دیموکراسی کوردستان وێنا بکەن و هەر ب��ەم تۆمەتەش هەمو نەیارە سیاس��یەکانیان لەکاری سیاسی

قەدەغە بکەن.ب��ۆ ئەوان��ەش کە دڵیان ب��ەدادگای دەستوری خۆشەو پێیان وایە الیەنێکی بێالیەن بڕیار لەتەفس��یری ئەم مادانە ئ��ەدات ب��ا ب��ەوردی م��ادەی٩٢ ئەم دەس��تورە بخوێنەوە کە لەس��ێ خاڵ پێکهات��وە. خاڵی یەکەم باس��ی ئەوە ئ��ەکات ک��ە ئەندامانی ئ��ەم دادگایە لەناو دادوەران و مامۆس��تایانی یاس��او پارێزارانێکدا هەڵئەبژێردرێن کە بیس��ت س��اڵە ئەم کارە ئەکەن. بەاڵم لەخاڵی

دوەمیدا بەدەق هاتوە:) سەرۆکی هەرێم بەراوێژکردن لەگەڵ دادگای ئەندامانی دادوەری ئەنجومەنی

دەستوری ئەپاڵێوێت(هەرک��ەس تۆزێ��ک چ��اوی بکاتەوە ئەو راس��تیە ئەبینێت کە دەس��ەاڵتی لەدەس��ت دادگای��ە ئ��ەم پااڵوتن��ی سەرۆکی هەرێمدایەو دەوری ئەنجومەنی دادوەریش تەنها راوێژکردنە. راوێژکردن

هیچ ئیلتزامێک ناخاتە س��ەر سەرۆک و ئەتوانێت گوێ ل��ەو راوێژە بگرێت یان نەگرێ��ت. بەکورتی و بەک��وردی کەس نابێتە ئەندامی دادگای دەس��توری گەر سەرۆک نەیپاڵێوێت و لێی رازی نەبێت. پاش ئ��ەم پااڵوتنە لەخاڵی س��ێهەمدا ئەچێت��ە پەرلەمان و ئەبێت دو لەس��ەر س��ێی پەرلەمان دەنگی بۆ بدات. ئەی پاڵێوراوەکانی س��ەرۆک دەنگی ئەگەر پێویس��تیان نەهێنا چی؟ هیچ وەاڵمێک بۆ ئەم پرسە لەم رەشنوسەدا نەهاتوەو پرۆسەکە جارێکی دی دوبارە ئەبێتەوە. سەرۆک ژمارەیەک پاڵێوراوی تر ئەنێرێت تا ئەوکاتەی دو لەس��ەر سێ ئەهێنن، گ��ەر نەش��یان هێنا ئەوا ب��ێ دادگای دەس��توری ئەبین. بەکورت��ی و کوردی سەرۆک دادگای دەستوری دائەنێت کە کاری ئەم دادگایە تەفس��یری دەستورو تەنانەت لێپێچینەوەیە لەو شکاتەی کە رەنگە لەس��ەرۆک بکرێت. دادگایەکیش کە س��ەرۆک دایبنێ��ت، بێالیه نی خۆی لەدەست ئەدات وەک دادگای دەستوری ک��ە مالکی داینا، تەنه��ا کارێک بیکات ئەوەی��ە دەس��تور بەمەیل و ئ��ارەزوی

سەرۆک تەفسیر ئەکات.ئەمە ئەو رەشنوس��ەیە ئ��ەو بکەرە سیاسیانە نوسیان کە ئێستاش بەهەمان لەداڕش��تنەوەی بەش��دارن هێ��زەوە خۆش��باوەڕیەکی ئای��ا دەس��توردا. ساوێلکانە نیە وێنای ئەوە بکەین شتی باش��تر لەمە لەهەگبەی ئەم عەقڵیەتە

زاڵەوە دێتە دەرێ؟هەستئەکەم گەر کەمێک بەرپرسیارانە تەماش��ای دۆخەک��ە بکەی��ن و کەمێک گرنگ��ی و تەماش��ای بەدڵس��ۆزیەوە لەم بکەین، دەس��تور مەترس��یەکانی وابەه�ێزدا کارەکتەری لەبونی دۆخەداو ب��ەم عەقڵیەت��ە خراپ��ەوە، دەس��ت بەنوس��ینی دەس��تور ناکەی��ن و لێ��ی ئەگەڕێین بۆ دۆخێکی تر کە تیایدا هێزی بەرپرسیارتر کارەکتەری بەرپرسیارترو

ئامادەبن.

گفتوگۆی بەس��ەرچونی س��ەدەی ڕۆژنامەگەری��ی تەقلیدی��ی هێش��تا نەگەیشتۆتە جیدیی بەش��ێوەیەکی ب��ەاڵم دەرکەوتەکانی کوردس��تان، بەرۆکی میدیای کوردیشی ماوەیەکە گرتۆت��ەوە. گومانی تێ��دا نییە، کە میدی��ای کوردس��تان مۆدێلێکی زۆر ک��ۆن و خراپ��ی میدی��ای دەوڵەتە حیزبییەکانەو کوالیتییەکەشی بەقەد قسەکردنی دیکتاتۆرێک لەدیموکراسیی باشتر نییە. ئەوەی جێگای سەرنجە کە مردن لەواڵتی ئێمەدا کەس شۆک ناکات، چونکە کردەی کوشتن کە تا توندوتیژیی میت��ۆدی پلە ئەوپەڕی تێدا بەکاردەهێنێت، جێگای بەمردنی ئاسایی چۆڵکردوەو ویژدانی ئینسانی ئێمەی کولکردوە. لەدونیای میدیاشدا مردن��ی الپەڕەو وش��ەکان هیچ هێزو کەسێک توشی شۆک ناکات، چونکه گش��تدا لەگەڵ گش��ت لەجەنگ��ی بەرامبەر بەرپرس��یارێتی وی��ژدان و بەژیانی ئابوریی دونیای سەربەخۆی

وشە بونی نامێنێت. داخس��تنی ڕۆژنامەکان و خستنیان ب��ۆ ن��او ب��ازاڕی کڕین و فرۆش��تن لەالیەن سەرمایەدارەکانەوە، هێندەی قەیرانی بەس��ەرهه ڵدانی پەیوەندی سەردەمی میدیای دیگیتالەوە هه یە، ئەوەن��دە پەیوەن��دی بەکوالیتی��ی ڕۆژنامەکانەوە نییە، هێندەی پەیوەندی بەلەدەستچونی ئەو فرسەتەوە هه یە کە ئ��ەو دەزگایانە لەکات��ی خۆیدا میدیای گرنگییەکان��ی مەترس��یی و نوێیان نەدەبینی، ئەوەندە پەیوەندی دونیای نییە. ناوەڕۆکەوە بەخراپیی ئێس��تامان پڕە لەکوانوی زانیاریی، زانیاریی ڕۆژنامەکان بەچەشنێک کە کۆنتری��ن زانیاریی��ن کاتێک دەگەنە دەس��ت خوێن��ەر، ب��ەاڵم ئ��ەوەی گرنگیی ڕۆژنام��ە دەهێڵێتەوە هێزی نییە، زانیارییەکان خێرای گەیاندنی بەڵک��و هێ��زی کەش��فکردنی دیوە نەبینراوەکانی ڕوداوەکان و نیشاندانی

میکانیزمی ئیش��کردنی سیاس��ەت و کۆمەڵگاو کولتورە. واتە دروستکردنی ب��ۆ ئەڵتەرناتیڤ��ە وش��یارییەکی خوێندنەوەو س��ەتحییبونی دونیای

لێکدانەوەکان. هه فتەنام��ەی ئاوێنەش کاتێک کە دروس��تبو، یەکێک لەخواس��تەکانی بریتیی بو لەبەش��داربون لەپرۆسەی گش��تییەکی ڕای دروس��تکردنی بەمیدیای بەرامب��ەر ئەڵتەرناتی��ڤ حیزبیی و تاکڕەهه ندییەکەی لەدونیای ڕۆژنامەگەریی ئێمەدا. ئەم لەدایکبونە کاریگەری��ی گەورەی هه بو لەس��ەر سەربەخۆ روبەرێکی دروس��تکردنی بۆ نوسین و گفتوگۆ. هۆکارێک بو بۆ ئێمەو تاکی وش��یاریی فراوانکردنی کردن��ی بەبکەرێک��ی پرس��یارکەرو خوێنەرێک��ی ئەکتی��ڤ و تاکێک��ی

جیدیی. مۆدێلی کردنی ئاوێنە بەدەزگایەکی پشکدار، مۆدێلێک بو بۆ ئەو سەردەمەی خۆی گرنگیی گەورەی هه بو، تاوەکو بتوانێت بەردەوامیی بەژیانی میدیای بدات. ئێم��ەدا لەکۆمەڵگای ئ��ازاد لەمڕۆش��داو پاش تێپەڕبونی١٠ ساڵ بەسەر ئەم ئەزمونەدا ئاوێنە ڕوبەڕوی تەنگه ژەیەکی ئابوریی گەورە هاتوە. گەورەی بەشێکی تەنگەژەیەش ئەم ئابورییە دۆخ��ە ب��ەو پەیوەن��دی وێرانەیەوە هه یە کە سیاسەت لەواڵتی بەش��ەکەی بەرهه میهێناوەو ئێمەدا تریش��ی بەڕای من پابەندی ئەوەیە کە ئاوێن��ە، وەکو زۆرێ��ک لەدەزگا گەورەکان��ی تری ناو دونیای میدیای لەدۆزینەوەی دواکەوت��وە خۆرئاوا، مۆدێل��ی ن��وێ و کاری ئەڵتەرناتیڤ بۆ سەردەمی دیگیتاڵبونی زانیاریی و فەیس��بوک و لەالیەن داگیرکردن��ی

تویتەرو هاووێنەکانییەوە.دیارە ئەم وتارە جێگای تاوتوێکردنی کەموکوڕیی و هۆکارەکان نییە، هێندەی هه وڵێکە بۆ بەشداربون لەدۆزینەوەی مۆدێلێکی نوێ بۆ ڕزگارکردنی ئاوێنەو تێدانییە گومانی بەردەوامێتیپێدانی. کەمبون��ەوەی خوێن��ەرو ڕی��کالم، قەیرانە ئ��ەم گرنگی دوکۆڵەک��ەی

پێکدەهێن��ن، بەاڵم من وایدەبینم کە لەگەڵ هه مو قەیرانێکدا شانسێکیش زیندوبون��ەوە. ب��ۆ لەدایکدەبێ��ت دەرچون لەم قەیران��ەش بەڕای من ته نها بەهاندان��ی کڕین و دۆزینەوەی دروس��تنابێت، ئاوێنە ب��ۆ خوێنەر گەرچ��ی دو کۆڵەک��ه ی زۆر گرنگی ئاوێن��ەو هه م��و ڕۆژنامەیەک��ی تر پێکدەهێنێت، بەڵک��و لەپاڵ ئەمەدا پێویس��تمان بەمۆدێل��ی تر هه یە بۆ خۆڕێکخستن و کارکردن، تاوەکو لەم

قەیرانە بونیادییە ڕزگارمان بێت. ئێمە لەئەزمونی دونیای خۆرئاوادا دونمون��ەی زۆر لەی��ەک جیاوازامان هه یە کە دەکرێت بۆ ئەزمونی ئاوێنە س��ودی گەورەم��ان پێبگەیەنێ��ت. یەکەمیان ئەوەیە کە زۆرینەی ڕۆژنامە

گ��ەورەکان تاوەکو ٨٠ %ی داهاتیان نمونەی لەڕیکالم��دا پەیدادەک��ەن و تریش��مان هه یە کە ڕیکالم مۆتۆڕی مان��ەوەی نیی��ە لەژیان��دا. لەواڵتی FAZ ئەڵمانیادا نمون��ەی یەکەم لەو SZ و ئەوان��ی ت��ردا دەبینین کە دو ڕۆژنامەی کۆنزەرڤاتیڤ و لیبراڵی ئەڵمانین، نمونەی تریشمان هه یە وەکو taz ک��ە ڕۆژنامەیەکی ئەڵتەرناتیڤی ئەڵمانیی��ەو پش��ت بەخوێنەرەکانی دەبەستێت. ڕۆژنامەی taz لەسەرەتای نەوەدەکانی س��ەدەی پێشودا توشی بوەوەو دارایی گ��ەورەی قەیرانێکی بەپرنس��یپەکانی دژ نەیویس��ت ڕێکالم��ەوە لەڕێ��گای خ��ۆی، ڕۆژنامەکە ل��ەو قەیرانە ڕزگاربکات، بەدۆزین��ەوەی هه ڵس��ان بەڵک��و

لەبەدەزگاییکردنی ن��وێ مۆدێلێکی ڕۆژنامەکەیان. ئەم مۆدێلەش بریتیی ب��و لەدروس��تکردنی رێکخراوێک��ی هه رەوەرزی��ی ک��ە بەئەڵمانییەکەی Genossenschaft ب��ە دەبێ��ت ب��ە دەبێ��ت بەئینگلیزییەک��ەی و بریتییە ئەم مۆدێلە .Cooperativeک��ە رێکخراوێ��ک لەدروس��تکردنی خۆبەخشانە لەپێناوی دەستکەوتێکی یاخود کۆمەاڵیەتی��ی ی��ان ئابوری واتە دروس��تدەکرێت. ڕۆش��نبیریی رێکخراوێک کە مەبەس��تی سەرەکیی س��ود نیی��ە، بەڵک��و خزمەتکردنی کۆمەاڵیەتیی دیاریکراوی ئامانجێکی بێبەرامبەرە. ئەم مۆدێلە لەخۆرئاوادا مێژویەک��ی کۆنی هه یە، لەمڕۆش��دا لەکۆڵەکەکان��ی بەیەکێ��ک ب��وە خۆبەڕێوەب��ردن و خۆڕێکخس��تن کە ئەم��ڕۆدا لەئەڵمانی��ای ژمارەی��ان گەیشتۆتە س��ەروی ٧٠٠٠ رێکخراو. ڕۆژنامەی taz ئەم مۆدێلەی هه ڵبژاردو لەم هه نگاوەشیدا سەرکەوتوبو. واتە کردنی ڕۆژنامەکە بەڕۆژنامەی خەڵک؛ بەمانایەکی تر هه ر کەس��ێک بیەوێت ببێت بەئەندام تیایدا، دەبوایە کەمتر لە١٠٠٠ مارک نەدات و زیاتریش لە٢٥ هه زار نەخاتە ناو دەزگاکەوە، تاوەکو بااڵنس��ی هێز رابگیردرێت. لەمڕۆشدا ب��ڕی ئەم پارەیە بوە ب��ە٥٠٠ یۆرۆ. هه م��و ئەندامێک ل��ەم رێکخراوەدا، بەخاوەنی بەبێ جیاوازی��ی، دەبێت ی��ەک دەن��گ و هه م��و س��اڵێکیش دەتوانێ��ت لەکۆبونەوەی س��ااڵنەی

گشتییدا بەشداربێت.من وایدەبینم ئەم مۆدێلە گرنگییەکەی کەلەڕێگایەوە نیی��ە ل��ەوەدا ته نها بەڵکو ڕزگاردەکرێت، ڕۆژنامەی��ەک خوێنەری دۆزینەوەی مۆدێلی لەپاڵ نوێ��ی مۆدێلێک��ی بەردەوام��دا، دەس��تەجەمعیی و پێکەوەکارکردنی کە دەهێنێتەکایەوە بەرپرس��یارێتی بەته نها نابێت بەهۆکارێک بۆ ڕاگرتنی پڕۆژەیەک لەدۆخی مەمرەو مەژییدا، بەڵکو دەبێت بەنەخش��ەڕێگایەک بۆ یارمەتی��دان لەپێن��اوی یارمەتیدانی Capacity خۆ، ئەوەی کە پێیدەڵێن

building. ڕۆژنام��ەی taz توان��ی لەماوەیەک��ی کەمدا پتر لە 3٠ هه زار ئەن��دام کۆبکات��ەوەو زیاتر لە ٧٠٠٠ کڕینی س��اڵێکی پارەی کەس��یش هه نگاوەش ئەم بدەن. پێش��وەخت ڕزگارکردنی ب��ۆ بەمۆدێلێ��ک ب��و ڕۆژنامەک��ە لەکەوتن و سەرخس��تنی مۆدێل��ی هاوکاری��ی هه رەوەرزی��ی کەپیتال��دا، بێبەزەی��ی لەدونی��ای لەپێناو مانەوەی پرۆژەیەکی میدیایی ئەڵتەرناتیڤ. ئاوێنەش پێویستە وەکو ڕۆژنامەیەکی ئەهلی بەڕاستیی بکرێت بەموڵکی خەڵک و خەڵکیش بەموڵکی ئ��ەم هه ن��گاوەش بزانێت. خ��ۆی ئ��ەو بەرپرس��یارێتیی و وش��یارییە لەکۆمەڵ��گای ئێمەدا دروس��تدەکات پ��رۆژە ئەهلییە س��ەربەخۆکان کە بەئاسانیی لەدایکنەبن و بەزەحمەتی

نەمرن. مانەوەی ئاوێنە ته نها بۆ مانەوەی ئ��ەو پەراوێ��زە دیموکراتییە گرنگ نییە کە چەندین س��اڵە ئینس��انی ئێم��ە ش��ەڕی لەپێن��اودا دەکات، بەڵکو لەهه م��وی گرنگتر ئەوەیە کە ئەم پەراوێ��زە دیموکراتییە بەرگریی بکات. خ��ۆی لەس��ەربەخۆییبونی میدی��ای ئێم��ە خەریک��ە بەتەواوی لەدەستدەدات و خۆی س��ەربەخۆیی زۆر بڕێک��ی س��ێبەر میدی��ای بکرێت و نوسەرانمان لەڕۆژنامەنوس و بەپارەی نەوتی حیزبیی السیانبدات. لەشوێنی دەتوانین نوسەران ئێمەی نوسینەکانمان لەپاداشتی خۆمانەوە خۆش��بین، وەک��و ماوەیەک��ی زۆر لەراب��ردودا کردومانەو لەئێستاش��دا دەیکەین، ڕۆژنامەکەمان��دا لەگ��ەڵ ب��ەاڵم ئەمە پێنەدۆزییە بۆ گرفتێکی

بونیادیی.ئەگەری کەوتن��ی ئاوێنە زەنگێکی مەترس��یدارە ب��ۆ کەوتن��ی یەکێک س��ەربەخۆکانی پنتە لەگرنگتری��ن کۆمەڵگای ئێمە. با پێکەوە بەرگریی ل��ەم س��ەربەخۆییە بکەین. ئەمەش کاریک��ی مەحاڵ نیی��ە، چونکە گەر س��ەربەخۆیی بەپ��ارە رزگاربکەین، باشترە لەوەی بەخوێن رزگاریبکەین.

با پێکەوە ئاوێنە ڕزگاربکەین13 )4٨٢( سێشه ممه ٩/6/٢٠١٥ [email protected]بیروڕا

ئاراس فه تاح

رێبین هەردی

میدیای ئێمە خەریکە بەتەواوی سەربەخۆیی خۆی

لەدەستدەدات و میدیای سێبەر

بڕێکی زۆر لەڕۆژنامەنوس و

نوسەرانمان بکرێت و بەپارەی نەوتی حیزبیی

السیانبدات

ئەگەری کەوتنی ئاوێنە زەنگێکی مەترسیدارە بۆ کەوتنی یەکێک

لەگرنگترین پنتە سەربەخۆکانی کۆمەڵگای ئێمە

دەستور لەئەمارەتی حیزبیدا نانوسرێت

دەستور لەم دۆخانەدا نانوسرێت کە

حوکمڕانیەکی هەیە پتر لەحوکمڕانی ئیماراتی حیزبی

ئەچێت، نەک حوکمڕانیەکی بەدەزگایی بو

کارەکتەری نوسینەوەی دەستور

لەم دۆخانەدا هەر ئەو بکەرە سیاسیانە ئەبن کە دەسەاڵتی یەکەم و دوەمیان لەم ئیماراتە

حیزبیەدا هەیە

دورنزیک گۆشه‌یه‌که

‌‌سه‌ردار‌عه‌زیز‌ده‌ینوسێت

بیرورا 14(482( سێشه ممه 2015/6/9

هه ڵبژاردنی تورکیا، ئه و واڵته ی خستوه ته ب��ه رد ه م کۆمه ڵێک ئه گ��ه ری گۆڕانکاری و ناوه وه و ئاس��تی له هه ردو وه رچه رخ��ان، ده ره وه دا. له به ر گرنگی تورکیا بۆ ئه وروپاو به ڕاس��ته وخۆیی و ناوه ڕاس��ت رۆژهه اڵتی هه روه ها بۆ هاوسه نگی زلهێزه كانی جیهان ه��ه ر گۆڕانکاری��ه ك له و واڵته دا س��ه نگی خۆی و کاریگه ری فره ئاس��تی ده بێت. بۆیه هه ڵبژاردنی تورکیا ئه مڕۆ له هه ر ساتێکی تر زیاتر جێگای بایه خی دونیایه. ئایا تورکیا ئه و پێگه س��ه قامگیره یه که لێیه وه هه وڵی بدرێت؟ ناوه ڕاست رۆژهه اڵتی سه قامگیری ئه مه پرسیارێکه له ناوه نده دیپلۆماتیه کانی رۆژئ��اوادا ده كرێت. ی��ان تورکیاش به ره و هه نگاوده نێت، ناوخۆی��ی ناس��ه قامگیری که ترس��ێکی ڕاوه دوی سیاس��ه ت داڕێژان ده نێ��ت ده رباره ی ناوچه ك��ه. ئه وه ی رونه ئاڵۆزه، هه ڵبژاردنه ك��ه ده رئه نجام��ی که کۆمه ڵێ��ک ئه گ��ه ر له ئارادایه ک��ه لێره دا

هه ندێکیان ڕاڤه ئه که ین.ئه گ��ه ر یه ک��ه م، تورکیا زیات��ر به ره و ده س��ه اڵتی به تایبه تی ده س��ه اڵتگه رایی و تاکه که س��ی ده ڕوات. ئه مه وه ها ده کات که ده رئه نجامی ئ��ه م هه ڵبژاردنه کاریگه ربێت له س��ه ر پرس��ی ئه وه ی ئایا تورکیا به ره و کوێ؟ به ره و چ سیس��ته مێک؟ له ئه نجامدا ب��ه ره و چ کۆمه ڵگای��ه ك. ب��ه اڵم ئه نجام هه رچ��ی بێ��ت، ده رئه نجام��ه كان دیارن. س��ه رده می زێرینی پارتی دادوگه شه پێدان به سه رچو. ئه وه ی ئه مڕۆ له دونیادا جێگای سه رنجه له و واڵته دا پارتی دادوگه شه پێدان نیه که خاوه ن چه ندین چیرۆکی کاریگه ربو له سه ره تای هاتنیه وه هه تا دوا هه ڵبژاردنی پێشو: چیرۆکی وه ك ئیسالمی دیموکراسی، دۆس��تی ئه وروپا، کراوه به ره و بازاڕو زۆری تر. ئه وه ی خاوه ن چیرۆکه ئه مڕۆ هه ده په.

ئه گ��ه ری دوه م، ئه گه ر ج��اران تورکیا بو که پارتی دادوگه ش��ه پێدان گۆڕانکاری تی��ادا روده دا، ئ��ه وا ئه مڕۆ ئ��ه وه پارتی به گۆڕانکاری خۆیه ت��ی دادوگه ش��ه پێدان گه وره دا تێده په ڕێت. ئه م گۆڕانکاریانه هه ر له زاڵبونی زیاتری ده س��ه اڵتی ناده ستوری ئه ردۆگان، له ده س��تێوه ردانی له حکومه ت، وه زیران. به رامبه ر سه رۆکوه زیرو له بێڕێزی ئ��ه م دۆخ��ه وه ه��ا ده كات ک��ه پارت��ی ئه ردۆگان، پارتی بکاته دادوگه ش��ه پێدان نه مان��ی ئ��ه ردۆگان یانی نه مان��ی پارتی دادوگه شه پێدان پارتی دادوگه ش��ه پێدان. ئه زمونێک��ی ناوازه ب��و له پێکه وه گرێدان��ی ده نگ��ده ری ڕاس��تڕ ه وی میان��ڕه و له گه ڵ ئاینداره کان��دا، به تێکه ڵی له گه ڵ کۆمه ڵێک لیبرالی ڕاس��تڕه و و لیبرالی چه پڕه و له گه ڵ زۆرێک له وانه ی ک��ه خه می ژیانیان بژێوی دابینکردن��ه. ئه وه ی جێ��گای تێڕامانه که پارتی دادوگه شه پێدان هێزه ئیسالمیه كانی له پارتی سیاس��ی شوناس��گه را رزگارکردو کردنی به پارتی سیاس��ی گشتگیر، ئه وه ی catch پێیده وترێت سیاسیدا له ئه ده بیاتی all party. جێ��گای س��ه رنجی که پارتی گه الن یان ه��ه ده پ له هه وڵی ئه وه دایه که به هه م��ان ئه زمون��دا تێپه ڕێ��ت، له پارتی شوناس��گه را، که پارتی نوێنه رایه تی کورد یان پارتی سیاسی ئیتنی بگۆڕێت بۆ پارتی سیاسی گش��تگیر. ئه مه ده رئه نجامی ئه و پێکهاته ئاڵۆزه ی کۆمه ڵگای تورکیایه، که پره له چی��ن و پێکهاتهو پێکه وه بوی گروپی جیاواز جیاواز. بۆیه ده بینین هه مو پارتێکی سیاسی له تورکیا جوگرافیای تایبه تی خۆی

هه یه.حکومه تێک��ی س��ێیه م، ئه گ��ه ری ناس��ه قامگیر. ئه گه ری ئ��ه وه هه یه پارتی زۆر زۆرین��ه ی ن��ه ک دادوگه ش��ه پێدان نه هێنێت هه تا به ئاس��انی به ته نها ده ستور بگۆڕێت به اڵم قسه له س��ه ر ئه وه ده كرێت که ڕه نگه پارتی دادوگه شه پێدان ناچاربێت دابمه زرێنێ��ت. هاوپه یمان��ی حکومه ت��ی حکومه ت��ی هاوپه یمان��ی له تورکیا خاوه ن مێژویه ك��ی خراپه، مه گ��ه ر واڵتێکی وه ك ئیتاڵی��ا بتوانێ��ت شانله ش��انی تورکی��ا ب��دات له ناس��ه قامگیری حکومه تدا، به اڵم به ویژدان��ه وه ئیتاڵی��ا زۆر زۆر خراپت��ره ئیتاڵیا له سه رۆکوه زیرانی )ئه وه ش وه ها ی کردوه که هه وڵی ئه وه بدات سیس��ته مێک دیزاین بکات که حکومه تی هاوپه یمانی له و

واڵته دا نه یه ته ئاراوه(. قس��ه له س��ه ر ئه وه ده كرێت که پارتی دادوگه ش��ه پیدان ئه گ��ه ری زۆری هه یه که له گه ڵ پارت��ی نه ژادپه رس��تی باخچه ڵیدا دابمه زرێنێ��ت. هاوپه یمان��ی حکومه ت��ی مه ترس��یداره، ڕوانگ��ه وه ل��ه دو ئه م��ه یه ک��ه م، پارتی نه ژادپه رس��تی مه هه پ دژ به ک��وردو بونی کورده، ئه گه ر ته ماش��ای نه خش��ه ی هه ڵبژاردنه كان��ی بکه یت به هیچ

شێوه یه ک هیچ کاندیدێکی سه ردانی ناوچه کوردیه کانی نه كردوه. )نه خشه ی سه ردانی به رپرسه کان بۆ ش��اره کان له الیه ن خانه ی به م دابینک��راوه(. جیمس تاون��ه وه بیری جۆره ئه گه ری وه س��تان یان په کخس��تنی پرۆسه ی ئاش��تی یان دانوس��تانی هه یه. ئه مه له کاتێکدا ئه گه ر هاتو هه ده پ ده نگی پێویس��ت نه هێنێ��ت له ئه نجامدا ش��ه قام بوروژێ��ت، ده بێت��ه ه��ۆی چاالکبونه وه ی س��وپا، که زۆر له مه هه په وه نزیکن. لێره دا گه رانه وه یه بۆ ڕابردو، به هێزبونی س��وپا،

الوازبونی کورد، ناسه قامگیری هتد.له گه ڵ دادوگه ش��ه پیدان پارت��ی دیاره چه هه پدا هاوپه یمان��ی ناکات. چونکه هیچ ه��ه ردو پارت��ی کۆناکات��ه وه، هه رچه نده له مێ��ژوی تورکی��ادا زۆر روی��داوه که دو پارتی ته واو پێچه وانه ی یه كتر بههاپه یمانی حکومه تی��ان پێکهێناوه. به اڵم هه میش��ه

کورتخایه ن و قه یراناوی بوه. ئای��ا ئ��اک پارت��ی و ه��ه ده پ ده چنه هاوپه یمانیه وه؟ زۆرێک بڕوایان وه هایه که به ڵێ، ده كرێ��ت و ئه گه ریش هه یه. زۆریش له و بڕوایه دان ک��ه نه خێر، چونکه هه ده پ کار له س��ه ر ئازادیه تاکیه كان و دیموکراسی ده كات، ل��ه هه مانکاتدا زۆربه ی ده نگه كانی له دژایه ت��ی ئاک پارتی کۆکردوه ته وه، بۆیه سه رکێشیه كی گه وره یه. به اڵم بۆ پرۆسه ی ئاش��تی باش ده بێت ئه گ��ه ر هه ده پ و ئاک پارت��ی له حکومه ت��دا بن. س��ه رکه وتنی پرۆسه ی ئاش��تی کارێکی ستراتیژیه نه ك

بردنه وه ی هه ڵبژاردنێک یان دو.له هه مانکاتدا قس��ه له س��ه ر حکومه تی که مینه حکومه ت��ی ده كرێ��ت. که مین��ه بریتی��ه له جۆرێک حکوم��ه ت که پارتێکی سیاس��ی براوه یه به اڵم زۆرینه ی نیه. به م پێی��ه حکومه ت پێکدێت به اڵم به ئاس��انی کاری بۆ به ڕێوه ناچێت چونکه به ئه س��ته م تێپه ڕێنێت. یاس��ا له په رله ماندا ده توانێت ئه م ج��ۆره حکومه ته بۆ تورکیا باش نیه. له هه مانکات��دا ئه ن��دام په رله مانانی تورک حه ز به وه ناکه ن که حکومه ت پاش ساڵێک هه ڵبژاردن تێچونی هه ڵبوه شێته وه،چونکه ئه ندامپه رله مانێک ه��ه ر به جۆرێ��ک زۆره ته نها دوای سێ س��اڵ ده توانێت سه رجه م

تێچونه کانی ده ست بکه وێته وه. هه مو ئه مانه له سه ر گره وی ئه وه وه ستاوه که پارتی دادوگه شه پێدان ده نگه کانی که م ب��کات، که زۆر ڕاپرس��یه کان ئاماژه ی پێ

ئه كه ن. بۆیه تورکیا له به رده م دوڕیانی گۆڕانکاری

یان قه یراندایه.هه ڵکش��انی هێزی ک��ورد ده بێته مایه ی به ره وپێشچونی دۆزی کورد له ناوچه كه. ئه م هه نگاوه ته نها له ئاستی کوردستانی باکور نابێت به ڵکو کاریگه ری له باش��ورو رۆژئاواو واڵتان��ی ده وروبه ریش هه ی��ه. هه رچه نده ڕه نگه تێکۆشانی کوردی به سه ر ئاستێکی تردا بکرێته وه، ئه وی��ش به تورکیایی بونی هێزی کوردیه. ئایا ئ��ه م گۆڕانکاریه چۆن کاریگه ری ده بێت له س��ه ر به شه كانی تری رۆژئاوا. باش��ورو به تایبه ت کوردس��تان، له باش��ور خراپی په یوه ندی له گه ڵ به غدا، تورکیا ده كاته ئه و رێچکه یه ی که کوردستان ده بێ��ت بۆ ب��ازاڕو داهات و رێڕه و پش��تی پێببه س��تێت. بونی هێزی به هێزی کوردی سودی ئه رێنی ڕاسته وخۆی هه یه بۆ باشور.

ئه مه به زۆری بۆ ڕۆژئاواش ڕاسته.

دامەزراوەیەك��ی پەرلەم��ان گرنگ��ی تەش��ریعە لەكوردس��تان، پەرلەمانتارانیش نوێنەری راستەقینەی خەڵك��ن لەو پەرلەمان��ە بەوەی كە بەدەنگ و متمانەی ئەوان راستەوخۆ پەرلەمان, چونەت��ە دەنگدەرانیان هاواڵتیان و لەماف��ی داكۆكیك��ردن نەهێش��تنی بێدادی و چاودێریكردن و رێكخس��تن و بەهەدەرنەدانی داهات و لەئەولەویەت��ی گش��تی بودج��ەی ئەركەكان��ی پەرلەمانتاران��ە چجای ئەوەی پەرلەمانتار خۆی سەرچاوەی ئەو بەهەدەردانەبێت .س��اتەوەختی دەركەوتنی بەرژەوەندیە شەخسیەكانی ئاوابونی س��اتەوەختی پەرلەمانتار بێئومێدی بەرژەوەندییە گشتیەكان و خەڵك��ە لەنوێنەرەكانی, بەش��ێكی لەبەرچاوگرتنی پێشخس��تن و زۆری شەخس��یانە بەرژەوەندی��ە ئ��ەو كاندیدان و گوناهی لەئێستادا سوچ و پەرلەمانت��اران نییە بەڵكو بەرهەمی ئ��ەو دۆخ��ە ناواقعی و پڕ كێش��ە و ملمالنێ ناتەندروستەیە كە لەماوەی چەن��د س��اڵی راب��ردودا لەنێ��وان ئۆپۆزس��یۆندا هەبوە و دەس��ەاڵت و لەم بەردەوام��ی هەیە تائەم��رۆش پێناوەش��دا دەرنەچون و پەكخستنی چەندی��ن پ��رس و پ��رۆژەی گرنگ و پێویس��ت بونەتە قوربانی ئەو دۆخە ناسروش��تییە. یەكێك ل��ەو پرۆژە و راس��تكردنەوەی راگیراوانە پرس��ە

پەرلەمانتارانە موچەی نابەرامبەری بەموچەخۆرانی تر و خانەنشینكردنیانە بەموچەیەكی موفت.ئێستاش درەنگ نییە ب��ۆ گەاڵڵەكردن��ی پرۆژەیەكی هاوب��ەش لەالیەن س��ەرجەم هێزە سیاس��یەكان و پەرلەمانتارانی خولی داهاتوی پەرلەمان بۆ راستكردنەوەی ئەو ناهاوس��ەنگیە و رەوینەوەی ئەو نیگەرانیانە نەك بەتەنها لەبەرئەوەی س��ااڵنە چەندین ملیۆن دۆالر بۆ ئەم مەس��ەلەیە لەبودجەی گشتی خەرج دەكرێت و لەس��ەر قوتی خەڵك زۆر دەكەوێ��ت كە ئەمەش��یان گرنگە, بەڵكو بۆتە بارگرانی و ئیحراجیەكیش ب��ۆ هێ��زە سیاس��یەكان خۆی��ان كەلەگ��ەڵ دەنگۆی نزی��ك بونەوەی پەرلەم��ان هەڵبژاردن��ی وادەی ژمارەیەیكی هێج��گار زۆر لەئەندام و دۆس��تان و كادرانی حزبەكان داوای بونە پەرلەمانتار پێش��كەش دەكەن دیاریكردن��ی پرۆس��ەی ب��ەوەش خۆی لەراس��تەڕێی كاندیدكردنەكە الدەدات و ملمالنێیەكی قوڵ لەئاستە بااڵكان��ی ح��زب و ناوەندەكانی تردا زویربون و ت��ارادەی دروس��تدەكات تۆخبونەوەی دەس��تەگەری و زۆرجار تریش��ەوە ملش��كاندنیش.لەالیەكی ئەم مەس��ەلەی موچە زۆرو زەوەندە كاندیده ب��ۆ ت��ری ئیحراجیەك��ی دڵس��ۆز و خەمخۆرەكانی س��ەرجەم پێشتر و دروس��تكردوە لیس��تەكان ئێس��تاش لێرەولەوێش ئ��ەو دەنگە خاوەن ویژدانانە دەبیستین كە داوای چاوخشانەوە بەو ئیمتیازاتانە دەكەن

بەاڵم ئەوانەش خواستی شەخسین و نەبونەتە یاس��او دەترسن لەوەی كە قبوڵكردن��ی ئ��ەو ئیمتیازاتە زۆرانە خواس��ت و پرۆژە و خەونەجوانەكانی ئ��ەو كاندیدان��ە بەب��ااڵی موچ��ە بكرێن ناشرین بپێورێن و زۆرەكانیان

یان لێكدان��ەوەی ناماقوڵی بۆبكرێت بێمتمانەیی نیگەرانی��ی و ئ��ەوەش گەورەت��ر الی دەنگدەران دەخاتەوە كە دەنگدان بەپەرلەمانتار یەكس��ان بێ��ت بەدەنگ��دان بەباش��تركردنی ژیان و گوزەرانی پەرلەمانتار خۆی . كەواتە مادام ئەم پرس��ە لەو ئاستە جیاجیایانەدا روبەروی كێشە و گرفت مافی لەس��ەر پرس��یاری بۆتەوە و خۆكاندیدكردنی پەرلەمانتاران داناوە و پەس��ەندنكردنی هەر پرۆژەیاسایەك بۆ ئەم مەبەس��تە حەساسیەتی الی دەسەاڵت و ئۆپۆزسیۆن دروستكردوە جێگ��ەی خۆیەتی لەم خولە نوێیەدا بێگوێدان��ە موزای��ەدەی سیاس��ی و ئینتیخابی هەم��و الیەنەكان پێكەوە پرۆژەیەك��ی هاوبەش بۆ ئەم بابەتە بخەنەرو باشتریش��ە كاندیدانی نوێی ئەم خولە پێكەوە ئەو س��ەروەرییە بۆخۆی��ان و ناوبانگیان و خەمخۆریان گشتی و بودجەی بەهەدەرنەدانی بۆ ب��ارەالرە ئ��ەو راس��تكردنەوەی لەخواس��تی ب��ەدەر تۆماربك��ەن و حزبەكانیان وێ��رای جیاوازی حزب و لیس��ت و بیروبۆچون بڵێن بەڵێ بۆ بونە پەرلەمانتار نا بۆ کڕینی ویژدان و ئیرادە وشكاندنی شكۆی پەرلەمانتار.چونكە گ��ەر كار وابروات ئەوا چەند ساڵێكی تر لەشكرێك پەرلەمانتاری خانەنش��ین ب��ۆ نەوەكان��ی داهاتو بارگرانیەك بۆس��ەر بودجەی گشتی ئێس��تا و داهاتو جێدەهێڵین ئەوكات مێژو رەحم بەكەس ناكات وەك چۆن

نەیكردوە.

له س��اڵی 2005 له س��ه ر داوه ت��ی رێكخ��راوی لیلیانا فوندس��ی تایبه ت به مندااڵنی كه مئه ندام له واڵتی هۆڵه ندا بوم، خات��وو "لینی " كه به رپرس��ی بو، ناوه ڕاست رۆژهه اڵتی دۆس��یه ی سه رپه رشتی پڕۆگرامی سه فه ری منی ده ك��رد، پێمگ��وت: حه زده كه م ئه و ماوه ی��ه ی له هۆڵه ندام هه ر ش��ه وه ی س��ه ردانی ماڵێكی هۆڵه ندی بكه ین، ده م��ه وێ بزان��م هۆڵه ندییه كان چۆن ده ژین و م��اڵ و حاڵیان ببینم، قۆناغ و دیوه خانی��ان، كولتورو ش��ێوه زاریان بزانم زیاتر ش��اره زای داب و نه ریتیان

بم.ئیدی یه ك له و شه وانه ی كه له گه ڵ خاتو لینی ده گه ڕاین، له ماڵێك میوان

بوین ژن و پیاوێ��ك و دو منداڵ بون، ئیت��ر ئێم��ه ش گفتوگۆمان له س��ه ر وه زعی كوردس��تان ده ك��رد، خاوه ن ماڵه ك��ه گوتی : ئێ��وه هه ڵه ده كه ن كه داوای ده وڵه ت��ی كوردی ده كه ن، به ڵكو پێویسته ئێوه داوای ده وڵه تی وات��ه "ده وڵه تی خاك" كوردس��تان بكه ن، چونكه چه ندین نه ته وه ی دیكه له گه ڵ كورد ده ژی��ن، ئێوه كه داوای ده وڵه تی كوردی ده كه ن خه ڵكی دیكه ئیح��راج ده كه ن و دوژم��ن و نه یار بۆ

خۆتان په یدا ده كه ن.ئه و ڕایه نمونه ی كه سێكی مۆدێرنی ئه وروپی بو كه شاره زا بو له بنه ماكانی مافی مرۆڤ و دیمۆكراس��ی ، بێگومان راگه یاندن��ی ده وڵ��ه ت ل��ه و هه رێمه ده وێ ، قوڵ��ی بیركردنه وه یه ك��ی چونكه ئه و ش��وێنه ی ده وڵه تی تێدا راده گه یه نین به نه ی��ار گه مارۆ دراوه ، نابێ��ت به ده س��تی خۆم��ان نه یاری دیكه ی بۆ زیاد بكه ین، واته راگه یاندنی ده وڵه ت له هه رێمی كوردس��تان ده بێ هه م��و ئه وانه ی دانیش��توی هه رێمی و ن��او ره زامه ندب��ن و كوردس��تانن

ناوه ڕۆكه كه ی ، ئه وان دڵخۆش بكات.ئه گه ر ده وڵه تی كوردیمان راگه یاند توركمان و ئاش��وری و كلدان و عه ره ب

به هی خۆیان نازانن و به ئاسانی له الیه ن نه یارانی ئه و ده وڵه ت��ه راگه یه ندراوه گرفت كێشه و ده كرێن و )اس��تغالل( دروس��ت ده كه ن، له هه مان كاتیش��دا ده بنه دارده ستی نه یاران بۆ نانه وه ی كێشه و ئاژاوه ، به اڵم ئه گه ر ده وڵه تی به مان��ای رابگه یه نی��ن كوردس��تان واته خاك��ه ، ده وڵه تی راگه یاندن��ی ئه وه ی له س��ه ر ئ��ه و خاك��ه ده ژی به ده وڵه ت��ی خۆی ده زان��ێ و به رگری

لێده كات.ئه مریكی و مۆدێرن��ی كۆمه ڵ��گای له ده وڵه تی باشتر پێشوازی ئه وروپی كوردس��تان ده كات، ن��ه ك ده وڵه تی ك��وردی . بۆی��ه له به رژه وه ندی ئه و ده وڵه ته راگه یه ندراوه دایه كه له گه ڵ بنه ماكانی مافی مرۆڤ و دیموكراسی یه كبگرێته وه و كۆمه ڵگای نێوده وڵه تی پش��تیوانی لێبكات، باشتر وایه هه ر له ئێستاوه س��ه ركردایه تی سیاسیی كوردو نوخبه ی سیاس��ی و رۆشنبیرو سیاس��ه توانان كه باس له راگه یاندنی ده وڵه تی ده كه ن له هه رێمی كوردستان ببه ن، ناوی كوردس��تان به ده وڵه تی بۆ ئه وه ی به شێوه یه كی گشتگیر ئه و ناوه ببێته ئامانجی سه ره كی و فه رمی

خه ڵكی هه رێمی كوردستان.

تورکیا‌به‌ره‌و‌چ‌وه‌رچه‌رخانێک

پەرلەمان‌تەالری‌بەرپرسیارێتی‌

ده‌وڵه‌تی‌‌كوردی‌‌یان‌ده‌وڵه‌تی‌‌كوردستان؟

هه ڵکشانی هێزی کورد ده بێته مایه ی

به ره وپێشچونی دۆزی کورد له ناوچه كه

ئه م هه نگاوه ته نها له ئاستی کوردستانی باکور نابێت به ڵکو کاریگه ری له باشورو

رۆژئاواو واڵتانی ده وروبه ریش هه یه

ئاالن رەئوف

عه بدولواحید گوانی

گەر كار وابروات ئەوا چەند ساڵێكی

تر لەشكرێك پەرلەمانتاری خانەنشین بۆ

نەوەكانی داهاتو بارگرانیەك بۆسەر

بودجەی گشتی ئێستا و داهاتو جێدەهێڵین ئەوكات مێژو رەحم بەكەس ناكات وەك

چۆن نەیكردوە

ئێوه داوای ده وڵه تی كوردستان واته "ده وڵه تی خاك"

بكه ن، چونكه چه ندین نه ته وه ی دیكه له گه ڵ

كورد ده ژین

له ئێس��تادا ده نگۆی قه یرانی رۆژنامه ی ئاوێنه بابه تێكی گه رم��ه و هه مو ئه وانه ی خه می میدی��ای ئازادیان هه یه و نایه نه وێت ده نگی ئازاد له ناو بچێت له خه می ئه وه دان رۆژنام��ه ی ئاوێنه و هیچ ناوه ندێکی میدیاو رۆژنامه و گۆڤارو س��ایتێك كه نه فه س��ی

ئازادی تێدابێت دانه خرێت.ئه مه له كاتێدایه كه هیچ ناوه ندێكی میدیا نیه به بێ كه موکورتی و به ده رنیه له ره خنه ، به اڵم هه رگیز ره خن��ه و بونی كه موكورتی نابێ��ت ببێته ه��ۆی ئه وه ی ش��ه رعیه ت به داخس��تنی رۆژنامه یه ك بده ین كه هیچ نه بێت چه ندان قه ڵه می ئ��ازاد توانیویانه له روبه ری رۆژنامه كه دا بیرو بۆچونه كانیان ده رببڕن و ته عبی��ر له بۆچونێك بكه ن كه

ره نگه نه توانن له شوێنی تر ده ریببڕن .من ك��ه چه ند نوس��ینێكم له رۆژنامه ی ئاوێنه و سایتی ئاوێنه باڵوكردۆته وه ده توانم

ئه وه بڵێم كه به گش��تی هه م رۆژنامه كه و هه میش سایتی ئاوێنه هیچ به ربه ستێكیان له به رده م بۆچونی رۆژنامه نوس��اندا نه بوه م��ن كه وه ك رۆژی رون ئینتمام دیاره كه سه ر به چ حیزبێكم به اڵم هه میشه توانیومه له ئاوێنه دا بیروبۆچونه كانی خۆم ده ربببڕم و

ره خنه ی جدی بگرم. له به رئه مه پێویس��ته هه مومان له خه می ئه و ناوه نده میدیاییانه بین كه نه فه س��ی ئه هلی بونیان تێدایه و ئه گه ر مه به س��تمان بێت زۆر ئاس��ان ده توانی��ن ئه و رۆژنامه و گۆڤارانه له یه كتر جیابكه ینه وه كه ئه هلی و سه ربه خۆن یان س��ێبه رن و له الیه ن ئه م و

ئه وه وه ده ستیان له پشت ده درێت.ئێم��ه له هه رقۆناغێكدابین پێویس��تمان به میدیای ئازاد هه یه و پێویستمان به وه یه ناوه ن��دی میدیای ئازادمان هه بێت و س��ڵ

له م و له و نه كاته وه . شه رمیشه له هه رێمێكدا كه به ملیاره ها دۆالر له ژێرزه مینه كانی��دا بێ��ت و چه ندین ب��ۆری نه وتی ب��ۆ به رژه وه ندی تاكه كه س

به كاربهێنرێ��ت و به پاره ی ئ��ه و میلله ته ت��ۆڕی میدیایی دروس��تبكرێت و دژایه تی ك��وردی پارچه كانی پێبكرێ��ت و موچه ی كارمه نده كان��ی وه ك موچ��ه ی وه زی��رو په رله مانتاره كانی ئ��ه م واڵته بێت، به اڵم ناوه ندێكی میدی��ا كه توانیویه تی خزمه ت له به ر ب��كات ك��وردی به رۆژنامه گ��ه ری قه یرانی دارایی له به رده م ئه گه ری داخستن و

ماڵئاواییدا بێت. پێویس��ته هه مومان النیكه م ئه وانه ی باوه ڕم��ان به ئ��ازادی هه ی��ه و پێمانوایه ده بێ��ت میدی��ای ئ��ازاد بون��ی هه بێت، به كڕین��ی رۆژنامه یه كیش بێ��ت ده توانین تاوه كو بكه ی��ن و ه��اوكاری رۆژنامه ك��ه تی��راژی رۆژنامه ک��ه به رزبێت��ه وه و خۆی خ��ۆی به ڕێوه به رێ��ت، ده بێت ئ��ه وكاره بكه ین چونكه ئه م��ه گه وره ترین خزمه ت به رۆژنامه ی ئازادو ئه هل��ی ده كات و دژی هه مو ئ��ه و هه واڵنه ش ده وه س��تنه وه كه خه ریكی خنكاندنی نه فه س��ی ئازادن له م

واڵته دا.

قه‌یرانه‌كه‌ی‌ئاوێنه‌هیوا ره سوڵ

ئێمه له هه رقۆناغێكدابین

پێویستمان به میدیای ئازاد هه یه و

پێویستمان به وه یه ناوه ندی میدیای ئازادمان هه بێت و

سڵ له م و له و نه كاته وه

15 (482( سێشه ممه 2015/6/9 [email protected]ته‌ندروستی

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

ڕەگە مێژوییەکانی سیستمی تەندروستی

)6)

زنجی��رە مێژوییەکان��ی لەخوێندن��ەوە وتارەکانی پێش��ودا دەتوانین دەستەبژێری پزیشک-سیاس��ی دابەشبکەین بۆ سەر سێ گروپی دیاریکراو. هەرچەندە بۆ مەبەس��تی لەدەس��تەبژێرەکە، زیات��ر تێگەیش��تنی سنوربەندیەکی ڕون لەنێوان ئەو سێ بەشە دادەنێین، بەاڵم ئەم هێڵکارییە دەستکردە مان��ای ئەوە نیە ک��ە هی��چ ئاڵۆگۆرێک و جێگۆڕکێ��ک لەنێوان گروپەکان��دا نەبوە. بەپێچەوان��ەوە وەکو لەم وت��ارە دەیبینین هاموش��ۆیەکی بەردەوام لەنێوان ئەو سێ گروپەدا هەب��وەو هەریەکەیان کاره کتەری

بەوەی تریان بەخشیوە.گروپ��ی یەک��ەم، ت��ا ئەندازەیەکی زۆر کاره کتەرەکانی سەر گروپێکی سیاس��یە. ب��ەم گروپ��ە هەرچەندە پزیش��کن بەاڵم بەشێویەکی کاتی یاخود هەتاهەتایی وازیان لەپیشەی پزیش��کی هێناوەو بون بەکادیرو بەرپرس و س��ەرکردەی سیاسی. دەتوانین چەند ناوێکی وەکو د. مەحمود عوسمان یا د. نجم الدین کەریم وەکو نمونەی ئەم گروپە بناسێنین. کاره کتەرەکانی سەر بەم گروپە، پیش��ە پزیش��کیەکەیان دەخەنە خزمەتی ئامانج و مەبەستی سیاسیەوە. ئەو پرستیژو بااڵدەستیە کۆمەاڵیەتیەی پزیشک و ناوەکەی دەیبەخشێت، س��ەرمایەیەکی سیمبولی بۆ ئ��ەم کاره کتەرانە فەراه��ەم دەکات و چونە پێش��ەوەیان لەناو حیزب ئاسانتر دەکات. هاوکات، کەمیی ژمارەی ئەوانەی کە زمانی ئینگلیزی دەزانن لەسەرەتاکانی بزوتنەوەی سیاسی کوردی، پزیشک دەکاتە بونەوەرێکی دەگمەن و پێویس��ت ب��ۆ پەیوەندی لەگەڵ دنی��ای دەرەوە. لەپ��اڵ ئەمەش��دا، وەکو چۆن سەندرس��ن پاش��ا دەبێتە پزیشکی تایبەتی خێزانی شاهانەی عێراق، پزیشکە کوردەکان��ی نزیک لەبزوتنەوەی سیاس��ی کوردەوە دەبن بەپزیشکی تایبەتی سەرکردە

سیاسیەکان. گروپی دوەم، لەمەسافەیەکی دیاریکراوی نێوان پزیش��کیی و سیاس��ەتدا هاموش��ۆ دەکات. هەرچەن��دە ئ��ەم گروپە خۆی بۆ پزیشكی یەکالکردوەتەوەو پراکتیزەی کاری پزیش��کی دەکات بەاڵم ه��اوکات لەکایەی سیاس��یدا چاالکی هەیەو بەشدارە لەکاری سیاس��ی. د. فایق گوڵپی نمونەیەکی سەر بەم گروپەیە. وەکو گروپی یەکەم، ئەمیش پرس��تیژو ناوبانگی پزیش��ک بۆ مەبەستی سیاس��ی بەکاردەهێنێ��ت. ب��ەاڵم جیاواز ل��ەوەی یەکەم، ناوبانگە سیاس��یەکەی بۆ دەکات. تەوزیف پزیش��کیش مەبەس��تی وەکو هەر کارکتەرێکی تر کە حەزو ئارەزو و بیرکردن��ەوەو چاالکییەکان��ی لەنێ��وان دو کایە ی��ا زیاتر دابەش��بوە، کاریگەریە پراکتیکەکان��ی ئەم گروپ��ە لەچاو گروپی یەکەم یا سێیەم کەمترە. بەاڵم ئەم گروپە ئاوسە بەکۆمەڵێک ئەگەری گرنگی داهێنان و

بیرکردنەوەو چاالکی جیاواز. گروپی س��ێیەم زۆربەی چاالکی و کات و هێزی لەناو کایەی پزیش��کی و سیس��تمی تەندروس��تیدا چڕکردووەتەوە. ئەم گروپە ئەندامبون لەحیزبی سیاس��ی و باکگراوەندە سیاسیەکە بۆ بااڵدەستی و دەستڕۆیشتویی لەناو سیستمی تەندروستیدا بەکاردەهێنێت. وەزیری تەندروستی و بەڕێوەبەرە گشتیەکان س��ەر بەم گروپەن. هەرچەن��دە گروپەکە کار ب��ۆ حیزبێک��ی سیاس��ی دیاریک��راو حی��زب و بەرژەوەندییەکان��ی دەکات و ئامانجی بەاڵم دەپارێزێت، کاره کتەرەکانی س��ەرەکی ئەمانەی دوایی نیی��ە. ئامانجە ئ��ەم گروپە پاراس��تن و س��ەره کییەکەی پەرەپێدان و فراوانکردنی بەرژەوەندییەکانی لەناو سیس��تمی تەندروس��تیداو خۆیەتی بەکارهێنانی کایەی سیاسیە بۆ ئەو ئامانج و مەبەس��تە. یەکێک ل��ەو بەڵگانەی کە ئەم پشتڕاستدەکاتەوە، س��ەرەوە گریمانەیەی پەیوەن��دی کاره کتەرەکانی ئ��ەم گروپەیە کە س��ەر بەحیزب��ی سیاس��ی جیاجیان. کاره کتەرەکان��ی ئەم گروپە قورس��اییەکی ئەوت��ۆ بۆ س��نوربەندی حیزب��ی دانانێن. کاره کتەرەکانی پەیوەندییەکانی لەڕاستیدا ئەم گروپە کە س��ەر بەحیزب��ی جیاجیان زۆر ج��ار بەهێزت��رە لەپەیوەن��دی نێوان کاره کتەرەکان��ی هەمان حی��زب. بۆ نمونە پەیوەن��دی وەزی��ری تەندروس��تی لەگەڵ ئەندامێکی گروپەکە لە ناو پارتی یا گۆڕان زۆر بەهێزت��رە ل��ە پەیوەن��دی ئەندامانی

گروپەکە کە سەر بەگۆڕان یا پارتین. تێگەیش��تن ل��ەم گروپان��ەو هەڵهێنانی مەتەڵ��ی پەیوەندی و ش��ێوازو میکانیزمی دۆزین��ەوەی ب��ۆ گرنگ��ن کارکردنی��ان ڕێگەچارەی��ەک ب��ۆ ئەوەی لەسیس��تمی

تەندروستی دەگوزەرێت.

زۆر به كه م��ی منداڵی س��اوا هه یه توشی باوبژی ناوسك) غازات( نه بێ و نه بێته ه��ۆی ناڕه حه تی ، پێویس��ته دایكان ئه وه بزانن كه زۆربه ی ئه و باو بژانه به چه ند شێالنێك و په یڕه وكردنی ئه م خااڵنه ی الی خ��واره وه نامێنێت

كێشه ی منداڵه كه ی كه م ئه بێته وه .

1. قرقێنه ده ده ی��ت ش��یر ئ��ه وه ی پ��اش به منداڵه كه ت ئیتر هه ر جۆره شیرێك بێت قوتو یاخود ش��یری خۆت. پاش منداڵه كه ت شیرخواردنه كه ته واوبونی به رزك��ه ره وه و بیده به س��ه ر ش��انت پاشان به هێواشی چه ند جارێك بیده به پش��تیدا تۆزێك بوه س��ته تاوه كو قرقێنه ی��ه ك ئ��ه كات، ره نگه تۆزێك قرقێنه كه ی دره نگ بێ��ت له وانه یه 1 بۆ 2 خوله ك دوا بكه وێت پێویس��ته تۆزێك چ��اوه ڕوان بیت په له نه كه یت، ئه م��ه ش ناهێڵێت غازات له ناوس��كی

منداڵه كه كۆبێته وه و دێته ده ره وه .

1. گۆڕینی شیری منداڵئه و مندااڵنه ی ش��یری قتو ئه خۆن زیاتر توش��ی باوبژی ناوس��ك ده بن، ك��رد ئه گ��ه ر هه س��تت پێویس��ته به رده وام زۆره و غازات��ی منداڵه كه ت هه یه تی ئه وه داوا له پزیشكه كه ت بكه با جۆری شیره كه ی بگۆڕێت، هه روه ها

پێویسته س��ه ری مه مه ی منداڵه كه ت زۆر گ��ه وره نه بێت و ش��یر به خێرایی بێته ده ره وه ، چونكه به په له خواردنی ش��یر له الیه ن منداڵه وه ئه بێته هۆی

كۆبونه وه ی غازات له سكی .

1. جۆری خه وتن باش��تروایه منداڵه كه ت له سه ر ده م بخه وێت چونكه غازاته كه زۆر به باشی دێته ده ره وه ، یاخود دایكه كه منداڵه كه بخاته س��ه ر قاچه كانی خۆی و له سه ر ده م و به ده سته كانی پشتی بۆ بشێڵیت

بۆ ئه وه ی ئه و باوبژه بێته ده ره وه .

2. شێالنی سكبه م ش��ێوه یه منداڵه كه ت بش��ێله . منداڵه ك��ه ت بخ��ه ره س��ه ر پش��ت و به ش��ێوه یه كی بازنه ی��ی و به س��ه ری په نجه كان��ت و به ئاراس��ته ی چوكڵه ی كاتژمێر پاش��ان بێهێنه بۆ خواره وه تۆزێ��ك په س��تان له س��ه ر ناوكه كه دروس��ت بكه . چه ند جارێك دوباره ی بك��ه ره وه تاوه كو ئه و ب��او بژه دێته

ده ره وه .جوڵه ی پاسكیل .3

منداڵه ك��ه ت بخه ره س��ه ر پش��ت و به ش��ێوه ی بجوڵێن��ه قاچه كان��ی پاسكیل، ئه م جوڵه یه یارمه تی جوڵه ی ریخۆڵه كان ئه دات بۆ هاتنه ده ره وه ی

ئه و باو بژه په نگخواردوه ی ناوسك.

ئه مانه ی خواره وه باو بژی سكی منداڵه ساواكه ت ناهێڵێت

كاتێ��ك په س��انی ده رونی��ت هه بو به هه رهۆیه ك له هۆیه كان ئه وه ده توانیت به م ش��ێوه یه ی خواره وه په ستانه كه ت

كه م بكه یته وه :1. وه رزش��كردن وه ك مه له ك��ردن و رێكردن به پێ له هه وای ده ره وه یان هه ر وه رزشێكی تر زۆر گرینگه بۆ رزگاربون له په س��تانی ده رونی ، هه ربۆیه له كاتی بونی په س��تانێكی زۆر له سه رت ئه وه

وه رزش بكه .2. خواردن

هه ندێ خواردن په ستانت له سه ر كه م ئه كه نه وه وه ك مه گنس��یۆم و ڤیتامین بی و كالس��یۆم. وه ك م��ۆزو بروكلی و به رهه مه كانی ش��یرو گوێ��ز. هه روه ها خواردنی ش��وكه اڵته زۆر باشه چونكه هۆرمۆنی شادی به رز ده كاته وه و هه ست

به دڵخۆشی ده كه یت.3. پێكه نین

پێكه نی��ن زۆر پێویس��ته ب��ۆ خۆ رزگاركردن له په ستانی ده رونی ، چونكه له كاتی پێكه نین مادده ی س��یرۆتۆنین رێكخس��تنی یارمه تی ده كات و زی��اد م��ه زاج ده دات، ئه گ��ه ر ئه مه ش نه بو

ئه وه ده توانیت هه ردو چاوت دابخه یت و پشویه ك وه رگریت و پێبكه نی .

4. چاخواردنه وه ی كوپێك چا زۆر به سوده بۆ هێوركردنه وه ، هه وڵ بده ئه و كوپه

چایه به دانیشتنه وه بخۆیته وه .5. هه ندێ كات بۆ خۆت دابنێ .

هه ولب��ده كتێبێ��ك ی��ان گۆڤارێك بخوێنیته وه یاخود س��ه فه رێك بكه بۆ ش��وێنێك، یان ئه وكاران��ه ی هه فته ی

پێشو نه تكردوه ئێستا بیانكه یت.6. به باشی بخه وه

كه مخ��ه وی هۆكارێكه بۆ په س��تانی ده رونی و تێكچونی زۆربه ی ئه ندامه كانی هه وڵبده خه وێكی هه ربۆیه جه س��ته ،

باش بكه .7. خۆت له هۆكاره كه ی دوربخه ره وه

په س��تانه ه��ۆكاری ده زانی گ��ه ر ده رونیه ك��ه ت چه ن��د ش��تێكه ، ئه وه

هه وڵبده خۆتی لێبه دوربگریت.8. چێشتلێنان

به چێشتلێنانه وه س��ه رقاڵكردن خۆ په س��تانی ده رونی��ت له س��ه ر ك��ه م

ئه كاته وه .

باشرتین رێگه بۆ ئه وه ی خۆت له په ستانی ده رونی

دوربخه یته وه گه رده ته وێت كێشت كه م بكه یت ئه وه ده توانی��ت ئه م خواردنان��ه ی خواره وه بخۆی��ت، چونكه ئ��ه م خۆراكانه به ری دڵ ده گرن و ناهێڵن بڕێكی زۆر خواردنی ئه مانه ی بخۆی��ت. خۆراكه كانی��ش تر

خواره وه ن:

1. خواردنه وه ی ئاوئه گه ر برسیت بو هه وڵبده په رداخێك ئاو بخۆره وه . پاش 10 خوله ك هه س��ت ئه كه یت برس��ێتییه كه ت ك��ه م بۆته وه ،

به مه ش په نا بۆ نان خواردن نابه یت.

2. خواردنی سه وزه واتگه ر ده ته وێت هه ست به تێری بكه یت، ئه وه ده توانێت سود له خواردنی هه ندێ له سه وزه وات ببییت وه ك كاهو و كه له رم و خه یارو ترۆزی و سه وزه ی گه اڵگه وره كان، ئه مان��ه بڕێكی كه م كه لۆری��ان تێدایه و هه رچه ن��د بیخۆی كێش��ت پێ��ی زیاد

ناكات و هه ست به تێربونیش ده كه یت.

3. خواردنی سێوهه وڵبده پێش نان خواردن س��ێوێك بخۆیت چونكه خواردنی سێوێك ئه بێته هۆی تێربون، ئه مه ش وات لێده كات كه

له كاتی نان خواردن كه متر بخۆیت.

ئه م 3 خواردنه به ری دڵت ده گرن

نه خۆش��ی خه مۆك��ی توش��ی م��رۆڤ ده بێت به ب��ێ جیاوازی ڕه گ��ه زو نه ته وه و دی��ن و ده وڵه مه ن��دو ه��ه ژارو ڕۆش��نبیرو

نه خوێنده وار.لێره دا خوێنه ری به ڕێز ده مه وێت سه رنجی به ڕێزتان ڕابكێش��م چ��ۆن بزانین خۆمان یان ئه وكه س��انه ی لێمانه وه نزیكن توشی نه خۆش��ی خه مۆكی بون كه له م خااڵنه ی خواره وه باس��ی ده كه ین، به مه رجێك ئه م دی��ارده و نیش��انانه بۆ م��اوه ی دو هه فته ب��ه رده وام بن و ئه گه ر پێن��چ به به ڵێ وه اڵم بده نه وه پێویس��ته س��ه ردانی پزیش��كی

پسپۆری ده رونی بكه یت:• ئایا زۆربه ی كات هه س��تده كه یت كه مرۆڤێكی س��ه رنه كه وتوویت و بێ توانایت؟

به ڵێ .......... نه خێر...........• ناتوانی��ت ته ركیز بكه یت بڕیار بده یت ته نانه ت بڕیارێكی ئاس��انیش بێت؟ به ڵێ

.... نه خێر......دڵه ڕاوك��ێ به ماندوب��ون و هه س��ت •

ده كه یت؟ به ڵێ....... نه خێر.......• كه مبونه وه ی خۆشی و چێژوه رگرتن له و ڕه فتارانه ی كه پێشتر دڵیان خۆشكردویت؟

به ڵێ ........ نه خێر........• له ده س��تدانی متمانه به خودی خۆت؟

به ڵێ........ نه خێر........• هه س��تكردن به گوناه و خۆلۆمه كردن؟

به ڵێ....... نه خێر..........• ڕه ش��بینی كه هه مو ژیانی داپۆشیوه به ڵ��ێ....... ل��ه دواڕۆژدا؟ له ئێس��تاو

نه خێر.........• خه مۆكی له به یانیاندا زیاتر ئه بێت وه ک

له كاته كانی تردا؟ به ڵێ..... نه خێر.....• تێكچونی خ��ه و هه روه ها خه وزڕاندن؟

به ڵێ....... نه خێر........ • دوركه وتنه وه له خه ڵك و گۆشه گیربون؟

به ڵێ..... نه خێر......• بونی نیش��انه ی جه سته یی به بێ بونی نه خۆش��یه كی ئۆرگان��ی ؟ به ڵ��ێ........

نه خێر.........• كه مبون��ه وه ی ئ��اره زوی خواردن یان به ڵێ.......... خواردن؟ ئاره زوی نه مانی

نه خێر........• كه مبونه وه و نه مانی ئاره زوی سێكسی ؟

به ڵێ...... نه خێر.....

ئایا تۆ خه مۆكیت هه یه ؟

ریکالم

خوێندن(482( سێشه ممه 162015/6/9 [email protected]

ئه ندازیارێكی پرۆگرامسازی : تا ئێستا زانكۆی سلێمانی سیمینارو كۆنفرانس له یه ك جیا ناكاته وه

ئا: ئاوێنه

م.بریار گه اڵڵی ، كه هه ڵگری بڕوانامه ی ماسته ره له ئه ندازیاری پرۆگرام سازی – زانكۆی ساوزئه مپتن – به ریتانیا و

خاوه نی چوار بڕوانامه ی جیهانی ئۆراكڵه له بواری داتابه یس و دیڤه ڵۆپمێنت

له زانكۆی ئۆراكڵ – ئه مه ریكا و توێژه ره له ده سته ی كوردستانی بۆ تۆژینه وه ی

ستراتیجی و زانستی و مامۆستایه له زانكۆی پۆلیته كنیكی سلێمانی ، له م گفتوگۆیه ی

ئاوێنه دا ده ڵێت "گرنگترین هۆكار بۆ هوشیاركردنه وه و هاندانی كارمه ندانی

حكومه ت، به ره و به ئه لیكترۆنی كردنی حكومه تی هه رێمی كوردستانه ".

ئاوێنه : حكومه ت��ی ئه لیكترۆنی چییه و حكومه تی ده وت��رێ حكومه تێ��ك به چی

ئه لیكترۆنی ؟م.بڕیار گه اڵڵ��ی : حكومه تی ئه لكترۆنی بریتیی��ه له به كارهێنان��ی ته كنه لۆجی��ای زانی��اری و په یوه ن��دی ب��ۆ ئاس��انكردن و باش��تركردنی كاروباره كان��ی ئۆرگانه كانی حكومه ت. س��ه ره ڕای ئ��ه وه ی حكومه تی له به كارهێنان��ی بریتیی��ه ئه لكترۆن��ی په یوه ن��دی ، زانی��اری و ته كنه لۆجی��ای حكومه ت��ی ئه لكترۆن��ی س��ێ دۆمه ین��ی س��ه ره كی ئه گرێت��ه وه : یه ك��ه م دۆمه ین، بریتیی��ه له به ڕێوه بردن��ی ئه لكترۆن��ی كه هه ڵده س��ێت به باش��تر كردن��ی پرۆس��ه كارگێڕییه كانی حكوم��ه ت. دوه م دۆمه ین، بریتیی��ه له خزمه تگ��وزاری ئه لكترۆنی كه ئام��اژه به په یوه ن��دی نێ��وان حكومه ت و هاواڵتیان ده كات. سێیه م دۆمه ین، بریتییه له كۆمه ڵ��گای ئه لكترۆن��ی ك��ه ئام��اژه به په یوه ن��دی نێ��وان حكوم��ه ت و ده زگا تایبه ت و كه رت��ی وه ك ناحكومییه كان��ی

ڕێكخراوه كان.ئاوێن��ه : چ��ی گرنگ��ه له ئێس��تادا بۆ به ئه لیكترۆنی كردن��ی حكومه تی هه رێمی

كوردستان؟م.بریار گه اڵڵی : گرنگترین ش��ت لێره دا ئه وه یه كه ده ستپێبكه ین یان ئه و پڕۆژانه ی ب��واری جێبه جێكردنه وه كه كه وتونه ت��ه

به رده وامی پێبده ین. بۆ ئه م مه به س��ته ش پێوستمان به پشتگیری مادی و مه عنه وییه . ئه م پرۆسه یه پێویس��ته پشتگیری مادی به دابین حكومه ت��ه وه له الی��ه ن بكرێ��ت كردن��ی ڕێژه ی��ه ك له بوج��ه ی س��ااڵنه ی حكومه تی هه رێم. هه روه ها ئه م پرۆس��ه یه به ب��ێ پش��تگیری مه عن��ه وی س��ه رۆكی حكومه ت و وه زیرو به ڕێوبه ره گش��تییه كان ئه س��ته مه ب��ه ره و پێش ب��ڕوات، چونكه ئه وان بڕیار به ده س��تن و گرنگترین هۆكارن بۆ هوش��یاركردنه وه و هاندانی كارمه ندانی حكوم��ه ت ب��ه ره و به ئه لیكترۆن��ی كردنی

حكومه تی هه رێمی كوردستان.ئێس��تا ت��ۆ به بۆچوون��ی ئاوێن��ه : كوردس��تان له چی قۆناغێك��ی حكومه تی

ئه لیكترۆنیدایه ؟

م.بری��ار گه اڵڵ��ی : دی��اره ماوه یه ك��ه داموده زگاكان��ی كردن��ی به ئه كترۆن��ی حكومه تی هه رێم ده ستیپێكردووه هه ر له كارو چاالكی وه كو س��یمپزیۆم و پڕۆژه ی بچوك و مام ناوه ند له س��ه ر ئاستی به ڕێوبه رایه تی ، زانكۆكان. به ڕێوبه رایه تی گشتی و ده سته و تا ئێستا له س��ه ر دۆمه ینی خزمه تگوزاری ئه لكترۆن��ی به ڕێوه بردن��ی ئه لكترۆن��ی و كار كراوه . به ش��ێكی كه میان ته واو بوه و به كارده هێنرێت و به شێكی زۆریان پالنی بۆ

دانراوه و چوه ته بواری جێبه جێكردنه وه .ئاوێنه : ده سته ی كوردستانی ماوه ی دو س��اڵه به ئه لیكترۆنی كراوه و تۆ به ڕێوبه ری زیاتر زانی��اری ئه كرێت سیس��ته مه كه ی .

بده یت له و باره یه وه ؟م.بریار گه اڵڵی : ده س��ته ی كوردستانی

وه ك پێشه نگ له ته كنه لۆجیاو بواری سۆفت وێر سیسته می خودكاری ئازیا به كارئه هێنێت كه به رهه مێكی لۆكاڵییه له الیه ن كۆمپانیای )ئه ی بی پرۆ(وه دابینكراوه . سیس��ته می خودكاری ئازیا كۆمه ڵه به رنامه یه كه له سه ر بنه م��ای وێب له بواره كانی ئۆتۆماس��یۆنی ئی��داری، دارایی، به رێوه به ری س��ه رچاوه مرۆیی��ه كان و لۆجس��تیك به ش��ێوه یه كی یه كپارچ��ه به ئامانج��ی به میكانیزمكردن و گشتییه كانی پرۆس��ه كردن به ئه لكترۆنی دامه زراوه كان. ئه م تایبه تمه ندییه ی ئازیا یان فه رمانب��ه ران به ڕێوه ب��ه ران، توانای به ڕێوه به رایه تیه كان، دوور له نووس��ینگه ی ناوه ندی بۆ ده ستگه یشتن به زانیارییه كان، دابینده كات و له گه ڵ ئه وه ش��دا پاراس��تنی زانیارییه كانی��ش ب��ه به رزتری��ن ئاس��ت

له به رچاو گیراوه . ئاوێن��ه : زۆركات باس له س��یكوریتی ئه كرێت و وێ��ر س��ۆفت سیس��ته مه كانی ته نانه ت بۆته جێگای ترس له الی هه ندێك كه س، ت��ا چی راده یه ك سیس��ته مه كانی ب��واری حكومه ت��ی ئه لیكترۆن��ی له ڕووی زانیاری��ه وه پاراس��تنی س��ێكوریتیه وه و

پارێزراوه ؟م.بری��ار گه اڵڵی : راس��ته ئه م��ه بۆته جێی باس له م واڵت��ه دا، ئه مه حاڵه تێكی پارادۆكسییه ، به ش��ێكی زۆری ئه م ترسه به كارهێنه رانه وه دروس��تبووه كه له الیه ن پێده چێت له ئه نجامی نه شاره زاییه وه بێت. له الیه كی دیكه وه ئه مه ئه گه ڕێته وه بۆ خراپی ئاس��تی س��ێكوریتی هه ندێ سیسته م كه پێئه چێت په یڕه وی ستانداردی سێكوریتی نه ك��ه ن، وه ك به كارهێنانی ئه لگۆریس��می به كارهێنانی بواری س��ێكوریتی و به هێزی

تۆكن بۆ به كارهێنه رانی سیسته م. ئاوێنه : سوده كانی ئه م سیسته مه چین؟م. بری��ار گه اڵڵ��ی : ئ��ه م سیس��ته مه به ش��ێوه یه كی گش��تی رۆڵێكی كاریگه ری باش��تركردنی له ئاس��انكردن و هه ب��وه كاروب��اره كان له ده س��ته ی كوردس��تانی و به كارهێنان��ی هه روه ه��ا كه مكردن��ه وه ی وه ره قه و په ڕاوگ��ه . به پێی توێژینه وه یه كی كه پار ئه نجامم دا، ئه م سیسته مه به ڕێژه ی له ده س��ته ی كاره كانی له س��ه دا حه فتای

كوردستانی خێرا كردووه و به ڕێژه ی له سه دا حه فت��ا بۆ هه ش��تا به كارهێنانی وه ره قه و په ڕاوگه كه م كردۆته وه كه ئه مه ش ده بێته گه ڕان��ه وه ی پاره یه ك��ی زۆر بۆ حكومه تی

هه رێم.ئاوێنه : چی ش��تێك ئه م سیسته مه جیا

ده كاته وه له سیسته مه كانی تر؟م.بریار گه اڵڵی : گرنگترین خه سڵه ته كانی ئه م سیسته مه له سێ خاڵدایه : یه كه م، ئه م سیسته مه سیسته مێكی لۆكاڵییه و له الیه ن دابینكراوه . لۆكاڵیی��ه وه كۆمپانیایه ك��ی دووه م، ئه م سیس��ته مه وه شانی كوردی و عه ره بی هه یه . س��ێیه م، ئه م سیس��ته مه له سه ر ستانداردی سیسته می به ڕێوه بردنی كوردستان و عێراق دروستكراوه . له به ر ئه وه له به ڕێوه بردنی زۆر گونج��اوه تاڕاده یه كی

كارگێڕی ئه م واڵته دا.ئاوێنه : جگه له ئێ��وه هیچ ده زگایه كی تری حكومه تی هه رێم ئه م سیس��ته مه به

كارده هێنن تا ئێستا؟م.بری��ار گه اڵڵی: ئێم��ه یه كه م ده زگای حكومه ت��ی هه رێ��م بوین كه هه س��تاین ئ��ه م به كارهێنان��ی به جێبه جێك��ردن و سیسته مه و ئه وه ی من لیێئاگادار بم ده زگاو وه زاره ته كانی دیكه ی حكومه تی هه رێم له م كات��ه دا هه س��تاون به جێبه جێكردنی ئه م سیس��ته مه ، ته نانه ت زۆر له كۆمپانیاكانی كه رتی تایبه تش پالنی جێبه جێكردنی ئه م

سیسته مه یان هه یه .ئاوێنه : تا چی ڕاده یه ك ئه و چاالكیانه ی ئه نج��ام دراوه له زانك��ۆی پۆلیته كنیكی سلێمانی و ده س��ته ی كوردستانی رۆڵیان

هه بووه ؟م.بری��ار گه اڵڵی : ئه و ج��ۆره چاالكیانه تا ڕاده یه كی زۆر س��ودی هه ب��ووه له دوو رووه وه : یه كه م، گرنگییه كی زۆری هه بووه له ڕوی كرانه وه و ڕۆشنبیركردنی به رپرسان و فه رمانبه رانی حكومه ت به روی ته كنه لۆجیاو كردنی حكومه ته وه ، چونكه به ئه لیكترۆنی هه تا ئێس��تا جۆرێك له نه ویس��تن و ترس هه یه له الی��ه ن فه رمانبه رانی حكومه ت بۆ به كارهێنان��ی سیس��ته مه كانی حكومه تی ئه لكترۆن��ی . دووه م، ئ��ه م چاالكیانه بۆته ده روازیه كی گرنگ بۆ ئاڵوگۆڕ كردنی بیروڕا

له نێوان كۆمپانیا ناوخۆیی و ده ره كییه كان و هه رێ��م حكومه ت��ی داموده زگاكان��ی به شێوه یه ك كه س��ودێكی زۆری گه یاندوه

به به ره و پێشچوونی ئه م پرۆسه یه .ئاوێنه : له دواین چاالكیدا زانكۆی سلێمانی كۆنفڕانسێكی ڕێك خس��ت له ژێر ناوی ب ئه لیكترۆنی كردنی حكومه ت له س��لێمانی ،

ئه مه چۆن هه ڵده سه نگێنی ؟م.بریار گه اڵڵی : سه ره تا ده مه وێت ئه وه رون بێت كه ئه وه ی ك��را ده كرێ ناوبنرێ س��یمپزیۆم نه ك كۆنفران��س چونكه ئه وه كۆنفرانس نه بو، هیچ بنه مایه كی زانس��تی كۆنفرانس��ی تیا نه بو. به داخه وه تا ئێستا كۆنفرانس س��یمینارو س��لێمانی زانكۆی له یه ك جیا ناكاته وه . دواتر ئه و چاالكیه ی كه ك��را له الیه ن زانكۆی س��لێمانی ، به بێ ئاگاداربوون��ی بۆردی به ئه لیكترۆنی كردنی پارێزگای سلێمانی بو، ته نانه ت ئه ندامانی بۆردی به ئه لیكترۆنی پارێزگای س��لێمانی و كۆمپانیاكانی بواری حكومه تی ئه لیكترۆنی نه ك��ران، بانگهێش��ت میوانی��ش وه ك ب��ه اڵم ئه وه ی كه باس��ی لێوه ك��راو بینرا له میدیاكانه وه زیاتر كارێكی ته شریفی بو، چ له روی كوالێتی و توانای پێشكه شكاره كان و بابه ته كانی��ان و چ له بانگهێش��ت كردن��ی میوان��ه كان، ئ��ه م ج��ۆره چاالكیانه ناو ده نێم كۆبوونه وه ی ته ش��ریفی موجامه له ی چه ند به رپرسێك بۆ به فیڕۆدانی پاره یه كی زۆر له م قه یرانه داراییه ی كه كوردس��تانی

گرتوه ته وه .به ئه لیكترۆنی ب��ۆردی باس��ی ئاوێنه : كردنی پارێزگای سلێمانی كرد، بۆچی ئه م

بۆرده پێكهێنراو ئه ركی چییه ؟م.بریار گه اڵڵی : ئ��ه م بۆرده به فه رمانی به ڕێ��ز پارێ��زگای س��لێمانی پێكهێن��را به مه به ستی سه رپه رشتیكردن و پێشخستنی سیس��ته مه كانی حكومه ت��ی ئه لكترۆن��ی له ڕێگای دروستكردنی پالنی ستراتیژی بۆ ئه م كه رته گرنگه به ده ستهێنانی هه ماهه نگی زیاتر له نێ��وان به كارهێنه ران و دابینكه رانی به ش��ه جیاوازه كانی ئه م سیس��ته مه و كه ده بێته هۆی باشتركردنی خزمه تگوزاری بۆ هاواڵتی��ان له داموده زگاكانی حكومیه كان و

كه رتی تایبه تدا.

حكومه تی ئه لكترۆنی بریتییه

له به كارهێنانی ته كنه لۆجیای

زانیاری و په یوه ندی بۆ ئاسانكردن و

باشتركردنی كاروباره كانی ئۆرگانه كانی

حكومه تبریار گه اڵڵی

‌‌‌ئا:‌بارام‌سوبحی‌

له‌دوتوێی‌‌كتێبێكدا،‌نوسه‌رێكی‌‌ئێرانی‌‌ته‌واوی‌‌نهێنیه‌كانی‌‌رێبازی‌‌نه‌قشبه‌ندی‌‌و‌سۆفیگه‌ری‌‌به‌جۆرێكی‌‌زانستیانه‌‌بۆ‌خوێنه‌ران‌ده‌خاته‌ڕو.

كتێبی‌‌نه‌قش��به‌ندی‌‌له‌كوردس��تان،‌له‌نوس��ینی‌‌ئه‌میر‌وه‌زیری‌‌و‌وه‌رگێڕانی‌‌عه‌لی‌‌میرزا‌ع��ارف‌هه‌ورامیه‌‌و‌له‌الیه‌ن‌خان��ه‌ی‌‌وه‌رگێڕان‌له‌س��لێمانی‌‌چاپ‌و‌باڵوكراوه‌ته‌وه‌.‌ئه‌م‌كتێبه‌‌لێكۆڵینه‌وه‌یه‌‌له‌مێ��ژو‌و‌ره‌فتارو‌ئ��اكارو‌رێنمایی‌‌و‌ئ��اداب‌و‌رێوڕه‌س��م‌و‌گۆڕانكارییه‌كانی‌‌‌رێوڕه‌چه‌ی‌‌نه‌قشبه‌ندی‌‌له‌كوردستاندا.

نه‌قشبه‌ندی‌‌چۆن‌په‌یدا‌بو؟گه‌ش��ه‌كردن‌و‌ نوس��ه‌ر،‌ به‌وت��ه‌ی‌‌په‌ره‌س��ه‌ندنی‌‌رێب��ازی‌‌نه‌قش��به‌ندی‌‌رێنماییه‌كان��ی‌‌ ه��زرو‌ له‌یه‌كگرتن��ی‌‌عه‌بدولخاق��ی‌‌غوجدان��ی‌‌و‌به‌هائه‌دینی‌‌له‌خاكی‌‌ بوخارایی‌‌سه‌رچاوه‌ی‌‌گرتوه‌و‌ئێران��ه‌وه‌‌ب��ه‌ره‌و‌ناوچه‌كان��ی‌‌دیكه‌‌ده‌رباره‌ی‌‌ باڵوبوه‌ت��ه‌وه‌.‌ تێپه‌ڕی��وه‌و‌گه‌یشتنی‌‌ئه‌م‌رێبازه‌ش‌به‌كوردستان،‌نوسه‌ر‌ده‌ڵێت:‌ئه‌م‌رێبازه‌‌پێش‌مه‌والنا‌بون��ی‌‌هه‌بوه‌،‌ له‌كوردس��تاندا‌ خالید‌له‌ناوچه‌ی‌‌كوردس��تان‌رێبازی‌‌سوننی‌‌قادری‌‌رێگربون‌له‌په‌ره‌سه‌ندنی‌‌رێبازی‌‌نه‌قشبه‌ندی‌.‌به‌اڵم‌له‌سه‌ره‌تای‌‌سه‌ده‌ی‌‌)13(ی‌‌كۆچ��ی‌‌)كۆتای��ی‌‌س��ه‌ده‌ی‌‌‌19زاین��ی‌(‌به‌هۆی‌‌مه‌والن��ا‌خالیدی‌‌نه‌قش��به‌ندی‌‌له‌ناوچه‌‌كوردنشینه‌كانی‌‌ئێران‌و‌عێراق‌و‌توركیاو‌سوریا‌به‌فراوانی‌‌كتێبه‌كه‌ش‌ وه‌رگێ��ڕی‌‌ باڵوكرای��ه‌وه‌.‌جه‌خ��ت‌له‌وه‌ده‌كاته‌وه‌‌له‌كوردس��تان‌گه‌ڕان��ه‌وه‌ی‌‌ دوای‌‌ خالی��د‌ مه‌والن��ا‌له‌هیندس��تانه‌وه‌‌له‌س��اڵی‌‌)1811ز(،‌

توانی‌‌ئه‌و‌رێبازه‌‌باڵوبكاته‌وه‌.‌كوردستان‌ نه‌قش��به‌ندییانی‌‌ ئه‌وه‌ی‌‌ت��ر‌ واڵتان��ی‌‌ له‌نه‌قش��به‌ندیانی‌‌جیاده‌كاته‌وه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌نه‌قشبه‌ندییه‌كانی‌‌كوردستان‌تێكڕا‌له‌په‌یڕه‌وانی‌‌مه‌زهه‌بی‌‌ئیمامی‌‌شافیعین،‌به‌اڵم‌نه‌قشبه‌ندییانی‌‌واڵتان��ی‌‌ هندس��تان‌و‌ ئه‌فغانس��تان‌و‌ئاسیای‌‌ناوه‌ند‌له‌په‌یڕه‌وانی‌‌ئیمام‌ئه‌بو‌

حه‌نیفه‌ن.ش��ێخ‌ له‌وه‌ده‌كات‌ ب��اس‌ وه‌زیری‌،‌عوسمانی‌‌سیراجه‌دینی‌‌كه‌‌یه‌كێك‌بوه‌‌له‌ڕابه‌ره‌‌دیاره‌كانی‌‌رێبازی‌‌نه‌قشبه‌ندی‌‌

له‌كوردس��تان،‌وتویه‌ت��ی‌:‌چه‌ندینجار‌به‌دیداری‌‌حه‌زره‌تی‌‌ئیبراهیم‌گه‌یشتوم،‌له‌به‌ردا‌ ك��وردی‌‌ ده‌م��دی‌‌جلوبه‌رگی‌‌بوه‌.‌ده‌رباره‌ی‌‌ئه‌م‌وته‌یه‌ش،‌نوس��ه‌ر‌ده‌ڵێت:‌ده‌گونجێت‌پۆش��اكی‌‌كوردی‌‌ئ��ه‌و‌حه‌زره‌ت��ه‌‌هێما‌بێت‌ك��ه‌‌ئه‌وان‌به‌ڕاس��تی‌‌ك��ورد‌بوبن‌و‌ب��ه‌و‌جۆره‌‌خۆی‌‌بۆ‌حه‌زره‌تی‌‌ش��ێخ‌عوس��مان‌

ده‌رخستبێت.

بنه‌چه‌ی‌‌وشه‌ی‌‌نه‌قشبه‌ندسه‌باره‌ت‌به‌مانای‌‌وشه‌ی‌‌نه‌قشبه‌ند،‌نوس��ه‌ر‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌كتێبی‌‌)تنویر‌القلوب(ی‌‌شێخ‌محه‌مه‌د‌ئه‌مین‌كوردی‌‌و‌ده‌ڵێت:‌مانای‌‌نه‌قشبه‌ند،‌هێشتنه‌وه‌ی‌‌نه‌خشه‌‌كه‌‌بریتیه‌‌له‌و‌وێنه‌یه‌‌كه‌‌له‌سه‌ر‌مۆم‌ده‌نه‌خش��ێنرێت‌و‌ناسڕێته‌وه‌.‌هه‌ر‌بۆیه‌‌به‌‌به‌هائه‌دین‌ده‌وترێ‌‌نه‌قشبه‌ند،‌چونك��ه‌‌ئه‌وه‌نده‌‌یادی‌‌خ��ودای‌‌به‌دڵ‌ك��ردوه‌‌وش��ه‌ی‌‌)الله‌(‌له‌س��ه‌ر‌دڵی‌‌ده‌ركه‌وتوه‌‌و‌نه‌خشی‌‌به‌ستوه‌.‌هه‌روه‌ها‌ده‌ڵێت:‌جگه‌‌له‌مان��ا‌زمانه‌وانیه‌كه‌ی‌،‌نه‌قش��به‌ند‌زاراوه‌یه‌ك��ی‌‌هونه‌ریی��ه‌و‌‌)10 -8( س��ه‌ده‌ی‌‌ له‌تێكس��ته‌كانی‌‌كۆچی‌‌به‌م‌جۆره‌‌هاتوه‌:‌نه‌قش��به‌ندی‌‌وێنه‌كاری‌‌ نه‌خشه‌كێش��ان‌و‌ هون��ه‌ری‌‌

له‌سه‌ر‌قوماش‌بوه‌.نوس��ه‌ر،‌ئاماژه‌‌به‌وه‌ده‌كات‌رێبازی‌‌نه‌قش��به‌ندی‌‌له‌س��ه‌رده‌می‌‌سه‌ره‌تای‌‌ئیس��ام‌و‌له‌س��ه‌رده‌می‌‌ئه‌بوبه‌ك��ری‌‌س��دیقه‌وه‌‌ت��ا‌س��ه‌رده‌می‌‌بایه‌زیدی‌‌به‌س��تامی‌‌به‌"س��دیقیه‌"‌ناوزه‌دكراوه‌،‌دواتر‌به‌ته‌یفورییه‌و‌له‌سه‌رده‌می‌‌خواجه‌‌عه‌بدولخاقی‌‌غوجدان��ی‌‌به‌خواجه‌كان‌و‌بوخارایی‌‌ به‌هائه‌دین��ی‌‌ له‌س��ه‌رده‌می‌‌به‌نه‌قشبه‌ندی‌‌ناسراوه‌و‌باڵوبۆته‌وه‌.‌

هۆكاره‌كانی‌‌سه‌رهه‌ڵدانی‌‌نه‌قشبه‌ندی‌هێرش��ی‌‌ دوای‌‌ نوس��ه‌ر‌ به‌بۆچونی‌‌مه‌غۆل��ه‌كان‌و‌كۆتایهاتنی‌‌س��ه‌رده‌می‌‌ته‌یموردا‌هه‌نگاو‌ له‌چه‌رخی‌‌ خه‌الفه‌ت،‌بره‌وی‌‌ مه‌زهه‌بی‌‌شیعه‌گه‌ری‌‌ به‌هه‌نگاو‌پێدراوه‌،‌دوای‌‌مردنی‌‌ئه‌ویش‌شیعه‌گه‌ری‌‌له‌ناو‌سۆفیه‌كاندا‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌به‌رچاو‌هۆی‌‌ بۆت��ه‌‌ ئه‌م��ه‌ش‌ په‌ره‌یس��ه‌ندو‌تێكه‌اڵوبونی‌‌"ش��یعه‌و‌سۆفیگه‌رێتی‌"،‌بۆیه‌‌نوس��ه‌ر‌ده‌ڵێت"له‌ڕاستیدا‌رێبازی‌‌نه‌قشبه‌ندی‌‌كاردانه‌وه‌‌بو‌به‌رانبه‌ر‌به‌و‌

جۆره‌‌بارودۆخه‌".نوس��ه‌ر،‌س��ه‌ده‌ی‌‌نۆهه‌می‌‌كۆچی‌‌

به‌سه‌رده‌می‌‌زێڕینی‌‌ده‌سه‌اڵتی‌‌سیاسی‌‌و‌كۆمه‌اڵیه‌ت��ی‌‌رێب��ازی‌‌نه‌قش��به‌ندی‌‌و‌چونك��ه‌‌ ده‌ژمێرێ��ت،‌ ش��ێخه‌كانی‌‌میرزاده‌كانی‌‌سه‌رده‌می‌‌ میرو‌ "زۆربه‌ی‌‌وابه‌سته‌و‌ موریدو‌ ته‌یموری‌‌ ده‌سه‌اڵتی‌‌

شوێنكه‌وته‌ی‌‌رێبازه‌كه‌‌بون".

تیغبازی‌‌له‌قادری‌‌و‌نه‌قشبه‌ندیدابه‌گوێره‌ی‌‌ئه‌م‌كتێبه‌،‌له‌س��ه‌رده‌می‌‌عه‌بدولقادری‌‌گه‌یانیه‌وه‌‌تا‌ناوه‌ڕاستی‌‌له‌بازنه‌ی‌‌ كۆچی‌،‌ چواره‌می‌‌ س��ه‌ده‌ی‌‌رێبازی‌‌قادریدا‌به‌هیچ‌جۆرێك‌تیغبازی‌‌نه‌ك��راوه‌.‌دروس��تبونی‌‌رێوڕه‌س��می‌‌تیغبازی‌‌و‌شوش��ه‌‌كرماندن‌له‌ئه‌نجامی‌‌ده‌روێشانی‌‌ توندی‌‌ جه‌زبه‌ی‌‌ هه‌ڵچون‌و‌)س��ه‌ید‌ئه‌حمه‌دی‌‌ریفاعی‌(‌به‌تایبه‌تی‌‌له‌كوردستانی‌‌عێراقه‌وه‌‌سه‌ریهه‌ڵداوه‌.

به‌رێب��ازی‌‌ س��ه‌باره‌ت‌ هه‌رچ��ی‌‌بوخارایی‌‌ به‌هائه‌دینی‌‌ نه‌قش��به‌ندییه‌،‌هه‌س��تا‌به‌الدان‌و‌س��ڕینه‌وه‌ی‌‌ته‌واوی‌‌رێوڕه‌سمه‌كانی‌‌س��ۆفیگه‌ری‌،‌له‌بواری‌‌ده‌نگی‌‌به‌رزو‌ئاشكرا‌له‌زیكرو‌چۆنێتی‌‌ئه‌نجامدانی‌‌خه‌ڵوه‌ت،‌به‌اڵم‌له‌سه‌رده‌می‌‌خواجه‌مه‌حم��ودی‌‌ئه‌نجی��ر‌فه‌غنه‌ویدا‌رێ��ڕه‌وی‌‌زیكری‌‌په‌نهان��ی‌‌گۆڕانكاری‌‌به‌ئاش��كراو‌ زیك��ر‌ به‌س��ه‌رداهێنراو‌

به‌ده‌نگی‌‌به‌رز‌ده‌كرا.‌

جیاوازی‌‌و‌لێكچونی‌‌قادری‌‌و‌نه‌قشبه‌ندی‌

وه‌ك��و‌ خاڵێ��ك‌ چه‌ن��د‌ نوس��ه‌ر‌ق��ادری‌‌و‌ نێ��وان‌ جیاوازییه‌كان��ی‌‌رێبازی‌‌ له‌وانه‌‌ ده‌خاته‌ڕو،‌ نه‌قشبه‌ندی‌‌ق��ادری‌‌زنجیره‌ی‌‌ش��ێخانی‌‌رێبازه‌كه‌‌ده‌گێڕنه‌وه‌‌بۆ‌پێشه‌وا‌عه‌لی‌‌كوڕی‌‌ئه‌بو‌تاڵیب‌چواره‌م‌خه‌لیفه‌ی‌‌موس��ڵمانان‌و‌حه‌س��ه‌نی‌‌كوڕی‌،‌به‌اڵم‌نه‌قش��به‌ندی‌‌زنجیره‌كه‌یان‌ده‌به‌نه‌وه‌‌س��ه‌ر‌پێشه‌وا‌ئه‌بوبه‌كری‌‌س��دیق‌و‌حس��ێنی‌‌كوڕی‌‌عه‌لی‌.‌جیاوازییه‌كانی‌‌دیكه‌یان‌ئه‌وه‌یه‌‌له‌قادریدا‌به‌ئاشكرا‌زیكر‌ده‌كرێت،‌به‌اڵم‌له‌نه‌قشبه‌ندیدا‌به‌ش��ێوه‌یه‌كی‌‌نهێنیه‌.‌هه‌روه‌ها‌قادری‌‌رێبازێكی‌‌"موریدی‌"یه‌‌به‌اڵم‌نه‌قش��به‌ندی‌‌"مورادییه‌".‌خاڵی‌‌هاوبه‌ش��ی‌ئه‌م‌دو‌رێب��ازه‌ش‌ئه‌وه‌یه‌‌له‌هه‌مو‌ كات‌و‌س��ه‌رده‌مێكدا‌و‌ له‌هه‌مو‌ئیمام‌جه‌عفه‌ری‌‌ هه‌ردوالیان‌ شته‌كاندا‌سادق‌به‌پشتیوان‌و‌یارمه‌تیده‌ر‌ده‌زانن‌و‌به‌)مجمع‌البحرین(‌ناوی‌‌ده‌به‌ن‌و‌یادی‌‌

ده‌كه‌ن.

بنه‌ماڵه‌و‌كه‌سایه‌تیه‌‌ناوداره‌كانسه‌باره‌ت‌به‌دیارترین‌ئه‌و‌بنه‌مااڵنه‌ی‌‌په‌یڕه‌وییان‌له‌رێب��ازی‌‌قادری‌‌كردوه‌،‌نوسه‌ر‌ناوی‌‌بنه‌ماڵه‌كانی‌:‌شه‌مزینان،‌تاڵه‌بان��ی‌،‌بریفكانی‌،‌زه‌نبیل،‌ش��ێخ‌به‌هائه‌دی��ن‌كه‌ف��راوی‌،‌ش��ێخ‌فه‌هیم‌ئاروس��ی‌،‌س��ه‌ندۆاڵن،‌حاجی‌‌ش��ێخ‌مسته‌فای‌‌كۆكه‌یی‌،‌شێخ‌عه‌لی‌‌ده‌رگا‌شێخانی‌،‌چوێسه‌،‌خالیسی‌،‌ده‌هێنێت،‌رێبازی‌‌ بنه‌ماڵه‌كانی‌‌ له‌باره‌ی‌‌ هه‌روه‌ها‌ناوانه‌‌ ئه‌م‌ له‌كوردس��تان‌ نه‌قشبه‌ندی‌‌ده‌هێنێت:‌خانه‌دانی‌‌نه‌هری‌‌شه‌مزینی‌،‌بنه‌ماڵه‌ی‌‌ش��ێخ‌بورهان،‌سه‌یده‌كانی‌‌زه‌نبیل،‌ش��ێخ‌مه‌ال‌قادری‌‌چه‌مپاراو،‌بارزان،‌شێخانی‌‌بیجیلی‌،‌دۆزه‌خ‌ده‌ره‌،‌

سیری‌،‌غیاسی‌،‌شه‌هبازی‌،‌دیانه‌ت.له‌به‌شێكی‌‌دیكه‌ی‌‌كتێبه‌كه‌دا،‌نوسه‌ر‌ناوی‌‌ئه‌م‌ش��اعیرو‌نوسه‌رانه‌ی‌‌كورد‌و‌له‌ژیاننامه‌كانیان‌ده‌هێنێت،‌ كورته‌یه‌ك‌كه‌‌له‌س��ه‌ر‌رێبازی‌‌نه‌قش��به‌ندی‌‌بون‌ئه‌وانی��ش:‌مه‌ال‌ئه‌حمه‌دی‌‌نۆدش��ی‌،‌ئه‌مین‌ محه‌م��ه‌د‌ ش��ێخ‌ بێس��ارانی‌،‌ك��وردی‌‌ئه‌ربیلی‌،‌م��ه‌ال‌عه‌بدولقادری‌‌مه‌ال‌ سنه‌یی‌،‌ موجته‌هیدی‌‌ موده‌ڕیس،‌عه‌بدولكه‌ریم��ی‌‌موده‌ریس،‌مه‌وله‌وی‌،‌نال��ی‌،‌مه‌حوی‌،‌وه‌فای��ی‌،‌ناری‌،‌تایر‌

به‌گی‌‌جاف،‌بێخود،‌قانع،‌حه‌ریق.

ته‌سه‌وف‌له‌كوردستانله‌ب��اره‌ی‌‌په‌یوه‌ندی‌‌نێ��وان‌كوردو‌ئه‌مین‌عه‌الئه‌دین‌ ئازاد‌ ته‌س��ه‌وفه‌وه‌،‌

نه‌قشبه‌ندی‌‌له‌پێش��ه‌كی‌‌ئه‌م‌كتێبه‌دا‌له‌گ��ه‌ڵ‌ ته‌س��ه‌وف‌ نوس��یویه‌تی‌:‌ئیس��امبونی‌‌كوردا‌بوه‌‌سه‌رمایه‌یه‌كی‌‌گرن��گ،‌به‌درێژای��ی‌‌مێ��ژوی‌‌خ��ۆی‌‌ب��ه‌ره‌و‌ له‌خزمه‌ت��ی‌‌ له‌كوردس��تاندا‌پێشبردن‌و‌ده‌وڵه‌مه‌ندكردنی‌‌ئه‌ده‌بیات‌و‌زانیاری‌‌عیرفانی‌‌گه‌له‌كه‌ماندا‌بوه‌،‌كه‌‌له‌حوجره‌و‌خانه‌ق��او‌ته‌كیه‌كاندا‌رۆڵی‌‌گرنگ‌و‌سه‌ره‌كی‌‌هه‌بوه‌.‌به‌اڵم‌جێگه‌ی‌‌داخ‌و‌نیگه‌رانی��ه‌‌زۆرێك‌له‌ئێمه‌ی‌‌كورد‌ده‌رباره‌ی‌‌ئه‌م‌زانس��ته‌‌گرنگه‌‌شتێكی‌‌ئه‌وت��ۆ‌نازانی��ن‌و‌لێی‌‌به‌ئ��اگا‌نیین،‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌مه‌یشدا‌خاوه‌نی‌‌سه‌ره‌كی‌‌ئه‌م‌زانس��ته‌ین‌و‌له‌الی‌‌خۆمانه‌وه‌‌ده‌رچوه‌و‌روناك‌ ئیس��امی‌‌ جیهانی‌‌ پرش��نگی‌‌

كردوه‌ته‌وه‌.

17)482(‌سێشه‌ممه‌‌2015/6/9 کتێب

"پێغه‌مبه‌ر‌ئیبراهیم‌جلوبه‌رگی‌‌كوردی‌‌له‌به‌رده‌كرد"

‌‌‌ئا:‌رێنوار‌نه‌جم

دوه‌مین‌رۆمانی‌نوسه‌ری‌رۆژئاوای‌کوردستان‌"جان‌دۆست"‌به‌کوردیی‌

باڵوکرایه‌وه‌‌که‌‌رۆمانێکه‌‌باس‌له‌په‌یوه‌ندی‌کلتوریی‌و‌رۆشنبیریی‌

رۆژئاواو‌رۆژهه‌اڵت‌و‌عه‌شقه‌‌ناکامه‌کانی‌سه‌ده‌ی‌نۆزده‌‌ده‌کات.‌

کۆتای��ی‌مانگ��ی‌ڕاب��ردو،‌رۆمانی‌کوردیی‌ به‌زمانی‌ وه‌رگێڕ"‌ "عه‌ش��یقی‌س��ۆرانی‌باڵوکرای��ه‌وه‌.‌ئ��ه‌م‌رۆمانه‌‌دوه‌می��ن‌رۆمان��ی‌نوس��ه‌ری‌کوردی‌رۆژئاوا‌"جان‌دۆس��ت"ه‌‌که‌‌له‌باشوری‌کوردستان‌و‌به‌س��ۆرانی‌باڵوبکرێته‌وه‌.‌پێشتریش‌سه‌باح‌ئیسماعیلی‌وه‌رگێڕی‌ئه‌م‌رۆمانه‌نوێیه‌‌،‌رۆمانی‌"میرنامه‌"ی‌عه‌ره‌بیی��ه‌وه‌‌ له‌زمان��ی‌ جاندۆس��تی‌باشی‌ ده‌نگدانه‌وه‌یه‌کی‌ که‌‌ وه‌رگێڕابو،‌له‌نێ��و‌نێوه‌ندی‌رۆش��نبیریی‌کوردیدا‌

دروستکرد."عه‌ش��قی‌وه‌ر‌گێڕ"‌رۆمانێکی‌قه‌باره‌‌بچوکه‌‌که‌‌به‌زمانێکی‌بااڵی‌ش��یعریی‌نوسراوه‌ته‌وه‌‌که‌له‌سه‌ر‌ئاستی‌زمان،‌‌زۆر‌نزیکه‌‌له‌هه‌مان‌رۆمانی‌"میرنامه‌".

چیرۆکی‌رۆمانه‌که‌‌باس‌له‌س��ه‌فه‌ری‌چه‌ند‌گه‌نجێکی‌رۆژهه‌اڵتی‌ناوه‌ڕاس��ت‌ده‌کات‌که‌‌له‌س��ه‌ده‌ی‌نۆزده‌دا‌به‌ره‌و‌ڕۆما‌ده‌ڕۆن‌بۆ‌فێربونی‌زمانی‌التینی‌و‌له‌هونه‌ری‌ ش��اره‌زابون‌ به‌مه‌به‌س��تی‌

وه‌رگێ��ڕان‌و‌گه‌ڕانه‌وه‌یان‌بۆ‌واڵته‌کانی‌خۆیان.

ڕۆمانه‌که‌‌چیرۆکی‌الوێکی‌دانیشتوانی‌شام‌به‌ناوی‌"عه‌شیق"‌ده‌گێڕێته‌وه‌‌که‌‌له‌سه‌ره‌تای‌عه‌شقێکی‌کامڵ‌نه‌بویدایه‌‌له‌گه‌ڵ‌کچه‌‌جوله‌که‌یه‌ک،‌به‌اڵم‌به‌هۆی‌ویس��تی‌باوکیی��ه‌وه‌‌ئ��ه‌و‌الوه‌‌ناچار‌ده‌بێت‌به‌که‌ش��تیی‌سه‌فه‌ر‌به‌ره‌و‌ڕۆما‌له‌عه‌شقه‌که‌ی‌هه‌ڵگرێت‌ بکات‌و‌ده‌ست‌له‌پێناو‌ئ��ه‌و‌خواس��ته‌ی‌باوکیدا‌که‌‌فێربونی‌زمانی‌التینییه‌و‌له‌س��ه‌ره‌تای‌الوی��دا‌باوکی‌هه‌م��ان‌خه‌ونی‌هه‌بوه‌،‌بهێنێت‌و‌ ب��ه‌دی‌ نه‌یتوانی��وه‌‌ ب��ه‌اڵم‌خۆی،‌ خه‌ونه‌که‌ی‌ ده‌یه‌وێت‌ له‌وکاته‌دا‌

له‌کوڕه‌که‌یدا‌به‌دی‌بهێنێت.ب��ه‌ره‌و‌ "عه‌ش��یق"‌ کات��ه‌ی‌ ل��ه‌و‌س��ه‌فه‌ر‌ده‌ڕوات‌و‌به‌هۆیه‌وه‌‌له‌عه‌شقی‌"ئیسته‌ر"ی‌جوله‌که‌‌ده‌بێت،‌به‌زمانێکی‌ش��اعیرانه‌،‌که‌‌له‌ت��ه‌واوی‌رۆمانه‌که‌دا‌بااڵده‌سته‌،‌ده‌ڵێت‌"له‌و‌شه‌وه‌دا‌سودی‌نه‌بو‌به‌باوکم‌بڵێم،‌باوه‌‌خۆشه‌ویستی‌پله‌و‌پایه‌‌نازانێت‌و‌خۆی‌پایه‌ی‌بااڵیه‌،‌هه‌روه‌ها‌که‌ڵکی‌نه‌بو‌بۆی‌ڕونبکه‌مه‌وه‌‌ک��ه‌‌عه‌ش��ق‌ئاگرێک��ه‌‌وه‌ک‌ئاگ��ری‌مسگه‌ران،‌هه‌ر‌دڵێک‌په‌رده‌ی‌درابێت‌ژه‌نگه‌که‌ی‌هه‌ڵده‌گرێت‌و‌وای‌لێ‌ده‌کات‌وه‌ک‌زیو‌بدره‌وش��ێته‌وه‌.‌بێ‌سود‌بو‌بمگوتایا،‌باوکه‌‌ئه‌وین‌یاسایه‌که‌‌هه‌مو‌

یاساکان‌له‌و‌ده‌بنه‌وه‌".جان‌ رۆمانه‌که‌،‌ نوسه‌ری‌ هه‌رچه‌نده‌‌دۆس��ت‌هاواڵتی‌رۆژئاوای‌کوردستانه‌و‌

به‌اڵم‌ کۆبانێی��ه‌،‌ ش��اری‌ له‌دایکبوی‌کاره‌کت��ه‌رو‌پاڵه‌وانه‌کانی‌"عه‌ش��یقی‌عه‌ره‌بن،‌ به‌ڕه‌گه‌ز‌ هه‌موی��ان‌ وه‌رگێڕ"‌جگه‌‌له‌کاره‌کته‌رێکی‌الوه‌کیی‌نه‌بێت.

شوێنی‌ڕوداوه‌کانی‌نێو‌رۆمانه‌که‌ش،‌ش��امی‌کۆنه‌،‌ئه‌و‌خاکه‌ی‌له‌ئێس��تادا‌جگ��ه‌‌له‌باروت‌و‌خوێ��ن‌هیچی‌دیکه‌ی‌تێدا‌نییه‌،‌ب��ه‌اڵم‌له‌رۆمانه‌که‌دا‌"گردی‌له‌بری‌ عه‌ره‌بان"‌ "کانیی‌ مش��ته‌نور"و‌ده‌نگی‌گولل��ه‌‌‌هاواری‌عه‌ش��ق‌و‌له‌بری‌بۆن��ی‌خوێ��ن،‌بۆنی‌خۆشه‌ویس��تی‌

ده‌که‌ین.رۆمانه‌که‌‌وه‌ک‌له‌پێشه‌کییه‌که‌ش��یدا‌هاتوه‌،‌ده‌یه‌وێ��ت‌له‌ڕێی‌وه‌رگێڕانه‌وه‌،‌باس‌له‌ئاڵوگۆڕی‌ڕۆشنبیریی‌و‌کلتوری‌رۆژئ��اواو‌رۆژه��ه‌اڵت‌ب��کات،‌ب��اس‌له‌ملمانێ‌و‌ش��ه‌ڕی‌نه‌ته‌وه‌و‌ئاینه‌کان‌ب��کات‌له‌ڕێگه‌ی‌وش��ه‌و‌کاغ��ه‌زه‌وه‌،‌فه‌ڕه‌نگزمان،‌ نه‌وجه‌وانان��ی‌ "ئێ��وه‌و‌پرده‌یلێ��ک‌بنیاتده‌نێن‌جه‌نگه‌کان‌و‌ڕق‌ڕوخاندویانن.‌ده‌بنه‌‌بایه‌لێک‌هه‌اڵڵه‌‌بۆ‌کێڵگه‌کانی‌ئاوه‌ز‌بۆ‌رۆژهه‌اڵت‌و‌رۆژئاوا‌ده‌نێ��رن،‌با‌ئیتر‌جه‌نگ��ه‌کان‌جه‌نگی‌خامه‌و‌کاغه‌زو‌گفتوگۆبن،‌نه‌ک‌خوێن‌و‌مه‌یدانی‌شه‌ڕ.‌ده‌با‌ئاینه‌کان‌به‌به‌ڵگه‌و‌نیشانه‌وه‌‌په‌یڤین‌له‌سه‌ر‌کاغه‌ز‌بکه‌ن،‌نه‌ک‌به‌ملمانێ��ی‌پاڵه‌وانان‌له‌مه‌یدانی‌جه‌نگدا.‌ده‌با‌نه‌ته‌وه‌کان‌بجه‌نگن،‌نه‌ک‌

به‌شمشێر‌به‌ڵکو‌به‌پیته‌کان".رۆمانه‌ک��ه‌‌له‌س��ه‌ره‌تاوه‌‌به‌چه‌ندین‌روداو‌ده‌س��تپێده‌کات‌و‌له‌گ��ه‌ڵ‌به‌ره‌و‌

پێشچونی‌الپه‌ڕه‌کانیشدا‌ڕوداوی‌زیاتر‌دێته‌‌پێشه‌وه‌،‌به‌شێوه‌یه‌ک‌وا‌له‌خوێنه‌ر‌ده‌کات‌ب��ه‌وردی‌ب��ه‌دوای‌چاره‌نوس‌و‌چیرۆک��ی‌پاڵه‌وانه‌کاندا‌بڕوات،‌کورده‌‌گالیس��که‌وانه‌که‌و‌‌چیرۆک��ی‌عه‌ش��قه‌‌ش��ه‌یداییه‌که‌ی‌بۆ‌"مه‌یاسه‌"..‌یونسی‌نۆکه‌ر‌و‌ئه‌گه‌ری‌فێربونی‌زمانی‌التینی..‌له‌رۆماو‌ رۆژهه‌اڵتییه‌کان‌ الوه‌‌ چیرۆکی‌

کاروانی‌فێڕبونی‌زمانی‌التینی.‌ب��ه‌اڵم‌له‌رۆمانه‌که‌دا‌هی��چ‌کام‌له‌و‌چیرۆکان��ه‌‌ناگه‌نه‌‌که‌ماڵ‌و‌به‌ناته‌واویی‌ده‌مێنن��ه‌وه‌،‌ئه‌ویش‌به‌ه��ۆی‌ئه‌وه‌ی‌رۆمانه‌که‌‌به‌شێکی‌دیکه‌ی‌ماوه‌،‌به‌اڵم‌ئه‌و‌به‌ش��ی‌دوه‌مه‌‌تا‌ئێستا‌به‌زمانی‌

عه‌ره‌بیش‌باڵونه‌کراوه‌ته‌وه‌و‌هی��چ‌ده‌نگێ��ک‌بۆ‌

سینیش��ی‌ نونییه‌.

دوه‌مین‌رۆمانی‌به‌کوردیی‌باڵوکرایه‌وه‌جان‌دۆست‌به‌وشه‌‌په‌یوه‌ندی‌له‌نێوان‌رۆژهه‌اڵت‌و‌رۆژئاوادا‌دروست‌ده‌کات

ته‌سه‌وف‌له‌گه‌ڵ‌ئیسامبونی‌‌كوردا‌بوه‌‌سه‌رمایه‌یه‌كی‌‌گرنگ،‌به‌درێژایی‌‌

مێژوی‌‌خۆی‌‌له‌كوردستاندا‌

له‌خزمه‌تی‌‌به‌ره‌و‌پێشبردن‌و‌

ده‌وڵه‌مه‌ندكردنی‌‌ئه‌ده‌بیات‌و‌

زانیاری‌‌عیرفانی‌‌گه‌له‌كه‌ماندا‌بوه‌

قه ده ری ك��ورد له دێ��ر زه مانه وه تا ئێس��تا وابوه هێزی یه كالكه ره وه بێت له هاوكێشه كانی مێزۆپۆتامیادا. هۆالك��ۆو زوحاك و نه مرود له س��ه ر ده ستی كورد یه كه مین سه رشۆڕییان چه شتوه . عوس��مانی و سه فه ویه كان ش��ه ڕیان بوه له س��ه ر ڕاكێش��انی ده ره به گه كانی كورد به الی خۆیاندا، چونك��ه دڵنیاب��ون ل��ه وه ی كورد ئاڵۆزه كان��ی یه كالی��ی هاوكێش��ه ناوچه ك��ه ده كاته وه . له س��ه رده می نوێش��دا دیكتاتۆرێكی وه ك سه ددام له س��ه ر ده س��تی ك��ورد دادگایی ده كرێت و فه رمانی په تی س��ێداره ی به واژۆی كوردێ��ك بۆ ده رده چێت. كاریزم��ای خه لیفه ی داعش��یش كه وه كو ئه فسانه یه ك له ناوچه كه دا ته ڕو وشكی ده ماڵی بۆ یه كه م جار له سه ر

ده ستی كورد له كۆبانی ژێر پێخرا.ئه مڕۆش به هه مان شێوه سه لۆجان له ده رگا گه وره ك��ه ی مێژوه وه خۆی كرد به ژورداو بۆ یه كه م جار به ربه ستی دیكتای كه ن��ان ئێڤره نی كوده تاچی پارچه پارچه كرد. ئه و به ربه س��ته ی ك��ه چه ندین س��اڵ بو پرۆس��ه ی دیموكراسی توركیای له كه داركردبو. سه لۆجان ئه و نازناوه یه كه نه ک هه ر به ته نی��ا كورده كان ب��ۆ ده میرتاش به ڕه وای ده بینن، به ڵکو توركه كانیش هه مان ڕاوبوچونیان هه یه و به ڕێزه وه ل��ه و ده ڕوانن. س��ه لۆجان به واتای )سه اڵح گیان( ته نیا گیانی به به ری نه كردۆته وه ، توركیا كوردی ئاواتی به ڵك��و له هه م��وان زیات��ر ئاهێكی به به ری الیه نگرانی جه هه په و مه هه په هێنایه وه كه پێده چێ��ت بۆ یه كه م جار دوای هه ڵبژاردنێك هه س��تیان

به خۆشی كردبێت.به بڕین��ی هه ده پ��ه ئه مش��ه و به ربه ستی دیكتا ته نیا دڵی له 13%ی هانده ران��ی خۆش��نه كردوه ، به ڵكو ته واوی توركیا بێجگه له 40%ئاكه په ب��ه م ئه نجامه دڵخۆش و ش��ادمانن. مه هه په ك��ه پارتێكی دژ به كورده و به ئاشكرا دوژمنایه تی كورد ده كات، بۆ یه كه م ج��ار له هه موكه س زیاتر به سه ركه وتنی كورد دڵخۆشه ، چونكه ئاكه په به ته نی��ا ناتوانێت حكومه ت كه س��یش پێكبهێنێت ونزیكتری��ن له ئاكه په بۆ پێكهێنانی حكومه تێكی بنكه ف��راوان مه هه په ده بێت. ئه مڕۆ ده نگی ئه وه ی س��ه ره ڕای جه هه په ئه وتۆی نه هێناوه ب��ه اڵم له هه ده په دڵخۆش و شادمانتره به وه ی خه ونی سیسته می س��ه رۆكایه تی ئێردۆگان

وه كو سه رابی سه رئاوی لێهاتوه .پێده چێ��ت هه ندێ��ك الیه نگ��ری ئاكه پ��ه له گ��ه ڵ هه ندێ��ك كوردی هه ستی پێنه گه یشتوله ڕوی كاڵفام و نه ته وایه تی��ه وه ب��ه م س��ه ركه وتنه قه ڵ��س و توڕه بن، ب��ه اڵم ئه وانیش ڕۆژێ��ك دێت له وات��ای گرنگی ئه م س��ه ركه وتنه مێژویی و پرش��نگداره به كورت��ی ئه وه ی ئه مڕۆ تێده گه ن.

دڵخۆش��ه كه س��انێكن كه الیه نگری سته ملێكراو و لێقه ماوانن، كه سانێكی ئازادیخ��وازن. دیموكراس��یخوازو ئه وه ش��ی دڵی ناخۆش��ه الیه نگری

زۆرو سته م و دیكتاتۆریه تن.

كاتێك جادو له جادوباز هه ڵده گه ڕێته وه

به ربه س��تی له 10%له ساڵی 1981 عه س��كه ری جه نه ڕاڵێكی له الی��ه ن كوده تاچی به ناوی كه نان ئێڤره نه وه خرایه ده ستوری كۆماری توركیا.ئه م هه نگاوه ی ئێڤ��ره ن وه ك كوته كێك به سه ر سه ری كورده وه بوه و هه موكات ڕێگربوه له وه ی نوێنه ری ڕاسته قینه ی خۆی بكات له په رله مان.ئه و میراته ی كه ئێڤره ن دوای خۆی جێیهێشت بۆ به زیندویی ماوه ته وه و كورد، هێشتا كه س حه زی به هه ڵگرتنی نه ده كرد، فاشیس��ته كان پارته هه مو چونكه به ربه س��ته ئ��ه م باش��بوه پێیان له به رده م كورد ببێت به كۆس��پێكی ن��او په رله مان. مه حاڵ ب��ۆ چونه پارته فاشیسته كانی توركیا حه زیان به بینینی كورد نه كردوه له په رله مان و وه كو ئه تات��ورك كوردیان به زاده ی شاخ زانیوه . حه زیان كردوه ته واوی كورد له شاخ بێت بۆ ئه وه ی به بیانوی له ناویان به رن و كۆمه ڵكوژیان تیرۆر بكه ن.هیچ��كات ئه وه ی��ان به خه یاڵ

نه هاتوه .كه ئه م به ربه س��ته ڕۆژێك ده بێته بڕن��ده و خۆیانی پێ شمش��ێرێكی

بریندار ده كه ن.له س��ه ره تای گرتنه ك��ه ئاكه په بانگه شه ی ده س��ه اڵته وه ده س��تی ده كرد بۆ البردنی ئه م به ربه س��ته و به له كه یه ك بۆ سه ر دیموكراسی ناوی ده برد. به اڵم دوای چه ند ساڵێك خۆی له پشت ئه م به ربه سته وه حه شارداو خه ونی دروس��تكردنی سیس��ته می سوڵتانی له سه ر هه ڵچنی، به اڵم ئه م هه ن��گاوه ن��ه ك خه ونه كه ی لێ تاڵ

كردن به ڵكو بوه هۆی له ده س��تدانی زۆرینه ی دروستكردنی حكومه ت و بۆ یه كه م جار پێویس��تیان به پارتێكی دی ده بێت بۆ دروس��تكردنی. واته ئاكه په بۆ ڕیش چو به اڵم سمێڵیشی نای��ه بانی. وه كو خۆش��یان ده ڵێن ب��ۆ خواردنی برنجی میدیات كه وتنه ماڵه وه ش له ساوه ره كه ی به اڵم ڕێگا

بێبه ش بون.

نه خشه ی توركیا بو به دو پارچه كاتێك س��ه یری نه خشه ی عێراق ده كه یت به ئاشكرا 3 پارچه ی جیاوازو ناكۆك به یه كتر ده بینی. گه رچی له

سه ر كاغه ز عێراق به یه كپارچه وێنا ئه م��ڕۆ دوای ده ركه وتنی ده كرێت. ئه نجامه كان��ی هه ڵبژاردن��ی توركیا ناوچ��ه جیابون��ه وه ی به ئاش��كرا كوردیه كان له نه خشه ی توركیا به دی ده كه ین و دو نه ته وه ی جیاواز له سه ر خاكێك��ی "یه كپارچه " به دیده كرێت. به نمونه ئاكه په له دیاربه كر له سااڵنی ڕابردو له گه ڵ پارته كوردیه كه سه ر له ده ڕۆش��ت و40%تا %50 به رامبه ر نێوان هه ردوال به ش��ببوو. به اڵم له م هه ڵبژاردن��ه دا س��ڕینه وه ی ته واوی ئاكه په له دیاربه كر ده بینین و له كۆی 11 ئه ن��دام په رله م��ان ته نیا یه ك وه په ڕله م��ان. ده چێته ئه ندام��ی گه ر پێش��بینی ڕۆش��تنی ئێردۆگان بكه ین له چه ند س��اڵی داهاتودا ئه وا به ئاش��كرا ڕاس��تیه ئه و ده توانین بهێنینه به رچ��اوی خۆمان كه دوای ئێردۆگان جارێكی تر هیچ پارتێكی توركی ناتوانێت له ناوچه كوردیه كان ده نگ بهێنێت. ئێس��تا له 14 شاری ك��وردی توركی��ا پارت��ی یه ك��ه م له ش��اره كانی ئاكه په هه ده په ی��ه و ه��ه كاری و ئاگری و ئیغدرو ش��رناخ و تونجه ل��ی ته نان��ه ت ی��ه ك ئه ندام 9 له كۆی ده رنه چوه . په رله مانیشی شاره كه ی تریش له هیچكامیاندا له 1 ئه ندام په رله مان زیاتری ده رنه چوه . له دو ش��اری ئاكه پ��ه ده رچون��ی وه كو گازیئه نت��ه پ و ئورفا بۆ بونی ده گه ڕێته وه عه ره ب وه كو نه ته وه ی ك��ه زۆربه یان الیه نگ��ری ئاكه په ن. زۆر ژماره یه كی بونی پێش��ده چێت له ئاواره ی س��وری له م دو شاره ئه و گومانانه پشت ڕاس��ت بكاته وه كه پێش هه ڵبژاردنه كان ئاماژه یان به وه ده دا كه ئاواره ی سوریش به ساخته ده كات و هه ڵبژاردنه كان به ش��داری له یه كالیكردنه وه ی ده بێ��ت ڕۆڵ��ی ئه نجام��ه كان. به اڵم ئه وه ی ئێس��تا به ئاش��كرا ده بینرێ��ت پارچه بونی توركیا بۆ دو به شی كوردی و توركی

كه ڕێخۆش��كه ره بۆ جیابونه وه یان ئۆتۆنۆمی ناوچه یه كی دروستكردنی

له داهاتودا.

ده میرتاش یان ئۆچئاالن ده بێته ژماره یه ك؟

یه كێ��ك ل��ه و كێش��ه گه ورانه ی توش��ی س��ه اڵحه دین ده میرت��اش ده بێت گه وره بونێتی له ناو هاوكێشه عه رشی كه به ڕاده یه ك سیاسیه كان ژماره ئێستا ده هه ژێنێت. ئۆچئاالن یه ك له واقیعدا ده میرتاش��ه ، چونكه له ن��او ك��وردو تورك به ی��ه ك ڕاده هاوسه نگی خۆی ڕاگرتوه و توانیوێتی به كاریزما بێوێنه كه ی وێنایه كی نوێ بۆ كێش��ه ی كوردو دۆزه كه ی بكات. پێش چه ند مانگێك له ده ستپێكردنی ده میرتاش توركیا، هه ڵبژاردنه كانی وتارێك��ی توركی��ا له په رله مان��ی مێژویی پێش��كه ش ك��رد كه ته نیا له یه ك دێ��ڕ پێكهاتبو ئه ویش:"ئێمه ناتكه ین به س��ه رۆك، ئێمه ناتكه ین به سه رۆك،ئێمه ناتكه ین به سه رۆك" بو. به م وتاره خۆشه ویستی دوژمنه سه رسه خته كانی ئێردۆگانی برده وه و توانی به ده نگی ئه وان به ربه س��ته كه ببڕێ��ت. ب��ه اڵم ئ��ه م گه وره بونه ی ده میرت��اش له هاوكێش��ه كاندا هه م ئۆچئاالن ناڕه حه ت ده كات له الیه ك و ه��ه م قه ندیلیش له الیه ك��ی تره وه . گه ر ئێردۆگان نه بێته س��ه رۆك ئه وا ده چێته له هاوكێشه كه ئۆچئاالنیش ده ره وه و واتای��ه ك بۆ ڕێنمونیه كانی نامێنێ��ت. ل��ه م ب��اره دا ئۆچئاالن خه باتی چه ند س��اڵه ی خۆی و پێگه كه موێنه ك��ه ی هه روا به ئاس��انی بۆ ده میرت��اش چۆڵ ن��اكات. وه گه ر ئێردۆگانیش بكات به سه رۆك به وه ی له گه ڵیدا حكوم��ه ت پێكبێنێت ئه وا متمانه ی توركه كان له ده ست ده دات و جارێكی دی ناتوانێت خه و به بڕینی به ربه س��ته كه ببینێ��ت. هه روه ه��ا به رزبون��ه وه ی كاریزمای ده میرتاش

توركیا توركه كانی ك��وردان و له ناو قه ندی��ل پاس��یڤ ده كات و واتایه ك بۆ بون��ی ئه وان له ش��اخ ناهێڵێت، ده بێت ی��ان ده میرتاش هه ربۆی��ه جوڵه هاوته ری��ب قه ندی��ل له گه ڵ بكات كه ئه مه پێگه ی خۆی پێالواز ده كات، ی��ان ده بێت ل��ه نێوان دو درێژه ئیمڕاڵی قه ندیل و به رداش��ی به گه مه یه كی مه ترسیدار بدات. بۆیه له ڕۆژانی داهاتو ده میرتاش پێده نێته قۆناغێكی زۆر س��ه خت و سه ركه وتن تێیدا به قه ده ر س��ه ركه وتن له بڕینی دژوارتر 10%زه حمه ت و به ربه س��تی ق��ه ده ری ئه مج��اره ش ده بێ��ت. ده میرت��اش وایه ك��ه ده بێت قومار ئیمڕاڵی و قه ندی��ل و له گ��ه ڵ بكات یان ده بات��ه وه له هه ردوكیان ی��ان به هه ردوكیان ده دۆڕێنێت. قوماركردن له گ��ه ڵ ئیمڕاڵ��ی و قه ندیل به قه ده ر ئاسان ئێردۆگان له گه ڵ قوماركردن نیه . چونكه ئه وان ده ستیان كراوه یه پێچه وانه كه ی ده میرتاش و به رامبه ر

له واقیعدا نابینرێت!

ئه نجامی هه ڵبژاردنه كه دوگیانه به هه ڵبژاردنی پێشوه خت

ئه م ئه نجامه ی هه ڵبژاردنه كان هیچ كه سێكی به قه ده ر ئێردۆگان قه ڵس و ت��وڕه نه ك��ردوه . چونك��ه خه ونی دروستكردنی سیسته مێكی خه الفه ت كه به سه رۆكایه تی ناوی ده بات،كه وته ده ره وه ی هاوكێش��ه كان. وه گه ر له 45 ڕۆژی داهاتودا ئاكه په نه یتوانی ڕێبكه وێت له گه ڵ 3 پارته كه ی تری هه ڵبژاردنه كه بۆ پێكهێنانی حكومه ت ئه وا ئێردۆگان بێ سڵه مینه وه بڕیاری هه ڵبژاردنێكی تر ده دات. وه دوریش نیه ئێردۆگان واز له سه رۆك كۆماری بهێنێت و جارێكی تر وه ك س��ه رۆك مه یدان. چونكه بگه ڕێته وه وه زیران هه ركه س��ێك بخات��ه ش��وێنه كه ی زیاتر س��ه ركه وتنێكی دادودئۆگلو،

له وه ی داودئۆگلوی لێناچنێته وه .

تایبه‌ت )482( سێشه ممه 182015/6/9

سه لۆجان به ربه ستی دیكتای تێكشكاند!

زانا تۆفیق

له هه ڵبژاردنه س��ه ركه وتنی هه ده په په رله مانییه كه ی توركیاو تێكش��اندنی له الی��ه ن ده له س��ه دا به ربه س��تی ك��ورده وه هه موانی دڵخۆش��كرد، ئه م ئاساییی س��ه ركه وتنێكی سه ركه وتنه نیه چونكه به درێژایی زیاد له 60 ساڵی رابردو هیچ��كات كورد نه یتوانیوه به م قورس��اییه وه بچێته نێ��و په رله مانی توركی��ا، په رله مانێ��ك ك��ه زۆرینه ی سااڵنی رابردو سیخناخ بوه به نه یارانی

كورد .

گرنگه ك��ورد كه ڵك ل��ه م ده رفه ته وه ربگرێت و له نێو هه مو ئه و ره گه زپه رست و نه ژادپه رس��تانه ی په رله مانی توركیادا بكاته هێناویه ت��ی كورس��یانه ی ئه و ده نگێك بۆ پێشخستنی ئه و كه یسه ی چه ندس��اڵێكه له توركی��ا به ن��اوی " چاره س��ه ری ئاشتیانه ی كێشه ی كورد

" كراوه ته وه .ب��ڕوای ته واوم هه یه گ��ه ر ئاكپارتی نه بوایه له ماوه ی چه ندس��اڵی رابردودا هیچكات كێش��ه ی كورد ل��ه و واڵته دا وه ها ده روازه یه كی به ڕودا نه ده كرایه وه ، چاوخش��اندن به مێ��ژوی ئ��ه و واڵته

ئه وه مان به ڕونی پێده ڵێت.

س��ه ركه وتن هه وای زۆرگرنگه بۆیه ئامانجه س��ه ركیه كه ی هه ده په و كورد به گش��تی له به رچاو ون نه كات. ده بێت ئه وكه س��انه به دوای به وردی هه ده په بگه ڕێ��ت له خزمه ت ئه و كێش��ه یه بن و چه ند هه نگاوێكی جدیانه دۆزی ره وای ك��ورد له باك��وری كوردس��تان به رنه

پێشێ .شۆك گرتمی كاتێ بیستم سه الحه دین ده میرتاش جه نه ڕاڵی ئه م سه ركه وتنه ی له ئاهه نگ��ی كوردس��تان باك��وری راگه یاندن��ی س��ه ركه وتنه كه دا وت��ی هاوپه یمانی له گه ڵ ئاكپارتی نابه س��تن یه كه م��ی هه ڵبژاردنه كه و ب��راوه ی (

ئ��ه و الیه نه ی خ��ۆی به خاوه نی دۆزی چاره سه ری ده زانێت(.

تێناگه م ده میرتاش نیازمه نده له گه ڵ كێ بچێت��ه هاوپه یمان��ی )جه هه په و مه هه پ��ه ( ئای��ا ئه و هی��چ گرنتیه كی له و ره گه زپه رس��ته توركانه وه رگرتوه ت��ا نی��وه ی ئاكپارتی كێش��ه ی كورد

به چاره سه ر بگه یه نێت.هه رگیز له گه ڵ گه ڕانه وه ی توركیا بۆ سه رده می س��وڵتانیزم و عوسمانیه كان نی��م وه لێ ل��ه وه دڵنیام له ئێس��تادا له نێوان جه هه پ��ه و مه هه په و ئاكپارتی هی��چ ك��ه س هێن��ده ی ئه ردۆغ��ان و هاوڕێكان��ی ناتوانێت كێش��ه ی كورد

ده بێت به رێ��ت، چاره س��ه ر ب��ه ره و ده میرتاشیش ئه مه باش بزانێت و به ره و هاوپه یمان��ی له گه ڵ ئاكه پ��ه بڕوات و ببێته به شێكی گرنگ له توركیاو ئاستی داخوازیه كانیش له دانوستانه كان له گه ڵ ئاكه په به رزبكاته وه به ره و هه نگاونانی جدی بۆ چاره سه ری كێشه ی كوردی ، هه نگاوان��ه ئ��ه م نازان��م ب��ه دوری هێنان��ه ده ره وه ی عه ب��دواڵ ئۆجه النی له ئیمرالی��ه وه لێبكه وێت��ه وه و ب��ه ره و ئ��ازادی ئۆجه الن بچن، ب��ه اڵم ئه گه ر پێچه وانه بێت هه س��ت ده كه م هه ده په هه م��و ڕیس��ه كه بكات��ه وه به خوری و

بچینه وه خاڵی سفر .

هاوڕێ ئاگاداربه ڕێسه كه نه كه نه وه به خوری

یه كێك له و كێشه گه ورانه ی توشی

سه اڵحه دین ده میرتاش ده بێت

گه وره بونێتی له ناو هاوكێشه

سیاسیه كان به ڕاده یه ك كه

عه رشی ئۆچئاالن ده هه ژێنێت. ئێستا ژماره

یه ك له واقیعدا ده میرتاشه

ده میرتاش له په رله مانی

توركیا وتارێكی مێژویی پێشكه ش

كرد سه باره ت به ئه ردۆگان كه ته نیا له یه ك دێڕ پێكهاتبو

ئه ویش:ئێمه ناتكه ین به سه رۆك

ئێمه ناتكه ین به سه رۆك،ئێمه

ناتكه ین به سه رۆك

خه بات نه وزاد

سه الحه دین ده میرتاش

زۆرگرنگه هه وای سه ركه وتن ئامانجه

سه ركیه كه ی هه ده په و كورد به گشتی له به رچاو

ون نه كات

ب��و، زو بەیانیەک��ی لەبیرم��ە پاس��پۆرتەکەم دەس��تدایەو بڕی��اری جێهێشتنی نیشتیمانەکەم دا. دەمزانی نەمدەزان��ی ب��ەاڵم دەڕۆم دور زۆر بەرەو کوێ. چەن��د کاتژمێرێک پێش ئ��ەوەی جانتای س��ەفەرم بپێچمه وه چوم��ە مزگەوتێ��ک دو رکات نوێ��ژم کرد. بۆئەوەی خ��ودا یارمەتیم بدات. بەاڵم زۆر دەترس��ام و بەرەش��بینیەوە دەمڕوانیە هەمو دونیا، هەستم دەکرد ئەوەی لێ��ی رادەکەم خەمناکم دەکات بەوەی نەیبینمەوە. ئەمە تراجیدیایەکی س��ەیرە فرمێسک بۆ شتێک بڕێژی کە هەس��ت دەکەی هۆکاری سەرەکیە بۆ راکردن��ت. وێن��ەی کۆمەڵگاکەم وەک کەس��ێکی پر بازو دەهاتە بەرچاو کە بەشێوەیەکی سروشتی ئازاری جەستەی جەس��تەیەش ئ��ەو دەدات، خ��ۆی من��م. دەڕۆیش��تم و دەریاکانم دەبڕی خەمناکتر دەبوم. لەس��ەر شەقامەکان بەاڵم پێنەدەم��ا پ��ارەم دەخەوت��م بی��رم لەگەڕانەوە نەدەک��ردەوە. هەتا

نەمدەویست داوا لەهیچ کوردێک بکەم یارمەتیم ب��دات. لەگوندێکی هێمنەوە ب��ەرەو جەنجاڵیەک��ی دورو بەردرێژو شارە قەرەباڵخەکان ملم دەنا. سنوری واڵتانم دەبڕی بەشێوەیەکی نایاسایی، دەزانن هەم��وی بەتەنیا بوم. پۆلیس دەیگرت��م ه��ەر تەنیا ب��وم، دەچومە دوکان��ەکان هەر تەنیا بوم، لەس��ەر ش��ەقامەکان دەخەوتم هەر تەنیا بوم. بیرم دەکردەوە نەمدەزانی بۆ الی کێ بگەڕێم��ەوە، تەنها وێنە خەمناکەکەی خۆم��م دەدی بەجلێک��ی الدێی��ەوە. لەبیرمە گریام بۆ ئەو وێنەیە، وامزانی غەریبی نیش��تیمانەکەم کردوە. بەاڵم وا نەبو باش دەزانم. ش��ەپۆلی دەریا گەورەکانم دەدی، دەترس��ام رۆژێکی خ��ۆش بو، خەڵک س��ەرقاڵی کەیف و رۆژێکی ئاس��ایی بون، من دەترس��ام نەمدەزانی بۆچییە. گەیشتمە واڵتێکی س��اڵێک چەن��د دوای ئەوروپ��ی و ئازارەکان لەدەردەس��ەری لەناخۆشی بەردەوامن، بەاڵم پڕ هیوام، گەشبینم، ناترس��م، هێ��زم ش��ەپۆل دەدا. هیچ کاتێکی��ش وەک ئێس��تا بیرم لەمردن نەکردۆت��ەوە. ب��ەاڵم دەمەوێت خۆم

نمایش بکەم .ئێوارەیەک لەیوتوبەوە بەدوای وشەی ک��ورددا گەڕام، بەزوبان��ی ئینگلیزی، ناونیشانێک داپێم زۆری ئۆپش��نێکی س��ه رنجی راکێش��ام، ئەویش ستیفن مانس��فێڵد، ئ��ەو نوس��ەرەی کتێبی موعجیزەی کوردەکانی نوسیوە. دوای کلیک کردن بینیم، لەگفتوگۆیەکی زۆر کوردەکانی بەس��ەرهاتی گەرموگوڕدا خاوەن��ی دەی��وت دەگێڕای��ەوە، شارس��تانیەکی پرۆ مۆدێرنەن، بەرەو ئازادی هەنگاو دەنێن. دوای وردە وردە شارەزایم لەبارەی س��تیفن پەیداکرد. نوس��ەری زۆر پەرتوک��ی دەزان��ن ئەوروپ��ی و ئەمریکیم خوێندۆتەوە، کە لێدوانی لەبارەی کوردەوە نوسیویانە. میدیاکاری رۆژنامەنوس و نوسەرو زۆر ئەوروپیم بیستوە. بەاڵم هیچیان وەک مانسفێڵد بەالمەوە سه رنجراکێش نەبون، چونکە یەکەم زۆر بەئاش��کرا کوردی هەڵبژاردبو بەسەر هەمو میللەتەکانی ناوچەکە، واتا رۆژهەاڵتی ناوەراس��ت. بەبڕواوە، بەهێزەوە، لەناخەوە، دوەم باسی سەرسورهێنەرەوە بەویژدانێکی دەک��رد. ک��وردی پاڵەوانیتیەکان��ی

بەشێوازێک سەرسامی خۆی دەردەبڕێت، سەبارەت بەکورد کە هێزێکی گەورەی لەپەناوەیە. زۆرجار دەڵێم سەرسامبون بەو کلتورەی کورد ئاسانە، لەکاتێکدا بەس��ەخاوەتەوە دەرگای ماڵەکەی بۆ بێگانە دەکاتەوە. بەاڵم ئایا دیوەکەی ت��ری کوردتان دیوە؟ ئ��ەو میللەتەی هێندەی دوژمنان لەیەکتریان کوشتوە. لەو کۆمەڵگایەدا هەمو شتێک دیواری بۆکراوە، حەیاو شەرم و گوناح، رەگ و ریش��ەو فێندەمێنتاڵی ئیرادەی تاکی کوردی دەرهێن��اوە. ئەو تاکەی خۆی دەس��وتێنێ خ��ۆی دەک��وژێ رۆژانە بەهۆی بێزاری لەژیان. باشە پێم بڵێن چ کارەس��اتێک لەمە گەورەترە، تاک بگات��ە ئەو حاڵەتەی خۆی خۆی لەناو بب��ات. ئیرادەی تاک بڕبرەی پش��تی کۆمەڵگایە. بەبروای من هیچ ش��تێک هێن��دەی ت��اک نرخدار نی��ە. دەزانن لەکۆمەڵ��گای کوردیدا هەمو ش��تێک عەیبە تەنانەت لەسەدا پەنجای ئیش و عەرەب و بۆی��ە عەیبە. کارەکانی��ش فلیپینی و ئەس��یوپی شارێکی نوێ بۆ خۆیان بنی��ات دەنێن لەم هەرێمە خۆ قورسترین بینیوە، خۆبون بەئەفسانە

کارە لەكۆمەڵگای کوردیدا. کەواتە کە خۆت نەبوی بەهەمو ماناکانەوه ، هێزی گومانەوە. دەکەوێت��ە ئینس��انبونت هەرچی کوردە رادەکا بۆ ئەوەی بگاتە ئەوروپا. لەئەوروپا بەدوای موعجیزەدا دەگەڕێ. بەاڵم دواج��ار دەبێت لەکار واشێکدا خۆی ببینێتەوە، ئەو پاڵەوانەی کە زۆر کاری نەدەکرد چونکە پێی وابو لەشەخس��یاتی کەسایەتی کەمدەکات. دەزان��ن لەئەوروپا دەبێ��ت ئۆتۆمبیل بۆ ئەوروپیەکان بشوات. دەزانن کاری واش لەئەوروپا بەکارێکی دۆجی سەیر

دەکەن.زۆر ج��ار دەڵێم مانس��فێڵد، عەلی بوایە ل��ە گوندەک��ەی رایکردباو ئەو هەمو حەسودی ركابەری و لەکەسایەتی بەتێکشکانی دڵخۆش��بون یەکتردان و موعجیزەی ئای��ا بینیب��ا، یەکت��ری یان س��تیفن کوردەکانی دەنوس��ی؟ ئەحم��ەدو کارزان و رەس��و و هتدد... بوایەو لەگوندەکەی عه لی )من( لەدایک بوایە موعجیزەی کوردەکانی دەنوسی؟ لێبوردنەوە ب��ەداوای ناک��ەم. ب��روا موعجیزە ناتوانین ئێمە لەمانس��فێڵد

بخوڵقێنین.

به مه فهوم��ه گش��تی : ق��ه رزی ئابورییه ك��ه ی بریتیه له بڕێك پاره كه ده وڵه ت یان یه كێك له داموده زگاكانی ده ی��كات، به مه به س��تی پڕكردنه وه ی ته رخانكردنی یان بودجه كورتهێنانی بۆ ته واوكردنی پرۆژه كانی وه به رهێنان

یان بنیادنانی پرۆژه ی نوێ .ده وڵه ت��ان كاتێ��ك ق��ه رز ده كه ن هه رگیز ئه و ق��ه رزه بۆ بوای خه رجی چونكه ناكه ن، ته رخان به كارخستنی كاتێ��ك ئ��ه م ق��ه رزه ب��ۆ خه رجی به كارخس��تن )موچ��ه و راییكردن��ی ده وڵه ت(، داموده زگاكانی مامه ڵ��ه ی ئه وا ئه و پاره یه راس��ته وخۆ ده چێته ب��ازاڕه وه و ده بێته هۆی دروس��تبونی هه اڵوسانی نرخه كان له بازاڕدا، چونكه كاتێك ئه م پاره ی��ه ته رخان ده كرێت بۆ به گه ڕخس��تن ئ��ه وا دو پێكهاته ی سه ره كی خواستی گشتی كه خواستی زیاد تاكه كان��ه خواس��تی حكومی و ده كات، له وكات��ه دا ئه و دو پێكهاته یه ڕو له بازاڕ ده ك��ه ن و هه مو پاره كانیان خ��ه رج ده ك��ه ن به تایب��ه ت له واڵته دواكه وتوه كان��دا )بێگوم��ان عێراق و له نێویش��یدا كوردستان ده كه وێته ئه و پاش��ه كه وتكردن ئاره زوی ئاسته وه ( زۆر الوازه یان هه ر نیه و له به رامبه ردا

ئاره زوی به كاربردن زۆر به رزه .ئ��ه م خه رجكردن��ه ش ده بێته هۆی زیادبونی خستنه ڕوی دراو و له ڕوانگه ی هه روه خ��ت ئابوریی��ه وه زانس��تی خس��تنه ڕوی دراو به رز ببێته وه ئه وا راس��ته وخۆ به هاكه ی داده به زێت واته هه اڵوس��انی لێده كه وێت��ه وه ، ئه م��ه

له الیه ك.له الیه كی ت��ره وه واڵتانی دواكه وتو هه رگیز نه یانتوانیوه سود له و بڕه قه رزه وه ربگ��رن كه كردویان��ه ، چونكه له م واڵتان��ه دا به هۆی كه می ی��ان نه بونی به رهه می ناوخۆ ئه وا سه رجه م پاره كان و كڕینی به ئاراس��ته ی خواس��ته كه ش كااڵی بیانی ده ڕوات و س��ه ره نجامیش هه مو پاره كه ده ڕواته گیرفانی واڵتانی قه رزوه رگر واڵت��ی به م��ه ش تره وه و له كاتی گێڕانه وه ی قه رزه كه دا توش��ی گه وره تری��ن گرفت ده بێ��ت، ئه ویش نه بونی توان��ای گێڕانه وه ی قه رزه كه و

بڕی سوه كه یه تی.سه ره نجامی ئه مه ش واڵت ده كه وێته ژێر باری قه رزو سویه كی كه ڵكه بوه وه و

زه ره مه ن��دی داهات��وش نه وه كان��ی یه كه م��ن، چونك��ه ئ��ه و ق��ه رزه بۆ خزمه ت��ی ن��ه وه ی ئێس��تا ده كرێت و ده بێت له داهاتودا له گیرفانی نه وه كانی داهاتو بگیرێت��ه وه تاوه كو قه رزه كه و

سوه كه شی بگێڕدرێته وه .ئاب��وری و زانس��تی له ڕوانگ��ه ی قه رزه كه ده بێ��ت گش��تیه وه دارایی ته رخ��ان بكرێ��ت ب��ۆ ته مویلكردنی پرۆژه كان��ی وه به رهێنان و ئاراس��ته ی "كش��توكاڵ و به رهه مداره كانی كه رته

پیشه سازی و گه شتیاری " بكرێت.ته رخانكردنی قه رزه كه بۆ ئه و كه رتانه كۆمه ڵێك لێكه وته ی ئیجابی بۆس��ه ر ئابوری و كۆی كۆمه ڵگه ده بێت، چونكه ده بێته هۆی بنیادنانی پرۆژه ی نوێ و به كارخس��تنی پرۆژه كانیش پێویستی به ده ستی كار هه یه ، كه واته بێكارییش كه م ده كاته وه و سه ره نجامیش هۆكاره بۆ زیادبونی ئاستی به رهه می ناوخۆ، به م جۆره له بری ئه وه ی پاره كه بڕواته ده ره وه له ناوخۆدا ده مێنێته وه ئابوری

واڵت خوێنی زیاتر ده بێت.به گش��تی قه رزی گشتی سێ جۆری س��ه ره كی هه یه له روانگ��ه ی كاته وه ئه وانی��ش ق��ه رزی كورتخای��ه ن كه ماوه كه ی كه متره له یه ك ساڵ ، قه رزی ماوه مامناوه ند ك��ه ماوه كه ی زیاتره له یه ك ساڵ و كه متره له پێنج "هه ندێك به حه وت س��اڵ ئام��اژه س��ه رچاوه درێژخایه ن قه رزی هه روه ها ده كه ن"، ك��ه له س��ه روی پێن��ج ی��ان حه وت

ساڵه وه یه .قه رزی پۆلێنكردنه ئه و س��ه رباری ئاره زومه ندان��ه و زۆره مل��ێ و ق��ه رزی

ناوخۆیی و ده ره كیشمان هه یه .بریتیه من��ه مه به س��تی ئ��ه وه ی له تیش��ك خستنه س��ه ر ئ��ه و یاس��ا "مای��ه " كه له په رله مانی كوردس��تان ده رچوێن��دراوه و ب��ه راورد كردنێت��ی

به رێچكه زانستیه كه .له هه ڵ��ه یه كێ��ك له بنه ڕه ت��دا كردویه تی كه په رله مان كوشنده كانی له ته مه نی كاركردنی هه مو خوله كانیدا به ڕای من ده ركردنی ئه م یاس��ایه یه و گ��ه ر حكومه تیش یاس��اكه جێبه جێ ب��كات گه وره ترین هه ڵ��ه ی ئابوری و سیاس��ی ده كات و ن��ه ك هه رێ��م له م قه یرانه رزگاری نابێت به ڵكو قه یرانه كه

قوڵتر ده بێته وه .دوای ئ��ه وه ی هه رێمی كوردس��تان روب��ه ڕوی قه یرانێك��ی دارای��ی قوڵ بوه وه له سه ره تاكانی ساڵی 2014ه وه و

هه رێم حكومه تی به رده وامه ، تائێستا یه كێك ل��ه و رێگه چارانه ی كه به نیازه بیگرێته به ر بۆ كه مكردنه وه ی قه یرانه كه بریتیه له قه رزكردن، بۆ ئه و مه به سته ش له سه ر پێشنیاری حكومه ت په رله مان یاس��ایه كی تایبه تی به و بواره ده ركرد

به ناوه ی یاسای "مایه ".له راستیدا خودی ناونیشانی یاساكه یاس��اكه دا، ناوه ڕوكی له گه ڵ ناكۆكه چونك��ه س��ه رله به ری یاس��اكه باس بڵێت ده توانین ده كات و له قه رزكردنی ئه و ناونیش��انه ته نها ب��ۆ دڵنه وایی ئه و كه س��انه یه كه له ڕوانگه ی ئاینی ئیسالمه وه دژایه تی یاساكه یان ده كردو كۆمه ڵگ��ه ی هه ڵوێس��تی له ترس��ی

كوردییه كه زۆرینه موسڵمانه .ئ��ه وه ی كه م و كورتیه له یاس��اكه دا به رای من خۆی ده بینێته وه له خاڵێكی زۆر جه وهه ری كه ئه ویش ئاماژه نه دانه

به مه به ستی قه رزه كه .له كۆی ه��ه ر دوان��زه مادده كه كه قه رزكردنه ك��ه و له ش��ێوازی ب��اس ده سه اڵتبه س��تی قه رزه ك��ه و ب��ڕی قه رزوه رگره كه و هه ندێك شتیتر ده كات به هی��چ ش��ێوه یه ك خ��ۆی له قه ره ی

مه به ستی قه رزه كه نه داوه .

قه رزه كه مه به ستی نه بونی خه له لی له وه دای��ه ئه م یاس��ایه ته نها بۆ یه ك یان دو جار قه رزك��ردن ده رنه كراوه ، به ڵكو یاسایه كه ئیتر حكومه تی هه رێم پڕكردنه وه ی ب��ۆ س��ااڵنه ده توانێت كورتهێنان��ی بودج��ه س��ودی ل��ێ وه ربگرێ��ت ، بۆی��ه كاتێك حكومه ت به په رله مان ده ڵێ��ت ئێمه بۆ پرۆژه ی ده یده ینه به راپۆرت س��تراتیجیمانه و په رله مان، خۆ ناكرێت هه مو س��اڵێك یان هه ر ج��اره حكومه ت قه رزی كرد به لیستێكی جیاواز له ده ره وه ی بودجه ئه و پرۆژانه بخاته به رده م په رله مان؟ بۆیه ئه مه خه له لێك بو به سه ر ته واوی په رله مانت��اران و لیژنه كانی یاس��ایی و

دارایی و ئابورییدا تێپه ڕی .یه كێك��ی ت��ر له خراپیه كان��ی ئه م یاسایه ئه وه یه كه هه رێمی كوردستان ئه زمونێكی دورودرێژی هه یه له یاریكردن به بڕگه كان��ی بودجه و گواس��تنه وه ی پ��اره ی ته رخانك��راو له بابێك��ی نێو بودج��ه وه بۆ بابێكی ت��ر، به تایبه ت گواس��تنه وه ی پ��اره ی ته رخانك��راو ب��ۆ پ��رۆژه كان ب��ۆ خه رجیه كان��ی به كارخس��تن، بۆیه هیچ چاروه ڕوانی ئه وه له حكومه ت ناكرێت ئه و پارانه بۆ

لیستێك پرۆژه له جێگه ی خۆیدا خه رج بكات، له كاتێكدا ئه و پابه ندی یاسای بودج��ه نه ده بو، چ جای یاس��ایه كی دیاری ب��ۆی ك��ه له به رده س��تابێت نه كردبێت قه رزه كه بۆچ مه به س��تێك

به كاربهێنێت.حكومه تی هه رێم رێگه چاره ی زۆری له به رده مدا بو بۆ كه مكردنه وه ی قه یرانی دارایی ته نانه ت چاره سه ركردنیش��ی و ده بوایه ئاخر چاره سه ر په نای بۆ قه رز

ببردایه . گرنگیتری��ن ئ��ه و هه نگاوانه ی كه حكومه ت ده یتوان��ی وه كو رێگه چاره بیگرێته به ر رێكس��ختی لیستی موچه و كه مكردن��ه وه ی موچ��ه ی پله بااڵكان و موچ��ه لیس��تی پاككردن��ه وه ی

له موچه خۆرانی نایاسایی و دوباره .رێكخس��تنه وه ی سه رجه م هه روه ها ناوخ��ۆ داهات��ی س��ه رچاوه كانی ه��ه ر له ڕه س��می گومرگ��ی و باج��ی كۆمپانیاكان و رسوماتی ناوخۆی ئاو و كاره باو غه رامات و رسوماتی سه رجه م ده رهێنانیان ترو خزمه تگوزارییه كانی له ده س��تی حزب و كه س��انی گه نده ڵ و

به هه ده رده ر.س��ه رباری ئ��ه وه ش ش��ه فاف بون

له داهات��ی ئ��ه و نه وته ی ك��ه رۆژانه به تانك��ه ر هه ن��ارده ی توركیاو ئێران ده كرێ��ت و گه ڕاندن��ه وه ی داهاته كه ی بۆ خه زێنه ی حكومه ت و شه فافكردنی داهاتی فرۆشتنی به رهه مه نه وتیه كان له ناوخۆدا كه چونكه ئه مانه داهاتێكی

زۆریان هه یه و به اڵم نادیارن.یه كێكی تر له و چاره س��ه رانه ی كه ده كراو ئێس��ته ش ده كرێت حكومه ت بیگرێته به ر قه رزكردنه له سه ر بنه مای پێدان��ی ن��ه وت به الیه نی ق��ه رزده ر هه روه ك��و س��اڵی راب��ردو ئه م��ه ی ك��ردوه و دواجاریش فرۆش��تنی نه وت

به سه ربه خۆییانه .

بێگومان گه ر بێت و حكومه تی هه رێم ئه م هه نگاوانه ی بگرێته به رو ش��ه فافی ت��ه واو مس��ۆگه ر ب��كات، ئ��ه وا به و داهاتانه نه ك توانای دابینكردنی موچه به ڵكو ده توانێ��ت بودجه ی ته واوه تی پێك��ه وه بنێ��ت و س��ه رجه م پرۆژه س��ه رپێ و بخاته وه له كاركه وتووه كان پرۆژه ی نوێش ئه نج��ام بدات و هه رێم

له م قه یرانه داراییه ده ربازی ده بێت.

* به كالۆریۆس له ئابوری

)482( سێشه ممه 2015/6/9 19تایبه‌ت

ونبون * پاسپۆرتێک ونبوه به ناوی )نه زیره که ریم عبدالله ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه . www.awene.com

مانسفێڵدو کوردعلی حسێن کەریمی)سەرتیپ(

حكومه تی هه رێم گه وره ترین هه ڵه ی ئابوری و سیاسی ده كات گه ر قه رزه كه بكات

ساالر حه سه ن *

دانیشتنێکی په رله مان

خۆبون قورسترین کارە لەكۆمەڵگای کوردیدا. کەواتە کە خۆت نەبوی

بەهەمو ماناکانەوه ، هێزی ئینسانبونت دەکەوێتە گومانەوە

‌‌دالوه‌ر‌قه‌ره‌داغی

من‌ت��ا‌ڕاده‌یه‌ک‌له‌نزیکه‌وه‌‌ئ��اگادارم‌که‌م��اوەی‌دوو‌مانگێکە‌مقۆمقۆی‌داخستنی‌هه‌فته‌نامه‌ی‌"ئاوێنه"‌‌‌لەنێو‌هاوڕێیانی‌هه‌فته‌نامه‌که‌دا‌له‌ئارادایە.‌مقۆمقۆیه‌ک‌که‌س��ه‌ره‌تا‌ئاوێته‌بوو‌به‌ش��ه‌رم‌و‌پاشان‌په‌رده‌پۆش‌به‌ترس‌و‌دواجاریش‌ئاوێزان‌به‌ڕاشکاوییه‌کی‌خۆپارێزانه‌‌،‌تا‌ئیدی‌له‌م‌چه‌ند‌ڕۆژه‌ی‌پێشوودا‌مقۆمقۆکه‌‌بووه‌‌هه‌واڵ‌و‌نووسین‌و‌له‌تۆڕ‌ی‌کۆمه‌اڵیه‌تی‌فه‌یسبووکدا‌قس��ه‌وباس‌و‌پشتگیرییه‌کی‌تا‌ڕاده‌یه‌ک‌باش��ی‌بۆ‌مانه‌وه‌ی‌هه‌فته‌نا‌مه‌که‌

‌به‌دوای‌خۆیدا‌هێنا.‌به‌بڕوای‌من‌شه‌رمی‌سه‌ره‌تای‌ئاوێنه‌‌بۆ‌ڕاگه‌یاندنی‌هه‌واڵه‌که؛‌‌‌‌به‌ر‌له‌وه‌ی‌‌ش��ه‌رم‌بووبێ‌له‌هه‌ر‌ش��تێک،‌ش��ه‌رم‌بووه‌له‌و‌خوێنه‌ره‌ی‌که‌ئه‌م‌ده‌نگه‌‌ئازاده‌‌ی‌له‌پێناودا‌دروست‌بووه‌،‌شه‌رم‌بووه‌‌له‌خوێنه‌رێک‌که‌‌ده‌نگی‌ئه‌و‌و‌ڕه‌نگی‌ئه‌و‌و‌ئاخێوه‌ری‌قس��ه‌ی‌دڵی‌ئه‌و‌ب��ووه‌،‌ئاخر‌له‌بری‌ئه‌وه‌ی‌له‌م‌دۆخه‌‌ئاڵۆزه‌‌‌سیاسیی‌و‌ئابووری‌و‌قه‌یراناوییه‌دا‌به‌‌به‌خشش‌و‌موفاجه‌ئاتی‌ڕۆژنامه‌وانیی‌تازه‌وه‌‌له‌خزمه‌تیدا‌بێت‌و‌له‌ئاس��ت‌چاوه‌ڕوانییه‌کانیدا‌بێت،‌که‌چی‌دێت‌و‌نوقاڵنه‌ی‌که‌وتنی‌خۆی‌پێده‌دا.‌هه‌رچی‌ترسه‌که‌‌شه‌‌به‌بڕوای‌من،‌به‌رله‌وه‌ی‌ترس‌بووبێت‌له‌هه‌ر‌ش��تێک،‌ت��رس‌بووه‌‌له‌لێکدانه‌وه‌گه‌لی‌خ��راپ‌و‌وتیوتی‌له‌باره‌ی‌ته‌س��لیم‌بوون‌به‌واقیعی‌حاڵ‌و‌پێخزان‌و‌ش��ان‌

خاڵیی‌کردن‌و‌ڕاکردن‌له‌به‌رپرسیاریی.به‌اڵم‌وێڕای‌ئه‌وانه‌ش،‌چ‌ش��تێک‌له‌وه‌ناخۆش��تر‌و‌بەسۆترە‌کە‌مرۆڤ‌لە‌نزیکەوە‌ش��ایەتحاڵی‌مردن��ی‌هێدی‌هێدی‌ئازیزێکی‌بێت؟‌ش��ایەتحاڵی‌پیربوون‌و‌ژاکانی‌نیگا‌و‌هەڵوەرینی‌پەنجەکانی‌بێت؟‌شایه‌تحاڵی‌ئه‌وه‌بێ،‌به‌اڵم‌سه‌ری‌دونیای‌لێهاتبێته‌وه‌‌یه‌ک‌و‌نه‌زانێت‌چی‌بۆ‌ڕزگارکردنی‌بکات‌و‌ڕوو‌له‌ک��ێ‌بن��ێ‌و‌په‌نا‌بۆ‌چیی‌ببات؟‌به‌ڵکو‌ته‌نی��ای‌ته‌نیا،‌ناچاره‌‌خۆ‌ته‌س��لیمی‌ئه‌و‌قه‌ده‌ره‌‌بکا‌که‌هەر‌ڕۆژێک‌و‌تێده‌پەڕێ،‌ببینێ:‌خش��تێک‌له‌ساپیته‌ی‌ماڵه‌که‌ی‌دەکەوێتە‌خوارەوە،‌هه‌ر‌ڕۆژێک‌و‌تێده‌په‌ڕێ،‌ببینێ:‌نەمامێک��ی‌با‌خه‌که‌ی‌وش��ک‌دەکا‌و‌دره‌ختێکی‌دەکەوێ،‌هه‌ر‌ش��ه‌وێک‌و‌تێده‌پ��ه‌ڕێ،‌گوێیلێبب��ێ:‌دڵێکی‌دەش��کێ‌و‌ئەس��تێرەیەکی‌هاڕە‌دەکا‌و‌

چرایەکی‌خامۆش‌دەبێ.‌ئه‌گه‌ر‌قووڵ‌بۆی‌دانه‌چین‌و‌گریمانه‌‌‌به‌ده‌که‌‌‌وه‌ربگرین‌و‌دووربا‌ئاوێنه‌‌درز‌ببا‌و‌بش��کێ،‌‌ئه‌وا‌یه‌کێک‌له‌هه‌ره‌‌ده‌نگه‌‌جیددییه‌بوێر‌و‌هاوس��ه‌نگه‌کان‌و‌یه‌کێک‌له‌س��یما‌ئازاد‌و‌شارستانییه‌ته‌کانی‌ئه‌م‌واڵته‌‌درز‌ده‌با‌و‌وردوخاش‌ده‌ب��ێ‌و‌ده‌ک��ه‌وێ.‌جا‌ئه‌گه‌ر‌ئێس��تا‌له‌م‌له‌حزه‌ی��ه‌دا‌و‌گه‌رماو‌گه‌رمیش‌ده‌نگی‌وردوخاش‌بوونی‌ئاوێنه‌و‌درزبردن‌و‌هاڕه‌یکه‌وتن‌و‌ش��کانی‌ده‌زگا‌و‌بنکه‌و‌س��ه‌نته‌ره‌‌ئه‌ده‌بیی‌و‌کولتوورییه‌کانی‌تری‌وه‌ک‌س��ه‌رده‌م‌و‌ئاراس‌و‌هاواڵتی‌و‌ئه‌ندێشه‌و‌گه‌الوێژ‌و‌غه‌زه‌لنووس‌و‌ئه‌وانی‌تر،‌نه‌ژنه‌و‌ین،‌ئه‌وا‌ورده‌‌ورده‌و‌له‌ماوه‌ی‌چه‌ند‌س��اڵێکی‌تردا،‌زرمه‌یه‌کی‌هێند‌گه‌وره‌‌له‌داڕوخانی‌ئ��ه‌م‌نه‌خته‌بونیادی‌کولتوورییه‌مان‌ده‌ژنه‌و‌ی��ن،‌که‌‌تا‌چه‌ند‌ده‌یه‌‌یه‌کیش‌له‌گوێماندا‌ده‌نگ‌ده‌داته‌وه‌‌.‌دیاره‌‌به‌بێ‌ئه‌و‌سیما‌کولتوورییانه‌‌ش،خاوه‌نی‌هیچ‌نابین‌جگه‌‌له‌چه‌ند‌ڕیزه‌مۆڵ‌و‌کۆش��ک‌و‌هۆتێلی‌ناقۆاڵ‌و‌ئه‌رش��یفێکی‌درێژ‌له‌‌بوغز‌و‌دڵڕه‌قیی‌و‌پاره‌‌سپیکردنه‌وه‌‌و‌بازرگانیی‌ژێربه‌ژێر،‌ئه‌وانه‌ش‌دواجار‌شتگه‌لی‌ئه‌وه‌نده‌‌دزێون،‌که‌‌که‌س‌له‌‌ئاینده‌دا‌رووی‌نایه‌ت‌پیشانی‌

که‌سیان‌بدات،‌چجای‌خۆی‌به‌خاوه‌نیان‌بکات.

Awene خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

کوا‌لێکۆڵینەوەی‌یاسایی‌لەخوێنی‌کاوه‌‌گه‌رمیانی،‌سەردەشت‌عوسمان،‌سۆرانی‌مامە‌حەمە،‌عەبدولستار‌تاهیر

‌ریکالم

ئاگاداریەک‌سەبارەت‌بە‌شوقەی‌مامۆستایانی‌زانکۆ‌ئۆفەری‌تایبەت‌بۆ‌مامۆستایانی‌زانکۆ‌‌لە‌شوقەکانی‌قەیوان‌سیتی‌دوو‌ئەمرۆ‌24-5-‌2015چوار‌رۆژ‌تێپەراندوە‌

بەشێک‌لە‌مامۆستایانی‌بەرێز‌بە‌هۆی‌تاقیکردنەوەکانەوە‌‌لەم‌ئۆفەرە‌ئاگادار‌نەبوون‌‌یاخود‌دەرفەتیان‌نەبوە‌سەردان‌بکەن‌هەربۆیە‌لێرەوە‌پێیان‌را‌دەگەیەنین‌کە‌ئوفەرەکە‌‌12رۆژ‌بەردەوام‌دەبێت‌و‌رۆژانە‌)8:30 _ 5:00(‌دەتوانن‌س��ەردانمان‌بکەن‌وە‌‌بۆ‌زانیاری‌هەموو‌الیەک‌

ئەم‌شوقانە‌هیچ‌پەیوەندیەکیان‌بە‌سوود‌مەند‌بونەوە‌نیە‌.

ش��ایەنی‌باسیش��ە‌ئیدارەی‌قەیوان‌سیتی‌ژمارەیەکی‌دیاری‌کراو‌ش��وقەی‌تەواوکراوی‌وەک‌ئۆفەر‌تایبەت‌بە‌مامۆستایانی‌زانکۆ‌‌پێشکەش‌کردوەبە‌قیس��تی‌درێژ‌خایەن‌لە‌پێش��ەکی‌‌‌$‌2٧500بیست‌و‌حەوت‌هەزار‌و‌پێنس��ەد‌دۆالر‌‌دەست‌پێ‌دەکات‌‌کەبەجوانترین‌و‌باشترین‌

کواڵیتی‌سەردەم‌‌دروست‌کراوە‌

بۆ‌زانیاری‌زیاتر‌دەتوانن‌‌پەیوەندی‌بکەن‌بەم‌ژمارە‌تەلەفۆنەوە‌‌‌‌‌‌‌‌‌0٧٧08600002ئیدارەی‌قەیوان‌سیتی‌

گریمانه‌‌به‌ده‌که‌...! ئه‌نجامی‌هه‌ڵبژاردنه‌کانی‌تورکیا

ژماره‌ی‌کورسییه‌کان ژماره‌ی‌کورسییه‌کان ژماره‌ی‌کورسییه‌کان ژماره‌ی‌کورسییه‌کان

AKP HDP CHP MHP

56 14 10 1

له چه ند شار یه که م بون

ژماره 482

Documents