ژماره 468

پ��اش مانه وه ی بۆ م��اوه ی دو رۆژ سلێمانی و هه ناوی له نه خۆشخانه ی به یانی فاروق، پزیش��كی ش��اری پیاوێك��ی )دوش��ه ممه ( دوێن��ێ ته مه ن 39 س��ااڵن كه ئه فس��ه ره توش��بون به هۆی نه قیب، به پله ی باڵنده وه ئه نفلۆنزای به نه خۆش��ی س��ێهه م ئه مه له ده س��تدا، گیانی حاڵه ت��ی گیان له ده س��تدانه تۆمار ده س��تکێش که مام��ه بكرێ��ت و

رێوڕه س��می ئاماده بوانی به دراوه به خاکسپاردنه که ی.

به پێ��ی س��لێمانی : ئاوێن��ه ، له كه س��وكاری زانیارییانه ی ئ��ه و نه خۆشه كه وه ده ست ئاوێنه كه وتوه ، شه ممه ی رۆژی نه خۆشه كه كاتێك رابردو كاریگه رییه كانی ڤایرۆسه كه ی لێده ركه وتوه ، هه مان رۆژ له به ش��ی فریاكه وتنی نه خۆشخانه ی هه ناوی دواتریش داخڵك��راوه و س��لێمانی

له سه ر ویستی كه س��وكاره كه ی بۆ نه خۆشخانه ی شاری پزیشكی فاروق گواس��تراوه ته وه . به وته ی كه سێكی له نه خۆش��ه كه نزی��ك ئ��اگادار و نیشانه كانی سه ره ڕای "ڤایرۆسه كه ل��ه كاری باڵن��ده ، ئه نفلۆن��زای نه خۆش��ه كه ش دڵی ماس��ولكه ی كردوه ، ئه مه ش به دژوارتر له ڤایرۆسی

ئه نفلۆنزای باڵنده ناوده برێت".ب��ه اڵم به ڕێوه ب��ه ری فه رمانگه ی

ته ندروس��تی س��لێمانی ، د. میران له س��نوری ره تیده كاته وه محه مه د فه رمانگه كه ی ئه وان هیچ حاڵه تێكی توشبون به و ڤایرۆسه تۆماركرابێت و به ئاوێن��ه ی راگه یان��د، "تائێس��تا له س��نوری پارێزگای سلێمانی هیچ حاڵه تێكم��ان نه بوه ك��ه ئه نجامی پشكنینه كه ی به توشبو به ئه نفلۆنزای

باڵنده یان به راز گه ڕابێته وه ".ئاوێنه زانیارییانه ی ئ��ه و به پێی

پزیش��كیه وه له س��ه رچاوه یه كی به ده س��تی گه یش��توه ، جگ��ه له و راب��ردودا له م��اوه ی ئه فس��ه ره منداڵێكی ته مه ن دو سااڵن و ژنێكی ته مه ن 35 ساڵ به هۆی ئه نفلۆنزاوه

گیانیان له ده ستداوه .ئاوێن��ه له زاری كه س��ێكی نزیك له دوایین قوربانییه وه ئه وه ی زانیوه كه ئه گه رچی كه سوكاری ئه فسه ره كه كه ركوك و بۆ ته رمه كه ی به نیازبون

به اڵم بگه ڕێنن��ه وه ، خ��ۆی زێدی ته ندروستیه وه به رپرسانی له الیه ن به هۆیه وه پێن��ه دراوه و رێگه ی��ان س��پێردراوه . به خاك له س��لێمانی وه رگرتنه وه ی له كات��ی ه��ه روه ك ده ستكێش كه مامه و ته رمه كه ش��دا دراوه ت��ه ئاماده بوانی رێوڕه س��می

به خاك سپاردنه كه .

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )468( سێشەممە 2015/3/3

w w w . a w e n e . c o m

بارزانی چۆن‌ده‌ژیا؟

17

ریکالم

9 7

هاوسه ره که ی به 60 چه قۆ كوشت و

منداڵه کانی سه رگه ردان بون

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3201274 تیراژ: 4500ناونیشان: سلێامنی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان

موچه ی سیاسیی

پرۆفایلی‌نه وشیروان مسته فا

فه ره یدون عه بدولقادر نێوانگیری‌یه‌کێتی‌و‌

گۆڕان‌ده‌کات

26

تیرۆرکردنی شارستانیه ت

11

سێیه م حاڵه تی گیانله ده ستدان به ئه نفلۆنزای باڵنده له سلێمانی تۆمارده كرێت

که مامه و ده ستکێش دراوه به ئاماده بوانی رێوره سمی به خاکسپاردنه که

ئێران ناوبژیوانی باڵه كانی ناو یه كێتی و نێوان هه ولێر و به غدا

ده كاتهه فته ی رابردو وه فدێكی كۆماری ئیسالمی ئێران سه ردانی سلێمانی كرد به مه به ستی لێكنیزككردن��ه وه ی باڵ��ه ناكۆكه كانی ناو یه كێت��ی و له هه ولێری��ش له گ��ه ڵ بارزانی كۆبونه وه به مه به س��تی ئاسایی كردنه وه ی

په یوه ندییه كانی نێوان هه ولێر و به غدا.ئاوێنه ، هه ولێر: س��ه رچاوه یه كی ئاگادار به ئاوێنه ی راگه یاند ك��ه هه فته ی رابردو، وه فدێكی كۆماری ئیس��المی ئێران به دور له چ��اوی میدی��اكان س��ه ردانی هه رێمی به جیا له س��لێمانی ك��ردو كوردس��تانی چاوی��ان به هه ری��ه ك له هێ��رۆ ئیبراهی��م ئه حمه د و به رهه م ساڵح كه وت، به مه به ستی كۆتایهێن��ان به ناكۆكییه كانی باڵه كانی ناو

یه كێتی .هه ولێری س��ه ردانی وه فده كه پاش��ان كرد و چاوی به هه ریه ك له مه سعود بارزانی و نێچیرڤان بارزانی كه وتوه ، سه رچاوه كه وتی "وه فده كه ی ئێران په یامی ئه وه یان به بارزانی په یوه ندییه كانیان نابێ��ت ك��ه گه یاندوه له گه ڵ عه بادی تێكب��ده ن و پابه ند بن به و رێككه وتنه ی له گه ڵ به غدا به مدواییه كراوه ، له به رامب��ه ردا به ڵێنی ئه وه ی��ان داوه كه گوشار ده خه نه سه ر به غدا بۆ ئه وه ی به شه

بودجه ی هه رێمی كوردستان بنێرێت".

راگه یاندن��ی دۆخ��ی نائاس��ایی بوه ته چاوه ڕوانی له هه رێ��م و به هێز ئه گه رێكی ئه وه ده کرێت له گه ڵ نزیكبونه وه له واده ی كۆتاییهاتنی ماوه ی س��ه رۆكایه تی هه رێم ل��ه 19ی ئابی 2015، به ك��ردار هه نگاوی بۆ بنرێت، چاودێ��ران و په رله مانتارانیش له وش��ێوه یه هه نگاوێك��ی پاس��اوی ده گێڕن��ه وه بۆئ��ه وه ی ك��ه "بارزان��ی

له ده سه اڵتدا بمێنێته وه ". تایب��ه ت، ئاوێن��ه : هه فت��ه ی ڕابردو ئه گ��ه ری ڕاگه یاندن��ی باری نائاس��ایی له الی��ه ن محه م��ه دی حاج��ی مه حمود، سكرتێری حزبی سۆشیالیست دیموكراتی كوردستانه وه وروژێنرا، ناوبراو به ئاوێنه ی ڕاگه یاند "ئه مه تێڕوانینی تایبه تی خۆمه بۆ بارودۆخه كه ". ئه و ره تیشیكرده وه كه بارزانیه وه په یوه ندی له الیه ن مه س��عود پێوه كرابێت و باسی ئه و بابه ته ی له گه ڵدا كرابێت، به اڵم نایشارێته وه كه هه نگاوێكی

له وشێوه یه "ره نگه بیری لێكرابێته وه ".له الیه کیتره وه باژێروانی مه كۆی گۆڕان له سلێمانی د. ئاسۆ مه حمود، به ئاوێنه ی راگه یاند، "ئێمه به هه مو شێوه یه ك ئه وه

ره تده كه ین��ه وه و پێمان ب��اش نیه ، هیچ لۆژیك��ی تێدانیه كه ئێم��ه له هه رێم بیر

له شتێكی وا بكه ینه وه ".ئه ندامی هاوكات فه رید ئه سه س��ه رد، س��ه ركردایه تی یه كێتی پێیوایه هێش��تا دۆخ��ی سیاس��یی و ئه من��ی هه رێم به و ئاس��ته نه گه یش��توه كه باری نائاسایی تێ��دا رابگه یه نرێ��ت، "به به ڵگه ی ئه وه ی كه تائێستا حكومه تی به غداش هه نگاوی

له وشێوه یه ی نه ناوه ". هه روه ه��ا گ��ۆران ئ��ازاد، ئه ندام��ی رایگه یان��د، كوردس��تان په رله مان��ی "پاس��اوه كه ئه وه یه ك��ه نزیكبوینه ته وه له كۆتاییهاتن��ی م��اوه ی درێژكردنه وه ی ویالیه تی س��ه رۆكی هه رێم، ئه مه ش جگه هیچ هه رێم، س��ه رۆكی له رزگاركردن��ی

پاساوێكی دیكه ی نیه ". به اڵم ڤاال فه رید، كه سه رۆكی لیژنه ی كاروباری یاس��اییه له سه ر لیستی پارتی "ئه وه ده ڵێت، كوردس��تان، دیموكراتی

بارودۆخه كه ده زانێت".

مه ری��وان وری��ا قان��ع ئام��اژه به وه ده كات كه هەرکەس��ێک ئەمڕۆ سەرنج لەدۆخی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان ب��دات ئەوەی بۆ ئاش��کرا دەبێت ئەم هێزە چەن��دە پارچەپارچ��ەو وێران و سەرگەردانە لەناوەوەی خۆیدا، خاڵێک یان سێنتەرێک یان ڕوانگەیەک بونی نییە

بتوانێت ئەو لەشە گەورەیە کۆبکاتەوە ک��ە ناوی یەکێتی نیش��تیمانییە، ئه و ده ڵێت "تاڵەبان��ی باوکێکی بێ کوڕو

وەجاخکوێرێکی سیاسییە".تایبه ت به ئاوێنه : مه ریوان وریا قانع له س��تونی "ئه ودیوی شته كان"ی ئه م به ناوی له وتارێكدا ئاوێنه دا ژماره یه ی

"یەکێتی نیش��تیمانی: س��وڵتانیزمی بێ س��وڵتان" ئاماژه به وه ده كات كه لەبونەوەرێکی لەئێس��تادا "یەکێت��ی خورافیی گەورە دەچێت کە بێ سەرە، یان س��ەرێکی هێندە بچوکی هەیە، کە تاقەت و توانای ئاراس��تەکردنی لەشە

گەورەکەی نەماوە".

ئه و ده نوس��ێت "تاڵەبانی وەکچۆن چارەس��ەرکەری زۆر کێش��ەبو، بەاڵم بەرهەمهێنەرەوەی پارێ��زەرو هاوکات زۆرێک لەو کێشانەبو كه ئێستا یه كێتی

تێكه وتوه ".مه ری��وان جه غت ل��ه وه ده كات كه "تاڵەبانی لەڕوی سیاسییەوە باوکێکی

سیاسییە، وەجاخکوێرێکی کوڕە، بێ کەسێکی ڕاستەقینەی لەدوای خۆیەوە جێنەهێش��ت بچێتە شوێنەکەی. بۆیە ئەوان��ەی خۆی��ان بەمیراتگ��ری ئەو دەزانن کەوتونەتە جەنگێکی ڕەمزیی و سیاسیی و مەعنەوی ڕاستەقینەوە لەگەڵ تاڵەبانی یەکتریدا. حەرەمی سیاسیی

بەاڵم سیاسیی، لەگەمەکەری پڕیەتی هیچ یەکێکیان ئەو کوڕە سیاسییە نییە کە بتوانێت جێگەکەی ئەو پڕبکاتەوەو ئەو ڕۆڵە ببینێت ک��ە تاڵەبانی خۆی

دەیبینی".

هه رێمی كوردستان له به رده م ئه گه ری جاڕدانی باری نائاساییدایه

مه ریوان وریا قانع: تاڵەبانی باوکێکی بێ کوڕو وەجاخکوێرێکی سیاسییە

12

3

2

بارزانی له کاتی هه ڵبژاردندا

ئاوێنه‌ی‌رووداوه‌کان

حكومه ت گۆڵێكی تری له پارله مان كرد!‌عومه‌ر‌حاجی‌‌عینایه‌ت

له‌پاش‌ئه‌و‌هه‌م��و‌قه‌یرانه‌‌داراییه‌ی‌‌كه‌‌هه‌رێمی‌‌گرته‌وه‌و‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌پارله‌مان‌ئه‌ركی‌‌سه‌رش��انی‌‌خۆی‌‌وه‌ك‌نوێنه‌ری‌‌خه‌ڵك‌بۆ‌چاودێ��ری‌‌و‌لێپێچینه‌وه‌‌به‌رامبه‌ر‌حكومه‌ت‌ببین��ێ،‌رۆژی‌‌22-2-2014و‌له‌ئه‌نجام��ی‌‌هه‌ستكردنم‌به‌م‌به‌رپرسیاریه‌تیه‌‌به‌رامبه‌ر‌به‌گه‌له‌كه‌م،‌بانگه‌وازێكم‌ئاراس��ته‌ی‌‌گشت‌ئه‌ندامان��ی‌‌پارله‌م��ان‌كرد‌به‌مه‌به‌س��تی‌‌گرێدانی‌‌دانیش��تنی‌‌نائاس��ایی‌پارله‌مان‌و‌بانگهێش��تكردنی‌‌س��ه‌رۆكی‌‌حكوم��ه‌ت‌و‌ئه‌ندامانی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌بااڵی‌‌هه‌رێمی‌‌نه‌وت‌و‌گاز،‌بۆ‌لێپێچینه‌وه‌و‌لێپرسینه‌وه‌و‌ته‌نانه‌ت‌پێویس��ت‌ ئه‌گه‌ر‌ متمانه‌ش‌ وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌‌بكات،‌خۆش��به‌ختانه‌‌‌28ئه‌ندام‌پارله‌مان‌یه‌كگرت��و،‌ گ��ۆڕان،‌ له‌فراكس��یۆنه‌كانی‌‌كۆمه‌ڵ‌ب��ه‌ده‌م‌بانگه‌وازه‌كه‌وه‌‌هاتن‌واژۆی‌‌پێشكه‌ش��مانكرد‌ ك��ردو‌ یاداش��ته‌كه‌یان‌به‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌پارله‌مان،‌به‌اڵم‌پش��وی‌‌ته‌شریعی‌‌پارله‌مان‌كۆتایی‌هات‌و‌ده‌سته‌ی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌كارێكی‌‌له‌م‌باره‌یه‌وه‌‌نه‌كرد،‌بێگومان‌ئه‌مه‌‌كاریگه‌ری‌‌حكومه‌ته‌‌له‌سه‌ر‌ده‌سته‌ی‌‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌و‌به‌ڵگه‌شم‌بۆ‌ئه‌م‌راس��تیه‌‌چوار‌جار‌كۆبونه‌وه‌ی‌‌س��ه‌رۆكی‌‌پارله‌مان‌و‌ ئه‌ندامان��ی‌‌ له‌گ��ه‌ڵ‌ حكومه‌ته‌‌هه‌ر‌جار‌به‌بیانویه‌ك‌رێگری‌‌له‌پرس��اندنی‌‌س��ه‌رۆكی‌‌ ك��راوه‌،‌ س��ه‌رۆكی‌‌حكومه‌ت‌حكومه‌ت)نێچیرڤ��ان‌بارزانی‌(‌له‌م‌خوله‌ی‌‌پارله‌مان��دا‌س��ێ‌ج��ار‌به‌ویس��تی‌‌خۆی‌‌هاتوه‌ت��ه‌‌پارله‌مان،‌به‌ر‌له‌دانیش��تنه‌كه‌و‌سه‌رۆكایه‌تی‌،‌ ده‌سته‌ی‌‌ له‌گه‌ڵ‌ به‌ڕێكه‌وتن‌هه‌ر‌جاره‌ی‌‌به‌بیانویه‌ك‌رێگری‌‌له‌قس��ه‌ی‌‌به‌شی‌‌زۆری‌‌پارله‌مانتاران‌كراوه‌و‌ژماره‌ی‌‌ئه‌و‌پارله‌مانتارانه‌ش‌دیاریكراوه‌‌كه‌‌ده‌توانن‌ن��ه‌ك‌پرس��اندن،‌به‌ڵكو‌گفتوگ��ۆ‌له‌گه‌ڵ‌س��ه‌رۆكی‌‌حكومه‌ت‌بكه‌ن،‌له‌دوا‌هاتنیدا‌ب��ۆ‌پارله‌مان،‌به‌ن��ده‌و‌ش��ه‌ش‌ئه‌ندامی‌‌دی‌‌له‌فراكس��یۆنه‌كانی‌‌گۆڕان‌و‌یه‌كیه‌تی‌‌و‌یه‌كگرت��و‌بایكۆتی‌‌دانیش��تنه‌كه‌مان‌كرد‌وه‌ك‌ناڕه‌زاییه‌ك‌به‌رامب��ه‌ر‌بێده‌نگكردن‌و‌دواجار‌ پارله‌مانت��اران‌و‌ س��نورداركردنی‌‌به‌غائ��ب‌نوس��راین‌له‌الی��ه‌ن‌س��ه‌رۆكی‌‌پارله‌مان��ه‌وه‌،‌ئه‌مجاره‌ش‌له‌ب��ری‌‌هاتنی‌‌ب��ۆ‌پارله‌مان‌و‌ئاماده‌بون‌ب��ۆ‌لێپێچینه‌وه‌‌له‌به‌رده‌م‌پارله‌مانتاراندا،‌پێشوه‌خت‌له‌گه‌ڵ‌ده‌سته‌ی‌‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌رێكده‌كه‌ون‌و‌نه‌ك‌هه‌ر‌نه‌هاته‌‌پارله‌مان(،‌پارله‌مانی‌‌برده‌‌ناو‌بینای‌‌حكومه‌ت‌و‌له‌و‌شوێنه‌ی‌‌خۆی‌‌ویستی‌‌قسه‌ی‌‌بۆ‌لیژنه‌ی‌‌دارایی‌‌و‌ئابوری‌‌و‌لیژنه‌ی‌‌نه‌وت‌و‌گازو‌سه‌رۆكی‌‌فراكسیۆنه‌كان‌كرد،‌گۆڵ��ی‌‌خۆی‌‌كردو‌بوه‌‌)‌4به‌‌هیچ(‌له‌بری‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌ببێت��ه‌‌نێچیری‌‌پارله‌مانتاران‌و‌راوبكرێت‌توانی‌‌به‌ش��ێك‌له‌پارله‌مانتاران‌بكاته‌‌نێچیری‌‌خ��ۆی‌‌و‌راوی‌‌كردن،‌به‌ڕای‌‌م��ن‌ئه‌مه‌‌ش��كاندنی‌‌ش��كۆی‌‌پارله‌مانه‌و‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌و‌ ده‌س��ته‌ی‌‌ نه‌ده‌بوای��ه‌‌فراكس��یۆنه‌كان‌ئ��ه‌م‌داوایه‌ی‌‌س��ه‌رۆكی‌‌حكوم��ه‌ت‌قه‌ب��وڵ‌بكه‌ن‌و‌‌هاوكێش��ه‌كه‌‌پێچه‌وانه‌‌بكه‌نه‌وه‌،‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌‌حكومه‌ت‌متمانه‌ی‌‌به‌پارله‌مان‌دابێ،‌راسته‌‌پارله‌مان‌ناتوانێ‌به‌پێی‌یاسا‌بانگی‌‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌بكات��ه‌‌پارله‌م��ان‌و‌لێپێچین��ه‌وه‌ی‌‌له‌گه‌ڵ‌بكات،‌ب��ه‌اڵم‌ئاماژه‌كان‌ئه‌و‌راس��تیه‌مان‌ب��ۆ‌ده‌دركێنن‌كه‌‌س��ه‌رۆكی‌‌حكومه‌تیش‌هێڵی‌‌س��وره‌‌بۆ‌پارله‌مان‌و‌‌به‌پێی‌یاسای‌‌هه‌ڵبژاردن‌و‌په‌ی��ڕه‌وی‌‌ناوخۆش‌پارله‌مان‌ده‌توان��ێ‌لێپێچین��ه‌وه‌‌له‌گه‌ڵ‌س��ه‌رۆكی‌‌حكومه‌ت‌بكات‌ب��ه‌اڵم‌به‌درێژایی‌‌4خولی‌‌پارله‌م��ان‌هه‌رگیز‌نه‌توان��راوه‌‌نێچیرڤان‌بارزانی‌‌بانگهێش��تی‌‌پارله‌مان‌بكرێت‌به‌م‌خوله‌ش��ه‌وه‌و‌به‌تایبه‌ت‌له‌م‌قه‌یرانه‌دا‌كه‌‌به‌ئاش��كرا‌سیاس��ه‌تی‌‌ئابوری‌‌هه‌رێم‌كه‌‌ئاشتی‌‌هه‌ورامی‌‌ئه‌ندازیاریه‌تی‌‌و‌به‌فه‌رمانی‌‌سه‌رۆكی‌‌حكومه‌ت‌و‌جێگره‌كه‌ی‌‌و‌‌وه‌زیری‌‌دارایی‌و‌وه‌زیری‌‌پالندانان‌جێبه‌جێده‌كرێ‌و‌فه‌شه‌لی‌هێناوه‌‌و‌پاش‌ئه‌و‌هه‌مو‌داهاته‌‌كه‌‌له‌م‌‌10س��اڵه‌ی‌‌رابردودا‌ده‌ست‌حكومه‌ت‌كه‌وتوه‌،‌ك��ه‌‌به‌زیاتر‌ل��ه‌‌100ملیار‌دۆالر‌مه‌زه‌نده‌‌ده‌كرێت‌له‌ماوه‌ی‌‌‌8ساڵدا‌)جگه‌‌له‌‌فرۆشتنی‌‌نه‌وتی‌‌قاچاخ(،‌ئه‌وه‌ش‌باری‌‌ئابوری‌‌كوردس��تانه‌‌كه‌‌مانگ‌بۆ‌موچه‌ی‌‌فه‌رمانب��اران‌بوه‌ت��ه‌‌‌90رۆژو‌حكوم��ه‌ت‌زیاتر‌له‌‌‌5ملیار‌دۆالر‌قه‌رزار‌بێ‌و‌گش��ت‌پرۆژه‌كان‌وه‌س��تابن‌و‌بازاڕ‌توشی‌‌كه‌ساد‌)رك��ود(ی‌‌ئاب��وری‌‌هاتب��ێ‌و‌پارله‌م��ان‌نه‌توانێ‌س��ه‌رۆكی‌‌حكوم��ه‌ت‌بهێنێته‌‌ناو‌هۆڵی‌‌پارله‌مان‌لێپێچینه‌وه‌ی‌‌له‌گه‌ڵ‌بكات‌و‌ئه‌گه‌ری‌‌وه‌رگرتن��ه‌وه‌ی‌‌متمانه‌‌بڤه‌‌بێت،‌بۆیه‌‌من‌بێگومانم‌گه‌ر‌ئیراده‌ی‌‌ده‌س��ته‌ی‌‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌وا‌بڕوات‌له‌م‌خوله‌شدا‌ئه‌م‌

خولیایه‌‌نایه‌ته‌‌دی‌.‌

تایبه‌ت)468(‌سێشه‌ممه‌‌22015/3/3

‌ئا:‌هاوکار‌حسێن

دۆخی‌‌ناو‌یه‌كێتی‌‌به‌ره‌و‌ئاڕاسته‌یه‌كی‌‌ئاڵۆزتر‌ده‌چێت،‌باڵی‌‌كۆسره‌ت‌ره‌سوڵ‌‌و‌به‌رهه‌م‌خه‌ریكه‌‌هیوابڕاو‌ده‌بن‌له‌باڵی‌‌ده‌ستڕۆشتوی‌‌

ناو‌یه‌كێتی‌‌كه‌‌هیرۆ‌ئیبراهیم‌ئه‌حمه‌د‌سه‌رپه‌رشتی‌‌ده‌كات،‌ئه‌مه‌‌له‌كاتێكدا‌كه‌‌فه‌ره‌یدون‌عه‌بدولقادر‌ئه‌ندامی‌‌پێشوی‌‌مه‌كته‌بی‌‌سیاسی‌‌

یه‌كێتی‌‌نیشتمانی‌‌كوردستان‌له‌هه‌وڵی‌‌لێكنزیك‌كردنه‌وه‌ی‌‌گۆڕان‌و‌

یه‌كێتیدایه‌.

قه‌یران��ی‌‌ناو‌یه‌كێتی‌‌تا‌دێ‌‌ئاڵۆزتر‌ده‌بێت،‌ته‌نان��ه‌ت‌كار‌به‌و‌بڕیارانه‌ش‌مه‌كته‌ب��ی‌‌ له‌الی��ه‌ن‌ ك��ه‌‌ ناكرێ��ت‌سیاس��ی‌‌و‌پلینیۆم��ی‌‌یه‌كێتیش��ه‌وه‌‌كۆنگره‌‌ یه‌كێتی‌‌ دراون،‌‌20014/1/31ببه‌ستێت‌وه‌ك‌له‌پلینۆمدا‌دیاریكرابو،‌به‌اڵم‌دوای‌‌تێپه‌ڕینی‌‌زیاتر‌له‌س��اڵێك‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌ب��اس‌ناكرێ��ت‌كۆنگره‌یه‌،‌له‌س��اڵی‌‌رابردودا‌دو‌ئاڕاس��ته‌‌له‌ناو‌یه‌كێتیدا‌زه‌ق‌و‌زیاتر‌ده‌ركه‌وتون،‌باڵی‌‌

جێگرانی‌‌سكرتێری‌‌گشتی‌‌كۆسره‌ت‌‌و‌به‌رهه‌م‌ساڵح‌له‌الیه‌ك‌و‌هێرۆ‌ئیبراهیم‌ئه‌حمه‌د‌له‌الیه‌كی‌‌ت��ر،‌كه‌‌هه‌ریه‌كه‌و‌چه‌ندین‌ئه‌ندامی‌‌مه‌كته‌بی‌‌سیاس��ی‌‌و‌س��ه‌ركردایه‌تیان‌ل��ه‌ده‌وره‌و‌خاوه‌نی‌‌

خاڵی‌‌به‌هێزو‌الوازی‌‌خۆیانن.له‌س��اڵی‌‌رابردوداو‌له‌سایه‌ی‌‌غیابی‌‌تاڵه‌بانی��دا،‌چه‌ندی��ن‌روداو‌كه‌لێنی‌‌نێ��وان‌ئه‌م‌دو‌باڵ��ه‌ی‌‌هه‌رچی‌‌زیاتر‌له‌یه‌كتر‌دور‌خستوه‌ته‌وه‌،‌هه‌ڵبژاردنی‌‌قوباد‌تاڵه‌بانی‌‌بۆ‌جێگری‌‌س��ه‌رۆكی‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێ��م،‌هه‌ڵبژاردنی‌‌فوئاد‌مه‌عسوم‌بۆ‌پۆستی‌‌سه‌رۆك‌كۆماری‌‌عێ��راق،‌باڵوكردن��ه‌وه‌ی‌‌یاداش��تێك‌به‌ناوی‌‌به‌رنامه‌ی‌‌چاكس��ازی‌‌له‌الیه‌ن‌جێگرانی‌‌س��كرتێری‌‌گش��تییه‌وه‌‌كه‌‌هێ��زه‌‌ئه‌منییه‌كانیان‌تۆمه‌تبار‌كردبو‌كه‌‌به‌كارده‌هێنرێن‌بۆ‌چاوترس��اندنی‌‌ئه‌وان��ه‌ی‌‌له‌گه‌ڵ‌‌باڵی‌‌ده‌ستڕۆش��تو‌نین،‌ت��ا‌ده‌گات‌به‌لێدوانه‌‌تونده‌كانی‌‌به‌شێك‌له‌ئه‌ندامانی‌‌مه‌كته‌بی‌‌سیاسی‌‌و‌ئه‌نجومه‌نی‌‌ سه‌ركردایه‌تی‌‌ ئه‌نجومه‌نی‌‌ناوه‌ن��دی‌‌یه‌كێتی‌‌به‌رامب��ه‌ر‌به‌باڵی‌‌ده‌شتڕۆش��توی‌‌ناو‌یه‌كێتی‌‌و‌به‌رامبه‌ر‌

به‌یه‌كتر.ئ��اگادار‌ به‌پێ��ی‌‌س��ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌هه‌فته‌ی‌‌رابردو‌به‌رپرسێكی‌‌پایه‌بڵندی‌‌ئێران‌به‌مه‌به‌ستی‌‌لێنزیكردنه‌وه‌ی‌‌ئه‌م‌دو‌باڵه‌‌س��ه‌ردانی‌‌س��لێمانی‌‌كردوه‌و‌چ��اوی‌‌به‌هه‌ر‌یه‌ك‌له‌هێ��رۆ‌ئیبراهیم‌ئه‌حم��ه‌دو‌به‌ره��ه‌م‌س��اڵح‌كه‌وتوه‌و‌هۆشداری‌‌داونه‌تێ‌‌كه‌‌پێویسته‌‌بگه‌نه‌‌

رێككه‌وتن‌و‌چاره‌سه‌ر.‌ئه‌م��ه‌‌له‌كاتێكدای��ه‌‌ك��ه‌‌به‌پێ��ی‌‌فه‌ره‌ی��دون‌ ئێس��تا‌ س��ه‌رچاوه‌كه‌‌پێش��ووی‌ ئه‌ندام��ی‌‌ عه‌بدولق��ادر‌له‌هه‌وڵی‌‌ یه‌كێتی‌‌ مه‌كته‌بی‌‌سیاس��ی‌‌نزبكخس��تنه‌وه‌ی‌‌یه‌كێتی‌‌و‌گۆڕاندایه‌و‌بۆ‌ئه‌و‌مه‌به‌س��ته‌ش‌چه‌ن��د‌جارێك‌سه‌ردانی‌‌نه‌وش��یروان‌مسته‌فاو‌هێرۆ‌

ئیبراهیم‌ئه‌حمه‌دی‌‌كردوه‌.

به‌ه��رۆز‌گه‌اڵڵ��ی‌‌ك��ه‌‌ئه‌ندام��ی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌س��ه‌ركردایه‌تی‌‌و‌نوێنه‌ری‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێمه‌‌له‌توركیا‌و‌له‌باڵه‌كانی‌‌ناو‌یه‌كێتیه‌وه‌‌نزیكه‌،‌له‌باره‌ی‌‌قه‌یرانی‌‌ناو‌یه‌كێتیه‌وه‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند‌كه‌‌یه‌كێتی‌‌ده‌توانێت‌به‌س��ه‌ر‌كێشه‌كانی‌‌

خۆیدا‌س��ه‌ربكه‌وێت،‌به‌اڵم‌پێویستی‌‌به‌لێبوردویی‌‌و‌له‌خۆبوردویی‌‌هه‌یه‌،‌ئه‌و‌وتی‌‌"پێموایه‌‌ئه‌و‌كێشه‌و‌ملمالنێیه‌ی‌‌ئێستا‌له‌ناو‌یه‌كێتی‌‌هه‌یه‌،‌ره‌نگه‌‌له‌ناو‌

هه‌مو‌حزبه‌كانی‌‌دیكه‌شدا‌هه‌بێت".گه‌اڵڵ��ی‌،‌لێكنزیكبونه‌وه‌ی‌‌یه‌كێتی‌‌و‌گۆڕانی��ش‌له‌م‌كات��ه‌دا‌به‌هه‌نگاوێكی‌‌ئیجاب��ی‌‌له‌قه‌ڵه‌م��ده‌دات،‌ئ��ه‌و‌وتی‌‌"ده‌نگی‌‌خێر‌له‌هه‌ردوالدا‌زۆره‌‌بۆ‌ئه‌و‌مه‌س��ه‌له‌یه‌و‌ورده‌‌ورده‌‌هه‌نگاوی‌‌بۆ‌ده‌نرێت‌تا‌ده‌گاته‌‌ئامانجی‌‌كۆتایی‌".

له‌باره‌ی‌‌بونی‌‌به‌دیلی‌‌تاڵه‌بانی‌‌له‌ناو‌یه‌كێتی‌،‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‌ یه‌كێت��ی‌‌و‌ خودی‌‌ناوب��راو‌وتی‌‌"مام‌جه‌الل‌له‌ئێس��تادا‌ته‌ندروستی‌‌باش��ه‌و‌هیوادارین‌به‌ره‌و‌باش��تریش‌بچێت،‌به‌اڵم‌گرنگ‌ئه‌وه‌یه‌‌ئێمه‌‌بتوانین‌یه‌كێتی‌‌و‌گۆڕان‌له‌داهاتودا‌زیات��ر‌لێكنزیكببنه‌وه‌و‌له‌سیاس��ه‌تی‌‌هه‌رێم‌به‌رامب��ه‌ر‌به‌غداو‌واڵتان‌و‌له‌ناو‌خۆشدا،‌یه‌كهه‌ڵوێست‌بین‌و‌تێڕوانینی‌‌هاوبه‌شمان‌هه‌بێت‌له‌سه‌ر‌ئه‌و‌كێشه‌و‌

گرفتانه‌ی‌‌كه‌‌له‌كوردستاندا‌هه‌ن".هه‌رچه‌نده‌‌ئه‌و‌ئاماژه‌‌به‌هیچ‌ناوێك‌ن��اكات،‌ب��ه‌اڵم‌ده‌ڵێ��ت،‌"له‌هه‌ردوال‌

خه‌ڵ��ك‌هه‌یه‌"‌ك��ه‌‌ببێت��ه‌‌چه‌تری‌‌كۆكه‌ره‌وه‌ی‌‌گش��ت‌ب��اڵ‌و‌تێڕوانینه‌‌ناكۆك��ه‌كان،‌له‌حاڵه‌تی‌‌یه‌كگرتنه‌وه‌ی‌‌

گۆڕان‌و‌یه‌كێتی‌.ئه‌و‌وتی‌‌"من‌الیه‌نگری‌‌ئه‌و‌هه‌نگاوی‌‌نزیكبونه‌وه‌ی��ه‌م‌و‌ته‌نانه‌ت‌دژی‌‌ئه‌وه‌‌ب��وم‌كه‌‌گۆڕان‌له‌یه‌كێت��ی‌‌جیابۆوه‌،‌ئێستاش‌باش��ترین‌رێگا‌بۆ‌یه‌كێتی‌‌و‌گۆڕانی��ش‌ئه‌وه‌ی��ه‌‌به‌یه‌ك��ه‌وه‌‌ئیش‌بك��ه‌ن".‌ئاماژه‌‌ب��ه‌وه‌ش‌ده‌كات‌كه‌‌ئه‌گه‌ر‌"نیه‌ت‌هه‌بێ��ت،‌ئه‌نجامه‌كه‌ش‌پۆزه‌تی��ڤ‌ده‌رده‌چێ��ت،‌وه‌ك‌چۆن‌له‌س��ه‌ر‌پارێزگای‌‌س��لێمانی‌‌توانیان‌بگه‌نه‌‌رێككه‌وتن‌و‌پێویسته‌‌هه‌وڵبده‌ین‌یه‌كبگرینه‌وه‌،‌چونكه‌‌ئه‌و‌بارودۆخه‌ی‌‌ئێس��تا‌له‌كوردس��تان‌هه‌ی��ه‌‌ئ��ه‌وه‌‌هه‌ڵناگرێت،‌یه‌كێتی‌‌و‌گۆڕان‌هه‌ر‌یه‌ك‌

به‌ته‌نها‌بێت".ئه‌و‌پێشنیازی‌‌ئه‌و‌پێكه‌وه‌‌كاركردنه‌‌ده‌كات‌له‌داهات��وداو‌وتی‌‌"پێویس��ته‌‌فراكس��یۆنه‌كانمان‌له‌ن��او‌په‌رله‌مانی‌‌كوردس��تان‌و‌به‌غ��دا‌بكه‌ین��ه‌‌یه‌ك‌و‌تێڕوانینی‌‌هاوبه‌ش‌دروس��تبكه‌ین‌بۆ‌

سیاسه‌ته‌كانمان".‌

‌ئا:‌شیروان‌شه‌ریف

حاڵه‌تێكی‌‌تری‌‌گیان‌له‌ده‌ستدان‌به‌هۆی‌‌توشبون‌به‌ڤایرۆسی‌‌ئه‌نفلۆنزای‌‌باڵنده‌‌له‌سلێمانی‌‌تۆمارده‌كرێت،‌به‌اڵم‌

به‌رپرسی‌‌فه‌رمانگه‌ی‌‌ته‌ندروستی‌‌شاره‌كه‌‌ره‌تیده‌كاته‌وه‌‌هیچ‌كه‌س‌به‌هۆی‌‌ئه‌و‌ڤایرۆسه‌وه‌‌گیانی‌‌

له‌ده‌ستدابێت.

پ��اش‌مان��ه‌وه‌ی‌‌بۆ‌م��اوه‌ی‌‌دو‌رۆژ‌س��لێمانی‌‌و‌ هه‌ناوی‌‌ له‌نه‌خۆش��خانه‌ی‌‌شاری‌‌پزیش��كی‌‌فاروق،‌به‌یانی‌‌دوێنێ‌‌)دوش��ه‌ممه‌(‌پیاوێك��ی‌‌ته‌م��ه‌ن‌‌39س��ااڵن‌كه‌‌ئه‌فس��ه‌ره‌‌به‌پله‌ی‌‌نه‌قیب،‌به‌هۆی‌‌توشبون‌به‌نه‌خۆشی‌‌ئه‌نفلۆنزای‌‌

باڵنده‌وه‌‌گیانی‌‌له‌ده‌ستدا.نه‌خۆش��ه‌كه‌‌ك��ه‌‌رۆژی‌‌ش��ه‌ممه‌ی‌‌ڤایرۆس��ه‌كه‌ی‌‌ كاریگه‌رییه‌كانی‌‌ رابردو‌لێده‌ركه‌وت��وه‌،‌هه‌م��ان‌رۆژ‌له‌به‌ش��ی‌‌فریاكه‌وتنی‌‌ نه‌خۆش��خانه‌ی‌‌ هه‌ن��اوی‌‌س��لێمانی‌‌داخڵكراوه‌‌و‌دواتریش‌له‌سه‌ر‌ویستی‌‌كه‌سوكاره‌كه‌ی‌‌بۆ‌نه‌خۆشخانه‌ی‌‌شاری‌‌پزیشكی‌‌فاروق‌گواستراوه‌ته‌وه‌.

به‌پێ��ی‌‌ئ��ه‌و‌زانیارییانه‌ی‌‌ده‌س��ت‌ئاوێنه‌‌كه‌وتوه‌،‌ڤایرۆس��ه‌كه‌‌سه‌ره‌ڕای‌‌نیشانه‌كانی‌‌ئه‌نفلۆنزای‌‌باڵنده‌،‌كاریگه‌ری‌‌له‌سه‌ر‌ماس��ولكه‌ی‌‌دڵی‌‌نه‌خۆشه‌كه‌ش‌كردوه‌،‌ئه‌مه‌ش‌به‌دژوارتر‌له‌ڤایرۆس��ی‌‌

ئه‌نفلۆنزای‌‌باڵنده‌‌ناوده‌برێت.فه‌رمانگ��ه‌ی‌‌ به‌ڕێوه‌ب��ه‌ری‌‌ ب��ه‌اڵم‌می��ران‌ د.‌ س��لێمانی‌،‌ ته‌ندروس��تی‌‌له‌س��نوری‌‌ ره‌تیده‌كات��ه‌وه‌‌ محه‌م��ه‌د‌فه‌رمانگه‌ك��ه‌ی‌‌ئه‌وان‌هی��چ‌حاڵه‌تێكی‌‌توش��بون‌به‌و‌ڤایرۆس��ه‌‌تۆماركرابێت‌و‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند،‌"تائێستا‌له‌سنوری‌‌حاڵه‌تێكمان‌ هیچ‌ س��لێمانی‌‌ پارێزگای‌‌نه‌ب��وه‌‌ك��ه‌‌ئه‌نجامی‌‌پش��كنینه‌كه‌ی‌‌به‌توشبو‌به‌ئه‌نفلۆنزای‌‌باڵنده‌‌یان‌به‌راز‌

گه‌ڕابێته‌وه‌".نه‌خۆش��انه‌ی‌‌ ئه‌و‌ "هه‌مو‌ وتیش��ی‌،‌له‌م��اوه‌ی‌‌راب��ردو‌الی‌‌ئێم��ه‌‌ب��ون‌و‌گومانم��ان‌لێی��ان‌هه‌ب��وه‌‌له‌تاقیگه‌ی‌‌

ناوه‌ندی‌‌پشكنینی‌‌پێویستیان‌بۆ‌كراوه‌‌و‌زۆجاری��ش‌بۆ‌دڵنیابونی‌‌زیاتر‌ره‌وانه‌ی‌‌تاقیگ��ه‌ی‌‌ناوه‌ندی‌‌به‌غداد‌كراوه‌،‌به‌اڵم‌په‌یوه‌ندییان‌ له‌به‌غداوه‌‌ رابردو‌ هه‌فته‌ی‌‌پێوه‌كردین‌و‌رایانگه‌یاند‌ئه‌و‌پشكنینانه‌ی‌‌الی‌‌خۆمان‌نێگه‌تیڤ‌بوه‌‌له‌وێش‌هه‌مان‌

ئه‌نجام‌ده‌رچوه‌ته‌وه‌".ئ��ه‌و‌زانیارییان��ه‌ی‌‌ئاوێنه‌‌ به‌پێ��ی‌‌به‌ده‌ستی‌‌ پزیشكیه‌وه‌‌ له‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌گه‌یشتوه‌،‌جگه‌‌له‌و‌ئه‌فسه‌ره‌‌له‌ماوه‌ی‌‌رابردودا‌منداڵێكی‌‌ته‌مه‌ن‌دو‌س��ااڵن‌و‌ژنێك��ی‌‌ته‌م��ه‌ن‌‌35س��اڵ‌به‌ه��ۆی‌‌

ئه‌نفلۆنزاوه‌‌گیانیان‌له‌ده‌ستداوه‌.س��ه‌باره‌ت‌ب��ه‌و‌منداڵ��ه‌،‌د.‌میران‌به‌ئاوێن��ه‌ی‌‌وت‌"ئ��ه‌و‌منداڵ��ه‌‌ك��ه‌‌دانیشتوی‌‌شاره‌زور‌بوه‌،‌پشكنینه‌كه‌ی‌‌س��لێمانی‌‌ ناوه‌ن��دی‌‌ له‌تاقیگ��ه‌ی‌‌هه‌روه‌ك‌ گه‌ڕاوه‌ت��ه‌وه‌".‌ به‌نێگه‌تی��ڤ‌شاردنه‌وه‌ی‌‌ له‌سه‌ر‌ كار‌ ره‌تیشیكرده‌وه‌‌ئه‌و‌نه‌خۆش��یاانه‌‌بكه‌ن‌و‌ئاماژه‌ی‌به‌وه‌‌دا‌ك��ه‌‌"ئه‌وكات��ه‌ی‌‌نه‌خۆش��ی‌‌كۆلێرا‌باڵوب��وه‌وه‌،‌رۆژانه‌‌زانیارییمان‌له‌باره‌ی‌‌ژماره‌ی‌‌توشبوانه‌وه‌‌باڵوده‌كردوه‌،‌بۆیه‌‌هیچ‌نه‌خۆش��ییه‌كمان‌ن��ه‌‌له‌رابردو‌نه‌‌

له‌ئێستا‌نه‌شاردوه‌ته‌وه‌".ده‌رباره‌ی‌‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌تاچه‌ند‌له‌كوالێتی‌‌تاقیگه‌ی‌‌ناوه‌ندی‌‌دڵنیان،‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌وتی‌،‌ سلێمانی‌‌ ته‌ندروستی‌‌ فه‌رمانگه‌ی‌‌"تاقیگه‌ی‌‌ناوه‌ندی‌‌الی‌‌من‌موعته‌به‌ره‌‌و‌بۆیه‌‌دڵنی��ام‌له‌ده‌رئه‌نجامی‌‌هه‌مو‌ئه‌و‌پش��كنینانه‌ی‌‌له‌س��نوری‌‌س��لێمانیدا‌

كراون".ئاوێن��ه‌‌ل��ه‌زاری‌‌كه‌س��ێكی‌‌نزی��ك‌له‌دوایی��ن‌قوربانییه‌وه‌‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌زانیوه‌‌كه‌‌ئه‌گه‌رچی‌‌كه‌س��وكاری‌‌ئه‌فسه‌ره‌كه‌‌كه‌ركوك‌و‌ ب��ۆ‌ ته‌رمه‌كه‌ی‌‌ به‌نیازب��ون‌زێدی‌‌خ��ۆی‌‌بگه‌ڕێننه‌وه‌،‌به‌اڵم‌له‌الیه‌ن‌رێگه‌یان‌ ته‌ندروس��تیه‌وه‌‌ به‌رپرس��انی‌‌پێنه‌دراوه‌‌و‌به‌هۆیه‌وه‌‌له‌سلێمانی‌‌به‌خاك‌

سپێردراوه‌.هه‌روه‌ك‌له‌كاتی‌‌وه‌رگرتنه‌وه‌‌و‌ناشتنی‌‌ته‌رمه‌كه‌ش��دا‌كه‌مام��ه‌و‌ده‌س��تكێش‌

دراوه‌ته‌‌ئاماده‌بوانی‌‌مه‌راسیمه‌كه‌.‌‌

‌ئا:‌ئاوێنه‌

له‌ماوه‌ی‌‌ده‌‌رۆژدا،‌سه‌رۆكی‌‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌و‌سه‌رۆكی‌‌

حكومه‌تی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌ده‌چنه‌‌ڤاتیكان،‌به‌رپرسێكی‌‌یه‌كگرتوش‌كه‌‌ئه‌ندامی‌شاندێكی‌‌ئه‌م‌دو‌سه‌ردانه‌‌بوه‌،‌ئه‌م‌چونه‌‌ڤاتیكانه‌‌به‌پێویست‌

ده‌زانێت.

ده‌وڵه‌ت��ی‌‌ڤاتی��كان‌ك��ه‌‌به‌قه‌باره‌‌بچكۆالنه‌و‌به‌رۆڵ‌‌بینین‌مه‌زن‌و‌گه‌وره‌یه‌،‌له‌دوای‌‌روخانی‌‌رژێمی‌‌س��ه‌دام‌و‌ژیانی‌‌مه‌س��یحیه‌كان‌كه‌وتن��ه‌‌مه‌ترس��یه‌وه‌‌له‌گه‌ڵ‌‌ له‌په‌یوه‌ندی‌‌ رایه‌ڵێك‌ له‌عێراقدا‌هه‌رێمی‌‌كوردس��تاندا‌دروس��تكردوه‌،‌ئه‌بوبه‌كر‌هه‌ڵه‌دنی‌‌په‌رله‌مه‌نتاری‌‌سه‌ر‌به‌فراكس��یۆنی‌‌یه‌كگرتوی‌‌ئیسالمی‌‌كه‌‌چه‌ن��د‌رۆژێك‌له‌مه‌وب��ه‌ر‌ئه‌ندامی‌‌ئه‌و‌وه‌ف��ده‌ی‌‌په‌رله‌مان‌بو‌كه‌‌س��ه‌ردانی‌‌ڤاتیكانی��ان‌ك��رد،‌به‌هێزكردن��ی‌‌ئه‌م‌

له‌گ��ه‌ڵ‌‌ كوردس��تان‌ په‌یوه‌ندیی��ه‌ی‌‌به‌و‌ ده‌زانێت،‌ به‌پێویس��ت‌ ڤاتی��كان‌زیاتر‌ نوێنه‌رایه‌تی‌‌ ڤاتی��كان‌ پێی��ه‌ی‌‌له‌ملیارێك‌كاسۆلیك‌ده‌كات‌له‌جیهانداو‌كاریگه‌ری‌‌هه‌ی��ه‌‌له‌ناوه‌نده‌‌گه‌وره‌كانی‌‌له‌كورد‌ بڕیارداندا‌و‌پش��تگیری‌‌كردنی‌‌بایه‌خێكی‌‌گه‌وره‌ی‌‌ده‌بێت‌له‌گۆڕه‌پانی‌‌نێوده‌وڵه‌تی��دا،‌ئ��ه‌و‌وت��ی‌‌"ڤاتیكان‌به‌بایه‌خه‌وه‌‌سه‌یری‌‌كوردستان‌ده‌كات‌كه‌‌واڵت��ی‌‌پێكه‌وه‌‌ژیانی‌‌ئاش��تیانه‌ی‌‌ئایی��ن‌و‌ئاینزاكان��ه‌و‌پاپ��ا‌و‌وه‌زیری‌‌ب��ه‌رده‌وام‌ ڤاتیكانی��ش‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‌جه‌غتیان‌له‌وه‌‌كردوه‌ته‌وه‌‌كه‌‌ئیدانه‌ی‌‌ه��ه‌ر‌ج��ۆره‌‌توندوتیژیی��ه‌ك‌ده‌كه‌ن‌به‌رامبه‌ر‌به‌مه‌س��یحیه‌كانی‌‌عێراق‌یان‌

كورد‌بكرێت".س��ه‌ردانه‌كه‌ی‌‌ لێنزیكی‌‌ هه‌ڵه‌دن��ی‌‌وه‌زیرانی‌‌ سه‌رۆك‌ په‌رله‌مان‌و‌ سه‌رۆكی‌‌كوردس��تانی‌‌به‌رێككه‌وت‌ناوبردو‌وتی‌‌بچێته‌‌ یه‌كه‌مجاره‌‌ په‌رله‌مان‌ "سه‌رۆكی‌‌فاتی��كان‌و‌به‌رنامه‌‌ب��ۆ‌داڕێژراو‌نه‌بوه‌‌

له‌گه‌ڵ‌‌سه‌ردانه‌كه‌ی‌‌سه‌رۆكی‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێمدا".

وتیشی‌‌"ڤاتیكان‌جه‌غتی‌‌له‌وه‌‌كرده‌وه‌‌كه‌‌ئه‌وان‌هه‌ست‌به‌ئێش‌و‌ئازاری‌‌كورد‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌س��اڵه‌های‌‌س��اڵ‌‌به‌ده‌ست‌قه‌تل‌و‌عام‌كردنه‌وه‌‌چه‌شتویانه‌،‌ئێمه‌ش‌خوازیاری‌‌ئه‌وه‌‌بوین‌كه‌‌مه‌سیحییه‌كان‌عێ��راق‌و‌كوردس��تان‌به‌جێنه‌هێڵ��ن‌و‌ئه‌وانیش‌پش��تیوانیان‌ل��ه‌وه‌‌كرد‌كه‌‌له‌واڵتی‌‌خۆیان‌بمێننه‌وه‌و‌ئه‌م‌ناوچه‌یه‌‌

به‌تاڵ‌‌نه‌كرێت‌له‌مه‌سیحی‌".هه‌ڵه‌دنی‌‌ئاماژه‌ی‌‌ب��ه‌وه‌ش‌كرد‌كه‌‌ئه‌و‌وه‌ك‌ئیسالمییه‌ك‌دروستكردنی‌‌ئه‌و‌په‌یوه‌ندییه‌‌له‌گه‌ڵ‌‌ڤاتیكان‌به‌پێویست‌ده‌زانێت،‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌بۆیان‌بس��ه‌لمێت‌كه‌‌داعش‌‌و‌ئیسالم‌دو‌شتی‌‌جیاوازن،‌ئه‌و‌وتی‌‌"سه‌ردانكردنی‌‌ڤاتیكان‌و‌پاپا‌به‌كارێكی‌‌ئیجاب��ی‌‌ده‌نرخێنم،‌‌هیوام‌وایه‌‌ئ��ه‌م‌گفتوگۆ‌مه‌ده‌نی��ه‌‌له‌نێوان‌ئیس��الم‌و‌ئایینه‌كانی‌‌ت��ردا‌به‌رده‌وام‌

بێت".

رێکخراوێکی‌جیهانی‌تایبه‌ت‌به‌که‌سانی‌بێسه‌روشوێن‌له‌جیهاندا‌دێته‌‌

کوردستان‌و‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌که‌‌ئاماده‌یه‌‌سه‌رجه‌م‌کاری‌گۆڕه‌‌به‌کۆمه‌ڵه‌کان‌له‌سه‌ر‌ئه‌ستۆی‌خۆی‌ئه‌نجام‌بدات،‌

له‌کاتێکدا‌پێشتر‌له‌پرۆسه‌ی‌پشکنینی‌گۆڕه‌‌به‌کۆمه‌ڵه‌کان‌به‌شێوه‌یه‌کی‌زۆر‌

نازانستیی‌ئه‌نجامدراوه‌.ئاوێنه‌،‌هه‌ولێر:‌سه‌رۆکی‌لیژنه‌ی‌مافی‌مرۆڤ‌له‌په‌رله‌مانی‌کوردس��تان،‌سۆران‌

عوم��ه‌ر‌به‌ئاوێنه‌ی‌راگه‌یاند‌که‌‌"پرس��ی‌هه‌ڵدانه‌وه‌ی‌گۆڕه‌‌به‌کۆمه‌ڵه‌کان‌له‌هه‌رێمی‌کوردس��تان‌به‌هۆی‌کارنه‌کردن‌و‌ناکۆکیی‌ستافی‌وه‌زاره‌تی‌شه‌هیدان‌و‌ئه‌نفال‌له‌گه‌ڵ‌پزیش��کی‌دادوه‌ریی‌بۆته‌‌هۆکاری‌ئه‌وه‌ی‌که‌‌ماوه‌یه‌کی‌زۆره‌،‌له‌و‌هه‌زارو‌پێنج‌سه‌د‌نمونه‌یه‌ی‌‌بۆ‌ناسینه‌وه‌ی‌روفاتی‌ئه‌نفال‌پێی��ان‌دراوه‌،‌‌16دانه‌یان‌ته‌واو‌کردوه‌،‌له‌کاتێکدا‌ئ��ه‌و‌رێکخ��راوه‌‌ده‌ڵێن‌ئێمه‌‌تاقیگه‌کانمان‌له‌بۆسنه‌،‌له‌یه‌ک‌رۆژدا‌‌600

ناسینه‌وه‌ی‌نمونه‌یان‌ئه‌نجامداوه"‌.نێوده‌وڵه‌تیی��ه‌‌ رێکخ��راوه‌‌ ئ��ه‌و‌ک��ه‌‌له‌الی��ه‌ن‌به‌ریتانی��او‌ئه‌مه‌ری��کاو‌نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتوه‌کانه‌وه‌‌پاڵپشتیی‌ده‌کرێن‌مه‌ترس��ی‌ئه‌وه‌یان‌پیش��انداوه‌‌که‌‌ئه‌و‌روف��ات‌و‌به‌ڵگانه‌ی‌له‌ئنف��ال‌رزگارکراون‌‌

بفه‌وتێن.م��رۆڤ‌ ماف��ی‌ لیژن��ه‌ی‌ س��ه‌رۆکی‌له‌وباره‌ی��ه‌وه‌‌ده‌ڵێ��ت‌"له‌ناکۆکی‌ئه‌وه‌ی‌ئ��ه‌و‌ده‌زگایانه‌‌که‌‌پێک��ه‌وه‌‌کارناکه‌ن،‌

بوه‌‌به‌رێگر‌له‌و‌کاری‌پشکنینانه‌،‌ئێستا‌ده‌رهێنانی‌روفات��ی‌گۆڕه‌‌به‌کۆمه‌ڵه‌کانی‌ده‌س��تی‌داع��ش،‌له‌ک��ۆی‌‌17گ��ۆڕی‌به‌کۆمه‌ڵ،‌به‌ش��ێوه‌یه‌کی‌زۆر‌نازانستیی‌‌5دانه‌یان‌هه‌ڵدراوه‌ته‌وه‌.‌له‌و‌پێنجه‌‌‌62روفاتیان‌ناناس��رێنه‌وه‌،‌ئه‌گه‌ر‌وا‌بڕوات‌ئه‌و‌تاوانانه‌‌له‌دادگای‌نێوده‌وڵه‌تی‌دانیان‌

پێدا‌نانرێت".ئه‌و‌رێکخراوه‌‌ده‌ڵێت‌هیچ‌پاره‌یه‌کمان‌ناوێت‌و‌ئێم��ه‌‌ئاماده‌ین‌ئه‌و‌کاره‌‌بگرینه‌‌

پرۆفیش��نااڵنه‌،‌ به‌ش��ێوه‌ی‌ ئه‌س��تۆ‌"ب��ه‌اڵم‌ئه‌وان‌پش��کنینی‌DNAیان‌داوه‌‌له‌س��لێمانی‌و‌ شه‌خس��ی‌ به‌تاقیگه‌یه‌کی‌نه‌تیجه‌که‌شی‌ئه‌وه‌‌نییه‌‌که‌‌ده‌یانه‌وێت".‌به‌وته‌ی‌ئه‌و‌ئه‌ندام‌په‌رله‌مانه‌‌خێزانێک‌ئه‌ندامێکیان،‌ روفات��ی‌ ناس��ینه‌وه‌ی‌ بۆ‌ئه‌مه‌ریکاو‌ ب��ۆ‌ ن��اردوه‌‌ نمونه‌یه‌کی��ان‌س��ه‌رفکردوه‌،‌ خه‌یاڵیی��ان‌ پاره‌یه‌ک��ی‌"ئه‌نجامه‌که‌شی‌ئه‌وه‌‌نه‌بوه‌‌که‌‌به‌دوایه‌وه‌‌

بون".‌

فه ره یدون عه بدولقادر نێوانگری گۆڕان و یه كێتی ده كاتبه‌هرۆز‌گه‌اڵڵی‌:‌باشترین‌رێگا‌بۆ‌یه‌كێتی‌‌و‌گۆڕان‌ئه‌وه‌یه‌‌به‌یه‌كه‌وه‌‌ئیش‌بكه‌ن

سێیه م حاڵه تی گیانله ده ستدان به ئه نفلۆنزای باڵنده له سلێمانی

تۆمارده كرێت

"پرۆسه ی پشکنینی گۆڕه به کۆمه ڵه کان به نازانستیترین شێوه ئه نجام دراوه "

یه كگرتوی ئیسالمی باوه ش بۆ ڤاتیكان ده كاته وه به‌رپرسانی‌‌كورد‌به‌ره‌و‌ڤاتیكان‌حه‌ج‌ده‌كه‌ن

سه‌ردانه‌كه‌ی‌‌سه‌رۆكی‌‌حكومه‌ت‌و‌وه‌فده‌که‌ی‌بۆ‌ڤاتیکان‌

3)468(‌سێشه‌ممه‌‌‌2015/3/3هه‌نوکه

‌ئا:‌هاوكار‌حسێن

راگه‌یاندنی‌‌دۆخی‌‌نائاسایی‌‌سه‌ره‌تا‌له‌زاری‌‌سه‌ركرده‌یه‌كی‌‌سیاسیی‌‌داكه‌وت،‌ئێستا‌په‌ڕیوه‌ته‌‌ده‌م‌

په‌رله‌مانتاران‌و‌الیه‌نه‌‌سیاسییه‌كانی‌‌دیكه‌‌و‌خه‌ریكه‌‌ده‌بێته‌‌یه‌كێك‌له‌ئه‌گه‌ره‌‌به‌هێزه‌كانی‌‌به‌رده‌م‌پرۆسه‌ی‌‌سیاسیی‌‌

له‌هه‌رێمی‌‌كوردستان،‌نزیكبونه‌وه‌‌له‌كاتی‌‌ده‌ستپێكردنی‌‌پرۆسه‌ی‌‌ئازادكردنی‌‌موسڵ،‌كه‌‌پێده‌چێت‌پێشمه‌رگه‌ش‌به‌شداربێت‌تێیدا،‌

مه‌ترسی‌‌رودانی‌‌ئه‌م‌ئه‌گه‌ره‌ی‌‌الی‌‌الیه‌نه‌‌سیاسییه‌كان‌زیاتر‌كردوه‌.‌

له‌گه‌ڵ‌نزیكبونه‌وه‌‌له‌واده‌ی‌‌كۆتاییهاتنی‌‌ماوه‌ی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم‌له‌19ی‌‌ئابی‌‌2015،‌كه‌‌هێشتا‌الیه‌نه‌كان‌نه‌یانتوانیوه‌‌رێكبك��ه‌ون‌له‌س��ه‌ر‌هه‌مواركردن��ه‌وه‌ی‌‌هه‌ڵبژاردنیش‌ ئه‌نجامدان��ی‌‌ ده‌س��تور،‌بۆ‌س��ه‌رۆكی‌‌هه‌رێ��م‌ئه‌گه‌رێكی‌‌دوره‌،‌پێده‌چێت‌دۆخی‌‌نائاسایی‌‌رابگه‌یه‌نرێت‌و‌په‌رله‌مانتاران‌ له‌چاودێ��ران‌و‌ به‌ش��ێك‌له‌وش��ێوه‌یه‌‌ هه‌نگاوێك��ی‌‌ پاس��اوی‌‌ده‌گێڕنه‌وه‌‌بۆئه‌وه‌ی‌‌كه‌‌"مه‌سعود‌بارزانی‌‌

له‌ده‌سه‌اڵتدا‌بمێنێته‌وه‌".‌سه‌ره‌تا‌ئه‌م‌بابه‌ته‌‌له‌الیه‌ن‌محه‌مه‌دی‌‌حاج��ی‌‌مه‌حم��ود،‌س��كرتێری‌‌حزبی‌‌سۆشیالیس��ت‌دیموكراتی‌‌كوردستانه‌وه‌‌وروژێن��را،‌ب��ه‌اڵم‌‌ئه‌و‌ده‌ڵێ��ت‌"ئه‌مه‌‌تێڕوانینی‌‌تایبه‌تی‌‌خۆمه‌‌بۆ‌بارودۆخه‌كه‌‌كه‌‌ئێمه‌‌ماوه‌ی‌‌هه‌شت‌مانگه‌‌له‌شه‌ڕداین،‌حكوم��ه‌ت‌و‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێمی��ش‌

تائێستا‌ئه‌وه‌یان‌رانه‌گه‌یاندوه‌".‌ئه‌و‌ره‌تیكرده‌وه‌‌كه‌‌له‌الیه‌ن‌مه‌س��عود‌بارزانی��ه‌وه‌‌په‌یوه‌ن��دی‌‌پێوه‌كرابێ��ت‌و‌باس��ی‌‌ئه‌و‌بابه‌ته‌ی‌‌له‌گه‌ڵ��دا‌كرابێت‌و‌له‌ب��اره‌ی‌‌ئه‌گه‌ری‌‌رودان��ی‌‌هه‌نگاوێكی‌‌له‌و‌ش��ێوه‌یه‌ش‌له‌الیه‌ن‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم��ه‌وه‌،‌محه‌مه‌د‌حاجی‌‌مه‌حمود‌بۆ‌ئاوێنه‌‌ده‌ڵێت،‌"ره‌نگه‌‌بیری‌‌لێكرابێته‌وه‌،‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌‌ته‌نها‌پێشنیازێكی‌‌خۆم‌بو".له‌ب��اره‌ی‌‌ئه‌گ��ه‌ری‌‌راگه‌یاندن��ی‌‌ئه‌و‌دۆخه‌ش‌له‌گه‌ڵ‌نزیكبونه‌وه‌‌له‌كۆتاییهاتنی‌‌ماوه‌ی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم،‌ناوبراو‌وتی‌،‌"ئه‌وه‌‌په‌یوه‌ندی‌‌به‌رێككه‌وتنی‌‌سیاس��ی‌

نێوان‌یه‌كێتی‌‌و‌پارتیه‌وه‌‌هه‌بوه‌".سه‌رچاوه‌یه‌ك‌له‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌ئه‌وه‌ی‌‌به‌ئاوێنه‌‌راگه‌یاند،‌كه‌‌"بابه‌تی‌‌راگه‌یاندنی‌‌باری‌‌نائاسایی‌‌وه‌ك‌ته‌رحێ��ك‌هه‌یه‌و‌ده‌یانه‌وێ��ت‌ورده‌ورده‌‌له‌الیه‌ن‌ به‌تایبه‌ت‌ بوروژێنن،‌ مه‌سه‌له‌كه‌‌پارتیه‌وه‌،‌به‌اڵم‌هێشتا‌هیچ‌هه‌نگاوێكی‌‌

كرداری‌‌بۆ‌نه‌نراوه‌".له‌بزوتن��ه‌وه‌ی‌‌ كام‌ هی��چ‌ ب��ه‌اڵم‌كوردستان‌ نیش��تمانی‌‌ یه‌كێتی‌‌ گۆڕان‌و‌نین‌و‌ له‌وش��ێوه‌یه‌‌ هه‌نگاوێكی‌‌ له‌گ��ه‌ڵ‌دۆخی‌‌ پێیانوایه‌‌ چونكه‌‌ ره‌تیده‌كه‌نه‌وه‌،‌ئه‌منی‌‌و‌سیاس��یی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردس��تان‌پێویس��تی‌‌ ئاس��تێك‌ نه‌گه‌یش��توه‌ته‌‌

به‌ڕاگه‌یاندنی‌‌دۆخی‌‌له‌ناكاو‌هه‌بێت.د.‌ئاس��ۆ‌مه‌حمود،‌باژێروانی‌‌گۆڕان‌له‌س��لێمانی‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند،‌"ئێمه‌‌ره‌تده‌كه‌ینه‌وه‌و‌ ئه‌وه‌‌ به‌هه‌مو‌شێوه‌یه‌ك‌پێمان‌باش‌نی��ه‌،‌ئه‌گه‌ر‌عێراق‌به‌نمونه‌‌خاكه‌كه‌ی‌‌ نزیك��ه‌ی‌‌%35ی‌‌ بهێنینه‌وه‌،‌له‌الیه‌ن‌داعش��ه‌وه‌‌داگیرك��راوه‌،‌به‌اڵم‌دۆخی‌‌نائاس��ایی‌‌رانه‌گه‌یه‌ن��راوه‌،‌بۆیه‌‌هیچ‌لۆژیكی‌‌تێدانی��ه‌‌كه‌‌ئێمه‌‌له‌هه‌رێم‌

بیر‌له‌شتێكی‌‌وا‌بكه‌ینه‌وه‌".ئ��ه‌و‌پێیوای��ه‌‌م��ادام‌هه‌نگاوێك��ی‌‌

له‌وش��ێوه‌یه‌‌پێویس��تی‌‌به‌ره‌زامه‌ن��دی‌‌په‌رله‌مانه‌،‌بۆیه‌‌"ئه‌م‌په‌رله‌مانه‌ی‌‌ئێستا‌ناچێت��ه‌‌ژێرب��اری‌‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌راگه‌یاندنی‌‌

حاڵه‌تی‌‌نائاسایی‌‌قبوڵبكات".به‌پێی‌‌ئه‌و‌زانیارییان��ه‌ی‌‌كه‌‌له‌الیه‌ن‌ده‌س��ت‌ تایبه‌ت��ه‌وه‌‌ س��ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌ده‌س��تپێكردنی‌‌ له‌گه‌ڵ‌ كه‌وتوه‌،‌ ئاوێنه‌‌شوباتی‌‌ رۆژی‌17ی‌‌ خۆپیش��اندانه‌كانی‌‌2011،‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم‌ویستویه‌تی‌‌دۆخ��ی‌‌نائاس��ایی‌‌رابگه‌یه‌نێ��ت،‌به‌اڵم‌خودی‌‌ج��ه‌الل‌تاڵه‌بانی‌‌هاتوه‌ته‌س��ه‌ر‌خه‌ت‌و‌هۆشداری‌‌داوه‌ته‌‌بارزانی‌‌به‌وه‌ی‌‌ئه‌گه‌ر‌هه‌نگاوی‌‌له‌وش��ێوه‌یه‌‌بگرێته‌به‌ر،‌"تێكڕای‌‌كۆمپانیاو‌نێرده‌‌دیپلۆماتیه‌كان،‌

هه‌رێمی‌‌كوردستان‌جێده‌هێڵن".‌هاوكات‌فه‌رید‌ئه‌سه‌س��ه‌رد،‌ئه‌ندامی‌‌هێشتا‌ پێیوایه‌‌ یه‌كێتی‌‌ س��ه‌ركردایه‌تی‌‌دۆخ��ی‌‌سیاس��یی‌‌و‌ئه‌من��ی‌‌هه‌رێم‌به‌و‌

ئاس��ته‌‌نه‌گه‌یش��توه‌‌كه‌‌باری‌‌نائاسایی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ "به‌به‌ڵگه‌ی‌‌ رابگه‌یه‌نرێ��ت،‌ تێدا‌به‌غ��داش‌ حكومه‌ت��ی‌‌ تائێس��تا‌ ك��ه‌‌هه‌نگاوی‌‌له‌وشێوه‌یه‌ی‌‌نه‌ناوه‌،‌له‌كاتێكدا‌له‌ده‌وروبه‌ری‌‌به‌غدا‌ش��ه‌ڕ‌له‌گه‌ڵ‌داعش‌گه‌رموگوڕت��ره‌‌وه‌ك‌ل��ه‌وه‌ی‌‌هه‌رێم��ی‌‌

كوردستان،‌‌‌‌‌‌‌له‌مێژوی‌‌سیاس��یی‌‌عێراقدا‌له‌بارترین‌ده‌رفه‌ت‌بۆ‌راگه‌یاندنی‌‌باری‌‌نائاس��ایی‌،‌جه‌نگی‌‌‌8س��اڵه‌ی‌‌نێوان‌عێراق‌و‌ئێران‌بو‌)1980-1988(،‌به‌اڵم‌هیچ‌الیه‌كیان‌په‌نایان‌بۆ‌بڕیارێكی‌‌له‌وشێوه‌یه‌‌نه‌برد.‌ته‌نانه‌ت‌كاتێكیش‌كه‌‌موس��ڵ‌و‌تكریت‌له‌س��ه‌ره‌تای‌‌مانگی‌‌حوزه‌یرانی‌‌س��اڵی‌‌رابردو‌له‌الیه‌ن‌داعشه‌وه‌‌گیراو‌نوكی‌‌رمی‌‌ئاراسته‌كران،‌ به‌غدا‌ به‌ره‌و‌ هێرش��ه‌كان‌نوری‌‌مالكی‌،‌سه‌رۆك‌وه‌زیرانی‌‌پێشوی‌‌عێ��راق‌داوای‌حاڵه‌تی‌‌نائاس��ایی‌‌كرد‌

له‌په‌رله‌مانی‌‌عێراق،‌به‌اڵم‌سه‌ركردایه‌تی‌‌سیاس��یی‌‌كورد‌فراكسیۆنه‌‌كوردیه‌كانی‌‌به‌غدای‌‌راس��پارد‌كه‌‌به‌هیچ‌شێوه‌یه‌ك‌له‌وش��ێوه‌یه‌،‌ به‌بڕیارێكی‌‌ نه‌ده‌ن‌ ده‌نگ‌چونكه‌‌"ئه‌وه‌‌ده‌بێته‌‌هۆی‌‌دروستكردنی‌‌

دیكتاتۆریه‌ت‌له‌عێراقدا".د.‌سه‌ردار‌قادر،‌چاودێری‌‌سیاسیی‌‌و‌سیاس��ییه‌كان‌ زانس��ته‌‌ مامۆس��تای‌‌له‌زانكۆی‌‌س��لێمانی‌‌پێیوای��ه‌‌هۆكاری‌‌سیاسییه‌‌و‌ نائاس��ایی‌‌ باری‌‌ راگه‌یاندنی‌‌"راگه‌یاندنی‌‌دۆخی‌‌ راگه‌یاند،‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‌نائاس��ایی‌‌پاساوێكی‌‌سیاس��ییه‌،‌زیاتر‌له‌وه‌ی‌‌ئه‌منی‌،‌ئیداریی‌‌یاخود‌یاس��ایی‌‌بێت.‌ئه‌گه‌ر‌رۆژێك‌له‌رۆژان‌هه‌نگاوێكی‌‌ئه‌وا‌ له‌هه‌رێم،‌ بگیرێته‌به‌ر‌ له‌وش��ێوه‌یه‌‌بێگوم��ان‌بۆ‌چاره‌س��ه‌ركردنی‌‌هه‌ندێك‌الدان��ه‌‌و‌ب��ۆ‌كۆكردن��ه‌وه‌ی‌‌فه‌رمان��ه‌‌كه‌سێكدا‌ ده‌ستی‌‌ له‌ژێر‌ سیاس��ییه‌كانه‌‌یاخود‌بۆ‌دۆس��ییه‌كی‌‌سیاسیی‌‌دیكه‌یه‌‌وه‌ك‌درێژكردنه‌وه‌ی‌‌ماوه‌ی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌

هه‌رێم".‌‌‌كاكه‌می��ن‌نه‌جاڕ،‌ئه‌ندام��ی‌‌مه‌كته‌بی‌‌سیاس��یی‌‌پارتی‌‌دیموكراتی‌‌كوردستان‌ره‌تیكرده‌وه‌‌نیازێكی‌‌له‌وشێوه‌یه‌‌هه‌بێت‌و‌وتی‌،‌"باوه‌ڕناكه‌م‌پێویست‌به‌وه‌‌بكات‌و‌

بارودۆخه‌كه‌‌ئارامه‌".‌هه‌رێم��ی‌‌ س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌ له‌یاس��ای‌‌س��اڵی‌‌ )1(ی‌‌ ژم��اره‌‌ كوردس��تان،‌2005دا‌و‌له‌بڕگ��ه‌ی‌‌هه‌ش��ته‌می‌‌ماده‌ی‌‌فه‌رمان‌و‌ به‌ئ��ه‌رك‌و‌ كه‌تایبه‌ته‌‌ ده‌یه‌مدا‌مافی‌‌ هه‌رێم،‌ س��ه‌رۆكی‌‌ ده‌سه‌اڵته‌كانی‌‌"جاڕدانی‌‌باری‌‌نائاسایی‌‌به‌پێی‌‌یاسایه‌كی‌‌تایبه‌ت"‌به‌خشیوه‌ته‌‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێم.

عبدالكری��م،‌ د.دان��ا‌ له‌وباره‌ی��ه‌وه‌‌

مامۆس��تای‌‌كۆلێ��ژی‌‌یاس��او‌رامیاری‌‌زانكۆی‌‌س��لێمانی‌،‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند،‌"هه‌تا‌ئێستا‌ئه‌و‌یاسا‌تایبه‌ته‌‌ده‌رنه‌چوه‌‌كه‌‌ده‌س��ه‌اڵتی‌‌نائاس��ایی‌ببه‌خش��ێته‌‌س��ه‌رۆكی‌‌ده‌س��ه‌اڵتی‌‌جێبه‌جێكردن‌بۆ‌نائاس��اییه‌كه‌.‌ دۆخه‌‌ ڕوبه‌ڕوبون��ه‌وه‌ی‌‌میكانیزمی‌‌ڕاگه‌یاندنی‌‌‌باری‌‌نائاس��ایی‌به‌دیارینه‌ك��راوی‌ماوه‌ت��ه‌وه‌،‌گومان��ی‌‌تێدا‌نییه‌‌كه‌‌بڕی��اری‌‌ڕاگه‌یاندنی‌‌باری‌‌نائاسایی‌له‌ده‌سه‌اڵتی‌‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێمه‌،‌به‌اڵم‌پرس��یاره‌كه‌‌لێره‌دا‌ئه‌وه‌یه‌‌ڕۆڵی‌‌په‌رله‌مان‌چی‌‌ده‌بێت‌له‌م‌پرۆسه‌یه‌دا؟"‌ب��ه‌اڵم‌له‌به‌ن��دی‌‌پێنجه‌م��ی‌‌هه‌مان‌یاس��ای‌‌ئاماژه‌پێكراودا،‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌ده‌س��ه‌اڵتی‌‌ده‌ركردنی‌‌بڕی��اری‌‌ده‌بێت‌ك��ه‌‌هێزی‌‌یاس��ایی‌‌ده‌بێ��ت‌له‌كاتێكدا‌ك��ه‌‌په‌رله‌م��ان‌توان��ای‌‌كۆبون��ه‌وه‌ی‌‌نه‌بێت‌و‌هه‌رێمی‌‌كوردس��تان‌و‌سیستمه‌‌گش��تی‌‌و‌ ئاسایش��ی‌‌ سیاس��ییه‌كه‌ی‌‌و‌ڕوبه‌روی‌‌ ده‌س��تورییه‌كانی‌‌ دام��ه‌زراوه‌‌

مه‌ترسی‌‌گه‌وره‌‌ده‌بنه‌وه‌.هاوكات‌گۆران‌ئازاد،‌ئه‌ندامی‌‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌به‌دوری‌‌ده‌زانێت‌هه‌نگاوێكی‌‌كوردس��تان‌ له‌په‌رله‌مانی‌‌ له‌وش��ێوه‌یه‌‌ده‌نگ‌بهێنێ��ت‌و‌به‌ئاوێن��ه‌ی‌‌راگه‌یاند،‌"جگ��ه‌‌ل��ه‌وه‌ی‌‌به‌بیان��وی‌‌راگه‌یاندنی‌‌دۆخی‌‌نائاس��ایی‌‌مه‌س��عود‌بارزانی‌‌بۆ‌هه‌ت��ا‌هه‌تایه‌‌له‌ده‌س��ه‌اڵتدا‌بمێنێته‌وه‌،‌هیچ‌ته‌فسیرێكی‌‌دیكه‌‌هه‌ڵناگرێت،‌بۆیه‌‌زه‌مینه‌ی‌‌په‌س��ندكردنی‌‌ئه‌م‌یاسایه‌‌كه‌‌پاس��اوه‌كه‌ی‌‌ته‌نها‌مانه‌وه‌ی‌‌مه‌س��عود‌بارزانیه‌‌له‌ده‌س��ه‌اڵتدا،‌ه��ه‌ر‌كوتله‌یه‌ك‌بچێت��ه‌‌ژێرباری‌‌ئ��ه‌م‌بابه‌ت��ه‌،‌له‌روی‌‌لێده‌گیرێت‌و‌ ره‌خنه‌ی‌‌ ئه‌وپه‌ڕی‌‌ سیاسی‌

تێكده‌شكێت".‌‌‌ئه‌و‌ده‌ڵێ��ت،‌"داعش‌ن��ه‌‌مه‌خموری‌‌گرتوه‌و‌نه‌‌كه‌ركوك،‌به‌ڵكو‌پاس��اوه‌كه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌نزیكبوینه‌ته‌وه‌‌له‌كۆتاییهاتنی‌‌ماوه‌ی‌‌درێژكردنه‌وه‌ی‌‌ویالیه‌تی‌‌سه‌رۆكی‌‌له‌رزگاركردنی‌‌ جگ��ه‌‌ ئه‌م��ه‌ش‌ هه‌رێم،‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێم،‌هیچ‌پاساوێكی‌‌دیكه‌ی‌‌

نیه‌".‌‌به‌اڵم‌ڤاال‌فه‌رید،‌كه‌‌سه‌رۆكی‌‌لیژنه‌ی‌‌كاروباری‌‌یاس��اییه‌‌له‌سه‌ر‌لیستی‌‌پارتی‌‌دیموكراتی‌‌كوردس��تان،‌ده‌ڵێت،‌"ئه‌وه‌‌بارودۆخه‌كه‌‌ده‌زانێ��ت،‌جارێ‌‌نامه‌وێت‌

قسه‌ی‌‌له‌سه‌ر‌بكه‌م".‌ئاوێن��ه‌‌چه‌ند‌جارێ��ك‌په‌یوه‌ندیكرد‌س��ه‌رۆكی‌‌ حس��ێن،‌ له‌فواد‌ به‌هه‌ریه‌ك‌دیوانی‌‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم‌و‌د.‌سه‌باح‌ئومێد،‌وته‌بێژی‌‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردس��تان،‌به‌اڵم‌هیچ‌كامیان‌وه‌اڵمی‌‌

په‌یوه‌ندییه‌كانیان‌نه‌دایه‌وه‌.

"بۆ‌هێشتنه‌وه‌ی‌‌بارزانییه‌‌له‌ده‌سه‌اڵتدا‌بۆ‌هه‌تا‌هه‌تایه‌"

هه رێمی كوردستان له به رده م ئه گه ری جاڕدانی باری نائاساییدایه ‌باری‌‌نائاس��ایی‌‌یان‌حاڵه‌تی‌‌كتوپڕ‌بریتیه‌‌له‌هه‌ر‌بارودۆخێكی‌‌نه‌خوازراو‌كه‌‌هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی‌‌ڕاسته‌قینه‌‌له‌سه‌ر‌كۆی‌‌سیستمی‌‌سیاسی‌دروست‌ده‌كات‌و‌پێشكه‌شكردنی‌‌خزمه‌تگوزاری‌‌به‌هاواڵتیان‌له‌الیه‌ن‌دامه‌زراوه‌‌فه‌رمییه‌كانی‌‌ده‌وڵه‌ت‌ڕوبه‌روی‌‌ئاسته‌نگێكی‌‌گه‌وره‌‌ده‌كاته‌وه‌.‌له‌به‌رامبه‌ردا‌دامه‌زراوه‌‌تایبه‌تمه‌نده‌كان‌به‌و‌میكانیزمه‌‌یاساییانه‌ی‌‌كه‌یاسادانه‌ر‌بۆ‌بارودۆخی‌‌ئاس��ایی‌پێبه‌خش��یون،‌له‌توانایاندا‌نییه‌‌ڕوبه‌ڕوی‌‌ئه‌و‌هه‌ڕه‌شه‌‌راسته‌قینه‌یه‌‌ببنه‌وه‌،‌بۆیه‌‌بارودۆخێكی‌‌نوێ‌‌دێته‌كایه‌وه‌‌كه‌‌پێویس��ت‌ده‌كات‌ده‌سه‌اڵتی‌‌ئیستسنائی‌ببه‌خشرێته‌‌ده‌سه‌اڵتی‌‌جێبه‌جێكردن‌له‌پێناو‌تێپه‌ڕاندنی‌‌

ئه‌و‌بارودۆخه‌‌نائاساییه‌دا.

-‌له‌ساڵی‌‌2005ه‌وه‌‌ئه‌م‌هه‌نگاوه‌‌خراوه‌ته‌‌ناو‌چوارچێوه‌ی‌‌یاساوه‌.‌-‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌به‌پێی‌‌یاسای‌‌ژماره‌‌)1(،‌ده‌سه‌اڵتی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌هه‌یه‌‌ئه‌م‌بڕیاره‌‌بدات.

-‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌له‌شێوه‌ی‌‌پێشنیازێك‌بابه‌ته‌كه‌‌ده‌باته‌‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان.-‌له‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌به‌یاسایه‌كی‌‌تایبه‌ت‌پێشنیازه‌كه‌‌ده‌بێت‌په‌سه‌ندبكرێت.-‌دوای‌‌په‌سه‌ندكردنی‌‌په‌رله‌مان،‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌دۆخی‌‌نائاسایی‌‌راده‌گه‌یه‌نێت‌

-‌حوكمی‌‌مه‌ده‌نی‌‌له‌واڵتدا‌نامێنێت‌و‌ده‌گۆڕێت‌بۆ‌حوكمی‌‌عه‌سكه‌ری‌.-‌هێزی‌‌چه‌كدار‌هه‌مو‌ده‌سه‌اڵتێكی‌‌مه‌ده‌نی‌‌ده‌گرێته‌ده‌ست‌و‌یاساكان‌جێبه‌جێده‌كات.

-‌دادگاكان‌هه‌ڵده‌په‌سێردرێن‌و‌ده‌زگا‌ئه‌منیه‌كان‌پێویستیان‌به‌فه‌رمانی‌‌دادوه‌ر‌نابێت‌بۆ‌ده‌ستگیركردنی‌‌هه‌ر‌كه‌سێك.-‌به‌رته‌سككردنه‌وه‌ی‌‌ماف‌و‌ئازادییه‌‌گشتیی‌‌و‌تاكه‌كه‌سییه‌كان.

-‌به‌رته‌سكردنه‌وه‌ی‌‌مافی‌كۆبونه‌وه‌و‌هاتوچۆو‌سه‌فه‌ركردن‌و‌پشكنینی‌‌ماڵ‌و‌شوێنی‌‌كار-‌دانانی‌‌كۆت‌له‌سه‌ر‌ماڵ‌و‌ده‌ستبه‌سه‌راگرتنی‌كاتی‌

-‌سانسۆر‌خستنه‌‌سه‌ر‌ئامێره‌كانی‌‌په‌یوه‌ندی‌‌مۆبایل‌و‌ئینته‌رنێت-‌دانانی‌‌كۆت‌له‌سه‌ر‌هۆكاره‌كانی‌‌گواستنه‌وه‌‌و‌شوێنه‌‌گشتییه‌كان‌له‌سه‌ندیكاو‌یانه‌‌و‌ررێكخراوو‌چاودێریكردنیان‌

-‌هه‌مو‌هه‌نگاوێك‌بۆ‌ئه‌نجامدانی‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كان‌راده‌گیرێن.-‌كۆمپانیاكانی‌‌وه‌به‌رهێنان‌و‌بازرگانانی‌‌بیانی‌،‌واڵتی‌‌خانه‌خوێ‌‌جێده‌هێڵن.

-‌كونسوڵخانه‌و‌باڵیۆزخانه‌كانی‌‌واڵتان‌گڵۆپی‌‌سه‌وزیان‌بۆ‌هه‌ڵده‌كرێت‌بۆ‌داخستنیان.-‌چاالكی‌‌ئابوریی‌‌و‌بازرگانی‌‌سنوردارده‌كرێت.

-‌فراوانكردن‌و‌چڕكردنه‌وه‌ی‌‌سه‌رجه‌م‌ده‌سه‌اڵته‌كان‌الی‌‌خودی‌‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌كه‌‌شه‌رعیه‌تی‌‌‌6مانگی‌‌ماوه‌‌له‌ده‌سه‌اڵتدا.

-‌به‌ستنه‌وه‌ی‌‌راسته‌وخۆی‌‌سه‌رجه‌م‌هێزه‌‌چه‌كداره‌كان‌و‌ئاسایش‌و‌پۆلیس‌و‌ئیستیخبارات‌و‌هه‌واڵگیری‌‌به‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێمه‌وه‌.-‌له‌رویی‌‌سیاسییه‌وه‌،‌دیموكراتیه‌تی‌‌هه‌رێم‌له‌سه‌ر‌ئاستی‌‌نێوده‌وڵه‌تی‌‌ده‌كه‌وێته‌‌ژێر‌پرسیاره‌وه‌

‌ئا:‌ئیحسان‌مه‌ال‌فوئاد

هه‌رچه‌نده‌‌میدیاكان‌به‌گرنگیه‌وه‌‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌عه‌بدواڵ‌

ئۆجه‌الن‌"ماڵئاوایی‌‌له‌چه‌ك"‌ده‌كات،‌به‌اڵم‌به‌رپرسانی‌‌په‌كه‌كه‌‌له‌قه‌ندیل‌

پێیانوایه‌‌ئه‌و‌هه‌را‌میدیاییه‌ی‌‌ده‌رباره‌ی‌‌پێشنیاره‌كانی‌‌ئۆجه‌الن‌بۆ‌پێشخستنی‌‌پرۆسه‌ی‌‌ئاشتی‌‌خراوه‌ته‌‌رو،‌ده‌وڵه‌تی‌‌ئاكه‌په‌ی‌‌له‌پشته‌‌كه‌‌ده‌یه‌وێت‌بڵێت‌"په‌كه‌كه‌مان‌ناچار‌

به‌چه‌كدانان‌كردوه‌".

ده‌ره‌وه‌ی‌‌ په‌یوه‌ندیه‌كانی‌‌ به‌رپرسی‌‌په‌كه‌كه‌‌ده‌مهات‌عه‌گید‌له‌لێدوانێكیدا‌به‌ئاوێن��ه‌ی‌‌راگه‌یان��د‌ك��ه‌‌په‌كه‌كه‌‌بۆ‌ هه‌بوه‌‌ ده‌ستپێش��خه‌ری‌‌ هه‌میشه‌‌ئاش��تی‌‌و‌شه‌ڕی‌‌نه‌خواس��توه‌،‌به‌اڵم‌ئ��ه‌وه‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌توركیا‌ له‌به‌رامبه‌ردا‌ب��وه‌‌ك��ه‌‌ش��ه‌ڕی‌‌به‌س��ه‌ر‌ئه‌واندا‌س��ه‌پاندوه‌و‌كوردی��ش‌ناچ��ار‌بوه‌‌داكۆك��ی‌‌له‌خ��ۆی‌‌بكات،‌ئ��ه‌و‌وتی‌‌"هاوسه‌رۆكایه‌تی‌كه‌جه‌كه‌‌گه‌یشتوه‌ته‌‌ئ��ه‌و‌بڕی��اره‌ی‌كه‌‌ئه‌گ��ه‌ر‌ده‌وڵه‌تی‌توركیا‌گوێ‌له‌داخوازییه‌كانی‌په‌كه‌كه‌‌بگرێت‌و‌پرسی‌كورد‌چاره‌سه‌ر‌بكات‌و‌ش��اندی‌هه‌ده‌په‌‌وه‌ك‌نوێنه‌ری‌كورد‌قبوڵ‌‌بكات،‌ئه‌وا‌ئاماده‌ی‌‌گرتنه‌به‌ری‌‌

هه‌مو‌هه‌نگاوێكه‌‌بۆ‌سه‌قامگیركردنی‌‌ئاشتی".

عه‌گی��د‌ئام��اژه‌ی‌‌به‌وه‌‌ك��رد‌كه‌‌‌10 په‌كه‌كه‌‌ س��ه‌ركرده‌ی‌‌ ئۆج��ه‌الن‌بۆ‌ده‌وڵه‌ت‌ده‌ستنیشانكردوه‌و‌ خاڵی‌ده‌یه‌وێت‌له‌سه‌ر‌ئه‌و‌خااڵنه‌‌پێكبێین،‌ئه‌و‌وتی‌‌"ئه‌گ��ه‌ر‌توركیا‌ئه‌و‌خااڵنه‌‌جێبه‌جێ‌بكات،‌ئ��ه‌وا‌كورد‌له‌باكور‌كێش��ه‌ی‌له‌گ��ه‌ڵ‌ده‌وڵه‌ت��ی‌تورك‌نابێت‌و‌پێش��وه‌خت‌شه‌ڕی‌چه‌كداری‌

ده‌وه‌ستێنین".ئه‌و‌به‌رپرس��ه‌ی‌په‌كه‌ك��ه‌‌پێیوایه‌‌رێككه‌وتن‌له‌سه‌ر‌ئه‌وخااڵنه‌‌به‌یه‌كالیه‌ن‌نابێت،‌به‌ڵكو‌ده‌بێت‌ده‌وڵه‌ت‌له‌سه‌ر‌ئ��ه‌و‌‌10خاڵه‌‌ڕێكبكه‌وێ��ت،‌چونكه‌‌پرس��ی‌ئاش��تی‌به‌ته‌نه��ا‌یه‌كالیه‌ن‌چاره‌س��ه‌ر‌نابێت،‌به‌ڵك��و‌پێواژوی‌پرسه‌كه‌‌به‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ڕاسته‌وخۆ‌له‌سه‌ر‌ئاستی‌ئاگاداری‌جیهانی‌بێت‌و‌به‌زوترین‌كاتیش‌ئه‌و‌پرۆسه‌یه‌‌ده‌ست‌پێب��كات،‌عه‌گی��د‌وت��ی‌‌"ئه‌گه‌ر‌وا‌نه‌بێت‌ئه‌وا‌پرۆسه‌ی‌‌ئاشتی‌‌به‌ئه‌نجام‌ناگات‌و‌ئه‌وا‌ئاش‌له‌خه‌یاڵ‌‌و‌ئاشه‌وان‌

له‌خه‌یاڵێك".توركی��ا‌ میدیاكان��ی‌ له‌ئێس��تادا‌گوایه‌‌ ئه‌وه‌‌ده‌ك��ه‌ن‌ پرۆپاگه‌ن��ده‌ی‌په‌كه‌ك��ه‌‌چ��ه‌ك‌داده‌نێ��ت،‌عه‌گید‌

پێیوایه‌‌توركیا‌له‌خۆیه‌وه‌‌بڕیار‌ده‌دات‌كه‌‌گوایه‌‌ئێم��ه‌‌له‌مه‌جبوری‌خۆمان‌بێین‌چه‌ك‌دابنێی��ن،‌ئه‌وه‌ش‌وانیه‌،‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌‌سیاسه‌تێكی‌تری‌توركیایه‌‌په‌كه‌كه‌مان‌ بڵێ��ت‌ ده‌یه‌وێ��ت‌ ك��ه‌‌مه‌جب��ور‌ك��ردوه‌‌و‌پاگه‌ن��ده‌ی‌‌ئه‌وه‌‌ده‌كه‌ن‌ك��ه‌‌گوایه‌‌له‌مانگی‌نیس��ان‌

چه‌ك‌داده‌نێین.له‌ئێس��تادا‌په‌كه‌ك��ه‌‌‌10خاڵه‌كه‌ی‌سه‌رۆكی‌وه‌كو‌ده‌ستوری‌چاره‌سه‌ری‌حسابكردوه‌و‌به‌ده‌ر‌له‌و‌‌10خاڵه‌‌هیچی‌تر‌به‌چاره‌سه‌ر‌نازانێت،‌ده‌مهات‌وتی‌"نا‌ئێمه‌‌نیه‌تی‌باشمان‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌ئه‌و‌‌10خاڵ��ه‌‌جێبه‌جێ‌بكرێت‌،‌واده‌زانن‌په‌كه‌كه‌‌نایه‌وێت‌چه‌ك‌دابنێت‌و‌شه‌ڕ‌بوه‌ستێت‌و‌گوایه‌‌نایه‌ته‌‌ناو‌پرۆسه‌ی‌

ئاشتییه‌وه‌"."ئێم��ه‌‌ده‌ڵێین‌پرس��ی‌ وتیش��ی‌‌چه‌كداری‌ئێمه‌‌له‌س��ه‌ر‌داوای‌ڕه‌وای‌كورده‌،‌ئه‌گه‌ر‌توركیا‌وه‌ك‌پێویستی‌ئاشتی‌سه‌رتاس��ه‌ری‌هاته‌‌پێشه‌وه‌،‌ئ��ه‌وا‌ئێم��ه‌ش‌خه‌بات��ی‌چه‌كداری‌له‌باك��وری‌كوردس��تان‌ڕاده‌گری��ن‌و‌ئ��ه‌وه‌‌نیه‌تی‌په‌كه‌یه‌،‌ب��ه‌اڵم‌ده‌بێت‌كوردستان‌و‌ له‌س��ودی‌ ڕێككه‌وتنه‌كه‌‌

ناوچه‌كه‌‌و‌توركیاش‌بێت".‌به‌وته‌ی‌ده‌مهات‌ئه‌وان‌له‌گه‌ڵ‌بڕیاری‌ئاپۆدان‌و‌ئاپ��ۆش‌رایگه‌یانده‌وه‌‌‌كه‌‌

ئه‌گه‌ر‌ده‌وڵه‌ت‌نییه‌تی‌باشی‌هه‌بێت،‌ئێمه‌‌پێكدێین،‌به‌مه‌رجێك‌كه‌‌ئه‌و‌‌10

خاڵه‌‌جێبه‌جێ‌بكات.عه‌گی��د‌وتی‌‌"ئه‌م‌قۆناغ��ه‌‌گرنگه‌‌به‌وشێوه‌یه‌‌كه‌‌تائێره‌‌هاتوه‌و‌خه‌ونی‌له‌كاتێك��دا‌ ئێمه‌ی��ه‌،‌ س��اڵه‌ی‌ ‌100ده‌وڵه‌ت��ی‌توركی��ا‌نه‌یویس��توه‌‌ئه‌و‌قۆناغه‌‌به‌باشی‌تێپه‌ڕێنێت،‌پێده‌چێت‌لێره‌‌به‌دوا‌هیوایه‌ك‌ببێت،‌به‌اڵم‌ئه‌و‌پرۆسه‌یه‌ش‌تیكۆشانێكی‌مه‌زنه‌‌ئه‌گه‌ر‌

بگه‌ینه‌‌ئه‌نجام".ئه‌مه‌‌له‌كاتێكدایه‌‌زۆرێك‌له‌سه‌رچاوه‌‌كوردیی��ه‌كان‌باس‌ل��ه‌وه‌‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌هه‌فته‌كان��ی‌‌داهاتو‌پێش��بینی‌‌ئه‌وه‌‌ده‌كرێ��ت‌چه‌ند‌پێش��هاتێكی‌‌گرنگ‌له‌په‌یوه‌ندیه‌كان��ی‌‌نێ��وان‌حكومه‌تی‌‌ئه‌نقه‌ره‌و‌په‌كه‌كه‌دا‌روبدات‌كه‌‌داوای‌‌دانپێدانانی‌‌ده‌ستوری‌‌به‌مافه‌‌سیاسی‌‌و‌كولتورییه‌كان��ی‌‌ك��ورد‌و‌ئازادكردنی‌‌عه‌بدواڵ‌ئۆج��ه‌الن‌له‌زیندانی‌‌ئیمرالی‌‌ئاماده‌ی��ه‌‌ له‌به‌رامب��ه‌ردا‌ ده‌كات،‌هه‌ماهه‌نگی‌‌له‌گه‌ڵ‌‌حكومه‌تی‌‌ئاكه‌په‌دا‌بكات.‌هاوكات‌له‌گ��ه‌ڵ‌‌نزیكبونه‌وه‌ی‌‌ل��ه‌واده‌ی‌‌هه‌ڵبژاردنه‌‌گش��تییه‌كانی‌‌توركیا‌ك��ه‌‌وا‌بڕیاره‌‌7ی‌‌حوزه‌یرانی‌‌ئاكه‌پ��ه‌و‌ ئه‌نجامبدرێ��ت،‌ داهات��و‌هاده‌پیش‌له‌ئاماده‌كاریی‌‌ئه‌وه‌دان‌كه‌‌زۆرترین‌ده‌نگی‌‌كورد‌به‌ده‌ستبهێنن.

ئه و ئه گه رانه ی له كاتی جاڕدانی باری نائاساییدا روده ده ن:

میكانیزمی جاڕدانی باری نائاسایی له هه رێمی كوردستان:

راگه یاندنی باری نائاسایی چیه ؟

داعش‌نه‌‌مه‌خموری‌‌گرتوه‌و‌نه‌‌كه‌ركوك،‌

به‌ڵكو‌پاساوه‌كه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌نزیكبوینه‌ته‌وه‌‌

له‌كۆتاییهاتنی‌‌ماوه‌ی‌‌درێژكردنه‌وه‌ی‌‌ویالیه‌تی‌‌

سه‌رۆكی‌‌هه‌رێم

ئایا په كه كه چه ك داده نێت به‌رپرسی‌‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌KCK:‌ئاش‌له‌خه‌یاڵ‌‌و‌ئاشه‌وان‌له‌خه‌یاڵێك

هاوكاریكردنی سندوقی شێرپه نجه له الیه ن په رله مانه وه وه ستاوه

‌ئا:‌‌زریان‌محه‌مه‌د

له‌خولی‌‌پێشوی‌‌په‌رله‌ماندا‌هه‌مو‌په‌رله‌مانتارێك‌به‌ڕێژه‌ی‌‌10%‌له‌موچه‌كه‌ی‌‌ده‌چوه‌‌س��ندوقی‌‌هاوكاری‌ش��ێرپه‌نجه‌وه‌،‌به‌اڵم‌له‌مس��اڵدا‌ئه‌و‌هاوكاریه‌‌ڕاوه‌ستاوه‌و‌به‌پرسانی‌‌ته‌ندروستیش‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كه‌ن‌ئه‌و‌سندوقه‌‌سودی‌‌

زۆری‌‌بۆ‌نه‌خۆشخانه‌كانی‌‌شێرپه‌نجه‌‌هه‌بوه‌.‌

ت��ارق‌جه‌وهه‌ر‌ڕاوێ��ژكاری‌‌په‌رله‌مانی‌‌كوردس��تان‌به‌ئاوێن��ه‌ی‌‌راگه‌یاند،‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌میزانیه‌ی‌‌ساڵی‌‌ڕابردو‌ئه‌مساڵیش‌تائێستا‌نه‌هاتوته‌‌په‌رله‌مان،‌

بۆیه‌‌پێم‌وانیه‌‌ئه‌و‌10%‌بڕدرابێت‌له‌‌په‌رله‌مانتاران".

س��ااڵنه‌‌وه‌ك‌مادده‌ی��ه‌ك‌له‌یاس��ای‌‌میزانیه‌ی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردس��تاندا،‌‌%10به‌موچه‌ی‌‌په‌رله‌مانتاران‌ده‌بڕدراو‌بڕیاری‌‌له‌س��ه‌ر‌ده‌درا‌بخرێته‌ناو‌سندوقی‌‌هاوكاریكردنی‌‌نه‌خۆش��ی‌‌شێرپه‌نجه‌،‌بۆ‌ساڵێكیش‌ئه‌گه‌ر‌میزانیه‌‌گفتوگۆی‌‌

له‌سه‌رنه‌كرابێت،‌ئه‌وا‌ئه‌سته‌مه‌‌ئه‌م‌هه‌نگاوه‌‌جێبه‌جێبكرێت.

ت��ارق‌وتی‌،‌"پێموانیه‌‌ئه‌و‌10%یه‌‌له‌په‌رله‌مانتاران‌بڕدرابێت،‌چونكه‌‌میزانیه‌‌نه‌هاتوته‌‌په‌رله‌م��ان‌تا‌ده‌نگدانی‌‌بۆ‌بكرێت‌و‌بزانرێت‌كێ‌‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌

ببڕدرێت‌یان‌نا،‌له‌‌‌2014هیچ‌نه‌بڕدراوه‌و‌نه‌چوه‌‌بۆ‌ئه‌و‌سندوقه‌".‌

له‌خولی‌‌پێشوی‌‌په‌رله‌مان‌له‌یاسای‌‌بودجه‌دا‌په‌رله‌مانتاران‌ئه‌و‌بڕه‌‌پاره‌یه‌یان‌دیاری‌ده‌كرد‌بۆ‌س��ندوقی‌‌هاوكاری‌‌و‌به‌رده‌وامی��ش‌ئه‌و‌پاره‌یه‌یان‌لێبردراوه‌‌

له‌ئه‌گه‌ری‌‌دواكه‌وتنی‌‌میزانیه‌ش.‌

زوڵفا‌مه‌حمود‌س��ه‌رۆكی‌‌لیژنه‌ی‌‌كاروباری‌‌ته‌ندروس��تی‌‌و‌ژینگه‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند،‌"ئ��ه‌وه‌‌ته‌به‌روع‌بوه‌‌له‌خولی‌‌پێش��و،‌ئه‌ندامان‌وه‌ك‌ته‌به‌روعات‌كردویانه‌‌كه‌‌10%‌موچه‌كانیان‌بچێت‌بۆ‌سندوقی‌‌هاوكاریی‌‌شێر‌په‌نجه‌."

‌ئه‌و‌ئاماژه‌‌به‌وه‌شده‌كات‌كه‌‌تائێستا‌په‌رله‌مانتاران‌نازانن‌موچه‌یان‌چه‌نده‌،‌"چونكه‌‌موچه‌ی‌‌ته‌واومان‌وه‌رنه‌گرتوه‌‌و‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌قه‌یرانی‌‌دارایی‌‌هه‌بوه‌،‌تائێس��تا‌نازانی��ن‌ئه‌و‌10%‌لێمان‌ده‌بڕدرێت‌یان‌ن��ا،‌چونكه‌‌ئێمه‌‌له‌‌بانك‌

موچه‌‌وه‌رده‌گرین".هاوكات‌خاڵس‌ئه‌حمه‌د،‌وته‌بێژی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌ته‌ندروستی‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند،‌ئه‌و‌پاره‌یه‌ی‌‌ك��ه‌‌له‌الیه‌ن‌په‌رله‌مانتارانه‌وه‌‌به‌بڕی‌‌له‌‌10%‌مانگانه‌‌ده‌درا‌به‌‌

سندوقی‌‌هاوكاری‌‌شێرپه‌نجه‌،‌له‌‌سه‌ره‌تای‌‌ساڵی‌‌‌2014وه‌‌نه‌دراوه‌".ئاماژه‌‌به‌وه‌ش��ده‌كات‌نه‌مانی‌‌ئه‌و‌بڕپاره‌‌كاریگه‌ری‌‌زۆری‌‌ده‌بێت‌له‌سه‌ر‌ئه‌و‌سندوقه‌‌كه‌‌داهاته‌كه‌ی‌‌كه‌مده‌بێته‌وه‌،‌چونكه‌‌ئه‌وه‌‌"هۆكارێكی‌‌باشه‌‌بۆ‌كڕینی‌‌

ده‌رمان‌و‌ئامێر‌بۆ‌نه‌خۆشخانه‌كانی‌‌شێرپه‌نجه‌‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردستاندا".‌

هەنوکە(468(‌سێشه‌ممه‌‌42015/3/3

حكومه ت چاوی له گیرفانی شوفێرانه مانگانه‌‌‌53ملیار‌دینار‌له‌زیاده‌ی‌نرخی‌به‌نزین‌ده‌ست‌حكومه‌ت‌ده‌كه‌وێت‌‌

ئاوێنه چه ندین به ڵگه نامه ی نهێنی له باره ی بانكی كه الره وه باڵوده كاته وه

‌ئا:‌محه‌مه‌د‌ره‌ئوف‌

هاوش��انی‌قه‌یرانی‌دارای��ی‌و‌نه‌بونی‌موچ��ه‌و‌خراپی‌كاره‌باو‌ده‌یان‌قه‌یرانی‌به‌نزینی��ش‌ نرخ��ی‌ گران��ی‌ دیك��ه‌،‌بارێكی‌گرانی‌دیكه‌یه‌‌به‌س��ه‌ر‌ش��انی‌هاواڵتیان��ه‌وه‌،‌كه‌‌حكومه‌ت��ی‌هه‌رێم‌به‌ه��ۆی‌زیادكردنی‌نرخ��ی‌به‌نزینه‌وه‌‌ده‌یه‌وێت‌خه‌زێنه‌كه‌ی‌گه‌رمكاته‌وه‌،‌به‌و‌پێیه‌ی‌له‌‌2014دا‌نرخی‌به‌نزینی‌له‌‌500دین��اره‌وه‌‌كرده‌‌‌900دین��ارو‌به‌رێژه‌ی‌45%‌نرخه‌ك��ه‌ی‌زیاد‌ك��رد‌له‌كاتێكدا‌نرخی‌به‌رمیلێك‌نه‌وت‌له‌ئاستی‌جیهاندا‌زیات��ر‌له‌‌‌100دۆالر‌بو‌له‌ئێس��تادا‌كه‌‌نرخ��ی‌به‌رمیلێك‌نه‌وت‌ب��ۆ‌خوار‌‌50دۆالر‌دابه‌زیوه‌‌حكومه‌ت‌نرخی‌لیترێك‌به‌نزین‌به‌ڕێژه‌ی‌‌20%‌دابه‌زاندوه‌،‌ئه‌مه‌‌ل��ه‌‌كاتێكدایه‌‌نرخی‌تێچ��وی‌لیترێك‌به‌نزی��ن‌ته‌نها‌‌400دیناره‌،‌به‌و‌پێیه‌ش‌حكومه‌ت‌له‌هه‌ر‌لیترێك‌‌300دینار‌خێر‌له‌ش��وفێران‌وه‌رده‌گرێت،‌گرانی‌نرخی‌به‌نزین‌له‌كاتێكدایه‌‌كه‌‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌رۆژانه‌‌400ه��ه‌زار‌به‌رمیل‌نه‌وت‌ره‌وانه‌‌

ده‌كات.

گرانی‌نرخی‌به‌نزین‌كوردس��تان‌ هه‌رێم��ی‌ حكومه‌ت��ی‌له‌س��اڵی‌راب��ردودا‌نرخی‌ی��ه‌ك‌لیتر‌به‌نزینی‌ل��ه‌‌500دین��اره‌وه‌‌كرده‌‌‌900دینار،‌به‌و‌پێیه‌ی‌ته‌نها‌له‌یه‌ك‌‌لیتردا‌‌400دینار‌زیاده‌ی‌له‌شوفیران‌سه‌ندوه‌،‌له‌كاتێك��دا‌له‌پارێزگاكانی‌عێراق‌لیتری‌ب��ه‌‌450دیناربو،‌به‌و‌پێی��ه‌ش‌ئه‌گه‌ر‌ش��وفێرێك‌پێش��تر‌‌50لیتر‌به‌نزینی‌وه‌رگرتبێت‌بای��ی‌‌45هه‌زار‌دیناره‌‌كه‌‌پێش��تر‌نرخی‌لیتریك‌به‌‌500دینار‌بو‌ده‌یك��رده‌‌‌25هه‌زار‌دینار،‌به‌و‌پێیه‌ش‌حكومه‌ت‌له‌هه‌ر‌ش��ۆفێریك‌هه‌فتانه‌‌20هه‌زارو‌مانگانه‌‌‌80ه��ه‌زار‌دینار‌زیاتر‌

له‌شوفێران‌وه‌رده‌گرێت.‌‌به‌و‌پێی��ه‌ی‌له‌هه‌رێمی‌كوردس��تان‌)ی��ه‌ك‌ملی��ۆن‌و‌‌281ه��ه‌زارو‌329(‌‌ئۆتۆمبیل‌هه‌یه‌،‌دابه‌ش‌بون‌به‌س��ه‌ر‌)ئۆتۆمبیلی‌تایب��ه‌ت‌617هه‌زارو‌‌141

،‌ئۆتۆمبیل��ی‌كرێ‌‌81ه��ه‌زارو‌‌266،‌ئۆتۆمبیل��ی‌بارهه‌ڵگ��ر‌‌303هه‌زارو‌678،‌ئۆتۆمبیلی‌كشتوكاڵ‌‌22هه‌زارو‌‌،342 ه��ه‌زارو‌ ‌16 بیناس��ازی‌ ‌237ئۆتۆمبێله‌كانی‌ده‌ره‌وه‌ی‌هه‌رێم‌)كارتی‌

زانیاری‌)‌135هه‌زار(.‌وات��ا‌ئۆتۆمبیل��ی‌ك��رێ‌كه‌‌پاس‌و‌ته‌كس��ی‌ده‌گرێت��ه‌وه‌‌ژماره‌یان‌)‌81به‌نزی��ن‌ ئۆتۆمبیل��ه‌‌ ‌)266 ه��ه‌زارو‌به‌‌500دین��ار‌وه‌رده‌گرن‌ك��ه‌‌ده‌كاته‌‌ته‌نه��ا‌7%ی‌ئۆتۆمبیله‌كان��ی‌هه‌رێمی‌كوردس��تان،‌به‌اڵم‌)یه‌ك‌ملیۆن‌و‌‌94هه‌زارو‌671(‌ئۆتۆمبیل‌لیتری‌به‌)900(‌دین��ار‌وه‌رده‌گرن‌ك��ه‌‌ده‌كاته‌‌‌93%ی‌ئه‌گه‌ر‌ واتا‌ كوردستان.‌ ئۆتۆمبیله‌كانی‌ه��ه‌ر‌ئۆتۆمبیل��ه‌ی‌هه‌فتان��ه‌‌‌50لیتر‌وه‌ربگرێت‌ئه‌وا‌مانگانه‌‌حكومه‌ت‌زیاتر‌ل��ه‌)‌87ملیار‌و‌‌573ملی��ۆن‌دینار(‌

زیاده‌‌له‌هاواڵتیان‌وه‌رده‌گرێت.پێویستی‌ كوردستان‌ هه‌رێمی‌ رۆژانه‌‌به‌)‌6ملیۆن‌و‌‌500هه‌زار‌لیتر(‌به‌نزین،‌رۆژانه‌‌ هه‌ولێ��ر‌ پارێ��زگای‌ به‌جۆرێك‌پێویس��تی‌به‌)‌2ملی��ۆن‌و‌‌600هه‌زار‌لیتر(و‌سلێمانی‌پێویستی‌به‌)‌2ملیۆن‌و‌‌300ه��ه‌زار‌لیتر(و‌دهۆك‌پێویس��تی‌

به‌)یه‌ك‌ملیۆن‌و‌‌500هه‌زار‌لیتر(.له‌و‌رێژه‌ی��ه‌‌)448000(‌لیتری‌به‌‌500

دین��اره‌‌واتا‌ته‌نه��ا‌7%‌و‌)‌5ملیۆن‌و‌‌952هه‌زار‌لیتری(‌به‌‌‌900دینار‌ده‌درێت‌به‌ش��وفێران‌واتا‌93%،‌واتا‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌كه‌مترین‌رێ��ژه‌ی‌به‌نزین‌به‌‌500

دینار‌ده‌داته‌‌شوفێران.‌

تێچوی‌نرخی‌به‌نزین‌لێكدانه‌وه‌ك��ه‌ی‌بۆ‌تێچوی‌به‌رمیلێك‌به‌نزین‌له‌س��ه‌ر‌حكومه‌ت��ی‌هه‌رێم‌رای‌جی��اوازی‌ش��اره‌زایانی‌لێكه‌وتۆته‌وه‌،‌به‌وت��ه‌ی‌س��ه‌رۆكی‌لیژن��ه‌ی‌دارایی‌و‌تێچوی‌ كوردستان،‌ په‌رله‌مانی‌ ئابوری‌لیترێك‌به‌نزین‌ته‌نه��ا‌‌400دیناره‌‌به‌و‌پێی��ه‌ی‌تێچ��وی‌به‌رمیلی��ك‌30دۆالر‌ده‌درێت‌ب��ه‌‌كۆمپانی��ای‌به‌رهه‌مهێن.‌‌17دۆالر‌له‌الیه‌ن‌حكومه‌تی‌هه‌رێمه‌وه‌‌ده‌درێت‌به‌پااڵوگ��ه‌‌‌3دۆالریش‌كرێی‌گواس��تنه‌وه‌یه‌.‌واته‌‌‌3‌+‌17‌+‌30=‌‌50دۆالر.‌پاش��ان‌‌50دۆالره‌كه‌‌دابه‌ش‌ده‌كرێت‌به‌س��ه‌ر‌153لیتر‌)كه‌‌بریتیه‌‌له‌‌ژماره‌ی‌لیتر‌بۆ‌هه‌ر‌به‌رمیلێك‌پاش‌پااڵوتن(‌تاكو‌نرخی‌یه‌ك‌لیتر‌ده‌س��ت‌بكه‌وێت‌كه‌‌‌33سه‌نته‌.‌كه‌‌ده‌كاته‌‌‌400

دینار‌بۆ‌هه‌ر‌لیترێك‌به‌نزین.به‌اڵم‌وه‌زاره‌تی‌سامانه‌‌سروشتیه‌كان‌پێش��وتریدا‌ له‌رونكردنه‌وه‌یه‌ك��ی‌رایگه‌یاندبو‌كه‌‌نرخ��ی‌لیترێك‌به‌نزین‌

ده‌وه‌س��تێت،‌ دینار‌ ل��ه‌‌1700 زیات��ر‌كۆمپانی��ا‌ تێچ��وی‌ پێی��ه‌ی‌ ب��ه‌و‌به‌رهه‌مهێن��ه‌ره‌كان‌زۆر‌زیات��ره‌‌له‌‌30دۆالر‌ب��ۆ‌به‌رمیلێك‌ل��ه‌‌نه‌وتی‌خاو،‌سامانه‌‌سروش��تیه‌كان‌پێی‌وایه‌‌كۆی‌تێچونه‌كان‌پێویس��ته‌‌ب��ه‌)150(‌دۆالر‌بۆ‌به‌رمیلێك‌حس��اب‌بكرێت‌نه‌ك‌‌50دۆالر‌بۆ‌به‌رمێلێك،‌چونكه‌‌ده‌بێت‌‌100دۆالر‌بۆ‌ه��ه‌ر‌به‌رمیلێك‌زیاد‌بكه‌یت،‌چونكه‌‌به‌غدا‌له‌س��ه‌ر‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌حسابی‌ده‌كات‌وه‌ك‌نرخی‌بازاڕ‌له‌به‌ر‌به‌كارهێنان��ی‌ئه‌م‌نه‌وته‌‌ئه‌مه‌ش‌نرخی‌لیترێك‌س��ێ‌ئه‌وه‌نده‌‌زیات��ر‌ده‌كات‌ب��ۆ‌حكومه‌ت��ی‌هه‌رێمی‌كوردس��تان‌‌له‌به‌رئه‌وه‌،‌پوخت��ه‌ی‌تێچوی‌بنه‌ڕه‌تی‌بۆ‌به‌رمیلێ��ك‌به‌نزین‌ب��ۆ‌حكومه‌تی‌ش��ێوه‌یه‌ی‌ به‌م‌ كوردس��تان‌ هه‌رێمی‌خواره‌وه‌‌ده‌بێت‌الی‌وه‌زاره‌تی‌سامانه‌‌سروش��تیه‌كان:‌30‌+‌152–70=‌‌112دۆالر‌)‌900دین��ار‌ب��ۆ‌لیترێ��ك،‌به‌‌گریمانه‌ی‌ئه‌وه‌ی‌ك��ه‌‌‌159لیتر‌هه‌یه‌‌دوباره‌‌ ئه‌وه‌،‌ له‌به‌رمیلێكدا(.‌سه‌رباری‌ده‌بێت‌‌100دۆالری‌تر‌بۆ‌هه‌ر‌به‌رمیلێك‌زیاد‌بكرێت‌بۆ‌ئه‌و‌ژماره‌یه‌ی‌سه‌ره‌وه‌،‌چونكه‌‌به‌غدا‌داوای‌ده‌كات‌له‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌و‌له‌بودج��ه‌ی‌هه‌رێمی‌ده‌بڕێت،‌ئه‌مه‌ش‌تێچوی‌به‌رمیلێك‌له‌به‌رهه‌مه‌كان‌ده‌گه‌یه‌نێته‌‌212دۆالر،‌واته‌‌‌1700دینار‌بۆ‌ه��ه‌ر‌لیترێك،‌ئه‌م��ه‌‌لێكدانه‌وه‌ی‌وه‌زاره‌تی‌سامانه‌‌سروش��تیه‌كانه‌.‌كه‌‌پێی‌وایه‌‌تێچوی‌لیترێك‌به‌نزین‌‌1700دینار‌له‌سه‌ر‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌ده‌كه‌وێت‌به‌اڵم‌به‌‌وته‌ی‌سه‌رۆكی‌لیژنه‌ی‌دارایی‌په‌رله‌مانی‌كوردستان‌ته‌نها‌‌400دیناری‌

تێده‌چێت.‌

‌دابه‌زینی‌نرخی‌به‌نزین‌له‌ئێس��تادا‌دابه‌زینی‌نرخی‌لیترێك‌به‌نزی��ن‌بۆ‌700دین��ار‌نرخێكی‌زۆره‌و‌حكوم��ه‌ت‌قازانجێك��ی‌زۆر‌له‌‌به‌نزین‌ده‌كات‌ب��ه‌و‌پێی��ه‌ی‌ئه‌گ��ه‌ر‌تێچوی‌لیترێ��ك‌به‌نزین‌‌400دین��ار‌بێت‌ئه‌وا‌حكومه‌ت‌‌300دینار‌قازانج‌له‌شوفێران‌ده‌س��تێنێت،‌به‌و‌پێیه‌یش‌له‌و‌زیاده‌یه‌‌

حكومه‌ت‌رۆژی‌)‌1ملیارو‌‌785ملیۆن‌دینار(‌زیاده‌‌له‌ش��وفێران‌وه‌رده‌گرێت،‌مانگانه‌‌ده‌كاته‌)‌53ملیارو‌‌568ملیۆن‌

دینار(.‌دابه‌زین��ی‌نرخ��ی‌به‌نزی��ن‌له‌‌900دیناره‌وه‌‌بۆ‌‌700دینار‌واتا‌دابه‌زاندنه‌كه‌‌ته‌نها‌به‌رێژه‌ی‌20%‌له‌كاتێكدا‌حكومه‌ت‌پێش��تر‌نرخی‌لیترێك‌به‌نزینی‌له‌‌500دین��اره‌وه‌‌كرد‌به‌‌900دین��ار‌به‌ڕێژه‌ی‌45%‌زیادی‌كرد،‌به‌‌جۆرێك‌له‌وكاته‌دا‌نرخی‌به‌رمیلێك‌نه‌وت‌له‌س��ه‌ر‌ئاستی‌جیهان‌له‌س��ه‌رو‌‌100دۆالره‌وه‌‌بو‌به‌اڵم‌له‌ئێس��تادا‌نرخی‌به‌رمیلێك‌له‌خوار‌‌50دۆالره‌وه‌،‌واتا‌نرخی‌ن��ه‌وت‌به‌رێژه‌ی‌50%‌دابه‌زی��وه‌‌ب��ه‌اڵم‌حكومه‌ت‌‌%20نرخی‌به‌نزینی‌دابه‌زاندوه‌‌بۆیه‌‌حكومه‌ت‌

له‌ئێستادا‌ئه‌و‌قازانجه‌ی‌له‌‌700دیناره‌كه‌‌نه‌یده‌كرد‌ دیناره‌ك��ه‌‌ ل��ه‌‌900 ده‌یكات‌به‌هۆی‌دابه‌زینی‌نرخی‌به‌رمیلیك‌نه‌وت‌

له‌ئاستی‌جیهاندا.نه‌وت‌ به‌رمیلێك‌ نرخ��ی‌ دابه‌زین��ی‌له‌ئاس��تی‌جیهان‌بۆ‌خ��وار‌‌50دۆالر‌نرخ��ی‌لیترێ��ك‌به‌نزینی‌له‌ت��ه‌واوی‌به‌پێچه‌وان��ه‌ی‌ دابه‌زان��دوه‌،‌ جیه��ان‌هه‌رێم��ی‌كوردس��تانه‌وه‌‌ك��ه‌‌خ��ۆی‌خاوه‌ن��ی‌نه‌وته‌كه‌ش��ه‌‌ب��ه‌اڵم‌كاتێك‌نرخی‌به‌رمیلێك‌نه‌وت‌له‌ئاستی‌جیهان‌داده‌به‌زێت‌ئه‌و‌نرخ��ی‌لیترێك‌به‌نزین‌به‌رز‌ده‌كاته‌وه‌،‌بۆ‌نمونه‌‌له‌واڵتی‌سوید‌كاتێ‌نرخ��ی‌نه‌وت‌له‌ئاس��تی‌جیهان‌دابه‌زی‌به‌رێژه‌ی‌نرخی‌لیترێك‌به‌نزینی‌دابه‌زان��د‌ب��ه‌و‌پێیه‌ی‌س��وید‌لیتریك‌به‌نزین‌له‌‌15كرۆن‌بۆ‌‌12كرۆن‌دابه‌زاند‌واتا‌‌3كرۆنی‌دابه‌زاند‌به‌رێژه‌ی‌20%‌بۆ‌هه‌ر‌لیترێك،‌له‌به‌ریتانیا‌لیترێك‌به‌نزین‌ل��ه‌‌‌1.33پاوه‌ن��ده‌وه‌‌ب��ۆ‌‌1پاوه‌ند‌دابه‌زێنرا‌به‌رێژه‌ی‌25%.‌به‌اڵم‌له‌مانگی‌9ی2014دا‌له‌هه‌رێم��ی‌كوردس��تان‌كه‌‌س��ه‌ره‌تای‌دابه‌زاندن��ی‌نرخ��ی‌نه‌وت‌ب��و‌له‌جیهان��دا‌هه‌رێمی‌كوردس��تان‌نرخی‌لیترێ��ك‌به‌نزینی‌به‌رێژه‌ی‌‌%45

به‌رزكرده‌وه‌.له‌م‌دۆخ��ه‌ی‌ئه‌مڕۆدا‌ك��ه‌‌هه‌رێمی‌كوردس��تان‌روبه‌ڕوی‌ده‌ی��ان‌قه‌یرانی‌گ��ه‌وره‌‌بۆته‌وه‌و‌ت��ه‌واوی‌ئه‌ركه‌كه‌ش‌له‌س��ه‌ر‌ش��انی‌هاواڵتیان��ه‌،‌له‌س��ه‌ر‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌پێویست‌بو‌كه‌‌باری‌سه‌رشانی‌هاواڵتیان‌ئاسان‌بكات،‌موچه‌‌نادات‌و‌نرخ��ی‌به‌نزین‌گران‌ده‌كات‌كه‌‌دو‌ئاراس��ته‌ی‌پێچه‌وانه‌ن،‌بۆیه‌‌ده‌بێت‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌نرخی‌به‌نزین‌هاوتای‌عێراق‌بكات‌كه‌‌نرخه‌كه‌ی‌‌450دیناره‌و‌گۆرانكاریشی‌به‌س��ه‌ردا‌نایه‌ت‌له‌هه‌مو‌بارودۆخێك��دا،‌حكومه‌ت��ی‌هه‌رێم‌كه‌‌خاوه‌نی‌نه‌وت‌نه‌بو‌نرخی‌لیترێك‌به‌نزین‌‌450دینار‌بو‌له‌ئێستادا‌كه‌‌رۆژانه‌‌‌400هه‌زار‌به‌رمیل‌ره‌وانه‌ی‌ده‌ره‌وه‌‌ده‌كات‌به‌نزی��ن‌ده‌كاته‌‌‌900دین��ارو‌دواتریش‌‌700دین��ار،‌ئه‌م��ه‌‌پێچه‌وانه‌ی‌هه‌مو‌رێساو‌یاسایه‌كی‌ئابوریه‌‌له‌جیهاندا.‌

‌ئا:‌‌ئاراز‌محه‌مه‌د

له‌چه‌ند‌رۆژی‌رابردودا‌قایمقامی‌قه‌زای‌كه‌الر‌له‌دادگا‌سكااڵی‌له‌سه‌ر‌

به‌ڕێوه‌به‌ری‌بانكی‌‌شاره‌كه‌‌تۆماركردوه‌،‌به‌بیانوی‌ئه‌وه‌ی‌چه‌ندین‌كاری‌‌

نایاسایی‌ئه‌نجامداوه‌و‌كێشه‌ی‌بۆ‌فه‌رمانبه‌ره‌كانیش‌دروستكردوه‌،‌ئیداره‌ی‌‌گه‌رمیانیش‌وه‌ك‌سزایه‌ك‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌‌ده‌گوێزێته‌وه‌‌بۆ‌بانكی‌شێروانه‌‌له‌هه‌مان‌

قه‌زا.

به‌پێی‌ئه‌و‌به‌ڵگه‌نامانه‌ی‌ده‌ست‌ئاوێنه‌‌دارایی‌و‌ وه‌زاره‌تی‌ به‌فه‌رمان��ی‌ كه‌وتوه‌،‌ئاب��وری‌‌ل��ه‌2014/8/20،‌نابێت‌پاره‌‌بۆ‌له‌بانكه‌كاندا‌ وه‌به‌رهێنه‌ران‌ كۆمپانیاكان‌و‌س��ه‌رفبكرێت‌و‌چه‌كیان‌لێ‌وه‌رنه‌گیرێت،‌به‌اڵم‌له‌بانكی‌كه‌الر‌ئه‌و‌پاره‌یه‌‌سه‌رفكراوه‌،‌ئه‌ویش‌ته‌نها‌بۆ‌چه‌ند‌كه‌س��ێك‌كراوه‌.‌به‌پێی‌زانیارییه‌كانی‌ئاوێنه‌‌ته‌نها‌پرۆژه‌ی‌نیشته‌جێبونی‌كه‌الری‌نوێ،‌چه‌ندین‌جار‌پاره‌ی‌بۆ‌س��ه‌رفكراوه‌و‌بڕه‌كه‌ی‌زیاتر‌له‌‌

‌200ملیۆن‌دینار‌بوه‌.به‌پێی‌به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی‌تر،‌وه‌به‌رهێنێك‌به‌ن��اوی‌)ب،ع،ع(‌چه‌ندینجار‌پاره‌ی‌بۆ‌س��ه‌رفكراوه‌و‌بڕه‌كه‌شی‌زۆر‌بوه‌،‌كه‌چی‌جومعه‌‌عوم��ه‌ر‌وه‌به‌رهێنه‌ری‌‌كۆمپانیای‌راژیا‌بۆ‌ئاوێنه‌‌ده‌ڵێت،‌"من‌وه‌به‌رهێنم‌و‌چه‌ندی��ن‌جار‌داوای‌پاره‌م‌له‌بانكی‌كه‌الر‌ك��ردوه‌‌بۆی��ان‌س��ه‌رفنه‌كردوم،‌به‌اڵم‌خه‌ڵك��ی‌تر‌هه‌ی��ه‌‌پ��اره‌ی‌وه‌رگرتوه‌و‌به‌ڵگه‌كه‌ش��م‌ س��ه‌رفكراوه‌و‌ ب��ۆی‌

له‌به‌رده‌ستدایه‌".ئه‌و‌وه‌به‌رهێنه‌‌وتیش��ی‌"ئه‌و‌كه‌سانه‌‌ی��ان‌به‌په‌یوه‌ندی‌ له‌ڕێگ��ه‌ی‌حزب��ه‌وه‌‌شه‌خس��ی‌پاره‌ی��ان‌وه‌رگرت��وه‌،‌ی��ان‌له‌رێگ��ه‌ی‌خ��ودی‌بانك��ه‌وه‌‌كاریان‌بۆ‌

كراوه‌و‌ده‌كرێت".

ئاوێن��ه‌‌زانیویه‌ت��ی‌برایه‌كی‌قایمقامی‌ق��ه‌زای‌كه‌الر،‌به‌ناوی‌)ك‌،ن(‌پێش��تر‌حس��ابێكی‌بۆ‌كراوه‌ته‌وه‌‌به‌ش��ێوه‌یه‌كی‌س��اخته‌‌له‌الیه‌ن‌براژنێك��ی‌قایمقامه‌وه‌‌به‌ن��اوی‌)ژ.م(،‌چه‌ن��د‌جارێكیش‌ئه‌و‌برایه‌ی‌قایمقام‌چه‌ك��ی‌ناردوه‌‌بۆ‌بانك‌به‌بڕێكی‌زۆر،‌به‌اڵم‌حس��ابه‌كه‌ی‌ئه‌و‌بڕه‌‌پاره‌یه‌ی‌تێدا‌نه‌بوه‌،‌جگه‌له‌وه‌ی‌‌له‌مانگی‌‌2014/11به‌ویس��تی‌خۆی‌حس��ابه‌كه‌ی‌داخستوه‌،‌كه‌چی‌چه‌كی‌داوه‌‌به‌خه‌ڵك‌بۆ‌وه‌رگرتنی‌پاره‌و‌‌‌له‌وێش��ه‌وه‌‌ئستیشهاد‌

كراوه‌‌بۆ‌دادگای‌كه‌الر.به‌پێ��ی‌زانیارییه‌كان��ی‌ئاوێن��ه‌‌دوای‌ئه‌وه‌ی‌قایمقامی‌قه‌زای‌كه‌الر‌س��كااڵی‌یاسایی‌له‌س��ه‌ر‌به‌ڕێوبه‌ری‌بانك‌تۆمار‌كردوه‌،‌به‌ڕێوبه‌ری‌بانكیش‌وه‌ك‌فشارێك‌له‌س��ه‌ر‌قایمقام،‌مه‌س��ه‌له‌ی‌حس��ابی‌س��اخته‌ی‌براكه‌ی‌قایمقام��ی‌هێناوه‌ته‌‌ناچاركردوه‌‌ پێش��ه‌وه‌و‌دو‌فه‌مانب��ه‌ری‌به‌ئیمزاكردن��ی‌ئه‌و‌نوس��راوه‌‌كه‌‌چه‌ند‌مانگێكی‌به‌سه‌ردا‌تێپه‌ڕبوه‌،‌پێشتر‌ته‌نها‌خۆی‌ئیمزای‌له‌سه‌ر‌ئه‌و‌حسابی‌بانكییه‌‌

ساخته‌یه‌‌كردبو.هاوكات‌قایمقامی‌قه‌زایی‌كه‌الر،‌جه‌الل‌شێخ‌نوری‌له‌و‌باره‌یه‌وه‌‌بۆ‌ئاوێنه‌‌وتی،‌"مه‌سه‌له‌ی‌براكه‌م‌هیچ‌په‌یوه‌ندی‌به‌منه‌وه‌‌نییه‌و‌با‌دادگا‌بڕیاری‌له‌باره‌وه‌‌بدات".

"كێش��ه‌ی‌ وتیش��ی،‌ كه‌الر‌ قایمقامی‌براژنه‌كه‌ش��م‌ئه‌وه‌بو‌كه‌‌به‌ڕێوبه‌ری‌بانك‌به‌تۆمه‌تی‌ئ��ه‌وه‌ی‌زانیاری‌بانكی‌بۆ‌من‌هێن��اوه‌،‌زوڵمی‌لێكردوه‌و‌كێش��ه‌ی‌بۆ‌دروس��تكردوه‌،‌كه‌‌فه‌سڵیشی‌كردوه‌‌من‌هیچ‌كێش��ه‌م‌نه‌بوه‌و‌قس��ه‌م‌نه‌كردوه‌،‌هه‌موان‌ش��ایه‌تن‌من‌پێن��ج‌مانگ‌پێش‌ئه‌و‌مه‌س��ه‌له‌یه‌‌وتومه‌‌به‌ڕێوبه‌ری‌بانك‌ناتوانێت‌ئیداره‌ی‌بانك‌بدات‌و‌ئێس��تاش‌من‌به‌ڵگ��ه‌م‌له‌به‌رده‌س��تدایه‌و‌له‌داداگا‌

سكااڵم‌له‌دژی‌تۆماركردوه‌".

به‌ه��ۆی‌ئه‌و‌كێش��انه‌ی‌بانكی‌كه‌الر،‌لیژنه‌یه‌كی‌پێكهێناوه‌،‌ ئیداره‌ی‌‌گه‌رمیان‌سه‌رۆكی‌لیژنه‌كه‌‌نه‌جم‌عه‌بدوڵاڵ‌بۆ‌ئاوێنه‌‌رونیده‌كات��ه‌وه‌‌ك��ه‌‌پ��اش‌لێكۆڵینه‌وه‌،‌كه‌الر‌ بانكی‌ به‌ڕێوه‌ب��ه‌ری‌ "بڕیاریانداوه‌‌بگوێزرێته‌وه‌‌بۆ‌بانكی‌شێروانه‌‌له‌كه‌الرو‌)و،‌خ(‌یه‌كێ��ك‌له‌فه‌رمانبه‌ره‌كانیش‌بۆ‌ئیداره‌ی‌‌گه‌رمیان"،‌وتیشی‌"به‌ڕێوه‌به‌ری‌بان��ك‌ل��ه‌روی‌‌ئیداریی��ه‌وه‌‌الواز‌بوه‌و‌پاش‌سێ‌ساڵ‌له‌و‌ش��وێنه‌،‌نه‌یتوانیوه‌‌

كێشه‌كان‌چاره‌سه‌ر‌بكات".هاوكات‌وه‌ك‌یه‌كێ��ك‌له‌فه‌رمانبه‌رانی‌

بانك‌باس��ی‌كرد،‌نوسراوێكی‌وه‌زاره‌تی‌‌2353 به‌ژم��اره‌‌ ئابوری��ان‌ دارای��ی‌و‌ل��ه‌‌2014/3/26ب��ۆ‌هاتوه‌،‌س��ه‌باره‌ت‌فه‌رمانب��ه‌ران‌ خوێندن��ی‌ به‌ئ��اره‌زوی‌له‌تواناس��ازی،‌كه‌چ��ی‌نوس��راوه‌كه‌یان‌ئه‌ڤی��ن‌ له‌وباره‌ی��ه‌وه‌‌ پیش��اننه‌دراوه‌،‌ره‌شیدی‌فه‌رمانبه‌ر‌ده‌ڵێت‌"ئه‌و‌نوسراوه‌‌پیشانی‌ئێمه‌‌نه‌دراو‌خۆشمان‌نازانین‌بۆ،‌به‌اڵم‌كاتێك‌داوامان‌له‌به‌ڕێوبه‌ر‌كرد‌وتی،‌نوسراوی‌له‌و‌ش��ێوه‌یه‌مان‌بۆ‌نه‌هاتوه‌و‌لێی‌ش��اردینه‌وه‌،‌له‌كاتێك��دا‌بۆ‌بانكی‌كشتوكاڵی‌هاتبو‌كه‌‌له‌نهۆمی‌سه‌ره‌وه‌ی‌هه‌مان‌بینای‌بانك��ن،‌هه‌روه‌ها‌بۆ‌هه‌مو‌

به‌رێوبه‌رایه‌تییه‌كانیش‌رۆشتوه‌".ئه‌و‌فه‌رمانبه‌ره‌‌ده‌پرس��ێت‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌و‌نوس��راوه‌‌بۆ‌ئ��ه‌وان‌نه‌هاتب��و،‌"بۆچی‌فه‌رمانبه‌رمان‌هه‌بو‌بۆ‌نمونه‌‌به‌ڕێوبه‌ری‌به‌شی‌خۆیه‌تی‌به‌نوس��راوه‌كه‌ی‌‌زانیوه‌و‌ئێستا‌سه‌رقاڵی‌خوێندنه‌‌له‌ده‌ره‌وه‌؟‌پاش‌ماوه‌یه‌ك‌زانیمان‌ئه‌و‌نوس��راوه‌‌هاتوه‌و‌له‌به‌شی‌خۆیه‌تی‌له‌سه‌ری‌نوسراوه‌‌ته‌نها‌

بۆ‌هه‌ڵگرتن".به‌هه‌مانشێوه‌‌وه‌لید‌خواكه‌ره‌م‌یه‌كێكی‌‌دیكه‌یه‌‌له‌و‌فه‌رمانبه‌رانه‌ی‌‌بانكی‌‌كه‌الرو‌چیرۆكێك��ی‌‌ت��ر‌ده‌گێڕێت��ه‌وه‌،‌به‌وه‌ی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌دارایی‌به‌نوسراوی‌‌ژماره‌‌‌1058ل��ه‌‌2015/2/4ره‌زامه‌ندی‌‌داوه‌‌له‌س��ه‌ر‌گرێبه‌س��ت،‌ فه‌رمانبه‌رانی‌‌ نوێكردنه‌وه‌ی‌‌كه‌چی‌به‌رێوبه‌ری‌بانك‌نوسراوی‌‌كردوه‌‌بۆ‌وه‌زاره‌تی‌‌دارایی‌و‌وتویه‌تی‌فه‌رمانبه‌رمان‌پێویست‌نییه‌،‌ئه‌و‌فه‌رمانبه‌ره‌‌وتیشی‌"‌به‌ڕێوه‌ب��ه‌ر‌ته‌نانه‌ت‌به‌ده‌میش‌پێی‌وتین‌له‌م‌فه‌رمانگه‌یه‌‌ده‌تانگوێزمه‌وه‌و‌فه‌سڵتان‌

ده‌كه‌م".ئاوێن��ه‌‌له‌هه‌م��و‌ئه‌و‌وت��ه‌و‌به‌ڵگانه‌،‌ئ��اگادار‌ بانك��ی‌كه‌الری‌‌ به‌ڕێوه‌ب��ه‌ری‌كردوه‌ته‌وه‌،‌به‌اڵم‌ئام��اده‌‌نه‌بوه‌‌لێدوان‌

بدات‌و‌قسه‌ی‌له‌سه‌ر‌بكات.

به‌ڕێوه‌به‌ری‌بانك‌له‌روی‌‌ئیدارییه‌وه‌‌الواز‌بوه‌و‌پاش‌سێ‌ساڵ‌له‌و‌

شوێنه‌،‌نه‌یتوانیوه‌‌كێشه‌كان‌چاره‌سه‌ر‌

بكات

وه‌زاره‌تی‌سامانه‌‌سروشتیه‌كان‌پێیوایه‌‌تێچوی‌لیترێك‌به‌نزین‌‌1700دینار‌له‌سه‌ر‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌

ده‌كه‌وێت‌به‌اڵم‌به‌‌وته‌ی‌سه‌رۆكی‌لیژنه‌ی‌دارایی‌په‌رله‌مانی‌كوردستان‌ته‌نها‌‌400دیناری‌

تێده‌چێت

5(468( سێشه ممه 2015/3/3په‌رله‌مان

یه كگرتنه وه ی یه كه كانی 70و 80

ئاری محه مه د هه رسین

ل��ه زۆر موناس��ه به و چاوپێكه وتنه كانمدا كه ڵكم له به یت��ه ش��یعرێكی به هه ش��تی ش��وكری فه زلی وه رگرتوه بۆ پشتڕاس��تكردنه وه ی قس��ه كانم، كه

به مجۆره ده ستپێده كات:سه ره تای ئیش هه مو یه كبونه ئه ویش نابێ هه تا

هه ر برینێ كه له دڵتا بێ ساڕێژی نه كه ی

ئه گ��ه ر خوازیاری��ن كۆمه ڵگایه ك��ی دیموكرات بنیاتبنێی��ن، بمانه وێت و نه مانه وێت ده بێت بڕوامان به مه بده ئ��ی یه كتر قبوڵكردن هه بێ��ت. ئیتر ئه م یه كت��ر قبوڵكردن��ه له هه مو بواره كانی سیاس��ی ، ئاب��وری ، ئایینی ، نه ته وه ی��ی و كه لتوریدا. ئالیاتی ئه م یه كتر قبوڵكردنه ش بریتی ده بن له : دانپێدانان به جیاوازیه كان��ی نێوانمان، به به رده وام س��ازدانی دیالۆگی نیشتیمانی و ده ستاوده ستكردنی ئاشتیانه ی

ده سه اڵت.ئه مه ی س��ه ره وه كه باس��مان كرد قه واره یه كی گشتی و تیۆریه . به اڵم سیاسه ت بریتیه له كۆی ئه و ش��تانه ی )یانیش ئه و ئه جندایانه ی ( كه خۆبه خۆ

واقیعێكن و رۆژانه به ره و رومان ده بنه وه . پێكهێنان��ی س��ه ره تاییه كانی له هه ن��گاوه كابینه ی هه ش��ته مه وه مه س��ه له ی یه كخستنه وه و پێش��مه رگه هێزه كان��ی به سیس��تیمازه كردنی له چوارچێ��وه ی وه زاره تێكدا یه كێك��ه له گرنگترین ئه جن��دا سیاس��یه كانی به رنامه ی ئ��ه م كابینه یه )ئه گه ر نه ڵێم گرنگترینیانه (. له ناو پڕۆس��ه ی ئه م یه كخستنه وه یه ش��دا ده توانم بڵێ��م یه كگرتنه وه ی هێزه كانی 70و 80 كرۆكی مه س��ه له كه ن. به اڵم ئایا

روخساری ئه م پرۆسه یه چۆنه ؟مێ��ژوی دروس��تنه بونی هێزێك��ی یه كگرت��وی پێشمه رگه له چوارچێوه ی وه زاره تدا ده گه ڕێته وه بۆ سه رده می شه ڕی نه گریس��ی براكوژی ، كه له دوای ش��ه ڕه كانی به هاری س��اڵی 1994 دی��ارده ی دو

ئیداره یی لێپه یدابو. هه مو شه ڕێكی براكوژی دو زه ره ری به رچاو له دوای خۆی به جێدێڵ��ێ. زه ره ری یه كه م: زه ره ری ماددی )ی��ان فیزیاییه (، كه ئه مه ش خ��ۆی له وێرانكاری و داڕمان��ی ژێرخانی ئابوری��دا ده بینێته وه . زه ره ری دوه م: زه ره ری مه عنه ویه . ئه ویش له شێوه ی كوشت و كوشتارو ناشتنی تۆوی ڕق و كینه و كه مكردنه وه و، هه ندێ��ك جاری��ش س��ڕینه وه ی متمان��ه و رۆحی

لێبورده ییه له ئینسانه كاندا به رامبه ر به یه كتر.زه ره ری یه ك��ه م به عه قڵ��ی خه القی سیاس��ی و ئاوه دانكردن��ه وه ( ئه ندازیاران��ی ئاب��وری )وه ك دێته وه نیش��تیمانی هیممه تێكی له چوارچێ��وه ی مایه و زوش له بیر خه ڵك ده چێته وه . به اڵم زه ره ری دوه م ئاس��ه واره كه ی رق و كینه ی��ه و، پردێك یان باڵه خانه یه ك نی��ه به زیره كی ئه ندازیارو به ڵێنده رو به بڕێ��ك پ��اره دروس��تبكرێته وه . زه ره ری دوه م كاره س��اته كه كاریگه ریه كی س��ایكۆلۆژی له دوای خ��ۆی به جێده هێڵ��ێ و وه ك چاڵ��ه ئاگرینه ی��ه ك هه ڵس��وكه وتی له ك��ردارو ل��ه ده رون و رۆژان��ه هه ندێك له سیاس��یه كان، فه رمانده سه ربازیه كان، ئه فس��ه ره كان، پێش��مه رگه كان، دایك و خوشك و براو مام و منداڵی ش��ه هیده كان، پڕیشكی سوتێنه ر به چ��وارده وری خۆیدا ده بارێن��ێ و، برینه كۆنه كان به ئازار دێنێته وه ، ویست و توانای متمانه به یه ككردن الواز ده كات. هه ربۆیه ش به ره چه ته ی پزیش��كێك چاره س��ه ر ناكرێت و، پێویس��تی به پش��ودرێژییه و ده بێت له پڕۆسه یه كدا ئاسه واره كه ی كاڵ بێته وه .

ئینج��ا ئه گ��ه ر بگه ڕێین��ه وه س��ه ر مه س��ه له سه ره كیه كه ، به ربه س��تی هه ره سه ره كی له به رده م یه كگرتن��ه وه ی ئ��ه م دو هێ��زه دا )70و 80( ئه و

بێمتمانه ییه یه كه له سه ره وه باسمان لێكرد.ئه گه ر س��اڵی 1998و رێككه وتننامه ی واشنتۆن به وێس��تگه ی كۆتایی ش��ه ڕی براكوژی و س��اڵی 2004 به وێس��تگه ی یه كگرتن��ه وه ی دو ئیداره ك��ه له هه رێمی كوردس��تان دابنێین، ئه وا به نزیكه ی 17 ساڵ به س��ه ر ش��ه ڕی براكوژی و 11 ساڵ به سه ر بڕیاری یه كگرتنه وه ی دو ئیداره ی هه ولێرو سلێمانی

تێده په ڕێت. به درێژایی ئه م س��ااڵنه هه وڵ��ی زۆرو به مۆدێلی جی��اواز بۆ یه كخس��تنه وه ی هێزی پێش��مه رگه ی ئ��ه م دو ئیداره یه دراون. له وانه ته ش��كیل كردنی ی��ه ك وه زاره ت��ی یه كگرتو، هه روه ه��ا پێكهێنانی چوارده لی��وای هاوبه ش. ئ��ه م هه نگاوانه جێگای ده ستخۆش��ین، ب��ه اڵم وه ك پێویس��ت ئامانج��ی خۆیان نه پێكاوه . به ش��ێكی ئ��ه م نه پێكانه ش بۆ ده س��تێوه ردانی هه ندێك واڵتی نه یار، به رژه وه ندی م��اددی هه ندێك الیه نی سیاس��ی )ل��ه ده ره وه ی پارتی و یه كێت��ی( له ناو وه زاره تی پێش��مه رگه دا. بێگومان جگه له به رژه وه ندی ماددی هه ندێك كه س كه راسته وخۆو ناڕاسته وخۆ په یوه ندیان به وه زاره تی

پێشمه رگه وه هه یه .

له‌په‌رله‌مانه‌وه‌

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌‌په‌رله‌مانتاران‌ده‌ینوسن

[email protected]

19 »»

ئا: ره وا بورهان

پرۆژه یاسای سندوقی داهاتی نه وت و گاز له په رله مانی كوردستان، سه رجه م كاری

لیژنه كانی ته واوكردوه و به وته ی په رله مانتارێكیش به رله وه ی پرۆژه كه له په رله ماندا خوێندنه وه ی

بۆبكرێت، الیه نه سیاسیه كان له سه ری رێكه وتون و هه فته ی داهاتو ده خرێته به رنامه ی كاره وه و دواتریش كار له سه ر پرۆژه یاسای كه پكۆ

ده كرێت.

به گوێره ی یاسای نه وت و گاز ده بێت له هه رێمی كوردستاندا چه ند دامه زراوه یه ك دروستبكرێت بۆ فرۆش��تنی سامانه سروش��تیه كان و كۆكردنه وه ی داهاته كه ، ئه گه رچی یاس��اكه له س��اڵی 2007دا ده رچوه ، به اڵم تا ئێس��تا دامه زراوه كانی دروست نه ك��راوه و بڕی��اره هه فت��ه ی ئاین��ده په رله مان خوێندنه وه ی دوه م بۆ پرۆژه یاسای سندوقی داهاته نه وت��ی و گازیه كان بكات كه به گوێره ی یاس��اكه ده بوایه دروست بكرایه و له ئێستاشدا پرۆژه یاسای كۆمپانیای كه پكۆ گه یشتۆته په رله مان كه ئه ویش

یه كێكه له دامه زراوه سه ره كیه كانی یاساكه . په رله مانتاری كۆمه ڵی ئیسالمی، سۆران عومه ر به ئاوێنه ی راگه یاند، "له ئێستادا لیژنه كان كاره كانی خۆیان ته واوكردوه و ته نها چه ند ورده كاریه ك ماوه كه گفتوگۆی له س��ه ره "، س��ه باره ت به وه ی ئه و به رێوبه رایه تیه س��ه ر به چ دامه زراوه یه ك ده بێت، سۆران وتی، "به شێك باس له وه ده كه ن راسته وخۆ سه ر به په رله مان بێت كه ئه مه یان ناكرێت، چونكه ئ��ه وه كارێك��ی داراییه و ناكرێ��ت په رله مان لێی به رپرس بێت و به شێكیش پێیان وایه ده بێت سه ر به ئه نجومه نی وه زی��ران بێت و بۆچونێكی دیكه ش هه یه كه س��ه ر به ئه نجومه نی هه رێمایه تی نه وت و

گاز بێت".دڵش��اد ش��ه عبان، جێگری س��ه رۆكی لیژنه ی سامانه سروش��تیه كان جه خ��ت ل��ه وه ده كاته وه كه سه رجه م الیه نه سیاس��یه كان له سه ركردنی ئه م پرۆژه یه به یاس��ا كۆك��ن و ده ڵێ��ت، "ئێمه وه ك لیژنه ی سامانه سروش��تیه كان و لیژن��ه ی دارایی و یاس��ایی پرۆژه كه مان ئاماده كردوه و پێشكه ش��ی س��ه رۆكایه تی په رله مانم��ان كردوه ك��ه بیخاته به رنام��ه ی كاره وه تاخوێندن��ه وه ی دوه م��ی بۆ

بكرێت و ئیدی ئه وه ی باس له ناشه فافیه ت ده كرێت كۆتایی بێت و به سیستماتیك بكرێت".

پرۆژه یاس��ای س��ندوقی داهات��ه نه وتی��ه كان له ساڵی 2012ه وه له الیه ن ئه نجومه نی وه زیرانه وه پێشكه ش��ی په رله مان كراوه ، به اڵم تائێستا ته نها خوێندنه وه ی یه كه می بۆكراوه ، دڵش��اد شه عبان ه��ۆكاری ئه و دواكه وتنه ی بۆ ئ��ه وه گێرایه وه كه له خولی پێشودا ئه و پرۆژانه دواخران به هۆی ئه و ناكۆكیانه ی له نێوان ده سه اڵت و ئۆپۆزسیۆن هه بوه

له سه ری.به پێی ناوه رۆكی ئه و پرۆژه یاسایه ، كۆی داهاتی ن��ه وت دێته وه ناو ئ��ه و س��نوقه و ده خرێته ژێر چاودێری وردی په رله مان��ه وه ، هه روه ها راپۆرتی مانگانه ی ده بێت و له ژێر چاودێری دارایی ده بێت و

په رله مان ئاگادارده بێت.س��ۆران عومه ر باس ل��ه وه ده كات كه یه كێكی دیكه له مش��تومڕه كانی نێو په رله مان له سه ر ئه م پرۆژه یاس��ایه ئه وه ی��ه كه ئه و ده س��ته یه ی بۆی دروس��ت ده كرێت "ته نها س��ه رۆكی ده س��ته كه له په رله مان س��وێند بخوات و ئ��ه و به رپرس بێت و لێپرسینه وه له گه ڵ ئه ودا بكرێت، یاخود سه رجه م

ئه ندامانی ئه و ده س��ته یه له ب��ه رده م په رله ماندا سوێندی یاسایی بخۆن".

به گوێره ی یاسای نه وت و گازی هه رێمی كوردستان بۆ به سیستمكردنی فرۆشتن و هه نارده كردنی نه وت و گاز ده بێت سندوقی داهاته نه وتیه كان و كۆمپانیای

كه پكۆ و كۆمپانیای كۆمۆ دروست بكرێن.جێگری سه رۆكی لیژنه ی سامانه سروشتیه كان باس له وه ده كات كه داوایان له حكومه تی هه رێم كردوه پرۆژه یاس��ای كۆمۆیان ب��ۆ ئاماده بكات و بینێرێت��ه په رله م��ان بۆ ئه وه ی بكرێت یاس��اكه جێبه جێ بكرێت و كه رتی نه وت ش��ه فاف بكرێت و هه روه ها پێداچونه وه به پ��رۆژه ی فیلیزا و ال فلیزا بكرێت كه تایبه ته به سامانه سروشتیه كانی دیكه جگه له نه وت، چونكه هه رێمی كوردستان چه ندین

ماده ی سروشتی دیكه ی تێدایه .په رله مانت��اری فاركس��یۆنی پارتی، فرس��ه ت سۆفی پێداگری له س��ه ر ئه وه ده كات كه به بونی ئه م پرۆژه یه به یاس��ا ئ��ه وا كه رتی نه وتی هه رێم به سیسته ماتیك و دامه زراوه یی ده كرێت و ده كرێت په رله مان چاودێریه كی وردتری ئه و كه رته بكات و

شه فافتر بێت.

ئا: هانا چۆمانی

له ئێستادا هێنده ی حكومه ت له گۆڕه پانی سیاسیدا رۆڵی دیاری هه یه ، په رله مانی

كوردستان نییه تی، چاودێران ئه وه به نمونه ده هێننه وه كه بڕیاری دابه زاندنی نرخی به نزین له سه ر ده ستی سه رۆكی حكومه ت ده ركراوه ،

په رله مانتارێكیش ده ڵێت "په رله مان هیچ سه ركه وتو نه بوه له بانگهێشتكردنی به رپرسانی

حكومه ت و بۆته شوێنی میوانداریكردن".

ڕێباز عه بدواڵ خوێندكار له زانكۆی س��ه اڵحه دین پێیوای��ه پرس��نه كردنی حكوم��ه ت به په رله مان له دابه زاندنی نرخ��ی به نزین، "هه یبه تی په رله مان ده خاته ژێر پرسیاره وه ، ئه و پرسنه كردنه له باری میكانیزمی دابه زاندن��ی نرخی به نزین، بێڕێزی بو به رامبه ر به په ڕله مان، چونك��ه له و بابه ته دا هیچ

حسابێك بۆ په رله مان نه كرا".ئ��ه و خوێندكاره ی زانكۆ ده ڵێ��ت "په رله مانێك ناتوانێ��ت متمان��ه له ده س��ه اڵتدارانی حكومه ت وه ربگرێته وه و بڕیار له سه ر پرسه چاره نوسسازه كان بدات و ژیانی خه ڵك به پێی یاس��ا رێكبخات، هه مو كارو دانوس��تان و پرس��ێك له الیه ن حكومه ته وه ئه نج��ام ده درێت، بۆیه پێویس��ته په رله مانتاران هه ڵوێستیان هه بێت و چیتر ئه وه له حكومه ت قبوڵ

نه كه ن".په رله مانتارێكیش نكۆڵی له وه ناكات كه كه تونه ته دوڕیانێكی س��ه خته وه ، سۆران عمر په رله مانتاری فراكس��یۆنی كۆم��ه ڵ ده ڵێت "به داخ��ه وه ئه مه راس��تییه كه په ڕله مان نه ده توانێت لێپێچینه وه له حكومه ت بكات، نه له به رپرس��انیش، ئیتر ئه وه بوه ته ش��تێكی واقع��ی و په رله مان حكومه تی پێ بانگهێشت ناكرێت بۆ لێپێچینه وه ، چونكه هه ندێك له په رله مانتاران دابه شبون بۆ بۆچون، هه ندێكیان

له گه ڵ لێپرس��ینه وه ن و هه ندێكی��ان دژ، ئه وه ش كۆمه ڵێ��ك كێش��ه ی دروس��تكردوه و په رله مانی خستۆته به رده م ئیحراجیه وه ، ئیتر رێگای تریش نییه ، به اڵم ده بێت هه وڵبده ین و لێپێچینه وه بكه ینه

كه لتور".له دیدی رۆژنامه نوسانیشه وه حكومه ت په رله مانی خس��تۆته ژێ��ر چاودێریی��ه وه ، ن��ه ك په رله مان حكوم��ه ت بخاته ژێر چاودێریی��ه وه ، له وباره یه وه رۆژنامه ن��وس فه ره یدون بێوار به ئاوێنه ی راگه یاند هه ردوكیان )حكوم��ه ت و په رله مان( درێژكراوه ی خولی پێشون و ئومێدیان لێ به دی ناكرێت، ته نیا ئه وه گۆڕاوه په رله مانتاران بونه ته میدیاكاری باش و

له كه ناڵه كانی راگه یاندوه قسه ده كه ن و ته واو.ئه و رۆژنامه نوس��ه ئاماژه ب��ه وه ده كات ئه وه ی جێی داخه په رله مانی كوردستان هێنده الواز بوه ، نه ك نه یتوانیوه ببێته چاودێر به سه ر حكومه ته وه ، به ڵك��و به پێچه وانه وه حكوم��ه ت بوه ته چاودێر به س��ه ر په رله مانه وه ، ته نیا ش��تێك گرنگ بێت ل��ه م خوله ، ئه وه یه لیژنه كان��ی په رله مان تۆزێك ئه كتیڤن، ئه گه رن��ا په رله مانتاران له چه ندین الوه كۆت و به ند كراون، بۆ نمونه حكومه تی بنكه فراوان هیچیان ناتوان��ن لێپێچینه وه له وه زیره كان بكه ن، چونكه پێكه وه رێككه وتون، ئه وه ش ته نها میلله ت

باجه كه ی ده دات.قاره مان فاتیح په رله مانتاری گۆڕان له په رله مانی له وباره ی��ه وه به ئاوێن��ه ی راگه یاند كوردس��تان "له چه ند مانگی رابردودا په رله مان رۆڵی مه رجه عی بینی��وه ، بۆ نمونه هه م��و خه له له كانی حكومه ت له بابه ت��ی به نزین و موچ��ه ، روی��ان له په رله مان ده كرد بۆ چاره سه ركردنی، له كاتێكدا ئه و كێشانه په یوه ن��دی به ئه نجومه ن��ی وه زی��ران و وه زاره تی

سامانه سروشتییه كانه وه هه بو."به ڕای ئه و په رله مانتاره ی گۆڕان په رله مان چه ند كارێكی سه ره كی له سه ره ، وه كو ده ركردنی یاساو

چاودێریكردن��ی حكومه ت و بودج��ه ، توانیویه تی چاودێری باش��ی حكومه تیش ب��كات، هه رچه نده له په رله مان كێشه ی په یڕه وی ناوخۆمان هه یه كه مه سه له ی لێپرس��ینه وه له وه زیره كان رێكاره كانی قورس��ه ، بۆیه به م په ی��ڕه وه په رله مان ناتوانێت 3/2ی ده نگه كان مسۆگه ر بكات بۆ لێسه ندنه وه ی

متمانه له وه زیر و ئێستا سه رقاڵی هه مواركردنه وه ی ئ��ه و په یڕه وه ین، بۆ ئه وه ی له م��ه ودوا به 51+1ی

ده نگه كان متمانه له وه زیره كان وه ربگرینه وه .هاوكات په رله مانتاری فراكسیۆنی سه وز ڕێواس فای��ه ق پێیوایه په رله مان هیچ س��ه ركه وتو نه بوه له بانگهێشتكردنی به رپرسانی حكومه ت، به داخه وه په رله مان بوه ته ش��وێنی مێوانداریكردن، له بری ئه وه ی بچن لێپێچن��ه وه بكه ن له وه زیره كان، دێن وه اڵمی پرسیاره كانمان ده ده نه وه ، ئه گه ر بابه تێك روبدات حكومه ت رونكردنه وه ده دات و ته واو، ئیتر شتێك نییه به ناوی لێپێچینه وه له وه زیرو سه رۆك و

جێگره كه ی .ره نگ��ه به پێی یاس��ا ده س��توقاچی په رله مان ئ��ه و له لێپرس��ینه وه كردن، به س��ترابێته وه په رله مانتاره ی یه كێت��ی ئاماژه به وه ده كات چه ند هۆكار ه��ه ن له وانه بانگهێش��تكردنه كه ی به پێی چ مادده یه ك��ه كه هه مو جارێ��ك مادده ی 54 كه ده ڵێ��ت میواندارییه نه ك لێپیچنه وه ، ئه وانیش كه دێن رونكردن��ه وه ده ده ن، ئێمه ش ده بێت گوێیان

بۆ بگرین.به ڕای ئه و په رله مانتاره ی فراكس��یۆنی س��ه وز هۆكارێكی تر بریتییه له وه ی حكومه تی بنكه فراوان له سه ر بنه مای سازان و رێككه وتن دامه زراوه له نێوان الیه نه سیاسییه كان، ئیتر كاری په رله مانی ده بێته الوه كی له گۆڕه پانه ك��ه و دوره خرێته وه ، بۆ نمونه بڕیاردانی س��ه رۆكی حكومه ت بۆ كه مكردنه وه ی نرخی به نزی��ن بێ ئاگاداری ئێم��ه ، واتا ئه وه چ

به هایه كی بۆ په رله مان هێشتوه ته وه .سه ره تا زۆرینه ی الیه نه كان له سه ر ئه وه كۆكبون كه حكومه ت��ی بنكه فراوان خزمه ت به س��ه رجه م چین و توێ��ژه كان ده كات و ده بێت��ه هۆكارێك بۆ گۆڕان��كاری گ��ه وره ل��ه واڵت، به اڵم له ئێس��تادا س��ه رجه م ره خنه كان به ره و روی حكومه تی بنكه

فراوان و به الوه كیكردنی په رله مانه .

سه رجه م الیه نه سیاسیه كان له سه ر پرۆژه ی سندوقی داهاته نه وتیه كان رێكه وتون

حكومه ت، رۆڵی په رله مان ده بینێتپه رله مانتارێك: په رله مان ناتوانێت لێپێچینه وه له حكومه ت و به رپرسان بكات

سه ره تا زۆرینه ی الیه نه كان له سه ر ئه وه كۆكبون كه

حكومه تی بنكه فراوان خزمه ت به سه رجه م چین و توێژه كان ده كات و ده بێته هۆكارێك بۆ گۆڕانكاری

گه وره له واڵت، به اڵم له ئێستادا سه رجه م

ره خنه كان به ره و روی حكومه تی بنكه فراوان و به الوه كیكردنی په رله مانه

کێڵگه یه کی نه وت له کوردستان

تایبه‌ت(468( سێشه ممه 662015/3/3

ویکیلیکس 2009

نه وشیروان مسته فا.. له رزگاری و کۆمه ڵه وه بۆ ریفۆرم و گۆڕان ئا: هاوار قادر

له دیدی ئه مه ریكیه كانه وه ، نه وشیروان مسته فا، به بڕگه ی یه كه می ناوه كه یدا ناسراوه كه له زمانی ئینگلیزیدا )نه و(

به واتای نه خێر دێت.

س��ایتی به ڵگه نامه یه ك��ی به پێ��ی له خ��واره وه ئاوێنه ك��ه ویكلیك��س ده قه كه ی كردوه به كوردی و مێژوه كه ی ده گه ڕێته وه بۆ س��اڵی 2009 و تیشك خراوه ت��ه س��ه ر پرۆفای��ل و رابردوی رێكخه ری گشتی ئێس��تای بزوتنه وه ی گۆڕان، ئاماژه به وه كراوه كه نه وشیروان مسته فا له ساڵی 1981دا هاوسه رگیری كردوه و س��ێ منداڵی هه یه ، له س��اڵی 1982 كوڕێكی��ان ب��وه و دوانه یه كیش له س��اڵی 1984دا. )كوڕێك و كچێك( ك��وڕه گه وره كه ی ده رچووی به ش��ی ئابوری نێوده وڵه تییه له كۆلیژی ئیمپڕیال له به ریتانیا. كوڕه بچوكه كه ی له زانكۆی هارڤارد له به شی ئابووری خوێندویه تی ، كچه كه شی له كۆلیژی ئیمپریال له به شی پزیش��كی ده خوێنێت. هه روه ها به پێی مس��ته فا نه وش��یروان به ڵگه نامه كه ، هه ریه ك له زمانه كانی كوردی و عه ره بی و ئینگلیزی و ئه ڵمانی و فارسی ده زانێت.

ده قی به ڵگه نامه كه :

پڕۆفایلی نه وشیروان مسته فابه روار: 2009/3/15له الیه ن: عێراقه وه

بۆ: وه زاره تی ده ره وه ی ئه مه ریكا09BAGHDAD676_a :ئای دی

پۆلێن كراوه له الیه ن: لوسی تاملین

1. كورت��ه : ژیاننامه ی نه وش��یروان پێش��وی سكرتێری مسته فا، جێگری گش��تی یه كێتی نیشتمانی كوردستان و بزوتن��ه وه ی نافه رم��ی س��ه رۆكی ڕیفۆرمخواز له ناو یه كێتیدا له سلێمانی. ك��ه الیه نگ��ری به رده وامی گ��ۆڕان و ره خنه گرێكی توند بو له ناو یه كێتیداو پێده چێ��ت هۆكاری س��ه ركه وتنه كانی تاڵه بانی بوبێت وه كو سكرتێری گشتی

یه كێتی.2. نه وش��یروان مس��ته فا، جێگری پێش��وی س��كرتێری گش��تی یه كێتی به س��ه رۆكی فراوان��دا له ئاس��تێكی بزوتنه وه ی ڕیفۆرمخ��واز داده نرا له ناو یه كێتی��دا. ئ��ه م بڕی��اره نوێیه ی بۆ به ش��داری كردن��ی هه ڵبژاردنه كان��ی كوردس��تان په رله مان��ی داهات��وی ب��وه هۆی به لیس��تێكی س��ه ربه خۆ له رزۆك كردن��ی هاوپه یمانیه تی نێوان ژیاننامه یه ی ئ��ه و پارت��ی. یه كێتی و كه دواتر باس��ی ده ك��ه ن، وه رگیراوه له زنجیره ی��ه ك گفتوگ��ۆ له گه ڵ تیمی ئاوه دانكردنه وه ی هه رێم و پێناسه كردنی

تێڕوانینه سیاسی و ئابورییه كانیه تی.مس��ته فا، نه وش��یروان تێبین��ی/ به بڕگه ی یه كه می ناوه كه یدا ناس��راوه كه له زمانی ئینگلیزیدا )نه و( به واتای

نه خێر دێت.

كورته ی ژیاننامه ی نه وشیروان:له ساڵی مس��ته فا نه وش��یروان .31944 له سلێمانی له دایكبوه و ده رچوی به شی زانسته سیاسییه كانه له زانكۆی به غدا له ساڵی 1967. له ساڵی 1969دا گۆڤارێكی هه فتانه ی دامه زراند به ناوی ڕزگاری بۆ گه یاندنی بیروڕاكانی و له ساڵی 1970دا به نهێنی دامه زراوه یه كی سیاسی به ناوی كۆمه ڵ��ه دامه زراند. )تێبینی: كۆمه ڵه له سه ره تادا گروپێكی ماركسی بو، ب��ه اڵم به تێپه ڕبونی كات زیاتر بو به گروپێكی چه پی گشتگیرو له كۆتاییدا بو به گروپێكی نه ته وه یی(. پاش ئه وه ی حكومه تی عێراق گۆڤاره كه ی داخست و كۆمه ڵه ی خسته ناو لیستی دامه زراوه نه وش��یروان قه ده غه كراوه كان��ه وه ، مس��ته فا به ره و نه مس��ا هه اڵت و له وێ

ژیانی برده سه ر.سه رگه رمی مسته فا، نه وشیروان .4خوێندن��ی یاس��ای نێوده وڵه ت��ی بو له زانكۆی ڤێنا. كۆتا ساڵی خوێندنی بو كه ئاماده كاری ده كرد بۆ دكتۆراكه ی، بزوتن��ه وه ی س��ه رۆكی كاتێ��ك ڕزگاریخوازی كورد مه ال مسته فا بارزانی

توش��ی شكست بو له س��اڵی 1975. له س��ه ر داوای مام جه الل، نه وشیروان وازی له خوێندن��ی دكتۆراك��ه ی هێناو چوه دیمه شق بۆ دامه زراندنی یه كێتی نیش��تمانی كوردستان و یه كێك بو له و حه وت كه سه ی كه یه كێتیان دامه زراند. نه وشیروان كۆمه ڵه ی برده ژێر چه تری ب��وه جێگری س��كرتێری یه كێت��ی و

گشتی.5. پاش ئه وه ی له هه ڵبژاردنی 1992 پارتی بردیه وه و یه كێتی شكستی هێنا. نه وش��یروان مس��ته فا داوای كرد كه ببینێت، ئۆپۆزیس��یۆن ڕۆڵی یه كێتی داوای له حكومه ت. به ش��داربێت نه ك كرد كه له ن��او یه كێتی��دا هه ڵبژاردن بكرێت بۆ مه كته بی سیاسی و سكرتێری گش��تی له الی��ه ن هه م��و ئه ندامان��ی حیزب��ه وه ، ن��ه وه ك ته نها س��ه ركرده به ته مه نه كان بااڵده س��ت بن. هاوكات س��نورێك دابنرێ��ت ب��ۆ ده س��ه اڵتی به رپرسه كانی حیزب و بونی شه فافیه ت له به ڕێوه بردنی حیزب��دا. پاش ئه وه ی تاڵه بانی داواكارییه كانی نه وش��یروانی ره تكرده وه و قایل بو له گه ڵ مه س��عود بارزان��ی به دابه ش كردن��ی حكومه ت به په نج��ا به په نجا له نێ��وان یه كێتی و پارتیدا. نه وشیروان عێراقی به جێهێشت ب��ه ره و له نده ن كه وته ڕێ، له وێ یه كه م كتێبی نوسی ده رباره ی مێژووی كورد. جارێكی تر گه ڕایه وه كوردستان و به اڵم پێش ئه وه ی شه ڕی ناوخۆ هه ڵگیرسێ له نێوان یه كێتی و پارتیدا كوردس��تانی نه گه ڕایه وه هه تا دوای به جێهێشته وه و

ڕێكه وتنی یه كێتی و پارتی.عێ��راق ئازادكردن��ی پ��اش .6له س��اڵی 2003دا، نه وشیروان مسته فا ڕیفۆرمی بزوتن��ه وه ی س��ه رۆكایه تی ده ك��رد له ن��او حیزبه كه یداو فش��اری دروس��ت كرد بۆ ئه وه ی زیاتر یه كێتی ب��كات به دامه زراوه یه ك��ی دیموكراتی. له س��اڵی 2004دا س��كااڵیه كی خسته حیزبه كه ی بااڵكانی ئه ندام��ه به رده م ك��ه تیای��دا داوای له تاڵه بانی كردبو پرۆسه ی بڕیاردان له ناو یه كێتیدا زیاتر به دیموكرات��ی بكرێ��ت. تاڵه بانی ئه و داوایه ی ڕه تك��رده وه ، به اڵم به ڵێنی دا 2005 س��اڵی هه ڵبژاردنه كانی له دوای گۆڕانكاری بكات. ئ��ه وه بو به ڵێنه كه جێبه جێ نه كراو نه وش��یروان له مانگی 2006/12دا ده ستی له جێگری سكرتێری گشتی كێشایه وه ، به اڵم وه كو ئه ندامی

حیزبه كه ی مایه وه .7. ده وترێ��ت له به رامب��ه ر خزمه تی پاداش��تێكی تاڵه بانی نه وش��یرواندا، باش��ی ده كات، ئه ویش كۆمپانیایه كی ڕاگه یاندن��ی لێدروس��ت ده كات، ك��ه ئێس��تا پێكدێت له ڕۆژنام��ه و ماڵپه ڕو چه ن��د هه واڵ��ی. ته له فزیۆنێك��ی

س��ه رچاوه یه ك باس ل��ه وه ده كه ن كه تاڵه بان��ی به رده وامه له س��ه ر پێدانی پ��اره به كۆمپانیاك��ه ی نه وش��یروان و له هه مان كاتیشدا دڵخۆش نییه به وه ی كه نه وشیروان ئه و ده زگا ڕاگه یاندنه ی خس��تۆته گه ڕ بۆ گه یاندنی بیروڕاكانی

خۆی و ڕه خنه گرتن له یه كێتی.له ساڵی مس��ته فا نه وش��یروان .81981دا هاوس��ه رگیری ده كات و س��ێ منداڵی هه یه ، له ساڵی 1982 كوڕێكیان ده بێت و دوانه یه كیش )كوڕێك و كچێك( له س��اڵی 1984دا. ك��وڕه گه وره كه ی ده رچووی به شی ئابوری نێوده وڵه تییه له كۆلی��ژی ئیمپڕیال له به ریتانیا. كوڕه بچوكه كه ی ئێس��تا له زانكۆی هارڤارد له به شی ئابوری ده خوێنێت. كچه كه شی له كۆلیژی ئیمپریال له به ش��ی پزیشكی مس��ته فا نه وش��یروان ده خوێنێ��ت. هه ریه ك له زمانه كانی كوردی و عه ره بی و ئینگلیزی و ئه ڵمانی و فارسی ده زانێت.

تێڕوانینی نه وشیروان بۆ گه نده ڵی 9.كاتێك پرس��یاری لێكرا چی زۆر جێی نیگه رانییه به الت��ه وه ، له وه اڵمدا نه وش��یروان وت��ی: ته نه��ا گه نده ڵی له حكومه ت��دا. ئه و ئ��اگاداری نه بونی شه فافیه ت و ئه و ڕاستییه شه كه ته نها چه ند كه س��ێكی كه م ده یزانن، ئه ویش پرس��ی بودجه ی��ه ك��ه چ��ۆن هه مو س��اڵێك بلیۆنان دینار له به غداوه دێت

بۆ كوردستان و چۆن سه رف ده كرێت. ئه و وتی: هه رگیز به رپرس��ێكی گه وره له س��ه ر گه نده ڵی سزا نه دراوه ، چونكه سیس��ته می دادوه ریش گه نده ڵ كراوه . به پێ��ی وته كانی ئ��ه و هاواڵتیان زۆر ناڕازین به م بارودۆخ��ه و پێیانوایه كه گه نده ڵیی به رپرسه له داڕمانی ژێرخانی گشتی خزمه تگوزاری نه بونی ئابوری و

له هه رێم.10. ب��ۆ به ڕه نگاربونه وه ی گه نده ڵی، الیه نگری سیس��ته مێكی لێپرسینه وه یه ك��ه دارایی حكومه ت ش��ه فاف بكات. ده س��ه اڵتی ده یه وێ��ت هه روه ه��ا دادوه ریی سه ربه خۆ بكات كه بتوانێت له هه مو ببێته وه گه نده ڵیی به ره نگاری ئاسته كاندا. نه وشیروان وتی ئه و داوای سیسته مێكی سیاسی ده كات كه تیایدا حیزب له حكومه ت جیابكرێته وه و چیتر حیزب ده ستێوه ردان نه كات له كاروباری رۆژان��ه ی حكوم��ه ت. ئ��ه و به تایبه ت له وه توڕه بو كه پارته سیاس��ییه كان ده ستێوه ردان ده كه ن له ژیانی ڕۆژانه ی

خه ڵك و بازرگانی ده كه ن.

چاكسازی ئابوری 11. هه روه ها ئابوریش خاڵێكی گرنگه نه وشیرواندا، چاكسازییه كه ی له پڕۆژه ئه و پێیوایه كه گه شه كردنی دیموكراتی پش��ت ده به س��تێت به كه رتی تایبه تی به هێ��ز، ك��ه هۆكارێكه ب��ۆ ده رفه تی له هه رێمی ئ��ه و به بۆچونی ئاب��وری. كوردس��تان پێویس��ته ئ��ه و مۆدێله تێكبش��كێت ده وڵه ت��ی له ئاب��وری ك��ه چه ندین س��اڵه ب��اوه له عێراقداو ته نها پش��ت به به رهه م��ه نه وتیه كان ده به س��تێت. ئه و دانی ب��ه وه دا نا كه بیروڕای ئه و له سه ر بازاڕی ئازاد ته واو پێچه وانه یه له گه ڵ بۆچونه كانی ماركس ئ��ه وه ی ل��ه گه نجێتیدا ب��ڕوای پێبو. ئه و گۆڕانه ی گه ڕان��ده وه بۆ ئه زمون و

سه رنجه كانی له دونیای ڕاسته قینه دا.نه وشیروان مس��ته فا الیه نگری .12ئه وه یه كه له ئابوریدا پشت ببه سترێت س��ود پیشه س��ازی و به كش��توكاڵ و له خاك و ئاوی هه رێ��م وه ربگیرێت. بۆ ئه مه پالنێكی هه یه كه له چوار هه نگاو پێكدێت، كه پێویسته سه ره تا له داهاتی

نه وت خه رجی بدرێت.- دروست كردنی چه ند به نداوێك بۆ

پاشه كه وت كردنی ئاوی هه رێم.- كه سانی شاره زا له ده ره وه بهێنرێت ب��ۆ پێش��كه وتن له ب��واری ته كنیكی

كشتوكاڵداو له وانه ش ئاودێری.- چاككردنی زه وی كش��توكاڵی له و زه وییان��ه ی ك��ه موڵك��ی حكومه تن، مافی جوتیاره كان ل��ه ڕوی ئابورییه وه ده س��ته به ر بكرێ��ت و ئ��ه و زه وییانه بۆ به كاربهێنرێن به باش��ترین ش��ێوه

كشتوكاڵ.- دروس��تكردنی ب��ازاڕی گه وره بۆ ناوچ��ه بوژاندن��ه وه ی یارمه تیدان��ی ك��ه )ئه وان��ه ی گوندنش��ینه كان س��ه دام له كات��ی هه ڵمه ت��ی ئه نفالدا وێران��ی ك��ردن، كه به ه��ه زاران دێی كاولكرد( بۆ به س��تنه وه ی ئه و گونده دابڕاوان��ه به یه ك��ه وه و دابی��ن كردنی خوێندن��گاو ته ندروس��تی و بنك��ه ی خزمه تگوزارییه كان��ی تر كه تائێس��تا بۆیان دابین نه كراوه . له گه ڵ ئه وه شدا، پێیواب��و دروس��ت كردن��ه وه ی هێڵی ش��ه مه نده فه ری نێوان موسڵ و به سره ، له گ��ه ڵ هێڵی گواس��تنه وه بۆ هه رێم، ده بن��ه هۆكارێ��ك بۆ گواس��تنه وه ی به رهه مه كش��توكاڵییه كان و مه ڕومااڵت له هه رێم��ه وه ب��ۆ بازاڕه كانی كه نداوی

فارس.

كوردستان پێویسته یه كبخرێتله گه ڵ عێراقێكی دیموكراتی

13. نه وش��یروان بڕوای به سه ربه خۆ بون��ی هه رێم نیی��ه ، )ڕۆژگاری واڵته بچوكه كان به س��ه رچو( ئه و پشتگیری ته واوی ئه وه یه كه كورد یه كبخات له گه ڵ عێراقێكی به هێزی دیموكراتی، چونكه به تێڕوانینی ئه و ده س��تور قه اڵیه كه بۆ پاراستنی كوردو گه ره نتی مافه كانیان. ڕێگ��ه دان به حكومه تی ناوه ندی له گه ڵ هه م��و به رپرس��یارێتییه ك بۆ دابه ش كردنی هه م��و به رهه م��ه نه وتییه كان شه فافیه ت بۆ س��ه ره كییه مه رجێكی له و داهاته ی كه ده گاته هه رێم، هاوڕابو له گ��ه ڵ بۆچونه كان��ی شه هرس��تانی وه زیری نه وت، كه پێیوابو شه فافیه ت

نییه له گرێبه سته نه وتیه كانی هه رێم.14. نه وش��یروان مس��ته فا، پێیوابو كورد نابێ كارێك بكات كه ڕای گشتی عێراق ل��ه دژی كورد تاو ب��دات. ئه و نیگه ران بو له وه ی هه ندێك له سه ركرده كورده كان زیاد له پێویست له و باره یه وه وتار ده ده ن و داوای له و سیاسیانه كرد كه پێویس��ت ناكات نائارامی دروست بك��ه ن له نێ��وان ك��وردو عه ره بدا. بۆ نمونه ، ئه و ئ��اگاداری ئه وه یه كه داوا له ئه مه ری��كا كراوه بنكه ی س��ه ربازی له هه رێم بكاته وه . وتیش��ی پێویس��ته كورد باش��تر ئه و په یوه ندی��ه به ڕێوه ببات كه له نێوان پێش��مه رگه و سوپای نیشتمانی و پۆلیسدا هه یه ، كه ئه مه ش

سه رچاوه یه كی تری نائارامییه .به كه ركوك��ه وه ، له په یوه ن��دی .15نه وش��یروان پێیوایه كه سه ركردایه تی ك��ورد ڕۆڵێك��ی باش��ی نه بینی��وه . حكومه تی هه رێمی كوردس��تان نابێت زۆر له عه ره ب و توركمان بكات بۆ چونه پاڵی. له جیاتی ئه وه ، پێویسته شتێكی باش��تر بكات و به ڕاس��تی، نه ك ته نها

به ش��داریان ڕه م��زی به ش��ێوه یه كی بكات له ده س��ه اڵت. هه روه ها پێویسته حكومه تی هه رێم عه ره ب و توركمانه كان ڕاكێش��ێت له س��ه ر بنچینه ی ئابوری، به كه مكردن��ه وه ی گه نده ڵی و بنیاتنانی ژێرخانی ئابوری و ڕه خس��اندنی هه لی

كار.ده وێ��ت؟ چ��ی نه وش��یروان .16له كاتێك��دا ئ��ه و به پاره و ده س��ه اڵت وازی كات هی��چ ب��ه اڵم هان��دراوه ، له كه سی دوه می حیزبه كه ی نه هێناوه، هه تا ساڵی 2006. هانده ره كانی ئه و بۆ له هه ڵبژاردنه كانی سه ربه خۆ لیستێكی داهات��وی حكومه ت��ی هه رێ��م له دژی

لیستی یه كێتی و پارتی رون نین. دڵخۆش ئه و ئه گ��ه ر به مه نتیقیانه ، نییه له گه ڵ یه كێتی و بڕوای به چاكسازی سیاس��ی هه یه ، پێویسته حیزبێكی تر بۆ خۆی دروس��ت ب��كات. هه رچه نده نه وشیروان ئه وه ی ڕه تكرده وه ، پێده چێت ئ��ه و ئامانجی ئه وه بێ��ت له ماوه یه كی دوورت��ردا ببێته س��كرتێری گش��تی یه كێتی ل��ه دوای تاڵه بانی. یان ڕه نگه له وه گه یش��تبێت كه ئه و پاڵپشتێكی سیاس��ی و دارای��ی نییه ب��ۆ ئه وه ی سه ركه وتو بێت. سه ركرده كانی یه كێتی ئاماژه یان به تایبه تمه ندی هه رێمه كه یان ك��رد، ئاماژه یان به وه ك��رد ته نانه ت ڕیفۆڕمه كانیشی ش��وێنكه وتوه ئه گه ر له گه ڵ��دا بێ��ت ناكات��ه جه ماوه رێكی زۆرو ته نها له شاری سلێمانیدا ده بێت. ڕیفۆڕمخوازه ك��ه ی گروپ��ه كاتێ��ك له ن��او له كاركێش��ایه وه ده س��تیان یه كێتی��دا، نه وش��یروان هاوكاره كانی پێش��وی خۆی )یه كێتی( پش��تگوێ ب��ۆ ئ��ه وه ی به ش��ی خۆی خس��ت بپچڕێت. زۆربه ی سه ركرده كانی پارتی به ئاش��كرا دژایه تیی��ان ده كرد، ڕه نگه له به رئه وه بێت ده ترسان كه الیه نگری چاكس��ازی بو، ب��ه اڵم زیات��ر له به ر ه��ۆكاری ئاماده نه بونی بو له ش��ه ڕی ناوخۆدا ساڵی 1994-1998. هه ریه كه له یه كێتی و پارتی نه وش��یروانیان به وه تاوانبار ده كرد كه له ش��ه ڕی ناوخۆدا هه اڵتوه بۆ ئه وروپا. نه وشیروان خۆی دانی به وه دا ناوه كه هه رگیز ناتوانێت پێبخات��ه هه ولێ��ره وه له ب��ه ر ئه وه ی

ئاسایشی پارتی ده یكوژێت.له ئه ستۆگرتنی سه ركردایه تی یه كێتی بۆ نه وش��یروان كارێكی قورسه ، ئه گه ر ئه مه ڕاس��ت بێت، له ئێستادا تاڵه بانی بڕیار ده دات كه چ��ۆن مامه ڵه له گه ڵ نه وشیرواندا بكات له پێناوی پاراستنی ڕێكه وتننامه ی ستراتیجی نێوان یه كێتی و پارتی ب��ۆ هه ڵبژاردنه كان��ی داهاتوی هه رێم و هه روه ها له باره ی كوردیش��ه وه چۆن مشتومڕێكی كاریگه ر بكات له گه ڵ

مالیكی و حكومه تی عێراقدا.

ئه و پێیوایه كه گه شه كردنی دیموكراتی

پشت ده به ستێت به كه رتی تایبه تی

به هێز، بیروڕای ئه و له سه ر بازاڕی ئازاد

ته واو پێچه وانه یه له گه ڵ بۆچونه كانی ماركس ئه وه ی له گه نجێتیدا

بڕوای پێبو. ئه و گۆڕانه ی گه ڕانده وه بۆ ئه زمون و سه رنجه كانی له دونیای ڕاسته قینه دا

هه رگیز به رپرسێكی

گه وره له سه ر گه نده ڵی سزا

نه دراوه ، چونكه سیسته می دادوه ریش

گه نده ڵ كراوه

نه وشیروان مسته فا

له‌به‌غداوه‌گۆشه یه که

دو هه فته جارێک کاوه محمه د ده ینوسێت

به‌عسییه‌كان‌له‌ده‌رگای‌‌پشته‌وه‌‌ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌‌و‌كورد‌بێ‌هه‌ڵوێسته‌

سەرۆک‌کۆمار‌به‌زیاد‌له‌‌په‌یامێکه‌وه‌‌گه‌ڕایه‌وه‌‌کوردستان

7 (468( سێشه ممه 2015/3/3 عێراق

ئا: هاوكار حسێن

به عسییه كۆنه كانی رژێمی پێشوی عێراق خه ریكه له رێگه ی یاساوه بێنه وه ناو

ژیانی گشتیی و پرۆسه ی سیاسیی عێراق، به اڵم كورد تائێستا هه ڵوێستێكی ڕۆشنی

نیه له وباره یه وه و ئه ندامانی كوردیش له په رله مانی عێراق داوا له سه ركردایه تی سیاسی ده كه ن، شه ڕه كه له هه ولێره وه

یه كالبكه نه وه ، نه ك بۆ ئه وانی جێبهێڵن له به غدا.

الیه نه سیاسییه كانی عێراق بۆ پێكهێنانی دوای��ن كابینه ی حكومه ت، وا رێكه وتن كه كارنامه یه كی سیاسیی دیاریبكه ن بۆئه وه ی ئیش��ی له س��ه ر بكه ن، ئه م كارنامه یه ش پێویس��تی به كۆمه ڵێك پرۆژه یاس��ا هه یه بۆئه وه ی بچێته ب��واری جێبه جێكردنه وه ، ئێستا سوننه كان پێیانوایه ئه و رێككه وتنه سیاسییه كه حكومه تی له سه ر دامه زراوه ، نزیك��ه ی %25ی جێبه جێك��راوه ، بۆی��ه لیژنه یه كیان له هه مو كوتله كان دروستكردوه له په رله مان��ی عێ��راق ب��ۆ به دواداچونی

جێبه جێكردنی كارنامه كه ی حكومه ت.یه كێك له و یاساسانه ش كه بۆ هاندانی جێبه جێكردنی ئه و كارنامه یه خراوه ته ڕو، یاس��ای لێپرس��ینه وه و دادوه ریی��ه ، كه گه ڕانه وه ی به عسییه كۆنه كان خراوه ته ناو ئه م پرۆژه یاسایه وه و كارئاسانی ده كات بۆ

البردنی له مپه ره كانی ب��ه رده م گه ڕانه وه ی ئه ندامانی پێش��وی به عس��ی قه ده غه كراو له ئاینده یه كی چاوه ڕوانده كرێت له عێراقدا و نزیك��دا بێته په رله مانی عێ��راق بۆئه وه ی

گفتوگۆی له باره وه بكرێت.ئه نجومه ن��ی پڕۆژه یاس��اكه ئێس��تا وه زیرانی بڕیوه و له الیه ن ئه و ئه نجومه نه وه په سه ندكراوه ، پێش��تر خرابوه به رنامه ی دانیش��تنه كانی په رله مان��ه وه ، به اڵم ئه و میكانیزمه ی كه پێ��ی هاتبو كه موكورتی تێداب��و، بۆی��ه له الی��ه ن په رله مان��ه وه ره تكرای��ه وه به وپێیه ی ده بێت به س��یاقی یاسایی خۆی بێت. به وته ی په رله مانتارێكی له وه زیره "هه ندێ��ك له به غ��دا، كوردیش كورده كان دودڵبون له س��ه ر ئ��ه و پرۆژه یاس��ایه و هه ندێكیش��یان ده نگیان نه داوه

له سه ری ".عه ره به سوننه كان ده خوازن ده سته یه كی تایبه ت دروستبكرێت بۆئه وه ی به شێوه یه كی ورد كاربكه ن بۆ دیاریكردنی ئه و ئه ندامانه ی كه شایسته ی ئه وه ن بگه ڕێنرێنه وه بۆ ناو ژیانی سیاس��ی و گش��تیی ، نه ك ئه وانه ی له تاوانكارییه كان��ی هه ب��وه ده س��تیان س��ه رده می سه دام حسێن دژ به هاواڵتیانی

عێراق. حه دی��دی ، ئیس��ماعیل له وباره ی��ه وه سه رۆكی عه شیره تی حه دیدی كه عه ره بی سوننه ن و ماوه ی چه ند ساڵێك وه ك جێگری پارێ��زگاری كه رك��وك خزمه ت��ی كردوه ،

ده ڵێت، "ئێستا داعش بوه ته مه ترسییه كی گه وره له س��ه ر هه مومان، بۆی��ه عه ره به س��وننه كان ده خ��وازن ببین به به ش��ێك له و هێ��زه ی كه پارێزگاری��ی له هاواڵتیان

ده كه ن".ئه و له باره ی گه ڕانه وه ی به عسییه كانه وه

ده ڵێت، "له ناو س��وپای پێش��وی عێراقدا پرۆفێش��ناڵ و ئه فس��ه ری چه ندی��ن نیش��تمانپه روه ر هه ن كه ده توانین س��ود

له تواناكانیان وه ربگرین".كورد پێش��ینه یه كی له بیرنه كراوی هه یه ل��ه م باره یه وه و پێش��تر مامه ڵه ی له گه ڵ كه یس��ی له مش��ێوه یه دا كردوه ، ئه وه ش كاتێك له س��اڵی 1991، ك��ورد له رێگه ی به ره ی كوردس��تانیه وه ، لێبودرنی بۆ ئه و كه سانه ده ركرد كه وه ك ئه ندامێكی حزبی به عس كاریان له گه ڵ رژێمی پێشو كردوه .

ش��وان داودی ، په رله مانت��اری ك��ورد له په رله مانی عێ��راق به ئاوێنه ی راگه یاند، "ئێمه ته نانه ت ل��ه و تاوانبارانه ش بوراوین كه به ر لێپرسینه وه ی دادگای نێوده وڵه تی ده كه ون و ئێستا به ر پرسیاری عه ره به كان ده كه وی��ن ك��ه پێم��ان ده ڵێ��ن ئێ��وه

له به عسییه كان خۆش بون". ئێستاشه وه ، پڕۆژه یاس��اكه ی له باره ی داودی ده ڵێ��ت، "به عس��ییه كان به چه ند هه نگاوێ��ك ده گه ڕێنه وه بۆ ناو پرۆس��ه ی سیاسیی ، سه ره تا ده رگایان بۆ ده كرێته وه و نیش��تمانیه وه گاردی قانون��ی له رێگه ی ده هێنرێنه وه بۆناو پرۆس��ه ی سه ربازیی ، ته نان��ه ت ب��اس ل��ه وه ش ده كرێ��ت كه

موكافه ئه ش بكرێن".ب��ۆ ش��وان داودی و په رله مانتاره كانی دیكه ی كوردیش له به غ��دا، ئه وه ی بوه ته جێگه ی پرس��یارو تائێستاش نازانن چۆن

مامه ڵه له گ��ه ڵ ئه و بابه ته دا بكه ن ئه وه یه كه "كورد تائێس��تا بۆچونێكی ئاشكرای

له سه ر ئه م یاسایه و به عسییه كان نیه ".هاوكات مه سعود حه یده ر، په رله مانتاری فراكس��یۆنی گ��ۆڕان له په رله مانی عێراق، پڕۆژه یاس��اكه وه ناوه رۆك��ی له ب��اره ی به ئاوێنه ی راگه یاند، "ئه وه به ش��ێكه له و رێككه وتنه سیاس��ییه ی كه بۆ پێكهێنانی

حكومه تی به غدا دروستبو". مه س��عود پێیوایه كه "ده بێ��ت وه زیره كورده كان له ئه نجومه نی وه زیران قس��ه یان هه بوبێت له س��ه ر ئه و بابه ت��ه ، ده نا ئه وه كه موكورتییه و نابێت ئه وان شته كان بخه نه

سه رشانی ئێمه ی په له مانتاران".ئ��ه و په رله مانتاره ی ك��ورد گه ڕانه وه ی به عس��ییه تۆمه تب��اره كان ره تده كاته وه و ده ڵێت، "له گه ڵ ئه وه نیم كه به عسییه كان له ه��ه ر پله یه ك��دا بن، بگه ڕێن��ه وه بۆناو دامه زراوه كانی ده وڵه ت به تایبه ت ئه وانه ی كه ده ستیان هه یه له تاوان و كوشتندا".

ئێس��تا به رله وه ی پرۆژه یاس��اكه بێته په رله مان، په رله مانتاران��ی كورد له به غدا داوا له سه ركردایه تی سیاسیی هه رێم ده كه ن خۆیان له س��ه ر ئه و بابه ته یه كالبكه نه وه و هه ڵوێس��تی یه كگرتویی خۆیان دابڕێژین، نه ك وه ك��و په رله مانتاران ده ڵێن، "به ڵێ و نه خێره ك��ه بۆ ئێم��ه جێمه هێڵن، چونكه ئه گه ر ئه مانه ببنه ده وڵ��ه ت، ئه وا ده بنه

دراوسێی ئێمه ".

ئا: ره وا بورهان

دوای بینینی عەبادی لەهەفتەی رابردودا، بۆ جاری دوەم لەوکاتەوەی پۆستەکەی

وەرگرتوە، سەرۆک کۆماری عێراق گەڕایەوە کوردستان و پەرلەمانتارێکیش

دەڵێت "گەڕانەوەی بۆ گواستنەوە ی بیروبۆچونی الیەنە کوردی و عێراقیەکانە".

موس��ەنا ئەمین پەرلەمانتاری یەکگرتو پێی وایە کە دەبێت سەرۆککۆمار بەرۆڵی خ��ۆی هەڵبس��ێت بۆ نزی��ک کردنەوەی دیدگای الیەنە سیاس��یەکان بەتایبەت دو ج��ۆر مامەڵەکردنی ک��ورد هەیە لەگەڵ بەغدادا، ئ��ه و په رله مانت��اره بەئاوێنەی راگەیاند "کۆبونەوەی سەرۆککۆمار لەگەڵ حیزب��ە کوردیەکان گرنگ��ی خۆی هەیە بەتایبەت کە یەکێتی و پارتی بەدو جۆری جی��اواز مامەڵە لەگەڵ بەغ��دادا دەکەن و

پێویستە دیدگاکان زیاتر لەیەکتری نزیک بکرێتەوە بۆیە گرنگە کە بۆچونەکان زیاتر لەیەکتری نزیک بکرێن��ەوە". بریاره له م هه فته یه دا س��ه رۆککۆمار له گه ڵ سه رجه م الیه نه سیاس��یه کانی هه رێمی کوردستان دوای کۆبونه وه شی یه که مین کۆببێته وه و کۆبون��ه وه ی له گه ڵ حیزبه ک��ه ی خۆیدا، ده س��تیپێکرد و گ��ۆڕان به بزوتن��ه وه ی یه که می سه ردانه که ی ، هاوشێوه ی جاری تێیدا گفتوگۆ له س��ه ر چاره س��ه رکردنی په یوه ندیه کان��ی نێ��وان هه رێ��م و به غدا

کراوه. مه عسوم له کاتی گه ڕ انه وه یدا باسی له وه كرد كه ئامانجی سه ردانه كه ی بۆ هه رێمی كوردستان كۆبونه وه له گه ڵ سه ركردایه تی كوردو سه ردانی جه الل تاڵه بانی سكرتێری گش��تی یه كێتی نیش��تمانی كوردستان و كۆبون��ه وه له گه ڵ الیه نه سیاس��ییه كانی بۆ رێگه چاره یه ك بۆئه وه ی كوردس��تانه

كێشه كانی نێوان هه رێم و به غداو هه روه ها كێش��ه كانی دیكه ی عێ��راق بدۆزرێته وه. بەچارەس��ەرکردنی کێشەکانی سەبارەت نێوان بەغداو هەرێم ئ��ەو پەرلەمانتارەی یەکگرت��و پێی وایە کە فوئاد مەعس��وم دەتوانێت رۆڵێک��ی گرنگ ببینێت و پێش گەڕانەوەش��ی چاوی بەعەبادی کەوتوە و بۆچونی عەبادی بەباش��ی دەزانێت بۆیە دەکرێت رێگەچ��ارەی گونجاو بدۆزێتەوە ، "ئێمە لەکۆبونەوەماندا داوامان لێکرد زیاتر بەڕۆڵی خۆی هەڵبسێت بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان، کە ئەوەش ئەرکی خۆیەتی".

په رله مانتاری نوره دی��ن د.ئ��ه رده اڵن له ئه نجومه ن��ی پارت��ی، فراکس��یۆنی نوێنه رانی عێراق پێی وایه فوئاد مه عسوم نه یتوانیوه به هه مان ئه و رۆاڵنه هه ڵبستێت ک��ه تاڵه بان��ی له راب��ردودا ده یبینی بۆ چاره س��ه رکردنی قه یرانه کان ، ئه و ده ڵێت "س��ه رۆک کۆمار چه ند ئه رکێکی گرنگی

له سه رشانه که ئه ویش پاراستنی ده ستور و لێک نزیک کردنه وه ی الیه نه سیاسیه کانی عێراق و ئێستاش ده توانێت له م سه ردانه یدا هه وڵبدات که الیه نه سیاسیه کان لێک نزیکتر بکاته وه ". له کاتی ده ستبه کاربونیه وه وه ک سه رۆککۆمار، فوئاد مه عسوم ئه مه جاری دوه مه ده گه ڕێته وه هه رێمی کوردس��تان و به گوێره ی زانیاریه کانی ئاوێنه ش گه ڕانه وه ی ئه مجاره ی زیاتر له پێناو لێکنزیک کردنه وه ی په یوه ندی باڵه ناکۆکه کانی حیزبه که یه تی که له ئێس��تادا ملمالنێکان گه یش��تونه ته لوتکه . پەرلەمانتاری یەکێتی لەپەرلەمانی عێراق، بەختیار شاوەیس ئاماژە بۆ ئەوە دەکات کە لەرابردودا و لەکاتی ئامادەبونی تاڵەبانیدا ئەم کێش��انە هەرهەبوە، بەاڵم لەوکات��ەدا مام ج��ەالل توانیویەتی بەبێ ئەوەی بگاتە میدیاکان چارەسەری بکات و دەڵێت "لەئێس��تادا فوئاد مەعس��ومیش دەیەوێت بەرۆڵی خۆی هەڵبس��ێت و ئەو

دانیشتنیشی بکات و چارەس��ەر کێشانە لەگ��ەڵ الیەن��ە کوردی��ەکان ب��ۆ ئ��ەو مەبەستەیە کە ناکۆکیەکانی نێوان بەغدا و هەرێم بەرەو کەمبونەوە بەرێت و هەروەها مەبەستێکی دیکەی س��ەردانەکەی ئەوە بوە کە لەرێگەی خانمی یەکەمی عێراقەوە بکات و ئاوارەکان گیر وگرفتی چارەسەری هەروەها هاتۆتەوە تا بۆچونە جیاوازەکانی ناو یەکێتیش چارەس��ەر بکات و لێکتریان نزیک بکات��ەوە و خاڵێکی گرنگی دیکەش زۆر بەالی��ەوە گرنگ ب��وە کە مام جەالل

ببینێت". رۆژی یه کش��ه ممه ، فوئاد مه عسوم بۆ چاره س��ه رکردنی کێشه کانی ناو یه کێتی، له گه ڵ ئه نجومه ن��ی ناوه ندی حیزبه که یدا کۆبوه وه و پێش��نیاری به ستنی کۆنگره ی ئینتیقال��ی ک��رد ب��ۆ چاره س��ه رکردنی کێشه کانی حیزبه که ، که ئه مه ش هۆکاری

سه ره کی سه ردانه که یه تی بۆ کوردستان.

موچه‌ی‌سیاسیی

لەكۆبون��ەوەی رۆژی )22(ی مانگی راب��ردوی نوێنەران��ی ك��ورد لەبەغدا )ئەندامە كوردەكانی پەرلەمان و وەزیرە كوردەكانی حكومەت��ی عیراق( لەگەڵ ئەندامانی هەرێم و حكومەتی سەرۆكی ئەنجومەنی ب��ااڵی نەوت و غ��از، زۆر راش��كاوانە قسەمان لەس��ەر كێشەو دارایی و سیاس��ەتی كەموكوڕییەكانی نەوتی��ی هەرێم كرد، ب��ێ چەندوچون ئەوەمان سەلماند كە حكومەتی هەرێم ل��ە)23( س��اڵی راب��ردودا لەوپەڕی بێ پالنیدا داهاتە بەدەس��تهاتوەكانی زۆریش��ی بەش��ێكی خەرجك��ردوەو بەه��ەدەرداوە، تەنیا لەماوەی )2004- 2014(دا نزیك��ەی )116( ملیار دۆالر داهاتی هەب��وە، كەچی ئەمڕۆ چەندین ملی��ار دۆالر ق��ەرزدارەو نازانێ كامە ق��ەرز بدات��ەوەو بۆ ق��ەرزی دیكەش رو لەك��وێ بكات. لەس��ااڵنی رابردودا هەم��و هەوڵێك��ی تەنیا بۆ ئ��ەوە بو كە بەش��ە بودجەی هەرێ��م لەبەغداوە زیادبكرێت، بێ ئ��ەوەی پالنی ئەوەی هەبوبێت كە بەش��ێك لەداهاتی سااڵنە ب��ۆ بوژاندنەوەی كەرتی كش��توكاڵ و سەرچاوەكانی بخاتەكارو پیشەسازیی داهاتی لەكرێخۆریی نەوت دەرباز بكات. ئەو بەرچاوی بەشێكی بەپێچەوانەوە؛ داهاتەی بۆ )بوژاندنەوەی درۆزنانە(ی هەردو حزبی دەس��ەاڵتدارتەرخانكردبو كە بۆت��ە بارێكی زۆر قورس بەس��ەر ش��انی هاواڵتیان��ەوە. یەكێ��ك ل��ەو زانیارییە مەترسیدارەی لەكۆبونەوەكەدا دركێن��را؛ زیادبونی بەردەوامی ژمارەی موچەخۆرانی هەرێمە كە سەرەڕای ئەو قەیرانە داراییەی لەس��ەرەتای س��اڵی راب��ردوەوە روی تێكردوی��ن، كەچ��ی بەرپرسانی هەرێم لەجیاتی نەهێشتنی موچەخۆرانی بندیوارو دو موچەو سێ موچە، هەر بەحس��ابی جاران كاریان كردوەو ژمارەیان زیاتریش بوە؛ پێشتر باس ل��ەوە دەكرا كە هەرێ��م مانگانە پێویس��تی بە)850( ملی��ار دینارە بۆ موچە، بەاڵم ئ��ەوەی لەكۆبونەوەكەدا بیس��تمان؛ ئێس��تا بۆتە )900( ملیار دین��ار! جا ئەمە )پالن و سیاس��ەتی دارای��ی( حكومەت بێت، چ بودجەیەك بەرگ��ەی دەگ��رێ و چ��ۆن دەتوانێت لەپێگەیەكی بەهێزەوە دانوستان لەگەڵ

بەغدا بكات؟ جگە ل��ەوە، لەكۆبونەوەكەدا ئەوەم رونكردەوە كە لەماوەی س��اڵی پاردا؛ حكومەت��ی هەرێم چوار س��ەرچاوەی داهات��ی لەبەردەس��ت ب��وە، كەچی نەیتوانی موچەی خەڵك لەكاتی خۆیدا دابی��ن ب��كات؛ 1- س��ەربەخۆ نەوتی فرشتوەو پارەكەی وەرگرتوە. 2.داهاتە ب��وە. لەبەردەس��ت ناوخۆییەكان��ی 3-قەرزی لەكۆمپانیاكان كردوە بەرامبەر نەوت��ی دەرنەهێنراو. 4-نرخی بەنزینی موچەی بۆئەوەی��ە وتیان زیادك��ردو پێ دابی��ن بكەن. كەچی س��ەرەڕای ئه وه ش نەتوان��را موچە لەكاتی خۆیدا بۆ فەرمانب��ەران دابین بكرێ. بۆیەش )گەڕانەوە ب��ۆ بەغدا(، نەبو بەیەكێك بەتاكەرێگاو ب��و بەڵكو لەرێ��گاكان، س��ەرەنجام رێككەوتنەك��ەی )12/2(ی لێ بەرهەمهات ك��ە دواتر بەهەوڵ و ماندوبونێك��ی زۆری نوێنەران��ی كورد لەبەغ��دا بەجۆرێك خرایە ناو یاس��ای بودجەی س��اڵی )2015(ەوە كە هیچ مادەیەكی سزایی بۆ هەرێم تێدا نەبێت و بڕگەیەكیش��ی ب��ۆ زی��اد نەكرێت كە هەمو نەوتی هەرێم بخرێتە بەردەستی

كۆمپانیای )سۆمۆ(وە. رێككەوتنەك��ە دەرگای فراگوزاریی ب��ۆ كردین��ەوەو یاس��ای بودج��ەش بەاڵم موچەی تێپەڕی، بەس��ەالمەتی خەڵ��ك هێش��تا لەقوڕگی ش��ێردایەو لەبازن��ەی )سیاس��ەتپێكردن( ه��ەر ده رب��از نەب��وە، نە عەب��ادی كارێكی كردوە، وێنەی مالكیمان بیرچێتەوە، نە حكومەت��ی هەرێمیش هەنگاوێكی ناوە چیتر مۆتەكەی بێباكی و گەندەڵییەكان

هەڕەشەمان لێ نەكات

به ره به یان��ی دوێنی 3/2، س��وپای عێراق و هێزه كانی حه ش��دی ش��ه عبی قۆڵه وه له سێ به رباڵویان هێرش��ێكی كرده سه ر ش��اری تكریت، هه رچه نده حه ی��ده ر عه ب��ادی س��ه رۆك وه زیران دانیش��توانی ئه و شاره سوننه نشینه ی دڵنی��ا ك��رده وه له وه ی كه نه ترس��ن تۆڵه یان لێناكرێته وه ، به اڵم سوننه كان كه وتنی تكریت به ده س��تی شیعه كان، به تێكش��كانی قه اڵیه ك��ی به هێزی��ان

ده زانن.تكری��ت ك��ه له زمان��ی ئاش��وریدا به مان��ای "ق��ه اڵ" دێ��ت و ده كه وێت��ه ب��ه ری راس��تی روب��اری دیجل��ه وه و 180 كلیۆمه ت��ر له باك��وری به غ��داوه له باش��وری كیلۆمه تریش 330 دوره و دوه می سه ده ی له نیوه ی موسڵه وه یه ، بیس��ته مه وه رۆڵێكی گرنگی له مێژوی عێراق و ناوچه ك��ه دا بینیوه ، له ڕێگه ی فه رمانده ی كۆمه ڵێ��ك به رهه مهێنانی ك��ه ش��ه ڕه نگێزه وه ، س��ه ربازی گرنگترینیان سه دام حسێنی سه رۆكی

پێشوتری عێراقه .به درێژایی زیاتر له 45 س��اڵ ، ئه وه تكریتییه كان بون كه هاوكێشه ی هێزو مێژوی عێراقیان به ئاگرو خوێن نوسی ،

كه له ناوه ڕاستی ده یه ی 1960ه وه تایه ر یه حیا بوه س��ه رۆك وه زیران و پاشان ئه حمه د حه سه ن به كر و سه دام حسێن

هاتنه سه ر ده سه اڵت.تا ئ��ه و ده مه ی به عس��یه كان هاتنه س��ه ر حوكم، له ڕوی ئیداریه وه شاری تكریت قه زایه كی س��ه ر به به غدا بو، ئیتر له و س��اڵه به دوا ب��و به پارێزگا و ناوی "س��ه اڵحه دین"ی لێن��را، به ناوی س��ه اڵحه دینی ئه یوبی��ه وه كه تكریت

زێد و شوێنی له دایكبونی بو.ش��اری تكریت ك��ه به به ربه س��تی سروش��تی قایم ده وره دراوه و ژماره ی ه��ه زار 750 نزیك��ه ی دانیش��توانی كه سه ، مه ڵبه ندی خێڵه كانی تكریتیی و دوری و حه دیس��یه كان و ئه لبوناس��رو جه نابیه ، ئه م خێاڵنه به وه به ناوبانگن كه سه یریان لێدێت یه كێكیان به مردنی ئه وان نه كوژرێ��ت، بمرێت و ئاس��ایی رۆڵێكی كارای��ان له فه رمانده یی كردنی كوه یت و ئێ��ران و عێراق و جه نگه كانی ئه مه ریكادا بینیوه . هه ر ئه مانیش بون كه ده س��ه اڵتی سوننه كانیان له عێراقدا هه رچی زیاتر پت��ه وو به هێزو گه وره تر تكریتانه ش ئ��ه م به نه مانی ك��ردوه ، له ده سه اڵتدا، باری سوننه كان به ته واوی

كه وته لێژی و له په راوێز خران. له گه ڵ هاتن��ی داعش، له حوزه یرانی رابردودا تكریت یه كێك بو له و شارانه ی كه به ئاسانی كه وته ده ست چه كدارانی ده وڵه تی ئیس��المیه وه ، ب��ه اڵم هاتنی داعش نه ك هه ر نه یتوانی س��وننه كان له و كه وتنه ی تێیكه وتون هه ڵسێنێته وه ، به دوای گ��ه وره ی كاره س��اتی به ڵكو خۆیدا هێناوه بۆیان. هێزه كانی شیعه به پش��تیوانی حزبواڵو ئێران، به وپه ڕی گوڕ وتین��ه وه كه وتن��ه تێكش��كاندنی س��وننه كان، ئه مه ش جێ��ی نیگه رانی

واڵتانی سوننه ی كه نداوو توركیایه . به پێی رۆژنامه ی فیگارۆی فه ره نسی ، له سه روبه ندی ئه م شه ڕ و گۆڕانكاریانه دا نف��وزو له هه ڵكش��انی ئیم��ارات زۆر ده س��ه اڵتی ئێران ده ترسێت له عێراق، فی��گارۆ ل��ه زاری پرۆفیس��یۆر "عه لی نه عیمی " كه له ناوه نده ده سه اڵتداره كانی ئیماراته وه نزیك��ه رایگه یاندوه كه یۆ پێویس��ته داعش به ره نگاربون��ه وه ی س��تراتیژییه كی تر له پێ��ش بگیرێت، واڵتان��ی كه ن��داو نیگ��ه ران و ناڕازین له وه ی ئه مه ریكا له ڕێگه ی ئاس��مانی و

س��وپای عێراق و حه شدی شه عبی كه له ئێرانه وه نزیكن، هێرش بكه نه س��ه ر تكریت و موس��ڵ ، له و روانگه یه وه ی كه له زۆرب��ه ی ئه و ش��وێنانه ی هێزه كانی شیعه له ده ستی داعشیان سه ندوه ته وه ،

قه تڵوعامی سوننه یان كردوه .ئه مه له كاتێكدایه كه ده رهێنانی تكریت له ده س��تی داعش رێگه بۆ گرتنه وه ی شاری موسڵ خۆش ده كات، كه ئێستا س��وپای عێراق و هێزی پێش��مه رگه و حه شدی ش��ه عبی له ئاماده كاریدان بۆ

كۆنتڕۆڵ كردنه وه ی .

تكریت قه اڵی سوننه كان

پرۆفایل

هه ندێك له وه زیره كورده كان دودڵبون له سه ر پرۆژه یاسای

گه ڕانه وه ی به عسییه کان و هه ندێكیشیان ده نگیان پێنه دا

‌ئا:‌شیروان‌شه‌ریف

زۆرجار‌وه‌زاره‌تی‌‌سامانه‌‌سروشتیه‌كان‌له‌بواره‌كانی‌‌خه‌رجیدا‌وه‌ك‌وه‌زاره‌تێكی‌‌خاوه‌ن‌ده‌سه‌اڵت‌ده‌رده‌كه‌وێت‌تا‌ئه‌و‌ئاسته‌ی‌‌به‌بێ‌‌گه‌ڕانه‌وه‌‌بۆ‌هیچ‌دامه‌زراوه‌یه‌كی‌‌تر‌ملیۆنان‌دۆالر‌ده‌خاته‌‌خه‌رجییه‌وه‌،‌

په‌رله‌مانتارانیش‌هۆكاره‌كه‌‌بۆ‌نه‌بونی‌‌دامه‌زراوه‌یی‌‌له‌هه‌رێم‌و‌فه‌وزای‌‌ئیداری‌‌و‌

سیاسی‌‌ده‌گێڕنه‌وه‌.

ب��ه‌ده‌ر‌له‌دۆس��یه‌ی‌‌ن��ه‌وت‌له‌ڕوی‌‌هه‌نارده‌كردن��ه‌وه‌،‌ گرێبه‌س��تكردن‌و‌وه‌زاره‌تی‌‌سامانه‌‌سروشتیه‌كان‌بوه‌ته‌‌له‌كۆنتڕۆڵكردنی‌‌ یه‌ك��ه‌م‌ كاره‌كته‌ری‌‌داه��ات‌و‌س��امانی‌‌هه‌رێ��م‌و‌ته‌نانه‌ت‌

هه‌ندێكجار‌خه‌رجكردنیشی‌.‌له‌كاتێكدا‌پێویس��ته‌‌پرسی‌‌سامان‌و‌داهات‌بخرێته‌ژێر‌ده‌سه‌اڵتی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌

دارایی‌‌و‌ئابوری‌.به‌پێی‌‌ئه‌و‌به‌دواداچونه‌وه‌ی‌‌دیوانی‌‌به‌خه‌رجییه‌كانی‌‌ دارای��ی‌‌ چاودێ��ری‌‌س��اڵی‌‌2014ی‌‌وه‌زاره‌ت��ی‌‌س��امانه‌‌ده‌ركه‌وتوه‌‌ كردویه‌تی‌‌ سروشتیه‌كاندا‌له‌بودجه‌ی‌‌ئه‌و‌ساڵه‌‌وه‌زاره‌تی‌‌ناوبراو‌بڕی‌‌‌3.5س��ێ‌‌ملیۆن‌و‌پێنج‌س��ه‌د‌دۆالری‌‌داوه‌ته‌‌رێكخراوی‌‌ئینستیتیوی‌‌

رۆژهه‌اڵتی‌‌ناوه‌ڕاست‌)میری‌(.ئ��ه‌و‌خه‌رجی��ه‌‌له‌كاتێكدایه‌‌به‌پێی‌‌یاسای‌‌ئسوڵی‌‌موحاسه‌بات‌و‌ئه‌عرافی‌‌مه‌س��ره‌فی‌‌هه‌مو‌خه‌رجییه‌ك‌ده‌بێت‌

ئه‌نجام‌ داراییه‌وه‌‌ وه‌زاره‌ت��ی‌‌ له‌الیه‌ن‌بدرێت.

له‌و‌باره‌یه‌وه‌‌ش��اره‌زایه‌كی‌‌ئابوری‌‌به‌ئاوێن��ه‌ی‌‌راگه‌یان��د‌"بابه‌ته‌كه‌‌زۆر‌ل��ه‌ڕوه‌‌گه‌نده‌ڵی‌‌و‌ نایاس��اییه‌‌و‌جگه‌‌ده‌چێت��ه‌‌ زیات��ر‌ ناش��ه‌فافیه‌كه‌ی‌‌خان��ه‌ی‌‌سیاس��یه‌وه‌‌ب��ه‌وه‌ی‌‌چۆن‌وه‌زاره‌تی‌‌سامانه‌‌ له‌رێی‌‌ هه‌وڵده‌درێت‌به‌سه‌ر‌ ده‌ستبگیرێت‌ سروشتیه‌كانه‌وه‌‌ش��ێوه‌‌ به‌هه‌مان‌ كاره‌بادا،‌ وه‌زاره‌تی‌‌له‌رێی‌‌هه‌مان‌وه‌زاره‌ته‌وه‌‌ئه‌و‌ویس��ته‌‌هه‌یه‌‌كه‌‌ئه‌رزش‌ب��ۆ‌وه‌زارتی‌‌دارایی‌‌

نه‌هێڵرێته‌وه‌".‌ئه‌و‌ش��اره‌زایه‌‌كه‌‌نه‌یویس��ت‌ناوی‌‌بهێنرێت‌‌ئه‌وه‌ش��ی‌‌وت،‌ده‌س��ه‌اڵتی‌‌ره‌های‌‌وه‌زاره‌تی‌‌سامانه‌‌سروشتیه‌كان‌ئه‌گه‌ر‌تۆزێك‌فراوانت��ر‌لێی‌‌بڕوانیت‌وه‌ك‌ئه‌وه‌‌وایه‌‌حكومه‌ت‌دو‌وه‌زاره‌تی‌‌

دارایی‌‌هه‌بێت.الی‌‌خۆی��ه‌وه‌‌رێكخ��راوی‌‌می��ری‌‌وێنه‌یه‌كی‌‌ ك��ه‌‌ له‌رونكردنه‌وه‌یه‌ك��دا‌به‌ئاوێنه‌‌گه‌یش��توه‌‌ده‌ڵێت،‌پێش��تر‌س��اڵه‌یان‌ پێنج‌ پالنی‌‌ پرۆپۆزه‌ڵێكی‌‌پێشكه‌ش��كردوه‌‌و‌له‌سه‌ر‌بنه‌مای‌‌ئه‌و‌ئه‌نجومه‌نی‌‌ له‌الی��ه‌ن‌ پڕۆپۆزه‌ڵ��ه‌ش‌هه‌رێمی‌‌بۆ‌نه‌وت‌و‌گاز‌به‌بڕیاری‌‌ژماره‌‌)1601(‌له‌‌)2013/12/20(‌ره‌زامه‌ندی‌‌له‌س��ه‌ر‌دراوه‌‌و‌ب��ره‌‌پاره‌كه‌ی��ان‌بۆ‌

دابینكراوه‌.سه‌باره‌ت‌به‌هه‌مان‌پرس‌و‌له‌وه‌اڵمی‌‌ئه‌و‌پرسیاره‌ی‌‌ئایا‌كێ‌‌و‌به‌چ‌یاسایه‌ك‌ئه‌و‌ده‌سه‌اڵته‌‌دراوه‌ته‌‌وه‌زاره‌تی‌‌سامانه‌‌

په‌رله‌مانی‌‌ ئه‌ندام��ی‌‌ سروش��تیه‌كان‌كوردستان‌له‌فراكسیۆنی‌‌گۆڕان،‌فایه‌ق‌مس��ته‌فا‌به‌ئاوێن��ه‌ی‌‌راگه‌یاند،‌"ئه‌و‌ده‌سه‌اڵته‌‌به‌هۆی‌‌نه‌بونی‌‌دامه‌زراوه‌ییه‌‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردس��تاندا،‌سه‌رفكردنی‌‌هه‌ر‌بڕه‌‌پاره‌یه‌ك‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌بودجه‌‌كه‌‌له‌س��ااڵنی‌‌رابردوه‌وه‌‌ب��ه‌و‌جۆره‌‌هات��وه‌،‌یه‌كێك��ه‌‌ل��ه‌و‌هۆكاران��ه‌ی‌‌كه‌‌ئێمه‌ی‌‌ب��ه‌و‌قه‌یران��ه‌‌گه‌یاندوه‌‌و‌یه‌كێك��ه‌‌ل��ه‌و‌كه‌له‌ب��ه‌ر‌و‌گه‌نده‌ڵییه‌‌گه‌ورانه‌ی‌‌له‌سیاسه‌تی‌‌دارایی‌‌هه‌رێمی‌‌

كوردستاندا‌هه‌یه‌".ئه‌وه‌ش��ی‌‌وت،‌هه‌تا‌دۆسیه‌ی‌‌نه‌وت‌به‌دامه‌زراوه‌یی‌‌نه‌كرێت‌ناتوانرێت‌رێگه‌‌

له‌وكاره‌‌بگیرێت.ئ��ه‌و‌په‌رله‌مانت��اره‌‌ئاماژه‌ش��یدا،‌"دامه‌زراوه‌ییكردن��ی‌‌دۆس��یه‌ی‌‌نه‌وت‌كۆنتڕۆڵكردن��ی‌‌ هه‌ن��گاوی‌‌ یه‌ك��ه‌م‌داهاته‌كه‌یه‌ت��ی‌،‌ئه‌م��ه‌ش‌له‌ڕێی‌‌ئه‌و‌پرۆژه‌یاس��ایه‌وه‌‌ده‌بێت‌كه‌‌تائێس��تا‌دواخ��راوه‌‌و‌په‌س��ه‌ندنه‌كراوه‌‌و‌بریتیه‌‌له‌پرۆژه‌‌یاس��ای‌‌سندوقی‌‌داهاته‌كانی‌‌نه‌وت‌كه‌‌راپۆرته‌كه‌ی‌‌ئاماده‌یه‌‌و‌ئومێد‌ده‌كه‌ین‌له‌سه‌ره‌تای‌‌ئه‌م‌خولی‌‌گرێدانه‌‌

بتوانین‌په‌سه‌ندی‌‌بكه‌ین".له‌به‌رامبه‌ر‌ده‌س��ه‌اڵتی‌‌ره‌ها‌كراوی‌‌وه‌زاره‌ت��ی‌‌س��امانه‌‌سروش��تیه‌كان،‌بێ‌‌ده‌نگ��ی‌‌و‌الوازی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌دارایی‌‌به‌دیده‌كرێت،‌په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌‌گۆڕان‌له‌و‌باره‌یه‌وه‌‌ده‌ڵێ��ت،‌ئه‌و‌دیارده‌یه‌‌له‌سااڵنی‌‌رابردو‌له‌كابینه‌كانی‌‌پێشودا‌هه‌بوه‌‌و‌به‌ملیاره‌ها‌دۆالر‌نه‌ك‌ملیۆنان‌

له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌یاسای‌‌بودجه‌‌سه‌رفكراوه‌و‌وتی‌،‌ئه‌وه‌ن��ده‌ی‌‌ئاگاداربم‌وه‌زاره‌تی‌‌دارای��ی‌‌هه‌نگاوی‌‌زۆری‌‌ن��اوه‌،‌به‌اڵم‌هه‌م��و‌هه‌ن��گاوه‌كان‌ناكات��ه‌‌ئه‌وه‌ی‌‌

به‌دامه‌زراوه‌یی‌‌ داهاته‌ك��ه‌ی‌‌ ن��ه‌وت‌و‌بكرێت،‌ك��ه‌‌به‌دامه‌زراوه‌یش‌كرا‌رێگه‌‌له‌میزاج‌و‌ده‌سه‌اڵتی‌‌شه‌خس‌ده‌گرێت.ئاوێنه‌‌چه‌ند‌جارێ��ك‌په‌یوه‌ندیكرد‌س��امانه‌‌ وه‌زاره‌ت��ی‌‌ به‌وته‌بێ��ژی‌‌سروشتیه‌كان،‌ئاالن‌عه‌توف‌و‌وته‌بێژی‌‌نوێ��ی‌‌وه‌زاره‌ت��ی‌‌دارای��ی‌‌و‌ئابوری‌،‌ئه‌حم��ه‌د‌عه‌بدولره‌حمان،‌به‌اڵم‌هه‌مو‌هه‌وڵ��ه‌كان‌بێئ��اكام‌ب��ون‌و‌وه‌اڵمی‌‌

په‌یوه‌ندییه‌كان‌نه‌درانه‌وه‌.ئه‌ندام��ی‌‌ باره‌ی��ه‌وه‌‌ ل��ه‌و‌ ه��ه‌ر‌له‌فراكسیۆنی‌‌ كوردس��تان‌ په‌رله‌مانی‌‌یه‌كێت��ی‌،‌گ��ۆران‌ئ��ازاد‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یان��د،‌"یه‌كێك��ه‌‌له‌گرفته‌كان��ی‌‌حكوم��ه‌ت‌كه‌‌له‌كابینه‌ی‌‌پێشوش��دا‌به‌دیده‌كرا،‌ئه‌وه‌ی��ه‌‌كه‌‌حكومه‌ت‌دو‌قاسه‌ی‌‌هه‌یه‌،‌قاسه‌یه‌ك‌الی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌قاسه‌یه‌ك‌الی‌‌ سامانه‌‌سروشتیه‌كان‌و‌وه‌زاره‌تی‌‌دارایی‌،‌كه‌‌ئه‌مه‌ش‌وایكردوه‌‌به‌رپرسیارێتی‌‌په‌رت‌بێت‌و‌هه‌ر‌الیه‌ك‌

ئه‌وه‌ی‌‌تر‌تۆمه‌تباربكات".ئ��ه‌و‌ به‌س��ه‌رچاوه‌ی‌‌ س��ه‌باره‌ت‌س��ه‌ره‌كی‌‌ هۆكاری‌‌ وت��ی‌،‌ گرفته‌ش‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌سندوقی‌‌داهاته‌‌نه‌وتیه‌كان‌دروس��تنه‌كراوه‌‌ت��ا‌داهات��ی‌‌نه‌وتی‌‌بخرێته‌‌ن��اوو‌له‌ژێر‌چاودێری‌‌و‌بڕیاری‌‌

په‌رله‌ماندا‌خه‌رجبكرێت.گۆران‌ئه‌وه‌ش��ی‌‌وت،‌هه‌ندێك‌جار‌س��امانه‌‌ وه‌زاره‌تی‌‌ خه‌رجیاته‌كان��ی‌‌گ��ه‌وره‌ی‌‌ سروش��تیه‌كان‌خزمه‌ت��ی‌‌كراوته‌‌ده‌س��تكه‌وتی‌‌ به‌اڵم‌ پێكراوه‌،‌

كه‌سی‌.

گرفتی‌داراییه‌‌كه‌‌كێشه‌ی‌‌گه‌وره‌ی‌‌بۆ‌بواری‌‌داهات‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌هێناوه‌ت��ه‌‌ئاراوه‌‌و‌به‌درێژایی‌‌س��اڵی‌‌راب��ردو‌له‌قه‌یران��ی‌‌دارای��ی‌‌و‌نه‌مانی‌‌دراو‌له‌بانكه‌كان‌و‌دواخس��تنی‌‌موچه‌‌و‌په‌كخستنی‌‌پڕۆژه‌كاندا‌خۆی‌‌ده‌رخست،‌به‌ته‌نها‌لێكه‌وت��ه‌‌و‌كاریگه‌ری‌‌ئابوری‌‌نه‌بوه‌‌به‌ڵكو‌ده‌رهاویشته‌ی‌‌سیاسیشی‌‌

لێبه‌دیده‌كرێت.تاچه‌ن��د‌ ئ��ه‌وه‌ی‌‌ ده‌رب��اره‌ی‌‌ده‌سه‌اڵته‌كه‌ی‌‌س��امانه‌‌سروشتیه‌كان‌وه‌ك‌هۆكارێكی‌‌سیاسی‌‌به‌كارده‌هێنرێت‌په‌رله‌مانتار‌فایه‌ق‌مسته‌فا‌رایگه‌یاند،‌به‌هۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌سیس��تمی‌‌حوكمڕانی‌‌له‌واڵتی‌‌ئێمه‌دا‌سیس��تمێكی‌‌ساخڵه‌م‌نیه‌،‌بۆیه‌‌چاوه‌ڕوان��ی‌‌ئه‌وه‌‌ده‌كرێت‌له‌ن��او‌كابینه‌یه‌ك��دا‌ك��ه‌‌له‌پێكهاته‌‌سیاس��یه‌‌جیاوازه‌كان‌دروستكرابێت،‌ئه‌م‌ملمالنێی��ه‌‌ره‌نگدانه‌وه‌ی‌‌هه‌بێت‌و‌كاردانه‌وه‌ی‌‌زۆر‌سلبی‌‌هه‌بێت‌له‌سه‌ر‌

خزمه‌تگوزارییه‌كان.وتیش��ی‌،‌تا‌ئه‌وكات��ه‌ی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌نه‌كرێت��ه‌‌ سروش��تیه‌كان‌ س��امانه‌‌وه‌زاره‌تێكی‌‌ئاس��ایی‌‌كه‌‌ته‌نها‌له‌ڕوی‌‌ته‌كنیكی��ه‌وه‌‌په‌یوه‌ن��دی‌‌به‌نه‌وته‌وه‌‌هه‌بێت،‌نه‌ك‌وه‌ك‌ئێستا‌كه‌‌كۆنتڕۆڵی‌‌ته‌واوی‌‌نه‌وته‌كه‌ی‌‌كردبێت‌و‌ئاراسته‌ی‌‌سیاس��ه‌ته‌كه‌ی‌‌كردبێ��ت،‌ت��ا‌له‌مه‌‌گیروگرفتانه‌‌ ئه‌و‌كێشه‌و‌ دانه‌ماڵدرێت‌به‌رده‌وام‌ده‌بن‌و‌له‌روی‌‌سیاسیشه‌وه‌‌ئ��ه‌و‌حاڵه‌تان��ه‌‌كاریگ��ه‌ری‌‌ده‌بێت‌و‌

ئاسه‌واره‌كانیشی‌‌دیاره‌.

‌ئا:‌هانا‌چۆمانی‌

به‌شێكی‌‌زۆری‌فه‌رمانبه‌ران‌له‌ئێستادا‌سه‌رقاڵی‌‌گواستنه‌وه‌ی‌‌راژه‌كانیان‌بۆ‌ئه‌و‌شوێنانه‌ی‌‌كه‌‌موچه‌و‌ده‌رماڵه‌ی‌‌به‌رزو‌كاته‌كانی‌‌ده‌وامكردن‌به‌گونجاو‌

ده‌زانن،‌ئه‌مه‌ش‌وه‌ك‌به‌رپرسان‌ده‌ڵێن،‌"هه‌ندێك‌فه‌رمانگه‌ی‌‌پڕكردوه‌و‌

هه‌ندێكیشی‌‌قڕكردوه‌".‌

له‌ق��ه‌زای‌‌ فه‌رمانب��ه‌ران‌ له‌ئێس��تادا‌چۆمان‌به‌لێشاو‌ڕو‌له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌سنوریی‌حاجی‌ئۆمه‌ران‌ده‌كه‌ن‌و‌داموده‌زگاكانی‌حكومه‌ت‌له‌و‌قه‌زایه‌‌جێده‌هێڵن،‌چونكه‌‌ل��ه‌و‌كۆمه‌ڵگه‌ی��ه‌‌ده‌رماڵ��ه‌‌و‌موچه‌ی‌زیاتریان‌ده‌ستده‌كه‌وێت،‌ئه‌وه‌ش‌قه‌یرانی‌بێ‌فه‌رمانبه‌ری‌له‌قه‌زاكه‌‌دروستكردوه‌.

به‌رپرس��ی‌فه‌رمانگه‌ی‌گه‌شتوگوزاری‌چۆم��ان،‌هون��ه‌ر‌ئه‌حمه‌د‌ب��ۆ‌ئاوێنه‌‌موچ��ه‌‌و‌ هاوتانه‌بون��ی‌‌ رایگه‌یان��د،‌ده‌رماڵه‌و‌كاته‌كانی‌‌ده‌وامكردن،‌هه‌ندیك‌فه‌رمانگ��ه‌ی‌‌پڕو‌هه‌ندێ��ك‌فه‌رمانگه‌ی‌‌قڕكردوه‌.‌زۆری‌‌داواكاری‌‌فه‌رمانبه‌رانیش‌بۆ‌گواس��تنه‌وه‌یان‌بۆ‌ئه‌و‌فه‌رمانگانه‌ی‌‌ك��ه‌‌موچ��ه‌و‌ده‌رماڵه‌یان‌باش��ه‌‌بۆته‌‌له‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌ زۆرێك‌ هه‌رچه‌نده‌‌ دیارده‌‌فه‌رمانگ��ه‌كان‌ڕه‌زامه‌ندی‌‌گواس��تنه‌وه‌‌ناده‌ن،‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌‌به‌چاره‌سه‌ر‌نابینم.‌

هونه‌ر‌ب��ۆ‌رێگریكردن‌له‌و‌دیاریده‌یه‌و‌پێویس��ته‌‌ ده‌ڵێ��ت،‌ چاره‌س��ه‌ركردنی‌ب��ۆ‌ په‌رله‌م��ان‌هه‌ن��گاو‌ حكوم��ه‌ت‌و‌هاوتاكردن��ی‌‌موچ��ه‌‌بنێ��ت.‌ئێس��تا‌به‌لێش��او‌ فه‌رمانبه‌ران‌ له‌قه‌زای‌چۆمان‌داوای‌‌گواس��تنه‌وه‌‌ده‌كه‌ن‌بۆ‌كۆمه‌ڵگای‌‌ده‌روازه‌ی‌‌س��نوری‌‌نێوده‌وڵه‌تی‌‌حاجی‌ئۆمه‌ران،‌هۆكاره‌كه‌شی‌‌ئه‌و‌ژماره‌‌زۆره‌ی‌ئیمتیازات‌و‌پاره‌یه‌یه‌‌كه‌‌له‌م‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌‌

دایه‌.به‌رپرس��ی‌ ك��ه‌‌ م��ن‌ وتیش��ی‌،‌فه‌رمانگه‌یه‌كم‌له‌قه‌زای‌چۆمان‌ئه‌سته‌مه‌‌بتوان��م‌ب��ڕوا‌به‌فه‌رمانبه‌رێك‌بهێنم‌الی‌

من‌بێ��ت‌ی��ان‌راژه‌ی‌بگوازێت��ه‌وه‌‌بۆ‌فه‌رمانگه‌كه‌م،‌چونكه‌‌نه‌‌ئه‌و‌ده‌رماڵه‌یه‌‌هه‌یه‌‌ك��ه‌‌وه‌ك‌گومرگی‌حاجی‌ئۆمه‌ران‌بێت‌ن��ه‌‌ئ��ه‌و‌ئیمتیازاتانه‌‌و‌ش��ێوازی‌ده‌وام��ی‌ئه‌وێش‌هه‌یه‌،‌بۆی��ه‌‌ئێمه‌‌بێ‌فه‌رمانبه‌ر‌ماوینه‌ته‌وه‌و‌توش��ی‌قه‌یرانی‌

بێ‌فه‌رمانبه‌ری‌بوین.فه‌رمانگه‌ی‌‌داواكاری‌‌گش��تی‌‌چۆمان‌یه‌كێكی‌‌تره‌‌له‌و‌فه‌رمانگانه‌ی‌‌كێش��ه‌ی‌نه‌بونی‌فه‌رمانبه‌ری‌توش‌بوه‌‌و‌له‌ماوه‌ی‌‌راب��ردودا‌به‌نوس��راوێك‌كه‌‌ئاراس��ته‌ی‌قه‌رزاكه‌ی‌ داموده‌زگاكان��ی‌ س��ه‌رجه‌م‌

كردبو‌داوای‌‌گه‌ڕان��ه‌وه‌ی‌‌فه‌رمانبه‌رانی‌‌"بن‌دیوار"ی‌‌كردبو‌تا‌بگه‌ڕێنه‌وه‌‌س��ه‌ر‌كاره‌كانی��ان‌بۆ‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌قه‌یرانی‌كه‌می‌فه‌رمانبه‌ر‌له‌و‌شاره‌‌چاره‌سه‌ر‌بكرێت.

دادوه‌ری‌داواكاری‌گش��تی،‌به‌دره‌دین‌قادر‌به‌ئاوێنه‌ی‌وت،‌راس��ته‌‌كێش��ه‌ی‌فه‌رمانبه‌رمان‌هه‌یه‌‌و‌ئه‌و‌قه‌یرانه‌‌توشی‌قه‌زاك��ه‌‌هات��وه‌،‌به‌اڵم‌ئێم��ه‌‌ناتوانین‌زۆر‌له‌كه‌س‌بكه‌ین‌بۆ‌ئ��ه‌وه‌ی‌راژه‌یان‌نه‌گوازن��ه‌وه‌،‌چونكه‌‌ئ��ه‌وه‌‌په‌یوه‌ندی‌به‌خودی‌فه‌رمانبه‌ران��ه‌وه‌‌هه‌یه‌‌و‌به‌پێی‌

یاساش‌رێكخراوه‌.

گش��تاندنه‌كه‌یان‌ ده‌دات‌ ئام��اژه‌ش‌له‌ب��اره‌ی‌‌فه‌رمانب��ه‌ری‌‌"ب��ن‌دی��وار"‌وتی‌،‌ ب��وه‌‌و‌ س��ه‌ركه‌وتو‌ تاڕاده‌ی��ه‌ك‌ده‌مانه‌وێت‌بابه‌ته‌كه‌‌له‌دیارده‌وه‌‌بكه‌ینه‌‌په‌یوه‌ندی‌‌ ئ��ه‌وه‌ش‌ ته‌نه��ا‌ حاڵ��ه‌ت‌و‌

به‌ئێمه‌وه‌‌هه‌یه‌‌و‌له‌ده‌سه‌اڵتماندایه‌.راژه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران��ه‌ی‌ ل��ه‌و‌ یه‌كێك‌گواستۆته‌وه‌‌بۆ‌گومرگی‌حاجی‌ئۆمه‌ران‌له‌یه‌كێ��ك‌ پێش��تر‌ وت،‌ به‌ئاوێن��ه‌ی‌له‌فه‌رمانگه‌كانی‌‌سه‌نته‌ری‌قه‌زای‌چۆمان‌ده‌وامم‌ده‌كرد،‌ب��ه‌اڵم‌ده‌وامه‌كه‌م‌هه‌مو‌

رۆژێك‌بو‌پاره‌كه‌شی‌زۆر‌كه‌م‌بو.

ئ��ه‌و‌فه‌رمانبه‌ره‌‌كه‌‌نه‌یویس��ت‌ناوی‌بهێنرێت‌وتیشی‌،‌ئێس��تا‌لێره‌ده‌رماڵه‌‌و‌پاره‌ی‌باشه‌‌من‌له‌شوێنی‌پێشتری‌‌خۆم‌نزیكه‌ی‌‌500ه��ه‌زارم‌وه‌رده‌گرت،‌به‌اڵم‌له‌گومرگی‌حاجی‌ئۆمه‌ران‌نزیكه‌ی‌یه‌ك‌ملی��ۆن‌و‌‌100هه‌زار‌دین��ار‌وه‌رده‌گرم،‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌شدا‌ده‌وامی‌ئێستام‌مانگانه‌‌

ته‌نیا‌‌15رۆژه‌.س��ه‌باره‌ت‌به‌و‌دیارده‌یه‌‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌گومرگ��ی‌حاج��ی‌ئۆمه‌ران،‌مه‌س��عود‌ئ��ه‌و‌ به‌ه��ۆی‌ وت��ی‌،‌ بارتێل��ی‌ئیمتیازاتانه‌وه‌ی��ه‌‌له‌موچ��ه‌‌و‌ده‌وام‌كه‌‌

له‌فه‌رمانگه‌ك��ه‌ی‌‌ئه‌وان��دا‌هه‌یه‌‌و‌به‌پێی‌‌رێنمایی‌‌رێكخراوه‌.‌

ئه‌وه‌ش��ی‌‌وت،‌"به‌اڵم‌ئێم��ه‌‌نزیكه‌ی‌شه‌ش‌مانگه‌‌هیچ‌مامه‌ڵه‌یه‌كمان‌نه‌كردوه‌‌بۆ‌ئه‌وانه‌ی‌ده‌یانه‌وێت‌راژه‌یان‌بگوازنه‌وه‌،‌

چونكه‌‌به‌پێی‌بڕیار‌راگیراوه‌".‌كۆمه‌ڵگای‌سنوری‌نێوده‌وڵه‌تی‌حاجی‌ئۆم��ه‌ران‌تاك��ه‌‌س��نوری‌نێوده‌وڵه‌تی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردس��تان‌و‌كۆماری‌ئیسالمی‌ئێران��ه‌‌له‌س��نوری‌پارێ��زگای‌هه‌ولێرو‌به‌یه‌كێك‌له‌هه‌ره‌‌گومرگه‌‌پڕ‌داهاته‌كانی‌

هه‌رێمی‌كوردستان‌داده‌نرێت.

ئابوری)468(‌سێشه‌ممه‌‌2015/3/3 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

هێز له جیاتی یاسا ده سه اڵتی خه رجكردن ده داته وه زاره تی سامانه سروشتیه كان

په‌رله‌مانتارێك:‌نه‌بونی‌‌دامه‌زراوه‌یی‌‌له‌هه‌رێم‌و‌ده‌رنه‌چونی‌‌یاسای‌سندوقی‌‌داهاته‌‌نه‌وتیه‌كان‌هۆكاره‌

قه یرانی دارایی فه رمانبه ران ناچارده كات راژه كانیان بگوازنه وه

دامه‌زراوه‌ییكردنی‌‌دۆسیه‌ی‌‌نه‌وت‌یه‌كه‌م‌هه‌نگاوی‌‌كۆنتڕۆڵكردنی‌‌

داهاته‌كه‌یه‌تی‌،‌ئه‌مه‌ش‌له‌ڕێی‌‌ئه‌و‌

پرۆژه‌یاسایه‌وه‌‌ده‌بێت‌كه‌‌تائێستا‌دواخراوه‌‌و‌

په‌سه‌ندنه‌كراوه‌‌و‌بریتیه‌‌له‌پرۆژه‌‌یاسای‌‌سندوقی‌‌داهاته‌كانی‌‌

نه‌وت

به‌رپرس��ی‌فرمانگه‌یه‌ک‌له‌قه‌زای‌چۆمان:

ئێمه‌‌بێ‌فه‌رمانبه‌ر‌ماوینه‌ته‌وه‌و‌توشی‌

قه‌یرانی‌بێ‌فه‌رمانبه‌ری‌بوین

ده‌روازه‌ی‌سنوری‌حاجی‌ئۆمه‌ران

‌ئا:‌ئیحسان‌مه‌ال‌فوئاد

سازان‌و‌سۆما‌‌دو‌خوشكن‌پێكه‌وه‌‌له‌ئه‌نجامی‌كوژرانی‌دایكیان‌له‌الیه‌ن‌باوكیانه‌وه‌‌هاتونه‌ته‌‌نه‌وجه‌وانان،‌سازان‌ده‌ڵێت‌"شه‌وانه‌‌كه‌‌خه‌ون‌

ده‌بینم‌به‌دایكمه‌وه‌‌ده‌یبینم،‌له‌خه‌ونمدا‌ده‌مرێت،‌سۆما‌ش‌

نه‌یده‌زانی‌دایكی‌كوژراوه‌و‌به‌ده‌م‌پێكه‌نینه‌وه‌‌ده‌یوت‌حه‌ز‌ده‌كه‌م‌

بچمه‌وه‌‌بۆ‌الی‌دایكم".

كه‌‌ده‌چیته‌‌ژوره‌وه‌‌هێنده‌‌له‌ماڵێكی‌راس��تی‌ده‌چێ��ت‌له‌فه‌رمانگه‌یه‌ك��ی‌حكوم��ی‌‌ناچێت،‌له‌حه‌وش��ه‌ی‌ماڵی‌نه‌وجه‌وانان��دا،‌به‌چه‌ندی��ن‌ته‌ن��اف‌جل‌وبه‌رگی‌‌ئ��ه‌و‌مندااڵنه‌‌هه‌ڵخراوه‌،‌پێ��ش‌ئه‌وه‌ی‌بچیت��ه‌‌ژوره‌وه‌‌ده‌بێت‌پێاڵوه‌كان��ت‌دابكه‌نی��ت،‌له‌ده‌رگاكه‌‌منداڵێ��ك‌خ��ۆی‌ئاماده‌كردبو‌بچێت‌بۆ‌قوتابخانه‌و‌خوش��كه‌‌بچوكه‌كه‌شی‌ده‌چو،‌ ده‌ه��ات‌و‌ ماڵ��ه‌وه‌‌ به‌جل��ی‌ئه‌وانیش‌)سازان‌و‌س��ۆما‌(‌بون،‌كه‌‌نامرۆڤانه‌ی‌ روداوێك��ی‌ له‌ئه‌نجام��ی‌باوكیان،‌هه‌ردوكیان‌و‌دو‌برای‌دیكه‌یان‌

خرابونه‌‌خانه‌نی‌‌نه‌وجه‌وانانه‌وه‌.)سازان‌و‌س��ۆما‌(‌هه‌میشه‌‌خه‌نده‌‌له‌سه‌ر‌لێوانیان‌بو،‌سۆما‌‌ته‌مه‌نی‌ته‌نها‌‌5ساڵ،‌سازانی‌خوشكیشی‌7ساڵه‌و‌له‌پۆلی‌دوه‌می‌‌سه‌ره‌تاییه‌،‌سۆما‌‌وتی‌"من‌هاوڕێی‌خوشكه‌كه‌مم."‌ئه‌و‌ده‌یوت‌ماڵه‌وه‌‌خۆش��ه‌،‌هه‌ردوكیان‌پێكه‌وه‌‌ده‌یانوت‌حه‌ز‌ده‌كه‌ین‌ببین‌به‌دكتۆرو‌خه‌ونی‌گه‌وره‌یان‌هه‌بو،‌س��ۆما‌‌وتی‌من‌حه‌ز‌ده‌كه‌م‌ببم‌به‌دكتۆری‌‌ددان"،‌لێمان‌پرسی‌دایكتان‌خۆشده‌وێت‌یان‌باوكتان،‌س��ۆما‌‌به‌ده‌نگی‌به‌رز‌وتی‌‌

"دایكم".خانه‌ی‌ كچانی‌ ماڵ��ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌ توێ��ژه‌ری‌ نه‌وجه‌وانان‌و‌

نی��ان‌ئیبراهی��م‌چیرۆكی‌ئ��ه‌و‌دو‌منداڵ��ه‌‌ب��ۆ‌ئاوێن��ه‌‌ده‌گێڕێت��ه‌وه‌و‌ده‌ڵێت‌"سازان‌و‌س��ۆما‌و‌دو‌براكه‌ی‌‌زیاتر‌له‌س��اڵێكه‌‌لێره‌ن،‌دو‌براكه‌ی‌له‌ماڵی‌كوڕانن،‌باوكیان‌له‌زینداندایه‌،‌به‌هۆی‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌‌60چه‌قۆی‌له‌دایكی‌دابو‌كوش��تبوی،‌باوكی‌له‌زیندانیش‌چه‌ندین‌جار‌هه‌وڵی‌خۆكوشتنی‌داوه‌و‌

باری‌‌ده‌رونی‌تێكچوه‌".س��ازان‌باسی‌له‌وه‌ده‌كرد‌كه‌‌باوكی‌له‌زینداندایه‌و‌جارجار‌ده‌چێت‌سه‌ردانی‌ده‌كات،‌ئه‌و‌ده‌یوت‌"شه‌وانه‌‌كه‌‌خه‌ون‌ده‌بینم‌به‌دایكمه‌وه‌‌ده‌یبینم،‌له‌خه‌ونمدا‌

ده‌مرێت"،‌بۆ‌دڵدانه‌وه‌شی‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌بێ‌تاقه‌ت‌نه‌بن،‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌یان‌كه‌‌له‌هه‌مانكات��دا‌توێژه‌ری‌كۆمه‌اڵیه‌تییه‌‌هه‌مومان‌ نامێنی��ن‌و‌ كه‌س��مان‌ وتی‌

ده‌مرین.باوكیان��ه‌وه‌،‌ بینین��ی‌ له‌ب��اره‌ی‌‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌ماڵ��ی‌كچانی‌‌نه‌وجه‌وان‌وت��ی‌"توێژه‌ره‌كان��ی‌زیندانه‌كه‌‌دێن‌ده‌یانبه‌ن‌بۆ‌الی‌باوكیان‌و‌پاش‌چه‌ند‌

كاتژمێرێك‌ده‌یانهێننه‌وه‌".دایكیان‌ نه‌یانده‌زانی‌ سازان‌ سۆما‌و‌ك��وژراوه‌و‌له‌ژیاندا‌نه‌م��اوه‌و‌به‌جێی‌هێشتون،‌ئه‌وان‌خه‌ون‌به‌وه‌وه‌‌ده‌بینن‌

رۆژێك‌بگه‌ڕێنه‌وه‌‌باوه‌ش��ی‌دایكیان‌و‌سۆزی‌گه‌رمیان‌پێببه‌خشێت.

هه‌رچه‌نده‌‌باپیرو‌نه‌نك‌و‌كه‌سوكاریان‌هه‌یه‌،‌به‌اڵم‌به‌وته‌ی‌‌خۆیان‌جار‌جار‌به‌ته‌نها‌نه‌نكیان‌س��ه‌ردانیان‌ده‌كات،‌ئی��دی‌ك��ه‌س‌نه‌هاتوه‌‌س��ه‌ردانیان‌ب��كات،‌كه‌چی‌باوكی��ان‌له‌زیندانه‌وه‌‌ده‌ڵێت‌نابێت‌نه‌نكیش��ی‌بیانبینێت،‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌ك��ه‌ش‌ده‌ڵێ��ت‌"ته‌نانه‌ت‌هه‌ر‌كه‌س��وكارێك‌بیه‌وێت‌منداڵه‌كان‌ببات��ه‌وه‌‌رێگای‌ده‌ده‌ی��ن،‌ئه‌گه‌ر‌بۆ‌چه‌ن��د‌رۆژێكیش‌بێت‌ه��ه‌ر‌رێگه‌یان‌ده‌درێ��ت،‌یاس��ای‌ئێ��ره‌‌وای��ه‌‌كه‌‌

له‌كاتی‌پش��وه‌كاندا‌ده‌توانن‌بچنه‌وه‌‌ب��ۆ‌الی‌كه‌س��وكاره‌كانیان‌و‌ئێمه‌ش‌پێمانخۆش��ه‌،‌چونكه‌‌ئێمه‌‌ئامانجمان‌به‌خێزان‌و‌ بیانده‌ینه‌وه‌‌ ئه‌وه‌یه‌‌دوارۆژ‌كه‌س��یان‌ به‌اڵم‌ كه‌س��وكاره‌كانیان،‌

نایه‌ن‌بیانبه‌نه‌وه‌".نه‌وجه‌وانانی‌سلێمانی‌دو‌ له‌خانه‌ی‌‌ماڵ‌بۆ‌كچ��ان‌و‌كوڕانی‌خوار‌ته‌مه‌ن‌‌18ساڵی‌بێ‌سه‌رپه‌رشت‌كراوه‌ته‌وه‌،‌ئێستا‌ئه‌و‌دو‌ش��وێنه‌‌ماڵی‌چه‌ندین‌منداڵ��ه‌،‌ئ��ه‌و‌مندااڵن��ه‌ی‌‌دای��ك‌و‌باوكیان‌نه‌ماوه‌‌یان‌لێكجیابونه‌ته‌وه‌‌و‌له‌و‌ خۆی��ان،‌ ناگرنه‌‌ منداڵه‌كانی��ان‌

شوێنانه‌‌به‌خێو‌ده‌كرێن.له‌كات��ی‌قس��ه‌كردن‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌دو‌كیژۆڵه‌ی��ه‌دا،‌چه‌ند‌كچێكی‌تر‌به‌ره‌و‌خواحافیزیان‌ ده‌چ��ون‌و‌ قوتابخان��ه‌‌له‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌ی��ان‌ك��رد،‌وتی��ان‌"كچینه‌‌دره‌نگ��ه‌"،‌چونكه‌‌له‌كاتژمێر‌12ی‌نی��وه‌ڕۆ‌نزیك‌ببون��ه‌وه‌و‌كاتی‌

قوتابخانه‌‌بو.ماڵی‌كچ��ان‌له‌خانه‌ی‌نه‌وجه‌وانانی‌سلێمانی‌له‌ئێستادا‌‌17كچی‌تێدایه‌،‌له‌ته‌مه‌نی‌‌5س��اڵیه‌وه‌‌تا‌‌18س��اڵ‌مندااڵن��ه‌ش‌ ئ��ه‌و‌ له‌خۆده‌گرێ��ت،‌له‌ئه‌نجامی‌جیابونه‌وه‌ی‌ژن‌و‌مێرده‌كان‌یان‌مێرد‌خێزانه‌كه‌ی‌‌كوش��توه‌‌یان‌به‌پێچه‌وان��ه‌وه‌،‌ئی��دی‌‌منداڵه‌كانیان‌ده‌خرێنه‌‌ئه‌و‌ش��وێنه‌وه‌،‌یاخود‌هه‌یه‌‌دایكی‌له‌باوكی‌جیابوه‌ته‌وه‌و‌باوكیشی‌منداڵه‌ك��ه‌ی‌‌هێناوه‌‌بۆ‌ئه‌و‌ش��وێنه‌،‌ده‌گه‌نه‌‌ ته‌مه‌نی��ان‌ ئ��ه‌وه‌ی‌‌ پ��اش‌‌18س��اڵ‌ده‌بێت‌كه‌س��وكاره‌كانیان‌

بیانبه‌نه‌وه‌‌بۆ‌الی‌خۆیان.به‌وت��ه‌ی‌به‌ڕێوه‌ب��ه‌ری‌ماڵی‌كچان‌منداڵه‌‌ هێش��تا‌ ته‌مه‌نیان‌ ئه‌وان��ه‌ی‌‌هێنده‌‌خه‌فه‌تیان‌نییه‌،‌به‌اڵم‌ئه‌وانه‌ی‌‌گه‌وره‌‌ده‌بن،‌بیر‌له‌خۆیان‌ده‌كه‌نه‌وه‌‌بۆچی‌خێزانیان‌نییه‌و‌دایك‌و‌باوكیان‌وای��ان‌لێكردون،‌بۆی��ه‌‌زۆر‌خه‌فه‌ت‌ده‌خ��ۆن‌و‌توش��ی‌كێش��ه‌ی‌ده‌رونی‌ده‌بن،‌هه‌رچه‌نده‌‌كچ‌هه‌یه‌‌له‌و‌شوێنه‌‌گه‌وره‌‌بوه‌و‌ش��وی‌كردوه‌،‌هه‌شیانه‌‌كه‌‌گه‌وره‌‌بوه‌‌كردویانه‌ته‌‌چاودێر‌الی‌

خۆیان.كاتژمێ��ر‌‌12:00ی‌ته‌واو‌س��ازان‌ماڵئاوای��ی‌لێكردین‌و‌به‌ره‌و‌قوتابخانه‌‌به‌ڕێك��ه‌وت،‌ب��ۆ‌ئ��ه‌وه‌ی‌ئایینده‌ی‌‌خۆی‌ون‌ن��ه‌كات‌و‌بونی‌هه‌بێت،‌ئه‌و‌له‌چاوه‌كانیدا‌زۆر‌ش��ت‌به‌دی‌ده‌كراو‌خه‌ونی‌گ��ه‌وره‌ی‌‌هه‌ڵگرتب��و،‌به‌اڵم‌نه‌یده‌توانی‌به‌زمان‌و‌وتن‌گوزارشتیان‌

لێبكات.

‌ئا:‌ئیحسان

كه‌‌ده‌چیته‌‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌جێبه‌جێكردنی‌‌سلێمانی،‌توشی‌

دڵته‌نگی‌ده‌بیت‌كه‌‌ده‌بینیت‌چه‌ندین‌ژن‌هاتون‌گله‌یی‌له‌مێرده‌كانیان‌

ده‌كه‌ن،‌به‌وه‌ی‌نه‌فه‌قه‌ی‌منداڵه‌كانیان‌پێناده‌ن‌یان‌ده‌ستی‌ده‌ستیان‌

پێده‌كه‌ن،‌یان‌ژن‌هه‌یه‌‌خاوه‌نی‌چوار‌منداڵ‌‌و‌كرێچییه‌و‌پاره‌یه‌كی‌كه‌می‌بۆ‌بڕاوه‌ته‌وه‌‌به‌نه‌فه‌قه‌،‌ژنێكیش‌ده‌ڵێت‌مه‌عقوله‌‌مێرده‌كه‌م‌ده‌ڵێی‌سواڵم‌

پێده‌كات.

به‌پێی‌یاسای‌باری‌كه‌سێتی‌ئه‌و‌ژن‌و‌هه‌ڵده‌وه‌ش��ێننه‌وه‌و‌ خێزان‌ مێردانه‌ی‌‌له‌ی��ه‌ك‌جیاده‌بنه‌وه‌و‌من��داڵ‌له‌پاش‌خۆیان‌به‌جێده‌مێنێت،‌منداڵه‌كه‌‌ده‌درێته‌‌دایكه‌ك��ه‌و‌ئه‌رك��ی‌به‌خێوكردنیش��ی‌تاوه‌ك��و‌ته‌مه‌نی‌‌18س��اڵ‌ده‌خرێته‌‌

ئه‌ستۆی‌باوك.كاتێك‌ژنێكی‌نه‌خوێنده‌وار‌به‌منداڵێك‌ی��ان‌چه‌ند‌منداڵێك��ه‌وه‌‌جیاده‌بێته‌وه‌‌له‌مێرده‌كه‌ی‌‌و‌هیچ‌موچه‌و‌ده‌روویه‌كی‌ماددی‌نییه‌،‌ئیدی‌ده‌بێت‌ئه‌و‌مندااڵنه‌‌چۆن‌پ��ه‌روه‌رده‌‌ببن‌و‌ئایینده‌یان‌چی‌بێت،‌له‌كاتێكدا‌له‌واڵتانی‌پێش��كه‌وتو‌من��داڵ‌پێش‌دایك‌و‌ب��اوك،‌حكومه‌ت‌به‌ه��ی‌خۆی‌ده‌زانێت‌و‌به‌رپرس��یارانه‌‌ئه‌وان‌ چونك��ه‌‌ پێ��ده‌ده‌ن،‌ گرنگ��ی‌ده‌ڵێ��ت‌گه‌ر‌ئه‌و‌منداڵه‌‌ئێس��تایه‌كی‌‌باش��ی‌نه‌بێت،‌ئه‌وا‌كه‌س��ێكی‌خراپی‌لێده‌رده‌چێ��ت‌و‌ده‌بێت��ه‌‌كێش��ه‌‌ب��ۆ‌

واڵته‌كه‌.ژنێك��ی‌خاوه‌ن‌دو‌من��داڵ‌كه‌‌ناوی‌بوو،ل��ه‌راڕه‌وی‌ س��ه‌مه‌د(‌ )ش��ادیه‌‌له‌بینای‌ جێبه‌جێكردن‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌دانیش��تبو،‌ دادگای‌‌كۆنی‌س��لێمانی‌ئ��ه‌و‌خاوه‌نی‌دو‌منداڵ‌بو،‌چاوه‌ڕوانی‌

ئه‌وه‌بو‌بچێته‌‌ژوره‌وه‌‌بۆ‌الی‌به‌ڕێوه‌به‌رو‌داخی‌دڵی‌خۆی‌هه‌ڵڕێژێت،‌ئه‌و‌ده‌یوت‌مه‌عقول��ه‌‌مێرده‌كه‌م‌"ده‌ڵێی‌س��واڵم‌پێ��ده‌كات،‌هیچ‌مانگێ��ك‌له‌واده‌كه‌ی‌‌خۆیدا‌نه‌فه‌قه‌ی‌‌منداڵه‌كانم‌بۆ‌نانێرێت،‌ئه‌وه‌تا‌سێ‌مانگیش��ه‌‌بۆی‌نه‌ناردوم،‌ئاخ��ر‌ده‌بێ��ت‌‌ئیت��ر‌منداڵه‌كانم‌كه‌‌

گه‌وره‌بون‌چۆن‌نه‌بنه‌‌دوژمنی."ل��ه‌و‌دی��و‌)ش��ادیه‌(وه‌‌منداڵێ��ك‌له‌باوه‌ش��ی‌دایكێكدا‌به‌ك��وڵ‌ده‌گریا،‌ئه‌و‌توش��ی‌په‌تای‌‌كۆك��ه‌و‌هه‌اڵمه‌ت‌له‌گه‌ڵ‌ نه‌خۆش��ییه‌وه‌‌ ب��ه‌و‌ هاتب��و،‌مامه‌ڵه‌ی‌‌ ئه‌وه‌بو‌ چاوه‌ڕوان��ی‌ دایكیدا‌نه‌فه‌قه‌كه‌ی��ان‌ته‌واو‌ببێت،‌ئه‌و‌منداڵه‌‌ناوی‌)ئ��اكار(‌بو،‌نه‌یده‌زانی‌نه‌فه‌قه‌و‌

پ��اره‌و‌نه‌هامه‌تی‌ژیان��ی‌چییه‌،‌ته‌نها‌چاوه‌ڕوان��ی‌س��ۆزی‌باوكایه‌ت��ی‌بو،‌چیرۆكی‌)ئ��اكار(‌هێنده‌‌تراژیدی‌بو،‌مه‌گه‌ر‌له‌فیلمه‌كاندا‌تراژیدیای‌وا‌بونی‌

هه‌بێت.دایكی‌)ئاكار(‌ده‌یوت‌من‌)ع(‌مێردم‌زۆر‌خۆشده‌ویس��ت،‌به‌خۆشه‌ویس��تی‌گه‌یشتین‌به‌یه‌ك‌و‌به‌ته‌اڵق‌ماڵئاواییمان‌له‌یه‌كت��ر‌كرد،‌نازانم‌ب��ۆ‌له‌ماوه‌ی‌‌دو‌ئه‌و‌ له‌به‌رچاوك��ه‌وت،‌ من��ی‌ س��اڵدا‌پێشتر‌ده‌یوت‌من‌به‌س‌تۆم‌هه‌یه‌‌له‌و‌دنیایه‌،‌كه‌چی‌ئێستا‌ئه‌وه‌تا‌له‌یه‌كتری‌‌منداڵه‌كه‌ی‌‌ نه‌متوانی‌ جیابوینه‌ت��ه‌وه‌،‌

پێبده‌م.دایك��ی‌)ئ��اكار(‌هاتب��و‌گله‌ی��ی‌

به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت��ی‌ بگه‌یه‌نێت��ه‌‌ خ��ۆی‌جێبه‌جێك��ردن،‌ب��ه‌وه‌ی‌‌مێرده‌ك��ه‌ی‌به‌ته‌له‌ف��ۆن‌پێیوت��وه‌‌چیت��ر‌پاره‌ی‌نه‌فه‌قه‌‌ناده‌م،‌"ئاخر‌من‌به‌چی‌به‌خێوی‌بك��ه‌م،‌خۆم‌موچه‌م‌نییه‌،‌ماڵی‌باوكم‌یارمه‌تیم‌ده‌ده‌ن،‌هاتوم‌س��كااڵی‌لێ‌بكه‌م،‌به‌خوا‌هه‌ر‌كارێكم‌ده‌ستكه‌وێت‌ده‌یكه‌م‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌منداڵه‌كه‌می‌به‌جوانی‌

پێ‌به‌خێو‌بكه‌م".زۆربه‌ی‌‌ئه‌و‌ژنان��ه‌ی‌له‌مێرده‌كانیان‌جیابونه‌ت��ه‌وه‌و‌ده‌بن��ه‌وه‌،‌چیرۆك��ه‌‌تاڵه‌كانی‌كات��ی‌خێزاندارییان‌به‌دوای‌‌خۆیاندا‌هێناوه‌،‌وه‌ك‌باس��ی‌ده‌كه‌ن،‌پ��اش‌جیابون��ه‌وه‌ش‌ژیانی��ان‌پ��ڕه‌‌له‌كێشه‌،‌)په‌روین(‌یه‌كێكه‌‌له‌و‌ژنانه‌ی‌‌

كه‌‌ماوه‌ی‌‌س��ێ‌س��اڵه‌‌له‌مێرده‌كه‌ی‌‌جیابوه‌ته‌وه‌،‌ئه‌و‌نیگه‌رانی‌ئه‌وه‌بو‌كه‌‌زۆرجار‌كێش��ه‌ی‌‌منداڵ‌ته‌نها‌نه‌فه‌قه‌‌

نییه‌".په‌روین‌به‌ده‌موچاوه‌‌ره‌شهه‌ڵگراوه‌كه‌ی‌‌دیارب��و‌خه‌مه‌كانی‌قوڵ��ن،‌ئه‌و‌وتی‌"ئاخر‌تاوانمان‌چییه‌‌كه‌س‌ئاماده‌نییه‌‌هاوس��ه‌رگیرمان‌له‌گه‌ڵ‌ب��كات،‌له‌به‌ر‌خاوه‌ن��ی‌ جیابومه‌ت��ه‌وه‌و‌ ئ��ه‌وه‌ی‌منداڵێك��م،‌ت��ازه‌‌ته‌مه‌ن��م‌بوه‌ته‌‌‌31ساڵ‌و‌هێشتا‌گه‌نجم،‌خۆزگه‌‌شوێنێك‌هه‌بوایه‌‌قس��ه‌ی‌بۆ‌م��ن‌و‌مێرده‌كه‌م‌بكردایه‌‌بۆ‌ئ��ه‌وه‌ی‌نه‌گه‌ین‌به‌م‌رۆژه‌،‌به‌بچوكتری��ن‌ش��ت‌له‌ماڵ��ه‌وه‌‌ده‌بوه‌‌ش��ه‌ڕمان،‌نه‌مانده‌توان��ی‌ته‌حه‌مولی‌

یه‌كتری‌‌بكه‌ین".به‌رای��ی،‌ دادگای‌ باره‌ی��ه‌وه‌‌ ل��ه‌و‌به‌ن��اوی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ك��ی‌جێبه‌جێك��ردن‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت��ی‌دامه‌زران��دوه‌،‌به‌وته‌ی‌‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌ی‌‌ئ��اواز‌محه‌م��ه‌د‌%‌80ی‌كاره‌كانی��ان‌تایبه‌ته‌‌به‌نه‌فه‌قه‌و‌جیابونه‌وه‌و‌كێشه‌ی‌

خێزانی.به‌ڕێوه‌به‌ری‌جێبه‌جێكردنی‌سلێمانی‌ئ��اواز‌محه‌م��ه‌د‌له‌ب��اره‌ی‌‌كێش��ه‌و‌ئاوێنه‌‌ بۆ‌ نه‌فه‌ق��ه‌وه‌‌ گیروگرفته‌كانی‌ده‌ڵێ��ت‌"دادوه‌ر‌به‌راوێ��ژی‌پس��پۆر‌پاره‌یه‌ك��ی‌ك��ه‌م‌ده‌بڕێت��ه‌وه‌‌بۆ‌ئه‌و‌مندااڵنه‌،‌ئه‌وه‌ش‌ئه‌گ��ه‌ر‌چه‌ند‌مانگ‌جارێك‌پێیان‌بدرێت"،‌ئه‌و‌دۆسێیه‌كی‌له‌به‌رده‌س��تدا‌بو‌وتی‌"ئه‌وه‌تا‌دادوه‌ر‌‌50ه��ه‌زار‌دین��اری‌‌بۆ‌ئ��ه‌م‌منداڵه‌‌بڕیوه‌ت��ه‌وه‌،‌مێرده‌ك��ه‌ی‌پێنج‌مانگه‌‌پێی‌نه‌داوه‌،‌دیس��انه‌وه‌‌ده‌بێت‌بچێته‌‌پۆلیس‌و‌س��كااڵی‌له‌سه‌ر‌تۆمار‌بكات‌و‌بگه‌ڕێته‌وه‌و‌تاكسی‌بگرێت‌و‌مه‌سروفات‌بكات،‌ئیت��ر‌له‌و‌‌50هه‌زار‌دیناره‌‌چی‌

بۆ‌ده‌مێنێته‌وه‌".ئ��ه‌و‌ئاماژه‌ی‌به‌وه‌ش��كرد‌ژن‌هه‌یه‌‌له‌مێرده‌ك��ه‌ی‌‌ منداڵ��ه‌وه‌‌ به‌چ��وار‌جیابوه‌ته‌وه‌و‌له‌خانوی‌‌كرێدایه‌،‌كه‌چی‌پاره‌یه‌ك��ی‌كه‌می‌بۆ‌بڕاوه‌ت��ه‌وه‌،‌كه‌‌ئه‌م��ه‌ش‌تاوانێكه‌‌به‌رامب��ه‌ر‌ئه‌و‌ژنه‌،‌ده‌بێت‌دادوه‌ر‌باری‌‌گوزه‌رانی‌ئه‌و‌ژنه‌‌

بزانێت،‌ئینجا‌بڕیار‌بدات.به‌پێ��ی‌ئامارێك��ی‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌له‌س��ه‌ره‌تای‌ ته‌نه��ا‌ جێبه‌جێك��ردن‌ئه‌مس��اڵی‌2015دا‌نزیكه‌ی‌‌‌500كێشه‌‌هاتوه‌ت��ه‌‌الیان‌كه‌‌زۆربه‌یان‌كێش��ه‌ی‌

نه‌فه‌قه‌و‌جیابونه‌وه‌یه‌.

تێبینی:‌ته‌نها‌ناوی‌په‌روین‌راستییه‌و‌دوان‌له‌ناوه‌كان‌خوازراوه‌.

9 )468(‌سێشه‌ممه‌‌2015/3/3 کۆمه‌اڵیه‌تی

هاوسه ره که ی به 60 چه قۆ كوشت و منداڵه کان سه رگه ردان بونسۆما‌:‌حه‌زده‌که‌م‌بچمه‌وه‌‌الی‌‌دایكم

نه فه قه ی منداڵ یان سواڵ له مێرد"مێرده‌كه‌م‌سێ‌مانگه‌‌پاره‌ی‌بۆ‌نه‌ناردوم،‌ده‌ڵێی‌سواڵی‌لێده‌كه‌م"

هه‌رچه‌نده‌‌باپیرو‌نه‌نك‌و‌كه‌سوكاریان‌هه‌یه‌‌

به‌اڵم‌جار‌جار‌به‌ته‌نها‌نه‌نكیان‌سه‌ردانیان‌ده‌كات،‌ئیدی‌كه‌س‌نه‌هاتوه‌‌سه‌ردانیان‌

بكات،‌كه‌چی‌باوكیان‌له‌زیندانه‌وه‌‌ده‌ڵێت‌نابێت‌نه‌نكیشی‌

بیانبینێت ماڵی‌نه‌وجه‌وانان،‌شوێنی‌مانه‌وه‌ی‌مندااڵنی‌بێ‌دایک‌و‌باوک

دادوه‌ر‌به‌راوێژی‌پسپۆر‌پاره‌یه‌كی‌كه‌م‌

ده‌بڕێته‌وه‌‌بۆ‌ئه‌و‌مندااڵنه‌،‌ئه‌وه‌ش‌ئه‌گه‌ر‌

چه‌ند‌مانگ‌جارێك‌پێیان‌بدرێت

به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌جێبه‌جێکردنی‌سلێمانی

[email protected] (468( سێشه ممه ‌2015/3/3ره‌نگاڵه

نزیكه كان��ت ه��اوڕێ میوان��داری ده كه یت و كاتێكی خۆش له گه ڵ یه ك به س��ه ر ده ب��ه ن و په یوه ندیه كانتان

نوێ ده كه نه وه .

ئ��ه م ماوه ی��ه پڕ ده بێ��ت له هه واڵی دڵخۆشكه ر بۆت و گۆڕانكاری له ژیانت دروست ده بێت كه زۆر كتوپر ده بێت

بۆ تۆ.

هه ندێ كات له گه ڵ خۆشه ویسته كه ت به س��ه رده به یت، ته ندروستیت به ره و باشتر ده ڕوات و زیاتر ئارامتر ده بیت

له جاران.

له گه ڵ ئه وه ی كاری زۆرت به س��ه ردا كه وتوه به اڵم زۆر هه س��ت به چاالكی ده كه ی��ت و كاتی زیاتر له ئیش��كردن

سه رف ده كه یت.

ئه و هه سته ی هه ته بۆ به رامبه ره كه ت ب��ۆی ده ربڕی��ت، چیتر هه وڵب��ده هه سته كانت به شاردنه وه ی پێویست

ناكات.

له كاته كان��ت هه ن��دێ له وانه ی��ه به گفتوگۆی ئاینی به س��ه ر به ریت و خۆت ئام��اده بكه یت بۆ ئه و پرۆژه

كۆمه اڵیه تیه ی كه هه یه .

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

پرسیارێک‌و‌چه‌ند‌وه‌اڵمێک

گرنگیدانی بێ ئه ندازه ی میدیا به داعش،

چ کاریگه رییه کی نه رێنی ده کاته سه ر کۆمه ڵگا،

به تایبه تی مندااڵن؟

لوقمان عارف: داعش سەرەڕای لەئێستای ئێمەی ئەو زیانانەی دەدات، زیانێک��ی کوش��ندەتر الوان من��دااڵن و لەدەرون��ی دەدات. ب��ەاڵم ئ��ەو زیانان��ە چەند دەرناکەون و لەئێس��تادا ساڵێکی دیکە هەمومان هەستی پ��ێ دەکەین ک��ە داعش چەند دەرونی کاریگەری��ی بەخراپی

لەسەر جێهێشتوین.

داع��ش خۆی ب��ڕوا محەمەد: ئەوەن��دە گەورە نیی��ە، بەاڵم راگەیاندنەکان وایان لێ کردوە.

ئ��ەو رەس��وڵ: ئیبراهی��م کاریگەرییە نێگەتیفانەی داعش لەس��ەر منداڵەکانی ئێمە جێی کوش��ندەترە زۆر دەهێڵێ��ت، دەدات. لەگەورەکان��ی لەوەی بتوان��ن گ��ەورەکان ڕەنگ��ە لەدۆخەک��ە تێ بگ��ەن، ئەگەر تێشنەگەن پرسیار بکەن، بەاڵم من��دااڵن لەکاتێک��دا ئەو هەمو شتە لەسەر داعش دەبیستێت، لەمێش��کی خۆیدا تەفسیری بۆ دەکات و لێکی دەداتەوە، ڕەنگە نەشوێرێت پرس��یاری لەبارەوە

بکات.

ئاراس عومەر: کاتێک داعش بو بەئەمری واقع، ئەوا نەمانتوانی بەباش��ی مامەڵ��ەی لەگەڵ��دا بکەین. ئێس��تا گ��ەر بتوانین بەهێ��زی چەکداریی��ش داعش ناتوانین ئ��ەوا ببەی��ن، لەناو کردەوەکانی لەناو مێش��کماندا کاریگەرییەکان��ی بس��ڕینەوەو

بەسەر کۆمەڵگاوە نەهێڵین.

منداڵێ��ک غەری��ب: ئ��اوارە لەگ��ەورەکان زیات��ر ک��ردەوە دڕندانەکان��ی داع��ش ببینێت و بەدیارییەوە دابنیش��ێت، ئەبێ چ��ی ل��ێ دەربچێت؟ ئێس��تا هێچ بەبێ داع��ش کارەکان��ی لەتەلەفزی��ۆن و سانس��ۆرێک س��ایتەکان ب��او دەبێت��ەوەو من��داڵ و الوانی��ش بەئاس��انی دەستیان دەگات بەو دو شتەو

سەیریان دەکات.

چنار هیوا: من��دااڵن قوربانیی یەکەمن لەم دۆخەی کوردستاندا. ئ��ەوان هیچ تاوانێکی��ان نییەو بەبێ ئەوەی بەخۆشیان بزانن، زەبرێکی ق��ورس بەر دەرونیان کاریگەرییەکان��ی دەکەوێ��ت و

لەئایندەدا دەردەکەوێت.

دارا ج��ەزا: کۆمەڵگای کوردی بنچینەیەکی ئ��ەوەی ب��ەهۆی پت��ەوی نیی��ە، ئ��ەوا هەم��و کاریگەریی دەتوانێت روداوێکی خێزان و س��ەر. بخات��ە زۆری تاکی ئێمەش بەهەمان ش��ێوە. م��ن پێم وایە داعش بەر لەوەی بکات، شەڕی شەڕی چەکداری دەرون��ی دەکات و تاڕادەیەکیش س��ەرکەوتوبوە، ئەگ��ەر بەری س��ەرکەوتوتریش نەگرین، پێ

دەبێت.

ئه حمه د ره ئ��وف، ده رهێنه رو ئه کته ری ب��واری کۆمیدیا. ئه و، له س��اڵی 1965 له گه ڕه کی مه ڵکه ندی ش��اری سلێمانی س��ه ره تایی خوێندن��ی له دایکب��وه و

له قوتابخانه ی مه ڵکه ندی ته واوکردوه .دواتر بۆ خوێندنی ناوه ندنی په یوه ندی ک��ردوه به خوێندن��گای س��ه اڵحه دین، به هۆی حه زو خولیاش��ی ب��ۆ هونه ر، په یمانگای ده چێت��ه له س��اڵی 1982

هونه ره جوانه کان.ژیانی منداڵیی و گه نجی ئه حمه د ره ئوف له خێزانێک��ی مام ناوه ن��دو له گه ڵ دو براو س��ێ خوش��کدا ب��وه . له کۆتایی س��اڵی خوێندنیدا له په یمانگای هونه ره جوانه کان له س��لێمانی، له ساڵی 1985 له الی��ه ن رژێم��ی پێش��وی عێراقه وه ده ستگیر ده کرێت و بۆ ماوه ی سێ ساڵ و ش��ه ش مانگ له زیندان��دا ده مێنێته وه . دوات��ر ئه و هونه رمه نده ب��ه ر لێبوردنی گش��تیی ده که وێت و ده گه ڕێت��ه وه ناو

خێزانه که ی.له س��اڵی 1989 ئه حمه د ره ئوف له گه ڵ خانمه هونه رمه ن��د رێزان فه ره ج ژیانی هاوس��ه ری پێک ده هێنێت، ئێس��تاش خاوه نی کوڕو کچێکه به ناوه کانی ترێ و شاری سه رچناری له گه ڕه کی محه مه دو

سلێمانی ژیان به سه رده به ن.سه ره تای ده ستکردنی به کاری هونه ریی ئه حمه د ره ئوف، ده گه ڕێته وه بۆ ساڵی 1982، ئه و کاته ی ده چێته تیپی نواندنی له ئه کته ران هه ریه ک له گه ڵ س��لێمانی س��مکۆ عه زیزو جه لیل زه نگه نه و چه ند

ئه کته رێکی تر کاری هونه ریی ده که ن.دواترو به ش��داریکردنی له ش��انۆگه ریی "به ره و که الوه" ی تیپی هونه ری ڕه نگاڵه ، ده بێته سه ره تایه ک بۆ زیاتر ناساندن و به ره وپێش��چونی ئ��ه و هونه رمه ن��ده .

ش��انۆگه رییه دا له و ره ئ��وف ئه حمه د وه رده گرێت ئه کته ر باش��ترین خه اڵتی له الیه ن بنک��ه ی ئه ده بیی و ڕوناکبیریی

گه الوێژ.به رنام��ه ی دروس��تبونی ل��ه دوای هه مه ڕه نگیش��ه وه ، که به رنامه یه کی پڕ بینه ربوه ، ئ��ه و هونه رمه نده په یوه ندی کردوه به ده س��ته ی ئ��ه و به رنامه یه وه و له گه ڵیاندا به سه رکه وتویی چه ند ساڵێک

میوانی ماڵه کانی کوردستان بون.له گه ڵ ڕه مه زاندا له ش��ه وانی دواتریش هاوڕێیدا ئه کته ران��ه ی ئ��ه و هه م��ان زنجی��ره ی کۆمیدی��ی و ته نزئامێزی��ان تۆمارک��ردوه و پێشکه ش��ی بینه رانیان

کردوه .له گ��ه ڵ به ش��داریکردن ل��ه و به رنامه ته له فزیۆنانه دا، ئه حمه د ره ئوف سااڵنه به شداری ده کات له و ش��انۆگه رییانه ی نمایش��یان تیپ��ی هون��ه ری ڕه نگاڵه

ده کات.له م دواییانه شدا، ئه و هونه رمه نده له گه ڵ هونه رمه نده کانیدا له ه��اوڕێ کۆمه ڵێک تیپی هونه ریی هونه رمه ندانی به ئه زمونیان ش��انۆگه رییه کیان چه ند دامه زراندوه و نمای��ش ک��ردوه ، هه ر له میان��ه ی ئه و بردوه ت��ه ش��انۆگه رییان گروپ��ه وه ئێس��تاش ئێران. ئه ڵمانیاو واڵته کانی

کاره کانی ئه و تیپه به رده وامه .ئه حمه د ره ئوف بۆ ماوه ی سێ ساڵیشه هه مو ئێوارانی ره مه زانێک دێته س��ه ر شاشه کان و وه ک ده رهێنه رو ئه کته ر له و

کورته درامایانه دا کارده کات.ئێستاش له گه ڵ عیرفانی وه ستا محه مه د به رنامه یه کی کوردماک��س له که ناڵ��ی

کۆمیدییان هه یه .

ئا: مه زهه ر که ریم

ئه حمه د ره ئوف.. له‌زیندانه‌وه‌‌بۆ‌سه‌ر‌شاشه‌کان

ئا: ئارام که ریم

دوای ئه وه ی هه فته ی ڕابردو پارچه شوێنه واره به نرخه کانی مۆزه خانه ی موسڵ له الیه ن چه کدارانی داعشه وه شکێنران، به ڕێوه به ری شوێنه واری

سلێمانی رایده گه یه نێت که پێده چێت هه ندێک له پارچه بچوکه کان مامه ڵه ی

بازرگانیان پێوه بکرێت، هه روه ها ده ڵێت "له ناو مۆزه خانه که ی موسڵدا شوێنه واری

کوردستانیشی تێدایه ".

هه فته ی ڕاب��ردو جارێکی دیک��ه کارێکی چه کداران��ی ده وڵه تی ئیس��امیی دونیای به خۆیه وه سه رقاڵکرد. ئه مجاره یان داعش، نه وه ک پێشتر خه ڵکی سڤیلی سه ربڕی، نه فرۆکه وانی سوتاند، به ڵکو په الماری مێژوی

داو شوێنه واری هه زاران ساڵه ی تێکدا.چه ن��د چه کدارێک��ی داع��ش به وپ��ه ڕی بێباکییه وه که وتنه ش��کاندن و وێرانکردنی موس��ڵ مۆزه خانه ی ش��وێنه وارانه ی ئه و که م��اوه ی س��ه دان و هه زاران س��اڵ بو

پارێزرابون.س��لێمانی، ش��وێنه واری به ڕێوه ب��ه ری که مال ڕه ش��ید به ئاوێن��ه ری راگه یاند که ئه و پارچه ش��وێنه وارییانه له س��ه رده می هاتنی ئیسامیش��دا پارێ��زراو بون، ئه و ش��وێنه وارانه ی مۆزه خانه ی موسڵ له سه ر

ئاستی دنیادا ده گمه نن.پارچان��ه ی ئ��ه و مێ��ژوی له ب��اره ی مۆزه خانه که وه رایگه یاند که مێژوی هه ندێک له ش��وێنه واره کان ده گه ڕێته وه بۆ هه زاره ی یه که م و دوه می پێش زاین و هه ندێكیش��یان بۆ سه ده ی س��ێیه م و چواره می پێش زاین

ده گه ڕێته وه .له باره ی ئه و شوێنه وارانه ی که هێشتا له و

ش��وێنانه دا ماون که له ژێر کۆنترۆڵی ئه و رێکخ��راوه تیرۆرس��تییه دان، به ڕێوه به ری ش��وێنه واری س��لێمانی بێئومێ��دی خۆی پیش��اندا که هیچ ش��تێک له گه ڵ داعشدا ناکرێ��ت، "ب��ه اڵم ئێمه وه ک ش��وێنه وار تاوان��ه ل��ه و یونس��کۆمان رێکخ��راوی ئاگادارکردوه ت��ه وه که رێوش��وێن بگیرێته به ر بۆ ئه وه ی ماوه ته وه و له به رده س��تدایه ، کڕی��ن و ڕه نگ��ه هه ندێکی��ان هه روه ه��ا فرۆش��تنیان پێوه بکرێن. ئ��ه و پارچانه له هه ر سنورێکه وه و هه ر که سێک مامه ڵه یان پێوه بکات، وه ک تاوانی تیرۆر بناسرێت، که ئه وه ش له رێگای تورکیاو سوریاو ئێرانیش مامه ڵه یان پێوه ک��راوه ، به تایبه ت تورکیا،

چونکه سنوری کراوه یه له گه ڵ داعش". ل��ه دوای ئ��ه وه ی داع��ش په الم��اری ئه و دیمه ن��ی به ڤیدی��ۆ داو مۆزه خانه ی��ه ی باوکرده وه ، ش��وێنه واره کانی ش��کاندنی تایبه ت رێکخ��راوی جیهانی��ی چه ندی��ن له نێوانیاندا ده ن��گ و هاتنه به ش��وێنه وار به شوێنه وارو تایبه ت یونسکۆی رێکخراوی داوای کۆبون��ه وه ی به په ل��ه ی ئه نجومه نی

ئاسایشی کرد له سه ر ئه و بابه ته . به ش��ێک له و پارچ��ه ش��وێنه وارییانه ی مۆزه خانه ی موسڵ ره سه نن و هه ندێکیشیان کۆپین، به پێ��ی زانیارییه کان جگه له وه ی چه کداران��ی داعش پارچ��ه گه وره کانیان ش��کاندوه ، به اڵم هه ندێک پارچه ی بچوک براون و پێده چێت کڕین و فرۆش��تنیان پێوه

بکرێت.ش��وێنه واری به ڕێوه به ره ک��ه ی به وت��ه ی س��لێمانی له ن��او مۆزه خان��ه ی موس��ڵدا ش��وێنه واری کوردستانیش��ی تیاب��وه که په یوه ن��دی به مێژوی ناوچه ک��ه وه هه بوه له سه رده می میس��یۆپۆتامیاو ده گه ڕێته وه

بۆ هه زاره ی یه که م و دوه م.

داعش‌ده‌یه‌وێت‌مێژوی‌شارستانیه‌ت‌بسڕێته‌وه‌

"له ناو مۆزه خانه که ی موسڵدا شوێنه واری کوردستانیشی تێدایه "هۆلیا‌ئه‌فشار‌

باس‌له‌کوردبونی‌خۆی‌ده‌کات

باپیری‌ناوی‌ئاپۆیه‌

له پاسه کانی نێوان کوردستان و ئێراندا رۆژنامه و گفتوگۆی

سیاسیی قه ده غه یه

ئا:

‌ره‌نگاڵه(468( سێشه ممه 2015/3/3 [email protected]

گاکاوڕ

ئه و پ��رۆژه تازه یه ی كه هه یه كاتێكی زۆرت پ��ێ س��ه رف ده كات و نابێ��ت زیاتر له نوس��ینگه و شوێنی كاره كه ت

بمێنیته وه .

ل��ه دوای س��اڵێك ل��ه چاوه روانی س��ۆزداری و له بواری س��ه ركه وتن كاروباری رۆژانه ت به ده ست دێنیت و

دڵخۆشت ده كات.

دو رۆمانس��یه ت خۆشه ویس��تی و كاریگه ری به هێزن له ژیانت ئه مه ش ماوه یه ك��ی زۆر ب��ه رده وام ده بێ��ت

له ژیانت.

یه كتربینین��ه كان و چاوپێكه وت��ن خۆشه ویس��ته كه ت ت��ۆو له نێ��وان ده بێته ه��ۆی ئه م��ه ش به رده وام��ه و له یه كترنزیكبونه وه ی زیاتر له نێوانتان.

ب��اری دارای��ت تاراده ی��ه ك جێگیره ئه مه ش وایكردوه زیاتر دڵنیابیت، زۆر ده كه یت خۆشه ویسته كه ت به وه حه ز

ببینیت.

قرژاڵدوانه‌‌

كاتێكی زۆر بۆخزمه تی كه س��انی تر سه رف ده كه یت، واهه ست مه كه ئه و ره نجه ی بۆكه س��ی تری ده ده یت به با

ده چێت

فه‌‌ریکشێر

1010

ئه م ش��ێوه بڕینه له ئێس��تادا زۆر باوه . قژ بڕین به شێوه ی كاری سویدی یه كێكه له شێوازه كانی بڕین كه زیاتر بۆمنداڵ و هه رزه كاران ده بێت و ئه و

كه سانه ی كه ده موچاویان خڕه زیاتر ئه م شێوه بڕینه یان لێدێت.

بۆ ئه و كه سانه ی ده موچاویان درێژه یاخود ملیان درێژه له كاتی بڕینی قژ بۆ ئه م كه س��انه به ش��ێوه ی س��ویدی ده بێت كارێكه ی پێش��ه وه زۆر درێژ نه بێ��ت تۆزێك كورتتری ده كه ینه وه له چاو ش��ێوه ی بڕینه كه ی خۆی كه هه یه واتا باشتروایه پێشه وه ی كه متر درێژ بێت چونكه كه س��ه كه خۆی ده موچاوی درێژه ش��ێوه ی كاری سویدیش پێشی قژه كه درێژه و دواوه ی كورته له م كاته ده موچاوه كه زیاتر درێژ ده بێت. سه باره ت به وكه سانه ش كه ملیان و ده موچاویشیان درێژه جوانتر وایه شێوازی بڕینی

سویدی نه كه ن.

بۆ ئه و كه سانه ی ده موچاویان خڕه ئ��ه م ش��ێوازه ی بڕینیان زیاتر لێدێ��ت و ده توانێت پێش��ه وه ی درێژ بێت به ئاره زوی خۆت به پێچه وانه ی ئه و كه سانه ی ده موچاویان درێژه . هه روه ها نابێ��ت ئه وه ش له بی��ر بكه ین كه ئه م ش��ێوازه بڕینه پش��ته وه ی كورته پێشه وه ی درێژه . ئه مه ش به پێی شێوه ی پشته مله كه بڕینه كه ی ده گۆڕێت. چونكه هه ندێ كه س پش��ته ملیان خڕو كورت��ه و هه ندێك درێژه و هه ندێ كه س��یش پانه . له م حاڵه تانه ش ئه گه ر پش��ته مله كه له ج��ۆری درێژه كه بو ئه وه له كاتی بڕینه كه پێویس��ته پێشه وه ی كورت بێت و پشته مله كه ی به ش��ێوه ی چوارگۆش��ه بێت. ئه گه ر هاتو پش��ته مله كه پان بو له م كاته دواوه ی به ش��ێوه ی خڕ ی��ان هێلكه یی داده نێین یاخ��ود ده یبڕین. ئه گه ر له جۆری كورت و خڕ بو له م كاته كێشه مان نابێت و دواوه به شێوه ی حه وتی

داده نێین بۆ ئه وه ی مله كه درێژ ده ركه وێت.

ئا: ئاوێنه

چه ند گه نجێک له شاری کفری سه رقاڵی دروستکردنی ماڵێکن بۆ پاراستنی

که لوپه له کولتوریی و مۆزه ییه کانی ئه و ناوچه یه ، هاوکات وه ک شوێنیکیش

ده بێت بۆ چاالکییه ئه ده بیی و هونه رییه کان.

ماوه ی چه ند س��اڵێکه کردنه وه ی شوێنی کولتوریی و کافێکان له س��ه ر ده س��توری کۆنی کوردیی په ره ی س��ه ندوه و له شاره جی��اوازه کان چه ندین ش��وێنی له و جۆره

کراونه ته وه .له ش��اری کفرییش، ماوه ی مانگێکه چه ند گه نجێک سه رقاڵی دروستکردنی شوێنێکی کولتوریی و مۆزه یین که شوێنێک ده بێت بۆ له گه ڵیشیدا هونه ریی، ئه ده بیی و چاالکیی به ش��ێکی ته رخان ده بێت بۆ پاراس��تنی

که لوپه له مێژویی و دێرینه کان.سه رپه رش��تیاری "ماڵ و مۆزه خانه ی شار" که تایتڵی فه رمیی ئ��ه و ماڵه کولتورییه ، س��ۆران عوس��مان به ئاوێن��ه ی راگه یاند که ئامانجی��ان له کردنه وه ی ئه و ش��وێنه خزمه تکردنه به کولت��وری کۆنی کوردیی و

پاراستنی شوێنه واره کانی ئه و ناوچه یه .ماڵ و مۆزه خانه ی ش��ار، جگه ئه نجامدانی

ئه ده بیی و هونه ری��ی، هاوکات چاالکی��ی ش��وێنیک ده بێت بۆ حه وانه وه ی گه نجان و

هاواڵتیانی ئه و ناوچه یه .هه روه ها رایگه یاند که به ش��ێک له ماڵه که تایبه ت ده بێت به نمایش��کردن و پیشاندانی که ل وپه ل و ئاسه واره دێرینه کانی ده ڤه ری

گه رمیان و کوردستان به گشتیی.بینای "ماڵ و مۆزه خانه ی ش��ار" له کفریی، ک��راوه و دابین حکومه ت��ه وه له رێگ��ه ی سه رپه رش��تیاره که ی وه ک ش��وێنه که ش باسی ده کات به هاوکاری کۆمه ڵێک گه نج و رێکخراوی خانزادی ئه ڵمانی، دروستکراوه .بنیاتنان��ی ده س��تپێکردنی له گ��ه ڵ سه رپه رش��تیارانی ش��وێنه که یاندا، ب��ۆ کۆکردنه وه ی بانگه وازێکی��ان کردوه که ره سته کۆنه کوردییه کان ، "بانگه وازێکمان بۆ خه ڵکی شاره که کردوه کێ شتی کۆنی هه ی��ه ده توانێ��ت بیهێنێ��ت و الی ئێمه

پارێزراو ده بێت".س��ۆران له باره ی به ده نگه وه هاتنی خه ڵکی کفری بۆ بانگه وازه که یان ده ڵێت، "خه ڵکی ش��اره که به ده نگ بانگه وازه ک��ه وه هاتن و شتی باشیان بۆ هێناین. هه روه ها یه کێتی ژنان زۆر به گه رمی هاتنه پێش��ه وه و شتی

باشیان بۆ دابینکردین".هه روه ه��ا ده ڵێت "هه ندێک له که لوپه له کان مێژویان ب��ۆ زیاد له 50 س��اڵ و زیاتریش

ده گه ڕێت��ه وه . بڕنه وێکی��ان ب��ۆ هێنانین خاوه نه که ی ده یوت له شۆڕشی برایم خانی ده لۆدا له بیس��ته کانی س��ه ده ی ڕابردودا

شه ڕی پێ کراوه" .هه رچه ن��ده کف��ری ش��ارێکی ک��ۆن و پڕ شوێنه واره ، به اڵم تا ئێستا مۆزه خانه یه کی تایبه ت به خۆی نییه ، له باره ی ئه وه ی ئایا ئه و ماڵ��ه ده توانێت ش��وێنی مۆزه خانه ب��ۆ کف��ری بگرێت��ه وه ، س��ۆران ده ڵێت "ئه م��ه له داهاتودا پێویس��تی به پالنێکی زیات��ر ده بێ��ت بۆ ئ��ه وه ی ش��ێوه یه کی فه رمیی ببه خش��ینه ش��وێنه که مان وه ک مۆزه خانه یه ک��ی تایبه تمه ندی لێ بکه ین، ئێمه ده مانه وێت ئه و مۆزه خانه یه دروست

بکه ین".له ب��اره ی بونی په یوه ندی له گه ڵ ش��وێنه دیک��ه دا، ش��اره کانی کولتورییه کان��ی سه رپه رش��تیاری "ماڵ و مۆزه خانه ی شار" رایگه یان��د که ئ��ه وان هێش��تا له قۆناغی سه ره تای دروس��تکردنی شوێنه که یاندان، "هێش��تا نه مانتوانی��وه په یوه ندی له گه ڵ ش��وێنه کولتوری��ی و ش��وێنه وارییه کانی دروست کوردس��تان دیکه ی ش��اره کانی بکه ین، به اڵم له دوای ده ست به کاربونمانه وه ئه و هه وڵه ده ده ی��ن په یوه ندییه کی باش و ش��ێوه یه ک له هاوکاریی له گ��ه ڵ ئه وانه دا

دروست بکه ین".

تارا عومەر، خاوەنی ئارایشتگای اللەلی بۆ جوانکردنی خانمان لەگەرەکی ئاشتی

سیحری جوانیچۆنێتی بڕینی قژ

به شێوه ی كاری سویدی

له‌کفری‌ماڵێک‌ده‌بێته‌‌مۆزه‌خانه‌ی‌شاره‌که‌

هونه رمه ن��دی به ناوبانگ��ی تورکی��ا هولی��ا ئه فش��ار له به رنامه ک��ه ی خۆی��دا ک��ه له که ناڵێک��ی تورکییه وه پێشکه ش��ی ده کات باس له ناوی راستی خۆی ده کات و

رایده گه یه نێت که کورده .هولیا ئه فشار له به رنامه که ی خۆیدا رایگه یاند که "من

کوردم و له عه شیره تی ئه ڤشارم".هه روه ها ناوی راس��تیی خۆی ئاشکرا کردو وتی "ناوم مه له کانه و تا ئێس��تاش خێزانه که م به و ناوه وه بانگم

ده که ن و که س پێم ناڵێت هولیا".له باره ی ناوی باوکی و باپیریش��یه وه وتی "باوکم

ناوی ئێلۆیه و باپیریشم ناوی ئاپۆیه ".له هونه رمه ن��ده هۆلی��ا ئه فش��ار، یه کێک��ه به ناوبانگه کان��ی واڵتی تورکی��ا که له بواری

نواندن و گۆرانی و فاشیۆندا کار ده کات.

هۆلیا ئه فشار باس له کوردبونی خۆی ده کات

باپیری ناوی ئاپۆیه

له‌پاسه‌کانی‌نێوان‌کوردستان‌و‌ئێراندا‌رۆژنامه‌و‌گفتوگۆی‌

سیاسیی‌قه‌ده‌غه‌یه‌

ئا:

هه رکەسێک ئەمڕۆ سەرنج لەدۆخی یەکێتی نیشتیمانی کوردستان بدات ئەوەی بۆ ئاشکرا دەبێت ئەم هێزە چەندە پارچەپارچەو وێران و س��ەرگەردانە لەن��اوەوەی خۆی��دا، خاڵێک یان س��ێنتەرێک یان ڕوانگەی��ەک بونی نییە بتوانێت ئەو لەش��ە گەورەیە کۆبکاتەوە کە ناوی یەکێتی نیشتیمانییە. یەکێتی لەئێستادا لەبونەوەرێکی خورافیی گەورە دەچێت کە بێ سەرە، یان سەرێکی هێندە بچوکی هه یە، کە تاقەت و توانای ئاراستەکردنی لەشە گەورەکەی نەماوە. بەدەر ل��ەم وێنە بایۆلۆژییە، دۆخی ئەمڕۆک��ەی یەکێتی نمونەیەکی کالس��یکی لەدەوری ئەزمونێکی سیاسییە دروستکردنی سوڵتانێکی سیاسی، سەرۆکێکی بێ ڕکابەر، سەرکردەیەکی کاریزمی کە سەرەتاو کۆتایی هه مو پالن و بڕیارە س��ەرەکیی و گرنگەکانە. تاڵەبانی س��وڵتانێکی سیاسیی بو کە لەشە ئاراس��تە نیش��تیمانیی یەکێتی گەورەکەی دەک��رد، هه مو ملمالنێ و کێش��ە گەورەکانی ئەم هێزە لەبەردەم ئەودا کۆتاییان پێدەهات، توڕەبون و ناڕازیبون و ڕق و کێشمەکێش��ەکان بەاڵم بەتاڵدەکران��ەوە، ئ��ەودا لەئامادەگی بەبێئ��ەوەی هیچ یەکێکیان لەس��ەر زەمینی واقی��ع و لەنێ��و پەیوەندییەکانی دەس��ەاڵت خۆیدا کۆتایی پێهاتبێت. بەم مانایە تاڵەبانی چارەسەرکەری کێشەو ملمالنێکانی ناو یەکێتی نەبو، بەڵکو ڕێکخەرو ئاراستەکەرو"مانجەری" ئەو کێش��انەبو. بونی سوڵتانیانەی تاڵەبانی وایدەک��رد کە ملمالنێ��کان لەخاڵێکدا بەتاڵ ببن��ەوە، ب��ەاڵم ل��ەدەرەوەی ئ��ەو خاڵەدا درێ��ژە بەخۆیان بدەن و بەش��ێوازی جیاواز لەناو لەش��ی ئەو هێزەدا بمێننەوە. تاڵەبانی ملمالنێکان��ی لەس��نورێکدا دادەنا کە زیانی زۆری بۆ ئەو هێزە نەبێت، بەاڵم ئەو س��نورە هه میش��ە سنوری س��وڵتانییانەی خۆی بو، سنوری ئامادەگیی ئەو بو وەک جەستەیەکی سیاس��یی، وەک س��وڵتانێک توانای ڕەهای مناوەرەکردن و بڕیاردانی هه بو بەجۆرێک هه مو هێزە ناکۆکەکانی ناو یەکێتی هه م گەمەکانی تاڵەبانیان قبوڵ بو، هه م پێویستیان پێیبو، هه م لەپاڵیداو بەبێ چارەس��ەرێکی ڕیشەیی، بەردەوامی��ان بەملمالنێکان��ی خۆیان دەدا. تاڵەبانی وەکچۆن چارەسەرکەری زۆر کێشەبو، ب��ەاڵم هاوکات پارێ��زەرو بەرهه مهێنەرەوەی

زۆرێک لەو کێشانەبو.لەمێژوی ئەو ناوچەیەی ئێمەدا، بەتایبەتی عوس��مانیدا، ئیمپراتۆریەت��ی لەمێ��ژوی جێگرتنەوەی س��وڵتان هه میشە کێشەیەکی سیاس��یی گەورەو ترس��ناک ب��وە. بەهۆی بااڵدەس��تی کولتوری��ی خێ��ڵ و کەلەپوری خ��ۆی دوای س��وڵتان پاتریارکیەت��ەوە، کورس��ییەکەی بۆ کوڕەکانی بەجێهێشتوە. کوڕەکانیش بەقەد یەک مافی ئەوەیان هه بوە جێگرەوەی باوکیان بن و زۆرجاریش هه مویان تەماحی ئ��ەو جێگرتنەوەیەیان هه بوە. ئەم دۆخ��ە وایکردوە بەردەوام کوڕانی س��وڵتان لەملمالن��ێ و کێبەرکێیەک��ی گەورەداب��ن بۆ جێگرتن��ەوەی باوکیان، تاڕادەی بەرپاکردنی جەنگ و پێکدادانی چەکداریی و سەنگەرگیریی شازدە لەسەدەی عوسمانییەکان خوێناویی. بەدواوە ئەم کێش��ەیه یان بەوە چارەسەرکرد هه مو ئ��ەو کوڕان��ەی ماف��ی جێگرتنەوەی پادش��ایان هه بو لەناو حەرەمی پادش��اییدا دەرەوە دونی��ای نەهێڵ��ن گەورەبکرێ��ن و ببینن و هه وادارو دۆس��ت و الیەنگر بۆ خۆیان دروس��تبکەن. ک��ەی لەناو حەرەمەکەش��دا یەکێ��ک لەکوڕەکان بەس��وڵتان هه ڵبژێردرا، ئ��ەودەم کەس��ی هه ڵبژێ��ردراو، دەکەوت��ە کوش��تنی یەک��ە بەیەک��ەی ئ��ەو برایانەی ک��ە مەترس��یی جێگرتن��ەوەی لێدەکردن. کەلەپورەیان ئ��ەم دواتر س��ەفەویەکانیش وەرگرت و پیادەیان کرد، کوشتنی ڕکابەرەکان بو بەکەلەپورێکی سیاسیی نوێ و بەناو ژیانی

سیاسیدا باڵوبوەوە.تاڵەبانی لەڕوی سیاس��ییەوە باوکێکی بێ کوڕە، وەجاخکوێرێکی سیاس��ییە، کەسێکی ڕاس��تەقینەی لەدوای خۆیەوە جێنەهێش��ت بچێتە ش��وێنەکەی. بۆیە ئەوان��ەی خۆیان بەمیراتگری ئەو دەزانن کەوتونەتە جەنگێکی ڕەمزیی و سیاس��یی و مەعنەوی ڕاستەقینەوە لەگەڵ یەکتریدا. حەرەمی سیاسیی تاڵەبانی پڕیەت��ی لەگەمەکەری سیاس��یی، بەاڵم هیچ یەکێکی��ان ئەو ک��وڕە سیاس��ییە نییە کە بتوانێت جێگەکەی ئەو پڕبکاتەوەو ئەو ڕۆڵە ببینێت کە تاڵەبانی خۆی دەیبینی. بەش��ی هه رە گ��ەورەی مێژوی سیاس��یی تاڵەبانی مێژوی سوڵتانێکە بێ سوڵتانیزم، تراژیدیای ئێستاکەی یەکێتی نیشتیمانیش سەرقاڵبون و خەونبینینە بەدروس��تکردنی سوڵتانیزمێکی

سیاسییەوە بەبێ سوڵتان.کەس��ێک وەک تاڵەبان��ی ئەگەرچ��ی دەوروبەرەک��ەی ئیعجابی زۆریان بۆی هه بو، بڕوایەک��ی زۆریان پێی ب��و، ڕێزێکی زۆریان لێدەنا، بەاڵم بەکردەوە نەیتوانیوە خۆی بکات بەمۆدێلێک کە دوای خۆی الس��اییبکرێتەوە، دوای خۆی درێژکراوەی لەناو ڕێکخراوەکەیدا هه بێ��ت، ببێ��ت بەڕێگای��ەک ئەوانەی دوای خۆی دێن بەناویدا بڕۆن. لەمێژوی سیاس��یدا زۆربەی جار سوڵتانە سیاسییەکان دۆخێکیان دروستکردوە دەوروبەرەکەیان تەماهی تەواویان لەگەڵدابکەن، خۆیان وەک بەشێک لەو ببینن، ببن بەبەش��ێک لەبونی ئەو، بەاڵم س��وڵتان خۆی تەماهی لەگەڵ کەسانی دەرەوەی خۆیدا پرۆسەیەکی تەماهیکردن پرۆسەی نەکردوە. یەکجەمس��ەرەیی بوە، له دۆخ��ی تاڵەبانیدا تەواویان تەم��اهی تاڵەبانی دەوروبەرەکەی لەگەڵ ئەودا کردوە، بەاڵم ئەو تەماهی لەگەڵ هیچ کەس��ێکدا نەک��ردوە. ئەم��ە وایکردوە تاڵەبانی تاقە س��ەرچاوەیەک بێت کە نرخ و بەها بەکارو کردەوەی کەس��ەکانی دەرەوەی خۆی بدات، ئەو ببێت بەو خاڵەی کە لەوێوە ماناکان و نرخەکان و پیاهه ڵدان و زەمکردنەکان دەستپێبکەن و باڵوببنەوە. کارێک یان پالنێک تاڵەبانی لێ��ی ڕازی نەبوبێت، چەند گرنگ و پڕ بایەخیش بوبێ��ت، وەک پالنێکی خراپ و نەگونجاو وێناکرابێ��ت، یان النیکەم ئەگەری پیادەکردنی تەواو الوازکرابێت. ئەم نرخاندنە نێگەتیڤە تائەو شوێنە ڕۆشتوە کە پالنەکان وەک خیان��ەت و ناپاکی��ی بەرامبەر بەو وێنا

کرابێت.گوێگرتن لەناو یەکێتیدا لەتاڵەبانی گوێگرتن لەس��وڵتانێکی بێڕکاب��ەر، لەباوکێکی ب��و سیاس��یی، لەمەرجەعێک دەسەاڵت و توانای ئەوەی هه بوە کەس��ی گوێگر بەو ش��ێوەیە پاداش��ت بکات کە لەگەڵ چاوەڕوانییەکانیدا بگونجێ��ت. تاڵەبان��ی هێزێک ب��و دەیتوانی وزەی هه وادارەکانی��دا دەوروب��ەرو لەن��او کارکردن تێک��ەڵ بەئیرادەی گوێگرتن بکات. بێدەنگییەک دروس��تبکات لەناو ئارەزویەکی زۆر گ��ەورەدا ب��ۆ قس��ەکردن. ڕازیبونێک لەناو کەس��ەکاندا بچێنێت ک��ە ژێرخانەکەی ناڕازیبونێکی گەورەو بەردەوام بێت. لەمەشدا تاڵەبانی تا ئەو ش��وێنە دەڕۆشت کە عەیب و عاریی دەوروبەرەکەی دابپۆشێت، چاو لەکارە خراپەکانیان دابخات و باسکردنیان هه ڵبگرێت بۆ کاتێک کە بەپێویستیان بزانێت. تاڵەبانی سیاس��ەتێکی لەبیربردنەوەو وەبیرهێنانەوەی پیادەدەک��رد کەلەگەڵ ش��وێنی ئەودا وەک

سوڵتانێکی سیاسیی بگونجێت.کاریگ��ەری تاڵەبان��ی لەس��ەر یەکێتیی نیش��تیمانی وەک هێزێکی گ��ەورە تێکەڵبو بەکاریگەری��ی ئ��ەو لەس��ەر ه��ه ر یەکێک لەکەسە نزیکەکانی دەوروبەری، بەشێوەیەک سەرجەمی بڕیارو کێشەو گرفتە سەرەکییەکان لەکەس��ی خۆیدا کۆتاییان پێدەهات و لەوێدا بونیادێکی تاڵەبان��ی یەکالیی دەکران��ەوە. ئەوان��ەی دروس��تکردبو س��ایکۆلۆژیی دەوروبەری دەیانتوانی شتێک لەسایکۆلۆژیای خۆیانی تیادا بدۆزنەوە، کەسەکان دەیانزانی چی لەوان چ��اوەڕێ دەکرێت؟ دەتوانن چی بکەن و چی بڵێ��ن و لەچییش بێدەنگبن و کام ش��ت نەک��ەن. تاڵەبانی ئەو کەس��ە بوە ک��ە یاس��ای گەم��ەکان و چاوەڕوانییەکان و هه ڵس��وکەوتەکانی دەستنیش��ان دەک��رد، س��وڵتانێک بو بێ س��وڵتانیزم، باوکێک بو بێوەجاخ، سەرکردەیەک بو بەبێ ڕکابەرێکی

دۆست.

بیروڕا(468( سێشه ممه 122015/3/3 [email protected]

یەکێتی نیشتیمانی: سوڵتانیزمی بێ سوڵتان

تاڵەبانی سوڵتانێک بو بێ

سوڵتانیزم باوکێک بو بێوەجاخ

سەرکردەیەک بو بەبێ ڕکابەرێکی

دۆست

ک��وردی میدی��ای قه یرانه کان��ی زۆرن، ڕه نگه قه یرانی ش��نیاریی زمان به رچاوتری��ن و کاریگه رترینی��ان بێت. میدی��ای ک��وردی گی��رۆده ی ده ردی وێرانی��ی زمانه و به ده س��ت چه وتیی و وش��ه و له به کارهێنان��ی نه زانی��ی ده س��ته واژه دا ده ناڵێنێ��ت. میدیامان هه ی��ه ته نه��ا به خاتری ئ��ه وه ی وه ك میدیایه کی پرۆفیشناڵ و خاوه نی زمانی میدیایی تایبه ت به خ��ۆ باس بکرێت، بوه ته کارخانه ی وش��ه و له خۆوه وشه داده تاش��ێ و پێش��یوایه ب��ه م کاره ی خزمه تێکی گ��ه وره ده کات، به اڵم کێ چوزانێ ڕه نگه تێکدانی زمانی کوردییش

هه ر خزمه ت بێت! میدیای��ه ك که دێت له بری وش��ه ی )کاتژمێر( وشه ی )کاژێر( به کاردێنێ، ته نه��ا کوفرێک��ی زمانه وانی��ی نا کات ئه نقه س��ت به وه ی ک��ه به ده س��تی ده ش��کێنێ و کوردی��ی وش��ه یه کی له پارچه ش��کاوه کانی وش��ه یه ک گوایه به هه مان واتا دروست ده کاته وه و وه ك خۆده ناسێنێ، وشه ساز فه رهه نگسازو به ڵکو ده ش��یه وێ وا نیشانی خه ڵکیی بدات که ئ��ه م به ڕاده یه ك له میدیاکانی ت��ر جیاوازه ته نان��ه ت خاوه نی زمانی

میدیایی تایبه ت به خۆشیه تی! الف��ه ئه وکات��ه ئ��ه م پوچێتی��ی ده رده ک��ه وێ که وش��ه ی داتاش��راوو وشه ڕه س��ه نه که لێکچونێکی ساخته و له ڕواڵه تدا ده چنه وه سه ریه ك و له واتادا جیاوازی��ی نێوانی��ان وه ک��ی جودایی نێوان ئاس��مان و ڕێس��مانه . گه ر باس له واتاش��یان بکرێ��ت ده رده که وێ که داتاشینی ئه و وشه یه هیچ مه به ستێکی

تری له پش��ت نییه ته نها ش��ێواندنی نه بێت زمان��ی کوردی��ی و پێکه نی��ن به ڕیش��ی خه ڵکیی. ده نا کاتژمێرو ئه و دو واتایه که ئه م وش��ه یه ده یگه یه نێت )که له الیه ك به واتای ئامێری ژمێره ری کات و له الیه ن��ی دوه میش��ه وه به واتای کات و ده م دێ��ت( له ک��وێ و، کاژێ��رو واتاکان��ی )ش��ه ویلگه ، قوژبن، تاقی دیوار، ڕه حه تبون له جوتبوندا، هۆده ی له ک��وێ و کوجا له ته کێدا( خه ڵ��وه ت

مه رحه با!ڕه نگه پێشتریش لێره و له وێ له سه ر ئه م وش��ه داتاش��ینه قس��ه کرابێت، له وانه ش��ه میدیای مه به ست له م باسه پێی وابێت که ئه م قسه له سه رکردنه ی ته نها بۆ وشه یه ك، گه ڕپێکردن و کردنی کێچێك بێ لێی به گایه ك، بێئاگا له وه ی که ئه م میدیای��ه خۆی هه ر له بناغه وه داینه م��ۆی وه رگه ڕان��دن و وه رگۆڕین و کردنی گایه به کێچ و کێچیش به گا، ئه ی ئه وه نییه هه میش��ه گای سه رچاوه ی دارای��ی و داهاتیان وه ك کێچ نیش��انی خه ڵکی��ی ده ده ن؟ ئ��ه ی ئ��ه وه نییه به رده وام کاری الیه نی سپۆنسه ریانمان ل��ێ ده که نه گاو کاری خه ڵکانی تریش

وه ك کێچ ده خه نه ڕو!؟میدیای تریش��مان هه ی��ه به هه ڵه ی زمانه وانیی فول ئێچ دییه وه هاتوه ته وه گۆڕه پان��ی ڕمبازێنی میدیای کوردیی. ئ��ه م میدیای��ه وش��ه ی )تاوتوێ(ی لێبوه ته وشه ی )تاوتو(و به رنامه یه کیان ئ��ه وه ی به ب��ێ ناولێناوه )تاوت��وێ( به رنامه که ی��ان دورونزی��ك په یوه ندیی ئه مه ش پزیشکییه وه هه بێت. به بابه تی ئه نجام��ی نه بون��ی میدیاکارانێکه له و میدیایان��ه دا ک��ه مه رج��ه ئاش��نایی یه که م و س��ه ره کییان به زمانی کوردیی بێت ئینج��ا زمانه کان��ی دیکه . به اڵم به پێ��ی لۆجیکی ئه م میدیایانه وادیاره زمانێك ش��اره زاو ه��ه ر قس��ه که ری زمانه شه. ئه و لێوه ش��اوه ی زانایه کی نه گه ره ك هیچ خۆماندوکردنێکی به اڵم بۆ ئه وه ی په ی به وه به رین که جیاوازیی نێ��وان وش��ه ی )تاوتوێ(و وش��ه ی )تاوتو( جیاوازییه کی دیارو به رچاوه و وشه ی تاوتوێ به هیچ کلۆجێك به واتای

قسه له سه رکردن و شیکردنه وه و گفتوگۆ نایه ت. وش��ه ی تاوتوێ واته )کزانه وه و ژان��ی زام یاخ��ود برین(، ج��ا ئه مه واته )گواس��تنه وه ی تاوتو له ک��وێ و، ش��ت له ده فرێکه وه بۆ یه کێکی تر( که دروستیش��ه به واتای قسه له سه رکردن و به کاربێ��ت، گفتوگ��ۆ ش��یکردنه وه و

له کوێ و کوجا مه رحه با!ه��ه ر ل��ه م ش��ه وانه دا ب��و به دیار حزبی��ه وه که ناڵێک��ی هه واڵه کان��ی دانیش��تبوم، جه نابی بێ��ژه ر هه واڵی ئه وه ی گواس��ته وه که هه رئێستاو به م شه وه لیژنه ی دابه شکردنی سوته مه نیی

نه وت��ن و دابه ش��کردنی خه ریک��ی )هاواڵتیان دڵنی��ا ده که ینه وه که هیچ که س له و دابه ش��کردنه بێبه ش نابێ(، واته هه مو هاواڵتیان به شێك له ئه رکی دابه ش��کردنه که یان ده که وێته ئه ستۆ! وتم ج��ا وه ره ب��ه م ش��ه وه تاقه تت هه بێ له گه ڵ لیژنه که دا بچیت بۆ نه وت دابه شکردن! گه ر نا ده بو بیگوتبا؛ هیچ که س له و نه وته بێبه ش نابێ، نه ك له و

دابه شکردنه . هه ڵ��ه ی له مانه ش س��ه یرتر هه ڵه ی له زمانی دکتۆرایه زمانه وانیی هه ڵگری کوردیی��دا، جه نابی دکتۆر وتی )فاڵنه ئیش تا زو بکرێ دره نگه (، تۆ ته ماشای ئ��ه م لۆجیکه ! تا زو بک��رێ دره نگه ؟ که واته هه رگیز فریای کردنی ناکه وین. زو، دره ن��گ هه ردوکی��ان هاوه ڵکاری کاتیین . دره نگ و زو دو وشه ی له واتادا دژیه کن، ئیش��ێك ک��ه زو بکرێت ئیتر چ��ۆن ده که وێته دره ن��گ و کار له کار نه متوانی ک��رد هه رچه ندم ده ترازێت! سه ر له م لۆجیکه ده ربکه م. به اڵم ئه مه وه رگێڕانی سه قه تی په ندێکی عه ره بییه ک��ه ده ڵێ؛ )خیر الب��ر عاجل(، واته ؛ ئیشی خێر تا زو بکرێت باشتره . نه ك

تا زو بکرێت دره نگه . یان زۆر جار ده سته واژه ی له م جۆره هه ڵه له نوس��ین و ده ربڕین��ی هه واڵی میدیاکارانه وه ده بینی و زاری میدی��او ده بیس��تی، کاتێ��ك ک��ه ب��ۆ نمونه پاره ی نه یه کێتیی ده وترێ )نه پارتی و مه به ستی نییه (و پێویس��ت به غدایان قس��ه که ر یاخود داڕێژه ری ئه م هه واڵه ئه وه یه که هیچ کام له پارتی و یه کێتیی پاره ی به غدای��ان ناوێت، به اڵم کاتێك که کرداری ناو ده س��ته واژه که به نه رێ دێ��ت له کاتێک��دا که به رت��ر ئامرازی نه رێکردن له پێ��ش هه ریه ك له پارتی و یه کێتیی هاتوه ، واتای ده س��ته واژه که دێ��ت؛ )پارت��ی و ل��ێ به مج��ۆره ی یه کێتییش پ��اره ی به غدایان ده وێت(، واته پێویسته و ڕاست وایه که بوترێ؛ )نه پارتی و نه یه کێتیی پاره ی به غدایان ده وێت(. ئه مه لۆجیکی زمانه ، به س��ه ئیتر، به زه ییه کت��ان به زمانی کوردییدا

بێته وه !

به زه ییه کتان به زمانی کوردییدا بێته وه

سامان عه لی حامید

میدیامان هه یه ته نها به خاتری

ئه وه ی وه ك میدیایه کی

پرۆفیشناڵ و خاوه نی زمانی

میدیایی تایبه ت به خۆ باس بکرێت بوه ته کارخانه ی

وشه و له خۆوه وشه داده تاشێ و

پێشیوایه به م کاره ی خزمه تێکی

گه وره ده کات

لەبەرەبەیان��ی مێ��ژوەوە ک��ە هەردو ڕەگەزی نێرومێ لەس��ەر ئەم هەسارەیە ژی��ان بەڕێ دەکەن، لەبەر جوانی و لەبەر ناسکی ، لەبەر ڕێزی دایکایەتی، هەمیشە ئاف��رەت لەالی کورد ڕێ��ز لێگیراو بوە ، ئ��ەم گەل��ە بەهەمو ئەو بەس��ەهات و نەهامەتیان��ەوە ک��ە بەرۆک��ی پێگرتوە لەزۆرێ��ک لەگەالنی جیه��ان جوانبینترو شایستەتر لەئافرەتی ڕوانیوە ، بەڵگەی کۆن ونوێ��ی ئەوەیە ڕەنگە ک��ورد تاکە نەتەوەب��ێ لەئاخافتندا جیاوازی نێرومێ

نەکات . ئ��ەوڕۆژەی ئەوانەی ئای��ن و خودایان کردە س��ەنگەر بۆ تێرکردن��ی ئارەزوە شەیتانیەکانیان، تاریکی مەزهەبی بەنیاز بو مێژویەکی ڕەش بۆخۆی تۆمار بکات، هێرش��یان کردە س��ەر خەڵکی سیڤیلی کۆبانێ، خەڵکی ئەوشارەش بڕیارێکیاندا، کە مێژو نەک هەر لەی��ادی ناکات بگرە ئەیخات��ە خان��ەی ش��انازی خۆی��ەوە )مقاوەمەت( لەالپەڕە زێڕینەکانیدا دەیدا بەتۆم��ار، بڕیاریاندا ئازاد بژین، تاریکی و دیلێتیان ڕەت کردەوە ، ئەو شارە ژنان و کچان��ی پێش پی��اوەکان چەکیان کردە ش��انیان هەرچەن��دە دژی چەک و خوێن بون ،دایک بون، خوشک بون، هاوسەر بون. م��رۆڤ بون، مێ بون، جوان بون. نازدار بون، ناس��ک ب��ون، ژنان و کچانی ئەو ش��ارە کە ک��وردن بڕیاریاندا مێزی بخەن، پشتگوێ ئاوێنەکانیان ئارایشت و هەمو توانایان خس��تەکار دژی تاریکی، لەجیاتی شانێل و ماکسفاکتۆر بخەنە جانتا دەس��تیەکانیانەوە کۆڵەپش��تی شەڕیان کردە پش��ت، لەنێوان کرێم��ی هایفای و خۆڵ��ی کۆبانێ دا، دوەمی��ان هەڵبژارد. ئەوان لەبری مۆس��یقای لۆڤس��تۆری و مۆنام��ۆ گوێی��ان بەدەنگ��ی خومپارەو بۆم��ب ڕاهێنا، لەبری ن��ازی چاوبازان و ژوانی دڵداران و دەس��ت لەمالنی ئازیزان دەس��تیان کردە ملی دۆش��کاو تفەنگ،

باسکیان کردە سەرین بۆ زامدارەکان.نەتەوەک��ەی تەنه��ا ن��ەک ئ��ەوان خۆی��ان ش��انازیان پێ��وە دەکات بگرە

مرۆڤدۆس��تانی دنیایان سەرس��ام کرد، زۆرێک لەو بەناو سیاس��یانەی کە هەمو تواناکانیان لە خۆبادان بەس��ەر خەڵکی کۆمەڵگاکەی خۆیاندا تێپەڕ ناکات، خەو بەوەوه دەبینن بەرپرسێکی پلە هەشتی واڵتێک��ی بیانی قاوەیەکی��ان دەرخوارد لەقاوەخانەیەکی هاوین��ەدا، بەاڵم ب��دا تەوارەکان��ی کۆبان��ێ لەگ��ەڵ هۆاڵندی س��ەرۆکی فەره نسا لەکۆش��کی ئەلێزێ دائەنیش��ن ، ئۆباما لەکۆش��کی س��پی

پێشوازیان لێ ئەکات .ڕۆژی ئەوە هات��وە ئەوانەی کە تەنها بەردەوامی چ��ۆن ئەوەن سەرمەس��تی خۆی��ان ب��دەن و بەدەس��ەاڵتەکەیان بکەن، بزمارڕێ��ژ بەکورس��یەکانیانەوە بەمیرات ئەوانەی سیاسەت و دەس��ەاڵت دەزانن یان وادەزانن ئەزەلیەو لەئاسمانەوە بەدیاری بۆیان هاتۆتە خوارەوە مەس��تی بەریان بدا، کەش��تی ئ��ەم گەلە ماندوە نەزانین و سەرکەشیەوە، نەخەنە دەریای بابزان��ن میلەت��ێ ک��ە مێ��ژوی کۆبانێ

تۆماربکات لێیان خۆش نابێ.ئ��ەی ئەوان��ەی مێ��ژوی گەلەکەتان و

مرۆڤایەتیت��ان بەباروت ئارایش��ت کرد، جوانیتان بەخش��ی بەجوانی، ناسکیتان ناس��کتر ک��رد دایکایەتیت��ان پیرۆزتر کرد، س��ەلماندتان کە غیرەت تەنها الی س��مێڵە بابڕو ڕەش��کراوەکان نیە، ئێوە ناوی ئەو نەتەوەیەی کە بەدرێژایی مێژو دەچەوسێتەوە بەس��ەر ئەم هەسارەیەدا پەخش��کرد، کە هەن��دێ لەگەالنی دنیا

لەکولەکەی تەڕیشا ناویان نەبیستبو. هەرئێوەش��ن دەتوانن دواڕۆژ بگۆڕن. منی��ش لەبری گوڵی س��وری ڤاالنتاین، لەبری خش��ڵی زێڕ، تەنها دێڕێ شێعری بابەگەورەی شیعری کوردیتان پێشکەش دەک��ەم، تابزان��ن پیران��ی ش��یعر لە دێرزەمانەوە ئێوەیان ناسیوە، ئێوەش بە دنیاتان ناسانین، فەرمون بزانن حەزرەتی

ناڵی چیتان پێئەڵێ .صیددق و عەزیز هەر وەک یوس��ف کە

نەبی بۆ کوڕصیددیقەیــــــی مەعصومـە وەک داک��ی

مەس��یحا ک��چمریەم��ە ئ��ەی خ��ۆش دەس��تان

پاکیزەکان

دالوەرعەلی سۆفی کەریم

ئارایشت بەباروت

ژنه شه ڕڤانه کانی کۆبانی

ئەوان نەک تەنها نەتەوەکەی خۆیان

شانازیان پێوە دەکات بگرە مرۆڤدۆستانی

دنیایان سەرسام کرد

پرسی سەرەکی کۆمەڵگای مەدەنی، پرس��ی هه یمەنەیە. چەن��دە پەیوەندی نێ��وان کۆمەڵگای مەدەن��ی و کۆمەڵگای سیاس��یی کۆمۆنیکاتیڤانە بێت، ئەوەندە دەسەاڵت دەتوانێت کاناڵیزەی وەزیفەکانی خ��ۆی لەرێگای کۆمەڵ��گای مەدەنییەوە ب��کات و هه یمەنەی خۆی لەناو کۆمەڵگادا گەورەتر بکاتەوە. چەندە دەسەاڵتێکیش ملمالنێ��ی هێن��دە بێ��ت، س��تەمگەر نێ��وان کۆمەڵگای مەدەنی و دەس��ەاڵتی سیاس��یی گرژئاس��ا دەبێت و دەش��ێت بچێت��ە دۆخی پێکدادانیش��ەوە، چونکە ئامانجی هه یمەنەکردنی دەوڵەت بەس��ەر جومگەکان��ی کۆمەڵگای مەدەنیی دەبێت بەیەکێک لەس��تراتیژەکانی دیسپلیکردن و کۆنترۆڵکردنی کۆی کۆمەڵگا. هه رئەمەشە وایکردوە کە لەمجۆرە واڵتانەدا هه مو هێزە رەخنەییەکان��ی ناو کۆمەڵگای مەدەنیی، بەبێ ویس��تی خۆیان، رۆڵی ئۆپۆزسیۆن بگێڕ ن. دیارترین نمونەش بۆ س��تراتیژی هه یمەنەی دەسەاڵتی نادیموکراتیی بریتییە ناحکومیی و رێکخ��راوی لەدامەزراندن��ی خێرخوازیی سەر بەدەسەاڵت و داماڵینیان لەهه مو رەگەزێکی رەخنەیی و مەترس��یی بۆ سەر ش��ەرعییەتی سیاسییان. دیارە ئەم مۆدێلە لەواڵتی ئێمەش��دا سااڵنێکە دۆخی باوەو حیزبە سیاس��ییەکان دەیان رێکخراوی ناحکومیی و خێرخوازیی تایبەت "مقاولێکی وەکو دروستکردوەو بەخۆیان هه یمەن��ەی لەپرس��ی کۆمەاڵیەت��ی"

سیاسییدا بەکاریاندەهێنن.بەش��ێوەیەکی گش��تیی، کۆمەڵ��گای مەدەنیی لەدو رەگەزی سەرەکیی پێکدێت. یەکەمیان کۆبون��ەوەی ئازادی هاواڵتیانە کورتخایەن دیارک��راوی ئامانجێک��ی بۆ ی��ان درێژخایەن کە لەزۆرینەی کاتەکاندا رێکخراوی لۆکاڵیین. دوەمیشیان شوێنی گفتوگ��ۆی خەم��ە کۆمەاڵیەتییەکان��ەو ناتوندوتیژانەیە مەدەنییان��ەی هه وڵ��ی بۆ چارەسەرکردنی پرس��ە کۆمەاڵیەتی و کولت��وری و ئاب��وری و ژینگەییەکان لەناو روبەری گش��تیدا. ئەم خواس��تانە مەرج نییە لەفۆرمێکی رێکخ��راودا بن و ناویان لەلیس��تی رێکخراوەکان��دا الی دەوڵەت تۆمارکرابێ��ت. ئ��ەم پەیوەندیی��ە نێو-کۆمەاڵیەتیی��ە، بەتایب��ەت لەکۆمەڵ��گا نادیموکراسییەکاندا، لەدو شوێنی گرنگی تری ناو روبەری گش��تیدا دروس��تدەبن. قاوەخانەکان��ە، یەکەمی��ان چایخان��ەو دیارە لەمزگەوتەکاندای��ە. دوەمیش��یان چایخانەو قاوەخانەو کتێبخانەکان رۆڵێکی ئۆرگانیی دەگێڕن بۆ دروس��تکردنی ڕای گش��تیی. هه ر ئەمەش��ە وایکردوە کە چ چایخانەو چ ماڵی خودا لەزۆر دەوڵەتانی جیهان��دا رۆڵی گ��ەورە لەدژایەتیکردنی زوڵ��م و ن��ادادی کۆمەاڵیەتی��دا بگێڕن. ش��ایانی باس��ە کە لەزۆرین��ەی واڵتانی کوردستانیش��دا چایخانەکان عەرەب��ی و شوێنی کۆبونەوەی رۆشنبیران و نوسەران و ناڕازییەکان��ی گروپ��ە هونەرمەن��دان و کۆمەڵ��گا بون. ه��ه ر ئەم ش��وێنانەش رۆڵێکی گەورەیان لەگرۆبونی هۆشمەندی رەخنەیی و هێزی شۆڕش��گێڕانەدا گێڕاوە. بەهه مان شێوە مزگەوتەکانیش ئەو رۆڵە رەخنەییەی��ان گێ��ڕاوە. جیاوازیی نێوان کۆمەڵگایانەدا، ل��ەم مزگەوت چایخانەو ئەکت��ەرە ش��وێن و نێ��وان جی��اوازی ئۆرگانییکیی��ەکان و کۆمەاڵیەتیی��ە دیدگاکان��ە ب��ۆ کێش��ەکان و چەش��نی ماڵی دیارە چارەسەرکردنیانە. تێڕامان و خوداو پیاوە ئایینییەکان، وەکو چایخانەو زانکۆو رۆشنبیران، لەواڵتانی دونیادا رۆڵی گەورەیان دژ بەدیکتاتۆرییەت گێڕاوە، هه ر لەپۆڵۆنیاوە بیگرە تاوەکو دەگاتە واڵتانی ئەمریکای التین و پاشان ئەفریقای خوارو، هه ندێک کەنیسەو پیاوی ئایینیی رۆڵێکی ئەکتیڤی��ان دژ بەزوڵم و س��تەم گێڕاوە. ماڵی خودا لەم واڵتانەدا ش��وێنێک نەبوە بۆ دروس��تکردنی دابڕان لەکۆی ئەو هێزە کۆمەاڵیەتییان��ەی تر کە لەکۆمەڵگادا دژ بەستەم خەباتیان کردوە، بەهه مانشێوەش خ��ۆی وەکو تاک��ە ئەڵتەرناتیڤ نمایش نەکردوە بۆ چارەسەری کێشەکان، بەڵکو تەواوکەری ئەو رێگایە بوە کە کۆی هێزە رەخنەییەکان کاریان لەسەر دەکرد. لەم کۆمەڵگایاندا وەزیفەی ماڵی خودا گۆڕینی ئینس��انەکان نەبو بۆ جەنگاوەری ئاینی، بەڵکو پاراس��تنیان بو لەچەوساندنەوەی چینایەتی و ئەتنی و ژێردەستیی. پرسی س��ەرەکیی لەواڵتی ئێم��ەدا ئەوەیە کە شوێنگەو رۆڵی مزگەوت، وەک ئۆرگانێکی

ن��او کۆمەڵ��گای مەدەنی��ی و ئەکت��ەرە ئاینییەکان وەک��و بکەری ئۆرگانیی، لەم دۆخ��ە مەترس��یدارە جەنگاوەرگەرایەی

ئاییندا چییە؟گومان��ی تێدانییە کە رۆڵی کەنیس��ە نمونەیەک��ی مەدەنیی��دا لەخەبات��ی مزگ��ەوت. لەرۆڵ��ی جی��اوازە ت��ەواو س��تراتیژی خەباتی کەنیس��ەو قەش��ە بەناوبانگەکان��ی دژ بەس��تەمگەرایی، نە بریت��ی بو لەبەدینییکردن��ی گوتارەکانی ناو کۆمەڵ��گاو نە هێنان��ەوەی ئەزمونی دەس��ەاڵتدارێتی پێغەمبەرەکانیشیان بو، وەک��و تاکە ئەڵتەرناتیڤ بۆ س��ەردەمی ئێس��تامان، بەڵکو خواستی سەرەکییان بریتیی بو لەدژایەتیکردنی زوڵم بەرامبەر

بەمنداڵەکانی خودا.ئاش��کرایە کە مزگەوت لەدۆخی بونی ناعەدالەت��ی کۆمەاڵتی��ی و سیاس��ییدا، وەک��و روبەرێک��ی گش��تیی پارێ��زراوو پەنه��ان، رۆڵێکی س��تراتیژیی دەگێڕێت بۆ گفتوگۆکردن لەس��ەر دۆخی باو. ئەم ئۆرگانییەی مزگ��ەوت دەگەڕێتەوە رۆڵە بۆ کۆبونەوەی خەڵکانێکی زۆرو گوێگرتن لەوتاری مەالکان س��ەبارەت بەکێش��ەو کۆمەاڵیەت��ی و ئەخالقی��ی و قەیران��ە ل��ە رۆژانی سیاس��ییەکان، بەتایب��ەت

هه ینیدا.مزگەوت لەمڕۆدا ته نها شوێنی نوێژکردن س��اکارکردنەوەی ش��وێنی ته نها نییە، وەاڵم��ە ئاڵ��ۆزەکان نیی��ە ب��ۆ دونیای ئێمە، بەڵک��و بوە بەپۆتێنش��یاڵێک بۆ س��ەوقکردنی توندوتیژو ئایدیۆلۆژی��ای جەن��گاوەری دینیی. ئەمڕۆ س��ەلەفیزم لەدونی��ای ئێمەدا یەکێک��ە لەگەورەترین هێزەکانی ن��او کۆمەڵگای مەدەنیی و زۆر سیستەماتیکییانەش وەزیفەی "جاسوسی جێبەجێدەکات. زەوی لەس��ەر خ��ودا" بەشێوەیەکی لەمڕۆدا ئەم س��تراتیژەش کاریگ��ەر کاردەکات، چونک��ی لەالی��ەن روبەرێکی کوردیی��ەوە دەس��ەاڵتدارانی بەرفراوانی پێبەخش��راوە بەناوی ئەوەی کە ئەجێندای سیاسییان نییە، یان لەبەر هه ر هۆکارێکی تری ملمالنێی سیاس��یی نێوانیان. بۆنمونە لەناوچەی س��لێمانیدا وەکو کەرەسەیەک بۆ ملمالنێی سیاسیی دژ بەیەکگرتو و کۆم��ەڵ بەکاردەهێنرێت، تاوەکو هێزی جەماوەرییان کەمبکرێتەوە. ئاستی مەترسییەکە پارتیشدا لەناوچەی پارتی دەبێت��ەوە، چونک��ی گەورەت��ر پێویس��تی بەهێزێکە کە "وەل��ی ئەمر" نەخات��ە ب��ەر رەخنەو ژێرپرس��یارەوە، چونکی وەکی ئاش��کرایە شوێنگەی وەلی ئەمر الی س��ەلەفییەکان ش��وێنگەیەکی بڕوایان ئەوان پارێزراوە. دەستلێنەدراو و وای��ە کە دەس��ەاڵتداران گ��ەر تاوانیش

بکەن، دەبێت قبوڵبکرێن و بپارێزرێن.

عێراق و کوردس��تان و روداوەکان��ی ڕوداوگەل��ی گرێ��دراوی ناوچەک��ە، گەورەت��رو ئاڵۆزت��رن ک��ە هەنوک��ە لەڕۆژهەاڵت��ی نێڤین��دا ڕویانداوە یان ڕودەدەن، دەرکەوتنی داعش ڕوداوەکانی تەنها ئاڵۆزت��ر کرد،هەربۆیە خێراترو خوێندنەوەی��ەک یان دی��دو گروپێک ناتوان��ن بۆچ��ون و خوێندنەوەیەک��ی کۆنکرێتی��ان ب��ۆ ڕوداوەکان هەبێت، واتە ڕاس��تییه کان ڕێژەیی��ن و بەبڕی جیاواز بەس��ەر الیەنەکاندا دابەشبون، ڕوداوەکان پش��ت کاراکتەرەکان��ی پێدراوی جیاوازیان بەجەمس��ەرەکانی

خۆیان بەخشیوە، بۆنمونە:لەس��ەرەتای ه��ەر یەکێت��ی: ڕوداوەکانەوە ستراتیژی چارەسەربونی کوردستان)سیاسی- کێشەکانی کۆی ئابوری(بەبەغداوە بەس��توە، هەمیشە ئ��ەم هێزە بونی ئێران��ی وەک عاملی کاریگ��ەر ل��ەڕوداوەکان بینیوە، بۆیە جەمس��ەری ئێران و دیدی ئەم بلۆکەی لەچارەس��ەرکردنی کێش��ەکان بەالوە ئێ��ران جگەل��ەوەی پەس��ەندبوە، لەڕوبەڕوبونەوەی داعش کاراو کاریگەر فەرمی سوپاس��گوزاری ڕنگ��ە بوە، سەرۆکی هەرێم لەکاتی مەترسییه کانی س��ەر هەولێر بۆ کۆماری ئیس��المی

دەلیلێکی بێ ڕتوش بێت.پارتی: ئەم هێزە ئیلهامی سیاس��ی خ��ۆی لەس��ەبەتەی تورکی��ا داناوە، هەربۆیە هەمیش��ە خاوەنی خیتابێکی تون��دە دەره��ەق بەبەغداد،نوێتری��ن لێدوان��ی س��ەرۆکی حکومەتی هەرێم لەمەڕ بەغ��داو بەموفلیس ناوهێنانی، ئەگەرنا هەڵگرتوە، لەمەسجێکی زیاد بەغ��دا هەنوک��ە ڕۆژان��ە )٣٥٠٠٠٠٠(بەرمیل نەوت دەنێرێت��ە دەرەوە، کە نرخی ه��ەر بەرمیلێک لەنێوان )٤٠بۆ ٥٠(دۆالرە، کەواتە کێشەیەکی تر هەیە لە جەوهەردا،پارتی بەمە مەسجێکی دا بە دۆستەکالسیکییەکه ی کە یەکێتیە، ئ��ەوە ئێمەی��ن سیاس��ەتی ئابوری و سیاسی هەرێممان الیە نەک ئێوە )کەی ویستمان رێک دەکەوین، کەی ویستمان تێکی دەدەین(، بۆیە پارتی چارەسەر نەبونی کێش��ەکانی لەگەڵ بەغدا وەک دۆستایەتیەی ئەم بینیوە، س��تراتیژ پارت��ی لەگەڵ تورکیا کە مەکینەیەکی گەورەی میدیایش��ی بۆ خس��تۆتەگەڕ لەکاتێکدای��ە کە تورکیا، پش��تیوانی داع��ش دەکات و کۆنفرانس��ی ئەمنی لەندەنی دژ بەداعش��ی بەجێهێش��ت، ئامادە نەبو لەکاتی مەترسیه کانی سەر هەولێر هاوکاریمان بکات، ئێستا پارتی ئەم سیاسەتەی لەش��ەقامی کوردیدا ک��ردوە بەسیاس��ەتی زاڵ و بەجۆرێک لەجۆرەکان شەقامی لەباری نەفسییه وە

بۆ ئامادەکردوه ، گەورەکردنی حەشدی ش��ەعبی و دروس��تکردنی وێنەیەک��ی ناش��رینی ئەم هێزان��ە لەزەینی تاکی کوردیدا،)بێگومان قسەی خۆم لەسەر ئ��ەم هێزان��ە هەی��ە( هەوڵێکی تری

ئەم سیاس��ەتەی پارتی و هێشتنەوەی یەکێتیە لەگۆشەیەکی ڕوداوەکاندا.

ئێستا یەکێتی بەجۆرێک لەشەرمەوە باس لەپەیوەندیە ستراتیژییه کانی خۆی لەگەڵ بەغداو تاران دەکات، لەکاتێکدا بۆ گەورەبوە پش��تیوانیەکی ئێ��ران پاراستنی کوردستان لەمەترسییه کانی داعش، لەمەڕ کێشە هەڵپەسێراوەکانی هەرێم و بەغداش لەژێر لێوەوە شتی لێ دەبیس��تین، کە دەبو بەڕونی شەقامی کوردی لە جیاوازییه کانی خۆی لەگەڵ پارتی لەمەڕ کێشەکان بخستایەتە ڕو.مالمالنێکان هەرچی بن گرنگ ئەوەیە ئەم دو هێزە دواجار جەمس��ەرگەری کێشەکان لەبەرژەوەندی ئەم هەرێمەدا بش��کێنەوە، هەڵەیەک��ی گەورەش��ە ملمالنێکاندا، توندبون��ی لەئێس��تای السەنگکردنی لەفەرامۆش��کردن و بیر ئەویتریاندا بەس��ەر جەمس��ەرێکیان زەمەنی هێش��تا بکرێت��ەوە، چونکە

کانسڵکردنی جەمسەرەکان نەهاتوە.لە کۆتاییدا بۆ ئەوەی یەکێتی بایەخی زیاتر بە سیاس��ەتە ڕاست و ڕەواکانی لەم��ەڕ ڕوداوەکان��ی ناوچەکە بدات، پێویستە هەنگاوی جدیتر بەئاراستەی چارەس��ەرکردنی کێشە ناوخۆییەکانی بدات، ئەگەرن��ا لەملمالنێی ناوچەکەدا زیات��ر فەرام��ۆش دەکرێ��ت و ئ��ەم میللەتەش چاوەڕوان��ی زیاتری موچە

دەکات.

13 )٤68( سێشه ممه 2٠1٥/٣/٣ [email protected]بیروڕا

مزگەوت و کۆمەڵگای مەدەنیئاراس فه تاح

ئەمڕۆ سەلەفیزم لەدونیای

ئێمەدا یەکێکە لەگەورەترین هێزەکانی ناو

کۆمەڵگای مەدەنیی و زۆر

سیستەماتیکییانەش وەزیفەی "جاسوسی خودا" لەسەر زەوی

جێبەجێدەکات

یەکێتی و پارتی، داهاتوی ملمالنێکان

ل��ه ڕوی س��ه ربازییه وه النیك��ه م ل��ه م قۆناغه دا كه دیار نیی��ه چه ند ده خایه نێت رێگا له پێشڕه وییه كانی داعش به ره و خاكی كوردس��تان گیراوه ، ب��ه اڵم الوازی گوتار-ره فتاری سیاس��ی كورد بۆ روبه ڕوبونه وه ی داعش واده كات كه سێبه ری گومان به سه ر ئه نجامی جه نگ��ی داعش به رده وام له ئارادا

بێت.هێ��زه س��وپاو له هه م��و ته قریب��ه ن سه ربازییه كاندا، به تایبه ت ئه وانه ی كه زیاتر له كه ره سته و ته كنه لۆژیای پێشكه وتو پشت به هێزی مرۆیی ده به ستن، فاكته ری مرۆڤ و سه ربازه كان جه نگاوه رو زه ینی ئاماده گیی رۆڵی یه كالكه ره وه ی له دیاریكردنی ئه نجامی جه نگ��دا ده بێ��ت. رێك له م خاڵه ش��ه وه ده كرێت بگوترێت كه به هۆی ئه و الوازییه ی ك��ه له گوتاری سیاس��ی به ره نگاربونه وه ی داع��ش له هه رێم��ی كوردس��تاندا هه ی��ه ، ئاماده گیی زه ینی جه نگاوه ر/پێش��مه رگه ی

كورد له دۆخێكی ناهه مواردایه .گوتاری ه��ه م گش��تی به ش��ێوه یه كی سیاس��ی ره س��می هه رێمی كوردس��تان و ه��ه م گوتاره ناڕه س��مییه كه ی له روانگه ی داعش وه ك هێزێك��ی به ره نگاربون��ه وه ی

الوازی گه وره ی تێدایه .مه به س��ت له به كارهێنانی ده س��ته واژه ی گوت��اری سیاس��ی ره س��می ئاماژه یه بۆ ئه و گوتاره سیاس��ییانه ی كه به رپرسانی ره س��می هه رێمی كوردس��تان س��ه باره ت به روبه ڕوبونه وه ی داعش له ڕێی میدیاكانه وه ده یهێننه سه رزمان. وه ك سه رۆكی هه ریم، س��ه رۆكی حكومه ت، وه زیری پێشمه رگه و په یوه ندی��داره راس��ته وخۆكان ك��ه زۆرتر له میدی��اوه ده رده ك��ه ون له خ��ۆ ده گرێت. بۆ ئ��ه م بابه ت��ه ش وردبونه وه ل��ه دوازده چاوپێكه وتن و دو وتاری به رپرسانی ره سمی

له نێوان2٠1٤/٤/1٣-2٠1٤/12/12 كراوه .ئه گ��ه ر سیاس��ه ت هونه ر بێ��ت، خاڵی جه وهه ری ئه م هون��ه ره له وه دایه كه چۆن كه س��ێكی سیاس��ی بتوانێت رای گش��تی قه ناعه ت پێبكات كه لێزانانه س��ه رنجه كان به ره و الی خۆی راكێشێت. یه كه م هه نگاوی ئه مه ش دروس��تكردنی دیمه نێكی گونجاوه بۆ خۆی و سیاسه ته كانی . دیمه نه شێوێنراو و خراپبوه كان له دنیای سیاسه تدا به ئاسانی چاكده بنه وه و ئه م كاره ش به گش��تی پشت به هه ندێك جوڵه ی س��ه مبولیك و دروشمی

ستانداردو گوتار ده به ستێت.بۆ سیاس��ییه كان میدیا به كه ڵكی ئه وه دێت كه Image ی��ان دیمه نی خۆیان و سیاسه ته كانیان وه ك دنیایه كی حه قیقی بۆ

جه ماوه ر پیشانبده ن.به اڵم ئایا گوتاری سیاس��یی ره س��می هه رێمی كوردس��تان چ ج��ۆره دیمه ن یان

داعش به رنگاربون��ه وه ی ب��ۆ ئیمه یجێكی دروستكردوه ؟

گوتاری ره سمی به ره نگاربونه وه ی داعش ك��ه زۆرجار له الی��ه ن به رپرس��انی بااڵی هه رێمی كوردستان دوباره ده كرێته وه سێ ره گه زی سه ره كی : جه نگی تیرۆر له جیاتی جیهان��ی ئ��ازاد، گه وره كردن��ه وه ی هێزی گۆمه ڵگه ی جیه��ان و له به رچ��اوی داعش ك��وردی ، جه ختكردن��ه وه ی له ڕاده ب��ه ده ر له پێویس��تی چ��ه ك ب��ۆ روبه ڕوبونه وه ی داعش له خۆده گرێت كه زۆرجار به ش��ێوه ی راس��ته وخۆ باس ده كرێن و شایانی ئه وه ن كه ره هه ندو كاریگه ریی��ه جیاوازییه كانیان

شیبكرێنه وه .1-دروستكردنی دێوه زمه یه ك له داعش

گوت��اری سیاس��یی ره س��می هه رێمی كوردستان زیاد له ئه ندازه ی پێویست هێزو توانای داعش��ی نمایش ك��ردوه و ئه مه ش له بنه ڕه ت��دا به قازانج��ی ئ��ه و رێكخ��راوه

شكاوه ته وه وه ك:"ئێمه شه ڕی رێكخراوێك ناكه ین •به ڵكو ل��ه دژی ده وڵه تێ��ك ده جه نگین كه

هه زاران چه كی قورسی ده ست كه وتوه "• "ئیداره دان��ی به ره كانی جه نگ له دژی

داعش كارێكی قورسه "• "داعش ش��اره زاییه كی زۆری له بواری

بومیڕێژكردن و ته قاندنه وه دا هه یه "• "پێشمه رگه پێویستی به چه كی قورستر هه ی��ه ب��ۆ به ڕه نگاربونه وه ی هێرش��ه كان به ش��ێوه یه كی توندتر، ئه مه ش��ه ڕێكه كه RPG و ٤7-AK به چه ك��ی ناتوان��ی

بیبه یته وه ."هه میشه له په یامی میدیایی سه ركرده كان نه ك ته واوی قس��ه كان، به ڵك��و واتاكان و ده مێننه وه . خه ڵكدا له زه ینی سیمبوله كان ئه و واتاو ده سته واژه سمیبولیكانه ی كه له و وتانه وه له زه ینی هاواڵت��ی و جه نگاوه رێكی

كورددا ده مێننه وه ئه مانه ن:• داعش گه وره و به هێزه .

• باوردۆخه ك��ه ب��ۆ ئێم��ه س��ه خت و ناله باره .

• داعش شاره زایه .• پێداویس��تیمان زۆره و به م چه كانه وه

شه ڕ ناكرێن.ئه نجام��ی گوتارێكی وه ه��اش له جه نگدا

النیكه م له ڕوی گوتاره وه = شكست!له بنه ڕه ت��دا ئ��ه م ج��ۆره گوتارانه زیاد سیاس��ییه ك بۆ پێویس��ت له ئه ن��دازه ی ریالیس��تانه ن. یاخ��ود واقیعگه رایان��ه واقیعگه رابون بۆ سیاس��ییه ك پێویس��ته به تایب��ه ت ب��ۆ جێبه جێكردن��ی پ��الن و په یوه ندیی��ه بڕی��اره كان و ده ركردن��ی دیپلۆماس��ییه كان، ب��ه اڵم له وانه ی��ه ئه و واقیعگه راییه له كاتی جه نگ و قه یراندا وره ی له جه نگدا بۆیه بڕوخێنێ��ت. كۆمه ڵگایه ك ده بێ سیاس��ییه كان خۆی��ان بپارێزن له و جه نگاوه ره كانی��ان وره ی ك��ه وتان��ه ی

ده ڕوخێنێ . زۆرجار سیاس��ییه كانی جیهان بۆ سه رخس��تنی پرۆگرام و سیاسه ته كانیان له ڕێی میدیاوه ، دروش��می ئایدیالیس��تانه ده ڵێنه وه ب��ۆ ئه وه ی جه ماوه ر ته یاربكه ن و وره یان به رزبكه ن��ه وه كه ده كرێ بگوترێت هه ندێكج��ار ئه م��ه له گوت��اری میدیای��ی سیاس��ییه كانی هه رێم سه باره ت به جه نگی داعش ئاماده گی نیی��ه . له الیه كی دیكه وه به وهۆی��ه ی كه به ش��ێكی زۆری میدیاكانی هه رێ��م راسته وخۆ/ناڕاس��ته وخۆ خزمه تی گواستنه وه ی په یامی سیاسییه كان ده كه ن، ئه و گوتاره ی سیاس��ییه كان كه داعش زل

ده كات بۆ نێو میدیاش شۆڕ بۆته وه .رۆژان��ه ده یان ه��ه واڵ له س��ه ر داعش هه یه و رس��ته ی وه ك"ئه مڕۆ داعش له فاڵن میح��وه ره وه هێرش��ی كردو پێش��مه رگه

تێكیشكاند" شتێكی باوه .رسته كانی وه ك:

"هێرشێكی داعش له شه نگال تێكشكێنرا""داعش كاریگه ری بۆ س��ه ر مزگه وته كان

هه بوه "وه ك پێش��مه رگه ته رم��ی "داع��ش ب��ه كار داه��ات ت��ری س��ه رچاوه یه كی

ده هێنێت."له میدیای كوردیدا باڵوكراونه ته وه و رۆژانه ده یان نمونه ی هاوش��ێوه ی باڵوده كرێنه وه ك��ه ئیمه یج��ی هێزێكی گ��ه وره له زه ینی مرۆڤدا له داعش دروست ده كه ن. له نمونه ی یه كه مدا یه كه م ش��تێك كه خوێنه ر/بینه ر/

بیس��ه ری كورد پێی ده گات "هێرش��ێكی

داع��ش"ه و ئه مه ش كاری خ��ۆی ده كات، ت��ازه دواتر چی ده ڵێی بیڵ��ێ گرنگییه كی ئه وت��ۆی نییه چونكه ت��ۆ "داعش"ت وه ك هێزێك كه توانای هێرش��ی هه یه وێناكرد. خۆ ئه گه ر له جیاتی ئه و رسته یه "پێشمه رگه هێرشێكی داعشی له ش��ه نگال تێكشكاند" بهاتبایه رۆڵی پێش��مه رگه ل��ه و دیمه نه ی كه ئ��ه و هه وڵه له زه ینی مرۆڤدا دروس��تی ده كات وه ك بكه رێكی به توانا ده رده كه وت و میدیاكاریش ئه ركه كه ی خۆی بۆ گه یاندنی

هه واڵ و زانیاری جێبه جێ ده كرد، به اڵم...به هه مان شێوه له نمونه ی دوه مدا داعش وه ك "هێزێك��ی كاریگه ر"و له سێیه میش��دا وه ك "ت��رس" له باڵوكردن��ه وه ی ب��ه ده ر ته كتیكێك��ی به هێ��زی جه ن��گ كه داعش پێڕه وی ده كات، میدیاكار به هێنانی هه ردو وش��ه ی ته رمی پێش��مه رگه رێك له دوای وش��ه ی داع��ش دیمه ن��ی "مردوبونی " بۆ

پێشمه رگه وێنا كردوه .هه ندێك به رپرسی هه رێمی كوردستانیش پل��ه تۆماركردن��ی ك��ه ئ��ه وه ی وه ك ئاش��كرابكه ن كتێبی گینس پێوانییه كانی ناوبه ن��او لێ��دوان ب��ۆ میدی��اكان ده ده ن ده ڵێ��ن ژماره ی ئه و كوردان��ه چونه ته ناو داعش گه یش��ته ئه وه نده كه س! نه ك ته نها ئ��ه وه به ڵكو كار گه یش��توه ته ئه وه ی كه باڵوكردنه وه ی ڤیدیۆی پڕوپاگه نده ی داعش له هه ندێك كه ناڵی كوردی وه ك سه ركه وتنی

رۆژنامه وانی تۆمار بكرێت.ئه مه ش ته نها دیمه نێكه له وه ی كه چۆن میدیاو سیاسییه كان، پێكه وه دێوه زمه یه ك له داعش له به رچاوی خه ڵك دروستده كه ن كه له گه ڵ گوتاری "به ڕه نگاربونه وه ی داعش"كه

خۆیان بانگه وازی بۆ ده كه ن ناكۆكه .2-جه نگی تیرۆر له جیاتی جیهانی ئازاد

گه وره ترین كه موكوڕی گوتاری سیاس��ی روبه ڕوبونه وه ی ب��ۆ كوردس��تان هه رێمی داعش چۆنییه تی ناوزه دكردنی ئه و جه نگه یه كه ئێستا رۆڵه كانی كورد له جوغرافیاییه كی

پان و به ریندا به رامبه ر"داعش" ده یكه ن.به ش��ێكی زۆر له به رپرسانی بااڵی هه رێم چه ندینج��ار رایانگه یان��دوه ك��ه "ك��ورد له جیات��ی هه م��و جیهانی ئ��ازاد" جه نگی داعش ده كات. له وانه یه ئامانجی س��ه ره كی ئه م رس��ته یه به ده س��تهێنانی پاڵپش��تی نێوده وڵه ت��ی بێت و ده كرێ��ت له كۆبونه وه له گ��ه ڵ الیه نه بیانییه كان ی��ان له كاتێكدا كه روی قسه له ڕای گشتی جیهان ده كرێت ئه م جۆره ده سته واژانه به كاربهێنرێن، به اڵم به كارهێنانی زیاد له پێویس��ت و له ئاس��تی ناوخۆداو ده رخستنی ئه و ده سته واژانه وه ك به شێك له گوتاری ره سمی به ڕه نگاربونه وه ی نیگه تیڤی ش��اراوه كاریگه رییه كی داعش، له س��ه ر زه ینی ئ��ه و جه ن��گاوه ره ئازایانه

داده نێت كه له به ره كانی جه نگدان.

ئه نجامی گوتاری سیاسی ره سمی هه رێم بۆ به ره نگاربونه وه ی داعش:

دروستكردنی دێوزه مه یه ك له داعش

19 »»

فەهمی بورهان

گوتاری سیاسیی ره سمی هه رێمی كوردستان زیاد

له ئه ندازه ی پێویست هێزو توانای داعشی نمایش كردوه و

ئه مه ش له بنه ڕه تدا به قازانجی

ئه و رێكخراوه شكاوه ته وه

بۆ ئەوەی یەکێتی بایەخی زیاتر بە سیاسەتە

ڕاست و ڕەواکانی لەمەڕ ڕوداوەکانی

ناوچەکە بدات، پێویستە هەنگاوی جدیتر بەئاراستەی

چارەسەرکردنی کێشە ناوخۆییەکانی بدات

زریان رۆژهه اڵتی

19 »»

بیرورا(468( سێشه ممه 2015/3/3 14

م��اوه ی دو هه فته ی��ه له س��ه ر ئه ركی ب��ه ئه مری��كاو ده ره وه ی وه زاره ت��ی ئاماده كارییه كی باشه وه به شدارم له خولێكی سیاسی- ئیداری، له باره ی حوكمڕانی باش و ش��ه فافیه ت، له زۆر دام��ه زراوه ی گرنگی ئه مری��كا وانه كانم خوێند، ك��ه به زۆری تایبه ت��ه به چاودێریكردن��ی حكوم��ه ت و ده وڵ��ه ت و دام��ه زراوه ی دروس��تكردنی ئه مریكیه كان ده وڵه ت��داری، چۆنیه ت��ی چه ند فاكته رێكیان هه یه بۆ خێراتركردنی گۆڕان��كاری و پێیانوایه ده بێت حوكمڕانی كوردیش ئه گه ر بیه وێت ئاس��ۆیه كی نوێی لێهه ڵبێ��ت كار ب��ه م فاكته ران��ه بكات، س��ه ربه خۆیی و فاكته ر.. س��ه ره كیترین ڕاگه یاندن و شه فافیه ت و یاساو سه روه ری هه ڵبژاردن��ی خاوێ��ن له كات��ی خۆیدایه ، ئه م فاكته ران��ه هاوكارێك��ی به هێزن بۆ دروستكردنی سیسته مێكی ته ندروست كه

حوكمڕانیه كی باش به رهه م بێنێت.ره نگ��ه له س��ه ره تادا هه رچه ن��ده نه مویس��تبێت الیه نی ره ش��ی حوكمڕانی كوردی پیش��انده م، به اڵم بۆ ئه وه ی هه م له وانه كان سود وه رگرم و هه میش چاره سه ر وه رگرم ناچاربوم دۆخی كوردستان و عێراق

وه ك خۆی باس بكه م.ره نگ��ه ئه م وت��اره ده رفه ت��ی ئه وه ی تێدانه بێ��ت ك��ه زۆرش��ت ب��اس بكه م ئه مریكاو حوكمڕانی له باره ی سیس��تمی المه ركه زییه ت��ی ویالی��ه ت و ش��اره كان و دارایی ، كارگێ��ڕی و ئیداری و سیس��تمی كه له ڕێ��گای ئه م سیس��تمه وه توانراوه حوكمڕانییه كی باش بۆ ئه مریكایه كی 318 ملیۆن كه س��ی به رهه مبهێنرێت و هه بونی ئیراده یه ك��ی به هێزیش چه ند پێویس��ت و ئاسانه بۆ دروس��تكردنی حوكمرانییه كی ب��اش و ته ندروس��ت له كوردس��تانێكی 5

ملیۆن كه سیدا. هه رچه نده به ش��ێك له ئه مریكییه كان، پێیانوایه كوردستان نمونه یه كی گه شه بۆ پێكه وه ژیان، به اڵم نه بونی سیس��تمێكی حوكمڕانی باش و ده س��تنكه وتنی زانیاری به ڕۆژنامه نوس��ان و الوازی دامه زراوه كانی چاودێری حكوم��ه ت و نه بونی هه ڵبژاردنی

گه شه نه كردنی سه ره كی هۆكاری خاوێن، كوردستانه و له هه مو فاكته ره ده ره كیه كان

زیانی زیاتری گه یاندوه .حوكمڕانی ده وڵ��ه ت و پێیانوایه ئه وان باش ه��ه ر له ناوخ��ۆوه دروس��تده بێت و له ناوخۆشه وه توشی داڕوخان ده بێت، پتر

له هۆكاره ده ره كییه كان.كوردو هه رێمی كوردستان له هاوكێشه ی حوكمڕانی ئه مریكادا بونێكی ئه وتۆی نیه وه ك زۆرێك له سیاس��یه كورده كان باسی ده كه ن، هۆكاری سه ره كی ئه مه ش هه ڵه ی

سیاسییه كورده كان بوه . ڕۆژی 2٧ی 2 س��ه ردانی په رله م��ان و كۆالرادۆمان ویالیه تی پیرانی ئه نجومه نی ك��رد، كه ژماره ی دانیش��توانی5 ملیۆن و 356 هه زار كه سه و بودجه ی ساڵی 2015

گه یشته 24 ملیار دۆالر. له گ��ه ڵ س��ه رۆكی ئه نجومه نی پیران و ئه ندامانی ه��ه ردو ئه نجومه نی نوێنه ران و پیران گفتوگۆمان كردو پێشتریش له گه ڵ دیپلۆماتكارو سیاس��ی و ته نانه ت ئیداری و رێكخراوه كاندا دوچ��اری ئه م گفتوگۆیانه بوم، هه رچه نده هه وڵده ده م كوردس��تان وه ك ناوچه یه كی گرنگ بناسێنم به تایبه تی له ڕوی ده وڵه مه ندی له بواری وزه دا، به اڵم ئه وان هه میشه ناوی قوربانیدانه كانی كورد دێنن و به هۆی قوربانیه كانه وه ده یناس��ن، ن��ه ك به ه��ۆی گرنگی ل��ه ڕوی ئابوری و سیاس��ی و جوگرافیه وه ، ئه م��ه الیه نێكی ب��اش نیه ، ك��ه له راب��ردودا س��ه رۆك و سیاسیه كورده كان كردویانه بۆ ناساندنی كورد، چونكه ده بێ��ت تێبگه ین ئه مریكا دۆستایه تی یان هاوپه یمانی و به رژه وه ندی له سه ر بنه مای س��ۆزداری بنیات نانێت، به ڵكو له س��ه ر بنه مای به رژه وه ندی بااڵی ئه مریكاو س��تراتیژی ئه مریكا په یوه ندی

دروستده كات.یه كێك��ی دیكه ل��ه و فاكته ران��ه ی كه وایكردوه كورد له هاوكێشه كانی ئه مریكادا بونێكی ئه وتۆی نه بێت الوازی یان نه بونی لۆبی ك��ورده ، ئه گ��ه ر ب��ه راورد بكرێت ب��ه ئه رم��ه ن یاخود فارس ی��ان تورك، به داخ��ه وه نوێنه رایه تی حكومه تی هه رێم وه ك نییه و نوێنه رایه ت��ی )له بنه ڕه ت��دا مه كته ب��ی لۆبی كراوه ت��ه وه (، له رابردودا ئه وه نده خه ریكی ژیان و خۆش��ژیانی بون لۆبی دروس��تكردنی ئه وه ن��ده خه ریكی

نه بون ب��ۆ كورد، ك��ه ده ب��و له رێگه ی ناوه نده كانی بیركردن��ه وه و لێكۆڵینه وه وه كاربكه ن له م پێناوه داو پرۆژه ی كوردی له ئه مری��كا هه بێت، ئه گه ر ئێمه پێمانوابێت ئه مریكایه ك سه رقاڵی پرۆژه یه كی سیاسی جیهانییه و خۆی دێ��ت له ده رگای هه ولێر ده دات، ئه مه هه ڵه یه كی سیاسی كوردییه . )بۆ دانانی كاریگه ری له س��ه ر سیاسه تی به سیاس��ه تكردنه پێویس��تمان ئه مریكا له ناو قواڵیی ده زگاكانی له واش��ینگتۆن و دروستكردنی بڕیار له واشینگتۆن، له رێگه ی پالنێكی تۆكمه كه له چه ند ساڵی داهاتو كاریگه رییه كه ی ببینین و كورد بچێته نێو س��تراتیژی ئه مریكاوه ، نه ك دۆستایه تی یان سیناتۆرێك چه ند كۆنگرێس��مانێك، ب��ۆ ده ربڕینی هاوس��ۆزی به رامبه ر كورد له كات��ه تراژیدیه كان��دا. هه ربۆیه به هۆی ناكارایی و نه بونی ستراتیژێك بۆ كاركردن له واشینگتۆن، ده نگی كورد له ئه مریكا زۆر كزه ، كۆمیونیتی كوردیش زۆر په رته وازه و بێ ناونیش��انه . جگ��ه له تراژیدیاكانمان، نه ماتوانیوه نه به سیاسه تكردن و ئه زمونی كلتوریه كان به پرس��ه نه دیموكراس��ی،

پرسی كورد له ئه مریكا ببه ینه پێشه وه (.بۆیه ، پێموایه ده بێت كورد پێداچونه وه ی ته واوی هه بێت له سه ر سیاسه تی ده ره وه و له ئه مریكاوه ده س��تپێبكات و به و ش��ێوه كاره ی له رابردودا كراوه ، جگه له به فیرۆدانی پاره ش��تێكی دیكه نییه ، ئه وانه ی به ناو كاری دروستكردنی لۆبیان بۆ كورد كردوه كه چه ند كه س��ێك بون له س��ه ر بنه مای حیزبی نادروس��ت دان��راون نه ك بنه مای ش��یاوی ، له كاتێكدا زۆر كه سی ئه كادیمی كوردی ئێستا له ده ره وه وه ك موباده ره ی كه س��ی لۆبی بۆ كورد ده كه ن، كه ده بێت ئه مانه له نوێنه رایه تی حكومه ت و نوسنگه ی

لۆبییه كاندا كاربكه ن.سه رۆكی هه رێم، له به رده م تاقیكردنه وه

قورسه كه دا، چی ده كات؟به گوێكرتن له ئه مریكا له پرۆسه ی ئازادی عێ��راق و رزگاركردن��ی كه رك��وك و دواتر چۆڵكردن��ی و پێكهێنانی حكومه تی عێراق له كاته جیاوازه كاندا زۆر بڕیارماندا، به اڵم نه پێش بڕیارو ن��ه دوای بڕیار لێكۆڵینه وه له ئه نجامی ئه و بڕیارانه و سودو زیانه كانی

كرا.قۆناغێكی له ب��ه رده م ك��ورد ئێس��تا

نوێدایه ، پێویس��ته ئه كادیمست و خه ڵكی ش��اره زاو ناوه ندی لێكۆڵینه وه دیراسه ی بك��ه ن و په رله م��ان دانیش��تنی له باره وه بكات، ئه ویش شه ڕی ئازادكردنی موسڵه .

ئێس��تا ناوه ن��دی بڕی��ارو كۆنگرێس و ناوه نده كان��ی لێكۆڵین��ه وه و بیركردنه وه توێژین��ه وه و س��ه رقاڵی له ئه مری��كا، دروستكردنی بڕیارن بۆ شه ڕی ئازادكردنی موس��ڵ، به اڵم به داخه وه ئێمه بمانه وێت یان نا ده بینه به ش��ێك له و شه ڕه و بێخه م

دانیشتوین.ده ره وه ی وه زی��ری كی��ری ، ج��ۆن ئه مریكا، له چه ند رۆژی پێشتردا له به رده م ئه نجومه نی پیران باس��ی ئه م ش��ه ڕه ی كردو وتی : موسڵ رزگار ده كرێت ئه مریكا وه ك س��وپا به ش��دار نابێت و ش��ه ڕه كه عێراقیی��ه كان به ه��اوكاری و پش��تیوانی پێش��مه رگه ده یك��ه ن، به هه مان ش��ێوه جه نه راڵ ئۆدێرنۆ، سوپاس��االری ئه مریكا له كۆنفرانسی جه نگ باسی له هه مان شه ڕ له وه ش��كرده وه ئه مریكا كردو جه خت��ی به شداری ناكات به سوپای ناوخۆی عێراق و

پێشمه رگه ئه م شه ڕه ده كرێت.

دو بۆچون هه یه له ناوخۆی ئه مریكادایه كه م: رزگاركردنی موس��ڵ به شه ڕێكی خوێناوی گه وره ده بێت و ش��ه ڕێكی كۆاڵن به ك��ۆاڵن روده دات و ده ی��ان هه زار كه س ده بنه قوربانی و ئه و هێزانه ش كه ش��ه ڕی كۆاڵن به ك��ۆاڵن له گه ڵ داع��ش ده كه ن، نه ئاماده ن و نه ش��اره زای ش��ه ڕی كۆاڵن به كۆاڵن��ن، ئه م��ه ش قه ب��اره ی زیانه كه

گه وره تر ده كات.دوه م: سه رباری رشتنی خوێنێكی زۆرو كاولكارییه كی گه وره ئه س��ته مه موس��ڵ له داع��ش وه ربگیرێت��ه وه ، له به رئ��ه وه ی داعش ئاماده ی ئه و ش��ه ڕه یه و س��وپای

عێراق و پێشمه رگه ئاماده نین.پرسیاره كان ئه مانه ن؟

1- ئایا پێویسته كورد ئه م شه ڕه بكات، ئه گه ر كردی بۆ بیكات و ئه گه ر به شداریش

نه بو زیان و سوده كانی چین؟2- ئایا پێش��مه رگه تواناو ئاماده كاری ش��ه ڕێكی وا قورس��ی هه یه ، ش��ه ڕی وا

قورس پێویستی به چییه ؟ 3- ئایا ئه گه ر به شدار بین زیانه كانمان چه ند ده بێت؟ ئه ی س��وده كه ی چییه بۆ

كورد؟4- ئایا ئ��ه و هێزه ی كه كورد هاوكاری له گه ڵ ده كات بۆ ئه م ش��ه ڕه ، كام هێزه ؟

توانای چییه ؟ جێگای متمانه یه ؟ 5- پ��اش ش��ه ڕه كه ئه نج��ام چییه ؟ له ئه گ��ه ری ئازادكردن��ی موس��ڵ ی��ان

ئازادنه كردنی ؟پێموای��ه به بێ گه ڕان ب��ۆ وه اڵمی ئه م پرس��یارانه نابێت كورد هی��چ هه نگاوێك به ئاراس��ته ی به شداری كردن یان نه كردن

بنێت.ده بێ��ت كورد ل��ه گرنگی پش��تیوانی س��نوری پاراس��تنی ب��ۆ ئه مری��كاش كوردس��تان ب��اش تێبگات )ك��ه به پێی بودجه ی په سه ندكراوی 2015 و بودجه ی پێش��نیاركراوی 2016 ئه مریكا، هاوكاری كراوه ته وه ، جێگه ی پێشمه رگه سه ربازی كه ته نیا س��ێ لیوای پێشمه رگه پڕچه ك ده كه ن، كه ئه مه ش كه متره له و رێژه یه ی كه وه زاره تی پێش��مه رگه پێویستیه تی بۆ پاراستنی سنوره كانی كوردستان له تیرۆر. به ش��داریكردنی پێش��مه رگه ، له ئه گه ری پێویسته په رله مانی كوردستان دانیشتنێك سازبكات به به شداری وه زیری پێشمه رگه ، فه رمانده كانی پێش��مه رگه ، سوپاساالری ده ش��تی له كه ركوك و به وه زاره ت س��ه ر موسڵ، بۆ خستنه ڕوی قه باره ی هاوكاری و پش��تیوانیه كانی هاوپه یمانان كه تائێستا گه شتۆته پێشمه رگه . پێویسته په رله مان دڵنیابێته وه له بونی چه ك و پێویستی ته واو

بۆ پاراستنی سنوره كانی كوردستان.ده بێ��ت كوردس��تان په رله مان��ی هه ڵس��ه نگاندنی ته واو بۆ ش��ه ڕی موسڵ بكات، وه توانای هێزه كانی پێش��مه رگه راهێنان، چ��ه ك و الیه نی له ئاس��ته كانی لۆجستیكی، دڵنیا بێته وه ، به پێچه وانه وه هاوپه یمانان له هێزه كانی داوا پێویس��ته بكرێ��ت ب��ۆ زیادكردن��ی هاوكاریه كان و دابینكردنی س��ه رجه م پێویستیه كانی ئه و ده رئه نجامه كه ی به پێچه وان��ه وه جه نگه ، پێش��مه رگه ی زۆری قوربانیدانێك��ی

لێده كه وێته وه .هه ر به نمونه هێزه كانی ئه مریكا له عێراقا له ماوه ی 8 ساڵدا كه متر له 4500 سه ربازیان له ده س��ت دا ئه ویش به هۆی بونی چه ك و هاوكاری پێویست بۆیان، به اڵم پێشمه رگه له ماوه ی ٧ مانگدا زیاتر له 1000 شه هیدی

داوه . بۆیه ئه گه ر به شداریكردن له شه ڕی موسڵدا پێویستی به ئاماده سازی سه ربازی، یاسایی، وه سیاسی هه یه كه دوای موسڵ

چی روده دات.(

خیانه ت یان وش��ه ی عه ره ب��ی "الخیانه " ، له زمانی کوردیدا واتای "ناپاکی" ده گه یه نێت، بۆ نمونه ک��ه ده وترێت "الخیان��ه العڤمی "، به مان��ای "ناپاک��ی گ��ه وره" یاخ��ود ب��ۆ ناپاکییه ک��ی گ��ه وره ی له ش��ێوه ی "ناپاکی نیشتیمانی" به کارده هێندرێت، که له به رامبه ر که س��ێک ی��ان کۆمه ڵه که س��ێک به کاردێت که له ش��وێن و کاتێکی دیاریکراودا، ناپاکیان به رامب��ه ر خه ڵک و خاکی خۆی��ان کردبێت. له به کارهێنان��ی ڕۆژان��ه ی خه ڵکی و ته نانه ت له ناو چینی ده سته بژێر )النخبه (شدا، له بری ناپاکی زیاتر وش��ه ی به کوردیکراوی خیانه ت به کاردێت و پڕمانات��ر ده رده که وێت، هه ربۆیه ئێمه ش له ناونیشانی ئه م وتاره دا ئه و وشه یه

به کارده هێنین!

ڕانیه کوێیه ؟قه زای ڕانیه ، هه ریه که له ناحیه کانی )ناوه ند، چوارقوڕنه ، حاجیاوا، بێتواته و سه رکه پکان( له خۆی ده گرێت، وه ئه و ناحیانه ش نزیکه ی100 گوندی ئاوه دانیان به س��ه ره وه یه و به گوێره ی ئه و زانیارییانه ی که له به ر ده س��ت ئێمه دان؛ ڕوبه ر ی قه زاکه له )813،000( هه ش��ت سه دو س��یانزه هه زار مه تر زیاتره و ژماره ی خێزانه له سه روی)40،060( تیایدا، نیشته جێبوه کان چل هه زارو شه س��ت خێزانه وه یه ، که ئه گه ر تێک��ڕای ژم��اره ی ئه ندامان��ی هه رخێزانێک به )5( که س دابندرێت، ژماره ی دانیشتوانی ده گاته )200،300( دوس��ه دهه زارو سێس��ه د

که س.ئه مانه س��ه ره ڕای ئه وه ی که ئه و ش��اره خاوه ن��ی تێکۆش��ان و قوربانیدان��ی زۆره و له خه باتی ڕزگاریخوازی نیش��تیمانیدا پێگه و ڕۆڵێکی به رچاوی هه بوه ، دیارترینیان ڕاپه ڕینه مه زنه که ی ئاداری )1991(ه ، که له 1991/3/5 ب��ۆ یه که مجار له و ش��اره وه ده س��تیپێکردو له ده رئه نجامیدا سه رجه م شاره کانی باشوری کوردس��تان ئازادکران. ئه م��ه جگه له وه ی

که له ش��ه ڕی ئێس��تای داعش��دا، ڕۆڵێکی به رچ��او ده گێڕێت؛ به گوێره ی هه ندێک داتای به رده س��ت نزیکه ی )30،0000( س��ی هه زار پێش��مه رگه ی ئه م ده ڤه ره ئێستا له به ره کانی جه نگدان و له ژماره ی شه هیده کانیشدا پشکی

سه ره کی به رکه وتوه .به اڵم له گه ڵ هه مو ئه ما نه دا ئه وه ی جێگای نیگه رانی خه ڵکی ده ڤه ره که و مایه ی نه نگییه بۆ حکومه تی هه رێم و داموده زگاکانی، ئه وه یه که ئێستا ئه و ش��اره به به راورد له گه ڵ شارو ق��ه زاو ده ڤه ره کانی ت��ر، که مترین پرۆژه ی خزمه تگوزاری بۆ کراوه و هه ندێک له ش��وێن و ناوچ��ه و ک��ۆاڵن و گه ڕه که کان��ی، تاوه ک��و ئێستاش له وێرانه یه ک ده چن. هه روه ها له ڕوی پێداویس��تی و کێش��ه و گرفته کانی وه رزش، هونه ر، په روه رده ، ته ندروس��تی، ڕێگاوبان، باخچه ، پارک، سه وزایی، پڕۆژه ی گه شتیاری و له ڕیزبه ن��دی هت��د... ئاوه دانکردن��ه وه و پێش��ه وه یه و به به راورد له گه ڵ ش��وێنه کانی ت��ر، که مترین پ��رۆژه ی خزمه تگ��وزاری بۆ ئه نجامدراوه . ته نان��ه ت له و پرۆژه که مانه ش ک��ه ب��ۆی ده رده چ��ن به ش��ێکی زۆری��ان به که مته رخه م��ی و ناته واوی جێبه جێده کرێن، یاخ��ود هه ندێکجار جگه له زیان س��ودێکی ئه وت��ۆ به ده ڤه ره که ناگه یه نن. ب��ۆ نمونه : پرۆژه ی ئ��اوی ده ربه ندی ڕانیه ، یه کێکه له و پڕۆژانه که نزیکه ی)25،000،000( بیست وپێنج ملیۆن دۆالری تیادا خه رج کراوه و له ئێستاشدا شکستی پرۆژه که ڕاگه یه ندراوه ، به بێ ئه وه ی هیچ سودێکی به خه ڵکی ده ڤه ره که گه یاند بێت. وه هی��چ به دواداچونێک��ی ئیداری و یاس��ایی ئه وتۆش له الیه ن حکومه ت و داواکاری گشتی و دادگاکانه وه، ب��ۆ لێکۆڵینه وه له هۆکاره کانی شکستی ئه و پڕۆژه یه و لێپرسینه وه له الیه نی

که مته رخه م و به سزا گه یاندنیان نه کراوه !وه اڵمی ئه و پرس��یاره ی که له ناونیش��انی به ش��ێوه یه کی ئه گه ر هات��وه ، وتاره ک��ه دا س��ه رپێی و به بێ لێوردبونه وه و به راوردکردن بدرێته وه، له وانه یه زۆر ئاسان بێتو پێویست به دودڵ��ی و بیرکردن��ه وه ن��ه کات، که به ڵێ ڕانیه ؛ ده روازه ی ڕاپه ڕین و پایته ختی ئازادی

باش��وری کوردس��تان و ده رچه ی به دیهێنانی مۆدێرینترین و به هێزترین قه واره ی سیاسیی و فه رمانڕه وای��ی په رله م��ان و حکوم��ه ت و خۆماڵ��ی کوردی و کوردس��تانییه. که دواتر ده بێت��ه پاڵنه رو کارئاس��انییه کی گه وره بۆ ئ��ه وه ی له س��اڵی 2003دا، له الیه ن ئه مریکاو هاوپه یمانه کانی��ه وه ، ڕژێمی به عس��ی عێراق به ته واوه ت��ی بڕوخێت و به مه ش ده روازه یه کی گ��ه وره و ف��راوان ب��ۆ گۆڕان��کاری له هه مو

خۆرهه اڵتی ناوه ڕاستدا بکرێته وه .ب��ه اڵم به دڵنیایی ئ��ه وه ته نه��ا دیوێکی پرس��ه که یه ، ئه گه رچ��ی ڕێژه یه ک��ی به رزی ڕاستیش��ی تێدا بێ��ت، زۆرب��ه ی کات ئه و ڕاس��تییه ته نها وه ک کارتێکی سیاسیی و بۆ هاندانی خه ڵکی شاره که و ده ڤه ره که ، له پێناو ڕاکێشانی هه ست و س��ۆزو به تایبه ت له کاتی هه ڵبژاردنه کان��دا بۆ به ده س��تهێنانی ده نگ به کارهێنراوه ، هه ربۆیه ئێستا له الی هه ندێک خه ڵکی ڕه سه نی ش��اره که و له هه ندێک کاتدا خودی ڕاستییه که ش خه ریکه ده بێته شتێکی

نابوت و ناسه رنجڕاکێش. ئه گ��ه ر ل��ه ده ره وه ی په نجه ره ی س��ۆزو هه ڵچ��ون به تێڕوانینێکی بابه تی س��ه یرێکی ئه ودیوی بابه ته که بکرێت و به بیرێکی که مێک

تیژ ئه و قسه و دروشم و لێدوانانه بخوێنرێنه وه و لێکدانه وه ی��ان ب��ۆ بکرێت و له گ��ه ڵ ئه وه دا به راوردبکرێن که له س��ه ر ئ��ه رزی واقیع له و شاره دا ده گوزه رێت، به ئاسانی ده رده که وێت، که له پش��تیانه وه چه ند وێنه ی ناش��یرینی پێچه وانه ی ئه و قس��انه بونی��ان هه یه . ئه و هه رێم و ده س��ه اڵته ی له پش��تی ئه م شاره وه یه که م هه نگاوی هاتنه بونی خۆی هه ڵده گرێت، دواتر که دێته بون و گه وره ده بێت و دواتریش که ت��ا له قۆناغ��ی پیری نزی��ک ده بێته وه ، ده رده که وێت که چه ند منداڵێکی بێ ئه مه ک،

دایک و باوک نه ناس و خه ڵک فریوده ر بوه !هه رکه سێک که پێشتر یه ک نمونه ی تری له ش��ارو ئیداره ی مۆدێرن له هه ر ش��وێنێکی تری ئه م س��ه رزه مینه بینیبێت و دواتر ته نها جارێ��ک گوزه رێکی به ن��او ب��ازاڕ، کوچه و کۆاڵنه کانی ئه م ش��اره و ناحی��ه و الدێکانیدا کردبێت، ڕه نگه ڕاس��ته وخۆ له خۆی بپرسێت که ده بێت ئه م ش��ارو ده ڤه ره و خه ڵکه که ی چ خیان��ه ت و ناپاکییه کی��ان به رامبه ر گه ل و نیشتیمانه که یان کردبێت؟! ده بێت ئه م شاره ده روازهو النه ی چ کاره س��ات و شکس��تێکی

نیشتیمانی و نه ته وه یی و مرۆیی گه وره بێت؟هه ڵب��ه ت ئه و ج��ۆره پرس��یارو خه یااڵنه نه ک ه��ه ر ڕه واو ڕێگه پێ��دراو ده بن، به ڵکو س��ا ده ترین مافی هه ر مێش��ک و هزرێکن که بیه وێت که مێک بیر له و دیمه نانه بکاته وه که به رچاوی ده که ون، چونکه زۆر قورسه لۆژیک و بیرکردنه وه ی هیچ که س��ێک بڕوا به وه بکات، که شارێک یان ده ڤه رێک به و هه مو گه وره یی و فراوانییه ، ب��ه و هه مو خه بات و تێکۆش��ان و قوربانیدانه ، دوای نزیکه ی چاره كه سه ده یه ک حکوم��ه ت و دروس��تکردنی له به دیهێن��ان و په رله م��ان و حوکم��ی خۆماڵ��ی ک��وردی، س��ه ره ڕای هه بونی ئه و هه مو پ��اره و داهاته زۆره ی له چه ند ساڵی ڕابردودا له هه رێمه که دا هه بوه ، هێشتا له وێرانه یه ک بچێت و له زۆربه ی ئاس��ته کانه وه به ته واوه تی پشتگوێ بخرێت و نه ک هه ر خزمه تی پێویس��ت نه کرێت، به ڵکو تائه وپ��ه ڕی توانا هه وڵ بدرێ��ت، له گرنگی و گه وره یی ئه م ش��ارو ده ڤه ره که م بکرێته وه .

لێره دا زۆر به کورتی له سه ر هه ندێک له کێشه و گرفته کان ده وه ستین.

ڕانیه و حیکایه تی به پارێزگابون و گرفتی به ڕێوه بردن

له ڕوی ئیداره و به ڕێوه بردنه وه ، ئه و ش��اره به قه یرانێک��ی قوڵ��دا تێده په ڕێ��ت، له گه ڵ ئ��ه وه دا که له هه م��و ڕویه که وه شایس��ته ی دواکاریی له ساڵی 1992ه وه ، به پارێزگابونه و س��ه ره کی خه ڵ��ک و به ڵێن��ی به رده وام��ی به رپرس��ان و کاربه ده سته حکومییه کان بوه ، وه هه رچه نده په رله مانی کوردستان به بڕیاری ژم��اره )11( له به رواری1999/9/22، بڕیاری به پارێزگاکردن��ی بۆ ده رکردوه ، به اڵم تاوه کو ئێس��تا له الی��ه ن حکومه تی هه رێ��م و الیه نه په یوه ندیداره کانه وه ئه و بڕیاره نه چۆته بواری

جێبه جێکردنه وه .نه ک هه ر ئه مه به ڵکو بۆ خۆڵکردنه چاوی خه ڵک و بیربردنه وه ی داواکاریه سه ره کییه که ، ی ڕاپه ڕی��ن- ئی��داره ی ،2012 له س��اڵی به ناو س��ه ربه خۆی بۆ دروس��تکرا، که جگه له زیادکردنی بازنه یه کی ت��ری ئیداری، هیچ چوارچێوه یه کی یاس��ایی بۆ کارکردنی نیه و هیچ س��ودێکی ئه وتۆی بۆ ده ڤه ره که نه بوه ، بگره له هه ندێک ڕوه وه بوه ته سه رئێش��ه بۆ

خه ڵک. ڕاپه ڕی��ن؛ ده بێ��ت ته نه��ا وه ک پێناس و نازناوێک بۆ ڕانیه به کاربهێنرێت، وه ک ئه وه ی که ده وترێ��ت "ڕانی��ه ؛ ده روازه ی ڕاپه ڕین" یان به س��نوری هه ردو قه زای ڕانیه و پشده ر ده وترێ��ت "ده ڤه ری ڕاپه ڕین". به اڵم ئێس��تا له سه ر ئاستی فه رمی و حکومی هه وڵێک هه یه بۆ ئه وه ی "ڕاپه ڕین" وه ک ناوێکی شوێنگره وه بۆ "ڕانیه" به کاربهێندرێت. له وانه یه هه ندێک که س ئه مه ته نها به ش��تێکی شکڵی ببینێت به اڵم له ڕاس��تیدا ئه وه هه ڵه یه کی گه وره یه و له گه ڵ ئه وه دا که هه وڵێکه بۆ بچوککردنه وه و مه زنه ک��ه ی ڕاپه ڕین��ه به لۆکاڵیکردن��ی ئ��اداری 1991، هیچ تێڕوانی��ن و دیدگایه کی ستراتیژیش��ی تێدا ڕه چاو نه کراوه . بۆ نمونه گریمان��ه ی په ره س��ه ندن و به رفراوانبون��ی

پش��ده رو بون به ئیداره یه ک��ی فراوانتر یان نه کراوه ، چونکه له ئاین��ده دا به پارێزگابونی ئه وێش خ��ۆی خاوه نی ڕوبه رێکی به رفراوان و

دانیشتوانی زۆره .ئه مه س��ه ره ڕای ئه وه ی که جگه له ئیداره ، ناوی ڕاپه ڕین بۆ زۆرێ��ک له فه رمانگه کانیش دانراوه ، ب��ۆ نمونه زانک��ۆی ڕاپه ڕین، هیچ لێکدانه وه یه ک بۆ ئ��ه وه نه کراوه ، که ئه گه ر به یانی قه اڵدزێ ببێته خاوه ن زانکۆی خۆی؛ ئه و کات ن��اوی ڕاپه ڕین ته نیا بۆ ئه و زانکۆو فه رمانگانه ده مێنێت��ه وه که له ناو ڕانیه دان. به مه ش ناوێکی زیاده و ناپێویس��ت به س��ه ر ئه و ش��ارو ده ڤه ران��ه دا س��ه پێندراوه ، که له گ��ه ڵ تێپه ڕبونی کاتدا سه رده کێش��ێت بۆ کاڵکردنه وه ی ناوی ڕه س��ه ن و ڕاس��ته قینه ی له کاتی به تایبه ت له ئاینده ش��دا، شاره کان و نوسینه وه و لێکۆڵینه وه له مێژوی ئه م ده ڤه ره، کێشه ی س��ه ره کی دروست ده کات . هه ربۆیه پێویس��ته ئه و ناوه ته نها وه ک نازناو یاخود بۆ پێناسه و ناساندنی ش��اره که و ده ڤه ره که به کاربهێنرێ��ت و نه کرێته به دیل و جێگره وه ی

ناوه ڕه سه ن و بنچینه ییه کان.س��ه ره کییه کانی له گرفت��ه یه کێکیت��ر له گه ڵ ڕانی��ه ، به ڕێوه بردن��ی ئی��داره دان و ئه وه دا که به ش��ێکی په یوه ندی ڕاسته وخۆی به هه بونی که موکوڕی له ته واوی سیس��ته می ئیداره دان و به ڕێوه بردنی شارو شارۆچکه کانی کوردس��تان و نه بون��ی یاس��ای توندوتۆڵ و چاودێ��ری و لێپرس��ینه وه ی جددیه وه هه یه ، به ش��ێکی تری په یوه ندی به نه بونی که س��ی شیاو له شوێنی شیاو و بێبه شکردنێکی به رچاو و بێئه ندازه ی خه ڵکی قه زاکه له به ڕێوه بردنی شاره که ی خۆیاندا هه یه . به جۆرێک به شێکی زۆری دام��وده زگا حکومی و ئه منی و ته نانه ت له الی��ه ن خه ڵکی حزبییه کان��ی ده ڤه ره که، ش��وێنه کانی تره وه به ڕێ��وه ده برێن. ڕه نگه ئه گه ر چوارچێوه یه کی یاسایی و چاودێرییه کی ورد له س��ه ر ئه و کاربه ده ستانه هه بوایه ، ئه و پرسه که گرفتێکی ئه وتۆ نه بوایه ، به اڵم له گه ڵ

نه بونی ئه و جۆره له یاساو چاودێرییه ،

سه رۆكی هه رێم له نێوان هه ڵه ی ستراتیژی و هاوكێشه یه كی نوێ كامیان ده كات؟ئه‌مریكا‌چۆن‌كورد‌ده‌ناسێت‌و‌كورد‌چۆن‌بڕیار‌ده‌دات؟

ڕانیه‌؛‌ده‌روازه‌ی‌ڕاپه‌ڕینه‌‌یان‌خیانه‌ت؟!

عه لی حه مه ساڵح

کۆسره ت خدر

هه رچه نده به شێك له ئه مریكییه كان،

پێیانوایه كوردستان نمونه یه كی گه شه بۆ پێكه وه ژیان، به اڵم نه بونی سیستمێكی

حوكمڕانی باش و ده ستنكه وتنی زانیاری

به ڕۆژنامه نوسان و الوازی دامه زراوه كانی چاودێری حكومه ت و نه بونی هه ڵبژاردنی

خاوێن، هۆكاری سه ره كی گه شه نه كردنی

كوردستانه و له هه مو فاكته ره ده ره كیه كان زیانی زیاتری گه یاندوه

به شێکی زۆری داموده زگا حکومی و ئه منی و

حزبییه کانی ده ڤه ره که له الیه ن خه ڵکی شوێنه کانی

تره وه به ڕێوه ده برێن

19 »»

ئاژار دو هه فته جارێك

ئیسماعیل عوسمان ده ینوسێت

15 (468( سێشه ممه 2015/3/3 [email protected]ته‌ندروستی

نیشانه شناسی پزیشكی

)semitotique( نیشانه شناس��ی زانس��تێكی كۆن��ی بواری پزیش��كیه و بۆ یه كه مجار له الیه ن )بوق��رات( به كارهاتوه نیشانه ی ده ستنیش��انكردنی به مه به ستی نه خۆشیه كان، دواتریش له سه ده ی شازده له ب��واری زانس��تی دوب��اره به كارهاتوه ، نیشانه شناس��ی گش��تی و نیشانه شناسی پزیشكی له ش��ێوازی ده ربرینیان له یه كتر ده چن به اڵم له بواری سیس��ته م و شێوازی

به كارهێناندا جیاوازن.له لێكۆلینه وه یه ك��دا ب��ارت، رۆالن به ناونیشانی )نیشانه شناس��ی پزیش��كی ( پێش��نیاری ئ��ه وه ی كرد، كه پێویس��ته ئه م زانس��ته ش له بواری زمانناسیدا به كار بهێنرێ��ت، چونكه ئه و پێ��ی وابو كه ئه م وش��ه یه الی رۆش��نبیرانی س��ه ده ی نوێ پش��تگوێ خراوه ، بۆیه پێویس��ته دوباره به كاربهێنرێته وه ، هه روه ها ئاماژه ی به چه ند

مانایه كی دیكه ی ئه م وشه یه كرد. دوای ئه وه ش سۆس��ۆر فه یله س��وفی مه نتیق��ی ئه مریك��ی و چارلز س��ه ندریس پریس، دو فه یله س��وفی نوێ��ن و له باره ی نیشانه شناسی مودێرنه وه قسه یان كردوه ، له ئێس��تادا ئ��ه م زانس��ته له بواره كان��ی مرۆڤایه ت��ی و زانس��تی كۆمه ڵناس��ی و ئه ندازیاری��دا بوه ت��ه جێگای مش��تومڕی

فه یله سوفان.نیشانه شناس��ی زانس��تێكه كه گرنگی به لێكۆلینه وه ی نیشانه كانی زمان و ده ربڕین و ڕه مزه كانی ده دات، له و چوارچێوه یه ش��دا زمان پێكدێت له كۆمه لێك ره مزو نیشانه ی جیاواز، به شیكاركردنیان ده توانرێت ماناو

ده الله ته كانیان لێك بدرێته وه .سۆسۆر ئاماژه به په یوه ستی بون ده كات له نێوان )دال( و )مدلول( بۆ نمونه كاتێك په یوه ندییه كی ده كه یت، دره ختێك باسی وابه س��ته ی له نێوان ناوو ناولێنراودا هه یه ، به اڵم پێرس ته ئكید ل��ه وه ده كاته وه ئه و دو شته ی كه له نێوان شته كانی ده وروبه رو ده بێت��ه ئ��ه وا جیاوازب��ن مرۆڤه كان��دا

نیشانه شناسی نێوان ئه و شتانه .گش��تی نیشانه شناس��ی ه��ه روه ك ك��ه پێش��تر ئاماژه م��ان پێك��رد له گه ڵ ناگرێته وه نیشانه شناسی پزیش��كی یه ك به كارهێنانیان، له ڕوی سیسته م و شێوازی بۆیه نیشانه شناس��ی پزشكی لێكۆلینه وه ده كات له نیش��انه كانی نه خۆش��ی له شی مرۆڤ و به راورد به نیش��انه سروشتیه كان و

شێوازی چاره سه كردنیان .ئه م زانسته ده توانرێت له بواری زانستی ب��ه وه ش به كاربهێنرێ��ت، تواناكاری��دا ده توانرێ��ت رۆڵ بگیڕێت له ناس��ینه وه ی تواناكان��ی و ش��ێوازی تواناكاریی��ه كان و جرائیم(، ئه نجامدانیان)عل��م چۆنیه ت��ی

هه روه ها ناسینه وه ی ئیسكوپروسكه كان.ئه م زانس��ته ئه گه رچی له كوردس��تاندا كاری ده رونناس��یدا له ب��واری ته نه��ا پێده كرێ��ت وه ك زانس��تێكی ره فت��اری ، له كاتێك��دا س��ه ره تای ده ركه وتن��ی ئه م زانس��ته ده گه ڕێت��ه وه بۆ س��ه ره تاكانی زانسته كانی هه روه ها پزیش��كی ، زانستی تر وه ك كۆمه اڵناس��ی و زمانناسی و زانسته نه یانتوانیوه س��ودمه ندبن مرۆڤایه تیه كان له م زانسته ، له بواره كانی خۆیاندا به كاریان

هێناوه .بۆی��ه پێویس��ته زانس��تی پزیش��كی بگه ڕێت��ه وه ب��ۆ س��ه ره تاكانی ریش��ه ی كاركردنه كانی خۆی ، به وه ی نیشانه شناسی بكاته وانه یه كی گرنگی بواره كانی پزیشكی و كۆلی��ژه پزیش��كیه كان، بۆ ئ��ه وه ی له و رێگایه وه بتوانرێت ده ستنیش��انی ره فتارو قس��ه كردنه كانی ش��یكاری گوفتاره كان و

نه خۆش و هاوڕاكانیان بكات.هه روه ها پێویس��ته له س��ه ر رێكخراوه پزیشكان و س��ه ندیكاكانی ناحكومیه كان و ته ندروس��تی كار له س��ه ر گرنگیدان به م زانس��ته نوێی��ه بك��ه ن، له ڕێ��ی پێدانی هۆش��یاری ته ندروس��تی به كارمه ن��دان و پزیش��كه كان ب��ۆ ئه وه ی بتوان��ن هه وڵی ته ندروس��تی كۆمه ڵگایه كی بونیادنان��ی

بده ن.هه روه ها پێویسته وه زاره تی ته ندروستی به هاوكاری له گه ڵ رێكخراوه ناحكومیه كاندا هه وڵی كردنه وه ی سه نته رێكی توێژینه وه ی زانس��تی بدات به مه به ستی به دواداچون بۆ زانسته نوێیه كانی بواری پزیشكی فۆرمه ڵه و گوڤارێكی له چوارچێ��وه ی كۆكردنه وه یان

زانستی پزیشكدا.سود له كتێبی : نشانه شناسی ، پرگیرو،

و. محمد نبوی ، 2002.اسگور امروز، روالن بارت

media( خوێن��دكاری ماجس��تر ل��هculture( زانكۆی تاران

بزانه‌‌ئه‌م‌توێژینه‌وانه‌‌چی‌‌ده‌ڵێن

نه خۆش: خۆكوشتن چیه ؟دكتۆر: واتا كه سه كه به ویستی خۆی كۆتایی به ژیان��ی خۆی دێنێت، به پێی ته ندروستی جیهانی رێكخراوی ئاماری س��ااڵنه نۆس��ه د هه زار كه س خۆیان

ده كوژن.نه خۆش: ژنان زیاتر خۆیان ده كوژن

یان پیاوان؟دكتۆر: هه وڵی خۆكوش��تن له مێینه سێ ئه وه نده ی نێرینه یه ، به اڵم پیاوان

چوارهێندی ئافره تان سه ركه وتوترن.نه خ��ۆش: چ ته مه نێك زیاتر هه وڵی

خۆكوشتن ده ده ن.دكتۆر: له هه مو ته مه نێك هه یه ، به اڵم سه ڵت له كه سی زیاتره و له هه رزه كاری

دو هێنده ی كه سی هاوسه رداره .نه خۆش: ئایا هیچ په یوه ندیه ك هه یه له نێوان ئه و كه سانه ی خۆیان ده كوژن و

نه خۆشی ده رونی ؟%70ی ب��ۆ 30 به ڵ��ی ، دكت��ۆر: په یوه ندی��ان خۆكوش��تنه كان به خه مۆكیه وه هه یه ، هه روه ها ئه وانه ی ئاڵ��وده ی مه ی خواردنه وه بون %15 ه

هه وڵی خۆكوشتن ده ده ن.نه خ��ۆش: چ��ۆن ئ��ه و كه س��انه بناس��ینه وه ك��ه هه وڵی خۆكوش��تن

ده ده ن؟دكتۆر: پێشتر هه وڵی خۆكوشتنیان داوه ، نه خۆشی ده رونیان هه بێت وه ك خه مۆكی و دڵه ڕاوكێ ، كه سه كه گۆشه گیر

ده بێت و له چ��وارده ور دورده كه وێته وه و هه س��ت به ته نهایی و بێهیوایی و نه بونی یارمه تی ده كا، له ده س��تدانی كه سێكی نزیك یاخود س��امان و كارو پیشه یه ك یان هه رشتێك كه ئه و كه سه زۆر دڵی مێ��ژوی خۆكوژی بوبێت، پێیخ��ۆش

له خێزانه كه یان هه بێت.نه خ��ۆش: ئه گه ر بیری خۆكوش��تن

هات به خه یاڵماندا چی بكرێت؟دكتۆر: به كراوه یی و راس��ته وخۆ الی ئه و كه س��انه ی متمانه ت پێیانه قس��ه بكه ده رب��اره ی ناخی خۆت، له زوترین كاتدا سه ردانی پسپۆری ده رونی بكه و

رێنماییه كانی جێبه جێ بكه .نه خۆش: ئه گه ر كه س��ێكی نزیكمان مه ترسی خۆكوش��تنی له سه ربێت چی

بكرێت باشه ؟دكت��ۆر: ئ��ه و قس��انه ی ده رباره ی وه ریبگره ، به هه ند ده یكات خۆكوشتن به زوتری��ن كات س��ه ردانی پزیش��كی پێبكه و خۆتان سه رپه رشتی وه رگرتنی ده رمانه كانی بكه ن، له ناوماڵدا هه مو ئه و كه لوپه النه ی ده كرێت له رێیانه وه خۆی بكوژێت لێ��ی دور بخه وه وه ك)چه قۆ، تفه ن��گ، ده رمان، ژه هر، ن��ه وت...(، به ته نها بك��ه ن و به رده وامی چاودێری جێی مه هێڵ��ن، ژینگه یه كی ئارام و پڕ س��ۆزی بۆدابین بك��ه ن و دوربكه ونه وه له سه رزه نش��ت كردن��ی ئ��ه و خه یاڵی

خۆكوشتنه ی كه هه یه تی .

پرسیاری نه خۆش و وه اڵمی پزیشكه ته

تایبه کی

ۆشه ی گ

ه کانۆشی

ه نه خب

خۆكوشنتئه‌نفلۆنزای‌‌توند‌چیه‌؟

زۆرن ئ��ه و خانمانه ی ده یانه وێ كێش��یان كه م بكه ن، تازه تری��ن لێكۆڵینه وه ئه وه ی ده رخستوه س��ه مای رۆژهه اڵتی رێگه یه كی زۆر باش��ه بۆكه مكردنه وه ی كێش ده كرێت رۆژان��ه چه ن��د خوله كێ��ك به گوێگرت��ن له گۆرانی ئه و سه مایه ئه نجام بده ی چونكه له كاتی س��ه ماكردن ئه م سودانه ت ده ست

ده كه وێت.- سه مای شه رقی نه رمی و ره شیقی به له ش

ده به خشێت.- ئه م س��ه مایه باش��ترین جۆری وه رزشه

له دوای رێكردن به پێ .- س��ه ما ده بێت��ه ه��ۆی كه مكردنه وه ی راڕای��ی و په س��تانی مێش��ك چونكه ئه و وزه یه ی ك��ه مرۆڤ ون��ی ده كات له كاتی سه ما ده بێته هۆی كه مكردنه وه ی په ستانه

ده رونییه كان.- سه ما به گشتی ده بێته هۆی كه مكردنه وی كێش و سوتانی چه وریه كۆبوه كانی له ش.

هۆكاری ئه نفلۆنزا به گشتی ڤایرۆسه ، هه رجاره و به شێوه یه ك خۆی ده گۆڕێت و كاتێك ده چێته لوت و قوڕگ و سییه كان ئ��ه م به گه ش��ه كردن. ده س��تده كات نه خۆش��یه زۆر به ئاسانی له كه سێكه وه بۆ یه كێكی تر ده گوێزرێته وه . له هه مو وه رزه كان ئه گه ری سه رهه ڵدانی هه یه ، به اڵم به گش��تی ل��ه وه رزی زس��تان و كه شی سارد زیاتر ده رده كه وێت. هه مو ته مه نه كان توش��ی ئه نفلۆن��زای توند ده بن به اڵم ئه وه ی زیاتر مه ترس��یداره ئه وان��ه ی به ته مه نه كان��ه ، من��داڵ و نه خۆش��ی درێژخایه نی��ان هه یه وه ك شه كره و نه خۆشییه كانی دڵ و گۆرچیله و خوێن. نه خۆش��ییه كانی س��ییه كان و نیشانه كانی ئه م حاڵه ته زۆر له پڕدایه و به توندی ده ست پێده كات و كه سه كه ئه م چه ند نیش��انانه ی هه یه )به رزبونه وه ی پله ی گه رمی له ش بۆ س��ه رو 38 پله ، وش��ك، كۆكه یه كی ته نگه نه فه س��ی ، ئازاری ماس��ولكه و جومگه كان و سنگ، هه وكردنی قوڕگ و ئ��او هاتنه خواره وه به لوت��دا، دڵ تێكه ڵهاتن و رش��انه وه (. ئه م نه خۆش��ییه ئه گه ر زو چاره س��ه ر وه رنه گرێت ئ��ه وه ئه گه ری زۆری هه یه ببێته هۆی مردنی كه سه كه . پزیشكانی پس��ۆری بواره كه ئاماژه به وه ده كه ن كه بۆ خۆپاراس��تن له م نه خۆش��ییه كۆتانی وه رزی زۆر به سوده به تایبه تی بۆ منداڵ و به ته مه نه كان و ئه و ستافه ی زو زو كارده كه ن، له نه خۆش��خانه كان ده سته كانت به س��ابون بشۆ، دوركه وه كه س��انه ی ئ��ه و له قه ره باڵه غ��ی و

په تاكه یان هه یه .

*‌سه‌ما‌كردن‌كێشت‌كه‌م‌ده‌كاته‌وه‌

زانكۆی لێكۆڵینه وه یه ك��ی به پێ��ی جون��ز هوبكن��ز خواردن��ی س��وێری ده بێته هۆی سه رئێشه ، لێكۆڵینه وه كه ئاماژه ی به وه كردوه ئه وكه سانه ی ژه مه ملیگرام 1500 ب��ری خواردنه كانی��ان خوێ��ی تێدای��ه %25 كه متر توش��ی سه رئێش��ه و دڵه ڕاوكێ ده بن به به راورد به و كه س��انه ی خۆراكه كانیان نزیكه ی 3500 ملیگرام خ��وێ تێدایه . هه روه ها توێژینه وه ك��ه ده ڵێت سه رئێش��ه له و كه سانه شدا زۆر كه مه كه میوه و سه وزه زۆر ده خ��ۆن. به پێ��ی لێكۆڵینه وه كه كاتێك م��رۆڤ خۆراكی زۆرو س��وێر ده خ��وات ئه وه بارس��ته ی خوێن زیاد ده كات. به مه ش خوێن روبه رێكی زیاتر له ناو مولول��ه خوێنه كان داگیرده كات و ده بێته هۆی گه وره بونی ئه م گه وره بون و بچوكبونه وه یه ده بێته هۆی سه رئێشه .

*سوێری‌‌بۆ‌سه‌رئێشه‌‌خراپه‌

ب��ۆ ئه وه ی��ان لێكۆڵین��ه وه كان ده ركه وتوه به كارهێنانی زه یتی گوێزی هیندی و وه رزش هۆكارێكی یارده ده رن

بۆ كه مكردنه وه ی په ستانی خوێن.به پێی هه واڵێكی رۆژنامه ی شه رقول ئه وس��ه ت به كارهێنانی زه یتی گویإزی هیندی زۆر به س��وده بۆ ته ندروستی و ئه گ��ه ر رۆژان��ه بخورێت له گه ڵیش��یا وه رزش بكرێ��ت، چونكه ئه و خواردنه یارمه ت��ی تێدای��ه و ئۆكس��انی دژه چاالككردن��ی مێش��ك ده دات. زاناكان ئ��ه م توێژینه وه یان له س��ه ر كۆمه ڵێك مش��ك تاقی كردۆته وه گه یش��تونه ته ئ��ه و ئه نجامه ی ك��ه خواردن��ی ئه م زه یته و وه رزش��كردن پێكه وه هۆكارن بۆكه مكردن��ه وه ی كێ��ش و كه ئه مه ش یه كێك��ه له هۆكاره كان��ی كه مبونه وه ی

په ستانی خوێن.

*‌زه‌یتی‌‌گوێزی‌‌هیندی‌‌بۆ‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‌په‌ستانی‌‌خوێن

خوێندن(468( سێشه ممه 162015/3/3

ریکالم

به‌شه‌‌وانه‌ی‌به‌ڕێوه‌به‌رو‌یاریده‌ده‌ره‌کان‌به‌کوێ‌گه‌شت؟له هه ندێک خوێندنگا چاوپۆشی لێده کرێت و هه ندێک به ڕێوه به ریش بۆ سودی خۆیان ده یڵێنه وه

[email protected]

ئا: رێنوار نه جم

هه رچه نده ماوه یه کی زۆره به پێی ڕێنماییه کانی په روه رده ده بێت

به ڕێوه به رو یاریده ده ری به ڕێوه به ری قوتابخانه و خوێندنگاکان، له گه ڵ

کاری ئیدارییدا به شه وانه بڵێنه وه ، به اڵم تا ئێستا ئه و ڕێنماییه وه ک

خۆی جێبه جێ ناکرێت و له به شێکی زۆر له خوێندنگاکاندا به ڕێوه به رو یاریده ده ره کانی، وانه ناڵێنه وه .

له په روه رده ی یه که م سه رپه رشتیاری رۆژهه اڵتی س��لێمانی، مامۆس��تا به کر راگه یاند به ئاوێن��ه ی باره ی��ه وه ل��ه و ک��ه هه رچه نده ئ��ه وه یاس��ایه ، به اڵم وه ک خ��ۆی ب��ۆ هه م��و به ڕێوه ب��ه رو یاری��ده ده ره کان جێبه جێ ناکرێت، "ئه و به پسپۆڕی پێویس��تی خوێندنگایانه ی ئه وا یاری��ده ده ر هه بێت، به ڕێوه ب��ه رو وان��ه ی تێ��دا ده ڵێنه وه ، ب��ه اڵم ئه گه ر له قوتابخانه یه کدا به ڕێوه به رو مامۆس��تا له به ڕێوه به رو چاوپۆش��یمان هه بێ��ت، یاریده ده ره کان ک��ردوه ، چونکه رێژه ی زۆری مامۆستا وای لێ کردوین شته کان

له شوێنی خۆیدا نه بێت".مامۆس��تا به ک��ر پێی وای��ه که ئه و ڕێنماییه وه ک هه م��و رێنماییه کانی تر هه ندێ ش��ت هه ی��ه کاریگه ریی هه یه و رێگریی لێ ده کات ، "وه ک زۆری رێژه ی مامۆس��تا له خوێندن��گاکان، ئه وه وای کردوه مامۆس��تاش به شه وانه ی خۆی

نه بێت، نه ک به ڕێوه به ر".به پێی ئه و ڕێنماییه ، هه ر به ڕێوه به ری 5 له هه فته یه کدا ده بێ��ت خوێندگایه ک وانه بڵێته وه و هه مو یاریده ده ره کانیش10

وانه له هه فته یه کدا بڵێنه وه . هه رچه ن��ده ئه وه بوه به یاس��ا، به اڵم نییه و له گه ڵی��دا ئه و سه رپه رش��تیاره نازانێت، "من به رێنماییه کی گونج��اوی پێم باش نیی��ه به ڕێوه به رو یاریده ده ری بڵێن��ه وه . وان��ه به ڕێوه ب��ه ره کان له به رئه وه ی قوتابخانه کان پڕ کێش��ه ن، ئاماده نه بونی یه ک کاتژمێری به ڕێوه به ر کاریگ��ه ری ئیدارییه کان��دا، له ئیش��ه نێگه تیڤی ده بێت له س��ه ر به ڕێوه چونی ئیش��ه ئیدارییه کانی ئه و خوێندنگایانه و

گه وره بونی زیاتری کێشه کان".

ئ��ه و پێی وایه ک��ه له قوتابخانه کاندا "که س��ی ئیداری ته رخان بێت بۆ ئیشی

ئیداری باشتره" .به ڕێوه ب��ه ری بێس��تون مامۆس��تا ئاماده یی س��یته ک ک��ه خوێندنگایه کی ده ره وه ی ش��اره ، به ئاوێن��ه ی راگه یاند هه رچه ن��ده ئه و ڕێنمایی��ه هه یه ، به اڵم له س��ه ر لێپێچینه وه یه ک فش��ارو هیچ بۆ نییه یاری��ده ده ره کان به ڕێوه ب��ه رو وتن��ه وه ی به ش��ه وانه کان��ی خۆیان، "ئه م به ش��ه وانانه ب��ۆ خوێندنگاکانی ده ره وه ی ش��ار گونجاوه و به هۆی که می خوێندکاران��ه وه ، به ڕێوه ب��ه ر ده توانێت ئ��ه و ژم��اره وانانه ی ب��ۆی دیاریکراوه بیڵێته وه . به اڵم بۆ ناو شار، هه رچه نده به ڕێوه به ره کان به شه وانه یان بۆ دانراوه ، ب��ه اڵم نایڵێنه وه . چاوپۆشیش��یان لێ کراوه و فش��اریان لێ نه کراوه ، به هه مان ش��ێوه بۆ به ڕێوه به ره کان��ی ده ره وه ی

شاریش".به ک��ر مامۆس��تا له به رامب��ه ردا رایده گه یه نێت "راسته ئه وه یاسایه ، به اڵم وه ک زۆر ش��تی تری ئه م واڵته ناکرێت هه مو یاس��ایه ک وه ک خ��ۆی جێبه جێ فاکته ره وه ، به ه��ۆی هه ندێ��ک بکرێت به هۆی ئه وه ی له هه ندێ��ک قوتابخانه دا پێوست ناکات به ڕێوه به ر وانه بڵێته وه ،

ده کرێت چاوپۆشی لێ بکرێت".له باره ی ئه وه ی ده وترێت وتنه وه ی وانه ده که وێته به ڕێوه به ره کان��ه وه ، له الیه ن س��ه ر په یوه ندی به ڕێوه به ره کان له گه ڵ ئه گه ر به ش��ێوه یه ک سه رپه رشتیاران، په یوه ندیان باش بێت، ئه وا چاوپۆشی لێ ده کرێت و به پێچه وانه شه وه سزا ده درێت، مامۆس��تا به کر ئ��ه وه ره ت ده کاته وه و له قوتابخانه یه ک��دا "ئه گ��ه ر ده ڵێ��ت مامۆس��تا به ڕێوه به ره که ، له پس��پۆڕی هه بێت، چ پێویس��ت ده کات به ڕێوه به ر

وان��ه بڵێت��ه وه ؟ له قۆناغ��ی بنه ڕه تیدا ه��ه ر مامۆس��تایه ک 24 به ش��ه وانه ی هه ی��ه ، به اڵم ک��ه م مامۆس��تا هه یه 10 به ش��ه وانه ش��ی هه بێت، که مامۆستا خۆی به ش��ه وانه که ی خ��ۆی به ته واوی به رنه که وێ��ت بیڵیت��ه وه ، چ پێویس��ت ده کات به ڕێوه به ر ئیش��ی ئیداره به جێ

بهێڵێت و وانه بڵیته وه ؟"هه روه ه��ا ده ڵێت "ئه گه ر یاس��ا لێک بده ینه وه نابێت وابێت، به اڵم چی بکه ین

یاسا جێبه جێ نابێت."ده ره وه ی خوێندنگاکان��ی له ب��اره ی ش��اریش، ئه و سه رپه رش��تیاره ده ڵێت "له ده ره وه ی ش��ار، زۆرب��ه ری جار که قوتابخان��ه کان، س��ه ردانی ده چین��ه به ڕێوه به ره کان له پۆلدان و وانه ده ڵێنه وه ، به هۆی ئه وه ی له قوتابخانه کانی ده ره وه ی

شاردا مامۆستا که مه ".مامۆستا به کر هۆکاری جێبه جێنه کردنی

ئ��ه و ڕێنماییه وه ک خۆی ده گه ڕێنێته وه ب��ۆ بون��ی زۆریی رێ��ژه ی مامۆس��تا له قوتابخانه کاندا "هه تا مامۆستای زیاده له خوێندنگاکان��دا بمێنێ��ت، ئه م دۆخه مامۆس��تای که ی ناکرێت. چاره س��ه ر زیاده نه ما، ئه و کاته ده بێت به ڕێوه به رو یاریده ده ره کان��ی به ش��ه وانه ی خۆیان

بڵێنه وه" .ئه و مامۆس��تایه باس ل��ه وه ده کات که له س��نوری پ��ه روه رده ی رۆژهه اڵت 5 هه زارو ش��ه ش س��ه د، ت��ا 6 هه زار له و سنوره دا هه یه ،"له کاتێکدا مامۆستا پێویستمان به 4 هه زار مامۆستا هه یه ".

باس ل��ه وه ش ده کات که به ڕێوه به رو ئه وه نده ی س��ه رقاڵی یاری��ده ده ره کان کێش��ه ی مامۆس��تاکانن که دانیشتون به بێ وانه ، هه ر ئه وه نده ش س��ه رقاڵی

خوێندکاره کانن. ئاماده ی��ی به ڕێوه به ره ک��ه ی

س��یته ک ده ڵێت "هه رچه ن��ده له الیه ن سه رپه رش��تیاره وه پێم واتراوه که وانه نه ڵێمه وه به هۆی ئه وه ی فشارم له سه ره ، به اڵم من به ش��ه وانه ی خۆم به زیاده وه

وتوه ته وه ".هه روه ه��ا ئام��اژه ب��ه وه ده کات که فش��اریان به ڕێوه به ره کان هه رچه ن��ده له س��ه ر نییه بۆ وتنه وه ی به شه وانه ی خۆیان، ب��ه اڵم هه ندێکیان به هۆکارێکی تر وان��ه ی خۆیان ده ڵێن��ه وه " زۆربه ی به ڕێوه به ره کان خۆیان حه ز ده که ن به شه پس��پۆڕییه کانی له بابه ته وانه بڵێنه وه و خۆی��ان دانه بڕێن، له به رئ��ه وه ی ئیداره ش��تێکی دڵنیایی نییه و تا س��ه ر نییه . له وانه ی��ه رۆژێک بێت ئ��ه و به ڕێوه به ره بگه ڕێته وه بۆ وتنه وه ی بابه ته که ی خۆی، ئه گه ر ماوه یه کی زۆر له پس��پۆڕییه که ی خ��ۆی داببڕێ��ت، ئه وا ره نگه ئاس��تی

دابه زێت".

به ڕێوه به رو یاریده ده ره کان

ئه وه نده ی سه رقاڵی کێشه ی

مامۆستاکانن که دانیشتون

به بێ وانه ، هه ر ئه وه نده ش

سه رقاڵی خوێندکاره کانن

به شی زۆری به ڕێوه به ره کان پابه ن نابن به وتنه وه ی به شه وانه ی خۆیان

بارزانی‌‌چۆن‌ده‌ژیا؟ژیانی‌‌تایبه‌تی‌‌مه‌ال‌مسته‌فای‌‌بارزانی‌‌له‌زاری‌‌عه‌ده‌د‌جیهازه‌كه‌یه‌وه‌

17(468( سێشه ممه 2015/3/3 کتێب

ئا: بارام سوبحی

به ڕێوه به ری گشتی بێته له كان و جفره سازی شۆڕشی ئه یلول، له دو توێی كتێبێكدا

ورده كاری ژیانی مه الی مسته فای بارزانی ئاشكراده كات، ئه و كه ماوه ی چوارده ساڵ

یاوه رێكی زۆر نزیكی بارزانی بوه ، باس له ژیانی رۆژانه ی ده كات و روداوه كانی ئه و

ماوه یه ی رۆژ به ڕۆژ تۆماركردوه .

ش��ه وكه ت م��ه ال ئیس��ماعیل حه س��ه ن له دایكبوه . له س��لێمانی له )1937/4/22( دوای ته واكردن��ی كۆلیجی پۆلیس��ی به غدا، په یوه ندی به شۆڕش��ی ئه یلول��ه وه ده كات. ل��ه )1961/12/21( یه كه م بنك��ه ی بێته لی بارزان��ی مس��ته فا له ب��اره گای گ��ه ڕۆك داده مه زرێن��ێ . ناوبراو وه كو وه رگێڕو عه ده د جیهازی بارزانی كاریكردوه ، له )1961/12/7( هه تا )1975/3/29( پێشمه رگه بوه و یه كه م ئامێ��ری بێته لی بۆ س��وپای شۆڕش��گێڕی كوردستان داناوه ، یه كه م ئه فسه ری پۆلیس بوه چۆت��ه ریزی شۆڕش��ی ئه یلوله وه . ئه و یاداش��ته كانی خۆی له كتێبێكدا به ناونیشانی )رۆژانێ له مێژوی شۆڕش��ی ئه یلول 1961-

1975( باڵوكردۆته وه .شێخ یان مه ال مسته فا؟

مه ال مس��ته فا كوڕی شێخ محه مه د كوڕی شێخ عه بدولسه المی بارزانه ، تێكڕای باوك و براكانی نازناوی )ش��ێخ(یان هه یه ، له باره ی ئ��ه وه ی بۆچی ئه م نازناوی ش��ێخی نه بوه ، نوس��ه ر ده ڵێ��ت له س��اڵی )1966( ئ��ه و پرس��یاره م له بارزانی كرد، ئه ویش له وه اڵمدا وتویه ت��ی : پێش له دایكبون��م مه الیه كی زۆر به ئایین و له خواترس و پیاوچاك له بارزان بوه ، خه ڵكه كه زۆر رێزیان لێگرتوه و خۆشه ویست بوه له الیان، كه من له دایكبوم له س��ه ر ناوی ئه و پیاوچاكه وه ناویان ناوم "مه ال مسته فا".

دوعاكه ی دایكی له كتێبه كه یدا ئه وه ده گێڕێته وه ، نوس��ه ر جارێكی��ان بارزان��ی ب��ۆی باس��كردوه كه له كات��ی الوییدا زۆرجار دایكی دوعای خێری ب��ۆ ك��ردوه و وتویه تی : ئینش��ائه اڵ عومرت )به چه ل و چی��اوه ( ده بێ ، واته ئینش��ائه اڵ ته مه ن درێژ ده بی ، پاش��ان بارزانی وتویه تی "من درێژایی ته مه نم )به چه ل و چیاوه ( برده س��ه ر، واته هه مو ته مه نم له شاخ و داخ برده

سه ر".

جلوبه رگی بارزانی له كوردس��تان بارزانی نوس��ه ر، به وته ی جلوبه رگ��ی كوردی له به رك��ردوه ، جله كانی س��اكارو پاك ب��وه ، بریتی بوه له په ش��م و به رگویز یان قاتی پێش��مه رگه و به س��ه ریدا یه له كێكی ره نگ س��پات و ماتی له به ركردوه . پش��تێنی ته خت س��پی گوڵی وردی ره نگ شین یان ره شی كردوه ، به سه ر پشتێنه كه دا فیش��ه كدانی به ستوه ، هه میش��ه خه نجه ری ده بانی كردوه به به ر پشتێنه كه یدا، جله كانی له بابه ت��ی جلی پێش��مه رگه )خاك��ی ( بوه ی��ان مه یله و خاك��ی ، دو جامانه ی س��وری به هه ڵگه ڕاوه یی )دیوه چنراوه كه ی ( به ستوه . ئه گ��ه ر ده وروب��ه ری میوان��ی ل��ێ نه بوایه كاڵووجامانه ك��ه ی داده گ��رت و له ته نیش��ت خۆیه وه دایده نا. گۆره وی و پوزه وانه ی خوری خۆماڵ��ی له پێ ده كرد. له هاویناندا كاڵش��ی هه ورامی له پێ ده كرد. سه رو ریشی به چه قۆ ده تاشی ، پێش سه رو ریش تاشین چه قۆكه ی

به مه سه و هه سان تیژو ئاماده ده كرد.نوێژو رۆژو

بارزانیه وه ، بیروب��اوه ڕی الیه نی له باره ی نوس��ه ر ئاماژه به وه ده كات بارزانی كه سێكی زۆر به ئیمان بوه و هه میش��ه نوێژی كردوه ، به جۆرێك "چه نده ها جار له كاتی نوێژدا بوه كه فڕۆكه ده هاته س��ه رمان ب��ۆ بۆردومان، جارێك له ج��اران نه م��دی نوێژه كه ی ببڕێ له به ر بۆمباران.. له مانگی ره مه زانی پیرۆزدا به ڕۆژو ده بو، قورئانی پیرۆزی به ته فسیره وه

ده خوێنده وه ".گوێگرتن له رادیۆ

نوس��ه ر رونیده كاته وه بارزانی حه زیكردوه گوێ ل��ه رادیۆ بگرێ و ب��ه رده وام ئاگاداری ده نگوباس��ی دنیا بوه ، گوێی له و ئیستگانه گرت��وه ك��ه به زمانی عه ره بی ، روس��ی یان فارسی ده ئاخاوتن. هه روه ك ده ڵێت "له كاتی گه ڕان به ش��وێن ئێس��تگه یه كدا ئه گه ر میلی رادیۆكه بچوایه سه ر )قورئان( الی نه ده برد و وازی له و ئێس��تگه یه ده هێنا كه به شوێنیدا ده گه ڕا، هه ت��ا دوا ئایه ت گوێی له قورئانه كه

ده گرت".كاتی ده ستبه تاڵی و جگه ره كێشان

كاته به س��ه ربردنی چۆنێتی ده رب��اره ی به تاڵه كان��ی ، نوس��ه ر ده نوس��ێت "له كاتی دانیشتندا بۆ زیاتر بیركردنه وه له گیروگرفتی ك��ورد، داری ده تاش��ی به چه قۆیه كی تیژ، هه ندێج��ار دارجگ��ه ره ، ج��اری واش هه بو

له شێوه ی خه نجه ر دروستی ده كرد، یان وه ك چیلكه ی دان ئاژنین".

ده كات ئاش��كرای ناوب��راو، نوس��ه ری بارزانی جگه ره ی ده كێشا، بۆ جگه ره كێشان دارجگه ره ی به كارده هێنا، زۆربه ی جار خۆی جگه ره ی بۆ خ��ۆی تێده كرد )به پێچانه وه (و

له وێنه ی كه لله شه كردا.قورئان و مه الی جزیری

به پێ��ی گێڕانه وه كان��ی نوس��ه ر، بارزانی ح��ه زی له ئاخاوتنی ناڕاس��ته وخۆو په نهان بوه ، بۆیه باس و خواس��ی ده خسته قاڵبێكی چیرۆكئاس��ا و به ش��ێوه یه كی كورت و پڕچێژ ده ریده بڕی و كاریگه ر ده بو له سه ر دانیشتوانی ده وروپش��تی . ب��ۆ هه مو هه ڵس��وكه وتێكی پێویس��ت ئایه تێكی قورئانی پیرۆزی له به ر ده خوێنده وه ، یان كۆپله ش��یعرێكی مه الی جزیری . كاتی ئاخاوتن به ده نگێكی س��اف و زواڵڵ ده په یڤی ، ده نگی نێر بو، به اڵم له گه ڵ ئه وه ش��دا ده نگی به رز نه ده كرده وه ، له دوری (10 - 15( مه ترێك��ه وه ده نگی ده بیس��تراو

به ڕونی مرۆڤ لێی تێده گه یشت.مۆسیقاو گۆرانی

شه وكه ت ئیس��ماعیل ده نوسێت: بارزانی حه زی له ئاوازی شمشاڵ بو، هه روه ها گوێی له ده نگ و س��ه دای خۆش ده گ��رت.. حه زی له قه وان و تۆماری كاوێس ئاغا ده كرد، به اڵم له الوكه كه یدا خۆزگ��ه ده یفه رم��و: زۆرجار

نه یده گوت: كورد خائینه !پێكه نین و قسه ی خۆش

نوس��ه ر هێما بۆ ئه وه ده كات بارزانی كه م پێده كه نی ، به اڵم ئه گه ر قسه وباسێكی به دڵ بوایه و پێبكه نیایه ، ئه وه نده پێده كه نی هه ردو چ��اوی پڕده بون له ئاو، فرمێس��ك به هه ردو چاویدا ده هاته خ��واره وه و جارێكی دیكه ش باس��ه كه ی ده گێڕای��ه وه و دو ئه وه نده ی تر

پێده كه نی .برسێتی و نان خواردن

شه وكه ت مه ال ئیسماعیل ده نوسێت: بارزانی له كاتی برسێتیدا بۆ هاوه ڵه كانی به م شێوه یه بو: ئه گه ر یه ك نان��ی پێبوایه ده یكرد به دو له ته وه ، له تێكی بۆ ئه و كه س��ه ی برسیه تی و له ته كه ی ت��ری هه ڵده گرت، له وچانێكی تردا له ته كه ی تریش��ی ده دا به برسیه كی تر. به م

شێوه یه خۆی به برسێتی ده مایه وه .بارزانی ده یوت: ئه گه ر له رۆژێكدا له س��ێ جار زیات��ر نان بخۆم نه خ��ۆش ده كه وم... ح��ه زی ده كرد ی��ه ك دو كه س��ی دیكه ش

هاوبه شی بكه ن له سه ر هه مان سینی ، به یانیان خواردنی س��ه ره كی نان و ماست بو، زۆرجار كه سه رتاس��ه ری رۆژ له كه ژوكێو ده مایه وه ، هه ر س��ێ ژه مه كه ی هه ر نان و ماس��ت و چا بو. هه تا خواردنیان نه خستایه به رده م خۆی داوای نه ده كردو پرس��یاری نه ده كرد.. كاتی نان دانان پێی ناخۆش بو پێشه كی خواردن

له به رده می ئه و دابنێن.هاتوچۆكردن و دانیشتن

ده رب��اره ی به ڕێگادا رۆیش��تنی بارزانی ، نوس��ه ر ده نوس��ێت: كه به پ��ێ هاتوچۆی ده كرد له رۆیش��تندا س��نگ و مل به رز بو، نه به په ل��ه ده ڕۆیش��ت نه هێ��واش، یه كێ كه ده ڕۆیشت.. له پێشیه وه له پاسه وانه كانی ماندو بوایه به زۆری له سه ركه وتندا له چیاكان هه ڵوه س��ته یه كی ده كرد بۆ پشودان، به اڵم باس��ێكی كورته پش��ودانه كه یدا له كات��ی ده گێڕای��ه وه ، زۆرجار له باره ی گ��ژو گیای چیاكه و سودو زیانی و هه ندێجاریش باسی ئه و

ناوچه یه ی ده كرد كه پیایدا تێپه ڕ ده بوین.له باره ی شێوازی دانیش��تنیه وه ، ده ڵێت: كه له سه ر زه وی داده نیشت به تانیه ك یان دو به تانیان به سه ریه كه وه بۆ راده خست له بری دۆش��ه ك، جلوبه رگ��ه زیاده كانیش��ی له ناو س��ه رین و ده كرده درێژكۆڵه دا توره كه یه كی ب��ه ڕۆژیش وه كو پاڵپش��ت بۆی��ان داده نا. چوارمش��قی داده نیشت و پشت راست و پاڵی نه ده دایه وه ب��ه بالیفه كه وه ، به و ش��ێوه یه چه ند سه عاتێك ده مایه وه ، بێ ئه وه ی قاچی ئه مدیو ئه ودیو پێ بكات یان سڕی و ماندوێتی

پێوه دیاربێ .سه باره ت به كاتی نوستنی بارزانی ، ده ڵێت: به شه و نه ده نوست، دوای رۆژبونه وه ش ئه گه ر ئی��ش وكاری گرنگی هه بوایه ، یان هێرش��ی دوژمنم��ان له س��ه ر بوایه ئه و رۆژگاره ش��ی ده برده س��ه ر، ده یفه رمو: نوس��تن بۆ كاتی بێ ئیشیه ، كه ئیش هه بو، نوستن پێویست

نیه .كاتی وتاردان

نوس��ه ر كه له ن��او شۆڕش��دا به "عه ریف شه وكه ت" ناسراوه ، ده ڵێت: بارزانی له كاتی پێشكه ش��كردنی وتاردا ئاوازی ده نگی خۆی نه ده گ��ۆڕی ، ره خنه ی له و كه س��انه ده گرت ك��ه كاتی وت��ار خوێندنه وه خۆیان س��وڕو كوڕ ده كه ن��ه وه و ده یكه ن به هاوارو نه ڕه نه ڕو

په لهاویشتن به مالوالدا.نوسه ر كه زمانی ئینگلیزی به باشی زانیوه ،

چه ندینجار وه كو وه رگێڕی بارزانی كاریكردوه ، رایده گه یه نێت له كاتی دانیشتنه كانی وتوێژدا له گ��ه ڵ نوێنه رانی می��ری ، بارزانی توڕه یی و نائارام��ی و گ��رژی ده رونی خ��ۆی تێكه اڵو به دانیش��ته كه نه ده ك��رد. به ڵك��و ده یوت: به رژه وه ندی میله ت ئه ركێكی گه وره یه له سه ر ش��انمان، ناب��ێ تونده میزاج��ی و توڕه یی و هه ڵچ��ون ئ��ه و به رژه وه ندیی��ه بئاڵۆزێنێ و تێكی بدات، به تایبه تی بۆ وه دیهێنانی سودو

به رژه وه ندی گشتی و مافی نه ته وه یی .چه ك و نهێنیه كانی شۆڕش

تفه نگێكی شۆڕش��دا له كات��ی بارزان��ی جۆری بڕن��ه وی )ژماره 17(ی به ش��انه وه فیش��ه ك، )60 - 50( نزیك��ه ی له گ��ه ڵ جارێكی��ان به نوس��ه ری راگه یاندوه ته نانه ت ب��ۆ نزیكترین مرۆڤ )له خۆمه وه ( له س��ه دا شه ستی نهێنیه كانی شۆڕشم باس نه كردوه و

نه مخستۆته ڕو.كۆڕو مه جلیسی بارزانی

له ناو كۆڕو مه جلیس��ی بارزانیدا، به وته ی نوس��ه ر بارزانی ب��ه وه دڵگیرب��وه كه ئه م هه رچیه ك بڵێت دانیشتوان بڵێن: به ڵێ وایه ،

داوای بۆیه

له ئاماده ب��وان ك��ردوه رای خۆیان ده ربڕن و وتویه تی : ئێوه چی به ڕاست و دروستر ده زانن رانماییم بك��ه ن. هه روه ها نوس��ه ر ده ڵێت: بارزانی ئامۆژگاری و رێنمایی به ش��ێوه یه كی ناڕاسته وخۆ ئاراسته ی به رامبه ره كه ی ده كرد، ئه گه ر ئامۆژگارییه كه ره ق بوایه به شێوازێك ده یك��رد كه ئ��ه و كه س��ه دڵگی��ر نه بێ و

دانیشتوانیش تێنه گه ن مه به ستی كێیه .نوسه ر ئه وه ش ده گێڕێته وه میوان ماوه ی هه رچه ندێ الی بارزانی دابنیشتایه ناڕه حه تی پیشان نه ده دا.. ته نانه ت ئه گه ر نه خۆشیش بوایه له به رده م میوانه كه دا به ئاسایی و ئارامی داده نیش��ت. ده یوت ئه گه ر به میوانه كه بڵێن نه خۆش��ه و ناتوانێ میوانداری خه ڵك بكات، بێگومان ئه و كه س��ه دڵگی��رو زویر ده بێ ، له به رئه وه نه یده هێشت پاسه وانه كانی ده ست بنێن ب��ه ڕوی هی��چ كه س��ێكه وه ... ئه گه ر له ژوره ك��ه دا می��وان زۆر بونایه ، جێی خۆی ناڕه ح��ه ت ده كردو جێ��ی میوانه كه ی خۆش ده كرد... له هه ر ماڵێ میوان بوایه له )4- 5( رۆژ زیات��ر نه ده مایه وه . یان هه تا ئه و كاته ی ده گه یش��ته كۆتایی جێبه جێكردنی كێشه ی

ناوچه كه .

ئا: ئاوێنه

ئوسامه بن الدن زیاد له هه ر كه سێكی تری ئه م دنیایه ، لێشاوێك له وتارو نوسین و

راپۆرتی له سه ر نوسراوه ، به اڵم زۆربه یان له دیدی ستایش و پیاهه ڵدان یاخود رك و

كینه وه نوسراون، "مایكڵ سكیوه ر" گێڕانه وه یه كی جیاوازی بۆ ئه م سه ركرده یه ی

قاعیده كردوه ، جیاواز له گێڕانه وه ی جیهادكارانی خانه نشین و به ندكراو یاخود

پسپۆران و ره خنه گران.

ئوس��امه بن الدن، كه كتێبێكی قه باره ی گ��ه وره ی 288 الپه ڕه یی��ه و له الیه ن "مایكڵ س��كیوه ر" دان��راوه و گروپ��ی وه رگێڕان��ی NCGR وه ریگێ��ڕاوه ب��ۆ س��ه ر زمانی ك��وردی ، ژیاننام��ه ی ئوس��امه ب��ن الدن ده گێڕێته وه ، ئه و پیاوه س��عودییه ی پێیوابو خودا س��ه روه ت و س��امانی پێیبه خشیوه تا له پێن��او جێبه جێكردنی "په یامێكی پیرۆز"دا

بیخاته گه ڕ كه به م و هاوه ڵه كانی سپاردوه .ئوسامه كوڕی محه مه د كوڕی عه واد كوڕی الدن له ئ��ازاری 1957 له ناوچ��ه ی م��ه زه ی ریازی عه ره بستانی سعودی له دایكبوه ، ناوی ئوس��امه به مانای "شێر" دێت، بن الدن رونی كردوه ت��ه وه ك��ه به ناوی یه كێ��ك له هاوه ڵه به ڕێزه كانی پێغه مبه ر "ئوسامه بن زه ید"ه وه

ناونراوه . ئوسامه له بنه ماڵه یه كی گه وره و سه رمایه دارو به ناوبانگ��ی به بنه چه یه مه نی له دایكبوه ، كه باوه ڕدارو پشت به خۆ به ستو بون، محه مه دی بابی س��اڵی 1931 كۆمپانیایه كی بیناسازی دامه زراند به ن��اوی "كۆمپانیای بن الدن"ه وه ، محمه د پیاوێكی فره هاوسه ر بو، دو ئاره زوی ه��ه ره په س��ه ندكراوی ئه و ل��ه م دونیایه دا "كاركردن و ژنهێنان" بو. ئوسامه حه ڤده هه مین كوڕی بو له ژنێكی سوری به ناوی عالیه غانم. ئه م باوكه ئیمان��داره له دیدی منداڵه كانیه وه پاڵه وان و ئه فس��انه یی بو، ك��ه به هه ژاریی و چنگه ك��ڕێ خۆی پێگه یاند و ب��وه ملیاردێر و

له ساڵی 1967دا له روداوی كه وتنه خواره وه ی فڕۆكه دا كۆچی دوایی كرد، ش��ا فه یس��ه ڵی شای عه ره بستانی سعودیه له هه مو ژیاندا بۆ مردن��ی دو كه س گریاوه ، ك��ه یه كێكیان بۆ

محه مه د بن الدن بوه .خێزانی بن الدن، له بیس��ت و هه ش��ت برا و بیس��ت و چوار خوش��ك پێكده ه��ات، كه تا بابی��ان له ژیاندا ماب��و به كولت��ورو نه ریتی وه هابی��دا گه وره ی ك��ردن. خێزانی بن الدن زۆر ده وڵه مه ن��د ب��ون، له چه ندی��ن خانوی بنه ماڵه كه یاندا س��ااڵنه میوانداری س��ه دان حاج��ی و زان��ای به ناوبانگ و س��ه ركرده یان ده كرد كه له ده ره وه ی سعودیه وه ده هاتن بۆ ح��ه ج و عه مره ، ئه مه ش تۆڕێك په یوه ندی بۆ دروستكردن كه به سودبون بۆ كارو بازرگانی و دواتر ئوسامه ش سودی لێبینین، به تایبه تی بۆ ناساندنی كه سانی وه ك بورهانه دینی ره بانی و عه بدول ره س��وڵ س��ه یاف كه له س��ه ركرده موجاهیده دیاره كانی ئه فغانستان بون و قازی حسێن ئه حمه د كه س��ه ركرده ی گه وره ترین رێكخراوی ئیس��المی پاكس��تان "جه ماعه تی ئیس��المی " بو، ئه مانه كه سی ناسراو بون بۆ ئوس��امه پێش داگیركاری سۆڤیه ت له ساڵی

1979دا.س��ه رباری سه رس��امی ئوس��امه به بابی ، "به پل��ه ی خۆشه ویس��ت، زۆر دایكیش��ی یه ك��ه م خوا پاش��ان دایكی "، ك��ه هه ندێك له سه رچاوه كان به هۆی ئه وه ی بنه ماڵه كه یان خه ڵكی الزقیه ی سوریا بون پێیانوایه عه له وی بوه و تا ته مه نی حه ڤده ساڵی ئوسامه پشوی

هاوینان هاتوچۆی كردون له سوریا. مایكڵ س��كیوه ر ئاماژه ب��ه وه ده كات كه له كوڕه كان��ی بن الدن، ته نها ئوس��امه هه مو خوێندنی له شانشینی سعودیه ته واو كرد به بێ ئ��ه وه ی بچێته هیچ خوێندنگایه كی رۆژئاوایی یان س��ه فه ری یه ك له دوای یه كی درێژخایه ن ب��ۆ ده ره وه ی واڵت ب��كات، ئه م��ه ش ئه وه ده رده خات كه مێشكی ته نها له سه ر بنچینه ی ئیس��المی بنیاتن��را، ئه و ده ڵێت "ئوس��امه خولی��ای خوێندنه وه ی قوڵی قورئان و مێژوی

ئیسالم و سوننه و فه رموده كانی پێغه مبه ر بو. له و خوێندنگایان��ه ش خوێندی كه كوڕه كانی

شاو شازاده كان تێیدا ده خوێنن".ئوسامه سه ڕه رای ده وڵه مه ندی خێزانه كه شی زۆر س��اده و ساكار ژیاوه و به رده وام پیاوێكی ئ��ارام و به ئ��ه ده ب و كه مدو ب��وه ، له ته مه نی الوێتیی��ه وه له كۆمپانیاكه ی باوكی ده س��تی به ئی��ش ك��ردوه و تێكه ڵ به كرێ��كاران بوه ، ته نانه ت س��كیوه ر به "كرێكاره ملیۆنه ره كه " ناوی ده ب��ات. س��اڵی 1974 له ته مه نی 17

ساڵیدا نه جوه غانمی خاڵۆزای ده خوازێ ."س��نوره كان هیچ مانایه كیان نییه ، هه مو زه وی موڵكی خوایه "، زۆرجار ئوس��امه ئه م قس��ه یه ی له ژیانیدا دوپات كردوه ته وه ، ئه و له ته مه نی 22 س��اڵیدا، له كات��ی نوێژكردندا هه واڵ��ی داگیركردنی ئه فغانس��تان له الیه ن سوپای س��وره وه له كانونی یه كه می 1979دا ده بیستێ ، بۆ سبه ی به په له خۆی ده گه یه نێته س��امانه كه ی س��ه روه ت و ت��ا پاكس��تان، ب��ۆ یارمه تیدان��ی موس��ڵمانه ئه فغانیه كان به كاربهێنێت تا به ره نگاری س��وپای س��ور ببنه وه . یه كه م رۆڵی له جیهادی ئه فغانستاندا، پاره و دابه ش��كردنی دوات��ر كۆكردن��ه وه و خه رجی له عه ره بستانی سعودی و واڵتانی تری كه نداوه وه بۆ موجاهیدین بو، سكیوه ر ئاماژه به وه ده كات كه "تا ساڵی 1984، به هاوكاری شازاده توركی س��ه رۆكی ده زگای هه واڵگری س��عودیه وه ك ته ته رێك پاره ی ده گوازته وه و

كۆبونه وه ی رێكده خست"."عه بدواڵ ع��ه زام" كه ناس��راوترین زانای ئایینی ئیس��الم بو بۆ داكۆكیكردن له شه ڕی

ئه فغانستان له دژی سوپای سور،یه كێك بو له و ش��ه ش پیاوه ی گه وره ترین كاریگه رییان له س��ه ر ژیانی ب��ن الدن هه بو، كه ئه وانی��ش بریتی بون له "پێغه مبه رو ئیبن ته یمییه و س��ه اڵحه دینی ئه یوبی و محه مه د بن

الدن و مه ال عومه ر"ی سه ركرده ی تاڵیبان.ساڵی 1984 عه زام و بن الدن رێكخراوێكیان دامه زراند، ئه لخه ده م��ات" "مه كته ب به ناوی ع��ه زام س��ه رۆكی رێكخراوه ك��ه و ب��ن الدن

رێكخراوه كه له ئه س��تۆگرت، تێچونی دارایی له سه رتاس��ه ری جیهان چاالك ب��و، ئه ركی كۆكردنه وه ی پ��اره و ناردنی جه نگاوه ران بۆ جه نگی ئه فغانس��تان و پروپاگه نده كردن بۆ جیهادی له ئه س��تۆ گرتبو. هه ر به مه ش��ه وه نه وه ستا به ڵكو به بیلدۆزه رو شۆفڵ و گه اڵبه و حه فاره كه وته هه ڵكه ندن��ی تونێلی زه به الح له س��ه ر س��نوری پاكس��تان و ئه فغانستان و ئه م��ه ش ئاش��نایی له گه ڵ ه��ۆزو تیره كانی په شتون بۆ ده سته به ر كرد. پاشان بن الدن به نه ژاد به تالیۆنێكی مه ش��قپێكردنی كه وته عه ره ب كه دواتر به عه ره بی ئه فغانی ناسران و جه نگاوه ری سه رس��ه خت و ه��ه ره توندڕه وی ئه فغانس��تان بون كه به دوای ش��ه هید بوندا ده گه ڕان، ئوسامه به هاوكاری عه بدول ره سول موجاهیدینی س��ه ركرده یه كی كه س��ه یاف نزیك له سعودیه بو كه وته قایم كردنی تۆپ و ته قه مه نی له ئه فغانستان و ئوسامه دواتر ئه و رۆژانه ی ژیانی به "خۆش��ترین رۆژانی ژیانی " ناوبرد. "یه كه ی عه ره بی یه كه م چاالكی خۆی ل��ه 17ی ئابی 1987دا ئه نجام دا و ئوس��امه وه ك سه ربازێك به ش��داری كرد، هه رچه نده چاالكیه كه یان سه ركه وتو نه بو، به اڵم ئوسامه پێیوتن "برایان ره ش��بین و ب��ێ هیوا مه بن، ره شبینی گوناحه "، تا سه ره نجام له 1989دا

موجاهیدینه كان سوپای سوریان به زاند.بن الدن پێیوایه به زینی یه كێتی سۆڤیه ت له ئه فغانس��تان زیات��ر به ه��ۆی داڕوخان��ی ئابورییه وه بو، له وه ی كه به هۆی تێكشكانی سه ربازییه وه بوبێت، ئه و وتویه تی "گۆرباچۆڤ ئه م��ه ی ب��ۆ مه كته بی سیاس��ی رونكرده وه كه ش��ه ڕی ئه فغانس��تان ئابوری روس��یای وش��ك كرد". كه ئه مه ش به بڕوای ئوسامه ، نه ك ته نها تێكش��كانی سوپای سور، به ڵكو گورزێك��ی گه وره و كوش��نده ش بو بۆ وره ی

بیری كۆمۆنیستی له سه رتاسه ری جیهان.ب��ن الدن و هاوه ڵه كانی فێ��ری ئه وه بون كه جیه��اد ته نها رێگای مانه وه ی ئیس��المه به رامبه ر په الماری بیانیه كان، هه ربۆیه ساڵی 1988 رێكخراوی قاعیده ی��ان دامه زراند، تا

هێزو گوڕی بزوتنه وه ی جیهادی ئه فغانستان بپارێ��زن، كه رێكخراوه كه سروش��تێكی فره نه ته وه ی��ی هه ب��و، تیمی ش��ه ڕكه ری تاك و گروپی بچوك، تۆكمه ی��ی كارگێڕی و دارایی و دابینكردنی چه ك، فه ت��وای ئایینی و میدیا و پڕوپاگه نده چوار كۆڵه كه ی پته وی دامه زرانی قاعیده ب��ون. قاعیده له مێ��ژوی رێكخراوه رادیكالیه كان��دا بێ هاوتایه ، یه كه م رێكخراوه پشتیوانی جیهانی هه بێت، به هۆی موسڵمانی

ئاواره له جیهان و ئینته رنێته وه .ئوس��امه دوای گه ڕان��ه وه ی بۆ س��عودیه ل��ه 1989دا، ده كه وێت��ه به كارهێنان��ی ئه و یه مه نیان��ه ی ك��ه رۆڵیان هه ب��و له جه نگی ئه فغانس��تان بۆ له س��ه ر كار البردنی رژێمه ماركس��ییه كه ی باش��وری یه مه ن، پاش��ان به جێده هێڵێ��ت و س��عودیه به یه كج��اری ده گه ڕێته وه بۆ پیش��اوه ر بۆ هێوركردنه وه ی ئه و پاش��اگه ردانییه سیاسی و توندوتیژییه ی له نێوان گروپه موجاهیده كانی ئه فغانس��تان به تایبه ت��ی له نێوان گولبه دی��ن حیكمه تیار و ئه حمه د ش��ا مه س��عود. پاش��ان روده كاته س��ودان به مه به ستی رێكخس��تنی بزوتنه وه

جیهادییه كانی س��ۆمال و یه م��ه ن و عێراق له س��اڵی 1991ه وه ت��ا 1996 له خه رتوم ماوه ی��ه دا ل��ه و ده بێ��ت، نیش��ته جێ فه رمانڕه وای بنه ماڵه ی له سه ر لێدوانه كانی س��عودیه و ئه مه ری��كاو رۆژئاواو ئیس��رایل و رژێمه عه ره بیه كان توندتر ده كاته وه ، ژماره ی هێرشه كانی قاعیده بۆ سه ر به رژه وه ندیه كانی ئه مه ری��كا له یه مه ن و س��ۆماڵ زیاتر ده بێ و دواتریش چاالك��ی قاعی��ده دژ به ئه مه ریكا

په لده هاوێژێت بۆ كینیا و تانزانیا.ب��ن الدن له ئای��اری 1996دا ده گه ڕێته وه بۆ ئه فغانس��تان و له نزیك ش��اری جه اللئاباد نیش��ته جێ ده بێ��ت، پاش��ان ده گوازێته وه ب��ۆ چیاكان��ی تۆرا ب��ۆرا به خ��اوو خێزان و فه رمانده كانی��ه وه ، پاش ئه وه ش مه ال عومه ر پایته خت��ی له قه نده ه��اری ده كات بانگ��ی تاڵیبان بژی . س��كیوه ر ئاماژه به وه ده كات كه ئوس��امه ئامانجی قاعی��ده له "به ده رنانی ئه مه ریكا له جیهانی موسڵمانان" و "له ناوبردنی س��ته مكاره موس��ڵمانه كان" و "ئیس��رائیل" چ��ڕ ده كاته وه ، ئینج��ا دواتریش داخی دڵی خۆی به ش��یعه كان بڕێژێ ، ئوس��امه پێیوابو ك��ه "ده بێت ئامانجه كان ی��ه ك له دوای یه ك جێبه ج��ێ بكرێن نه ك هه موی��ان پێكه وه "، له به رئه وه ی ب��ن الدن بڕوای وای��ه جه نگی

سوننه و شیعه تواناكانی بێهێز ده كات.ره نگه ئه مه ش جیاوازیی هه ره دیاری نێوان رێكخراوی قاعیده و داعش بێت، كه یه كه میان زۆر دژه ئه مه ری��كاو رۆژئاوا و ئیس��رائیل بو،

دوه میشیان زۆر دژه شیعه یه . وه ك ل��ه م كتێب��ه دا ئام��اژه ی پێك��راوه بن الدن ش��اعیر بو به ش��ێكی زۆری سروده حه ماس��ییه كانی قاعیده ئه و هۆنیوینه ته وه و ناوب��راو ئه ندازیاری بیناس��ازی ب��و، له دوا دێڕه كانی ئه م كتێبه ش��دا عوم��ه ر بن الدن ده رب��اره ی ئوس��امه ی باوك��ی لێدوانێك��ی سه رنجڕاكێش��ی راگه یان��دوه ، ئ��ه و ده ڵێت "له سه ر بنه مای شاره زاییم له باوكم و كه سانی ده وروبه ی باوه ڕم وایه ئه و میهره بانترینیانه ،

چونكه هه ندێكیان زۆر خراپترن".

گێڕانه‌وه‌یه‌كی‌‌جیاواز‌بۆ‌"بن‌الدن"ئوسامه‌‌شاعیر‌و‌ئه‌ندازیار‌بو

خێزانی بن الدن له بیست و هه شت برا و بیست و چوار خوشك

پێكده هات بابیان به كولتورو نه ریتی

وه هابیدا گه وره ی كردن

بارزانی: بۆ نزیكترین مرۆڤ

)له خۆمه وه ( له سه دا شه ستی

نهێنیه كانی شۆڕشم باس نه كردوه و نه مخستۆته ڕو

تایبه‌ت (468( سێشه ممه 182015/3/3

له وه اڵمداو به پشتبه س��تن به زانستی نوێ و به ئاماره كانی ده زگا نێوده وڵه تییه

په یوه ندیداره كان، ده ڵێین:قوربانیكردن به ئاژه ڵی وه ك وش��ترو مان��گاو مه ڕو ب��زن، له ڕۆژانی جه ژنی س��وننه تدا له قورئان و وه ك قورباندا، ڕاگرتن��ی ه��ۆی ده بێت��ه هات��وه ، هاوس��ه نگیی نێوان گازه كان، چونكه وه ك له ئاماره كان��ی ڕێكخ��راوی ف��او )ئێ��ف ئه ی ئ��ۆ(دا هات��وه ، ئاژه اڵن به رپرس��ن له ده ردان��ی ل��ه )%18(ی ب��ڕی ئ��ه و گازانه ی كه پل��ه ی گه رما به رزده كه ن��ه وه ، وه ك گازی میس��ان )سی ئێچ فۆڕ(و كاربۆن دای ئۆكساید. بۆیه به قوربانیكردن به م چوار جۆره ی ئ��اژه ڵ، بڕی گازی میس��ان و كاربۆن دای ئۆكس��اید كه مده كات و بڕی گازی )ئۆكس��یجین(یش زیاد ده كات. گازی میسان)CH4( كه له ئه نجامی كرداری س��ووتاندن و پرۆسه ی ش��یكردنه وه ی به كتیریای توخم��ه ئه ندامییه كانییه وه له شوێنی ژێرخاكنانی زبڵ و خاشاكه وه

دێته ئاراوه .س��ه رۆكی پرۆفیس��ۆر)كۆنراد(ی په یمانگای )بالنك( بۆ مایكرۆبایۆلۆژی، )میس��ان(ه ی گازی ده ڵێت:"ئ��ه و

كه له ڕێگ��ه ی مانگاو واڵخ��ی به رزه و س��ااڵنه ش ده رده چێت و مه ڕومااڵته وه تۆن��ه و ملی��ۆن )600( نزیك��ه ی به رزده بێته وه نێو به رگی هه وا، یه كێكه له س��ه ره كیترین هۆكاره كانی دیارده ی قه تیسبونی گه رما، بۆیه ئه گه ر بتوانین س��نورێك بۆ كه مكردنه وه ی دابنێین، ئه وسا ده توانین گۆڕانكارییه كی خێراتر ئه نج��ام بده ی��ن ل��ه و گۆڕانكارییه ی گازی دابه زاندن��ی له ڕێگ��ه ی ك��ه به ده ستی كاربۆنه وه دوانه ئۆكس��یدی

ده هێنین".ده ركه وتوه توێژینه وه كانیش به پێی كه بڕی گازی میسان له هه وادا به ڕێژه ی له س��اڵی ك��ردوه زی��ادی )150%((1750(وه تا ئه مڕۆ، به مه ش س��نوره ئاساییه كانی خۆی تێپه ڕاندوه . ئه وه ش ڕاس��ته كه جی��اوازی هه ی��ه له نێوان كاریگه ریی هه ر یه ك له گازی میس��ان و

گازی دوانه ئۆكسیدی كاربۆن له ڕوی:یه كه م: گازی دوانه ئۆكسیدی كاربۆن )%70(ی قه باره ی ئه و گازانه پێكدێنێت كه ده بنه هۆی دیارده ی قه تیس��بونی گه رم��ا، له كاتێكدا گازی میس��ان )%

23( پێكدێنێت.دوه م: توان��ای گازی میس��ان ب��ۆ گلدانه وه ی گه رم��ا له نێو به رگه هه وای زه وی��دا )23( جار زیات��ره له توانای

گازی دوانه ئۆكسیدی كاربۆن.

س��ێیه م: گازی میس��ان بۆ ماوه ی (8( ساڵ له به رگه هه وادا ده مێنێته وه ، دوانه ئۆكس��یدی گازی له كاتێك��دا كاربۆن بۆ ماوه ی زیاتر له )100( ساڵ

ده مێنێته وه . له ساڵی )2002(دا مانگاو مه ڕومااڵت نزیك��ه ی )2،3( بلیۆن ت��ۆن له گازی دوانه ئۆكس��یدی كارب��ۆن و نزیك��ه ی (104( ملیۆن تۆن گازی )میسان (ی

خستوه ته هه واوه .ته نها له فه ره نس��ادا گازی میس��انی ده رچ��و له ڕێگه ی ده م��ی ئاژه اڵنه وه ، نزیك��ه ی )26( ملیۆن ت��ۆن بوه ، له ڕێگه ی پاشه ڕۆشیانه وه نزیكه ی )12(

ملیۆن تۆن بوه . بۆی��ه هه ت��ا به رهه مهێنان��ی یه ك كیلۆگرام له گۆش��تی مان��گا، نزیكه ی (13( ت��ا )30( كیلۆگ��رام له گازی

میسان ده چێته هه واوه . ئه م��ڕۆ به پێی ئاماره كانی ڕێكخراوی كش��توكاڵ و خۆراكی س��ه ر به نه ته وه یه كگرتوه كان )فاو(، ژماره ی ئه م چوار

جۆره له ئاژه ڵه كان به م شێوه یه یه :یه كه م: مانگا:

له جیهاندا ژماره ی مانگا نزیكه ی )1( ملیارو )500( ملیۆن سه ره كه :

28% له هندس��تانه ، كه هیندییه كان نایخۆن و سه ری نابڕن.

200 ملیۆن سه ر له به رازیله

165 ملیۆن سه ر له ئه مریكایه 110 ملیۆن سه ر له چینه .

دووه م: مه ڕ:له جیهاندا ژماره ی مه ڕ نزیكه ی )2( ملیار س��ه ره ، ك��ه )%22(ی له واڵتی

نیوزله ندایه .سێیه م: بزن:

له جیهان��دا ژم��اره ی ب��زن ده گاته نزیكه ی )1( ملی��ار، كه )%30(ی له

واڵتی چینه .چواره م: وشتر:

له جیهان��دا ژماره ی وش��تر ده گاته نزیكه ی )20( ملیۆن وشتر، كه )70%(ی له واڵت��ه عه ره بییه كان��ی ئاس��یاو

ئه فریقیایه .له پڕۆس��ه ی ك��ه لێره وه ی��ه قوربانیك��ردن به و چوار جۆره ئاژه ڵه ، موعجیزه یه ك��ی گ��ه وره ی هه ی��ه كه بریتییه له كه مكردنه وه ی بڕی گازه كانی میس��ان، و كاربۆن دوانه ئۆكس��یدی وێڕای زۆر سودی كۆمه اڵیه تی و ئابوریی

دیكه .ژم��اره ی له به رئ��ه وه ی ئه م��ه ش ئاژه ڵه كان س��ااڵنه له زیادبووندان، به م له هاوس��ه نگی جۆرێك پڕۆس��ه یه ش ده گه ڕێته وه بۆ ب��ڕی ئه و گازانه ی كه

زیان به ژینگه و به رگه هه وا ده گه یه نن.

*وه زیری پێشوی ژینگه ی عێراق

ئا: ئارام شێركۆ

ئاوی زێی دوكان به درێژایی دوانزه كیلۆمه تر به ناو ناحیه ی پردێدا تێپه ڕ

ده بێت، به اڵم تائێستا له الیه ن حكومه تی ناوچه كه وه بۆ بواره كانی كاره باو

كشتوكاڵ و خزمه تكردنی هاواڵتیان هیچ سودێكی لێوه رنه گیراوه .

ش��اره دێی پ��ردێ ده كه وێت��ه باكوری كه ركوكه وه و نزیكه ی 50 كم لێیه وه دوره و له 12 گه ڕه ك پێكهاتوه ، دانیش��توانه كه ی له كوردو توركمان پێكهات��وه و 36 گوندو 12 گ��ه ڕه ك له خۆده گرێت. ڕوبه ری زه وییه هه زار )117( ناحیه كه كش��توكاڵیه كانی دۆنمه . سه رچاوه ی سه ره كی ئاوی پردێ ، زێ��ی دوكانه ، ك��ه دوای گه یش��تنی به م ناحیه یه ده چێته قه زای دبس و له وێشه وه ده چێت��ه وه به غدا و تێكه ڵ به روباری دیجله ده بێ��ت. به ڕێوه ب��ه ری ناحی��ه ی پ��ردێ عه ب��دول موته لیب عه بدول له تیف، ده ڵێت "هاواڵتیانی شاری پردێ سودی زۆر باشیان

له و ئاوه بینیوه ".له س��ااڵنی )1987 و 1988( به شێكی زۆری گونده كانی سنوری پردێ به ر شااڵوی كاولكاری رژێمی به عس كه وتن و دانیشتوانه كورده كه ی راگوێزراو له بری ئه وان عه ره ب

نیشته جێكرا. س��ودیان بینوه له و زه وییه كشتوكاڵیانه ی ئه وان تاكو پرۆسه ی ئازادی عێراق له ساڵی 2003 هاواڵتیانی پردێ، بۆ كشتوكاڵكردن و راوه ماسی و باخ و سه وزه وات س��ودیان له ئاوی زێیه كه وه رگرتوه . به اڵم تائێستا له الیه ن حكومه ته وه هیچ پڕۆژه یه ك له سه ر ئه و ئاوه نه كراوه ، تاوه كو هاواڵتیان لێی سوده مه ندبن. حكومه ت ده توانێت بۆ دروستكردنی شوێنێكی گه شتیاری سودی لێ ببینێت. وه كو به ڕێوه ب��ه ری ناحیه كه ده ڵێ��ت "تائێس��تا چه ندی��ن كۆمپانیای ناوخۆی��ی و ده ره ك��ی هاتون ب��ۆ ئه وه ی یان پ��رۆژه ی گه ش��توگوزاری چه ندی��ن پ��رۆژه ی تری تێدا ئه نج��ام بدرێت، به اڵم به هۆی ئه وه ی ده س��ه اڵته كه الی ئێمه نیه ئێمه ناتوانین به هیچ شێوه یه ك گرێبه ست

له گه ڵ هیچ كه س واژو بكه ین".به بڕوای به ڕێوه به ری ناحیه ده سه اڵتدارانی

به غ��دا له به ر هۆكاری سیاس��ی نایانه وێت پڕۆژه ی گه شتیاری له پردێ ئه نجام بدرێت. ئه مه جگه ل��ه وه ی ده توانرێت وێس��تگه ی كاره بای له س��ه ر دروس��ت بكرێت، یاخود ئ��اوی خواردنه وه وه كو س��ه رچاوه یه كی

سودی لێ ببینرێت.محه مه د "عه بدولقادر له الیه ن خۆی��ه وه ئه می��ن " به ڕێوه ب��ه ری ئ��اوی كه ركوك، رایده گه یه نێ��ت ب��ۆ دابینكردن��ی ئ��اوی خواردن��ه وه ی كه ركوك زۆر پێویس��تیان به ئاوی پ��ردێ هه یه ، هه رچه ن��ده ماوه ی هه ش��ت س��اڵه به ب��ه رده وام هه وڵیانداوه پڕۆژه یه ك��ی له و ج��ۆره جێبه جێ بكه ن، داواكه یان��ی به غ��دا ب��ه اڵم حكومه ت��ی ره تكردۆته وه . وتی "ئێستا بڕیاره بۆ ساڵی 2013 ئه و پڕۆژه یه جێبه جێ بكرێت. ئێمه زه وی پڕۆژه كه م��ان به س��ه د ملیۆن دینار له وه زاره تی دارایی كڕی��وه ". له كاتێك كه

ش��اری كه ركوك كێش��ه ی ئاوی خواردنی هه یه .

وتیشی "ئه نجامدانی ئه و پرۆژه یه هه شتا ملی��ار دیناری ده وێ��ت. به ته واوبونی ئه و پڕۆژه یه به یه كجاری كێشه ی بێ ئاوی له ناو ش��اری كه ركوك و به ش��ێك له گونده كانی نێوان پردێ و كه ركوك چاره سه ر ده بێت".

كه ركوك پارێزگای ئه نجومه نی ئه ندامی له لیژنه ی پڕۆژه كان ئه حمه د عه س��كه ری ، باس له وه ده كات له به رنامه یاندایه به نداوێك له س��ه ر ئاوی پردێ دروس��ت بكه ن "كه سودێكی زۆر باشی ده بێت بۆ په ره پێدانی به رهه می كشتوكاڵی". گوتیشی "ده مانه وێت لقێك��ی ل��ێ بهێنین بۆ به نداوی خاس��ه ، كه س��ودێكی زۆری بۆ خه ڵكی ش��اره كه به گشتی و هاواڵتیانی ئه و گوندانه ی نزیكی

ئه و به نداوه به تایبه تی ده بێت".له باره ی س��ود وه رنه گرت��ن له و ئاوه بۆ

وێس��تگه ی كاره ب��ا، عه س��كه ری پێیوایه ده س��ه اڵتدارانی عێراق نایا نه وێ ئه و كاره ئه نج��ام بدرێت " له به رچه ن��د هۆكارێكی سیاس��ی و بونی بیروباوه ڕه ی ش��ۆڤینی و كۆنه په رستی". عه سكه ری ئه وه شی راگه یاند ئه مه یه كه م پرۆژه نییه حكومه تی ناوه ندی كێشه ی بۆ دروست ده كات و نایه ڵێت بێته بواری جێبه جێكردنه وه ، پێشتریش هه وڵی ئه وه دراوه له و سنوره پااڵوگه یه ك دروست بكرێت و پاش ئه وه ی بڕیاری لێدراوه ئه وه

زیاتر له 5 ساڵه جێبه جێ نه كراوه هه ر له وباره یه وه ، د. بورهان عوس��مان به رزنجی، س��ه رۆكی به ش��ی كارگێڕی كار ده ڵێ��ت "ئێمه ده توانین ئ��اوی پردێ بۆ له وانه به كاربهێنی��ن، مه به س��ت چه ن��د دروستكردنی به نداو، یان بۆ وه به رهێنانی وزه ی كاره با، ئه وكاته له باتی كڕینی كاره با ده توانین كاره با بفرۆش��ین". یان بیكه ین به ناوچه یه كی گه شتوگوزاری، یاخود حه وزی به خێوكردنی ماسی ، یان بۆ بنیادنانه وه ی ژێرخانی كشتوكاڵی به شێوه یه كی زانستی، ئه مانه هه مو ده بن به هۆكارێكی س��ه ره كی پاره په یداك��ردن كه واته ئیم��ه له رێگای ئ��ه م ئاوه وه ده توانی��ن چ بۆ حكومه ت چ بۆ هاواڵتیان به چه ندین ش��ێوه پاره دابین بكه ین و بیهێنینه ناو ش��اره كه مان له باتی

ئه وه ی پاره به رینه ده ره وه .

ئاینده ی ژینگه ی كوردستان

باس��وخواس له س��ه ر ژینگ��ه و گرینگیدان ب��ۆ به گرفت��ه ژینگه یی��ه كان ده گه رێت��ه وه س��ه ره تای حه فتاكان��ی س��ه ده ی راب��ردو، پ��اش یه ك��ه م كۆنگ��ره ی تایبه ت��ی نه ته وه یه كگرتوه كان به ژینگ��ه ، چونكه پاش كۆتایی هاتنی جه نگ��ی جیهانی دوه م و كۆنترۆڵكردنی زۆر نه خۆشی و په تا كاره س��اته ژینگه ییه كان له ناوچون��ی م��ردن و س��ه ره كی ه��ۆكاری ژماره یه ك��ی زۆری دانیش��توانی زه وی و زیان گه یان��دن ب��و به ژێرخان��ی ئاب��وری واڵتانی جیهان. له م پێناوه ش��دا نه ته وه یه كگرتوه كان و ناوه نده زانس��تیه كان بۆ ده رخستنی هۆكاری راس��ته قینه و دۆزینه وه ی چاره سه ر بۆ گرفته كۆمه ڵه ی ده س��ته و ژینگه یی��ه كان و چه ندین زانس��تی دروستكران، ده رئه نجامی كاری ئه م لیژن��ه و ناوه نده زانس��تیانه له هه ش��تاكانی سه ده ی رابردو ده رباره ی ته نكبونه وه ی چینی ئۆزۆن و دۆزینه وه ی چاره سه رو ده ربازبون له م راگه یاندن و ت��ه واوی مه ترس��یه كانی گرفته و جیهان��ی پێش��كه وتوی واڵتان��ی زانك��ۆو به كۆنگ��ره ی ئه نجامه كه ش��ی س��ه رقاڵكردو )مۆنتری��اڵ 1987( كۆتای��ی ه��ات به دانانی كۆتوبه ند له س��ه ر به كارهێنان و ده رهاویشتنی گازی كلۆرو فلۆرو كاربۆن رێگه چاره ی باش��ی دانا ب��ۆ كۆنترۆڵكردن��ی ته نكبونه وه ی چینی ئۆزۆن ، به اڵم گرفته كان لێره دا كۆتایی نه هات به ڵكو له س��ه ره تایی ن��ه وه ده كان و پاش باڵو كردنه وه ی یه كه م راپۆرتی ده س��ته ی گۆڕانی كه ش��وهه وای جیه��ان س��ه باره ت به گۆڕانی ده رئه نجامه كاریگه ری و جیهان و كه ش وهه وای خراپه كانی له س��ه ر ره گه زه كانی ژینگه و ژیانی مرۆڤ ته واوی واڵتانی جیهانی س��ه رقاڵكرد ، به تایبه ت ئه م راپۆرته یه كه م راپۆرتی زانستی فه رم��ی بو ده رب��اره ی گۆڕانی كه ش��وهه واو مه ترس��یه كانی له س��ه ر ئاینده ی ژینگه ، ئه م راپۆرته هۆشداریدا به واڵتانی جیهان سه باره ت به زۆربون��ی گازه گه رمكه ره كان و به رزبونه وه ی پل��ه ی گه رم��ی ك��ه ده رئه نجام��ی زۆربونی پیشه سازی و س��وتانی به رهه مه نه وتییه كان و به كارهێنان��ی وزه و كه مبون��ه وه ی روپۆش��ی روه كیه پێش��ینه یه كی خراپ و چاوه رواننه كراو له س��ه ر ره گه زه كانی ژینگه دروس��ت ده كات. ك��ه كاریگ��ه ری ده بێ��ت له س��ه ر ت��ه واوی ژینگ��ه ی جیهان نه وه ك ژینگ��ه ی ناوچه یه كی تایبه ت.

هه رێمی كوردستانیش وه كو هه ر ناوچه یه كی كه ی جیهان به ش��ێكه له سیس��تمی ژینگه ی جیهانی و كاریگ��ه ره به و گ��ۆڕان و گرفتانه ی كه توش��ی ره گه زه كانی ژینگه هاتون و ده بێت له هه رێمی كوردس��تان هه رچه نده دامه زراوه ی پیشه س��ازی گه وره مان نیه و ئاس��تی بژێوی دانیش��توانی هێنده به رز نی��ه ، به اڵم به هۆی به رده وامی شه ڕوكاولكاری رژێمه یه ك له دوای یه كه كان��ی عێ��راق و ناوچه كه توش��ی گرفتی گه وره هات��وه ، جگه ل��ه وه ش خراپی جۆری سوته مه نی و خراپی شوێنی كارگه و فراوانبونی نازانستی شاره كان و كه می روبه ری سه وزایی و فڕێدان و سوتاندنی پاشماوه و تێكه ڵبونی ئاوی پاشه رۆی مااڵن بۆ نێو چه م و روبارو به نداوه كان بێ چاره س��ه ر له ه��ۆكاره س��ه ره كیه كانن كه گرفت بۆ ژینگه ی هه رێم دروستده كه ن و بونه ته هۆی پیس��بونی ئاوی به نداوه كان و پیسبونی ه��ه وای هه ندێ ناوچه و كه مبونه وه ی ئاوی ژێر زه وی و ئ��اوی س��ه ر زه وی و تێكچونی ژیانی زینده واران له و ناوچانه ی كه پاشماوه كانی لێ كه شوهه وای گۆڕانی كاریگه ری ده سوتێنرێت، جیهان له س��ه ر هه رێم��ی كوردس��تان وه كو راپۆرتی ده سته ی گۆڕانی كه شوهه وای جیهانی ئاماژه ی پێداوه بریتی��ه له به رزبونه وه ی پله ی گه رم��ی و زیادبون��ی بون به هه ڵ��م و زیادبونی دوباره بون��ه وه ی وشكه س��اڵیه ، كه ئه مانه ش كاریگه ری كردۆته سه ر كه مبونه وه ی روپۆشی روه ك��ی و به رهه م��ی كش��توكاڵی و ده رامه تی ئ��اوی س��ه ر زه وی و ژێ��رزه وی ، هه روه ه��ا به هۆی به رده وامی ئه م گۆڕانكارییانه له س��ه ر ئاس��تی جیهان و گرنگینه دان و فه رامۆشكردنی ره گه زه كان��ی ژینگ��ه و نه بون��ی به ڕێوه بردنی دروسس��ت بۆ ده رامه ته كان��ی ژینگه له الیه ن حكومه تی هه رێمه وه كێشه و گرفته ژینگه ییه كان زیاترده بن و به هۆی نه بونی چاره سه ری پێویست مه ترس��ی كاره ساتی گه وره ی لێده كرێت، بۆیه پێویس��ته پرس��ی ژینگه و چاره س��ه ركردنی ته نه��ا له ده س��ته یه كدا بچ��وك نه كرێت��ه وه ، چونك��ه الیه نی كارگێری یه كێكه له گرفته كان و پێویس��ته ته واوی ره گه زه كان��ی ژینگه وه كو ده رامه تی ئاوو پاراس��تنی زینده وه ران و هه واو خاك هه مویان له وه زاره تێك یان ده س��ته یه كی نیش��تمانی كۆبكرێته وه و كۆمه ڵێك پس��پۆڕی تایبه ت به هاوكاری رێكخراوه كانی ژینگه ی سه ر به نه ته وه یه كگرت��وه كان كاری تێ��دا بكه ن بۆ دۆزینه وه ی چاره س��ه ر بۆ گرفته ژینگییه كان و دانیش��توانی هه رێم ژینگ��ه و ده ربازكردن��ی

له كاره سات.چونك��ه گ��ه ر ئێس��تا كارنه كرێ��ت ب��ۆ چاره س��ه ركردنی گرفته كان ئ��ه وا له ئاینده دا كاره س��اتی ژینگه یی ده خوڵقێنێ��ت و گرفتی ئابوری و ته ندرروس��تی بۆ دانیشتوانی هه رێم چاره س��ه ركردنی ئه وكات ك��ه ده خوڵقێنێت زیات��ری دارای��ی ده بێ��ت و ق��ورس

پێویست ده بێت

ئایا قوربانیكردن به ئاژه ڵ له ناوبردنیان نییه ؟ عه بدولڕه حمان صدیق*

د. هه ڵه ت ره شید

حكومه ت بایه خ به ئاوی پردێ نادات

حكومه ت بایه خ به ئاوی پردێ نادات

هه تا به رهه مهێنانی یه ك كیلۆگرام

له گۆشتی مانگا، نزیكه ی )13( تا (30( كیلۆگرام له گازی میسان ده چێته هه واوه

ده سه اڵتدارانی به غدا له به ر هۆكاری سیاسی نایانه وێت پڕۆژه ی گه شتیاری له پردێ ئه نجام بدرێت. ئه مه جگه له وه ی

ده توانرێت وێستگه ی كاره بای له سه ر دروست بكرێت

(468( سێشه ممه 2015/3/3 19تایبه‌ت

ونبون * پێناس��ێكی وه زاره تی پالن دانان ونبوه به ناو)می��ران كامل امین( هه ركه س

دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* پێناس��ێكی سه ندیكایی پزیشكانی كوردس��تان ونبوه به ناوی )كارزان حمید

مجید( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه . * پێناس��ێكی سه ندیكایی پزیشكانی كوردس��تان ونبوه به ناوی )بنار سه ردار

سه یدا( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ره گه ز نامه یه كی باری شارس��تانی سلیمانی )جنسیه عێراقی ( ونبوه به ناوی

(ادریس حسن مصطفی( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )هوشیار محمد عبدالرحمن

( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )ڕه نجده ر احمد فتح الله (

هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )ادریس حسن مصطفی(

هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )كه مال عبدالقادر احمد(

هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

هاوکات به هۆی نه بونی هه س��تی دڵسۆزی و خه مخۆری بۆ خزمه تکردن و به ره وپێش��بردنی قه زاکه و هه مو ئه و هۆکارانه به یه که وه له چه ند س��اڵی ڕابردودا، کاریگه رییه کی زۆر نه رێنی و به رچاوی له س��ه ر دواکه وتن و پشتگوێخستن و ئاوه دانی له کاروان��ی ده ڤه ره که به جێمان��ی

هه بوه .خه ڵک��ی له داواکارییه کان��ی یه کێکیت��ر ده ڤه ره ک��ه بۆ ئاس��انکردنی ئیش��وکاریان و کاروب��اره کان، به ڕێوه بردن��ی خێرات��ر هه ریه ک��ه له به قه زاکردن��ی ب��وه بریت��ی له ناحییه کانی) حاجی��اوا ی��ان چوارقوڕن��ه(

له سنوری قه زای ڕانیه و)سه نگه سه ر( له قه زای پش��ده ر، ک��ه زۆر له بارن بۆئ��ه وه ی بکرێن به قه زاو له ئێستادا ژماره ی دانیشتوان و ڕوبه ری له ژماره و به ته نه��ا هه ریه کێکیان جوگراف��ی ڕوبه ری جوگرافی هه ندێک له و شوێنانه زیاتره که پێش��تر کراون به قه زا. ب��ه اڵم حکومه تی هه رێمی کوردس��تان و الیه نه په یوه ندیداره کان هیچ هه نگاوێک��ی کرداریان بۆ جێبه جێکردنی ئه م داواکارییه و به قه زاکردنی هیچ یه کێک له و

ناحیانه ی ده ڤه ره که نه ناوه .ڕاب��ردودا، س��اڵی له چه ن��د هه روه ه��ا دانیش��توانی هه ریه که له ناحیه کانی )خدران و بنگ��رد(و ب��ه ری مه رگ��ه ، ب��ه رده وام داوای ئه وه یان کردوه ، که به هۆی نزیکییان و له پێناو بخرێنه وه سه ر کاروباره کانیان ئاسانترکردنی قه زای ڕانیه ، به اڵم ئه م داواکارییه ش به هه مان شێوه ی داواکارییه کانی تر، تا ئێستا له الیه ن حکومه ت��ه وه به هێن��د وه رنه گیراوه و ئیش��ی

پێویستی بۆ نه کراوه .

داگیرکردنی بیناو زه وی و موڵکی گشتیپرس��ی داگیرکردنی موڵ��ک و بیناو خانوی گرفتێک��ی گش��تی، موڵک��ی حکوم��ه ت و سه رانس��ه رییه و له هه مو هه رێمی کوردس��تان

ئ��ه و دیارده یه بون��ی هه یه ، له ناویش��یاندا له ش��اری ڕانیه و ته واوی ناحیه کانی قه زاکه دا ، ئه و دیارده ی��ه زۆر دیارو به رچاوه . ژماره یه ک بین��ای حکوم��ی له الیه ن هه ندێ��ک حزب و پارتی سیاسی و به تایبه ت له الیه ن )ی.ن.ک(

ه وه ده س��تیان به س��ه ردا گیراوه ، له کاتێکدا حکوم��ه ت و وه زاره ته کان خۆیان پێویس��تی

زۆریان به و بینایانه هه یه . هه روه ها زه وی و موڵکی گشتی و سه ر چیاو ته پۆڵکه کان له ژێر مه ترسی زۆردان، به شێکیان کراونه ته شوێنی نیشته جێبون و به شێکی تریان ک��راون به ڤێالو باخ و له الیه ن هه ندێک خه ڵکی ده ستڕۆیشتوه وه داگیرکراون. تائێستاش نه ک هه ر ڕێوش��وێنی پێویس��ت بۆ گێڕانه وه یان و وه ستانی ئه و دیارده یه نه گیراوه ته به ر، به ڵکو هه ندێک له و شوێنانه ی ته لبه ندکراون، له الیه ن حکومه ت خۆیه وه، ج��اده و کاره باو هه ندێک

له خزمه تگوزاریان بۆ ڕاکێشراوه !

ڕانیه و په راوێزخستنێکی به رنامه بۆکێشراوچه ند س��اڵێک دوای ڕاپه ری��ن و به تایبه ت له کاته پێویس��ته کاندا، حزب��ه کان له ڕێگه ی هه ندێک دروشمی بریقه دارو به وتاری ئاگرین و به ڵێنی گ��ه وره ، به تایبه ت به ه��ۆی فراوانی ژماره ی دانیش��توان و سنوره جوگرافییه که ی، بۆ یه کالکردن��ه وه ی هه ڵبژاردنه کان و ملمالنێ حزبییه کان، س��ودیان له خه ڵکی شاری ڕانیه و ته واوی سنوری قه زاکه و ده ڤه ره که وه رده گرت. به اڵم له و چه ند س��اڵه ی دوایدا به شێوه یه کی به رنامه بۆداڕێژراو، پیالنه که گۆڕانی به سه ردا ه��ات. ئیت��ر ده س��تکرا به په راوێزخس��تن و پشتگوێخستنێکی به رچاوی ده ڤه ره که . ئه گه ر س��ااڵنی زو له یادی ڕاپه ڕیندا هه ندێک گرنگی به و شاره درابێت و ژماره یه ک پرۆژه ی بۆ بڕیار لێدرابێ، ئیتر ئ��ه وه ش کۆتایی هات و له بری ئه وه له و یاده دا هه وڵی گێڕانی فیتنه و ئاژاوه

له نێوان ڕانیه و هه ندێک شاری ده سته خۆشکیدا ده درا، به تایبه ت له گه ڵ قه اڵدزێدا.

دواتری��ش له گه ڵ دروس��تبونی بزوتنه وه ی گ��ۆڕان و ده رکه وتنی ئۆپۆزس��یۆن، س��ااڵنه له ی��ادی ڕاپه ڕیندا ن��اوی ئه و ش��ه هیدانه ی ک��ه له ڕۆژان��ی ڕاپه ڕین��دا ش��ه هید ب��ون و که س��وکاریان بوبون به گۆڕان و ئۆپۆزسیۆن، ناویان له پۆس��ته ره کانی ئه و یاده و لیس��تی ش��ه هیده کان ده رده هێندراو هه وڵی شێواندنی لیس��ته که یان ده دا! هه مو ئه م��ه ش له پێناو بچوککردنه وه ی ڕاپه ڕین و ده رهاویشته و ئامانج و ده س��تکه وته کانی و س��ه رقاڵکردنی خه ڵ��ک به وجۆره بابه تانه و البردنی خه یاڵ و ته رکیزیان داواکارییه به ڵێنه کان و له سه ر جێبه جێکردنی س��ه ره کییه کان. هه ر بۆ ئه و مه به سته چه ند س��اڵێک له س��ه روبه ندی ڕاپه ڕیندا له که ناڵه ڕه سمییه کانی هه ندێک له حزبه کانه وه ، لێدوان و زانیاری چه واشه کارانه باڵوده کرایه وه و خه ڵک ده هاته س��ه رجاده بۆ خۆپیشاندان و ناڕه زایی ده ربڕین، ت��اداوای لێبوردنێ��ک له خه ڵکه که داخوازیی��ه داواکاری و به م��ه بکرێ��ت و ه��ه روه ک بیرببرێن��ه وه . بنچینه یی��ه کان مه به ستیش��یان ب��و، ئه و ج��ۆره پیالنه، بۆ ماندوک��ردن و وه کو جۆرێک له س��زاو جۆرێک له بێ ئومێدکردن، پیشانی خه ڵکی ئه م شاره بده ن��ه وه و وایان لێبکه ن که بی��ر له ناڕه زایی ده ربڕین و ئه نجامدانی خۆپیشاندان و ڕاپه ڕینی

تر نه که نه وه !په یڕه ویک��ردن ل��ه و ج��ۆره سیاس��ه ت و به رنامه ڕێژیی��ه ، ه��ه ر الی حزب نه وه س��تا، به ڵک��و دواتر ئه گه ر به ناڕاس��ته وخۆش بێت، گواس��تراوه ته وه بۆ سه ر ئاس��تی حکومی و به ڕێوه بردنی ئه م هه رێمه و دواتر ڕای گشتی و میدیای ئه هلی و هتد... به جۆرێک هاوشێوه ی حکوم��ه ت، داموده زگاکان��ی حزب��ه کان و له ئێستادا به ده گمه ن که ناڵێک یان ده زگایه کی

ڕاگه یاندن��ی حکوم��ی، حزبی، س��ێبه ر یان ئه هلی ده بینی��ت، که به ئه ن��دازه ی فراوانی سنوری جوگرافی و زۆری ژماره ی دانیشتوان و خه ب��ات و قوربانیدان��ی ش��اره که و زیندویی و چاالکی خه ڵکه که ی گرنگی به م ده ڤه ره بدات. یاخود به ش��ێوه یه کی تر، له زۆربه ی ئاس��ته ڕه س��می و نیمچه ڕه سمی و ناڕه سمییه کانه وه و به ناهاوس��ه نگییه کی به رچ��او مامه ڵه له گه ڵ ڕانیه و ده ڤه ری ڕاپه ڕیندا ده کرێت، به به راورد

له گه ڵ شارو ده ڤه ره کانی تر.هه مو ئه مانه کاردانه وه ی نه رێنیان له س��ه ر ده رون و هه ڵوێس��تی خه ڵکه که دروستکردوه و هه ندێک که س��ی دوچاری جۆرێک له نامۆبون به پێچه وانه ی ک��ردوه ، به خودی ش��اره که ی ئه وانه ی که له ش��ارێکی تر ده ژین. ڕاشکاوتر بڵێین له ده رئه نجامی ئه وجۆره له سیاس��ه ت و میدیاو له حزب��ه کان و ئیش��کردنه ی هه ندێک دواتریش حکومه ت که به رامبه ر ئه م ش��اره و خه ڵکه که ی په یڕه وی ده که ن، هه ستێکی وای الی هه ندێ��ک که س دروس��تکردوه که ڕه نگه ئاسان نه بێت شانازی به زێدی له دایکبون و ژیانی خۆیه وه بکات، له کاتێکدا له وانه یه ئه و هه سته الی که س��ێکی ده ڤه ری بارزان یان تاڵه بان، یاخود هه رش��وێن و ش��ارو ش��ارۆچکه یه کی تری هه رێمی کوردس��تان به پێچه وانه وه بونی هه بێ��ت. وه ک ئه وه ی که ڕانیه له بری ئه وه ی ده روازی ڕاپه ڕی��ن و پایته خت��ی ئازادی بێت،

ده روازه ی خیانه ت و ناپاکی بێت!ئه وان��ه ی ل��ه م وت��اره دا زۆر به کورت��ی باس��کران، مش��تێک نابن له و خه رواره زۆرو زه به نده، له کێش��ه و گرفته کانی ئه م ش��اره و خه ڵکه که ی، که ئه گه ر به وردی و ئه کادیمیانه لێکبدرێنه وه ، ده گه یته ئه و گریمانه ی که زۆر قورسه چیتر ئه و دۆخه به و شێوه یه ی ئێستا له الیه ن خه ڵکی ئه م ده ڤه ره وه ، له حکومه ت و الیه نه کان و داموده زگا په یوه ندیداره کان قبوڵ

بکرێت. پێش��بینی ده کرێ��ت ئه گه ر دۆخه که به و ش��ێوه یه به رده وام بێ��ت، لهئاینده یه کی زو ی��ان دره نگ��دا بێ��ت، ناخ��ی کوڵی��وی جه م��اوه رو خه ڵكی ئه م ده ڤ��ه ره جارێکیتر هاوش��ێوه ی ڕاپه ڕینی به هاری ئاداری1991و، ڕۆژان��ی ش��وبات و خۆپیش��اندانه کانی17ی دواتری س��اڵی2011، به اڵم له ش��ێوه و به رگی جیاوازداو بۆ مه به س��ت و ئامانجی جیاوازتر، به ڕوی ئه و ده سه اڵت و حکومه ته که مته رخه م و بێپالن و به رنامه ی��ه دا بته قێته وه ، که ئه وکات کۆنترۆڵکردن و گه ڕانه وه بۆ خاڵی س��ه ره تای

زۆر ئه سته م ده بێت.هه ربۆیه گرنگه حکومه ت بۆ هه مو ش��ارو له ناویاندا کوردستان و ناوچه کانی شارۆچکه و بۆ ش��اری ڕانیه و ده ڤ��ه ری ڕاپه ڕین، خاوه ن پالنێک��ی تۆکمه و پت��ه و و به رنامه بۆداڕێژراو بێت و هه مو شوێنێک به شێوه یه کی هاوسه نگ و به پێ��ی به رکه وت و پش��کی خ��ۆی خزمه ت و پڕۆژه و ده س��تی ئاوه دانی پ��ێ بگه یه نرێت و به گوێره ی ژماره ی دانیشتوان و فراوانی سنوری جوگراف��ی و خه ب��ات و قوربانی��دان، جۆرێک

له دادپه روه ری له نێوانیاندا ڕه چاو بکرێت. له گه ڵ ئه وه ش��دا گرنگه حکومه ت و پارت و ڕێکخراوه کان له گه ڵ میدیاو ڕای گشتی، ڕێزو پێزانینیان بۆ پیرۆزییه کانی گه ل و نیشتیمان و ش��ارو ده ڤ��ه ره جیاوازه کان��ی کوردس��تان هه بێ��ت و به که م س��ه یری ئ��ه و پیرۆزیانه و ده س��تکه وت و ئامانجه گ��ه وره کان نه کرێت و ناشیرینکردنیان بچوکردنه وه و له س��ه ر ئیش نه کرێ��ت. چونکه ده رئه نجام��ی هه مو ئه مانه بریتی ده بێت له دروس��تبونی که لێنی گه وره له که سێتی نه ته وه یی و نیشتیمانی کوردو دواتر سه رده کێشێت بۆ دروستکردنی مه ترسی گه وره

له سه ر ئاسایشی نه ته وه یی کوردستان.ئه نفال و کیمیاباران و ڕاپه ڕین، هاوکات له گه ڵ به رخۆدان و س��ه رکه وتنه کانی ئه م دواییانه ی

کۆبانی و کاره سات و جینۆسایده که ی شه نگال، نیش��تیمانی و پیرۆزییه له نمون��ه ی هه ندێک نه ته وه ییه کان��ی کوردس��تانن و نابێت له ڕۆڵ و گرنگ��ی ئ��ه و پیرۆزییان��ه ک��ه م بکرێته وه ، به تایبه ت ئه وانه ی که داس��تان و سه رکه وتنی مێژویی گه وره ن، بۆ نمونه داستانێکی گه وره ی وه کو ڕاپه ڕینه که کۆتایی به کاره س��اته کانی له شێوه ی ئه نفال و کیمیاباران و به به عسیکردن و به عه ره بکردن و ڕوش��اندنی ڕۆژانه ی که رامه تی تاک��ی ک��ورد ده هێنێت. ه��ه روه ک خه بات و س��ه رکه وتنه کانی کۆبانیی��ه ک��ه ده بێت��ه ده رمانێک بۆ س��ه ر زامی شه نگال و وه اڵمێک بۆ نکوڵیکردن له گه لێکی سه ره کی وه کو گه لی کورد له ڕۆژئاوای کوردس��تان و چه ندان ساڵ

بێناسنامه کردنی.بۆیه ئه و جۆره له داس��تان و سه رکه وتنانه ده بێت ببنه به ش��ێکی سه ره کی له پێکهێنانی که لتورو ناس��نامه و که س��ێتی تاک��ی کورد، ده بێت بخرێنه ناو مێژو و ئه ده بی کوردیه وه و له ش��انۆو دراماو میوزیک و گۆرانی و هونه ری

کوردیدا سه نته ر بگرن و ڕۆبچن. ه��ه روه ک ده بێت ئیلهامی��ان لێوه ربگیرێت س��ه رکه وتن و خوڵقاندنی به دیهێن��ان و ب��ۆ ده س��تکه وتی گه وره ترو گه یش��تن به قۆناغی ڕزگاری نیش��تیمانی یه کجاره کی و بونیادنانی نه ت��ه وه و گه لێک��ی تۆکم��ه و دامه زراندن��ی ده وڵه تێکی نیش��تیمانی، ک��ه له گه ڵ کوردا ببێته وه، جێگای��ان تری��ش پێکهاته کان��ی به بێ هی��چ جیاوازییه کی حزب��ی، خێڵه کی، ناوچه گه رێتی، خوێ��ن، خزمایه تی، ڕه گه زی، ئاین��ی و مه زهه بی. هه مو ئه مان��ه ش له پێناو به زیندوهێشتنه وه ی گیانی ڕاپه ڕین و کارکردنی ب��ه رده وام بۆ مانادان��ی زیات��ر به ڕاپه ڕین و ده س��تکه وته کانی و گه شه پێدانی پاراس��تن و هه وڵدان��ی زیاتر ب��ۆ به دیهێنان��ی ئامانجه

به دینه هاتوه کانی.

ڕانیه‌؛‌ده‌روازه‌ی‌ڕاپه‌ڕینه‌‌یان‌خیانه‌ت؟!...‌پاشماوه‌

یه كه م پرس��یارێك كه ئه م گوتاره له زه ینی ك��ورددا مرۆڤێك��ی ك��وردو جه ن��گاوه ری ده یوروژێنێ��ت ئه وه ی��ه كه بۆچ��ی له جیاتی "جیهانێك��ی ئازاد" جه نگ��ی داعش بكات كه ده یان ساڵه له پێناو به رژه وه ندییه كانی خۆی چاوپۆش��ی له و هه مو كاره س��ات و تراژیدیایه كردوه كه به س��ه ر گه وره تری��ن نه ته وه ی بێ ده وڵه تی ئ��ه م ناوچه ی��ه دا هات��وه و دێت؟ كاره سات و تراژیدیایه ك كه روی راسته قینه ی خۆرئ��اوا ئ��ازاد"و "جیهان��ی ئه خالق��ی

ده رده خات...ئه گه ر هه ر بڕیاره كورد له جیاتی ئه و "جیهانه ئازاد"ه جه نگ��ی داعش بكات، به رامبه ره كه ی چییه ؟ له كاتێكدا ك��ورد له زه برو زه نگه كانی نێوده وڵه تی فره ڕه هه ن��دی داگیركارییه ك��ی رزگاری نه بوه ، ئه مجاره یان توش��ی شه ڕێكی تیرۆریس��تی بوه ته وه كه هه ڕه ش��ه له س��ه ر هه بونی حكومه تی هه رێمی كوردس��تان وه ك تاقه ده سه اڵتی كوردی له م ناوچه یه ده كات و هاوكارییه كانی "جیهان��ی ئازاد"یش بۆ كورد

له پێش چاوانن!راسته كه ده ستوه ردانی سه ربازی ئه مریكاو هاوپه یمانه كان��ی رێگای له پێش��ڕه وی داعش گ��رت، ب��ه اڵم پێنه دان��ی چه ك به ش��ێوه ی راس��ته وخۆ به كوردو چاوپۆش��ی كردنی ئه و جیهانه ئازاده له و قه یرانه داراییه گورچكبڕه ی له هه رێمی كوردستاندا هه یه ، ئه ویش له كاتێكدا كه پاره و چه كی قورس الی داعش كه م نابێت، پرس��یارێكی زه ق له سه ر ئه و جه نگه دروست ده كات كه به ش��ێك له ك��ورده كان به جه نگی دژی تی��رۆر "له جیاتی جیهانی ئ��ازاد" ناوی

ده به ن!به ده ر ل��ه وه ش ئه زمونی جه نگكردنی كورد له جیاتی كه س��انی دیكه له مێژودا ئه نجامێكی باش��ی لێنه كه وتوه ته وه . یه كج��ار كورده كان به نوێنه رایه تی دنیای ئیسالم و به پێشه نگایه تی سه اڵحه دینی ئه یوبی جه نگی دنیای مه سیحی و خۆرئاوایان كردو جارێكی دیكه ش كورده كان له نێو س��واره كانی حه میدیه دا به نوێنه رایه تی ئه رمه نه كانی��ان عوس��مانی ده وڵه ت��ی قه تڵوع��ام كردو ئه نجامه كه ش��ی ئ��ه وه بوه كه دنیای ئیس��المی به توركیاو ئێران و واڵته نیش��تمانی بێبه زییان��ه عه ره بییه كان��ه وه ، كورده كانیان نه ك هه ر داگیركرد به ڵكو هه وڵی له ناوبردن و س��ڕینه وه ی كورده كانیش��ان دا. جیهانی مه س��یحی و خۆرئاواش دوای سه دان س��اڵ چاوپۆش��ییان له و زوڵم و سته مانه كرد كه له كورد كراو به وج��ۆره ش تۆڵه ی خۆیان ك��رده وه . ئه م��ه ش به ئه ندازه ی��ه ك ب��و كه س��ه ره ڕای هه بونی په یمانێكی گه وره و گرانی

وه ك "سیڤه ر" خۆرئاوا توانی له چاونوقاندێكدا هه مو كورد بكاته قوربانی به رژه وه ندییه كانی

خۆی .خۆی له ڕاس��تیدا "دنیای ده ره وه به به غداو ئه مریكاو...ت��اد، هه ت��ا ئ��ه و كات��ه ی كه روداوه كه ی ش��ه نگال روی ن��ه داو گه وره ترین شاری مه سیحییه كان نه كه وته ده ستی داعش، النیك��ه م له رواڵه ت��دا ئاماده نه ب��ون چه كی قورس بخه نه به رده س��تی كورد كه جه نگێكی ب��ێ ئامانی دژی تی��رۆر له ناوچه كه دا به ڕێوه ده بات. ئه و پش��تیوانییه نێوده وڵه تییه ی كه ئێس��تا له ڕوبه ڕوبونه وه ی داعش��دا له هه رێمی كوردستان ده كرێن له به ر چاوی "ره شی كورد" نییه ، به ڵكو به هۆی ئه و مه ترسییه جیدییه یه كه داع��ش بۆ به رژه وه ندییه كانی ئه وانیش��ی یارمه تییه ئه و روانگه یه وه دروستكردوه ."له م س��ه ربازییه ی كه "جیهانی ئازاد" زۆرتر له ڕێی به غداوه پێشكه ش��ی كوردی ده كات، له گه ڵ ئ��ه وه ی كه بۆ كورده كان گرنگی زۆری هه یه ، بۆ خودی ئه و واڵتانه ی یارمه تیده ریش گرنگه چونكه كوردس��تان به باش��ورو رۆژئاواشه وه ده توانێ��ت ببێته ناوچه یه كی س��تراتیژی بۆ رێگرت��ن له گه یش��تنی "تیرۆر" به ده روازه كانی خۆرئ��اواو ئێ��ران. ن��ه ك هه ر ئ��ه وه به ڵكو كوردستان ده توانێت ببێته ناوچه یه كی گرنگ ب��ۆ راگرتنی بااڵنس��ی هێز له نێ��وان الیه نه په ڕگیره كانی ش��یعه و س��وننه له ناوچه كه دا. گوتاری جه نگی دژی تیرۆر له جیاتی جیهانی ئازاد له م دیدگا ستراتیژییه خاڵییه و ئه مه ش پێگه ی جه نگی به رگریكاریی نیشتمانی كورد

بۆ جه نگ بۆ بێگانه داده به زێنێت.تی��رۆر دژی گوتاری "جه نگ��ی له وانه ی��ه له جیاتی جیهانی ئازاد" ورده ورده بۆچونێك دروس��ت بكات كه ئاماده گی��ی جه نگی تێدا نه بێ��ت. كاریگه رییه كی دیك��ه ش ئه وه یه كه له وانه ی��ه ل��ه روی ده رونییه وه جه ن��گاوه ری كورد خاف��ڵ بكات به وه ی كه مادام ئه مریكاو هاوپه یمانه كان له پشتمانن هیچ رونادات. به اڵم ئه ی ئه گ��ه ر كاتێك بێت و ئه و پش��تیوانییه

نه مێنێت؟ ئه و كاته چی روده دات؟له روی ده رونییه وه كاتێك جه نگاوه ری كورد بۆ ئه و بارودۆخه ئام��اده ده بێت كه جه نگی دژی داعش به هێرش��ێكی ن��اڕه وا بزانێت كه كراوه ته س��ه ر نیش��تمانه كه ی نه ك جه نگێك

له پێناو جیهانی ئازاد!3- جه ختكردنه وه ی له ڕاده به ده ر له پێویستی

چه كی قورس بۆ روبه ڕوبونه وه ی داعش.روداوه كه ی ش��ه نگال و "هێ��زو ئیمكاناتی سه ربازی داعش له سه ره تاكانی جه نگدا ترس و گومانێكی دروس��تكرد س��ه باره ت به وه ی كه

ئای��ا هێزه كانی هه رێمی كوردس��تان ده توانن رێگای لێبگرن یان نا؟ پاس��اوی س��ه ره كی ئه م بۆچونه ش بااڵده س��تی داع��ش به راورد به هێزه كانی پێشمه رگه له روی هه بونی چه ك و كه ره س��ته ی س��ه ربازییه وه بو. پێشمه رگه ی كوردستان له جه نگی گه ریالیی یان پارتیزانیدا وه ك له مێ��ژودا بین��راوه نمون��ه ی ده گمه نی س��ه ركه وتنی تۆم��ار ك��ردوه ب��ه اڵم كه متر به جه نگی به ره ئاشنا بو.." رێكخراوێكی وه ك داعش ك��ه هه مو الیه ك به تیرۆریس��ت ناوی ده به ن ده توانێ��ت له ماوه یه كی كورتدا چه كی ق��ورس ده س��تبخات و نه وته كه ی بفرۆش��ێت به اڵم حكومه تی هه رێمی كوردستان سه ره ڕای ئ��ه وه ی ره واییه ك��ی نێوده وڵه ت��ی هه یه ، نه ده توانێت به ئاس��انی چه ك بكڕێت، نه قه یرانه دارییه كه ی چاره س��ه ر ب��كات. بۆیه ده كرێت بگوترێت ئه وه ی به رامبه ر كوردستان ده كرێت ،Asymmetric War جه نگێكی ناهاوسه نگهب��ه اڵم ئایا ده كرێت ئ��ه م حه قیقه ته گوتاری

به ڕه نگاربونه وه ی داعش الواز بكات؟هۆش��ی می��ن س��ه ركرده ی ئه فس��انه یی ڤێتنامیی��ه كان له كات��ی به ڕه نگاربون��ه وه ی ئه مریكییه كان��دا ده یگوت:" ئێوه ده كه س ده كه س له پیاوه كانی ئێمه ده كوژن و ئێمه ش یه ك ی��ه ك، به اڵم ئه وه ی دواجار ماندو ده بێت هه ر ئێوه ده بن." ه��ه ر به ناوه ڕۆكی ئه و وته یه ش زلهێزێكی به رامبه ر گه وره ی س��ه ركه وتنێكی

جیهانی تۆمار كرد.هیچ گومانێكی تێدا نییه كه فاكته ری چه ك و هه بونی كه ره س��ته و ته كنه لۆژیای س��ه ربازی پێشكه وتو له جه نگه كانی دنیای ئه مڕۆدا رۆڵی یه كالكه ره وه یان هه یه ، به اڵم مه سه له ی راگرتنی كۆمه ڵگه و جه نگاوه ره كان مه عنه وییاتی وره و ش��تێكه كه ه��ه ر له یه كه می��ن جه نگه كانی كۆمه ڵگه ی مرۆڤایه تییه وه تائێستا وه ك خۆی

ماوه ته وه و گرنگی له ده ست نه داوه . هه رێ��م به رپرس��انی ده كرێ��ت بۆی��ه له كۆبون��ه وه تایبه تییه كان��ی خۆی��ان و...

تاد زیاتر باس��ی ئه وانه بك��ه ن نه ك له كاتی قس��ه كردندا ب��ۆ جه ماوه ری ك��ورد، چونكه له وانه ی��ه به و باس��كردنانه وره ی كۆمه ڵگه و

جه ماوه ر دابه زێت. به ش��ێوه یه كی گشتی ده كرێت بگوترێت كه گوتاری سیاس��ی ره س��می هه رێم پێویستی به پێداچون��ه وه هه یه و ده ك��رێ ئه م خااڵنه ی

تێدا ره چاو بكرێت:یه كه م: گوت��اری به ره نگاربونه وه ی داعش پێویستی به دروستكردنی واتاو سیمبوڵسازییه . سیمبوڵه كان هه م كاریگه ری له سه ر بیركردنه وه داده نێ��ن، ه��ه م ده توانن كاریگه ری له س��ه ر

هه س��ته كانی مرۆڤ به جێبهێڵن. پێویس��ته له م حاڵه ته دا په یام و س��یمبوڵی سیاسی رون بێت و به جۆرێك بێت كه خه ڵك لێی تێبگات. ده كرێت گوزارش��تێكی كلیلی بێت سه باره ت به و ش��تانه ی كه خه ڵك باسیان لێوه ده كه ن و

بۆ ئه وان گرنگن.س��یمبوڵ، دروس��تكردنی له جیات��ی موناقش��ه یه كی بێ واتای وه ك دروستكردنی گۆڕس��تان بۆ داعش��ه كان ده كرێت كه ئه مه

خۆی سیمبوڵسازی یه بۆ داعش!ئه و په یام و س��یمبوڵه ی ك��ه ئاماده كراوه په ی��ام و له گ��ه ڵ به ب��ه راورد پێویس��ته سیمبوڵه كانی الیه نی ركابه ردا سه رنجڕاكێشتر بێت. به واتایه كی دیكه پێویس��ته به رجه سته بكرێت��ه وه . ئه م��ه ش پێویس��تی به ده ی��ان كۆبون��ه وه و كۆنفران��س و پرۆگ��رام و وت��ارو ریكالم...ت��اد هه ی��ه و ب��ه وه ش گوتارێك��ی

هاوبه ش دروستبكرێت.له حاڵی حازردا میدیای سیاسیی له هه رێمی كوردس��تان ك��ه ته رجه مه یه ك��ی بۆچون��ی سیاس��ییه كانه ، ئه وه ن��ده گوتاره كه ی الوازه كه له م قه یرانه دا په ن��ا ده باته به ر وته یه كی هه ندێ��ك ئیس��المی توندڕه و ب��ۆ وه رگرتنی ره وایی له به ره نگاربونه وه ی داعش به اڵم خافڵه له وه ی كه هه ر به و كاره الیه نگرانی ئه و ره وته

زیاتر ده كات!ده ب��ێ كوردس��تان هه رێم��ی دوه م: دڵنیابێته وه له وه ی كه ی��ه ك گوتاری هه یه و هه ر كه سێك له سازێك نادات. دوباره كردنه وه زۆر گرنگ��ه ب��ه اڵم ده بێ به ڕه نگ و ئس��لوبی جیاواز بێ��ت. كاتێ ئه مه ش ك��را گوتاره كه رۆناڵد باڵوده بێته وه . س��ه ركه وتو به شێوه ی رێگان سه رۆكی پێش��وتری ئه مریكا له ماوه ی له نوس��ینگه ی خۆی��دا س��ه رۆكایه تییه كه ی هه م��و به رپرس��ه بااڵكان��ی حكومه ته كه یدا كۆمپیوته رێكی داناو هه مو گوتارو لێدوانه كانی به ر له وه ی بگاته میدیا ده گه یشته ده ستی ئه و به رپرس��انه تائه وانیش ئه گه ر لێدوانیاندا به و

ئاراسته یه قسه بكه ن.هێشتا كوردس��تان به ده س��ت ئازاره كانی داگیركارییه كی بێبه زه ییانه ی نێوده وڵه تییه وه ده ناڵێنێت كه توش��ی به اڵیه كی وه ك جه نگی داع��ش بوه و ئه م��ه ش قه یرانێك��ی گه وره ی دروس��تكردوه ، كه له هه ن��اوی خۆیدا دوانه ی مه ترسی و ده رفه تی حه شارداوه . سه ركه وتنی كورد ل��ه م جه نگ��ه دا له وانه ی��ه ده رویه كی گه وره ی بۆ چاره س��ه ربونی النیكه م به شێك له كێش��ه كانی بۆ بكاته وه ، ب��ه اڵم بردنه وه ی جه نگه ك��ه ش به رله وه ی له س��ه نگه ردا بكرێت

له مێشك و زه ینی كورده كانه وه ده بێت.

دروستكردنی‌‌دێوه‌ز‌مه‌یه‌ك‌له‌داعش...‌پاشماوه‌

س��ااڵنێکە مزگ��ەوت وەک��و ئۆرگانێکی کاریگەری کۆمەڵگای مەدەنیی لەکۆمەڵگای ئێمەدا چاالکە. ئەم چاالکییەش��ی ته نها بۆ ئەوە ناگەڕێتەوە کە ل��ەم دۆخە پڕقەیران و کاری ئابوریی��دا گەورەی��ەی داوەش��انە خێرخوازیی و کۆمەکی نەداران دەکات، بەڵکو هیوا بەمرۆڤەکان دەبەخش��ێت، هیوایەک کە لەمڕۆدا مرۆڤەکان الی سیاسییەکان دەستیان ناکەوێت. ئەو خەونانەی سیاسەت نەیتوانی بیکات بەهه قیق��ەت، دین دەتوانێ هه روەکو وەهمێ��ک بیانهێڵێت��ەوەو هی��چ گرفتێکی شەرعییەتیشی بۆدروس��ت نەبێت، چونکی لەس��ەر دو هه قیقەتی موتڵەق ئیشدەکات،

ئەوانیش موقەدەس و بەهه شتە.زۆر ئۆرگانێک��ی مەدەن��ی کۆمەڵ��گای هه س��تیارە بەرامبەر بەپرس��ە گرنگەکانی رێکخس��تنی کۆمەڵگا. لەپرس��ی نادادیی و گەندەڵییەوە بیگرە تاوەکو دەگاتە پرس��ی دابەشکردنی دەسەاڵت و بەشهه بون لەداهات. لەو کۆمەڵگایانەی کە پرس��ی شەرعییەت و نادادو داوەش��انی کۆمەاڵیەتی بونی هه یە، هه م��و کای��ەکان ئەگ��ەری رادیکاڵبون��ی تێدای��ە. الوازیی ش��ەرعییەتی سیاس��یی و دابڕانی دەس��ەاڵت لەخەڵ��ک، دەالقەیەکی گەورە لەنێوان کۆمەڵگاو دەس��ەاڵتدارێتیدا دروستدەکات. واتە لەو شوێنەی هه یمەنەی حوکمدارێتی لەرزۆک��ە، هه یمەنەی هه قیقی لەن��او کۆمەڵگای مەدەنیدا س��اغدەبێتەوە. مزگەوت وەک��و ئۆرگانێکی زۆر گەورەی ناو کۆمەڵگای مەدەنی ئێم��ە دەتوانێت بڕێکی زۆر ل��ەم قەیرانی ش��ەرعییەتە پڕبکاتەوە، کە دەسەاڵتدارێتی لەدەستی داوە. مزگەوت ب��وە بەزۆنێک��ی خۆڵەمێش��یی لەنێ��وان کۆمەڵگاو دەوڵەتدا. ئاش��کرایە لەهه مو ئەو کۆمەڵگایانەی کە ئیسالم ئایینی زۆرینەیەو دەوڵ��ەت ئاگای لەکۆمەڵگا نییە، دەش��ێت بەسیاسییکردنی دین لە مزگەوتەکاندا ببێت بەئەگەرێکی گ��ەورە، چونکی لەالیەک دین لەو زۆن و ش��وێنانەدا ئامادەیە کە دەوڵەت فەرامۆش��ی ک��ردون و بەوەزیفەکانی خۆی هه ڵناس��ێت و ئەم پڕی دەکاتەوە. لەالیەکی

ترەوە دینی ئیسالم وەکو فۆرمێکی تایبەتی دەس��ەاڵت ک��ە ش��ەرع جەوهه رەکەیەتی، سیاس��ییەو دەس��ەاڵتدارێتی مۆدێلێک��ی دەتوانێت خۆی وەکو بەدیلێکی سیاس��یی و

ئەخالقیی پێشنیار بکات.لەکوردس��تاندا نزیک��ەی ش��ەش هه زار مزگەوت هه یە، پتر لەدو هه زارو پێنجس��ەد مزگەوتیش وتاربێژی خۆیان هه یە. جگە لەو هه مو رێکخ��راوە مەدەنییانەی هێزە دینییە جی��اوازەکان دروس��تیانکردوە، ئەم هێزانە خاوەنی چەندی��ن دەزگای میدیایی گەورەو بچوکن کە ژمارەی بینەرو خوێنەرو بیسەریان رۆژ ب��ەڕۆژ لەزیادبوندای��ە. لەکۆتاییش��دا قوتابخان��ەی دینی��ی جێگای پ��ەروەردەی مۆدێ��رن بۆ هه زاران من��داڵ دەگرێتەوە کە لەبەر کەمدەرامەتیی خوێندن بەجێدەهێڵن. لێرەوە پرسی هه یمەنە دروست دەبێت. واتە مزگەوت دەتوانێ��ت زیاتر لەهه مو کایەکانی تری ن��او کۆمەڵگای مەدەنی��ی کاریگەریی دی��دگای بیرکردن��ەوەو بەس��ەر گ��ەورە ئینس��انەکان بەجێبهێڵێ��ت و پ��ەروەردەو مۆدێلی چارەس��ەری دینیی بۆ هه مو گرفتە گ��ەورەو بچوکەکان��ی ن��او دونی��ای ئێمە

بدۆزێتەوە.بەمان��ا س��ەلەفییەکان س��ااڵنێکە وەک��و)Polis( و ئەرس��تۆییەکەی مزگەوتەکانیش وەک��و )Agora(ی هێزە ئایینیی��ەکان لەکۆمەڵگای ئێمەدا ئەکتیڤن. تی��رۆری دەس��ەاڵتدارێتی داعش��یزم پێش ئ��ەوەی لەرێ��گای س��ەربازییەوە بگات��ە س��ەر س��نورەکانمان و واڵتمان داگیربکات، زۆر بەش��ێوەیەکی دینی��ی س��ەلەفیزمی لەناو کۆمەڵگای مەدەنیدا سیس��تەماتیکی گەش��ە دەس��ەنێت، عەقڵی ئینسانەکانمان هه یمەن��ەو زەمین��ەی داگی��ردەکات و شەرعییەتی سیاس��یی بۆ دەسەاڵتدارێتیی

خۆی پتەودەکات.

تێبینی: ئەم وتارە بەشێکە لەو سیمینارەی کە لە 25.02.2014 لەدوتوێی کۆڕبەندێکدا

لەزانکۆی سلێمانیدا، پێشکەشکرا.

یه كگرتنه وه ی مه بده ئ��ی له ئێس��تادا ئه م دو هێزه له الیه ن س��ه رۆكی هه رێم، ئه نجومه ن��ی كوردس��تان، پارله مان��ی وه زیران و گه لی كوردس��تانه وه په سنده و ده بێ��ت جێبه جێ بكرێت. به ڵێ راس��ته شه ڕی تاریكس��تانی داعش له وانه یه ئه م پرۆس��ه یه هه ندێك خاو بكاته وه . به اڵم به دڵنیاییه وه پڕۆسه كه به رده وام ده بێت.

چونكه ئی��راده ی خه ڵكی كوردس��تانی له پش��ته و، هیچ هێزێكی��ش نیه بتوانێ به رامب��ه ر ب��ه م ئیراده یه ی گ��ه ل و هه ر س��ێ س��ه رۆكایه تی هه ڵبژێردراوی گه ل

بوه ستێته وه .ب��ه ره و هه نگاون��ان س��ه ره تای یه كگرتنه وه ی هێزه كانی 70و 80 ئه ركێكی زۆر پیرۆز، به اڵم قورسه . بۆ سه ركه وتن

له م هه نگاوه دا پێویسته :• به گوێی ش��وكری فه زل��ی بكه ین و برینه كان��ی راب��وردو س��اڕێژ بكه ی��ن، لێبورده بی��ن به رامب��ه ر یه كتر بۆ ئه وه ی

یه كڕیز بین.• هی��چ حیزبێك��ی سیاس��ی نابێت پێش بخاته حیزبه ك��ه ی به رژه وه ن��دی

مه بده ئی یه كخستنه وه ی ئه م دو هێزه .

• نه هێڵی��ن ئه جن��دای واڵتانی نه یار له هه رێمی كوردس��تان ببێته ئاس��ته نگ

له به رده م ئه م پڕۆسه یه دا.• س��ه ریش دانه نه وێنی��ن ب��ۆ ئ��ه و كه س��انه ی ك��ه بونه ته ب��ازرگان له ژێر چه ت��ری وه زاره تی پێش��مه رگه و خۆیان به رژه وه ندی پێشمه رگه و حسابی له سه ر

واڵته كه مان ده وڵه مه ند كردوه .

مزگەوت‌و‌کۆمەڵگای‌مەدەنی...‌پاشماوه‌یه‌كگرتنه‌وه‌ی‌‌یه‌كه‌كانی‌‌70و‌80...‌پاشماوه‌

نێچیرڤان بارزانی دەستلەکاربكێشەوە!

کەمال چۆمانی

ئینس��انی دیمۆکراتی��ک، سیاس��ەتمەداری بەرپرس��یار، نیشتیماندۆس��تی خەمخۆرو فەرمانڕەوای عاقڵمەندو ستێیتسمان لەکاتی شکستهێنانیان لەیەکێک لەو ئامانجانەی کە بەرپرس��یارێتییان بۆی وەرگرتوە، دەستلەکاردەکێشنەوە تا کارێکی تر هەڵبژێرن بەڵکو لەوێدا سەرکەوتو بن، چونکە ئامانج لەوەرگرتنی کاردا خزمەتی کۆمەاڵنی خەڵک و دەوڵەتە

نەک سوربون لەسەر شکستەکان و پێفرۆشتنەوەی بەنیشتیمانییان بەسەرکەوتن.نێچیرڤان بارزانی ماوەی ١٧ ساڵە سەرۆکایەتیی حکومەتێک دەکات کە دەیتوانی لەبری دروستکردنی ئیمپڕاتۆرییەتێک بۆ خۆی، کوردستان بکاتە هەرێمێک بۆ ئازادی، روبەرێک بۆ دیموکراس��یی، نیش��تیمانێک بۆ عەدالەت، ژینگەیەک بۆ پێشکەوتن و کێڵگەیەک بۆ ئابورییەکی بەهێز. بەاڵم نەک هەر نەیتوانی، بەڵکو ئێس��تا کوردس��تانی هێناوەتە سەر

کەندەاڵنی ژێرکەوتنی تەواوەتیی.دەستلەکارکێشانەوەی سەرۆکی حکومەت بەو مانایە نییە کە هەمو کێشەکانی کوردستان لەئەستۆی ئەو بن، بەاڵم ئەو پشکی شێری بەردەکەوێت لەو داتەپینە ئابوری و شکستە سیاس��ی و شکانە عەس��کەرییەی کە ئێستا هەرێمی کوردس��تان گیرۆدەی بوە. ئەگەر سەرۆکی حکومەت جورئەت بکات و وەک ئیسنانێک کە هەست بە بەرپرسیارێتیی دەکات لەفەرمانڕەوایەتیی حکومەتی هەرێم بكش��ێتەوە، کوردستان پێدەنێتە قۆناغێک کە تێیدا هەستی بەرپرسیارێتیی لەبەرانبەر نیشتیمان و نیشتیمانییان و مێژودا، وا بکا هیچ کەسێک شکس��ت لەدەزگاکەو هەرێم و روبەری کارکردنی قبوڵنەکات، ئەگەریش سەرکەوتو نەبو،

دەستلەکاربکێشێتەوە.بۆ ئەوەی بیری جەنابیانی بخەمەوە کە دەستلەکارکێشانەوە ئینسان گەورە دەکات نەک بچوک، بڕوانه چەند نمونەیەک کە لەماوەی رابردوی نزیکدا رویانداوە – نمونەکان زیاتر لە ئەمه ری��کا دەبن چونکە جەنابیان زیاتر حەزی ب��ەو واڵتەیەو هەربۆیە کاتێک خوای گەورە منداڵی نوێیان پێدەبەخش��ێ، خێزانی بەڕێزیان دەچێت��ە ئەمه ریکا تا منداڵەکە رەگەزنام��ەی ئەو واڵتە وەربگ��رێ؛ دوای باڵوبونەوەی راپۆرتی بۆردی بەرپرس��یارێتی وەزارەتی دەرەوەی ئەمه ریکا س��ەبارەت بەهەڵە سیس��تماتیکییەکانی بەرپرسانی بااڵی وەزارەت، س��ێ بەرپرس��ی گەورەی ئەو وەزارەتە دەستیانلەکارکێشایەوە، بەڕێوەبەری گشتیی گواس��تنەوەی بۆس��تۆن خواحافیزیی لەپۆس��تەکەی کرد بەهۆی دروستبونی كێش��ە لەگواس��تنەوەدا لەکاتی بەفرو بای بەهێزی ئەو هەرێمە، ئەو نمونانە، ئەوپەڕی بەرپرسیارێتیی نیشاندەدەن، بەرپرس��یارێتیی بچوک بێ یان گەورە، ئەگەر وەک خۆی جێبەجێ نەکرا، ئەوا کاریگەری خراپ و مەترسیدار لەسەر کۆی سیستەم بەجێدەهێڵێ!

نێچیرڤان بارزانی لەهەڵبژاردنی رابردوی هەرێمی کوردس��تان، بەرپرسیارێتی کامپێینی هەڵبژاردنی پارتیی دیمۆکراتیی کوردستانی هەڵگرت. ئەو کە خۆی و حیزبەکەی و حیزبە هاوپەیمانەکەی، یەکێتیی نیشتیمانیی کوردستان، بەرپرسیارن لەکۆی شکست و گەندەڵی و هەمو خراپەکارییەکانی ٢٣ س��اڵی راب��ردو، نەیتوانی هیچ ل��ەو پەیمانانەی بەخەڵکی کوردستانی دا، جێبەجێ بکا. بارزانی نەک نەیتوانی پشکدارمان بکا لەداهاتی نەوت وەک پەیمانی دابو، بەڵکو بوە هۆکارێكیش بۆ بڕینی ئەو پشکەی کە لەبەغداوە بۆمان دەهات. ئەو ن��ەک نەیتوانی گەندەڵیی بنبڕب��کا، ئەو نەک نەیتوانی ئابوریی واڵت پێش��بخات، بەڵکو کوردستانی توشی قەرزی دەرەکی کردو دەشیەوێت هێشتاش قەرزەکانی زیادبکا. نەوت نەک نەبوە نیعمەت، بەڵکو ئەو لەعنەتەی واڵتان بەدەیان س��اڵ توشیان بو، ئەو بەچەند س��اڵێکی کەم توش��یکردین، ئەو نەک نەبوە ه��ۆی یەکێتیی نەتەوەیی، بەڵکو هۆکارێکە بۆ تێكچونی پەیوەندیی کوردەکان لەبەشەکانی دیدا بەهۆی نەوتی کوردستان ب��ۆ دەوڵەتێکی نەیاری کورد، ئەو نەک نەیتوانی ببێتە پیاوی دەوڵەت، بەڵکو دەوڵەتی هێنایە س��ەر کەناری روخان. ئەو تەنها لەیەک ش��تدا زۆر سەرکەوتوە؛ لەدروستکردنی ئیمپڕاتۆریەتی ئابوریی و میدیایی و دروستکردنی سەدان و هەزاران ماستاوچیی ناوخۆیی و

نێودەوڵەتیی. چاکس��ازی لەو واڵتەدا ناکرێ تا بەرپرس��ە ب��ااڵکان لەخۆیانەوە دەس��تپێنەکەن. گەر چاکس��ازییش لەناو کۆشکە گەورەو ملیارییەکانی کوردس��تان دەستپێبکات، یەکەمجار پێویس��تە لۆردانی نەوت دەستلەکاربکێش��نەوە. بێ دەستلەکاركێشانەوەی ئەوان، ئەو هەمو گەندەڵ و گەندەڵییە لەدەزگاکاندا چارەسەرناکرێن چونکە بۆ رونکردنەوەی ئاوەکە،

پێویستە بگەڕێینەوە سەرچاوەکە.

دوای ئه وه ی هه فته ی ڕابردو پارچه شوێنه واره به نرخه کانی مۆزه خانه ی چه کداران��ی له الی��ه ن موس��ڵ به ڕێوه به ری ش��کێنران، داعشه وه شوێنه واری سلێمانی رایده گه یه نێت ک��ه پێده چێت هه ندێ��ک له پارچه بچوک��ه کان مامه ڵ��ه ی بازرگانیان پێوه بکرێت، هه روه ها ده ڵێت "له ناو شوێنه واری موسڵدا مۆزه خانه که ی

کوردستانیشی تێدایه ".هه فت��ه ی ڕاب��ردو جارێک��ی دیکه ده وڵه ت��ی چه کداران��ی کارێک��ی به خۆی��ه وه دونی��ای ئیس��امیی داعش، ئه مجاره یان س��ه رقاڵکرد. نه وه ک پێش��تر خه ڵکی س��ڤیلی س��ه ربڕی، نه فرۆکه وانی سوتاند، مێژوی��داو په الم��اری به ڵک��و شوێنه واری هه زاران ساڵه ی تێکدا.

به وپه ڕی داعش چه کدارێکی چه ند بێباکیی��ه وه که وتن��ه ش��کاندن و ش��وێنه وارانه ی ئه و وێرانکردن��ی مۆزه خان��ه ی موس��ڵ ک��ه ماوه ی ب��و س��اڵ ه��ه زاران س��ه دان و

پارێزرابون.سلێمانی، شوێنه واری به ڕێوه به ری که مال ڕه شید به ئاوێنه ری راگه یاند که ئ��ه و پارچ��ه ش��وێنه وارییانه له س��ه رده می هاتنی ئیسامیش��دا پارێزراو بون، ئه و ش��وێنه وارانه ی مۆزه خانه ی موس��ڵ له سه ر ئاستی

دنیادا ده گمه نن.ئ��ه و پارچانه ی له ب��اره ی مێژوی ک��ه رایگه یان��د مۆزه خانه ک��ه وه له ش��وێنه واره کان هه ندێک مێژوی ده گه ڕێته وه بۆ ه��ه زاره ی یه که م و دوه می پێش زاین و هه ندێكیش��یان بۆ سه ده ی سێیه م و چواره می پێش

زاین ده گه ڕێته وه .به وته ی به ڕێوه به ره که ی شوێنه واری سلێمانی له ناو مۆزه خانه ی موسڵدا ش��وێنه واری کوردستانیشی تیابوه که په یوه ندی به مێژوی ناوچه که وه له سه رده می میسیۆپۆتامیاو هه بوه ده گه ڕێته وه بۆ ه��ه زاره ی یه که م و

دوه م.

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

[email protected]کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه گه رمیانی، سەردەشت عوسمان، سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاهیر

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

له ناو مۆزه خانه که ی موسڵدا شوێنه واری کوردستانیشی تێدایه

له ناو مۆزه خانه که ی موسڵدا شوێنه واری کوردستانیشی تێدایه

11

مۆزه خانه ی موسڵ پێش وێرانکردنی

یه شار که مال 70 ساڵ به تورکی چیرۆکی کوردی گێڕایه وه "ئه گه ر یه کێک کتێبه کانم بخوێنێته وه ناتوانێت بکوژ بێت، خوێنه ره کان��م ده بێ��ت دژی جه نگ ب��ن. ده بێت ڕوبه ڕوی به که م سه یرکردنی ئینس��ان بن بۆ ئینسانێکی تر. نابێت هیچ که س��ێک به چاوێکی نزم سه یری یه کێکی دیکه بکات و هه وڵی سڕینه وه ی بدات، ده بێت رێگریی بکرێت له حکومه ت و

ده وڵه ته کان که هه وڵی سڕینه وه ی مرۆڤ ده ده ن". ئه مه ئه و وشانه بو که یه شار که مال ئاراسته ی خوێنه رانی کرد له مانگی ئۆکتۆبه ری ساڵی ڕابردودا له زانکۆی بیک له ئه سته نبوڵ کاتێک ئه و زانکۆیه بڕوانامه ی فه خریی

به خشییه ئه و نوسه ره .یه ش��ار که مال ناوێک نییه پێویس��تی به ناساندن هه بێت. ئه و، هه رچه نده کوردبو، به اڵم به تورکیی ده ینوس��ی، له ماوه ی ژیانیدا زی��اد له ٢0 رۆمانی باڵوکردونه ت��ه وه و رۆمانه کان��ی ب��ۆ ٣0 زمانی

زیندوی جیهانیی وه رگێڕدراون . بۆ نوس��ینه کانی، چه ندین خه اڵتی وه رگرتوه ،

له گرنگترینیان خه اڵتی ئاشتیی بو له ئه ڵمانیا.

یه ش��ار که مال که به یه کێ��ک له به ناوبانگترین قه ڵه مه کانی ئه ده بیات��ی مۆدێرنی تورکیی له ته نیش��ت ناوه کانی وه ک عه زیز نه س��ین و نازم حیکمه ت؛ داده نرێت، له ساڵی ١9٢٣

له گوندێکی کوردستانی باکور له دایک ده بێت.له ته مه نێکی الوییه وه ده ست ده کات به خوێندنه وه ی نوسه ره ناودا ره کان��ی وه ک، زۆال، مۆلێ��ر، تۆلس��تۆی، چیخۆف،

گۆگۆڵ و شکسپیر. له ساڵی ١946 کاتێک ده که وێته نوسینی چیرۆک و رۆمان، یه شار ڕوبه ڕوی ئه و پرسیاره بوه وه ، "به چ زمانێک بنوسم؟" دۆخی ئ��ه و کاته ی واڵتی تورکیا، ئه و نوس��ه ره کورده ی

ناچار کرد که به زمانی دایکی کتێبه کانی نه نوسێت.هه رچه نده به تورکیی ده ینوس��ی، ب��ه اڵم له به رامبه ر دۆزی

کورد له تورکیادا بێ ده نگ نه بوه .له س��اڵی ١995 یه شار که مال له وتارێکیدا له ژێر ناونیشانی "کێڵگه کانی مردن" که له گۆڤارێکی ئه ڵمانیدا باڵویکرده وه ، باسی له هه مو زوڵمه کانی ده وڵه تی تورک و خه مه کانی کورد ده کرد له و کاته دا. ئه و وتاره له ناوه نده کانی رۆش��نبیریی

ئه ڵمانیی و کوردی��ی و تورکیی��دا، ده نگدانه وه یه کی زۆری به دوای خۆیداهێنا.

له و کاته دا یه شار که مال له وتاره که یدا نوسیبوی "به بێ چاره سه رکردنی کێشه ی کورد به رێگایه کی ئاشتیانه، هی��چ ئومێدێک ب��ۆ تورکیایه ک��ی دیموکرات��ی نییه ". وا له دوای زیاد له ٢0 س��اڵ له و وتاره ، هه موان له و هه قیقه ته

گه ییشتون.هه رچه نده له س��ه ر ئه و وتاره ده وڵه تی تورک یه ش��اریان تۆمه تبارکرد به به زاندنی هێڵی سوری ئاسایشی نه ته وه یی، به اڵم به هۆی بونی پشتگییرییه کی به رچاو له ناو نوسه رانی جیهاندا بۆ ئه و نوس��ه ره ، ده وڵه ت نه یتوانی هیچ شتێکی

به رامبه ر بکات.هه رچه نده سه ره تای ئه م هه فته یه یه شار که مال له ته مه نی 9١ س��اڵیدا کۆچی دوایی کرد، به اڵم وه ک هه ر نوس��ه رو داهێنه رێکی دیکه ، ئ��ه و به یه کجاری نامرێت ،به ڵکو کتێب و کاره کته ری رۆمانه کانی ب��ۆ زه مه نێکی زۆر دورتر له ژیاندا

ده یهێڵنه وه .

ئه گه ر یه کێک کتێبه کانم بخوێنێته وه ناتوانێت بکوژ بێت خوێنه ره کانم ده بێت دژی جه نگ بن. ده بێت دژی به که م

سه یرکردنی ئینسان بن بۆ ئینسانێکی تر

له ساڵی ١946 کاتێک ده که وێته نوسینی چیرۆک و رۆمان، ڕوبه ڕوی ئه و پرسیاره بوه وه ،

"به چ زوبانێک بنوسم؟"

ژماره 468

Documents