نوێن����ه ری حكومه ت����ی هه رێ����م له تاران ن����ازم ده ب����اغ ئاماژه ب����ه وه ده كات كه الیه نه كوردییه كان هه ر كاتێك له ئێران ویس����تبێتیان رێ و هاتبێته گرفتێكیان چاویان به وه زیرێك یان سه رۆك كۆماری ئێران بكه وێت، ته نها له ڕێگه ی قاس����می س����لێمانیه وه توانیویان����ه خێ����را بگه نه ئامان����ج، ئ����ه و ده ڵێت "س����ه ركردایه تی سیاس����یی كورد چه ندی����ن نامه یان بۆ ناردوه و سوپاسی ئێران كاربه ده ستانی

قاس����می س����لێمانییان كردوه كه رۆڵی گرنگی له پاراستنی هه رێمی كوردستاندا

هه بوه ".تایب����ه ت به ئاوێن����ه : ن����ازم ده ب����اغ به ئاوێنه دا تایب����ه ت له چاوپێكه وتنێكی رایگه یان����د ك����ه هه مو ئ����ه و به ڵێنانه ی قاس����می س����لێمانی داون����ی به الیه ن����ه سیاس����یه كانی كورد جێبه جێی كردون، ئه و وتی "م����ن به درێژایی ئه و ته مه نه ی ك����ه نوێنه رایه تیی����م ك����ردوه له تاران،

ئازایه تیی و راستگۆیی و ئه مه كدارییم له و به یه كێتیی و به رامب����ه ر بینیوه پیاوه دا

پارتی ".له عێراقدا ئێران "كاره كانی وتیش����ی به سه رپه رش����تیی ئه م پی����اوه ده كرێت، كۆم����اری وات����ه س����لێمانی قاس����می ئیس����امیی ئێران، ئێران له عێراقدا یانی قاس����می س����لێمانی ، هه ر به ه����ۆی ئه و رۆڵه ی ئێستایه وه له عێراق و كوردستان، سه ركردایه تی سیاس����یی كورد چه ندین

نامه یان ناردوه بۆ كاربه ده ستانی ئێران و سوپاسی ده كه ن، قاسمی سلێمانی نه ك هه ر له كوردستان و عێراق به ڵكو له هه مو رۆژهه اڵتی ناوه ڕاس����تدا رۆڵێكی گه وره و

گرنگ ده بینێت"..ئه م لێدوانان����ه ی نوێنه ری حكومه تی هه رێم له تاران كه ئێران به دۆستی هه مو كورد ناوده بات و ستایشی قاسمی سلێمانی ده كات جێی ناڕه زایی حزبی دیموكراتی كوردستانه ، قادر وریا ئه ندامی ده فته ری

سیاسیی ئه و حزبه له مباره وه به ئاوێنه ی راگه یاند كه "نوێنه ری حكومه تی هه رێم له كۆماری داكۆكیی ئه وه نده ی له تاران، ئیس����امیی ده كات ئه وه ن����ده داكۆكیی

له كورد ناكات".پێداهه ڵگوتنان����ه ی "ئ����ه و وتیش����ی كه سێك كاری س����لێمانیدا به قاس����می بزوتنه وه یه ك نوێنه رایه ت����ی ك����ه نییه ده كات، له كوردس����تان پارچه یه ك یان به فه رمانده ی پێداهه ڵگوتن به مشێوه یه

بۆخ����ۆی ك����ه پاس����داران س����وپای ئاژاوه گێڕیی له تی����رۆرو ناوێكی هه ی����ه هه س����تی ره چاونه كردنی له ناوچه كه دا، خه ڵك����ی رۆژهه اڵتی كوردس����تانه ، ره وا نیی����ه نوێن����ه ری هه رێم ی����ان یه كێتیی نیش����تیمانیی كوردس����تان به و چه مك و ده سته واژانه و به و مه نتیقه قسه بكات".

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )454( سێشەممە 2014/11/25

w w w . a w e n e . c o m

گەڕان بەدوای ئیامنی بزربودا

کوبانی و سیستم و کاپیتالیزم

1312

ریکام

16

ئایا میله تانی جیاواز ئه توانن

له ژێر چه تری یه ك ده وڵه تدا بژین؟

14 4

7

سه رپه رشتیاران هه ڵپه ی وانه ی

تایبه ت و ئه ندامێتیی لیژنه کانیانه

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3201274 ناونیشان: سلێامنی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان

تا هه ڕه شه هه بێت له ده ڤه ری شه نگال

ناكشێینه وه

تیراژ: 4500

"قاسمی‌‌سلێمانی‌رۆڵی‌‌گرنگی‌له‌پاراستنی‌‌هه‌رێمدا‌هه‌بوه "

هاكان‌فیدان..‌"قاسمی‌‌سلێمانی‌"‌توركیاچونی پێشمه رگه بۆ كۆبانی به سه رپه رشتیی و چاودێریی

میتی توركیی بوه

به ڕێوه ب���ه ری فه رمانگه ی داواكاری گشتیی سلێمانی ئاماژه به وه ده كات كه فه رمان���ی گرتن بۆ ئه و عه قیده ش���وبات له 17ی كه ده رچوه ته وه س���لێمانی زانكۆی خوێندكاران���ی ڕفاند، ئه و ده ڵێت "له 258 جاش و مسته شار و كه سانی داواكراو، ته نها

یه ك كه س ده ستگیركراوه ".دادوه ر س���لێمانی : ئاوێن���ه ، فه رهاد حات���ه م له چاوپێكه وتنێكی تایب���ه ت به ئاوێن���ه دا رایگه یاند كه له ماوه ی راب���ردودا زۆرترین كاریان كردوه ، به اڵم لێبوردنه گش���تیه كان كاره كانی ئه وانی به فیڕۆ داوه ، ئه و وتی "له س���ه ر زیاده ڕه وی���ی ته نها دابوه كه س���مان 700 له مێرگه پان دادگا، به اڵم هه مویان به ر لێبوردنی

گشتیی كه وتن".

وه زیری "به فه رمان���ی وتیش���ی پێشوی كاره با، كاره با بۆ زۆرینه ی ئ���ه و ش���وێنانه راكێش���راوه ، كه

به زیاده ڕه ویی دروستكراون".حات���ه م جه غتی له وه كرده وه كه له راب���ردودا واقعێ���ك هه بوه حزب بااڵده ستبوه و ده س���تی له زۆر بوار وه رداوه ، ق���ه زاش یه كێ���ك ب���وه له وانه ، ئه و وتی "هه رچه نده یه كێك ئه وه یه دادوه ر بونه له مه رجه كانی كه 10 ساڵ خزمه تی قه زا هه بێت، ب���ه اڵم هه بوه به س���اڵێك خزمه ت كراوه ت���ه دادوه ر، واته له قۆناغێك له قۆناغه كاندا به واژویه كی زه رد یان

سه وز خه ڵك كراوه ته دادوه ر".

ده رمان���ی الس���اییكه ره وه و بێكه ڵك ده هێنرێت و له كه ركوك���ه وه به قاچاغ هه رێم���ی هاواڵتیان���ی به س���ه ر وه زیری ساغده كرێته وه ، كوردستاندا ته ندروس���تییش ده ڵێت "ئ���اگاداری ش���تی له م جۆره نین و هه وڵده ده ین

لێكۆڵینه وه ی له سه ر بكه ین".ئاوێن���ه ، كه رك���وك: به پێ���ی ئه و زانیارییانه ی ده س���ت ئاوێنه كه وتون ئ���ه م ده رمانان���ه له ڕێ���گای به غداو

موس���ڵه وه ده گه یه نرێن���ه كه ركوك و له وێش���ه وه به ڕێ���گای خۆڵ���دا ب���ۆ ش���اره كانی هه رێم تێده پ���ه ڕن، ئه و ده رمانان���ه ش زیات���ر ئه وان���ه ن كه پێداویس���تیی ژنان���ن ی���ان تایبه تن ته نها درێژخایه نه كان، به نه خۆش���یه ئه و ده رمانانه ش ساخته ده كرێن كه گرانبه هان و به خێرایی ساغده كرێنه وه دڵ و نه خۆش���یه كانی ده رمانی وه ك نه خۆشیی نه زۆكیی و په ستانی خوێن.

ئه و كه س���انه ی ده رمان ده گوازنه وه بازرگانی شاره كانی كه ركوك و هه ولێر و س���لێمانی و كه الرو ڕانیه و قه اڵدزێن و به ئۆتۆمبێلی تایبه تی ده یگوازنه وه بۆ

شوێنی مه به ست.حه مه ره شید د.رێكه وت له مباره وه ئام���اژه ی ته ندروس���تیی وه زی���ری به وه ك���رد ك���ه ئاگاداری ش���تی له م جۆره نین، ئه و وتی "له ماوه ی س���ێ ساڵی بون به وه زیرییم تاوه كو ئێستا

زیاتر له هه زار ته ن ده رمان ده س���تی به س���ه رداگیراوه و زیات���ر له بیس���ت دراونه ته سزادراون و كۆگا كۆمپانیاو

دادگا".وتیش���ی "ته نها له هه فته ی پێشودا دو كۆمپانی���ای ده رمانم���ان داوه ته

دادگا".

ش���یرین ئه مین هاوسه ری كاوه گه رمیانی له نامه یه ك���ی كراوه دا ب���ۆ بارزانی ئاماژه به وه ده كات كه به ڵێنه كه ی به جێ نه هێنا سه باره ت به وه ی پێیوتون "ده بێت بكوژی كاوه هه ر كێ بێت س���ه ر به چ حزبو هه ر به رپرسیاریه تیه كی هه بێت به سزای خۆی

بگات".ئه مین ش���یرین به ئاوێن���ه : تایب���ه ت هاوسه ری كاوه گه رمیانی ، له و نامه یه یدا كه له گۆش���ه ی په نجه ره ی ئه م ژماره یه ی ئاوێنه دا باڵوكراوه ته وه باس له وه ده كات كه دوای تێپه ڕبونی )102( رۆژ به س���ه ر تیرۆركردنی كاوه گه رمیانی كه سه ردانی داوای ك���ردوه ، هه رێمی���ان س���ه رۆكی س���ه ره كییان ئه وه بوه س���كااڵیان له سه ر )مه حمود س���ه نگاوی( ئه ندامی مه كته بی سیاسیی یه كێتیی تۆماركردوه و با دادگا س���ه ربه خۆبێت له بڕی���اردان. ئه و ده ڵێت "س���ه رۆكی هه رێم یه كه م قسه ی ئه وه بو گه ر ئێوه وه ك كه سوكاری كاوه له كه یسی كاوه بێده نگبن من وه ك س���ه رۆكی هه رێم بێده نگنابم، به اڵم وا ساڵیادی تیرۆركردنی كاوه دێته وه و سه رۆك له بری به جێهێنانی به ڵێنه كه ی تۆمه تباری كه یسه كه له به ره ی

جه نگ به سه رده كاته وه".

په رله مانتارێك���ی یه كێتی���ی ئاماژه به وه ده كات كه مه س���رور بارزان���ی ئاماده یی خۆی نیشانداوه سه باره ت به ته قینه وه كه ی هه ولێ���ر بچێته په رله م���ان و رونكردنه وه ب���دات، په رله مانتارێكی پارتییش ده ڵێت "به پێی یاس���ا ئه و مافه مان نیه مه سرور

بارزانی بانگهێشتی په رله مان بكه ین".ئاوێنه ، هه ولێ���ر: دوای ته قینه وه كه ی چوارشه ممه ی رابردوی هه ولێر كۆمه ڵێك په رله مانتار واژۆیان كۆكرده وه بۆ ئه وه ی دانیش���تنێكی په رله م���ان تایبه ت بكرێت ته قینه وه كه ی هه رێم و ئه منیی به ره وشی ش���اری هه ولێر، به اڵم ئه بوبه كر هه ڵه دنی سه رۆكی فراكسیۆنی یه كگرتو له په رله مانی كوردستان ده ڵێت "تا ئێستا وه اڵمی ئه و داواكاریه مان نه دراوه ته وه ". هه ڵه دنی كه هاوكات ئه ندامی لیژنه ی ناوخۆ و ئاسایشی

په رله مانه له وباره یه وه به ئاوێنه ی راگه یاند كه "ه���ه ر دوای ته قینه وه ك���ه ی هه ولێر ئێمه وه ك 14 په رله مانتار له فراكس���یۆنه جی���اوازه كان واژۆم���ان كۆك���رده وه بۆ

ئه نجامدانی كۆبونه وه یه كی په رله مان".هه ر ل���ه و روه وه بڕی���ارده ری لیژنه ی قادر په رله مان���ی كوردس���تان دارای���ی له فراكس���یۆنی په رله مانت���ار وه تم���ان س���ه وز، ئه وه ی خس���ته ڕو دوای ئه وه ی دوێنێ 11/24 سه ردانی مه سرور بارزانی راوێژكاری ئه نجومه نی ئاسایشی هه رێمی كوردس���تانیان كردوه ناوب���راو ئاماده یی په رله مان و بچێت���ه نیش���انداوه خ���ۆی رونكردن���ه وه له باره ی ره وش���ی ئه منیی

كوردستان بدات.

له‌كه‌ركوكه‌وه‌‌به‌قاچاغ‌ده‌رمانی‌‌ساخته‌‌ده‌هێنرێته‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان

"له‌‌258جاش‌و‌مسته‌شار‌ی‌‌داواكراو،‌ته‌نها‌یه‌كێکیان‌‌

ده‌ستگیركراوه‌"

هاوسه‌ره‌كه‌ی‌‌كاوه‌‌گه‌رمیانی‌:بارزانی‌‌به‌ڵێنه‌كه‌ی‌‌به‌جێ‌نه‌هێنا

په‌رله‌مانتارێكی‌‌یه‌كێتیی‌:‌مه‌سرور‌بارزانی‌‌ئاماده‌یی‌‌خۆی‌‌

نیشانداوه‌‌بچێته‌‌په‌رله‌مان

2 2

9

20

3

ئامه دی کوڕی کاوه گه رمیانی له باوه شی بارزانیدا

تایبه‌ت(454( سێشه ممه 22014/11/25

ئا: ئاسۆ سه راوی

دوای ته قینه وه كه ی هه ولێر باس له وه كرا، كه هه ریه ك له وه زیری ناوخۆ و

راوێژكاری ئه نجومه نی ئاسایشی هه رێم مه سرور بارزانی بانگهێشتی

په رله مان ده كرێن، به اڵم وه ك په رله مانتارێكی پارتی ده ڵێت "به پێی

یاسا ئه و مافه مان نیه مه سرور بارزانی بانگهێشتی په رله مان بكه ین"

په رله مانتارێكی یه كێتییش ئاماژه به وه ده كات كه مه سرور بازرانی

ئاماده یی ده ربڕیوه بۆ رونكردنه وه له سه ر ره وشی ئه منیی بچێته

په رله مان.

چوارش���ه ممه ی ته قینه وه كه ی دوای رابردوی هه ولێر راس���ته وخۆ كۆمه ڵێك بۆ كۆك���رده وه واژۆیان په رله مانت���ار ئه وه ی دانیش���تنێكی په رله مان تایبه ت بكرێ���ت به ره وش���ی ئه منی���ی هه رێم و ته قینه وه ك���ه ی ش���اری هه ولێر، به اڵم س���ه رۆكی هه ڵه دنی ئه بوبه ك���ر وه ك له په رله مانی یه كگرت���و فراكس���یۆنی كوردستان ئاماژه ی پێده كات، تا ئێستا وه اڵمی ئه و داواكاریه یان نه دراوه ته وه . هه ڵه دنی ك���ه هاوكات ئه ندامی لیژنه ی ناوخۆ و ئاسایشی په رله مانه له وباره یه وه وت���ی "هه ر دوای ته قینه وه كه ی هه ولێر ئێمه وه ك 14 په رله مانتار له فراكسیۆنه جی���اوازه كان واژۆمان كۆك���رده وه بۆ په رله مان، كۆبونه وه یه كی ئه نجامدانی یاداشته كه ش���مان دایه س���ه رۆكایه تی په رله م���ان، به اڵم تا ئێس���تا وه اڵممان ئه وه ش���ی ناوب���راو نه دراوه ت���ه وه ".

رونكرده وه كه ئه وان وه ك په رله مانتاران به كه مته رخه م الیه ك هیچ له ئێس���تادا له و روداوه تۆمه تبار ناكه ن و چاوه ڕێی لێكۆڵینه وه ده كه ن و سه باره ت لیژنه ی ئه منیه كان و الیه ن���ه داواكارن ئه وه ش وه زیری ناوخۆ له باره ی ره وشی ئه منیی هه ولێر ته قینه وه ك���ه ی كوردس���تان و لێپرس���ینه وه نه ك گفتوگۆك���ردن بۆ

بانگهێشتی په رله مان بكرێن.نازم په رله مانتار له وباره ی���ه وه هه ر كه بیر جێگری سه رۆكی لیژنه ی ناوخۆ و ئاسایش���ی په رله مانی كوردستان، كه فراكس���یۆنی په رله مانتاری ه���اوكات ب���ۆ رونك���رده وه ئ���ه وه ی پارتی���ه به دواداچونی ره وش���ی ئه منیی ، دوێنێ

دوشه ممه 11/24 سه ردانی ئه نجومه نی كوردس���تانیان هه رێم���ی ئاسایش���ی كردوه بۆ ئه وه ی له مه به دوا هاوكاریی و ئه وان و له نێوان باشتر هاوئاهه نگیه كی

ده زگا ئه منیه كاندا هه بێت.ئ���ه و وت���ی "ئاماده كارییمان كرد بۆ ئه نجامدان���ی كۆبون���ه وه ی لیژنه كه مان له گه ڵ ده زگا ئه منیه كان". ئه و باس���ی ل���ه وه ش كرد ك���ه له ئێس���تادا له به ر باری ئه منی���ی هه رێ���م ناتوانن هه مو رونكردنه وه یه ك له سه ر ئه و دانیشتنه یان بده ن كه له گه ڵ راوێژكاری ئه نجومه نی ئاسایشی هه رێم كردویانه "به اڵم جه خت له وه كرایه وه كه پێویسته په یوه ندیه كی

باشتر له نێوانماندا هه بێت".س���ه باره ت به وه ش كه ئایا ده توانن له سه ر ته قینه وه كه ی هه ولێر، راوێژكاری ئه نجومه نی ئاسایش���ی هه رێم مه سرور بارزان���ی و كه ری���م س���نجاری وه زیری ناوخۆ بانگهێشتی په رله مان بكه ن، ئه و په رله مانتاره ی پارتی باسی له وه كرد كه به پێی یاسا بۆیان نییه ئه و كاره بكه ن، چونكه له روی یاساییه وه ئه و ئه نجومه نه راسته وخۆ سه ر به سه رۆكایه تی هه رێمی كوردستانه نه ك حكومه ت، بۆیه وه ك ئه و ده ڵێت "به پێی یاسا ئه و مافه مان نییه راوێژكاری ئه نجومه نی ئاس���ایش ب���ۆ گفتوگۆك���ردن یان لێپرس���ینه وه بانگهێش���تی په رله مان بكه ین، چونكه ئ���ه وان مه رجه عیان حكوم���ه ت نییه ، به ڵكو سه رۆكایه تی هه رێمه ". له باره ی وه زی���ری ناوخۆش ك���ه وه زیرێكی ئه و حكومه ته ی���ه كه په رله م���ان متمانه ی پێداوه ناوبراو ئه وه ی خس���ته ڕو دوای بۆی���ان ئه گ���ه ر به دواداچونه كانی���ان

ده ركه وت كه مته رخه میه كه له وانه وه یه ، ئه وا به ش���ێوه یه كی ئاس���ایی و یاسایی ده ك���ه ن په رله مان���ی بانگهێش���تی "ئه وه نده ی ئێمه ئاگادارین تا ئێس���تا لێكۆڵین���ه وه له ب���اره ی ته قینه وه كه ی هه ولێ���ر به رده وامیی هه ی���ه ، ئێمه ش كاتێ���ك ه���ه ر په رله م���ان وه ك پێویس���تیكرد وه زیری ناوخ���ۆ بانگی په رله م���ان ده كه ین ت���ا رونكردنه وه ی س���ه باره ت پێب���دات". پێویس���تمان ب���ه وه ش له رودانی ئ���ه و ته قینه وه یه دا ئ���ه وان وه ك په رله مانتارێك���ی لیژنه ی ناوخ���ۆ ك���ێ به كه مته رخه م���ی یه كه م ده زانن ئه و په رله مانتاره ی پارتی وتی "تا لێكۆڵین���ه وه ته واو نه بێت ناتوانین بڵێین كه كێ كه مته رخه مه ، به اڵم هه ر الیه ك كه مته رخه م بوبێت به دڵنیاییه وه

روبه روی یاسا ده كرێته وه ".هه ر له و روه وه بڕی���ارده ری لیژنه ی قادر دارای���ی په رله مانی كوردس���تان له فراكس���یۆنی په رله مانتار وه تم���ان سه وز، ئه وه ی خس���ته رو دوای ئه وه ی دوێن���ێ 11/24 س���ه ردانی مه س���رور بارزانی راوێژكاری ئه نجومه نی ئاسایشی هه رێمی كوردس���تانیان كردوه ناوبراو ئاماده ی���ی خ���ۆی نیش���انداوه بچێته په رله مان و رونكردنه وه له باره ی ره وشی

ئه منیی كوردستان بدات. 11/19 راب���ردو چوارش���ه ممه ی ته قینه وه یه ك له به رده م بینای پارێزگای هه ولێ���ر رویدا س���ه ره نجام 5 كوژراوو ل���ه 25 برین���داری لێكه وته وه ، زیاتر تا ئێس���تاش الیه ن���ه ئه منیه كان وه ك خۆیان ده ڵێن سه رگه رمی لێكۆڵینه وه ن

له روداوه كه .

ئا: هاوكار حسێن

دانیشتنی ئه نجومه نی پارێزگای سلێمانی كه ئه مڕۆ به ڕێوه ده چێت،

بۆ جاری یانزه یه م دواده خرێت و سه رچاوه یه كیش له ناو یه كێتیی

ده ڵێت له م هه فته یه دا له گه ڵ گۆڕان ئه و پرسه كۆتایی پێدێنین.

ئه گه رچ����ی هێش����تا رێككه وتن����ی كۆتای����ی له نێوان گ����ۆڕان و یه كێتیی نه كراوه بۆ یه كالكردنه وه ی پۆس����تی پارێزگاری س����لێمانی ، ب����ه اڵم به پێی له چه ن����د ك����ه زانیارییان����ه ی ئ����ه و گه یشتون، به ئاوێنه سه رچاوه یه كه وه ب����ه و دانوس����تانه كان ئاراس����ته ی ئاقاره دان گ����ۆڕان رازیی بێت به وه ی دو س����اڵی یه كه م بۆ یه كێتیی بێت، له به رامبه ردا داوای چه ند پۆس����تێكی

ئیداریی له یه كێتیی ده كات.س����ه رچاوه یه كی بااڵ له ناو یه كێتیی نیش����تمانی كوردس����تان كه داوایكرد هێش����تا به وپێیه ی نه هێنرێت، ناوی

نه گه یش����تونه ته بڕی����اری كۆتای����ی ، به ئاوێنه ی راگه یان����د، "به نیازین له م هه فته یه دا پرسی پارێزگاری سلێمانی كۆتایی پێبهێنی����ن و ئیراده یه ك هه یه

له الی هه ردوالمان".س����ه رچاوه كه باس����ی له وه ش كرد كه "هێش����تا هیچ به ره وپێش����چونێك روینه داوه ، به اڵم هه ر له په یوه ندییداین و ده ره نجامێك����ی نه گه یش����توینه ته

كۆتایی ".ب����ااڵی هه ڵس����وڕاوێكی ه����اوكات نه یویس����ت كه گۆڕانیش بزوتنه وه ی ن����اوی بهێنرێت، جه ختیك����رده وه كه دانیشتنی ئه مڕۆی ئه نجومه نی پارێزگا "بۆ جارێكی تر دواده خرێته وه ". ئه و باس����ی ل����ه وه ش كرد ك����ه "هه ندێك به ره وپێش����چون هه بوه ، به اڵم هێشتا

نه گه یشتونه ته رێككه وتن".ئه گه رچ����ی له راب����ردودا یه كێتی����ی به هه مو شێوه یه ك ره تیده كرده وه كه هه ڤ����اڵ ئه بوبه كری كاندیدی یه كه می گۆڕان بكرێته پارێزگاری س����لێمانی ، به اڵم ئه و سه رچاوه یه ی گۆڕان وتی ،

نه كراوه ، ش����ه خس باس����ی "هێشتا خۆمان ئیس����تیحقاقی دوای ئێمه ش ده كه ی����ن، یان دو س����اڵی یه كه م یان پۆستی كۆمه ڵێك ئه وه دا له به رامبه ر گرنگ وه رده گیرێت"، به اڵم ئاماده نه بو

له وباره ی����ه وه ورده كاریی����ه ك هی����چ بدركێنێت.

دوای زیاتر له 10 جار دواخس����تنی ئه م����ڕۆ بڕی����اره كۆبونه وه كان����ی، س����لێمانی پارێ����زگای ئه نجومه ن����ی

گ����ۆڕان و تائێس����تاش كۆببێت����ه وه و ڕێككه وتن نه گه یش����تونه ته یه كێتیی له سه ر پۆس����تی پارێزگار. له كاتێكدا بڕگه ی)1( )6( م����اده ی به گوێره ی له یاسای ژماره )3(ی ساڵی )2009( ی

پێویس����تبو پارێزگاكان، ئه نجومه نی ئه نجومه نی كۆبون����ه وه ی له یه ك����ه م پارێزگا و له ماوه ی ته نها )15( رۆژدا، سه رۆكی ئه نجومه نی پارێزگاو خودی

پارێزگار هه ڵبژێررێت.رۆژی 12ی ئ����ه م مانگه ش دادگای بڕیاری����دا س����لێمانی كارگێڕی����ی به كراوه ی����ی به هه ڵوه ش����انه وه ی هێشتنه وه ی دانیشتنه كانی ئه نجومه نی پارێزگای س����لێمانی. به اڵم ده وترێت هێشتا ده قی ئه م بڕیاره نه گه یشتوه ته

ده ست ئه نجومه نه كه . كۆتای����ی مانگ����ی نیس����انی رابردو هه ڵبژاردن����ی ئه نجومه نی پارێزگاكان ب����ۆ هه رس����ێ پارێزگاك����ه ی هه رێمی ه����ه ردو ئه نجام����درا، كوردس����تان پارێ����زگای هه ولێ����رو ده����ۆك ئ����ه و پرس����ه یان بڕاندوه ت����ه وه و پارێزگارو یان ێزگا ر س����ه رۆكی ئه نجومه نی پا

به ه����ۆی ب����ه اڵم هه ڵب����ژاردوه ، رێكنه كه وتن����ی بزوتن����ه وه ی گۆڕان و یه كێتییه وه ، هێش����تا ئه نجومه نه كه ی

سلێمانی نه كه وتوه ته سه رپێ .

ئا: ئاسۆ سه راوی

وته بێژی حكومه تی هه رێم سه فین دزه یی رایده گه یه نێ تا ئێستا رون نییه كه ی وه فده بااڵكه ی هه رێم

سه ردانی به غدا ده كات، بۆ ئه نجامدانی رێككه وتنێك له باره ی كێشه كانی نێوان

هه رێم و به غدا.

سه فین دزه یی وته بێژی حكومه تی هه رێم له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه ئاماژه به وه ده كات نه گوجان���ی كات ب���ۆ حكومه ت���ی هه رێم و به غداش یه كێكه له هۆكاره كانی دواكه وتنی چون���ی وه فدی بااڵی هه رێم بۆ به غداو ئه و وتی "جگه ل���ه وه له چه ن���د رۆژی رابردو وه زیری نه وتی عێراق عادل عه بدولمه هدی ك���ه یه كێك���ه ل���ه و كه س���انه ی ده بێ���ت له ده ره وه ی ئاماده بێت له دانیش���تنه كاندا واڵت بوه ، بۆیه تا ئێس���تا دیار نییه كه ی وه ف���ده بااڵكه ی هه رێ���م ده چێته به غدا". ئه و ره تیش���یكرده وه كه له ئێستادا وه فدی الوه كی له نێ���وان هه رێم و به غدا هه بێت بۆ

ئه نجامدانی رێككه وتنی سه ره تایی .س���ه باره ت ب���ه و ب���ڕه پاره ی���ه ش كه له س���ه ردانی وه زی���ری نه وتی عێ���راق بۆ هه رێم بڕیاری له سه ر درا به غدا بۆ هه رێمی بنێرێ و، داخۆ تا ئێستا چه ندی گه یشتوه ته هه رێ���م؟ دزه یی ده ڵێت "ئه و بڕه پاره یه ی بڕیاری له س���ه ر دراوه 583 ملیار دیناره و تا ئێس���تا 300 ملیار دیناری گه یشتوه و، ئه وه ی تریشی ئه مڕۆ یان سبه ی ده گات".

له الیه كی ت���ره وه به بڕوای په رله مانتاری كۆمه ڵی ئیس���المیی له به غدا زانا رۆستایی كه پێشتر وه فدی دانوس���تانكاری هه رێم بوه له به غدا، هۆكارێكی دواكه وتنی چونی

وه فده بااڵكه ی هه رێم بۆ به غدا په یوه ندیی به سه ردانه كه ی س���ه رۆك وه زیرانی توركیا داود ئۆغڵوه وه هه یه ، ك���ه له چه ند رۆژی رابردودا سه ردانی به غدا و هه رێمیشی كرد، له وباره یه وه رۆس���تایی ده ڵێت "هه رچه نده له ب���اره ی رێككه وتنه كانی نێ���وان هه رێم و به غدا زیاتر ئێران و ئه مه ریكاییه كان رۆڵی س���ه ره كیی ده بین���ن، ب���ه اڵم ئه مجاره یان به تایبه ت كه مه سه له ی نه وت هاتۆته ئاراوه توركیاش رۆڵی س���ه ره كی ده بینێ ، بۆیه پێش���بینی ده كه م هۆكارێكی دواكه وتنه كه به هۆی ئه و س���ه ردانه ی سه رۆك وه زیرانی

توركیاوه بێت".ناوب���راو له و بڕوایه ش���دایه له ئێس���تادا له نێ���وان هه رێم و به غدا وه ف���دی الوه كیی هه بێت بۆ ئاس���انكاریی و لێكنزیكبونه وه ی هه رێ���م و به غ���دا "ب���ه اڵم دی���اره وه فده الوه كیه كان ماویانه بگه نه ئه نجامێكی باش، بۆی���ه وه فده بااڵك���ه ی هه رێمیش چونیان وه فده وه هایه له دنیادا دواخستوه ،چونكه ب���ااڵكان كاتێك بۆ رێككه وتن س���ه ردانی ش���وێنێك ده ك���ه ن، ت���ا راده یه كی باش رێككه وتن���ه كان كرابن و ته نها واژۆكردنیان

مابێت".نێوان دوای دروس���تبونی گرژیه كان���ی هه رێ���م و به غ���دا و بڕینی به ش���ه بودجه ی فه رمانبه ران���ی هه رێم له الی���ه ن به غداوه ، له ماوه ی رابردو وه زیری نوێی نه وتی عێراق ع���ادل عه بدولمه هدی به پرۆژه یه كه وه هاته هه رێم و سه ره نجام رێككه وتنێكی سه ره تایی لێكه وت���ه وه و به پێی ئه و رێككه وتنه هه رێم رۆژان���ه 150 هه زار به رمی���ل نه وت ده داته كۆمپانیای سۆمۆی عێراقی و له به رامبه ریدا به غدا رازی بو 500 ه���ه زار دۆالر ڕه وانه ی

هه رێم بكات.

ئا: ئاوێنه

چه ند بازرگانێكی شاری كه ركوك و شاره كانی تری هه رێمی كوردستان

بازرگانیی به ده رمانی الساییكه ره وه و بێكه ڵك ده كه ن و به سه ر هاواڵتیانی

هه رێمی كوردستان و كه ركوكدا ساغیده كه نه وه ، كه زۆربه یان له واڵتی

چین دروست ده كرێن و هاورده ده كرێن، وه زیری ته ندروستییش

ده ڵێت "ئاگاداری شتی له م جۆره نین و هه وڵده ده ین لێكۆڵینه وه ی له سه ر

بكه ین".

به پێێ ئ���ه و زانیارییانه ی ده س���ت ئاوێنه كه وتون ئه م ده رمانانه له ڕێگای

ده گه یه نرێن���ه موس���ڵه وه به غ���داو كه ركوك و له وێشه وه بۆ شاره كانی تری هه رێ���م و به ڕێگای خۆڵ���دا تێده په ڕن، له ڕێ���گای ناوش���وان ����� ته قته ق���ه وه ده گه یه نرێنه ش���اری كۆیه و له وێشه وه تری هه رێم، ده گه یه نرێنه ش���اره كانی ئ���ه و ده رمانانه ش به گش���تیی ئه وانه ن كه پێداویس���تیی ژنانن ی���ان تایبه تن به نه خۆش���یه درێژخایه ن���ه كان، ته نها ئه و ده رمانانه ش س���اخته ده كرێن كه گرانبه هان و به خێرایی س���اغده كرێنه وه نه خۆش���یه كانی دڵ و وه ك ده رمان���ی نه خۆشیی نه زۆكیی و په ستانی خوێن.

ئه و كه س����انه ی ده رمان ده گوازنه وه بازرگانیی شاره كانی هه ولێر و سلێمانی و كه الرو ڕانیه و قه اڵدزێن و به ئۆتۆمبێلی

تایبه ت����ی ده یگوازن����ه وه بۆ ش����وێنی مه به س����ت. به پێی زانیاریی����ه كان تا ئێستا چه ندین كه س له و قاچاخچییانه ده س����تگیركراون و له به رامب����ه ر بڕێك پاره دا ئازادكراون و ده ستیانكردوه ته وه

به كاره كه ی خۆیان.كاتێك ئه م ده رمانانه ده گه نه ده ستی كڕیاره كان����ی هه رێ����م له گوندێك یان ده ش����تێك كڕیاره كه چاوه ڕێ ده كات و ده رمانه كانیش پێ����ده دات و پاره كه ی به خێرای����ی ده گوازرێن����ه وه ، هۆكاری زۆربونی ئه م بازرگانییه ش ده گه ڕێته وه بۆ ئه و كێش����ه ئه منیی و سیاسییانه ی له م ماوه ی����ه دا له ناوچه كه ڕویانداوه و كارگه كانی داخراوه و س����وریا ڕێگای موسڵیش داخراون، كارگه كانی توركیا

ده رمانه كانی����ان به گران ده فرۆش����ن و ژوره وه شدا حكومه تی هێنانه له كاتی خس����تۆته زۆری باجێك����ی هه رێ����م س����ه ریان، ب����ه اڵم ك����ه له كه ركوكه وه ده هێنرێ����ن ب����اج ن����اده ن. له ش����اری كه ركوكدا ئ����ه و بازرگانان����ه چه ندین گه نجین����ه ی گه وره یان دروس����تكردوه ده رمان����ه كان و ش����اردنه وه ی ب����ۆ وه زاره تی له لیژنه كانی خۆپاراستنیان

ته ندروستیی .له وه زاره تی ته ندروس���تیی عێراقه وه له ش���اری چاودێریی���ان لیژن���ه ی كه ركوك پێكهێناوه و به پێی خش���ته ی ده رده چێت و لیژن���ه فه رمانگه كه ی���ان پشكنین بۆ ده رمانخانه كانی ناو شاری كه ركوك ده كات، به پێی ئه و زانیاریه ی

له س���ه رچاوه یه كی نزی���ك له لیژنه ك���ه پێ���ی ڕاگه یاندی���ن خاوه ن���ی چه ن���د ناو ش���اری كه ركوك ده رمانخانه یه كی په یوه ندیی���ان له گه ڵ چه ند كه س���ێكی ن���او لیژنه كه هه ی���ه و پێش ئ���ه وه ی لیژنه كه ده ربچێت بۆ پش���كنین ئاگادار هه مو ده رمانخانه كانیش ده كرێن���ه وه و ده رمانه س���اخته كان ده ش���ارنه وه كه زۆرینه یان له نزی���ك ده رمانخانه كه یه وه گه نجینه یه ك���ی تایبه ت���ی نهێنی���ی بۆ ش���اردنه وه ی ده رمان���ه س���اخته كانی

دروستكردوه .ئاوێنه ب���ۆ به دواداچونی ئه م بابه ته رێك���ه وت به دكت���ۆر په یوه ندیك���رد ته ندروس���تیی وه زیری حه مه ره ش���ید كه به وه ك���رد ئاماژه ی���ان ئه وانی���ش

ئ���اگاداری ش���تی ل���ه م ج���ۆره نین و هه وڵ���ده ده ن لێكۆڵینه وه له راس���تیی و هه روه ها بكه ن. هه واڵه كه دروس���تیی رایگه یان���د ك���ه ئ���ه وان ته نس���یقیان له گ���ه ڵ بازگ���ه كان هه یه ك���ه نه هێڵن هی���چ ده رمانێك به بێ كۆنترۆڵی ئه وان بێته ژوره وه و هه مو هه وڵێكیان بۆ ئه و مه به س���ته داوه و وتیشی له ماوه ی سێ ساڵی بونی به وه زیر تاوه كو ئێستا زیاتر له هه زار ته ن ده رمان ده ستی به سه ردا گیراوه و زیاتر له بیست كۆمپانیاو كۆگا س���زادراون و دراونه ته دادگاو هه روه ها كۆمپانیاكه به ناوی ئاماژه كردنی به بێ باس���ی له وه ش كرد ته نه���ا له هه فته ی پێش���ودا دو كۆمپانی���ای ده رمانی���ان

داوه ته دادگا.

"به‌پێی‌‌یاسا‌ناتوانین‌بانگهێشتی‌‌په‌رله‌مانی‌‌بكه‌ین"مه‌سرور‌بارزانی‌‌ئاماده‌یی‌‌خۆی‌‌نیشانداوه‌‌بچێته‌‌په‌رله‌مان

یه‌كێتیی‌:‌له‌م‌هه‌فته‌یه‌دا‌پرسی‌‌پارێزگاری‌‌سلێمانی‌‌كۆتایی‌دێتگۆڕان:‌له‌به‌رامبه‌ر‌دو‌ساڵی‌‌یه‌كه‌م،‌كۆمه‌ڵێك‌پۆستمان‌ده‌وێت

واده‌ی‌‌چونی‌‌وه‌فده‌كه‌ی‌‌هه‌رێم‌بۆ‌به‌غدا‌دیارینه‌كراوه‌

له‌كه‌ركوكه‌وه‌‌به‌قاچاغ‌ده‌رمانی‌‌ساخته‌‌ده‌هێنرێته‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان

مه سرور بارزانی

کۆبونه وه یه کی ئه نجومه نی پارێزگای سلێمانی

‌ئا:‌ئاوێنه‌

لێدوانه‌كانی‌‌ئه‌مدواییه‌ی‌‌نوێنه‌ری‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌له‌كۆماری‌‌ئیسالمیی‌‌ئێران‌"نازم‌ده‌باغ"،‌جێی‌‌ناڕه‌زایی‌‌

حزبی‌‌دیموكراتی‌‌كوردستانی‌‌ئێرانه‌،‌قادر‌وریا‌ئه‌ندامی‌‌ده‌فته‌ری‌‌سیاسی‌‌ئه‌و‌حزبه‌‌له‌م‌گفتوگۆیه‌ی‌‌ئاوێنه‌دا‌ده‌ڵێت‌"نوێنه‌ری‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌له‌تاران،‌ئه‌وه‌نده‌ی‌‌داكۆكیی‌‌له‌كۆماری‌‌ئیسالمیی‌‌ده‌كات‌ئه‌وه‌نده‌‌

داكۆكیی‌‌له‌كورد‌ناكات".

ئاوێنه‌:‌به‌مدوایی���ه‌‌له‌باڵوكراوه‌كانی‌‌خۆتاندا‌به‌توندیی‌‌ره‌خنه‌‌له‌نازم‌ده‌باغ‌نوێن���ه‌ری‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێ���م‌له‌تاران‌

ده‌گرن،‌هۆكاری‌‌سه‌ره‌كیی‌‌چییه‌؟قادر‌وری���ا:‌هۆكاره‌كه‌ی‌‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌هه‌مو‌جارێك‌كاك‌نازم‌قس���ه‌یكردوه‌‌هێرش���ی‌‌كردوه‌ت���ه‌‌س���ه‌ر‌رۆژهه‌اڵتی‌‌كه‌‌سه‌باره‌ت‌ كاتێكیش‌ كوردس���تان،‌ئێ���ران‌ هه‌رێ���م‌و‌ به‌په‌یوه‌ندیه‌كان���ی‌‌ده‌دوێ���ت،‌وه‌ك‌نوێن���ه‌ری‌‌هه‌رێم���ی‌‌

كوردستان‌قسه‌‌ناكات.ئاوێنه‌:‌ئه‌ی‌‌وه‌ك‌نوێنه‌ری‌‌قاس���می‌‌

سلێمانی‌‌قسه‌‌ده‌كات؟قادر‌وری���ا:‌من‌نامه‌وێت‌ئه‌وه‌‌بڵێم،‌به‌اڵم‌به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‌س���ه‌یر‌داكۆكیی‌‌له‌كۆماری‌‌ئیسالمیی‌‌ده‌كات،‌ئه‌و‌جۆره‌‌به‌دۆستایه‌تیی‌‌ ئه‌و‌سه‌باره‌ت‌ قسانه‌ی‌‌كۆماری‌‌ئیسالمیی‌‌بۆ‌كوردو‌پیاهه‌ڵدانی‌‌قاسمی‌‌سلێمانی‌،‌بۆ‌كوردی‌‌رۆژهه‌اڵت‌

زۆر‌ناخۆشه‌.ئاوێن���ه‌:‌بۆچی‌‌ئه‌م‌جۆره‌‌قس���انه‌‌

ناهه‌قیین‌به‌رامبه‌ر‌به‌ئێوه‌؟ق���ادر‌وری���ا:‌كاك‌ن���ازم‌ده‌توانێت‌

بڵێ���ت‌ئێ���ران‌دۆس���تی‌‌یه‌كێتیی‌‌یان‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێمه‌‌به‌اڵم‌ناتوانێت‌بڵێت‌دۆستی‌‌هه‌مو‌كورده‌،‌دڵسۆزو‌پشت‌و‌په‌نای‌‌هه‌مو‌ك���ورده‌،‌النیكه‌م‌له‌گه‌ڵ‌‌كوردی‌‌رۆژهه‌اڵت‌له‌بری‌‌دۆس���تایه‌تیی‌‌دوژمنایه‌تی���ی‌‌هه‌ی���ه‌.‌قس���ه‌كانی‌‌بۆ‌كوردی‌‌رۆژهه‌اڵت‌و‌الیه‌نه‌‌سیاسیه‌كان‌زۆر‌ناخۆش���ن‌ك���ه‌‌ده‌ڵێ���ت‌كۆماری‌‌ئیسالمیی‌‌ئێران‌دۆستی‌‌هه‌مو‌كورده‌،‌چونكه‌‌ئێران‌دۆستی‌‌كوردی‌‌رۆژهه‌اڵت‌

نییه‌.ئاوێنه‌:‌ئێوه‌‌ره‌خنه‌‌له‌وه‌ش‌ده‌گرن‌كه‌‌ناوبراو‌ستایش���ی‌‌قاسمی‌‌سلێمانی‌‌په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌‌ چ‌ ئه‌م���ه‌‌ ده‌كات،‌

به‌ئێوه‌وه‌یه‌؟قادر‌وریا:‌ره‌نگه‌‌شه‌خس���ی‌‌قاسمی‌‌س���لێمانی‌‌ب���ۆ‌كاك‌ن���ازم‌ده‌باغ‌زۆر‌گرنگ‌و‌پڕبایه‌خ‌بوبێت‌یان‌بۆ‌هه‌ندێك‌الیه‌ن‌ئه‌و‌ش���تانه‌ی‌‌بوبێت،‌به‌اڵم‌ئه‌و‌پێداهه‌ڵگوتن���ه‌‌كاری‌‌كه‌س���ێك‌نییه‌‌ك���ه‌‌نوێنه‌رایه‌تی���ی‌‌بزوتنه‌وه‌یه‌ك‌یان‌ده‌كات،‌ له‌كوردس���تان‌ پارچه‌ی���ه‌ك‌به‌مشێوه‌یه‌‌پێداهه‌ڵگوتن‌به‌فه‌رمانده‌ی‌‌بۆخ���ۆی‌‌ ك���ه‌‌ پاس���داران‌ س���وپای‌‌ناوێك���ی‌‌هه‌یه‌‌له‌تی���رۆرو‌ئاژاوه‌گێڕیی‌‌له‌ناوچه‌كه‌دا،‌ره‌چاونه‌كردنی‌‌هه‌س���تی‌‌خه‌ڵكی‌‌رۆژهه‌اڵتی‌‌كوردس���تانه‌،‌ره‌وا‌نییه‌‌نوێن���ه‌ری‌‌هه‌رێم‌ی���ان‌یه‌كێتیی‌‌نیشتیمانیی‌‌كوردس���تان‌به‌و‌چه‌مك‌و‌ده‌س���ته‌واژانه‌و‌ب���ه‌و‌مه‌نتیقه‌‌قس���ه‌‌بكات،‌ستایشکردنی‌قاسمی‌سلێمانی‌نه‌بڕای���ه‌وه‌.‌جگه‌‌ل���ه‌وه‌ش‌ئێران‌هیچ‌كاتێك‌به‌به‌ڵێن‌و‌رێككه‌وتننامه‌كانیه‌وه‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌‌حكومه‌ت���ی‌‌هه‌رێ���م‌پابه‌ن���د‌نه‌ب���وه‌،‌ده‌یان‌گ���ه‌وره‌‌تیرۆریس���تی‌‌كوردس���تانه‌وه‌.‌ هه‌رێم���ی‌‌ ناردۆت���ه‌‌

جێی‌‌سه‌رسوڕمانیش���ه‌‌كه‌‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كات‌"به‌هه‌ڵدان���ی‌‌نارنجۆكێ���ك‌بۆ‌نێ���و‌باره‌گاكانی‌‌دیموك���رات‌و‌كۆمه‌ڵه‌‌رێككه‌وتننامان���ه‌‌ ئ���ه‌و‌ ده‌توانێ���ت‌پێش���ێل‌بكات‌كه‌‌نایكات"،‌پێویسته‌‌ئه‌و‌بزانێت‌ك���ه‌‌حزبه‌كانی‌‌رۆژهه‌اڵتی‌‌هه‌رێم‌ خاك���ی‌‌ له‌س���ه‌ر‌ كوردس���تان‌هی���چ‌جموجوڵێكیان‌نه‌ك���ردوه‌،‌هیچ‌كرده‌وه‌یه‌كی‌‌س���ه‌ربازیی‌‌له‌دژی‌‌ئێران‌له‌هه‌رێ���م‌نه‌كراوه‌،‌ئه‌گ���ه‌ر‌چاالكییان‌بوبێت‌له‌ناوخۆی‌‌رۆژهه‌اڵتی‌‌كوردستان‌بوه‌،‌بۆیه‌‌با‌ئه‌مه‌ی���ان‌لێتێكنه‌چێت،‌ئێره‌‌مه‌یدان���ی‌‌روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌‌ئێمه‌و‌

ئێران‌نییه‌.

‌ئا:‌ئاوێنه‌

نوێنه‌ری‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌له‌كۆماری‌‌ئیسالمیی‌‌ئێران‌"نازم‌ده‌باغ"‌له‌م‌گفتوگۆیه‌ی‌‌

ئاوێنه‌دا‌ده‌ڵێت‌"هه‌مو‌ئه‌و‌به‌ڵێنانه‌ی‌‌كه‌‌قاسمی‌‌سلێمانی‌‌داونی‌‌به‌الیه‌نه‌‌سیاسیه‌كانی‌‌

كورد‌جێبه‌جێی‌‌كردون".

ئاوێن����ه‌:‌حزبی‌‌دیموكراتی‌‌كوردس����تان‌ئه‌مدوایی����ه‌ت‌ به‌لێدوانه‌كان����ی‌‌ س����ه‌باره‌ت‌له‌هه‌مش����ه‌هری‌‌جه‌وان‌ناڕازین‌كه‌‌ستایشی‌‌كۆماری‌‌ئیسالمیی‌‌ئێران‌ده‌كه‌یت،‌تێبینیت‌

له‌سه‌ر‌ره‌خنه‌كانیان‌چییه‌؟ن����ازم‌ده‌ب����اغ:‌م����ن‌پێموایه‌‌راس����تی‌‌ناشاررێته‌وه‌،‌ئه‌و‌براده‌رانه‌ی‌‌كه‌‌ئه‌م‌جۆره‌‌

قس����انه‌‌ده‌كه‌ن‌و‌بابه‌تی‌‌له‌سه‌ر‌ده‌نوسن،‌به‌گش����تیی‌‌بابه‌ته‌كه‌‌نابینن‌و‌راس����تیه‌كان‌ده‌شێوێنن،‌رۆڵی‌‌كۆماری‌‌ئیسالمیی‌‌به‌من‌ناش����اررێته‌وه‌،‌ته‌نانه‌ت‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێمی‌‌بۆنه‌دا‌سوپاس����ی‌‌ له‌چه‌ندین‌ كوردس����تان‌كۆماری‌‌ئیسالمیی‌‌ئێران‌ده‌كات‌كه‌‌یه‌كه‌م‌واڵت‌بوه‌‌له‌شه‌ڕه‌كانی‌‌دژ‌به‌داعش‌به‌هانای‌‌

هه‌رێمی‌‌كوردستانه‌وه‌‌هاتوه‌.ئاوێنه‌:‌به‌اڵم‌ئ����ه‌وان‌ناڕازین‌له‌وه‌ی‌‌كه‌‌وتوته‌‌ئێران‌دۆس����تی‌‌هه‌مو‌كورده‌،‌ئه‌وان‌ئێران‌به‌دۆس����تی‌‌كوردی‌‌رۆژهه‌اڵت‌نازانن،‌

وه‌اڵمت‌بۆ‌ئه‌مه‌‌چییه‌؟نازم‌ده‌باغ:‌له‌عێراق‌و‌سوریا‌و‌توركیاش‌كێشه‌‌له‌گه‌ڵ‌‌كورد‌هه‌یه‌،‌به‌اڵم‌راستییه‌كه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌ئێ����ران‌رۆڵێكی‌‌گه‌وره‌ی‌‌هه‌بوه‌‌

له‌یارمه‌تیدانی‌‌كورددا‌له‌عێراق.ئاوێن����ه‌:‌ئ����ه‌وان‌ده‌ڵێن‌ت����ۆ‌وتوته‌‌كه‌‌به‌هه‌ڵدانی‌‌ ده‌توانێت‌ قاس����می‌‌س����لێمانی‌‌نارنجۆنێك‌ب����ۆ‌نێو‌باره‌گاكانی‌‌دیموكرات‌و‌كۆمه‌ڵ����ه‌‌رێككه‌وتن����ی‌‌له‌گ����ه‌ڵ‌‌هه‌رێم����ی‌‌كوردستان‌پێش����ێل‌بكات،‌ئایا‌ئێران‌ئه‌و‌م����اف‌و‌ده‌س����ه‌اڵته‌ی‌‌پێده‌درێ����ت‌وا‌بكات‌

له‌كوردستان؟ن����ازم‌ده‌باغ:‌م����ن‌قس����ه‌كه‌م‌به‌وجۆره‌‌نه‌كردوه‌،‌ئه‌وان‌هاتون‌به‌ده‌ستكاریكردنێك‌ئه‌مه‌ی����ان‌داتاش����یوه‌‌به‌وج����ۆره‌ی‌‌خۆیان‌

ده‌یانه‌وێت.له‌س����ه‌ر‌ س����ه‌رنجت‌ تێبینی‌‌و‌ ئاوێن����ه‌:‌حزبی‌‌دیموكرات‌و‌كۆمه‌ڵ����ه‌و‌چاالكیه‌كانی‌‌

ئه‌مدواییه‌یان‌چییه‌؟ن����ازم‌ده‌ب����اغ:‌یه‌ك����ه‌م،‌وه‌ك‌نوێنه‌ری‌‌حكومه‌ت����ی‌‌هه‌رێم‌له‌الی����ه‌ن‌ئێرانه‌وه‌‌هیچ‌به‌و‌ س����ه‌باره‌ت‌ نه‌كراومه‌ت����ه‌وه‌‌ ئ����اگادار‌چاالكییان����ه‌.‌دوه‌می����ش،‌داوای‌‌لێب����وردن‌ئێران‌ له‌كۆمه‌اڵن����ی‌‌خه‌ڵكی‌‌كوردس����تانی‌‌ده‌كه‌م‌كه‌‌قس����ه‌كانم‌به‌مه‌به‌ستێكی‌‌خراپ‌لێكدراونه‌ت����ه‌وه‌،‌من‌راس����تییه‌كی‌‌مێژوییم‌وتوه‌‌له‌س����ه‌ر‌روه‌كان،‌نه‌ك‌له‌سه‌ر‌نیه‌ت،‌

بزوتنه‌وه‌ی‌‌ جیاجیاكان����دا‌ له‌قۆناغه‌‌ دیاره‌‌كوردایه‌تی����ی‌‌له‌پارچه‌كان����دا‌په‌یوه‌ندی����ی‌‌واڵتانی‌‌ له‌گ����ه‌ڵ‌‌ هه‌ب����وه‌‌ جۆراوجۆری����ان‌ناوچه‌كه‌،‌ئه‌وه‌ی‌‌گرنگ‌بێت‌پێویسته‌‌دژی‌‌

یه‌كتر‌هاوكاریی‌‌ئه‌و‌واڵتانه‌‌نه‌بین.ئاوێن����ه‌:‌ره‌خن����ه‌ی‌‌ئ����ه‌وه‌ت‌ئاراس����ته‌‌ده‌كرێت‌كه‌‌زۆر‌ستایشی‌‌قاسمی‌‌سلێمانی‌‌ده‌كه‌ی����ت،‌به‌تایبه‌ت����ی‌‌له‌چاوپێكه‌وتن����ت‌له‌گه‌ڵ‌‌"هه‌مش����ه‌هری‌‌جه‌وان"،‌ئایا‌ناوبراو‌ئه‌وه‌‌ده‌هێنێت،‌له‌الیه‌ن‌تۆوه‌‌كه‌‌نوێنه‌ری‌‌ستایش����ی‌‌ به‌وجۆره‌‌ هه‌رێمیت،‌ حكومه‌تی‌‌

بكه‌یت؟نازم‌ده‌باغ:‌من‌راس����تییه‌كانم‌وتوه‌،‌من‌به‌درێژایی‌‌ته‌مه‌نم‌كه‌‌نوێنه‌رایه‌تییم‌كردوه‌‌ئه‌و‌سیفه‌تانه‌م‌له‌و‌پیاوه‌دا‌بینیوه‌‌به‌رامبه‌ر‌به‌یه‌كێتیی‌‌و‌پارتی‌،‌كاره‌كانی‌‌ئێران‌له‌عێراق‌به‌سه‌رپه‌رش����تیی‌‌ئه‌م‌پیاوه‌‌ده‌كرێن،‌ئه‌و‌به‌ڵێنانه‌ی‌‌كه‌‌داونی‌‌به‌الیه‌نه‌‌سیاسیه‌كانی‌‌كورد،‌كه‌‌ته‌مه‌نێكه‌‌له‌په‌یوه‌ندییه‌كاندا‌كار‌ده‌كه‌م‌هه‌موی‌‌جێبه‌جێ‌‌كردون.‌دیاره‌‌كه‌‌رۆژنامه‌نوس����ێك‌دێت‌و‌پرس����یاری‌‌ئه‌وه‌ت‌لێ����ده‌كات‌كه‌‌ناوبراو‌ئازای����ه‌،‌ده‌ڵێم‌به‌ڵێ‌‌ئازایه‌،‌رۆژنامه‌نوسه‌كه‌‌ده‌یكات‌به‌مانشێت،‌ئ����ه‌و‌پیاوێكه‌‌پابه‌نده‌‌به‌قس����ه‌كانی‌‌خۆی‌،‌

پیاوێكی‌‌ئه‌مه‌كداره‌.ئاوێنه‌:‌قاسمی‌‌س����لێمانی‌‌رۆڵی‌‌هه‌بوه‌‌له‌پاراس����تنی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌به‌رانبه‌ر‌

به‌داعش؟نازم‌ده‌باغ:‌من‌پێموایه‌‌قاسمی‌‌سلێمانی‌‌یانی‌‌كۆماری‌‌ئیس����المیی‌‌ئێ����ران،‌كۆماری‌‌ئیس����المیی‌‌ئێران‌له‌عێراقدا‌یانی‌‌قاس����می‌‌سلێمانی‌،‌هه‌ر‌به‌هۆی‌‌ئه‌و‌رۆڵه‌ی‌ئێستایه‌وه‌‌س����ه‌ركردایه‌تی‌‌ كوردس����تان،‌ له‌عێ����راق‌و‌سیاسیی‌‌كورد‌چه‌ندین‌نامه‌یان‌ناردوه‌‌بۆ‌كاربه‌ده‌س����تانی‌‌ئێران‌و‌سوپاسی‌‌ده‌كه‌ن،‌قاسمی‌‌س����لێمانی‌‌نه‌ك‌هه‌ر‌له‌كوردستان‌و‌عێراق‌به‌ڵكو‌له‌هه‌مو‌رۆژهه‌اڵتی‌‌ناوه‌ڕاستدا‌

رۆڵێكی‌‌گه‌وره‌و‌گرنگ‌ده‌بینێت.

‌ئا:‌نزار‌گزالی

نه‌وزاد‌هادی‌‌پارێزگاری‌هه‌ولێر‌له‌م‌گفتوگۆیه‌ی‌‌ئاوێنه‌دا‌سه‌باره‌ت‌

به‌ته‌قینه‌وه‌كه‌ی‌‌هه‌ولێر‌ده‌ڵێت‌"ئێستا‌لێكۆڵینه‌وه‌كان‌به‌رده‌وامن،‌بۆیه‌‌هه‌ر‌قسه‌یه‌كی‌دیكه‌ی‌زیاتر‌له‌سه‌ر‌ئه‌م‌بابه‌ته‌‌بكه‌ین‌ئه‌وه‌‌كار‌ده‌كاته‌‌سه‌ر‌

لێكۆڵینه‌وه‌كان‌و‌رێكارییه‌كانی‌ڵێكۆڵینه‌وه‌،‌با‌ئه‌مه‌‌بۆ‌ده‌زگا‌ئه‌منیه‌كان‌لێگه‌ڕێین".

ئاوێن���ه‌:‌بۆچ���ی‌‌چه‌ند‌جارێك���ه‌‌هه‌ولێر‌ده‌كرێته‌‌ئامانج‌و‌له‌ش���وێنی‌زۆر‌هه‌ستیاری‌

ئه‌م‌شاره‌دا‌ته‌قینه‌وه‌‌ده‌كرێت؟ن���ه‌وزاد‌ه���ادی:‌چونك���ه‌‌الی‌هه‌م���وان‌ئاشكرایه‌‌هه‌ولێر‌له‌ئێستادا‌شوێنێكی‌گرنگه‌‌تی���رۆر،‌هه‌روه‌ها‌ روبه‌روبونه‌وه‌ی‌ ل���ه‌ڕوی‌به‌ئاش���كرا‌راگه‌یه‌نراوه‌‌ك���ه‌‌وه‌ك‌بنكه‌یه‌ك‌هاوپه‌یمانی���ی‌نێوده‌وڵه‌تی���ی‌له‌هه‌ولێره‌وه‌‌جموجوڵ‌‌ده‌كات،‌رۆژانه‌‌پێش���مه‌رگه‌‌هه‌ر‌له‌كۆبانی���ه‌وه‌‌تا،‌جه‌له‌وال‌كه‌‌س���وپاس‌بۆ‌خ���وا‌ئازادكرا،‌له‌به‌ره‌كانی‌جه‌نگدان‌له‌گه‌ڵ‌داع���ش،‌له‌هه‌مانكاتدا‌هێ���زی‌هاوپه‌یمانان‌رۆژان���ه‌‌كه‌‌بۆردومان���ی‌مۆڵگه‌كانی‌داعش‌ده‌كه‌ن‌و‌زه‌بری‌كوش���نده‌یان‌پێده‌گه‌یه‌نن،‌ئه‌وه‌‌هه‌ولێر‌س���ه‌نته‌رو‌واجیهه‌ی‌ئه‌مانه‌یه‌،‌هه‌ر‌كاتێ���ك‌كه‌‌ناوی‌داعش‌ده‌برێت،‌تاكه‌‌ركابه‌رو‌تاكه‌‌شت‌كه‌‌به‌الیه‌نه‌‌پێچه‌وانه‌كه‌ی‌داعش‌داده‌نرێت،‌كوردو‌كوردستان‌و‌هه‌ولێر‌ده‌بێته‌‌چه‌قی‌قس���ه‌‌له‌س���ه‌ر‌كردن.‌ئیدی‌كه‌‌تۆ‌له‌و‌ش���ێوه‌‌جه‌نگه‌دا‌بیت‌پێشبینی‌ب���ه‌رده‌وام‌ ده‌كرێ���ت.‌ هاوش���ێوه‌‌ كاری‌تیرۆریس���تان‌هه‌وڵ���ی‌خۆی���ان‌داوه‌‌ك���ه‌‌ته‌قین���ه‌وه‌‌ببێت،‌بۆیه‌‌ك���ه‌‌ئه‌گه‌ر‌جاروبار‌ته‌قینه‌وه‌یه‌ك‌روده‌دات‌له‌م‌هه‌وڵدانه‌‌زۆرانه‌‌كه‌‌چه‌ندینجار‌هه‌ره‌س���یان‌پێهێنراوه‌،‌ئه‌وه‌‌ده‌ك���رێ‌به‌)خ���ه‌رق(‌ناوببرێ���ت،‌چونكه‌‌جیاوازیه‌كی‌زۆر‌هه‌یه‌‌له‌نێوان‌)ئیختیراق(و‌)خ���ه‌رق(‌ب���ه‌اڵم‌ده‌رئه‌نج���ام‌هه‌مو‌ئه‌و‌روداوانه‌ی‌كه‌‌رویانداوه‌،‌به‌دواداچونیان‌بۆ‌كراوه‌و‌هه‌مو‌رێوش���وێنێك‌گیراونه‌ته‌‌به‌ر،‌

ته‌نان���ه‌ت‌هه‌م���و‌ئه‌وانه‌ی‌ك���ه‌‌تێوه‌گالون‌ده‌زگاكانی‌ئاسایش‌توانیویانه‌‌ده‌ستگیریان‌ئه‌نجامبده‌ن.‌ له‌گه‌ڵ‌ لێپێچینه‌وه‌یان‌ بكه‌ن‌و‌دوب���اره‌‌ده‌ڵێ���م‌له‌ش���ه‌ڕداین‌و‌رون���ه‌‌كه‌‌ش���ه‌ڕه‌كه‌‌به‌رده‌وامییشی‌هه‌یه‌،‌هه‌ولێریش‌به‌حوكمی‌پێگه‌ی‌كۆمه‌اڵیه‌تیی‌و‌مه‌عنه‌ویی‌و‌جوگرافیی���ش‌جوڵه‌یه‌ك���ی‌زۆری‌له‌هه‌م���و‌ش���اره‌كانی‌كوردستان‌به‌س���ه‌ره‌وه‌‌هه‌یه‌،‌ته‌نان���ه‌ت‌له‌كه‌ركوكیش.‌ئه‌مه‌‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌ك���ه‌‌به‌هۆی‌بونی‌س���ه‌رجه‌م‌وه‌زاره‌ته‌كان‌و‌حكومه‌ت‌و‌په‌رله‌مان‌و‌كونس���ڵخانه‌كان،‌كه‌‌ئه‌مانه‌‌هه‌مویان‌وایانكردوه‌‌بارقورس���یه‌كی‌زۆر‌زیاتر‌به‌راورد‌له‌گه‌ڵ‌‌ش���اره‌كانی‌دیكه‌‌له‌سه‌ر‌هه‌ولێرو‌بازگه‌كانی‌ئه‌و‌شاره‌‌هه‌بێت،‌ئه‌مه‌‌جگ���ه‌‌له‌هاتنی‌ده‌یان‌خه‌ڵكی‌دیكه‌ی‌ده‌ره‌وه‌ی‌هه‌رێم���ی‌كوردس���تان.‌ئیتر‌كه‌‌ئه‌وان‌هه‌ولێر‌ده‌كه‌نه‌‌ئامانج،‌مه‌به‌س���تیان‌كردنه‌‌ئامانج‌و‌پێكانی‌كوردس���تانه‌،‌ئیدی‌رو‌ده‌كه‌نه‌‌ئه‌و‌شوێنانه‌ش‌كه‌‌داموده‌زگای‌گرنگ���ی‌ئه‌م‌واڵته‌ن،‌دام���وده‌زگای‌گرنگی‌

شاره‌كه‌ن.ئاوێنه‌:‌به‌ڕای‌ت���ۆ،‌جگه‌‌له‌و‌هۆكارانه‌ی‌ك���ه‌‌ئاماژه‌ت‌بۆ‌كردن،‌ئای���ا‌ئه‌مه‌‌ناچێته‌‌ئه‌منییه‌وه‌‌ درزی‌ كه‌مته‌رخه‌می���ی‌و‌ خانه‌ی‌

له‌م‌شاره‌دا؟به‌پێی‌ به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌،‌ ه���ادی:‌ نه‌وزاد‌ك���ه‌‌ ئه‌وان���ه‌ی‌ هه‌م���و‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌بۆ‌به‌هێزیی‌الیه‌نی‌ئه‌منیی‌ده‌ك���ه‌ن،‌هه‌مو‌ده‌رهاویش���ته‌كان‌ئه‌وپه‌ڕی‌ئه‌منیی���ه‌وه‌‌ ل���ه‌ڕوی‌ ئێم���ه‌‌ به‌توانای���ی‌ئاماژه‌م‌ پێش���تریش‌ وه‌كو‌ نیش���انده‌ده‌ن،‌بۆ‌كرد‌جیاوازیی‌هه‌ی���ه‌‌له‌نێوان‌)خه‌رق(‌له‌ده‌رئه‌نجامی‌سه‌دان‌هه‌وڵدانی‌تیرۆریستانه‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌‌ه���ه‌ره‌س‌و‌درزی‌ئه‌منیی.‌ته‌نانه‌ت‌ماوه‌ی���ه‌ك‌پێش‌ئێس���تا‌رۆژنامه‌نوس���ێكی‌به‌ریتانی���ی‌س���ه‌ردانیكردم،‌كاتژمێر‌)12(ی‌ش���ه‌و‌بو‌هات���ه‌‌پارێزگا،‌گوت���ی‌زیاتر‌له‌)12(‌كاتژمێره‌‌من‌له‌هه‌ولێرم،‌كه‌‌پێشتر‌له‌به‌ره‌كانی‌جه‌نگ‌بوم،‌له‌ناوچه‌كانی‌گوێرو‌ئه‌وبه‌ری‌زێ‌بوم،‌ئێستاش‌كه‌‌له‌ناو‌هه‌ولێر‌گ���ه‌ڕاوم‌عه‌قڵ���م‌ته‌قه‌بول‌ن���اكات،‌مۆڵ‌و‌

بازاڕه‌كان‌جمه‌یان‌دێت‌و‌داعش���یش‌له‌سه‌ر‌س���نورتانه‌،‌ئه‌و‌توانا‌ئه‌منی���ی‌و‌ئه‌و‌باوه‌ڕ‌به‌خۆبونه‌‌وه‌ك‌هه‌ر‌شارێكی‌ئه‌وروپا‌وایه‌،‌بیانیه‌كه‌‌وتی‌خه‌ڵكی‌له‌ئه‌وروپا‌ترس���یان‌له‌داعش‌هه‌یه‌‌ئێوه‌ش‌له‌چه‌ند‌كیلۆمه‌ترێكی‌به‌رانبه‌رتانن‌و‌ژیان‌به‌ئاس���ایی‌و‌پڕئاسایش‌گوزه‌ر‌ده‌كه‌ن.‌ئیدی‌بۆی���ه‌‌له‌ده‌رئه‌نجامی‌تیرۆریس���تان‌و‌ به‌رده‌وام���ی‌ هه‌وڵدان���ی‌هه‌وڵ���ی‌چه‌په‌اڵنه‌یان‌و‌له‌گ���ه‌ڵ‌‌هه‌مو‌ئه‌و‌بارقورسییانه‌ی‌ئێمه‌‌له‌به‌ره‌كانی‌جه‌نگ‌كه‌‌به‌رده‌وام‌شه‌هیدو‌بریندارمان‌هه‌یه‌،‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌شدا‌حكومه‌تی‌كوردستان‌و‌هه‌ولێریش‌وێ���ڕای‌بون���ی‌ژماره‌یه‌ك���ی‌زۆری‌ئ���اواره‌‌له‌ناوچه‌كه‌مان‌و‌قه‌یرانی‌دارایی‌و‌هه‌ڕه‌شه‌ی‌تیرۆریس���تان‌هه‌ر‌له‌س���ه‌ر‌پێ���ی‌خۆمان‌

وه‌ستاوین‌و‌توانیومانه‌‌روبه‌روی‌ئه‌و‌شه‌پۆله‌‌ناحه‌زمان‌ دوژمنان‌و‌ دژایه‌تی���ی‌ گه‌وره‌یه‌ی‌ببینه‌وه‌.‌ئاگادار‌بون‌كاتێك‌داعش‌له‌هه‌ولێر‌نزیكبوه‌وه‌‌ئێمه‌‌توانیمان‌خۆڕاگر‌بین‌وه‌ك‌حكوم���ه‌ت‌و‌الیه‌ن���ی‌ئاس���اییش‌و‌خه‌ڵكی‌خۆمان.‌راسته‌‌پاڵپشتیی‌نێوده‌وڵه‌تیی‌هه‌بو‌به‌اڵم‌ده‌رئه‌نجام‌به‌ئه‌وپه‌ڕی‌متمانه‌وه‌‌كاری‌خۆمان‌كردوه‌و‌ده‌یكه‌ین‌و‌هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌

باشیش‌بۆ‌الیه‌نی‌ئه‌منیی‌ئێمه‌‌كراوه‌.ئه‌مج���اره‌ی‌ له‌ته‌قینه‌وه‌ك���ه‌ی‌ ئاوێن���ه‌:‌هه‌ولێر‌زیاتر‌مه‌به‌س���ت‌پێكانی‌پارێزگار‌بو‌

یان‌پارێزگا‌به‌گشتیی؟نه‌وزاد‌ه���ادی:‌ئه‌مه‌ی‌‌ك���راوه‌،‌له‌پێش‌ده‌رگای‌پارێ���زگا‌ئه‌نجامدرا،‌ئیدی‌كه‌‌هاته‌‌به‌ر‌ده‌رگای‌پارێزگا‌هه‌ر‌ئامانجێكی‌هه‌بوبێت‌

تیرۆریس���تانه‌یه‌،‌ چه‌په‌ڵی‌ كارێك���ی‌ ئه‌وه‌‌ئه‌وه‌‌هێن���ده‌‌گرنگ‌كه‌‌مه‌به‌س���تی‌كێ‌بو‌هێنده‌ی‌ئه‌وه‌ی‌كاری‌كردۆته‌‌سه‌ر‌خه‌ڵك‌و‌دۆخی‌ش���اره‌كه‌‌لێكۆڵینه‌وه‌ش‌له‌روداوه‌كه‌‌

به‌رده‌وامه‌.ئاوێنه‌:‌خۆكوژه‌كه‌‌كورد‌بو؟

نه‌وزاد‌هادی:‌ئه‌وه‌‌داعش‌وای‌راگه‌یاندوه‌،‌كه‌سی‌دیكه‌‌ئه‌مه‌ی‌باس���نه‌كردوه‌،‌ئێستا‌په‌یوه‌ندیداره‌كان‌ الیه‌ن���ه‌‌ لێكۆڵینه‌وه‌كان‌و‌له‌كاره‌كانیان‌به‌رده‌وامن،‌بۆیه‌‌هه‌ر‌قسه‌یه‌كی‌دیك���ه‌ی‌زیاتر‌له‌س���ه‌ر‌ئ���ه‌م‌بابه‌ته‌‌بكه‌ین‌ئ���ه‌وه‌‌كار‌ده‌كاته‌‌س���ه‌ر‌لێكۆڵینه‌وه‌كان‌و‌رێكارییه‌كانی‌لێكۆڵین���ه‌وه‌،‌با‌جارێ‌‌ئه‌مه‌‌

بۆ‌ده‌زگا‌ئه‌منییه‌كان‌لێگه‌ڕێین.ئاوێنه‌:‌بۆچی‌‌له‌گه‌ڵ‌رودانی‌هه‌ر‌كارێكی‌تیرۆریستیی‌له‌هه‌ولێر،‌په‌نجه‌ی‌تۆمه‌ت‌بۆ‌

عه‌ره‌به‌‌نیشته‌جێبوه‌كان‌درێژ‌ده‌كرێت؟نه‌وزاد‌ه���ادی:‌بێگومان‌ك���ه‌‌روداوێكی‌نه‌خ���وازراو‌روده‌دات،‌گله‌ی���ی‌خه‌ڵك‌هه‌ر‌ده‌بێت،‌گله‌ی���ی‌روبه‌روی‌حكومه‌ت‌و‌گله‌یی‌دیكه‌شیان‌ده‌بێت،‌هه‌مومان‌ئه‌وه‌مان‌قبوڵه‌،‌هه‌وڵی‌حكومه‌تیش‌هه‌میش���ه‌‌رێگرییكردنه‌‌نه‌خ���وازراوو‌ ك���رداری‌ له‌دوباره‌بون���ه‌وه‌ی‌تێكده‌رانه‌،‌ئه‌ركی‌حكومه‌تیش‌پاراس���تنی‌ئه‌منیه‌تی‌هاواڵتیانه‌.‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌ی‌به‌رانبه‌ر‌ئاش���كرایه‌‌ ئه‌وه‌‌ ده‌گوترێت،‌ به‌عه‌ره‌به‌كان‌هاتنی‌ئه‌م‌هه‌مو‌خه‌ڵكه‌‌زۆره‌‌جا‌مه‌سیحیی‌بن‌یان‌عه‌ره‌ب‌یان‌هه‌ر‌نه‌ته‌وه‌یه‌كی‌دیكه‌،‌ئه‌مه‌‌خ���ۆی‌له‌خۆیدا‌هێزێك���ه‌‌بۆ‌هه‌رێمی‌كوردس���تان.‌ته‌نان���ه‌ت‌ئه‌گ���ه‌ر‌وتاره‌كه‌ی‌ئۆبام���ات‌له‌یادبێ���ت‌كاتێك‌ك���ه‌‌بڕیاریدا‌له‌رێگه‌ی‌هێرش���ی‌ئاس���مانیی‌بۆمببارانی‌داعش‌بكرێت‌و‌پاڵپشتیی‌كوردستان‌بكرێت،‌ئه‌وه‌‌زۆر‌به‌ئاشكرا‌ئاماژه‌ی‌به‌و‌مۆدێله‌‌كرد‌له‌كوردس���تان‌كه‌‌لێب���وردن‌و‌پێكه‌وه‌ژیانه‌،‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌بارقورس���ییه‌ی‌خۆی‌له‌ڕوی‌قه‌یرانی‌دارایی‌و‌تاد..‌ئه‌م‌هه‌مو‌خه‌ڵكه‌‌ئاواره‌ی‌حه‌واندۆته‌وه‌،‌ئه‌مه‌‌له‌ڕوی‌نێوده‌وڵه‌وتیی‌و‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ خوێندنه‌وه‌ی‌هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌و‌ پێش���كه‌وتو‌ دونی���ای‌گه‌وره‌ییه‌ك���ی‌زۆری‌خه‌ڵكی‌و‌كوردس���تان‌و‌

حكومه‌تی‌كوردس���تان‌نیش���انده‌دات،‌بۆیه‌‌ك���ه‌‌خه‌ڵكێكی‌ئ���اواره‌ی‌ع���ه‌ره‌ب‌هاتون‌ل���ه‌و‌ناوچانه‌ی‌كه‌‌ئێس���تا‌كه‌وتونه‌ته‌‌به‌ر‌ده‌ستی‌داعش‌یان‌ئه‌و‌ناوچانه‌ی‌كه‌‌شه‌ڕو‌كوش���تاریان‌تێدا‌هه‌ی���ه‌‌ناتوانین‌هه‌مویان‌به‌خه‌ڵكی‌خ���راپ‌ناوزه‌د‌بكه‌ین،‌یان‌بڵێین‌هه‌مویان‌باش���ن،‌له‌هه‌مو‌شوێنێك‌خه‌ڵكی‌ب���اش‌و‌خراپ‌هه‌ن،‌هه‌ر‌كه‌س���ێكیش‌دێته‌‌كوردس���تان‌دوای‌رێوشوێنی‌ئه‌منیی‌ئینجا‌دێت���ه‌‌هه‌رێم���ی‌كوردس���تان،‌مه‌س���ه‌له‌ی‌تاپۆك���ردن‌و‌ئه‌و‌ش���تانه‌ش‌دوای‌رێكاریی‌ئه‌منیی‌ئه‌وه‌‌ماده‌یه‌كی‌ده‌ستوریه‌،‌چونكه‌‌ئێمه‌‌تا‌ئێس���تا‌له‌چوارچێوه‌ی‌عێراقداین‌و‌پابه‌ندین‌به‌ده‌س���تور،‌دوات���ر‌ئه‌وانه‌‌زیاتر‌كار‌له‌پرۆژه‌ی‌وه‌به‌رهێنان‌ده‌كه‌ن،‌به‌نمونه‌‌ئێستا‌له‌توركیاو‌ئیمارات‌هه‌مو‌ئاسانكاریی‌بۆ‌وه‌به‌رهێن‌ده‌كه‌ن‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌یه‌كێك‌بچێت‌له‌وێ‌خانو‌یان‌ش���وقه‌‌یان‌موڵكێك‌بكڕێت‌ت���ا‌پاره‌‌بخاته‌‌ناو‌واڵته‌كه‌،‌له‌هه‌مو‌جیهان‌وایه‌.‌ئێس���تا‌توركیا‌هه‌رچی‌ئاسانكاریه‌‌بۆ‌ئه‌وان���ه‌ی‌‌ده‌كات‌كه‌‌بچن‌له‌وێ‌پاره‌‌بخه‌نه‌‌كار،‌ئیدی‌س���ه‌رمایه‌گوزاریی‌كوردس���تان‌و‌له‌و‌سه‌رمایه‌گوزاریه‌یه‌‌ به‌شێكی‌ هه‌ولێریش‌كه‌‌له‌باش���ورو‌ناوه‌ند‌هات���وه‌،‌به‌اڵم‌وێڕای‌ئه‌مانه‌‌ئێمه‌‌زیات���ر‌له‌چوارچێوه‌ی‌بڕوابون‌به‌پره‌نسیپی‌یارمه‌تیی‌لێقه‌وماوان‌و‌خه‌ڵكی‌ئ���اواره‌وه‌‌هات���وه‌،‌ئ���ه‌وه‌‌كلتورێكه‌‌كورد‌له‌س���ه‌ر‌ئاس���تی‌دونیا‌پێی‌ناسراوه‌،‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌ماده‌یه‌كی‌ده‌ستورییش���ه‌.‌هه‌روه‌ها‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌ئاماژه‌ش���م‌پێدا‌له‌سه‌ر‌ئاستی‌نێوده‌وڵه‌تیی‌زۆر‌به‌كارێكی‌مرۆڤانه‌و‌كارێكی‌گه‌وره‌‌له‌الی���ه‌ن‌هه‌رێمه‌وه‌‌له‌قه‌ڵه‌مده‌درێت.‌ئه‌منی���ی‌ رێوش���وێنی‌ پێویس���تیش‌ وه‌ك‌خۆمان‌گرتۆته‌به‌ر،‌هه‌روه‌ها‌ئه‌گه‌ری‌هه‌یه‌‌هاتنی‌ئ���اواره‌ی‌عه‌ره‌ب‌هه‌ر‌به‌رده‌وامبێت،‌به‌نمون���ه‌‌ئێس���تا‌دوای‌ناوچ���ه‌ی‌بێجی‌و‌ئه‌نبار‌ئاماده‌كاریی‌ده‌كرێت‌بۆ‌ئازادكردنی‌موس���ڵ،‌ره‌نگه‌‌له‌ده‌رئه‌نجامی‌ئه‌و‌شه‌ڕه‌ش‌خه‌ڵكانێكی‌دیكه‌ی‌موس���ڵ‌په‌ناببه‌نه‌‌به‌ر‌هه‌رێمی‌كوردس���تان.‌خه‌ڵكێكی‌زۆر‌ره‌نگه‌‌

له‌شاره‌كه‌‌هه‌ڵبێن.

3)454(‌سێشه‌ممه‌‌‌2014/11/25هه‌نوکه

نازم‌ده‌باغ:‌قاسمی‌‌سلێامنی‌واته‌‌كۆماری‌‌ئیسالمیی‌‌ئێران

حزبی‌‌دیموكرات‌له‌"نازم‌ده‌باغ"‌په‌سته‌"ستایشكردنی‌‌قاسمی‌‌سلێمانی‌‌نه‌بڕایه‌وه‌"

نه‌وزاد‌هادی:‌ئه‌گه‌ری‌‌هه‌یه‌‌هاتنی‌ئاواره‌ی‌عه‌ره‌ب‌هه‌ر‌به‌رده‌وامبێت

جیاوازیی‌هه‌یه‌‌له‌نێوان‌)خه‌رق(‌له‌ده‌رئه‌نجامی‌

سه‌دان‌هه‌وڵدانی‌تیرۆریستانه‌‌له‌گه‌ڵ‌‌هه‌ره‌س‌و‌درزی‌

ئه‌منیی

گۆڤاری‌‌"هه‌مشه‌هری‌‌جه‌وان"‌له‌پێشه‌كی‌‌چاوپێكه‌وتنیدا‌له‌گه‌ڵ‌‌نازم‌ده‌باغ‌ده‌ڵێ���ت‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌قاسمی‌‌سلێمانی‌‌باشتر‌بناسین‌چوینه‌‌سۆراغی‌‌نازم‌ده‌باغ،‌كه‌‌له‌م‌سااڵنه‌ی‌‌دواییدا‌چه‌ندینجار‌له‌كۆبون���ه‌وه‌ی‌‌جی���اوازدا‌ئه‌وی‌‌بینیوه‌،‌ده‌باغ‌له‌یه‌كه‌م‌رسته‌یدا‌وتی‌‌"ئێمه‌‌كوردستانمان‌هه‌یه‌،‌

ئێوه‌‌قاسمی‌‌سلێمانی‌".

هه‌مش���ه‌هری‌‌جه‌وان‌ده‌ڵێت،‌ئاش���نایی‌‌نوێن���ه‌ری‌‌حكومه‌تی‌‌ن���ازم‌ كوردس���تان‌ هه‌رێم���ی‌‌ده‌باغ‌له‌گه‌ڵ‌‌قاس���می‌‌سلێمانی‌‌كه‌‌ رۆژگارێك‌ ب���ۆ‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌نوێن���ه‌ری‌‌تاڵه‌بان���ی‌‌و‌یه‌كێتیی‌‌بوه‌‌ نیش���تیمانیی‌‌كوردس���تان‌له‌چاوپێكه‌وتنه‌كه‌دا‌ له‌ت���اران،‌به‌مجۆره‌‌باسی‌‌قاسمی‌‌سلێمانی‌‌

ده‌كات:

ئازایه‌،‌ س���لێمانی‌‌ "قاس���می‌‌نهێنی‌‌سه‌ركه‌وتن‌و‌ناوبانگی‌‌ئه‌و‌له‌ناو‌ موجاهی���ده‌،‌ ئازایه‌تییه‌.‌كۆش���ك‌دانانیش���ێت،‌له‌ئوتێله‌‌رازاوه‌كاندا‌نییه‌،‌له‌و‌فه‌رماندانه‌‌نییه‌‌كه‌‌خۆی‌‌دابنیش���ێ‌‌و‌ته‌نها‌فه‌رمان‌بدات،‌به‌ڵكو‌هه‌میش���ه‌‌راس���تگۆیه‌،‌ له‌مه‌یداندای���ه‌.‌كه‌س���ێك‌نییه‌‌له‌كوردستان‌كه‌‌ئه‌و‌بناس���ێت‌و‌ستایشی‌‌نه‌كات‌

چونكه‌‌راستگۆیه‌،‌كاتێك‌به‌ڵێن‌قسه‌ی‌‌ به‌ڵێن‌و‌ له‌س���ه‌ر‌ ده‌دات‌كاتێك‌ ه���ه‌ر‌ ئێمه‌‌ خۆیه‌ت���ی‌،‌له‌ئێ���ران‌گرفتێكم���ان‌هاتبێته‌‌چاوم���ان‌ ویس���تبێتمان‌ رێ‌‌و‌به‌وه‌زیرێك‌یان‌سه‌رۆك‌كۆماری‌‌ئێ���ران‌بكه‌وێت،‌ته‌نها‌له‌ڕێگه‌ی‌‌ئه‌وه‌وه‌‌توانیویمانه‌‌خێرا‌بگه‌ینه‌‌ئامانج.‌پیاوی‌‌به‌رپرسیارێتییه‌‌و‌خامه‌نه‌ئ���ی‌‌ئه‌وی‌‌به‌ش���ه‌هیدی‌‌

زیندو‌ناوبردوه‌.‌هێمن‌و‌خاكییه‌،‌نه‌دی���وه‌‌ به‌رپرس���ێكم‌ هی���چ‌ئ���ه‌و‌خاكیی‌‌بێت،‌ به‌ئه‌ندازه‌ی‌‌ل���ه‌زۆر‌س���ه‌فه‌ردا‌ك���ه‌‌هاوڕێی‌‌ئ���ه‌و‌بوم،‌هه‌میش���ه‌‌به‌جۆرێك‌ره‌فتاری‌‌ك���ردوه‌‌كه‌‌وه‌ك‌بڵێی‌‌من‌به‌رپرس���ی‌‌ئه‌و‌بم.‌له‌قسه‌و‌درێژداڕیی‌‌ خێرایه‌،‌ زۆر‌ كرداردا‌ك���ورت‌و‌ قس���ه‌كانی‌‌ ن���اكات‌و‌

به‌سودن".

‌نازم‌ده‌باغ‌له‌"هه‌مشه‌هری‌‌

جه‌وان"

نه‌وزاد‌هادی

هەنوکە(454( سێشه ممه 42014/11/25

"ئۆغلۆ" خه ون به زیندوكردنه وه ی پیاوه نه خۆشه كه ی عوسمانیه وه ده بینێت هه رێمی كوردستان گه ڕایه وه بۆ نێو باوه شی "عوسمانیه نوێكان"

ئا: محه مه د ره ئوف

توركه كان سه ره ڕای په یوه ندیی توندوتۆڵیان به حكومه تی هه رێم و پارتیه وه ،

له كاتی ته نگانه و ساته وه ختی هێرشی داعشدا به هانای هه ولێره وه نه هاتن، به اڵم

وه ك داود ئۆغلو ده ڵێت ئه وان ناشیانه وێت ده ست له خێرو بێری باشور هه ڵبگرن،

"هه رێمی كوردستان دوه م هاوبه شی بازرگانیی توركیایه له ئاستی جیهاندا،

زیاتر له 1500 كۆمپانیای توركیی له هه رێمدا تۆماركراوه ، زیاتر له 100 هه زار هاواڵتی

توركیاش له م هه رێمه دا كارده كه ن".

ئاڵوگۆڕی بازرگانیی ئه حم����ه د داود ئۆغڵۆ ك����ه به ئه ندازیاری په یوه ندی����ه توندوتۆڵه كان����ی نێوان هه رێم و توركیا داده نرێت، دوای تێپه ڕاندنی ماوه یه ك له ساردوسڕیی به هۆی هێرشی داعشه وه بۆ سه ر كوردستان و پشتكردنه هه رێم له الیه ن

توركیاوه ، هه فته ی رابردو جارێكی تر گه رم و گوڕییه كی خسته وه نێوه شاده ماره كانی ئه و په یوه ندیانه وه ، كه به پله ی یه كه م له س����ه ر بنه مای س����ودی ئاب����وری بنیاتنراوه ، وه ك داود ئۆغڵۆ له كتێبه ناوداره كه شیدا )قواڵیی ستراتیژیی( به ڕونیی ده ڵێت "ئێمه سیاسه ت

ده كه ین له پێناو ئابورییدا".داود ئۆغڵۆ له میانه ی س����ه ردانیدا بۆ الی بارزانی وه ك خۆی دركاندی یه كێك له س����ێ دۆس����یه گرنگه كان كه گفتوگۆیان له س����ه ر ك����ردوه مه س����ه له ی ئابوری����ی و بازرگانیی بوه ، هه رچه نده س����ه رۆك وه زیرانی توركیا ئاشكرایكرد كه قه باره ی بازرگانیی واڵته كه ی له گ����ه ڵ عێ����راق )12 ملی����ار دۆالره (و )8 ملیار دۆالر(ی له گه ڵ هه رێمی كوردس����تانه ، به اڵم به وته ی نێچیرڤان بارزانی س����ه رۆكی حكومه ت����ی هه رێمی كوردس����تان، قه باره ی ئاڵوگ����ۆڕی بازرگانیی هه رێمی كوردس����تان له گ����ه ڵ توركیا زیاتر ل����ه )11 ملیار دۆالر(ه ، به وته ی به رپرس����انی هه ولێریش نزیكه ی

)س����ێ هه زار( كۆمپانیای گ����ه وره و بچوكی توركیی له هه ولێردا سه رمایه گوزاریی ده كه ن. كه بڕه كه ی سااڵنه خۆی له )4 ملیار دۆالر( ده دات، كه هه مو ئاسانكارییه كیان بۆ كراوه تا س����ه رمایه كانیان له هه ولێ����ر بخه نه گه ڕو كه مترین باجیان له سه ر داده نرێت، هاوكات له هه رێمی توركیی����ه كان، كۆمپانیا داهاتی كوردس����تاندا نزیكه ی )٧ ملی����ار دۆالر(ه و ئه مه ش داهاتێكی زۆری بۆ ژێرخانی توركیا

تێدایه . هاتن����ی داود ئۆغڵۆ بۆ هه رێم به ش����ێكی بۆ ئه وه ده گه ڕێته وه كه روداوه كانی داعش كاریگه ریی خراپی له سه ر ئابوریی و بازرگانیی توركیا به گش����تیی و كۆمپانی����ا توركیه كانی هه رێم به تایبه ت گه یان����دوه ، چونكه هاتنی داع����ش جموجوڵ����ی بازرگانی����ی به رێژه ی به ڕوانینی چونكه كه مكردۆت����ه وه . )%50)ش����اره زایان ئه گ����ه ر پێش هاتن����ی داعش كاریگه ریی����ه خراپه ئابورییه كان بۆ س����ه ر توركیا 20% بوبێت، ئه وا به هۆی روداوه كانی

ئه مدوایی����ه كاریگه رییه كان بۆ نزیكه ی %60 به رزبونه ت����ه وه ، بۆیه س����ودی توركیا ته نیا له س����اغكردنه وه ی به رهه مه كان����ی نه ب����وه ، به ڵكو له و كۆمپانیایانه ش����ه كه به مه به ستی له كوردس����تان ده ك����ه ن. وه به رهێن����ان رو وه به رهێنان، ئام����اری دوایی����ن به گوێره ی نزیكه ی 20%ی پشكی وه به رهێنانی بیانیی هه رێمی كوردس����تان به ر توركیا كه وتوه كه

زیاتره له )ملیارێك و 100 ملیۆن( دۆالر.

خاڵی گومرگی برایم خه لیل خاڵی س����نوریی برایم خه لی����ل به یه كێك له خاله گرنگه كان����ی نێوان هه رێ����م و توركیا داده نرێ����ت، به تایبه ت له ب����واری په یوه ندیه ئابوریه كان����ی نێ����وان ه����ه ردوال، به جۆرێك له رابردودا پێش س����اڵی 2003 ته نها خاڵی گومرگی ئیبراهیم خه لیل توانای دابینكردنی به ش����ی زۆری موچ����ه و خه رجی����ی هه رێمی هه بوه ، به پێی زانیاریی رۆژنامه ی حوریه تی توركی����ی رۆژانه نزیك����ه ی )2 هه زارو 500( ئۆتۆمبیلی بارهه ڵگر له هه رێمی كوردستانه وه ده چن����ه توركیاو له توركیاوه ده چنه هه رێم و ئه م ژماره زۆره یش ئاماژه یه به و په یوه ندییه ئابوریی و بازرگانییه له بارو به هێزه كه له نێوان هه ولێرو ئه نقه ره دا هه یه . له ئێستاش����دا كه قه ب����اره ی ئاڵوگ����ۆڕی بازرگانی����ی هه رێمی كوردس����تان له گه ڵ ده ره وه دا زیاتر له )22 ملیار( دۆالره ، له گه ڵ توركیادا گه یشتوه ته (12 ملیار( دۆالرو له گه ڵ ئێران )4 ملیار( و ئه گه ر كۆی گش����تیی وه ربگری����ن به واڵتانی دیكه شه وه له )22 ملیار دۆالر( نزیكبوه ته وه ، ك����ه له رێ����ی خاله س����نورییه كانه وه یه ، خۆ ئه گه ر ته نها له )5%(ی ئ����ه و پاره یه بچێته گیرفان����ی حكومه ته وه ئ����ه وا ته نها داهاتی خاله س����نورییه كان نزیكه ی ) 1 ملیار و 500

ملیۆن دۆالر( ده بێت. له ئێستادا داهاتی رۆژانه ی خاڵی سنوریی ئیبراهی����م خه لیل – توركی����ا زیاتره له )2 ملی����ار دین����ار( وات����ا مانگان����ه )60 ملیار دین����ار( و س����ااڵنه ش )٧20 ملی����ار( دینار. ئه گه ر نیوه ش����ی بچێته گیرفانی توركیاوه ئه وا س����ااڵنه زیاتر ل����ه ) 350 ملیار دیناره (، ئه م����ه له كاتێكدا به پێی ئامێری یه كێتیی ه����اورده و ناردنكارانی هه رێمی كوردس����تان له ساڵی 2012 خاڵی گومرگی برایم خه لیل، هه رێمدایه تری گومرگه كانی له پێش����ه وه ی مۆڵه تی )1832( بازرگانییدا و له ئاڵوگۆڕی هاورده كردن����ی ل����ه و س����اڵه دا به خش����یوه به قه ب����اره ی )4 ملیار دین����ار(، له كاتێكدا به پێنج گومرگی تری هه رێم ته نیا )138٧(

مۆڵه تیان به خشیوه .

نه وت و غاز توركیاو هه رێم یه كده خاتگه وره ترین قه باره ی بازرگانیی له ئێستادا له نێ����وان هه رێم و توركیا، ن����ه وت و غازه كه داهاتێكی گه وره ده خاته خه زێنه ی توركیاو هه رێمه وه ، ئه و ئاڵوگۆڕه بازرگانیه زه به الحه كاریگه ری����ی راس����ته وخۆی له س����ه ر بواری سیاس����یی و دیپلۆماس����ییش دروستكردوه ، به جۆرێك ئه س����ته مه هه ردوال ده ستبه رداری ئ����ه و به رژه وه ندی����ه ئابوری����ه گه وره یه بن،

له كاتێكدا له هه رێمی كوردس����تان ئه و پرسه به ته واویی له ده س����تی پارت����ی و بارزانیدایه ، به پێ����ی به ڵگه نامه یه ك����ی ویكیلیك����س كه كۆبونه وه یه كی ئه مه ریكیه كانه له سه ر پرسی ن����ه وت له نێوان به رپرس����انی هه ولێرو به غدا له 3ی شوباتی 2010 باڵیۆزخانه ی ئه مه ریكا ئه وه یان خس����تۆته ڕو كه : بنه ماڵه ی بارزانی به توندیی ده س����تیانگرتوه به س����ه ر كه رتی نه وت����ی هه رێمداو ئاش����تی هه ورامیش وه ك

وه كیلی ئه وان وایه .له ئێستادا به پێی وته ی به رپرسانی هه رێم رۆژانه )300 هه زار به رمیل نه وت( له رێگه ی توركی����اوه ره وان����ه ی به ن����ده ری جه یهانی توركی����ا ده كه ن و له ئێستاش����دا بڕی )150 ه����ه زار به رمیل رۆژانه ( له رێگه ی س����ۆمۆوه ب����ۆ به نده ری جه یهانی توركی����ا ده نێررێت و بڕیاریشه له مانگی ش����وباتی 2015دا رۆژانه 500 هه زار به رمیل ن����ه وت ره وانه ی ده ره وه بكات، هاوكات بڕیاریش����ه ه����ه ر له رێگه ی توركی����اوه رۆژان����ه )600 ه����ه زار( به رمیل نه وتی كه ركوكیش له هه رێمه وه بۆ به نده ری جه یهانی توركیا ره وانه بكات. ئه مه سه ره ڕای ناردن����ه ده ره وه ی نه وت بۆ توركیا له رێگه ی ته نكه ره وه بۆ به نده ری توركیا میرسین، كه رۆژانه س����ه دان ته نكه ر نه وت ده گوازنه وه ، وات����ا به ر له ناردنه ده ره وه ی نه وت له رێگه ی بۆریه وه به پێی یه كێك ل����ه و به ڵگه نامانه ی كه س����ایتی )مه س����ه له ( باڵویكردوه ته وه ، وه زاره تی نه وت����ی به داهات����ی س����ه باره ت سامانه سروش����تیه كانی كوردستان، به پێی حكومه تی ناوه ندیی، حكومه تی خش����ته ی هه رێم له س����اڵی )2010(دا بڕی )2٧ ملیۆن ( به رمی����ل نه وتی به رهه مهێناوه و هه نارده ی توركی����ای كردوه ، ئه و ب����ڕه ش به هاكه ی به )ملیارێك و 939ملی����ۆن دۆالر( خه ماڵندوه ، له س����اڵی هاتوه ، تردا له به ڵگه نامه یه ك����ی (2011(دا حكومه ت����ی هه رێم، )68 ملیۆن به رمیل( نه وتی هه ن����ارده ی توركیا كردوه . له ساڵی )2012(شدا حكومه تی هه رێم بڕی (56 ملی����ۆن و ٧5٧ ه����ه زارو 4٧0( به رمیل

نه وتی بۆ توركیا هه نارده كردوه .هاوكات به وته ی ئاشتی هه ورامی، وه زیری

سامانه سروشتییه كان كه له مونته دای غازی ده ریای قه زوین له ئه س����ته نبوڵ پێشكه شی كردو وت����ی: له م����اوه ی )18( مانگ بۆ دو س����اڵی داهات����و، )10( ملیار مه تر س����ێجا غازی سروش����تیی به توركی����او له ماوه یه كی درێژخایه نیش����دا به ئه وروپ����ا ده فرۆش����ین. به وپێیه ش توركی����ا له رێگه ی نه وت و غازی هه رێمه وه ، سه ره ڕای جموجوڵی بازرگانیی و بوژاندنه وه ی ژێرخانی توركیا سااڵنه ده یان

ملیار دۆالر قازانج ده كات.

هه ژمونی كلتوری توركیا به سه ر هه رێمی كوردستانه وه

له پ����اڵ هه یمه ن����ه ی بازرگانی����ی توركیا له هه رێمی كوردستان، له ئێستادا كه لوپه ل و پێداویستیه كانی توركیا به ته واویی مۆنۆپۆڵی بازاڕه كان����ی هه رێمی����ان ك����ردوه و ته واوی مۆدێالتی ماڵ و ئۆفیس و دامه زراوه كان بون به توركیی، ته واوی جلوبه رگ و شمه كی بازاڕ بون به توركی����ی، ئه مه س����ه ره ڕای ئه وه ی ژماره یه ك����ی زۆری خوێندنگ����ه و كۆلێج����ی توركیی له هه رێمی كوردس����تان هه ن و په ره به زمانی توركیی ده ده ن، له ئێستاشدا دراماو له رێگ����ه ی كۆمپانیاكانی توركیه كان فیلمه گه وره یان هه یمه نه یه ك����ی دۆبالژكردن����ه وه ك����ردوه له س����ه ر خێ����زان و تاك����ی كوردیی به جۆرێك له رێگه ی ئه و درامایانه وه كه زیاتر له ش����وێنه گه ش����تیاریه كان به رهه مهێنراون ئامانجێكی دیكه ده پێكێت ئه ویش هاندانی خه ڵكی كوردس����تانه بۆ توركیا، به وپێیه ی داه����ات و بودجه ی گه وره ی توركیا پش����ت به گه ش����تیاریی ده به س����تێت و به وته ی داود ئۆغڵۆ س����ااڵنه زیاتر له 45 ملیۆن هاواڵتیی س����ه ردانی توركیا ده كه ن، ك����ه ئه گه ر هه ر تاكێ����ك )هه زار دۆالر(یش خه رج بكات ئه وا س����ااڵنه )45 ملی����ار دۆالر( ته نها له رێگه ی گه ش����تیاریه وه له توركیا ده خرێته گه ڕ، كه به شێكی زۆری هاواڵتیانی كوردستانیش بۆ گه شتیاریی رو له توركیا ده كه ن و پاره كانیان

له وێ ده خه نه گه ڕ . هه رێمی جارێكیت����ر ئۆغڵ����ۆ به هاتن����ی كوردس����تان گه ڕایه وه بۆ الی "عوس����مانیه نوێ����كان"، ئێس����تا ده س����ه اڵتدارانی هه رێم هێنده ی هه نگاوه ئابوریی و سیاس����یه كانیان روه و توركیای����ه هێن����ده روه و به غ����دا نیه ، هێنده ی ده یانه وێت په یوه ندیه سیاس����یی و بازرگانیه كانیان له گه ڵ توركیا په ره پێبده ن هێنده بای����ه خ به به غدا ناده ن، هه ربۆیه دور نیه له داهاتودا هه رێم ببێته وه به ویالیه تێكی س����ه ر به توركیا، وه ك چۆن تا ساڵی 1921 باش����وری كوردس����تان ویالیه تێكی س����ه ر

به عوسمانیه كان بو.

داود ئۆغلۆو نێچیرڤان بارزانی

ئا: ئاوێنه

هه یینی رابردو، له ده مه و نیوه ڕۆیه كی خۆره تاودا كه به هۆی ئاماده بونی داود ئۆغلۆوه له مزگه وتی جه لیل

خه یات بۆ نوێژی "جه ماعه ت"، زۆربه ی شاڕێكانی هه ولێر داخرابون، هاكان

فیدان خه ریكی زنجیره یه ك كۆبونه وه ی نهێندی بو له گه ڵ به رپرسانی ده زگا

ئه منیه كان، ئه و به ده سته ڕاست و سندوقی نهێنیه كانی ئه ردۆغان

داده نرێت و یه كێكیشه له سێ پیاوه به هێزه كه ی هه واڵگریی و كاری نهێنیی

له ڕۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا، له پاڵ قاسمی سلێمانی و به نده ر بن سوڵتان.

میدیاكان���ی توركیا به سه رس���امیه وه به دوای وه اڵمی ئه و پرسیاره دا ده گه ڕێن كه "هاكان فیدان ئیش���ی به هه ولێر چی

بو؟"ئه مه پرس���یارێكی بێ وه اڵمیشه بۆ ئه وان، ته نها ئ���ه وه نه بێت كه جه غت له وه ده كه نه وه هاكان فیدان س���ه رۆكی توركی���ی زنجیره یه ك ده زگای میت���ی كۆبونه وه ی نهێنیی له گه ڵ به رپرس���انی

ئه منی���ی ئه نجام���داوه ، له پێش���یانه وه مه سرور بارزانی كوڕی سه رۆكی هه رێم، به مه به س���تی هاوكاریی ئیستیخباراتیی

گۆڕینه وه ی زانیاریی .توركی���ی "رادی���كال"ی رۆژنام���ه ی له كاتێك���دا ك���ه جه غ���ت له گرنگی���ی ئاماده بونی فیدان ده كات له وه فده كه ی داود ئۆغلۆی س���ه رۆك وه زیردا، ئاماژه ب���ه وه ده كات ك���ه چونی پێش���مه رگه له هه رێمی كوردستانه وه له ڕێگه ی خاكی توركیاوه بۆ كۆبانی به سه رپه رش���تیی و چاودێریی میت���ی توركیی بوه و هاكان فیدانی���ش رۆڵی گرنگی تێ���دا بینیوه .

هه رچه نده ئه م رێگه دانه به پێش���مه رگه جێی ناڕه زایی س���وپای توركیاش بوه ، به وپێی���ه ی ك���ه دژ به هاوكارییكردنی به درێژكراوه ی له كۆبان���ی و په ی���ه ده ن

په كه كه ی ده زانن."هاكان فیدان" یه كێكه له بڕیاربه ده سته گرنگه كانی ئێس���تای ده وڵه تی توركیا، كه ئیداره ی چه ندین دۆسیه ی نهێنیی و گرنگی په یوه س���ت به عێ���راق و ئێران و سوریا و ئیسرائیل و رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست ده كات، واش���نتۆن پۆس���ت ل���ه زاری كاربه ده س���تانی ئه مه ریكی���ه وه ده ڵێت "فیدان ئه ندازیاری سیاس���ه تی ئێستای

توركیایه ".ئ���ه م پیاوه كه ته مه نی 46 س���اڵه و پێش���تر ئه فس���ه ری س���وپا و پاش���ان دیپلۆماتكار و راوێژكاری ئه ردۆغان بوه بۆ كاروباری ده ره وه و له ساڵی 2010ه شه وه ئه ركی به ڕێوه بردنی میتی پێسپێرراوه ، نزیكترین ئه ردۆغان و به ده سته ڕاس���تی كه س له ئه حمه د داود ئۆغلو داده نرێت، له چوار ساڵی رابردودا رۆڵێكی گه وره ی له سه رله نوێ رێكخستنه وه ی هه واڵگریی

توركییدا بینیوه .فیدان كه له دی���دی ئه مه ریكیه كانه وه یه كێكه له و كه سایه تیه كارایانه ی توانای

ئه نجامدانی چه ندین كاری نهێنیی هه یه ، رۆڵێكی گرنگی هه بوه له گواس���تنه وه ی چه ك بۆ به رهه ڵس���تكارانی س���وریی و سورییدا ئۆپۆزیسیۆنی له پڕچه ككردنی له ساڵی 2011ه وه به مه به ستی روخاندنی ئه سه د، هه روه ها له به هێزكردنی به ره ی

نوسره و سوپای ئازاددا.جۆرنال"ی س���تریت "وال رۆژنامه ی ئه مه ریك���ی ئام���اژه ب���ه وه ده كات كه له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا سێ كه سایه تی هه ن ل���ه كاری هه واڵگرییدا ده س���تی بااڵی���ان هه یه ، ك���ه ئه وانیش "میر به ن���ده ر بن س���وڵتان"ی باڵوێزی له ئه مه ریكاو س���عودیه پێشوی ده زگای پێش���وی س���ه رۆكی هه واڵگری���ی ئه و واڵته و قاس���می سلێمانی فه رمانده ی هێزی قودسی

س���وپای پاس���دارانی كۆماری ئیس���المیی ئێ���ران و هاكان فیدانی س���ه رۆكی ده زگای میتی توركیین. رۆژنامه كه ده ڵێت "ئه م س���ێ كه سه له وه زیرو سه رۆك وه زیرانی زیات���ر واڵته كانیش���یان ده ستیان ده ڕواو به هێزترن.

هاكان فیدان.. "قاسمی سلێمانی " توركیا

ئێستا ده سه اڵتدارانی هه رێم هێنده ی ده یانه وێت

په یوه ندیه سیاسیی و بازرگانیه كانیان له گه ڵ

توركیا په ره پێبده ن هێنده بایه خ به به غدا ناده ن

ئه و به ده سته ڕاست و سندوقی نهێنیه كانی ئه ردۆغان داده نرێت و یه كێكیشه له سێ پیاوه به هێزه كه ی هه واڵگریی و كاری نهێنیی

له ڕۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا، له پاڵ قاسمی سلێمانی و به نده ر بن سوڵتان

‌‌‌ئا:‌هـــانـــا‌چۆمانی‌

به‌هۆی‌‌ملمالنێی‌‌سیاسیی‌‌و‌حزبیه‌وه‌تائێستا‌ده‌سته‌ی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌

بۆ‌سێ‌لیژنه‌‌زیادكراوه‌كه‌ی‌‌په‌رله‌مانی‌كوردستان‌هه‌ڵنه‌بژێردراوه‌و‌

ئه‌وه‌ش‌كاروباری‌‌ئه‌و‌لیژنانه‌ی‌‌په‌كخستوه‌،‌چونكه‌‌سه‌رۆك‌جێگرو‌

بڕیارده‌ریان‌نیه‌.

ئه‌و‌ســـێ‌‌لیژنه‌یـــه‌‌بریتیـــن‌له‌لیژنه‌ی‌‌ناوچه‌كانـــی‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌هه‌رێم،كاروبـــاری‌‌په‌یوه‌ندییه‌كانـــی‌‌ په‌رله‌مان‌ولیژنـــه‌ی‌‌

ره‌وه‌ندی‌‌كوردیی‌.

باپیر‌كامیل‌سه‌رۆكی‌‌لیستی‌‌ئاراسته‌ی‌‌سێیه‌م‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند،‌"دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌په‌رله‌مانـــی‌‌كوردســـتان‌بڕیاریـــدا‌لیژنه‌‌هه‌میشه‌ییه‌كانی‌‌په‌رله‌مان‌له‌‌‌19لیژنه‌وه‌‌بكاته‌‌‌22لیژنه‌،‌ئه‌و‌سێ‌لیژنه‌‌زیادكراوه‌‌بڕیارده‌ره‌كه‌ی‌‌ ســـه‌رۆك‌وجێگرو‌ تائێستا‌ئـــه‌و‌ كاری‌‌ ئـــه‌وه‌ش‌ هه‌ڵنه‌بژێـــرراوه‌و‌

لیژنانه‌ی‌‌په‌كخستوه‌".

به‌وتـــه‌ی‌‌ناوبـــراو‌هۆكاری‌‌ســـه‌ره‌كی‌‌بـــۆ‌مانـــه‌وه‌ی‌‌ئـــه‌و‌لیژنـــه‌‌زیادكراوانه‌‌په‌یوه‌ندیـــی‌‌ ئێســـتای‌،‌ به‌وشـــێوه‌یه‌ی‌‌هه‌یه‌‌به‌ملمالنێـــی‌‌حزبیی‌‌كه‌‌"نه‌توانراوه‌‌ده‌سته‌ی‌‌ســـه‌رۆكایه‌تیان‌بۆ‌هه‌ڵبژێررێ‌و‌له‌ســـه‌ر‌كۆی‌‌لیژنـــه‌كان‌ڕێكنه‌كه‌وتون،‌الیه‌نـــه‌‌ به‌رێككه‌وتنـــی‌‌ ئه‌بێـــت‌ واتـــا‌چونكه‌‌ بن،‌ فراكسیۆنه‌كان‌ سیاسیه‌كان‌و‌پێشتر‌رێككه‌وتن‌له‌ســـه‌ر‌‌19لیژنه‌‌بوو‌ئێســـتا‌بۆته‌‌‌25لیژنه‌‌كه‌‌له‌وانه‌‌‌3لیژنه‌‌هه‌میشه‌یین،‌واتا‌‌22لیژنه‌‌و‌‌3لیژنه‌شیان‌

كاتیین".هـــاوكات‌ئه‌نـــه‌س‌محه‌مه‌د‌شـــه‌ریف‌ئه‌ندامی‌‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یانـــد،‌"دوای‌‌زیادكردنی‌‌ئه‌و‌لیژنانه‌‌

نه‌توانـــراوه‌‌ده‌ســـته‌ی‌‌ســـه‌رۆكایه‌تیان‌بـــۆ‌هه‌ڵبژێررێت،‌به‌هـــۆی‌‌رێكنه‌كه‌وتنی‌‌الیه‌نه‌‌سیاسیه‌كان‌ئه‌وه‌ش‌په‌كی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌خســـتوه‌‌كه‌‌لیژنه‌كان‌بتوانـــن‌كاره‌كانی‌‌خۆیان‌ده‌ستپێبكه‌ن‌و‌بكه‌ونه‌سه‌ر‌سكه‌ی‌‌

خۆیان".یه‌كالكردنـــه‌وه‌ی‌‌ پێیوایـــه‌‌ ئه‌نـــه‌س‌ئـــه‌و‌بابه‌تـــه‌‌په‌یوه‌ســـته‌‌به‌رێككه‌وتنی‌‌تائێســـتا‌ الیه‌نه‌‌سیاســـیه‌كانه‌وه‌،"به‌اڵم‌هه‌ڵنه‌بژێـــرراوه‌و‌ بـــۆ‌ ســـه‌رۆكایه‌تیان‌چـــاوه‌ڕوان‌ده‌كرێت‌له‌چه‌ند‌رۆژی‌‌داهاتو‌هه‌ڵببژێررێـــن‌و‌ ســـه‌رۆكایه‌تیانه‌‌ ئـــه‌و‌لیژنه‌كان‌بكه‌ونه‌‌سه‌ر‌كاری‌‌خۆیان،به‌اڵم‌به‌هـــۆی‌‌ناكۆكیـــی‌‌الیه‌نه‌‌سیاســـیه‌كان‌

هێشتا‌رێككه‌وتن‌نه‌كراوه‌".له‌الیه‌ن‌خۆیشـــیه‌وه‌‌ئایـــدن‌مه‌عروف‌ســـه‌رۆكی‌‌لیســـتی‌‌جه‌بهه‌ی‌‌توركمانیی‌‌عێراقی‌‌بۆ‌ئاوێنه‌‌باســـی‌‌لـــه‌وه‌‌كرد‌كه‌‌"ســـه‌ره‌تا‌ئـــه‌وان‌بڕیـــارده‌ری‌‌یه‌كێـــك‌له‌لیژنه‌كانیـــان‌بـــۆ‌ئێمه‌‌دانابـــو،‌به‌اڵم‌قبوڵمان‌نه‌كرد‌چونكه‌‌ئێمه‌‌نه‌مانویســـت‌به‌هۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌به‌شـــیاومان‌نه‌ده‌زانی‌‌بۆ‌خۆمان‌و‌تاكو‌ئێستاش‌رێككه‌وتن‌نه‌كراوه‌‌بۆ‌هه‌ڵبژاردنی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌ئه‌و‌لیژنانه‌،‌ئـــه‌وه‌ش‌به‌هـــۆی‌‌رێككنه‌كه‌وتنی‌‌الیه‌نه‌‌سیاســـیه‌كان‌و‌‌5فراكســـیۆنه‌‌گه‌وره‌كان‌

له‌ناو‌په‌رله‌ماندا".به‌پێی‌‌وتـــه‌ی‌‌ئـــه‌و‌په‌رله‌مانتاره‌،‌تا‌ئه‌و‌پێنج‌فراكســـیۆنه‌‌ڕێكنه‌كه‌ون‌له‌سه‌ر‌هه‌ر‌لیژنه‌و‌ده‌ســـته‌یه‌ك،‌ناتوانرێت‌هیچ‌ده‌ســـته‌ی‌‌ ده‌ســـتبه‌كاربێت‌و‌ لیژنه‌یه‌ك‌ســـه‌رۆكایه‌تی‌‌بـــۆ‌هه‌ڵبژێررێت‌بۆیه‌‌ئه‌و‌لیژنانـــه‌ش‌به‌هۆی‌ئـــه‌و‌ڕێكنه‌كه‌وتنه‌وه‌‌

وایان‌به‌سه‌ر‌هاتوه‌.

عه‌لی‌‌ محه‌مـــه‌د‌ خۆیشـــیه‌وه‌‌ له‌الیه‌ن‌یاسین‌وته‌بێژی‌‌فراكسیۆنی‌‌زه‌رد‌ده‌ڵێت،‌"من‌كاندیدم‌بۆ‌یه‌كێك‌له‌ســـه‌رۆكایه‌تی‌‌ئه‌و‌لیژنانه‌‌به‌اڵم‌به‌هـــۆی‌‌رێكنه‌كه‌وتنی‌‌الیه‌نه‌‌سیاسیه‌كان‌تاكو‌ئێستا‌ئه‌و‌لیژنانه‌‌هه‌ڵبژاردنی‌‌ســـه‌رۆكایه‌تیان‌بۆ‌نه‌كراوه‌و‌هه‌ڵنه‌بژێرراون،گوشـــارێكی‌‌زۆریش‌هه‌یه‌‌

به‌اڵم‌بێسود‌بوه‌".

لیژنانه‌‌ ئـــه‌و‌ په‌رله‌مانتاران‌ به‌وتـــه‌ی‌‌گرنگیـــی‌‌تایبه‌تیان‌هه‌یـــه‌‌بۆ‌په‌رله‌مان‌و‌ده‌توانن‌كاری‌‌گرنگ‌بكه‌ن،‌به‌اڵم‌چونكه‌‌پێشـــتر‌رێككه‌وتـــن‌ته‌نیا‌له‌ســـه‌ر‌19 لێژنه‌‌هه‌میشـــه‌ییه‌كه‌‌بوه‌،‌كه‌‌ئێستاش‌بوه‌‌به‌‌‌22لیژنه‌ی‌‌هه‌میشـــه‌یی‌،‌دیسان‌پێویست‌ده‌كات‌به‌رێككه‌وتن‌بێت‌له‌نێوان‌فراكســـیۆنه‌كان،‌به‌اڵم‌به‌هـــۆی‌‌ملمالنێ‌فراكســـیۆنه‌كان‌ نێـــوان‌ سیاســـیه‌كانی‌

سه‌رۆك‌و‌جێگرو‌بڕیارده‌ر‌بۆ‌ئه‌و‌لیژنانه‌‌هه‌ڵنه‌بژێرراون.

5(454(‌سێشه‌ممه‌‌2014/11/25په‌رله‌مان

ملمالنێی سیاسیی رێگره له دانانی سه رۆكایه تی

سێ لیژنه ی په رله مان

له‌په‌رله‌مانه‌وه‌

ئه‌رکی‌چاودێریی‌په‌رله‌مان‌‌‌د.شێرکۆ‌حەمەئەمین‌قادر*

کاتێک‌کابینەی‌هەشتەمی‌حکومەتی‌هەرێمی‌پەرلەمان‌و‌ لە1٨|٦|2014هاتـــە‌ کوردســـتان‌کارنامەی‌خـــۆی‌خوێندەوە،‌کە‌ڕەنگدانەوەی‌کابینەکەیە‌و‌ بەشداربوەکانی‌ الیەنە‌ بەرنامەی‌لەســـەرکرابێت،بەوپێیەی‌ ڕێکكەوتنی‌ دەبێت‌وترائـــەم‌ فراوانـــە،‌ بنکـــە‌ حکومەتەکـــە‌

کابینەیە،حکومەتی‌هاواڵتیی‌دەبێت.گرنگەکانـــی‌ ئاشکراشـــەیەکێک،لەئەرکە‌یاساداناندا،چاودێریی‌ ئەرکی‌ پەرلەمان،لەپاڵ‌ئـــەم‌ جێبەجێکردنە،بێگومـــان‌ دەســـەاڵتی‌گـــەورەی‌ بەشـــێکی‌ چاودێرییکردنـــەش،‌جێبەجێکردنـــی‌ چۆنییەتـــی‌ چاودێریـــی‌بەرنامـــەی‌کابینەکەیـــە،‌بەداخـــەوە‌بەهۆی‌دابەشـــبونی‌حزبیـــی‌و‌ژمـــارەی‌کورســـیی‌بەگشتیی،لەئەرکی‌ پەرلەمان،‌ ناو‌ الیەنەکانی‌کارا‌ کوردســـتان‌ چاودێرییداپەرلەمانـــی‌ئەندامێکی‌ متمانەلەهیـــچ‌ نەبوە،بەتایبەتـــی‌

دەسەاڵتی‌جێبەجێکردن‌وەرنەگیراوەتەوە.بەوپێیەی‌ئـــەم‌کابیینەیەپێچەوانەی‌کابینەی‌پێشـــو‌ئۆپۆزســـیۆنێکی‌کارای‌تێدانییە،لەم‌روەوە‌ئەرکـــی‌چاودێریـــی‌پەرلەمان‌بەراورد‌بەخولـــی‌پەرلەمانـــی‌پێشـــو،‌چەنـــد‌جار‌گرنگتـــر‌دەبێـــت.‌ئـــەم‌ئەرکەش‌بەشـــێکی‌زۆری‌پەیوەندیـــی‌بەلیژنـــەکان‌و‌کاراییـــان‌و‌چۆنییەتـــی‌کارکردنیانـــەوە‌هەیە،واتە‌ببێت‌کۆبونـــەوەو‌بەدواداچون‌و‌بانگردنی‌ئەندامانی‌ئەنجومەنـــی‌وەزیـــران،‌بـــۆ‌نـــاو‌لیژنەکان‌و‌زۆر‌ پەرلەمانیـــش‌ دانیشـــتنەکانی‌ بۆنـــاو‌گرنـــگ‌و‌بەبایەخ‌دەبێت‌و‌لێـــرەوه‌‌کاری‌تیم‌و‌پێکەوەیـــی‌و‌هەوڵـــی‌لیژنەکانـــی‌پەرلەمان‌دەردەکەوێت،‌کە‌رۆحـــی‌کاری‌پەرلەمانییە.‌لیژنەکانی‌پەرلەمان،ئەو‌بەشـــەی‌پەرلەمانن‌کەبەشـــێوەیەکی‌ڕاســـتەوخۆ‌پەیوەندییـــان‌لەگەڵ‌دەسەاڵتی‌جێبەجێکردن‌هەیە،‌لەهەمو‌جومگەکاندا،‌بۆیە‌زۆر‌گرنگە‌لەدانیشتنەکانی‌پەرلەمان‌زیاتـــر‌بایەخی‌پێبدرێت‌و‌کارەکانی‌بـــۆ‌ڕای‌گشـــتیی‌باڵوبکرێتـــەوەو‌ســـه‌نگ‌و‌قورســـایی‌زیاتری‌بخرێتە‌ســـەر،‌ســـەرباری‌ئەمانەششـــیاوترە‌لیژنەکان‌پێکەوە‌سەردانی‌مەیدانی‌شـــوێن‌و‌دامەزراوەکانی‌دەســـەاڵتی‌دواتر،لەکۆبونەوەی‌ بکـــەن‌و‌ جێبەجێکـــردن‌حکومەت‌ پەیوەندیـــداری‌ الیەنـــی‌ لیژنـــەدا‌بانگـــی‌لیژنـــە‌بکرێـــت‌و‌کارەکان‌بەجۆرێک‌بڕۆن‌کەدەســـەاڵتی‌جێبەجێکـــردن‌بەڕونیی‌بزانێتپەرلەمان‌بەشـــێوەیەکی‌بەردەوام‌و‌کارا‌ئەرکـــی‌چاودێریـــی‌خۆی‌جێبەجێـــدەکات‌و‌پرســـینەوە‌دەکات‌و‌کەمتەرخەمان‌و‌ئەوانەی‌بەرێـــکاری‌ بەرپرســـیارێتیدانین،‌ لەئاســـتی‌پەرلەمانیی‌ئـــەوەی‌پەیڕەوی‌ناوخۆ‌دایناوە،‌

مامەڵەیلەتەکدا‌دەکرێت.خاڵێکی‌دی‌زۆر‌گرنگە‌لەئێستادا‌قسەیلەسەر‌حکومەتـــی‌ لەبابەتـــی‌ بریتییـــە‌ بکرێـــت،‌بنکە‌ حکومەتی‌ لەکارنامـــەی‌ هاواڵتیی،کـــە‌فروانداشـــوێنی‌ســـەرەکیی‌گرتبو،‌بەوپێیەی‌بەگشتیی‌هێزەکانی‌هەرێمی‌کوردستان‌بەپێی‌ژمارەی‌دەنگ‌و‌کورســـییەکانیان‌بەشـــداری‌

حکومەتن.بەئەرکی‌ ببەســـتمەوە‌ مەبەســـتمەئەم‌خاڵە‌چاودێریی‌پەرلەمانیی،‌‌ئەگەر‌وردی‌بکەینەوه‌‌بۆ‌بواری‌پەروەردەو‌خوێندنی‌بااڵ،‌بەندەش،وەک‌ئەندامێکـــی‌لیژنەی‌پەروەردەو‌خوێندنی‌بااڵو‌بەتایبەتی‌ لەپەرلەمان،‌ زانستیی‌ توێژینەوەی‌ئێســـتاو‌لەدوای‌ســـاڵی‌‌2009کە‌بزوتنەوەی‌گـــۆڕان‌دەرکـــەوت‌و‌دواتریش‌ئۆپۆزســـیۆنی‌پەرلەمانیـــی‌چوە‌ناو‌پەرلەمـــان،‌بڕوام‌وایه‌‌دەستێوەردانی‌حزبیی‌زیاترو‌زەقتر،‌لەسااڵنی‌نـــەوەدەکان‌دەرکەوتەوە،‌تەنانەت‌گەیشـــتە‌سزای‌سیاسییش،‌لەمڕوەوە‌ئەرکی‌لیژنەکانی‌پەرلەمان‌و‌لەم‌بوارەشـــدا‌لیژنەی‌پەروەردەو‌خوێندنی‌بااڵیەکەبەوردیی‌چادێریی‌حکومەت‌بکات‌و‌نەهێڵێت‌که‌ســـانێک‌یـــان‌حزبێک،‌بۆ‌هەرمەبەســـتێک‌بێـــت،‌دەســـت‌وەربداتەناو‌کەرتی‌پـــەروەردەو‌خوێندنـــی‌بااڵوە،چونکە‌ئەمەلەالیەکـــەوە‌گیانی‌داهێنـــان‌و‌کێبڕکێی‌زانســـتیی‌دەکوژێـــت‌و‌له‌الیەکی‌دیكه‌شـــەوە‌ئینتیمای‌نیشـــتیمانیی‌و‌خۆشەویستیی‌خاک‌حزبیی‌و‌ ئینتیمـــای‌ لەشـــوێنی‌ لەناودەبات‌و‌کەســـی‌بەهێز‌دەکات،‌کەســـەرئەنجام‌زیانی‌نەتەوەسازیی‌ ئایندەسازیی‌و‌ گەورەبەپرۆسەی‌کوردســـتان‌و‌ ســـاڵ‌ چەندین‌ دەگەیەنێـــت‌و‌پرۆسەی‌دیموکراسیی‌و‌دروستکردن‌و‌بنیاتنانی‌‌زانکۆی‌نیشـــتیمانیی‌دوادەخـــات‌و‌نەوەکان‌توشی‌نائومێدیی‌ده‌كات‌و‌بیرکردنەوە‌لەواڵت‌بەتایبەتیی‌ بژاردەیـــان،‌ دەکاتە‌ جێهێشـــتن‌لەئێســـتادا‌باســـی‌گۆڕینی‌راگری‌فاکەڵتی‌و‌ســـەرۆک‌ســـکوڵ‌و‌ســـەرۆک‌بەش‌و‌تەنانەت‌ســـەرۆک‌زانکۆش‌دەکرێـــت،‌دەبێت‌بنەمای‌حکومەتی‌هاواڵتیی‌بچەســـپێتنەک‌حکومەتی‌حزبیی،‌بۆئەمەش‌پێویستە‌پەرلەمان‌تەواوی‌دەسەاڵتی‌چاودێریی‌خۆی‌جێبەجێ‌بکات.

*‌په‌رله‌مانتاری‌فراکسیۆنی‌گۆڕان

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌‌په‌رله‌مانتاران‌ده‌ینوسن

parlaman.awene@gmail.com

‌‌‌ئا:‌هـــانـــا‌

له‌م‌خوله‌ی‌‌په‌رله‌ماندا‌كه‌متر‌ره‌چاوی‌‌ئه‌وه‌‌ده‌كرێت‌كه‌‌

له‌كاتیتاوتووكردنی‌‌پڕۆژه‌‌یاساكاندا،‌وه‌زیره‌‌په‌یوه‌ندیداره‌كانیش‌ئاماده‌ی‌‌

دانیشتنه‌كان‌بن،به‌پێچه‌وانه‌ی‌‌خوله‌كانی‌‌پێشوتری‌‌په‌رله‌مان‌كه‌‌زۆرینه‌ی‌‌جار‌وه‌زیره‌كان‌ئاماده‌ی‌‌

دانیشتنه‌كان‌ده‌بون.

په‌رله‌مانــــی‌‌ چواره‌مــــی‌‌ له‌خولــــی‌‌كوردســــتان،‌هه‌ندێك‌یاسای‌‌گرنگ‌بێ‌په‌یوه‌ندیداره‌كان‌ وه‌زیــــره‌‌ ئاماده‌بونی‌‌نمونــــه‌ش‌ نزیكتریــــن‌ تاوتووكــــراون،‌له‌كاتی‌‌یاسای‌‌به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌‌تیرۆرو‌په‌ســــه‌ندكردنی‌‌پڕۆژه‌‌یاسای‌‌بودجه‌ی‌‌حزبــــه‌كان،‌وه‌زیــــری‌‌ناوخــــۆو‌دارایی‌‌

ئاماده‌نه‌بون‌له‌په‌رله‌مان.

له‌وباره‌یه‌وه‌‌د.‌به‌هار‌مه‌حمود‌جێگری‌‌ســــه‌رۆكی‌‌لیژنه‌ی‌‌یاســــایی‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یانــــد،‌"به‌حوكمی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌په‌یڕه‌وی‌‌ناوخــــۆ‌هێشــــتا‌ڕێكنه‌خــــراوه‌،‌بۆیــــه‌‌نه‌توانــــراوه‌‌وه‌ك‌پێویســــت‌وه‌زیره‌كان‌یاســــاكان‌ پڕۆژه‌‌ تاوتووكردنی‌‌ له‌كاتی‌‌ئاماده‌ببن‌و‌ئه‌وانیش‌به‌شــــداریی‌‌بكه‌ن‌له‌وانه‌یــــه‌‌ ئــــه‌وه‌ش‌ له‌گفتوگۆكانــــدا،‌كه‌موكوڕیــــی‌‌دروســــت‌بــــكات‌له‌كاتی‌‌

تاووتوكردنی‌‌پڕۆژه‌‌یاساكاندا"

ئه‌و‌دان‌به‌وه‌شدا‌ده‌نێت‌كه‌‌له‌وانه‌یه‌‌"كه‌مته‌رخه‌میــــی‌‌كرابێــــت‌له‌داواكردنی‌‌ئاماده‌بونــــی‌‌وه‌زیــــری‌‌په‌یوه‌ندیدار‌به‌و‌پڕۆژه‌‌یاســــایه‌ی‌‌كه‌‌گفتوگۆی‌‌له‌ســــه‌ر‌

ده‌كرێت،‌ئێمــــه‌‌له‌كاتی‌‌جێبه‌جێكردنی‌‌پڕۆژه‌‌یاســــای‌‌روبه‌روبونــــه‌وه‌ی‌‌تیرۆر‌په‌یوه‌ندییمــــان‌كــــرد‌به‌وه‌زیری‌‌ناوخۆ‌كــــه‌‌ئاماده‌بێت‌له‌دانیشــــتنه‌كه‌،‌به‌اڵم‌ئاســــایش،‌ نوێنه‌ری‌‌ هاتبوو،‌ نوێنه‌ری‌‌ئه‌وه‌ش‌توشی‌‌گرفتی‌‌یاسایی‌‌كردبوین،‌

چونكــــه‌‌به‌پێی‌‌یاســــا‌جگــــه‌‌له‌وه‌زیر‌كه‌ســــی‌‌تر‌ناتوانێت‌قســــه‌بكات‌له‌ناو‌هۆڵــــی‌‌په‌رله‌مان،‌ته‌نیــــا‌وه‌زیروئه‌ندام‌

په‌رله‌مانه‌كان‌ده‌توانن".

هاوكات‌گۆران‌ئازاد‌ئه‌ندامی‌‌لیژنه‌ی‌‌

یاسایی‌‌له‌فراكســــیۆنی‌‌سه‌وز‌بۆ‌ئاوێنه‌‌ده‌ڵێــــت،‌"له‌خولــــی‌‌پێشــــودا‌یه‌كێك‌له‌گرنگترین‌كاره‌كانی‌‌په‌رله‌مان‌ئه‌وه‌بو‌كه‌‌هه‌ر‌پرۆژه‌‌یاسایه‌ك‌تاووتوده‌كرا‌یان‌ده‌خرایه‌‌گفتوگۆوه‌‌وه‌زیری‌‌تایبه‌ت‌به‌و‌پرســــه‌‌ئاماده‌‌ده‌بو،‌به‌اڵم‌له‌م‌خوله‌دا‌ئه‌وه‌‌ره‌چاوناكرێت‌و‌وه‌زیر‌بانگناكرێت،‌بــــه‌رده‌م‌ ده‌خاتــــه‌‌ كێشــــه‌‌ ئــــه‌وه‌ش‌یاساكانه‌وه‌،‌ئه‌م‌خوله‌‌نه‌یتوانیوه‌‌وه‌ك‌پێویست‌ســــه‌ركه‌وتوبێت،‌ئه‌گه‌ر‌وه‌زیر‌له‌دانیشــــتنێكی‌‌تایبه‌ت‌به‌خۆی‌‌ئاماده‌‌نه‌بێت‌چــــۆن‌ده‌توانرێت‌ئه‌و‌یاســــایه‌‌

سه‌ركه‌وتوبێت؟".

فه‌خره‌دیــــن‌ خۆیشــــیه‌وه‌‌ له‌الیــــه‌ن‌قادر‌ســــكرتێری‌‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌"له‌زۆربــــه‌ی‌‌ راگه‌یانــــد،‌ به‌ئاوێنــــه‌ی‌‌دانیشــــتنه‌كان‌وه‌زیر‌ئاماده‌بوه‌و‌قسه‌ی‌‌خۆی‌‌هه‌بــــوه‌‌له‌و‌بــــواره‌و‌باشــــترین‌نمونه‌شــــمان‌لیژنه‌ی‌‌بااڵی‌‌نه‌وت‌و‌گاز‌بوه‌‌كه‌‌ســــه‌رۆك‌و‌جێگری‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌وه‌زیــــران‌و‌وه‌زیرانی‌‌په‌یوه‌ســــتدار‌به‌و‌بابه‌تــــه‌وه‌‌ئاماده‌یبــــون،‌له‌وانه‌یه‌‌وه‌ك‌پێویست‌نه‌بوبێت‌به‌اڵم‌په‌یوه‌ندیی‌‌نێوان‌حكومــــه‌ت‌ئه‌م‌خولــــه‌ی‌‌په‌رله‌مان‌زۆر‌باشه‌و‌له‌هه‌مو‌ڕوه‌كانه‌وه‌‌یه‌ك‌دیدگای‌‌هاوبه‌ش‌هه‌یه‌‌بــــۆ‌بابه‌ته‌كان‌و‌ئه‌وه‌ش‌سه‌ركه‌وتنی‌‌حكومه‌ت‌و‌په‌رله‌مان‌زیاتر‌

ده‌كات".

ئــــه‌و‌نمونــــه‌ی‌‌زیاتــــر‌بــــۆ‌وته‌كانی‌‌"وه‌زیــــری‌‌ ده‌ڵێــــت،‌ ده‌هێنێتــــه‌وه‌و‌پێشمه‌رگه‌‌ئاماده‌بو‌كاتێ‌بڕیاری‌‌ناردنی‌‌هێــــز‌درا‌بۆ‌كۆبانی،‌وه‌زیری‌‌په‌روه‌رده‌‌ئاماده‌بو،‌ئه‌مانه‌ش‌به‌شێكن‌له‌و‌یاسایه‌‌

كه‌‌وه‌زیری‌‌په‌یوه‌ســــتدار‌به‌بابه‌ته‌كه‌وه‌‌ئه‌بێــــت‌ئاماده‌بێــــت،‌چونكــــه‌‌ئــــه‌وه‌‌ئه‌ركێكی‌‌ســــه‌ره‌كی‌وه‌زیــــره‌‌ئاگاداری‌‌

پرۆژه‌‌یاساكانبێت".

به‌شــــێك‌له‌په‌رله‌مانتاران‌به‌پێویستی‌‌نازانــــن‌وه‌زیر‌ئاماده‌ی‌‌دانیشــــتنه‌كان‌بێت‌و‌پاســــاوی‌‌خۆیشیان‌هه‌یه‌‌بۆ‌ئه‌م‌

بۆچونه‌یان.هێڤــــا‌حاجــــی‌‌میرخــــان‌ئه‌ندامــــی‌‌كوردستان‌ له‌په‌رله‌مانی‌‌ دارایی‌‌ لیژنه‌ی‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند،‌"راسته‌‌كه‌‌وه‌زیری‌‌دارایــــی‌‌ئاماده‌‌نه‌بوو‌ئێمه‌‌قسه‌شــــمان‌له‌گــــه‌ڵ‌نه‌كرد،‌به‌اڵم‌پێویســــت‌ناكات‌كه‌‌وه‌زیر‌ئاماده‌ی‌‌دانیشــــتنه‌كان‌بێت،‌چونكه‌‌وه‌زیــــر‌ته‌نیا‌بۆ‌لێپرســــینه‌وه‌‌دێته‌‌په‌رله‌مــــان،‌ئــــه‌و‌وه‌زیرانه‌ی‌‌كه‌‌ئاماده‌شــــبون‌له‌كاتــــی‌‌تاووتوكردنــــی‌‌پــــڕۆژه‌‌یاســــاكاندا،‌ئه‌وه‌‌جیــــاواز‌بو‌

هه‌لومه‌رجێكی‌‌تایبه‌تی‌‌هه‌بو".

ئه‌و‌ده‌ڵێت،‌ئێمه‌‌وه‌كو‌لیژنه‌ی‌‌دارایی‌‌هیچ‌گفتوگۆیه‌كیشــــمان‌له‌گه‌ڵ‌وه‌زیری‌‌له‌باره‌ی‌‌په‌ســــه‌ندكردنی‌‌ نه‌كرد‌ دارایی‌‌پرۆژه‌‌یاسای‌‌بودجه‌ی‌‌حزبه‌كان،"چونكه‌‌به‌پێویســــتماننه‌زانی‌،‌وه‌زیری‌‌داراییش‌

نوێبو‌شاره‌زایی‌‌نه‌بو".

بۆچونی‌‌ له‌په‌رله‌مانتــــاران‌ به‌شــــێك‌جیاوازیــــان‌هه‌یه‌و‌پێیانوایــــه‌،‌ده‌بێت‌ئامــــاده‌ی‌‌ په‌یوه‌ندیــــدار‌ وه‌زیــــری‌‌دانیشتنه‌كانی‌‌په‌رله‌مان‌بێت،‌بۆئه‌وه‌ی‌‌پرۆژه‌‌یاســــاكان‌بتوانن‌باشتر‌شوێنی‌‌ســــه‌ركه‌وتوتربن،‌ بگــــرن‌و‌ خۆیــــان‌

له‌خوله‌كانی‌‌رابردوش‌ئه‌وه‌‌كراوه‌.

له تاووتوكردنی هه ندێك پڕۆژه یاسادا وه زیره تایبه تمه نده كان ئاماده نین

تا‌ئه‌و‌پێنج‌فراكسیۆنه‌‌ڕێكنه‌كه‌ون‌

له‌سه‌ر‌هه‌ر‌لیژنه‌و‌ده‌سته‌یه‌ك،‌ناتوانرێت‌

هیچ‌لیژنه‌یه‌ك‌ده‌ستبه‌كاربێت‌و‌

ده‌سته‌ی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌بۆ‌هه‌ڵبژێررێت

له‌خولی‌‌پێشودا‌یه‌كێك‌له‌گرنگترین‌كاره‌كانی‌‌په‌رله‌مان‌

ئه‌وه‌بو‌كه‌‌هه‌ر‌پرۆژه‌‌یاسایه‌ك‌تاووتوده‌كرا‌

یان‌ده‌خرایه‌‌گفتوگۆوه‌‌وه‌زیری‌‌تایبه‌ت‌به‌و‌پرسه‌‌ئاماده‌‌ده‌بو،‌به‌اڵم‌له‌م‌خوله‌دا‌ئه‌وه‌‌

ره‌چاوناكرێت‌و‌وه‌زیر‌بانگناكرێت

په‌یوه‌ندیی‌‌نێوان‌حكومه‌ت‌ئه‌م‌

خوله‌ی‌‌په‌رله‌مان‌زۆر‌باشه‌و‌

له‌هه‌مو‌ڕوه‌كانه‌وه‌‌یه‌ك‌دیدگای‌‌

هاوبه‌ش‌هه‌یه‌‌بۆ‌بابه‌ته‌كان‌و‌ئه‌وه‌ش‌

سه‌ركه‌وتنی‌‌حكومه‌ت‌و‌

په‌رله‌مان‌زیاتر‌ده‌كات

تایبه‌ت(454( سێشه ممه 662014/11/25

ویکیلیکس 2008

ئا: هاوكار حسێن

ئه مه ریكیه كان بۆ دروستكردنی كه ناڵی گفتوگۆو دایه لۆگ له نێوان ئه نكه ره و هه ولێرو حكومه تی به غدا،سه ردانی به رپرسانی هه رێم ده كه ن و له كاتی

یه كێك له كۆبونه وه كانیاندا، ده نگۆی بۆردومانی توركیا بۆسه ر ناوچه سنوریه كانی هه رێمی كوردستان

باڵوده بێته وه ، ئه مه ش ده بێته ته وه رێكی دیكه ی گفتوگۆكانیان و

مه سعود بارزانی توڕه ده كات، به اڵم نێچیرڤان بارزانی نیگه ران نه بوه .

س���ایتی به ڵگه نامه یه ك���ی به پێ���ی ویكیلیكس، كه ئاوێنه ده قه كه ی كردوه به كوردیی ، س���ه باره ت به هه ڵوێس���تی مه س���عود بارزانی و نێچیرڤ���ان بارزانی له ب���اره ی بۆردومانه كان���ی توركیا بۆ س���ه ر ناوچ���ه س���نورییه كانی هه رێم، "له كات���ی ده ڵێ���ن، ئه مه ریكی���ه كان مه س���عود و له گ���ه ڵ كۆبونه وه كان���دا نێچیرڤان بارزانیدا، ده نگۆی ده وره یه كی دیكه ی بۆردومانه ئاسمانیه كانی توركیا باڵوبۆوه ، نێچیرڤ���ان بێخه م بو، به اڵم مه س���عود بارزانی وتی ، ئه م جموجوڵه س���ه ربازییانه په یام���ی راس���ته قینه ی توركه كان���ه ب���ۆ ك���ورد، ن���ه ك ئه و به یاننامه ئاشكرایانه ی ده درێن له باره ی

دیالۆگه وه ". ل���ه و به ڵگه نامه یه دا ك���ه مێژوه كه ی ده گه ڕێت���ه وه ، 2008 س���اڵی ب���ۆ به رپرس���انی ئه مه ری���كا چاویانكه وتوه نێچیرڤ���ان بارزان���ی و به مه س���عود بارزان���ی ، بۆ تاوتووكردن���ی چۆنیه تی كه ناڵێكی چه ند له بنیاتنانی رۆڵبینین توركیا و له نێوان دایه لۆگ په یوه ندیی و عێراقدا، له وباره ی���ه وه ئاماژه یان به وه ك���ردوه كه "ئێم���ه پێمانوای���ه نه هیچ حكومه تی س���ه ربازیی كرده وه یه ك���ی توركیا و نه رێوش���وێنه كانی حكومه تی هه رێم بۆ س���ه ر په كه كه ، ده توانن هیچ

جیاوازییه كی ئه وتۆ دروستبكه ن".ئه مه ریكا باڵیۆزخانه ی به پرس���انی له وه ی ده كه ن���ه وه جه خ���ت له عێراق "له ئێستادا زۆر گرنگه كه گفتوگۆكانی نێ���وان ئه نك���ه ره و حكومه ت���ی هه رێم به ش���ێوه یه كی جدی���ی به رده وامب���ن، هاوكات له نێ���وان ئه نكه ره و حكومه تی

به رده وامبین پێویس���ته عێراقیش���دا. له وه ی هان���ی هه ردوالیه نی حكومه تی هه رێ���م و حكومه ت���ی توركی���ا بده ین بۆئه وه ی ئه م دیالۆگانه به ش���ێوه یه كی

سه ركه وتوانه به ڕێوه بچن".

ده قی به ڵگه نامه كه :08BAGHDAD1339 : ئای دی

باب���ه ت: س���ه ره ڕای په الماره كان���ی توركیا، دیالۆگی نێوان توركیا هه رێمی

كوردستان به رده وامه ئه مه ریكا باڵیۆزخانه ی س���ه رچاوه :

له به غدابه روار: 30ی نیسان 2008

پولێن: نهێنی پوخته :

نزیكده بین���ه وه خه ریك���ه ئێم���ه له نێ���وان راس���ته وخۆ له په یوه ندی���ی به رپرسانی توركیا و حكومه تی هه رێمی كوردس���تان. پێویس���ته هه مو شتێك بكه ی���ن له پێن���او ئ���ه وه ی توركه كان و

عێراقیه كان له س���ه ر هێڵی سیاس���یی به رده وامه كه كه شه بجوڵێن،له كاتێكدا خواس���تی ه���ه ردو الیه ن���ی په كه كه و ئه نجامدانی ب���ۆ بره وپێده دات توركیا پرۆسه ی سه ربازیی س���نوربه زێن. له و سۆنگه یه ش���ه وه ، به رپرسانی ئه مه ریكا به رده وامبون���ی گرنگی���ی له عێ���راق، هه رێمیان حكومه تی رێوش���وێنه كانی بۆ سنورداركردنی جموجوڵی ئازادانه ی له گه ڵ ته واوی سه ركردایه تی په كه كه ، بااڵی ك���ورد تاووتوك���ردوه ، هه روه ها توركیا هێرش���ه كانی به رده وامبون���ی هه راس���انكردوه و كورده كان���ی كاریگه رییش���ی كردوه ته سه ر پێكهاتنه سیاس���ییه نوێك���ه ی به غ���دا. ه���ه ر هێرشێك، ئاسمانیی بێت یان زه مینیی ، حكومه تی هه رێم له ئاستی هه ره بااڵدا توركیا ئ���ه وه ی وێڕای ت���وڕه ده كات، هه وڵده دات خ���ۆی ببوێرێت له ئامانجه

مه ده نیه كان و ژێرخانی ئابوریی . رۆژی 25ی نیس���انی 2008، باڵیۆزی

ئه مه ری���كاو باڵی���ۆزی پێش���و ده یڤد س���اترفیڵد وتووێژی���ان ك���رد له گه ڵ س���ه رۆكی هه رێمی كوردستان مه سعود بارزانی و، س���ه رۆكی حكومه تی هه رێم نێچیرڤان بارزان���ی ، له باره ی چۆنیه تی كه ناڵێكی چه ند له بنیاتنانی رۆڵبینین توركیا و له نێوان دایه لۆگ په یوه ندیی و عێراقدا. نێچیرڤان بارزانی )و به رهه م ساڵح، جێگری سه رۆك وه زیرانی عێراق، كه ساترفیڵد هه مان رۆژ چاویپێكه وت( توركیا به وه ی حكومه تی دڵخۆش���بون پالن���ی هه یه ب���ۆ دانان���ی جێگرێكی هاوت���ای وه ك وه زی���ران س���ه رۆك به رهه م س���اڵح له ناو ئه و لیژنه بااڵیه ی تاڵه بان���ی و عه ب���دواڵ گویل له س���ه ری وه س���فێكی س���اترفیڵد رێككه وتبون. تێگه یش���تنی ئێمه ی كرد بۆ میكانیزمه سێقۆڵییه كه ی نێوان ئه مه ریكا و توركیا و عێراق. هه ردو بارزانی گه ش���بین بون به وه ی ئه م���ه زۆر به رهه مدارتر ده بێت له و پێكهاته س���ێقۆڵییه ی پێش���وتر.

له كاتی كۆبونه وه كاندا له گه ڵ مه سعود و نێچیرڤ���ان بارزان���ی، باس و خواس���ی خولێكی نوێی بۆردومانه ئاسمانییه كانی نێچیرڤ���ان بێخه م توركیا باڵوب���ۆوه ، بو، ب���ه اڵم مه س���عود بارزان���ی وتی ، ئ���ه م جموجوڵه س���ه ربازییانه په یامی كورد، ب���ۆ توركه كانه راس���ته قینه ی نه ك ئه و لێدوانه گش���تییانه ی ده درێن

له باره ی دیالۆگه وه . ئێم���ه ب���ه رده وام هان���ی حكومه تی هه رێم���ی كوردس���تان ده ده ی���ن ب���ۆ ئه و توندوتۆڵكردن���ی به رده وامب���ون و رێوشوێنانه ی له مانگی تشرینی دوه مدا به ڵێنیان���دا بیگرنه به ر له دژی په كه كه . ه���ه ردو بارزانی ئاماژه ی���ان به وه كرد كه ئه وان تێده گه ن له وه ی وابه س���ته ن به به ڵێنه كان���ی خۆیان���ه وه بۆ رێگرتن س���ه رچاوه ی په كه كه و له جموجوڵ���ی ئێمه پێناچێت به اڵم پشتیوانه كانیان. جێبه جێكردنێك���ی ته واوه ت���ی ببینین یاخود كاریگه ریی به هێزی هه بێت له سه ر

ژێربه ژێری په كه ك���ه به ره وپێش���چونی له سه ر ئاستی دیپلۆماسیی .

له ئێستادا زۆر گرنگه كه گفتوگۆكانی نێ���وان ئه نك���ه ره و حكومه ت���ی هه رێم به ش���ێوه یه كی جدی���ی به رده وامبێت، هاوكات له نێ���وان ئه نكه ره و حكومه تی عێراقییش���دا. پێویس���ته به رده وامبین له وه ی هان���ی هه ردوالیه نی حكومه تی هه رێ���م و حكومه ت���ی توركی���ا بده ین بۆئه وه ی ئه م دیالۆگانه به ش���ێوه یه كی س���ه ركه وتوانه به ڕێوه بچ���ن و كه مترین ش���وێن و له باره ی هه بێت نیگه رانییان ئێم���ه به ش���داربوانی دیالۆگه ك���ه وه . پێمانوای���ه ك���ه نه هی���چ كرده وه یه كی س���ه ربازیی حكومه ت���ی توركی���ا و نه هه رێ���م حكومه ت���ی رێوش���وێنه كانی ب���ۆ س���ه ر په كه ك���ه ، ده توان���ن هیچ جیاوازییه كی ئه وتۆ دروستبكه ن. به اڵم دیالۆگێكی جدیی ده توانێت گۆڕانكاریی به دیبهێنێت و رێگریی بكات له كرده وه ی

سه ربازیی ئیستفزازكه ر.

بۆردومانه كانی توركیا كۆبونه وه یه كی ئه مه ریكیه كان و بارزانی ده شێوێنێت

ئه ردۆگان و بارزانی

نه هیچ كرده وه یه كی سه ربازیی

حكومه تی توركیا و نه رێوشوێنه كانی حكومه تی هه رێم بۆ سه ر په كه كه ،

ده توانن هیچ جیاوازییه كی ئه وتۆ

دروستبكه ن

ئا: شاهۆ ئه حمه د

توركیاو عێراق وه كو دو واڵتی دراوسێ ده یانه وێت په یوه ندیه كان

له گه ڵ یه كتری ئاساییبكه نه وه و هه فته ی رابردو ئه حمه د داود

ئۆغڵۆ سه ردانی به غدا و هه رێمی كوردستانی كردو له گه ڵ به رپرسانی هه ردوال كۆبوه وه ، په رله مانتارێكی عێراقیش ده ڵێت"توركیا له ماوه ی رابردو هه ڵویستی به رامبه ر داعش

سلبیی بو، به اڵم له په رله مانی عێراق سه رۆكی حكومه تی توركیا ئێمه ی

دڵنیاكرده وه به وه ی ئه وان دژی تیرۆرن".

زه رد فراكس���یۆنی س���ه رۆكی ئومێ���د كوردس���تان له په رله مان���ی س���ه ردانه كه ی له ب���اره ی خۆش���ناو بۆ توركی���ا حكومه ت���ی س���ه رۆكی عێ���راق به ئاوێنه ی راگه یاند" له ماوه ی راب���ردودا حكومه ت���ی توركیا له دوای دۆسیه كه ی تاریق هاشمی په یوه ندیی له گه ڵ حكومه تی عێ���راق ئاڵۆز بوه ، س���ه ردانه كه ی ئه حم���ه د داود ئۆغڵۆ بكه ین هه ژمار به هه نگاوێك ده توانین هه م توركیا خوازیاره په یوه ندیه كانی له گ���ه ڵ به غدا ئاس���اییبكاته وه ، هه م

خوازی���اره عێراقی���ش حكومه ت���ی حكومه تی له گ���ه ڵ په یوه ندیه كان���ی توركیا ئاساییبكاته وه هاتنی ئه حمه د داود ئۆغڵ���ۆ ب���ۆ به غ���داو دواتر بۆ هه رێم هیچ كاریگه ریی س���لبیی نابێت له س���ه ر هه رێم، چونك���ه په یوه ندیی نێوان هه رێم و توركیا چ له مه س���ه له ی سیاس���یی و چ له مه س���ه له ی ن���ه وت

په یوه ندییه كی دروسته ".ب���ه وه ش كرد ئام���اژه ی ناوب���راو ك���ه هه ڵوێس���تی توركی���ا به رامبه ر به داع���ش كاریگه ریی هه بوه له س���ه ر به غدا، هه رێم و نێوان په یوه ندیه كانی به اڵم سه رۆكی هه رێم نه یشاردوه ته وه و هه ر له سه ره تای روداوه كان رایگه یاند كه چاوه ڕوانی زیاتریان له توركیا هه یه و له ئه وروپاش به و جۆره یه كه له توركیا زیاتریان چاوه ڕوانی له وه ی نیگه رانن ب���ه وه ی هاوكارییان له توركیا هه بوه بكات له و ش���ه ڕه ، به اڵم س���ه ره ڕای ئ���ه وه ش كاریگه ریی س���لبیی نه بوه و

نه گه یشتوه ته ئاستێكی ئاڵۆز.زه رد فراكس���یۆنی س���ه رۆكی جه ختی له س���ه ر ئه وه ش كرده وه كه س���ه ردانه كه ی ئه حم���ه د داود ئۆغڵۆ سه ره تایه كی باشه بۆ چاره سه ركردنی دو ئاس���اییه زۆر په یوه ندی���ه كان، واڵت به یه ك���ه وه په یوه ندییه كانی���ان

ئاس���اییبكه نه وه ، به اڵم ئه وه كۆتایی هه مو ئه و ئاڵۆزیه كان نیه كه له نێوان

ئه و دو واڵته دا هه یه .ه���اوكات په رله مانتار له ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق ئارێز عه بدواڵ له باره ی سه ردانه كه ی ئۆغڵۆ ئه وه ی بۆ ئاوێنه رونك���رده وه ك���ه "توركی���ا په نجه ی ئ���ه وه ی بۆ درێژ ده كرێ���ت هاوكاریی داعش���ی ك���ردوه ، له م���اوه ی رابردو سیاسه ت و هه ڵوێسته كانی توركیا زۆر عێراق گه النی به رژه وه ندیه كانی دژی بون له به رئه وه توركیا فشارێكی زۆری له س���ه ره له ده ره وه ، چونكه له ماوه ی رابردو زیانێك���ی زۆر گه وره ی كرد چ له سه ر ئاس���تی هه رێمیی و چ له سه ر ده یه وێت بۆیه نێوده وڵه تیی ، ئاستی به سیاس���ه ته كانی خۆی���دا بچێته وه و

په یوه ندیه كان���ی خۆی له گه ڵ عێراق و هه رێمی كوردستان باشبكاته وه .

ناوب���راو ئه وه ش���ی خس���ته ڕو كه ئه گه ر توركیا به جدیی بێت هاوكاریی سوریاو عێراق ده كات له دژایه تیكردنی داع���ش كارێكی ب���اش ده كات، به اڵم "ئه گه ر ئ���ه و وتانه ی ته نیا قس���ه ی س���ه ر مێز بن ئه وا هی���چ كاریگه ریی بۆیه ه���ه ر س���ه ردانه كه ی ، نابێ���ت عێ���راق و س���وریا خوازی���ارن توركیا له مه سه له ی داعش هاوكارییان بكات، له گه ڵ ئه وه ش���دا من پێموایه توركیا سیاس���ه تی خۆی ده گۆڕێت به رامبه ر به داعش به ئاراسته ی دژایه تی داعش". ئه و وتی "به س���ه ردانێك و دو سه ردان عێراق توركیا و نێوان په یوه ندیه كانی هه نگاوێكی ب���ه اڵم ئاس���ایینابێته وه

باشه به ئاراس���ته ی ئاساییكردنه وه ی په یوه ندیه كانی هه ردوال".

له ئه نجومه نی په رله مانتار هه روه ها نوێنه ران���ی عێ���راق مه س���عود قادر س���ه رۆكی س���ه ردانیكردنی له باره ی حكومه تی توركیا ب���ۆ عێراق و هه رێم "س���ه ردانیكردنی وت به ئاوێن���ه ی س���ه رۆكی حكومه تی توركی بۆ به غدا سیاس���ه ته دایه ئه و له چوارچێ���وه ی كه ئه م���ڕۆ عێراق هه یه ت���ی ، ئه ویش دراوس���ێكان واڵته له گه ڵ كرانه وه یه له به رئه وه ی عێ���راق واڵتێكه خاوه نی ئابورییه كی به هێزه ، توركیا ده توانێت س���ودێكی باش ل���ه و ئابوریه ببینێت به مامه ڵ���ه ی بازرگانیی له گه ڵ عێراق، داعش���یش ش���ه ڕی دوای له قۆناغی ده بن، باش���تر بازرگانیه كان مامه ڵه

نێوان توركیا و ته نانه ت په یوه ندی���ی عێراقیش باشتر ده بێت".

كوردستانیش به هه رێمی سه باره ت ئ���ه و پێیوایه "په یوه ندی���ی نێوانیان بازرگانییه ، توركیا زۆر سودمه ند بوه له و په یوه ندیه ، كوردیش له به رئه وه ی نه وت ده توانێت توركی���اوه له رێگای ره وانه ی ده ره وه بكات، ئه وه ش پێگه ی

ئابوریی كوردی به هێزكردوه ".س���ه باره ت به نزیكبونه وه ی توركیا و عێ���راق و كاریگه ریی له س���ه ر هه رێم، ناوبراو تیشكی خس���ته سه ر ئه وه ی ك���ه "نزیكبونه وه ی توركیا و عێراق بۆ دژایه تی���ی هه رێمی كوردس���تان نیه ، عێراق و به رژه وه ندیه كان���ی چونك���ه هه رێ���م به ندن به یه ك���ه وه ، بۆ نمونه عێراق زیانێكی گه وره ی كردوه به وه ی نه وتی كه ركوك نه ڕۆیشتوه كه سااڵنه ده گه ڕایه وه داه���ات دۆالر 10ملی���ار بۆ عێ���راق". ئه و وتی "له دانیش���تنی په رله مانی عێراق ك���ه تێیدا ئه حمه د داود ئۆغڵ���ۆ به ش���داریكرد، دڵنیای دژایه تیی توركی���ا ك���ه كردین���ه وه تیرۆر ده كات و ئه وه ش���ی راگه یاند كه پ���اش ماوه یه كی ت���ر داعش له عێراق ده رده كرێ���ت، هه ر بۆیه سیاس���ه تی توركیا به رامبه ر به داعش گۆڕانكاریی

به سه ردا هاتوه ".

"نزیكبونه وه ی توركیا و عێراق بۆ دژایه تی هه رێمی كوردستان نیه "پاش ماوه یه كی تر داعش له عێراق ده رده كرێت، هه ر بۆیه

سیاسه تی توركیا به رامبه ر به داعش گۆڕانكاریی به سه ردا هاتوه

‌‌‌ئا:‌رێباز‌سه‌عید،‌قه‌ندیل

جه‌میل‌بایك‌هاوسه‌رۆكی‌كه‌جه‌كه‌‌له‌م‌گفتوگۆیه‌ی‌‌ئاوێنه‌دا‌كه‌‌له‌قه‌ندیل‌ئه‌نجامدراوه‌،‌ده‌ڵێت‌"توركیاو‌هه‌ندێك‌

هێزی‌كوردیی‌هه‌وڵده‌ده‌ن‌به‌ر‌به‌‌په‌یوه‌ندی‌نێوان‌په‌که‌که‌و‌یه‌په‌گه‌‌له‌گه‌ڵ‌

هێزه‌‌نێوده‌وڵه‌تیه‌کان‌‌بگرن".

ئاوێن����ه‌:‌هه‌ندێك‌پێیانوایه‌‌كه‌‌هێرش����ی‌كوردس����تان،‌ هه‌رێم����ی‌ بۆس����ه‌ر‌ داع����ش‌له‌ئه‌نجامی‌ئ����ه‌وه‌وه‌‌هاتوه‌‌باس‌له‌ده‌وڵه‌تی‌ناوچه‌‌ گه‌ڕان����ه‌وه‌ی‌ ریفران����دۆم‌و‌ كوردیی‌و‌جێناكۆك����ه‌كان‌و‌ناردن����ه‌‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌نه‌وتی‌هه‌رێم‌ده‌كرا،‌داع����ش‌له‌الیه‌ن‌‌واڵتانه‌وه‌‌بۆ‌له‌باربردنی‌ئه‌و‌بابه‌تانه‌‌ته‌یاركراوه‌،‌پێتوایه‌‌ئه‌وانه‌‌راس����تن،‌یان‌مه‌س����ه‌له‌ی‌ده‌وڵه‌تی‌كوردیی‌جیاوازه‌‌له‌و‌بۆچونه‌ی‌په‌كه‌كه‌‌كه‌‌

خۆسه‌ریی‌دیموكراسییه‌؟ئه‌وان����ه‌‌ له‌وانه‌ی����ه‌‌ بای����ك:‌ جه‌می����ل‌له‌هۆكاره‌كان‌بن،‌به‌اڵم‌باوه‌ڕناكه‌م‌هۆكاری‌سه‌ره‌كیی‌هێرشه‌كانی‌داعش‌بۆ‌سه‌ر‌كورد‌ئه‌وانه‌‌بن،‌داعش‌دژی‌مرۆڤایه‌تییه‌،‌سه‌ری‌هه‌مو‌كه‌س����ێك‌ده‌بڕن.‌ئه‌گ����ه‌ر‌بێتو‌بڵێن‌كاك‌مه‌س����عود‌‌وتویه‌تی‌ده‌وڵه‌تی‌كوردیی‌راده‌گه‌یه‌ن����م‌و‌داع����ش‌دژ‌ب����ه‌وه‌‌هێرش����ی‌كردوه‌ته‌‌س����ه‌ر‌باش����وری‌كوردستان،‌هیچ‌راس����ت‌نیه‌،‌له‌وانه‌یه‌‌به‌هان����ه‌‌بێت،‌بۆچی‌داع����ش‌هێ����رش‌ده‌كات����ه‌‌س����ه‌ر‌رۆژئاوای‌كوردس����تان،‌خ����ۆ‌رۆژئاوا‌نه‌یوت����وه‌‌ئێمه‌‌ده‌وڵه‌ت‌راده‌گه‌یه‌نین؟‌ئێزیدیه‌كانی‌شه‌نگال‌نه‌یانوتبو‌ئێمه‌‌ده‌وڵه‌ت‌دروستده‌كه‌ین،‌خۆ‌مه‌س����یحییه‌كانی‌موس����ڵ‌داوای‌ده‌وڵه‌تیان‌نه‌كردبو‌هه‌مویانیان‌ده‌ركرد،‌ئه‌و‌هێرشانه‌‌هیچ‌په‌یوه‌ندییان‌به‌دروس����تبونی‌ده‌وڵه‌تی‌

كوردییه‌وه‌‌نیه‌.توركیا‌بۆچ����ی‌هاوكاریی‌داعش‌ ئاوێنه‌:‌

ده‌كات؟جه‌میل‌بایك:‌توركیا‌ده‌یه‌وێت‌عوسمانیی‌ن����وێ‌له‌رۆژهه‌اڵت����ی‌ناوه‌ن����د‌ئاواب����كات،‌خۆی����ان‌بكه‌نه‌‌هێزێكی‌مه‌زن‌و‌ده‌س����ه‌اڵتی‌خۆی‌بس����ه‌پێنێت،‌بۆ‌ئ����ه‌وه‌ش‌ده‌خوازێت‌‌سه‌رله‌به‌ری‌س����وننی‌ئه‌نجام‌به‌ده‌ستبخات‌و‌له‌سه‌ر‌ئه‌و‌بنه‌مایه‌‌كارده‌كات،‌ئه‌و‌به‌ره‌یه‌ش‌له‌الیه‌ن‌داعشه‌وه‌‌به‌ڕێوه‌ده‌برێت،‌له‌به‌رئه‌وه‌‌توركیا‌هاوكاری����ی‌داعش‌ده‌كات‌و‌ده‌یه‌وێت‌له‌ڕێی‌ئه‌وانه‌وه‌‌بگاته‌‌مه‌رامه‌كانی،‌له‌الیه‌كی‌تریش����ه‌وه‌‌داعش‌دژی‌مرۆڤایه‌تیی‌و‌كورده‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ش‌ده‌یه‌وێت‌له‌ڕێی‌داعشه‌وه‌‌له‌كورد‌ب����دات،‌توركیا‌دو‌ئامانج����ی‌هه‌یه‌،‌یه‌كه‌م:‌ده‌یه‌وێت‌له‌رێگه‌ی‌داعش����ه‌وه‌‌له‌رۆژهه‌اڵتی‌ناوه‌ند‌خۆی‌به‌هێزبكات‌و‌عوس����مانیی‌نوێ‌ئاواب����كات،‌دوه‌م:‌له‌ڕێ����ی‌داعش����ه‌وه‌‌زه‌بر‌

له‌كورد‌بدات.ئاوێنه‌:‌توركیا‌ده‌توانێت‌رێگریی‌له‌لێدانی‌

داعش‌بكات؟جه‌میل‌بایك:‌نه‌خێ����ر‌ناتوانێت،‌چونكه‌‌توركیا‌ئه‌ندامی‌ناتۆیه‌و‌ناتۆش‌بنكه‌ی‌خۆی‌هه‌یه‌‌له‌توركیا،‌توركیاش‌خزمه‌تی‌ده‌كات،‌به‌پێ����ی‌یاس����اكانی‌ناتۆ‌توركی����ا‌ناتوانێت‌ب����ه‌ری‌پێبگرێ����ت،‌فڕۆكه‌كان����ی‌ئه‌مه‌ریكا‌ده‌توان����ن‌له‌بنكه‌ی‌ئینچه‌رلیك����ی‌توركیاوه‌‌هه‌س����تێت،‌له‌عێراق‌و‌سوریا‌له‌داعش‌بدات،‌توركیا‌به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌تر‌ده‌توانێت‌رێگریی‌لێبكات،‌به‌اڵم‌له‌مه‌سه‌له‌ی‌ناتۆدا‌ناتوانێت،‌ئه‌مه‌ری����كاش‌له‌ناتۆدا‌هێزی‌س����ه‌ره‌كییه‌،‌ئه‌وروپاو‌ئه‌مه‌ری����كا‌به‌توركیا‌ده‌ڵێن‌نابێت‌هاوكاریی‌داعش‌بكه‌ی����ت‌و‌رێگه‌یان‌بده‌یت‌له‌خاكه‌كه‌ته‌وه‌‌بچنه‌‌سوریا،‌توركیا‌ده‌ڵێت‌قه‌ده‌غه‌م‌كردوه‌،‌به‌اڵم‌به‌ئاش����كرا‌ده‌چن،‌چه‌كی����ان‌ب����ۆ‌ده‌نێرێ����ت‌و‌برینداره‌كانیان‌له‌نه‌خۆشخانه‌كانی‌توركیا‌بۆ‌تیمار‌ده‌كات.له‌نێ����وان‌ هاوپه‌یمانێتی����ه‌ك‌ ئاوێن����ه‌:‌ئه‌مه‌ری����كاو‌چه‌ن����د‌‌واڵتێكی‌تر‌ب����ۆ‌لێدانی‌داعش‌پێكهێنراوه‌،‌تا‌ئێس����تا‌له‌گه‌ڵ‌ئێوه‌‌قس����ه‌یانكردوه‌‌له‌وباره‌یه‌وه‌،‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌له‌و‌

هاوپه‌یمانیه‌تیه‌دا‌جێگه‌‌بگرن؟جه‌می����ل‌بای����ك:‌نه‌خێر‌له‌ب����ه‌ر‌توركیا‌له‌گه‌ڵ‌ئێمه‌‌قس����ه‌یان‌نه‌ك����ردوه‌و‌نایكه‌ن،‌توركی����ا‌زۆر‌هه‌وڵده‌دات‌ئه‌وروپاو‌ئه‌مه‌ریكا‌په‌كه‌ك����ه‌‌ له‌گ����ه‌ڵ‌ په‌یوه‌ندیی����ه‌ك‌ هی����چ‌نه‌به‌س����تن‌و‌هاوكاری����ی‌نه‌ك����ه‌ن‌و‌نه‌بێت����ه‌‌بزاڤێكی‌سیاس����یی،‌توركیا‌ده‌ڵێت‌ئاماده‌م‌له‌گه‌ڵ‌په‌كه‌كه‌دا‌دابنیش����م‌كێشه‌ی‌كوردی‌له‌گه‌ڵدا‌چاره‌س����ه‌ربكه‌م،‌به‌اڵم‌له‌گۆڕه‌پانی‌هیچ‌‌واڵتێك‌ هه‌وڵ����ده‌دات‌ نێونه‌ته‌وه‌یی����دا‌نزیك����ی‌په‌كه‌كه‌‌نه‌بێت����ه‌وه‌،‌چونكه‌‌ئه‌گه‌ر‌په‌كه‌ك����ه‌‌له‌ئاس����تی‌نێونه‌ته‌وه‌یی����دا‌ببێته‌‌توركیا‌ ئه‌وكات‌ جواڵنه‌وه‌یه‌كی‌سیاس����یی،‌ناچاره‌‌كێش����ه‌ی‌ك����ورد‌چاره‌س����ه‌ربكات،‌بۆیه‌‌هه‌وڵده‌ده‌ن‌له‌گه‌ڵ‌په‌كه‌كه‌و‌یه‌په‌گه‌و‌دروس����تبكه‌ن،‌ په‌یوه‌ندی����ی‌ كانتۆن����ه‌كان‌راس����تییه‌كه‌ش‌ئه‌وه‌یه‌‌بۆ‌ئه‌و‌په‌یوه‌ندییانه‌‌هیچ‌ش����تێك‌نابێ����ت،‌هه‌ندێ����ك‌ده‌وڵه‌ت‌

ده‌یانه‌وێت‌ئه‌و‌په‌یوه‌ندییانه‌‌دروس����تبكه‌ن،‌ب����ه‌اڵم‌توركی����او‌هه‌ندێك‌هێ����زی‌كوردیی‌ب����ه‌و‌په‌یوه‌ندییانه‌‌بگرن،‌ هه‌وڵده‌ده‌ن‌به‌ر‌تا‌ئێس����تا‌ئه‌وه‌یان‌كردوه‌،‌به‌اڵم‌به‌ئاشكرا‌ده‌ڵێ����م‌له‌مه‌ودوا‌ئه‌وه‌ن����ده‌‌هێزیان‌نیه‌‌كه‌‌

بتوانن‌به‌رده‌وامبن‌له‌و‌كاره‌یان.ئاوێنه‌:‌پێتوای����ه‌‌ئه‌مه‌ریكاو‌هاوپه‌یمانان‌بێ‌هاوكاریی‌یه‌په‌گه‌‌بتوانن‌داعش‌له‌سوریا‌

له‌ناوبه‌رن؟جه‌میل‌بایك:‌ئێم����ه‌‌نازانین‌په‌یوه‌ندیی‌له‌گه‌ڵ‌یه‌په‌گه‌‌ده‌گرن‌یان‌نا،‌ئێمه‌‌ناتوانین‌ده‌س����ت‌له‌و‌بابه‌ته‌‌‌وه‌ربده‌ین،‌ئه‌وه‌‌بڕیاری‌له‌گه‌ڵ‌ په‌یوه‌ندییم����ان‌ راس����ته‌‌ خۆیان����ه‌،‌رۆژئاوا‌هه‌یه‌و‌ئه‌ركی‌نه‌ته‌وه‌یی‌خۆش����مان‌پێكده‌هێنین‌و‌كه‌سیش‌ناتوانێت‌رێگرییمان‌ئێمه‌‌ له‌مه‌سه‌له‌ی‌په‌یوه‌ندییه‌كاندا‌ لێبكات،‌له‌خۆم����ان‌و‌ئه‌وانیش‌له‌خۆیان‌به‌رپرس����ن،‌هه‌ركه‌س‌له‌س����ه‌ر‌ئامانج‌و‌ئی����راده‌ی‌خۆی‌

به‌ڕێوه‌ده‌چێت.بانگه‌ش����ه‌ی‌ئه‌وه‌‌ده‌كرێت‌ئێوه‌‌ ئاوێنه‌:‌هێ����زی‌ئه‌وه‌تان‌هه‌یه‌‌كه‌‌بتوانن‌ش����ه‌نگال‌رزگاربكه‌ن،‌به‌اڵم‌مه‌رجی‌ئه‌وه‌تان‌هه‌یه‌‌كه‌‌دوای‌ئه‌وه‌‌له‌شه‌نگال‌نه‌كشێنه‌وه‌،‌ئه‌وه‌‌تا‌

چه‌ند‌راسته‌‌؟جه‌می����ل‌بایك:‌ت����ا‌مه‌ترس����یی‌‌هه‌بێت‌ئێمه‌‌ده‌مێنی����ن،‌ئه‌گه‌ر‌مه‌ترس����ییان‌نه‌ما‌ئ����ه‌وا‌ده‌كش����ێینه‌وه‌،‌به‌هۆی‌ئ����ه‌و‌ترس‌و‌هه‌ڕه‌شانه‌ی‌هه‌بو‌خه‌ڵك‌و‌حزبه‌‌سیاسییه‌كان‌داوایانلێك����ردن‌به‌هانایانه‌وه‌‌بچین،‌ئێمه‌ش‌چوین‌و‌ئه‌وه‌‌ئه‌ركێكی‌نه‌ته‌وه‌ییمانه‌‌له‌كوێ‌گه‌ل‌و‌‌واڵت‌و‌خاك����ی‌گه‌له‌كه‌مان‌له‌خه‌ته‌ردا‌بێت‌ئه‌وا‌پاراستنی‌ئه‌وانه‌‌بۆ‌ئێمه‌‌بنه‌مایه‌،‌كه‌ی‌هه‌ڕه‌شه‌كان‌ره‌وینه‌وه‌و‌نه‌مان‌‌ئێمه‌ش‌لیژنه‌یه‌ك����ی‌ داوامانك����رد‌ ده‌گه‌ڕێین����ه‌وه‌،‌سه‌ربازیی‌دروستبكرێت،‌هه‌مو‌ئه‌و‌هێزانه‌ی‌ده‌یانه‌وێ����ت‌دژی‌داعش‌ش����ه‌ڕ‌بكه‌ن‌له‌ژێر‌ئه‌و‌لیژنه‌یه‌دا‌به‌یه‌كه‌وه‌‌تێبكۆش����ن،‌ئێستا‌له‌ش����ه‌نگال‌یه‌په‌گه‌،‌هه‌په‌گ����ه‌،‌هێزه‌كانی‌به‌رخۆدانی‌شه‌نگال‌و‌پێشمه‌رگه‌‌هه‌ن،‌ئێمه‌‌داوا‌ده‌كه‌ین‌پێكه‌وه‌‌ئێمه‌،‌یه‌په‌گه‌،‌پارتی،‌

یه‌كێتیی‌و‌هه‌مو‌ئه‌و‌الیه‌نانه‌ی‌هێزیان‌هه‌یه‌،‌بێن‌و‌به‌یه‌كه‌وه‌‌ش����ه‌نگال‌رزگاربكه‌ین،‌ئه‌مه‌‌

داخوازیی‌ئێمه‌یه‌.ئاوێن����ه‌:‌بڕوات����ان‌‌وایه‌‌‌كه‌‌ئ����ه‌و‌لیژنه‌یه‌‌

دروست‌ببێت؟جه‌میل‌بایك:‌ئێمه‌‌به‌رده‌وام‌كاری‌له‌سه‌ر‌ده‌كه‌ین‌و‌‌وازمان‌نه‌هێناوه‌،‌ره‌نگه‌‌له‌داهاتودا‌پێكبێ����ت،‌ئه‌گ����ه‌ر‌ئه‌وه‌‌بكه‌ی����ن‌ده‌توانین‌

شه‌نگال‌و‌جه‌له‌والش‌رزگاربكه‌ین.‌

ئاوێن����ه‌:‌توركیا‌رۆڵ����ی‌هه‌بو‌له‌وه‌ی‌ئه‌و‌لیژنه‌یه‌‌دروست‌نه‌بێت؟

جه‌میل‌بای����ك:‌بێگومان‌توركیا‌نایه‌وێت‌ئ����ه‌و‌لیژنه‌ی����ه‌‌دروس����ت‌ببێ����ت،‌نایه‌وێت‌كورد‌یه‌كێتیی‌له‌نێوانیان‌دروس����ت‌ببێت‌و‌نایه‌وێ����ت‌ هه‌بێ����ت،‌ دیپلۆماس����ییه‌تیان‌كۆنگ����ره‌ی‌نه‌ته‌وه‌ی����ی‌و‌هێزی‌پاراس����تنی‌هاوبه‌ش‌دروستبێت،‌به‌ڵكو‌ده‌یه‌وێت‌كورد‌پارچه‌پارچه‌‌بێت‌و‌دژی‌یه‌كتربن،‌بۆ‌نمونه‌‌توركی����ا‌په‌یوه‌ندیی‌له‌گ����ه‌ڵ‌هه‌مو‌كوردێك‌پێشناخات‌له‌گه‌ڵ‌هه‌ندێك‌هه‌یه‌تی‌و‌له‌گه‌ڵ‌هه‌ندێكیش‌نیه‌تی،‌ئه‌وان‌هه‌وڵده‌ده‌ن‌كورد‌

بده‌ن‌به‌گژ‌یه‌كترییدا.ئاوێنه‌:‌هێزی‌ئێوه‌‌له‌شه‌نگال،‌كه‌ركوك،‌جه‌له‌وال‌هه‌بو،‌هه‌یه‌‌ده‌ڵێت‌ئه‌مه‌‌پیالنێكی‌ئێران،‌یه‌كێتیی‌و‌په‌كه‌كه‌یه‌‌بۆ‌هێرشكردنه‌‌سه‌ر‌پارتی‌و‌پالنه‌كه‌‌ئێران‌دایڕشتوه‌،‌ئه‌مه‌‌

تا‌چه‌ند‌راسته‌‌؟جه‌می����ل‌بایك:‌ئ����ه‌وه‌‌راس����ت‌نیه‌،‌خۆ‌هێرش����ه‌كان‌ته‌نه����ا‌له‌س����ه‌ر‌پارت����ی‌نین،‌له‌س����ه‌ر‌یه‌كێتییش‌هه‌ن،‌له‌سه‌ر‌رۆژئاوای‌كوردس����تانیش‌هه‌ن،‌ئه‌گ����ه‌ر‌هێرش‌ته‌نها‌بۆ‌س����ه‌ر‌ناوچه‌ی‌پارتی‌بوایه‌‌ده‌كرا‌بڵێن‌پالنێك‌هه‌ی����ه‌،‌به‌اڵم‌داعش‌هێرش����یكرده‌‌سه‌ر‌هه‌ر‌كه‌س����ێك،‌له‌شه‌نگال‌هێرشیكرده‌‌سه‌ر‌ئێزیدیه‌كان،‌له‌‌كه‌ركوك‌و‌جه‌له‌وال‌ته‌نها‌پارتی‌لێنیه‌،‌به‌ڵكو‌پێشمه‌رگه‌ی‌یه‌كێتیی‌و‌گه‌ریالكانی‌ئێمه‌ش����ی‌لێیه‌،‌ئ����ه‌وه‌‌بۆچی‌‌گه‌ریال،‌ پێش����مه‌رگه‌،‌ ئه‌مڕۆ‌ ره‌ش����كردنه‌،‌یه‌په‌گ����ه‌‌به‌یه‌كه‌وه‌‌كوردس����تان‌ده‌پارێزن،‌

ئه‌گ����ه‌ر‌ئێم����ه‌‌خاوه‌ندارییمان‌له‌ش����ه‌نگال‌نه‌كردایه‌‌ش����ه‌ره‌فی‌زۆر‌ده‌كه‌وته‌‌ژێر‌پێوه‌،‌هه‌مو‌كه‌س‌ده‌زانێت‌كه‌‌له‌شه‌نگال‌پارتی‌و‌پێش����مه‌رگه‌كا‌نی‌ئه‌وان‌ده‌سه‌اڵتدارن،‌ئێمه‌‌نه‌مانهێش����ت‌پێش����مه‌رگه‌كانی‌پارتی‌له‌وێ‌زه‌بریان‌به‌ربكه‌وێ����ت،‌ئه‌گه‌ر‌پالنێكی‌‌وه‌ها‌له‌ئارادابوایه‌‌ئێمه‌‌بۆچی‌‌ئه‌وه‌مان‌ده‌كرد.

ئاوێن����ه‌:‌ئێران‌رۆڵ����ی‌گ����ه‌وره‌ی‌هه‌یه‌‌ل����ه‌وه‌‌ده‌كرێت‌به‌هاوكاریی‌ له‌عێراق،‌باس‌ئێ����ران‌و‌ئه‌مه‌ریكا‌ده‌وڵه‌تی‌ت����ازه‌ی‌عێراق‌دروستبوه‌،‌له‌هه‌رێمی‌كوردستان‌هاوكاریی‌

زۆری‌پێش����مه‌رگه‌ی‌له‌هێڵی‌سه‌وز‌كردوه‌،‌ئه‌و‌ده‌س����توه‌ردانه‌ی‌ئێران‌بۆچییه‌و‌ترسی‌

له‌چی‌هه‌یه‌؟جه‌میل‌بایك:‌ئێران‌هاریكاریی‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌ده‌كات،‌كاك‌مه‌سعود‌له‌راگه‌یاندنه‌كاندا‌ده‌ركه‌وت‌‌وتی‌یه‌كه‌مین‌الیه‌ن‌كه‌‌هاریكاریی‌ئێمه‌ی‌كرد‌ئێران‌ب����و،‌چه‌كیان‌دا‌پێمان،‌ئه‌گ����ه‌ر‌ئێ����ران‌دژی‌پارت����ی‌بوایه‌‌چه‌كی‌نه‌ده‌دایه‌،‌حكومه‌تی‌هه‌رێ����م‌كه‌‌هه‌ژمونی‌پارتی‌له‌س����ه‌ره‌،‌له‌ئاواكردن����ی‌حكومه‌تی‌عێراق����دا‌ره‌نجی‌ئێران‌و‌ئه‌مه‌ریكاو‌كوردیش‌هه‌ی����ه‌،‌ئه‌گه‌ر‌كورد‌نه‌بوای����ه‌‌نه‌یانده‌توانی‌ئ����ه‌و‌حكومه‌ته‌‌ئاوابكه‌ن،‌ئێ����ران‌له‌عێراق‌و‌باش����وری‌كوردس����تان‌رۆڵی‌گرنگی‌هه‌یه‌،‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌داعش‌دژی‌ئێران‌و‌شیعه‌ش����ه‌،‌یه‌كێ����ك‌له‌‌ئامانجه‌كانی‌داع����ش‌الوازكردنی‌به‌ره‌ی‌ش����یعه‌و‌پارچه‌پارچه‌‌كردنی‌ئێرانه‌،‌ئێ����ران‌دژی‌داعش‌ده‌وه‌س����تێته‌وه‌و‌ بۆیه‌‌دژی‌ ك����ه‌‌ ده‌كات‌ ئه‌وان����ه‌ش‌ هاوكاری����ی‌ده‌وه‌‌س����تنه‌وه‌،‌هاوكاریی‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌و‌ش����یعه‌و‌س����وریاش‌ده‌كات،‌له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌دژی‌داعش‌ده‌وه‌س����تنه‌وه‌،‌ئ����ه‌وه‌ش‌له‌به‌ر‌خاتری‌خ����ۆی‌ده‌كات،‌ئه‌گه‌ر‌ئێ����ران‌ئاوا‌ن����ه‌كات‌و‌ئه‌وان‌دژی‌داعش‌نه‌وه‌س����تنه‌وه‌،‌ئه‌وا‌داعش‌له‌ن����او‌ئێراندا‌چاالكیی‌ده‌كات،‌ئێران‌پارچه‌‌پارچه‌‌ده‌كات،‌ئه‌مڕۆ‌له‌ئێراندا‌داعش‌هه‌ندێك‌جموجوڵ‌ده‌كات،‌له‌ناوچه‌ی‌كوردس����تان‌و‌به‌لوجه‌كان‌هه‌ن،‌بۆیه‌‌داعش‌ه����ه‌وڵ‌بۆ‌گرتنی‌جه‌ل����ه‌وال‌ده‌دات،‌چونكه‌‌جه‌له‌والو‌خانه‌قین‌ده‌رگای‌سنوری‌ئێرانن،‌بۆ‌ئه‌و‌ستراتیژه‌‌تا‌بتوانێت‌به‌ره‌ی‌دواوه‌ی‌به‌هێزبكات‌و‌ببێته‌‌هه‌ڕه‌شه‌‌له‌سه‌ر‌ئێڕان.

ئاوێن����ه‌:‌س����ه‌ردانی‌‌وه‌فده‌كانی‌به‌ده‌په‌و‌هه‌ده‌پ����ه‌،‌ب����ۆ‌ئیمراڵی‌و‌له‌گ����ه‌ڵ‌قه‌ندیل‌و‌حكومه‌ت����ی‌توركیا‌به‌كوێ‌گه‌یش����توه‌،‌ئه‌و‌نامانه‌‌چییان‌تێدایه‌‌كه‌‌‌له‌نێوانتاندا‌ئاڵوگۆڕ‌

ده‌كرێت؟جه‌میل‌بایك:‌ئێمه‌‌له‌ناو‌ئه‌و‌ئیشه‌داین،‌هه‌ر‌ش����تێك‌ئێمه‌‌نه‌یزانین‌كه‌س‌ناتوانێت‌له‌راگه‌یاندنه‌كان����دا‌ ئه‌وان����ه‌ی‌ بیزانێ����ت،‌باڵوده‌بنه‌وه‌‌راس����تییه‌كان‌نیش����ان‌ناده‌ن،‌هه‌ڵبه‌ت����ه‌‌تا‌ئێس����تا‌هیچ‌ش����تێك‌له‌ئارادا‌نیه‌،‌بۆیه‌‌هیچم����ان‌رانه‌گه‌یاندوه‌،‌ئه‌وانه‌ی‌خۆم����ان‌ ناتوان����ن‌‌وه‌ك‌ ئێم����ه‌‌ ده‌ره‌وه‌ی‌بزان����ن‌له‌نێوان‌ئێمه‌و‌توركی����ا‌هه‌نگاوه‌كان‌هه‌ندێك‌ پێش����ناكه‌ون،‌ یان‌ پێش����ده‌كه‌ون‌له‌‌راگه‌یاندنه‌كاندا‌ده‌رده‌كه‌وتن‌و‌كه‌شێكی‌‌وا‌نیشانده‌ده‌ن‌كه‌‌هه‌مو‌شتێك‌چاره‌سه‌ربوه‌،‌به‌وش����ێوه‌یه‌‌ده‌یانه‌وێت‌گ����ه‌ل‌الواز‌بكه‌ن‌و‌تێكۆشان‌نه‌كات،‌تا‌به‌ئاسانیی‌به‌رنامه‌كانی‌خۆیان‌به‌رده‌وام‌بكه‌ن،‌ئه‌وه‌ش‌ش����ه‌ڕێكی‌ده‌رونیی����ه‌،‌ئ����ه‌و‌ته‌له‌فزیۆنان����ه‌ی‌نزی����ك‌له‌ئه‌كه‌پ����ه‌ن‌ئ����ه‌و‌پڕوپاگه‌ندان����ه‌‌ده‌كه‌ن،‌ده‌ڵێت‌‌وا‌هه‌مو‌ش����تێك‌چاره‌سه‌ر‌ده‌بێت،‌ب����ۆ‌ئه‌وه‌ی‌گ����ه‌ل‌له‌دژی‌ئ����ه‌وان‌نه‌كه‌وێته‌‌جموجۆڵ،‌نه‌‌گه‌ل‌و‌نه‌‌‌گه‌ریال‌ده‌بێت‌خۆیان‌الواز‌بكه‌ن،‌له‌الیه‌ك‌هه‌وڵده‌ده‌ین‌دانوستان‌ده‌ستپێبكات‌كه‌‌س����ااڵنێكه‌‌تێكۆشانی‌بۆ‌ده‌كه‌ی����ن،‌ئه‌گه‌ر‌ئ����ه‌وه‌ش‌ده‌بێت،‌ده‌بێت‌حكومه‌ت‌ ك����ه‌ی‌ له‌خه‌بات،‌ به‌رده‌وامبی����ن‌هه‌ن����گاوی‌عه‌مه‌لیی‌نا،‌ئ����ه‌وكات‌ده‌ڵێین‌دانوستان‌ده‌ستیپێكردوه‌،‌تا‌ئێستاش‌ئه‌و‌هه‌نگاوه‌ی‌نه‌ناوه‌و‌دیاری����ش‌نیه‌،‌ناتوانین‌بڵێین‌ترس‌نه‌ماوه‌و‌خۆمان‌بخه‌ڵه‌تێنین.

ئاوێنه‌:‌به‌ش����داربونی‌كورد‌له‌حكومه‌تی‌ئێستای‌عێراق‌چۆن‌شرۆڤه‌‌ده‌كه‌ن؟

جه‌میل‌بای����ك:‌ئێمه‌‌له‌گ����ه‌ڵ‌ئه‌وه‌داین‌كورد‌به‌ش����داریی‌حكومه‌تی‌عێراقی‌كردوه‌و‌كارێكی‌باش����ه‌و‌هێڵی‌سیاسیی‌ئێمه‌‌داوای‌ئ����ه‌وه‌‌ده‌كات،‌ده‌زانین‌كه‌‌ده‌توانرێت‌ئه‌وه‌‌بخرێت����ه‌‌خزمه‌تی‌كوردان،‌ئه‌گ����ه‌ر‌نه‌چنه‌‌حكومه‌ته‌وه‌‌خزمه‌ت‌به‌پرسی‌كوردو‌گه‌النی‌عێراق‌ناكات،‌ئه‌گه‌ر‌‌وانه‌بێت‌له‌عێراق‌شه‌ڕ‌ده‌ستپێده‌كات‌و‌كه‌سیش‌نازانێت‌ئه‌و‌شه‌ڕه‌‌كه‌ی‌ده‌وه‌ستێت،‌ئێمه‌‌نه‌ته‌وه‌ی‌دیموكرات‌به‌بنه‌ما‌ده‌گرین،‌له‌س����ه‌ر‌ئ����ه‌و‌بنه‌مایه‌ش‌یه‌كێتی����ی‌و‌برایه‌ت����ی‌به‌بنه‌م����ا‌ده‌گری����ن،‌له‌نه‌ته‌وه‌ی‌دیموكراتیكدا‌هه‌ر‌گه‌ل،‌باوه‌ڕی‌و‌كلتورێك‌به‌ناس����نامه‌و‌ن����رخ‌و‌زمانی‌خۆی‌ئازادانه‌‌خ����ۆی‌رێكده‌خات‌و‌به‌ڕێوه‌ده‌چێت،‌بۆ‌خۆی‌داوای‌چی‌ده‌كات‌بۆ‌ئه‌ویش‌داوای‌ئه‌وه‌‌ده‌كات،‌ئاوا‌یه‌كێتیی‌و‌برایه‌تی‌دروست‌ده‌بێت،‌به‌‌نه‌ت����ه‌وه‌ی‌دیموكرات‌ده‌توانرێت‌كێشه‌كان‌چاره‌س����ه‌ربكرێت،‌هۆكاری‌شه‌ڕ‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌ش����تێك‌بۆ‌خۆت‌به‌ڕه‌وا‌بزانیت،‌ب����ۆ‌ئ����ه‌وه‌ی‌تر‌ب����ه‌ڕه‌وای‌‌نه‌زانی����ت،‌ئه‌م‌هه‌نگاوه‌ی‌ئه‌مڕۆ‌بۆ‌دروستبونی‌حكومه‌تی‌عێ����راق‌نراوه‌‌له‌جێ����ی‌خۆیدایه‌،‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌سێ‌مانگ‌مۆڵه‌تی‌داوه‌‌به‌حكومه‌تی‌عێراق‌ك����ه‌‌ئه‌گه‌ر‌داواكانی‌جێبه‌جێ‌نه‌كات‌خۆی‌ده‌كشێنێته‌وه‌،‌‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌و‌رویدا‌ئه‌وه‌‌كێش����ه‌‌دروس����ت‌ده‌بێت،‌پێده‌چێت‌عێراق‌پارچه‌پارچه‌‌بێت‌و‌به‌ره‌و‌ش����ه‌ڕ‌بڕوات،‌ئه‌و‌ش����ه‌ڕه‌‌زیان‌به‌هه‌مو‌كه‌سێك‌ده‌گه‌یه‌نێت،‌

مرۆڤ‌ده‌بێت‌كاربكات‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌كێشه‌كان‌چاره‌س����ه‌ربكات،‌نه‌ك‌له‌گه‌ڵ‌كێش����ه‌كاندا‌بژی،‌ته‌نها‌به‌هه‌نگاوی‌ئاواكردنی‌حكومه‌تی‌نوێی‌عێراق‌كێشه‌كان‌چاره‌سه‌رنابن،‌ده‌بێت‌هه‌نگاوی‌تریش‌بنرێت‌به‌وش����ێوه‌یه‌‌ئه‌نجام‌

به‌ده‌ست‌ده‌خرێت.ئاوێن����ه‌:‌هه‌بون����ی‌گه‌ریال‌له‌ش����ه‌نگال‌و‌مه‌خمور‌به‌رێككه‌وتن‌له‌گه‌ڵ‌الیه‌نه‌كان‌بوه‌؟‌ئای����ا‌رۆڵی‌گه‌ری����ال‌له‌رزگاركردنی‌مه‌خمور‌چه‌ند‌بوه‌،‌تا‌ئێستا‌به‌گشتیی‌چه‌ند‌گه‌ریال‌

شه‌هید‌بون؟جه‌می����ل‌بای����ك:‌هاتنی‌گه‌ریال‌له‌س����ه‌ر‌داخوازی����ی‌گه‌ل‌بو،‌گ����ه‌ل‌داوایكرد‌گه‌ریال‌بچێ����ت‌بیپارێزێ����ت،‌پاش‌ئ����ه‌وه‌ش‌حزبه‌‌ئه‌وه‌‌ پێ����ش‌ داوایانك����رد،‌ سیاس����ییه‌كان‌رێككه‌وتن‌هه‌بوایه‌‌باشتر‌ده‌بو،‌ئێمه‌‌داوامان‌له‌یه‌كێتیی‌و‌پارتی‌ك����رد،‌پێمانوتن‌داعش‌هێرش‌ده‌كاته‌‌س����ه‌ر‌هه‌رێمی‌كوردس����تان،‌ده‌مانه‌وێت‌بۆ‌پاراستنی‌باشور‌هێز‌بنێرین،‌ب����ه‌اڵم‌یه‌كێتیی‌و‌پارتی‌‌وتیان‌سوپاس����تان‌ده‌كه‌ین‌له‌ئێس����تادا‌پێویس����ت‌نیه‌،‌‌ئه‌گه‌ر‌له‌داهاتودا‌ت����رس‌و‌خه‌ته‌ر‌هه‌ب����و‌ئه‌وكات‌ده‌توانی����ن‌داوا‌بكه‌ین،‌ب����ه‌اڵم‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ئه‌وان‌به‌و‌ش����ێوه‌یه‌‌‌وه‌اڵمیاندای����ه‌وه‌‌ئێمه‌‌له‌س����ه‌ر‌ئه‌و‌بنه‌مایه‌‌هه‌ڵس����وكه‌تمان‌كرد،‌ب����ه‌اڵم‌كاتێك‌داعش‌هێرش����ی‌ك����رد‌گه‌ل‌و‌حزبه‌كان‌داوایانكردو‌ئێمه‌ش‌بۆ‌پاراس����تنی‌ئه‌وان‌گه‌ریالمان‌نارد،‌ئێمه‌‌له‌سه‌ر‌بنه‌مای‌نه‌ته‌وه‌ی����ی‌خه‌بات‌ده‌كه‌ین،‌ك����وردی‌هه‌ر‌چوار‌پارچه‌ی‌كوردس����تان‌له‌ناوماندا‌هه‌ن،‌‌گه‌ل‌له‌هه‌ر‌ش����وێنێك‌له‌خه‌ته‌ردا‌بێت‌ئێمه‌‌پاراس����تنی‌به‌ئه‌ركی‌خۆمان‌ده‌زانین،‌ئێمه‌‌دۆستی‌گه‌ل‌و‌باوه‌ڕی‌و‌كلتوره‌‌جیاوازه‌كانین،‌له‌ش����ه‌نگال‌گ����ه‌ل‌روب����ه‌ڕوی‌كۆمه‌ڵكوژیی‌بوه‌وه‌،‌بۆ‌پاراس����تنیان‌چوینه‌‌ئه‌وێ،‌ئێمه‌‌گه‌له‌كه‌مان‌ كۆمه‌ڵكوژیی‌ له‌س����ه‌ر‌ ناتوانین‌سیاس����ه‌ت‌بكه‌ی����ن،‌له‌س����ه‌ر‌كۆمه‌ڵكوژیی‌گه‌لی‌كورد‌سیاس����ه‌ت‌ناكرێ����ت،‌ئه‌گه‌ر‌تۆ‌پێش‌به‌كوشتنی‌گه‌له‌كه‌ت‌بگریت‌ده‌توانین‌سیاس����ه‌ت‌بكه‌یت،‌ئه‌گه‌رن����ا‌به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌بێ����ت‌ناتوانین‌سیاس����ه‌ت‌بكه‌ی����ن،‌ئێمه‌‌له‌مه‌خمور‌شه‌ڕمان‌كرد،‌گه‌ریالو‌پێشمه‌رگه‌و‌میلیش����یاكانی‌‌كامپی‌مه‌خمور‌شه‌ڕیانكردو‌به‌یه‌ك����ه‌وه‌‌ئ����ه‌و‌ناوچه‌یه‌م����ان‌رزگاركرد،‌ڕاس����تیش‌ئه‌وه‌یه‌‌بۆ‌ئ����ه‌وه‌ش‌داوامانكرد‌لیژنه‌یه‌ك‌دروستبێت،‌تا‌هه‌مو‌الیه‌ك‌له‌ژێر‌س����ایه‌ی‌ئه‌و‌لیژنه‌یه‌دا‌شه‌ڕبكات،‌ئه‌وه‌‌وره‌‌ده‌دات����ه‌‌گه‌ریالو‌پێش����مه‌رگه‌،‌له‌ئاس����تی‌ناوچه‌و‌نێونه‌ته‌وه‌ییدا‌حورمه‌تی‌كوردی‌پێ‌زیاد‌ده‌بێت،‌كورد‌به‌وه‌‌مه‌زن‌ده‌بێت،‌نه‌ك‌حزبێك‌ئه‌گه‌ر‌كورد‌س����ه‌ركه‌وت‌ئه‌وه‌‌هه‌مو‌حزبه‌كان‌س����ه‌رده‌كه‌وێت،‌ح����زب‌بۆ‌كوردو‌نه‌ته‌وایه‌تیی����ه‌،‌نابێ����ت‌هه‌رگیز‌حزب‌پێش‌نه‌ته‌وایه‌تی‌بخه‌ین،‌له‌سه‌ر‌ئه‌و‌بنه‌مایه‌‌ئێمه‌‌خه‌بات‌ده‌كه‌ی����ن،‌‌وه‌ك‌ده‌زانن‌له‌مه‌خمورو‌شه‌نگال‌‌و‌ره‌بیعه‌‌گه‌ریالكانمان‌شه‌ڕیانكردو‌چه‌ندینیان‌لێ‌شه‌هید‌بون،‌ژماره‌ی‌ته‌واوی‌نازانم،‌به‌اڵم‌نزیكه‌ی‌)25(‌ش����ه‌هید‌ده‌بن،‌هه‌ڤاڵی‌ژنیش����یان‌تێدایه‌،‌مه‌س����ه‌له‌‌ژماره‌‌نیه‌،‌ئ����ه‌وه‌‌گرنگ‌نیه‌،‌گرن����گ‌ئه‌وه‌یه‌‌تۆ‌خزمه‌تی‌چی‌ده‌كه‌یت؟‌ئه‌گه‌ر‌خزمه‌تی‌گه‌ل‌ئه‌وا‌ ده‌پارێزیت‌ ده‌ستكه‌وته‌كانی‌ ده‌كه‌یت‌و‌شتێكی‌باش‌ده‌كه‌یت،‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌وه‌‌نه‌كه‌یت‌

به‌هه‌زاران‌شه‌هیدیش‌بده‌یت‌بێمانایه‌.

گرنگ‌ئه‌وه‌یه‌‌تۆ‌خزمه‌تی‌چی‌ده‌كه‌یت؟‌

ئه‌گه‌ر‌خزمه‌تی‌گه‌ل‌ده‌كه‌یت‌و‌ده‌ستكه‌وته‌كانی‌ده‌پارێزیت‌ئه‌وا‌

شتێكی‌باش‌ده‌كه‌یت،‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌وه‌‌نه‌كه‌یت‌به‌هه‌زاران‌شه‌هیدیش‌

بده‌یت‌بێمانایه

ئێمه‌‌ناتوانین‌له‌سه‌ر‌كۆمه‌ڵكوژیی‌گه‌له‌كه‌مان‌سیاسه‌ت‌

بكه‌ین،‌له‌سه‌ر‌كۆمه‌ڵكوژیی‌گه‌لی‌كورد‌سیاسه‌ت‌

ناكرێت،‌ئه‌گه‌ر‌تۆ‌پێش‌به‌كوشتنی‌گه‌له‌كه‌ت‌بگریت‌

ده‌توانین‌سیاسه‌ت‌بكه‌یت

جه‌میل‌بایک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌رێباز

7 (454(‌سێشه‌ممه‌‌2014/11/25 تایبه‌ت

جه میل بایك:تا‌هه‌ڕه‌شه‌‌هه‌بێت‌له‌ده‌ڤه‌ری‌‌شه‌نگال‌ناكشێینه‌وه‌

ئه‌وانه‌ی‌له‌راگه‌یاندنه‌كاندا‌

سه‌باره‌ت‌به‌پڕۆسه‌ی‌ئاشتی‌

باڵوده‌بنه‌وه‌‌راستییه‌كان‌نیشان‌ناده‌ن،‌هه‌ڵبه‌ته‌‌تا‌ئێستا‌هیچ‌شتێك‌له‌ئارادا‌

نیه‌،‌بۆیه‌‌هیچمان‌رانه‌گه‌یاندوه‌

ئێمه‌‌له‌سه‌ر‌بنه‌مای‌نه‌ته‌وه‌یی‌خه‌بات‌ده‌كه‌ین،‌كوردی‌هه‌ر‌چوار‌پارچه‌ی‌كوردستان‌له‌ناوماندا‌هه‌ن،‌

‌گه‌ل‌له‌هه‌ر‌شوێنێك‌له‌خه‌ته‌ردا‌

بێت‌ئێمه‌‌پاراستنی‌به‌ئه‌ركی‌

خۆمان‌ده‌زانین

ئابوری(454( سێشه ممه 2014/11/25 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

ئا: ئاسۆ سه راوی

بڕیارده ری لیژنه ی دارایی په رله مانی عێراق باس له وه ده كات، تائێستاش 93%ی داهاتی عێراق له نه وته وه یه ، ئه وه ش

به مه ترسیی گه وره ناوده بات، به تایبه ت كه نرخی نه وت به به رده وام له دابه زیندایه ،

هه ر بۆیه وه ك ئه و ده ڵێت "له ساڵی داهاتوه وه عێراق به ره وسێكته ری باجدان

هه نگاوده نێ ، به تایبه ت به نیازه باجێكی زۆر له سه ر كۆمپانیاكانی په یوه ندیكردن دابنێ ".

عێراق به سیسته می باجداندا ده چێته وه كۆمه ڵ���ی فراكس���یۆنی په رله مانت���اری دارایی لیژن���ه ی بڕی���ارده ری ئیس���امیی و له په رله مانی عێراق ئه حمه د حاجی ره شید، ب���ه وه ده كات ئاوێنه دائاماژه له دیدارێك���ی له كاتێكدا رۆژانه نرخی نه وت له دابه زیندایه ، بۆیه عێراق ناچاره په نا بۆ س���ێكته ره كانی تری ئابوریی ببات، وه ك ئه ویش ده یخاته ڕو به پێی وت���ه ی وه زیری دارایی س���ه ره تا رو له بوژانه وه ی سیس���تمی باجدان و زیادكردنی گومرگ ده ك���ه ن، له هه نگاوی سه ره تاش���دا كۆمپانیاكان���ی له س���ه ر زۆر باجێك���ی پێده چێت "به مه ش داده نێن په یوه ندیكردن

نرخی په یوه ندیكردنیش گران بێت".

بودجه ی 2015 هه مان گرفتی بودجه ی 2014 ده بێت

به وته ی ئ���ه و، بودج���ه ی 2015ی عێراق 2014ده بێت، بودج���ه ی گرفت���ی هه م���ان

چونك���ه بڕیاره عێ���راق رۆژان���ه 3ملیۆن و 700هه زار به رمیل نه وت هه نارده بكات، له و بڕه ش 400 هه زار به رمیلی پش���ت به نه وتی كوردس���تان ده به ستێ ، كه ئه و له و بڕوایه دا نیی���ه هه رێم بتوانێ ئه و ب���ڕه هه نارده بكات "هه رچه نده پێش���تر به داخ���ه وه دو وه زیری كورد واژۆی ئه وه ی���ان كردبو كه كورد ئه و ب���ڕه هه ن���ارده ده كات، ئه م���ه ش كارتێكه به ده ست به رپرسانی به غداوه زو زو به ڕوماندا

به رزیده كه نه وه ".

كورتهێنانی بودجه كه مكراوه ته وه دابه زینی به رده وام����ی نرخی نه وت له $110 ب����ۆ كه متر ل����ه 80$ وه ك ئ����ه و په رله مانتاره ده یخاته ڕو گه وره ترین زیانی به ئابوریی عێراق گه یاندوه و رێژه ی كورتهێنانی بودجه كه ی زۆر خه رجنه كردنی به هۆی هه رچه نده زیادكردوه ، كه مكردنه وه ی وه به رهێنان و بودجه ی به ش����ه هه ندێ خه رجیی تربه شێكی زۆر له و كورتهێنانه كه مكراوه ت����ه وه ، به جۆرێك كورتهێنانه كه ی له 32 ترلی����ۆن دیناره وه دابه زاندوه بۆ 21ترلیۆن

دینار "به اڵم هێش����تا دابه زینه ك����ه كاریگه ریی پێش����بینیكراوی بودج����ه ی هه ب����وو خ����ۆی عێراقی ب����ۆ س����اڵی 2015 كه مكردۆت����ه وه بۆ نزیكه ی 130ترلی����ۆن دینار،ئه مه ش به به راورد به س����اڵی پێش����و 40ترلیۆن دیناری كه متره ، به بڕوای من به ش����ێك له سه ردانه كه ی سه رۆك كۆماری عێراق بۆ سعودیه په یوه ندیی به وه وه هه بو كه به یه ك����ه وه رێبگرن له زیاتر دابه زینی

نرخی نه وت".

په رله مانتارێك قسه یه كی مه ترسیدار ده كاتبه پێ����ی زانیارییه كانی ئ����ه و په رله مانتاره ی لیژنه ی دارای����ی عێ����راق به رهه مهێنانی نه وت له هه رێم����دا له ئێس����تادا له 450ه����ه زار به رمیل ب����ۆ به رمیل����ی نزیكبۆت����ه وه ، كه 150ه����ه زار پێداویس����تیی ناوخۆو 300هه زار به رمیلیش����ی هه ن����ارده ی ده ره وه ده كات، له و بڕه ش به پێی رێككه وتن����ی ئه م دواییه ی عێراق و هه رێم 150 ه����ه زار به رمیلی له رێگای عێراق����ه وه هه نارده ده كات، ب����ۆ ئ����ه وه ش ناوبراو ب����اس له وته ی په رله مانتارێك����ی عێ����راق ده كات ك����ه بۆ ئه و جێگای مه ترسییه ، چونكه له دانیشتنێكدا ئه و په رله مانتاره ك����ه ئه حمه د وه ك خۆی ده ڵێت حه زناكات ناوه كه ی بڵێت، چونكه وه ك ده ڵێن دۆس����تی كورده ، وتویه تی "150ه����ه زار به رمیل نه وته ك����ه ی هه رێ����م 7%ی بودج����ه ی عێراق پێكدێن����ی ، بۆیه ده بێت هه رێم له 7%ی بودجه به رێ����ت نه ك 17%". ئه حمه د حاجی ره ش����ید ده ڵێت "به ڕاستیی ده بێت وه فدی دانوستانكاری كورد زۆر به وریایی����ه وه رێككه وتنه كان بكه ن به جۆرێ����ك كه ئ����ه م ج����ۆره لێكدانه وانه ی بۆ

نه كرێت".

به جۆرێكی تر بودجه ی هه رێم كه مده كه ن ئ����ه و په رله مانتاره كورده ئه وه ش ئاش����كرا ده كات ك����ه به زیادكردنی بودجه ی س����یادیی عێراق به رپرس����انی به غدا به به رده وام به ش����ه بودجه ی هه رێ����م كه مده كه نه وه "ل����ه 2011دا به ش����ه بودجه ی سیادیی عێراق 22%ی بودجه ب����و، له كاتێكدا ئه وكات ك����ورد ئاماده گییه كی عێ����راق به رگری����ی له وه زاره ت����ی به رچ����اوی هه بو، به اڵم ل����ه 2013دا كه بون����ی كورد زۆر كه مبوه ته وه له وه زاره ت����ی به رگریی ، بودجه ی س����یادیی به رزكراوه ته وه ب����ۆ 28%، به مجۆره هه ر زیادكردنێك بۆ بودجه ی سیادیی پاره كه ی

هه رێم كه مده كات".

پێویسته پاره كه بۆ كه رتێكی تر خه رج بكرێت

دابه زینی نرخی نه وت وه ك ئه و په رله مانتاره ب����ۆی ده چێت عێراق ناچار ب����ه وه ده كات كه به ره و سێكته ره كانی تری ئابوریی هه نگاوبنێت، به ده ر له وه توانای گه شه كردنی بواری نه وتیش وه كو پێویس����ت نییه و به تایب����ه ت له كاتێكدا سااڵنه پاره یه كی زۆر بۆ بوژانه وه ی سێكته ری ن����ه وت له عێراق����دا خه رجكراوه ،له وباره ی����ه وه ئه حم����ه د حاجی ره ش����ید ده ڵێ����ت "له 2005دا به رهه مهێنان����ی ن����ه وت له عێراقملیۆنێك و 800 ه����ه زار به رمیل ب����و له ئێس����تادا دوای ئه وه ی به ملیاره ه����ا دۆالر بۆ بوژان����ه وه ی ئه و كه رته خه رجكراوه توانای به رهه مهێنان گه یش����توه ته كه مت����ر له 3ملیۆن به رمی����ل واته له ماوه ی ئه و

هه مو س����اڵه دا نزیكه ی 1ملیۆن به رمیل نه وت زیادیكردوه ، ئه گه ر ئه و پاره یه له هه ر كه رتێكی تر ئابوریی عێراق خه رجبكرایه ئێستا ئابوریی

عێراق زۆر باشتر ده بو".هه ر بۆیه ئ����ه و په رله مانتاره به پێویس����تی ده زان����ێ له مه ب����ه دوا عێ����راق زیات����ر گرنگیی به بوژانه وه ی كه رتی كش����توكاڵ بدات، چونكه وه ك ئه و ده ڵێت "له و ب����واره دا عێراق توانای گه ش����ه كردنی هه ی����ه ، بۆیه روكردن����ه كه رتی كش����توكاڵ بۆ عێ����راق له ئێس����تادا زۆرباش و

گونجاوه ".

بۆ بوژانه وه ی ئابوریی عێراق رو له سێكته ری باج ده كات

ئا: شاهۆ ئه حمه د

هه رچه نده پێشتر وا راگه یه نرابو كه له به رامبه ر نادرنی 150هه زار به رمیل

له رێگای به غداوه بۆ ده ره وه ، حكومه تی عێراقی 500ملیۆن دۆالر ره وانه ی هه رێم

ده كات، به اڵم لێدوانێكی سه رۆكی هه رێم به مدواییه ئه و ژماره یی ی گۆڕی ، له كۆنگره

رۆژنامه وانیه كه ی رۆژی هه ینی رابردو بارزانی وتی پاره كه ملیارێك دۆالره و به دو

قۆناغ دێت. په رله مانتاری فراكسیۆنی گۆڕان عه لی حه مه ساڵح ئاماژه به وه

ده كات نادیارییه ك له و پاره یه دا هه یه ومنیش لێی تێناگه م.

له ئێستادا قسه ئه وه یه ئایا ئه و پاره یه ی به غ���دا ده ینرێ���ت ل���ه چ بوارێك���دا خه رج ده كرێت،وه ك ده ڵێن زۆرینه ی چین و توێژه

جیاجی���اكان به نیازن له و بڕه پش���كێكیان كه كوردس���تان به ڵێنده رانی به ربكه وێت، چه ندین مانگه پاره ی���ان وه رنه گرتوه ، له و روه وه خۆیان به به شخوراو ده زان، پێداگریی له س���ه ر ئه وه ده كه ن كه ده بێت به شێكی ئه و پاره یه بۆ ئه وان بێت،لێپرس���راوی لقی سلێمانی به ڵینده رانی كوردستان ناجی شێخ عیزه دینئاماژه ب���ه وه ده كات له و پاره یه ی ره وانه ی هه رێم ده كرێت جگه له دابینكردنی موچ���ه ی فه رمانب���ه ران، به ش���ێكی ب���ۆ به ڵێنده رانه ، ئه مه ش پشتبه س���تو به وه ی م���اوه ی چه ن���د مانگێكه حكوم���ه ت هیچ سولفه یه كی به به ڵێنده ران نه داوه ،ئه و وتی "بڕی پاره كه ش زۆره له ئێستادا حكومه تی هه رێم بڕی 1 ترلیۆن ونیوێك دینار قه رزداری

به ڵێنده رانه ".په رله مانتار له ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق زانا رۆستایی جه خت له وه ده كاته وه كه ئه و

پاره یه ی كه حكومه ت���ی عێراقی ده ینرێت به ش���ی موچه ی مانگێك���ی فه رمانبه رانی هه رێم ناكات، ئه و وتی "ئه و پاره یه ی به غدا ده یداته هه رێم به ش���ی یه كه مه و بێگومان به ش���ی موچ���ه ی فه رمانبه ران���ی هه رێمی كوردس���تان ناكات، چونكه ده سه اڵتدارانی زۆریان زیاده ڕه وییه ك���ی هه رێم پێش���وی ك���ردوه ، فه رمانبه ران���دا له دامه زراندن���ی ئه وه ن���ده ی ئێم���ه بزانی���ن مانگانه به س موچ���ه ی فه رمانبه ران نزیكه ی 750 ملیۆن دۆالری ده وێت،بۆی���ه ئه گه ر بیانه وێ به وه موچه ی فه رمانبه ران ب���ده ن به دڵنیاییه وه ده بێت داهاتی ناوخۆشی بخه نه سه ر ئه وجا

ئه گه ر به ش بكات".ئ���ه وه له كاتێكدا وه ك ناوب���راو ئاماژه ی پێ���ده كات ئه و 500 ملی���ۆن دۆالره به ناوی موچه نه نێرراوه ، به ڵكو وه كو س���ولفه یه ك بوه بۆ هه رێمی كوردس���تان،ئه و وتیش���ی

ده ڕوات، به رمیل���ه ی ه���ه زار 150 "ئ���ه و له نه وت���ی كه ركوك���ه و به ن���او بۆریه كانی هه رێم���ی كوردس���تاندا به غدا ب���ۆ خۆیی له به رژه وه ندی���ی به رێده كات،ئ���ه وه ش ك���ورده و عه ره به كانیش گله یی���ان له عادل عه بدولمه هدی كردوه كه ئه و رێككه وتنه ی

كردوه ".ئه ندام���ی لیژن���ه ی دارای���ی و كاروباری ئابوری���ی له په رله مانی كوردس���تان عه لی حه مه س���اڵح له باره ی ناردن���ی 500 ملیۆن دۆالر بۆ هه رێم وه كو س���ولفه یه ك ئه وه ی ب���ۆ ئاوێنه رونك���رده وه كه ئ���ه و پاره یه كه موكوڕییه كی تێدا هه یه ،وه ك خۆی وتی "منی���ش لێی تێناگه م، چونكه س���ه رۆكی هه رێ���م وتویه تی ملیارێكه و به دو س���ولفه

ده درێت".عه ل���ی باس ل���ه وه ش ده كات كه هه رێم ب���ۆ موچ���ه ی فه رمانب���ه ران 700 ملیۆن

دۆالری پێویس���ته ، ئه م���ه جگ���ه له وه ی حكومه ت پاره یه ك���ی زۆری به ڵێنده رانیش ق���ه رزداره ،وه ك ئ���ه و ده ڵێ���ت "به ڵێنده ر هه یه 9 مانگه سولفه ی حكومه تی هه بوه ، به اڵم پێینه دراوه ،بۆیه پێویس���ته به شێك له و پاره ی���ه بۆ به ڵێن���ده ران بێت، ئه گه ر ئه وه بكرێ���ت بێگوم���ان جوڵه یه كی باش

ده كه وێته وه بازاڕ و ئابوریی هه رێمه وه ".نێ���وان به رێككه وتنه ك���ه ی س���ه باره ت هه رێ���م و به غ���دا ناوب���راو ئام���اژه ی به وه ك���رد ك���ه رێككه وتنێكی س���ه ره تاییه بۆ دۆخێكی نادیار،ئه و وتیشی "سه ره تا ئێمه واتێگه یش���تن كه حكومه تی هه رێم رۆژانه 150ه���ه زار به رمیل نه وت���ی هه رێم ده داته كۆمپانیای سۆمۆ بۆ ئه وه ی بیفرۆشێت،به اڵم سه رۆكی هه رێم وای نه وت، به ڵكو وتی 150 ه���ه زار به رمیلی نه وتی كه رك���وك به بۆری

هه رێمی كوردستاندا ده ڕوات".

نادیارییه ك له بڕی ئه و پاره یه دا هه یه كه بۆ هه رێم دێت

به ڵێنده ران ده ڵێن حكومه تی هه رێم یه ک ترلیۆن و نیو دینار قه رزداری ئێمه یه و ده بێت

به شێك له وپاره یه ی دێت بۆ ئێمه بێت

به جۆرێك داهاته ، س����ه ره كی سه رچاوه ی عێ����راق هه م����و داهات����ی ل����ه 93%ی

له نه وته وه یه .به رهه می رۆژانه له ئێستادا نزیكه ی 3ملیۆن

به رمیله .پارێزگاری به س����ره زۆرترین نه وتی عێراقی لێده رده هێنرێ كه رۆژانه زیاد له 700هه زار به رمیل����ه ، دوای ئه ویش كه ركوك دێت كه به رهه می رۆژانه نزیكه ی 400هه زار به رمیله ،

به اڵم له ئێستادا گرفتی بۆ دروستبوه .زۆرترین فرۆش����ی نه وتی عێراقكه له %57 بۆ واڵتانی ئاس����یایه به تایبه ت هیندستان و

چین.دوا ئه وی����ش به رێ����ژه ی 23%ی به واڵتانی ئه وروپیی ده فرۆشرێ و 20%یشی به ئه مه ریكا

ده فرۆشرێ .

نه‌وت‌له‌عێراق

په رله مانتارێكی عه ره ب وتی 150هه زار

به رمیل نه وته كه ی هه رێم 7%ی بودجه ی

عێراق پێكدێنێ ، بۆیه ده بێت هه رێم

له 7%ی بودجه به رێت نه ك %17

بودجه ی پێشبینیكراوی

عێراق بۆ ساڵی 2015

نزیكه ی 130ترلیۆن دیناره به مجۆره 40 ترلیۆن دینار كه متره له مساڵ

‌‌ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

به‌رێوبه‌ری‌‌فه‌رمانگه‌ی‌‌داواكاری‌‌گشتیی‌‌سلێمانی‌‌دادوه‌ر‌فه‌رهاد‌حاته‌م‌له‌دیدارێكی‌‌ئاوێنه‌دا‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كات،‌له‌ماوه‌ی‌‌رابردودا‌زۆرترین‌كاریانكردوه‌،‌به‌اڵم‌

لێبوردنه‌‌گشتیه‌كان‌كاره‌كانی‌‌ئه‌وانی‌‌به‌فیڕۆ‌بردوه‌،‌ئه‌وه‌ش‌

ده‌خاته‌ڕو‌به‌و‌كارانه‌ی‌‌كردویانه‌‌توانیویانه‌‌نزیكه‌ی‌‌‌700بۆ800

ملیۆن‌دۆالر‌بۆ‌حكومه‌ت‌بگه‌ڕێننه‌وه‌.

ئاوێن���ه‌:‌با‌س���ه‌ره‌تا‌له‌یاس���ای‌‌ده‌ستپێبكه‌ین،‌ گشتییه‌وه‌‌ داواكاری‌‌ده‌وت���رێ‌‌زۆر‌كۆن���ه‌و‌پێویس���تی‌‌

به‌هه‌مواركردنه‌وه‌یه‌؟به‌دڵنیاییه‌وه‌‌ حات���ه‌م:‌ فه‌ره���اد‌یاسای‌‌داواكاری‌‌گشتیی‌‌زۆر‌كۆنه‌‌و‌كاتی‌‌خۆش���ی‌‌بۆ‌ئ���ه‌وه‌‌دانه‌نراوه‌‌له‌ساڵی‌‌ دژایه‌تیی‌‌گه‌نده‌ڵیی‌‌بكات،‌‌1979دان���راوه‌،‌بۆی���ه‌‌پێویس���تی‌‌به‌هه‌مواركردن���ه‌وه‌‌هه‌ی���ه‌‌چونك���ه‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌ئێس���تا‌وه‌ك‌ده‌ڵێن‌ناوی‌‌گه‌وره‌‌و‌دێی‌‌وێرانه‌،‌یاسای‌‌داواكاری‌‌گش���تیی‌‌له‌واڵته‌‌زۆر‌دواكه‌وتوه‌كان‌هێنده‌ی‌‌ئه‌م‌یاس���ایه‌ی‌‌ئێمه‌‌خراپ‌نییه‌،‌بۆیه‌‌ده‌بێت‌هه‌مواربكرێته‌وه‌.ئاوێن���ه‌:‌به‌دیارییكراویی‌‌خراپیی‌‌

یاساكه‌‌له‌چیدایه‌؟فه‌رهاد‌حاته‌م:‌له‌وه‌دایه‌‌ئێمه‌‌سه‌ر‌به‌وه‌زاره‌تی‌‌دادی���ن‌كه‌‌وه‌زاره‌تێكی‌‌كێش���ه‌كانی‌‌ زۆرینه‌ی‌‌ حكومه‌ت���ه‌و‌ئێم���ه‌ش‌له‌گ���ه‌ڵ‌داموده‌زگاكان���ی‌‌خ���ۆی‌‌ ‌ ئ���ه‌وه‌ش‌ حكومه‌تدای���ه‌،‌زۆرج���ار‌ گه‌وره‌ی���ه‌،‌ كێش���ه‌یه‌كی‌‌

خه‌ڵكیی‌‌به‌هه‌ڵه‌‌له‌كاری‌‌ئێمه‌‌حاڵی‌‌ده‌بن،‌ئێمه‌‌ن���ه‌‌ده‌توانین‌فه‌رمانی‌‌گرتنی‌‌گه‌نده‌ڵ���كاران‌ده‌ربكه‌ین،‌نه‌‌ده‌ش���توانین‌بیانگرین،‌ئه‌وه‌‌ئیشی‌‌

دادگاكانه‌.ئاوێن���ه‌:‌باش���ه‌‌ل���ه‌و‌بڕوایه‌دای‌‌

یاساكه‌‌هه‌مواربكه‌نه‌وه‌؟فه‌ره���اد‌حات���ه‌م:‌له‌خوله‌كان���ی‌‌ته‌نان���ه‌ت‌ په‌رله‌م���ان‌و‌ پێش���وی‌‌س���ه‌رۆكی‌‌هه‌رێمی���ش‌په‌یمانیداوه‌‌هه‌مواربكرێت���ه‌وه‌،‌به‌اڵم‌تا‌ئێس���تا‌نه‌ك���راوه‌‌بێهیوایش���م‌ل���ه‌وه‌ی‌‌كه‌‌

بكرێت.ئاوێنه‌:‌به‌اڵم‌كێش���ه‌‌هه‌ر‌خراپیی‌‌یاس���اكه‌‌نییه‌،‌به‌ڵك���و‌وه‌ك‌ده‌ڵێن‌به‌پاڵپشتیی‌‌ له‌دادوه‌ره‌كان‌ به‌شێك‌

حزب‌دانراون‌و‌ئه‌دایان‌خراپه‌؟فه‌رهاد‌حاته‌م:‌له‌رابردودا‌واقعێك‌هه‌بوه‌‌كه‌‌حزب‌بااڵده‌ستبوه‌و‌ده‌ستی‌‌له‌زۆر‌بواردا‌وه‌رداوه‌،‌به‌دڵنیاییه‌وه‌‌له‌وان���ه‌،‌ ب���وه‌‌ یه‌كێ���ك‌ ق���ه‌زاش‌هه‌رچه‌ن���ده‌‌یه‌كێ���ك‌له‌مه‌رجه‌كانی‌‌بون���ه‌‌دادوه‌ر‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌‌10س���اڵ‌خزمه‌ت���ی‌‌قه‌زا‌هه‌بێت،‌به‌اڵم‌هه‌بوه‌‌به‌س���اڵێك‌خزمه‌ت‌كراوه‌ته‌‌دادوه‌ر،‌وات���ه‌‌له‌قۆناغێ���ك‌له‌قۆناغه‌كان���دا‌به‌واژویه‌كی‌‌زه‌رد‌یان‌سه‌وز‌خه‌ڵك‌كراوه‌ته‌‌دادوه‌ر،‌ده‌بێت‌ئه‌وه‌ش‌بڵێم‌راس���ته‌‌دادوه‌ر‌هه‌یه‌‌به‌پاڵپش���تیی‌‌حزب‌بۆت���ه‌‌دادوه‌ر،‌ب���ه‌اڵم‌دواتر‌په‌ره‌ی‌‌به‌تواناكانی‌‌داوه‌و‌باش‌بوه‌،‌به‌اڵم‌له‌دوای‌‌‌2003ئ���ه‌وه‌‌نه‌ماوه‌،‌كۆمه‌ڵێ���ك‌پێوه‌ری‌‌باش‌دانراون‌بۆ‌

ئه‌وانه‌ی‌‌ده‌بنه‌‌دادوه‌ر.ئاوێن���ه‌:‌وه‌ك‌داواكاری‌‌گش���تیی‌‌

ژماره‌تان‌چه‌نده‌؟فه‌ره���اد‌حات���ه‌م:‌نزیك���ه‌ی‌‌150 دادوه‌رێك‌هه‌ن،‌به‌اڵم‌له‌س���لێمانی‌‌رێژه‌ك���ه‌‌زۆر‌كه‌م���ه‌‌به‌پێچه‌وانه‌ی‌‌هه‌ولێر‌و‌دهۆك‌كه‌‌ژماره‌یان‌زۆرتره‌،‌

ده‌توانم‌بڵێم‌زیاده‌شیان‌هه‌یه‌.موڵك���ه‌‌ گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌‌ ئاوێن���ه‌:‌داگیركراوه‌كان���ی‌‌حكومه‌ت،‌یه‌كێك‌ب���و‌له‌كاره‌كانت���ان،‌ئ���ه‌وه‌‌به‌چی‌‌

گه‌یشت؟موڵكه‌‌ دی���اره‌‌ حات���ه‌م:‌ فه‌رهاد‌داگیركراوه‌كان‌نزیكه‌ی‌‌‌200موڵكێك‌ده‌بون،‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌موڵكانه‌‌ده‌بو‌

به‌)ده‌عوای‌‌مه‌ده‌نیی‌(‌بێت‌ئێمه‌ش‌وه‌كو‌داواكاری‌‌گشتیی‌‌ئه‌و‌مافه‌مان‌نییه‌‌ده‌عوای‌‌مه‌ده‌نیی‌‌بكه‌ین،‌هه‌ر‌بۆیه‌‌ئه‌و‌الیه‌نانه‌مان‌راس���پارد‌كه‌‌موڵكیان‌داگیركراوه‌‌سكااڵ‌بنوسن‌و‌پێش���مانوتن‌ئه‌گه‌ر‌نه‌یك���ه‌ن‌ئێمه‌‌سكااڵیان‌له‌سه‌ر‌ده‌كه‌ین،‌به‌داخه‌وه‌‌هه‌ن���دێ‌‌له‌خه‌ڵكی���ی‌‌له‌خۆیان���ه‌وه‌‌ده‌ڵێن‌هیچ‌نه‌كراوه‌،‌به‌اڵم‌وانییه‌و،‌كۆمه‌ڵێك‌كاری‌‌ب���اش‌كراوه‌،‌هه‌ر‌به‌نمونه‌‌بینای‌‌مه‌كته‌بی‌‌سیاس���یی‌‌یه‌كێتی���ی‌‌كه‌‌موڵكی‌‌ش���اره‌وانیه‌،‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌رابردو‌تێیدا‌بوه‌‌90 ملیۆن‌دیناری‌‌لێسه‌نراوه‌،‌ئێستاش‌سااڵنه‌‌‌72ملیۆن‌دینار‌كرێ‌‌ده‌داته‌‌له‌داگیركه‌ره‌وه‌‌ ش���اره‌وانی‌،‌كه‌واته‌‌بۆت���ه‌‌كرێچیی‌،‌چه‌نده‌ه���ا‌موڵكی‌‌تریش‌به‌و‌جۆره‌‌چاره‌سه‌ركراون.

ئاوێنه‌:‌مه‌سه‌له‌ی‌‌ده‌ستگیركردنی‌‌ئه‌و‌كه‌س���انه‌ی‌‌كه‌‌له‌الیه‌ن‌دادگای‌‌بااڵی‌‌تاوانه‌كانی‌‌عێراقه‌وه‌‌داواكاربون‌ئه‌و‌ موسته‌ش���اره‌كان(،‌ )ج���اش‌و‌

كه‌یسه‌‌چی‌‌به‌سه‌ر‌هات؟ئ���ه‌وه‌ی‌‌ حات���ه‌م:‌ فه‌ره���اد‌ 258 داواكراوب���و‌ له‌كوردس���تاندا‌كه‌س‌ب���ون،‌ب���ه‌اڵم‌ئه‌وه‌نده‌ی‌‌من‌له‌هه‌رێمدا‌ ك���ردوه‌،‌ به‌دواداچون���م‌نییه‌‌ ئیراده‌یه‌كی‌‌سیاس���یی‌‌جدیی‌‌بۆ‌ده‌ستگیركردنی‌‌ئه‌و‌تۆمه‌تبارانه‌،‌كاك���ه‌‌تێیاندایه‌‌هه‌یه‌‌تا‌ئێس���تاش‌موچه‌ی‌‌پاسه‌وانیی‌‌هه‌یه‌،‌له‌كاتێكدا‌ئه‌گ���ه‌ر‌بیان���ه‌وێ‌‌به‌كونفه‌یه‌كونێك‌ده‌توانن‌ده‌س���تگیریان‌بكه‌ن،‌به‌اڵم‌تا‌ئێس���تا‌له‌‌258كه‌س‌ته‌نها‌یه‌ك‌

كه‌سیان‌ده‌ستگیركراوه‌.ئاوێنه‌:‌ئه‌ی‌‌رۆڵی‌‌ئێوه‌‌چییه‌؟

له‌مانگی‌‌7ی‌‌ فه‌ره���اد‌حات���ه‌م:‌‌2011نوس���راومان‌ب���ۆ‌ئاسایش���ی‌‌گشتیی‌‌و‌پۆلیسی‌‌گشتیی‌‌سلێمانی‌‌و‌پێمانراگه‌یاندون‌ ك���ردوه‌،‌ گه‌رمیان‌كه‌‌ئه‌و‌داواكراوانه‌‌ده‌ستگیر‌بكه‌ن،‌وه‌ستاین،‌ له‌س���ه‌ریان‌ ماوه‌یه‌كیش‌ب���ه‌اڵم‌نه‌یانك���رد،‌دوات���ر‌به‌هۆی‌‌جێبه‌جێ‌‌ دادگایان‌ فه‌رمانی‌‌ ئه‌وه‌ی‌‌نه‌ك���ردوه‌،‌س���كااڵمان‌له‌س���ه‌ریان‌

تۆماركردو‌داماننه‌‌دادگا.ئاوێنه‌:‌ئه‌ی‌‌ده‌ستگیر‌كران؟

نه‌خێر،‌چونكه‌‌ فه‌رهاد‌حات���ه‌م:‌ده‌س���تگیركردنی‌‌ئ���ه‌و‌كه‌س���انه‌ی‌‌

پله‌كانیان‌له‌س���ه‌رو‌ئه‌فس���ه‌ره‌وه‌یه‌‌)مرجع(یان‌ ره‌زامه‌ندی���ی‌‌ ده‌بێ���ت‌)مرجع(یش���یان‌ دیاره‌‌ وه‌ربگرێت،‌رازی‌‌نه‌ب���و،‌ج���ا‌من‌ل���ه‌وه‌‌زیاتر‌چیم‌پ���ێ‌ده‌كرێت،‌ئه‌ی‌‌ئیتر‌نابێت‌په‌رله‌م���ان‌)ده‌س���توه‌ردان(‌بكات‌وه‌ك‌الیه‌نێك‌كه‌‌ده‌بێت‌چاودێریی‌‌

كاره‌كانی‌‌حكومه‌ت‌بكات؟!‌ئاوێن���ه‌:‌به‌اڵم‌ئ���ه‌وه‌ش‌ده‌وترێ‌‌كه‌‌ئه‌و‌كه‌س���انه‌‌له‌الی���ه‌ن‌به‌ره‌ی‌‌كوردس���تانیه‌وه‌‌لێبوردنی‌‌گشتییان‌

بۆ‌ده‌ركراوه‌؟فه‌ره���اد‌حاته‌م:‌لێبوردنی‌‌به‌ره‌ی‌‌كوردستانیی‌‌هیچ‌به‌هایه‌كی‌‌یاسایی‌‌نییه‌،‌چونكه‌‌به‌ره‌ی‌‌كوردس���تانیی‌‌بڵێ���ن‌ ت���ا‌ نه‌ب���وه‌‌ په‌رله‌م���ان‌

هه‌ڵبژێرراوی‌‌خه‌ڵك‌بون،‌جگه‌‌له‌وه‌‌زۆرێك‌له‌وانه‌‌تاوانی‌‌كۆمه‌ڵكوژییان‌ئه‌نجام���داوه‌و‌لێبوردن���ی‌‌گش���تیی‌‌به‌هیچ‌جۆرێ���ك‌نایانگرێته‌وه‌،‌به‌اڵم‌دیاره‌‌مه‌به‌س���تێكی‌‌جدیی‌‌نییه‌‌بۆ‌

ده‌ستگیركردنیان.ئاوێنه‌:‌ئێوه‌‌به‌رده‌وام‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌چه‌ندین‌كه‌ستان‌له‌سه‌ر‌كه‌یس���ی‌‌گه‌نده‌ڵی���ی‌‌داوه‌ته‌‌دادگا،‌ب���ه‌اڵم‌له‌واقیعدا‌نابینین‌كه‌س���انی‌‌

ده‌ستڕۆیشتو‌ده‌ستگیركرابن؟فه‌رهاد‌حاته‌م:‌سه‌ره‌تا‌ده‌مه‌وێت‌ئه‌وه‌‌بڵێم‌له‌هه‌مو‌ئه‌و‌كه‌یس���انه‌ی‌‌ت���ا‌ئێس���تا‌ئێم���ه‌‌جواڵندومان���ن،‌دۆالرمان‌ ملیۆن‌ 700بۆ‌800 نزیكه‌ی‌‌بۆ‌حكومه‌ت‌گه‌ڕاندۆته‌وه‌،‌به‌اڵم‌ئه‌و‌كه‌سانه‌ی‌‌ئه‌و‌گه‌نده‌ڵییانه‌یان‌كردوه‌‌بۆچی‌‌ده‌س���تگیرنه‌كران؟‌به‌داخه‌وه‌‌لێبوردنی‌‌گشتیی‌‌ساڵی‌‌‌2012هه‌مو‌كاره‌كه‌ی‌‌له‌ئێمه‌‌تێك���دا‌و‌زۆرینه‌ی‌‌ئه‌و‌كه‌س���انه‌‌به‌ر‌لێبوردنی‌‌گشتیی‌‌كه‌وتن،‌له‌كاتێكدا‌من‌خۆم‌له‌‌2011 چومه‌‌په‌رله‌مان‌و‌ت���كام‌لێكردن‌با‌لێبوردن���ی‌‌گش���تیی‌‌ئه‌و‌كه‌س���انه‌‌نه‌گرێته‌وه‌‌كه‌‌پاره‌یان‌به‌هه‌ده‌رداوه‌‌یان‌له‌گه‌نده‌ڵی���ی‌‌ئابوریه‌وه‌‌گالون،‌به‌اڵم‌دواجار‌كه‌س‌به‌قسه‌ی‌‌ئێمه‌ی‌‌نه‌كرد،‌هه‌م���و‌ئه‌وانه‌‌به‌ر‌لێبوردنی‌‌

گشتیی‌‌كه‌وتن.ئاوێن���ه‌:‌وه‌ك‌هه‌س���تیپێده‌كرێت‌

ئێ���وه‌‌و‌ له‌نێ���وان‌ هه‌ماهه‌نگی���ی‌‌په‌رله‌م���ان‌زۆر‌كه‌مه‌،‌له‌م‌ماوه‌یه‌دا‌په‌رله‌مانتارێ���ك‌وتی‌‌له‌مه‌س���ه‌له‌ی‌‌بازرگانی���ی‌‌ن���ه‌وت‌له‌گ���ه‌ڵ‌داعش‌به‌ڵگه‌ی‌‌حاشاهه‌ڵنه‌گرم‌پێیه‌،‌باشه‌‌ئێوه‌‌بۆ‌كار‌له‌س���ه‌ر‌ئ���ه‌و‌به‌ڵگانه‌‌ناك���ه‌ن،‌ب���ۆ‌به‌دواداچ���ون‌بۆ‌ئه‌و‌

كه‌یسه‌‌ناكه‌ن؟به‌داخ���ه‌وه‌‌ حات���ه‌م:‌ فه‌ره���اد‌په‌یوندییم���ان‌له‌گ���ه‌ڵ‌په‌رله‌م���ان‌له‌ئاس���تی‌‌پێویس���تدا‌نیی���ه‌،‌ب���ۆ‌زانیاریی���ت‌ئێمه‌‌ل���ه‌16ی‌‌مانگه‌وه‌‌نوس���راومان‌بۆ‌ئ���ه‌و‌په‌رله‌مانتاره‌‌كردوه‌‌ت���ا‌به‌ڵگه‌كانمان‌بۆ‌بنێرێ‌،‌به‌اڵم‌تا‌ئێس���تا‌ب���ۆی‌‌نه‌ناردوین.‌سه‌باره‌ت‌به‌و‌لیژنه‌یه‌ش‌كه‌‌حكومه‌ت‌

ئه‌و‌ به‌دواداچونی‌‌ بۆ‌ دروستیكردوه‌‌كه‌یسه‌،‌ئه‌و‌لیژنه‌یه‌‌خه‌ڵكیان‌گرتوه‌و‌دواتر‌ئازادیانكردوه‌‌له‌كاتێكدا‌كاری‌‌لیژنه‌‌نییه‌‌خه‌ڵك‌بگرێت‌یان‌ئازادی‌‌بكات،‌تا‌ئێس���تا‌نازانین‌كاره‌كانی‌‌

ئه‌و‌لیژنه‌یه‌‌به‌چی‌‌گه‌یشتوه‌.ئاوێنه‌:‌له‌م���اوه‌ی‌‌رابردو‌چه‌ندین‌لیستی‌‌ناوی‌‌خانه‌نشینیی‌‌باڵوكرایه‌وه‌‌خانه‌نشینكرابون،‌ به‌نایاس���ایی‌‌ كه‌‌ئێ���وه‌ش‌به‌دواداچونت���ان‌ب���ۆ‌كرد‌

كاره‌كانتان‌به‌چی‌‌گه‌یشت؟فه‌رهاد‌حاته‌م:‌ئێمه‌‌له‌مانگی‌‌2ی‌‌ئه‌مساڵدا‌نوس���راومان‌بۆ‌په‌رله‌مان‌كرد‌كۆمه‌ڵێك‌ناوی‌‌زۆرمان‌بۆ‌ناردن‌خانه‌نشینكرابون،‌ به‌نایاس���ایی‌‌ كه‌‌له‌رێ���گای‌‌ ئ���ه‌وان‌ ت���ا‌ وتم���ان‌به‌دواداچونی‌‌ دارایی���ه‌وه‌‌ وه‌زاره‌تی‌‌ب���ۆ‌بكه‌ن،‌ب���ه‌اڵم‌له‌مانگ���ی‌‌‌7ی‌‌ئه‌مس���اڵدا‌كاك‌عه‌لی‌‌حه‌مه‌ساڵحی‌‌خۆیه‌وه‌‌ له‌فه‌یس���بوكی‌‌ په‌رله‌منتار‌س���ه‌باره‌ت‌ باڵوده‌كاته‌وه‌‌ مه‌له‌فێك‌گوایه‌‌ نایاس���ایی‌‌ به‌خانه‌نش���ینیی‌‌شتێكی‌‌نوێ‌‌ئاشكراكردوه‌‌له‌كاتێكدا‌ئێمه‌‌ ه���ی‌‌ ده‌ستپێش���خه‌رییه‌كه‌ی‌‌ئاگادارین‌ ئێم���ه‌‌ ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌‌ بوه‌،‌وه‌زاره‌تی‌‌دارایی‌‌لیژنه‌یه‌كی‌‌بۆ‌ئه‌و‌مه‌به‌سته‌‌پێكهێناوه‌‌به‌اڵم‌كاره‌كانی‌‌زۆر‌به‌خاویی‌‌ده‌ڕوات،‌پێش���موانییه‌‌

هیچیان‌بۆ‌بكرێت.ئاوێن���ه‌:‌بۆچ���ی‌‌هیچی���ان‌ب���ۆ‌

ناكرێت؟ئه‌وه‌ی‌‌ له‌ب���ه‌ر‌ حات���ه‌م:‌ فه‌رهاد‌خانه‌نشینكراون‌ له‌وانه‌ی‌‌ به‌ش���ێك‌هه‌رێم‌و‌كه‌سانی‌‌ به‌بڕیاری‌‌سه‌رۆكی‌‌چاره‌س���ه‌ریش‌ بااڵده‌س���تكراون،‌ئه‌وه‌یه‌‌یان‌س���ه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌خۆی‌‌هه‌ڵیانبوه‌شێنێته‌وه‌‌یاخود‌په‌رله‌مان‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌گشتیی‌‌به‌هه‌مو‌مه‌له‌فی‌‌خانه‌نشینییدا‌بچێته‌وه‌و‌كاری‌‌باشی‌‌

تێدا‌بكات.زه‌وی���ه‌‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌‌ ئاوێن���ه‌:‌داگیركراوه‌كان���ی‌‌قوله‌ره‌یس���ی‌‌چی‌‌

به‌سه‌ر‌هات؟فه‌ره���اد‌حات���ه‌م:‌دی���اره‌‌ئێمه‌‌به‌دواداچونم���ان‌ب���ۆ‌ئه‌و‌كه‌یس���ه‌‌ك���ردو‌دوای‌‌چه‌ندی���ن‌دانیش���تنی‌‌تۆمه‌تب���اران‌و‌ ئازادكردن���ی‌‌ دادگا‌و‌دادگا‌ بڕی���اری‌‌ ته‌میزكردن���ه‌وه‌ی‌‌فه‌رمانی‌‌ له‌ئێستادا‌ ئێمه‌وه‌‌ له‌الیه‌ن‌

گرتن‌بۆ‌سێ‌که‌سیان‌.17ی‌‌ له‌روداوه‌كان���ی‌‌ ئاوێن���ه‌:‌له‌خوێندكارانی‌‌ به‌ش���ێك‌ ش���وبات‌زانكۆی‌‌سلێمانی‌‌له‌الیه‌ن‌ده‌زگایه‌كی‌‌ئه‌منییه‌وه‌‌ڕفێنران‌و‌دواتر‌ئازادكران،‌ئه‌وه‌نده‌ی‌‌بزانم‌بۆ‌ئه‌و‌كه‌یس���ه‌ش‌به‌دواداچونتان‌كرد،‌كاره‌كانی‌‌به‌چی‌‌

گه‌یشت؟فه‌رهاد‌حاته‌م:‌دیاره‌‌به‌رپرس���ی‌‌ئه‌و‌مه‌فره‌زه‌ی‌‌ئ���ه‌و‌خوێندكارانه‌ی‌‌بردبو‌به‌رپرس���ێک‌بو،‌ئه‌وه‌بو‌ئێمه‌‌سكااڵمان‌له‌سه‌ری‌‌تۆماركرد،‌دوای‌‌ئازادكردن���ی‌،‌له‌ئێس���تادا‌دوب���اره‌‌ب���ۆ‌ده‌رچوه‌ته‌وه‌،‌ فه‌رمانی‌‌گرتنی‌‌كاكه‌‌ئێمه‌‌له‌مه‌سه‌له‌ی‌‌17ی‌‌شوباتدا‌

زۆر‌كاری‌‌باشمانكرد،‌بڕوا‌ده‌كه‌یت‌‌12ش���ه‌و‌چوین‌خۆپیش���انده‌رمان‌به‌ش���ێك‌ به‌داخه‌وه‌‌ ئازادك���ردوه‌؟‌له‌وانه‌ی‌‌كاتی‌‌خۆی‌‌له‌‌17ی‌‌شوباتدا‌باس���ی‌‌ماف���ی‌‌خۆپیش���انده‌رانیان‌ده‌كرد‌و‌ئێستا‌هه‌ر‌باسی‌‌هیچ‌ناكه‌ن‌كوا‌كێ‌‌ئێس���تا‌باسی‌‌17ی‌‌شوبات‌

ده‌كات؟‌‌ئاوێنه‌:‌س���وتانی‌‌ئوتێل‌سۆما‌كه‌‌له‌‌‌2010رویداو‌چه‌ندین‌كه‌س‌بونه‌‌قوربانیی‌،‌ئێ���وه‌‌به‌دواداچونتان‌بۆ‌

ئه‌وه‌ش‌كرد؟

فه‌رهاد‌حات���ه‌م:‌به‌داخه‌وه‌‌هه‌مو‌ئه‌وانه‌ی‌‌له‌سه‌ر‌ئه‌و‌روداوه‌‌سكااڵیان‌له‌سه‌ر‌تۆماركرابو‌و‌ده‌ستگیركرابون،‌دواج���ار‌ئیفراج‌كران،‌ب���ه‌اڵم‌ئێمه‌‌بڕی���اری‌‌دادگام���ان‌ته‌میزكرده‌وه‌و‌ئه‌نجامه‌ك���ه‌ی‌‌ چاوه‌ڕێ���ی‌‌ ئێس���تا‌

ده‌كه‌ین.ئاوێنه‌:‌زیاده‌ڕه‌وییه‌كی‌‌زۆر‌كراوته‌‌س���ه‌ر‌زه‌وییه‌كانی‌‌موڵكی‌‌گشتیی‌،‌

له‌وباره‌یه‌وه‌‌چیتانكردوه‌؟‌فه‌رهاد‌حاته‌م:‌زۆرترین‌ئیش���مان‌له‌و‌كه‌یس���ه‌دا‌كرد،‌هه‌ر‌له‌ناوچه‌ی‌‌مێرگه‌پان‌‌700كه‌سمان‌دابوه‌‌دادگا،‌چه‌نده‌های‌‌ به‌هه‌مانشێوه‌‌ له‌سیته‌ك‌ترمان‌دابوه‌‌دادگا،‌به‌اڵم‌به‌داخه‌وه‌‌گش���تیی‌‌ لێبوردنی‌‌ ب���ه‌ر‌ هه‌مویان‌كه‌وتن،‌له‌هه‌موش���ی‌‌سه‌یرتر‌پێش‌حه‌وت‌مانگ‌له‌مه‌وب���ه‌ر‌به‌فه‌رمانی‌‌وه‌زیری‌‌پێش���وی‌‌كاره‌با،‌كاره‌با‌بۆ‌زۆرینه‌ی‌‌ئه‌و‌ش���وێنانه‌‌راكێشرابون‌ك���ه‌‌به‌زیاده‌ڕه‌ویی‌‌دروس���تكرابون،‌له‌كاتێكدا‌یاس���ا‌هه‌یه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌كه‌‌نابێت‌كاره‌با‌بۆ‌شوێنێك‌رابكێشرێ‌‌دروس���تكراوه‌،‌ به‌زیاده‌ڕه‌ویی‌‌ ك���ه‌‌له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌ ئێم���ه‌‌ به‌هه‌وڵ���ی‌‌وه‌زی���ران‌ئ���ه‌و‌بڕی���اره‌ی‌‌وه‌زی���ر‌

هه‌ڵوه‌شێنرایه‌وه‌.‌ئاوێن���ه‌:‌له‌س���ه‌ر‌ئ���ه‌و‌كارانه‌ی‌‌ده‌یانكه‌یت‌هه‌ڕه‌شه‌ت‌لێنه‌كراوه‌؟

فه‌رهاد‌حاته‌م:‌با،‌چه‌ند‌جارێك‌هه‌ڕه‌ش���ه‌م‌لێكراوه‌،‌به‌اڵم‌من‌باكم‌نیی���ه‌‌و‌به‌پێ���ی‌‌یاس���ا‌كاری‌‌خۆم‌

ده‌كه‌م.پرس���یارم‌ده‌رباره‌ی‌‌ دوا‌ ئاوێنه‌:‌

پێموای���ه‌‌ بڕوانام���ه‌ی‌‌س���اخته‌یه‌،‌ماوه‌یه‌كی‌‌زۆر‌له‌وه‌ش���دا‌كارتانكرد،‌

ئه‌وه‌‌به‌چی‌‌گه‌یشت؟فه‌رهاد‌حات���ه‌م:‌زۆرترین‌كارمان‌كرد‌و‌ س���اخته‌‌ بڕوانامه‌ی‌‌ له‌س���ه‌ر‌به‌سه‌دان‌كه‌سمان‌له‌سه‌ر‌بڕوانامه‌ی‌‌ساخته‌‌دایه‌‌دادگا،‌دوباره‌‌به‌داخه‌وه‌‌هه‌مو‌ئه‌وانه‌‌به‌ر‌لێبوردنی‌‌گش���تیی‌‌كه‌وت���ن،‌ده‌مه‌وێت‌ئه‌وه‌ش‌بڵێم‌که‌‌سوپاسی‌خه‌ڵکی‌سلێمانی‌ده‌که‌م‌که‌‌ب���ه‌رده‌وام‌هاوکارمن‌له‌به‌دواداچونی‌

کاره‌کانمدا.

له‌‌258جاش‌و‌مسته‌شار‌و‌كه‌سانی‌‌داواكراو‌یه‌ك‌كه‌س‌ده‌ستگیركراوه‌داواكاری‌‌گشتیی‌:‌به‌واژۆیه‌كی‌‌زه‌رد‌یان‌سه‌وز‌خه‌ڵك‌كراوه‌ته‌‌دادوه‌ر

9 )454(‌سێشه‌ممه‌‌2014/11/25 لۆکاڵ

دادوه‌ر‌فه‌رهاد‌حاته‌م‌به‌رێوه‌به‌ری‌‌فه‌رمانگه‌ی‌‌داواكاری‌‌گشتیی‌‌سلێمانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئاسۆ

تا‌ئێستا‌نزیكه‌ی‌‌‌700بۆ‌800ملیۆن‌دۆالرمان‌بۆ‌حكومه‌ت‌گه‌ڕاندۆته‌وه‌

به‌فه‌رمانی‌‌وه‌زیری‌‌پێشوی‌‌كاره‌با،‌كاره‌با‌بۆ‌زۆرینه‌ی‌‌‌ئه‌و‌شوێنانه‌‌راكێشراوه‌،‌كه‌‌

به‌زیاده‌ڕه‌ویی‌‌دروستكراون

فه‌رمانی‌‌گرتن‌بۆ‌ئه‌و‌عه‌قیده‌‌ده‌رچوه‌ته‌وه‌‌كه‌‌له‌17ی‌‌شوبات‌

خوێندكارانی‌‌زانكۆی‌‌سلێمانی‌‌ڕفاند

له‌سه‌ر‌زیاده‌ڕه‌و‌یی‌‌

ته‌نها‌له‌مێرگه‌پان‌‌700كه‌سمان‌دابوه‌‌دادگا،‌به‌اڵم‌هه‌مویان‌به‌ر‌لێبوردنی‌‌گشتیی‌‌كه‌وتن

قەسیدە هاوبەشەکەی شێرکۆ بێکەس و کوڕەکەی چاپ دەکرێت

دیواره کان پڕ ده بن له ریکالم

rangalayawene@gmail.com (454( سێشه ممه ‌2014/11/25ره‌نگاڵه

هه رچه نده زۆربه ی كات زۆر سه رنجراكێشیت، به اڵم ئه مڕۆ

به هۆی كه سێكه وه كه متر خۆت ده رئه خه یت و دوره په رێزییت

له شوێنه كه ی خۆت.

هه وڵبده نه كه ویته نێو ئه و داوه وه كه كه سێك بۆی داناویت و ده یه وێت به هه رجۆرێك بێت له گه ڵیدا بچیته جه نگه وه و له و كێشه یه به شداربیت.

ئه مڕۆ ده توانی خۆت له گه ڵ هه مو كه سێكدا بگونجێنی ، ته نانه ت له گه ڵ

ئه و هاوكاره شت كه هیچ كاتێك نه گونجاوی له گه ڵیدا له شوێنی

كاره كه ت.

كه هه ست به ماندویی ده رونیی ده كه ی پێویسته بچیت وه رزش

بكه یت، ڕێكردن و مه له كردن باری ده رونیی ئاسایی ده كه نه وه .

هێنده شته كان ئاڵۆز مه كه و ئه وه ی له ناختدایه بێ ترس و شه رم بیڵێ و دڵنیابه له وه ی هێنده ئاڵۆز نیه ، هه مو شتێك ئاڵۆزیی خۆی هه یه .

ئه مڕۆ ڕۆژێكی زۆر ناڕه سمییه و پێویست به هیچ ئه ته كێتێكی

نائاسایی ناكات، زۆر ساده و سانا مامه ڵه له گه ڵ شته كانی ده وروبه رت

بكه .

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

ئا: ئاوێنە

دوای ئەوەی شێرکۆ بێکەس لەدوای مردنیەوە قەسیدەیەکی بەتەواونەکراویی بەجێهێشت،

کوڕە گەورەکەی شاعیر، هەڵۆ شێرکۆ، ئەو قەسیدەیەی تەواوکردو بڕیارە لەئایندەیەکی نزیکدا چاپ و

باڵوبکرێتەوە.

قەسیدەکە لەژێر ناونیشانی "یادەوەریی پاس���کیلێکی کەرکوکیی"دایەو دەزگای رۆش���نبیریی جەمال عیرف���ان، چاپ و

باڵویدەکاتەوە.بەختیار س���ەعید بەڕێوەبەری دەزگاکە رایگەیاند ک���ە کتێبەکە بەکوالێتییەکی ب���اش چاپ دەکەن و ش���ێوەکار رێبوار س���ەعید نی���گاری ن���اوەوەو بەرگ���ی کتێبەکەی کێش���اوەو هونەرمەند باسم

رەسام دیزاینی بەرگەکەی دەکات.کات���ەی کوڕەکەی ل���ەو هەرچەن���دە نیازی خۆی بۆ تەواوکردنی قەس���یدە ئاش���کراکرد، تەواونەکراوەک���ەی ژمارەیەکی زۆر دەنگ���ی ناڕازیی لەنێو نوسەران و رای گشتیی خوێنەراندا هەبو دژ بەو کارە، بەاڵم هەڵۆ شێرکۆ سوربو لەس���ەر تەواوکردنی ئەو قەس���یدەیەو

باڵوکردنەوەی.ش���ێرکۆ بێکەس، ش���اعیری نوێخوازی کورد، لەساڵی 1940 لەشاری سلێمانیی لەدایکبوەو بەیەکێک لەپێش���ەنگەکانی نوێکردنەوەی شیعری کوردیی دادەنرێت ، لەساڵی رابردوداو بەدیارییکراوی لە 4ی ئابدا لەس���تۆکهۆڵمی پایتەختی سوید کۆچی دوایی ک���ردو لەپارکی ئازادیی

شاری سلێمانی بەخاک سپێررا.

ئا: په رێز ناسڕ

له به شێکی زۆری شارو شارۆچکه کانی کوردستان دیارده ی

نوسینی ریکالم به شێوازێکی ناشیرین له سه ر دیواره کان به رباڵوه و

تا دێت له زیادبونیشدایه .

ئ���ه و ریکالمان���ه به زۆریی وه س���تاو له سه ر بیناس���ازیی خاوه نکاره کانی دیواری گه ڕه که نوێیه کان ده ینوس���ن له گه ڵ ژماره ته له فۆنه کانیان، تا له و رێگه یه وه بازاڕێک���ی باش بۆ خۆیان

ده س���ته به ر بک���ه ن. ئ���ه وه ی مایه ی س���ه رنجه ناڕێکیی ئ���ه و ریکالمانه و س���یمایه کی ک���ه ش���ێوازه کانیه تی

ناشیرین ده به خشنه شوێنه کان.ش���اری ڕانیه ش ک���ه 145 کیلۆمه تر دوره له شاری س���لێمانییه وه ، به دور به ش���ێوه یه کی دیاره ده یه و له و نییه به رچ���او له دیواره کانی ئه و ش���اره دا

ریکالمه ناڕێکه کان ده بینرێن.دان���ا که ری���م لێپرس���راوی هۆب���ه ی هۆش���یاریی فه رمانگ���ه ی ژینگ���ه ی ڕاپه ڕین رایده گه یه نێت که تا ئێس���تا هیچ کارێکیان نه کردوه بۆ بنه بڕکردنی

ئه و ڕیکالمانه و تا ئێستا به شێوه یه کی جیدیی کار له س���ه ر بنه بڕکردنی ئه و دیارده ی���ه نه ک���راوه و هه وڵن���ه دراوه به ش���ێوه یه کی یاس���ایی ڕێکبخرێت، "ب���ه اڵم ئێم���ه وه ک فه رمانگه که مان له به رنامه مان���دا هه یه له ئه مس���اڵه وه کار له س���ه ر ئه وه بکه ین که شێوازی نوسینی ریکالم له سه ر دیوارو شوێنه گش���تییه کان به شێوه یه کی هونه ریی و ژینگه یی ڕێکبخه ین، به جۆرێک نه بێته

هۆی پیس���بونی ژینگه ی بینین. له ئێس���تادا چونک���ه

زیاده ڕۆییه ک هه یه

له نوسینی ئه و ریکالمانه داو سیمایه کی ناشیرینیان به شار به خشیوه ".

فه رمانگ���ه ی لێپرس���راوه ی ئ���ه و ژینگ���ه ئاماژه ی به وه ش���کرد که له و دیارده یه دا ته نها فه رمانگه که ی ئه وان شاره وانییش به ڵکو نییه ، به رپرسیار به رپرس���یاره ، "چونکه ئه وان ده توانن له رێگه ی ئ���ه و ژم���اره ته له فۆنانه وه که خ���اوه ن ریکالمه کان ده ینوس���ن، ئاگاداریانبکاته وه و رێنماییان پێبدات و

شوێنی تایبه تیان بۆ دیاریی بکات.ئه و لێپرس���راوه ئه وه یش���ی راگه یاند که پێویس���ته دانانی ئ���ه و ریکالمانه دیارییکراوبێ���ت و له ش���وێنێکی به ڕه زامه ندیی الیه نی په یوه ندییداربێت، "هه روه ها پێویسته بۆ ماوه یه کی کاتیی دیارییکراوبێت نه ک ماوه یه کی زۆر که ده بێته ه���ۆی قۆرخکاریی ناوچه که ". ئاماژه ی به وه ش���دا ک���ه زۆربونی ئه و دیارده یه په یوه ندیش���ی به وه وه هه یه

که خاوه نکارو پیشه کان به شێوه یه کی زانستیی و ڕێک وپێک ڕێکنه خراون.

دانا که ریم پێشنیاری ئه وه ش ده کات که یاس���ایه ک دابنرێ���ت و له به رامبه ر ریکالمێکدا هه ر هه ڵواس���ینی دانان و وه ک وه ربگیرێ���ت پ���اره بڕێ���ک ڕس���وماتێک و دواتر پاره که له کارێکی ژینگه یی یاخود س���ودێکی گش���تیی

خه رجبکرێت.

ئا: ترێ شۆڕش

سەنتەری گەنجان لەچاالکییەکیدا پێشانگایەک بۆ هونەرمەندان و

بەهرەمەندان دەکاتەوەو بۆ ماوەی دو رۆژ بەردەوام دەبێت.

26ی لەب���ەرواری پێش���انگاکە 13 دەکرێت���ەوەو نۆڤەمب���ەر تێی���دا بەش���داریی نیگارکێ���ش دەک���ەن، کە بەش���ێکیان لەخولی س���ەنتەرەکەدا ئەمساڵی هاوینەی هەندێكیشیان بەش���دارییانکردوەو

سودمەندانی سااڵنی پێشوبون.پێشانگایە ئەو بەشدارەکانی تابلۆ بەش���ێکیان ئ���ەو کاران���ەن ک���ە فێرخ���وازان لەکاتی خولی رۆژانەدا ئەنجامیان���داوە. هەروەها تابلۆکان هونەریی رێبازێکی بەچەند س���ەر ئەبس���تراکت، وەک جی���اوازن هێڵکاری���ی، ریالیس���تیی، ئیش���ی

دەست و کاری دیزایین.سه نته ری چاالكیی گه نجانی سلێمانی س���ه ر ب���ه س���یێكته ری گه نجانی ڕێكخراوی منداڵپارێزی كوردستانەو

له ساڵی 1998دامه زراوه .

سەنتەری گەنجان تابلۆی گەنجان منایش دەکات

کۆڕی شانۆی با لە2014 پرۆڤە دەکەن و لە2015 نمایش دەکەن‌ره‌نگاڵه(454( سێشه ممه 2014/11/25 rangalayawene@gmail.com

گاکاوڕ

زۆر حه ز به دۆزینه وه ی نهێنی و كردنه وه ی گرێكوێره كان ده كه یت،

ئه مڕۆ گرێكوێره یه كت له پێشه ، هونه ری خۆت پیشانبده و گرێكه

بكه ره وه .

زۆر هه ست به به خته وه ریی ده كه یت و ده توانی كۆمه ڵه

كه سانێكی دیكه ش له گه ڵ خۆت دڵخۆش بكه یت و ئارامییان

پێببه خشیت.

كاتی پشودانه ، به اڵم له ماڵه وه نا، سه ردانی پاركێك بكه تا

مێشكت له ماندوێتیی ڕۆژانی پێشتر پاكبكه یته وه و سود له و پشوه ی كه

هه ته وه ربگریت.

هه میشه له ناخی دو كه سیت و ناتوانی بڕیار بده یت، پێویسته خۆت یه كالییبكه یته وه و یه كێك

له كه سایه تییه كانت هه ڵبژێریت، كاتت زۆر دره نگ كردوه .

ئه مڕۆ هه رچیه ك بكه یت هه ر له كتێب خوێندنه وه وه تا چونه ئاهه نگه وه ،

به خته وه رو دڵخۆشت ده كا، هه میشه وا بیربكه وه .

قرژاڵدوانه‌‌

خۆشه ویستیی ده كه یت نه ك شه ڕ، ئه مڕۆ خۆشه ویسته كه ت ئه م راستییه ی بۆ ده رده كه وێ و هه وڵی

لێنزیكبونه وه ده دات.

فه‌‌ریکشێر

1010

ئا: دالیا کەمال

دوای ماوەی 2 ساڵ دابڕان، هۆرێن غەریب بەکارێکی نوێی شانۆییەوە

دەردەکەوێتەوەو لەئێستادا سەرقاڵی پرۆڤەن و نمایشکردنی کارە نوێیەکەش

دەکەوێتە ساڵی نوێوە.

کۆڕی شانۆی با، سەرقاڵی پرۆڤەیە بۆ نوێترین کاری ش���انۆیی خۆیان. وەک بەش���ێکی زۆری کارەکانی پێش���وتری ئەو گروپە شانۆییە، ئەم کارە نوێیەش ژمارەیەکی زۆر ئەکتەر لەس���ەر ستەیج دەب���ن ک���ە 10 ئەکت���ەرە. هەرچەندە ئۆکتۆب���ەرەوە مانگ���ی لەس���ەرەتای دەس���تیانکردوە بەپرۆڤەک���ردن، بەاڵم بەوتەی هۆرێن غەریب، دەرهێنەری ئەم ئیشە نوێیە، نمایش���کردنی دەکەوێتە

مانگی چواری ساڵی نوێوە.زۆرینەی کارەکانی پێشوی کۆڕی شانۆی با، لەسەرەتاوە دەقێکی نوسراوە نەبوە کاری لەس���ەر بکەن، بەڵک���و "دەق" لەکاتی پرۆڤەدا دروس���تبوە، لەبارەی چۆنیەتی���ی کارک���ردن لەس���ەر دەق ل���ەم کارە تازەی���ەدا، دەرهێنەرەکەی بەئاوێن���ەی راگەیان���د "ل���ەم پ���رۆژە تازەیە ش���تێکی تازە تاقیدەکەینەوە، کە بیرۆکەی زمناک���ۆ کەریم و محەمەد مس���تەفا بو، لەکارەکان���ی تردا، دوای بونیادنان���ی 12ی���ان 15 خولەک یان جوڵەیەک���ی نمایش���ەکە، دانیش���تنی نوس���ین و جێگیرکردنی دیالۆگەکانمان دەکرد. لەم پرۆژەی���ە، بەپێچەوانەوە، بەش���ێک دەنوس���ین، دواتر کاری تێدا دەکەی���ن. واتە، بەش ب���ەش دەقەکە ئینج���ا بەپراکتیکیی بەرهەمدەهێنین،

کاری تێدا دەکەین".لەب���ارەی ناوه ڕۆکەکەیش���یەوە دەڵێت "ب���ەڕای من ن���اوەرۆک ش���تێک نییە جی���ا لەفۆرمی نمای���ش بونی هەبێت، هەردوکیان وەک پرچ لێکئااڵو گەش���ە

دەک���ەن و لەگەڵ چونەپێش���ی پرۆڤە، بااڵئەک���ەن ت���ا هەم���و پانتاییەک���ە ئەگرنەوە". هەروەها دەش���ڵێت "وەک دەس���تپێکی ئەم پرۆڤ���ە تازەیەمان، لەدەس���تدان، بێدەنگیی، بێباکی���ی و چاودێریی و کۆنترۆڵ و چەندین چەمکی ترمان لەگەڵ خۆمان بردۆتە ناو هۆڵی

پرۆڤە".ساڵی 2014 س���ەرەڕای بونی قەیرانی ئابوریی لەتەواوی کوردس���تان و دانانی کاریگەرییش لەسەر بوارەکانی هونەر، بەاڵم س���اڵێکی پ���ڕ بەره���ەم بو بۆ کۆڕی ش���انۆیی با. جگە لەژمارەیەک س���یمینارو وۆرکش���ۆپ، ئ���ەو گروپە شانۆییە لە2014دا سێ کاری شانۆییان

نمایش���کرد، ک���ە لەدەرهێنانی س���ێ لەوبارەیەوە جیاوازب���ون، دەرهێنەری هۆرێن غەریب دەڵێ���ت " ئێمە وازمان لەوە هێنا چاوەڕێی تاکە دەرهێنەرێک بی���ن و کەمێک بوێرییم���ان بەخۆمانداو دەرهێنەری تر لەناو کۆڕدا کاریانکرد". قەیران���ە کاریگەری���ی لەب���ارەی داراییەکانیشەوە دەڵێت "نەبونی بودجە نەبوە رێگر لەبەردەم پرۆژەکانی کۆڕ، ئەوەش دەگەڕێتەوە بۆ ویستی بەهێزی بەشداران و پێشوازیی زۆر جوانی بینەر لەبەرهەم���ەکان، ئەم���ەش هاندەرمانە ب���ۆ بەرهەمی زیات���ر، وەک چۆن ئەوە

بەرپرسیارییەکی گەورەشە".زمناک���ۆ کەریم، یەکێ���ک لەئەندامانی

کۆڕی ش���انۆیی با، لەبارەی چۆنیەتی کارکردن لەو گروپ���ەدا دەڵێت "لەنێو هۆڵی پڕۆڤ���ەدا جدێتیی گروپ زۆرجار دەگات���ە ئاس���تی بێزارکردنی ئەکتەر، بەاڵم گەر بمانەوێت ئەو شانۆ حەقیقیە ڕۆحیە پێکبێنین پێویستی بەقوربانیی و

لەخۆبوردن هەیە".لەب���ارەی کارکردنیش لەگ���ەڵ هۆرێن غەری���ب، ئ���ەو ئەکت���ەرە رایگەیان���د "بەدرێژای���ی کارکردنم���ان بەیەک���ەوە مناقەش���ەوە دەکەوتین���ە هەمیش���ە تەنانەت زۆرجا مناقەش���ەکەمان بەرەو توڕەبون دەچو، بەاڵم لەنێو هۆڵی پڕۆڤە دەرنەدەچ���و، دوای چەن���د خولەکێک پڕۆڤە زۆر لەپێشتر ئاساییتر دەبۆوە.

چونک���ە )م.هۆرێ���ن( کاری قوڵت���رو جوانترو پڕتری دەوێت لەڕوی ماناوە، هەروەها ئێس���تا ئەو تەنها دەرهێنەرە ک���ە زۆرترین کاری لەژێ���ر ناوی کۆڕدا کردوەو توانیوێتی زۆر نزیک ڕۆحێتیی

کۆڕ بپارێزێت".دوایی���ن کاری دەرهێنان ک���ە هۆرێن "چاو ش���انۆیی کردبێت���ی، غەری���ب دەکەیتەوە لمە جەس���تە.. س���ەحرایە ڕۆح"بو، کە لەکۆتاییەکانی ساڵی 2011 نمایشکرا، لەبارەی ئەو ماوە دابڕانەوە، هۆرێن غەریب دەڵێت "پێویس���تم بەو کات���ە بو تا ئامادەببمەوە بۆ ناو هۆڵی پرۆڤە. لەماوەی دو س���اڵی رابردودا، چەندینجار پ���رۆژەی کارکردنم هەبوە،

بەاڵم نەدەگەیشتە قۆناغی کۆکردنەوەی چونکە پرۆڤە، دەستپێکردنی کاست و پرۆژەی نمایش���ێکی ت���ر بۆ الی خۆی دەبردم، بۆ ئەوەی بچمە هۆڵی پرۆڤەوە پێویستم بەپرۆژەیەکە هەمو پرۆژەکانی تر وەالبنێت و وام لێبکات تەنیاو تەنیا بیر لەو پرۆژەیە بکەمەوە، بەکورتیی،

داگیرم بکات".کۆڕی شانۆیی با، گروپێکی سەربەخۆی لەس���ه ر لەس���اڵی 1999 ش���انۆییە. دەستی ش���انۆکاران؛ ئیبراهیم چێوار، هۆرێن غەریب، هی���وا فایەق، نازەنین ساڵەح هەروەها شوان عەتوف لەشاری س���لێمانی دامەزراوەو سااڵنە بەرهەمی

نوێی شانۆیی نمایش دەکەن.

لەژێرزەمینی تایبەتدا، لەکەش���ێکی بازاڕی کتێبی ش���اری س���لێمانییدا، یادی شاعیرو عارف، مەوالنای ڕۆمی

کرایەوە.ل���ەو ئێوارەیەدا ک���ە ژمارەیەکی زۆر خوێنەران هونەرمەندان لەنوسەران و ئامادەیب���ون و کتێبخانەی غەزەلنوس رێکیخس���تبو، چەن���د چاالکیی���ەک

بەڕێوەچو. بەیاوەریی س���ەرەتا گۆنا محێدی���ن مۆس���یقای دان���ا محێدی���ن چەن���د غەزەلێکی مەوالنای خوێندەوەو دواتر دکتۆر س���ەبور عەبدولکەریم باسێکی دەربارەی مەوالناو پێگەی شیعرەکانی

لەدنیادا پێشکەشکرد.هەر لەو ئێوارەیەدا ژمارەیەک کتێبی ن���وێ خرانە بەردەس���ت خوێنەران و

لەبارەیانەوە قسەکرا.

هاوکات 13 کتێب���ی دیکەی پرۆژەی کە باڵوکرانەوە، غەزەلنوس دەنگیی ئەمیش پرۆژەیەکە بۆ دروس���تکردنی

کتێبخانەی دەنگیی کوردیی.مەوالن���ا جەاللەدینی ڕومی ناس���راو خاوەنی شاعیرو سۆفی بەمەولەوی، تەریقەت���ی مەوالنا، لەس���اڵی 1207 لەناوچەی بەڵخ کە دەکەوێتە ئێستای ئەفگانستان و ئەودەم لەژێر دەسەاڵتی فارسەکاندا بوە، لەدایکبوەو 66 ساڵ دواتر کۆچی دوایی کردوەو لەش���اری )قۆنی���ا( لەواڵت���ی تورکی���ا بەخاک

سپێرراوە. شیعرەکانی مەوالنا بۆ زۆربەی زمانە جیهانییەکان���ی دونی���ا وەرگێڕراون و یەکێک���ە ل���ەو رۆژهەاڵتییان���ەی کە هەب���وە دەنگدان���ەوەی زۆرتری���ن

لەرۆژئاوادا.

هەرچەندە لەب����ەرواری 2014-6-18 ەوە کابینەی نوێی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەپەرلەمانی کوردستان متمانەی پێ دراوەو دەستبەکاربوە، لەماڵپەڕی ئێس����تاش ت����ا ب����ەاڵم فەرمی����ی وەزارەت����ی ڕۆش����نبیریی )www.mcy-krg.com)ناوی وەزیری کابینەی پێش����و وەک

وەزیر دانراوە.لەئاڵوگۆڕی کابین����ەی کۆن و نوێی حکومەتی هەرێم، هەرچەندە چەند مانەوە، خۆیان لەشوێنی وەزیرێک وەزارەت����ەکان، زۆرین����ەی ب����ەاڵم وەزیرەکانیان گۆڕانکارییان بەسەردا

ه����ات. یەکێک ل����ەو وەزارەتانەش وەزارەت����ی رۆش����نبیریی و الوان بو، لەکابین����ەی پێش����ودا وەزیری ئەو وه زارەت����ه لەس����ەر پش����کی حزبی ش����یوعی، دکتۆر کاوە مەحمود بو. لەکابینەی نوێش����دا گۆڕا بۆ خالید دۆسکی کە لەسەر پشکی یەکێتیی نیشتیمانیی ئەو پۆستەی وەرگرت. هەرچەن����دە م����اوەی چەند مانگێک بەسەر دەستبەکاربونیدا تێدەپەڕێت، بەاڵم تا ئێس����تا لەماڵپەڕی فەرمیی وەزارەتەکەی، خالید دۆسکی ناوی نییەو هەمان وەزیری کابینەی پێشو

ماوەتەوە.

لەسلێامنی یادی مەوالنای ڕومی

کرایەوە

لەماڵپەڕی وەزارەتی ڕۆشنبیریی، تا ئێستا کاوە مەحمود وەزیرە

-١-سەرەتا

ئ����ەم نوس����ینە وەاڵمدان����ەوەی ئەو دو وت����ارەی کاک )بەختی����ار عەلی(ی����ە کە بەناونیش����انی "کوبان����ی و ناس����یۆنالیزم و یۆتۆپیا" وەک وەاڵمێک بۆ نوسینێکی من بەناونیشانی "ڕۆحی بەرگریی کوبانییەکان له کوێ����وە دێت؟". ھی����وادارم ئەم وەاڵمە بتوانێت ھه م ھه ندێک لەتێزەکانی من لەو نوسینەدا و ھه م ھه ندێک لەتێزەکانی کاک بەختیار ڕونبکاتەوە. تاکە مەبەستێکیش ل����ەم وەاڵمە ھاریکاریکردنی خوێنەرانە بۆ تێگەیشتنی زیاتر لەقواڵیی لێکنەچونەکانی بۆچونەکان����ی کاک بەختی����ار و ئەوان����ەی م����ن. ھاوکات ئەم نوس����ینە ھه وڵدانێکە ب����ۆ نیش����اندانی کۆمەڵێ����ک لێکدانەوەی ناڕاست و نادروس����ت کە کاک بەختیار بۆ نوس����ینەکەی منی کردوە و ڕەتکردنەوەی بەش����ی ھه رە زۆری ئەو تۆمەتانەشە کە بەدور لەئەخالقیاتی نوسین داویەتی پاڵ من. لەوانەش، بۆ نمونە، تۆمەتی ئەوەی من کەس����ێکم ئایدیۆلۆژیام له ژیان بەالوە گرنگت����رە، بەھای ئایدیۆلۆژیا لەس����ەروی بەھ����ای مرۆڤ����ەوە دادەنێم، م����ن ناتوانم بەب����ێ "حیکایەتی گ����ەورە" بیربکەمەوە و بنوس����م، یان خەریکی حەماسەتسازیی و مکیاژکردنی دەموچاوی سیستمم، ھتد... ھیوادارم خوێنەران دوای خوێندنەوەی ئەم نوسینە ئەو ڕاس����تییەیان بۆ دەربکەوێت کە سەرجەمی ئەو قسانەی کاک بەختیار بوختانی داتاش����راون و دور و نزیک ئەوەی ئەو دەیڵێت پەیوەندیی بەنوسینی منەوە

نییە.

لەدەرەوەی سەفسەتە و زاراوەبازییداب����ۆ ئ����ەوەی خوێنەر لەناو ئ����ەو ھه مو بەکارھێنانە زاراوەبازی����ی و سەفس����ەتە و بێکۆنترۆڵەی زماندا بزرنەبێت کە بەشێکی دانەب����ڕاوە لەنوس����ینە تیورییەکانی کاک بەختیار، ھه وڵئەدەم لێرەدا زۆر بەکورتیی تێزەکەی کاک بەختی����ار و تێزەکەی خۆم کورتبکەم����ەوە، ئینجا دوای ئەوە بکەومە دیالۆگەوە لەگەڵ بەشێک لەو ڕوانینانەدا ک����ە کاک بەختی����ار دەریاندەبڕێ����ت. ئەو پرسیارەی نوسینەکەی من دەیکات ئەمەیە: ئایا ڕۆحی بەرگرییکردنی جەنگاوەرەکانی کوبانی لەکوێوە دێت؟ سەرچاوەکانی ئەم ئەو لەکوێدایە؟ بەرگرییکردنە ڕۆحییەتی وزە گەورەی����ەی بەرگرییک����ردن لەکوێوە س����ەرچاوە دەگرێ����ت؟ وەاڵمەک����ەی من وەاڵمێکی کۆنکریت و ئاش����کرا و ڕاس����ت و ڕەوانە: س����ەرچاوەی ئ����ەو وزە گەورەیە ئ����ەو "ڕەھه ندە یۆتۆپی"یەی����ه کە لەناو ناس����یۆنالیزمدا ئامادەیە. ھه ر کەس����ێک بەمەبەستی شێواندن و نوس����ینەکەی من خراپبەکارھێنان نەخوێنێتەوە دەزانێت من لەو نوس����ینەدا یۆتۆپیام وەک پرۆژەیەکی سیاس����یی کام����ڵ وێنانەک����ردوە، بەڵکو بەپل����ەی یەکەم؛ وەک وزەیەکی گەورە بۆ گۆڕانکاریی باسمکردوە، وەک دۆخێک کە ناھێڵێت مرۆڤ چاوەڕوانییە پۆزەتیڤەکانی لەخ����ۆی و لەکردەکانی خۆی لەناو دونیادا لەدەستبدات. بۆ ڕونکردنەوەی زیاتری ئەم خاڵە لەپاڵ جاک دێریداش����دا، ھه وڵمداوە ئ����ەم جۆرە چاوەڕوانیی����ە بە"چاوەڕوانیی بەب����ێ ئاس����ۆیەک ب����ۆ چاوەڕوانییکردن" ئەوەندەی وات����ە چاوەڕوانییەک ناوبنێم، س����ەرچاوەی وزەی����ە، س����ەرچاوەی ھیچ ش����تێکی دیکە نییە. لەدۆخ����ی کوبانیدا ئەم ڕۆحە یۆتۆپیی����ە فۆرمێکی کۆنکریت دەگرێتە خ����ۆی و دەبێ����ت بە وزەیەک بۆ جەنگ لەپێناوی دروستکردنی دونیایەکی تازە و نوێدا کە دونیایەکی ئینس����انیی تر و کەرامەتتر پڕ یەکس����انتر و دادپەروەرتر و بێت.)م����ن لەبەش����ەکانی داھات����وی ئەم نوسینەدا بەوردیی دەگەڕێمەوە سەر ئەم بابەتانە(. بەکورتیی ئەوەی من دەمەوێت ل����ەو وت����ارەدا بەرگری����ی لێ بک����ەم ئەم تێزەیە: ئەوەی لەکوبانیدا ڕویدا و ڕودەدات یۆتۆپییەی����ه وزە ئ����ەم گواس����تنەوەی بۆ ک����ردەوە، داگرتنیەتی لەئاس����ۆیەکی یۆتۆپییەوە بۆ ناو ژیانی ڕۆژانە و کردنیەتی بەپاڵنەرێک����ی گرنگ ب����ۆ بەرگرییکردن. ئەمەش پەیوەندیی ب����ەو پەروەردەکردنە یۆتۆپیی����ەوە ھه یە ک����ە پەکەکە و پەیەدە پێپ����ەروەردە خۆیانی����ان ئەندامەکان����ی ک����ردوە. زۆر بەکورتی����ی ئەمە تێزەکەی منە. تێزەک����ەی کاک بەختیار ئەوەیە کە ئ����ەوەی لەکوبانی����دا ڕودەدات پەیوەندیی ناس����یۆنالیزم و پەی����ەدە و بەپەکەک����ە و چاوەڕوانی����ی و گوت����ار و ئایدیۆلۆژی����ا و ش����وناس و زمانی جەنگاوەرەکانەوە نییە، بەبەرگریکردنەوە ھه یە بەڵکو پەیوەندیی

لە"ژیانێک����ی ڕوت"، ژیانێ����ک دەکەوێت����ە دەرەوەی ئایدیۆلۆژی����ا و ش����وناس و وێنە و گوتارەکان����ەوە. الی ئەو ئەوەی ڕودەدات بەرگرییکردنە لەژیان بەرلەوەی ئەو ژیانە بچێتە ن����او ھیچ پرۆژەیەکی سیاس����یی و کۆمەاڵیەتیی و ڕەمزییەوە. نوس����ینەکەی من، لەبەشێکیدا، دیالۆگێکی ناڕاستەوخۆیە لەگ����ەڵ ئ����ەم تێ����زەی کاک بەختی����ار و ب����اس لەوە دەکات کە ئ����ەم تێزەی کاک بەختیار ڕاس����ت نییە. الی من ئەوانەی شەڕ دەکەن "مرۆڤی س����ەرەتایی" نین و ئەوەشی بەرگریی لێ دەکەن "ژیانی ڕوت" نیی����ە، وەک کاک بەختیار دەڵێت، بەڵکو کەس����انی زۆر کۆنکریتی ن����او دونیایەکی کۆمەاڵیەتی����ی و سیاس����یی و ناوچەیی زۆر کۆنکریتن و سەر بەچەند ھێزێکی سیاسیی کۆنکریتن و ھه ڵگری زمان و خەون و پرۆژە و ئایدیۆلۆژی����ا و چاوەڕوانیی سیاس����یی زۆر کۆنکریتش����ن. من ھه ر لەبنەڕه تیش����ەوە ب����اوەڕم بەوە نییە ش����تێک ھه بێت ناوی "ژیان����ی ڕوت" بێت ب����ەو مانایەی کاک بەختیار باسیدەکات، یانی باوەڕم بەبونی ژیانێک نییە دابڕاو لەگوتار و خەون و زمان و شوناس و ئایدیۆلۆژیا و نیشتیمان و نەتەوە و چی����ن و پێگەی کۆمەاڵیەتی����ی و جێندەری بەزمان����ی بۆردیۆ قس����ەبکەم تایب����ەت، ژیانێک ل����ەدەرەوەی" ھه بیتۆس"دا بونی نییە، کۆمەاڵیەتییبونی مرۆڤ لەناو سکی دایکییەوە دەستپێدەکات. بێگومان کاک بەختیار دەیتوانی لە وەاڵمدانەوەکەیدا ئەم تێزەی من قبوڵنەکات و درێژە بەتێزەکەی خۆی بدات، بەاڵم ئەوەی وەاڵمەکەی ئەو بخوێنێتەوە س����ەری ل����ەو ھه مو تۆمەت و تاوانبارکردنانە س����وڕدەمێنێت کە بێ ھیچ س����ڵەمینەوە و دودڵییەک ب����ەدوای یەکدا لەو سەریش����ی ھه روەھا ڕیزیان����دەکات، ھه مو کێش����ە تیورییانە سوڕدەمێنێت کە کاک بەختیار دایاندەتاشێت بەبێ ئەوەی بەنوسینەکەی پەیوەندیی یەکێکیان ھیچ

منەوە ھه بێت.

ئایا ئایدیۆلۆژیا له ژیان گرنگترە؟ وەک وتم خاڵی سەرەکیی لەنوسینەکەی مندا ئەوەیە ئ����ەوەی لەکوبانیدا ڕودەدات بەرگرییک����ردن نیی����ە لەش����تێک بەناوی "ژیان����ی ڕوت"ەوە، بەڵک����و بەرگرییکردنە لەپرۆژەیەک����ی تایبەت����ی و پەیوەندییەکی پتەویش����ی بەدانپیانان����ی نیش����تیمانیی و مافی کۆمەڵێک قبوڵکردن����ی نەتەوەیی و سیاس����یی و کۆمەاڵیەتی����ی و ئینس����انیی و جێندەرییەوە ھه یە. بەاڵم کاک بەختیار ئەم ڕوانینەی من وا نیش����ان ئەدات وەک ئەوەی من بڵێم بەرگرییکردن لەژیان کەم و بێنرخە و لەباتی ئەوە پێویس����تە بەرگریی لەئایدیۆلۆژی����ا بکەی����ن. کاک بەختی����ار دەیەوێ����ت وا لەخوێنەر بگەیەنێت کە الی من ژیان بچوک����ە و قابیلی بەرگرییلێکردن

نییە، ئەوەی پێویستە بەرگریی لێبکرێت ئایدیۆلۆژیایە. کاک بەختیار دەنوسێت: "الی ھەندێک لەوانەی قس����ەیان لەکۆبانی کرد، پێیان کەم بو، بڵێین کوبانی بەرگریی لەژیان دەکات. ش����ەڕکردن بۆ ژیان وەک کوبانی نرخی لەکەمکردن����ەوەی جۆرێک دەبینرا، وەک بڵێن ژیانی بچوک چییە، تا کۆبانی مەزنی پێ بپێوین." کاک بەختیار لەس����ەر ئەم نەزم����ە ب����ەردەوام دەبێت و دەنوس����ێت گوایە الی من "بەرگرییکردن کۆبانییە"، چونکە بێنرخکردن����ی لەژیان گوایە من پێموایە"ش����تێک ھەیە لەالمان لەژیان گرنگترە"، یان "بەھایەک و نرخێک ھەیە کە دەکەوێتە سەرو نرخی ژیانەوە، یان س����ەرو نرخی مرۆڤەوە بەگش����تیی". ئ����ەوەی نوس����ینەکەی م����ن بخوێنێتەوە دەزانێت ئ����ەم ڕوانین����ەی کاک بەختیار بۆ ئەو نوس����ینە ڕوانینێک����ی نەک ھه ڵە و ناڕاستە، بەڵکو شێواندنێکی بەئەنقەست و گۆڕینی نوس����ینەکەیە و نابەرپرسیارانەی تێ����زە س����ەرەکییەکەیەتی ب����ۆ تێزەیەک ناکۆک بەس����ەرجەمی نوس����ینەکە خۆی. ئەم ش����ێوازی مامەڵەکردنە شێواندنێکی بەئەنقەس����تی نوس����ینەکەیە بەمەبەستی ئەوەی ئەو بتوانێت بەئاسانی و بەوشێوەی دەخوازێ����ت ڕەخنەی بکات. س����ەرجەمی نوس����ینەکەی من تاقە یەک وش����ەی تێدا نییە قابیلی ئەوەبێت وا تەفسیربکرێت کە من ئایدیۆلۆژیام لەژیان بەالوە گرنگتربێت، ی����ان پێموابێ����ت "بەھاو نرخێ����ک ھه یە لەس����ەروی بەھای ژیان و مرۆڤەوە". نەک ته نها نوس����ینەکەی من بەڵکو ئەو کەمە نوس����ینانەی تریش کە کەسانی تر لەسەر کوبانی نوس����یویانە و من خوێندبێتمەوە، ھیچیان نەیانوتوە "ژیان" شتێکی بێنرخە و قابیل����ی بەرگریی لێکردن نییە، کەس����م نەدیوە بڵێت ش����تێک ھه یە "لەس����ەروی نرخ����ی ژیان"و "نرخ����ی مرۆڤەوە". کەس نەیوت����ە "ژیان����ی بچوک چیی����ە بەرگریی لێبکەین وەرن ب����ا بەرگریی لەئایدیۆلۆژیا بکەین". س����ەرجەمی ئەم قس����انەی کاک بەختیار قس����ەی ھه ڵبەستراو و داتاشراو و ناڕاستی ناو خەیاڵی خۆیەتی، پەیوەندیی

بەنوسینەکەی منەوە نییە.ئ����ەوەی من گوتومە ئەوەی����ە بەرگریی لەکوبانیدا بەرگریی نییە لەش����تێک ناوی "ژیانی ڕوت"بێت، ئەمە نەک لەبەر ئەوەی بێبایەخە، کەمنرخ و لەژیان بەرگرییکردن یان ش����تێک ھه بێ����ت لەس����ەروی ژیان و مرۆڤ����ەوە، وەک کاک بەختی����ار دەیەوێت بەخوێنەری بفرۆشێت، بەڵکو لەبەر ئەوەی لەبنەڕەتدا شتێک نییە ناوی "ژیانی ڕوت" بێت، نە لەکوبانی و نە لەھیچ شوێنێکی تری دونیادا. ش����تێک نییە ناوی بونی ژیانبێت لەدەرەوەی دروستبونی کۆمەڵگا و شوناس و پەیوەندیی و زمان و وێنە و گوتار و تەفسیر و خوێندنەوەی ھه مەجۆر و فرەالیەن و ئاڵۆزدا ھتد... دەس����تەواژەی "ژیانی ڕوت"، بەو مانای����ەی کاک بەختی����ار بەکاردەھێنێت، دەستەواژەیەکە ھیچ شتێک نایباتەوە ناو مێژوی ھیچ تاکەک����ەس و خێزان و گروپ و چی����ن و نەتەوە و کۆمەڵگای����ەک لەدونیای ئەمڕۆدا، مەگەر کەس����ایەتی "تەرەزان"ی ھه ندێ����ک ھیندیی����ەکان و فیلم����ە ن����او کارەکتەری ناو حیکایەتە کۆنەکان نەبێت. ئەوەی لەکوبانی����دا ھه یە ژیان نییە وەک مەقولەیەک����ی ئەبس����تراکت، بەڵکو ژیانە لەناو کۆمەڵێک چوارچێوەی کۆمەاڵیەتیی و فەرھه نگی����ی سیاس����یی و ڕەمزی����ی و تایبەتدا. ژیانە لەناو شێوازێکی تایبەتی کۆمەاڵیەتیی و سیاسیی و پەروەردەکردنی ئایدیۆلۆژییدا و لەناو دونیایەک پەیوەندیی دەرەکیدا. ناوەکیی و فرەڕەھه ندی ئاڵۆز و وەک تۆدۆرۆف دەڵێت لەدوای دروستبونی ئادەم و حەوا و دروس����تبونی زمانەوە ھیچ ش����تێکی ڕوت بون����ی نامێنێ����ت، ھه مو لەگەڵ پەیوەندیی����ەوە دەچێتە ش����تێک ھه مو شتێکدا و دونیا دەبێت بەدونیایەکی "ئینتەرتێکستواڵ"، واتە دونیای تێکەڵبونی تێکستەکان بەیەکتری. ئەم تێکەڵبونەش مانای کۆتاییهاتنی ئەو شتانە کە دەشێت لەس����اتێکدا س����اف و ڕون و ڕوت بوب����ن، لەس����اتی بەر لەدروستبونی زمان و گوتار و وێنە و تێکس����ت و ش����وناس و پەیوەندیی و ش����تەکانی ترەوە. بەکورت����ی ئەوەی من دەمەوێ����ت بەرگریی لێبک����ەم ئەوەیە کە ش����تێک بونی نییە ناوی ژیانی ڕوت بێت، ئەوەی لەھه ر شوێنێکی دونیادا ئامادەیە، بەکوبانییشەوە، ژیانێکی پڕە، پڕ لەمانا و زمان و وێنە و گوتار و چاوەڕوانیی و خەون و لەنوس����ینەکەی مندا یاده وەریی و ھتد... کوبان����ی بەرگریی لەژیان����ی ڕوت ناکات،

بەڵکو بەرگریی لەو ژیانە پڕە دەکات.

دیسانەوە "خۆرھه اڵت"و نارسیزم وەک خوێن����ەر دەبینێت ئەم بۆچونەی من لەکوێ و ئەو تەفس����یرە داتاش����راوەی کاک بەختی����ار لەک����وێ ک����ە دەڵێت من ژیانم بەالوە بێنرخە و پێموایە ئایدیۆلۆژیا کێش����ەکەش گرنگترە؟ لەژیان لەمرۆڤ و لەوەدای����ە کاک بەختی����ار ته نه����ا ب����ەم ش����ێواندنە گەورەیەی نوسینەکەی منەوە ناوەستێت، بەڵکو تێزەی بەگرنگ زانینی زیاتری ئایدیۆلۆژیا لەژیان، بەش����ێوەیەک گ����ەورە و ڕەھا دەکات ھه مو "خۆرھه اڵت" ئ����ەو بەختی����ار بگرێت����ەوە. الی کاک بێنرخکردن����ەی ژیان کە ته نها پەیوەندیی بەمنەوە نییە، بەڵکو بەشێکە لەعەقڵیەت و "خۆرھه اڵت����ی"ی، کەس����انی ڕوانین����ی ھه ڵوێس����تی خۆرھه اڵتییەکان����ە بەرامبەر بەژی����ان و لەخۆرھه اڵت نوس����ەران، وەک م����ن، ئایدیۆلۆژیای����ان لەژی����ان ب����ەالوە گرنگترە. لەم ڕوەوە دەنوس����ێت: "جۆرە ھەڵوێس����تێکی وەھ����ا ن����ە س����ەیرە، نە چاوەڕواننەک����راوە، بەڵکو ت����ەواو لەگەڵ ئەو نەزم����ە ئایدیۆلۆژییەدا دەگونجێت کە تێڕوانینی ئێمەی بۆ ژیان تێدا ش����ێوەگیر لەخۆرھ����ەاڵت دەبێت ئایدیۆلۆژیا ب����وە. چی بێ����ت، جگە لەبەھی����چ زانینی ژیان و ئاڕاستە ئایدیا و فیکر و بەموقەدەسکردنی

سیاسییەکان." بەکورتیی ئەوەی ئەم نوسەرە ئەنجامی ئ����ەدات ئەوەی����ە س����ەرەتا کێش����ەیەکی داتاش����راو و ناڕاست لەنوس����ینەکەی مندا دروس����ت دەکات، دوای ئەوە ئەو کێشەیە بەسەر ھه مو خۆرھه اڵتدا تەعمیم دەکات و وای نیشان ئەدات لەخۆرھه اڵت نوسەران تێڕوانینی����ان بۆ ژی����ان ش����ێواوە و ژیان لەبەرامبەر ئایدیۆلۆژی����ادا بەھیچ دەزانن. پرسیار ئەوەیە کاک بەختیار ئەم حوکمە گشتگیرە نەسەلمێنرا وو ترسناکەی لەکوێوە ھێن����اوە؟ بێگوم����ان ل����ەوەوە نەیھێناوە خوێندبێتەوە و خۆرھه اڵتییەکانی نوسینی نیشاندابێت کە لەخۆرھه اڵت دۆخەکە بەو ش����ێوەیەیە کە ئەو باس����ی دەکات. تاقە نوسینێک ئەو لەو وەاڵمەدا بەگژیدابچێتەوە نوس����ینەکەی منە و ئەو نوسینەی منیش لەڕێگای ش����ێواندنێکی فرەالیەن و قوڵەوە نەبێ����ت قابیل����ی ئەو تەفس����یرە نییە کە بڵێی����ت ئایدیۆلۆژیا لەژی����ان بەھادارترە. بەبۆچونی من مەسەلەکە نە خوێندنه وە و شیکردنەوەی خۆرھه اڵتە و نە خوێندنەوە و ھه ڵسەنگاندنی نوس����ینی نوسەرانی ترە، مەسەلەکە ئەوەیە کاک بەختیار دەیەوێت خۆی وەک تاکە نوسەرێک نیشانبدات کە گوایە لەھیچ نوس����ەر و ڕۆشنبیرێکی تری خۆرھه اڵت ناچێ����ت، تاقە خۆرھه اڵتییەکە ش����وناس و ئایدیۆلۆژی����ا و ل����ەدەرەوەی گوتارەکاندا باوەشی بەژیاندا کردوە و ھێزی خۆی بۆ بەرگرییک����ردن لەژیان و لەمرۆڤ تەرخانکردوە. من کێش����ەیەکی گەورەم لەگەڵ ئەم جۆرە نارس����یزمە بێسنورەدا نییە، بەمەرجێک ئەم نارسیزمە لەسنوری کەس����ەکە خۆی و لەس����نوری وێناکردنی ئەو کەس����ەدا بۆ خۆی بمێنێتەوە، بەاڵم ک����ەی ئ����ەم نارس����یزمە ب����و بەئامرازێک ب����ۆ بێنرخکردن����ی ھه مو ش����تێک و ھه مو کەسێک، بو بەئامرازێک بۆ ھێرشکردنێکی بۆ شێواندنی بەردەوام و س����تراتیژیەتێک ھه ر ش����تێک لەخۆی نەچێت، بۆ قسەوتن بەم نوسەر و بەو ڕۆشنبیر، ئەودەم دەبێت بەکێشە، بەر لەھه مو شتێک بەکێشەیەکی داتاش����ینی چ����ۆن وەک ئەخالقی����ی. مەس����ەلەی بەرگرییکردن لەئایدیۆلۆژیا دژ بەژیان لەنوس����ینەکەی مندا داتاشینێکی ناڕاس����ت و دروستکراوە، ئەو وێنەیەش کە کاک بەختیار بۆ خۆی دروس����ت دەکات، وێنەی ئەوەی گوایە "نوسەری ژیان"ە دژ بەئایدیۆلۆژیا، قس����ەکەری "ژیانی ڕوت"ە دژ بەش����وناس و گوتارەکان، نوس����ەرێکە بێئایدیۆلۆژیا، وێنەیەکی تەواو ناڕاس����ت و نوس����ینەکانی ئەوەی لەڕاس����تیی. دورە ئەم چەند س����اڵەی دوای����ی کاک بەختیار ئەم دەردەکەوێ����ت ب����ۆی بخوێنێت����ەوە نوسەرە تا بینەقاقای لەناو "مارکسیزمی "سیس����تمگەرایی"و لەن����او ن����وێ"و لەن����او ھێرش����کردنێکی س����تالینییانەدا ب����ۆ س����ەر "کاپیتالی����زم"و "لیبرالیزم"و نوقمە، "پلورالیزم"دا "دیموکراس����یەت"و گاڵتەی بەگۆڕانی ھێمن و لەسەرخۆ دێت و بوق����ی ش����ۆڕش و ڕادیکالی����زم لێئەدات. ھه مو ئ����ەو ڕەخنانەش، کە بەتەعمیمێکی کاپیتالیزم و لەخ����ۆرھه اڵت و بێوێن����ەوە، سیاس����ەت و دیموکراس����یەت و لیبرالیزم و دەیگرێ����ت و فاش����یزم پەرلەمانتاری����زم و دەینوس����ێت لەژێ����ر پاڵتۆک����ەی چەن����د نوس����ەرێکی کەمی س����ەر بەقوتابخانەی

"مارکس����یزمی نوێ"و "سیستمگەرایی"وە دێن����ەدەرەوە. بەتایبەتی لەژێر پاڵتۆکەی الکان و ژیژێک و بادیۆدا. ئەم تەسلیمبونەی کاک بەختی����ار ب����ە "نی����و مارکس����یزم" بەڕادەیەکە، مەگەر نوس����ینی دۆس����تانی "کۆمۆنیزم����ی کارگەری����ی"و نوس����ەرانی "ئیس����المی سیاس����یی" لێدەرچێت، دەنا نوس����ینی ھیچ نوس����ەرێکی ت����ری کورد ب����ەم ڕادەی����ەی نوس����ینی کاک بەختیار ئایدیۆلۆژیی نییە. ئەم وەرچەرخانە بەرەو "مارکسیزمی نوێ" بەڕادەیەکە، بەزەحمەت دێڕێک����ی کاک بەختی����ار بدۆزینەوە لەم کارخان����ە ئایدیۆلۆژییەوە نەھاتبێت. ئەمە دۆخ����ی کاک بەختی����ار خۆیەت����ی کەچی لەڕێگای دروس����تکردنی ئیش����کالیەتێکی ناڕاست و داتاشراوەوە لەنوسینەکەی مندا، دەیەوێت خۆی وەک نوس����ەری دەرەوەی ئایدیۆلۆژی����اکان نیش����انبدات و م����ن وەک لەئایدیۆلۆژیادا،خۆی نوقومبو نوسەرێکی وەک نوس����ەری ژیان و من، نەک ھه ر من ھه مو نوس����ەرانی خۆرھه اڵت، بەنوسەری دژ بەژی����ان. کاک بەختی����ار ئەم����ە نە دواھه می����ن لەوانەی����ە یەکەمینج����ار ه و جاریش نەبێت، کە تێکس����تی کەسانی تر بش����ێوێنێت و بەکەیفی خۆی ڕا و بۆچون و بداتە دروس����تکراو ناڕاست و لێکدانەوەی پاڵ ھه مو ئەوانەی کە دەیەوێت ڕەخنەیان بکات. ئەم مۆدێلە لە وەاڵمدانەوە مۆدێلی ئەم نوسەرەیە، بااڵدەستی وەاڵمدانەوەی ئەمەش ھه رچییەک بێت نوس����ینێک نییە ئەخالقیاتی س����ەرەتا ھه رە س����ادەکانی نوسینی پەیڕەوکردبێت. بەکورتیی نە من و نە ھیچ نوسەرێکی تر وتومانه بەرگرییکردن لە "ژیانی ڕوت" عەیبە و نوقسانییە، کەس

نەیوت����وە بۆ ئ����ەوەی "ژیانی ڕوت" مانای ھه بێت ئەبێت ئەم ژیانە بارگاویی بکرێت بەئایدیۆلۆژی����ا، ئەوەی من دەیڵێم ئەوەیە لەھیچ ک����ون و قوژبنێکی دونیادا ش����تێک نییە ن����اوی "ژیانی ڕوت" بێت، بەتایبەتی لەکوبانی����دا و ل����ەالی کۆمەڵێک جەنگاوەر ک����ە ھه مومان دەزانین لەچ پاش����خانێکی سیاس����یی و ئایدیۆلۆژیی و کۆمەاڵیەتییەوە ھاتون و شەڕ بۆ چ مەسەلەیەک دەکەن.

حیکایەتی گەورە"ناس����یونالیزم"و بەختی����ار کاک الی حیکایەت����ی "مارکس����یزم" "ئیس����الم"و گ����ەورەن و پێیوای����ە کە من وت����م ڕۆحی بەرگری����ی جەنگاوەرەکان����ی کوبانی لەناو ڕەھه ن����دە یۆتۆپیەکەی ناس����یۆنالیزمەوە

دێ����ت، ئیت����ر م����ن نوس����ەری حیکایەتە گەورەکان����م، کەس����ێکم ناتوان����م بەب����ێ حیکایەتی گ����ەورە بژیم. ڕۆش����نبیرانی کوردی����ش کەس����انێکن ناتوان����ن بەب����ێ حیکایەتی گەورە بژین، ئەوەی دیسانەوە لەھه مو خۆرھه اڵتدا بەبێ حیکایەتی گەورە دەژی ته نها کاک بەختیار خۆیەتی. بەاڵم پرس����یارەکە ئەوەیە ئایا بەڕاس����ت کاک بەختی����ار نوس����ەری دەرەوەی حیکایەتە گەورەکانە؟ یان ئەمەش وێنەیەکی تەواو ھه ڵەی کاک بەختیارە لەسەر خۆی؟ ئایا ئەگەر ئیسالم و مارکس����یزم و ناسیۆنالیزم "کاپیتالیزم"، ئ����ەی حیکایەتی گەورەبن "کاپیتالیزمی خۆرھه اڵتی"ی، "سیس����تم"، "فاش����یزمی خۆرھه اڵتیی"و "مارکسیزمی ن����وێ" حیکایەت����ی گەورە نی����ن؟ بۆچی ناس����یۆنالیزم حیکایەتێکی گەورەیە بەاڵم "فاش����یزمی خۆرھه اڵتیی"و "کاپیتالیزم"و گ����ەورە حیکایەت����ی "سیس����تمگەرایی" نین؟ باش����ە ئەگەر "مارکس����یزم"ی کۆن حیکایەتێک����ی گەورەبێت، حیكمه ت چییە بۆردیۆ ژیژێ����ک و نوێ"ی "مارکس����یزمی حیکای����ەتی گەورە نین؟ لەڕاس���تیدا وێن���ەی کاک بەختیار لەس���ەر خۆی بەڕادەی���ەک ھه ڵەیە ھه مو خوێنەرێکی ھۆشیار توش���ی سەرسوڕمان دەکات. ئەو ڕوانینانەی سەرجەمی نوسینەکانی ئەم س���ااڵنەی دوای���ی کاک بەختیار ئاراس���تە دەکات ن���ەک ته نه���ا ئ���ەو "کاپیتالیزم"و گەورەکان���ی حیکایەتە "سیس���تم"و ن���وێ"و "مارکس���یزمی ک���ەم بەڵک���و "سیس���تمگەرایی"ە، نوسەری کورد ھه یە لەم چەند ساڵەی دواییدا ب���ەڕادەی کاک بەختیار لەپاڵ ئ���ەم حیکایەتە گەوران���ە و دەرەنجامە نوس���یبێتی. ئایدیۆلۆژییەکانیان���ەوە لەڕاس���تیدا لەفیک���ری کاک بەختیاردا شتێک نادۆزینەوە کۆنکریت و مێژویی، ئ���ەوەی ھه ی���ە چەن���دان حیکایەتی گەورەیە کە ھیچ ش���تێکی کۆنکریتمان لەسەر ھێڵ مەسەلەیەکی کۆنکریت پێ ناڵێن. دەس���تەواژەکانی کاپیتالیزم، فاش���یزمی خۆرئ���اوا، خۆرھ���ه اڵت، خۆرھه اڵتیی، سیس���تم، لەنوس���ینی کاک بەختیار دەربھێنە شتێکی ئەوتۆ نامێنێتەوە. تەنانەت لەو کاتانەش���دا کە قسە لەسەر کێشەیەکی کۆنکریتی وەک کوبانی و جەنگاوەرەکانی دەکات، س���ەرجەمی ئەو قس���انەی دەیانکات زمانی تێکەڵکردنی چەندان حیکایەتی گەورەی���ە بەیەکت���ری، تێکەڵکردن���ی ژیژێ���ک ی ن���وێ" "مارکس���یزمی بەزاراوەی سیستم و ھه ندێک الکانییە، دەستەواژەی تر کە لەدەرەوەی مێژوی کوبانی و مێژوی ھه م���و کۆمەڵگاکانی دەس���تەواژەی مەبەس���تم دونیادایە،

"ژیانی ڕوت"ە. وەک وتم ئەگەر ناسیۆنالیزم و ئیسالم یەک ھه میش����ە گەورەبن و حیکایەتی لەئیس����الم و نەکرێت ھه بێت و مانایان ناس����یۆنالیزمدا ڕەھه ندی باش ھه بن، وەک کاک بەختیار پێشنیاری دەکات، ئەی باشە "کاپیتالیزم" لەنوسینەکانی کاک بەختی����اردا حیکایەتێ����ک نیی����ە دەیانج����ار لەناس����یۆنالیزم گەوره تر؟ مرۆڤ سەریسوڕدەمێنێت لەڕاس����تیدا لەمانای بەختی����ار کاک لەبێئاگای����ی خ����ۆی ک����ە دەس����تەواژانەی ئ����ەو دەس����تەواژەی بەکاریاندەھێنێ����ت، "سیستم" بەوجۆرەی الی کاک بەختیار ئامادەیە، یان "کاپیتالیزم" بەو شێوە ڕەھا و موتڵەقەی ئەو باس����ی دەکات، نەک ته نها حیکایەتی گەورەن، بەڵکو لەگەورە گەورەتر و قەبەترن. قسەی من لێرەدا لەس����ەر وشەبازیی و زەخرەفەی زمان نیی����ە، کە بەش����ێکی بەرچاوی بەختی����ارە، قس����ەم نوس����ینی کاک لەتاوانبارکردنی کەسانێکە بەشتگەلێک ک����ە زۆر زۆر بەزی����ادەوە لەنوس����ینی خۆی����دا ئامادەیە. یەکێ����ک کەمترین زانیاریی لەسەر گەش����ەی کاپیتالیزم ھه بێ����ت ئ����اگای لەزمان����ی خۆی بێت لەوەس����فکردنی کاپیتالیزمدا، ڕستەی لەشێوەی ئەم ڕستەیەی کاک بەختیار نانوسێت: "لەکەپیتالیزمی تەقلیدییدا، م����رۆڤ وەک کۆیل����ە، وەک کارگەر، وەک بونەوەرێک ک����ە کورتدەکرێتەوە تەماش����ادەکرێت،". ئیش����کەرێک بۆ "ئیش����کەر" سێ "کارگەر"و "کۆیلە"و چەمک����ی ت����ەواو جی����اوازن و ئەوەی س����ەرەتاکانی مارکس����یزم شارەزابێت بەو ش����ێوەیە قس����ە لە "کاپیتالیزمی

تەقلیدیی" ناکات.

بیروڕا)454( سێشه ممه 25/١١/1220١4 birura.awene@gmail.com

کوبانی و سیستم و کاپیتالیزم

من ھه ر لەبنەڕه تیشەوە باوەڕم

بەوە نییە شتێک ھه بێت ناوی "ژیانی

ڕوت" بێت بەو مانایەی کاک بەختیار

باسیدەکات یانی باوەڕم بەبونی ژیانێک نییە دابڕاو لەگوتار و

خەون و زمان و شوناس و ئایدیۆلۆژیا و نیشتیمان و نەتەوە و

چین و پێگەی کۆمەاڵیەتیی و

جێندەری تایبەت

کەم نوسەری کورد ھه یە لەم چەند ساڵەی دواییدا

بەڕادەی کاک بەختیار لەپاڵ ئەم حیکایەتە گەورانە و دەرەنجامە

ئایدیۆلۆژییەکانیانەوە نوسیبێتی.

لەڕاستیدا لەفیکری کاک بەختیاردا

شتێک نادۆزینەوە کۆنکریت و مێژویی،

ئەوەی ھه یە چەندان حیکایەتی گەورەیە

کە ھیچ شتێکی کۆنکریتمان لەسەر ھێڵ مەسەلەیەکی کۆنکریت پێ ناڵێن

بەشی یەکەم لەسێ بەش

عەش���قی ئەمڕۆمان���دا، لەخۆرهەاڵت���ی ڕۆشنبیران بۆ شوناسی داخراوو دۆگمائیی کەمتر نییە لەعەش���قی گ���روپ و هێزەکان بۆ ئەو جۆرە شوناس���ە، خواس���تی ئەوان بۆ خۆداپۆش���ین بەبەرگ���ی تاکە فیکرێک کەمتر نییە لەخواس���تی گروپەکان بۆ ئەو ئ���ەوەی گروپەکان جۆرە خۆداپۆش���ینە. بخ���وازن ئایدۆلۆژیا وەک دەرمانێک بۆ ئەو ش���ەبەق و برین���ە گەورەیەی ن���او هەناوی خۆیان بەکاربهێنن، ئاس���اییە، بەاڵم وەک ئالتۆس���ێر دەیگوت، هەڵوێستی فەلسەفیی تاک���ە کەرەس���تەی دەربازبونە ل���ەدەزگا ئایدیۆلۆژییەکان. دەمێک فەلسەفە و بواری تێڕامانی فەلسەفیی بکەوێتە ژێر دەسەاڵتی ئەو خواست و گوتار و وەزیفانەی ئایدیایەک ئیتر دەستنیشانیاندەکات، مەزهەبێک یان لەبەردەم قەیرانێک���ی گەورەداین. هەڵبەت لەم باسەدا واژەی ئایدیۆلۆژیا بەمانای ئەو دەرەنجامگیرییە سیاسیانە بەکارناهێنم کە دەش���ێت هەر چەمکێکی فیکریی بە واقعی کۆمەاڵیەتی و مێژوییەوە ببەستێتەوە، بەڵکو بەو مانایە بەکاریدەهێنم، کاتێک سوبێکتی بیرک���ەرەوە، دەبێ���ت بە وەاڵمدەرەوەیەکی رۆب���ۆت ئاس���ا ب���ۆ یەکێ���ک لەمەزهەب و لەفیکرەکان دەخاتە فیکرێ���ک ئایدیاکان و پلەی فریادڕەسی مێژویی و لەوێوە ئیلهامی هەمو تێزێک و بابەتی هەمو هەڵوێس���تێک ئاماژە لێ���رەدا ئایدیۆلۆژیا وەردەگرێ���ت. نییە بۆ ئ���ەو پەردەیەی س���وبێکت دەیدا بەس���ەر چاڵ���ە تاریکەک���ەی ناوەڕاس���تی خۆی���دا، وەک ژیژی���ک دەڵێ���ت، بەڵک���و ئاماژەیە بۆ ئ���ەو مامەڵەکردنە مەزهەبییە لەگ���ەڵ فیکردا کە س���وبێکت دەگۆڕێت بۆ بونەوەرێک���ی تاکڕەهەند، بۆ چاوێکی یەک ئاڕاستە. ئایدیۆلۆژیا بەجۆرێک لەجۆرەکان لەهەموماندا هەیە، ب���ەاڵم ئایدۆلۆژیا وەک مەزهەب، وەک ئەو بانگەش���ەیەی سوبێکت دیاریک���راودا "س���یاق"ێکی لەناوکۆی���ی ئ���ەوە ج���ۆرە دەرکەوتەیەکی دیلدەکات، دیاریکراوی مێژوییە و نیشانەی خواستێکی کۆیلەیەتییەکی ب���ۆ س���وبێکتە نهێنی���ی

شاردراوە.لەئێس���تادا ڕوانینی مەزهەبیی، لەهەمو هاتۆتە قەیرانەکە ڕەنگیداوەتەوە، شتێکدا ناو ڕوانینی ئێمەوە بۆ فەلسەفەش. بەبڕوای من دابەشکردنی فەلسەفە بەسەر کۆمەڵێک مەزهەبی داخراودا، ه���ەر ڕەنگدانەوەیەکی ئەو عەقڵە جەوهەرگەرایەیە کە لەبوارەکانی ت���ردا کاردەکات و لەفیکریش���دا س���مبتوم ئاماژە"کانی دەردەکەوێت. دەمێک "دەردە دەڵێین مارک���س جەوهەرێکی هەیە، هیگڵ جه وهەرێکی هەی���ە، دیالەکتیک مەزهەب و رەوش���ێکە نەک کەرەس���تە و ئەداتێک کە لەس���یاقاتی جی���اوازدا دەردەکەوێت، ئەم بۆچونە جیاوازییەک���ی نییە لەگەڵ ئەوەدا بڵێی���ن ئیس���ام جەوهەرێک���ی هەیە، یان یەهودییەت ش���وناس و شێوەیەکی ئەبەدیی هەی���ە. جەوهەرگەرایی هەر دەردی عەقڵی سیاس���یی نیی���ە، بەڵک���و دەردی ه���ەرە گ���ەورەی عەقڵی فەلس���ەفیی ئێمەش���ە. لەس���ەدەی بیس���تدا "عەقڵی تاکڕەهەند"، تەنی���ا لەدین���ەوە س���ەرچاوەی نەگرتوە، فەلسەفییەکانیش رێبازە سیاسیی و بەڵکو

لەبەرقەراربونیدا ڕۆڵێکی بەرچاویان بوە.هەمیش���ە ئێم���ەدا لە واڵت���ی خوێندەوارەکانمان حەزیان لەوەیە ش���ەڕە کەڵەش���ێر بەفەیلەس���وفەکان بک���ەن، تا ل���ەو تەوەهمە خۆش���ەدا بژین ک���ە بەڵێ فەیلەس���وفێک هەیە هەمو فەیلەسوفەکانی تر دەبەزێنێت، بەڵێ کەڵەشێری فەلسەفیی ئێمە باش���تر دەقوقێنێت، بەڵێ گۆش���تی کەڵەش���ێرە فەیلەس���وفەکەی ئێمە لەگەڵ گۆشتی هیچ فەیلەسوفێکی تردا ناکوڵێت و ناچێتە مەنجەڵ���ەوە، هەڵگرانی ئەم عەقڵە کۆمیدیی و گاڵتەجاڕە، فەلس���ەفەی هیگڵ لەالیان وەک مەزهەبی شافیعییە کە جارێک س���ودت لەئیمام���ی هیگڵ وەرگ���رت بۆت نییە جارێکی تر س���ود لەئیمامی نیتش���ە وەربگریت. گەر جارێک تەفسیرێکی هیگڵت بۆ ناکۆکیی بەدڵ بوو، باس���تکرد، نمونەت

پێهێنای���ەوە، نابێ���ت لەجێگایەک���ی تردا تەفسیری نیتشە بۆ ژیان، بۆ هێز بەنمونە وەربگریت. گەر جارێک فۆکۆ کەرەس���تەت بو بۆ ئ���ەوەی دەرگایەک بکەیتەوە، نابێت جارێکی تر س���ارتەر یان کامۆ کەرەستەت بن. گەر شۆڕش���گێڕییت الی الکان بینی، کەوات���ە دەبێت دۆلۆز ح���ەرف حەرف بەر نەفرەت بدەیت. گ���ەر ژیژیکت خوێنده وە، فۆک���ۆ بخ���ەرە تەنەکەی خۆڵ���ەوە، فۆکۆ دوژمن���ە، بونیادگەرە، پۆس���تمۆدێرنە. تا الکان وەس���تابێت چ���ۆن نەریت���ی فیکرت ڕێگات پێدەدات بگەڕێیت���ەوە بۆ ئاگامبن. الکان و ئاگامب���ن ئەمس���ەرەو س���ەری دو ئەس���تێرەن؟.. ئەم���ە ئ���ەو تێگەیش���تنە مەزهەبییەی���ە ک���ە خەڵکانێ���ک لەکۆنەوە لە واڵتی ئێمەدا باڵویدەکەنەوە. مامەڵەکردن لەگەڵ مەزهەبی فەلسەفییدا وەک مەزهەبی دینی���ی، ئ���ەوە کارەس���اتەکەیە. ج���اران مارکسیس���تە حزبیی���ەکان نوێنەرایەتی���ی ئ���ەم مەیلەیان دەکرد، ئەم���ڕۆ لەناو هەمو ڕێب���از و مەزهەبەکان���دا ئ���ەم پرۆس���ەیە دەبینرێت���ەوە، لەس���یفەتی حزب���ەوە بوە بەدەردێ���ک ک���ە س���ەرچاوەکەی لەناخی س���وبێکتی بیرکەرەوەدایە، سوبێکتێک کە لەڕێ���گای خۆبەس���تنەوە بەئایدیایەک���ەوە دەیەوێ���ت تاریکی���ی بەش���ەکانی دیکەی تێڕوانینی داپۆش���ێت. بیرکردنەوە لێرەدا، لەپل���ە ه���ەرە بااڵکەیدا، بریتیی���ە لەوەی بەفەیلەس���وف و مەزهەبێکەوە بنوس���ێین و بەرینەدەین، نەکەوینە سەر ئەو وەسواس و بۆچونەکان دوڵیی و دەغدەغە شەیتانییەی تێکەڵبکەین، فەیلەسوفە دور و جیاوازەکان ئ���ەوان، نزیکبکەین���ەوە. الی لەیەک���دی خەتی فەلس���ەفیی ئەوەیە کە لەسەر یەک نەزم فەیلەس���وفێک یان مەزهەبێک بگرین و بەدوای���دا بڕۆین. ئەم ج���ۆرە لەتێڕوانین، هەمو توندوتیژیی ناو ژیانی خۆرهەاڵتییمان دەگوازێت���ەوە بۆ ناو کای���ەی بیرکردنەوە: لێ���رەدا فەیلەس���وف تەنی���ا ب���ەو مەرجە قەبوڵە کە ببێت بەقەس���اب و سەرپەڕێنی

فەیلەسوفێکی تر. بەبڕوای من فیکری خۆرئاوایی و فیکری مرۆڤایەت���ی بەگش���تیی جێگای���ەک نیین، لەناویدا بۆ ئیمانێکی لەدەستچو بگەڕێین، ش���وێنێک نیین لەوێدا بۆ ئەلتەرناتیڤی ئەو دینە بگەڕێین کە لەدەس���تمانداوە. "گەڕان ب���ەدوای ئیمانی بزربودا" ئ���ەوە بزوێنەری لیبرالەکان���ی ئێمەیە. مەزهەبییە چ���ەپ و ئەوەی لەالیەن دین و خوداوە لەدەستیانداوە، بۆی فەلس���ەفییەکاندا ئیمانە لەمەزهەب و دەگەڕێن. ئەو بۆش���اییەی ک���ە بەالوەنانی شانیش���انەکانی "دی���ن" دروس���تیکردوە، بەدانان���ی "شانیش���ان"ێکی ئایدیۆلۆژی���ی پڕیدەکەن���ەوە. لەس���ەرەتای س���ەرەتاوە من بڕوام وابوە، فیک���ری خۆرئاوا، نەبێت

بەکایەیەک ب���ۆ بەرهەمهێنانەوه ی دین. من بۆ خۆم هیچ کات فەیلەس���وفێکی یەکەم و دوەمم نییە، بەڵکو کۆی فیکری مرۆڤایەتی، وەک کایەیەکی کەرەس���تەبەخش دەبینم، کە له ب���ری مەزه���ەب، لەب���ری جەوهەر، گەورە"، "ئەوی���دی دروس���تکردنی لەبری بەکاریدەهێنم. فیکری ئەویدی کەرەستەیە، کەرەستەی خود و پش���کنینی کەرەستەی دۆزین���ەوەی مان���ا، نەوەک کەرەس���تەی دۆزینەوەی ئیمان. ئەمە بەو مانایەش نییە کە هەم���و فیکرێک، دەش���ێت و دەتوانێت ببێ���ت بەس���ەرچاوەی کەرەس���تەبەخش، بەڵکو بەو مانایەیە کە نرخی هەر فیکرێک لەبەها ئەداتییەکەیدای���ە بۆ ئێمە، نەوەک هەر نرخی ئایدیۆلۆژییەکەی���دا.. لەبەه���ا کەرەس���تەیەک لەوەدا نییە کە پێش���تر چ وەزیفەی���ەک و چ مانایەک���ی ب���وە، بەڵکو لەوەدایە ئێس���تا چەند دەبێت���ە ئەداتێکی ڕەخنەگران���ە ب���ۆ خوێندن���ەوەی دونیای خۆمان. هیچ فیکرێ���ک بەکۆ وەرناگیرێت، هەمو فیکرێک جەس���تەیەکی فرە ئاس���ت و ف���رە پارچە و فرە بەش���ە، هەمو فیکرێکی فەلس���ەفیی چەپکێک چەمکە، ماشێنێکی هەلومەرجی لەجێگا و بەبەکارهێنانە قابیل نوێدا. ئ���ەوەی ئەویدی دەتوانێت بمانداتێ تەنیا کەرەستەیە، ناوەڕۆک شتێکە دەبێت بێتەدەرێ، قەیرانەکانی خۆمانەوە لەناخی ئەویدی ناتوانێت فیکرمان پێببەخش���ێت، ئەو تەنیا کەرەس���تە ی���ان فیکری خۆیمان دەداتێ، فیکر ش���تێکە دەبێت ئێمە لێرەدا لە وان���ەدادان، دەبێ���ت بەرهەمیبهێنی���ن، لە وەرگێڕان، لەدوبارەکردنەوە جیایبکەینەوە. فیک���ری خۆرئ���اوا بەگش���تیی، توانایەکی ئەداتیی گ���ەورەی لەخۆگرتوە، بەاڵم ئەم پۆتێنس���یالیتەیتە بۆ بون بەکەرەس���تەی ڕەخنەگرتنی فەلسەفیی لەتاکە مەزهەبێکدا نییە، بۆ نمونە م���ەرج نییە تەنیا مارکس وەک ئەدات���ی ڕەخنەگرتن���ی کەپیتالی���زم یان سیس���تمی خۆرهەاڵتی���ی ببینین، ئەم پۆتێنس���یالیتەیتە دەکرێ���ت لەدەیان تێز و یاری���دەدەردا چەمک���ی زاراوە و گوت���ار و بدۆزینەوە کە الی کۆمەڵێک فەیلەس���وفی دیکە دەیبینین. لێرەدا شکاندنی کۆتەکانی جەوهەرگەرایی و خۆبەستنەوەی مەزهەبیی و پاکژگەرای���ی میتۆدی���ی تەنی���ا بەکەناڵی نەڕوانین���دا دەڕوات لەفیکری ئەویدی وەک فیک���ری "ئەویدی گ���ەورە"، پاککردنەوەی هەر لەس���ێبەری مەعریفیمان "بەرزەمنی" خودایەکی نوێ. بەمە هەم ڕوبەری فیکری رادیکال و شۆڕش���گێڕ گەورە دەکەین، هەم پرۆس���ەی خوێندنەوە و تێگەیش���تن لە واقع ئاس���اندەکەین. مەرج���ی یەک���ەم بۆ هەر فەلسەفیی خۆڕزگارکردنە بیرکردنەوەیەکی لەو جوغزەی کە لەبازنەی قسەکردندا "بەناوی باوکەوە" بمێنینەوە. ئ���ەم تێزە الکانییە، "بەناوی باوکەوە" گەرەنتی س���ەرەکییە بۆ مانەوەی سیس���تەم و سیس���تمی ڕەمزیی، فڕێدان���ی باوکی دینیی و باوکی سیاس���ی، دەبێت بەفڕێدانێکی گەورەتر کۆتایی بێت، باوک���ی مەعریفی... تا ئەو ڕۆژەی "بەناوی "im Namen des Vaters باوک���ەوە قس���ەبکرێت، ژیان���ەوەی باوک���ی دینیی و سیاس���یی لەگیرفانی باوکی مەعریفییەوە، ئەگەر نییە بەڵک���و ئەنجامێکی حەتمییە. لەدونی���ای ئێمەدا ئ���ەو نمونانە زۆرن، کە باوک���ی بایۆلۆژیی خۆیان ب���ۆ دەکوژرێت، دەتوانن پش���ت لەباوکی ناو خێزان بکەن، بەاڵم هەر لەژێر سایەی ئەو هاتنەدەرەوە، زو بەناوی ئایدیۆلۆژیاوە، خۆیان دەخزێننە سایەی باوکێکی سیاسی یان مەعریفییەوە. الی الکان تێ���زی بەن���اوی باوکەوە یاخود دروس���تتر "بەناوی باوکەکانەوە"، مەرجی خۆگری���ی و خۆدۆزین���ەوە و لێکنەترازان���ی س���وبێکتە. الکان تێزی "بەناوی باوکەوە" واتە باسدەکات، لەموحازەرەی س���ێهەمدا لەهەمان موح���ازەرەدا کە چەمکی "فڕێدان Verwerfung" دەهێنێت���ە گۆڕێ. "بڕوانە: جاک الکان. بەناوی باوکەوە. موحازەرەی س���ێهەم. پسیش���ۆزەکان. 1955 � 1956. فاینهای���م، بەرلی���ن. کوادری���گا. 1997". بەب���ڕوای الکان فڕێدانی ب���اوک، فڕێدانی ئەو شا نیش���انەیەیە کە سیستمی ڕەمزیی لەچواردەوری خانەبەس���ت دەبێت، مایەی تێکچونی دەرونییە "پسیشۆزە". چەمکێکی نزیکە لەچەمکی ش���یزۆیی دۆلۆزییەوە، کە سروش���تێکی یاخی و دژە سیستمی هەیە. هەڵبەت باوک الی الکان و فرۆیدیش، ئاماژە نییە بۆ کەس���ێک بەناوی باوکەوە، بەڵکو بۆ وەزیف���ە و ڕۆڵی باوک کە هەر ش���تێک بیبینێت، لەوانە گوتارە فەلسەفییەکانیش، یان هەر ش���تێک ڕۆڵ���ی "ئەویدی گەورەی

فەلسەفیی" ببینێت. لەبەرامب���ەر مێژوی فەلس���ەفەدا یاخود

ئەوکات ئەوەی���ە دەبین���ە مەزهەبگ���ەرا، بۆم���ان مەرجەع���ەکان میت���ۆدەکان و دیاریدەک���ەن بیر لەچی بکەین���ەوە، واتە پڕفرمان، موب���ارەک و مەزن و ئەویدییەکی بۆمان دیاری���دەکات چۆن ئەویدییە بچوک و گاڵوەکان بکوژین و لەخۆمانی دوربخەینەوە. یاخود ئەوەیە دەبینە پشکنەر و بیرکەرەوە و گەڕۆک���ی ناو تێکس���تەکان و دی���اردەکان، ئەوکات کێش���ەکان، پرس���یارەکان، گرفتە گەرمای���ی وات���ە زین���دوەکان، واقع���ی و ژی���ان و مێژو، بۆم���ان دیاریدەک���ەن بۆ چ پش���کنین خوێندن���ەوە و کەرەس���تەیەکی بگەڕێی���ن. الی ڕۆش���نبیریی کۆچەری���ی، لەهی���چ جێگایەکدا دوا فەیلەس���وف، دوا فیک���ر بونی نییە، ئەوەی هەیە دەرکەوتن و ونبونە، هیچ میتۆدێک یەکجار نایەتە سەر شانۆ و بمێنێتەوە، ئەوەی سەرەکییە لێرەدا خودی پرس���یارەکانە، دوبارەکردنەوەیانە، گۆڕین���ی ڕوانگەمانە ب���ۆی. میتۆدەگەرایی پ���اک یان تاکڕەهەن���د، ئیمانی خالیس کە مەزهەبێک یان فەیلەسوفێک دەبەخشرێتە ی���ان عەقیدەیەک، ئەمڕۆ لەهەمو جێگایەک بااڵدەس���تە، ئەمە ئەو خودا فەلس���ەفییە خۆرهەاڵتیی مۆدێرن���ەی ک���ە تازەیەی���ە لەب���ری خ���ودای پێش خ���ۆی، هێناوێتی. باوەڕهێنان بەیەک مەزهەبی فەلسەفیی لەو خەونەوە دێ���ت کە بەڵکو مێژو یەک ڕێگا و یەک زنجیرە ئەگ���ەری ڕون بیبات بەڕێوە. ڕۆشنبیریی ئێمە وەک مرۆڤی ئێمە خواستی بەرچاوڕونیی دەیکوژێت، خواستی هەبونی ڕێگایەک پێشوەخت ڕون بێت دەگاتە کوێ. بەبڕوای من س���وبێکتی ئێمە، کە ترسێکی قوڵی لەگۆڕان هەیە، ئاس���ودەگیی ڕۆحیی خ���ۆی تەنیا لەژێ���ر باڵ���ی مەزهەبەکاندا ئایدیۆلۆژییەوە، لەڕوی زۆرن دەدۆزێتەوە، لەدنی���ا بازاڕییەک���ەی سیاس���ەت و فیکردا قس���ەی توند بەرامبەر دین و ئیمان دەکەن، ب���ەاڵم هێن���دەی توێژاڵێک���ی س���ەرەوەی

فیکریانم���ان الب���رد، بەر چین���ی بەردینی مەزهەب و دۆگماکان دەکەوین. بەبڕوای من "پاکژگەرای���ی میتۆدیی" یان "میتۆدگەرایی پاک" ئەوەی بۆ میتۆدێکی یەک ئاراس���تە و یەک کەرەس���تە بگەڕێین کە بەئاس���ەواری فیکری تر پیس نەبوبێت، ئەوەی بمانەوێت فیکرێک وەک خۆی، وەک "نەخشەڕێ"، وەک یەکەیەکی خالیس وەربگرین، ڕیشەی لەناو عەقڵی فەلس���ەفییدا نییە، بەڵکو ڕیشەی لەن���او ئیمان���ی دینیدایە. وات���ە بمانەوێت "الکانییەک���ی بێگ���ەرد"، "ژیژیکییەک���ی

بێگ���ەرد" ، "هیگڵییەک���ی بێگ���ەرد" یان "نیتش���ەوییەکی بێگەرد"بین، جیاوازییەکی نیی���ە لەگەڵ ئ���ەوەی بمانەوێت "کوردێکی خالیس" "سوننەیەکی خالیس" "شیعەیەکی خالیس" بین. هەندێک لەم مەزهەبگەرایانە گەرچی بەپێی ڕێبازە فیکرییەکانی خۆیان دەش���ێت باوەڕی���ان بەحەقیق���ەت نەبێت، ب���ەاڵم ل���ەوە تێنەگەیش���تون گرنگتری���ن مەرج���ی ڕەدکردن���ەوەی حەقیقەت لەوەدا فەلس���ەفییەوە لەڕوی کە دەردەکەوێتەوە مەزهەبیی نەبین. بۆ نمونە : ناکرێت مرۆڤ بڵێت من ب���اوەڕم بەحەقیقەت نییە، بەاڵم ئایدیای���ەک بگۆڕێت بۆ مەزه���ەب و بیکاتە تەنیا مەرج���ەع و وەک هەڵگری حەقیقەت مامەڵەی لەگەڵدا بکات. نەبونی حەقیقەت ب���ون بەهوش���یارییەکی گەڕۆک، مان���ای بەگەڕیدەیەکی س���ەر خەت���ە جیاوازەکان، میوانێکی ئەبەدیی، جێهێشتنی هەمیشەیی ماڵ ب���ۆ جێگایەکی دیکە، ئ���ەوەی بڵێین باوەڕم بەحەقیقەت نییە، واتە باوەڕم بەوە نیی���ە دیاردەیەک یەک مان���ا یان یەک دیو بدرەوشێتەوە. کارەسات لەوەدایە کە تێزی � نەبونی حەقیقەت � بکرێتەوە بە � حەقیقەت �. لەمجۆرە دۆخەدا، لەناو ئەمجۆرە عەقڵە مەزهەبییەی دونیای ئێمەدا، هەر زو تێزی "نەبونی حەقیقەت" وەردەگەڕێت بۆ ئەوەی ببێ���ت بەزەمینە تا هەمو ش���تێک، هەمو الدانێک لەلۆژیک و هەمو ئایدیایەک ببێتەوە بەماڵ، وات���ە ببێتەوە بەحەقیقەت. عەقڵی لەترۆپکی خۆ سەغڵەتکردنی مەزهەبگەرا، خۆیدا، کاتێک هاواردەکات حەقیقەت بونی نییە، لەهەمانس���اتدا لەڕاس���تیدا بانگەشە ب���ۆ مەزهەبێ���ک دەکات ک���ە ئیدیع���ا بۆ حەقیقەتێکی گەورە و س���ەرتاپایی دەکات. ئەم جۆرە دۆخە چەن���د خۆی بەدەمامک و وشەگەلی فەلسەفیی داپۆشێت، لەناوەوە هەر زادەی ئەو دۆخ���ە تایبەتییەی نێوان کە حەسرەتی شوناس���ەکانی خۆرهەاڵتە، خۆ پاککردنەوە لەهەمو ڕەگەزێکی غەریب دەیانجوڵێنێت. مەزهەبگەرایی فەلس���ەفیی تەنیا سێبەری مەزهەبگەرایی دینیی نییە، بەڵکو درێژکراوەی ئەو س���امە قوڵەیە کە وادەکات هەمو جۆرەکانی ش���وناس خۆیان بەسوپەرێکی ئاسنین دەوربدەن. کۆی ئەم عەشقی بێگەردییە کە هەندێ لەڕۆشنبیرانی ئێم���ە ب���ۆ ئۆرگین���ال، ب���ۆ پاکژگەرایی مەزهەبی���ی هەیان���ە، درێژکراوەیەکی ئەو ترس���ەیە ک���ە شوناس���ە خۆرهەاڵتییەکان لەپیسبون و ئالودەبون بە"ئەویدی" هەیانە. ترس لەپیسبون و ئالودەبون بەڕەگەزەکانی "ئەویدی"، تەنیا ترسێکی ڕۆشنبیرانەی ناو کایەی ڕۆش���نبیریی نییە، بەڵکو ترسێکی پارادایمییە کە کۆی سیستمەکە، لەتەواوی بەش و پارچەکانی���دا بەرهەمیان دەهێنێت. ترس���ی پۆس���تمۆدێرنەیەک لەوەی ژیژیک پیسی نەکات، ترس���ی ژیژیکییەک لەوەی پۆس���تمۆدێرنە پیس���ی ن���ەکات. ترس���ی ئیسامییەک لەوەی عەلمانییەکان پیسیان نەکەن، ترسی چەپ و لیبراڵەکان و نەفرەتی دەستەجەمعیی و هیسترییان لەهەر قسەیەک لەسەر ئیسام نەچێتەوە سیاقی ڕەتکردنەوە و بێزی ئ���ەوان، هەمو ڕوی جی���اوازی یەک دیاردەن، درێژکراوەی ئەو عەقڵە پاکژگەرا ناوکەیەکی پێیانوایە کە جەوهەرپەرستەن پاک و ئەبەدیی هەی���ە دەبێت لەهەر جۆرە پیسیی و ئالودەبونێک بپارێزێت. ئەم ترسە ڕیزپەڕە، نەدیاردەیەکی نامۆیە، نەشتێکی ناو دەس���تەجەمعی فۆبیایەک���ی بەڵک���و شوناسەکانە کە نزیکی سەدەیەکە جڵەوی وێناکردنی ئەویدی پرۆسەی خۆوێناکردن و لێرەدا خۆرهەاڵت مێژوی گرتۆتەدەس���ت. هێن���دەی ترس���ە بس���کیۆلۆژییە وردەکان دەیجوڵێنێ���ت، هیچ پرۆس���ەیەکی بزاڤبون لێرەدا مێ���ژو نایجوڵێنێت، "صی����روره " بریتییە لەجیاوازیی و فۆبیای جیاوازیی کە بەجۆرێکی ترس���ناک تا وردترین خانەکانی

بونمان درێژدەبێتەوە.بەکورتی���ی گ���ەر لەبنڕێژی ش���تەکاندا بگەڕێین، گەڕانی ڕۆشنبیرانی ئێمە بۆ ئیمانی بزربویان، درێژکراوەی گەڕانی شوناسەکانی ئێمەی���ە بۆ پاکژی���ی لەدەس���تچویان. بۆ ڕیش���ەکانی ڕەخنەکردن���ی تێگەیش���تن و ئەمجۆرە لە"پاکژگەرایی میتۆدیی"، ڕێگامان زۆر لەبەردەمدایە. گەڕان بۆ ئیمانی بزربو، دەکرێت بەدیوێکدا گ���ەڕان بێت بۆ باوکی بزربو، بۆ ئەویدییەک���ی گەورەی نائامادە، ب���ەاڵم ئ���ەم تەفس���یرە کەمێ���ک دوبارە دەردەکەوێ���ت، لێ���رەدا دو چەم���ک وەک "والتەر کرس���تیڤا" و لە"جولیا کەرەس���تە بنیامین" وەردەگرم، تا لەڕێگایانەوە، هەم س���ەرچاوەی ئەم پاکژگەراییە بزانین، هەم ئ���ەو وەهمانەی کە لەس���ەری بونیادنراون

بخوێنینەوە.

13 (454( سێشه ممه 2014/11/25 birura.awene@gmail.comبیروڕا

گەڕان بەدوای ئیمانی بزربوداڕەخنە لەجەوهەرگەرایی لەبواری بیرکردنەوەی فەلسەفییدا

بەختیار عەلی

ده س����ه اڵتی دیكتاتورو پیس����خۆر ده س����ت ده خاته ناو هه مو قوژبنێكی ژیانی كومه ڵگاوه . ده ست ده خاته ناو مێژوو داده ڕێژی به گوێره ی به ش����ێوه یه ك خۆی، به رژه وه ندیی هه وه س و گ����ه ل له تاریك����ی ده مێنێ و بی����رو ڕای هه ڵه له بابه ت مێژوی گه له كه ی له مێشكی داده رێژێ

به پێچه وانه ی راستییه كانی مێژو. له ناو گه النی زیندو، ره وش����ه نبیریی شیاوو نه ت����رس دژی ئ����ه م هه ڵوێس����ته وێرانك����ه ره راس����تیه كان زانس����تیه كه ی و ده وه س����تێ و ده خرێت����ه به رده م گه لی خ����ۆی. گه لی زیندو رێز له و ره وشه نبیره ده گرێ و سودمه ند ده بێ له و راس����تییانه ی مێژوی و به ها نادا به قه ڵه م فرۆشه كانی ده سه اڵت كه مێژو ده نوسن له سه ر بناغه ی دڵخوش����یی و رازیكردنی ده س����ه اڵتی و

پول وه رگرتن.زانینی خۆم له سه ر مێژوی ساڵه كانی 1914 تا 1975 هه ڵه بون ، زۆر له روداوه كانی مێژو به و ش����ێوه یه نه بون كه به منیان وتبو یانیش خوێندبومه وه له كتێبه كان، چی به كوردیی یان به عه ره بیی به تایبه تی باڵوكراوه كانی )پدك(. به ته واویی بۆچونه كه م گۆڕا له سه ر مێژو پاش پێداچونه وه یه كی هێمن و س����ه ربه خۆ كه هیچ ئامانجه كم نه بو بێجگه له زانینی راس����تیه كان، بین����ی]1[، باش����تر روداوه كان����م ورده ورده به تایبه ت����ی ل����ه دوای شه س����ته كانی چاخ����ی رابردو. به اڵم ئه وكات زۆربه ی ره وش����ه نبیران و گه له كه م����ان كه وتبون����ه نێ����و پڕوپاگه نده ی ده سه اڵتی حزبیی و كورتبین بون، نه یانده زانی یانیش حه زیان نه ده كرد بزانن، ئه م ده سه اڵته كه ش����ۆڕش به رێوه ده با، ده سه اڵتێكی دوره له ئاستی رێبه ریی له بزوتنه وه ی رزگاریخوازیی گه له كه مان. كه ئاش����به تاڵ ڕویداو، كۆمه ڵگا توش����ی تروما ب����و، زۆر كه مب����ون ئه وانه ی هوش����یارببنه وه له خه ون و خه یاڵ و ناس����ینی جه وه����ه ری ده س����ه اڵته كه ، ئ����ه وه یه كێك����ه له ئه گه ره كان كه هه مان ده س����ه اڵتی گه ڕایه وه

بۆ لوتكه ی حكومڕانیی كوردستان.ده وڵه تی ئیس����رائیل كه دامه زراوه له سه ر بناغ����ه ی مافی گه ڕانه وه كه پێش 2000 هه زار س����اڵ ئیمپراتۆریه تی رۆما گه ل����ی جوله كه ی ده رك����رد له واڵتی خۆیان و پ����ه رت و باڵوكران له جیهان����دا، به گوێ����ره ی "ماف����ی گه ڕانه وه " بۆ واڵت����ی ئاینیی و مێژوی خۆی����ان ده وڵه تی

ئیسرائیلیان دروستكرد له 1948.ش����لومو ساند میژوناس����ی ئیسرائیلیی له م بابه ت����ه ده ڵێت "پێ����م خۆش����بو لێكۆڵینه وه بكه م له س����ه ر مێژوی زایۆنیزم و ئیس����رائیل، ب����ۆ من ئاس����انبو له س����ه ر مێ����ژوی ئه وروپا بنوسم. به اڵم كه ده ستمپێكرد له سه ر مێژوی جوله كه ، چه ند كه س����انێك پێیان ناخوش بو لێكۆڵین����ه وه بكه م، وه ك ش����ێتیان لێهاتبوو، منی����ان تاوانباركرد به وه ی ك����ه هه وڵده ده م په یوه ندیی له ناو جوله كه و خاكی ئیس����رائیل بپچڕم، به هیچ شێوه ئه وه ئامانجی من نه بو. له كتێبه ك����ه ی م����ن یه كه م هه وڵم����دا تێبگه م ئه وه ی من خوێندومه له قوتابخانه راسته یان نا؟ ئه وه ی له م لێكۆڵینه وه زانیم، بۆ من وه ك شۆكێك وابو. من وه ك هاواڵتیه كی ئیسرائیل و مێژوناس پێش 10 ساڵ الموابو كه كۆمه ڵگای )یه هودا(، رۆمانه كان كۆچیانپێكردوه ، كه چی میتۆلۆجیایه . ده س����تكاریی ده رك����ه وت بۆم دیسان ده رچونی جوله كه له میسر هیچ بناغه ی

نییه بێجگه له میتۆلۆجیی.. هتد"]2[له ژێر باش����ور به پێچه وانه ی كوردس����تانی ده س����ه اڵتی هه ولێ����ردا، له واڵتی ئیس����رائیل ش����لومو س����اند نه كوژرا، زیندانی����ی نه كراو، نه ڕفێنراو س����وكایه تی پێنه كرا له سه ر ده ستی باندی ده موچاو هه ڵپێچراوی ده س����ه اڵت، ئه م دیارده ی����ه چه ند جار ڕویداوه له كوردس����تانی باش����ور، كتێب به دڵ����ی ئه ندامانی بنه ماڵه یی نه بێ ، كتێبخانه كان ناوێرن بیفرۆشن، قه ده غه

ده كرێن.س����ه رۆك كۆم����اری تون����س )مونس����یف مه رزوقیی( كه ده گمه نه له ناو ره وش����ه نبیرانی مرۆڤایه تیی له پاكیی و تێكۆش����ه رانی عه ره ب داوا ده كا، پێداچونه وه یه كی زانس����تیی بكرێ له مێژوی عه ره ب پێش و پاش ئاینی ئیس����ام، چونكه بێگومان هه ڵ����ه ی زۆر كه وتونه ته ناو

مێژوی عه ره ب.

په راوێز

1/ بارزان وحركه الوعی القومی الكردی.. سالی چاپ 1980

2/ المقاوم����ه الكردی����ه لاحتال 1914 – 1958 .. سالی چاپ 2002

الحرك������ه التحرریه الكردیه وص������راع القوی االقلیمیه والدولی������ه 1958 – 1975.. چاپی

سێیه م 20133/ COMMENT LE PEUPLE JUIF FUT INVENTE. Shlomo Sand. Fa-yard 2008.

COMMENT LA TERRE D ISRAEL FUT INVENTEE. Shlomo Sand . Flammarion 2012.

*Twitter: Ayoub B. Barzani https://twitter.com/ayoubbarzani

نوسینی مێژوی كورد له ژێر سێبه ری ده سه اڵتی باشور

ئه یوب بارزانی *

لە واڵتی ئێمەدا هەمیشە

خوێندەوارەکانمان حەزیان لەوەیە شەڕە کەڵەشێر

بەفەیلەسوفەکان بکەن، تا لەو

تەوەهمە خۆشەدا بژین کە بەڵێ

فەیلەسوفێک هەیە هەمو فەیلەسوفەکانی تر دەبەزێنێت، بەڵێ

کەڵەشێری فەلسەفیی ئێمە باشتر دەقوقێنێت

ژیانەوەی باوکی دینیی و سیاسیی لەگیرفانی باوکی

مەعریفییەوە، ئەگەر نییە بەڵکو ئەنجامێکی

حەتمییە. لەدونیای ئێمەدا ئەو نمونانە

زۆرن، کە باوکی بایۆلۆژیی خۆیان بۆ دەکوژرێت، دەتوانن پشت لەباوکی ناو

خێزان بکەن، بەاڵم هەر لەژێر سایەی

ئەو هاتنەدەرەوە، زو بەناوی ئایدیۆلۆژیاوە،

خۆیان دەخزێننە سایەی باوکێکی

سیاسی یان مەعریفییەوە

ئاخ���ۆ چ پەیوەندو کارلێکێ���ک لەنێوان ب���اوەڕی ئاینی���ی و شارس���تانیەتدا هەیە، بەتایبەت کاریگەریی نهیلیزم لەو نێوەندەدا چ���ی دەگەیەنێ���ت؟ گرنگی���ی وەاڵمی ئەم پرس���یارە لەئێس���تادا، تەنها لەب���ەر ئەوە نییە کە باوەڕی ئاینیی بەجۆرێک لەبەرەی دژەژی���ان و داهێنان���ە شارس���تانیەکاندایە، بەڵکو، لەکاریگەریی نیهلیزمیەتی باوەڕدایە لەسەر رەوشی شارستانیی. بۆیە، وەکچۆن شارس���تانیەت ج���ۆرە باوەڕێک���ی لەخۆدا بەرهەمهێناوە، ئاوەهاش باوەڕە ئایینیەکان مەترس���یی و هەڕەش���ە بون بۆ س���ەریان. ش���اراوەنییە کە شارس���تانیەتە مەزنەکانی بنەمای لەس���ەر جگەلەوەی مرۆڤایەت���ی، ئاوەدانکردن���ەوەو جێگیرب���ون و مان���اداری ش���وێن و کات و مرۆڤ دامەزراون، هەمیشە لەبەردەم هەڕەش���ەی نیهیلزمی بیروباوەڕە تیاچوندا لەلێواری ناشارستانیەکانیش���دا،

بون.هەڵبەت، شارس���تانیەت ه���ەر داهێنانە مادیی و پێشکەوتنەکانی بواری بیناسازیی و شێوازی گوزەران نییە، بەڵکو ئەو رەهەندە گرنگەشە کە ماناو ناسنامە بەشارستانێتیی و ژیارەکان دەبەخش���ێ. ئیدی، پێشکەوتنی هۆشیاریی، تێگەیشتن لەژیان و رۆڵی مرۆڤ تێیداو رۆشنبیریی و زانست و هونەرەکانیش، بەواتایەکی س���ەرەکیین. پێکهێنەرگەلێکی ت���ر، ئایدی���ای شارس���تانیەت و ژیاری���ی، دروس���تکردنەوەی جیهانێکی مرۆییە لەنێو ئەو گەردونە سروش���تیەدا کە بەرێسایەکی ئەنگی���زەی بەڕێ���وە. دەڕوات خۆی���ەک جیهانسازیی تری کۆپیەکی شارس���تانیی، دەس���تی مرۆڤ خۆیەتی. وات���ە، بەرهەمی خۆجیاکردنەوەی ئاگایی مرۆڤە، لەکاریگەریی سروشت و ملکەچ نەبون بەرێساکانی. بۆیە، شارستانیەت هەڵگری بیرۆکەو بڕوایەکە کە مرۆڤ خۆی چەق و گەردونیش بەپرۆژەکاریی

دەزانێت.لەس���ایەی دەک���رێ لێ���رەوە، ئاینی���ی ب���اوەڕی شارس���تانیەتەکاندا، بەش���ێکی خۆگونجێنەربێ، ه���اوکات ببێتە دژبەری خواس���تی ئاوەدانیی و ژیانس���ازیی مرۆڤکرد. بەتایبەت، باوەڕێک کە لەس���ەر بنەم���ای چاوبڕینە جێگەو ش���وێنێکی تری نادونیای���ی دامەزراب���ێ. ئامانجەبااڵکان���ی لەب���اری ژیانێک���ی س���ازکردنی لەبات���ی شارس���تانیی و زەمینیی، کۆشش���کردن بێ بۆ "ئ���ەوێ". مرۆڤی ئاینیی لەناخ و باوەڕیدا لەدوانەیەکی)دوالی���زم( "ئێ���رە" یا "ئەوێ" دا دەژی. ئەم���ەش لەس���ۆنگەی ئەوەی کە جیه���ان و ژی���ان وەکئەوەی هەی���ە، لەگەڵ جیهانێک ک���ە دەکرێ ببێت، جیادەکاتەوە. بەدەربڕینێک���ی تر، جیاکاریەک کە دەیخاتە ب���ەردەم بژاردەیەک���ی نائاس���ان: ئەویش دەس���تهەڵگرتنە لەیەکێکی���ان. لەبەرئەوە، مرۆڤ���ی ب���اوەڕدار خواس���ت و تواناکان���ی بەدەرچەیەک بۆ هەوڵدان بەرەو دونیایەکی

تر دەگۆڕێ.دواجار، جۆرە مرۆڤێ���ک بەرهەمدێت کە لەبات���ی کارک���ردن بۆ مان���ەوە لەجیهاندا، لێ���ی خۆدەرپەڕان���دن ب���ۆ لەناخ���ەوەڕا هەوڵ���دەدات. چونکی، ب���اوەڕدار مرۆڤێکی لەبیرکردن���ەوەو لەخۆی���داو کۆچ���ەرە کردەوانیشدا وەک رێبوارێک رەفتار دەکات. ئ���ەو پێیوایە، لەبەرئ���ەوەی دونیا کاتییە، راگ���وزەرەو هەر دەبڕێت���ەوە، ئیتر دەبێت لێیبپەڕێتەوە. بۆیە وەک رێبوارێک ساتەکانی مانەوەی بەکات کوشتن دەباتەسەر. ئیدی، لەباتی باوەڕکردندا، لەفۆرم���ی نیهلیزمێک ئاوەدانکردن���ەوەی جیه���ان، خەمی دەبێتە پڕکردنەوەی ناخی بیمارو تینوێتی شکاندنی دەرونی���ی. وات���ە، جوڵەکان���ی بەهی���وای

قوتاربون و گەیشتنە بەمەنزڵی کۆتا!لەوانەیە، ئەو هەس���تە ئایینیە بەشێکی بۆ دابڕانی ئۆنتۆلۆجیی مرۆڤ لەسروش���ت و ک���ە دابڕانێ���ک بگەڕێت���ەوە. گ���ەردون لەئەفسانەو زۆربەی ئایینەکانیشدا، جیهان و ژینی س���ەرزەوی بە"توڕدرانێکی بنەڕەتیی" پێناس���ە ک���ردوە. ئ���ەوەش لەئەنجام���ی نەفرەتێکی یەزدانیەوە رویداوە. ئیتر، مرۆڤ وەک دەرکراوێ���ک و تاوانبارێ���ک دەکەوێتە مەنفایەکەوە کەژیانی زەوییە. بۆیە، گەشتی مرۆڤی باوەڕدار، بریتییە لەهەوڵی گەڕانەوە بۆ جیهانی س���ەر، ژینی ب���ااڵو پێرفێکت! مایەی سەرنجیش���ە کە ئایی���ن هەرئەوەندە قسەلەس���ەر ژی���ان دەکات ت���ا بێنرخ���ی ب���کات. وات���ە، بەلیتاوو چڵپ���اوی گوناهی دەبەستێتەوە. لەکاتێکدا، ئایین دەستەواژە زمانییەکانی مرۆڤی دونیایی، بۆی وەس���فی ئەو دونیاو دۆزەخ و بەهەش���ت دەخوازێت. وەلێ رەهەندەکانی پیرۆزیی تەنها بەئاماژەو

سیمبولەکانی خۆیەوە دەبەستێتەوە.ئیدی، مامه ڵەک���ردن و دونیابینیی ئاینیی

لەس���ەرو ش���وێن و ماناکان و دەس���تکەوتە ب���اوەڕدار بۆی���ە، شارس���تانیەکانیەوەیە. بن���ەی مان���ەوەی خ���ۆی لەنێ���و دونیادا ناخات. هەمیش���ە خەریکی پوشکێشانە بۆ ماڵێکیتر لەدونیایەک���ی تر! چونکی، دونیا نمونەییە-ئایدیاڵ-ک���ەی "ئەو" ئەوێیە نەک ئێرە. ئەو ناش���وێنەیە ک���ە لەنێو گێڕانەوە بەختەوەرییەوە بەنەمری���ی و پیرۆزەکان���دا ئایینیەکان، لێرەوە، گێڕانەوە بەس���تراوە. بەجۆرێ���ک زاخاوی هەس���ت و ناخی مرۆڤی باوەڕدار دەدەن، کە ه���ەم دڵدانەوەو هەم بێهیواکردن���ی تێدای���ە. بێگوم���ان ئەمەش راستەوخۆ لەچۆنیەتی دروستبونی ژیانێکی جێگیرو شارنش���ینی ئارام���دا ڕەنگدانەوەی هەی���ە. دواج���ار "تەکنیک���ی خۆپارێزیی" ب���اوەڕی ئاینیی لەگەڵ پەرەس���ەندنەکانی ش���ارو نێ���و دزەدەکەن���ە مرۆڤایەتی���دا، شارس���تانیەتە گەورەکانەوە. بەاڵم، لەوێدا دەبنە نیهیلیزمێکی ئاینیی. ش���ایانی باسە، ش���ارەکانی "مەدین���ە"و "مەک���ە" لەمێژودا پیرۆزن و س���ەرەڕێی کاروان���ی بازرگانییش بون، بەاڵم نەبونەتە مەڵبەندی شارستانیی. س���ەرەڕای توانای کێشکردنی)ئیستیقتاب( باوەڕدارانی جیهان ب���ەالی خۆیاندا، هێزی شارس���تانییان نیی���ە. کەچ���ی وەکیت���ر، شارەکانی "بەغدا"و "دیمەشق" و "قاهیرە"و هەریەکەیان "ئەندەل���وس" "مەراکی���ش"و لەس���ەردەمێکدا، ش���وێنگەی گەشەکردنی

زانست و بیرکردنەوەی کراوە بون.لێرەوە، کاریگەری���ی بیروباوەڕی ئاینیی لەدروس���تبونی شارس���تانییدا، رەهەن���دی س���ەندنەوەو پوچەڵکردنەوەی لەخۆگرتوە. سروش���تی بیروباوەڕ کەخۆی لەکۆچکردنی ب���ەردەوام ب���ۆالی خ���وداو هەمو ش���تێک بەکاتیی و ئامرازێک لەپێناو ش���تێکی دیکەو قۆناخێکی تری ژیاندا دەزانێت. بۆیە، ئەمڕۆ لەبەردەم باوەڕێکداین کە ئەوەندەی لەژیان دەترسێ، دو ئەوەندە مەرگویستە. هێندەی دەسڵەمێتەوە، پێشکەوتن لەشارستانیەت و ئەوەندەش بوێرە بەرامب���ەر بەوێرانکاریی و پشتئەس���تورە بەم���ردن. لێ���رەوە، باوەڕ دەبێتە پاس���پۆرتی پەڕین���ەوە، ئیتر ژیان پرۆس���ەی ماڵئاواییەو بەهێزترین ئەنگیزەی

خۆکوژییە. بۆیە، نیهیلیزمی باوەڕ بەئاسانی دەگۆڕێت شارس���تانیەت. لەناوبردن���ی بەپ���رۆژەی هەڵبەت، هەمیش���ە کۆمەڵگ���ە بەربەریی و شارس���تانیەتەکان دەتوان���ن دڕن���دەکان، وێرانبک���ەن، وەک "ئیب���ن خەلدون" دەڵێ. بەاڵم ئ���ەو لەبیری چوە کە شارس���تانیەت چانسی مانەوەی لەنوسین و تۆمارەکانیدایە، لەکاتێکدا بەربەریزم بەخۆکوش���تنی، تۆی بەجێدێڵێ���ت. "هیچێت���ی" خۆس���ڕینەوەو نیهیلیزمێک کە گ���وێ بەهیچ نادات، تیرۆر دەکات���ە بیروباوەڕێکی پیرۆز. بیروباوەڕێک کە جیهان و ژیان لەتێکشکاندن و وێرانکردن و رێکدەخاتەوە،کوش���تنی بێماناکردن���ەوەدا ئاینیی و چاکەیەک���ی لەپێن���اوی خەڵکیی رەزامەندیی خودادا ن���ەک هەر پێ رەوایە،

بەڵکو گەیشتنیشە بەئامانجەبااڵکانی!

بیرورا)454( سێشه ممه 2014/11/25 14

ره‌هه‌ندیسێیه‌م‌ گۆشه یه که دو هه فته جارێک

"نه وزاد جه مال" ده ینوسێت

بیروباوەڕێک کە جیهان و ژیان

لەتێکشکاندن و وێرانکردن و

بێماناکردنەوەدا رێکدەخاتەوە،

کوشتنی خەڵکیی لەپێناوی چاکەیەکی ئاینیی و رەزامەندیی

خودادا نەک هەر پێ رەوایە،

بەڵکو گەیشتنیشە بەئامانجەبااڵکانی!

نهیلیزمی باوەڕو شارستانیەت

مێژوی پێكه وه ژیانی نه ته وه ی جیاواز له ژێر خێم���ه ی ده وڵه تێك���ی ناوه ندی���دا، هیچ كاتێك بێ كێش���ه و ملمالنێ نه بوه ، هه میش���ه ده وڵه ت س���یمای نه ته وه ی ده سه اڵتداری پێوه دیار بوه ، كه زۆرجار زۆرایه تی بوه و نه ته وه كانی تری وه ك هاوبه ش و یه كس���ان به خۆی س���ه یر نه كردوه ، به ڵكو خۆی به خاوه ن ماڵ زانیوه و نه ته وه كانی تریشی وه ك میوان یان برا بچوك سه یر كردوه . گه لی كورد له كوردس���تانی باش���وردا زیاتر له س���ه ده یه كه له الیه ن ده س���ه اڵتدارانی عه ره بی س���وننه وه ، حوكم كراوه و له زۆربه ی قۆناغه كاندا دژایه تیه ك���ی تون���دی نه ته وه ی���ی و زۆرجاریش هه وڵی توانه وه ی قه واره كه )جینۆساید( دراوه ، له ناوبردنی هه ڵه بجه ، ئه نفال و كاره س���اته كانی به رزانیه كان و ده ركردنی فه یلیه كان نمونه ی نوێن بۆ قین���ی زه هراوی نه ته وه په رس���تانه به رامبه ر به ك���ورد، ئه مه جگه له ش���ه ڕی چه ند س���اڵه ی له ناوبردنی دژ به بزوتنه وه ی رزگاریخوازی گه لی

كورد.بێگوم���ان له ناو هه م���و نه ته وه یه كدا هه ندێ ئاینی���ی و كه س���ایه تی سیاس���یی و هێ���زی پێش���كه وتوخواز هه ن كه بێ سڵه مینه وه مافی ت���ه واوی نه ته وه كان���ی تر ئه س���ه لمێنن، به اڵم ئه مان���ه نابن به نوێنه رانی میل���ه ت، به ڵكو وه ك

كه مایه تیه ك ده مێننه وه .له ن���او عه ره ب���ی عێراقدا، كۆمه لێ���ك هێزی چه پ و ئاینیی و نیش���تمانپه روه ر هه بون و هه ن، كه به ئاشكرا پشتگیریی كوردیان تا دامه زراندنی ده وڵه تی سه ربه خۆ كردوه ، به اڵم له زۆر قۆناغدا هه ندێ له و )دۆس���تانه ( هه ڵوێس���تی راس���تی خۆی���ان كاتێ ده رخس���توه ك���ه به رژه وه ندیی

تایبه تی خۆیان كه وتۆته مه ترسیه وه .نمون���ه ی ن���وێ ، كه س���ایه تیه كی عه ره ب���ی عێراقی وه ك )د. مه ه���دی حافز( كه به یه كێك له دۆسته كانی گه لی كورد ده ژمێراو بڕوا نه ئه كرا كه رۆژێك بێت ئه و زاته ش���یوعیه هه ڵویس���تی

ئاشكرای دژ به گه لی كورد ده رببرێت..مه هدی حافیزی 72 س���اڵ وه ك به ته مه نترین ئه ندامی په رله مانی عێراق و س���ه رۆكی ئیتالفی عێراقی ، مافی درایه كه سه رپه رشتیی كۆبونه وه ی یه كه می ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراقی ئه مساڵ بكات، ئه ویش كه وته هه وای خۆی و دوای چه ند رۆژێك خۆی كاندیدكرد بۆ پۆس���تی س���ه رۆك كۆمار، ب���ه اڵم ئه وه ی بۆ ش���یوعیه كی دێرین و لیبراڵیه كی ئیمڕۆ ئاسایی نه بو، كه كاندیدكردنی خۆی به س���ته وه به مافی هاواڵتیه كی عه ره ب بۆ ئه و پۆسته . له چاوپێكه وتنێكدا له گه ڵ رۆژنامه ی )پێویسته له نده نیی وتی ئه لئه وس���ه تی شه رق له م قۆناغه ی ئێس���تادا، پۆستی سه رۆك كۆمار بۆ ك���ورد نه بێت، چونكه له الی���ه ك كورده كان به نیازی ریفراندۆمن و له الیه كیش داوای سه رۆك كۆمار ده كه ن، ئه مه ش هه ڵوێستێكی دوفاقییه (، ده ڵێت : )پێویس���ته سه رۆك كۆمار بۆ عه ره ب بێت، بۆ ئه وه ی پێگ���ه ی عه ره به كان له ناو واڵته

عه ره بییه كاندا به هێز بێت(. ب���ه م بۆچونه ش���ۆڤینیه ، د.حافیز ده یه وێت ببێ���ت به س���ه رۆك كۆم���ارو ته بای���ی له نێوان نه ته وه كانی عێراقدا دروست بكات، ئیتر ئه بێت هه ڵوێس���ت و بیركردنه وه ی نه ته وه په رس���تێكی

عه ره ب چۆن بێت؟توندڕه ویی نه ته وه یی یان شۆڤێنیه ت یان ره گه ز په رستیی ، سیمایه ك نیه تایبه ت بێت به میله تێك یان كه مه نه ته وه یه ك، به ڵكو تۆوی ئه م بۆچونه له ناو هه مو نه ته وه كاندا به كوردیشه وه چێنراوه ، به اڵم كه ی ئه مه ده رده كه وێت و سه رهه ڵئه دات و موماره س���ه ده كرێت؟ ئه وه بێگومان بارودۆخی زاتیی و مه وزوعیی ده ستنیشانی ده كات و كاتێك

كه جه وی سیاس���یی ده ره خسێت و به رژه وه ندیه نه ته وه ییه كان تێكه ڵ ده بن و هه ندێجار دژبه یه ك

ده وه ستنه وه .كه م كه س هه یه له ناو عێراق و توركیا و ئێران و س���وریا و واڵتانی تری عه ره بی���دا، دامه زراندنی ده وڵه تی فه له ستینی به ڕه وا نه بینێت و پشتگیریی نه كات، به اڵم چه ند له وانه دامه زراندنی ده وڵه تی كوردی���ی به ڕه وا ده بینن! ئایه تا ئێس���تا چه ند عه ره ب یان تورك ناوی كوردس���تان وه ك خۆی ده هێنن، زۆر عه ره ب، كوردستان به ) شیمال( و،

تورك، كورد به توركی شاخاویی ناو ده به ن!چه ند ك���ورد فێ���ری عه ره بیی ب���وه و چه ند ع���ه ره ب و ف���ارس و ت���ورك فێ���ری كوردیی ؟ ژماره یه كی بێشوماری كتێب و وتار له و زمانانه وه گۆڕراون ب���ۆ كوردیی ، چه ند كتێب���ی كوردیی ته رجه مه ی عه ره بیی ، فارس���یی ی���ان توركیی كراون؟ كه م نوس���ه ر و ش���اعیر و رۆش���نبیریی كورد هه ن، كه نوس���ینی هه مه جۆره یان نه بێت بۆ پش���تگیریی له كێش���ه ی عه ره ب به گشتیی و فه له ستین به تایبه تی ، چه ند نوسه ر و رۆشنبیری ئه و میلله تانه هه ن كه نوسینیان بۆ پشتگیریی خه بات���ی گه لی كورد نوس���یوه ؟ ت���ا ماوه یه ك زوربه ی رۆش���نبیرانی كورد ش���انازییان به تاكه ش���یعرێكی ش���اعیری )گه وره (ی فه له ستینیی مه حمود ده رویشه وه ده كرد به ناوی كوردستان، ب���ه اڵم ئ���ه و ش���اعیره گه وره ی���ه كات���ێ كۆی كوردستانی شیعری چاپكرده وه ، به رهه مه كانی لێده رهێنا! ك���ه م كورد هه ن گوێ له كاس���ێتی گۆرانیی عه ره بیی و فارس���یی و توركیی نه گرن، چه ن���د هاواڵتی���ی ئه و میله تانه ه���ه ن كه گوێ له گۆرانیی و مۆسیقای كوردیی ده گرن؟ بێگومان ئه مه به ره چاوگرتنی ده وڵه مه ندیی ئه و میله تانه

له بواری زمان و ئه ده ب و كلتوردا.كاتێ���ك حزبی نازیی ئه ڵمانی���ی له ته مموزی یاس���ای هیتل���ه ر، به س���ه رۆكایه تی 1933دا نه ته وه كانیان كه م���ه نه ته وه و جیاكردن���ه وه ی ده رك���رد، ئه نجامه كه ی گه یش���ته كاره س���اتی له ناوبردن و كوش���تن و نه هێشتن و هۆلۆكۆست و توانه وه ی جوله كه ، ش���یوعی ، هۆمۆسیكسویل و هه م���و گروپێك ك���ه له گه ڵ عه قڵ و كڵێش���ه ی نازیزم���دا نه گونجێ���ت و، ئه نجام���ی گه یش���ته هه ڵگیرس���انی جه نگی جیهانی دوهه م و كه وتنی

ئه ڵمانیا و شكستی نازیه ت.كاتێ دادگای س���ه ربازیی توركیا له دیاربه كر له ئابی 1972دا، مامۆس���تایه كی توركیی وه ك ئیسماعیل بێشكچی به 13 ساڵ زیندانیی ئه دا، ته نها له به ر ئه وه ی باس���ی له وه كردوه كه كورد وه ك نه ته وه یه ك بونیان له توركیا هه یه و زمانی

تایبه ت به خۆیان هه یه .یان كاتێ دادگای توركیی ژنێكی 19 س���اڵی وه ك له یال زانا ل���ه 12ی ئه یلولی 1980دا به 14 س���اڵ زیندانی���ی ده كات ته نها له ب���ه ر ئه وه ی پش���تگیریی له خه باتی پیش���ه یی و ئاشتییانه ی كورد كردوه یان كاتێ له یال زانا و خه تیب دیجله و ئوره���ان دۆغان له 8ی كانون���ی یه كه می 1994 هه ریه كه به 15 س���اڵ زیندانیی ده كرێن، له گه ڵ ئه وه ی ئه ن���دام په رله مانی توكی���ا بون و ته نها له به ر ئه وه ی به شێك له سوێندی په رله مانتارییان

به زمانی كوردیی خوێنده وه .یان كاتێ له زۆر جێگای توركیا ده نوس���رێت )شانازیه كه تۆ توركیت( له هاتنی ئۆردۆگانه وه بۆ ده س���ه اڵت و جه خ���ت له س���ه ر مه بده ئه كانی )یه ك زمان – یه ك ده وڵه ت – یه ك دروش���م( ده كات���ه وه ، كات���ێ خێزانێكی ك���ورد له رێگای توركی���اوه له هه نده ران���ه وه ده گه ڕێت���ه وه ب���ۆ كوردستان، ته نها له به ر ئه وه ی منداڵێكیان ناوی كوردستانه له فڕۆكه خانه وه ده یانگێڕنه وه بۆ ئه و

شوێنه ی لێوه ی هاتون؟ئه م هه ڵوێستانه ی حكومه تی تورك به رامبه ر به ك���وردی س���ڤیل، جگ���ه له رقێكی ره ش���ی شۆڤێنیی ، هیچی تر ناگه یه نێت، ئه م هه ڵوێسته شۆڤینییانه هیچ په یوه ندیی به خه باتی چه كداریی پارت���ی كرێكارانه وه نیه ، ئه م رقه ره ش���ه ، زۆر پێش خه باتی چه كداریی له كوردس���تانی باكور موماره سه كراوه ، كاتێ ئه رمه نیه كان قه تڵوعام كران، ئ���ه وان نه خه باتی چه كدارییان هه بو، نه

تفه نگیان دژ به ده وڵه ت به رزكردبۆوه ! ی���ان كات���ێ كۆم���اری ئیس���المیی ئێران، رێ���گا ن���ادات ك���ورد به زمان���ی دایك���ی خۆی

كۆمه ڵه ی ی���ان بخوێنێ���ت له قوتابخانه كان���دا دروس���ت فه رهه نگی���ی و كۆمه اڵیه تیی كوردیی بكه ن ی���ان یادێكی كوردیی یان كوردس���تانیی بكرێته وه ، یان هاواڵتیانی كورد له گۆڕه پانه كانی ش���اره كوردیه كان هه ڵده واس���رێن ته نها له به ر ئه وه ی پش���تگیرییان له هێزێكی كوردس���تانیی ك���ردوه ، ئه م هه ڵوێس���تانه نه دۆس���تانه ن و نه ئیس���المیی ، به ڵكو ته نها ناوه رۆكێكی شۆڤێنیی

زه قیان پێوه دیاره .لێره دا باس���ی س���وریای به عس ناكه ین، كه نه ك دان به مافی نه ته وه یی گه لی كورددا نانێت، به ڵكو ره گه زنامه ی سوریی به هاواڵتیانی كوردی خۆی به ره وا نابینێت، ئه و س���وریایه ی كه خۆی ناوناب���و )قه اڵی به رگریی ب���ۆ هه مو جواڵنه وه

ئازادیخوازه كان( بێگومان جگه له كورد!مرۆڤ چۆن ئه توانێت وه سفی ئه م هه ڵوێستانه بكات؟ ئایه ئه مانه هه ڵوێستی شۆڤینیین؟ ئه گه ر وانی���ن، چین؟ هه ندێج���ار ده وترێت حكومه ت و ده س���ه اڵتداره كان ش���ۆڤێنیین، به اڵم هاواڵتیان وا نین؟ ئایه وایه ؟ ئای���ه هاواڵتییانی عه ره ب و كۆمه ڵگای رێكخراوه كان���ی ف���ارس و ت���ورك و مه ده نییان چه ند خۆپیش���اندانیان ئه نجامدا بۆ پشتگیریی خه باتی گه لی كورد؟ چه ند نوسه ر و شاعیر نوسینیان بۆ هه ڵه بجه و ئه نفال نوسیوه ؟ ئه مه خۆی بابه تێكی تره كه له م نوسینه دا جێی

نابێته وه و قسه ی زیاتر و وردتر ده هێنێت.

خواستی میله تان بۆ ئازادیی و سه ربه خۆیی و ره تكردنه وه ی ژیانی ژێرده ستیی و برا بچوكیی ، ته نها له س���نورێكی جوگرافیی دیاریكراودا خۆی نابینێت���ه وه ، پێش چه ن���د هه فته یه ك، واڵتێكی وه ك سكۆتله ندا كه دانیش���توانه كه ی به قه ده ر كوردس���تانی باش���وره و نیمچه واڵت���ه و ته نها به ناو س���ه ر به له نده نه و هه مو سه ربه خۆییه ك و ئازادییه كی���ان هه یه ، كه چ���ی داوای جیابونه وه ده كه ن له ئینگلته را و ئه وه ب���و له 2014/09/18 به ده نگێك���ی كه م، كه زوربه ی هی پیره كان بو،

بڕیاری مانه وه یان له گه ڵ ئینگلته را دا.خه بات���ی میله ت���ی باش���وری س���ودان ب���ۆ سه ربه خۆیی، قۆناغی زۆر خوێناوی تێپه ڕاندوه ، ئه وان نه ك ته نها كێشه ی دینیان له گه ڵ خه رتوم هه بو، به ڵكو خۆش���یان به عه ره ب نازانن و هه مو هه وڵێكیان خس���ته گه ڕ بۆ جیابونه وه ، تا له 9 ته مموزی 2011 خه ونه كه یان هاته دی و واڵتێكی

سه ربه خۆیان راگه یاند.كاتێ نه ته وه ی سلۆڤاك زه مینه ی گونجاوی بۆ ده ره خسێت، یه كسه ر بڕیاری جیابونه وه له چیك ئه داو له 31ی كانون���ی یه كه می 1992دا ئااڵی س���ه ربه خۆیی خۆی له پراتیس���الڤای پایته ختی

هه ڵده كات.

ل���ه دوای هه ره س���هێنانی بلۆك���ی رۆژهه اڵت، ده ركه وتنی ئاس���ۆی ئازادیی و سه ربه ستیی بۆ واڵتان���ی جارانی به ناو سۆسیالیس���ت، واڵتێكی ف���ره نه ت���ه وه ی وه ك یۆگۆس���الفیا ل���ه 2006 به ته واوی هه ڵده وه ش���ێته وه و چه ند ده وڵه تێكی س���ه ربه خۆی جیاوازی���ان لێ دروس���ت ده بێت وه ك كرواتیا و بۆس���نیا و هیرتسوگ و سلۆڤینیا و ده سه اڵتی س���ربه كان كه مده بێته وه و ئه چێته وه

شوێنی ئاسایی خۆی .ه���ه ر له س���ه ره تای هه ره س���هێنانی یه كێتیی س���ۆڤێته وه ل���ه 1991، نه ته وه كان���ی ژێر ئه و هه وڵ���ی به خێرای���ی زه به الح���ه ، ده س���ه اڵته جیابونه وه ی���ان دا و واڵتانی وه ك ئازه رباینجان، ئه رمینیا، جۆرجیا، لیتوانی���ا و ئۆكرانیا.. هتد، واتا هه ر 15 كۆماره كه ی سۆڤێتی جاران هه وای ئازادییان هه ڵمژی و یه ك له دوای یه ك جیابونه وه و

ده وڵه تی سه ربه خۆی خۆیانیان راگه یاند.ی���ان كاتێ كیبیكه كانی كه ن���ه دا كه به زمانی فه ره نس���یی قس���ه ده ك���ه ن، هه م���و مافێكی سیاس���یی و فه رهه نگی���ی و كۆمه اڵیه تیی خۆیان وه ك كه نه دیه كانی ت���ر، كه به زمانی ئینگلیزیی قس���ه ده كه ن هه یه ، ب���ه اڵم ناوبه ن���او هه وڵی

جیابونه وه ئه ده ن له كه نه دا.یان واڵتێكی پێشكه وتوی وه ك به لجیكا، كه هیچ كه س���ێ بیرناكاته وه كه نه ته وه په رس���تیی تێدا گه شه بكات، به اڵم بۆ رێگریی له و بۆچونه ، زمانی ره سمیی جگه له هۆڵه ندیی ، فه ره نسیی و ئه ڵمانییش���ه ، له كاتێكدا ك���ه ئه ڵمان كه متر له 1%ی دانیش���توانن و كات���ێ مه لیك���ی ئه و واڵته وتار ده خوێنێته وه ، ناچاره به هه رس���ێ زمانه كه بیخوێنێته وه ، بۆ ئه وه ی هیچ نه ته وه یه ك له وێ

هه ست به كه میی نه كات.هه ر پێ���ش چه ند رۆژێك، ل���ه 2014/11/09 دا كه ته لۆنیه كان له ئیس���پانیا، به ره و سندوقی ده نگدان چون بۆ بڕیاردان له س���ه ر سه ربه خۆیی واڵته كه یان، سه ره ڕای ئه وه ی حكومه تی مه درید، دانی به راپرسیه كه دا نه ئه نا، به اڵم زیاتر 80%ی هاواڵتیانی ده نگده ر، ده نگیان بۆ جیابونه وه دا

له ئیسپانیا.ئای���ه رۆح���ی جیابون���ه وه ی نه ته وه ی���ه ك و مافێكی س���ه ربه خۆ، ده وڵه تی دروس���تكردنی سروشتیی ئاس���ایی هه مو نه ته وه كان نیه ؟ ئایه نه ته وه یه كگرت���وه كان له 14ی كانونی یه كه می 1961 وه دانیان نه ناوه به جیابونه وه ی میله تان و س���ه ربه خۆی نه ته وه یی كیانی دروس���تكردنی خۆیان، مافی چاره نوس���ی میله ت���ان له زوربه ی هه ره زۆری جاڕنامه مرۆییه كاندا نه هاتوه ؟ به اڵم زورب���ه ی كات نه ته وه ی ده س���ه اڵتدار ئه و مافه ناس���ه لمێنێت و به )جیاخواز – زێپه راتس���ت( ناوده به ن كه مانایه كی س���لبیی ده به خش���ێت. ئایه كاتێ كه ته لۆنه كان ده یانه وێت له ئیسپانیا و له چیك و له كه نه دا و س���لۆڤاكیه كان كیبیكه كان ش���ۆته كان له له ن���ده ن و بۆس���نه و كروات���ه كان له س���ربه كان و خواروی سودان له خه رتوم و كورد له ت���ورك و فارس و ع���ه ره ب جیاببن���ه وه ، ئایه

داخوازیی ئه م نه ته وانه ڕه وا نین؟ده وڵه تی دامه زراندن���ی جیابون���ه وه و مافی س���ه ربه خۆ، مان���ای پراكتیزه كردن���ی مافێكی س���ه ره تایی مرۆڤایه تی���ه ، ئ���ه و ماف���ه ئه بێت ب���ێ س���ڵه مینه وه بس���ه لمێنرێت ك���ه هه م���و میله تێك سه ربه س���ته له وه ی ك���ه ی و چۆن ئه و ماف���ه به كاردێنێ���ت، خۆی بڕیار ئ���ه دات كه ی بارودۆخه كه گونجاوه و زه مینه ی دروس���تبونه كه

گه یوه و له باره .له واڵتان���ی فره نه ت���ه وه دا، ده س���ه اڵتدارانی نه ت���ه وه ی بااڵده س���ت ئه توان���ن زه مینه ی���ه ك له واڵته كه دا دروس���ت بكه ن كه هه مو هاواڵتیان به سه ربه ستیی و ئازادیی و له سایه ی ده سه اڵتێكی دیموكراتیی یه كس���اندا بژی���ن و هیچ هاواڵتیه ك هه س���ت نه كات كه له پله ی دوهه مدایه و واڵته كه به هی خۆی نه زانێت، پێویس���ته هه مو هه وڵێك بدرێت كه تۆوی خۆشه ویس���تیی و رێز له ناویاندا بچێنرێ���ت، ئه م بارودۆخ���ه ، زه مینه یه كی باش بۆ پێك���ه وه ژیانی نه ته وه كان ده ڕه خس���ێنێت، به اڵم رۆحی جیابونه وه و دروستكردنی ده وڵه تی نه ته وه ی���ی ناكوژێ���ت. خۆشه ویس���تیی خاك و نه ت���ه وه ئه بێت ببێت به هه وێنی رێزگرتن له مافه دیموكراتیه كانی نه ت���ه وه و كه مه نه ته وه یه كانی

ترو قبوڵكردنی ره نگ و ده نگی جیاواز.

ئایا میله تانی جیاواز ئه توانن له ژێر چه تری یه ك ده وڵه تدا بژین؟

سه اڵح ره شید

له هه رێم���ی كوردس���تان ناوبه ناو پرس���ی ده س���تور دێته كایه وه ، هه ر كوتله یه ك له ناو په رله مان ده س���تده كات به ده رخستنی خۆی و راو بۆچونی جیاواز له یه كتر ده خه نه ڕو، لێره وه بابه ته كه به پرسیارێك له په رله مان ده وروژێنم: ئایا به رێزتان له ده س���ه اڵتتانه پرسی ده ستور

یه كالبكه نه وه یان نا؟له فیقهی ده س���توریی دو جۆر ده س���ه اڵتی بنه ڕه تی���ی )الس������لطه التأسیس������یه ( ه���ه ن، یه كێكیان پێیده وترێت ده س���ه اڵتی بنه ڕه تیی

االصلیه (، التأسیس������یه )الس������لطه ره س���ه ن ئه ویتریان پێیده وتریت ده س���ه اڵتی بنه ڕه تیی جیاكراو )السلطه التأسیسیه المشتقه (، ئه وه ی یه كه میان ئه و ده س���ه اڵته یه كه توانای دانانی ده ستور یان هه مواركردنی ده ستوریان هه یه ، ئه و ده س���ه اڵته ده بێت بدرێت���ه ئه نجومه نێك یان ده س���ته یه ك، ك���ه له الی���ه ن میلله ته وه ده نگی���ان پێ���دراوه بۆ دانانی ده س���تور یان

هه مواركردنه وه ی ده ستور.س���ه رچاوه ی میلل���ه ت له به رئ���ه وه ی ده س���ه اڵته كانه ، واتا ئ���ه و ئه نجومه نه مافی پێدراوه له الیه ن میله ته وه ده س���تور بنوسێت یان هه مواریبكاته وه . له به رئه وه ی ده سه اڵتیكی

ره س���ه نیان هه ی���ه ، به اڵم ده س���ه اڵتی دوه م ده س���ه اڵتیكی جیاكراوه ی���ه له ده س���ه اڵتێكی ره س���ه ن كه خ���ۆی له ده س���ه اڵتی په رله مان ده س���ه اڵتێكی له به رئ���ه وه ی ده بینێت���ه وه . جیاكراوه له ده س���ه اڵتێكی ره س���ه ن هه روه كو ده سه اڵتی جێبه جێكارو ده سه اڵتی دادوه ریی .

لێره وه پرس���یاری من ئه وه ی���ه ئایا میله ت ده نگی به م پارله مانه ی ئێس���تا داوه ده ستور هه مواربكاته وه ، یان ده س���تور بنوس���ێت یان پرس���ه كه یه كالبكاته وه ؟ له وه اڵم���دا نه خێر، چونكه پارله مانی ئێس���تا ته نها مافی دانانی یاسای هه یه واته )تش���ریع القوانین(، مافی چاودێریكردنی حكومه تی هه یه واته )الرقابه

علی اعمال الحكومه (، ئه ویش له سیس���ته می په رله مانییدا.

بۆی���ه لێ���ره وه ده ڵێ���م به ڕێ���زان ئه ندام پارله مانه كانی كوردس���تان، ئه گه ر ده تانه وێ پرس���ی ده س���تور یه كالبكه نه وه ، كار له سه ر هه ڵبژاردنی س���ه رۆكایه تی هه رێ���م بكه نه وه ، چونك���ه پرس���ی یه كالكردنه وه ی ده س���تور ك���ه هه رێم���ه ، س���ه رۆكی له ده س���ه اڵتی به شێوازێكی شه رعیی له سه ر ده سه اڵت بێت، باشترین نمونه ش بۆ وته كانم ده ستوری ساڵی

)1958(ی فه ره نسایه .

* ماسته ر له یاسای گشتیی

ئایا پارله مانی كوردستان ده سه اڵتی یه كالكردنه وه ی پرسی ده ستوری هه یه ؟فه الح مسته فا سدیق*

كه م كه س هه یه له ناو عێراق و

توركیا و ئێران و سوریا و واڵتانی تری عه ره بیدا دامه زراندنی ده وڵه تی فه له ستینی

به ڕه وا نه بینێت و پشتگیریی نه كات، به اڵم چه ند له وانه

دامه زراندنی ده وڵه تی كوردیی به ڕه وا

ده بینن!

دەرەوەو ناوەوە لەتەندروستییدا

گەورەکان���ی لەپارادۆکس���ە یەکێ���ک سیاس���ەتی تەندروس���تیی لەکوردستاندا هەوڵ���ی بەرپرس���انی تەندروس���تیە بۆ رۆمانس���یی و وێنەیەک���ی پیش���اندانی گوڵگوڵیی لەسەر سیستمی تەندروستیی لەالیەک و لەالیەکی ترەوە هەڵپەکردن بۆ دەستگرتنی ئەم واڵت و ئەو بەناو شارەزای بیان���ی ب���ۆ ڕیفۆرمکردنی سیس���تمەکە. هەفتە نیە گوێت لەوەزیری تەندروستی یا بەرپرس���ێکی دیکەی تەندروستیی نەبێت کە ش���انازییه کی بێبنەم���ا نەکاتبەوەی سیس���تمی >پێش���کەوتنی< پێیدەڵێن بچوکتری���ن لەب���ەردەم تەندروس���تیی. پرس���یاردا، بۆت دەردەکەوێت کە ئەوەی بەبەراورده پێشکەوتن، ناویدەنێن ئەوان شکس���تخواردوترین فاش���یلتین و لەگەڵ هەر لەعێراقدا. تەندروس���تیی سیستمی ئەوە ماوە بەرپرسانی تەندروستیی بڵێن مادام سیس���تمەکەمان بەبەراورد بەوەی س���ۆماڵ باش���ترە کەواتە ئێمە لەبواری لەکاتێکدا پێش���کەوتوین! تەندروستییدا کە ئەم س���ینگدەڕپەراندنە لەسەر هەمو ئاس���تەکان بەردەوامیی هەیە، وەزارەتی >هەوڵەکان���ی< ل���ە تەندروس���تیی پاشگەزنابێتەوە لەسەر ئەوەی خۆی ناوی ناوە >ڕیفۆرمی< تەندروستیی. لەمەشدا

پێناچێت واڵت مابێت پەنای بۆ نەبا. ئەگەر تەماشایەکەی ئەو بەناو هەواڵنەی وەزارەتی تەندروس���تیی بکەین کۆمەڵێک ڕاس���تیمان ب���ۆ دەردەکەوێ���ت لەس���ەر جیدییبون���ی وەزارەت لەس���ەر ڕیفۆرمی تەندروستیی لەکوردستاندا. تاوەکو ئێستا لێبێت ئاگام���ان ئێمەمانان ئەوەن���دەی بانگهێشتی تیمی وەزارەتی تەندروستیی فەرەنس���یی و ئەمه ریکیی و بەمدواییانەش ئوردونی���ی ک���ردوە بۆ ئەوەی س���ەیری سیس���تمەکەمان ب���کات و پێمانبڵێن چی لێبکەی���ن. بەاڵم جگە لەوەی هەر یەکێک لەو تیمانە ب���ۆ ماوەیەکی کەم هاتونەتە کوردستان و ڕاپۆرتێکیان داوەتە وەزارەتی تەندروس���تیی ئەو تیم و پسپۆرانە هیچی تری���ان پێشکەش���ی وەزارەت نەکردوەو هیچی���ان لێ س���ەوز نەبوە. لەڕاس���تیدا ئەوەی ئەو تیمی پسپۆرانە کردویانە تەنها ئەنجامدانی کارێکی سەرەتایی و ئەرکێکی بنەڕەتیی وەزارەتی تەندروس���تیی خۆی بوە کە کۆکردنەوەی داتاو ژمارەیە لەسەر هەڵسەنگاندێکی تەندروستیی و سیستمی لەگ���ەڵ سیس���تمەکەیە س���ەرەتایی پێشکەش���کردنی چەند پێش���نیارێک کە زۆربەی جارەکان یا ئەو پیَش���نیارانە ئەوەندە دابڕاوبون لەواقیعی سیاس���یی و ئابوری���ی و کۆمەاڵیەتیی کوردس���تان کە لەخەونیش���دا ئەگ���ەری جێبەجێکردنیان نیە، یانی���ش کۆمەڵە پێش���نیارێک بون کە لەخزمەتی کۆمپانیاو بزنسەکانی ئەو واڵتانە بون کە ڕاپۆرتەکانیان نوس���یوەو

پسپۆرەکانیان ناردوە. هەرچەن���دە وەزارەتی تەندروس���تیی و بەرپرس���ەکانی زۆرج���ار پڕوپاگەن���دەی بێبنەم���ا دەرخ���واردی کۆمەاڵنی خەڵک دەدەن کە سیس���تمەکان پێش���کەوتوەو وەکو خۆی���ان پروپاگەندەی ئەوە دەکەن ک���ە زۆرێ���ک لەکێش���ەکانی سیس���تمی تەندروس���تیی لەواڵتە پێش���کەوتوەکانی تری���ش بونیان هەیە، لەپ���اڵ هەمو ئەو تەندروس���تیی و وەزارەتی پروپاگەندانە، بەرپرس���ەکانی زۆر ب���اش دەزانن چییان ناوێت بەاڵم نازان���ن چییاندەوێت. ئەوان باش دەزانن کە نە خۆیان و نە خەڵکیش کوردستانیان تەندروس���تیی سیس���تمی بەو دۆخەی ئێس���تاوە بەالوە باش نیەو پێویس���تی بەگۆڕانکاری���ی بنەڕەتی���ی و ڕیش���ەییە. ئەوەی وەزیرو بەرپرسەکانی تەندروستیی نایزانن یا دودڵن ئەوەیە کە چ ج���ۆرە گۆڕانکارییەک بکرێت. هۆکاری س���ەرەکیی نەزانینی ئەو پێدراوە گرنگە دو شتە؛ یەکەمیان ئەوەیە کە بەرپرسانی وەزارەتی تەندروستیی لەوە دڵنیابونەتەوە کە گۆڕانکارییەک کە لەخزمەتی خەڵک و هاونیش���تیمانییان بێت لەزەرەری ئەوان دەش���کێتەوە چونکە زۆربەی بەرپرسانی وەزارەت لەو دۆخەی ئێس���تا سودمەندن چ لەڕێ���ی پاراس���تنی پۆس���تەکانیانەوە بێت یاخود پاراستنی تۆڕی پەیوەندیی و لەناو سیستمی بێت بەرژەوەندییەکانیان تەندروس���تییدا. ه���ۆکاری دوه میش���یان ئەوەیە کە بەسادەیی ئەوانەی کە ئێستا بەدەستەوەیە تەندروس���تییان وەزارەتی زانیاری���ی و کەمتری���ن بچوکتری���ن و دنیابینییان نیە لەسەر ئامانج و کاراکتەرو

خەسڵەتەکانی سیستمێکی سەرکەوتو. کات���ی ئ���ەوە هات���وە ک���ە وەزارەتی تەندروستیی کەمتر ڕو لەدەرەوە بکات بۆ مۆدێلی ئامادە بۆ سیستمەکەو ڕو لەناوەوە

بکات بۆ چاککردنی سیستمەکە.

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

15 (454( سێشه ممه 2014/11/25 tandrostyawene@gmail.comته‌ندروستی

رێگه كان����ی خواردن����ی ح����ه ب بۆته له زۆر لێكۆڵ����ه ره كان و بایه خدانی جێی توێژینه وه باس له رێگای ته ندروس����تیی ده كه ن ب����ۆ خواردنیان. ه����ه ر بۆ ئه م مه به سته دو رێگایان داناوه بۆ خواردنی

حه ب.حه بی ئاسایی :

ئه م حه بان����ه چڕییه كه ی����ان به رزتره له چڕیی ئ����او، بۆیه له كات����ی خواردنی ئه بێ����ت س����ه ره تا حه به ك����ه بخه یت����ه ناوه ڕاس����تی زمانت و یه كسه ر په رداخێ ئاوی به س����ه ردا بكه یت. ئ����ه م رێگه یه

66% كاریگه ریی زیاتره له خواردنی ئه م حه به به شێوه یه كی تر.

حه بی كه پسول:ئه م حه بان����ه چڕییه كه ی����ان كه متره له چڕیی ئاو، هه ر بۆیه له ناو ده م سوكن و ئاوی زۆریان ناوێ����ت، له كاتی خواردنی حه به ك����ه تۆزێ����ك ئاو بكه به س����ه ریدا له كاتی قوتداندا سه رت به ره به پشتدا. خواردن����ی ئ����ه م ج����ۆره حه بان����ه به م شێوه یه كاریگه ریی 88% زیاتره ئه گه ر

به شێوه یه كی تر حه به كه بخۆیت.

چۆن‌فریاکەوتنی‌سەرەتایی‌بۆ‌كه‌سێك‌بكه‌ین؟

ئ���ەو ك���رداره دە گرێت���ەوە ک���ە بەمەبەستی هاوکاریی یان چارەسەری س���ەرەتایی بۆ کەس���ێك دەکرێت کە توشی نەخۆشییەك یان بریندارییەکی لەن���اکاو دەبێت، تا کاتی گەیش���تنی ئەمبوالنس بەش���وێنی ڕوداوەکە، یان

گەیاندنی توشبوەکە بەنەخۆشخانە.خولەکانی فریاکەوتنی س���ەرەتایی و پێش���کەوتو گرنگە ب���ۆ ئامادەکردنی زانس���تی و لەالیەن���ی فریاگ���وزار

پراکتیكیی و سایکۆلۆژییەوە.پێویستی س���ەرەتایی فریاکەوتنی فریاکەوت���ن هەیە کە بەجانتایەک���ی کەرەستە سەرەکیەکانی وەك لەفاف و باندج و پالس���تەرو ماسك و مەقەست و پاکژکەرەوەی تێدا بێت بەالنیکەمەوە، بەاڵم بەبێ ئ���ەو جانتایەش دەتوانیت

ژیان ڕزگاربکەیت.

ئامانجەکانی فریاکەوتنی سەرەتایی:ژی���ان ڕزگارکردن���ی یەک���ەم:

بەکردارەکانی فریاکەوتن.دوەم : ڕێگەنەدان بەگەشتنی زیانی

زیاتر بەکەسی توشبو .سێیەم : یارمەتیدانی زو چاكبونەوە لەنەخۆش���یی و برینداری���ی ، بۆ نمونە

دانانی پالستەرێك لەسەر برینەکە.شێوازەکانی مردن لەڕوداوەکاندا:

یەکەم: هەندێك کەس دوای ڕوداوەکە ڕاستەوخۆ گیان لەدەستدەدەن بەهۆی

سەختیی برینەکانیانەوە لەمکاتەدا هیچ بکات، ڕزگاری ناتوانێت چارەسەرێك بەاڵم تاکە ڕێگایەك س���ودی هەبێت، گرتنەبەری ڕێ و ش���وێنی خۆپاراستنە بەدابینکردنی کارەس���ات ل���ەڕوداوو مەرجەکانی س���ەالمەتیی شوێنی کارو ڕێگاو بان و ش���وێنە گەشتیاریەکان و، ڕێگرتن لەهەر ش���تێك کە مەترسیی دروس���تدەکات، ئەم الیەن���ە لەواڵتی

ئێمەدا گرنگیی تەواوی پێنادرێت.ل���ەڕوداوەکان هەندێ���ك دوەم: لەسەرەتادا کێشەیان نیە بەاڵم دواتر ماکەکانی نەخۆش���یەکە دوای پێدانی چارەسەرو دەرمان یان نەشتەرگەریی ی���ان دەردەک���ەون وەك س���وتاویی بەه���ۆی برین���ەکان هەوکردن���ی سەرەکییەکانی ئەندامە لەکارکەوتنی ل���ەش وەك گورچیلە یان جگەر.. کە لەوانەیە چەند ڕۆژێك دوای ئەوە گیان

لەدەست بدات.س���ێیەم: هەندێ���ك ل���ەڕوداوەکان لەچەن���د خولەکێك ی���ان کاتژمێرێك دوای ڕوداوەکە بەهەر هۆکارێك گیان لەدەس���ت دەدەن وەك گیرانی بۆریی هەناس���ەدان یان کۆبون���ەوە ی هەوا خوێنبەربون یان س���یەکان لەدەوری یان وەستانی دڵ، ئەمانە پێویستیان بەکاردان���ەوەی بەپەل���ە هەی���ە ب���ۆ بەخولەکی ئەم خولەکانە فریاکەوتن،

زێڕین ناودەبرێت.

به شی یه كه مد. سەروەر عارف ستار

به‌م‌دو‌رێگه‌یه‌‌حه‌ب‌بخۆ

ئه گه ر تاكو ئێستا نه تزانیوه و بڕوات نه كردوه ئه وا ئێس���تا بیزانه . خاولیی ده ست سڕین یه كێكه له سه رچاوه كانی میك���رۆب و به قه ده ر هه مو ئه و ش���تانه میكرۆب���ی پێوه یه كه م���رۆڤ رۆژانه

به كاریاندێنێ.به پێ���ی لێكۆڵین���ه وه كان به وپێیه ی ك���ه خاولی ده س���ت س���ڕین زۆربه ی كات���ه كان ت���ه ڕه هه روه ها له ش���وێنی ش���ێدار دائه نرێت وه ك الی ده ستشۆرو

ژوری چێشتلێنان، بۆیه زۆرترین شته ك���ه میكرۆبی لێكۆده بێت���ه وه . به پێی لێكۆڵینه وه یه ك كه له زانكۆی ئه ریزۆنا ئه نجامدراوه ده ركه وتوه ئه و په ڕۆیانه ی له مه تبه خ به كارده هێنرێن بۆ شت سڕین بڕێكی زۆر جۆره به كتریایه كی له س���ه ر ده ژی كه زۆر زیانبه خش���ه ، به تایبه تی ئه گه ر هاتو ئه و په ڕۆیه به ر گۆش���تی كاڵ كه وتبێ���ت، هه ر بۆیه پێویس���ته ئه و په ڕۆیان���ه زو زو فڕێبدرێن یاخود

بشۆررێن. له الیه كی تره وه توێژینه وه كه باسی له وه ش���كردوه بۆ كه مكردنه وه ی ئه و میكرۆبانه ی له سه ر خاولیی ده ست س���ڕین هه ن ده كرێ���ت خاولییه كه زو زو به ئ���اوی كواڵوو ب���ه و پاككه ره وانه بش���ۆررێت كه میك���رۆب له ناوئه به ن، هه روه ها ده كرێ���ت رۆژانه له به ر هه تاو هه ڵبخرێن و باشتره ئه گه ر هه ر كه سێك بۆخۆی و به جیا خاولیی و ده ست سڕی

خۆی هه بێت.

به پێی لێكۆڵینه وه یه كی فه ره نس����ی ئ����ه و جالنه ی س����تافی ته ندروس����تی ده یانپۆش����ن له نه خۆش����خانه كان هه ڵگری به كتری����او میكرۆبن. به پێی ئه نجام����ی توێژینه وه كه 65%ی جلی میكرۆب و هه ڵگ����ری په رس����تاره كان له پزیشكه كانیش هه روه ها به كتریان، ئه گ����ه ری هه ڵگرتن����ی میك����رۆب له و جله ی ده یپۆشن له ناو نه خۆشخانه كان

60%ه .ئه م میكرۆب و به كتریایانه كه له سه ر جلی ستافی ته ندروستیی هه ن ئه بنه

هۆی گواستنه وه ی چه ندین نه خۆشیی . به كترییه كی����ان ج����ۆره به تایبه ت����ی له س����ه ره كه دژی ئه و ده رمانانه ن كه بۆ هه وكردنه كان به كاردێن. هه ر بۆیه شاره زایانی ئه م لێكۆڵینه وه یه ده ڵێن پێویسته ئه م ستافه زو زو جله كانیان بگۆڕن، هه روه ها جۆری ئه م قوماشه ی ب����ۆ ئه م مه به س����ته به كاردێت ئه بێت دژی هه ڵمژینی شله كان و به كتریا بن. به م����ه ش ئه گه ری گواس����تنه وه ی ئه و میكرۆبانه له و جالنه وه كه متر ئه بێت

بۆ خه ڵكی تر.

ئه و جالنه ی ستافی ته ندروستیی ده یپۆشن میكرۆباویین

زانیارییه ك له سه ر خاولیی ده ست

سڕین

ئا: رێنوار نەجم

هه رچه نده سه رپه رشتیارانی په روه رده یی بۆ به ره وپێشچونی پرۆسه ی په روه رده دانراون،

به اڵم خۆیان به ده ست چه ندین کێشه وه ده ناڵێنن که به شی زۆریان په یوه ندیی

به هه ڵپه کردنه وه هه یه بۆ ده ستکه وتیمادیی .

کاری په روه رده ی���ی سه رپه رش���تیارانی به هێزکردن���ی رێکخس���تن و س���ه ره کییان ڕێنمای���ی و پێدان���ی مامۆس���تایان و هه ڵسه نگاندیانه . بۆ هه ر پسپۆڕییه کی تایبه ت سه رپه رش���تیارێک چه ند له په روه رده کاندا، سه رپه رش���تیاری نمون���ه ب���ۆ ه���ه ن ، هه روه ها فیزیا..هت���د. کوردی���ی، وان���ه ی سه رپه رش���تیاری کارگێڕیی هه یه و ئه مانیش چاودێری���ی به ڕێوه به رایه تی���ی خوێندنگاکان ده که ن. هه رچه نده له سااڵنی پێشو زۆرینه ی بنه مای حزبیی له س���ه ر سه رپه رشتیاره کان داده ن���ران، به اڵم له ئێس���تادا تاقیکردنه وه ی مامۆستایه ک هه ر هه یه و سه رپه رش���تیاریی بیه وێ���ت ببێته سه رپه رش���تیار، ده بێت ئه و

تاقیکردنه وه یه ئه نجام بدات.لیژنه یه ک���ی وه زاره تی تاقیکردنه وه ک���ه په روه رده ئه نجامیده دات و له س���ێ ئاستدایه . ئاس���تی یه ک���ه م تاقیکردن���ه وه ی زانیاریی تاقیکردن���ه وه ی دوه م ئاس���تی گش���تییه و پس���پۆڕیی وانه که یه و ئاس���تی س���ێیه میش تاقیکردنه وه ی زمانی ئینگلیزیی و کۆمپیوته ره . به پێی زانیارییه کان���ی ئاوێنه ، زۆرینه ی ئه و مامۆستایانه ی له تاقیکردنه وه کاندا ده رناچن، به پله ی یه که م په یوه ندیی به ئاستی یه که مه وه هه یه ، واته که میی زانیاریی گشتیی و به پله ی پس���پۆڕییه کانی تاقیکردنه وه ی دوه می���ش

خۆیانه . ب���ۆ ب���ون به سه رپه رش���تیاری ئاماده یی، مامۆس���تا ده بێت بڕوانامه ی به کالۆریۆس���ی هه بێت. به اڵم سه رپه رش���تیارانی بنه ڕه تیی، پێویس���تیان به دبلۆم هه یه له گه ڵ ئه وه شدا له نێو سه رپه رشتیاره بنه ڕه تییه کاندا چه ندین هه ڵگری بڕوانام���ه ی به کالۆریۆس هه ن . هه ر مامۆستایه ک کاتێک ده بێت به سه رپه رشتیار،

25%ی موچه که ی زیاد ده کات. له هه ردو په روه رده که ی س���لێمانییدا، واته پ���ه روه رده ی رۆژهه اڵت و رۆژئ���اوا، نزیکه ی جیاوازه کانی پسۆڕییه سه رپه رشتیاری 300

ئاماده یی و بنه ڕه تیی هه ن . به پێ���ی وته ی س���ه رچاوه یه کی ئ���اگادار له سه رپه رشتیارانی په روه رده ی سلێمانییه وه بۆ ئاوێنه ، له نێو سه رپه رش���تیاراندا چه ندین کاری نایاس���ایی و خۆبردنه پێشه وه و ته نانه ت

"ملش���کاندن"ی یه کترییش ده کرێت، به شی زۆری ئه وانه ش په یوه ندیی به ده س���تکه وتی

مادیی شه خسیی و پله وپایه وه هه یه .نییه مامۆستایی وه ک سه رپه رش���تیاریی ته نه���ا موچه که ی هه بێ���ت، به ڵکو هه ندێک ئیش���ی هه ی���ه س���ودی دارای���ی تێدایه ، بۆ نمون���ه کۆنترۆڵی ته س���یحکردنی ده فته ری تاقیکردنه وه کان، سه رپه رشتیارو مامۆستایان ده چنه هه ولێ���رو بۆ م���اوه ی 40 رۆژ له وێ ده مێنن���ه وه ، به خول���ی یه ک���ه م و دوه مه وه هه ریه که ی���ان نزیکه ی ده هه زار دۆالر )یه ک

ده فته ر( وه رده گرێت. به پێی وته ی سه رچاوه که ته نها کۆمه ڵیک سه رپه رش���تیار س���ودمه ندن و ئه وانی دیکه رێگه ی���ان پێنادرێ���ت، "ب���ۆ هه ندێک ئیش لیژن���ه دروس���ت ده کرێ���ت، له زۆرینه ی ئه و لیژنانه ی که سودی مادیی تێدایه ، کۆمه ڵێک له سه رپه رش���تیاران ه���ه ن ک���ه ب���ه رده وام ناویان دوباره ده بێته وه و موس���ته فید ده بن، له سه رپه رشتیاران به شێک به پێچه وانه شه وه سڕکراون و ناخرێنه ناو ئه و لیژنانه وه ، به ڵکو ئ���ه و لیژنانه یان پێ ده س���پێررێت که کاری قورسن و س���ودی دارایی تێدا نییه ، ئه مه ش وه ک س���زایه که به هۆی هه ڵوێسته کانیانه وه . ئه مه ش وای لێ دێت موش���ریفه چاالکه کان

له چاالکیی بکه ون و ساردببنه وه له کاره که ".

له نمونه ی ئه و لیژنانه ش بۆ نمونه لیژنه ی گۆڕینی پرۆگرام���ه کان ، که پاره یه کی زۆری تێدایه ، هه ندێکجار جگه له پاره ، س���ه فه ری

ده ره وه ی واڵتیشی به ئیفاد تێده که وێت.به پێی وته ی هه مان س���ه رچاوه ، کێشه ی وان���ه ی تایب���ه ت یه کێکی دیکه یه له کێش���ه گه وره کانی سه رپه رش���تیاران که به شێکیان ده یانه وێ���ت زۆرترین خوێندکار له الی خۆیان بێت تا زۆرترین سودی مادیی به ده ستبهێنن، "به شێک له سه رپه رشتیارانی په روه رده له به ر ئه وه ی وانه ی تایبه تیی زۆری ده ستبکه وێت، ڕێ���گا ن���ادات مامۆس���تای نوێ���ی باش پێ ب���گات". ئه و س���ه رچاوه یه ک���ه له نزیکه وه ئاگاداری کاری سه رپه رش���تیاره کانه نمونه ی سه رپه رش���تیارێکی گێڕایه وه ک���ه ناوه که ی الی ئاوێن���ه پارێ���زراوه ، "موش���ریفێک دو خوێندکاری هانداوه له وانه ی مامۆس���تایه کی دیارییکراودا که مامۆس���تایه کی به توانا بوه ، فه وزا بنێنه وه و وانه که بشێوێنن، به مه به ستی ئ���ه وه ی زۆرینه ی خوێن���دکاره کان بۆ وانه ی تایبه ت نه چنه الی ئه و مامۆستایه و بێنه الی خۆی. ئه و دو خوێن���دکاره ش که وانه که یان تێک���داوه ، له ماڵه وه له الیه ن موش���ریفه که وه

وانه ی تایبه تییان هه بوه ".هه روه ه���ا له حاڵه تێک���ی دیکه ش���دا ک���ه له خوێندنگایه کی سلێمانیی ڕویداوه ، یه کێک

له موش���ریفه کان به خوێندکارێکی خۆی وتوه )ک���ه به هه مانش���ێوه وان���ه ی تایبه تی پێ وتوه ته وه ( له پۆلدا مامۆستاکه ی بشکێنێته وه ، خوێندکاره ک���ه ش له ناو وانه دا رویکردوه ته وه مامۆس���تاکه و وتویه تی "مامۆس���تا تۆ هه قه سزا بدرێیت له س���ه ر ئه وه ی له مه نهه جه که دا زۆر رۆیش���تویت"، مامۆس���تاکه یش وه اڵمی داوه ت���ه وه ، فاڵن موش���ریف وت���ی وابڵێ؟ خوێندکاره ک���ه ش وتویه ت���ی به ڵی، ئه ویش وتویه ت���ی که "به موش���ریفه که بڵ���ی له پۆال مه لزه مه ک���ه ی ئ���ه و به کارده هێنین" )وه ک توانجێ���ک ل���ه وه ی هه رچه ن���ده مه لزه م���ه قه ده غه یه ، به اڵم سه رپه رشتیاره که مه لزه مه ی

دروستکردوه (. موشریفه کان زۆرینه یان مه لزه مه ی تایبه ت به خۆی���ان هه یه و له ب���ازاڕدا باڵویده که نه وه ، به اڵم ناوی خۆیانی ناخه نه سه ر. به شێکیان مامۆس���تایانیش ئاراس���ته ده ک���ه ن که ئه و مه لزه مان���ه به کاربهێن���ن و خوێن���دکاره کان

بیکڕن.به وته ی سه رچاوه که "له هه ندێک حاڵه تیشدا به ڕێوه ب���ه ری خوێندنگاکان و موش���ریفه کان رێکده که ون بۆ گورزدان له هه ندێک مامۆستای به توانا، بۆ ئ���ه وه ی خوێندکارێکی که م ڕوی تێ بکات بۆ وانه ی تایبه ت و زۆینه بچێته الی

موشریفه که" .

هەروەها دەوترێت بەشێک لەسەرپەرشیاران بۆیە ئەو پیشەیە هەڵدەبژێرن چونکە لەچاو مامۆستایەتییدا ماندوبونی کەمترەو ئیمتیازی

زیاترە.له س���ه ر له سه رپه رش���تیارانیش هه ندێک کاری نایاس���ایی س���زادراون، ب���ۆ نمون���ه سه رپه رشتیارێک بۆ چه ند ساڵێک سڕکراوه و بۆی نییه بچێته هۆڵ���ی تاقیکردنه وه کانه وه )به اڵم له کاری سه رپه رشتیاریی به رده وامه (، له تاقیکردنه وه کاندا له یه کێک ئه وه ی به هۆی به خوێندکارێ���ک پرس���یاره کانی وه اڵم���ی

وتوه ته وه .یه کێکی دیکه له کاره کانی سه رپه رشتیاران هه ڵسه نگاندن و پێدانی نمره یه به مامۆستایان. بۆ ئه و مه به س���ته ش فۆرمێک هه یه ونمره کان له سه ر پالن و شێوازی وانه وتنه وه و به کارهێنانی له دوای فێرکردنه و سه رپه رشتیاران هۆکاری هه ڵسه نگاندن، پله یه ک ده ده نه مامۆستاکه ، کاتێ���ک نای���اب بدرێ���ت به مامۆس���تایه ک مانگێک پێده به خش���رێت و ڕێزو سوپاس���ی موچه که ی پێش دەخرێت. به اڵم به پێی وته ی "زۆرجار سه رپه رشتیاران ناو سه رچاوه که ی پله ی نایاب دراوه به مامۆس���تاو شایسته ش نه ب���وه ، ته نان���ه ت هه ندێکج���ار موش���ریف نه چوه ت���ه وانه ی مامۆس���تاوه و نه یبینیوه و

پله ی نایابیشی وه رگرتوه ".

خوێندن)454( سێشه ممه 162014/11/25

ریکالم

سه‌رپه‌رشتیاران‌هه‌ڵپه‌ی‌وانه‌ی‌تایبه‌ت‌و‌ئه‌ندامێتیی‌لیژنه‌کانیانه‌

موشریفێک دو خوێندکاری هانداوه

له وانه ی مامۆستایه کی دیارییکراودا فه وزا

بنێنه وه و وانه که بشێوێنن، به مه به ستی

ئه وه ی زۆرینه ی خوێندکاره کان بۆ

وانه ی تایبه ت نه چنه الی ئه و مامۆستایه و

بێنه الی خۆی

یه کێک له سه رپه رشتیاران سڕکراوه له هۆڵی تاقیکردنه وه کان به هۆی وتنه وه ی وه اڵمه کان به خوێندکارێک فۆتۆ: ئاوێنه ، ئه رشیف

17(454( سێشه ممه 2014/11/25 تایبه‌ت

له به س����تنی باس به گه رمی ماوه یه ك����ه ده كرێت و كوردستانی نه ته وه یی كۆنگره ی هێ����زه سیاس����یه كان له هه مو به ش����ه كانی كوردستان به شداریی تێدا بكه ن. ناوچه ی رۆژهه اڵت����ی ناوه راس����ت له ن����او گێژاوێكی گ����ه وره دا ده س����وڕێته وه ك����ه ده وڵه ت����ه زلهێزه كان و به شێك له ده وڵه تانی ناوچه كه ی ناچارك����ردوه ه����ه وڵ بۆ چاره س����ه ركردنی كێش����ه كان بده ن، هه تا ئه گه ر پێویس����ت ناوچه كه نه خش����ه ی به ده س����تكاریكردنی بكات . كورد وه كو نه ته وه یه كی سه ره كیی له ناوچه ك����ه ئه گ����ه ر به ی����ه ك ده نگی����ی و یه كڕیزیی به شداریی له و پرۆسه یه نه كه ن، به جیدییه وه گوێ له داواكاریه كانی ناگیرێ . به اڵم ئه گه ر داواكاریه كانی بخرێنه به رچاو الیه نه پێوه ندیداره كان، به تایبه تی دامه زراوه زلهێ����زه كان و ده وڵه ت����ه نێونه ته وه ی����ی و پاڵپش����تییان نه ته وه ی����ی ڕێكخراوێك����ی لێبكات، ئه و الیه نانه ناچار ده بن حیسابی

بۆ بكه ن. بیرۆك����ه ی دروس����تكردنی دامه زراوه یه ك به ناوی )كۆنگره ی نه ته وه یی كوردستان(، ی����ان به ناوێكی دی پێش����تر چه ند جارێك كاری له س����ه ر كراوه . له ساڵه كانی 1997و 1998 هه وڵێكی جیدیی درا بۆ دامه زرادنی ده زگایه كی نه ته وه یی له ده ره وه ی كوردستان و كورد ئه وه ب����و س����ه ره كییش مه به س����تی به شێوه یه كی دیپلۆماسییانه داواكاریه كانی بخات����ه به رچ����او ده زگا نێوده وڵه تییه كان و ده وڵه تان����ی دونیا. ئ����ه و ده مه له ده ره وه ی واڵت بوم، وه كو قانونناس����ێك به شدارییم له كۆنفرانس����ێك ك����رد بۆ ئه و مه به س����ته ڕێكخراب����و. له و كۆنفرانس����ه دا داوا له چه ند قانونناسێك كرا پرۆژه ی په یمانێك بۆ ئه و دامه زراوه نه ته وه ییه ئاماده بكه ین و، به نده یه كێكیان بوم، پێم باش����ه لێره به كورتیی ڕوناكی بخه مه س����ه ر بنه ما سه ره كییه كانی ئه و پرۆژه ی����ه و ئاماژه یه ك ب����ۆ چۆنیه تی

سه رهه ڵدانی ئه و بیرۆكه یه بكه م.

بیرۆكه ی دامه زراندنی كۆنگره ی نه ته وه یی له ده ره وه ی كوردستان:

)په رله مان���ی بانگهێش���تنی له س���ه ر كوردستان له ده ره وه ی واڵت(، له 97/12/12 19 كۆبونه وه یه ك له ش���اری )برۆكس���ێل( ڕێكخ���را، كه نزیكه ی )120( كه س���ایه تی سیاس���یی و ڕۆشنبیریی له هه مو به شه كانی كوردس���تان ئاماده بون. نوێنه رانی به شی ه���ه ره زۆری حزب و گروپه سیاس���یه كان كۆمه ڵێ���ك كوردس���تان و له به ش���ه كانی ڕۆش���نبیر س���ه ربه خۆو له كه س���ایه تی ئام���اده ی ئه و كۆبونه وه ب���ون. له ئاكامی بیرو ڕا گۆڕینه وه ، بڕی���اردرا ڕێكخراوێكی نه ته وه یی كوردس���تانیی دروست بكرێت و داواش له چه ن���د قانونزانێك كرا پرۆژه یه ك ئاماده بك���ه ن وه كو )ده س���تورێك( یان )په یمانێ���ك( بۆ ئه و ڕێكخراوه ، كه به نده یه كێكی���ان بوم. له كۆتایی س���اڵی 1998 ئ���ه و پرۆژه ی���ه ئاماده ك���را، )مه ڵبه ندی رۆشنبیریی كورد له له نده ن( داوای لێكردم بابه تێك له س���ه ر ناوه رۆكی ئه و پرۆژه یه و پێش���كه ش ئاماده كردن���ی چۆنیه ت���ی به كورده كانی دانیش���توی ده ڤه ری له نده ن پێش���كه ش بكه م، كه لێ���ره دا به كورتیی ڕوناكیی ده خه مه سه ری ، به ئومێدی ئه وه ی س���ودمه ند بێت بۆ ئه و به رێزانه ی ئه ركی ئاماده كردنی پ���رۆژه ی په یمانی كۆنگره ی

نه ته وه ییان پێ ده سپێررێ . ئه رك���ی كۆمس���یۆنه ی ئ���ه و ن���اوی ئاماده كردن���ی په یمان���ی كۆنگره كه ی پێ ئاماده كردن���ی )كۆمس���یۆنی س���پێررا، پرۆژه ی ده س���توری كۆنگره ی نه ته وه یی ( ب���و، چه ند قانونزانێك ل���ه ده ره وه ی واڵت بو، ده ستنیش���انكراین ب���ۆ ئاماده كردنی پرۆژه ك���ه . له یه ك���ه م كۆبون���ه وه ی ئ���ه و كۆمسیۆنه ، ئه ركی سه رپه رشتی كاره كانی خرایه ئه ستۆی به نده . به شێك له ئه ندامانی ئه و كۆمسیۆنه نه یانده توانی ئاماده ی هه مو كۆبونه وه كان بكه ن، كه له )برۆكس���ێل(و )له نده ن( ده به ستران. پێش شیكردنه وه ی به نده كان���ی پرۆژه ی ئه و په یمانه ، چاكتره ڕوناكیی بخه مه سه ر چۆنیه تی سازدانی ئه و كۆنفرانسه و ئاماژه به شێوه ی بیركردنه وه ی به شی زۆری به ش���داربونی ، چونكه هه مو كارێك���ی قانونی���ی پێش���ینه یه كی هه یه و ناوه رۆكه كه ی . س���ه ر ده خات���ه ڕوناكیی كۆنفرانسه كه بڕیاری له سه ر چه ند خاڵێك دا تا بكرێنه بنه ما بۆ داڕش���تنی پرۆژه ی

ده ستوری ئه و كۆنگره یه ، به تایبه تی :له و ده مه شه ڕی ناوخۆیی ده ستی ڕه شی

به شداربوانی به سه ر كوردستاندا كێشابو، جه ختیان )برۆكس���ێل( كۆبونه وه ك���ه ی له سه ر ئه وه ده كرده وه ، كه كۆنگره هه وڵی جیدیی بۆ چاره س���ه ركردنی ناكۆكیه كانی نێ���وان پارته سیاس���یه كانی كوردس���تان

بدات.به ش���داربوانی ئه و كۆنفرانس���ه داوایان ده ك���رد كۆنگره بكرێت���ه )ناوه ندێك( بۆ كۆكردن���ه وه ی هه مو هێزه سیاس���یه كانی كوردستان، نه ك )الیه نێك( بێت له ناو ئه و

الیه نانه .كۆنگره ده بێ س���تراتیجێكی نه ته وه یی ڕون و ش���ه فافی بۆ خه بات���ی درێژخایه نی دواڕۆژی گه له كه مان هه بێت، كه به داخه وه

ك���ورد نه یبوه ، یان س���ه رانی كورد له به ر هۆی سیاس���یی نه یانتوانیوه دایبڕێژن بۆ

ئه وه ی پابه ند نه بن پێوه ی . كۆنگره ده بێ داوا له و هێزه سیاسییانه ی بروكسێل له كۆبونه وه ی به ش���دارییان كه نه كردبو بكات، ئه وانیش به ش���داریی له و

كۆنگره یه بكه ن.ڕون و پرۆگرامێك���ی ده ب���ێ كۆنگ���ره ئاش���كرای هه بێ و داوا له هه مو الیه نه كان ب���كات پابه ندبن ب���ه و پرۆگرامه ی خۆیان

په سندی ده كه ن.هه مو هێزه سیاس���یه كانی كوردس���تان ئاگاداربكرێنه وه كه خه تێكی س���ور هه یه ناب���ێ هیچ الیه نێكی سیاس���یی ئه و هێڵه سوره تێپه ڕ بكات له مامه ڵه كردنیان له گه ڵ

ده وڵه تانی داگیركه ری كوردستان.ده ستنیش���ان كۆمیته یه ك كۆنفران���س ب���كات بۆ ئاماده كردنی پ���رۆژه ی پێڕه وی )ده س���توری ( ئ���ه و كۆنگره یه . ل���ه دوای دیاریكردنی ئه ندامانی )كۆمیته ی ئاماده كار (، بڕی���اردرا بكرێت���ه دو )كۆمس���یۆن(: )كۆمسیۆنی په یوه ندیكردن(و )كۆمسیۆنی

ئاماده كردنی پێڕه وی كۆنگره (.ژم���اره ی ئه ندامانی كۆمس���یۆنی دوه م ح���ه وت )7( قانونن���اس بوی���ن، ب���ه اڵم نه یانده توان���ی به ش���ێكیان به ك���رده وه ئاماده ی هه م���و كۆبونه وه كان بكه ن. هه ر له و كۆبون���ه وه دا بڕیاردرا ئه و پرۆژه ی كه پێشتر )په رله مانی كوردستان له ده ره وه ی واڵت( ئاماده یكردبو دابه ش بكرێت به سه ر به شداربوانداو داوایان لێبكرێت له ماوه یه كی دیاریكراودا ڕاو بۆچونی خۆیان له س���ه ری به نوس���ین بۆ )كۆمس���یۆنی ئاماده كردنی پێ���ڕه وی كۆنگره ( بنێرن. ئ���ه و پرۆژه یه دواتر كرای���ه بنه ماو ڕه وانه ك���را بۆ زیاتر له )15( قانونناس و سیاسه تمه داری كوردی دانیشتوی ده ره وه ی واڵت و داوایانلێكرا ڕاو بۆچونی خۆیان له س���ه ر پرۆژه كه بۆ ئه و كۆمس���یۆنه بنێرن، به شێكیان هاوكارییان ك���ردو وه اڵمیاندای���ه وه ، به اڵم به ش���ێكی

دیكه یان وه اڵمیان نه بو.ه���ه ر له و كۆبون���ه وه دا بڕی���اردرا ناوی )كۆمس���یۆنی بكرێت���ه : كۆمس���یۆنه كه ئاماده كردنی په یمان���ی كۆنگره (، چونكه ئه و پرۆژه ی���ه وه كو )په یم���ان /میپاق/ CHARTER( ته ماشا ده كرا، كه به شێك ل���ه ده زگا نێوده وڵه تیی���ه كان و ڕێكخراوانی ئازادییبه خش���ی گه النی ژێرده سته پێشتر ئه و ناوه یان ب���ۆ خۆمان هه ڵبژاردبو. هه ر له و كۆبونه وه دا بڕیاردرا س���ود له پرۆگرام و

ئ���ه و پرۆژانه ی پێش���تر ئاماده كرابون بۆ كۆنگ���ره ی نه ته وه یی كوردی���ی ، هه روه ها ئ���ه و به رنامانه ی ب���ۆ ڕێكخراوان���ی دیكه ئاماده كراب���ون، به تایبه تی بۆ )ڕێكخراوی ئازادییبه خش���ی فه له ستینی (و )كۆنگره ی ئه فریقیای خ���وارو(، پێش رزگاربونی ئه و

واڵته .هاوڕابون كۆمس���یۆنه ئ���ه و ئه ندامانی له سه ر ئه وه ی كۆنگره بكرێته ده زگایه كی نه ته وه ی���ی بۆ كۆكردن���ه وه ی هه مو هێزه سیاس���یه كانی كوردس���تان و به شی زۆری رێكخراوان���ی كۆمه اڵیه تی و ڕۆش���نبیریی و كه س���ایه تییه نیش���تیمانیه كان و كار ب���ۆ یه كده نگی���ی گه له كه م���ان بكرێ���ت و ئه و ده نگه یه كگرتوه بگاته ده زگاو ڕێكخراوانی نێونه ته وه ی���ی و هه م���و ده وڵه تانی دونیا. هه روه ه���ا بڕی���اردرا كۆنگ���ره له ڕێ���گای گفتوگۆو دیالۆگه وه هه وڵی چاره سه ركردنی كێش���ه كانی نێ���و حزب���ه سیاس���یه كان و له گه ڵ گه له كه م���ان دیكه ی كێش���ه كانی ده وڵه تانی داگیركه ری كوردس���تان بدات. ئه و )په یمانه ( كه وه كو ده س���تور ته ماشا ده كرا، بنه ما س���ه ره كیه كانی تێدا دیاری ده كرێ���ن، ورده بابه ته كانی دی پاش���ان به )بڕی���ار(ی ده زگاكانی بڕی���ارده ری ناو

كۆنگره چاره سه ریان ده كه ین. چه ن���د كۆبونه وه ی���ه ك له )برۆكس���ێل(

و )له ن���ده ن( به س���تران، له رۆژان���ی 1و 2ی ئابی 1998 پرۆژه كه به دوا ش���ێوه ی وه ك���و )پ���رۆژه ( په س���ندكرا،، كه ده بو )جڤاتی گشتیی ( كۆنگره ، كه گه وره ترین ئۆرگانی ئه و كۆنگره یه بو، بڕیاری له سه ر بدات. پێش���تر ئه و كۆمس���یۆنه قانونییه پرۆژه ك���ه ی دابه ش���كردبو به س���ه ر هه مو الیه نه سیاس���یه كان و كه س���انی پسپۆرو ش���اره زاو میدیای كوردی���ی بۆ ئه وه ی ڕاو س���ه رنج و بۆچونی خۆیان بۆ كۆمسیۆنه كه بنێ���رن، پێش ئ���ه وه ی پرۆژه كه )جڤاتی دامه زرێنه ر(ی كۆنگره ده نگی له سه ر بدات. ئه مه بو زۆر به كورتیی ئه و سه ره تایه ی كه ده بو بخرێته به رچاو، پێش شیكردنه وه ی

به نده كانی پرۆژه كه .

ناوه رۆكی پرۆژه كه : له )پێشه كی (و )8( پێكهاتبو پرۆژه كه )به ش(، له )25( به نددا له )پێشه كی ( ئه و پرۆژه یه زۆر به كورتیی باسی نه ته وه ی كورد كراوه ، له گه ڵ دیاریكردنی ڕۆڵی له ناوچه ی ئه وه ش هه روه ها ناوه راس���ت، ڕۆژهه اڵتی ڕونكراوه ته وه كه كورد له سه ر خاكی خۆی

ده ژی و هه میش���ه تێی���دا ماوه ته وه ، به اڵم بێبه شكراوه له هه مو مافه كانی ، به تایبه تی مافی دیاریكردنی چاره نوس���ی خۆی ، كه به پێچه وانه ی په یماننامه نێونه ته وه ییه كان و جاڕنامه ی جیهانیی ماف���ی مرۆڤ و هه مو پرنسیپه كانی قانونی نێوده وڵه تیی و قانونی خۆزایی )ته بیعی (یه . هه ر له و )پێشه كی (ی���ه هۆیه كان���ی س���ه رنه كه وتنی بزاڤ���ی ڕزگاریخ���وازی نه ته وه ی كورد دیاریكراون و نوس���راوه : )ئ���ه م س���ه رنه كه وتنه ی هه ر له به ر سیاسه تی سه ركوتكه رانه ی ده وڵه ته نه ب���وه ، كوردس���تان داگیركه ره كان���ی به ڵك���و پارچه بون و ناكۆكی���ی ناوخۆیی و هه رێم په رس���تیی و له یه ك دابڕاویی هێزه خه باتكاره كان���ی له هۆیه كانی دیكه ی ئه م س���ه رنه كه وتنه ی ب���وه (. ب���ه اڵم )له گه ڵ ئه و هه مو كاره س���اتانه ی پێیدا تێپه ڕیوه ، گه ل���ی كورد وه كو یه كێ ل���ه و چوار گه له س���ه ره كییه ی ناوچه ك���ه ماوه ت���ه وه ، كه گه النی فارس و ت���ورك و عه ره ب و كورده (. له كۆتایی ئه و )پێشه كی (یه دا هاتوه : )بۆ به كارهێنانی مافی دیاریكردنی چاره نوسی نه ته وه یی و ناس���نامه ی پاراستنی خۆی و یه كبونی نیش���تیمانه كه ی ، ئ���ه م په یمانه ڕاده گه یه نین و ئاشكرای ده كه ین كه پابه ند ده بی���ن به جاڕدانی جیهانیی مافی مرۆڤ و په یماننامه نێونه ته وه ییه كان و پرنسیپه كانی

قانونی نێوده وڵه تیی (.تایبه ته پرۆژه ك���ه یه كه می ( )به ش���ی به : كوردس���تان، گه لی كوردستان، مافه

سه ره كیه كانی ، له گه ڵ مافی سه روه ریی .)كۆنگره ( پرۆژه كه دا یه كه می له به ندی

به به رزترین ئۆرگانی كوردستان دانراوه .له به ندی دوهه مدا كوردستان به م شێوه یه ده ستنیشانكراوه : )كوردستان ئه و واڵته یه

كه كورد زۆرینه ی تێدا پێكدێنێ (.له به رئ���ه وه ی داگیركه رانی كوردس���تان ب���اری گۆڕین���ی خه ریك���ی ده مێك���ه به هه مو ب���ون كوردس���تان دیموگراڤ���ی ش���ێوه یه كی نامرۆڤانه ، پرۆژه كه گۆڕینی باری دیموگراڤی كوردس���تان، به تایبه تی هه ر كۆچپێكردن���ی ب���ه زۆر ده رك���ردن و ناوچه یه ك���ی له ه���ه ر كوردس���تانیه ك كوردس���تان، له گه ڵ هێنانی خه ڵكی دی و نیش���ته جێكردنیان ل���ه و ناوچانه له الیه ن به كارێكی داگیركه ره كان���ه وه ، ده وڵه ت���ه ناڕه وای ده زانێ و به هیچ شێوه یه ك كۆنگره

قبوڵی ناكات.

س����ه باره ت به ره خنه گرت����ن له ره خن����ه ی باس����مان له )داع����ش(، ئیس����امیی له توندڕه وی����ی و میانه ڕه ویی نه كرد، گه رچی ئاینییشمان، هه روه ك ره خنه ی توندڕه ویی له بابه ته ك����ه دا باس����مانكرد، هه ی����ه به اڵم مه به س����تی ئێمه ئه م ره خنه نه بو. كه له دو

روانگه وه ئاراسته ده كرێت:تێپه ڕاندن����ی )داعش( بۆ س����نوره كانی توندڕه وی����ی باو و گه یش����تنی به چڵه پۆپه ی

زه بروزه نگ و خوێناوییبون.مه رجه عی����ه ت و له س����ه ر ملمان����ێ س����ه له فیی ته وژم����ی خۆبه خاوه نكردن����ی جیهادی����ی و توندڕه وی����ی ئیس����امیی ، كه به س����ه رهه ڵدانی )داع����ش( خه ریك����ه جێ به وان����ه ی دی و له وان����ه ش )القاع����ده ( لێژ

ده بێت.هه ر بۆیه ئێمه چوینه س����ه ر باسی ئه و به ش����ه له ره خنه ی ئیس����امیی ك����ه خۆی به ركابه ری توندڕه ویی و هه ڵگری ئاوه ڵناوی

میانه ڕه ویی ده زانێت و له قه ڵه م ده دات.ب����ه اڵم ئه گه ر له ره خنه گرت����ن له ره خنه ی ئیس����امیی له مه ، توندڕه ویی ئیس����امیی و پۆلێ����ن و ب����ه و پێویس����تمان )داع����ش( ریزبه ندی����ی و جیاكردن����ه وه نه بوبێت، ئه وا ره خن����ه ی به باس����كردنی له په یوه ندی����ی عه لمانیی له گوتاری توندڕه ویی ئیسامیی و داعش، به پێویس����ت دێنه به رچاو. چونكه عه لمانیه تی میانه ڕه و، له زۆر خاڵ و ئاستدا، له گه ڵ ئیس����امی میانه ڕه و یه كده گرێته وه . له په یوه ندی����ی به ئه و قواڵییه ی كه ره خنه ی ئیسامیی ده بێت بیگاتێ، هه ندێ كێشه ی نییه . چونكه هه ر له بنه ڕه ته وه ، له ده ره وه ی

مه رجه عیه ت و ئیس����امیه مێژویی و نوێكه وه گوتاره كه ی ئاراسته ده كات و النیكه م له روی ئه ڵته رناتیڤه كه ی جێگ����ره وه و تیۆری����ه وه دیاره و تێڕوانینی ل����ه م روه وه ، به ته واوی ، یاخود تا راده یه كی زۆر، ده ره وه ی ئاینییه . به اڵم به بێ هه وڵدان ب����ۆ به ریه ككه وتنێكی دانپیانه نان����ی یاخ����ود له گه ڵی����دا تون����د وه ك یه ك����ێ له مه رجه عه كانی ناس����نامه و، خه ماڵندن����ی ره فت����ار و، ئاراس����ته كردنی ئه خ����اق. پێوه ره كان����ی فه رهه ن����گ و، به مانایه كی تر ده خوازێت له گه ڵ ئیس����ام و ئیس����امیی میانه ڕه ودا هه ڵبكات و، كێشه ی توندڕه وییش هێنده ی به كێشه ی مۆدێرنه و شكستی پرۆژه ی ده وڵه ت و دژبه یه كیه كانی س����ه رده م ده زانێت، به جه وهه رێكی نه گۆڕی ئاین و ئاینپه روه ریی نازانێ����ت . له كاتێكدا عه لمانیه تی تون����دڕه و، ته واو به پێچه وانه ی ئ����ه و تایپ����ه ی س����ه ره وه ی عه لمانی����ه ت، به میكانیزم و هه ناس����ه و شێوازێكی جیاواز، ده بێته وه . پرس����ه وروژێنراوه كه روبه ڕوی دژی ه����ه ر جیاوازیكردنێكی راس����ته قینه ی نێوان ئیس����ام و میانه ڕه ویی ئیس����امیی و توندڕه ویی ئاینیی و داعش����ه . توندڕه ویی له چه ندین روه وه ئیس����امیی و عه لمانییش )ه����ه روه ك له بابه تی تردا دێینه س����ه ری ( دو ڕوی ی����ه ك دراون، هه ردوكیان له )ده ق(ه وه ده س����تپێده كه ن و، ده یانه وێ����ت واقیع نادیده بگ����رن و تێیبپه ڕێنن، یاخود النیكه م واقی����ع وه ك ئه وه ی هه یه دانی پێدا نه نێن، به ڵكو مامه ڵه له گه ڵ وێنه له به رگیراوه كه ی واقیعدا بكه ن! توندڕه ویی ئیسامیی له رێی بانگێش����تكردنێكی به خاوه نك����ردن و خ����ۆ س����ه له فیانه و حه رفیان����ه و نامه نهه جیانه ی ده قه وه ، ده یه وێت گوایه ش����ه ڕی واقیعێكی گه نده ڵ و خراپ و داته پیو بكات. توندڕه ویی عه لمانییش ده یه وێت له رێی ده س����تپێكردن به ره����ه م و له واقی����ع و، وێناكردن����ی وه ك زاده ی )ده ق(ه وه ، بگه ڕێته وه بۆ ش����ه ڕی ئ����ه م ب����ه اڵم دژایه تیكردن����ی ؟! )ده ق( و له )واقیع( ده ستپێكردنه ، به مانای بنه ڕه ت و ره س����ه ندانانی )واقی����ع( به رامبه ر )ده ق( نای����ه ن، وه ك وه فاداری����ه ك بۆ پاش����خانه چه پ و ماركسیستیه كه ی به شێكی به رچاو

له م ناوه نده ، به ڵكو بنه ڕه ت ده قه ! )ده ق( ژێرخانی )واقیعه ( و هه مو لێپرسراوێتیه كانی )ده ق( س����ه ره نجام له ئه ستۆدایه ؟! ئه وی به رجه س����ته كردنی ب����ۆ هه وڵدان له رێ����ی له )ده ق(دا هه مو خه سڵه تێكی سه ربه خۆیی و ده ره واقیعی����ی خۆی له ده س����ت ده دات و، هه ردوكیان ده بن به شتێكی نوێ ، كه ئه ویش ناوی ده نێم ب����ه )ده ق(ی به واقیعكراو. كه ئه مه ش هه روه ك وتم����ان پێچه وانه ی دیده ماركسیس����ته كه یه ب����ۆ دیالێكتیكی نێوان )فكر(و )ماده (و )سه رخان(و )ژێرخان(. به اڵم ب����ا واز له م جه ده له فه لس����ه فییه س����اده بكه ینه وه و قس����ه كانمان بێنی����ن و توندڕه وی����ی ره خن����ه ی س����ه ر بێین����ه وه عه لمانیی له ئیس����امیی توندڕه و )داعش( و بزانین كه مه ترس����یی و نامه نهه جیه تی ئه م مامه ڵ����ه له چیدای����ه و، ده بێ����ت له روانگه ی عه لمانییه دیموكراسییه كان و خودی خه مه كۆمه اڵیه تیی و، ئاش����تیی میانه ڕه وه كان و، به یه كه وه ژیانی ئاشتیخوازانه وه چۆن و به چ ش����ێوه یه ك له گه ڵیدا هه ڵسوكه وت بكه ین و، هه ڵوێس����تی فكری����ی و كرداری����ی خۆمانی

به رامبه ر دیاری بكه ین؟ به اڵم با پێش وه اڵمدانه وه به م پرسیارانه س����ه ره تا له وه وه ده س����تپێبكه ین و بپرسین ل����ه روی مه نهه جی����ی و میتۆدۆلۆژیی داخۆ روت����ه وه ، ده كرێ����ت به واتا زانس����تیه كه ی ناوی ره خنه به س����ه ر ئ����ه م مامه ڵه كردنه ی

عه لمانیه تی توندڕه ودا ببڕرێت؟ب����ه ش به حاڵ����ی خ����ۆم گومان����م هه یه ، چونك����ه ره خنه گرتن به مانا زانس����تیه كه ی پێویس����تی به كه ره س����ه ی تایبه ت به خۆی و میتۆد و، ره وشتی زانستیی و، به ڵگه دۆزیی و، س����ه لماندن و، بابه تیبون و، به ره نجامگیریی

زانستیی و زۆر شتی تر هه یه . كه هه ست ناكرێت هیچ یه ك له م شتانه ، مه گه ر زۆر به كه میی له جۆری بیركردنه وه و به ش����ه ئه م ده ربڕی����ن و هه ڵوێس����تگرتنی له ناوه ن����ده عه لمانییه ك����ه دا به دیبكرێ����ت و هه بێت. ناش����كرێت زه ینمان بۆ ئه وه بچێت كه ئ����ه م جۆره مامه ڵه كردن����ه ، به ره خنه ی رادیكاڵیی رۆش����نگه رانه ناوبه رین، چونكه له هه لوم����ه رج و مرۆڤایه ت����ی له ئێس����تادا

قۆناغێكی جی����اوازدا ژیان ده كات و، خودی رۆشنگه ریی بوه به بابه تێكی گرنگی ره خنه لێگرت����ن و، توندڕه وی����ی عه لمانییش زاده ی روه تاریكه كه ی رۆش����نگه ریی و مۆدێرنه یه . كات و له هه م����و رادیكاڵب����ون لێره ش����ه وه ش����وێنێكدا ره خنه ناباته ئاس����تێكی تری كاریگه رییه وه ، به ڵكو هه ندێجار له ره خنه ی ده خات و، ده بێ����ت به ئامرازێكی وێرانكردن به ن����اوی ئاوه دانیی و بیناكردن����ه وه وه ، واته ده زانێت خاوه نه كه ی ره خنه ی����ه ك ده بێته چۆن وێران بكات. ب����ه اڵم هه رگیز نازانێت چۆن بینا بكات، بیناكردنێك ببێته ره مزی دابڕانێكی ئه رێنیی ئه خاقیی و سیاس����یی و فكریی له قۆناغ����ی پێش خۆی . وێرانكردنی زیندانێك له ده ره وه ی باوه ڕبون به كه رامه تی دیموكراس����یی و م����رۆڤ و، خوداپێ����داوی

مافه كانی مرۆڤ����دا، ئاماژه نیی����ه به چونه قۆناغی دوای زیندان����ی ته قلیدیی . چونكه ده كرێ����ت روخانه كه له و س����ۆنگه وه بێت، ئامرازه كان����ی به بچ����وك و، پانتاییه ك����ه ی به م����اف و س����وكایه تیكردن ئه ش����كه نجه و كه رامه ت����ی زیندانیان و، ده س����ته به ریه كانی به ك����ه م زیندانیی����ه كان، كۆنترۆڵكردن����ی ته نه����ا توندڕه وی����ی لێ����ره وه بزانرێ����ت، له توانایدایه س����یمای كه سه كان و، له هه ندێ روشه وه پاس����اودانی تاوانه كان و، چۆنیه تی ده نا بگۆڕێت. سیاس����ه ته كان ده ربڕین����ی كاری ئه و له جه وهه ردا جێگرتنه وه ی ئاگره به ئاگر، له گه ڵ جیاوازبونی س����وته مه نیی و س����ه رچاوه ی ئاگره كه دا. كه ئه م ئاسته ش له جیاوازی����ی هیچ كاریگه رییه كی ش����ایانی باس له سه ر به ره نجامه كان دروست ناكات.

عه لمانییه ت����ی تون����دڕه و، له س����ه ره ڕێی قس����ه كردن له س����ه ر توندڕه ویی ئیس����ام و كاری له میكانیزمێك����ی زی����اد داع����ش، هه واڵگریی و، جه نگ����ی ده رونیی و له وانه ش پڕوپاگانده كاری����ی ، له به رگی فكر و ره خنه دا به كار ده هێنێت . كارێكی س����ه ره كیی ئه م گوتاره قانگدراوه ئایدیۆلۆژییه ش، ناویده نێم به هه وڵدان بۆ س����ڕینه وه ی مه وداكان. واته تێكه ڵكردنی كێشه ی توندڕه ویی ئیسامیی به خ����ودی ئیس����ام و، نكوڵیكردن����ی بونی ه����ه ر جیاوازییه ك����ی راس����ته قینه له نێوان توندڕه وی����ی و میانه ڕه وی����ی ئیس����امییدا ! واته دژی ه����ه ر پۆلێنكردنێك����ی فكریی و سیاس����یی و مه نهه جی����ی نێوان ئیس����ام و ته وژم����ی ئیس����امیی و، باڵ����ی میانه ڕه و و توندڕه و ل����ه م ته وژمه دایه . هه ڵبه ت ئه گه ر ره گێك����ی توندڕه وی����ی له ن����او فه رهه نگی ئیس����امییدا ببینیایه ته وه و، قسه ی له سه ر بونی ئه گ����ه ری ته وزیفكردنی توندڕه وانه ی ده قی ئاینیی بكردایه ، كارێكی ئاسایی بو. نائاساییه یه كس����انكردنی ئیسامه ئه وه ی به توندڕه وی����ی و، نكوڵیكردن����ی بونی زیاد هه ر ئیس����امییه . ئه زمونێكی له تێڕوانین و ئ����ه م گش����تگیرییكردنه ش له هه مو دیدێكی قس����ه كردنی زانس����تیی دوریده خات����ه وه و، له لۆژیكی كاری هه واڵگریی نزیكیده خاته وه . كه یه ك����ێ له ئامرازه كان����ی له هه ندێ كاتدا

ره وایه تی����دان له پێن����او گش����تگیركردنه ، به كاره كانی و س����ه پاندنی سزای به كۆمه ڵ و رش����تنی رق����ی ره گه زپه رس����تانه ، یاخود ئایدیۆلۆژییانه . ئه مه ش ده ریده خات كێشه ی عه لمانیه تی توندڕه و له گه ڵ ئیسام و هه مو جوڵ����ه و ده ركه وت و هێزێكیش����ه ، به جۆرێ له ج����ۆره كان خزمایه تی����ی و نزیكی����ی ب����ا له ئاس����تی ئیلهام لێوه رگرتنیش����ه وه بێت، له گه ڵ ئیسامدا هه یه . هه روه ها راگه یاندنی له گه ڵیان����دا. هه مه الیه نه ی����ه ش����ه ڕێكی )داعش(یش هێزی وه ك����و س����ه رهه ڵدانی بۆ ئ����ه م گوتار و ناوه ن����ده وه ك ده رفه تێك س����ه یرده كرێت و ده كرێت به ده سته چیله ی گڕدان����ی گه ڕێكی نوێی دژایه تی ئیس����ام و ئ����ه م به گش����تیی . ئیس����امیی ته وژم����ی بیركردنه وه و مامه ڵه ش توندڕه ویی عه لمانیی ده كات����ه رویه كی توندڕه ویی ئیس����امیی و ته نانه ت ده یخاته خزمه تیش����ییه وه ، چونكه ئه گه ر توندڕه ویی ئیس����امیی له س����ۆنگه ی ئایدیۆلۆژی����ی و فیقهییه كانی����ه وه ، دی����دگا ب����اوه ڕی به به یه كه وه ژیان له گ����ه ڵ ئه وی دیدا نه بێ����ت و، بنه ڕه ت له په یوه ندیی نێوان موسڵمان و ناموسڵمان و سه ره نجام خۆیان و ده ره وه ی خۆیان����دا به ش����ه ڕ بزانێت، نه ك ئاش����تیی و، ته نها بڕوای به )هودنه (، واته ئاگربه س����ت له گه ڵ به رامبه ره كانیدا هه بێت نه ك رێككه وتنی هه میشه یی و پێنانه قۆناغی دوای ش����ه ڕ، ئه وا ئه ویش واته عه لمانیه تی توندڕه و به هه مان میكانیزم و به رویه كی تردا دژ به ئیس����ام و ئیسامییه كان كار به هه مان پێوه ر و بنه ما ده كات. هه وڵیش ده دات، هه مو س����ه رهه ڵدانه وه یه كی تون����دی توندڕه ویی ، ب����كات به به ڵگ����ه ی ئیدانه كردن����ی خودی ئیسام و تێكڕای ئیسامییه كان! له كاتێكدا میانه ڕه وه كان به ئیس����امیی و عه لمانییه وه ، ئه م وێستگانه ده كه ن به ده رفه ت، بۆ زیاتر ناسینی كێش����ه بونیادیه كانیان و، هه وڵدان بۆ دوباره پێناس����ه كردنه وه ی چه مكه كان و، خه ماڵندن����ی نه خش����ه رێگایه كی ده رچ����ون له ته نگ����ژه هه مه الیه نه ك����ه و، كۆكردنه وه ی س����ه رجه م وزه نیش����تمانیی و ئیس����امیی و

ئینسانی یه كه به و ئاقاره دا.

19 »»

19 »»

پڕۆژه ی په یمانی كۆنگره ی نه ته وه یی ساڵی 1998

ره خنه له ره خنه ی عه لمانیه تی توندڕه و، له توندڕه ویی ئاینیی و داعش

ئه بوبه كر عه لی

مرۆڤایه تی له هه لومه رج و

قۆناغێكی جیاوازدا ژیان ده كات و، خودی

رۆشنگه ریی بوه به بابه تێكی گرنگی ره خنه لێگرتن و،

توندڕه ویی عه لمانییش زاده ی روه تاریكه كه ی

رۆشنگه ریی و مۆدێرنه یه

كۆنگره ده بێ ستراتیجێكی

نه ته وه یی ڕون و شه فافی بۆ خه باتی درێژخایه نی دواڕۆژی گه له كه مان هه بێت، كه به داخه وه كورد

نه یبوه ، یان سه رانی كورد له به ر هۆی

سیاسیی نه یانتوانیوه دایبڕێژن بۆ ئه وه ی پابه ند نه بن پێوه ی

د.نوری تاڵه بانی

خاڵێ���ك هه یه زۆر گرنگه و پێویس���ته رونیبكه ینه وه ، بریتیی���ه له و روانگه یه ی كه خه واری���ج لێیه وه ئه وی���دی ته كفیر ده كات، راس���ته ته كفیرك���ردن داعش و س���ه له فیزم له الیه ك و خه واریج له الیه كی دیكه كۆده كاته وه ، به اڵم ئه و سۆنگه یه ی ه���ه ردو گروپه كه ، ئه وی���دی پێ ته كفیر ده كه ن، خاڵێكی دیكه ی جیاكه ره وه یانه ، به جۆرێ���ك ئه گه ر س���ه له فیزمی عیلمیی له به ر دۆگمایی فیكرییان و پارێزگاریكردن عه ره بس���تانی ش���اكانی له ده س���ه اڵتی سعودیه و وه لی ئه مره كانی دیكه )به الی س���ه له فیه ته وه شا و س���ه رۆكی واڵتانی ئیس���امیی وه لی ئه مری موسوڵمانانن!( خه ڵكانێ���ك ته كفی���ر بك���ه ن، هاوكات داعش���یش له به ر دۆگمای���ی فیكرییان و حس���ابنه كردنیان بۆ ئه وی���دی و دواجار كوش���تبڕكردن و ده سه اڵت گرتنه ده ست هه م���وان ته كفی���ر بك���ه ن، ئ���ه وا مێژو پێمانده ڵێت خه واریج نه بۆ ده سه اڵت و نه بۆ ده سكه وت و غه نیمه خه ڵكیان ته كفیر خۆیان ئ���ه وان به پێچه وانه وه ك���ردوه ، به )الشراه ( ناساندوه ، واته بڕوایان وابوه كه ئه وان گیانی خۆیان به خودا فرۆشتوه ، له م روه ش���ه وه عه لی كوڕی ئه بو تالیب پێیان ئه ڵێت، "طلبوا الحق فأخطؤه)]1[("، له سه رده می سه رنجراكێشیش���ه ئه وه ی خۆیان���دا هیچ هاوه ڵێكی پێغه مبه ر و هیچ كه س���ێك، خه واریجی ته كفیر نه كردوه ، ئه وه ی له سه ریان وتراوه به ته نها ئه وه یه ك���ه توندڕه و بون و زیاده ڕه وییان له دیندا ك���ردوه و، ره نگ���ه له مه ش���دا چه ندێك له داعش)س���ه له فیی جیهادی���ی ( ده چن زیاتر ل���ه وه ش له س���ه له فییه كان ده چن )س���ه له فیه تی عیلمی���ی ( كه ده ش���ێت

به سه له فیزمی پڕاگماتیی بیناسێنین.ئه م پڕاگماتیبونه ی سه له فیزم، چه ندێك ئه وه نده ش دوریده خات���ه وه ، له خه واریج له مورجیئ���ه )*( نزیكیده خات���ه وه ، له و روه وه كه به ش���ێك له مورجیئه به رده وام خه ریكی بیانو هێنانه وه بون بۆ سته م و ئه مه وی���ی ، ده س���ه اڵتدارانی زوڵم���ی پێیانوابوه كه مادام خه لیفه ئه مه وییه كان باوه ڕدارن و ئه مه شیان به زمان راگه یاندوه ت���اوان و س���ته مێكیش ه���ه ر كه وات���ه ئه نجامبده ن زیان به باوه ڕیان ناگه یه نێت، مادام موسوڵمانیش���ن كه وات���ه بۆ هیچ كه س���ێك نییه به ره نگاری���ان ببێته وه و ئه وه ی وه ك رێ���ك لێیانهه ڵبگه ڕێته وه ،

ئێستا وه هابیه كانی سه رده م ده یكه ن.ئه مه ش یه كێك له و خاڵه جه وهه رییانه بو كه هه مو ئاكارێكی شۆڕش���گێڕانه ی س���ه رده مه ئ���ه و موس���وڵمانی الی ده كوشت و س���ته م و تاوانی ده سه اڵتداری ئاس���ایی ده كرده وه ، لێره شه وه خاڵێكی له نێوان جه وهه ری���ی رونده بێته وه ك���ه خه واریج و مورجیئه دا هه یه ، خه واریج دژی ئه وه یه ، مادام خه لیفه موس���وڵمانبونی خۆی راگه یاند، ئیدی ئه مه ش���ه فاعه تی بۆ ده كات و هه رچییه ك ئه یكات له تاوان و س���ته م و س���ه رپێچیی ئاس���اییه و نابێت پێی بڵێین پش���تی چاوت برۆیه ، یه كێك له جوانییه كانی خه واریج )وێڕای تێبینی زۆر له سه ری ( ئه وه یه كه دژی ئه وه بوه ئاین ئیس���تیغال بكرێت و له په نا ئاینه وه شه رعیه ت به زوڵم و سته می ده سه اڵتداران بدرێ���ت، بۆیه ئ���ه وان پێیانوایه ئیمان و ك���ردار پێكه وه گرێدراون، ده بێت مرۆڤی ب���اوه ڕدار خ���ۆی له ت���اوان بپارێزێ���ت و هه ركاتێ���ك تاوان���ی ئه نجام���دا ئ���ه وا ناش���ێت به موس���وڵمان دابنرێت، مادام موس���وڵمانیش نیی���ه ، كه وات���ه بۆمان هه ی���ه دژی بجه نگین و رێ���گای نه ده ین ئه گه ر به رده وامبێت، س���ته مكارییه كه ی تێبینیش بكه ین، لێره دا دو مه س���ه له ی

زۆر گرنگ رونده بنه وه :خه واریج���ه كان كاتێ���ك یه ك���ه م: خه لیف���ه كاف���ر ده ك���ه ن مه س���ه له كه په یوه ندیی به چاكه ی گش���تییه وه هه یه ، ن���ه ك دواكه وتوی���ی و دۆگمای���ی عه قڵی ئ���ه وه ی )له كاتێك���دا خه واریج���ه كان كافركردنی ئه ویدی سه له فییه كان ئاسان ده كات دۆگمایی عه قڵیی و دواكه وتوییانه (، مورجیئه كان واده كات ئه وه ی له كاتێكدا

خه لیفه كان كافر نه كه ن، له پێناو خراپه ی كه مینه یه كی به رژه وه ندی���ی گش���تیی و كه م���ی ده س���ه اڵتداره ئه مه وییه كاندایه ، له مه دا كتومت وه هابییه ت و مورجئیه هیچ جیاوازییه كیان نییه ، چونكه وه هابیزمیش له ئێستادا به بیانوی ئه وه ی ده سه اڵتداران به ئاش���كرا نه یانوتوه كه ئه وان ئیماندار نین، یان وتویانه كه ئیماندارن، كه واته هه رچ���ی ب���اش و خراپ���ه ئه نجامیبده ن هه ر به مس���وڵمانیی ده مێنن���ه وه ، مادام مس���وڵمانیش بون، كه واته نابێت به هیچ

شێوه یه ك به ره نگاریان ببینه وه .دوه م: ئه وه ی س���ه له فییه كانی ئێستا ئه مه وییه كان س���ه رده می له مورجیئه ی جیاده كات���ه وه ، ئه وه یه كه مورجیئه كان وه ك چۆن خه لیفه كانیان كافر نه ده كرد، ه���اوكات بێویژدانیش نه ب���ون به رامبه ر خه ڵك���ی ره ش���ۆك و ئه وانیش���یان كافر نه ده كرد، به اڵم وه هابیه س���ه له فییه كانی ئه مڕۆ بۆ كافركردنی خه ڵكی ئاسایی زۆر ئازان، به چه پ و راس���تدا ئه م و ئه و كافر

ده كه ن.مه س���ه له یه كی دیك���ه ی زۆر گرن���گ كه پێویس���ته به رل���ه وه ی كۆتایی به م به ش���ه بێنین ئاماژه ی پێبكه ین بریتییه له وه ی كه س���ه له فییه كان هه رگیز دژی هیچ ده س���ه اڵتێك نه بون ك���ه هه ڵگری مه زهه به ك���ه ی خۆیان بوبێت)]2[(، به اڵم هه ر بۆیان لوابێ���ت و له توانایاندا بوبێت، دژایه ت���ی خۆیان ب���ۆ ئه و ده س���ه اڵته راگه یاندوه كه هه ڵگری مه زهه بی ئه مان نییه ، لێره وه )وه ك پاشتر رونیده كه ینه وه ( بۆ سه له فییه وه هابیه كان نه ك ئاساییه ، به ڵكو ئه وپه ڕی ئیسامه تییش له وه دایه كه توركه عوس���مانییه كان كافر بكه ن و له دژی���ان به وپه ڕی جیهاد هه ڵگه ڕانه وه ئه وانه وه ب���ه الی له قه ڵه مبده ن، چونكه ئه وان���ه ئه ش���عه رین و س���ۆفین، ئ���ه م یه كێك سۆفیبونه شیان ئه ش���عه ریبون و واده كات هۆكاران���ه ی ل���ه و ده بێ����ت له الیه ن سه له فییه كانه وه عوسمانییه كان

به كافر له قه ڵه مبدرێن.له وه دایه ، خاڵ���ه ش ئ���ه م گرنگی���ی رونده كاته وه س���ه له فییزم، بۆ ئه وه مان

له هه ر كوێیه ك بێت دژی دو شته :یه كه م: فره یی ، هه مو هه وڵی سه له فیزم بۆ ئه وه یه كه فره یی فیكریی و مه زهه بیی و حزبیی نه هێڵێ���ت و پێیوایه ئه مه فیتنه ده هێنێت، لێره شه وه شه رعییه ت به یه ك دی���ن و یه ك مه زهه ب و یه ك ده س���ه اڵت و یه ك ره نگ ده به خش���ێت، ك���ه بریتییه ئاسانه به گوزارشته یان له س���ه له فیزم،

رونه كه ی ئه وان حزبه كه ی خودا.دوه م: به مونافیقك���ردن و دژی ئازادیی راده ربڕینن، ئه وه ی واده كات سه له فییه كان ڕایان وابێت مادام بابای سیاسیی )پاشا، س���ه رۆك، وه زیر، س���ه رۆك ح���زب،... هت���د( بێئیمانیی خ���ۆی رانه گه یاندوه و به پێچه وانه وه به زمان ده ڵێت مسوڵمانه ، كه واته نابێت له هیچ دۆخێكدا دژی بین و به ره نگاری زڵم و س���ته مه كه ی ببینه وه ، چه ندێ���ك ئیس���تیغالكردنی دین���ه بۆ س���ته مكاره كان، ده سه اڵته پاراس���تنی بۆ ده ربڕین���ه دژایه تی���ی ئه وه ن���ده ش ئه وه ن���ده ش راده ڕبڕین���ه ، ئازادی���ی به درۆزنكردنی ب���ۆ هه وڵێكه پڕۆس���ه و تاكه كان و كۆمه ڵگا، یان به زمانی ئاینیی مونافیقكردنیانه ، لێره وه مادام پاش���ای س���عودییه به زمان ده ڵێت مس���وڵمانم و ئیدی ئه مه ش���ه رعییه تی پێده به خشێت بكوژێ و ببڕێت، به اڵم ئه گه ر نوس���ه رێك یان كه سێكی لیبراڵ و چاالكێكی سیاسیی راس���تگۆیانه گوزارش���ت یان مه ده نیی له بیروبۆچون���ی خۆی ب���كات و ره خنه ی سه له فییه كان یان ئایین به گشتیی بكات، له وێشه وه ره خنه ی جدیی ده سه اڵتداران ب���كات و به ره نگاریان ببێته و، ئه وا جامی غه زه بی س���ه له فیزمی به سه ردا ده ڕژێت و كافری ده ك���ه ن و خوێنی حه اڵڵ ده كه ن. پرس���یاره كه ئه مه یه ئه وه ی سه له فیزمی س���ه له فیه كان بونیاتن���راوه و له س���ه ر بڕوای���ان پێیه تی بریتییه له وه ی خه ڵك و ده سه اڵتداران فێری مونافیقبون ده كه ن، دژی ئ���ه وه ن خه ڵك به ئ���اره زوی خۆی بكات، له بیروبۆچونی خۆی گوزارش���ت عاره قخۆربه و خوێنڕێژب���ه و جه الدب���ه و بڵێ مس���وڵمانم ئی���دی ب���ه ر نه فره تی س���ه له فیزم ناكه ویت، بێگومان ئه م به ر نه ف���ره ت نه كه وتنه ش به ته نها پادش���ا و

ده سه اڵتداره كان ده گرێته وه ، چونكه :ح���اڵ به ته بیعه ت���ی یه ك���ه م: ئیس���ام دونیای سیاس���ه تمه داره كانی هی���چ حس���ابێك ب���ۆ ئه خ���اق ناكه ن، بۆی���ه به الیانه وه ئاس���اییه به زمان بڵێن مس���وڵمانن و له والش���ه وه چییان ده وێت

بیكه ن.ئاس���ایی و چاالك���ه دوه م: خه ڵك���ی مه ده نیی و سیاسییه كانی دونیای ئیسام زۆر له سیاس���ییه كان به ئه خاقترن، بۆیه ناتوانن درۆ له گه ڵ خۆیان و كۆمه ڵگاشدا بك���ه ن، گوزارش���ت له بۆچون���ی خۆیان ده ك���ه ن و حه قیقه ت���ی خۆیان ئاش���كرا ده كه ن. هاوكات ئه گه ر به زمانی ئاینیش قس���ه بكه ین، ئ���ه وا هاواڵتی ئاس���ایی توان���ای ئ���ه وه ی نییه بیش���ارێته وه كه رێنماییه كانی پێچه وانه ی ده كات شتێك ئیسامه ، به اڵم پادشا و ده سه اڵتداره كان وه ك چۆن هه مو ش���تێكیان بۆ ده لوێت، ئه وه ش���یان بۆ ده لوێت ك���ه بخۆنه وه و زینا بكه ن و پیاویش بكوژن و كه س���یش به ئاشكرا نه یانبینێت )به ته نها بۆ نمونه فیلمێكی دیكۆمێنتاریی ئه مه ریكیی هه یه ئه یس���له مێنێت كه ش���ا عه بدولعه زیزی دامه زرێنه ری شانش���ینی عه ره بس���تانی ئه لكحول���ی ئێس���تا س���عودییه ی

خواردۆته وه )]3[(.به مج���ۆره ده گه ین���ه ئ���ه و بڕوایه ی ، ئه گ���ه ر مورجیئ���ه وه ك كاردانه وه یه ك خه واری���ج و شۆڕش���گێڕیی به رامب���ه ر ش���یعه كان دروس���ت بوبێت، هه ندێكیان مه به س���تیان بوبێت كه فیتنه و ش���ه ڕ و ئاش���وب له مسوڵمانان دوربخه نه وه ، ئه وا هه ندێكیان زیاتر مه به ستیان بوه كه سود به ده سه اڵتی ئه مه ویی بگه یه نن، له الیه ك ش���ه رعیه ت بده نه هه مو ئ���ه و كارانه ی ئه نجامیده ده ن، هه ر له خۆس���ه پێنییه وه به سه ر مسوڵماناندا، تا ده گاته شه رعیت به خش���ین به هه م���و ئ���ه وه ی ئه نجامی ده ده ن، له الیه كی دیكه ش كاریان ئه وه یه خه ڵ���ك س���اردبكه نه وه له هه ڵگه ڕانه وه و هه اڵیس���اندنی ش���ۆڕش دژی ده سه اڵتی

ئه مه وییه كان.له مورجیئه كان به اڵم ئه وه ی هه ن���دێ )كه ئه بو حه نیف���ه ی نیعمان_ خاوه نی مه زهه ب���ی حه نه فی���ه ت( ب���اس ل���ه وه به بڕواهێنان و به ته نه���ا ئیم���ان ده كه ن راگه یاندنیی���ه وه هه یه و مه رج نییه بڕوا و كردار پێكه وه كۆببنه وه ، ئه وا سودی بۆ مسوڵمانی ئاس���ایی هه بوه ، له و روه وه كه رێگریی ده كات له ده سه اڵتی ئاینیی و سیاس���یی ته نگ و چه ڵه مه یان پێبكه ن و ته داخ���ول بك���ه ن ل���ه وه ی ش���ه عائیره دینیی���ه كان جێبه جێ ده ك���ه ن یان نا، وه ك ئه وه ی هه ر كاتێك س���ه له فییه كان ده س���ه اڵتیان هه بوبێت و بۆی���ان لوابێت ئه مه یان كردوه )وه ك ئه وه ی له سه رده می ده س���ه اڵتدارێتیی مته وه كیل و خه لیف���ه وه هابییه كان���دا ئه نجامدراوه ، دواتر ئه مه

رونده كه ینه وه ()]4[(.ده قگ���ه راكان و ب���ه رده وام ب���ه اڵم س���ه له فییه كان و ئیس���تاش وه هابیه كان

ده سه اڵتداردا له خزمه تی مه زهه به كه یان بوه و دژی زۆرینه ی خه ڵك، دژی كرانه وه بون، هه ر بۆیه ش دوای ئه وه ی سه له فیزم ده بێته مه زهه بی ره س���میی ده س���ه اڵتی خه الفه ت، ئیدی هه وڵی سڕینه وه ی هه مو كه الم و زانایانی ئه درێ���ت، جیاوازییه ك روناكبی���ران ته نگی���ان پێهه ڵده چنرێت، ب���ه رده وام بزافی وه رگێ���ڕان نه ك هه ر نابێ���ت و كۆتایی پێدێ���ت، به ڵكو كۆی كتێبه وه رگێڕراوه كانیش ده س���وتێنرێن، ئه م پڕۆس���ه یه ش به كۆده تاكه ی خه لیفه متوه كیل )232-247ك( ده ستپێده كات و له كۆده تاك���ه ی ق���ادری )380-347ك( به چڕی���ی كار له س���ه ر به جێگه یاندن���ی

ده كرێت.

* به شێك له كتێبی )داعش وه ك كوڕی شه رعیی سه له فیزم(.

]1[أحم���د أمیری، الخوارج والمش���ایخhttp://www.aljeeran.net/inp/view.

asp?ID=21856* وش���ه ی )المرجئ���ه ( له )االرجا ء( وه ك دواخس���تن، به مانای وه رگی���راوه ئه وه ی ل���ه م ئایه ته قورئانی���ه دا هاتوه )قالوا ارج���ه وأخره( واته كاتی پێبده و دوایبخه ، هۆكاری ئ���ه وه ش بۆچی ناوی مورجیئه یان لێناون، بۆ ئه وه ده گه ڕێته وه كه ئه وان حوكمیان به سه ر ئه نجامده ری تاوانی گه وره دا نه داوه و هه ڵیانگرتوه بۆ خ���ودا له رۆژی دوایی���دا، ڕایان وایه بڕوا به زمان، راس���اندنیه تی ب���ه دڵ و زانینه ئه نجامدانی مه عس���یه ت و ت���اوان و گوناه زیان به بڕوا ناگه یه نێت، بڕیاردان له سه ر گوناهب���اران به ته نه���ا كاری خودایه و بۆ ئه و ده گه ڕێته وه ، زۆرینه ی مورجیئه كان ڕای���ان وای���ه : بڕوا ن���ه زی���اد ده كات و نه ك���ه م، هه ندێكیش ڕایان وایه كه ناوی هاتوه ، )الرجا ء(ه وه له وشه ی مورجیئه پاداش���ت هیواخواس���تنی ئومێد و واته بۆ گوناهكاران، له مه ش���دا پشتیان به و وته یه ی مورجیئه كان به ستوه كه ده ڵێن:" گوناه و مه عس���یه ت له گ���ه ڵ بونی بڕوادا زی���ان ناگه یه نێ���ت"، لێره وه یه مورجیئه مسوڵمانێك هه ر له به كافردانانی خۆیان ده پاراست، هه رچه ند گوناهی گه وره یشی

ئه نجام دابا.مورجیئ���ه ده ركه وتن���ی مێ���ژوی ده گه ڕێته وه بۆ نیوه ی دوه می س���ه ده ی یه كه می هیجریی ، س���ه ره تا له دیمه شقی پایته ختی ده وڵه تی ئه مه ویی ده ركه وت، هه ندێك له توێژه ران ڕایان وایه له بنه ڕه تدا ئ���ه م گروپه هێ���ز و ده س���ه اڵت و بونی واته به رهه م، هێناویه تییه ئه مه وییه كان هۆكاری بابه تیی له دروستبونیدا به هێزه ، وات���ه چه ندێ���ك فوقه های ئ���ه م گروپه بۆچونه كانی���ان زانس���تییه زیات���ر له وه سیاسییه و بۆ ئه وه ئه م تێزه یان هێناوه ته ئاراوه ، ب���ۆ ئه وه ی ش���ه رعیه ت به كار و بده ن و خراپه كارییه كان���ی خه لیف���ه كان خه ڵك س���اردبكه نه وه له دژایه تیكردنیان ئالبه یت و )به تایبه ت دۆس���تانی عه لی و خه واری���ج(. لێره وه مورجیئ���ه به ته نها ش���ه رعیه تی دینیی نه به خش���ییه بونی ئه مه ویی���ه كان به ڵك���و پشتگیرییش���ی ك���ردون و بیان���وو پاس���اوی ئاینیی بۆ )هه ر هێناوه ته وه ئه مه ویی���ه كان كاری ئه مه ش وایكردوه كه خه واریج و مورجیئه له ملمانێیه كی تونددا بن و یه كه میان دژی ئه وه بوه ئه مه وییه كان ئاین ئیس���تیغال بكه ن بۆ به هێزكردنی ده سه اڵتی خۆیان و ئاینیی���ان ش���ه رعیه تی ده یانویس���ت لێبس���ه ننه وه ب���ۆ ئ���ه وه ی به ئاس���انی له ناویانب���ه رن، دوه می���ان به پێچه وانه وه هاوكاری ئه مه ویی���ه كان بون، هه ر بۆیه زۆر به مه زهه ب���ی مورجیئ���ه ده وترێ���ت مه زهه بی پاشایان و به مه زهه بی خه واریج شۆڕش���گێڕان(، مه زهه ب���ی ده وترێ���ت بێگومان له مه ش���دا زۆر له سه له فییه كان

)وه هابیه كان(ی ئه مڕۆ ده چن.]2[ بۆ زانیاری زیاتر بڕوانه : عبدالرحمن بن محمد بن قاس������م العاصمی النجدی، مجموعه رس������ائل و مس������ائل علما و نجد االعالم من عصر الش������یخ بن عبدالوهاب ال������ی عصرنا ه������ذا(، الدرر الس������نیه فی االجوبه النجدی������ه ، 1312-1392ك،ج10،

سه رباسی : حكم الخروج علی اآلئمه .ئ���ه م س���ه یری له مباره ی���ه وه ]3[بكه : گرنگ���ه دیكۆمێنتاریی���ه فیلم���ه h t t p : / / w w w. y o u t u b e . c o m /

watch?v=5RVC2JhhZLs]4[ بۆ زانیاری زیاتر له سه ر مورجیئه بڕوانه : د. س������فر بن عبدالرحمن الحوالی، ظاه������رة اإلرجا ء فی الفكر اإلس������المی. ونشأة الخالفه هه روه ها: د.محمد عماره ،

األ حزاب اإلسالمیه .

تایبه‌ت )454( سێشه ممه 182014/11/25

مه س���عود ب���ۆ ده نێری���ن "نام���ه -بارزانی س���ه رۆكی هه رێمی كوردس���تان،

وه اڵمناداته وه ".- "داوای بینینی س���ه رۆكی حكومه ت و

جێگره كه ی ده كه ین، هیچ جوابێك نیه ".- "نامه ده نوس���ین بۆ وه زیری دارایی،

وه اڵمێك نیه ".- "نزیك���ه ی س���اڵێكه هی���چ بودجه و هاوكارییه كی���ان پێنه داوی���ن و كه س���یش ئاماده نیه ب���اس له هۆكاره كانی بكات یان

رونكردنه وه یه ك بدات".- "ك���ه س ئاماده نی���ه ، گ���وێ له گریه و

برسێتی مندااڵنی ئۆردوگاكان بگرێت"ئه مه دیوێكی مه س���ه له كه یه ، دیوه كه ی

تریشی ئه وه یه - "هه ركات تیمێكی پێش���مه رگه كانمان ده چن���ه وه رۆژه���ه اڵت، س���ه د ته له فۆن و ده یان نامه و گله ییمان بۆ دێت، كه بۆچی پێشمه رگه مان ناردوه ته وه ئه ودیوو ئێران

نیگه رانبوه ".- "یان بۆچونێك ده رده بڕین په یوه ست به كێشه كانی ناوچه كه ، گله ییمان لێده كرێت

كه بارودۆخه كه له به رچاوناگرین".- "كه فیش���ه كێك ده ته قێن���ن له ودیو، ده ڵێ���ن بارودۆخی هه رێمی كوردس���تان س���نوره كان ئێران ناگ���رن و له به رچ���او

داده خات".- "كه هێزی پێش���مه رگه مان ده نێررێن بۆ به ره كانی شه ڕ له باشور، سوك و ئاسان

ده ڵێن پێویستمان نیه ".به رپرسان و لێپرسراوان و قسه ی ئه وانه رۆژهه اڵت���ه هێزه كان���ی فه رمانده كان���ی كوردستان وزۆربه شی هه رێمی له به رامبه ر

راست و دروسته ".ئه وان پرسیارێكی ساده ده كه ن:

بۆچی PKK و پژاك حساب بۆ ده سه اڵتی ناكه ن و له س���نوره كانی حكومه تی هه رێم خۆیان گومرگیش ده كه ن؟ كه ی ویستیان پێش���مه رگه ده نێرنه وه خاكی باكور یان رۆژهه اڵت و شه ڕیش ده كه ن و نه توركیاو نه ئێران سنور داده خه ن؟ كاتێكیش گرفته كه په ره ده س���ێنێت، هه ر خودی حكومه تی هه رێم دێت و ناوبژیوانی���ی ده كات و وه فد ده نێرێ���ت و هه ر خۆیش���ی ده بێته الیه نی س���ێهه م بۆ رێككه وتنی پژاك و ئێران، یان PKK و توركی���ا، وه ك ئ���ه وه ی له رابردو

رویدا بۆ پژاكیان كرد.ئاخ���ر جیاوازییه ك���ه ئه وه ی���ه ، پژاك، حكومه تی هه رێ���م رازی بێت یان ناڕازی، كارو فه عالیات و چاالكیی خۆیان ده كه ن و گوێ به حكومه تی هه رێم ناده ن له خراپترین حاڵه تدا، به اڵم كاتێك كۆمه ڵه و دیموكرات تیمێك بنێرنه وه ، ده بێته رۆژی حه ش���رو بابه ته كه زیاد له پێویست گه وره ده كرێت و فشاریان ده خرێته س���ه رو پێشمه رگه یان

ده گیرێت.ئایا هۆكاری مامه ڵه ی ئه و دو جیاوازیه ی

حكومه تی هه رێم له چیدایه ؟دیموك���رات كۆمه ڵ���ه و له وه دای���ه به ئیحترامه وه هه ڵس���وكه وت ده كه ن و رێز ده گرن و هه رێ���م حكومه تی له س���یاده ی نایانه وێت ده رده سه ریی بۆ ئه م حكومه ته

ساوایه دروست بكه ن؟ئاخر به وحاڵه وه ئیتر حكومه تی هه رێم ده بێت بزانێت كۆمه ڵه و دیموكراتیش هه ر )23( س���اڵ ده توانن ئۆق���ره بگرن و دان به خۆیاندا بگرن و چاالكیی پێش���مه رگانه نه ك���ه ن به خات���ری هه رێم وله به رامب���ه ردا لێره وه ش ساڵێك هاوكارییه كانیان ببڕرێت و

وه اڵمی نامه ره سمیه كانیان نه درێته وه .س���ه ركردایه تی حكومه تی هه رێم، ئه وه ب���اش ده زانن ك���ه كۆمه ڵ���ه و دیموكرات هه ش���تاكان حه فت���اكان و له ده ی���ه ی شۆڕش���ی خزمه تی چه نده چییانكردوه و باش���ورو خه ڵك���ی باش���وریان ك���ردوه و ته نانه ت قوربانیی زۆریشیان داوه ، كه چی جاروبار گوێمان له بۆڵه ی ئه ماوال ده بێت كه ئه م هێزانه ناتوانن هیچ بكه ن یان هه ر خه ریكی ئینسیحاب و ئینشیقاقن، كه ئه م قس���انه هێنده ناسیاسیی و كورتبینانه ن، روداوه كان و داهات���وی خوێندن���ه وه ی له به رچ���او مێ���ژوی دوباره بون���ه وه ی

نه گرتوه .به رپرس���ی یه كێك ل���ه و حزبانه وتی: "هه س���ت به ش���ه رمه زاریی ده كه م، كه وا مامه ڵه م���ان له گه ڵ ده ك���ه ن و ئه رزش بۆ

تێكۆشانی رۆژهه اڵت و هێزه كانی خه بات و دانانێن".

هه م���و ئ���ه و روداوان���ه ، هه م���و ئ���ه و حیكایه تان���ه وایانك���رد ئیت���ر كۆمه ڵه و دیموكرات، گه یش���تونه ته بارودۆخێك كه

ناتوانن هه ر له ئۆردوگاكان دابنیشن.گه یش���تونه ته ئه وه ی ك���ه وه اڵمی ئه و پرس���یاره بده نه وه ، بۆچی كوڕان و كچانی رۆژهه اڵت له سنه ، مهاباد، بۆكان، سه قز، بانه و مه ریوانه وه دێن و ده بنه پێشمه رگه و گه ریای پژاك یان كۆدارو PKK و ئاماده ن بچن���ه كۆبان���ی، ئاخر وه اڵمه ك���ه ی رونه كوڕان و كچان���ی رۆژهه اڵت نایانه وێت هه ر به بێده نگیی دابنیشن و ره نگه ئه و كارانه یان

توڕه بونێك بێت له كۆمه ڵه و دیموكرات.ب���ه م دواییان���ه حزب���ی دیموكرات���ی كوردس���تان كه چه ند تیمی پێشمه رگه ی توش���ی به دیوێكدا رۆژه���ه اڵت، نارده وه گله ی و ناڕه زایه تی حكومه تی هه رێم بوه و له والوه له گه ڵ پێشوازیی گه رمی خه ڵكی

رۆژهه اڵتی كوردستان به ره وڕو بوه وه .ب���ه وه دركی���ان تری���ش هێزه كان���ی ش���ێوازی فۆرم و ده یانه وێ���ت ك���ردوه و خه باتی سیاس���یی و چه كدارییان بگۆڕن و رۆژه���ه اڵت، له خه ڵك���ی نزیكترببن���ه وه ئه گه رچی ئه مه مانای ئه وه نیه حكومه تی هه رێم رێگا به خۆی بدات بڵێت "یان ئێره

یان ئه وێ".ساڵێكیش���ه ب���ون و لێره ش چونك���ه هی���چ هاوكاریی���ه ك نه كراون و دڵنیاش���م ئه گه ر فش���اریان بخرێته سه ر، ئیتر هه رێم جێده هێڵ���ن و مل���ی رێگه ی چاره نوس���ی خۆیان ده گرن، چونكه حاڵ و بارودۆخیان گه یشتوه ته راده یه ك لێره هیچیان نه ماوه ئاماده گییان بۆی���ه ب���ده ن، له ده س���تی نیه چیت���ر ئه و س���وكایه تییه قبوڵبكه ن ك���ه وه اڵم���ی نام���ه و داواكارییه كانی���ان

نه درێته وه .بۆیه واباشه حكومه تی هه رێم له نزیكه وه دابنیش���ێت له گه ڵیان تا نه گه یش���تونه ته ئه وه ی س���ه بری ئه یوبی���ان كۆتایی بێت و قیروس���یا له هه م���و ش���ت بكه ن.چونكه نیگه رانیی وتوڕه بون���ی به رهه قی كۆمه ڵه و ته قینه وه ، ئاستی گه یشتوه ته دیموكرات كه ره نگه به دڵی هیچ الیه نێكی حكومه تی

هه رێم نه بێت و له ده ست ده ربچێت.چونك���ه ئیتر ن���ه خه ڵك���ی رۆژهه اڵت زیات���ر له چاوه ڕوانی���ی گ���ۆدۆدا ده ب���ن و نه هێزه كان���ی رۆژهه اڵتیش ل���ه وه زیاتر له چاوه ڕوانی���ی حكومه تی هه رێمدا ده بن، ئاخ���ۆ موچه یان پێ���ده ده ن، یان وه اڵمی

نامه و داواكارییه كانیان ده ده نه وه .نه توانن دیموك���رات كۆمه ڵ���ه و ره نگه وه ك���و PYD بكه ن، به اڵم ئ���ه وه ش نیه ك���ه نه توانن غیره ت بده ن���ه به ر خۆیان و داستانی هه ش���تاكان ده یه ی هاوشێوه ی

گه وره بخوڵقێنن.دڵنیام ده توانن ش���ت بك���ه ن كه دواتر هه مو ش���ت له ده س���ت حكومه تی هه رێم ده رده چێت، بۆیه واباشه حكومه ت ئێستا به ش���وێن ئه و روداوو قه یرانانه وه بێت، تا له سه بری ماڵئاواییكردن نه گه یش���توه ته ئه یوبی���ان، ببێت���ه دوایی���ن رێگه چاره ی ئه ڵته رناتیڤی ئه م دو هێزه شۆڕشگێڕه ی

رۆژهه اڵت )دیموكرات و كۆمه ڵه (.

كۆتایی سه بری ئه یوبی كۆمه ڵه و دیموكرات!

ئه نوه ر حسێن )بازگر(

پژاك، حكومه تی هه رێم رازی بێت یان ناڕازی، كارو

فه عالیات و چاالكیی خۆیان ده كه ن به اڵم

كاتێك كۆمه ڵه و دیموكرات تیمێك بنێرنه وه ، ده بێته

رۆژی حه شرو بابه ته كه زیاد

له پێویست گه وره ده كرێت

مورجیئه كان وه ك چۆن خه لیفه كانیان

كافر نه ده كرد هاوكات بێویژدانیش

نه بون به رامبه ر خه ڵكی ره شۆك و

ئه وانیشیان كافر نه ده كرد به اڵم وه هابیه سه له فییه كانی

ئه مڕۆ بۆ كافركردنی خه ڵكی ئاسایی

زۆر ئازان، به چه پ و راستدا ئه م و ئه و

كافر ده كه ن

كافركردن وه‌ك‌خاڵی‌‌هاوبه‌ش‌و‌جیاكه‌ره‌وه‌ی‌‌خه‌واریج‌و‌مورجیئه‌‌و‌سه‌له‌فیزم*

موحسین ئه دیب

(454( سێشه ممه 2014/11/25 19تایبه‌ت

ونبون * ناس����نامه یه کی ژوری بازرگانی س����لێمانی ونبوه به ناوی )عثمان حه مه صالح

محمود( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ناس����نامه یه کی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )عبدالله رفیق محمد(

هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ئیجازه یه ك����ی غورفه تیجاره ونبوه به ن����اوی )ئاوات عاصی باپیر( هه ركه س

دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ناس����نامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )ڕاژان ماكوان اكره م(

هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ناس����نامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )عبدالله احمد محمد

ڕشید( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ناس����نامه یه كی ژوری بازرگانی س����لێمانی ونبوه به ناوی )ساالر حه مه صالح

محمد( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه . * ناس����نامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )محسن محمود حه مه

امین( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ناس����نامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )نوزان جعفر مصطفی(

هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه . * پێناسێكی یه كێتی هاورده كاران و ناردنكارانی هه رێمی كوردستان ونبوه به ناوی

(نوزان جعفر مصطفی ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* پێناس����یكی س����ه ندیكای ته كنیككارانی ئه ندازه یی كوردستان ونبوه به ناوی (ئیسماعیل طاهر قادر ( ژماره ی پێناس )6569(یه، تكایه هه ركه س دۆزییه وه

په یوه ندی بكات به ژماره مۆبایلی : 07501036609

پڕۆژه‌ی‌‌په‌یمانی‌‌كۆنگره‌ی‌‌نه‌ته‌وه‌یی‌‌ساڵی‌‌1998...‌پاشماوه‌له په ره گرافێكی دیكه ی ئه و به نده دا هاتوه ، گه لی كوردستان پێكهاتوه له : )كورد، ئاشوریی - سریانی و

توركمان و ئه رمه ن و عه ره ب و ئه وانی تر كه هه بونێكی مێژوییان هه بوه له كوردستان و به ئه نجام خۆیان به كوردستانیی زانیوه (. له به ندی

سێهه مدا پرۆژه كه باس له یه كسانیی خه ڵكی كوردستان ده كات، به ژن و پیاوه وه ، له گه ڵ قبوڵنه كردنی هیچ جۆره جیاوازییه ك له نێوانیان له به ر ڕه گه ز، زمان، باوه ڕو توانای ئابوریی.

هه م���ان ئ���ه و به نده زمان���ی كوردیی به زمانی فه رمیی )ڕه سمیی ( له كوردستان ده زانێت، به اڵم له په ره گرافی س���ێهه مدا باس���ی ماف���ه تایبه تمه ندیه كانی ئه وانه ده كات ك���ورد نین و به ش���ێكن له گه لی كوردس���تان و ده ڵێت: )مافی پاراستنی تایبه تمه ندی���ی خۆی���ان هه ی���ه ، له گه ڵ گه ش���ه پێدانی كولتورو زم���ان و زاراوه ی خۆیان و دروستكردنی ڕێكخراوو ده زگای تایبه ت���ی ب���ۆ پێشخس���تنی كه له پوری

خۆیان(.به ندی چ���واره م، كه گرنگترین به ندی بڕیاردانی له ماف���ی ب���اس پرۆژه كه یه ، )گه لی ده ڵێ���ت: ده كات و چاره ن���وس كوردس���تان وه كو هه مو گه النی دونیا، خ���اوه ن ماف���ی بڕیاردانی چاره نوس���ی

خۆیه تی (.باس���ی پرۆژه كه دوهه می له به ش���ی پرنس���یپ و ئامانجه گشتیه كانی كۆنگره ده كات و ده ڵێ ، جاڕنامه ی جیهانیی مافی مرۆڤ به بنه مایه كی س���ه ره كیی ده زانێ ب���ۆ كاره كانی و مه به س���تی س���ه ره كیی له پابه ندبونی به و په یمانه نێوده وڵه تییه ئه وه یه بیسه لمێنێ ، كوردیش وه كو هه مو

نه ته وه كانی دیكه ، پابه نده به هه مو ئه و نێونه ته وه یی كۆمه ڵگای پرنس���یپانه ی

قبوڵیانكردون.له ب���ه ر ئ���ه وه ی گه له كه م���ان زۆرجار توش���ی شكس���تی گه وره بوه له ئاكامی گش���تیه كانی به رژه وه ندی���ه ئ���ه وه ی له پ���اش به رژه وه ندیی پارچه كان و پارته سیاس���یه كانی كوردس���تان و ڕێكخراوه و كه سه كان هاتوه ، بۆیه )نابێ له به ر هه ر هۆیه ك بێت، پشتگیریی ، یان هاوكاریی ده وڵه تێكی داگیركه ری كوردستان، یان ده وڵه تێكی تر بكرێت دژی به رژه وه ندیی نه ته وه یی كورد(. هه روه ها كۆنگره هه مو بزوتنه وه ی دژی هاوكاریی���ه ك ج���ۆره ئازادیخ���وازی نه ته وه یی له گه ڵ واڵتێكی به خیان���ه ت كوردس���تان داگیرك���ه ری ده زانێ و ش���ه ڕی نێوان پارت و ڕێكخراوه ده كات و تاوانب���ار كوردس���تانیه كان

ڕه تیده كاته وه .به ن���دی دیك���ه ی له په ره گرافێك���ی پێنجه م���دا هاتوه : )كۆنگ���ره دان نانێ به و ڕێككه وتننامانه ی كوردس���تانی پێ دابه ش���كراوه ، یان ماف���ی گه النی تێكڕا پ���ێ پێش���ێلكراوه (. ڕێككه وتننام���ه ی لۆزانی س���اڵی 1923 زه قترین نمونه یه ، كه هی���چ الیه نێكی كوردیی به ش���داریی

له ئاماده كردنی نه كردوه .

به ندی شه شه می په یڕه وه كه باس له ئامانجه كانی كۆنگره ده كات،

به تایبه تی :1- تێكۆشان بۆ به هێزكردنی هاوكاریی و هاوخه باتیی له س���ه ر بناغ���ه ی یه كێتیی نه ته وه یی و به رژه وه ندیه س���ه ره كیه كانی

گه لی كوردستان.2- كۆكردن���ه وه ی پ���ارت و ڕێكخراوو

كوردستان نیشتیمانیه كانی كه سایه تیه له چوارچێوه ی ئه م ده زگایه .

3- نه هێشتنی هیچ جۆره شێوه یه كی ناكۆكیی و دژایه تی له نێوان پارت و گروپه

سیاسیه كانی كوردستان و الیه نگرانیان.له باره ی ڕۆڵی كۆنگره بۆ چاره سه ركردنی له گه ڵ گه له كه مان ناكۆكیه كانی كێشه و واڵتانی دراوس���ێی كوردستان، كۆنگره هه وڵی چاره س���ه ركردنی ئه و كێش���انه به ش���ێوه یه كی ئاش���تییانه ده دات. له م ڕوه وه ، كۆنگ���ره به كارهێنان���ی هێ���زو توندوتیژیی به ڕاس���ت نازانێ���ت، ته نیا نه ته وه یی ناس���نامه ی كه له حاڵه تێكدا هێزه بێ���ت. له مه ترس���یدا گه له كه مان كوردی���ه كان ل���ه م حاڵه ت���ه دا ئه گ���ه ر په نابه رنه به ر ش���ه ڕی پێشمه رگایه تی ، ئ���ه وه ب���ۆ داكۆكیكردنه له ناس���نامه ی نه ته وه یی خۆی���ان، كه مافێكی ڕه وایه ، چونكه ماف���ی داكۆكیكردن له خۆ هه مو نێونه ته وه یی و ئاس���مانیی و قانونه كانی نه ته وه ی���ی به كارێكی ش���ه رعیی ڕه وای ده زانن. كۆنگره پش���تگیریی له خه باتی له هه م���و نه ته وه ی���ی ڕزگاریخ���وازی ده كات و كوردس���تان پارچه كان���ی پێشكه ش���كردنی هه م���و یارمه تیه ك���ی چاره س���ه رییه كی له پێن���او پێویس���ت سیاس���یی، به ئه ركی س���ه ره كیی خۆی

ده زانێ .له سه ر ئاستی په یوه ندیی نێونه ته وه یی ، یه كێ له ئه ركه سه ره كیه كانی )كۆنگره ( كاركردنه بۆ به ده ستخس���تن و پاراستنی مافه كانی گه لی كوردستان و كۆنگره كار ده كات بۆ به هێزكردنی گیانی دۆستایه تیی له گه ڵ هه مو گه النی جیهان، به تایبه تی له گه ڵ گه النی دراوسێی كوردستان، وه كو عه ره ب و فارس و تورك. هه روه ها كۆنگره

هه وڵی دابینكردنی ئاش���تیی له ناوچه ی دژی ده دات و ناوه راس���ت ڕۆژهه اڵت���ی ڕه گه زپه رس���تیی و بیروباوه رێكی هه مو

توندڕه وییه له ژێر هه ر ناوێكدا بێت.به شی سێهه می پرۆژه كه ته رخانكراوه ب���ۆ ئۆرگانه كان���ی كۆنگ���ره و )جڤاتی دامه زرێن���ه ر(ی كۆنگ���ره به به رزتری���ن ئۆرگان���ی كۆنگ���ره ده زانێ ، ك���ه ده بێ )په یمان���ی كۆنگ���ره ( په س���ند بكات، ئ���ه وه ، پ���اش دوهه م���ی هه ن���گاوی هه ڵبژاردن���ی )جڤات���ی گش���تی (یه كه پێش���نیازكراوه ژماره یان )150( ئه ندام بن، نیوه ی���ان نوێنه ری پ���ارت و گروپه سیاس���یه كانی كوردستان بن، نیوه كه ی دی نوێنه ران���ی ڕێكخراوانی كۆمه ڵگه ی مه ده نیی ب���ن، به تایبه ت���ی ڕێكخراوانی كۆمه اڵیه تیی و كولتوریی و ڕۆش���نبیریی و )جڤاتی نیش���تیمانیه كان. كه سایه تیه دامه زرێنه ر( شێوه ی به شداریكردنی ئه و الیه نان���ه دیاری ده كات، به و ش���ێوه ی

له په یمانی كۆنگره دا ڕونكراوه ته وه .)جڤات���ی گش���تیی (، وه كو پێش���تر ئاماژه ی بۆ ك���راوه ، به رزترین ئۆرگانی كۆنگره ده بێ ، كه س���اڵی جارێك ده بێ كۆببێت���ه وه . له حاڵه ت���ی نائاس���اییدا، ده توانێ له جارێك زیاتر كۆببێته وه ، به و

شێوه ی له پرۆژه كه دا دیاریكراوه .

به شی چواره می پرۆژه كه باس له ده زگاكانی كۆنگره ده كات، كه بریتی

ده بن له :

1- جڤاتی گش���تیی ، كه ده سته یه كی سه ركردایه تیی بۆ خۆی هه ڵده بژێرێ.

2- س���كرتاریه تی گشتیی ، كه جڤاتی گشتیی ئه ندامانی هه ڵده بژێرێ.

3- ده سته ی ڕاوێژكاریی .4- ده س���ته ی قانون���ی ب���ااڵ، ك���ه ئه ندامانی له الیه ن )جڤاتی گشتیی (ه وه

هه ڵده بژێررێن.جڤاتی گشتیی : ئه م ده زگایه ئۆرگانی هه ره ب���ااڵی كۆنگره ی���ه ، ئه ندامانی بۆ ماوه ی دو س���اڵ هه ڵده بژێررێن، پاشان به گوێ���ره ی )بڕیاری هه ڵب���ژاردن(، كه )جڤاتی گش���تیی ( به ئاماده بونی زیاتر له نیوه ی ئه ندامانی ده به سترێ. سه ره تا ده بێ سه رۆك و دو جێگرو چوار كۆنوسه ر ده زگایه ئه م ده سه اڵته كانی هه ڵبژێرێ.

ئه مانه ن:1- هه ڵبژاردنی سكرتاریه تی گشتیی ،

كه ده زگای به ڕێوه بردنی كۆنگره یه .2- په س���ه ندكردن یان ڕه تكردنه وه ی س���كرتاریه تی له الیه ن پڕۆژان���ه ی ئه و گشتیی ، یان له الیه ن ئه ندامانی جڤاته وه

ده خرێنه به ر ده ستی .3- ده ستكاریكردنی په یمانی كۆنگره ، به اڵم به ده نگی 3/2ی ئه ندامانی جڤاتی

گشتیی .ئه م ده زگایه ڕۆڵی په رله مان ده گێڕێ ب���ۆ له ن���او كۆنگ���ره دا، ده س���ته یه ك سه رۆكایه تی هه ڵده بژێرێ. ئه م ده سته یه ده توانێ كۆمسیۆنی تایبه ت له ئه ندامانی جڤاتی گشتی پێكبێنێت بۆ هه ر كارێك به پێویس���تی بزان���ێ. جڤاتی گش���تیی سه رۆكی نابێ ، به ڵكو سكرتێری گشتیی ده بێ و پێشنیازی ئه وه ش كرا ناوه كه ی بگۆڕن و بیكه ن به )س���ه رۆكی كۆنسه ی كۆنگ���ره (، ب���ه اڵم دژی ئ���ه و بۆچونه ب���وم، چونكه جگه له وه ی به پێچه وانه ی پرنس���یپی جیاكردنه وه ی ده سه اڵته كانی بڕی���اردان و به ڕێوه بردن���ه ، ده بێته هۆی كۆكردنه وه ی هه مو ده سه اڵته كان له یه ك

ده زگاداو له ئاكامدا له ده ستی یه ك كه س كۆده بنه وه ، ئه وه ش به هیچ ش���ێوه یه ك دیموكراس���یدا بنه ماكان���ی له گ���ه ڵ

ناگونجێ.به نده كان���ی چوارده مین تا نۆزده مین ته رخانكراون بۆ ده زگای )سكرتاریه تی گش���تیی (، كه پاش )جڤاتی گشتیی (، به رزتری���ن ئۆرگان���ی كۆنگره ی���ه . ئه م ده زگایه پێكدێت له س���كرتێری گشتیی و سه رۆكه كانی هه مو كۆمسیۆنه كان و هه شت ئه ندامی جڤاتی گش���تیی و بۆ ماوه ی دو ساڵ هه ڵده بژێررێن. سكرتاریه تی گشتیی ، ده زگای به ڕێوه بردن���ه له ن���او كۆنگره و ده بێ دو مانگ جارێك له باری ئاساییدا كۆببێت���ه وه ، به اڵم له باری نائاس���اییدا، ده كرێ له سه ر داوای سكرتێری گشتیی ، یان س���ێیه كی ئه ندامانی س���كرتاریه ت، كۆنگره و كۆببێته وه . سكرتێری گشتیی ئه ندامانی دیكه ی سكرتاریه تی گشتیی ، له الیه ن جڤاتی گشتییه وه بۆ ماوه ی دو ساڵ هه ڵده بژێررێن و نوێنه رایه تی كۆنگره ده ك���ه ن و به رپرس���یار ده ب���ن به رامبه ر به جڤاتی گشتی ، كه ده توانێ متمانه یان لێوه ربگرێته وه ، له سه ر داوای پێنجیه كی ئه ندامان���ی . به ن���دی هه ژده می���ن باس له كۆمس���یۆنه كانی سكرتاریه تی گشتیی ده كات، كه سه رۆك و ئه ندامانی له الیه ن )جڤاتی گشتیی (ه وه بۆ ماوه ی دو ساڵ هه ڵده بژێررێن. سه رۆكی ئه و كۆمسیۆنانه ده بنه ئه ندامانی )سكرتاریه تی گشتیی (. ئه م كۆمس���یۆنانه ده ب���ێ هه ر دو مانگ جارێك كۆببنه وه ، به اڵم ده كرێ له باری نائاس���اییدا كۆبونه وه ی دیكه ش بكه ن. ئه مه یه زۆر به كورتیی ناوه رۆكی په یمانی كۆنگره كه و پێڕه وی ناوخۆی ئه و ده زگا

نه ته وه ییه .

غافڵك���ردن و به لۆژیك���ی مامه ڵه ك���ردن بۆس���ه دانان���ه وه ی فكریی و سیاس���ییش، گوت���اری عه لمانیی تون���دڕه و، به دیوه كه ی دیدا ده خاته س���ه ر كه ڵكه ڵه ی نكوڵیكردن توندڕه ویی و، نێوان په یوه ندیی له سروشتی واقی���ع و، كۆمه ڵگا و، مۆدێرن���ه ! به حوكمی ئ���ه وه ی هه م���و گه ڕانه وه یه ك ب���ۆ واقیع، وه ك ئامرازێك���ی مه نهه جیی بۆ لێكدانه وه و ئیس���امیی و له توندڕه وی���ی تێگه یش���تن ده ستنیشانكردنی ره گ و ریشه كانی ، سه ری له هه ن���دێ به ره نجامه وه ده رده چێت كه ئه م گوت���اره نایه وێت نه بیگاتێ و، نه دانیش���ی پێ���دا بنێت چونك���ه دانن���ان به )واقیع(دا، وه ك هۆكارێك���ی گرنگ���ی توندڕه وی���ی سه رشانی لێپرس���راوێتی باری ئیسامیی ، ئیس���امییه كان سوك ئیس���ام و )ده ق( و ده كات و، النیكه م لێپرسراوێتییه كه ی له گه ڵدا داب���ه ش ده كات. كه ئه وه ش بۆ ئه و قابیلی قبوڵكردن نیه . ئه مه جگه له وه ی كه گه ڕان به دوای ریش���ه كانی توندڕه وی���ی له واقیعدا، وات���ه له سیاس���ه ت و ئابوری���ی و بونی���اده كۆمه اڵیه تییه كان���دا، به ج���ۆرێ له جۆره كان مۆدێرن���ه له خۆی���ان و رو لێپرس���راوێتیی ده كات، له و روانگه وه كه بۆ )150( س���اڵ ده چێ���ت، مۆدێرنه به ش���دارێكی كاریگه ری ئ���ه م واقیع���ه و، عه لمانیه تی پێكهێنان���ی ب���ۆ خۆرهه اڵتی���ش به ئایدیۆلۆژییك���راوی زی���اد له ده ی���ان س���اڵ له چه نده ه���ا واڵتی ناوچه كه دا فه رمانڕه وا ب���وه و، قه ڵه مڕه ویی ده سه اڵته كانیش���ی له وێنه ی سوریا و عێراق، بۆت���ه مه یدان���ی س���ه رهه ڵدان و به هێزبونی

توندڕه ویی ئاینیی .ده مانه وێت به م قس���انه بڵێین كه ئه گه ر توندڕه وی���ی عه لمانیی له رویه كه وه له خه می

سڕینه وه ی مه وداكاندا بێت، ئه وا له رویه كی تره وه ، هه وڵێكه بۆ نكوڵیكردن و پچڕاندنی هۆكار و پێش���ه كی روداوه كان و، په یوه ندیی به مۆدێرنه یه ك���ی ئاینی���ی توندڕه وی���ی تێكش���كاو و، به دینه هاتن���ی مژده كان���ی و، شكستی پرۆژه ی ئه و ده وڵه ته ش كه به ناوی ئه وه و، له س���ه ر بناغه ی ئ���ه و دامه زرێنرا. له كاتێكدا هه مو لێكۆڵینه وه یه كی زانستیی و، فكرێكی جدیی ناتوانێت، توندڕه ویی ئاینیی ده رهاویش���ته ی واقیع���ی س���ه رده م وه ك نوێ و دیارده یه كی مۆدێرنه س���ه یر نه كات و، نه یبینێ و، ئ���ه م توندڕه وییه ش له جه وهه ری ئیسام جیانه كاته وه و، پۆلێنكارییش له نێوان ئیسامیی توندڕه و و میانه ڕه ودا نه كات، كه شتێكه له واقیعدا نه ك له ناو كتێبدا هه ستی

پێ ده كرێت . به ڵكو هه روه ك وتمان ش���ه ڕی )داعش(ئیس���امی له گ���ه ڵ یه ك���ه م به پل���ه ی میانه ڕه ودای���ه و، ئیس���امی میانه ڕه وی���ش به ك���رده وه و به ش���ێوازی جۆراوجۆر نه ك هه ر ئیدانه ی ره فت���ار و مۆدیله كه ی ده كات، به ڵك���و به كرده وه له مه یداندا له س���ه نگه ری دژایه تیكردنیدا له شه ڕدایه ، ره خنه گرتنیشمان له ره خنه ی ئیس���امیی له و روه وه نیه ، كه جۆرێك له سۆز و تێگه یشتنی بۆ مۆدیله كه ی داعش هه بێت، به ڵك���و بۆ ئه وه یه ، كه ئه م تایپه له میانه ڕه ویی خۆیشی ببێت به بابه تی به ش���دارییه كی خۆیش���ی ره خنه لێگرتن و، جدیی ئ���ه م كاره ب���كات، له پێناو مۆدیل و ناوه رۆكێكی تری ، میانه ڕه ویی )به تایبه تیش له روه سیاس���ییه كه وه ( كه ئه م ئاس���ته ی ئێس���تای تێپه ڕێنێت. له روانگ���ه ی ئه وه ی له س���ه ره وه ئاماژه مانپێكرد ده گه ینه ئه وه ی كه توندڕه وی���ی عه لمانی���ی ناتوانێت هیچ

خزمه تێكی ش���ایانی باسمان بۆ تێگه یشتن له توندڕه ویی ئاینی���ی و ده ركه وته و هۆكار و، ره گه مێژوییه كان���ی و، په یوه ندیی به واقیع و ملمانێ سیاس���یه كان و، تایپێك له مۆدێرنه ب���كات. چونك���ه توان���ای خوێندنه وه یه كی كۆمه ڵناس���یی و، له روانگ���ه ی ، زانس���تیی ده رونناس���یی، سیاسه تناسیی و، ئاینناسیی به پێچه وان���ه ی نیی���ه . دیارده ك���ه ب���ۆ عه لمانیه تی عه قاڵنی���ی و رێزگر له النیكه می بیركردنه وه ی مه نهه جیی و جدییه تی فكر و، سه ره تاكانی كاركردنی زانستیی ، كه توانای پۆلێنكردنی هه یه و، كۆمه ڵناسیی و چه ندین زانس���تی تر ب���ۆ خوێندنه وه ی پاش���خان و ره فت���اری تون���دڕه وه كان به كارده هێن���ن و، له مه ترس���یه كانی یه كس���انكردنی ئیسام و

توندڕه ویی ئیسامییش تێده گات.تون���دڕه وه وه ، عه لمانیه تی له روانگ���ه ی توندڕه ویی ئاینیی ، هه ر له بنه ڕه ته وه بابه تێ نیه ، بۆ تێگه یش���تن، به ڵكو كه ره س���ه یه كه ب���ۆ پڕوپاگه ن���ده و، ئامرازێكه ب���ۆ تۆمه ت ملمان���ێ به ڕێوه بردن���ی به خش���ینه وه و، ئایدیۆلۆژیه كان و، به بێس���ود نیشاندانی هه ر هه وڵێكی زانستیی بۆ تێگه یشتن له دیارده ی توندڕه ویی ئاینیی وه ك ده ركه وته ی واقیع و مۆدیرنه و، سه یركردنی جۆری ته وزیفكردنی ده ق���ی ئاینیی���ش له هه م���ان روانگ���ه وه . س���ه ره كیی خه می عه لمانیی توندڕه وی���ی پشتڕاس���تكردنه وه ی گریمانه كه ی خۆیه تی ، ك���ه ئه وی���ش به س���تنه وه ی توندڕه وی���ی ئیس���امییه به جه وهه ری نه گۆڕی ئیس���ام خۆیه وه . كه به رگه ی بچوكترین مش���تومڕی فكری���ی و، به پێوه رگرتن���ی واقیع ناگرێت و، به پرس���یارێكی له ب���ه رده م وه اڵمدان���ه وه س���اده ی وه كو ئه وه ی كه ئه گه ر مه سه له كه

به و جۆره یه و په یوه س���ت نیه به واقیعه وه ، ئه دی بۆچی ل���ه م كۆمه ڵگایه دا ده بینرێت و له وی دی���دا نابینرێت، یاخ���ود له م قۆناغ و س���اته مێژویی���ه دا بونی نیی���ه و، له قۆناغ و س���اته مێژوییه كی دیدا بونی هه یه ؟ یاخود چۆن دژایه تی زۆرینه ی موس���ڵمانان بۆ ئه م فكره و ئاراس���ته كانی تێبگه ین و، چۆن له وه تێبگه ین، كه ه���ه ركات ئه م هێزه رو بكاته ش���وێنێ و په الماری بدات پێش گه یش���تنی له شكره كه ی ئه وان موسڵمانانی ئه و شوێنه ، سه ری خۆیان هه ڵده گرت و، ده خوازن گیان و ماڵ و ناموس���یان بێوه ی بێت و، واز له ماڵ و حاڵ و به رژه وه ندییه كانیان دێنن و، ئاماده شن ناموسڵمانێكیش له یارمه تی هه ر پێشوازیی بكه ن، بۆ رزگاربون له م په تا كوش���نده یه ؟ توندڕه ویی عه لمانیی پێویستی به وه یه چۆن ئێم���ه وه ك خۆی له م دی���ارده تێنه گه ین، بۆ ئه وه ی گریمانه كه ی ئ���ه و نوێنه رایه تی تاك���ه تێگه یش���تنی راس���ت و، هه قی ره ها بكات و، ببێته پێوه ری راستیی و ناڕاستیی و، دیاریكردنی دۆس���ت و ئه خاقیی و، داوه ری دوژم���ن و، ئیداره كردنی ش���ه ڕه كان! به الی ئه وه وه ، ئێمه شتێكمان نیه بۆ تێگه یشتن. به ڵك���و بابه تێكم���ان هه یه بۆ هه ڵوێس���ت له باره وه وه رگرتن. وه ك ئه وه ی پرس���ه كه به ڵگه نه ویس���ت بێت و، توندڕه وییش س���ه ر به دنیای ماتماتیك و فیزیا بێت، نه ك واقیعی

سیاسیی و، ئابوریی و، كۆمه اڵیه تیی ! به اڵم داخۆ كێش���ه ی ئه م گوت���اره به وه كۆتای���ی دێ���ت كه ن���ه ك ه���ه ر ناتوانێت، تێگه یشتنێكی راست و دروستمان ده رباره ی دی���ارده ی توندڕه وی���ی ئاینی���ی و )داعش( پێش���كه ش بكات و، ته نانه ت ل���ه م روه وه ، چه واش���ه كارییش ب���كات ؟ به دڵنیایی���ه وه

نه خێ���ر. به ڵك���و كێش���ه ی گه وره تری ئه م گوت���اره له وه دای���ه كه خ���ۆی بزانێت یان نه زانێ���ت، ده چێت���ه خزم���ه ت توندڕه ویی ئیس���امییه وه . به ڵكو ده بێت���ه ده رفه تێكی ده گم���ه ن ب���ۆ ئه ندامگیری���ی )ته جنید(و، سازدان و، پاس���اودانی گوتاره كه ی و، زیاتر گه شاندنه وه ی پشكۆی ئیسامی جه نگاوه ر. توندڕه وی���ی عه لمانی���ی ته نه���ا له رواڵه تدا دژایه تی توندڕه ویی ئاینی���ی ده كات، ده نا زه مین���ه و هه لومه رج���ی له راس���ته قینه دا، به رده وامیی گه وره ب���ون و، گه ش���ه كردن و، پێده به خشێت. چونكه به تێگه یشتنه سه یرو ناوه ڕۆكی بۆ نامه نهه جییه كه ی س���ه مه ره و ئیس���ام و، ناس���نامه و ئه ركی موس���ڵمان، رۆح���ی به نوێن���ه ری ده كات توندڕه وی���ی ئیس���ام و، خاوه ن تاكه تێگه یشتنی راست و دروس���ت له ئایین و، ئه و مۆدێل���ه ی ئه ركی ئاینیی هه ر موسڵمانێكه شوێنی بكه وێت و، چاوی لێبكات و، به رگریی لێبكات؟ هه روه ها به رگریكارێك���ی موجاهی���د و ئاوه ڵن���اوی موس���ڵمانان ئیس���ام و راس���ته قینه ی له رێ���ی ده به خش���ێت؟! به تون���دڕه وه كان هێرش���كردنه سه ر ئیس���ام و كۆی ته وژمی ئیس���امیی و ته نانه ت ناوه نده ئیس���امییه میللیه ته قلیدیه كه شه وه ، پاساوێكی به هێز و ره وایه تییه ك���ی ق���وڵ به توندڕه ویی ئاینیی

ده به خشێت!ئه مه ش له وه وه س���ه رچاوه ده گرێت، كه خه م���ی یه كه می ئ���ه م گوت���اره ، دژایه تیی توندڕه وی���ی ئاینیی نییه ، چونكه بونی ئه و به گوتاره كه ی ره وایه تیدان به س���ه رچاوه ی خۆی ده زانێت، به ڵكو ئامانجی س���ه ره كیی دژایه تیی ئیس���ام و هه م���و ده ركه وته یه كی ئیسامیی و پێنانه قۆناغی جاڕدانی مه رگی

ئیس���ام و موس���ڵمانێتییه ! چونك���ه هه مو باس���كردنێك له بونی مه ودا له نێوان روحی میانه ڕه ویی و ئاینیی و، توندڕه ویی ئیسام و توندڕه ویی ئیسامیی ، كه لێنی گه وره ده خاته گوتاره كه ی و، ئه و زه مینه ش له بارده بات كه له رێی ئ���ه وه وه ، تواناكانی خۆی ئاراس���ته ده كات . نابێت له بیریش���مان بچێت له روی مێژووییه وه توندڕه ویی عه لمانیی له ئه زمونی زیاد له واڵتێكدا له وانه ش، ناسریزم )میسر(، به عس���یزم )س���وریا و عێراق(، )په رچه م و خه ڵك(نیزم له ئه فغانستان و، )پان ئێران(یزم له ئێرانی شاهه نشاهی بنه ماڵه ی په هله وییدا، رۆڵی گه وره و یه كاكه ره وه ی له باڵوبوونه وه ی بیرۆكه ی شۆڕشی ئیسامیی و، بوژاندنه وه ی فه رهه نگی جیهادگه رایی نوێ ) وه ك ئه وه ی له ئه فغانس���تان( بینیم���ان و، ته كفیرگه رایی ) وه ك له میسردا رویدا كه له ژێر ئه شكه نجه ی جه الده كانی ناسردا س���ه ریهه ڵدا( و دوباره ته وزیفكردن���ه وه و گه وره بونی هه مو ئه مانه له چوارچێوه ی ئه زمونێكی ترس���ناكی وه ك

)داعش(دا، بینیوه .مه به س���تم ئه وه یه كه ئه گه ر عه لمانیه تی توندڕه و و، س���ته مكارییه كه ی و، سروش���ته ه���ه ر نه بوای���ه ، نادیموكراس���ییه كه ی ئیسامیی و شۆڕشی بیرۆكه ی له بنه ڕه ته وه جیهادگه رای���ی س���ه ریهه ڵنه ده دایه وه ، ت���ا له قۆناغێكی تردا، مه س���ه له ی شۆڕش���ێكی میلل���ی )وه ك ئێ���ران( و جیهادێكی تێكه ڵ به )به رگری���ی میلل���ی ( له وێن���ه ی جیهادی پرۆژه یه كی ببێته تێپه ڕێنێ���ت و، ئه فغانیی ترسناك بۆ وێرانیی و به رجه سته بونی په یام روخانداو! خاپورك���ردن و له س���اته وه ختی شكس���تهێنان به پ���رۆژه ی ده وڵ���ه ت. به و جۆره ی كه له ئه زمونی )داعش(دا ده بینین.

ره‌خنه‌‌له‌ره‌خنه‌ی‌‌عه‌لمانیه‌تی‌‌توندڕه‌و...‌پاشماوه‌

سه رۆكایه تی دادگای تێهه لجوونه وه ی ناوجه ی سلێمانی)) دادگای به رایی پێنجوێن ((

ژماره :232 /ب /2014 به روار // 9 \11/ 2014

ئ����������اگان���ام����ه

داواكار ))علی عبدالله محمد (( داوا لیكراو : راس���تگر تۆماری باری شارس���تانی پێنجوێن وێ���ڕای كاره كه ی , داواكار )عل���ی عبدالل���ه محمد ( داوای س���ه ره وه ی له دادگاكه مان تۆمار كردوه بۆ گۆرین���ی ناوی كوڕه ناكامه كه ی له )بادینان ( ه بۆ ) خه اڵت ( بۆیه بریارماندا به باو كردنه وه ی داوانامه كه ی له رۆژنامه یه كی رۆژانه ی ناوخۆی به پێی ماده ی )21( له یاسای باری شارستانی جا هه ر كه س و الیه نیك مافی ڕێگرتنی هه یه له ماوه ی (10( ده رۆژداله دوای باوكردنه وه ی ئه م ئاگانامه یه س���ه ردانی دادگاكه مان بكات

به پێجه وانه وه دادگا داواكه ده بینی به گوێره ی یاسا ..

له گه ل ریزدا .......

دادوه ر محمد شفیق حه مه

فه رمانگه ی دادنو وسی سلێمانی /1 وه زاره تی داد

ئ��اگ��اداری كارگێر ی و خۆیه تی

به پێی ئه و داوایه ی كه له الیه ن به ڕێز )محمد نجم عبدالله ( وه له ڕۆژی )2014/11/12( پێش���كه ش به م فه رمانگه یه كراوه خاوه نی كارگه ی ) فه نی نایاب بۆ دروس���ت كردنی نان ( تێیدا داوای تۆمار كردنی ئه و ئامێرانه ی كردوه كه له ) س���لێمانی _قڕگه ( دانراوه كه له خواره وه دیاری كراوه به پیی یاسای دانوسان ژماره )33( س���اڵی )1998( به ركار له هه رێمی كوردس���تان باڵو ده كه ینه وه هه ركه سی خۆی ب���ه په یوه نداریان خاوه نی هه ریه ك ل���ه و ئامێرانه داده نی له ماوه ی ) 15 ( ڕۆژدا پانزه ڕۆژدا سه ردانی فه رمانگه كه مان بكات به پێچه وانه وه به ناوی داواكاره تۆماری

ده كه ین و بڕوانامه ی تۆماری ئامێره كانی پێ ئه درێت ..

دادنوسی فاروق كان شریف 2014 /11/19

ئامێره كان:

1/ ئامێری فڕنی ده وار / بێ ژماره یه / ئێرانی /2014 / كاره با گازی 2/ ئامێری عه جانه 80 كغم / بێ ژماره یه / ئێرانی / 2014 / كاره بایی

نامه یه ک له هاوسه ره که ی کاوه گه رمیانییه وه بۆ بارزانی

سه‌‌رۆك‌به‌‌‌ڵێنه‌كه‌ی‌به‌‌جێ‌نه‌هێناشیرین ئه مین

وه ك خان���ه واده ی كاوه گه رمیانی، پاش تێپه ڕبونی )102( رۆژ به س���ه ر تیرۆركردنی كاوه گه رمیانی س���ه ردانی س���ه رۆكی هه رێممان كرد به وپێیه ی سه رۆكی هه رێم باوكی ئه م میلله ته یه . به و ئومێده ی كه سه رۆك بتوانێت هه ق بۆ یه كێك له نه وه ی ئه م میلله ته بگه ڕێنێت���ه وه ، به اڵم ده ركه وت ناتوان���ن رۆڵی باوكایه تی بگێڕن. له س���ه ردانه كه ماندا ویس���تمان له نزیكه وه چۆنیه تی تیرۆركردنی كاوه و ئه و ده س���ت و الیه ن و به رپرس���انه به سه رۆك رابگه یه نین، جه ختمان له سه ر ئه وه كرده وه گه ر به فیعلیی هاوكارمان نه بیت ئ���ه وا به ڵێنمان ناوێت، س���ه رۆكمان له وه ش دڵنیاكرده وه ك���ه وه ك خانه واده ی كاوه گه رمیانی به هیچ ش���ێوه یه ك بڕوامان به دادگا نیه و حزب و به رپرس���ه كان ده س���تیان به خوێنی كاوه س���وره و دادگا ناتوانێت به رۆڵ و ئه دای خۆی هه ڵبس���ێت و به یاسا كار

بكات نه ك فه رمانی به رپرس!داوای س���ه ره كی ئێمه ئه وه بوه كه سكااڵمان له سه ر )مه حمود سه نگاوی( ئه ندامی مه كته بی سیاسیی یه كێتیی تۆماركردوه با دادگا سه ربه خۆبێت له بڕیاردان. به اڵم ده بینین ناوبراو ئازادانه ده س���وڕێته وه و هیچ حس���ابێك بۆ دادگا ناكات و ده زگا ئه منییه كانیش ناتوانن به ئه ركی خۆیان هه ڵبسن و ده ستگیری بكه ن. هه روه ها ئه وه شمان به سه رۆك وت بێده نگیی له م جۆره كه یسانه ده بێته مایه ی مه ترسیی و ناشیرینكردنی ناوبانگی هه رێم. له كاتێكدا ئێوه ده ڵێن ئه م واڵته ئازادیی تیادا به رقه راره و یاس���اش له س���ه روی هه مو پیرۆزیه كانی واڵته وه س���ه روه رتره ، گه ر ئه مان���ه به هه قیقه ت بونیان هه یه خودی كاوه رۆژنامه نوسیك بوه و به هه مو ش���ێوه یه ك دژی ناعه داله تیی و گه نده ڵیی وه ستاوه ته وه ، كه واته پاش تیرۆركردنی هیچ نه بێت پالندانه رو بكوژی كاوه له هه ر پۆس���ت و پله یه كی بااڵی حكومه ت و حزبدا بێت با به س���زا بگه یه نرێت و یاسا بڕیارده ر بێت تاوه كو خوێنی

ون نه بێت، ده نا ئێمه به ڵێنی به كردارمان ده وێت و ئه وه داواكاریمانه .س���ه رۆكی هه رێم یه كه م قس���ه ی ئه وه بو گه ر ئێوه وه ك كه سوكاری كاوه له كه یسی كاوه بێده نگبن من وه ك س���ه رۆكی هه رێ���م بێده نگ نابم و ده بێت بكوژی كاوه هه ر كێ بێت س���ه ر به چ حزب و هه ر به رپرسیاریه تیه كی هه بێت به س���زای خۆی بگات، چونكه تیرۆركردنی كاوه ناوبانگێكی ناش���یرینی بۆ سه ر ناوبانگی هه رێمی كوردستان ده بێت. هه روه ها به ڵێنی پێداین به هیچ ش���ێوه یه ك بێده نگ نه بێت له م كه یسه داو خوێنی كاوه

به هه ده ر نه ڕوات، ئه و وتی "به اڵم پێویستم به هه ندێ كات ده بێت"!وا س���اڵیادی تیرۆركردنی كاوه دێته وه و س���ه رۆك له ب���ری به جێهێنانی به ڵێنه كه ی تۆمه تباری كه یس���ه كه له به ره ی جه نگ به س���ه رده كاته وه ، له ته واوی به ڵێنه كانیشی بۆ ئێمه ، ته نها ئه وه ی بۆ كه یس���ه كه ی كاوه گه رمیانی كردوه كه له به رواری 2014/4/24 له س���ه ر داوایان فایلی كه یس���ی كاوه گه رمیانی له دادگای كه الره وه گواس���ترایه وه بۆ دادگای تێهه ڵچونه وه ی هه رێم كه نزیكه ی سێ مانگ دۆسیه كه له و دادگایه دا بو، به اڵم نه ك هیچی لێ س���ه وز نه بو به ڵكو به قه د خاڵێكیش س���ودی به كه یسه كه نه گه یاندوه ؟

ئیدی كوا به ڵێنه كانی تۆ جه نابی سه رۆك؟ وه ك بینیمان سه رۆكی هه رێم و وه زیری پێشمه رگه له كاتی به سه ركردنه وه ی به ره كانی جه نگ له ده ڤه ری گه رمه س���ێر شانبه ش���انی تۆمه تباری ماده ی تیرۆری كه یس���ی كاوه گه رمیانی زۆر ئاس���ایی داده نیشن و له شاشه ی تیڤیه كانه وه پیشان ده درێت! ئه مه ئه وه ده گه یه نێت، پێش ئه وه ی سه رۆك سه رۆكی هه رێم بێت، سه رۆكی حزبێكه . ده نا چۆن رێگه ده ده یت تۆمه تبارێك به ماده ی تیرۆر سه رپه رش���تیی هێزی سه ربازیی بكات، ئه م قایلبونه ی ئێوه زه نگێكی مه ترس���یداره و وه ها پیشان ده دات كه ده سه اڵت واته تاوان و زوڵم و كوش���تن و بڕین بۆ ئێوه بێ، لێپرسینه وه و سزا خواردن و خه ڵكی ساده ش به شی قوربانیدانه . ڕونه نه سه رۆكی هه رێم نه وه زیری پێشمه رگه ده توانن هیچ لێپێچینه وه یه ك له تۆمه تباری دۆس���یه ی كاوه گه رمیانی بكه ن، چونكه له نێو ده سه اڵت و فه رمانڕه وایی كوردیی���دا رێككه وتنی حزبیی و شه خس���یی له پێش هه م���و به رژه وه ندیه كی تاكی ئه م میلله ته دا به ئاش���كرا به دیده كرێت و یاساشیان كۆت و به ندی ده ستی ده سه اڵتی خۆیان

كردوه .

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

hamashwan.awene@yahoo.noAweneکوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه گه رمیانی، سەردەشت عوسمان، سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاهیر

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

ریکالم

لەجیھانەوە ڕو لەکۆبانی

دەکەن بۆ شەڕی داعش

ئا: کاوە ڕەش، بەریتانیا

چەندین سەربازی سوپای پێشوی واڵتان و کەسانی خۆبەش

لەبەریتانیاو واڵتانی خۆرئاوا بۆهاوکاریی و جەنگ دژی داعش ڕو

لەسوریاو عێراق دەکەن.

ڕۆژنامەوانی���ەکان ڕاپۆرت���ە لەچەن���د ڕۆژی باڵویانکردوه ت���ەوە، ڕاب���ردودا James Hughes ک���ە پێش���تر سەربازی سوپا بوە، ئێستا لەشاری کۆبانی هاوشانی جەنگاوەرە کوردەکانی YPG بەرگریی لەو شارە

دەکات و دژی داعش دەجەنگێ. هەرەها ڕاپۆرت���ی ڕۆژنامەکان وای دەردەخەن، ئینگلیزەکانی بەریتانیا، فەیس���بوکەوە پەیجێکی لەڕێ���گای بەناوی “Lions of Rojava” شێری ک���ە کەس���ێکی ئەمەریکی ڕۆژئاوا، Jordan Matson بەن���اوی هاندەدات خەڵک���ی بەڕێوەیدەب���ات دژی ئەو گروپە تیرۆریس���تیە بچنە پاڵ ک���وردەکان و یارمەتییان بدەن، لەژێر دروشمی )تیرۆریست بنێرە بۆ

دۆزەخ، مرۆڤایەتی ڕزگاربکە(.

ه���اوکات ه���ەر لەپەیوەن���د ب���ەو پۆلیس���ی هەفتەیەدا، لەم بابەتەوە بەلێکۆڵینەوە دەستیکردوە لەندەن، لەبارەی کچێکی تەمەن 1٧ ساڵ، کە خەڵکی ناوچ����ەیHaringey لەباکوری لەندەن، پۆلیس لەو بڕوایەدایە بەرەو س���وریا بەڕێکەوت���وەو دوایینجار کە بینراوە لەواڵتی بەلجیکا بوە. پۆلیس لەوبڕوایەدایە کە ئەو کچە هەرزەکارە نیازی وای���ە بەش���ێوەیەکی نهێنیی جەن���گاوەرە ناو بگەیەنێتە خ���ۆی کوردەکان، ب���ۆ هاوکاریی یاخود بۆ ش���ەڕکردن دژی داع���ش لەکۆبانی . بەم���ەش دەبێت���ە یەک���ەم مێینەی بەریتانی���ی کە هاوش���انی هێزەکانی YPG دژی ئ���ەو چەکدارانە ش���ەڕ ب���کات که خۆیان ناون���اوە دەوڵەتی theguardian رۆژنامەی ئیسالمیی.

لەگرنگتری���ن باڵویکردوه ت���ەوە، پەرەسەندنه کانیشدا ئەوە دەردەکەوێ کە هاواڵتییە بەریتانیەکان لەو سنورە س���تراتیجیەی کۆبان���ی , لەبەرامبەر یەکتر شەڕ دەکەن، ئەمە لەکاتێکدایه به ه���ۆی ڕاب���ردودا لەچەن���د رۆژی بۆردمانی فڕۆکەکانی هاوپەیمانان دو هاواڵتی بەریتانیی، بەناوەکانی ئەبو عەبدوڵاڵی حەبەشی 21 ساڵ، ئەبو داهاردە 20 ساڵ، خەڵکی لەندەن، کە لەڕیزی چەکدارەکانی داعش شەڕیان

دەکرد کوژراون. لەماوەی ڕابردوشدا چەندین هاواڵتی بۆ ئەمەریکییەکان ئەوروپیی و واڵتە مەبەستی وەستانەوە دژی چەکدارانی داعش و پەیوەس���ت بون بەڕیزەکانی YPG گ���ەل پاراس���تنی هێزەکانی

ڕویان لەشاری کۆبانی کردوە.