ده وڵه ت���ی له به رپرس���انی به ش���ێك ئیسالمیی ناس���راو به داعش له سنوری جه ل���ه والو داقوق و حه ویج���ه ، كوردن و پۆستی ئیداریی و س���ه ربازیی گرنگیان ل���ه و ناوچان���ه دا پێس���پێرراوه و له ناو

داعشدا به "ئه نسار" ناوده برێن.به ڕێوه ب���ه ری گه رمی���ان: ئاوێن���ه ، پۆلیسی به رگریی و شارستانیی ناحیه ی تازه خورماتوی سه ر به پارێزگای كه ركوك س���ۆران جه الل به ئاوێنه ی راگه یاند كه

به شێكی به رچاو له به رپرسه كانی داعش پله ی س���ه ربازیی و ك���وردن و خاوه نی له قه زاكانی حه ویجه و گرنگن پۆس���تی

داقوق و ناحیه ی یه نگیجه و جه له وال.ناوبراو وتی "هیچ هێزێكی سه ربازیی عێراق���ی و كوردس���تانی وه ك س���وپا و داقوق ناحی���ه ی له نێ���و پێش���مه رگه بون���ی نیی���ه ، ته نها پۆلی���س و چه ند فه رمانگه ی���ه ك نه بێت چه ك���داری تێدا له باشوری پێش���مه رگه هێزی نه ماوه ،

ناحیه كه جێگیركراون".ئه و به رپرس���ه ئه وه ش���ی بۆ ئاوێنه داعش "به رپرسه كه ی كه ئاش���كراكرد به رامب���ه ر یه نگیج���ه ی له ناحی���ه ی دوزخورماتو ناوی )به هجه ته (و كورده و خه ڵكی ناوچه ی گه رمیانه ، به رپرسه كه ی داقوقی���ش ناوی )محه م���ه د نه عمانه ( داع���ش دادوه ری زه ن، له عه ش���یرتی له ق���ه زای حه ویجه ش ن���اوی )ئه حمه د عاس���ی عه لی چۆڵمه كی(ی���ه و كورده و

خه ڵكی كه ركوكه ، قایمقامه كه شی ناوی )ئه ب���و عه بدوڵاڵی كوردی(یه و خه ڵكی سه یدس���ادقه ، به رپرس���ه كه ی ناحیه ی عه بدوڵاڵ(یه و )ئه بو ناوی سه عدییه ش كورده كه پێش���تر له ناحیه ی خورماڵ كاری نه وتفرۆش���یی ك���ردوه . حاكمی ناوی عه باسییه ش ناحیه ی ش���ه رعیی

)پشتیوان عه دنان(ه .هه روه ه���ا عه می���د س���ه رحه د قادر ناحیه كانی قه زاو پۆلیسی به ڕێوه به ری

كه رك���وك ئه و زانیارییان���ه ی بۆ ئاوێنه پشتڕاس���تكرده وه و وت���ی "به ڵ���ێ له و ره شاد و ناحیه ی له س���نوری ناوچانه و ناحیه ی مه ال عه ب���دواڵش كورد هه بوه له به شی س���ه ربازیی پله دار بوه ، به اڵم

ژماره یان نازانین".چه كداری "به دڵنیایی���ه وه وتیش���ی ك���وردو ئه فغانیی و چیچانی���ی و بیانی له س���نوری قه زای حه ویجه هه ن، به اڵم پۆس���ت و به رپرس���یارێتیه یه كه مه كان

ناده نه كورده كان".له ناو ده وڵه تی ئیس���المیی ناس���راو به داعش دو جۆر چه كدار هه ن، ئه وانه ی له ده ره وه هاتون پێیانده ڵێن "موهاجیر" و ئه وانه ی الی كورده وه چونه ته نێویانه وه

پێیانده ڵێن "ئه نسار".ئه م���ه له کاتێکدایه که به رپرس���انی 400 ڕایانگه یاندوه ئه وق���اف وه زاره تی گه نجی ک���ورد تا ئێس���تا چونه ته ناو

داعشه وه و 70 که سیان لێکوژراوه

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )449( سێشەممە 2014/10/21

w w w . a w e n e . c o m

ناكۆكیی په كه كه و پارتی نایه ڵێت

الیه نه كانی رۆژئاوا بگه نه رێككه وتن

سه رۆکی په رله مان:دور له وروژاندن

ده ستور هه موار ده کرێته وه

6 24

ریکالم

9

509 ملیۆن دۆالری

پرۆژه كانی پرتۆ دۆالر دیار

8نه ماوه 6

3

داهاتی هاتوچۆی سلێامنی

%60 بۆ 70% كه میكردوه

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3201274 ناونیشان: سلێامنی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان

میر خۆی به کورد نازانێت

تیراژ: 4500

به شێك له به رپرسانی داعش له جه له وال و داقوق و حه ویجه كوردن

چه ند رۆژێكه نرخی نه وت له بازاڕه كانی به خۆوه به رده وام دابه زینی جیهاندا ده بینێت و ب���ه راورد به چه ند مانگێك له مه وبه ر ه���ه ر به رمیلێك 30 دۆالر دابه زیوه ، ش���اره زایه كی بواری نه وت ده ڵێ���ت "ئه م دابه زین���ه ماڵوێرانیی ب���ه دوای خۆی���دا ده هێنێ���ت بۆ ئه و واڵتانه ی به ش���ێوه یه كی س���ه ره كیی وه ك ده به س���تن به ن���ه وت پش���ت

عێراق".د.قه ی���وان س���لێمانی : ئاوێن���ه ، نه وت بواری س���یوه یلی ش���اره زای به هۆكاره كانی له وتارێكیدا سه باره ت دابه زین���ی نرخ���ی ن���ه وت، كه له م باڵوكراوه ته وه ، ئاوێن���ه دا ژماره یه ی ئاماژه ب���ه وه ده كات واڵتێكی وه ك عێراق ك���ه ته نها چ���اوی له داهاتی فرۆش���ی نه وته ، چه ند نرخی نه وت دابه زێت، به هه م���ان ئه ندازه داهاتی سااڵنه ی كه م ده كات و خه رجییه كانی

له داهاته كانی گه وره تر ده بێت.له م وت���اره دا هاتوه ك���ه "عێراق

له میزانیه ی س���ااڵنه ی خۆیدا، نرخی نه وتی به سه روتر له 100 دۆالر بۆ هه ر به رمیلێك خه ماڵندوه كه به راورد به 80 دۆالری ئه م���ڕۆ بۆ هه ر به رمیلێك

له كه مهێنانی %20 دوچ���اری ئ���ه وا داهات ده بێت كه بۆی پڕناكرێته وه "

پی���ره ئه حم���ه د س���ه عدی هه م���و ك���ه جه ختده كات���ه وه س���ه ربازییانه ی كۆمه ك���ه ئ���ه و له هه رێم���ه وه ره وان���ه ی كۆبان���ی كراون، ه���ی یه كێتیی بون و ئااڵی یه كێتیی���ان به س���ه ره وه بوه ، ئه و ده ڵێ���ت "بارزانی و س���ه رۆكایه تی هه رێم ئاگای���ان له راگه یه نراوه كه ی نه ب���وه ، هه رێ���م س���ه رۆكایه تی به ڵكو ئه وه له س���ه رچاوه یه كه وه یه بۆ دروس���تكردنی گرژیی له نێوان

یه كێتیی و پارتی ".ئاوێن���ه ، س���لێمانی : ئه ندام���ی مه كته ب���ی سیاس���یی یه كێتی���ی نیش���تیمانیی كوردستان سه عدی تایبه ت له چاوپێكه وتنێكی پی���ره به رپرسه كه رایگه یاند به ئاوێنه دا لۆكاڵیی���ه كان بارژگری���ی له نێوان

په كه ك���ه پارت���ی و هێزه كان���ی دروس���تده كه ن، ئ���ه و وت���ی "ئه و به رپرس���ه لۆكاڵییان���ه نایانه وێت ددانی پێدا بنێن كه خۆیان شكاون، هه روه ها نایانه وێت ددانی پێدا بنێن كه خه ڵكێكی تر له وێیه ، له كاتێكدا له سه ر چیای ش���ه نگال یه كێتیی ، پارتی ، په یه ده و په كه كه ی لێیه ".

وتیشی "نكوڵیكردنی هه ر الیه نێك له الی���ه ن الیه كی ت���ره وه ، كارێكی نادروس���ته و پێویست ناكات. بۆیه بنه ڕه تیی زۆر مه سه له یه كی ئه وه نی���ه ، به ڵكو هه ندێك به رپرس���ی لۆكاڵیین كه ده یانه وێت ئیعالنه كه

ئه وان بیكه ن، نه ك شه ڕه كه ".

"دابه زینی نرخی نه وت ماڵوێرانیی به دوای خۆیدا ده هێنێت بۆ عێراق"

سه عدی پیره : بارزانی ئاگای له راگه یه نراوه كه ی سه رۆكایه تی هه رێم نه بوه

نهێنی خۆكاندیدنه كردنه وه ی تاڵه بانی بۆ سه رۆك كۆماریی ئاشكراده بێت

ره خنه له ره خنه ی ئیسالمی

ده وڵه تی ئیسالمیی به شانازییه وه كۆیله كردن و

كه نیزه ككردنی كچان و ژنانی

ئێزیدییڕاگه یاند!

12

13

3 8

هیزێکی پێشمه رگه له جه له وال

کێڵگه یه کی نه وت و گاز له کوردستان

تایبه‌ت(449( سێشه ممه 22014/10/21

ناكۆكیی‌‌په‌كه‌كه‌و‌پارتی‌‌نایه‌ڵێت‌الیه‌نه‌كانی‌‌رۆژئاوا‌بگه‌نه‌‌رێككه‌وتنبه پێچه وانه ی خواستی توركیا، ئه مه ریكا كوردی رۆژئاوا به هێز ده كات

ئا: ئاوێنه

سه ره ڕای تێپه ڕینی نزیكه ی هه فته یه ك به سه ر ده ستپێكی گفتوگۆی الیه نه كانی ته ڤده م و ئه نه كه سه دا له شاری دهۆك،

هێشتا ئه وان نه گه یشتونه ته رێككه وتنی كۆتایی ، سیاسه تمه دارێكی رۆژئاوای

كوردستان و ئاگادار له ڕه وتی گفتوگۆكان ده ڵێت "ناكۆكیی په كه كه و پارتی هۆكارێكی سه ره كییه كه نایه ڵێت

الیه نه كانی رۆژئاوا بگه نه رێككه وتن".

عه بدولباقی یوس���ف ئه ندامی مه كته بی سیاسی پارتی كورد له سوریا به ئاوێنه ی راگه یاند ك���ه گفتوگۆكانی دهۆك له نێوان ئه نجومه نی نیش���تمانی كورد له س���وریا - "كه چه ن���د پارت و الیه نێك���ی كوردی رۆژئاوای نزی���ك له پارتی له خۆده گرێت"،

له گه ڵ الی ته ڤ���ده م "ك���ه په ی���ه ده و چه ن���د له په كه ك���ه نزی���ك رێكخراوێك���ی له خۆده گرێ���ت"، زۆر به زه حم���ه ت به ره و

پێش ده چێت".به پێ���ی لێدوانی ناوبراو له كۆی س���ێ خاڵی گرنگ له گفتوگۆكان���دا دو خاڵیان گه یشتنه رێككه وتنی الیه نه كان ئاسانتره و تا ئه ندازه یه ك ره زامه ندیی هه مو الیه كی له س���ه ره ، كه ئه ویش فره یی سیاس���ی و پێكهێنان���ی ئی���داره و رێبه رایه تییه ك���ی هاوبه ش���ه بۆ رۆژئاوای كوردستان و ئه و

س���ێ كانتۆن���ه ی په ی���ه ده دایمه زراندوه وه ك ئه نجومه ن���ی پارێزگاكان���ی هه رێمی كوردس���تانیان لێبێ���ت. خاڵ���ی ه���ه ره ئاڵۆزی ئه م گفتوگۆیانه ش كه گه یش���تنه رێككه وتن���ی كۆتایی ئه س���ته م ده كات، "پێكهێنانی هێزێكی هاوبه شه له ڕۆژئاوای په یه ده پێناچێ���ت ك���ه كوردس���تان"، به ئاس���انیی رێككه وتن له سه ر ئه م خاڵه

ب���كات، به وپێیه ی یه په گ���ه ته نها هێزی به رگریكردنه له رۆژئاواو كورد پێویس���تی

به فره هێزیی نییه .له چاودێ���ران پێیانوای���ه كه زۆرێ���ك گرفتی سه ره كی ئه م گفتوگۆیانه ی دهۆك ده گه ڕێت���ه وه بۆ ئه وه ی ك���ه الیه نه كان س���ه ربه خۆنین، بڕیاردان���ه وه ل���ه ڕوی هه ریه كه و مه رجه عی خۆیان هه یه و به بێ

گه ڕانه وه ب���ۆ ئه و مه رجه عانه و وه رگرتنی ره زامه ندیی���ان ناتوان���ن پابه ندبن به هیچ

جۆره رێككه وتنێكه وه .عه بدولباقی یوس���ف وتی "له ڕۆژئاوای یه كێتییش پارتی و په كه كه و كوردستان، رۆڵیان هه یه ، واڵتانی ده وروبه ریش وه ك به هه مانش���ێوه س���وریا ئێران و توركیا و رۆڵی���ان هه ی���ه ، ئه وان���ه نایه ڵ���ن ئێمه

رێكبكه وین".كوردستان رۆژئاوای مه سه له ی ناوبراو به مه سه له یه كی زۆر ئاڵۆز وه سف ده كات، ك���ه زی���اد له كاراكته رێك���ی ناوخۆی���ی و ده ره كی تێكه ڵ به هاوكێش���ه سیاس���ی و سه ربازیه كانی ده بن، ئه و وتی "هه رچه نده په یه ده رێككه وتننامه ی یه كه می هه ولێری ئیمزا ك���رد ك���ه هێزێك���ی به رگریی بۆ

رۆژئاوای كوردستان له ژێر فه رمانده ییه كی هاوبه ش���دا قبوڵكرد، به اڵم له سه ر ئه رزی

واقیع جێبه جێی نه كرد و ره تیانكرده وه ".هۆكاری ئاماده بونی ئێستای په یه ده شی له گفتوگۆكانی دهۆكدا گه ڕانده وه بۆ ئه و دۆخه خراپه ی ئ���ه م الیه نه ی تێكه وتوه ، ئه و وتی "ئێس���تا رژێمی سوریا هاوكاریی ن���اكات، توركی���ا هه ڕه ش���ه ی لێده كات، ئاگاداریانكردونه ته وه ئه مه ریكیه كانی���ش كه به مه رجێك هاریكاریی كورد له ڕۆژئاوای كوردس���تان ده ك���ه ن، فره یی سیاس���ی تێدا په یڕه و بكرێ���ت و الیه نه كانی تریش به شداربكرێن و به ڕێوه بردندا له پرۆس���ه ی

ماڵی كورد رێكبخرێته وه ".ده هێنێت فش���ار "ئه مه ریكا وتیش���ی كه پێویس���ته رێكبكه وین، تا ئه و كارته له ده س���ت توركیا ده ربهێنرێت كه په یه ده هاوكاریی نابێ���ت له په كه كه و به ش���ێكه بكرێ���ت، ئه مه ری���كا ده خوازێ پش���تی كورد بگرێ���ت و به پێچه وانه ی خواس���تی توركیا، كوردی رۆژئ���اوا به هێز ده كات، بۆردومانانه ش���ی كه هاوكاری���ی و ئ���ه و له م چه ند رۆژه ی راب���ردودا به ڕێژه یه كی هه بوه په یوه ندیی ئه نجامی���داوه به رچاو ره وت���ی گفت���وگاكان و به ده س���تپێكی گفتوگۆیانه شه وه ، ئه و به ره وپێش���چونی گواس���تنه وه ی چه كی���ش ب���ۆ كۆبان���ی له دوێنێ���دا ئاماژه یه كی دڵخۆش���كه ره كه گفتوگۆكان به ره وپێشچونیان به خۆیانه وه

بینیوه ".

ئا: ئاوێنه

رێگه دان به هێزی پێشمه رگه بۆئه وه ی له خاكی واڵته كه یه وه بچنه كۆبانی و

شه ڕی چه كدارانی داعش بكه ن، به گۆڕانێكی ڕیشه یی وه سفده كرێت

له هه ڵوێستی توركیا به رامبه ر كۆبانی و جه نگی دژی داعش.

هۆكاری ش���رۆڤه كاران، چاودێ���ران و ئ���ه م گۆڕان���ه له هه ڵوێس���تی ئه نكه ره خاڵێك���ه وه ، به چه ن���د ده به س���تنه وه

به رده وامه كان���ی گوش���اره له وان���ه ش ئه مه ریكا كه به س���ه رچاوه یه كی سه ره كی دابینكردنی چه ك داده نرێت بۆ توركیا، هه روه ه���ا ئه و ناڕه زاییان���ه ی له ناوخۆی توركیا سه ریانهه ڵدا به هۆی بێهه ڵوێستیی به رامبه ر شه ڕی كۆبانی ، پاشان توركیا نایه وێت ئه و پرۆسه ی ئاشتییه ی له گه ڵ

په كه كه رایگه یاندوه ، پوچه ڵ ببێته وه .ف���ادی هاكورا، به رپرس���ی پ���رۆژه ی توركیا له خانه ی لێكۆڵینه وه ی چاسمان له له ن���ده ن پێیوای���ه ، "توركیا به رده وام له به رامب���ه ر ده ك���رد به رهه ڵس���تیی

گوش���اره كان ب���ۆ هاریكاریكردن له گه ڵ دژی نێوده وڵه تی���ی هاوپه یمانێتی���ی داعش، به اڵم س���ه ره نجام راس���تیه كان

خۆیان سه پاند".هه روه ها ئام���اژه ی به وه ش كردوه كه "توركیا نایه وێت دانوستانه كانی ئاشتی له گه ڵ په كه كه هه ڵبوه ش���ێته وه به هۆی ئه و په ره س���ه ندنانه ی له ش���اری كۆبانی

روده ده ن".له الیه ن خۆیش���یه وه ئارۆن ش���تاین، له په یمانگ���ه ی ش���اهانه ی له ن���ده ن بۆ ئاس���اییش، به رگریی و لێكۆڵین���ه وه ی

به س���ایتی تای���م-ی راگه یان���دوه ، "ئه و بڕیاره نوێیه ی توركیا زیاتر ده ره نجامی په راوێزخس���تنی توركیای���ه "، به تایبه ت ك���ه له چه ن���د رۆژی راب���ردودا توركیا شكتس���یهێنا ل���ه وه ی ببێت���ه ئه ن���دام له ده سته ی ئه نجومه نی ئاسایشی نه ته وه

یه كگرتوه كان. ئه مه ریكا ئێس���تا ئ���ارۆن ده ڵێ���ت، سیاس���ه تێكی تایب���ه ت پی���اده ده كات، ئه وی���ش ئه وه ی���ه كه "له گه ڵ���م ده بیت یان نا، ئێم���ه ئه نجام���ی كۆتاییه كه ی

ده بینین".

بۆچی‌‌هه‌ڵوێستی‌توركیا‌به‌رامبه‌ر‌كۆبانی‌‌گۆڕا‌؟ هێ����زه ئه منیه كان����ی ئوس����تانی ك����ه رایانگه یان����د كوردس����تان له ش����اری داعش����یان ئه می����ری س����ه قزی رۆژهه اڵتی كوردس����تان ده ستگیركرد، كه ده یویست له دژی ئێران جموجۆڵ كۆماری ئیسالمی

بكات.به پێ����ی كوردنی����وز: ئاوێن����ه ، هه واڵێك كه له سایتی كوردنیوزی فارسی باڵوكراوه ته وه ئه م ئه میره

كه س����ێكدا خه ریكی له گه ڵ چه ند پڕوپاگه نده كردن بون بۆ ده وڵه تی ئیسالمیی ناسراو به داعش و له كاتی ده ستگیركردنیاندا چه ند به یاننامه و

چه كیشیان پێبوه .ناوی ئ����ه وه ی به بێ س����ایته كه كه سی ده ستگیركراو ئاشكرابكات و به "ئه میر" ناوی ده بات، ئاماژه به وه ده كات كه یه كێك بوه له په یڕه وانی

گروپه سه له فیه كانی كوردستان.

ئه میری داعش له رۆژهه اڵتی كوردستان ده ستگیر ده كرێت

ریکالم

کۆبونه وه ی الیه نه کوردییه کانی رۆژئاوای کوردستان به سه رپه رشتی بارزانی له دهۆک

‌‌‌ئا:‌ئاوێنه‌

لێدوانه‌كانی‌‌میر‌ته‌حسین‌به‌گی‌‌میری‌‌ئێزیدیان‌له‌عێراق‌و‌جیهان‌سه‌باره‌ت‌به‌وه‌ی‌‌كه‌‌ئێزیدیی‌‌"كورد"‌نین،‌ده‌رهاویشته‌ی‌‌ئه‌و‌دۆخه‌یه‌‌كه‌‌ئێزیدیه‌كانی‌‌تێكه‌وتوه‌و‌ئه‌وانی‌‌له‌كوردبون‌دڵساردكردوه‌ته‌وه‌،‌ملمالنێی‌‌

په‌كه‌كه‌و‌پارتییش‌ئه‌وان‌زیاتر‌كه‌رت‌و‌په‌رت‌ده‌كات.

میر‌ته‌حسین‌به‌گ‌له‌میانه‌ی‌‌به‌شداریكردنی‌‌له‌به‌رنامه‌یه‌كدا،‌له‌شاری‌‌هانۆڤه‌ری‌‌ئه‌ڵمانیاوه‌‌به‌كه‌ناڵی‌‌ئه‌لعه‌ره‌بی����ه‌ی‌‌راگه‌یاند‌كه‌‌"ئێمه‌ی‌‌ئێزیدی‌‌نه‌ت����ه‌وه‌و‌ئاینێك����ی‌‌جوداین،‌كورد‌و‌

عه‌ره‌ب‌برامانن"!ئه‌و‌خۆی‌‌به‌كورد‌نه‌زانی‌،‌ئه‌م‌هه‌ڵوێسته‌ی‌‌ب����ه‌دوای‌‌ئ����ه‌و‌زنجی����ره‌‌روداوه‌دا‌دێ����ت‌كه‌‌له‌ش����ه‌نگال‌و‌ناوچه‌كان����ی‌‌موس����ڵ‌‌به‌س����ه‌ر‌ئێزیدیه‌كاندا‌هات،‌كاتێك‌چه‌كدارانی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌ئیسالمیی‌‌ناسراو‌به‌داعش‌هێرشی‌‌كرده‌‌سه‌ر‌ناوچه‌كانیان‌و‌پێش����مه‌رگه‌‌به‌رگرییان‌نه‌كردو‌ژن‌و‌منداڵ����ی‌‌ئه‌وانی����ان‌له‌به‌رده‌م‌داعش����دا‌

به‌ته‌نها‌به‌جێهێشت.پێش����تریش‌ئێزیدیه‌كان‌له‌چه‌ند‌بۆنه‌یه‌كدا‌ناڕه‌زایی‌‌خۆیان‌به‌رامبه‌ر‌به‌چه‌ند‌هه‌ڵوێست‌و‌ك����ه‌‌ ده‌ربڕیب����و‌ مامه‌ڵه‌كردنێ����ك‌ ج����ۆری‌‌له‌كوردس����تاندا‌به‌رامبه‌ری����ان‌ئه‌نجامدراب����و،‌ئێزیدی����ه‌كان‌ل����ه‌وه‌‌ن����اڕازی‌‌بون‌ك����ه‌‌چه‌ند‌جارێ����ك‌له‌وتاری‌‌ئاینی����ی‌هه‌ندێك‌بانگخوازو‌پی����اوی‌‌ئایین����ی‌و‌ته‌نان����ه‌ت‌دکتۆرێکی‌وه‌ک‌عه‌ب����دول‌واحیدیش‌س����وكایه‌تییان‌به‌رامبه‌ر‌كرابو،‌ب����ه‌اڵم‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێ����م‌هیچ‌جۆره‌‌لێپێچینه‌وه‌یه‌كی‌‌به‌رامبه‌ر‌به‌و‌كه‌سانه‌‌نه‌كردو‌له‌الیه‌ن‌رۆشنبیران‌و‌‌ریکخراوه‌کانی‌کۆمه‌ڵگه‌ی‌مه‌ده‌یش����ه‌وه‌‌هیچ‌جۆره‌‌که‌مپه‌ینێک‌نه‌کرا‌بۆ‌به‌‌دادگاییکردنی‌ئه‌و‌که‌س����انه‌،‌ساڵ‌‌به‌دوای‌‌س����اڵیش‌ل����ه‌1991ه‌وه‌‌تا‌ئێس����تا‌له‌زۆربه‌ی‌‌په‌رله‌مان����ی‌‌ حكوم����ه‌ت‌و‌ داموده‌زگاكان����ی‌‌كوردستانیش����دا‌رۆڵ‌و‌بونی����ان‌س����نوردارتر‌كراوه‌ته‌وه‌.‌به‌اڵم‌س����ه‌ره‌ڕای‌‌ئه‌وه‌ش‌زۆربه‌ی‌‌رۆش����نبیرانی‌‌ئێزیدی‌‌پێیانوایه‌‌هه‌مو‌ئه‌مانه‌‌ناكاته‌‌ئه‌وه‌ی‌‌كه‌‌ئێزیدی‌‌پش����ت‌له‌كوردبونی‌‌

خۆی‌‌بكات.كه‌ریم‌س����لێمان‌ئه‌ندامی‌‌جڤاتی‌‌ئێزیدییان‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند‌كه‌‌"هه‌مو‌كه‌س‌و‌میریش‌له‌پێش����یانه‌وه‌‌ده‌زانن‌ئێزی����دی‌‌كوردن،‌ئه‌مه‌‌

بابه‌تێكه‌‌یه‌كالییبۆته‌وه‌".س����ه‌باره‌ت‌به‌ه����ۆكاری‌‌لێدوانه‌ك����ه‌ی‌‌میر‌له‌م‌كات����ه‌دا،‌ئه‌و‌وتی‌‌"به‌ب����ڕوای‌‌من‌ئه‌گه‌ر‌میر‌هه‌ندێ����ك‌ناڕه‌زایی‌‌و‌گازنده‌ش����ی‌‌هه‌بێت‌له‌سه‌ر‌چه‌ند‌مه‌س����ه‌له‌یه‌ك‌به‌تایبه‌تی‌‌له‌سه‌ر‌

ئه‌و‌كاره‌س����اته‌ی‌‌به‌سه‌ر‌ش����ه‌نگال‌هات،‌كه‌‌خه‌ڵكیی‌‌و‌ژن‌و‌منداڵی‌‌ئێمه‌‌كه‌وتنه‌‌ده‌س����ت‌داعش����ه‌وه‌و‌دیل‌ك����ران،‌س����ه‌ره‌ڕای‌‌ئه‌وه‌ش‌نابێ����ت‌لێدوان����ی‌‌وا‌بدرێت،‌چونك����ه‌‌هه‌مو‌كه‌س‌خه‌ریكی‌‌ش����ه‌ڕن‌و‌پێشمه‌رگه‌‌تا‌ئێستا‌‌100ش����ه‌هیدی‌‌داوه‌‌بۆ‌ش����ه‌نگال،‌‌500هه‌زار‌ئێزیدی‌‌ئاواره‌‌بون‌له‌كوردس����تان‌و‌خه‌ڵكییش‌

ته‌خسیرییان‌نه‌كردوه‌وخۆی‌‌ سه‌رش����انی‌‌ ئه‌رك����ی‌‌ حكومه‌تی����ش‌

جێبه‌جێ‌كردوه‌".به‌ش����ێك‌له‌رۆش����نبیرانی‌‌ئێزیدی‌‌پێیانوایه‌‌ك����ه‌‌ملمالنێ����ی‌‌په‌كه‌كه‌و‌پارتی‌‌له‌س����ه‌ر‌ئه‌و‌قه‌ڵه‌مڕه‌ویی‌‌ده‌سه‌اڵتیان‌له‌و‌ناوچانه‌ی‌‌ئێزیدی‌‌ئێزیدیه‌كان‌ موس����ڵ،‌ له‌ده‌وروبه‌ری‌‌ نش����ینن‌به‌ره‌و‌په‌رتبون‌ده‌بات،‌ئه‌وانه‌ش����ی‌‌كه‌‌ئێستا‌له‌ده‌وروبه‌ری‌‌میرن‌كه‌‌ماوه‌ی‌‌چه‌ند‌مانگێكه‌‌له‌ئه‌ڵمانیایه‌،‌زۆربه‌یان‌له‌و‌راوێژكارو‌كه‌سانه‌ن‌ك����ه‌‌له‌په‌كه‌ك����ه‌وه‌‌نزیكن،‌ك����ه‌‌دیارترینیان‌"هۆشه‌نگ‌برۆكا"یه‌،‌هۆشه‌نگ‌دوای‌‌كاره‌ساتی‌‌ش����ه‌نگال‌له‌وتارێكی����دا‌ئۆباڵ����ی‌‌روداوه‌كه‌ی‌‌

خسته‌‌ئه‌ستۆی‌‌سه‌ركردایه‌تی‌‌سیاسی‌‌كوردو‌ده‌س����ه‌اڵتدارانی‌‌هه‌ولێری‌‌به‌خیانه‌تكار‌ناوبرد‌كه‌‌"له‌پش����ت‌كاره‌ساتی‌‌شه‌نگاله‌وه‌ن‌له‌پێناو‌

ئه‌وه‌ی‌‌چه‌كیان‌ده‌ستبكه‌وێت".كه‌ریم‌سلێمان‌له‌مباره‌وه‌‌ئاماژه‌ی‌‌به‌وه‌‌كرد‌كه‌‌"هۆش����ه‌نگ‌برۆكا،‌پێشتر‌راوێژكاری‌‌میر‌نه‌بو،‌ره‌خنه‌شی‌‌لێده‌گرت،‌به‌اڵم‌ئێستا‌ئه‌وو‌چه‌ند‌كه‌س����ێكی‌‌تریش‌له‌میر‌نزیكبونه‌ته‌وه‌"،‌ئه‌و‌وتی‌‌"راسته‌‌میر‌ته‌مه‌نی‌‌گه‌وره‌یه‌،‌به‌اڵم‌وه‌ك‌ناس����ینی‌‌من‌میر‌زو‌كاریگه‌ریی‌‌له‌سه‌ر‌ناكرێت،‌ئه‌و‌ئه‌زمونێك����ی‌‌دورودرێژی‌‌هه‌یه‌،‌

له‌سه‌رده‌می‌‌پادشایه‌تییه‌وه‌‌تا‌ئێستا‌مامه‌ڵه‌‌له‌گه‌ڵ‌‌ده‌سه‌اڵتداران‌ده‌كات،‌ئه‌ویش‌ده‌زانێت‌ئێمه‌‌كوردی����ن،‌ئه‌م‌قس����انه‌ی‌‌كاردانه‌وه‌‌بو‌به‌رامبه‌ر‌به‌وه‌ی‌‌به‌سه‌ر‌ئێزیدیه‌كاندا‌هات".

ئێزیدیه‌كان‌ ش����ه‌نگاله‌وه‌،‌ كه‌وتنی‌‌ له‌دوای‌‌له‌ئه‌ڵمانی����ا‌ك����ه‌‌به‌س����ه‌ره‌كیترین‌ش����وێنی‌‌ره‌وه‌ن����دی‌‌ئ����ه‌وان‌داده‌نرێ����ت‌له‌ئه‌وروپ����ا،‌چه‌ن����د‌جارێ����ك‌خۆپیش����اندانیان‌ك����ردوه‌،‌به‌اڵم‌له‌و‌خۆپیش����اندانانه‌ی‌‌له‌ئه‌ڵمانیا‌كران‌بۆ‌پش����تیوانیكردن‌له‌ش����ه‌نگال‌نه‌یانهێش����ت‌ئ����ااڵی‌‌كوردس����تان‌ل����ه‌و‌خۆپیش����اندانانه‌دا‌

به‌رزبكرێت����ه‌وه‌،‌ئێس����تا‌ئاراس����ته‌یه‌ك‌له‌ناو‌ئێزیدیه‌كان����دا‌به‌دیده‌كرێت‌ب����ۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌وه‌ك‌مه‌س����یحی‌‌و‌شه‌به‌كه‌كان‌ له‌گه‌ڵ‌‌ كه‌مایه‌تیه‌ك‌له‌الیه‌ن‌واڵتانی‌‌رۆژئاواوه‌‌ناوچه‌یه‌كی‌‌ئارامیان‌له‌ده‌ش����تی‌‌موس����ڵ‌بۆ‌پێكبهێنرێت،‌هاوكات‌ئاراسته‌یه‌كیش‌هه‌یه‌‌بۆ‌نزیكبونه‌وه‌‌له‌په‌كه‌كه‌،‌كه‌‌ئه‌م‌حزبه‌‌به‌رده‌وام‌كاری‌‌له‌س����ه‌ر‌كردوه‌و‌ته‌نان����ه‌ت‌به‌رپرس����ی‌‌هێزه‌كان����ی‌‌په‌كه‌كه‌ش‌له‌چیای‌‌شه‌نگال،‌كه‌سێكی‌‌ئێزیدیه‌‌و‌ئه‌ندامی‌‌كۆنسه‌ی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌كه‌جه‌كه‌یه‌‌كه‌‌ئه‌ویش‌

زه‌كی‌‌شه‌نگالییه‌.كه‌ری����م‌س����لێمان‌ئاماژه‌‌ب����ه‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌ئێزیدییه‌کان‌‌ راب����ردو،‌‌ س����ااڵنی‌‌ به‌درێژای����ی‌‌به‌گش����تی‌‌س����ه‌ر‌به‌پارتی‌‌و‌یه‌كێتی����ی‌بون،‌ب����ه‌اڵم‌دوای‌‌روداوه‌كانی‌‌ش����ه‌نگال‌هه‌واداری‌‌په‌كه‌ك����ه‌ش‌له‌ناویاندا‌دروس����تبوه‌،‌ئه‌و‌وتی‌‌"ه����ه‌ر‌حزبه‌و‌هه‌وڵ����ده‌دات‌ئێزیدی‌‌له‌و‌حزبی‌‌تریان‌دوربخات����ه‌وه‌،‌هه‌مو‌حزبه‌كان‌له‌هه‌وڵی‌‌ئه‌وه‌دان‌كاره‌ساتی‌‌ئێس����تای‌‌ئێزیدیه‌كان‌بۆ‌

به‌رژه‌وه‌ندیی‌‌خۆیان‌بقۆزنه‌وه‌".

3(449(‌سێشه‌ممه‌‌‌2014/10/21هه‌نوکه

میر خۆی به كورد نازانێت"کاردانه وه یه به رامبه ر به وه ی به سه ر شه نگال هات"

ته مه نی 82 ساڵه ، له ساڵی 1944ه وه میری ئێزیدیه كانه ، كه

دوای مردنی باوكی له ته مه نی یانزه ساڵیدا ئه و پۆسته ی

پێسپێردراو “مایان خاتون”ی دایكی تا ته مه نی میر گه یشته 18 ساڵی سه رپه رشتیی ده كرد. میر سه رۆكی دنیایی ئێزیدیانه و

نوێنه رایه تیان ده كات له هه مو كۆڕ و كۆبونه وه كان و په یوه ندییان له گه ڵ واڵتان و تائیفه و خێڵه كاندا.

میر ته حسین جگه له زمانی كوردی ، عه ره بیی و ئینگلیزیی و فارسیی ده زانێت. ساڵی 1962

بۆ یه كه مجار چوه ته ئه وروپا و بۆ ماوه ی ساڵێك له به ریتانیاو ئه ڵمانیا

نیشته جێ بوه . له سه ره تای ده یه ی 1970دا به شداریی له بزوتنه وه ی رزگاریخوازی

كورددا كردوه و دوای هه ره سی 1975یش ئاواره ی واڵتی ئێران بوه ، پاشان رویكردوه ته له نده ن و

له ساڵی 1976ه وه تا ساڵی 1981 له وێ ماوه ته وه ، له و

ساڵه به دواوه له الیه ن رژێمی سه دامه وه لێبوردنی بۆ ده ركراوه و

گه ڕاوه ته وه عێراق.له نێو ئێزیدیه كاندا میرایه تی

به میراتییه و ئه م پۆسته له باوكه وه بۆ كوڕ به جێده مێنێت، ئێستا

حازمی كوڕی به جێنشینی میر ته حسین داده نرێت.

میر ته حسین به گ

کاره‌ساتی‌ئاواره‌بونی‌ئێزیدییه‌کان‌

‌‌‌ئا:‌هاوكار‌حسێن

سه‌عدی‌‌ئه‌حمه‌د‌پیره‌،‌ئه‌ندامی‌‌مه‌كته‌بی‌‌سیاسیی‌‌یه‌كێتیی‌‌نیشتیمانیی‌‌

كوردستان،‌جه‌ختده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌هه‌مو‌ئه‌و‌كۆمه‌كه‌‌سه‌ربازییانه‌ی‌‌

له‌هه‌رێمه‌وه‌‌ره‌وانه‌ی‌‌كۆبانی‌كراون،‌"هی‌‌یه‌كێتی‌‌بون‌و‌ئااڵی‌‌یه‌كێتییان‌به‌سه‌ره‌وه‌‌بوه‌".‌ئاماژه‌‌به‌وه‌ش‌ده‌كات‌كه‌‌بارزانی‌‌و‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم‌ئاگایان‌له‌راگه‌یه‌نراوه‌كه‌ی‌‌

سه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم‌نه‌بوه‌،‌به‌ڵكو‌ئه‌وه‌‌"له‌سه‌رچاوه‌یه‌كه‌وه‌یه‌‌بۆ‌دروستكردنی‌‌

گرژیی‌‌له‌نێوان‌یه‌كێتی‌‌و‌پارتی‌".

ئاوێن���ه‌:‌به‌ڕای‌‌ت���ۆ‌ئ���ه‌و‌یارمه‌تییه‌‌لۆجس���تیه‌ی‌‌گه‌یه‌نرایه‌‌كۆبانی‌،‌هی‌‌كێ‌

بو؟س���ه‌عدی‌‌ئه‌حمه‌د‌پی���ره‌:‌ڕای‌ناوێت،‌ئه‌وه‌‌هی‌‌یه‌كێتیی‌‌نیشتیمانیی‌‌كوردستان‌بوو‌له‌الی���ه‌ن‌یه‌كێتیی���ه‌وه‌‌ئاماده‌كرابو‌ب���ۆ‌خه‌ڵكی‌‌كۆبان���ی‌‌و‌له‌رێگ���ه‌ی‌‌هێزه‌‌ئاسمانییه‌كانه‌وه‌‌ره‌وانه‌‌كرا،‌شته‌كانیش‌هه‌موی‌‌ئااڵی‌‌یه‌كێتییان‌به‌سه‌ره‌وه‌‌بو.

ئاوێنه‌:‌ئه‌ی‌‌بۆچی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم‌ئه‌م‌هه‌وڵه‌ی‌‌ئێوه‌‌به‌موزایه‌ده‌‌ده‌زانێت؟س���ه‌عدی‌‌ئه‌حمه‌د‌پیره‌:‌ئه‌وه‌‌ئیش���ی‌‌

س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم‌نیه‌،‌ن���ه‌‌جه‌نابی‌‌س���ه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌ئاگای‌‌له‌و‌بابه‌ته‌یه‌‌نه‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم،‌ئه‌وه‌‌رۆژنامه‌ی‌‌باس‌و‌له‌پش���ت‌رۆژنامه‌ی‌‌باس-ه‌وه‌ن‌ ئه‌وانه‌ی‌‌هه‌وڵده‌ده‌ن‌ئه‌و‌ش���تانه‌‌دروس���تبكه‌ن‌و‌زۆرجاری���ش‌هه‌وڵیانداوه‌،‌ب���ه‌اڵم‌به‌الی‌‌ئێم���ه‌وه‌‌گرنگیی‌‌نیه‌.‌ه���ه‌ر‌الیه‌نێكیش‌ده‌یه‌وێت‌ش���ت‌بنێرێت‌بۆ‌كۆبانی‌،‌رێگا‌

هه‌یه‌،‌با‌بیكه‌ن.ئاوێن���ه‌:‌ب���ه‌اڵم‌نوێن���ه‌ری‌‌په‌یه‌ده‌ش‌له‌هه‌رێم‌باسی‌‌له‌وه‌‌كردوه‌‌كه‌‌كۆمه‌كه‌كه‌‌هی‌‌الیه‌نێكی‌‌دیاریكراو‌نه‌بوه‌؟‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سه‌عدی‌‌ئه‌حمه‌د‌پیره‌:‌نه‌خێر‌ئه‌وه‌ش‌هی‌‌)باس(ه‌،‌هی‌‌نوێنه‌ری‌‌په‌یه‌ده‌‌نیه‌.‌بۆیه‌‌ئه‌و‌لێدوانه‌و‌ئه‌وه‌ی‌‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌ب���ۆ‌ له‌س���ه‌رچاوه‌یه‌كه‌وه‌یه‌‌ هه‌رێمی���ش‌یه‌كێتی‌‌و‌ له‌نێوان‌ گرژیی‌‌ دروس���تكردنی‌‌

پارتی‌،‌ئه‌و‌سه‌رچاوه‌یه‌ش‌دیاره‌.ئاوێنه‌:‌ئه‌و‌سه‌رچاوه‌یه‌‌كێیه‌؟

س���ه‌عدی‌‌ئه‌حم���ه‌د‌پی���ره‌:‌بۆخۆتان‌به‌دوایدا‌بچن.

ئاوێنه‌:‌ئه‌گه‌ر‌یه‌كێت���ی‌‌ئه‌م‌توانایه‌ی‌‌هه‌یه‌،‌بۆچی‌‌له‌س���ه‌ره‌تای‌‌ش���ه‌ڕی‌‌سه‌ر‌

كۆبانی‌ئه‌م‌یارمه‌تییه‌ی‌‌نه‌ده‌گه‌یاند؟س���ه‌عدی‌‌ئه‌حمه‌د‌پیره‌:‌ئه‌و‌ش���تانه‌‌ك���ه‌‌ هه‌ب���و‌ به‌یه‌كێ���ك‌ پێویس���تیان‌بیانگه‌یه‌نێ���ت،‌چونك���ه‌‌كۆبانی‌‌گه‌مارۆ‌

دراب���وو‌رێگه‌یان‌نه‌ده‌داو‌هیچ‌رێگه‌یه‌كی‌‌له‌س���ه‌ره‌تاوه‌‌ یه‌كێتی‌‌ نه‌ب���و.‌ زه‌مینیی‌‌له‌رێگه‌ی‌‌په‌رله‌مان‌و‌كه‌ناڵه‌‌دیپلۆماسیی‌‌و‌سیاسییه‌كانی‌‌پشتیوانیی‌‌كۆبانی‌‌كردوه‌،‌

ئیتر‌موزایه‌ده‌كه‌‌له‌كوێیه‌؟ئاوێنه‌:‌له‌و‌كۆبونه‌وانه‌ی‌‌له‌گه‌ڵ‌پارتی‌‌

ئه‌نجامتاندا،‌چییان‌لێ‌به‌رهه‌مهات؟سه‌عدی‌‌ئه‌حمه‌د‌پیره‌:‌چه‌ند‌لیژنه‌یه‌ك‌دان���را‌ب���ۆ‌چاره‌س���ه‌ركردنی‌‌كێش���ه‌ی‌‌ئه‌و‌ هه‌م���و‌ راگه‌یان���دن‌و‌ هێرش���ه‌كانی‌‌په‌رله‌مان‌و‌حكومه‌ت‌ له‌ئاستی‌‌ كێشانه‌ی‌‌هه‌ن،‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌كۆتایی���ان‌پێبهێنرێت،‌

به‌گشتیی‌‌كۆبونه‌وه‌ی‌‌باش‌بون.ئاوێنه‌:‌باس‌له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‌سێ‌‌قۆڵیی‌‌نێوان‌پارتی‌‌و‌یه‌كێتیی‌‌و‌گۆڕان‌ده‌كرێت،‌

ئه‌مه‌‌كه‌ی‌‌ده‌كرێت؟كۆبونه‌وه‌‌ پی���ره‌:‌ ئه‌حمه‌د‌ س���ه‌عدی‌‌

س���ه‌ره‌كییه‌كه‌‌له‌نێوان‌یه‌كێتیی‌‌و‌پارتیدا‌بو،‌پاشان‌بۆ‌خاوكردنه‌وه‌ی‌‌گرژییه‌كان‌كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌‌س���ێ‌‌قۆڵی���ی‌‌ده‌كرێت‌و‌ئینجا‌پێنج‌قۆڵی���ی‌‌له‌نێوان‌الیه‌نه‌كان،‌هیچ‌رێگرییه‌كیش‌نیه‌‌بۆ‌به‌س���تنی‌‌ئه‌و‌كۆبونه‌وانه‌،‌ته‌نه���ا‌په‌یوه‌ندیی‌‌به‌كاته‌وه‌‌

هه‌یه‌.ئاوێنه‌:‌له‌ئێس���تادا‌هه‌س���ت‌به‌جۆره‌‌په‌كه‌كه‌و‌ له‌نێ���وان‌ ده‌كرێت‌ گرژیی���ه‌ك‌پارت���ی‌‌له‌ده‌وروبه‌ری‌‌چیای‌‌ش���ه‌نگال،‌

تێڕوانینی‌‌ئێوه‌‌له‌مباره‌یه‌وه‌‌چییه‌؟سه‌عدی‌‌ئه‌حمه‌د‌پیره‌:‌ئه‌و‌بارگرژییانه‌‌هی‌‌به‌رپرسه‌‌لۆكاڵییه‌كانه‌‌دروستده‌كرێن،‌نایانه‌وێ���ت‌ددانی‌‌پێ���دا‌بنێن‌كه‌‌خۆیان‌ش���كاون،‌هه‌روه‌ها‌نایانه‌وێت‌ددانی‌‌پێدا‌بنێن‌كه‌‌خه‌ڵكێكی‌‌تر‌له‌وێیه‌،‌له‌كاتێكدا‌له‌سه‌ر‌چیای‌‌شه‌نگال‌یه‌كێتیی‌،‌پارتی‌،‌

په‌یه‌ده‌و‌په‌كه‌ك���ه‌ی‌‌لێیه‌،‌هه‌ریه‌كێكیش‌له‌مانه‌‌رۆڵی‌‌ئیجابیی‌‌ده‌بینن.‌نكوڵیكردنی‌‌هه‌ر‌الیه‌نێ���ك‌له‌الیه‌ن‌الیه‌ك���ی‌‌تره‌وه‌،‌كارێكی‌‌نادروسته‌و‌پێویست‌ناكات.‌بۆیه‌‌ئه‌وه‌‌مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌‌زۆر‌بنه‌ڕه‌تیی‌‌نیه‌،‌به‌ڵكو‌هه‌ندێك‌به‌رپرس���ی‌‌لۆكاڵیین‌كه‌‌ده‌یانه‌وێت‌ئیعالنه‌كه‌‌ئه‌وان‌بیكه‌ن،‌نه‌ك‌

شه‌ڕه‌كه‌.ئاوێن���ه‌:‌یه‌كێتیی‌‌و‌گۆڕان‌تا‌ئێس���تا‌گه‌یش���تون‌به‌چی‌‌بۆ‌رێككه‌وتن‌له‌س���ه‌ر‌

پرسی‌‌پارێزگاری‌‌سلێمانی‌؟یه‌كێتیی‌‌و‌ پی���ره‌:‌ ئه‌حمه‌د‌ س���ه‌عدی‌‌گ���ۆڕان‌پێك���ه‌وه‌‌ده‌توانن‌چاره‌س���ه‌ری‌‌ئ���ه‌و‌مه‌س���ه‌له‌یه‌‌بكه‌ن‌و‌هی���چ‌الیه‌نێك‌ناتوانێت‌به‌ته‌نیا‌چاره‌س���ه‌ری‌‌كێش���ه‌ی‌‌س���لێمانی‌‌ب���كات،‌بایی‌ئ���ه‌وه‌‌زه‌مینه‌‌بۆ‌ هه‌یه‌‌ لێكنزیكبونه‌وه‌ی���ه‌ك‌ له‌ب���اره‌‌و‌

گه‌یش���تن‌به‌رێككه‌وتن.‌هه‌ر‌پێنج‌الیه‌نه‌‌سیاسییه‌كه‌ش‌پشویه‌كی‌‌ئیجابییان‌هه‌یه‌‌بۆ‌چاره‌سه‌ركردنی‌‌كێشه‌كان،‌به‌تایبه‌تی‌‌

یه‌كێتیی‌‌و‌گۆڕان؟ئاوێنه‌:‌ئه‌ی‌‌رۆڵی‌‌پارتی‌‌له‌م‌نێوه‌نده‌دا‌چیه‌،‌هیچ‌ده‌ستپێشخه‌رییه‌كی‌‌كردوه‌؟

س���ه‌عدی‌‌ئه‌حم���ه‌د‌پی���ره‌:‌پارتییش‌ئه‌ندام���ی‌‌هه‌یه‌‌ل���ه‌و‌ئه‌نجومه‌نه‌،‌تا‌ئه‌م‌چركه‌ساته‌ش‌نه‌مانبیستوه‌‌هه‌وڵی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌

دابێت‌رۆڵێكی‌‌سلبیی‌‌ببینێت.به‌چون���ی‌‌ چاوه‌ڕوانده‌ك���را‌ ئاوێن���ه‌:‌وه‌زی���ره‌‌ك���ورده‌كان‌بۆ‌به‌غدا،‌پرس���ی‌‌بودجه‌‌چاره‌سه‌ر‌بكرێت،‌دوایین‌زانیاری‌‌

له‌وباره‌یه‌وه‌‌چیه‌؟سه‌عدی‌‌ئه‌حمه‌د‌پیره‌:‌چاوه‌ڕوانده‌كرێت‌زه‌مینه‌‌خۆشبكرێت‌بۆ‌چاره‌سه‌ر،‌ره‌نگه‌‌هه‌رێمی‌‌ وه‌ف���دی‌‌ داهات���و‌ له‌هه‌فت���ه‌ی‌‌كوردس���تان‌بچێت‌بۆ‌به‌غدا‌و‌ئه‌و‌كه‌ش‌و‌به‌دیده‌كرێت‌ له‌به‌غدا‌ سیاس���ییه‌ی‌‌ هه‌وا‌ئه‌رێنییه‌و‌ئومێد‌هه‌یه‌‌بۆ‌چاره‌سه‌ركردنی‌‌

كێشه‌كان.ئاوێنه‌:‌كه‌ی‌‌یه‌كێتیی‌‌كۆنگره‌ی‌‌خۆی‌‌

ده‌به‌ستێت؟دوای‌‌ پی���ره‌:‌ ئه‌حم���ه‌د‌ س���ه‌عدی‌‌كۆتاییهاتنی‌‌كێش���ه‌ی‌‌داع���ش‌و‌نه‌مانی‌‌مه‌ترسیی‌‌له‌سه‌ر‌هه‌رێم،‌یه‌كێتیی‌‌ده‌بێت‌

بیر‌له‌كۆنگره‌‌بكاته‌وه‌.

"كۆمه كه كانی كۆبانی ئااڵی یه كێتییان به سه ره وه بوه "سه عدی پیره : بارزانی ئاگای له راگه یه نراوه كه ی سه رۆكایه تی هه رێم نه بوه

بۆ‌خاوكردنه‌وه‌ی‌‌گرژییه‌كان‌كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌‌سێ‌‌قۆڵیی‌‌ده‌كرێت‌و‌ئینجا‌پێنج‌قۆڵیی‌‌له‌نێوان‌الیه‌نه‌كان

به‌درێژایی‌‌سااڵنی‌‌رابردو،‌‌ئێزیدییه‌کان‌‌به‌گشتی‌‌سه‌ر‌به‌پارتی‌‌و‌یه‌كێتیی‌بون،‌به‌اڵم‌دوای‌‌روداوه‌كانی‌‌شه‌نگال‌هه‌واداری‌‌

په‌كه‌كه‌ش‌له‌ناویاندا‌دروستبوه

هەنوکە(449( سێشه ممه 42014/10/21

سه رۆکی په رله مانی کوردستان:دەستمانکردوە بەگفتوگۆکردن لەسەر پرسی پڕۆژەی دەستور

ئا: ئاوێنه

سه رۆکی په رله مانی کوردستان د.یوسف محه مه د له م گفتوگۆیه ی

ئاوێنه دا ده ڵێت "لیژنەی دارایی پەرلەمان و لیژنەی دەستپاکیی بەدوای گەندەڵیەکانی بواری خانەنشینیەوەن".

ئاوێنه : لەماوەی دەستبەکاربونی ئەم خولەی پەرلەمانی کوردستان، کۆمەڵێک کێش���ە روی���ان لەهەرێمی کوردس���تان ک���رد، ل���ەم ماوەی���ەدا کە کێش���ەکان زۆربون. گرنگترین کارەکانتان چی بون

لەپەرلەمان؟د.یوس���ف: دی���ارە الی هەمو الیەک رون و ئاشکرایە، لەکاتی دەستبەکاربونی دەس���تەی س���ەرۆکایەتی و ئەم خولەی کێش���ەی زۆر کۆمەڵێک���ی پەرلەم���ان سیاس���ی و ئابوریی و س���ەربازیی ڕویان لەهەرێمی کوردستان کرد، گرنگترینیان بریت���ی ب���و لەبڕینی بودج���ەو موچەی کوردس���تان هەرێم���ی فەرمانبەران���ی لەالی���ەن حکومەتی فیدڕاڵەوە، کە ئەمە لەکوردستان دارایی گەورەی قەیرانێکی سیاسییش���ەوە ل���ەڕوی دروس���تکرد. داعش تیرۆریستانی ش���ەڕی بەداخەوە هێن���دەی تر بارودۆخەک���ەی ئاڵۆزکرد. ئاس���اییمان دەس���تپێکێکی لەبەرئەوە نەبو، لەگەڵ ئەوەش���دا کۆمەڵێک کاری باش کراوه ، لەڕوی یاسادانانەوە چەندین یاس���ای گرنگ خوێندن���ەوەی یەکەمیان ب���ۆ ک���راوەو چەندین یاس���او بڕیاریش لەماوەی وایە پەس���ەندکراون. هیوامان ئ���ەم دو مانگ���ەی ئەمساڵیش���دا چەند یاسایەکی تر پەس���ەند بکرێن. لەبواری پرسیار و پڕۆس���ەی چاودێرییکردنیشدا گفتوگ���ۆی نێوان پەرلەم���ان و حکومەت لیژنەکانیدا لەب���ەردەم لەپەرلەمان���دا و باش ئەچێتە پێش���ەوە. دەستمانکردوە بەهەمواری پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمان و لەم ب���وارەدا لیژنەیەک دەس���تبەکارە. س���ەرقاڵی ئیدارییش���دا لەب���واری کارگێڕیی و کاروب���اری ڕێکخس���تنەوەی جگ���ە ئەم���ە پەرلەمانی���ن. دارای���ی لەگەڵ پەیوەندییەکانمان لەخستەگەڕی باڵوێز و نوێنەری واڵتان و شاندی ڕێکخراوە مرۆییەکان بۆ ئەوەی واقعی ڕوداوەکانیان بۆ باس بکەی���ن. پەرلەمان لەم خولەیدا لەن���او پەرلەمانتاران���ی بەهیممەت���ی چەقی ڕوداوەکاندای���ە و هەموان پێکەوە لەنزیک���ەوە چاودێری���ی ڕوداوەکانم���ان ک���ردوەو بەرەکان���ی پێش���ەوەی هێزی پێشمەرگە لەبادینانەوە بۆ جەلەوال بەبێ جیاوازیی هەمویانمان بەسەرکردوەتەوە، لەو بەسەرکردنەوانەش���دا چ دەس���تەی س���ەرۆکایەتی چ لیژن���ە تایبەتەکان، چ پەرلەمانتارانی فراکس���یۆنە جیاوازەکان

بەشداربون.کرد پەیوەندییەکانت باس���ی ئاوێنه : لەگەڵ کونسوڵ و نوێنەری واڵتان لەهەرێمی کوردستان، ئەوەی سەرنجمان داوە وەک سەرۆکی پەرلەمان لەم ماوە کەمەدا زۆر ش���اندی واڵتان دەبینیت و زۆر بایەخ بەو پەیوەندییان���ە دەدەیت، پەرلەمان وەک دەسەاڵتی یاس���ادانان چ پەیوەندییەکی

بەو الیەنە پڕۆتۆکۆلییانەوە هەیە؟ئێس���تادا لەدونی���ای د.یوس���ف:

بەش���ێکی پەرلەمانی���ی دیپلۆماس���یی گرنگ���ی پەیوەندی���ە نێودەوڵەتی���ەکان پێکدێنێ���ت. ئەمانەوێت لەم بوارەش���دا خزمەت بەگەلی کوردستان بکەین، جگە باڵوێز و کونس���وڵ و لەگەڵ لەپەیوەندی نوێن���ەری واڵت���ان، پەیوەندیەکانم���ان لەگەڵ پەرلەمانی واڵتانی تر، لەئایندەدا بەرەوپێشچونی فراوانتر بەخۆوە ئەبینین. لیژنەیەکی هەمیشەیی پێناوەش���دا لەم لیژنەی بەناوی لەپەرلەمان دروستکراوە پەیوەندیەکان و ڕەوەندی کوردس���تانیی. لێرەوە گرنگیدان بەڕەوەندی کوردستانیی و بەهەرێمەوە و بەس���تنەوەیان دیاسپۆراو بەرەوپێش���بردنی مەس���ەلەی لۆبیکردن بۆ دۆز و کێش���ەکانمان لەئاستی واڵتانی خاوەنبڕیار لەئاستی نێودەوڵەتیی، جێی

بایەخمانە.ئاوێن���ه : لەس���ەر ئاس���تی عێ���راق، دەتانەوێت چۆن پەیوەندییە دیپلۆماتیی و یاساییەکان لەگەڵ ئەنجومەنی نوێنەرانی

عێراق و حکومەتی ناوەندی ڕیکبخەن؟د.یوسف: یەکێک لەکارە گرنگەکانمان ئەوەی���ە، کوردس���تان لەپەرلەمان���ی لەم���اوەی راب���ردودا بەجی���ا هەری���ەک لەسەرۆکی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، جێگری س���ەرۆکی ئەنجومەن، سەرۆکی فراکس���یۆنە کوردییەکان، بەڕێز عەممار حەکیم و چەندین ش���اندی ت���ر هاتونەتە پەرلەم���ان و لەگەڵی���ان کۆبوینەت���ەوە. نێ���وان دەمانەوێ���ت پەیوەندییەکان���ی هەرێم���ی کوردس���تان و ناوەند لەس���ەر بنەمای یاسایی و پاراستنی بەرژەوەندیی لەتایبەتمەندییەکانی ڕیزگرتن هاوبەش و هەردوال ڕیکبخەین، بۆ ئەو مەبەس���تەش ئێم���ە بەهەمانش���ێوەش لەداهات���ودا نوێن���ەران و ئەنجومەن���ی س���ەردانی حکومەت���ی فیدڕاڵ دەکەی���ن. پێما نوایە کە پێویس���تە تا لەچوارچێوەی عێراقدا بین، پێویس���تە ده رگای دیالۆگی نێوان کێشەکان بۆ چارەس���ەرکردنی هەردوال کراوەبن. لە وتوێژەکاندا پێویستە هەردوال ب���اس بکەین و ڕاش���کاوانە کێش���ەکان بەدوای چارەسەریانەوە بین. ئەمانەوێت پەیوەندیەکی پتەو لەنێوان فراکس���یۆنە نوێنەران و ئەنجومەنی کوردستانیەکانی فراکس���یۆنەکانی پەرلەمانی کوردستان و ئەندام���ە ک���وردەکان لەلیژنەکانی ئەوێ لەگەڵ لیژنەکانی پەرلەمانی کوردس���تان لەپرسە بۆ هەماهەنگیی دروس���تبکەین بەڕێز لەگەڵ هەروەها نیشتیمانیەکاندا. د.سەلیم جبوری س���ەرۆکی ئەنجومەنی نوێن���ەران ڕێککەوتوین ک���ە لەداهاتودا یاداش���تی لێکتێگەیش���تن و هاوکاری���ی

نێوانمان واژۆ بکەین.ناوخۆیی لەئاس���تی ئ���ەی ئاوێن���ه : لەگ���ەڵ پەیوەندیت���ان پەرلەمان���دا، تایبەکان���ی لیژن���ە فراکس���یۆنەکان و پەرلەمان چۆنە؟ ئایا لەگەڵ فراکسیۆنی س���ەوز لەپەرلەمان هیچ ساردییەک نییە

لەنێوانتاندا؟د.یوسف: لەگەڵ هەمو فراکسیۆنەکان پەیوەندییەکی باش و ئاساییم هەیە، دیارە هەر جارێک گرژیی و ملمالنێی سیاس���ی لەدەرەوەو لەنێوان الیەنە سیاس���ییەکان بەهێز بێت، بەدڵنیاییەوە ئەو ملمالنێیە دەگوازرێت���ەوە ب���ۆ ن���او پەرلەمانیش، ئەمەش شتێکی ئاساییەو پەرلەمانتاران

هاواڵتی���ان الیەنەکان���ن و نوێن���ەری دەنگیانپێ���داون، ب���ەاڵم م���ن بۆ خۆم بەیەکچاو و لەیەک ئاس���تدا سەیری هەمو فراکسیۆنەکان دەکەم، من سەرۆکی یەک فراکسیۆن نیم، من سەرۆکی پەرلەمانی پەرلەمانتاران، هەمو کوردس���تانم، هی لەگەڵ فراکسیۆنی سەوز هیچ ساردییەک نییە، سەرۆکی فراکس���یۆنەکەیان وەک هەمو سەرۆک فراکسیۆنەکان هاوکارمانە، بەهەمانشێوە زۆرینەی پەرلەمانتارەکانی تری فراکس���یۆنی س���ەوز، هیواشم وایە باش���تربن پەیوەندییانە ئەو لەداهاتودا لەگ���ەڵ هەمو فراکس���یۆنەکان بەگیانی

یەک تیمیی کار بکەین.پەرلەمان، ئاوێن���ه : وەک س���ەرۆکی یەکێتی بەرپرسانی لەگەڵ پەیوەندیتان چۆن���ە؟ لەم���اوەی راب���ردودا نام���ەی پیرۆزباییتان ب���ۆ هاتنەوەی مام جەالل لەفوئاد تایبەتیتان نوس���ی، پیرۆزبایی مەعسوم س���ەرۆک کۆماری عێراق کرد، بەرەکانی پێشەوەی لەکاتی س���ەردانی هێ���زی پێش���مەرگە س���ەردانی هەندێ بەرپرس���ی تری یەکێتیتان ک���رد، ئەم پەیوەندییانە چ پەیامێکە بۆ ئەو حزبە، ئ���ەو قۆنا خانەدا لەهەم���و لەکاتێک���دا بزوتنەوەی گ���ۆڕان لەمالنێی تونددا بوە

لەگەڵ یەکێتی نیشتیمانی کوردستان؟د.یوس���ف: دەبێ���ت ئ���ەوە بزانن من ئیستا س���ەرۆکی پەرلەمانی کوردستانم، ئێستا من هیچ بەرپرسیارییەکی حزبییم لەناو گۆڕاندا نییە، هەمو ئەو ش���تانەی س���ەردان و پەیوەندییانەی ئێوە باسیان پەرلەمان���ی س���ەرۆکی وەک دەک���ەن کوردس���تان کردومن، مام جەالل بەدەر لەوەی س���ەرۆک کۆماری پێشوی عێراق بوە، سەرکردەیەکی دیارو لێهاتوی کورد و ناچەکەش بوە، بروسکەی بەخێرهاتنەوەم بۆ ن���اردوەو تەنان���ەت پەیوەندییش���م بەبنەماڵ���ەی بەڕێزیانەوە کرد کە ئەگەر مەراسیمی بەشداریی بکردایە پێویستی د.فوئاد بەڕێز دەکرد، هاتنەوەکەش���یم مەعسومیش بەهەمانشێوە بەدەر لەوەی ئێستا سەرۆک کوردە کەس���ایەتییەکی کۆم���اری عێراقە. س���ەردانی بەرەکانی پێش���ەوەی هێزی پێشمەرگە لەجەلەوالو

خانەقی���ن و بینین���ی بەرپرس���انی تری یەکێتی شتێکی ئاساییە، دەبێت ئێمەی کورد لەکاتی ش���ەڕ و باری نائاس���اییدا

کێشەکانی نێوانمان وەالوە بنێین.ئاوێنه : ئەی لەگەڵ بەرپرسانی پارتی، بەتایبەتی مەس���عود بارزانی و نێچیرڤان

بارزانی، پەیوەندیتان چۆنە؟د.یوس���ف: ئ���ەم دو بەڕێزە ئێس���تا س���ەرۆکی هەرێمی کوردستان و سەرۆکی حکومەت���ی هەرێمی کوردس���تانن، بۆیە لەچوارچێوەی باشە و پەیوەندییەکانمان ئ���ەو دام���ەزراوە ڕەس���مییانەدایە ک���ە س���ەرۆکایەتییان ئەکەین. تا ئێستا هیچ گرفتێک نەبوە، بڕیارە هەمو الیەنەکانی بەشداربوی حکومەت هاوکاری پەرلەمان بن بۆ ئەوەی حکومڕانییەکی باش پێکەوە بکەین و خزمەتکاری میللەتەکەمان بین.

ئاوێنه : لەبارەی کاری چاودێرییکردنی کوردس���تانەوە، هەرێم���ی حکومەت���ی وەزیرەکان و ئای���ا بەرنامەت���ان چۆنە؟ بێن���ە ئام���ادەن وەزی���ران س���ەرۆک پەرلەم���ان بۆ رونکردنەوەی پێویس���ت و

لێپرسینەوە؟د.یوس���ف: لەماوەی ئ���ەم ٥ مانگەدا کە هەرێمی کوردس���تان بەبارودۆخێکی ناجێگیردا تێپەڕیوە، سێ جار سەرۆکی لە وەزی���رەکان، هەندێ���ک حکوم���ەت و کوردس���تان و پەرلەمان���ی هاتونەت���ە سەرۆکی فراکس���یۆن و سەرۆکی لەگەڵ لیژنەکان کۆبونەتەوە، س���ەرۆکی هەرێم جارێک هات���وە، ئەمە جگە لەوەی لیژنە تایبەت���ەکان چەندی���ن ج���ار وەزیریان بانگکردوە بۆ لیژنەکانیان بۆ پرس���یارو لەئایندەشدا گفتوگۆکردن، رونکردنەوە و وەزی���ری تایبەتمەن���د لەس���ەر گرفت و کێش���ەکان دێنە پەرلەمانی کوردستان. پەرلەمانی فراکسیۆنەکانی لەگەڵ هەمو کوردس���تان بڕیارمانداوە سازش لەسەر کەمتەرخەمیی���ەکان کەموکورتی���ی و

نەکەین.پڕۆژەی دەس���توری لەبارەی ئاوێنه :

هەرێمی کوردستان گەیشتونەتە کوێ؟فراکس���یۆنە لەگ���ەڵ د.یوس���ف: دەستمانکردوە پەرلەمان سەره کیەکانی پڕۆژەی لەس���ەر پرسی بەگفتوگۆکردن دەس���تور. ئەمانەوێ بەدور لە وروژاندن و وەک پرسێکی نیش���تیمانیی لەکەشێکی پڕۆژەکە لەدەمارگرژی���ی، دور ئ���ارام و هەمواربکرێتەوە و سازانی لەسەر بکرێت.

ئاوێن���ه : لەب���ارەی پڕۆژەی یاس���ای بەتایبەتی چیتانکردوە، خانەنشینییەوە جیاوازییەکی دەگیرێ���ت ل���ەوە ڕەخنە زۆر لەنێوان موچەی خانەنش���ینیی پلە تایب���ەت و خانەنش���ینیی فەرمانب���ەری ئاس���ایی هەیە، هیچ پڕۆژەیەکتان هەیە

بۆ چارەسەرکردنی ئەم گرفتە؟پەرلەمان دارایی لیژنەی د.یوس���ف: س���ەرقاڵی ئامادەکردنی ڕاپۆرتە لەسەر یاسای خانەنشینیی نوێی عێراق. هەمان لیژن���ە و لیژن���ەی دەس���تپاکیی بەدوای خانەنشینییەوەن. بواری گەندەڵیەکانی بەس���ود وەرگرتن لەپس���پۆڕە ناوخۆیی و

عێراقیی و بیانیەکان کار بۆ ڕێکخستنەوەی هێنانەکایەی گش���تیی و خانەنش���ینیی دادی کۆمەاڵیەتی ئەکەین، هەروەها کار ب���ۆ هێنانەکایەی خانەنش���ینیی کەرتی تایبەت و بیمەی بێکاریی و تەندروستیی و

لەکارکەوتن و .. تاد ئەکەین.ئاوێنه : لەبارەی خۆرئاوای کوردستان ، پەیوەندیت���ان لەگەڵ الیەنە سیاس���ییە

جیاوازەکانی ئەوێ چۆنە؟د.یوسف: پەیوەندییەکی باشمان هەیە، بۆ یەکەمینجار لەپەرلەمانی کوردستان، کوردستان، پەرلەمانی وەک س���ەرۆکی س���ەردانی بارەگای پەیەدەمان لەهەرێم کرد، هەروەها بەرەس���میی پێشوازییمان لەشاندی بااڵی کەجەکە و، شاندی الیەنە جیاوازەکانی تری خۆرئاوا وەک ئەنجومەنی نیش���تیمانیی ک���رد، ئێم���ە نامانەوێت دەستێوەردان لەکاروبارەکانیاندا بکەین، بەاڵم هانمانداون س���ود لەئەزمونی ئێمە وەربگ���رن، ئەو قۆناغە رەش���انەی ئێمە پێی���دا تێپەڕیوین ئ���ەوان پێیدا نەڕۆن، هەوڵبدەن حکومەتی هاوبەشیان هەبێت و هەمو الیەنەکان بەپێی س���ەنگی خۆیان

بەشداریی تێدا بکەن!ئاوێنه : لەبارەی کۆبانێ هەندێ کەس رەخنەی لەئ���ەدای پەرلەمان گرت، کە

درەنگ بەدەم داواکارییەکانەوە هاتن؟د.یوسف: ئەو قس���انە زیاتر مەرامی بو، لەپش���تەوە حزبیی و شەخس���ییان دوایی���ش هۆکارەکەیمان ب���ۆ دەرکەوت. بەبڕوای من هەندێ میدیا و هەندێ کەس ئەم قسانەیان بۆ جواڵنی سۆزی هاواڵتی و جەم���اوەر دەکرد، کاری پەرلەمانیی زۆر ئێمە جێبەجێکاریی، ل���ەکاری جیاوازە دانیشتنێکی لەدەس���تپێکردنی لە1٣-٧ پەرلەماندا پێش کارەس���اتی ش���ەنگال ئاماژەم���ان بەوەدا دەبێ���ت کۆمەڵگەی بکەوێت، کۆبانێ فری���ای نێودەوڵەتیی بەش���ێوەی پراکتیکی���ی لەکۆبونەوەمان لەگ���ەڵ کونس���وڵ و ش���اندی واڵت���ان داوای هاوکارییمان ک���ردوە بۆ کۆبانێ، لەهەفتەی ڕابردو لەگەڵ کونسوڵی تورکیا لەهەرێمی کوردس���تان و پێشتر نوێنەری نەت���ەوە یەکگرت���وەکان لەپەیوەندی���ی نێودەوڵەتییەکان، ڕێکخ���راوە لەگ���ەڵ کە ب���ەرەی تی���رۆر لەعێراق و س���وریا ی���ەک ب���ەرە و هێ���زە، بۆی���ەش بەرەی لەباش���وری کوردستان و تیرۆریش دژی ڕۆژئ���اوا ی���ەک بەرەیە و پێویس���تە بەم ش���ێوەیە پێناسەی شەڕوانانی قارەمانی کۆبان���ێ و ڕۆژئ���اوا بک���رێ و هاوکارییان لەیەک���ەم ڕۆژی روداوەکانەوە بک���رێ. ئێمە بەیاننامەمان دەرکردوە، تا ئێس���تا ٣ بەیاننامەم���ان دەرک���ردوە، ش���اندی فراکسیۆنەکانمان چوە بۆ کۆبانێ و هەر لەو کاتەوە بەفەرمیی مامەڵەمان لەگەڵ ئیدارەک���ەی ئ���ەوێ ک���ردوە، هاوکاریی ئاوارەکانی کۆبانێمان کردوە، دواجاریش لەپەرلەم���ان بڕیارم���ان دەرک���رد ب���ۆ فەرمیی مامەڵەکردنی پاڵپشتیکردنیان و حکومەت لەگەڵیان. لەئێستاشدا کۆبانێ پێویس���تی بەچ���ەک و تەقەمەنی هەیە، ئەگەر دەرفەتی ناردنی هەبێت لەڕێگەی حکومەت���ەوە، ئێم���ە وەک پەرلەمان���ی کوردس���تان پش���تگیریی دەکەین و ئەوە بەکارێک���ی پی���رۆزو نەتەوەیی دەزانین و

نایەڵین یەک ڕۆژ دوابکەوێت.

ئا: ئاسۆ سه راوی

دابه زینی نرخی نه وتی خاو لێدانی زه نگی مه ترسییه كه بۆ عێراق و ئه و واڵتانه ش كه سه رچاوه سه ره كییه

ئابورییه كه یان نه وته ، بریكاری وه زیری دارایی عێراق له و بڕوایه دایه دابه زینه كه

عێراق توشی گرفت ده كات، به اڵم نابێته هۆی هه ره سهێنانی ئابورییه كه ی .

بۆ عێراق دو جار خراپه له هاوینی ئه مس���اڵدا نرخی به رمیلێك نه وتی برێنت له نزیكه ی 11٥$ دا بو، به اڵم له ئێس���تادا بۆ كه متر له 8٥$ دابه زیوه ، واته ه���ه ر به رمیلێك نزیكه ی ٣0$ نرخی دابه زیوه ، ئه م���ه ش واڵتانی به رهه مهێنی نه وتی روبه روی مه ترس���یی كردوه ته وه ، هه ر بۆیه له ئێس���تادا به ئامانجی رێگرتن ل���ه و دابه زینه له هه وڵ���ی كه مكردنه وه ی به رهه مهێن���ان و هه نارده كردن���ی نه وتن، به وته ی بری���كاری وه زیری دارایی عێراق

د. فازیل نه بی ئه گ���ه ر دابه زینی نرخی نه وت ب���ۆ واڵتان���ی به رهه مهێنی نه وت جارێ���ك خراپ بێت ئه وا ب���ۆ عێراق دو جار خراپه ، چونكه س���ه رباری دابه زینی له 2014دا هه نارده كردنیش���ی نرخه كه ی به رمی���ل كه میكرد 1ملی���ۆن نزیك���ه ی "ئ���ه وه ی له بودج���ه دا باس���كرابو ده بو هه زار ٣ملی���ۆن و400 عێراق له مس���اڵدا به رمی���ل نه وت���ی هه نارده بكردایه ، به اڵم 2 ملی���ۆن و 400 هه نارده كراوه ، ئه مه ش به هۆی ئه و كێشانه ی له ناوخۆی عێراقدا دروس���تبون، پێش���تر ئه گ���ه ر نرخیش دابه زیبایه به هه نارده كردنی زیاتر قه ره بو ده كرای���ه وه ، به اڵم ئه مس���اڵ به و جۆره

نه بو".عێراق چانس���ی هه بو كه بودجه ی 2014

په سند نه كرا2014ی بودج���ه ی په س���ه ندنه كردنی عێراق تا ئێس���تا، وه ك ئه و به رپرس���ه ده ڵێت "چانسێك بو بۆ عێراق"، چونكه تێ���دا خه رج بودج���ه ی وه به رهێنان���ی

نه ك���راوه به وه ش خه رجی���ی زۆر كه متر بوه ، د.فازیل پێی باش���ه وه زیری نوێی دارایی عێراق كه كورده ، كار له بودجه ی 201٥دا ب���كات، به جۆرێ���ك دابڕێ���ژرێ له گ���ه ڵ دۆخی دابه زین���ی نرخی نه وتدا بگونجێ "به ڕاس���تیی ده بێت له بودجه ی 201٥دا ت���ه واو به خۆمان���دا بچین���ه وه و هی���چ خه رجییه ك���ی زی���اده نه هێڵین، چونك���ه له گه ڵ ش���كانی نرخ���ی نه وت

هه نارده كردنیشمان كه میكردوه ".دابه زین���ی نرخ���ی ن���ه وت وه ك ئه و ده ڵێت نه ك بۆ عێراق، به ڵكو بۆ هه ندێ له واڵتان���ی ناوچه ك���ه ش زیان���ی خۆی هه یه ، له وانه ئێران، به اڵم به دوری زانی كاریگه ریی راسته وخۆ بكاته سه ر واڵتێكی وه ك س���عودیه ، چونكه "سعودیه رۆژانه به رهه مده هێنێ و نه وت به رمیل 10ملیۆن

ده یخاته بازاڕه كانه وه ".س���ه باره ت به چاره سه ری به په له ش بۆ عێراق وه ك ئه و جه ختی له سه ر ده كاته وه له گه ڵ زیادبكات و به رهه مهێنانی ده بێت

هه رێم���ی كوردس���تانیش رێكبكه وێت تا له و رێگایه وه نه وتی كه ركوك هه نارده ی ده ره وه بكات كه ئێس���تا كێش���ه ی بۆ

دروستبوه ".جارێكی تر نرخ نایه ته وه خوار $60

د.فازیل نه بی ئه وه ش به مه حاڵ ده زانێ جارێكی تر نرخی نه وت به ش���ێوه یه كی به رچاو بشكێته وه به جۆرێك بگاته خوار 60$، ئه و وتی "ئه و زه مه نه به س���ه رچو نرخ���ی به رمیلێ���ك ن���ه وت بێت���ه وه بۆ خ���وار 60$، من هه میش���ه وتومه $100 بۆ نرخ���ی به رمیلێك ن���ه وت گونجاوه ، هه ڵكشان و داشكانیش له نرخدا ئاساییه و روده دا ئه وه ش په یوه ندیی به خواس���تن و خستنه ڕوه وه هه یه ، هه میشه ش پێشبینی رێكخ���راوی ئۆپیك بۆ نرخی نه وت $8٥ بوه ". به پێی زانیاریه كانی ئه م به رپرسه ی وه زاره ت���ی دارای���ی عێراق له ئێس���تادا واڵتانی ئۆپیك بۆ به رگرتن له و دابه زینه ، له هه وڵی ئ���ه وه دان هه نارده كردنی نه وت كه مبكه نه وه تا هاوس���ه نگیی بۆ بازاڕی

ن���ه وت بگه ڕێته وه . س���ه باره ت به وه ش ش���كانی نرخی نه وت، كاریگه ریی نابێت له س���ه ر ناردن���ی بودج���ه ی هه رێم كه ماوه یه كی زۆره بڕراوه و له ئێس���تادا باس له ناردنی ده كرێته وه ئ���ه و وتی "نه خێر كاریگه ریی نابێت چونكه ئه وه له به رامبه ر

شتێكی تردا ده نێررێت".

"داشكانه كه كاتییه "به ب���ڕوای په رله مانتارێك���ی پێش���وی عێراق د.بایه زید حه س���ه ن كه ئه ندامی لیژنه ی نه وت و وزه بوه ، ش���كانی نرخی نه وت كاریگه ریی له سه ر بودجه ی 2014 نابێ���ت، ب���ه اڵم ب���ۆ 201٥ كاریگه ریی ده بێ���ت، ئ���ه و پێش���ی وای���ه یه كێك له هۆكاره س���ه ره كیه كانی شكانی نرخی نه وت په یوه ندیی به زۆریی خس���تنه روی به رهه م���ی نه وته وه هه ی���ه له بازاڕه كاندا "رۆژانه واڵتانی ئۆپیك زیاد له ٣0ملیۆن به رمیل نه وت ده خه نه بازاڕه وه ، ئه وه ش

رێژه یه كی زۆره ".

دابه زینی نرخی نه وت، لێدانی زه نگی مه ترسییه بۆ عێراق

لەگەڵ فراکسیۆنی سەوز هیچ ساردییەک

نییە، سەرۆکی فراکسیۆنەکەیان

وەک هەمو سەرۆک فراکسیۆنەکان

هاوکارمانە، بەهەمانشێوە زۆرینەی پەرلەمانتارەکانی تری

فراکسیۆنی سەوز

ده بێت له بودجه ی 201٥دا ته واو

به خۆماندا بچینه وه و هیچ خه رجییه كی زیاده نه هێڵین، چونكه له گه ڵ

شكانی نرخی نه وت هه نارده كردنیشمان

كه میكردوه

5(449( سێشه ممه 2014/10/21کوردستانی60 ملیارو 919 ملیۆن دینار خانه نشینی پله تایبه تیه كان

به‌هه‌ده‌ردانێکی‌گه‌وره‌‌له‌بودجه‌ی‌هه‌رێمدا ئا: محه مه د ره ئوف

موچه ی مانگێكی خانه نشینی پله تایبه ته كان به شی موچه ی مانگێكی

زیاتر له 2 وه زاره ت ده كات له گه ڵ ئه و قه یرانه داراییه ی كه هه رێمی كوردستانی گرتۆته وه و حكومه ت

به ئه سته م توانای دابینكردنی موچه ی فه رمانبه رانی هه یه ، به اڵم ژماره یه كی

زۆری خانه نشینی پله تایبه ته كان له بودجه ی گشتیدا مانگانه موچه یه كی زه به الح وه رده گرن، كه مانگانه زیاتر له )5 ملیار( دیناره و به شی موچه ی

مانگێكی دو وه زاره تی حكومه ت ده كات سااڵنه ش زیاتر له )60 ملیار(

دینار وه رده گرن كه به شی موچه ی مانگێكی 7 وه زاره تی حكومه تی

هه رێم ده كات، ئه مه ش بارێگی گرانی بۆ بودجه ی گشتی دروستكردوه ،

هاوكات ژماره یه كی زۆرتر له كادری حزبی له چوارچێوه ی به رێوه به رێتی

رێكخراوه كان مانگانه موچه وه رده گرن به بێ ئه وه ی ده وام بكه ن، ئه مه

له كاتێكدایه كه وه زیرو په رله مانتارو به رێوه به ره گشتیه كان پێش

خانه نشینبونیشیان موچه یه كی زه به الح وه رده گرن كه ده یانجار له موچه ی

فه رمانبه رێكی ئاسایی زیاتره .

بودجه له نێوان موچه خۆران و خانه نشیناندا

له هه رێم����ی كوردس����تان بودجه یه كی زۆر بۆ موچه خۆران ده ڕوات و له س����ااڵنی رابردودا به س����ه دان ك����ه س دامه زراون و حزبه كانیش هه زاران كه سیان له ده ره وه ی رێنمایی����ه كان دامه زران����دوه ، له پ����رۆژه یاس����ای بودج����ه ی 2013دا )1 ملیۆن و 341 ه����ه زارو 558( موچه خۆر هه ن كه له وه زاره ت����ی دارایی موچ����ه وه رده گرن و ل����ه و ژماره ی����ه ته نه����ا )682 ه����ه زارو 849( كه س����یان فه رمانب����ه رن و ئ����ه وی تری كه )658 هه زارو 709( كه س����یان موچه خۆرن له و ژماره یه ش )229 هه زارو 682( كه س����ی خانه نش����ینی ئاسایین، به اڵم ل����ه دوای 22 س����اڵ له حوكمڕانیی كوردی و8 كابینه ی یه ك له داوی یه ك و دو ئیداره ی����ی و چوار خول����ی په رله مانی كوردستان، ژماره یه كی زۆری خانه نشینی وه زی����ر و په رله مانتارو بری����كاری وه زیرو به رێوه به ری گش����تی به رێ����ژه ی 80%ی موچه كانی����ان خانه نش����ینكراون، له گه ڵ ئه وه ش����دا ژماره یه كی زۆری خانه نشینی نایاس����ایی هه یه ك����ه زۆرینه یان به پله ی به رێوه به ری گش����تی و وه زی����رو بریكاری وه زی����ر خانه نش����ینكراون، به بێ ئه وه ی رۆژێك موماره سه ی كاره كه یان كردبێت.

خانه نشینی پله تایبه ت

له هه رێمی كوردس����تان ژماره یه كی زۆر له وه زی����رو په رله مانتارو بریكاری وه زیرو به رێوه به ره گش����تیه كان خانه نشینكراون كه مانگانه بودجه یه كی زه به الح ده به ن، كۆی گش����تی ئ����ه وه ی له به رده س����تدایه زیاتر ل����ه )1098( كه س به پله ی تایبه ت خانه نشینكراون، كه كۆی گشتی موچه ی مانگێكی����ان )5 ملی����ارو 76 ملی����ۆن( دیناره و بۆ ساڵێكیش )60 ملیارو 919

ملیۆن( دیناره .به جۆرێك له س����ێ خول����ی په رله مانی پێش����ودا )1992، 2005، 2009( زیات����ر له )333( په رله مانتار خانه نش����ینكراون كه موچه ی مانگانه ی هه ریه كێكیان )6 ملیۆن و 400 هه زار( دیناره و بۆ مانگێكی هه مویان )2 ملیارو 518( ملیۆن دیناره و بۆ س����اڵێكیان )25 ملیارو 574 ملیۆن(

دیناره .له گ����ه ڵ ئ����ه وه ی ت����ا ئه م����ڕۆ حه وت كابین����ه ی حكومه ت هه بوه به اڵم له دوای ساڵی 1996 ه وه پرس����ی دو ئیداره یی حكومه تێ����ك له س����لێمانی و حكومه تێك له هه ولێ����ر تا س����اڵی 2005 به رده وامبو به مه ش ژماره یه كی زۆری وه زیرو بریكاری وه زیر هه بوه به جۆرێك، كه له ئێس����تادا هه ر وه زیرێ����ك موچه كه ی )8 ملیۆن و 200 هه زار دیناره ( له گه ڵ نه سریه یه ك كه له نێوان )5 ملیۆن بۆ 25 ملیۆن( دینار وه رده گرێ����ت، به پێی وت����ه ی راوێژكاری راگه یاندنی كابینه ی شه شه می حكومه تی هه رێ����م )163( كه س به پل����ه ی وه زیر خانه نشینكراون به بڕی 80%ی موچه كه ی كه وه زیرێكی خانه نشینكراو كه موچه ی مانگانه ی هه ریه كێكیان )6 ملیۆن و 400 هه زار( دیناره و بۆ مانگێكی هه مویان )1 ملیارو 43 ملیۆن( دیناره و بۆ ساڵێكیان

(12 ملیارو 518 ملی����ۆن( دیناره . واتا ئه و موچ����ه ی كه بۆ مانگێ����ك ده درێت به ش����ی په رله مانتاران به خانه نش����ینی موچ����ه ی )6 ه����ه زارو 953( كه مئه ندام ده كات كه موچه كه ی����ان مانگانه )150

هه زار( دیناره .موچه ی خانه نش����ینی بریكاری وه زیر كه )96( كه سه كه موچه ی خانه نشینی ملیۆن( مانگان����ه ی هه ریه كێكی����ان )4 دین����اره و بۆ مانگێك����ی هه مویان )384 ملیۆن( دیناره و بۆ ساڵێكیان )4 ملیارو

308 ملیۆن( دیناره .موچ����ه ی به رێوه به ره گش����تیه كان كه (506( كه س����ه كه موچ����ه ی مانگانه ی هه ریه كێكی����ان )3 ملی����ۆن( دیناره و بۆ مانگێك����ی هه مویان )1 ملی����ارو 518( ملیۆن دیناره و بۆ ساڵێكیان )18 ملیارو

216 ملیۆن( دیناره .له ئی����داره ی له لیس����تێكدا به نمون����ه س����لێمانی خانه نش����ینكردنی 2 سه رۆك وه زی����ران به موچ����ه ی )9 ملیۆن و 750 ه����ه زار( دین����ارو 5 جێگ����ری س����ه رۆك وه زیران هه ریه كی به موچه ی )7 ملیۆن و 500 ه����ه زار( دینارو 81 وه زیر به موچه ی (5 ملی����ۆن و 827 ه����ه زار( دینارو 61 بریكاری وه زی����ر هه ریه كه یان به موچه ی (4 ملی����ۆن و 100 ه����ه زار( دینارو 143 راوێژكار هه ریه كی به موچه ی )2 ملیۆن و 601 هه زار( دین����ار به هه مویان نزیكه ی (1ملیارو 409 ملیۆن( دینار خانه نشینی

وه رده گرن.له م خوله ش����دا خانه نشینی ئه ندامانی ئه نجومه نی پارێزگاكانیش����ی هاته سه ر كه 121 ئه ندامه به جۆرێك )41 ئه ندامی هه ولێرو 41 ئه ندامی دهۆك و 39 ئه ندامی سلێمانی( كه موچه ی مانگانه یان )ملیۆن و 500 ه����ه زار( دیناریان وه رده گرت له گه ڵ ده رماڵه یه ك����ی تایبه ت كه )ملیۆن و 500 هه زار( دیناره ، واتا به موچه ی بنه ڕه تیی و ده رماڵ����ه وه مانگان����ه )3 ملیۆن( دینار ئه ندامێكی ه����ه ر ه����اوكات وه رده گرن. ئه نجومه نی پارێزگاكان به )80%(ی كۆی موچه كانیان خانه نش����ینكراون، واتا هه ر ئه ندامێكی ئه نجومه ن مانگانه )2 ملیۆن و 400 ه����ه زار( دینار خانه نش����ینیكراون، كه ب����ۆ مانگێك����ی )121( ئه ندامه كه ی ئه نجوم����ه ن )290 ملی����ۆن و 400هه زار( دینار وه رده گرن، بۆ ساڵێك ده كاته )3 ملی����ارو 484 ملیۆن و 800 هه زار( دینار. واتا ته نها ئه و موچه یه ی به خانه نش����ینی پارێ����زگاكان ئه نجومه ن����ی ئه ندامان����ی ده درێ����ت به ش����ی موچ����ه ی مانگێك����ی وه زاره ت����ی پالندانان ده كات كه نزیكه ی

(2 ملیارو 200 ملیۆن دیناره (.ئه م����ه س����ه ره ڕای خانه نش����ینكردنی نزیك����ه ی )100 هه زار( ك����ه س به پله ی س����ه ربازیی و پله كانی دیكه كه مانگانه ته نه����ا موچه كه ی����ان به )س����ه دان ملیار

دینار( مه زه نده ده كرێت.له گه ڵ ئه و خانه نشینیه ی كه حزبه كان ب����ۆ ئه ن����دام و الیه نگران����ی خۆیانی����ان كردوه ، به ش����ێكی زۆری كادرانی حزبیی

س����ه ر رێكخراوه كانی له به رێوه به رێت����ی به وه زاره ت����ی دارایی موچ����ه وه رده گرن به بێ ئه وه ی له دام و ده زگاكانی حكومه ت ده وام بك����ه ن و له ب����اره گای حزبه كان����دا ده وام ده ك����ه م، كه ژماره ی����ان به زیاتر له )12 ه����ه زار( كه س مه زه نده ده كرێت، به به رێوه به ری گش����تی و زۆربه ی����ان كه به رێوه ب����ه ری جێبه جێ����كارو به رێوه به ر ئه گه ر خ����ۆ دیاریك����راوه ، پله كانی����ان هه ریه كه ی����ان )750 ه����ه زار( دیناریش

وه ربگرن ئ����ه وا مانگیی )9 ملیار( دینار موچه كه یانه و بۆ ساڵێكیش )108 ملیار( موچه یانه كه به ش����ی موچه ی مانگێكی

(216 هه زار( پێشمه رگه ده كات.

خانه نشینی پله تایبه ته كان به ره و كوێ؟

له گ����ه ڵ ئ����ه وه ی له زۆرب����ه ی واڵتانی جیهاندا سیس����تمی خانه نشینی وه زیرو

په رله مانتاران نیه و دوای ته واوكردنی كاری په رله مانیی یاخود وه زیریی ده گه ڕێته وه س����ه ر كاری پێش����وی یاخود زۆربه یان كاری خۆبه خش ده كه ن، به اڵم له هه ندێك واڵتانی دونیادا چاره سه ری مامناوه ندیی دانراوه بۆیان بۆ نمونه له واڵتی هۆڵه ندا به پێی یاس����ایه ك ه����ه ر په رله مانتارێك یاخ����ود وه زیرێك كاتێ����ك كاری خۆی ت����ه واو ده كات وه ك هه ر هاواڵتیه كی تر بێكار ده بێت سۆش����یال وه رده گرێت بۆ

م����اوه ی )38 مان����گ( واتا )3 س����اڵ و 2 مانگ( له س����اڵی یه كه م����دا له )%80(

ی موچه كه ی وه رده گرێت و له دو س����اڵی دوه مدا )70%(ی موچه كه ی وه رده گرێت، دواتر ده بڕرێت، چونكه به هیچ شێوه یه ك خانه نشینی ناكرێت له به رئه وه ی ته مه نی خانه نشینی )65 س����اڵه (، ئه م یاسایه هاوكاریی و ده س����تگرۆییه تا ئه و وه زیره ده دۆزێته وه كارێك په رله مانتاره یاخود

یاخود ده چێته وه سه ر كاری پێشوی.به اڵم سیستمی خانه نشینی په رله مانتارو وه زی����رو پل����ه تایبه تی����ه كان له هه رێمی كوردس����تان و عێراقدا جی����اواز له واڵتانی پێشكه وتو س����ااڵنه بودجه یه كی زه به الح به فی����ڕۆ ده ب����ات به وپێی����ه ی له هه رێمی پله ی خانه نشینی كوردس����تان )982( وه زیرو له )په رله مانتارو هه ی����ه تایبه ت بریكاری وه زیرو به رێوه به ره گشتیه كان( ده كاته مانگانه یان خانه نشینی موچه ی

(5 ملیارو 76 ملیۆن دینار( كه به ش����ی موچه ی مانگێك����ی فه رمانبه رانی هه ردو وه زاره ت����ی )داد موچ����ه ی مانگێكی 3 ملی����ار دین����اره و وه زاره ت����ی پالندانان موچ����ه ی مانگێكی 2 ملی����ار دیناره ( بۆ ساڵێك ده كاته )60 ملیارو 919 ملیۆن دینار(. واتا ئه و بودجه یه ی كه له ساڵێكدا ده درێته خانه نشینی پله تایبه ته كان دو هێنده ی ئه و بودجه یه كه له ساڵی 2013

بۆ ده سته ی وه به رهێنان ته رخانكراوه كه بڕه كه ی )25 ملیارو 342 ملیۆن دینار( ه����اوكات زیاتر له دو ئه وه نده و نیوی ئه و بودجه یه یه كه ب����ۆ وه زاره تی پالندانان دانراوه كه )2 ملیارو 511 ملیۆن دینار(

ه و به ش����ی موچه ی مانگێكی هه ر یه ك له وه زاره ته كان����ی )بارزگان����ی 4 ملی����ار دینار، داد 3 ملی����ار دینار، پالندانان 2 ملی����ار دینار، ئه وق����اف 7 ملیار دینار، گواس����تنه وه 8 ملیار دینار، رۆشنبیریی

6 ملیار دینار( ده كات.ئه گ����ه ر موچ����ه ی خانه نش����ینانی پله تایب����ه ت كه مبكرێته ب����ۆ هه ریه كێكیان بكرێت����ه ته نها )ملیۆنێ����ك دینار( ئه وا ئ����ه و بودجه ی����ه ی ك����ه له س����اڵێكدا بۆ خانه نش����ینانی پله تایبه ت ته رخانكراوه (60 ملیارو 919 ملیۆن دینار( به ش����ی (60 ه����ه زار و 919( كه س����ی ده كرد كه له ئێستادا ئه و بودجه یه ته نها بۆ )982( خانه نش����ینی پل����ه تایبه ت����ه ، واتا ئه و بودجه یه ی كه له س����اڵێكدا خانه نشینی پل����ه تایب����ه ت ده یبات به ش����ی موچه ی (397 ه����ه زار ( كه مئه ن����دام ده كات كه موچ����ه ی هه ریه كێكی����ان مانگانه ته نها (150 ه����ه زار( دیناره . هاوكات به ش����ی موچه ی مانگێك����ی )121 هه زارو 838( موچه خۆر ده كات كه موچه ی مانگێكیان

(500 هه زار( دینار بێت.بۆی����ه ئ����ه م پرس����ه به هه ده ردانێكی گه وره ی����ه ناعه داله تیه ك����ی گ����ه وره و به رێكخستنه وه پێویس����تی له بودجه داو هه ی����ه له رێگه ی یاس����اوه ، ك����ه به پله ی یه كه م له ئه ستۆی په رله مانی كوردستان و ده س����ته ی چاودێریی و ده س����تپاكیه ، كه كاری جدیی له سه ر بكه ن و پێداچونه وه ی

وردی بۆ بكه ن.

له زۆربه ی واڵتانی جیهاندا سیستمی

خانه نشینی وه زیرو

په رله مانتاران نیه و دوای ته واوكردنی كاری په رله مانیی یاخود وه زیریی

ده گه ڕێته وه سه ر كاری پێشوی

یاخود زۆربه یان كاری خۆبه خش

ده كه ن

موچه ی خانه نشینی بریكاری وه زیر كه (96( كه سه كه

موچه ی خانه نشینی مانگانه ی هه ریه كێكیان

(4 ملیۆن( دیناره و بۆ مانگێكی هه مویان

(384 ملیۆن( دیناره و بۆ ساڵێكیان )4 ملیارو

308 ملیۆن( دیناره

كۆی گشتی ئه وه ی له به رده ستدایه زیاتر له )1098( كه س به پله ی تایبه ت خانه نشینكراون، كه كۆی گشتی

موچه ی مانگێكیان )5 ملیارو 76 ملیۆن( دیناره

تایبه‌ت(449( سێشه ممه 662014/10/21

ویکیلیکس 2009

ئا: هاوكار حسێن

به رپرسانی ئه مه ریكا ره خنه له رۆڵی نوێنه رانی كورد ده گرن له به غدا و

پێیانوایه له كاتی گرژیه كاندا زۆربه یان به غدا چۆڵده كه ن، نوكی ره مه كه ش رو له نوێنه ره كورده كانی پارتیه كه پێیانوایه زیاتر نوێنه رایه تی مه سعود بارزانی ده كه ن، هاوكات نهێنی پشت ئه و لێدوانه ش ئاشكراده كه ن كه كاتی خۆی تاڵه بانی رایگه یاند، "چیتر خۆی

بۆ سه رۆك كۆماری هه ڵنابژێرێته وه ".

س���ایتی به ڵگه نامه یه ك���ی به پێ���ی ویكیلیكس، كه ئاوێنه ده قه كه ی كردوه به ك���وردی ، به پرس���انی باڵیۆزخانه ی له ئاڵۆزیی ب���اس له عێراق ئه مه ری���كا دانوستانه سیاس���ییه كانی پرۆس���ه ی "دانوس���تانه ده ڵێن، ده گ���رن و كورد ئاڵ���ۆزن و ك���ورد سیاس���ییه كانی له سه روبه ندی توندبونه وه ی گرژییه كانی نێوان كوردو عه ره ب، ژماره یه كی كه می كورده كان له به غ���دا ئاماده ییان هه یه ، به تایبه تی نوێنه رانی پارتی دیموكراتی نوێنه رایه تی مه سعود كوردس���تان كه بارزانی ده كه ن له كاتی دانوستانه كاندا

له گه ڵ مالیكی و حكومه تی به غدا".ل���ه و به ڵگه نامه یه دا ك���ه مێژوه كه ی بۆ س���اڵی 2009 ده گه ڕێته وه ، له زاری ئه وه ی كورده كان���ه وه رۆژنامه نوس���ه ئاشكراكردوه كه "سیاسییه كانی كورد میدی���ا به كارده هێنن بۆ هه ڵبه س���تنی قسه وقس���ه ڵۆك و به دگومانیی له س���ه ر نه یاره كانیان. هه روه ك ده رده كه وێت كه چۆن سیاسییه كانی كورد زانیاری هه ڵه به كاردێنن بۆ كاركردنه سه ر دانوستانه

سیاسییه كان". له به ش���ێكی دیكه ی به ڵگه نامه كه دا، باس���ی ئ���ه و لێدوان���ه ی تاڵه بان���ی ده كات ك���ه رایگه یان���د ره نگ���ه خۆی به پێنج "ئه م���ه ش هه ڵنه بژێرێت���ه وه و ش���ێوه خزمه ت���ی تاڵه بان���ی ده كات. "به نیشاندانی ئه م كارته ، تاڵه بانی بۆی ده رده كه وێ���ت كه كێ له ن���او یه كێتیدا به ڕاستی هه وڵی به ده ستهێنانی پۆستی س���ه رۆكایه تی كۆمار ده دات. هه روه ها خواستی هه مو ئه و س���ه ركردانه ی ناو یه كێت���ی داده مركێنێته وه كه چاالكانه مانۆڕ ده كه ن بۆئه وه ی ببنه سكرتێری داهاتوی یه كێتی ". چه ند مه به س���تێكی

دیكه ش ئاشكراده كات.

ده قی به ڵگه نامه كه :09BAGHDAD788 : ئای دی

بابه ت: رۆژنامه گه ریی كوردی له نێو دانوستانه سیاسییه كاندا

سه رچاوه : باڵیۆزخانه ی ئه مه ریكا له به غدا

كات: 23ی مارسی 2009پۆلێن: زۆر نهێنی

پوخته :مش���تومڕه نێوخۆییه كان���ی یه كێتی له س���ه ر كوردس���تان نیش���تمانی دابه ش���كردنی ده س���ه اڵت، لێش���اوێك

له راپۆرت���ی رۆژنامه وان���ی دژبه یه ك���ی س���ه باره ت هێناوه خۆی���دا ب���ه دوای به هه ڵبژاردنه كان���ی داهات���وی هه رێم و پش���وی مش���تومڕه كانیش. خ���ودی په رله مان كه هاوكات���ه له گه ڵ جه ژنی زۆرین���ه ی گه ش���ته كانی ن���ه ورۆزو سیاس���ییه كانی ك���ورد ب���ۆ ده ره وه ی به غ���داو عێراق، وایك���ردوه نه توانرێت راس���تی و ناڕاس���تی ئ���ه م ده نگۆیانه كێ ئه وه ی به زانینی ته ئكیدبكرێته وه . دزه پێكراوه كانی زانیاریی���ه خاوه ن���ی لینك���ه هه روه ه���ا رۆژنامه كان���ن و سیاسییه كانیان، ده رده كه وێت كه چۆن سیاس���ییه كانی ك���ورد زانیاریی هه ڵه به كاردێنن بۆ كاركردنه سه ر دانوستانه سیاسییه كان. له هه مان كاتدا چاپه مه نیه كوردییه كان زۆرجار نادروستن و زۆرینه ی رۆژنامه كان س���ه ربه الیه نی سیاسیین، له پێكدادانی بریتی���ه ده ره نجامه كه ش ره حنه ی سیاس���ییه كان و بیروبۆچونه الیه كه وه له هه مو سیاس���ه تمه داره كان ك���ه خۆی���ان وه ك به رهه ڵس���تكارانی ده سه اڵتی هاوبه ش���ی یه كێتی و پارتی

ده نوێنن.

بڕوا به هه مو ئه و شتانه مه كه كه ده یانخوێنیته وه :

به رده وام���ن ك���وردی راگه یاندن���ی له روماڵكردنی مشتومڕه كانی ناو یه كێتی هه ڵبژاردنه كانی ده س���ه اڵت و له س���ه ر داهاتوی هه رێم. له رۆژی 10ی مارس���ی 2009، روداو باس���ی ل���ه وه كردوه كه تاڵه بانی پێشنیاری پێدانی 6 كورسی یه كێتی داوه به نه وش���یروان مس���ته فا له هه ڵبژاردنه كانی داهاتودا. رۆژی 11ی مارس، رۆژنامه ی رۆژنامه باس���ی له وه

كردوه كه سه رۆكی ده زگای هه ڵبژاردنی پارتی ، جه عف���ه ر ئیبراهیم رایگه یاندوه كه یه كێتی و پارتی به لیس���تی كراوه ی جیا به ش���داریی ده كه ن. له رۆژی 15ی مارس، رۆژنام���ه ی هاواڵتی رایگه یاند، س���كرتێری پێشوی مه كته بی سیاسیی پارتی دیموكراتی كوردستان، جه وهه ر نامیق به نیازی دروستكردنی لیستێكی له هه ڵبژاردنه كان���ی س���ه ربه خۆیه هاوپه یمانێتیه ك پاش���ان داهات���وداو له گه ڵ لیسته كه ی نه وشیروان مسته فادا پێكده هێنێت. له هه مان رۆژدا، گۆڤاری لڤین ئاماژه ی به وه كردوه كه حكومه تی به بڕیاره كه ی نی���ه ئێ���ران دڵخ���ۆش نه وشیروان مسته فا، جێگری سكرتێری پێشووی یه كێتی نیشتمانی كوردستان بۆ دابه زین به لیستی جیا، له به رئه وه ی به به رژه وه ندییه كانی زیان ئه مه ره نگه ئێ���ران بگه یه نێ���ت. هی���چ كام ل���ه م چیرۆكانه راس���ت ده رنه چ���ون، به پێی

وته ی سه رچاوه كوردیه كانمان.

ئه م هه مو كورده بۆ كوێ رۆیشتون؟ده س���تكه وتنی زانی���اری له ب���اره ی بیروبۆچون���ه سیاس���ییه كانی ناوخۆی دی���ار به ش���ێوه یه كی كوردس���تان س���ه خت بوه . به ش���ێوه یه كی كاتیش، په رله مانتارانی یه كێتی و پارتی بۆ پشوی مانگان���ه ی پارله مان ده چنه وه هه رێمی كوردستان بۆ به ش���داربون له ئاهه نگی جه ژن���ی نه ورۆز. له كۆتاییش���دا هه ردو به رهه م ساڵح و یه كێتی ، س���ه ركرده ی جه الل تاڵه بانی له به غداوه ده گه ڕێنه وه ، النیك���ه م ئه گه ر به ش���ێوه یه كی كاتی ، ب���ۆ ده گه ڕێن���ه وه زۆرج���ار ب���ه اڵم ئیحتیواكردنی به مه به س���تی سلێمانی

قه یرانه كانی ناو سه ركردایه تی یه كێتی . له الی پارتیش���ه وه ، مه س���عود بارزانی له گه ش���تێكی یه ك مانگه یه بۆ واڵتانی ئه وروپا. هه روه ها رۆژ نوسی شاوه یش نزیكه ی 5 مانگ له مه وبه ر نه شته رگه ری ب���ۆ ئه نجام���دراوه له ئه ڵمانیا، هاوكات نوێن���ه ری حكومه تی هه رێم، دڵش���اد له ئێس���تادا گه ڕاوه ته وه هه ولێر میران سێكس���ی ( و ئابڕوچونێك���ی )پ���اش له الیه ن محه مه د ئیحس���ان، به رپرسی ماده ی 140ه وه جێگ���ه ی پڕكراوه ته وه له هه ولێ���رو ژیان���ی زۆرب���ه ی ك���ه كه رك���وك به س���ه ربردوه .ته له فۆنه كان ئیمه یڵه كانی���ش ده كوژێنرێن���ه وه و

وه اڵمنادرێنه وه . ته نها هۆشیار زێباری ، وه زی���ری ده ره وه ی عێ���راق ده توانێت به شێوه یه كی گونجاو راوبۆچونی پارتی دیموكراتی كوردستان ده رببڕێت، به اڵم ئه ویش ناوبه ن���او له ده ره وه ی به غدایه و په یوه ندییه كی خراپی له گه ڵ س���ه رۆك

وه زیرانی عێراقدا هه یه .

تاكتیكه سیاسییه كان:ئه لته ئاخی ، رۆژنامه ی سه رنوسه ری ده رده چێت له به غ���دا به عه ره ب���ی كه جه ختیكرده وه له وه ی سیاس���ییه كانی كورد میدیا به كارده هێنن بۆ هه ڵبه ستنی قسه وقس���ه ڵۆك و به دگومانی له س���ه ر نه یاره كانیان. ئه و باسی له وه كرد كه نه وشیروان مسته فا به مه به ست زانیاری دزه پێده كات له باره ی دانوس���تانه كانی له گه ڵ تاڵه بانی ، بۆئه وه ی وا له تاڵه بانی بكات وه ك كه س���ێكی سه رس���ه خت و رۆژی ده ربكه وێت. هه روه ه���ا بێف���ه ڕ 15ی مارس، راوێژكاری تاڵه بانی ، ئارام ئه مه ریكای به به رپرس���انی یاروه یسی راگه یاند، "له سیاس���ه تی كوردیدا هه مو ده كرێت"، له باره وه دانوستانی شتێك وه ك���و مامه ڵ���ه ی كڕین و فرۆش���تنی ف���ه ڕش وای���ه . پێویس���ته س���ه ره تا به ریت به الڕێدا نه یاره كه ت س���ه رنجی )له رێگ���ه ی گوش���اری راگه یاندنه وه (، له ش���ته گه وره كانه وه ده س���تپێ بكه و پاش���ان به تێپه ڕبون���ی كات ده گه یته ئه و ش���وێنه ی كه به ڕاستی ده ته وێت. ناوبراو ئاماژه ی ب���ه وه ش كرد كه ئه و راپۆرت���ه رۆژنامه وانیان���ه ی له ب���اره ی ده ستله كاركێشانه وه ی كۆسره ت ره سوڵ له ناو یه كێتی باڵوكرانه وه به هۆی نه مانی متمانه ی به تاڵه بانی ، كۆسره تی خسته

دۆخی به رگرییه وه و ناچاریكرد به فریای نه وش���یروان دژی بچێت و تاڵه بانیه وه دیاریكردنی ه���اوكات بوه س���تێته وه . كۆسره ت له الیه ن تاڵه بانیه وه بۆئه وه ی دانوستان له گه ڵ نه وش���یرواندا بكات، ه���ه ردو نه یاره ك���ه ی تاڵه بانی والێكرد

له یه كتر دوربكه ونه وه . هه م���و چیرۆك���ه رۆژنامه وانی���ه كان هه ڵه نین. رۆژی 15ی مارس، رۆژنامه ی كوردس���تانی نوێ���ی تاڵه بانی باس���ی له وه ك���رد كه تاڵه بان���ی چاویكه وتوه به مه به س���تی پارت���ی به وه فدێك���ی تاوتووكردنی رێككه وتننامه ی یه كێتی و میرانی ، ف���ازڵ له راس���تیدا پارت���ی . س���كرتێری مه كتبه ی سیاسیی پارتی ئ���ه وه ی ب���ۆ به رپرس���انی ئه مه ری���كا كۆبونه وه ك���ه ك���ه ته ئكیدك���رده وه یه كێتی و رێككه وتنه كه ی ئه نجامدراوه ، پارتی���ش وه ك خ���ۆی ده مێنێت���ه وه و نه وشیروان مس���ته فاش چه ند كورسی بهێنێت، له یه كێت���ی ده ڕوات. هه روه ها رۆژنامه ی ئاسۆ باڵویكرده وه كه جه الل تاڵه بان���ی جارێك���ی دیك���ه خۆی بۆ پۆستی س���ه رۆكایه تی كۆماری عێراق وه ك سكرتێری به اڵم هه ڵنابژێرێته وه ، یه كێت���ی ده مێنێته وه ، ئه مه ش له الیه ن په یوه ندیه به رپرس���ی پیره ، سه عدی ته ئكیدكرایه وه یه كێتیه وه گشتیه كانی ل���ه رۆژی 17ی م���ارس. لێدوانه ك���ه ی تاڵه بان���ی له باره ی ئ���ه وه ی كه ره نگه ش���ێوه به پێنج هه ڵنه بژێرێته وه خۆی خزمه ت���ی تاڵه بان���ی ده كات. به وته ی سه عدی پیره ، به نیشاندانی ئه م كارته به م زوییه ، تاڵه بانی بۆی ده رده كه وێت كه كێ له ناو یه كێتیدا به ڕاستی هه وڵی سه رۆكایه تی پۆس���تی به ده ستهێنانی كۆم���ار ده دات. هه روه ه���ا خواس���تی هه مو ئه و س���ه ركردانه ی ن���او یه كێتی داده مركێنێت���ه وه كه چاالكانه مناوه ره ده كه ن بۆئه وه ی ببنه سكرتێری داهاتوی یه كێتی . ره نگه ئه وه ش ئاش���كرابكات كه ئاخۆ عه ره بی سوننه جدیین له وه ی پۆس���تی س���ه رۆكی عێراق وه ربگرن و دانوستان پێش���تر ده رگای ده ش���ێت ئاوااڵبكات له باره ی ئ���ه و وه زاره تانه ی كه ده خوازن به ده ستی بهێنن. هه روه ها ئه م كارته وه ك ده نگدانێكی گش���تیش وایه ، ده رفه ت ده به خش���ێته جه ماوه ر بۆئه وه ی پش���تگیری له كاندیدبونه وه ی بكه ن. له ساڵی 2005، تاڵه بانی هه مان لێدوانی هاوشێوه ی ده ركرد و مشتومڕی

جه ماوه ریی لێكه وته وه .

كۆمێنت:ئه م كۆمه ڵه چیرۆكانه ی رۆژنامه گه ری ك���وردی ، ده ریده خات كه دانوس���تانه سیاس���ییه كانی كورد چه ن���د ئاڵۆزن. هه روه ها ده ریده خات كه له سه روبه ندی توندبونه وه ی گرژییه كانی نێوان كوردو ع���ه ره ب، ژماره یه كی كه می كورده كان له به غدا ئاماده یی���ان هه یه ، به تایبه تی نوێنه رانی پارتی دیموكراتی كوردستان كه نوێنه رایه تی مه سعود بارزانی ده كه ن له كاتی دانوستانه كاندا له گه ڵ مالیكی و

حكومه تی به غدا.

ئا: ئاوێنه

نوسه رێكی به ناوبانگی ئیسرائیل پێیوایه هێرشه كانی داعش بۆسه ر

هه رێمی كوردستان له سه ره تای مانگی ئاب، چه ند زیانی به كورد گه یاندبێت،

ئه وه نده ش سودی پێگه یاندوه ، ئه مه ش وه ك یارمه تیده رێك

وه سفده كات بۆ دروستبونی ده وڵه تی سه ربه خۆ و بنیاتنانی قه واره یه كی نه ته وه یی كوردیی و "كوردی كرد

به یاریزانێكی گرنگ و سه ربه خۆ له چاوی زۆربه ی كۆمه ڵگه ی نێوده وڵه تیه وه ".

عوف���را بێنگی���ۆ، نوس���ه رو توێژه ر له سه نته ری موشه دایان بۆ لێكۆڵینه وه له كاروب���اری خۆرهه اڵتی ناوه ڕاس���ت و ئه فریق���ا له بابه تێكدا كه باس���ی له و ده س���تكه وتانه ك���ردوه ك���ه ك���ورد له عێراق و س���وریا له دوای سه رهه ڵدانی وه ك به ده س���تیهێناون، داع���ش فراوانكردنی قه ڵه مڕه ویی ژێرده س���تی خۆی ، پڕكردنه وه ی ئه و بۆشاییه ی كه حكومه ته كانی س���وریا و عێراق له دوای ش���كانی س���وپاكه یان به جێیانهێشت، به ده س���تهێنانی پش���تیوانیی و سۆزی نێوده وڵه تیی و دامه زراندنی ئیداره یه كی

سه ربه خۆی كوردیی له الیه ن كورده كانی خۆرئاوا له سوریا، "هه رئه مه ش وایكرد داع���ش كورده كان له س���وریا به ئامانج له عێراق چ���ۆن ه���ه روه ك بگرێ���ت، كورده كانیش ده س���تیان گرت به سه ر هه ندێك ناوچه ی پڕ له نه وت له كه ركوك و

موسڵ، داعشیش په الماریدان".نوس���ینه كه یدا له به ش���ێكی دیكه ی ئ���ه و نوس���ه ره پێوای���ه ، كاڵبونه وه ی س���نوره كانی نێوان عێراق و س���وریا، چه ن���د یارمه تی چه كدارانی داعش���ی دابێت له هه ردو دیوی ئه و دو واڵته وه ، ئه وه ش س���ودی هه بوه ب���ۆ كوردانی

باش���ورو خۆرئ���اوا، تا ب���ه و هۆیه وه پردی په یوه ندی���ی و هاوكاریی له نێوان خۆیاندا دروستبكه ن. خاڵێكی دیكه ی چه كدارانی په یوه ندیكردنی هاوشێوه ، بیانی���ه به هه ردو الوه ، هه م بۆ داعش و هه م ب���ۆ ك���ورده كان. هه روه كو هێزه نه ی���اره كورده كانی والێكرد یه كبگرن و گیانی هاریكاریی تێدا دروستكردن بۆ مه ترس���ییانه ی ئه و به ره نگاربونه وه ی له س���ه ریان داعش���ه وه له الی���ه ن

دروستبوه . هه روه ها باسی له وه ش كردوه كه ئه و زه نگی مه ترسییه ی داعش دروستیكرد

بوه هۆی ئه وه ی گۆڕانێكی ریش���ه یی له هه ڵوێس���تی كۆمه ڵگه ی نێوده وڵه تی به دیبهێنێت به رامبه ر حكومه تی هه رێمی كوردس���تان و ته نان���ه ت خۆرئ���اواش. چونكه دوای كه وتنی س���وپای عێراق، حكومه ت���ی هه رێم ب���وه تاكه هێز كه ئه مه ش ببێته وه و داع���ش به ره نگاری وایك���رد زۆرین���ه ی واڵتان���ی خۆرئاوا به چه ندی���ن رێگه پش���تیوانیی بكه ن. ل���ه وه ش گرنگتر گۆڕانی هه ڵوێس���تی له لێدوانه كانیاندا كه ئێستا ئه مه ریكایه عێراق و له نێ���وان ده ك���ه ن جیاوازیی

كورده كاندا.

نهێنی‌خۆكاندیدنه‌كردنه‌وه‌ی‌‌تاڵه‌بانی‌‌بۆ‌سه‌رۆك‌كۆماریی‌‌ئاشكراده‌بێت

توێژه‌رێكی‌‌ئیسرائیلیی‌:داعش‌یارمه‌تیده‌ربو‌بۆ‌دروستبونی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌كوردی‌

له سیاسه تی كوردیدا هه مو

شتێك دانوستانی له باره وه ده كرێت

وه كو مامه ڵه ی كڕین و فرۆشتنی

فه ڕش وایه

ئیمزاکردنی رێککه وتنێکی نێوان کوردو شیعه ساڵی 2007

زه نگی مه ترسی داعش گۆڕانێكی ریشه یی له هه ڵوێستی كۆمه ڵگه ی

نێوده وڵه تی به رامبه ر به کورد دروستکرد

7 (449( سێشه ممه 2014/10/21 عێراق

ژینگه ی عێراقئه گ����ه ر نه وت مایه ی خێرو خۆش����ی بێت بۆ واڵتانی دیك����ه ی جیهان، ئه وا له عێراق����دا جگ����ه له وه ی بۆت����ه هۆی سه رهه ڵدانی دیكتاتۆرییه ت و نه هامه تی ب����ۆ دانیش����توانه كه ی ، ژینگ����ه ی ئه م واڵته شی پیسكردوه و به و هۆیه وه عێراق له ئاستی جیهاندا بۆته چواره م واڵت له

پیسبونی ژینگه دا.رێكخ����راوی راپۆرتێك����ی به پێ����ی عێراق له جیهاندا نه ته وه یه كگرتوه كان، چ����واره م واڵته له ده س����ت درێژیكردنه سه ر ژینگه و پیسكردنیدا. چونكه رۆژانه (600( ملی����ۆن پێ له غازی سروش����تی له م واڵته دا ده سوتێنرێت. مامۆستا له كۆلێژی زانستی زانكۆی به غدا د. حامد جه بار ده ڵێت: عێراق س����ااڵنه چوارده ملی����ار دۆالری به ه����ۆی به هه ده ردانی غازی سروشتی به فیڕۆ ده چێت.. بۆیه پێویسته وه به رهێنان له غازی سروشتی بكرێ����ت كه له گه ڵ نه وت دێته ده ره وه و رێگه به سوتانی نه درێت، چونكه زیانی

مادی گه وره ی هه یه . پس����پۆڕێكی بواری نه وت ئاش����كرای ده كات ته نه����ا له كێڵگ����ه نه وتیه كانی به س����ره نزیكه ی یانزه ملیارو نیو مه تر چوارگۆش����ه غاز ده س����وتێ و به هه ده ر ده چێت، كه چی عێراق بۆ پڕكردنه وه ی پێداویستی ناوخۆیی سااڵنه به بڕی زیاتر له چوار ملیارو نیو دۆالر غاز له ئێرانه وه

هاورده ده كات.یه كێكی دیكه له هۆكاره كانی پیسبونی ژینگه ، خۆڵبارانه . به پێی راپۆرته كه ی (UN( خۆڵباران بوه ت����ه دیارده یه كی نیمچه رۆژانه ، به جۆرێك كۆی ئه و تۆزو خۆڵه ی س����ااڵنه ده بارێته س����ه ر واڵت له س����ه د هه زار ته ن زیات����ره ، مانگانه تێكڕای خۆڵبارانه كه بۆ هه ر مه ترێكی چوارگۆش����ه بیس����ت گرامه ، له باشورو رۆژئاواش مانگانه ناوه ندی خۆڵبارانه كه

ده گاته په نجا تا نه وه د مه تر دوجا.سه رچاوه ی سێیه می پیسبونی ژینگه ئاوه ، له وباره یه وه به رپرس����انی شاری به غدا ئاماژه به وه ده كه ن رۆژانه نزیكه ی ملیۆنێك و )200( هه زار مه تر چوارگۆشه ئاوی قورس )ئه و ئاوه ی پێكهاته ی تری تێكه ڵده بێت، وه كو پاشماوه و پاشه ڕۆی هاواڵتیان و كارگه كان و نه خۆشخانه كان( ده ڕژێته ناو روباری دیجله وه ، پیسبونی ئ����ه و ئ����اوه ش ده بێته ه����ۆی ئه گه ری توشبونی نزیكه ی )600( هه زار هاواڵتی

به نه خۆشی شێرپه نجه .س����ه رباری هه مو ئه و پاش����ه ڕۆیه ی ده ڕژێته دیجله وه ، كه چی شاری به غدا ته نها دو وێستگه ی هه یه بۆ چاره سه ری ئاوی قورس كه ئه وپه ڕی توانایان )700( هه زار مه تر چوارگۆشه یه ، به اڵم بڕی دو ملیۆن و )200( ه����ه زار ئاوی پێده گات. بۆیه بڕێكی زۆری ئ����اوی قورس به بێ چاره س����ه ركردن ده چێته دیجله وه . كه به وت����ه ی پارێزگاری به غ����دا یه ك مه تر چوارگۆش����ه ئاوی قورس په نجا مه تر ئاو ژه ه����راوی ده كات، ئاوی ژه هراویش ده بێته هۆی نه خۆشیه كانی شێرپه نجه و

زیان گه یاندن به سامانی ماسی . بۆ چاره سه ری گرفته كانی پیسبونی ژینگه ی عێراق، وه زیری نه وت د.عادل ده كات پێش����نیار عه بدولمه ه����دی ده رهێنان و پااڵوتنی نه وت به شێوه یه كی باش����تر ئه نجام بدرێ����ت و وه به رهێنان له ب����واری غ����ازی سروش����تیدا بكرێت، رێگه ش له س����وتاندنی غازی سروشتی

به شێوه یه كی هه ڕه مه كی بگرێت.ب����ۆ چاره س����ه ری پیس����بونی ئاوی دیجله ش، پێیوایه ده بێت به كارهێنانی كه ره س����ته ی ق����ورس به ش����ێوه به كی دابنرێت، هه ركات به تاوان نادروس����ت بینرا خه ڵك، كه رتی گش����تی و تایبه ت كه مته رخه من ده وڵه ت شوێنكاره كانیان بكه وێت و لێپێچینه وه یان له گه ڵدا بكات.

بۆ چاره سه ركردنی دیارده ی خۆڵباران و به بیابانب����ون، مه ه����دی رایده گه یه نێت ده بێ����ت كه رتی كش����توكاڵ و ئاودێری رێكبخرێ����ت ، هه روه ها زه وی خۆش����ه بكرێت و كاربكرێت بۆ دورخس����تنه وه ی خوێواوه كه ی ب����ۆ ده ریاچه و ده ریاكان و تێكه ڵكردنیان له گه ڵ ئاوی زه وی و ژێر زه ویدا، گرنگی به پاراوكردنی هۆڕه كان بدرێت كه روبه ره كه یان )30( كیلۆمه تر دوجای����ه ، هه روه ه����ا ب����ۆ كۆكردنه وه و ئه مباركردن����ی ئ����او به نداو دروس����ت

بكرێت.

پرۆفایل

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

به هۆی هاتنی چه ند گروپێكی میلیشیای شیعه كان بۆ ناوچه ی داقوق و خورماتو، رۆژانه له الیه ن

ئه و گروپانه وه خه ڵكی سوننه مه زه ب ده كوژرێن و شه ڕ به كوردیش ده فرۆشن، ئه ندامێكی ئه نجومه نی

قه زای خورماتوش ده ڵێت شیعه كان به نیازن كۆمه ڵێك پۆلیسی كورد

له به ڕێوه به رایه تی پۆلیسی خورماتو ده ربكه ن و خه ڵكی شیعه بخه نه

شوێنیان، قایمقامیش ئاماژه به وه ده كات ئه وانه به ڕێوه به رایه تی پۆلسی خورماتویان بڕیوه و زۆربه شیان كوردن.

گروپه له ئێس���تادا ل���ه وه ی جگ���ه میلیشیاكانی شیعه له ناوچه ی خورماتو و داق���وق ده س���تیانكردوه به بێزاركردن و كوش���تنی خه ڵك، ئه ندامی ئه نجومه نی ق���ه زای خورماتو كه مال گلی بۆ ئاوێنه ئاش���كرای ده كات و ده ڵێت "ئه وه ی من كۆمه ڵێك به نی���ازن ش���یعه كان بزانم له به ڕێوه به رایه ت���ی ك���ورد پۆلیس���ی پۆلیس���ی خورماتو ده ربكه ن و خه ڵكی به بیانووی ش���یعه بخه نه ش���وێنیان، ئه وه ی ئه و پۆلیس���انه تااڵنیان كردوه و چه كی���ان ب���ردوه ، وات���ا تۆمه تیان بۆ مه به سته و خۆیان به و دروس���تده كه ن

به هێز ده كه ن زیاتر له جاران".به پێ���ی زانیارییه كان���ی ئاوێنه زیاتر له ش���ه ش گروپی میلیشیای شیعه كان هاتونه ته خورماتو و ده وروبه ری و له ناو ش���اره كه دا خه ڵك ده گ���رن و ده كوژن، به تایب���ه ت عه ره بی س���وننه ده كوژن، به وت���ه ی به رپرس���ێكی كوردیش "جار

جار هه ڕه شه له كوردیش ده كه ن".هاوكات به رپرسی مه ڵبه ندی حه وزه ی حه مرینی یه كێتی نیشتمانی كوردستان مه ال كه ریم شكور پشتڕاستی ده كاته وه ك���ه چه ن���د پۆلیس���ێك له خورمات���و ده رده كرێن، ئه و به رپرس���ه ی یه كێتی ته نها وتی " كاتی خۆی له س���ه ره تای هاتنی داعش و خراپبونی دۆخی ئه منی، خورماتو پۆلیس���ی به ڕێوه به رایه ت���ی كێش���ه ی بۆ دروس���تبو تااڵنكرا، قسه له سه ر هه ندێك پۆلیس كه گوایه ئه وانه به تااڵنیان بردوه و به ڵگه شیان له سه ره ،

وابزانم ده درێنه دادگا".میلیش���یا گه ڕان���ه وه ی له ب���اره ی خۆی���ان و ش���وێنی ب���ۆ ش���یعه كان ده رچونیان له ناوچه كه ، ئه و به رپرسه ی

یه كێت���ی ده ڵێت "به ڵ���ێ ده گه ڕێنه وه ، چونكه ئه وان ئه وكات بۆ شه ڕ هاتبون و له هه ر س���نورێك شه ڕ بێت ده چنه ئه و شوێنه ، ئێس���تا كه میان لێ ماوه ته وه ، به اڵم ناوبه ن���او خه ڵك ده كوژن و لێره و له وێش كێشه مان بۆ دروست ده كه ن".

له چه ند رۆژی پێشوودا دو ئۆتۆمبێلی

هێ���زی ب���ه دری ش���یعه كان، له قه زای خورمات���و به خێرای���ی له زاڵگه یه ك���ی ناوه ستن، ئه مه ش پێشمه رگه ده ده ن و ده بێته ه���ۆی كه وتن���ه وه ی ناكۆكی و ش���ه ڕ و پێش���مه رگه یه ك و دوو به دریی بریندار ده بن و دواتر چه ند ئه فسه رێكی س���ه ربازیی هه ردوال كێشه كه چاره سه ر

ده كه ن.ق���ه زای قایمقام���ی به هه مانش���ێوه دوزخورماتوو شه الل عه بدول ده رباره ی ئ���ه و بابه ته بۆ ئاوێن���ه ده ڵێت "ئێمه له گ���ه ڵ ئه وه داین ئه و هه نده پۆلیس���ه ده ربكرێ���ت، چونكه له روداوه كانی ئه م دواییه دا ئه وانه ده س���تیانگرت به سه ر ب���اره گای پۆلیس و هه مو مه ش���جه ب و چه ك و ته قه مه نییه كانیان برد، ئێس���تا له س���ه ر لێكۆڵینه وه یان ئه نجومه ن���ی هه موویان ك���ه ناڕۆن، دروس���تكراوه نزیكه ی )27( پۆلیسن و دزیان كردووه ،

زۆربه شیان كوردن".ئه و گروپانه ی میلیشیا شیعه كان كه هاتوونه ت���ه خورماتو و س���لێمان به گ و ئامرلی و داقوق و گونده كانی ده وروبه ر، پێكدێن له هێزی به در، عه سائیب ئه هل حه ق، سه رایا سه المی سه در، كه تائیب حزبوڵاڵ، كه تائیب خوراسانی، كه تائیب

ئه بو فه زل عه باس.رفاندن���ی كوش���تن و له ب���اره ی خه ڵ���ك له الی���ه ن ئه و میلیش���یایانه ی شیعه كانه وه ، عه بدول وتی "وه ك چۆن

له به غدا له نێوان شیعه و سوننه خه ڵك ده كوژن و ده ڕفێنن و ئه و كارانه ده كه ن، تا ماوه یه ك پێش ئێس���تا لێره ش ئه و كارانه ی���ان ده كرد، ب���ه اڵم ئێمه چه ند جارێك له گه ڵیاندا دانیشتین و سنورمان بۆ داناون كه قبوڵ ناكه ین چیتر كاری

وابكه ن".قه زای خورماتو، ساڵی )1925( كراوه به ناحیه و سه ر به كه ركوك بوه . ساڵی (1929( خراوه ته س���ه ر قه زای كفری . س���اڵی )1947( خراوه ته سه ر قه زای داقوق. ساڵی )1948( كراوه ته قه زا. س���اڵی )1976( رژێمی به عس قه زای خستیه دابڕی و له كه ركوك خورماتوی س���ه ر پارێزگای سه اڵحه دین "تكریت". له م���اوه ی س���ااڵنی )1976 - 2003( پرۆسه ی ته عریب له م شاره پیاده كراوه . له كاتی حوكمی عوسمانیه كاندا ژماره ی دانیش���توانی خورماتو )1749( كه س بووه ، له س���ه رژمێری س���اڵی )1970(

دا، ژماره ی دانیش���توانی گه یش���تۆته (86742( كه س.

جگه له ناوه ن���دی دوزخورمات���و قه زاك���ه ، كه دانیش���توانه كه ی له هۆزو عه ش���یره ته كانی )داوده و زه نگه ن���ه و به ی���ات( پێكدێ���ت. هه ریه ك ل���ه ك و نزیكه ی قادرك���ه ره م كه له ناحیه كانی ناحیه ی له خۆده گرێت و گوند هه ش���تا نه وج���ول )32( گون���د له خۆده گرێت، هه ر هه مووی كوردن، ئه م دوو ناحێیه به ته واوی گونده كانیانه وه له پرۆس���ه ی ئه نفالی ساڵی )1988(دا خاپوركران، كه ژماره ی دانیش���توانیان )41696( كه س بوو. هه روه ه���ا ناحیه ی ئامرلی نزیكه ی )31( گوند له خۆده گرێت، كه زۆرینه یان س���ه ر به عه شیره تی به یات و له عه ش���یره تی دیكه ش���ی هه ندێك���ی داوده ن. ناحیه ی سلێمان بێگ له )11( گون���د پێكهات���ووه ، دانیش���توانه كه ی توركمان���ن و به یات���ی له عه ش���یره تی هه ندێكیان خۆی���ان به عه ره ب ده زانن،

له خۆده گرێت.له ئێس���تا ته نها كێش���ه ی گ���ه وره ی كورد ئه وه یه ئای���ا ئه و گروپانه ناوچه له س���ه ره كان كێش���ه كوردس���تانییه خورمات���و قایمقام���ی چۆڵده ك���ه ن، له وباره یه وه ده ڵێت "ئه وان ده ڵێن ئێمه كاتییه ، منیش پرۆسه كانمان ده ڕۆین و بڕوام هه ی���ه له ده وروب���ه ری خورماتو دور ده كه ونه وه ، چونكه له م ش���وێنانه جێگه یان نابێته وه ، به اڵم بۆ ده وروبه ری كه ركوك و به شیر و ئه و ناوچانه نازانم".

ئا: بارام سوبحی

ژماره یه ك له پارله مانتارو نوێنه رانی عه ره ب و توركمان كردنه وه ی

نوسینگه ی پارله مانی كوردستان له شاری كه ركوك به پێچه وانه ی

ده ستورو یاسا ده زانن، داواشده كه ن حكومه ت و پارله مانی عێراق

هه ڵوێستیان هه بێت. له به رانبه ردا به رپرسی نوسینگه كه ده ڵێت "ده بوایه

ئه م نوسینگه یه له دوای ساڵی 2003 بكرایاته وه "، هه روه ها كارو ئامانجه كانی

نوسینگه ش بۆ داهاتو ده خاته ڕو.

به ئاماده بونی )2014/10/16( رۆژی كوردس����تان و پارله مان����ی س����ه رۆكی پارێ����زگاری كه رك����وك، ب����ۆ یه كه مجار كوردس����تان پارله مان����ی نوس����ینگه ی له ش����اری كه ركوك كرایه وه . كردنه وه ی سه ردانێكی دوای نوس����ینگه یه ش ئه م س����ه رۆكی پارله مان بۆ ئه و شاره هات. ئه مه له كاتێكدایه تائێس����تا چاره نوسی كه ركوك له نێوان ناوه ندو هه رێم یه كالیی نه كراوه ته وه ، هه روه ها هه ندێك ناوچه ی س����نوری پارێزگاكه ش له ژێر ده سه اڵتی هێزه كان����ی داعش����دایه ، چه كداران����ی پێش����مه رگه ش به ره ڤانی له سنوره كانی

شاره كه ده كه ن.

پارله مانی نوس����ینگه ی كردن����ه وه ی كه رك����وك، له ش����اری كوردس����تان پارله م����ان و به بڕی����اری س����ه رۆكایه تی ره زامه ندی هه مو الیه نه سیاس����یه كانی كوردس����تان بوه ، به اڵم هه ندێك الیه نی عه ره ب����ی و توركمانی دژی ئه م هه نگاوه ده وه س����تنه وه و به كارێك����ی پێچه وانه ی

ده ستورو یاسا ناوی ده به ن.ئه ندامی عه ره بی ئه نجومه نی پارێزگای كه ركوك محه مه د خه لیل، پێیوایه الیه نه كوردیی����ه كان دۆخی ئه منی كه ركوكیان عێراق له حكومه تی داوا قۆس����تۆته وه و ده كات رێگه له و نوس����ینگه یه بگرێت و

دایبخات.نوس����ینگه ی كردن����ه وه ی ل����ه دوای پارله مان، هه ریه كه له س����ه رۆكی به ره ی توركمان����ی و س����ه رجه م پارله مانت����اره توركمانه كان����ی ن����او پارله مانی عێراق دژایه ت����ی خۆی����ان ب����ۆ ئه و هه ن����گاوه

راگه یاندو به كارێكی هه ڵه یان ناوبرد.سه رۆكی به ره ی توركمانی پارله مانتار "كردنه وه ی ده ڵێت س����اڵحی ، ئه رشه د كوردس����تان پارله مان����ی نوس����ینگه ی قانون و پێچه وانه ی كه ركوك له ش����اری ده ستوره ، چونكه پارله مانی كوردستان هه رسێ دانیشتوانی نوێنه رایه تی ته نها پارێ����زگای س����لێمانی و هه ولێرو دهۆك

ده كات".

ناوبراو، ره خن����ه له ئیداره ی كه ركوك ده گرێ����ت كه رێگ����ه ی به كردنه وه ی ئه و نوس����ینگه یه داوه ، بۆچونیش����ی وای����ه ئی����داره ی كه رك����وك بون����ی هێزه كانی له ژێ����ر قۆس����تۆته وه و پێش����مه رگه ی س����ایه ی بونی هێزه كانی پێش����مه رگه دا بڕی����اری كردنه وه ی ئه و نوس����ینگه یه ی داوه ، ك����ه به وته ی س����اڵحی كردنه وه ی ئه و نوس����ینگه یه "خزمه ت به په یوه ندی برایانه ی نێوان كوردو توركمان ناكات".

ه����ه ردوای كردنه وه ی نوس����ینگه كه ، پارله مانتاران����ی توركم����ان له پارله مانی تیایدا ده ركردو به یاننامه یه كیان عێراق نوس����ینگه ی كردنه وه ی رایده گه یه ن����ن به ه����اوكاری كوردس����تان پارله مان����ی "س����ه رپێچیه كی كه رك����وك ئی����داره ی هه نگاوێك����ی ده س����توره و ئاش����كرای ده گێڕنه وه هۆكاره كه شی تاكالیه نه یه ". بۆ ئه وه ی تائێستا شاری كه ركوك له ژێر ده سه اڵتی حكومه تی عێراقدایه و به شێك

نییه له هه رێمی كوردستان.ئ����ه و پارله مانتارانه بۆ چاره س����ه ری پرس����ی كه ركوك، داواده كه ن كه ركوك بكرێته هه رێمێكی س����ه ربه خۆو ئه وه ش به چاره س����ه رێكی نمونه ی����ی ناوده به ن و ده ڵێ����ن "داواكاری����ن حكومه تی عێراق كردنه وه ی له باره ی خۆی هه ڵوێس����تی

ئه و نوسینگه یه وه ئاشكرا بكات".

له الیه ن خۆیه وه پارله مانتاری ده وڵه تی قانون جاسم محه مه د جه عفه ر به یاتی ، ك����ه یه كێكه له كه س����ایه تیه نزیكه كانی نوری مالیكی سه رۆك وه زیرانی پێشوی عێراق، باس له وه ده كات كردنه وه ی ئه م شاره كه به خه ڵكی خزمه ت نوسینگه یه ناكات و ده ڵێت "هه نگاوێكه به ئاراسته ی هه ڵه ، چونكه به پێی ده ستور كوردستان بۆی نیه له كه ركوك نوسینگه ی پارله مان بكاته وه . له به رئه وه ی تائێستا كه ركوك ناكرێت ناوه ندییه و به حكومه تی س����ه ر ته نها پێكهاته یه ك ویستی خۆی به سه ر

پێكهاته كانی تردا بسه پێنێت".ناوبراو، داوا له پارله مانی كوردس����تان ب����ه و هه نگاوه یدا بچێت����ه وه و هه نگاوێك نه نێت ببێته هۆی "ئاڵۆزبونی ره وش����ی پارێزگاك����ه ، له كاتێكدا دوچاری هێرش و په الماری تیرۆریس����تانی داعش و گروپه

هاوپه یمانه تیرۆریسته كانی بۆته وه ". له به رانب����ه ر لێدوان����ی پارله مانت����ارو توركمانه كان����دا، ع����ه ره ب و نوێن����ه ره به ڕێوه ب����ه ری نوس����ینگه ی كه ركوك����ی پارله مان����ی كوردس����تان له تیف فاتیح ف����ه ره ج، به ئاوێنه ی راگه یان����د ده بوایه ئه م نوسینگه یه له دوای ساڵی )2003( بكرایه ته وه ، له وكاته شه وه دیدو پڕۆژه و به رنامه ی خۆی بۆ زۆر بابه تی هه ستیار س����ه باره ت ب����ه م ناوچه ی����ه هه بوای����ه .

هه روه ها ده ڵێت "كردنه وه ی نوسینگه كه له ئێس����تادا كارێكی زۆرباش����ه ، ده كرێ له ئێستاوه ده ست ببرێ بۆ زۆر پڕۆژه و

بابه تی گرنگ".له باره ی ئه و كارانه ی ئه م نوسینگه یه ده یه وێ����ت ئه نجام����ی ب����دات، ف����ه ره ج هه م����و به ه����اوكاری رونیده كات����ه وه كه ركوكی����ه كان، كار ب����ۆ جێكردنه وه ی دابڕێن����راوه كان ناوچ����ه كه رك����وك و هه روه ها ده كه ن، هه رێم له ده س����توری كارده كه ن بۆ ئاماده كردنی پڕۆژه یه ك بۆ ئه وه ی كه رك����وك و ناوچه دابڕێنراوه كان له پارله مان����ی كوردس����تان نوێنه ری����ان هه بێ����ت. ئه مه جگه ل����ه وه ی ده یانه وێت پش����كی كه ركوك له بواره كانی خوێندنی ب����ااڵ و دامه زران����دن له هه رێ����م و ناوه ند

هه بێت.ده رب����اره ی ئه وه ی ئه م نوس����ینگه یه تایبه ته به كه ركوك یاخود پێكهاته كانی دیكه ی ش����اره كه ، به رپرسی نوسینگه ی پارله م����ان ده ڵێ����ت "ده مانه وێ����ت ئه م نوس����ینگه یه بكرێته پ����ردی په یوه ندی نێوان خه ڵك����ی كه رك����وك و پارله مانی كوردستان". وتیشی "ده مانه وێت بزانین توركمان و ئه وان����ی تر چ جۆره پێكه وه ژیانێكیان ده وێ����ت له كه ركوك، تاوه كو پڕۆژه مان بۆی هه بێت و كاری له س����ه ر

بكه ین".

دوای شه ڕی داعششیعه‌كان‌له‌خورماتو‌شه‌ڕی‌‌سوننه‌و‌كورد‌ده‌كه‌ن

به‌شێك‌له‌عه‌ره‌ب‌و‌توركمانه‌كانله‌نوسینگه‌ی‌‌كه‌ركوكی‌‌پارله‌مان‌ناڕازین

كێشه ی گه وره ی كورد ئه وه یه ئایا

ئه و گروپانه ناوچه كوردستانییه

كێشه له سه ره كان چۆڵده كه ن؟

قاسم سولیمانی و قه یس خه زعه لی سه رکرده ی عه سائیب ئه لحه ق

ئابوری(449( سێشه ممه 2014/10/21 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

ئا:ئاسۆ سه راوی

بڕی 509 ملیۆن دۆالری پرۆژه كانی پترۆ دۆالر، كه زۆرینه ی هی پرۆژه كانی سنوری سلێمانی و

گه رمیانه ، تائێستا نادیاره وه ك سه رۆكی لقی سلێمانی یه كێتی به ڵێنده ران ئاماژه ی پێده كات "له حسابدا نه ماوه " ئه و ده ڵێت "ئێمه به دواداچونمان كردوه و

به دواداچونیشی بۆ ده كه ین، ئه وه ی هه یه تائێستا جارێك ده ڵێن دراوه ته

موچه و جارێكیش ده ڵێن له الی وه زاره تی داراییه ، به اڵم ئه و پاره یه تایبه ت به پرۆژه كان چۆن ده بێت بۆ

شتی تر خه رج بكرێت".

سه ره تای سه رهه ڵدانی كێشه كه س���ه رۆكی لق���ی س���لێمانی یه كێتی به ڵێنده رانی كوردس���تان ناجی ش���ێخ عیزه دی���ن له دیدارێك���ی ئاوێنه دا باس

ل���ه وه ده كات به ه���ۆی خه رجنه كردنی پاره ب���ۆ پرۆژه كانیان، كێش���ه كانیان له گ���ه ڵ حكومه تی هه رێ���م به رده وامی گرفته ك���ه ش هه یه ودروس���تبونی ل���ه 2013-12-25 به دیاریكراوی���ی س���ه ریهه ڵداوه ، س���ه رباری ئه و هه مو هه وڵ���ه ی ك���ه له راب���ردودا داویان���ه ب���ۆ خه رجكردن���ی پاره ی پ���ڕۆژه كان ئ���ه وه ی بۆیانكراوه پێدانه وه ی 4مانگی ئه ویش بوه ، پرۆژه كانی���ان كاركردنی به نوسراوێك له 8-4-2014 دا بوه ئه و ئه و "تائێس���تا جگه له پێدانه وه ی وتی ماوه یه هیچ ش���تێكی تری گرنگمان بۆ نه كراوه ، له كاتێكدا له هه مو ش���وێنێك پێمانده ڵێن ئێوه له س���ه ر هه قن ده بێت

كێشه كه تان بۆ چاره سه ربكرێت".

ژماره ی پرۆژه كان و ئه و پارانه ش كه الی حكومه ته

به پێی زانیارییه كانی ئه و به رپرسه ی به ڵێن���ده ران له ئێس���تادا له س���ه رجه م

كوردس���تان2900 پرۆژه هه یه كه هه زار پرۆژه یه كیان له س���نوری سلێمانیدایه ، بڕی ئه و پاره ی���ه ی به ڵێنده رانیش كه پارێزگای سلێمانیدا له س���نوری ته نها نزیكه ی ترلیۆنێك و500 حكومه ته له الی ملیاردیناره ، ئه و وتیش���ی "ئێستا باس ده وترێ ده كرێت و تریش له ژماره یه كی حكومه ت 4ملی���ار دۆالری به ڵێنده ران قه رزاره ".ناوب���راو ئ���ه وه ش ده خاته رو جگ���ه له وه رگرتنه وه ی ئ���ه و پارانه یان كه الی حكومه ته ، ئه وان داوای قه ره بوی ئه و كاتانه ش ده ك���ه ن، كه پاره كه یان ل���ه الی حكومه ت گیراوه "ئ���ه و داوایه به پێی یاس���ا مافی خۆمان���ه ، ده بێت حكومه تیش پێوه ی پابه ند بێت، به اڵم ج���ارێ با پاره كه وه ربگرین دوای ئه وه باس له قه ره بوكردنه وه كه ش ده كه ین".

پێدانی چه كی پاره كێشه كانیان چاره سه ر ناكات

ئه و ب���اس له وه ش ده كات هه رچه نده

به شێك له به ڵێنده ران چه كی پاره ی پرۆژه یان وه رگرت���وه ، به اڵم ئه وه ی ئ���ه و چه كان���ه له بانكه كاندا گرفته ناكرێنه پاره ، ئه و وتی "به ڵێنده ران، قه رزداری ئه و كه س���انه ن كه كاریان بۆ كردون، ئێ خۆ ئه و كه س���انه ش له جیات���ی پ���اره ئاماده نی���ن چه ك وه ربگ���رن، پێدان���ی ئ���ه و چه ك���ه دڵنیایی ب���ۆ ته نها به به ڵێن���ده ران ئه وه ی���ه كه پاره كانی���ان تیاناچێت ئه گینا هیچ كێشه یه ك بۆ به ڵێنده ران

چاره سه ر ناكات".

پاره ی پڕۆژه ی پترۆ دۆالر دیار نه ماوه

ئه وه ی باس ده كرێت له ئێستادا بڕی 509ملیۆن دۆالری پاره ی پرۆژه كانی ماوه ته وه ،كه به نادیاریی دۆالر پترۆ زۆرین���ه ی هی پرۆژه كانی س���نوری س���لێمانی و گه رمیانه ، سه رۆكی لقی ئه و به ڵێنده ران یه كێتی س���لێمانی

زانیارییان���ه پشتڕاس���ت ده كاته وه و ئاماژه ب���ه وه ده كات كه ئه و پاره یه "له حس���ابدا نه م���اوه " هه رچه ن���ده به دواداچونی���ان ب���ۆ ك���ردوه به اڵم تائێستا چاره نوسی نازانن ئه و وتی "ئێمه به دواداچونمان بۆ دیارنه مانی ئ���ه و پاره یه ك���ردوه و به ب���ه رده وام ده كه ی���ن، ب���ۆ به دواداچونیش���ی ئه وه ی هه یه تائێستا جارێك ده ڵێن دراوه ت���ه موچ���ه و جارێ���ك ده ڵێن له الی وه زاره ت���ی داراییه ، به اڵم ئه و پاره یه تایب���ه ت به چه ندین پرۆژه كه ده بێتبدرێته ته واوبوچۆن زۆرینه یان ش���تی تر، له كاتێكدا پێش���تر به بێ ته مویلكردنیش پ���اره ی ئه و پرۆژانه

ده دراو نه ده وه ستا".

ژماره یه ك مایه پوچ بون و هه ندێكیش وازده هێنن

هه ر به ه���ۆی دواكه وتن���ی پاره ی پڕۆژه كان وه ك پێشتریش به ڵێنده ران

به ڵێنده ر ژماره یه ك باسیانكردوه ناجی له وباره یه وه بون، مایه پوچ "به هۆی ش���ێخ عیزه ت ده ڵێ���ت پ���رۆژه كان پ���اره ی پێنه دان���ی نزیك���ه ی 250كۆمپانی���ا مایه پوچ ب���ون". ئه و ناشیش���ارێته وه هه ر به هۆی كه مبون���ه وه ی پرۆژه كان و پێنه دان���ی پاره پێی���ان، ژماره ی له كه مبون���ه وه رو به ڵێن���ده ران ده كات "جگ���ه له وانه ی مایه پوچ ب���ون، ژماره یه كیش له به ڵێنده ران كه ده هێن���ن له كاره كانی���ان واز

ئه مه ش مه ترسیداره ".له گ���ه ڵ هیواخوازیش���ه ئ���ه و ره وانه كردن���ی بودج���ه له الی���ه ن ب���ۆ عێراق���ه وه حكومه ت���ی ئه وانی���ش كێش���ه كانی هه رێ���م چاره سه ربێت"پێیان وتوین ئه گه ر له به غداوه پاره بێت،نه ك كێشه ی كێش���ه كانی به ڵكو موچه خۆران،

ئێوه ش چاره سه ر ده بێت".

نرخی نه وتی خاو یه كێكه له فاكته ره ه���ه ره گرنگه كانی ب���ازاڕی وزه ، كه به زبانێك���ی س���اده ی ئاب���وری نرخی كااڵ له كێشمه كێش���ی هه ردو فاكته ری داواكاریی و بڕیی له نێ���و بازاڕدا دێته ئ���اراوه ، به اڵم ن���ه وت وه كو كااڵیه كی جیۆپۆلیتیك���ی ڕامی���اری، ئاب���وری زۆر كۆمه له فاكتۆرێك���ی جی���اوازه و ه���ۆكارن ب���ۆ دابه زی���ن و هه ڵگه ڕانی

نرخه كه ی له بازاره كانی وزه دا.

خ���او نه وت���ی كۆتای���ی نرخ���ی له كۆكردن���ه وه ی ئه م گش���ت نرخانه

ده خوڵقێت:1. بڕی نرخی له دۆخێكی سروشتی دا وات���ه خاوه ندارێت���ی واڵت یاخود واڵت له گ���ه ڵ كۆمپانیایه ك���ی بیان���ی

)گرێبه ستی دابه شكردنی داهات(.2. ب���ڕی پ���اره ی تێچوی گش���ت قۆناغه كانی گرێبه ستكردن، دۆزینه وه ،

ده رهێنان، پااڵوتن.3. بڕی تێچوی پاره ی گواس���تنه وه به كارب���ه ر به ده س���تی تاگه یش���تن

له ناوه خ���ۆی واڵت یاخ���ود ده ره وه ی واڵت.

4. ب���ڕی تێچوی باج له س���ه ر ئه م سامانه سروشتییه .

5. بڕی تێچ���وی به بازاڕكردن، واته س���ودی كۆمپانیاكان ب���ۆ ڕاپه ڕاندنی له خاڵه كان���ی قۆناغ���ه كان گش���ت

سه ره وه دا.6. كارێك���ه ری بارودۆخی وه زه كانی س���اڵ )س���ه رما، گه رما(، ئابوری و

ڕامیاری له سه ر بازاڕی وزه .ئه م سامانه سروشتییه له به ر گرنگی بۆ پیشه س���ازی گشت جیهانی ئابوری به خۆیه وه گرێداوه كه هه ر گۆڕانكاریه ك

له نرخه كه ی گۆڕانكاری مه زنی ئابوری به دوای خۆیدا ده هێنێت. كه چ واڵتانی به رهه مهێن و چ واڵتانی س���ودلێوه رگر سااڵنه باجی ئه م پابه ندبونه ده ده ن.

له س���اڵه كانی 2011 و 2012 و 2013 )Brent( نرخی نه وتی خ���اوی برێنتله نێوان 100 تا 120 $ بۆ هه ر به رمیلێك جێگیر بوبو، به اڵم ئه وا ئێستا له $80

بۆ هه ربه رمیلێك وه ستاوه ته وه .و ئاوگۆس���ت له مانگه كان���ی سێپته مبه ری ئه م ساڵدا واڵتانی ئۆپێك ڕۆژانه ب���ڕی 30 و 31 ملیۆن به رمیل نه وتی خاویان خس���ته نێو بازاره كانی جیهان���ه وه كه به ڕچ���او كردنی باری

ئابوری جیهان بوه هۆی دابه زی نرخی نه وت له بازاڕه كاندا، ئێس���تا له جیهانی وزه دا دو بوچ���ون هه یه ب���ۆ دابه زنی نرخی نه وت كه خستنه بازاڕی بڕێكی زۆری نه وتی خاو فش���ار ده خاته سه ر چونێت���ی و نرخ���ی به رهه مهێنان���ی نه وتی لیته )Shale Oil( كه تێچوی ئ���ه م نه وته خ���ۆی له س���ه رو نرخی نه وتی خاوی ئه م���ڕۆی برێنت (80$( ده دات واته ئامانج���ی دابه زنی نرخی ن���ه وت له ئێس���تادا تێكوپێكش���كانی نه وتی به رهه مهێنانی ته كنۆلۆجی���ای لیته یه له جیهان و به تایبه تی ئه مریكا، له الیه كی تره وه دابه زینی نرخی نه وت

بۆ خوڵقاندنی فشاری ئابوریه بۆ سه ر واڵتی ڕوس���یا كه نزیكه ی 50% گشت داهاتی سااڵنه ی له ئه نجامی فرۆشتنی نه وت وگازه وه وه چنگ ده هێنێت، واته ئای���ا دابه زینی نرخی ن���ه وت ده بێته هۆی چوكدادانی ڕوس���یا بۆ ئه مریكا و سیاس���ه ته كانی؟. ئه وه ی ئاشكرایه كه واڵتی عه ره بستانی سعودی به هۆی توانای خستنه بازاڕی بڕیكی 10 ملیۆن به رمیلی نه وت له ڕۆژێكدا جێبه جێكه ری ئ���ه و پیالنانه ی س���ه ره وه یه و مێژوش گه واهیده دات كه هه رده م سیاس���ه تی عه ره بسانی سعودی له گه ڵ سیاسه تی

ئه مریكا هه ماهه نگی هه بوه .به گشتی له گه ڵ الوازبونی سێكته ری پیشه سازیی و خس���تنه بازاڕی نه وتی له الی���ه ن زۆر به ڕێژه یه ك���ی خ���او به رهه مهێنه ران���ی ئ���ه وا نرخی نه وت و به رهه مه كان���ی داده به زێ���ت ك���ه ئه م دیارده یه وه كو مقه س���تێكی دوس���ه ر وایه ، ڕاسته دابه زینی نرخی ئه م كااڵیه باشه بۆ پیشه سازی، به اڵم الوازبونی هۆی ده بێته پیشه سازیش سێكته ری كه مبون���ه ی هه لی كار واته ماڵوێرانی، به هه مان ش���ێوه ش ماڵوێرانی بۆ ئه و واڵتان���ی كه تاكه داهاتیان له ئه نجامی

فرۆشتنی نه وتی خاوه یه ! وه كو واڵتی خۆمان.

دابه زنی نرخی نه وتی خاو ماڵوێرانی به دوای خۆیدا ده هێنێت بۆ ئه و واڵتانه ی كه چاویان به س له داهاتی فرۆش���تنی نه وت و گازه وه كو ئێمه له واڵتی ئێراق، چه نده نرخی نه وت دابه زێت به هه مان ش���ێوه ش داهات���ی س���ااڵنه ی ئه وان وات���ه خه رجیه كانیان ك���ه م ده كات، له داهاته كه ی���ان گه وره ت���ر ده بێت كه ئه مه ش له ژێر ناوی نه گبه تیی سامانی زۆر هه ڵده گرێت. گفتوگ���ۆی ن���ه وت س���ااڵنه ی له میزانیه ی ئێ���راق واڵتی خۆیدا نرخی نه وتی به س���ه روتر له 100 دۆالر بۆ هه ربه رمیلێك خه ماڵندوه كه له گ���ه ڵ به راورد ب���ه 80 دۆالری ئه مڕۆ بۆ ه���ه ر به رمیلێ���ك ئ���ه وا دوچاری 20% له كه مهێنان���ی داه���ات ده بێ���ت كه بۆی پڕ ناكرێت���ه وه ، لێره دایه كه نه وت له نیعمه ت���ه وه ده بێته نه گبه تی بۆ ئاوه دان���ی واڵت. واڵته كانی ئێران، ڤنزوئێ���ال، نیجیریا و ئێراق كاتێك بێ كێش���ه ن كه نرخی نه وت له بازاڕه كانی جیه���ان له س���ه روی 120$ ب���ۆ هه ر به رمیلێ���ك بێت كه ئه مه ش به به راورد

له گه ڵ نرخی ئه مڕۆ زۆر به رزه .

‌509ملیۆن‌دۆالری‌‌پرۆژه‌كانی‌‌پترۆ‌دۆالر‌دیار‌نه‌ماوه‌یه‌كێتی‌‌به‌ڵێنده‌ران:‌به‌دواداچون‌بۆ‌دیارنه‌مانی‌‌ئه‌و‌پاره‌یه‌‌ده‌كه‌ین

دابه‌زینی‌‌نرخی‌‌نه‌وتی‌‌خاو‌ئه‌مه‌‌هۆكارانه‌یه‌تی‌له گه ڵ الوازبونی سێكته ری پیشه سازیی و خستنه بازاڕی نه وتی خاو به ڕێژه یه كی زۆر له الیه ن به رهه مهێنه رانی ئه وا

نرخی نه وت و به رهه مه كانی داده به زێت كه ئه م دیارده یه وه كو مقه ستێكی دوسه ر وایه

د. قه یوان سیوه یلی

‌‌‌ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌پۆلیسی‌‌هاتوچۆی‌‌پارێزگای‌‌سلێمانی‌‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌به‌هۆی‌‌

هاتنی‌‌زۆری‌‌ئاواره‌‌بۆ‌سلێمانی‌‌رێژه‌ی‌‌ئۆتۆمبیل‌به‌رێژه‌یه‌ك‌زیادیكردوه‌،‌به‌اڵم‌ئاماره‌كانی‌‌مردن‌به‌هۆی‌‌روداوه‌كانی‌‌

هاتوچۆوه‌‌كه‌میانكردوه‌.

به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌پۆلیسی‌‌هاتوچۆی‌‌پارێزگای‌‌سلێمانی‌‌عه‌مید‌محه‌مه‌د‌تاهیر‌له‌دیدارێكی‌‌ئاوێنه‌دا‌باس���ی‌‌گیروگرفته‌كانیان‌ده‌كات‌و‌ئ���ه‌وه‌ش‌ده‌خاته‌روپێش���تر‌50%ی‌‌داهاتی‌‌هاتوچۆ‌بۆ‌كێشه‌‌و‌گرفته‌‌هاتوچۆییه‌كانیان‌خه‌رجكراوه‌،‌به‌اڵم‌له‌ئێس���تادا‌به‌و‌جۆره‌‌نییه‌،‌ئه‌و‌ده‌ش���ڵێت‌داهاتی���ان‌به‌رێژه‌ی‌‌

له‌60%بۆ‌70%‌كه‌میكردوه‌.

رێژه‌ی‌‌ئۆتۆمبیل‌و‌ژماره‌ی‌‌گیانله‌ده‌ستدانئه‌و‌له‌س���ه‌ره‌تای‌‌دیداره‌كه‌دا‌باسی‌‌له‌وه‌‌له‌س���نوره‌كه‌یاندا‌ ئۆتۆمبیل‌ كرد،‌ژماره‌ی‌‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌چاوه‌ڕوان‌نه‌كراو‌زیادیكردوه‌،‌به‌هاتن���ی‌‌ په‌یوه‌ندی���ی‌‌ به‌شێكیش���ی‌‌ئاواره‌كان���ه‌وه‌‌هه‌یه‌و‌ئه‌و‌وت���ی‌‌"ژماره‌ی‌‌ئۆتۆمبی���ل‌له‌س���لێمانی‌‌نزیكه‌ی‌550هه‌زار‌ده‌بێ���ت،‌ك���ه‌‌زیاترله‌75هه‌زاری���ان‌ه���ی‌‌ل���ه‌و‌ زۆرێ���ك‌ به‌داخ���ه‌وه‌‌ ئاواره‌كان���ه‌،‌ئۆتۆمبیالنه‌ی‌‌به‌ئاواره‌كانه‌‌كێشه‌ی‌‌مه‌رجی‌‌توند‌وتۆڵیی���ان‌هه‌یه‌،‌به‌اڵم‌بۆ‌لێپێچینه‌وه‌‌هه‌م���ان‌مامه‌ڵ���ه‌ی‌‌ش���ۆفێرانی‌‌خۆمانیان‌له‌گ���ه‌ڵ‌ده‌كه‌ی���ن".‌س���ه‌رباری‌‌زیادبونی‌‌ئۆتۆمبیل‌ئه‌وه‌‌به‌هۆی‌‌ئه‌و‌پالنه‌ی‌‌دایناوه‌،‌رێ���ژه‌ی‌‌م���ردن‌به‌روداوه‌كان���ی‌‌هاتوچ���ۆ‌به‌ب���ه‌راورد‌به‌راب���ردوزۆر‌كه‌میكردوه‌،‌ئه‌و‌به‌نمونه‌‌باسی‌‌له‌ئاماری‌‌ساڵی‌‌پێشو‌كردو‌وتی‌‌‌"له‌پارێزگای‌‌س���لێمانی‌‌له‌ماوه‌ی‌‌10 مانگ���ی‌‌رابردودا‌ته‌نها‌‌117كه‌س‌به‌رودای‌‌هاتوچۆ‌گیانیان‌له‌ده‌ستداوه‌،‌به‌اڵم‌له‌‌10 مانگی‌‌ساڵی‌‌پێش���و‌‌176كه‌س‌گیانیان‌

له‌ده‌ستداوه‌".‌‌

كامێره‌كانی‌‌چاودێریی‌‌و‌كاریگه‌رییانس���ه‌ره‌كیه‌كانی‌‌ له‌ه���ۆكاره‌‌ یه‌كێ���ك‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‌ئاماره‌كانی‌‌گیانله‌ده‌ستدان،‌به‌بڕوای‌‌ئ���ه‌و‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌‌هه‌بونی‌‌كامێرای‌‌چاودێریی‌‌بۆ‌خێرایی‌‌لێخوڕین‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌وه‌ك‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"دیاره‌‌شۆفێرانیش‌پابه‌ندی‌‌رێنماییه‌كان‌بون،‌به‌اڵم‌هه‌بونی‌‌كامێره‌كانی‌‌چاودێرییش‌كاریگه‌ریی‌‌خۆی‌‌هه‌یه‌‌له‌سه‌ر‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‌قوربانییه‌كان،‌شه‌قام‌هه‌یه‌‌خێرای���ی‌‌لێخوڕین‌60،‌به‌اڵم‌كامێره‌كانمان‌180یان‌تۆماركردوه‌.‌ئێستا‌جگه‌‌له‌كامێره‌‌گه‌ڕۆكه‌كانمان‌‌12كامێرای‌‌جێگیریش���مان‌هه‌یه‌،‌خۆشبه‌ختانه‌‌تاكه‌‌شوێنین‌له‌هه‌مو‌عێراقدا‌كامێره‌ی‌‌جێگیرمان‌هه‌بێت".‌ئه‌و‌سیس���تمی‌‌هاتوچ���ۆی‌‌له‌س���لێمانی‌‌كاری‌‌له‌سه‌ر‌ده‌كرێت‌سویدیی‌‌و‌دانیماركیه‌،‌ئه‌وه‌‌هه‌رچه‌نده‌‌به‌سیس���ته‌مێكی‌‌باشی‌‌ده‌زانێ‌،‌به‌اڵم‌وه‌ك‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"بێ‌‌كێشه‌ش‌نییه‌،‌پێویسته‌‌چاكسازیی‌‌تێدا‌بكرێت،‌به‌تایبه‌ت‌پێویس���تی‌‌ له‌پێدان���ی‌‌مۆڵه‌تی‌‌گش���تیدا‌له‌وه‌ش‌ هه‌یه‌".ئه‌و‌جه‌خت‌ به‌چاكس���ازیی‌‌ده‌كات���ه‌وه‌‌له‌هیچ‌باردۆخێك���دا‌ئاماده‌نین‌ده‌س���ت‌له‌لپێچینه‌وه‌كانی���ان‌هه‌ڵبگ���رن،‌چونك���ه‌‌گیان���ی‌‌هاواڵتی���ان‌زۆر‌گرنگتره‌‌

له‌چه‌ند‌هه‌زار‌دیناری‌‌غه‌رامه‌كردن.

ئه‌وانه‌ی‌‌كامێرایان‌شكاند‌ده‌ستگیركراونجێگیره‌كان���ی‌‌ كامێ���ره‌‌ دانان���ی‌‌ دوای‌‌له‌س���لێمانی‌،‌ لێخوڕین‌ خێرایی‌‌ چاودێریی‌‌له‌چه‌ند‌ش���وێنێك‌كامێره‌كان‌ش���كێنران،‌به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‌هاتوچ���ۆ‌ئ���ه‌وه‌‌ده‌خاته‌رو‌دوای‌‌چاودێریكردنێك���ی‌‌ورد‌و‌به‌هاوكاریی‌‌هاواڵتی���ه‌ك‌توانیویان���ه‌‌چه‌ند‌كه‌س���ێك‌به‌‌و‌تۆمه‌ته‌‌ده‌س���تگیر‌بك���ه‌ن‌و‌ئه‌و‌وتی‌‌"چه‌ن���د‌رۆژێك‌له‌مه‌وبه‌ر‌چه‌ند‌كه‌س���ێك‌كامێره‌‌جێگیره‌كان‌ به‌تۆمه‌تی‌‌ش���كاندنی‌‌كامێره‌ی‌‌ به‌نیازیش���ین‌ ده‌س���تگیركراون،‌چاودێریی‌‌بۆ‌ئه‌و‌كامێره‌‌جێگیرانه‌‌دابنێین،‌تا‌هه‌ر‌كه‌سێك‌ویستی‌‌زیانیان‌پێبگه‌یه‌نێ‌‌

زو‌ده‌ستگیریان‌بكه‌ین".

داهاتیان‌كه‌میكردوه‌داهاتی‌‌ پێش���وتر‌50%ی‌‌ هه‌رچه‌ن���ده‌‌پرۆژه‌كانی���ان‌ كار‌و‌ ب���ۆ‌ هاتوچ���ۆ،‌ده‌گه‌ڕایه‌وه‌،ب���ه‌اڵم‌له‌ئێس���تادا‌وه‌ك‌ئه‌و‌به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌‌ئاماژه‌ی‌‌پێ���ده‌كات‌به‌هۆی‌‌قه‌یران���ی‌‌داراییه‌وه‌‌به‌و‌ج���ۆره‌‌نه‌ماوه‌‌و‌هه‌م���و‌داهاته‌كانیان‌ده‌ده‌ن���ه‌‌وه‌زاره‌تی‌‌دارای���ی‌،‌ئه‌و‌نایش���ارێته‌وه‌‌كه‌‌داهاتیان‌دابه‌زیوه‌‌ نه‌كراو‌ چاوه‌ڕوان‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‌

وه‌ك‌خۆی‌‌ده‌ڵێ���ت‌"داهاتمان‌به‌رێژه‌ی‌‌تۆماركردنی‌‌ كه‌میك���ردوه‌،‌ ‌%70 60%بۆ‌ئۆتۆمبیلیش‌زۆر‌كه‌میكردوه‌‌و‌ئه‌مس���اڵ‌تائێس���تا‌‌2865تۆماركردنم���ان‌هه‌بوه‌،‌له‌كاتێكدا‌س���اڵی‌‌پێش���و‌‌4535بوه‌".‌له‌هه‌ن���دێ‌‌كات���دا‌به‌تایب���ه‌ت‌له‌بۆن���ه‌‌و‌به‌ئاسمانی‌‌ هاتوچۆ‌ فڕۆكه‌ی‌‌ جه‌ژنه‌كاندا‌سلێمانیدا‌ده‌بینرێ‌،‌عه‌مید‌محه‌مه‌د‌تاهیر‌ئه‌وه‌‌ده‌خاته‌رو‌كه‌‌ئه‌وان‌سێ‌‌فڕۆكه‌یان‌

هه‌ی���ه‌‌زۆرب���ه‌ی‌‌رۆژ‌به‌تایب���ه‌ت‌له‌كاتی‌‌بۆ‌ قه‌ره‌باڵغی���دا‌زۆر‌س���ودی‌لێده‌بینن،‌كه‌مكردن���ه‌وه‌‌قه‌ره‌باڵغیی‌‌كۆنتڕۆڵكردنی‌‌

شاقه‌مه‌كان.

چونی‌‌دیوانی‌‌چاودێریی‌‌دارایی‌چاودێریی‌‌ دیوان���ی‌‌ رابردودا‌ له‌ماوه‌ی‌‌دارایی‌‌سه‌ردانی‌‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌پۆلیسی‌‌هاتوچۆی‌‌س���لێمانی‌‌ك���رد‌له‌باره‌ی‌‌ئه‌و‌

س���ه‌ردانه‌وه‌‌عه‌مید‌محه‌مه‌د‌تاهیر‌ئه‌وه‌‌ده‌خاته‌رو‌ك���ه‌‌هاوكارییه‌كی‌‌زۆر‌له‌نێوان‌ئه‌وان‌و‌دیوانی‌‌چاودێرییدا‌هه‌بوه‌‌وئه‌و‌وتی‌‌"ئێمه‌‌هاوكاریی‌‌دیوانی‌‌چاودێریی‌دارایی‌ده‌كه‌ی���ن‌و‌به‌ته‌واوك���ه‌ری‌‌كاره‌كانمانیان‌كه‌موكوڕییه‌كیش���یان‌ ه���ه‌ر‌ ده‌زانی���ن،‌لێپێچینه‌وه‌‌ به‌توندی���ی‌‌ ئێم���ه‌‌ به‌دیكرد‌ده‌كه‌ین‌و‌به‌ئاش���كراش‌باسی‌‌ده‌كه‌ین‌كه‌‌

لێپێچینه‌وه‌مان‌كردوه‌".

داهاتی‌‌هاتوچۆی‌‌سلێمانی‌‌60%‌بۆ‌70%‌كه‌میكردوه‌ژماره‌ی‌‌ئۆتۆمبیل‌له‌سلێمانی‌‌نزیكه‌ی‌‌550هه‌زار‌ده‌بێت

‌كه‌‌زیاتر‌له‌75هه‌زاریان‌هی‌‌ئاواره‌كانه

9 (449(‌سێشه‌ممه‌‌2014/10/21 لۆکاڵ

‌‌‌ئا:‌محه‌مه‌د‌عه‌بدولستار

پارله‌مانتارێكی‌‌كوردستان‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌له‌مه‌ودوا‌كانتۆنه‌كانی‌‌

رۆژئاوای‌‌كوردستان‌ده‌توانن‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌ئۆفیس‌بكه‌نه‌وه‌،‌سه‌رۆكی‌‌فراكسیۆنی‌‌یه‌كگرتوی‌‌ئیسالمیش‌ئاماژه‌‌

به‌وه‌ده‌كات‌بڕیاره‌كه‌ی‌‌پارله‌مان‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌پابه‌ند‌ده‌كات‌

به‌وه‌ی‌‌هاوكاری‌دارایی‌پێشكه‌ش‌به‌كانتۆنه‌كان‌بكات.‌سكرتێری‌‌پارله‌مانیش‌ده‌ڵێت‌"ناتوانین‌هاوكاری‌‌سه‌ربازی‌‌كانتۆنه‌كان‌

بكه‌ین".

دوای‌‌سه‌ردانی‌‌شاندێكی‌‌پارله‌مانی‌‌شاری‌‌ س����نوره‌كانی‌‌ بۆ‌ كوردس����تان‌كوردس����تان،‌ رۆژئ����اوای‌‌ كۆبانێ����ی‌‌پارله‌مانی‌‌كوردستان‌دانیشتنێكی‌‌دو‌رۆژه‌ی‌‌ئه‌نجامدا.‌ل����ه‌دوای‌‌ته‌واوبونی‌‌كۆبونه‌وه‌كانیش‌پارله‌مان‌به‌الغێكی‌نۆ‌خاڵی‌باڵوكرده‌وه‌و‌داوای‌له‌حكومه‌تی‌هه‌رێمی‌كوردستان‌كرد‌به‌شێوه‌یه‌كی‌فه‌رم����ی‌مامه‌ڵه‌‌له‌گ����ه‌ڵ‌كانتۆنه‌كانی‌‌

رۆژئاوای‌‌كوردستاندا‌بكات.ماوه‌ی‌‌سێ‌‌س����اڵ‌زیاتره‌‌شۆڕشی‌‌رژێم����ی‌‌ دژی‌‌ س����وریا‌ هاواڵتیان����ی‌‌ل����ه‌دوای‌‌ به‌رده‌وام����ه‌،‌ واڵته‌كه‌ی����ان‌شۆڕش����ه‌ش‌ ئ����ه‌و‌ ده‌س����تپێكردنی‌‌كوردس����تانیانی‌‌خۆرئاوای‌‌كوردستان‌ناوچه‌كان����ی‌‌خۆی����ان‌رزگارك����رد.‌بۆ‌به‌ڕێوه‌بردنی‌‌ناوچه‌كانیش‌كانتۆنه‌كانی‌‌جه‌زیره‌و‌كۆبانی‌‌و‌عه‌فرینیان‌راگه‌یاند.‌له‌دوای‌‌په‌الماره‌كانی‌‌چه‌كدارانی‌‌داعش‌

بۆ‌س����ه‌ر‌ش����اری‌‌كۆبانێ‌،‌پارله‌مانی‌‌كوردستان‌بڕیاریدا‌وه‌كو‌یه‌كه‌م‌الیه‌ن‌دان‌به‌كانتۆنه‌كان����ی‌‌خۆ‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌

كوردستانی‌‌رۆژئاوادا‌بنێت.‌ئه‌ندام����ی‌په‌رله‌مان����ی‌كوردس����تان‌نیش����تیمانی‌ یه‌كێتی‌ له‌فراكس����یۆنی‌س����ه‌نگاوی،‌ فه‌ره����اد‌ كوردس����تان‌حكومه‌تی‌‌ پارله‌م����ان،‌ رایده‌گه‌یه‌نێت‌هه‌رێمی‌‌راس����پاردوه‌‌مامه‌ڵه‌ی‌فه‌رمی‌له‌گ����ه‌ڵ‌كانتۆنه‌كانی‌خۆرئاوادا‌بكات.‌ئ����ه‌و‌له‌ب����اره‌ی‌‌"مامه‌ڵ����ه‌ی‌‌فه‌رمی‌"‌زیات����ر‌ده‌دات‌و‌ده‌ڵێت‌ رونكردنه‌وه‌ی‌‌"مامه‌ڵ����ه‌ی‌فه‌رم����ی،‌وات����ا‌له‌مه‌ودوا‌كانتۆنه‌كان‌ده‌توانن‌ئۆفیس‌له‌هه‌رێمی‌هاتوچ����ۆی‌ بكه‌ن����ه‌وه‌‌و‌ كوردس����تان‌

فه‌رمیشیان‌هه‌بێت".ره‌خنانه‌ش����ی‌‌ ب����ه‌و‌ س����ه‌باره‌ت‌ده‌گیرێت‌و‌ پارله‌م����ان‌ له‌بڕیاره‌ك����ه‌ی‌‌ده‌وترێ����ت‌پارله‌مان‌راش����كاوانه‌‌دانی‌‌س����ه‌نگاوی‌‌ نه‌ناوه‌،‌ به‌كانتۆنه‌كان����دا‌"راگه‌یه‌نراوه‌كه‌‌ ده‌ڵێ����ت‌ له‌وه‌اڵمیاندا‌رونه‌،‌چونكه‌‌مامه‌ڵه‌كردنی‌ره‌س����می‌دانپێدان����ان".‌ وات����ا‌ به‌ناڕاس����ته‌خۆ‌"هه‌مو‌خه‌ڵكی‌ وتیش����ی‌ س����ه‌نگاوی‌خااڵنه‌‌ ئه‌و‌ به‌ده‌ركردنی‌ كوردس����تان‌پێده‌چێ����ت‌ بۆی����ه‌‌ دڵخۆش����بون،‌بواری‌ بكه‌وێته‌‌ كورت����دا‌ له‌ماوه‌یه‌كی‌

جێبه‌جێكردنه‌وه‌".دوای‌‌ده‌رچون����ی‌‌راگه‌یه‌نراوه‌ك����ه‌ی‌‌پارله‌مان،‌س����ه‌رۆكی‌‌پارت����ی‌‌یه‌كێتی‌‌دیموكرات‌"په‌یه‌ده‌"‌س����اڵح‌موس����لیم‌س����ه‌ردانی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستانی‌‌كردو‌له‌گ����ه‌ڵ‌س����ه‌رۆكی‌‌هه‌رێ����م‌و‌الیه‌ن����ه‌‌رۆژئاوا‌ كوردس����تانی‌‌ سیاس����یه‌كانی‌‌ده‌ستیان‌به‌گفتوگۆ‌كرد.‌ئامانجی‌‌ئه‌و‌

گفتوگۆیانه‌ش‌به‌شداریكردنی‌‌سه‌رجه‌م‌كوردستانی‌‌ له‌به‌ڕێوه‌بردنی‌‌ پارته‌كانه‌‌

رۆژئاوا.س����ه‌رۆكی‌فراكس����یۆنی‌یه‌كگرتوی‌له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان‌ ئیس����المی‌هه‌ڵه‌دن����ی،‌ ئه‌بوبه‌ك����ر‌ كوردس����تان‌بڕیاره‌ك����ه‌ی‌‌پارله‌مان����ی‌‌كوردس����تان‌

به‌"مێژویی‌"‌ناوده‌ب����ات‌و‌ده‌ڵێت‌"ئه‌و‌بڕی����اره‌‌خزمه‌تێكی‌گ����ه‌وره‌‌به‌دۆزی‌له‌رۆژئاوای‌ كوردس����تان‌ گه‌لی‌ ره‌وای‌كوردس����تان‌و‌له‌كانتۆن����ه‌كان‌ده‌كات،‌چونك����ه‌‌ل����ه‌ڕوی‌یاس����اییه‌وه‌‌ئ����ه‌وه‌‌

دانپیانانێكی‌زمنیه‌".هه‌ڵه‌دنی‌‌س����ه‌رۆكی‌‌ئه‌و‌ش����انده‌ی‌‌

پارله‌مان‌بو،‌كه‌‌س����ه‌ردانی‌‌كۆبانێیان‌سیاس����یه‌‌ پارت����ه‌‌ له‌گ����ه‌ڵ‌ ك����ردو‌كوردییه‌كانی‌‌رۆژئاواو‌باكور‌كۆبونه‌وه‌.‌به‌بڕوای‌‌ناوبراو،‌ش����ێوازی‌‌بڕیاره‌كه‌ی‌‌پارله‌م����ان‌گه‌وره‌ت����ره‌‌ل����ه‌وه‌ی‌‌ته‌نها‌ناس����اندنی‌‌ له‌به‌فه‌رمی‌‌ بێت‌ بڕیاردان‌كانتۆن����ه‌كان،‌چونك����ه‌‌"له‌بڕیاره‌كه‌دا‌هاتوه‌‌"پش����تگیری‌له‌ئی����راده‌ی‌گه‌لی‌له‌هه‌ر‌ رۆژئاوای‌كوردس����تان‌ده‌كه‌ین‌ش����ێوازێكی‌خۆبه‌ڕێوه‌بردن،‌پێویسته‌‌له‌سه‌ر‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌به‌شێوه‌یه‌كی‌فه‌رمی‌مامه‌ڵه‌ی‌له‌گه‌ڵدا‌بكات،‌ئه‌مه‌‌جگه‌ل����ه‌وه‌ی‌كه‌‌حكومه‌ت����ی‌هه‌رێمی‌هاوكاری‌ كردوه‌‌ پابه‌ند‌ كوردس����تانی‌دارایی‌خۆی‌پێشكه‌ش‌به‌ئه‌و‌شێوازه‌‌

خۆبه‌ڕێوه‌بردنه‌‌بكات".به‌بۆچونی‌‌هه‌ڵه‌دنی‌،‌ئه‌و‌كه‌سانه‌ی‌‌به‌"ن����اڕون"‌ پارله‌م����ان‌ بڕیاره‌ك����ه‌ی‌‌ناوده‌به‌ن‌"له‌ڕوی‌یاساییه‌وه‌‌زانیاریان‌رونكردنه‌وه‌ی‌‌ له‌مباره‌ی����ه‌وه‌‌ النییه‌"،‌زیاتر‌ده‌دات‌و‌ده‌ڵێ����ت‌"چونكه‌‌ئێمه‌‌به‌حكومه‌تی‌ هه‌رێمێكی‌سه‌ر‌ تائێستا‌عێراقین،‌له‌ڕوی‌ده‌س����تورییه‌وه‌‌ئێمه‌‌ناتوانین‌دانپێدانان����ی‌فه‌رمی‌بكه‌ین،‌ئه‌مه‌‌جگه‌له‌وه‌ی‌له‌به‌الغه‌كه‌دا‌داوامان‌له‌حكومه‌ت����ی‌عێراقیش‌كردوه‌‌كه‌‌ئه‌و‌

كانتۆنانه‌‌به‌ڕه‌سمی‌بناسینێت".س����كرتێری‌ خۆی����ه‌وه‌،‌ له‌الی����ه‌ن‌په‌رله‌مانی‌كوردستان‌فه‌خره‌دین‌قادر،‌بۆ‌ئاوێنه‌ی‌‌رونكرده‌وه‌‌راگه‌یه‌نراوه‌كه‌ی‌‌پارله‌مان‌له‌نۆ‌خاڵ‌و‌دو‌‌بڕیار‌پێكهاتوه‌،‌تیایدا‌په‌رله‌مانی‌كوردستان‌پاڵپشتی‌كوردستان‌ رۆژئاوای‌ گه‌لی‌ له‌ئیراده‌ی‌خۆبه‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ له‌هه‌رش����ێوازێكی‌ده‌كات،‌هه‌روه‌ها‌به‌پێویستی‌‌ده‌زانێت‌

حكومه‌تی‌هه‌رێمی‌كوردستان‌به‌فه‌رمی‌هه‌روه‌ك‌ ب����كات.‌ له‌گه‌ڵدا‌ مامه‌ڵه‌یان‌"پێویسته‌‌حكومه‌تی‌هه‌رێمی‌ وتیشی‌‌كوردس����تان‌به‌پێ����ی‌توان����ای‌دارایی‌خۆی،‌هاوكاری‌پێویس����ت‌پێشكه‌ش‌

به‌رۆژئاوای‌كوردستان‌بكات".له‌وه‌ده‌كرێ����ت‌ ب����اس‌ له‌ئێس����تادا‌كوردس����تان‌ رۆژئاوای‌‌ كانتۆنه‌كان����ی‌‌به‌ه����ۆی‌‌ كۆبان����ی‌،‌ به‌تایبه‌ت����ی‌‌هێرش����ه‌‌ به‌ره‌نگاربون����ه‌وه‌ی‌‌داعشه‌وه‌،‌ چه‌كدارانی‌‌ به‌رده‌وامه‌كانی‌‌به‌چ����ه‌ك‌و‌ پێویس����تیان‌ هێن����ده‌ی‌‌ته‌قه‌مه‌نی����ه‌،‌ئه‌وه‌ن����ده‌‌پێویس����تیان‌به‌هاوكاری‌‌مادی‌‌و‌بڕیاری‌‌سیاسی‌‌نییه‌.‌سكرتێری‌‌پارله‌مان‌هه‌رچه‌نده‌‌جه‌خت‌له‌وه‌ده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌رۆژئاوای‌كوردستان‌پێویستی‌به‌هاوكاری‌سه‌ربازی‌هه‌یه‌،‌ئێمه‌‌ "به‌دڵنیایی����ه‌وه‌‌ ده‌ڵێ����ت‌ به‌اڵم‌پێناكرێت".‌ س����ه‌ربازیمان‌ ه����اوكاری‌هۆكاره‌كه‌ش����ی‌‌ده‌گێڕێته‌وه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌"هه‌رێمی‌كوردستان‌سنورێكی‌فراوانی‌له‌گ����ه‌ڵ‌داعش‌هه‌یه‌،‌رۆژانه‌‌ش����ه‌هید‌دێته‌وه‌‌بۆ‌هه‌رێمی‌كوردس����تان،‌بۆیه‌‌هه‌رێمی‌كوردس����تان‌خۆی‌پێویستی‌به‌چه‌كه‌‌و‌چه‌كی‌له‌واڵتانه‌وه‌‌بۆ‌دێت،‌بۆیه‌‌به‌دڵنیاییه‌وه‌‌ئه‌گه‌ر‌په‌رله‌مانیش‌بڵێت‌ئه‌وا‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌ناتوانێت‌

هاوكاری‌سه‌ربازی‌خۆرئاوا‌بكات‌".حكومه‌تی‌‌ كه‌‌ ئه‌وه‌ش����دا‌ له‌وه‌اڵمی‌‌هه‌رێم‌له‌و‌چه‌كانه‌ی‌‌له‌الیه‌ن‌واڵتانه‌وه‌‌بۆی‌‌ره‌وانه‌كراوه‌،‌هاوكاریی‌‌شه‌ڕڤانانی‌‌كۆبانێ‌‌ب����كات،‌قادر‌وت����ی‌‌"هه‌ندێ‌له‌واڵت����ان‌ده‌مانچه‌یان‌ب����ۆ‌ناردوین،‌پێیانوایه‌‌به‌ده‌مانچه‌‌ش����ه‌ڕی‌ده‌بابه‌و‌

هه‌مه‌رو‌تانك‌ده‌كرێت".

عه‌مید‌محه‌مه‌د‌تاهیر‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌پۆلیسی‌هاتوچۆی‌سلێمانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئاوێنه‌

پێشتر‌50%ی‌‌داهاته‌كان‌بۆ‌پرۆژه‌كانمان‌

ده‌گه‌ڕایه‌وه‌‌ئێستا‌به‌وجۆره‌‌نییه‌و‌

هه‌موی‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌وه‌زاره‌تی‌دارایی

كانتۆنه‌كانی‌‌رۆژئاوا‌ده‌توانن‌له‌هه‌رێم‌ئۆفیس‌بكه‌نه‌وه‌

حكومه‌تی‌هه‌رێمی‌كوردستانی‌پابه‌ند‌كراوه‌‌

هاوكاریی‌دارایی‌خۆی‌پێشكه‌ش‌به‌‌و‌شێوازه‌‌

خۆبه‌ڕێوه‌بردنه‌‌بكات

ئه‌گه‌ر‌په‌رله‌مانیش‌بڵێت‌ئه‌وا‌

حكومه‌تی‌هه‌رێم‌ناتوانێت‌هاوكاریی‌

سه‌ربازیی‌خۆرئاوا‌بكات‌

ئا: هانا

به هۆی تۆمه ت دروستکردن و خستنه پاڵی تاوانێکی مێژویی به رامبه ر

به کورد، داوا ده کرێت ڕۆماننوسێکی عێراقی داوای لێبوردن له گه لی کورد

بکات.

ڕۆمانه ک���ه "عێڕاقی���ه ك له پاری���س"ی "س���ه موێل عێراقی���ی رۆماننوس���ی دواییان���ه ب���ه م ک���ه ش���ه معون"ه ، وه رگێڕدرای���ه س���ه ر زمان���ی کوردی. تێیدا له گفتوگۆی نێوان دو کاره کته ری رۆمانه که دا کوش���تاری ئاش���ورییه کان ده خاته ئه ستۆی کورد. به و هۆیه شه وه واڵتی دانیشتوی كوردی نوس���ه رێكی به ریتانی���ا له نامه یه كی���دا داوای ل���ه و رۆماننوسه كردوه داوای لێبوردن له كورد بكات ئه گه رنا له دادگای به ریتانیا سكااڵ

له دژی تۆمار ده كات.ئه حمه د،نوس���ه رو شاعیری گه ش���بیر دانیش���توی واڵتی به ریتانیا به ئاوێنه ی خوێندن���ه وه ی دوای ک���ه راگه یان���د ڕۆمانه که و بینینی ئه و به ش���ه ی باسی ک���ورد ده کات، نامه یه کی ئاڕاس���ته ی نوس���ه ره عێراقییه که کردوه تا داوای

لێبوردن له گه لی کورد بکات.گه ش���بیر ده ڵێ���ت "له رۆمانه كه دا نه ک غه در به ڵکو هه ڵه یه کی مێژویی کراوه ، له به ش���ی کۆتایی ڕۆمانه که دا له الپه ڕه ‘ئینگلیزه کان ده یانزانی ٣٣٤ نوسراوه چه کدارانی کورد له ه���ه ر کاتێکدا بێت ده س���ت به کوش���تاری ئاش���ورییه کان ده که ن . هه روه ها له الپه ڕه یه کن دواتردا له که س���ایه تییه کانه وه یه کێک له زاری ده نوس���ێت >ئەفس���ەرێکی تاوانکاری ک���ورد هەبو ن���اوی بەکر س���دیق بو،

ئەو س���وپای بەڕێوە دەبرد، دەیویست هێرش بکاتە س���ەر کۆش���کی پاشایی لەبەغ���دا، دوای ئ���ەوەی پاش���ا دژی بڕیاری کوردان وەستایەوە لەسەربڕینی تاوانێکی نوس���ه ر ئاش���ورییەکاندا<. قێزه وه ن ئه خاته ئه ستۆی کورد ئه ویش تاوانی "کوشتارگەی سیمێڵ" ه ، ئه وه ش له ڕاستییه وه وناکرێت هه ر که سێ دوره بێت به بێ به ڵگه ی دروس���ت تاوانێکی گه وره ی وه ک گوشتارگه ی ئاشوریه کان

بخاته ئه ستۆی کورد".نامه ک���ه ی ماوه یه ک���ه هه رچه ن���ده ئاڕاسته ی ئه و ڕۆماننوسه کردوه ، به اڵم تاكو ئێستا وه اڵمی نه داوه ته وه . له به ر ئه وه ی له به ریتانیا کلتورێک هه یه ئه گه ر داوایه ک ئاراس���ته ی که س���ێک بکه یت ده بێ���ت ماوه یه ک مۆڵه ت���ی پێبده یت، ئه گ���ه ر له م���اوه ی ئ���ه و دو هه فته دا وه اڵم���ی نه بو ئ���ه وا ده توانیت ڕێگه ی دوه م بگریته به ر، ئه ویش په نابردنه بۆ

دادگا.ئه و نوس���ه ره كورده ئه وه شی راگه یاند

پێش���تر وه رگێڕی "هه رچه ن���ده داوای رۆمانه ك���ه کوردی���ی داوای تاك���و لێك���ردوه به اڵم ب���كات، لێب���وردن ئه و رۆماننوسه وتویه تی "ئ���ه م گفتوگۆی���ه به ر له ٥٠ س���اڵ ک���راوه ده ستکاریی ناتوانێت ب���ه اڵم ب���کات"، ش���ه معون سه موێل که سێکی ش���اره زایه له ڕاگه یاندن و پێش���تر

گۆڤ���ارو له ده ی���ان بیانی عه ره بی و ڕۆژنامه ی کاریک���ردوه و که س���ێکی

٦٠ له س���ه رو ته مه ن���ی به ئه زمون���ه و س���اڵه وه یه ، واته گه نجێك نییه بڵێین نه یزانیوه ، به ڵکو ئه و به ئه نقه سه ت ئه و

کوشتارگه یه ی خستۆته پاڵ کورد".هه روه ه���ا ئه و ک���ورده ی دانیش���توی به ریتانی���ا ئاماژه ب���ه وه ش ده کات که ئ���ه م بابه ته له دادگا ی���ه کال ده بێته وه "چونکه ده یان سه رچاوه ی ئه کادیمیی هه ن که ده توانن بیسه لمێنن که نوسه ر له هه ڵه دای���ه ، وه ک كتێبه ك���ه ی باق���ر العقیدة ودكتاتوریة )االجتثاث یاسین الواحدة( به گش���تی باس���ی له ڕوداوی قه س���ابخانه که ی س���یمێڵ ده کات. بۆ ئه س���ه لمێنم که خوێنه ری نوس���ه ری ک���ورد بێ ئ���اگا نییه و له ک���ه س ت���اوان . ت کا ڵن���ا قبوده بێت به ڵ���ێ می���ی به فه ر

داوای لێبوردن دان ب���کات و به هه ڵه که ی���دا

بنێت".

rangalayawene@gmail.com )٤٤9( سێشه ممه ‌2٠1٤/1٠/21ره‌نگاڵه

باری سۆزدارییت له مه ترسیدایه ، كاتی دروستكردنی كێشه ی تازه نیه هه وڵی ئه وه بده كۆنه كان چاره سه ر بكه یت.

له ئێس���تادا به پێچه وانه ی شه پۆله كان مه له مه كه ، له گ���ه ڵ دۆخه كان خۆت بس���ازێنه و كێش���ه ی خۆت چاره سه ر

بكه .

وزه ی هه نگاوێ���ك له ه���ه ر ب���ه ر خ���ۆت تاقیبك���ه وه ، ته ندروس���تیت پێویس���تیت پشتگوێخس���توه و زۆر

به چاودێرییه .

لێگه ڕێ با كه س���ه نزیكه كانت كاری خۆیان بك���ه ن، خه ریكی ژیانی خۆت ب���ه و هه وڵی زیات���ر بده ، كێش���ه ی

داراییت هه یه .

له ب���ه رده م گرفت���ه كان مه وه س���ته ، گورجب���ه و هه نگاوبن���ێ، خه ریك���ه ئه ركه كانه وه و قواڵی���ی ده كه ویت���ه

ناتوانی ده ربازبیت.

ده دات و له ده رگات خۆشه ویس���تیی خه ونی نوێ دێته پێش���ت، ئه وه ی له سه ر تۆ پێویس���ته بیكه یت زیاتر

گوێگرتنه له به رامبه ره كه ت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

ئا: هانا چۆمانی

له سه ره تای ئه م مانگه دا پێشانگایه کی فۆتۆی پۆرتره یتی له الیه ن

پێشمه رگه یه کی رۆژهه اڵتی کوردستان به ناوی محه مه د ناسڕی له هۆڵی ئازادی

کرایه وه .

پێش���انگاکه له ژێ���ر ناونیش���انی "من و ئاوێنه "دابو، محه مه د ناس���ڕی له باره ی هه ڵبژاردنی ئه و ن���اوه ده ڵێت "ئاوێنه وه ک هه قیق���ه ت، س���ومبولی وه ک سومبولی راستگۆیی و جوانی، به کورتی وه ک س���ومبولی ژیان وای���ه. ژیانیش بریتییه له کۆمه ڵێك ڕازی گه وره، خه می قوڵ و خه ونی گه وره. من پێشمه رگه وا ده بینم. به مانایه کی دیکه پێش���مه رگه ئاوێنه یه و هه ڵگری ئه و خه سڵه تانه یه".

فۆتۆکانی ناو پێش���انگاکه سه رجه میان پۆرتره یتی پێشمه رگه کان بون و ئه وانه بون به شداریی شۆڕش���یان کردوه و بۆ

ئازادیی تێکۆشاون. ده ڵێت باره یه وه ل���ه و فۆتۆگرافه ره که مرۆڤی کۆمه ڵێک وێنه ی "پیش���اندانی س���اده و خاکه را ک���ه هه م���و ته مه نی خۆیان ته رخانکردوه بۆ خه بات له پێناو رزگاریی و ئازادیی نه ته وه یه كله ده س���تی س���ته م و چه وس���اندنه وه. ئه م کۆمه ڵه که س���ه له ناو ره نج���دا له دایکبون و هه ر له ناو ره نجیش���دا ژیاون. ره نجکێش���ان له پێناو دابینبون���ی ژیانێکی ئازادتر". ئ���ه و فۆتۆکانی���ش زۆری به ش���ێکی پێش���مه رگانه بون که ته مه نیان زۆر بو "هه قیقه تێک���ی تاڵه ب���ه س ده بێ بڵێم م���رۆڤ که پیر ده بێ په راوێز ده که وێ.

له بیر ده کرێ. ئامانجی سه ره کیی منیش ویستم پیش���انگایه، ئه م له کردنه وه ی

له ناخی دڵه وه ڕێ���ز له زه حمه ته کانیان بگرم و هاوکات چیرۆکی ره نجکێش���انی ئه م مرۆڤه بااڵ به رزانه له ناو شۆڕش���دا

به بیر هه مو الیه ک بێنمه وه".ئ���ه و فۆتۆگراف���ه ره ئه وه ش ئاش���کرا ده کات ک���ه ئه مه یه که مین کاری فۆتۆو پێش���ه نگایه تی، به اڵم پێش���تر له چه ند بوارێک���ی دیکه دا هه وڵیداوه ، تا دواجار له ده "زیاتر هه ڵبژاردوه فۆتۆگرافه ریی س���اڵه زۆربه ی کات ته نیا بیر له مرۆڤ ده که مه وه. هه ر مرۆڤێک زه ین و هه ست و قابلیه تی تایبه ت به خۆی هه یه. گرفتی س���ه ره کیی من له وه دا ب���و که بوارێکم پوختترین و به ساده ترین و که ده ویست خێراتری���ن کات قس���ه ی خ���ۆم بکه م. ب���ه اڵم به دبه ختان���ه ئه م ب���واره خۆی له من حه ش���اردابو. س���ه ره تا له کاغه ز دیم ده س���تمپێکرد، ره ش���کردنه وه وه رۆحی من سه رگه ردانه به دوای شتێکی دیکه دا، وازم لێهێنا. پاش���ان له بواری ته له فزیۆندا به رنام���ه ی به رهه مهێنانی خۆم تاقیک���رده وه دیتم ئه وه ی که من ده مهه وێ نییه. دواتر ماوه یه ک له بواری دێکۆمێنت���ی ته له فزیۆن���دا کارمک���رد، دێکۆمێنت ل���ه کاری تایبه تی چێژێکی ده بین���م، به اڵم ف���ه زا فه راهه م نه بو بۆ

درێژه دان".

س���ه رجه م بۆچی ئ���ه وه ی له ب���اره ی گرتوه ، پۆرتره یت به شێوه ی وێنه کانی محه م���ه د ناس���ڕی ده ڵێ���ت " به هۆی هۆگری���ی تایبه تی من بۆ روخس���اری کائی���ن. ئاڵۆزتری���ن وه ک مرۆڤ���ه ، لەپۆرترەیت���دا گرنگە کە کەس���ایەتی کەسەکە بەش���ێوەیەک دەرکەوێ، واته فیگه رو چیرۆکی ژیانی که سه که گرێچن بکرێ. له کاری پۆرتره یتدا له گه ڵ ناخی

که سه کاندا سه روکارت هه یه. رسته یه کی زۆر ش���یرین هه یه >چاوه کان رۆچنه ی گه یش���تن به رۆح���ی که س���ه کانه< که واته هه رچی زیاتر له نیش���انه کانی چاو تێبگه ین ده توانین دڵنیابین له وه ی که قسه یه کی زیاترو هێزێکی وێنه کانمان،

زۆرتریان بۆ وتن هه بێ".

پۆرتره‌یتی‌پێشمه‌رگه‌‌له‌ئاوێنه‌دا

داوا‌ده‌كرێت‌رۆماننوسێكبه‌فه‌رمی‌داوای‌لێبوردن‌له‌كورد‌بكات

ئا: په رێز ناسڕ

تا ئێستاش به شێکی زۆری کچانی کورد له تۆڕه کۆمه اڵیه تییه کاندا ناتوانن

وێنه ی خۆیان دابنێن و به شێکی زۆری ئه و کچانه ش هۆکاری ئه وه بۆ

دواکه وتویی کۆمه ڵگا ده گێڕنه وه .

فریشته عه بدواڵ یاریده ده ری به رێوه به ری په یمان���گای کۆرس���ه کانی که نه دا له و باره ی���ه وه ده ڵێت "چونکه فه یس���بوک ئاس���اییه بۆیه به که س���ێک تایبه ت���ه به کارهێنه ره ک���ه ی وێنه ی خۆی دابنێ، به اڵم من ناتوانم و ناشوێرم وێنه ی خۆم دابنێم، چونکه به ڕاستی کۆمه ڵگاکه مان نه گه یشتۆته ئه و ئاسته ی که متمانه ی ته واوی پێبکرێت، ترس���م هه یه له وه ی که وێنه که م باڵوبکرێته وه و له دژی خۆم به کاریبهێنن". هه روه ها ده شڵێت "ئه وه کۆمه ڵگاکه مانه ن���او دیاری ش���تێکی به تایب���ه ت ل���ه ن���او گه نجه کانمان���دا، هه ندێکیان تا ئێس���تا نه گه یشتونه ئه و ئاس���ته ی که تێبگه ن کچ ئامرازێک نیه ب���ۆ به دیهێنان���ی ئامانجه کانی، به ڵکو

ک���چ ئامانجێکه له ژیانی، من تا س���ه ر ئێسقان نیگه رانم له و داب و نه ریته ی که

هه مانه ".یه کێکی تر له و کچان���ه ی که نیگه رانه ل���ه و نه بون���ی ئازادییه ب���ۆ کچه کان، ئ���اره زو محه م���ه ده ، ئه و ک���ه ته مه نی "به داخ���ه وه ده ڵێ���ت س���اڵه ، 2٤له کوردس���تان که حوکمی پیاوساالریی پی���اوان زاڵه ،حوکمێ���ک به س���ه ریدا ده یگێ���ڕن و ژنان ته نه���ا جێبه جێکارن له ب���ری ئاره زوه کانیان���دا له ویس���ت و ئه وه ی پیالندانه ربن له س���ه ر ویس���ت و وه ک���و فه یس���بوک خواس���ته کانیان. تۆڕێکی کۆمه اڵیه تی و به ش���ێک له ژیانی زۆرب���ه ی هاواڵتیان، له م س���ه رده مه دا له الیه ک وه ک ئاسانکاریی بۆ گۆڕینه وه ی بی���روڕا هه روه ها ئاش���نابون به هاوڕێی ن���وێ توانیویه تی ئاس���انکاریی بکات، دروس���تبونی هۆی بۆته له الیه کی���ش چه ندین کێش���ه و ته نانه ت کێش���ه کان کاره ساتی ئاس���ته ی ئه و گه یشتونه ته هۆکاری لێبکه وێت���ه وه . دڵته زێنی���ان ئه مه ش ئ���ه و داب و نه ریت���ه کۆنانه ی کۆمه ڵ���گای ئێمه یه ک���ه بوه ته مایه ی

ئه وه ی که کچان ببنه قوربانی.له کاتێکدا دانان���ی وێنه مافێکی زۆر س���ه ره تایی که س���ه کانه به کچ و ک���وڕه وه . هیوادارم بتوان���رێ فک���ری ئازادی���ی تاکه که س له م���ه ودوا زاڵبێت به س���ه ر ئ���ه و داب و نه ریت���ه ی له کۆن���ه وه بۆمانماوه ته وه ". له گه ڵ ئه وا نه ش���دا کچانێ���ک هه ن که به ئازادان���ه وێن���ه ی خۆی���ان داده نێن. هاوژین ئه حم���ه د که کچێکی ته مه ن21 ساڵه له وباره یه وه ده ڵێت "بۆچی ده بێ هه م���و ش���تێ چاولێکه رییانه جێبه جێ بکه ین؟ دانانی وێنه ی خۆم له فه یسبوک زۆر ش���تێکی ئاس���اییه و وێنه ی خۆمم

داناوه ".پێمده ڵێن و "زۆری���ش ده ڵێت هه روه ها ڕه خنه ی ئ���ه وه م لێده گ���رن که بۆچی وێن���ه ی خۆمم داناوه ، ب���ه اڵم من گوێ له قس���ه ی خه ڵک ناگرم و خۆم چیم پێ ڕاست بێت ئه وه ده که م، چونکه مرۆڤ ئه گه ر بیه وێ گۆڕانکاریی و پێش���که وتن له کۆمه ڵگادا ب���کات، نابێت گوێ بداته ڕوب���ه ڕوی چه واش���ه کارییانه ی ئ���ه و ده بنه وه ، ده بێ سه ره تا ئه و گۆڕانکاریی و

پێشکه وتنه له خۆیدا جێبه جێ بکات".

زۆربه ی کچان ناتوانن وێنه ی خۆیان لەفەیسبوک دابنێن

سه موێل شه معون

‌ئا:‌ئاوێنه‌

ئاوێنه‌‌هه‌مو‌ساڵێك‌میوانی‌به‌رده‌وامی‌میهره‌جانی‌گۆڵدن‌فوتی‌جیهانییه‌‌له‌مۆناكۆ‌له‌فه‌ڕه‌نسا،‌ئاوێنه‌‌كه‌‌

ئه‌م‌ده‌ستكه‌وته‌ی‌میراتی‌رۆژنامه‌ی‌ئاوێنه‌سپۆرته‌‌بۆی‌ماوه‌ته‌وه‌و‌ئێستا‌به‌فه‌رمی‌ئاوێنه‌‌ئه‌نجامی‌گۆڵدن‌فوتی‌جیهانییه‌و‌تاكه‌‌نوێنه‌ره‌‌له‌سه‌رئاستی‌

عێراق‌و‌كوردستان.

هه‌م���و‌ رێكه‌وتنه‌كه‌م���ان‌ به‌پێ���ی‌له‌مۆناكۆ‌ ئاوێنه‌‌ دونوێنه‌ری‌ س���اڵێك‌ئاماده‌ده‌بێ���ت،‌ئ���ه‌م‌وه‌رزه‌ش‌هه‌ردو‌ق���ادر‌ م���ه‌ال‌ هی���وا‌ رۆژنامه‌ن���وس‌ئاوێنه‌‌سپۆرت‌و‌ پێشوی‌ سه‌رنوسه‌ری‌داره‌وان‌حاجی‌حامید‌دیاریكران‌بۆ‌ئه‌و‌مه‌راس���یمه‌،‌هیوا‌له‌الیه‌ن‌قونسوڵیه‌ی‌ڤی���زای‌ ره‌تكرای���ه‌وه‌و‌ فه‌ره‌نس���اوه‌‌پێن���ه‌درا،‌به‌اڵم‌داره‌وان‌حاجی‌حامید‌به‌وپێیه‌ی‌خۆی‌خوێندکاره‌‌له‌ش���اری‌لیۆن���ی‌فه‌ره‌نس���ا،‌توان���ی‌له‌یه‌كه‌م‌میهره‌جان���ی‌گۆڵدن‌فوتدا‌ئاماده‌بێت‌و‌چ���اوی‌به‌چه‌ندین‌یاریزان���ی‌جیهانیی‌

بكه‌وێت‌و‌له‌نزیكه‌وه‌بیاندوێنێت.دره‌وان‌س���ێ‌رۆژ‌له‌مۆناك���ۆ‌مایه‌وه‌‌له‌سه‌ر‌ش���ه‌ره‌فی‌گۆڵدن‌فوت،‌رۆژی‌یه‌ك���ه‌م‌چ���اوی‌به‌هه‌ری���ه‌ك‌له‌هاكان‌ش���كوری‌توركی‌خاوه‌ن���ی‌خێراترین‌گۆڵی‌مۆندیال‌و‌پاف‌گۆڵچی‌پێش���وی‌هه‌ڵبژارده‌ی‌به‌لجیكاو‌ناكاتای‌یاریزانی‌پێش���وی‌هه‌ڵب���ژارده‌ی‌ژاپۆن‌و‌رۆجێ‌می���ای‌یاریزان���ی‌مێ���ژوی‌نێجیریای‌له‌نزیكه‌وه‌‌بین���ی‌و‌چه‌ند‌گفتوگۆیه‌كی‌

تایبه‌تی‌له‌گه‌ڵ‌كردن.زۆرترب���و‌ پ���اف‌ كاردان���ه‌وه‌ی‌داره‌وان‌و‌ ب���ۆ‌ تر‌ له‌كه‌س���ایه‌تیه‌كانی‌ئه‌و‌خۆی‌باسی‌ئه‌مه‌‌ده‌كات‌و‌ده‌ڵێت‌"میشێل‌پاف‌زۆر‌به‌باشی‌له‌بارودۆخی‌كوردس���تان‌و‌عێراق‌شاره‌زابو،‌كاتێك‌خۆم���م‌پێناس���اند‌زۆر‌رێ���زی‌گرتم‌و‌به‌تایبه‌تی‌وێنه‌ی‌له‌گه‌ڵ‌گرتم،‌وتیشی‌س���او‌رێزو‌خۆشه‌ویس���تم‌بۆ‌خه‌ڵكی‌عێراق‌و‌كوردس���تان‌هه‌ی���ه‌،‌وتم‌زۆرم‌پێخۆشە‌لەداهاتودا‌سەردانی‌کوردستان‌بکەیت،‌وتی‌زۆر‌باش���ە‌لەپەیوەندیدا‌هەوڵدەدەم،‌ کات���ەکان‌ بەپێی‌ دەبین‌ب���ەاڵم‌لەئێس���تا‌زۆر‌قورس���ە‌بەاڵم‌لەداهاتودا‌بۆ‌نا،‌بەگەرمی‌سوپاس���ی‌بافم‌کرد،‌دواتر‌هه‌ر‌به‌بۆنه‌ی‌ئه‌مه‌وه‌‌توانیم‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌ندرێس‌ئینێستا‌بدوێم‌كه‌‌بوه‌‌باشترین‌یاریزانی‌ئه‌م‌وه‌رزه‌ی‌

گۆڵدن‌فوت".داره‌وان‌كه‌‌یه‌كه‌م‌كورده‌و‌یه‌كه‌مجاره‌‌ئاماده‌بێت‌ نێوده‌وڵه‌وتیی‌ له‌بۆنه‌یه‌كی‌جیهانی���ه‌كان‌ له‌یاریزان���ه‌‌ زۆرێ���ك‌له‌نزیكه‌وه‌‌ببینێ‌توانی‌ده‌رفه‌تی‌ئه‌وه‌‌بقۆزێته‌وه‌‌له‌گه‌ڵ‌هاكان‌شكور‌بدوێت،‌له‌مب���اره‌وه‌‌داره‌وان‌ده‌ڵێت‌"هاكان‌كه‌‌له‌نزیكه‌وه‌‌منی‌بینی‌و‌له‌سه‌ر‌باجه‌كه‌م‌ناوی‌عێراق‌نوس���رابو‌خۆش���حاڵ‌بو‌قس���ه‌م‌بۆ‌بكات،‌كاتێك���ش‌زانی‌كه‌‌ك���وردم‌به‌ك���وردی‌س���اوی‌لێكردم،‌به‌هاكانم‌وت‌كێ‌خه‌اڵتی‌گۆڵدن‌فوت‌)ئاوێنه‌(،‌ وت���ی‌ پێكه‌نی‌و‌ ده‌باته‌وه‌،‌به‌اڵم‌ئه‌وتێری‌هێنری‌به‌شایسته‌‌زانی‌

بۆ‌ئه‌و‌نازناوه‌".كاتژمێ���ر‌ن���ۆی‌ش���ه‌وی‌رۆژی‌13ی‌‌له‌ئه‌ماره‌تی‌ له‌هۆڵی‌سپۆرتینگ‌ مانگ‌مۆناكۆ‌زۆربه‌ی‌ئه‌س���تێره‌كانی‌جیهان‌ئاژانس‌و‌ ‌52 نوێن���ه‌ری‌ به‌ئاماده‌بونی‌ئاوێنه‌‌ له‌وانه‌ش‌ جیهانی���ی‌ رۆژنامه‌ی‌میهره‌جان���ی‌كۆتای���ی‌و‌دیاریكردن���ی‌باش���ترینی‌ئه‌م‌وه‌رزه‌ی‌گۆڵدن‌فوت‌

به‌ڕێوه‌چو.‌ئ���ه‌و‌یاریزانه‌‌نوێیانه‌‌جگ���ه‌‌له‌وانه‌ی‌پێش���تر‌باس���كران‌ئاماده‌ی‌ئاهه‌نگی‌ش���ه‌وی‌كۆتایی‌بون،‌لویس‌س���اهای‌فه‌ره‌نس���ی‌بو،‌هه‌روه‌ه���ا‌ده‌ركه‌وتنی‌ئه‌ندرێس‌ئینێستای‌یاریزانی‌ئیسپانیاو‌هاوس���ه‌ره‌كه‌ی‌له‌گه‌ڵ‌زوب���ی‌زارێتای‌

به‌رپرسی‌تۆپی‌پێی‌یانه‌ی‌به‌رشه‌لۆنه‌‌له‌میوانه‌كانی‌تری‌ئه‌و‌میهره‌جانه‌‌بو.بونی‌تاك���ه‌‌ركابه‌رێك‌ك���ه‌‌ئه‌ندرێس‌ئینێس���تا‌له‌كۆی‌‌10ركابه‌ره‌كه‌ی‌ئه‌م‌وه‌ر‌زه‌ی‌گۆڵدن‌فوت‌كه‌‌به‌هێزترینیان‌رۆناڵ���دۆی‌ری���اڵ‌مه‌دری���دو‌ریبێری‌و‌هێنری‌و‌پێرل���ۆ‌بو،‌ئاماژه‌یه‌كی‌گرنگ‌ب���و‌كه‌‌ئه‌و‌براوه‌ی‌ئه‌م‌ور‌زه‌ی‌گۆڵدن‌

فوته‌.وه‌ك‌ ئینێس���تا‌ ئه‌ندرێس‌ دیاریكردنی‌باش���ترینی‌گۆڵ���دن‌ف���وت‌روانین‌بو‌ل���ه‌و‌رابردوه‌‌گه‌وره‌یه‌ی‌ئ���ه‌م‌یاریزانه‌‌بۆخ���ۆی‌ ئیس���پانیا‌ له‌به‌رش���ه‌لۆنه‌و‌یانه‌‌ مۆندی���ال‌و‌ ئ���ه‌و‌ نه‌خش���اندوه‌،‌پاڵه‌وانه‌كان‌خول‌و‌جامی‌ئیس���پانیاو‌مۆندیالی‌یانه‌كان‌و‌چه‌ندان‌ده‌ستكه‌تی‌تاك���ی‌كۆمه‌ڵ���ی‌ت���ری‌بردوه‌ت���ه‌وه‌،‌خه‌اڵته‌كه‌ش���هیچ‌یاریزانێ���ك‌ناتوانێت‌دوساڵ‌له‌سه‌ریه‌ك‌بیباته‌وه‌،‌له‌مێژویدا‌ته‌نها‌یه‌كجار‌ده‌یباته‌وه‌‌بۆیه‌‌س���ه‌یری‌مێ���ژوی‌یاریكردن���ی‌ده‌كرێ���ت‌و‌یه‌ك‌

وه‌رزی‌بۆ‌ئه‌ژمار‌ناكرێت،‌مه‌رجیش���ه‌‌یاریزانه‌كان‌له‌سه‌رو‌‌28ساڵ‌بن.

بونی‌ئه‌ندرێس‌ئینێستا‌له‌ئاهه‌نگه‌كه‌دا‌داره‌وان���ی‌ناچاركرد‌لێینزیك‌ببێته‌وه‌و‌وه‌ك‌ته‌واوی‌كامێراكانی‌تری‌نێو‌هۆڵه‌كه‌‌وێنه‌ی‌بگرێت،‌ئینێستا‌مۆڵه‌تی‌كه‌متر‌

وه‌رگرتبو،‌ له‌یانه‌كه‌ی‌ له‌كاتژمێرێك���ی‌بۆیه‌‌ده‌ب���و‌به‌خێرایی‌خه‌اڵته‌كه‌ی‌پێ‌بدرێ���ت‌و‌بگه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌به‌رش���ه‌لۆنه‌،‌داره‌وان‌ل���ه‌و‌مێ���زه‌‌نزیكبوی���ه‌وه‌‌كه‌‌له‌سه‌ر‌ پافی‌ هاوسه‌ره‌كه‌ی‌و‌ ئینێستاو‌دانیش���تبون،‌له‌و‌ساته‌دا‌گۆڵچیه‌كه‌ی‌پێش���وی‌به‌لجیكا‌ئاماژه‌ی‌بۆ‌داره‌وان‌كردو‌به‌ئینێستای‌وت‌ئه‌وه‌‌له‌عێراقه‌وه‌‌هاتوه‌،‌ئینێس���تاش‌دوای‌س���اوكردن‌ل���ه‌داره‌وان‌پێ���ی‌وت‌"دڵگران���م‌به‌و‌بارودۆخ���ه‌ی‌كه‌‌ئێس���تا‌عێراقی‌پێدا‌تێپه‌ڕده‌بێ���ت"‌داره‌وانی���ش‌وه‌اڵم���ی‌دای���ه‌وه‌و‌وتی‌"‌ئینێس���تا‌کەس‌حەز‌بەوە‌ناکات‌کە‌واڵتەکەی‌ئاوای‌لێبێت‌بەاڵم‌چی‌بکەین‌ئەمە‌ویستی‌خودای‌گەورەیە،‌زۆر‌حەزم‌دەکرد‌پرس���یاری‌دیک���ەی‌لێبکەم،‌ب���ەاڵم‌زیاتر‌لە‌25

کامێراو‌رۆژنامەنوس‌وەستابون".ناكات���ای‌ژاپۆنی‌كه‌‌مێژوی‌تۆپی‌پێی‌واڵتی‌ژاپۆن‌ش���انازی‌پێ���وه‌ده‌كات،‌له‌ژوی‌رۆژنامه‌نوس���ی‌تایبه‌تی‌له‌گه‌ڵ‌

به‌داره‌وانی‌ گفتوگۆو‌ كه‌وتبوه‌‌ داره‌وان‌وتبو‌"رام‌وابو‌هێنری‌ده‌بێته‌‌باشترینی‌گۆڵدن‌فوت،‌به‌اڵم‌ئه‌ندرێس‌ئینێستاش‌

شایسته‌یه‌".به‌ئاهه‌نگێكی‌ مهیره‌جانی‌گۆڵدن‌فوت‌ئااڵو‌وااڵ‌ده‌ستیپێكردو‌به‌هه‌مانشێوه‌ش‌

كۆتایی‌هات،‌ستافی‌گۆڵدن‌فوت‌زۆر‌رێزی‌ئاوێنه‌یان‌گ���رت‌به‌تایبه‌تی‌باخ‌باخ���ای‌س���كرتێری‌گۆڵدن‌ف���وت‌كه‌‌به‌ن���اوی‌رێكخراوه‌كه‌یانه‌وه‌‌ستایش���ی‌هاتن���ی‌داره‌وان���ی‌ك���ردو‌نیگه‌رانیش‌ب���و‌له‌نه‌هاتن���ی‌هی���وا‌م���ه‌ال‌قادری‌كردو‌ سوپاس���یان‌ به‌ڕێزه‌وه‌‌ هاوڕێی‌و‌هیوادارن‌ كه‌‌ راگه‌یاند‌ به‌داره‌وانیشیان‌هه‌موساڵێك‌له‌گه‌ڵمانبن‌و‌به‌رده‌وامبن.چون���ی‌رۆژنامه‌نوس���ێكی‌كورد‌وه‌ك‌نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌بۆ‌میهره‌جانی‌گۆڵدن‌فوت‌له‌سه‌ر‌ئاستی‌ناوخۆیی‌تا‌راده‌یه‌ك‌بوه‌‌جێ���گای‌بایه‌خی‌ماس‌میدیاكان،‌زۆرێك‌له‌كه‌ناڵه‌كان‌شه‌وان‌راسته‌وخۆ‌له‌گه‌ڵ‌داره‌وان‌حاجی‌نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌ده‌دوان‌و‌په‌یوه‌ندی���ی‌راس���ته‌وخۆیان‌له‌گه‌ڵ���ی‌هه‌بو،‌هه‌ندێ‌كه‌ناڵی‌تریش‌ل���ه‌دورو‌نزی���ك‌ل���ه‌م‌روداوه‌‌گرنگه‌‌نه‌دوان،‌ئه‌مه‌ش‌بۆ‌گۆڕه‌پانی‌وه‌رزشی‌رۆژنامه‌نوسانی‌ به‌تایبه‌تی‌ كوردستان‌ده‌بینرێت‌ به‌سروش���تیی‌ وه‌رزش���یی‌جیاوازی���ه‌‌ ئ���ه‌و‌ به‌له‌به‌رچاوگرتن���ی‌زۆره‌ی‌بیروڕاو‌به‌رژه‌وه‌ندیی‌تایبه‌تی‌و‌هه‌ندێ���ك‌جاریش‌حزبیی‌كه‌‌ئێس���تا‌نێوماڵی‌رۆژنامه‌نوس���انی‌وه‌رزش���یی‌ته‌نیوه‌،‌ماڵه‌‌گه‌وره‌كه‌شیان‌كه‌‌لیژنه‌ی‌

نی‌ س���ا مه‌نو نا ژ ۆ روه‌رزشییه‌‌حزبایه‌تیی‌جه‌سته‌ی‌خواردوه‌.دواجار‌ئه‌وه‌ی‌ئاوێنه‌‌میراتی‌ له‌سه‌ر‌ كردی‌

رۆژنامه‌ی‌ئاوێنه‌‌س���پۆرت‌كه‌‌نزیكه‌ی‌شه‌ش‌ساڵ‌له‌كوردستان‌وه‌رزش���یی‌ رۆژنامه‌ی‌ یه‌ك���ه‌م‌ب���و،‌كارێك���ی‌ك���ه‌م‌وێنه‌بو،‌كه‌موكوڕیی‌ ب���ێ‌ هه‌رچه‌ن���ده‌‌راسته‌‌ سپۆرتیش‌ ئاوێنه‌‌ نه‌بو،‌یه‌كێك‌بو‌ل���ه‌و‌رۆاڵنه‌ی‌ئاوێنه‌‌كه‌‌ئه‌و‌ده‌م���ه‌‌به‌هۆی‌قه‌یرانی‌دارایی���ه‌وه‌‌گیانی‌له‌ده‌س���تدا،‌به‌اڵم‌سیفه‌تی‌ئه‌م‌وه‌ك‌مرۆڤ‌نییه‌‌كه‌‌به‌مردنی‌كۆتایی‌بێت،‌هیوادارین‌ئاوێنه‌‌ئاوڕێكی‌جدیی‌له‌زیندوكردنه‌وه‌ی‌ئه‌و‌رۆژنامه‌یه‌‌بدات،‌یان‌له‌رۆژنامه‌ی‌ئاوێنه‌دا‌ب���ه‌وه‌رزش‌ تایبه‌تی‌ ش���وێنی‌ببه‌خشێت،‌چونكه‌‌وه‌رزش‌تاكه‌‌به‌ش���ه‌‌هه‌مو‌چینه‌كان‌ئاره‌زوی‌ده‌كه‌ن،‌به‌هونه‌رمه‌ندان‌و‌سیاسی‌

به‌پیرو‌گه‌نج‌و‌منداڵ‌و‌كچ‌و‌كوڕ‌بێ‌جیاوازی.

‌ره‌نگاڵه)449(‌سێشه‌ممه‌‌2014/10/21 rangalayawene@gmail.com

گاکاوڕ

ناچ���ار‌ده‌بیت‌ب���ۆ‌ماوه‌یه‌ك���ی‌‌زیاتر‌كاربكه‌ی���ت‌بۆ‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌قه‌ره‌بوی‌‌ئه‌و‌زیانان���ه‌‌بكه‌یته‌وه‌‌كه‌‌له‌روی‌‌داراییه‌وه‌‌

توشت‌بون.

ئه‌مڕۆ‌پانێكی‌‌نوێ‌‌په‌یڕه‌و‌ده‌كه‌یت‌و‌ده‌ره‌خس���ێت،‌ ب���ۆ‌ باش���ت‌ هه‌لی‌‌خۆشه‌ویسته‌كه‌ت‌ س���ه‌ر‌ كاره‌كانی‌‌

سوك‌بكه‌و‌یارمه‌تی‌‌بده‌.

هه‌مو‌سه‌ركه‌وتنێك‌نه‌یاری‌‌زۆرت‌بۆ‌دروست‌ده‌بێت،‌ئه‌مه‌‌فرسه‌تێكی‌‌باشه‌‌

بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌خه‌ڵكانه‌‌بناسیت.

س���ۆزدارییه‌كانت‌ له‌هه‌وڵه‌‌ پارێزگاریی‌‌بكه‌،‌زۆر‌شت‌الی‌‌هاوڕێكانت‌به‌نهێنی‌‌بهێڵ���ه‌وه‌،‌ماوه‌یه‌ك‌ئ���اگاداری‌‌دۆخی‌‌

داراییت‌به‌.

زیات���ر‌پابه‌ن���دی‌‌واده‌ی‌‌كاره‌كان���ت‌ب���ه‌،‌هه‌مو‌چاوه‌كان‌روی���ان‌له‌تۆیه‌،‌په‌یوه‌ندی���ی‌‌س���ۆزداریت‌به‌دۆخێكی‌‌

نامۆدا‌ده‌ڕوات.

قرژاڵدوانه‌‌

مێشكت‌له‌هه‌مو‌یاده‌وه‌ریی‌‌ناخۆش‌و‌هه‌س���تی‌‌خراپ‌به‌دوربگره‌‌و‌گرینگیی‌‌به‌روداوه‌كانی‌‌ئێستا‌بده‌.‌ته‌ندروستیت‌

باش‌ده‌بێ.

فه‌‌ریکشێر

1010

گه شتی ئاوێنه بۆ ئه ماره تی مۆناكۆو بینینی ئه ستێره جیهانیه كانی دونیای تۆپی پێ

ئه ندرێس ئینێستا بۆ ئاوێنه : غه مگینم بۆ خه ڵكی عێراق

ێنه‌ئاون:‌ۆکافۆت‌

فەیلەس����وفی فەرەنس����ی میش����ێل فۆک����ۆ ل����ەو نوس����ەرانەی زۆر بەوردی����ی یەکێک����ە لەس����ەر دی����اردەی ڕاس����یزم وەس����تاوە. الی ئەم پی����اوە ڕاس����یزم پەیوەندییەکی گەورەی بەش����ێوازی دەس����ەاڵتەوە، بەتەکنۆلۆژی����ای حوکمڕانی����ی و بەچۆنیەتی ئیش����کردنی ڕژێمە سیاس����ییە مۆدێرنەکانەوە هه یە، کە لەهه وڵی دەزگاکان و لەڕێ����گای بتوان����ن ئ����ەوەدان ئایدیۆلۆژییەکان و پراکتیکەکانی دەس����ەاڵتەوە مرۆڤ دەس����تەمۆ بکەن و دونی����ای ناوەکیی و شێوازی بیکردنەوەو چۆنیەتی بەرخوردکردنی ئاراستە بکەن. فۆکۆ بەشێوەیەکی ڕاستەوخۆ قسە لەدیاردەی ناس����یۆنالیزم ناکات و نەتەوە یەک����ەی س����ەرەکیی ش����یکردنەوەکانی نییە، بەدی����اردەی پەیوەندیی����ان بۆچونەکان����ی مۆدێرنەوە دەوڵەتکۆمەڵ����گای دروس����تبونی هه ی����ە، کە تیایاندا مەس����ەلەی دروس����تبونی “ئی����دارەدان” و چۆنیەت����ی “دانیش����توان” و “بەڕێوەبردن” و “پاراس����تنی تەندروستیی”ئەم دانیش����توانە مەسەلەی س����ەرەکییە، هاوکات “کەس����ایەتیی” و دروس����تکردنی مەس����ەلەی پێشنیارکردن و سەپاندنی “خود” و بیناکردنی جۆرێکی تایبەت لە “خودس����ازیی” بەش����ێکی ت����ری فیکری ئ����ەم پیاوەیە. بەاڵم هێش����تا چەمکی “دانیش����توان” الی فۆکۆ لەزۆر ڕوەوە یەکسانە بەچەمکی “نەتەوە” الی زۆربەی ئەو تیوریستانەی کە باس لەمەسەلەی دروستبونی دەوڵەت و کۆمەڵگای مۆدێرن دەکەن. لەهه ردو دیدەکەدا چوارچێوەی س����ەرەکیی ش����ێوازی نەتەوەیەو دەوڵەت����ی مۆدێ����رن، حوکمڕانیی یەکەی س����ەرەکیی ناو ئ����ەو چوارچێوەیەش

“نەتەوە” یان”دانیشتوان”ە.فۆکۆ ک����ە ب����اس لەڕاس����یزم دەکات باس لەهه ندێک پێش����داوەریی ناعەقاڵنییانە ناکات کە دەش����ێت گروپێک بەرامبەر بەگروپێکی تر هه یبێت، مەسەلەکە ئەوە نییە کەسێک کەسێکی ت����ر بەگەمژەو نەزان و پی����س و پڵۆخ ناوببات، یان پێیوابێت نەتەوەکانی درواسێی نەتەوەی “بێمانا”و “بێنرخ” و “هیچوپوچ” و “بێکولتور” و “دڕندە”ن. ڕاستە ئەمانە دەرکەوتی ڕاسیزمن لەئاستی گوتاری ڕۆژانەدا، لەئاستی بەخشینی مانادا بەهه ندێک پەیوەندیی و شێوازیی بینین و وێناکردن. بەاڵم ڕاس����یزم کورتناکرێتەوە بۆ ئەم پێش����داوەرییە ناعەقاڵنی����ی و خورافییانە. فەیلەس����وفە ئ����ەم الی ڕاس����یزم ه����اوکات کورتنابێت����ەوە ب����ۆ ش����ێوازێک لەهه اڵوێردنی مۆتیڤێکی تەنه����ا سیاس����یی، کۆمەاڵیەتیی و ئایدیۆلۆژیی ناو ئەم یان ئەو ڕوانینی سیاسیی نییە، الی فۆکۆ ڕاسیزم شێوازێکی تایبەتە لە “حوکمڕانییکردنی دانیش����توان”، ئەوەی فۆکۆ nGover ن����اوی دەنێت “گۆڤەرمێنتالیت����ی”mentality. ناوێ����ک زەحمەتە بەرامبەرێکی لەزمان����ی کوردی����دا ب����ۆ بدۆزین����ەوە، بەڵکو دەش����ێت وەک “عەقاڵنیەتی حوکمڕانیکردن” ن����اوی ببەین. بەم مانایە ڕاس����یزم الی فۆکۆ بەشێکە لەو عەقڵیەتی حوکمڕانییەی لەدونیای مۆدێرندا دروس����ت دەبێت. شێوازێکی تایبەتی پیادەکردن����ی لەچۆنیەت����ی بیرکردنەوەی����ە دەس����ەاڵت ک����ە تیای����دا لۆژیکی دەس����ەاڵت بەرگریکردن لە ناوچەیەک����ی جوگرافیی، یان پادش����او سەرکردەکان دەسەاڵتی زیادکردنی نییە. ئەوە نییە دەس����ەاڵت بیرە نەوتێک یان دوان زیاتری هه بێ����ت، ئەم یان ئەوکۆنتراکتی گەورە بۆ خۆی یان بۆ نەوەکانی دەس����تەبەر ب����کات. بەڵک����و بیرکردنەوەی����ە لەچۆنیەتی بە”تەندروستیی گەشەدان زەمینەسازیکردن و رەفاهی����ەت”. “دابینکردن����ی دانیش����توان” و ڕەهه ندێکی گرنگی بیرۆکەی گۆڤەرمێنتالیتیی کۆمەڵێک”هه قیقەت” لەبەرهه مهێنانی بریتییە لەالیەن دەس����ەاڵتەوە، بەرهه مهێنانی جۆرێکی تایبەت لەمەعریفەو زانیاریی و وێناکردن، وەک بەش����ێک لەتەکنیکی حوکمڕانیک����ردن. لەم جۆرە دەس����ەاڵتەدا مەعریفەو وێنەو هه قیقەت

تەکنیکی گرنگیی حوکمڕانیکردنن. دانانی ڕاسیزم لەپەیوەندیدا بەم شێوازەی حوکمڕانییەوە وا لەفۆکۆ دەکات پەیوەندییەکی پتەو لەنێوان لەدایکبونی زانستی دەرونناسیی و بەهێزبونی ڕاس����یزم لەنیوەی دوهه می سەدەی ڕاس����یزم ئەگ����ەر ببینێ����ت. نۆزدەهه م����دا “ئاس����ایی” جیاکردنەوەی بیرۆکەی لەس����ەر “ناڕەسەن”، لە “رەس����ەن” لە”نائاس����ایی” و “تەندروست” لە “ناتەدروست” دروستببوبێت، ئەوا زانس����تی دەرونناسی ڕۆڵی گەورە لەوەدا دەبینێ����ت بەکۆمەڵگا بڵێت “کێ” کەس����ێکی “نائاسایی” و “ناڕەسن” و “ناتەندروستە” و چۆن و بەچ شێوەیەکیش کۆمەڵگا دەتوانێت خۆی لەو کەس����انە بپارێزێت. ل����ەم ڕوانینەدا بیرۆکەی “ناتەندروست” “ناڕەس����ەن” و “نائاس����ایی” و بەبیرۆکەی مەترس����یی و هه ڕەشەوە گرێدراوەو کەسی “نەناسراو” و “بیانیی” و “ناڕەسەن”، وەک کەسی مەترس����یدار دروست و نمایش دەکرێت. بیرۆکەی پاراس����تنی کۆمەڵگا لە”نائاسایی” و “ناڕەس����ەن” و “ناتەندروست”، واتە پاراستنی

کۆمەڵگا لەکەس و نەژادەکانی تر کە بەش����ێک ل����ە “ئێمە” و “خۆم����ان” نی����ن، وەک فۆکۆ دەڵێت، بەش����ێکە لەلۆژیکی ئەو دەسەاڵتەی لەدونیای مۆدێرندا دروس����ت دەبێت، ئەمەش دۆخێکە زەحمەتبو بەبێ لەدایکبونی زانس����تی دەرونناس����یی بێتەکایەوە. دەس����ەاڵت لێرەدا “دانیش����توان” یان “نەتەوە” وەک یەکەیەکی بایۆلۆژیی وێنا دەکات، وەک “جەس����تەیەکی زین����دو” کە دەش����ێت “نەخ����ۆش” بکەوێت. ڕاسیزم بەشێکە لەتەکنیکەکانی دەسەاڵت بۆ پاراستنی کۆمەڵگا لەو “نەخۆشییە” وێناکراوو

داهێنراوو دروستکراوانە.بەبۆچون����ی فۆک����ۆ ڕاس����یزم لەس����ەدەی نۆزدەهه م����دا زیاتر وەک گوت����ار ئامادە بوە، بەاڵم لەسااڵنی سی سەدەی بیستەمدا، لەالیەن ماشێنە جیاوازەکانی دەوڵەتی مۆدێرنەوە ئەم گوت����ارە وەردەگیرێت و دەکرێت بەبەش����ێکی گرنگی تەکنۆلۆژیای دەسەاڵت خۆی. ڕاسیزم لەدی����دی فۆکۆدا تەنها دەستنیش����انی جۆری پەیوەندی����ی مرۆڤ بە “ئەوانیت����ری” جیاوازو لەخود نەچو ن����اکات، بەڵکو دەستنیش����انی پەیوەندی مرۆڤبە خۆش����ییەوە دەکات. واتە ڕاسیزم وەک چۆن تەکنۆلۆژیای دروستکردنی “ئەویتر”ێک����ی خ����راپ و نەخۆش و ناس����ازە، لەتەکنۆلۆژی����ای بەش����ێکە لەهه مانکات����دا دروس����تکردنی خود خۆش����ی. لەپەیوەندیدا بەئەوانیترەوە لۆژیکی هه یمەنەکردن بەس����ەر ئەو ئەویت����رەدا زاڵ و بااڵدەس����تە، لەکاتێکدا لۆژیک����ی خۆی����ەوە بەخ����ود لەپەیوەندی����دا پاکڕاگرت����ن و پاکژکاریی و ڕێگرتن لەتێکەڵبونی بەئەوانیتر بااڵدەس����تە. ڕاسیزم لەوکاتەدا کە “ئەوانیتر” وەک بونەوەری پیس و ناقۆاڵ وێناو دروس����ت دەکات، لەهه مانکات����دا دەخوازێ����ت خود خ����ۆی وەک بونەوەرێکی پاکژو بێخەوش

دروست بکات.لەم ئاس����تی دروس����تکردنی دانیش����تواندا ئەم تەکنیکە مانای هه وڵدان بۆ ڕێکخس����تن و داڕشتن و دروس����تکردنی دانیشتوانێکی پاکژو پاککراوە لەرەگەزە نائاس����ایی و ناسروشتیی و نەخ����ۆش و پی����س و نەگونج����اوو بیانییەکان. ئ����ەم تەکنیک����ی پاکژڕاگرتنەی دانیش����توان، الی فۆکۆ، ش����ێوەی جەن����گ دەگرێتە خۆی، جەنگی کۆمەڵگا لەگەڵ هه مو ئەو ڕەگەزانەدا کە نائاس����ایی و ناعەقاڵنیی و ناڕەسەنن، لەناو کۆمەڵگاو دانیشتوان خۆیدا. لەدیدی فۆکۆدا ئ����ەم گوتارە جەنگیی����ە گوتارێکی کاتی نییە بەبەردەوام����ی لەناو “لەش����ی کۆمەاڵیەتیی”دا ئامادەیە. پیادەکردنی “پاکسازیی” لەناو ئەو لەشە کۆمەاڵیەتییەداو پاککردنەوەی لەکەس و گروپ و نەژادە نامۆو نائاساییەکان، تەکنیکێکی

گرنگی حوکمڕانییە.بەبۆچون����ی من ئ����ەوەی ئەم����ڕۆ لەدونیای ئێمەدا ڕۆڵێکی هێجگار گەورە لەسەروەرکردنی ئەم لۆژیکە تایبەتەی حوکمڕانییەدا دەبینێت، سیاس����ەتی بەرهه مهێنان����ی هه قیقەت����ە لەناو دی����ن و لەناو سیاس����ەتدا. هه قیقەتی ناو دین ئەمڕۆکە یەکێکە لەتەکنیکە س����ەرەکییەکانی ڕاسیس����تیانە جیاکارییەک����ی دروس����تکردنی “مرۆڤی مرۆڤەکان����دا، جیاکردنەوەی لەنێوان پاکژ” لە “مرۆڤی بۆگەن” بەش����ێکە لەکایەی دی����ن لەدونیای ئێمەدا. وەک چۆن هه قیقەتی ن����او سیاس����ەت خۆش����ی بەهه مان ئاراس����تە کاردەکات و هه م����ان جیاکاریی ڕاسیس����تییانە

بەرهه مدەهێنێت.

بیروڕا(449( سێشه ممه 122014/10/21 birura.awene@gmail.com

ده وڵه تی ئیسالمیی خه الفه ت به شانازییه وه كۆیله كردن و كه نیزه ككردنی كچان و ژنانی ئێزیدییوه‌كو‌یه‌كێك‌له‌ئه‌حكامه‌كانی‌‌شه‌ریعه‌ت‌ڕاگه‌یاند!

19 »»

دیسانەوە ڕاسیزم

هه قیقەتی ناو دین ئەمڕۆکە

یەکێکە لەتەکنیکە سەرەکییەکانی دروستکردنی

جیاکارییەکی ڕاسیستیانە لەنێوان مرۆڤەکاندا

جیاکردنەوەی “مرۆڤی پاکژ” لە “مرۆڤی بۆگەن”

بەشێکە لەکایەی دین لەدونیای ئێمەدا

پاش كشانه وه ی هێزی پێشمه رگه له شاری شه نگال، ڕۆژی )3/8/2014(و داگیركردنی ئه و ش���اره له الی���ه ن هێزه كان���ی ده وڵه تی ئیسالمیی خه الفه ت ؛ هاواڵتیانی ئه و شاره كه زۆرین���ه ی ڕه هایان، له ڕوی نه ته وه ییه وه

كوردو له ڕوی ئایینییه وه ئێزیدیین،كه وتن���ه به رده می چه ندی���ن په الماردان و نامرۆڤانه و دڕندانه ی چه كداره كانی شااڵوی ئه وده وڵه ت���ه ؛ چ به ڕاون���ان و تیرۆرك���ردن، ی���ان ئه ش���كه نجه دان، به گرت���ن و چ هه روه ها به كۆمه ڵ ، به سه ربڕین وكوش���تنی به زه وتكردنی موڵك وماڵ، له گه ڵ تااڵنكردن و ڕفاندن���ی مناڵ و ژن و كچه كانیان، پاش���ان به خش���ینیان وه ك به كه نیزه ككردنی���ان و دیاری و ڕێپێ���دان به مامه ڵه كردن پێیانه وه ؛ وه ك���و كااڵیه ك له بازاڕی فرۆش���تن وكڕیندا، ته قاندنه وه و خاپوركردنی مه زارو سه ره ڕای

شوێنه ئایینییه پیرۆزه كانیان.له ن���او هه م���و ئ���ه و ڕه فت���اره نامرۆیی و ده وڵه ته كه ی قێزه ونانه ی كه چه كداره كانی ئه بوبه كری به غدادیی پێی هه ستان، بێجگه له تیرۆرو سه ربڕین و كوشتنه به كۆمه ڵه كان؛ ڕه فتارێكی���ان له هه م���و كرده وه كان���ی تر، بو، تراژیدیترو مه رگه س���اتتر دڕندانه ت���رو نام���ۆ بو به هه م���و به ه���او داب و نه ریتێكی مرۆڤدۆستیی و ژیاندۆستیی، ئه ویش بریتیبو كچانی ژنان و به كه نیزه ككردنی له كرده وه ی

ئێزیدیی.

كه نیزه ككردن و گه ڕانه وه بۆ ئه حكامی شه ریعه ت

ده وڵه تی ئیس���المیی خه الف���ه ت، ڕۆژی )داع���ش(ه وه له الی���ه ن )29n6n2014)ڕاگه یه ن���درا، ئه م ده وڵه ته به ناوی گه ڕانه وه بۆ جێبه جێكردن���ی یه كێك له ئه حكامه كانی ش���ه ریعه تی ئاینیی ئیس���الم؛ كه بریتییه به سه رداس���ه پاندنی له په یڕه ویك���ردن و مامه ڵه كردنی به كه نیزه كك���ردن و كرده وه ی فرۆش���تن و كڕین، به س���ه ر ژن���ان و كچانی كافران���دا؛ یه كس���ه ر له گه ڵ په الم���اردان و داگیركردنی ش���اری ش���ه نگال و گونده كانی ده وروبه ری���دا، ژماره یه كی به رچاو له كچان و ژنان���ی ئایین���ی ئێزیدیی���ان ده س���تگیرو له چوارچێوه ی تااڵنكردكرد، خۆیان وته ن���ی ئه حكامی شه ریعه تی ئایینی ئیسالمدا؛ وه كو ده س���كه وت و غه نیمه ی���ه ك له قه ڵه میاندان، ل���ه و ڕوانگه ی���ه وه كردیانن���ه كه نی���زه ك و ڕێژه یه كیان وه كو دیاری و غه نیمه ی ده سكه وتی شه ڕ؛به خشییه به شێك له و چه كدارانه ی كه له فه تحی كردوه ، به شدارییان خۆیان وته نی ش���ه نگال و خس���تنه ژێر ڕكێفی ئه و شاره ، بۆ ژێر س���ایه ی ده وڵه ته كه یان، ڕێژه یه كی تریش���یان به دیاری نارد بۆ ده سه اڵتدارانی خه الفه ت، ئیس���المیی ده وڵه ت���ی ب���ااڵی له هه مانكاتدا مافی به ش���ه رعیی فرۆش���تن و كڕینی ئه و كچ و ژنه كه نیزه ككراوانه ش���یان

به خشی به موسوڵمانان.ده وڵه تی ئیس���المیی خه الفه ت، كه ئه و تاوانه گه وره و بێ وێنه یه یان ئه نجامدا، گوێیان نه دا به هیچ ڕه خنه و كاردانه وه و هه ڵوێستێكی دژو پێچه وانه ، هیچ ئه نجام و كاریگه رییه كی ده رونی���ی و جه س���ته یی و خراپ���ی دژوارو یاسایی و ئایینیی و كه لتوریی و كۆمه اڵیه تیی ئه و پرۆس���ه یه یان له به رچاونه گرت، ویژدان و ناخ و هه ستوس���ۆزی مرۆییان خس���ته الوه و كاریان پێنه كرد، به ڵكو خراپتر له پرۆسه ی به دن���اوی ئه نف���ال مامه ڵه یانك���رد؛ ئ���ه و پرۆس���ه ی ئه نفاله ی كه تیایدا ده یان هه زار له كچ���ان و ژنانی ك���ورد، یه كج���ار مردن و زینده به چاڵك���ران، له گه ڵ خۆیان���دا ئازارو خه مه كانی���ان برده ژێ���ر گڵ و به یه كجاریی خامۆش ب���ون، به اڵم كچان و ژنانی ئێزیدیی پیاوانی له سه رده س���تی به كه نیزه كك���راو، ئه بوبه ك���ری به غدادی���ی؛ به زیندویی هه مو چركه ساتێكیان، هیواو خواستی مردنیان ال زیاتر ئه كا، ئازارو خه مه كانیشیان گه وره ترو قوڵت���رو هه ژێنتر ئ���ه كا، به دڵنیایی هه مان ئازارو خ���ه م؛ به رۆك���ی ئه ندامانی خێزان و

كه سوكاره كانیشیانی گرتوه .

شانازییكردن به كۆیله كردن وبه كه نیزه ككردنی كچان و ژنان

گۆڤاری )دابق(* كه باڵوكراوه ی فه رمیی ده وڵه تی ئیس���المیی خه الفه ت���ه و به زمانی

ئینگلیزی���ی ده رئه چێ���ت، له ژماره )4(ی���دا باڵوكرایه وه ؛ )12n10n2014( ڕۆژی ك���ه به ناونیش���انی باڵوكردۆت���ه وه وتارێك���ی )بوژانه وه ی كۆیله كردن پێش س���ه عاته كه THE REVIVAL OF SLAVERY ;nBEFORE THE HOUR )، وتاره ك���ه ن���اوی هیچ نوس���ه رێكی به س���ه ره وه نیه ، به شێوازی داڕشتن و ده ربڕینه كه یدا؛ پێئه چێ ئه و وت���اره ، له الی���ه ن ده س���ته یه كی ب���ااڵ، الیه نی ڕاوێژكارانی لێپرسراوان و له فوقه هاو په یوه ندیدار به كاروباری ئه حكامی شه رعیی ده وڵه تی ئیسالمیی خه الفه ته وه نوسرابێت، ئه م وتاره گوزارشت له هه ڵوێست و تێڕوانین و جیهانبینی ئایدیۆلۆژیی ئه و ده وڵه ته ئه كا، س���ه باره ت به كۆیله كردن و به كه نیزه ككردنی

كچان و ژنانی تااڵنكراوی ئێزیدیی.

فوقه هاكانی له ده س���پێكی وتاره ك���ه دا، ئه و ده وڵه ته ؛ ئایینی ئێزیدیی به موش���ریك ئه ناس���ێنن، واته به كافر ناساندنی و تیایدا هاتوه ؛ )دوای غه زوكردنی ناوچه ی سنجار له ویالیه ت���ی نه ینه وا، ده وڵه تی ئیس���المیی ڕوب���ه ڕوی گه لی یه زیدییه كان ب���وه وه ، كه كه مینه یه كی موش���ریكن و چه ندین سه ده یه له عێراق و ش���امدا بونیان هه ی���ه ، مانه وه ی به رده وامی���ان هه ت���ا ئه مڕۆ مه س���ه له یه كه ئه بێ موسوڵمانان پرسیاری له سه ر بكه ن، له به رئ���ه وه ی له ڕۆژی قیامه تدا له باره ی ئه و مانه وه یه ی یه زیدییه كان، لێپرس���رینه وه یان ئه وه ی به له به رچاوگرتنی ئه ك���رێ ، له گه ڵ كه خ���وا )1400( س���اڵ پێش ئێس���تا؛ ئایه تی )س���ه یف(ی دابه زاندوه . ش���ایه نی باس���ه به گوێ���ره ی ئایه تی )س���ه یف( كه له وتاره كه دا ئاماژه یپێك���راوه ، خوا فه رمان ده وڵه تی ئه كا، موش���ریكه كان به كوشتنی پیاده كه ری خه الفه تیش وه كو ئیس���المیی ڕێبازی س���ه له فیی جیهادیی؛ فیقهی واقیع و

ته ئویلی قورئان و ئیجتیه���ادو ڕه چاوكردنی به رژه وه ندی���ی گش���تی له جێبه جێكردن���ی ڕه تئه كات���ه وه و ش���ه ریعه تدا ئه حكام���ی له به رچ���اوی ناگرێت، له هه مانكاتدا هۆكاری خستنه گه ڕو به كارهێنانی ئایه ته كان و كات و ش���وێن و میكانیزمه و ئامانج���ی ئایه ته كان نادیده ئ���ه كات، له به رامبه ردا ته نها باوه ڕی په یڕه وکردنی جێبه جێكردن و به تێگه یشتن و ده قاوده قییانه ی قورئان به گوێره ی وه كخۆیی

پیته كانی ده قه كان.ده وڵه تی تازه ڕاگه یه ندراو، له س���ه ر ئه م بنه مایه به چه شنی سه رده می خستنه گه ڕی ئایه تی )س���ه یف(ی )1400( س���اڵ پێش ئێس���تا، وه كو موش���ریك؛ مامه ڵه ی له گه ڵ ئێزیدیی���ه كان كرد، له م���ڕۆوه له بڕگه یه كی تری وتاره ك���ه دا جه خت له و مامه ڵه یه ئه كاو تیایدا هاتوه ؛)ده وڵه تی ئیسالمیی به و چه شنه مامه ڵه ی له گه ڵ ئه م گروپه دا كرد كه زۆرینه ی فوقه ه���ا فرمانیانداوه به مامه ڵه كردن له گه ڵ مامه له له گه ڵ به پێچه وانه ی موشریكه كاندا، نه س���رانیی و جوه كاندا، ئه وه ی كه تایبه ته به یه زیدیی���ه كان، پێدانی س���ه رانه “ده فعی جزیه ” نایانگرێت���ه وه ، هه روه ها ئه تواندرێ

ژنه كانیان به كۆیله بكرێن(.له سۆنگه ی به موشریككردنی ئێزیدییه كان؛ له گه ڵ په الماردان و داگیركردنی ش���ه نگال و گونده كان���ی ده وروبه ری ، ك���ه ئێزیدییه كان تیایدا نیشته جێن، چه كدارانی ده وڵه ته كه ی ئه بوبه ك���ری به غدادی���ی ت���ازه خه لیف���ه ، ژماره یه كی ئێج���گار زۆری ژن���ان و كچانی ئێزیدیی���ان ده س���تگیرو تااڵنكردكرد؛ پاش له گه ڵ كۆیله مامه ڵه یان تااڵنكردنیان وه ك���و كردن و كردیانن به كه نیزه ك بۆ چه كداره كان و ده سه اڵتداره كانیان، شایه نی باسه پرۆسه ی به كه نیزه ككردن���ی كچان و به كۆیله ك���ردن و ژنانی ئێزیدیی، له وتاره كه دا به م ش���ێوه یه دوپات و جه ختی له س���ه ركراوه ته وه ؛ )دوای یه زیدی���ی و ژنان���ی ده س���تگیركردنیان، مناڵه كانیان به گوێره ی ش���ه ریعه ت له نێوان ئه وانه ی ئیسالمیی ده وڵه تی چه كداره كانی كه به ش���داریییان له پرۆس���ه كانی س���نجار كرد دابه ش���كران، دوای ئ���ه وه ی كه یه ك له س���ه ر پێنجی كۆیله كراوان نێ���ردران بۆ ده سه اڵتدارانی ده وڵه تی ئیسالمیی(، پاشان له بڕگه ی دواتردا، وه كو ش���انازییه كی گه وره باس���ی به كۆیله ك���ردن و به كه نیزه ككردن���ی كچ���ان و ژنان���ی ئێزیدی���ی و مناڵه كانی���ان كراوه ، تیای���دا هاتوه ؛ )ئ���ه م كۆیله كردنه موش���ریكه كان، خێزانی ب���ۆ به رفراوان���ه پێئه چ���ێ یه كه م هه وڵ بێ���ت كه له قۆناغی جێبه جێكردن���ی پش���تكردنه دوای ئه نجامدرابێ���ت(، ش���ه ریعه ت ئه حكام���ی دوات���ر له بڕگه یه كی تری وتاره ك���ه دا ئاماژه به فرۆش���تنی كچان و ژنان���ی ئێزیدیی ئه كا به مج���ۆره ؛ چه كداره كانیان���ه وه له الی���ه ن )كۆیله كراوان له خێزانه یه زیدییه كان، ئێستا له الیه ن س���ه ربازانی ده وڵه تی ئیسالمییه وه فرۆش���راون، وه ك چۆن له ڕاب���ردودا له الیه ن هاوه اڵن���ه وه ڕه زای خوایان له س���ه ر بێت،

موشریكه كان ئه فرۆشران(.فوقه هاكانی ده وڵه تی ئیسالمیی خه الفه ت، ك���ه ئه م وتاره یان نوس���یوه ، ه���ه ر به وه وه نه وه س���تاون ك���ه داكۆكی له ش���ه رعییه تی به كۆیله ك���ردن و پرۆس���ه ی ئایینی���ی به كه نیزه ككردن���ی كچان و ژنان���ی ئێزیدیی بك���ه ن؛ به ڵك���و حوكم���ی هه ڵگه ڕان���ه وه له ئیسالم به سه ر هه ر موسوڵمانێكدا ئه ده ن كه دژی ئه و پرۆس���ه یه بێت و ڕه تیبكاته وه ، ئ���ه و حوكم���ی هه ڵگه ڕانه وه یه له ئیس���الم به م ش���ێوه یه یه ؛ )پێویس���ته هه ر یه كێك بزانێ���ت كه كۆیله كردنی خێزانی كافره كان و بردنی ژنه كانی���ان وه كو كه نیزه ك، بریتییه

له به شێكی ڕه سه ن له شه ریعه ت، هه ر یه كێك ی���ان گاڵته ی پێك���رد، ئه وا ڕه تیكرده وه ، چه ندین ئایه ت و فه رموده ی په یامبه ر درودی خوای له س���ه ر بێت ڕه تئه كاته وه ، به وه ش

له ئیسالم هه ڵئه گه ڕێته وه (.

به كۆیله كردن پێش سه عاته كه !بون���ی وش���ه ی )پێ���ش س���ه عاته كه ( له ناونیش���انی وتاره كه دا، هه ر له سه ره تاوه جێگ���ه ی س���ه رنجه ، به تایبه ت���ی گرێدانی به كه نیزه ككردنی به كۆیله كردن و به پرۆسه ی كچ���ان و ژنان���ی ئێزیدی���ی، له وتاره ك���ه دا ئه نجامدان���ی پرۆس���ه ی ده س���تگیركردن و به كه نیزه ككردن���ی كچان و به كۆیله ك���ردن و ژنانی ئێزیدیی، له الیه ن ده وڵه تی ئیسالمیی خه الفه ت���ه وه ؛به گوێره ی ئایینی ئیس���الم، به یه كێ���ك له نیش���انه كانی )س���ه عاته كه ( ئه ژماركراوه ، وشه ی )سه عاته كه (ش له ئایینی ئیس���المدا، به واتای كۆتای���ی هاتنی ژیان و )هه س���تانی قیامه ت( دێت، )سه عاته كه (، یان )هه ستانی قیامه ت( له ئایینی ئیسالمدا گرێ���دراوه به ده ركه وتنی چه ندین نیش���انه ، ده وڵه تی خه الفه تی ئیس���المیی پێیوایه كه )س���ه عاته كه (، یان )هه س���تانی قیامه ت( نزیكبۆته وه ، له دیدو تێگه یش���تنی ئه واندا، یه كێك له نیشانه كان بۆ ئه و نزیكبونه وه یه ، ئه وه یه كه ئه وان پرۆسه ی ده ستگیركردن و به كه نیزه ككردن���ی كچان و به كۆیله ك���ردن و ژنانی ئێزیدیی���ان ئه نجامداوه ، له وتاره كه دا خستۆته س���ه ر تیش���كیان ج���ۆره ب���ه م ده ركه وتنی ئه و نیش���انه یه و تیایدا هاتوه ؛ )ئێمه له داستانه گه وره كه نزیك ئه بینه وه ، كه گه وره ترین جه نگی پێش سه عاته كه یه و به فه رمان���ی خوایه و ك���ه ی بیه وێت ئه بێت، گرنگ���ه كه ئام���اژه به كۆیله ك���ردن بكه ین ك���ه به یه كێك له نیش���انه كانی س���ه عاته كه له بڕگه یه كی هه روه ها ده ستنیش���انكراوه (، تردا هات���وه كه ؛ )یه كێك له نیش���انه كانی غه زاكان و بریتییه له زۆربون���ی س���ه عاته كه

هێنانی كه نیزه ك له واڵتی كفر(.

كاریگه ریی غه ریزه ی سێكس الی )داعش( و ده وڵه تی ئیسالمیی خه الفه ت

یه كێك له و مه سه له گرنگانه ی كه )داعش(ی دوێنێ و ده وڵه تی ئیس���المیی خه الفه تی كاری���ان به هه ند وه ریانگرت���وه و ئه م���رۆ، كاریگه رییه كان���ی ده رئه نج���ام و له س���ه ر خاڵێك���ی له هه مانكاتدا وه ك���و ك���ردوه ، الوازی���ی چه كداره كانیان قۆس���تویانه ته وه ، هه روه ها كردویانه ته فاكته رێكی س���ه ره كی بنه ره تیی وروژێنه ر پاڵپێوه نه رێكی هاندان و ببێته ه���ۆی ت���ا چه كداره كانی���ان، الی دروس���تبون و به هێزبون���ی خولی���او حه زی ش���ه ڕو ب���ڕواو ئی���راده ی خۆبه ختك���ردن؛ بریتییه له غه ری���زه ی س���ێكس و چۆنیه ت���ی تێرك���ردن و دامركاندنه وه ی ئ���ه و غه ریزه یه الی چه كداره كانیان، بۆ ئه و مه به س���ته هه ر بانگه وازو پرۆس���ه ی له كاتی له سه ره تاوه و پرۆس���ه ی په روه رده كردنی ئه ندامه كانیاندا؛ ئه وه ئه خه نه مێش���كیانه وه كه پاداش���تی ئه و په یوه ندیك���ردن و هاتنه ڕیزو به یعه تدانه به ئه وان، بریتییه له گه یش���تن به به هه ش���ت، له به هه شتدا له ده سكه وته كانیش���ی یه كێك بریتییه له وه رگرتن���ی حه فت���او دو حۆریی، ئه گه ر یه كێكیش زۆر په له یه تی بۆ گه یشتن به به هه شت و وه رگرتنی حه فتاو دو حۆرییه كه ؛ ئه وا به ده ست خۆیه تیی و ئه توانێت زو پێی ب���گات، ئه ویش به خۆبه ختك���ردن له ڕێگه ی ئه نجامدانی كرده وه یه كی خۆكوژیی؛ له دژی

كافرو هه ڵگه ڕاوه كان.

نیاز سه عید عه لی

به رگی گۆڤاری دابق الپه ره یه کی ناوه وه ی گۆڤار ی دابق

یه كێك له ڕێگه سه ره كییه كان، كه

له الیه ن )داعش(ی دوێنێ و ده وڵه تی ئیسالمیی خه الفه تی ئه مڕۆوه گیراوه ته به ر

بۆ تێركردنی غه ریزه ی سێكس؛ بریتییه

له جیهادی نیكاح، ئه م جیهادی نیكاحه له الیه ن

بانگخوازو فه قیهی ڕێبازی سه له فیی جیهادییه وه ؛ فه توای بۆ ده ركراوه و

به كارێكی شه رعیی له قه ڵه مدراوه

13 (449( سێشه ممه 2014/10/21 birura.awene@gmail.comبیروڕا

له دوای دروس����تبونی داعش����ه وه ئه و ده نگان����ه به رزبونه ته وه كه ئیس����ام وه ك دینێك ئه ناس����ێنن كه له خوێن و كوش����تار به رهه مناهێنێ����ت. ت����ر هیچ����ی زیات����ر بۆچونی ئه م كه س����انه ئه وه یه ئه م دینه ، دینێك����ی تا س����ه ر ئێس����قان كۆنه خوازو ئه كات په روه رده كه س����انێك خوێنڕێژه و ك����ه به رقێكی گه وره وه ته ماش����ای هه مو ئ����ه و كۆمه ڵگایانه ئه كه ن به ڕێوره س����می ئیس����امیی ناچن به ڕێوه . ئیس����امیه كان ی����ه ك پرۆژه یان هه یه ، یان وه ك ئێمه مل ب����ۆ حوكمه كانی خ����ودا ئه ده یت، یان مل بۆ شمش����ێره كانی ده س����تمان. به رنامه ی سیاس����ی ئه م هێزه كۆنتڕۆڵكردنی هه مو به ب����اوه ڕ و ناچاركردنێت����ی كۆمه ڵ����گا و هێزه ده ركه وتنی ئیس����امیی. عه قیده ی تیرۆریس����ته كانی وه ك قاعی����ده و داعش و بۆكۆ ح����ه رام و هاوش����ێوه كانیان هه لێكی زێڕین����ی به م كه س����انه داوه ب����ۆ ئه وه ی داكۆكی له م بۆچونه بكه ن و زۆر دڵڕه قانه گاڵته و سوكایه تی به تێكسته پیرۆزه كانی دینێ����ك بكه ن كه ملیۆنه ها مرۆڤ بڕوایان

پێیه و ڕێزی ئه گرن. به كورتی بۆچونی ئه م كه س����انه ئه وه یه ئیس����ام دینێكی به رپرسیاره له كۆی ئه و گرفته گه ورانه ی كۆمه ڵگا ئیس����امیه كان پێوه ی ئه ناڵێنن كه له چه ند س����ه ردێڕێكی

گشتیدا كۆیان ئه كه ینه وه :1( ئیس����امیه كان دژی هه م����و مافێكی س����ه ره كین به رپرس����یاری ئافره ت����ان و له كۆی ئه و مه ینه تییان����ه ی ئافره تان له م

كۆمه ڵگایانه دا دوچاریان ئه بێت.2( ئیسامیه كان دژی هه مو ئازادییه كی فه ردیی و شه خسین و ته نانه ت ده ستكاریی شێوازی جلوبه رگ و ته نانه ت خواردنیشمان

ئه كه ن.٣( ئیسامیه كان دژ به ئازادیی بیروڕان و هه ر كه س له گه ڵ بۆچوبی ئه واندا نه بێت،

ڕه وانه ی مه رگی ئه كه ن.بڕوایان به دیموكراسی 4( ئیسامیه كان نیه و گه ر به ناچارییش په نای بۆ به رن بۆ ئه وه یه كه ده ستیان به ده سه اڵت گه یشت، دیموكراس����ی بنه ماكانی پای����ه و هه م����و له ناوبه رن و بۆ هه تایه حوكمڕانیی خۆیان

بچه سپێنن.ره نگه ئه م چوار سه ردێڕه دیارترین ئه و ره خنانه بێت كه دژ به دینی ئیس����ام ڕیز ئه كرێ����ت و وه ك دینێكی تۆتالیتار و ناحه ز وێنا ئه كرێ����ت. ئه زمونی تاڵیبان و داعش و قاعی����ده و بۆك����ۆ حه رامی����ش نمونه یه كی كۆنكرێتیی به ده ست ئه م بۆچونه وه داوه ، بۆ ئه وه ی به شێلگیرییه كی زۆره وه دژ به م

دینه قسه بكه ن. لێره دا وه المی ئه م قسانه به وه ناده مه وه كه ئه وه راس����ت نیه دینی ئیس����ام ته نها داعش و هاوشێوه كانی دروست ئه كات. هه ر گه ر دور له كوێربونی ئایدیۆلۆژیی سه یری چ����وارده وری خۆم����ان بكه ین، ه����ه زاران موسوڵمانی مولته زیم به م دینه وه ئه بینین كه نه داعش����ن و نه تون����دڕه ون و نه دژی پڕۆژه ی سه ركوتكردنی نه ئافره تیش����ن و له س����ه رۆك پێی����ه . كه س����ێكیان هی����چ په رله مانی كوردس����تانه وه كه ئینسانێكی زۆر مولته زیمه به دینه وه ، بۆ كه سایه تیه كی به ڕێز و پێش����ه نگی وه ك مامۆستا جه مال عه بدول كه دیس����ان مرۆڤێكی موله تزیمه ب����ه م دین����ه وه ، ت����ا ئه بوبه ك����ر عه ل����ی و ئه بوبه كر هه ڵه دنی كه له كادره دیاره كانی یه كگرتوی ئیس����امیین، چه ند نمونه یه كی یه كج����ار كه من بۆ تێگه یش����تن له وه ی كه ئه و تێگه یشتنه چه ند هه ڵه یه كه پێیوایه له دینی ئیسامه وه هه ر داعش و توندڕه و و مرۆڤه په ڕگیره كان له دای����ك ئه بن. ئه مه ئ����ه و خاڵه یه ك����ه چه ندانجار به ش����ێوه ی جیاواز باس����مكردوه و دوباره ی ناكه مه وه . ئه وه ش دوباره ناكه م����ه وه كه ئه و وێنه یه راست نیه كه ئه و سه ردێڕانه ی باسمانكرد، ئیس����ام )نه ك فۆرمێكی ئیس����ام( لێی به رپرسیاره . چونكه گه ر ئه مه راست بێت، واته له و شوێنانه ی ئیسام نیه هیچ یه ك له م كێش����انه ئاماده نین. ده ی هه ر كه س تۆزێك ش����اره زای مێژو بێت و چاوی خۆی به زۆر نه به س����تێت، ئه زانێت ئه م كێشانه له زۆر ش����وێنی دیش ئاماده ییان هه یه كه نه ئیسامی تێدایه و نه موسوڵمان. هه مو ئه مانه واز لێدێنم و ئه مجاره له روانگه یه كی تره وه وتوێژ له گه ڵ سه ردێڕی چوارهه مدا ئیس����امیه كان پێیوای����ه ك����ه ئه ك����ه م دیموكراس����ی به كاردێنن بۆ ئه وه ی بگه نه

حوكم و هه ر كاتێكیش گه یش����تنه حوكم، هه مو پایه كانی دیموكراس����ی له ناوئه به ن. دیاره ئه م ترسه ، ترسێكی راسته قینه یه و مێژویه كیش����ی خۆیدای����ه و له جێگ����ه ی

له ئه زمونی دیموكراسیدا هه یه . وه ك له شوێنێكی تردا گوتومه هه میشه ئه و گومان����ه له دیموكراس����یدا هه یه ، كه هێزگه لێ����ك بهێنێت����ه س����ه ر حوك����م كه له كات����ی حوكمڕانییدا هه مو ده س����ه اڵتی خۆیان بۆ له ناوبردنی رێس����ا و گه مه كانی دیموكراس����ی به كاربێنن. مه ترسی ئه وه ی دیموكراس����ی هێزگه لێ����ك بهێنێته س����ه ر حوكم ك����ه ته واو دژ به دیموكراس����ی بن و له ناوبه رن، ش����ێوازه كانی رێس����ا و هه مو یه كێكه له و مه ترسیانه ی له پاش ده سه اڵت گرتنه ده ستی نازیه كانه وه له ئه ڵمانیا هه مو فكری دیموكراس����ی به خۆی����ه وه خه ریك كردوه . نازی����ه كان له ئه نجامی هه ڵبژاردنی دیموكراس����یانه هاتنه س����ه ر حوكم و كه ده ستیشیان به حوكم گه یشت، ترسناكترین ئه زمونی تۆتالیتاریان له مێژودا دامه زراند. كارل پۆپه ر له یه كێك له وتاره كانیدا )كه نوس����ه ری ئه م دێڕانه كردوێتی به كوردی ( به درێژی����ی ئ����ه م ئه گه ره و ش����ێوازه كانی له وتاری لێ����ی ش����یده كاته وه . رێگرت����ن فكریی "دا به رپرس����یارێتی "لێكب����وردن و پۆپه ر قسه له سه ر سێ بنه مای سه ره كی ده كات كه ده بێت دیموكراسی و لێكبوردن

له سه ری دابمه زرێت".بنه مای یه ك����ه م چاندنی ئ����ه و كلتور و تێگه یش����تنه یه ك����ه ب����ڕوای به ئه گ����ه ری هه ڵه ب����ون هه یه . "ده ش����ێت تۆ راس����ت بكه یت و م����ن هه ڵه بم" به ب����ێ وه رگرتنی ئه م پێش����گریمانه یه ، ئه س����ته مه رێگریی له دروس����تبونی ئه و هێزانه بكرێت كه دژ

به دیموكراسین.بنه م����ای دوه����ه م ئه وه یه ك����ه ده بێت ئاماده ییم����ان ب����ۆ وتوێژێك����ی عه قاڵنیی هه بێت ك����ه تیایدا توان����ای گوێگرتنمان له یه كت����ر هه بێت. به بێ ئاماده گیی وتوێژ و گۆڕینه وه ی له یه ك����دی و گوێگرتن توانای ئه رگۆمێنتی عه قاڵنیی بۆ بۆچونه كانمان، زه حمه ت����ه توانای دروس����تكردنی پێكه وه ژیانی ئاشتییانه ی مرۆڤه كان له ئارادابێت. بنه مای س����ێهه میش بریتی����ه له بڕوابون به وه ی ك����ه وتوێژی نێوانمان ره نگه زیاتر ته نانه ت بكات����ه وه ، نزیكمان له هه قیقه ت گه ر پێكیش����ه وه رێكنه كه وی����ن. بڕوابون به وه ی ئه گ����ه ری نزیكبونه وه له هه قیقه ت، له و كاتانه دا گه وره تر و راستتره كه پێكه وه له وتوێژدای����ن، زیاتر ل����ه و دۆخه نزیكمان ده خاته وه كه فه زایه ك دروستبكه ین كه متر ئه گه ری دروس����تبونی هێزی نادیموكراتیی تێدا بێت. فه زای نادیموكرات، هه میش����ه ئه گه ری دروستبونی هێزی نادیموكرات و دژ

به رێساكانی دیموكراسی تێدا گه وره تره .

ئیسالم‌‌وه‌ك‌هه‌ڕه‌شه‌یه‌ك‌بۆ‌دیموكراسی

ده بێت ئاماده ییمان بۆ وتوێژێكی عه قاڵنیی

هه بێت كه تیایدا توانای گوێگرتنمان له یه كتر

هه بێت. به بێ ئاماده گیی وتوێژ و توانای گوێگرتن له یه كدی و گۆڕینه وه ی

ئه رگۆمێنتی عه قاڵنیی بۆ بۆچونه كانمان، زه حمه ته

توانای دروستكردنی پێكه وه ژیانی

ئاشتییانه ی مرۆڤه كان له ئارادابێت

19 »» 19 »»

سه رهه ڵدان و ده سه اڵتپه یداكردنی )داعش(به و ج����ۆره به رف����راوان و كاریگ����ه ره ، وه ك توندڕه وتری����ن و خوێناویتری����ن ده ركه وت����ه ی سه له فیه تی جیهادیی سه رده م، هه ر بارودۆخه هه رێمایه تیه ك����ه ی س����ه ربازیی و سیاس����ی و ناوچه كه و خۆرهه اڵتی ناوه ڕاست و تا راده یه ك جیهانیش����ی نه برده قۆناغێكی نوێوه ، به ڵكو ج����ۆرێ له ش����ۆك و ته حه دێ����ی ب����ۆ ناوه نده زانستیه كه ش سیاس����ی و میللی و ئیسامییه دروس����تكرد. به اڵم پێش ئه وه ی بچینه سه ر باس����ی ره خن����ه ی ئیس����امیی له توندڕه ویی ئاینیی����ش، ده بێت وه بیر بێنینه وه كه مێژوی به ئه ن����دازه ی له توندڕه وی����ی ره خنه گرت����ن خ����ودی مێژوی ئه م ته وژمه ی����ه . واته له هه ر ك����وێ توندڕه وی����ی له ناو ماڵی ئیس����امیدا س����ه ریهه ڵدابێت، له ئاس����تی جۆراوج����ۆردا، ره خن����ه ی لێگی����راوه و، كاردان����ه وه به رویدا

خوڵقاوه .شه ڕی ئێستاش له گه ڵ داعش له سه ر زه وی به كرده وه ، له زۆر ره هه ندیدا ش����ه ڕێكه له ناو خودی ماڵی ئیسامی خۆیدا. واته شه ڕی دو تایپی ئیسامییه و، ره نگه له دو تایپیش زیاتر بێت]1[. ئه وه ی ئێستا له سه نگه ری داعشدایه ، جگه له ده ركه وته س����ه ربازیی و سیاسییه كه ی ئیس����امی میللی ، چه ند باڵێكی تری ته وژمی ئیس����امییه . ته نانه ت ئێس����تا له ناو خودی ماڵی توندڕه ویی ئیسامییشدا كه رتبون چێ ب����وه و، به گژیه كداهات����ن له ئارادایه ، هه ربۆیه ده بینی����ن جگ����ه له هێ����زه ئیس����امییه كانی س����وریا، به ره ی نوسره ش كه سه ر به هه مان ماڵ����ی دایكی )داعش(، وات����ه )قاعیده (یه ، له چه ندی����ن ش����وێندا له گه ڵ داعش به ش����ه ڕ هات����وه ، خودی رێكخ����راوی دایكی����ش واته )قاعیده ( و ته نانه ت به شێ له تیۆرداڕێژه رانی سه له فیه تی جیهادییش )له وێنه ی مه قده سی( یه خ����ه له )داعش( هه ڵده ته كێن����ن و، خۆیان له كرده وه كان����ی بێبه ری����ی ده ك����ه ن؟! وه ك بڵێ����ی به پێوه ره كان����ی خ����ودی قوتابخانه ی س����ه له فیه تی جیهادیی و توندڕه ویی باویش، )داع����ش( توندڕه و و ل����ه ڕێ الداوه . به واتێی ئه وه ی هه مو س����نوره كانی توندڕه ویی باوی تێپه ڕاندوه و، گه یش����تۆته ئاستێكی ترسناكی وا، ته نان����ه ت تیۆرداڕێژه ران����ی جیهادگه رایی نوێش، هه وڵبده ن پرس����یاری بخه نه س����ه ر و

ره وایه تی ئیسامیی له كرده وه كان دابڕنن]2[.ره نگه ده ركه وتنی )داعش(یش به م جۆره ، خاڵی كۆتایی پێگه یشتن و گه یشتن به لوتكه ی ئه م قۆناغه ی توندڕه ویی ئیسامیی بێت. كه ئه گ����ه ر ئه م بۆچونه ش پشتڕاس����تبكرێته وه ، ئه وا له خاڵی ت����ا ڕاده یه ك یه كاییكردنه وه ی ملمانێكان له گه ڵ توندڕه وییدا نزیكده بینه وه . چونك����ه دوێی گه یش����تنه لوتك����ه ، بوار بۆ س����ه ركه وتنی زیات����ر نامێنێ����ت و، چاوه ڕێی به ره وخواربون����ه وه و لێژبون����ه وه ده كرێ����ت. شكس����تخواردنیش، گان و له لوتك����ه دا ده بێته س����ه رچاوه ی جۆرێ له نائومێدیی بۆ پاش����ماوه كانی توندڕه وی����ی . چونكه خه ونی به لوتكه گه یشتن ئه زمونكراوه و، به وه ش به شێ لێداده ڕنرێت و یوتۆپیبون����ی له ره هه نده كانی تا راده ی����ه ك ل����ه روه رۆمانس����یه كه ی روت ده بێته وه . هه رچه نده ئه مه ئه وه ناسڕێته وه ، كه له لوتكه دا گان، جۆرێ له ناسۆر دروست گه یش����تنه وه و، به لوتكه خه ون����ی ده كات و، به ره م����ز دانانی لوتكه نش����ینانی پێش����و بۆ

هه ندێ ، ده بێت به ئه گه رێكی پێشبینیكراو.ئێس����تا ئه گه ر به شێوه یه كی گشتیی بێینه له توندڕه ویی ئیس����امیی س����ه ر ره خن����ه ی ئیسامیی و داعش، ده كرێت به وه ستان له سه ر به شێ له و به یاننامه و، خوێندنه وه و، وه سف و هه ڵوێستانه ی له زیاد له كه س و ناوه ند و هێز و واڵتێكه وه خراونه ت����ه رو ]3[ )كه ئێمه لێره دا ته نه����ا ئاماژه ی گش����تی ده كه ی����ن و توانێی ده ستپێڕاگه یش����تن و خس����تنه روی هه مومان( نییه ، ده ستنیش����انی هه ندێ ئاست و شێوازی كه موكوڕییه كانیش����ی كێش����ه و ره خنه كه و،

بكه ین.به حوكم����ی ئه وه ی كه ره خن����ه له ره خنه ، عه قڵ����ی قوڵكردن����ه وه ی پێداویس����تییه كی نوێپێ����دان و، ره هه ن����دی ره خنه گران����ه و،

پێشنیاركردنی ئه ركی نوێیه بۆی .دی����اره توندڕه وی����ی ئیس����امیی و داعش له روی س����ه ربازیی و مه یدانیه وه ، هه ڕه ش����ه و مه ترس����یه كی هاوبه شی ناو ماڵی ئیسامیی و ئ����ه وه ی به حوكم����ی دیش����ه ، ئه وان����ی هه موان له ژێر یه ك ناونیش����انی هاوبه ش����دا كۆده كاته وه و، ئیس����امیبونی به یعه ت نه دراو به می����ری تون����دڕه وه كان هیچ حه س����انه یه ك به هیچ هێز و كه س����ێك نابه خشێت و، به وه ش ده س����ت له هیچ نه یارێكیان ناپارێزن، چونكه

بۆ ئه وان هێنده ی هه ڵوێست به رامبه ر ئه وان و دید و كار و داخوازییه كانی����ان گرنگه ، هێنده ناس����نامه ی فكریی و ته نانه ت ئاینییش گرنگ نیی����ه . ئه وانه ی ش����اره زێی بنه م����ا فكریی و ئایدۆلۆژیاكان����ی س����ه له فیه تی جیهادیی����ن، ده زانن یه كێ له و بنه مایانه ئه وه یه كه }جیهاد دژ به هه ڵگ����ه ڕاوه كان له دین )ئه وانه ی وه كو ئه وان له دین تێنه گه یشتون و، پیاده ی ناكه ن( پاداشتی لێی خوا له جیهاد دژ به خوانه ناسان

زۆر زیاتره {!به اڵم له روی فكریی و ئایدۆلۆژییه وه به پله ی یه ك����ه م ته حه دای����ه بۆ نێو ماڵی ئیس����امی به هه ردو ناوه نده زانستیی و سیاسییه كه یه وه ، چونكه توندڕه ویی و )داعش(، نه ك هه ر الفی خاوه ندارێت����ی هه مان س����ه رچاوه ی فكریی و، ئیس����امیی ، ره وایه تی ده ربڕی����ن و زمان����ی ناوه نده ئیسامییه ئیس����امییه كانمی دی و، زانس����تییه كه لێ����ده دات، به ڵكو پێش����یوایه ئه وان نوێنه رایه تی روی راس����ته كه ی ئیسام ده كه ن و، ئه وان����ی دی به گومڕا و له رێ الده ر

ده ناسێنن.به مه ش له هه ندێ روه وه نێوه ڕۆك و په یام و وه زیفه ی خودی ئیسام و ته وژمی ئیسامییش ده كه وێته ژێر پرسیاره وه و، پێویستی به دوباره خۆپێناسه كردنه وه و، ناساندنی به رامبه ر وه ك

ئه وه ی هه یه ده كات]4[.دانێ����ی چین����ی كات����ی خۆش����ی گ����ه ر س����ه ره تێی وتبێت����ی )كۆنفۆش����یۆس( بااڵده س����تی له دۆخی چاكس����ازییه ك هه مو پاش����اگه ردانیدا، له دوباره پێناسه كردنه وه ی ده س����تپێده كات، ش����ته كانه وه چه مكه كان و ئه وا دۆخی ئێستێی خۆرهه اڵتی ناوه ڕاست و، النیكه م به شێ له و، له سایه ی بونی هه ڕه شه ی )داع����ش( و توندڕه ویی ئیس����امییدا، دۆخی پاشاگه ردانییه كی راس����ته قینه و تێكه اڵوبونی هه مه الیه نه ی����ه . ش����پرزه ییه كی ئ����ه وراق و، هه ر بۆیه ره خنه ی ئیس����امیی له )داعش( و به گشتیی توندڕه ویی ئیسامیی نابێت له سه ر ئاستی ئیدانه كردنی ره فتاری مه یدانیی داعش بوه س����تێت و به وه كۆتایی پ����ێ بێت. یاخود هه وڵبدات له رێ����ی بێبه ریكردنی ئه م گروپه و توندڕه ویی به گش����تیی له ئیس����ام به ده رچو له بازن����ه ی ئیمان له قه ڵه مدانیان، وا نیش����ان ب����دات، كه ئه وه ی له ئه س����تۆی ئ����ه ودا بوه ،

ئه نجامیداوه .به ڵكو به گه یش����تنه لوتكه ی توندڕه ویی و، قوڵبون����ه وه ی قه یرانه ك����ه ب����ۆ ئه م ئاس����ته مه ترس����یداره ی ده یبینی����ن، ده بێت ره خنه ی ئیسامییش بچێته قۆناغێكی تر و، ره هه ندێكی قوڵتر به خۆی����ه وه بگرێت و، به كرده وه بچێته خزمه ت دوباره پێناسه كردنه وه ی چه مكه كان له روانگ����ه ی مه به س����ته ب����ااڵكان و، رۆح����ی ئیس����ام و ش����ه ریعه ته كه ی و، وه زیفه ی ئاین پێداویس����تیه كانی مۆدێرنه و، له س����ه رده می سه ربه رزیی و خۆش����گوزه رانیی و، په ره پێدان و دوباره خۆبنیاتنانه وه ی گه النی موس����ڵمان و، ژیاریی و ده ستپێشخه ریی به ده ستهێنانه وه ی شارس����تانێتی ، كه له به ر زیاتر له هۆكارێكی له ده ستیانداوه . ده ره كی ، مێژویی و، خودی و بۆ ئه وه ی له س����ه ر ئاس����تی ژێرخ����ان نه ك سه رخان، بیر له داعیشیزم بكرێته وه و، هه وڵی وشككردن یاخود النیكه م الوازكردنی سه رچاوه س����ازدان و كه ره س����ته كانی فكریی����ه كان و، )ته جنید(كردن����ی بدرێ����ت. چونك����ه له گه ڵ له به رچاوگرتنی ئه و راس����تییه ی كه كێشه ی توندڕه وی����ی و )داعش( هێن����ده ی به واقیعی سیاس����ی و ئابوریی و كۆمه اڵیه تی و شكس����تی پرۆژه ی ده وڵه ت و، كێشه و قه یرانه نوێكان و، ش����ه ڕو ش����ۆڕو ملمانێكان، لێكده درێته وه ، به و ئه ن����دازه به ئیس����ام و چه مكه كانی راڤه ناكرێت، به اڵم ئه و راستییه ی سه ره وه ، ئه وه ناش����ارێته وه كه ته وزیفكردنی )ئیسام(یش له به رگی )فقه (و، مێژو، تێگه یشتنێكی دابڕاو و نامه نهه جی و )زه ب����ت( نه كراو بۆ ده قه كانی ، ئه گه رێكی راسته قینه یه و، ده بێت حسابی بۆ بكرێت و كاری له س����ه ر بكرێ����ت و تا ئه وپه ڕی

ئه وه ی ده توانرێت رێگێی لێبگیرێت.ه����ه ر بۆیه به ش به حاڵ����ی خۆم، هه روه ك له چه ندین نوسین و چاوپێكه وتنی میدیاییشدا وتومه ، هه وڵدانی ئیس����امیی بۆ ده ركردن و به گش����تیی )داع����ش( و، ره تكردن����ه وه ی له رێی به كارهێنانی توندڕه ویی ئیس����امیی ، ئامرازێك����ی ملمانێی خ����ودی ئه وانه وه ، كه ته كفی����رو ده ركردنه له ئیس����ام، به راس����ت

نازانم.به ڵكو له جه وهه ردا جۆرێ له لێپرس����راوێتی له ئه س����تۆ نه گرتن و، هه ژاری����ی له راڤه كردن و تێگه یش����تنی له گ����ه ڵ خۆی����دا هه ڵگرت����وه . به كارهێنان����ی )ته كفیر( وه ك ش����ێوازێك بۆ روبه ڕوبون����ه وه ی )داع����ش( ه����ه ر له یه كه م مه نهه جیی به سازش����كردنێكی هه ن����گاوه وه له قه ڵ����ه م ده درێت و، زۆر سودیش����ی نابێت. به كارهێنان����ه وه ی هه م����ان ش����ێواز و رێبازی بیركردنه وه ی توندڕه ویی ئیس����امیی له پێناو داڕنینیان له ره وایه تی ئیس����امیی ، یه كێ له و خااڵنه یه كه ده بێت له ره خنه ی ئیسامیی بۆ داعش، له سه ری بوه س����تین، له و سۆنگه وه ، كه ئ����ه م ئامراز و ش����ێوازه هی ئ����ه وه نییه له ده س����تی توندڕه ویی ئاینی بس����ه نرێته وه و به خ����ۆی دژ به به رامبه ره كان����ی و بدرێ����ت

به كاریبهێنین����ه وه ، به ڵكو ده بێت هه وڵبدرێت به ده ست كه سه وه نه مێنێت. به حوكمی ئه وه ی یه كێ له سه رچاوه و ژێرخانه كانی توندڕه ویی و، ئامرازێك����ی به هێ����زی ده س����تی ، )ته كفیر(ئیس����امیی ره وایه تی به رامب����ه رو كردن����ی ره وایه تی ئه گه ر لێس����ه ندنه وه یه تی . چونكه ئ����ه م ئام����رازه و، كارپێكردنی به مان����ه وه ی درا، به تایبه تی����ش له س����ه ر ئاس����تی گروپ و پێكهات����ه كان و ملمانێی سیاس����ی نێوانیان، یا دژ به توندڕه ویی خۆش����ی بێت، ئه وا وه ك س����ه رچاوه و ئامرازێكی یه ده گ����ی به رده وامی دوب����اره به رهه مهێنان����ه وه و به كارهێنانه وه ی توندڕه ویی و ترۆر له كات و ش����وێنی جیاوازدا، ده مێنێته وه به حوكمی سروشتی ئامرازه كه ش زیات����ر توندڕه ویی خ����ۆی به كاریده هێنێت و، ناته ندروستیش����ه وه )تأوی����ل(ی له رێ����ی ده توانێت، چه واش����ه كاریی پێ بكات]5[. بۆیه چاره سه رو ره خنه ی راس����ته قینه له م روه وه به عه قڵیه تی كۆتاییهێن����ان هه وڵی له وه دایه ته كفیر بدرێت، با دژ به توندڕه ویی خۆش����ی بێت. چونكه هه ر ئه وه نده ی دان به م بنه ماو ئامرازه دانرا و، ملمانێكه خرایه بواری ئه وه ی دژ به یه كێ ره وایه و ده بێت چۆن به كاربێت و، كێ به كاریبێنێ����ت؟ به قازانجی ئایدیۆلۆژیی و میتۆدی فقهی����ی توندڕه ویی ده ش����كێته وه . هه روه ها هه ندێ له رژێمه كان زۆر به س����انایی دژ به به ش����ێ له نه ی����اره سیاس����یه كانیان و، به تایبه تیش ته وژمی ئیسامیی به كاریده هێنن. كه بۆ نمونه له ئێستادا رژێم له میسردا سودی

لێوه رده گرێت و، له رێی به تیرۆریست ناساندن و ته كفیركردنی سیاسی نه یاره سیاسییه كانیه وه )ئاین( خراپ����ی به كارهێنانێك����ی هه وڵ����ی

له ملمانێ سیاسیه كاندا ده دات.مه ترسیه كی تری په نابردن بۆ )ته كفیر( و تون����دڕه وه كان دانان����ی ( )به ناموس����ڵمان له وه دایه ، كه كێش����ه كه ده كات به كێش����ه ی )عه قیده ( و )دین( نه ك س����ته م و زۆرداریی ، راس����ته ده بێت ره وایه تی دینی له ئاراسته ی كارك����ردن و ره فتاری خوێن����اوی توندڕه ویی كارێك����ی ئه م����ه بس����ه نرێته وه ، ئاین����ی پێویس����ت و داواك����راوه ، ب����ه اڵم، دابه زاندنی كێش����ه و ملمانێی نێوان ئیسامی توندڕه وو ئاستی )عه قیده ( بۆ ئیس����امیی میانه ڕه وی راس����ت نی����ه و ده بێ����ت بچێت����ه چوارچێوه سروش����تییه كه ی خۆیه وه ، كه ئه ویش فكرو ره فتاری س����ته مكارانه یه ، هه ر بۆیه هه روه ك له چاوپێكه وتنێكی رۆژنامه وانییدا ئاماژه م پێ كردبو، له مه س����ه له ی )داعش(دا ئه وه گرنگ نیه موسڵمانن یاخود نا، به ڵكو ئه وه گرنگه كه بزانرێت له فكردا سه رلێشێواو وله ره فتاردا س����ته مكارو ده ستدرێژیكارن. ئه وه ی له مێژوو كێش����ه و س����ه رچاوه ی بۆت����ه ئێستاش����دا توندڕه ویی و خراپ ته وزیفكردنی ئاین، خودی )ئیمان(و موسڵمانێتی نه بوه و نییه ، چونكه گ����ه ر بیركردنه وه یه كی له و جۆره مان هه بێت، ده بێت ئیسام و موس����ڵمانێتی به توندڕه ویی یه كس����ان بكه ین، كه ئ����ه وه ش جگه له وه ی هه ڵه یه ك����ی مه نهه جیی و چاولێنه پۆش����راوه ، زۆرینه ی به ئیس����ام و ده ره����ه ق تاوانێك����ه موسڵمانان، له هه مانكاتدا گه وره ترین خزمه ت

به توندڕه ویی ده كات.

له )عه قی����ده ( كێش����ه كه بۆی����ه ه����ه ر دا نیه ، به ڵك����و له چۆنیه ت����ی ته وزیفكردنی عه قی����ده و، پێناس����ه كردنی و، دیاریكردن����ی ی تێكه اڵوكردنیه تی ئاس����تی س����نوره كانی و به ملمانێ سیاس����ییه كان و، به رجه سته كردنی له كاراكته ره كانیدا. كه هه مو ئه وه ش په یوه سته به )فكر(ه وه ، )فكر( واته جۆری تێگه یشتن و دیاریكردنی مه به س����ت له ده ق و دابه زاندنی بۆ سه ر واقیع، هه روه ها پردی په یوه ندیی نێوان، ده ق و، عه قی����ده و، واقیعی له ئارادا بوه . هه ر بۆیه كێشه ی توندڕه وه كان له )ئیمان( به خوا و پێغه مب����ه ران و عیباده ته كان����دا نییه ، به ڵكو له خراپ تێگه یش����تن و ته وزیفكردنی ئایندایه . له مه نهه جیه ت����ی بیركردن����ه وه و، گه ڕان����ه وه بۆ ده ق و، تێگه یش����تن لێی و، س����ه یركردنی ژی����ان و له خۆگرتن����ی واقیع و س����ه رده مدایه . له والوه ئێمه بۆ ئ����ه وه ی دژ به توندوتیژیی و به ئیس����ام شه ڕفرۆش����یی ده س����تدرێژیی و پاس����اودراو و هه ڕه ش����ه كانی بوه س����تینه وه ، پێویس����تمان به وه ده رنانیان له بازنه ی ئیماندا نییه . چونك����ه مافی به رگ����ری له خۆكردن و ره تكردنه وه ی س����ته می س����ته مكار و، روبه ڕو وه س����تانه وه ی ده س����تدرێژیی و دوژمنكاریی ، )عه قی����د(ه ی به ناس����نامه ی په یوه ندی����ی ك����ه س و گ����روپ و هێزه كانه وه نیی����ه . به ڵكو په یوه س����ته به خودی ره فتاری سته مكارانه و له روانگه ده س����تدرێژیی ده ستدرێژییه كه وه . ئیس����امییه كه وه موس����ڵمانێك بیكات، یان ناموس����ڵمانێ ، جیاوازیی نییه ، به ڵكو ره نگه ه����ی موس����ڵمانه كه س����ه ختترو قێزه ونت����ر بێ����ت، چونكه به ناوی ئیس����ام و پیرۆزییه وه ده یكات و، به مه ش له پاڵ تاوانكاریی به رامبه ر س����ته ملێكراو و ده س����تدرێژیی له سه ركراوان، ت����اوان ده رهه ق به ئیس����ام و به هاكانیش����ی ده كات. موس����ڵمانێتی بۆ هیچ س����ته مكار و ده س����تدرێژیی كارێ نابێت به حه سانه . ئه م مه س����ه له له قورئ����ان و فه رموده ش����دا هێنده رونه پێویستی به له سه ر وه ستانی زۆر نییه . گه رچی به داخه وه تاكو ئێس����تاش ته مومژی زۆر له تێگه یشتنی موس����ڵماناندا له م روه وه به دی ده كرێت و، توندڕه ویی به س����ودی خۆی

قۆستویه تیه وه .قورئان له س����وره تی )ش����ورا(دا مافی بێ ئه ماو لێی به رگری له خۆكردن به رامبه ر سته م و ده ستدرێژیی ده س����ه لمێنێت و، ده فه رموێت :

]والذی���ن إذا أصابه���م البغ���ی ه���م ێنتص���رون[]6[

واته : خه سڵه تێكی موسڵمانان ئه وه یه ، كاتێ دوچ����اری په المارو ده س����تدرێژیی و ناهه قیی ده بنه وه ، پش����تی یه كتر ده گ����رن و به رگریی ده س����ته جه معیی ده كه ن و، خۆ به ده س����ته وه ناده ن و، مل كه چ ناكه ن. لێره دا ناس����نامه ی مه سه له كه نه گیراوه . به مه رج ده ستدرێژیكار له سوره تی )حجرات(یشدا له مه رونتره . له م سوره ته دا خوێی گه وره باس له دۆخی شه ڕی ناوخۆی نێوان دو پێكهاته و گروپی موسڵمان ده كات و، میكانیزمی چاره س����ه ری كێشه كه و جۆری روبه ڕوبونه وه ی موسڵمانانی ده ره وه ی ش����ه ڕه كه ده ستنیش����ان ده كات، به سیفه تی له ئه س����تۆدایه و، لێپرس����راوێتیان ئ����ه وه ی لێ بێباكییان ته ماش����اكاریی و هه ڵوێس����تی قب����وڵ ناكرێ����ت. ه����ه روه ك ده فه رموێ����ت: ]وإن طائفت���ان من المۆمنین اقتتلوا فأصلحوا بینهما ف���إن بغت إحداهما عڵی اآل خ���ری فقاتلوا التی تبغی ن فا وت فأصلحوا بینهما حتی تفی و إڵی أمڕ الل ف���إ

بالعدل وأقسطوا إن الل یحب المقسطین[]7[.واته : كاتێ دو گروپی موس����ڵمان به شه ڕ هات����ن، ناوبژییان بكه ن، ئه گ����ه ر یه كێكیان ناهه قیی به رامبه ر ئه وی تر كرد، ئه وا شه ڕی له گه ڵ����دا بكه ن تا ئه و كاته ی ده گه ڕێته وه بۆ فه رمانی خودا )كه وازهێنانه له ده ستدرێژیی ( له نێواندا ئاش����ته واییان گه ڕای����ه وه ، كاتێك به دادپه روه ری����ی و یه كس����انی بك����ه ن، خودا

دادپه روه رو یه كسانیخوازانی خۆشده وێت.ئه وه ی لێره دا و له په یوه ندیی به م ئایه ته وه مه به س����تمانه ، ئه وه ی����ه ، كاتێ����ك گروپێكی موسڵمان )كه خودا ناسنامه ی موسڵمانێتی چاره س����ه ری ب����ۆ م����ل لێنه س����ه ندۆته وه ( ئاش����تی و عادیانه نادات و، له سه ر ناهه قیی و ده س����تدرێژییه كانی بۆ س����ه ر گروپه كه ی تر ب����ه رده وام ده بێت، خودا ئه ركی س����ه رجه م موس����ڵمانان ده كات به وه ی بچنه ش����ه ڕه وه له گه ڵی����دا تا م����ل به چاره س����ه ری عادیانه

ده دات.چه نده ها فه رموده ی تریشمان له م باره وه هه یه كه پێویس����ت ناكات لێ����ره دا بچینه وه

سه ریان.له رویه ك���ی ت���ره وه پێداگریی من له س���ه ر له وه له بازن���ه ی )ئیم���ان(دا هێش���تنه وه یان س���ه رچاوه ده گرێ���ت، كه خۆیان ب���ه و جۆره ده ناسێنن و له بنه ڕه تیشدا زاده ی باڵه په ڕگیر و توندڕه وه ك���ه ی ته وژم���ی ئیس���امیین. له پاڵ ئه مه دا بۆ ئه وه ش���ه كه ناوه نده ئیسامییه كه لێپرسراوێتی له ئه ستۆبگرێت و، هه ست بكات كه توندڕه ویی كێش���ه و ته حه دایه كی راسته قینه ی به رده میه تی و، له رێ���ی هه وڵی نكوڵیلێكردنی ، یاخود به ناوی خۆیه وه تاساندن و باسلێنه كردنی ، یان لێس���ه ندنه وه ی ناس���نامه ی موسڵمانێتی ، خۆی له م لێپرسراوێتییه گه وره یه نه دزێته وه .

ره‌خنه‌‌له‌ره‌خنه‌ی‌‌ئیسالمی‌‌سه‌باره‌ت‌به‌توندڕه‌ویی‌‌ئاینیی‌‌و‌داعش

ئه بوبه كر عه لی

له هه ندێ روه وه نێوه ڕۆك و په یام و وه زیفه ی خودی ئیسام و ته وژمی

ئیسامییش ده كه وێته ژێر پرسیاره وه و

پێویستی به دوباره خۆپێناسه كردنه وه و ناساندنی به رامبه ر وه ك ئه وه ی هه یه

ده كات

رێبین هه ردی

خه ون���ی ئێس���تا "ئ���ۆردوگان" س���ه ركردایه تیكردنی جیهانی ئیسالمی هه یه ، ئه مه رای به ش���ێك له چه په كانی ناو توركیاو ته نانه ت "پارتی خزمه تی" بزوتنه وه ی فه تحولاڵ گوله نیشه ، پێشتر ته نها خه ونی به نوێكردنه وه ی ده وڵه تی عوسمانلی نوێوه ده بینی و تا راده یه ك بۆی چوه س���ه رو ركابه ره كانی به هێزو

فێڵی سیاسی پاكتاوكرد. ئه و ته نانه ت ده نگی زۆرێك له ئه نتی ئیس���المی و كچان���ی سه رش���ه قام و ناو باڕه كانیش���ی بۆ الی خۆی راكێش���ا، سیاسه تی ئه م كاراكته ره به جۆرێك بو، له غه ززه و بۆرماو میسرو هه ر واڵتێك كه بۆنی خه الفه تی روخاوی ئیسالمی پێوه له گه ڵ هه ڵوێس���تی وه رده گرت و بوایه موزایه ده ی بااڵپۆشه كه یدا وه ك خانمه سیاسی و ئایدۆلۆجی سه فه ری بۆ ئه كرد و ئه گری���ا به دیار فرمێس���كی منااڵنه وه ، به اڵم كه مه رگه س���اته كه ی ناو جیهانی ئیسالمی هاته ناو سنوری ده ستكردی كوردس���تانی گ���ه وره به تایبه ت���ی بۆ

"كۆبانی"و هاوسنوری واڵته كه ی، ئیدی نه زعه ی ناسیۆنالیزمی توندڕه وی تورك و ده مارگی���ری و نه ژادپه رس���تی وایك���رد ئۆردوغان دوچاری ئیحراجیه كی گه وره بێت���ه وه ، ئیحراجیه ك نه یتوانی منااڵنی چ���او به فرمێس���كی كوبان���ی ببینێت، كه ئ���ه م ناوچه یه به بنه ماڵ���ه و تیره و عه ش���یره ت تێكه ڵن له گه ڵ ناوچه كانی "روحاو ئۆرفه " ئه و هه مو غه درو تاوانه ی ده ره���ه ق كرا، كه چی ئ���ه م كاراكته ره بۆ هه ڵوێس���توه رگرتن ئیس���المیه وتی ئێمه كاری یارمه تیدانی���ان "كۆبانی" و نیه و ئه وه س���ه روه ری ده وڵه تێكی تره ، نه ك هه ر هاوكاری نه نارد بۆ ئه و كورده ، بێناس���نامه ، ه���ه ژاره ، موس���وڵمانه ، برین���داره خوێنلێچۆراوان���ه ی رۆژئاواو كۆبان���ی، به ڵك���و بویه فریادره س���ی داع���ش و یارمه تیدانیان تا باش���تر ئه م گه له موس���وڵمانه قڕ بكرێ���ت، پێدانی چه ك و ده بابه و یارمه تی لۆجس���تی بۆ داعش له الی���ه ن توركه وه ت���ا كوبانی بكرێ���ت، وه ك بكه وێ���ت و جینۆس���اید قه تڵوعامی دێرسیم و هه ڵه بجه و شه نگال، ئۆردوغان���ی داڕنی له هه م���و به هایه كی مرۆیی و ئاینی، ئه م نۆرم و به هایه ئیدی مرۆڤ له سه رۆكێكی كاریزمیه وه ئه كات به سه رۆكی گروپێكی ماسۆشی، دروست له سه رۆكێكی دیموكراته وه ئه یگۆڕێت بۆ سه رۆكێكی به رژه وه ندخوازو هه لپه رست، ئیدی دیدێكی فیكری نامێنێته وه بۆ ئه و پارته ی كه ناوی دادو گه شه پێدانه و 10 ساله بانگه ش���ه ی كرانه وه و ئاشته وایی و

مرۆڤدۆستی ده كات.

كه میان ب���ه اڵم زۆرن س���ه رۆكه كان به هه ڵوێس���ته كانیان كه ره م���ز ئه بنه مێژو بگۆرن " ماندێلال" ته نها 4 س���اڵ س���ه رۆك ب���و 1994 ت���ا 1997 به اڵم به حوكم���ی خه باتی راس���تگۆیانه و 27 س���اڵ زیندان و چاندنی خۆشه ویس���تی له ناو خه ڵكدا بویه س���ه رۆكی ئه به دی، بویه سیمبولێك بۆ ئاشتی و نه هێشتنی Nelson چینایه تی���ه كان جیاوازی���ه Rolihlahla Mandela جگه له خه اڵتی نۆب���ڵ زیاتر له 250 خه اڵت���ی جیهانی و ناوخۆیی وه رگرت ته نها به هه ڵوێس���ته مرۆی���ی و نیش���تیمانیه كانی، ئه گه رچی له زنجی گوندێكی بچوكی هه ژارنش���ینی ره شپێس���تدا له دایك ب���و كه نه باوكی سه رۆك بو نه دایك، لێ بویه سه رۆكی كاریزم���ی، ته نانه ت كۆمه ڵه ی گش���تی نه ت���ه وه یه كگرت���وه كان 18ی یۆلیۆی هه مو ساڵێكی كرده رۆژی نێوده وڵه تی ماندێ���ال ك���ه رۆژی له دایكبونه كه یه تی 1918/7/18، ئایا " ئۆردوغان له كوێی ماندێل���الدا هه ڵوێس���ته كانی ب���ه رزی

ئه وه ستێت؟هه ر س���ه رۆكی به س نی���ه تا مرۆڤ به "فی���دل پاڵ���ه وان، بكات���ه خ���ۆی ده وت كاسترۆ"ش���یان ئه لیخان���درۆ سه رۆكی كوبا، س���ه ركرده یه كی چه پ و ماركس���ی و هاورێی " چێ گیڤارا" به اڵم چونكه خۆشه ویس���تی كورسی، ئازاری له بی���ر برده وه ، كورس���ی گه له ك���ه ی س���ه رۆكایه تی كاس���ی كرد، نه یتوانی بێته سیمبول، له ساڵی 1959 وه هاتۆته س���ه ر حوكم له كوبا، نه خۆشی ته نگی

پ���ێ هه ڵچن���ی ئینجا له س���اڵی 2008 پ���اش 19 مانگ نه خۆش���ی س���ه خت و ده سه اڵتی س���ه رۆكایه تی، س���اڵ 47راده ستی براكه ی "رائول كاسترۆ" كرد، ئی���دی هه تا ماوه ئه م پیره سیاس���یه دیكتات���ۆره وه ك س���ه رۆكی كاریزم���ی ناناسرێت و مێژوش ناینوسێته وه ، به اڵم "ئه رنستۆ تش���ێ جیڤارا " خۆ سه رۆك نه بو، ته نها 37 س���اڵ ژی���ا، 1928 تا 1967 پله ی وه زیریش���ی وه رگرت و ره دی ك���رده وه ، چونكه باوه ری به كورس���ی نه بو، خاكیانه شۆرشگێڕێكی چه پگه را بو، كه چی بویه س���ه رۆك و س���ومبولی له ملی زنجیره كه ی ئێستا راسته قینه ، و س���ه دان هه زار گه نج و میدالیاكه ی له ناو دڵی ملیۆناندایه ، كاتێك لێیان پرس���ی ئی���دی ش���ۆرش ت���ه واو نه بو؟ وتی" نا كاتێك ش���ۆرش ته واو ده بێت منااڵنی هه ژاری دونی���ا به یانیان به دڵی خۆیان كوپێك ش���یری گه رم بخۆنه وه " به اڵم هێش���تا الی ئۆردوغان منااڵنی كوبانی شایه نی نه ك ش���یری گه رم نین به ڵكو

شایه نی ژیانیش نین؟ره نگه دواجار هه ر ئه م هه ڵوێستانه ی رۆژئاواو كوبانی و به رانب���ه ر ئۆردوغان منااڵن���ی ك���ورد له باك���ورو رۆژئ���اوا، س���ه رۆكی زیندانیك���راوی "په كه ك���ه " له ئیمرال���ی ك���ه زیات���ر له 15 س���اڵه له زیندانی تاكه كه سیه له توركیاو ئازاری گه له كه ی ئه نوس���ێته وه بكاته كاریزما و س���ه ركرده یه كی جیهانی وه ك"جیڤارا" و ئۆردوغانی���ش به ده ره نجام���ی "ڤی���دل

كاسترۆ" بگه یه نێت.

دورنزیک گۆشه‌یه‌که

‌‌سه‌ردار‌عه‌زیز‌ده‌ینوسێت

قه ره هه نجی���ر له ڕاب���ردودا پانتاییه كی جوگرافیی گۆش���ه گیرو فه رامۆشكراو كه ته نی���ا گوندێكی له قوڕ دروس���تكراو بو، خه ڵكه كه ی به درێژایی مێژو له سه ر ده ست و په نجه ی خۆیان نانه سكیان په یداكردوه ، هه ر چه ند ساڵ جارێكیش كه وتونه ته به ر په الماری عه ره بی داگیركه ری شۆڤێنیه وه ، به اڵم جیۆس���تراتیژی ئه مڕۆ پێناسه یه كی

دیكه ی هه یه بۆ قه ره هه نجیر.ئێس���تا قه ره هه نجیر ش���اهی شاهانه ، می���ری میرانه ، تاجی س���ه ری هه موانه ، چونكه له هه ناوی قه ره هه نجیردا نه وه یه ك له دای���ك ب���وه ك���ه قورس���اییه كه ی 25 ملی���ارد به رمیل یه ده گ���ی نه وتی خاوه ، قه ره هه نجی���ر به گرانایی خۆی میوانداریی شاهێك ده كات كه توانای له ڕاده به ده ری حكومه ت���ه كان و له گۆڕین���ی هه ی���ه س���ه راوژێركردنی س���ه رۆكه كان، میوانی گ���ران ق���ه دری قه ره هه نجیر ئیكس���ون موبیل���ه ، ئ���ه و كۆمپانی���ا زه به الح���ه ی ئه مه ریكا كه گه اڵی پش���كه كانی ده چێته گیرفان���ی بڕیار به ده س���ته كان و زلهێزان، ئه گ���ه ر بڵێم ئێس���تا ئیكس���ون موبیل حوكمی جیه���ان ده كات لێم زویر مه بن، ئه مه ریكی به ناوبانگی نوس���ه ری ئه وه تا )steve coll( له كتێبه پڕ فرۆشه كه ی به ناوی )privat empair( ئیكسون موبیل به ئیمپڕاتۆره ش���اراوه كه ی جیهان داده نێت كه وه كو ده وڵه تێكی سه ربه خۆ له ناو ده وڵه تی ئه مه ریكا خاوه ن هه زاره ها نهێنیی گه وره یه له بواری به گژداچونه وه ی هه ر هێزێك كه ببێته مه ترس���ی له س���ه ر

به رژه وه ندییه ستراتیژیه كانی . ساڵی 2001 سه رۆكی هیند )مامنوهان س���ینگ( به جۆرج بوشی گوت به ئیكسون موبی���ل بڵێ با كۆمپانیای نیش���تیمانیی هین���دی بكاته یاوه ری خ���ۆی له گه ڕان و له كه ناراوه كانی ن���ه وت و گاز دۆزینه وه ی روس���یا، س���ه رۆك بوش گوت���ی : كه س ناتوان���ێ به ئیكس���ون موبی���ل بڵێ چی ب���كات و چی نه كات. كه ن���ه وت له عێراق دۆزرای���ه وه هه م���وان به ئاگاب���ون، ته نیا خانه خوێ نه بێ ، روسه كان فایلی نه وتیان هه بوو ئه مه ریكیه كان له ڕێگای كه س���ێك به ن���اوی )ریجیس���تر( دۆس���یه ی نه وتی

ده ستكه وتبو هه روا ئینگلیز و ئه ڵمانه كان و له رێگای هتد، فه ڕه نس���ی ... هۆڵه ندی و گه ڕیده و قه شه ته بش���یرییه كانه وه فایلی نه وتیان رێكخس���تبو. بێئ���اگا كه ئێمه ی كورد بوین له بری ده وڵه ت و سیس���ته می حوكمڕانی���ی لێكۆڵین���ه وه و دوا س���اتی ستراتیژیی كۆمه ڵێك عه شیره ت و قه بیله و ئاغاگه رای���ی بون هه ر ی���ه ك به جۆرێك غ���واڵم و له ژێ���ر چه پۆكی ده س���ه اڵتێكی غه ی���ره كورد بون، ئ���ه وان )كورده كان( به س���ته زمان نه یانده زانی زلهێزانی دونیا له ش���ه رق و غه رب���ه وه گیانبازیی ده كه ن ب���ۆ ئه وه ی جێ پێی���ه ك له هه ناو ئه واندا بكه نه وه ، بۆیه زێڕی ڕه ش���ی سه رده م كه له هه ناوی ك���ورده وه ده رچو بۆ هه مویان بۆ به خ���ۆراك و خۆش���گوزه رانیی ، ب���و كوردیش بو به زه قنه بوت، به اڵم ئێس���تا نه وه ی���ه ك له گۆڕه پاندایه ك���ه هیچ نه بێ له ناو مشتومڕی وزه ی جیهانییدا خه ریكن ببنه خاوه ن قسه ، ئه وانه ی ئه مڕۆ له گه ڵ ئه وان���ه ی دوێنێ به قه د زه وی و ئاس���مان جیاوازیی���ان هه ی���ه ، ئاش���تی هه ورامی كاره كته ری سه ره كی ئه و نه وه تازه یه یه ، به اڵم ئه و به ته نیا نیی���ه ، ئه گه ر به ته نیا بوایه ئه وا كورد خۆی ده یانكرد به په ندی زه مان���ه و ك���ۆاڵن به كۆاڵنی ش���اره كانی كوردس���تان منداڵ بازاڕییان پێ ده كرد، به اڵم ئه و ش���ێری له پش���ته ، ش���ێره كان گه یشتن له پێناو له دایكبون و له بارزانه وه به ئه وڕۆ سه د س���اڵه ئه مسه رو ئه وسه ری

دونیا ده گه ڕێن.موبیلی���ان ئیكس���ون ئ���ه وان قه ره هه نجی���ر په لكێش���ی له به س���راوه به خۆش���یی و په لكێش���كردنێكی ك���رد، ئاره زومه ندانه ، ئیكسون موبیل له باشوری عێ���راق ده مێكه خه ریكی پیشه س���ازیی و بازرگانی���ی نه وته ، ب���ه اڵم هه ڵۆ ئازاكانی هه ولێر بۆ به چۆكداهێنانی مالیكی و به غدا )sms( ێكیان بۆ ئیكسون موبیل نارد، زۆر ك���ورت ته نیا له دو وش���ه پێكهاتبو(ق���ه ره + هه نجی���ر( به اڵم به م دو ش���ه یه به غدای���ان هه ژاند، پێكهات���ه ی ئه و ناوه بو ك���ه كورده كان خس���تیانه به ر چاوی ئیكسون موبیل، ئیكس���ون موبیل وه ك هه ڵۆ له به سراوه فڕی هه ڵێناو ته نها له سه ر به غدا یه ك جار له شه قه ی باڵیداو به هێمنی له قه ره هه نجی���ر نیش���ته وه ، قه ره هه نجیر ئ���ه و لوقمه چه وره ی ك���ه به هه مو كه س ناخورێت, هه ر بۆیه ش چه ند ساڵێك بو ده یان كۆمپانیای جیهانیی داوایانكردبو, به اڵم دۆسیه كانیان له س���ه ریان نوسرابو )ب���ۆ هه ڵگرتن( له چاوه ڕوانیی رازیكردنی

ئیسكون موبیلدا.له پ���اروه قه به قه به كانی قه ره هه نجیر ئاب���وری جیهانه ، به اڵم ئێمه قه ره هه نجیر وه ك نه وت و دۆالر و ئابوری سه یر ناكه ین,

ئێمه قه ره هه نجیر ده به خشین له به رامبه ر به خش���ینی )روح( به جه س���ته ی س���ێ هه زار ماڵه له دای���ك نه بوه كه ی ده وڵه تی

كوردی.تا ئێستا له س���وریا و غه ززه و رومادی و فه لوج���ه قڕكردن���ی به كۆم���ه ڵ ئه نجام ده درێ و هه زاران كه س كوژراون، روس���یا پارچه یه ك���ی له ئۆكراین���ا دابڕیوه ، به اڵم ئه مه ریكا ته قه ی سه ری نه هات, له كاتی نزیكبونه وه ی )داع���ش( له هه ولێر له چاو هاته ڕاس���ته وخۆ ئۆبام���ا تروكانێك���دا سه ر خه ت و به ش���ه قامی ئه مه ریكی گوت ئه مه ریكییه كان له هه ولێر له مه ترس���یدان و ده ب���ێ هه نگاوبنێی���ن. باش���ه ئه گ���ه ر مه س���ه له )300-400( كارمه ن���د و هاواڵتی ئه مه ریكییه كان���ه ك���ه له كونس���وڵخانه و كۆمپانیاكان كارده كه ن، كه زۆر ئاسان بو به یه ك دو فڕۆكه له ماوه ی )24( كاتژمێردا مه س���ه له كه ب���ه اڵم ده گواس���ترانه وه ، پاراس���تنی گیانی ئه مه ریكییه كان نه بو، به ڵكو مه سه له س���ه ره كییه كه پاراستنی كاری هاواڵتیی���ه ئه مه ریكیی���ه كان ب���و

له كوردستان.ڕاس���ته %99ی كورد هێشتا تام و بۆن و خێرو به رات���ی قه ره هه نجیر نازانێ، به اڵم گ���ه وره پیاوانی ب���واری وزه له ئه مه ریكا له كاتی نوس���تندا بۆنێك ده ڕش���ێنن كه بۆن���ی قه ره هه نجی���ری لێ���دێ, حه زیان لێیه له گ���ه ڵ خواردنیان���دا تامێك بكه ن س���ه رۆكی چونكه قه ره هه نجیر، به تامی

كۆمپانیای ئیكس���ون موبیل گوتویه تی : خه م���ی په یداكردنی یه ده ك���ی نه وت بۆ به رده وامبونی درێژخای���ه ن خه و له چاوم ده زڕێنێ ، له به ر ئه وه ی ئیكس���ون موبیل رۆژانه )4( ملیۆن به رمیل به رهه مدێنێ , ئه گ���ه ر ی���ه ده ك نه دۆزێت���ه وه دوای 20 س���اڵی دیكه په كی ده كه وێ���ت و ده بێت ده س���ته وئه ژنۆ بوه ستێ و چاره نوسی 80 هه زار كرێكارو كارمه ندی ئه و كۆمپانیایه نادیار ده مێنێته وه ، جگه له وه ش سه دان و هه زاران كارگه و كۆمپانیا كه ئیعتیمادیان له س���ه ر وزه ی نه وته داده خرێن، ئابوری ڕێ���ژه ی كزی���ی ده ڕوات، ب���ه ره و واڵت بێكاریی به رزده بێته وه . ئه مه ش ئاسایش و ئاش���تی كۆمه اڵیه تی ئه مه ری���كا ده خاته

مه ترسییه وه .ئیكسون موبیل له ده یان واڵتی جیهان كار ده كات، ئ���ه و یه ده گ���ه ی كه له هه مو جیه���ان هه یه تی بریتیه ل���ه )25( ملیار به رمیل نه وت، به اڵم قه ره هه نجیر به ته نها )25( ملی���ار به رمی���ل نه وت���ی له خۆی قه ره هه نجیر یه ده گی عه مباركردوه ، واته به قه د یه ده گی ئیكس���ون موبیله له هه مو دونیا، ئه مه ش پێگه ی ئیكس���ون موبیل له جیهان ده به رانبه ر زیاد ده كات, بۆیه ده بێت بزانی���ن قه ره هه نجیر ده بێته هۆی وه ده س���تهێنانی ئه و فاكته ره ده ره كیه ی

كه هه زاران ساڵه به دوایدا عه وداڵین.كه وات���ه ئیكس���ون موبی���ل بۆمبێكی ته وقیتكراوه سه ركردایه تی كورد ئازایانه توان���ی دایبنێت���ه وه بۆ ئ���ه وه ی له هه ر چاوببڕێته ته ماعكارێ���ك كاره س���اتێكدا خاكه كه م���ان به ئاس���انی له ژێ���ر پێ���ی ده ته قێته وه كه ل���ه م ڕوه وه دو نمونه ی

به هێزمان هه ن:یه كه م: سه ركردایه تی سیاسی كورد س���اڵی 2011گرێبه ستی قه ره هه نجیری له گه ڵ ئیكسون موبیل واژۆكردو توانی ئ���ه و كۆمپانیا زه به الحه له به س���ره وه ڕابكێشێته كوردستان، ئه وه بو مالیكی فه رمان���ی به س���وپا كرد ناب���ێ بهێڵن ئیكس���ون موبیل بگاته قه ره هه نجیری كێشه له سه ر، به اڵم كه ئیكسون موبیل له به سراوه وه ك هه ڵۆ به سه ر ئاسمانی به غدا له ش���ه قه ی باڵی���دا كه ئاماژه ی نه مانی مالیكی بو له سه ر حوكم، ئینجا

به ئه سپایی له قه ره هه نجیر نیشته وه .دوه م: ئه و كات���ه ی داعش له هه ولێر ئاس���ا سه رۆكی كوێت نزیككه وته وه ، بڕیار و ب���ێ چاوه ڕوانكردنی ئه مه ریكا یاسا و ڕێس���ا له چركه ساتێكدا بڕیاریدا هه ڵۆ به رزه فڕه كان���ی ئه مه ریكا بگه نه ئاس���مانی هه ولێ���ر و داع���ش بكوتن، كه واته قه ره هه نجیری كوردستان میری میرانه ، ش���اهی شاهانه ، تاجی سه ری

هه موانه .

چاوپێکه وت���ن و دی���دارو له رێ���گای چاودێریکردنه وه، چ وه ك چاودێریکه رێکی بێالیه ن یان به شدار، زیاترو زیاتر هه ست ده ک���ه م، که له کوردس���تان پێکهاته یه ك هه یه که ل���ه روی س���ودمه ندی ئابوری و به رکه وتنی پش���که وه به ئاستێکی هێنده به رز ب���ااڵن که ده توانین له کوردس���تان قسه له سه ر دروستبونی دو چین بکه ین، چینێک که ده ژی، له به رامبه ردا چینێکی بااڵ که ج���ۆری ژیان ئاراس���ته ئه کات. هه بون���ی هێنده توانا بۆ ئاراس���ته كردنی ج���ۆری ژیان وه ها ده کات که ئێمه به ره و ئه وه بڕۆین که قس���ه له سه ر دروستبونی چینێک بکه ی���ن. چه مکی چی���ن به مانا ئاستدا به سه ر چه ندین کۆمه ڵناسیه كه ی ده ش���کێته وه. ئای���ا ئه وان���ه ی که بون به چینێک له ئه نجامی هه وڵی تاکه که س���ی یان بۆماوه یی بون به ئه ندامی ئه و چینه؟ یان له دی���دی ماکس ڤیب���ه ره وه بریتیه له بون���ی ده رفه ت )ب���ۆ ئه ندامانی چینی بااڵ( یان نه بون���ی ده رفه ت یان بێبه ریی ب���ون له ده رفه ت له الیه ن چینی خوار یان ی���ان له ئه نجامی به كاربردنی مامناوه ند. هێزو ده س���ه اڵت به مانا فراوانه كه ی، بون به خاوه ن سه رمایه. که واته ئه ندامی چین ئه و که سه یه که توانای یان خاوه ندارێتی بۆ هێزو ده س���ه اڵت له ئه وان���ی تر زیاتره له ئه نجام���دا خاوه ن توان���ای که ڵه كردنی س���امانی زیاتر. ئه م پرۆسه یه دو ده مه و یه كتر ته واوک���ه رن. به مانایه کی تر، هێز ده بێته مایه ی بونی سه رمایه، له هه مانکاتدا س���ه رمایه ده بێته مایه ی بونی هێز. ئه م س���ه رمایه هێزو نێوان پێکه وه گرێدانه ی وه ها ده کات که خاوه ن سه رمایه هه میشه به دوای ئه وه دابێت که چۆن سه رچاوه کانی س���ه رمایه کۆنت���رۆل ب���کات. له هه رێمی کوردستان سه رچاوه ی سه ره كی سه رمایه حکومه ته، له گه ڵ س���امانه گشتیه کاندا، وه ك خاک و س���امانی سروشتی، له گه ڵ ده رفه تی بازرگانی. ئه مه وه ها ده کات که چینی هاتوه کایه هه میشه چاوی له وه بێت که چ���ۆن له ئاس���تێکدا بمێنێت���ه وه که ده ستی بگاته ئه م سه رچاوانه. لێره وه یه که چینی خاوه ن س���ه رمایه زیاتر بریتیه له و که س���انه ی که بااڵت���رن له حکومه ت، زۆرج���ار له ده ره وه ی حکوم���ه ت له پێناو کۆنترۆڵکردنی حکومه ت. به اڵم ئایا به چ ئامانجێک ئ���ه م چینه س���امان که ڵه که ئامانجی س���ه رمایه داریی ده کات. ئه گه ر که ڵه که کردن���ه له پێن���او که ڵه که کردندا، ئه وا ئامانجی چینی سه رمایه داری هه رێم بریتی���ه له که ڵه كه ك���ردن له پێناو مانه وه له پێگه ی بااڵدا. لێره وه په یوه ندیه جوت ئاراسته ییه که ی نێوان ئابوری و سیاسه ت دێته ئاراوه. له کاتێک���دا ئابوری له پێناو به بێ له هه مانکاتدا سیاسه ت سیاسه تدا، ئابوری نابێت. ئ���ه م تێکه ڵبونه، دایکی قه یرانه کانه. به اڵم ئێمه قس���ه له س���ه ر چینێک ده که ین؛ به و مانایه قسه له سه ر له تۆڕێکی ک���ه به رفراوان خه ڵکانێک���ی په یوه ندی���دان له پێن���او س���ود وه رگرتن له س���ه رچاوه ن بۆ داکۆکیک���ردن له یه كتر له به رامب���ه ر نه یاره كانی���ان. به مانایه كی تر هێڵێک���ی په یوه ندی���ی به رژه وه ندیانه هه ی���ه له نێ���وان هه م���و ئه ندامانی ئه م چینه بۆ پاراس���تنی به رژه وه ندیه کانیان. ئه مه به مان���ای ئه وه نیه که رکه به ی نیه له نێ���وان ئه ندامانی ئ���ه م چینه دا. به اڵم س���ه رباری بونی رکه به ری گرێبه ستێکی پێکه وه ی���ی )واژۆ نه ك���راو( هه ی���ه ب���ۆ پاراس���تنی به رژه وه ندیه کانی یه كتر. ئه م چین���ه مه ترس���یه كه ی له وه دایه، به هۆی خه س���ڵه تی ئاب���وری هه رێم���ه وه، ک���ه چینی خوار خ���ۆی ده ژێنێت. بونی ژیان به مایه ی قه یران ده كرێت قس���ه له س���ه ر بایو پۆله تیک بکه ین. مه به س���تمان چیه که ئه م چینه کار له س���ه ر ژیان ده كات. چینی بااڵ له رێگای کوش���تنی کایه کانی تر ل���ه ده ره وه ی کایه کانی ژێر ده س���تی، وه ه���ا ده کات که ئه ندامان���ی چینه کانی تر ژیان له س���ه ر چاالک���ی ئابوری ئه وان به به كاربردنی جۆرێک���ی )ئه م���ه بێت. که ڵه كردن���ی به رای���ی، الی مارکس، یان که ڵه که ك���ردن له رێ���گای بێبه ریکردنه وه الی هارڤی( ژیانێک که پێویس���ت بکات هه میش���ه پێی بدرێت. به زمانێکی رونتر بدوێی���ن، ک���ه زۆرینه ی خه ڵك���ی ته نها خاوه ن موچه ی���ه وه ک داهات، موچه ش بااڵدایه، له ده س���تی چینی ڕاس���ته وخۆ ئ���ه وا ج���ۆری ژیانی چین���ی موچه خۆر له ده ست هه ڵس���وکه وتی چینی بااڵدایه. چونکه که سی خاوه ن موچه خاوه ن هیچ

بنه مایه کی به رگریی نیه. نه بونی ئامرازی به رگریی یان���ی ملکه چیی. بۆ نمونه ئه م قه یرانه ئابورییانه ی ئه م دواییه هێنده ی

تر ئه م بونه وه ره ی ملکه چکرد.ئه نجومه ن���ی ئه ندامێک���ی جارێ���ک بااڵده ستیی باسی پارێزگای سه اڵحه دین به ع���س و ج���ۆری بژێ���وی ئابوری���ی بۆ ده كردم. ئه وه ی مایه ی سه رنج بو به الی منه وه ئه وه بو که وتی: خه ڵكی س���وننه به گش���تی به که میی ده وڵه مه ندن، چونکه به عس دابینک���ه ری موچه و بژێوییان بو، بۆیه کاتێک ک���ه به عس نه ما ئه وا ئه وان به زۆریی خێرا ه���ه ژار بون. ئه م ئه زمونه پێمانده ڵێت که س���ی موچه خۆر هه میشه له مه ترس���ی ئه وه دایه که هه ژاربێت، که هه ژاربکرێ���ت. بونی له ق���ه راخ هه ژارییدا وه ها ده کات، ک���ه ئه م بونه وه ره، له روی تواناو هه ڵسوکه وتی سیاسی و چاالکبونی هاواڵتیانه و دیموکراسیانه وه زۆر الوازبێت. هه ر ئ���ه م الوازیه یه ک���ه خه ڵکانی خوار چین���ی بااڵ ناکاته چین. به م پێیه ئه گه ر چینی بااڵ هه بێت ئه وا چینی به رامبه ری بونی نیه چونکه چینی نابااڵ ڕاسته وخۆ به هه ڵسوکه وتی په یوه سته بژێوی ژیان و

چینی بااڵوه. ئێمه له سه ره تای به ئاگابونداین له رۆڵ و کاریگه ریی ئه م چینه. ده بینین له جێگای جیاواز له کوردستان به شێوازی ناڕاسته وخۆ به رگریی هه یه له به رامبه ر بااڵده ستیی ئه م چینه دا، له رێگای خۆپیشاندان، ناڕه زایی ده ربڕین و، شێوازه كانی تر. به اڵم به گشتی ئاگایی به رامبه ر ڕه هه ندی ئابوری الوازه. ئه م الوازیه له ئاگاییدا وه ها ده کات ئه گه ر ئێمه له دۆخێک���ی چینایه تیدا بژین، یان به ره و دۆخ���ی چینایه ت���ی بڕۆین، به اڵم به بێ ئ���ه وه ی به ئاگابین له بونی دۆخێکی وه ها. به مانایه كی تر ژیانێکی چینایه تی به بێ ئاگای���ی چینایه تی. ده كرێت بڵێین که له دونی���ادا ئه م دۆخه تا ئاس���تێکی زۆر به رده وام بو به تایبه ت هه تا قه یرانی دارای���ی س���اڵی 2008. ئه م پرۆس���ه یه له ژێر سایه ی سیس���ته می نیولیبرالیزمدا به ڕێوه ده چ���و. هه رێ���م ب���ه ده ر نیه له م پرۆسه یه. گه ر له سێینه ی ماڵ، مزگه وت، مۆڵ بنواڕین ده بینین که مرۆڤێک له هاتنه ئارادایه که پارێزه ره، به رخۆره، له هه مو جێگایه ک���ی تر زیاتر بایه خ به ماڵی خۆی ده دات. لێ���ره وه خه س���ڵه ته کانی مرۆڤی ژیر س���ایه ی سیسته می س���ه رمایه داریی هه رێم دێته ئاراوه. خۆم و خواو شته کانم. لێ���ره دا ئه وه ی دروس���تبوه ت���اک نیه، ئیماندارنی���ه، هاواڵتی نی���ه. به مانایه كی تر، ئه م بونه وه ره خه می پانتایی گشتی نیه، خه می ئه ویتری نیه، خه می چۆنێتی گوزه رانی سیس���ته می ئابوری نیه. دیاره گ���وزه ران یان به ڕێوه چونی سیس���ته می ئابوریی کاریگه ریی هه یه له س���ه ر ژینگه، رێژه ی ئازار، ئازادیی، چێژو زۆر ڕه هه ندی

تری گرنگی ژیان. ئه گ���ه ر ئ���ه م خه س���ڵه ته نێگه تیڤانه خه س���ڵه ته كانی چینی ب���ااڵن که هه مو ش���تێک وه ك ده رف���ه ت ده بینی���ن ب���ۆ س���ودی تایبه ت، ئه وا الساییکردنه وه یان بێئاگاییانه هه ڵس���ان به هه م���ان ڕه فتار له الیه ن زۆرینه وه، مایه ی کوشتنی هه مو ج���ۆره به رگریه كه له به رامبه ر گه ش���ه ی چین���ی بااڵدا. بۆ ئ���ه وه ی به رگریی بێته

ئاراوه، ده بێت ژیانێکی تر بگوزه رێت.

بیرورا)449( سێشه ممه 2014/10/21 14

سه‌رهه‌ڵدانی‌کۆمه‌ڵگای‌چینایه‌تی

ئه گه ر ئامانجی سه رمایه داریی

که ڵه که کردنه له پێناو که ڵه که کردندا، ئه وا

ئامانجی چینی سه رمایه داری هه رێم

بریتیه له که ڵه كه كردن له پێناو مانه وه له پێگه ی

بااڵدا

قه ره هه نجیر شاهی شاهانئیكسون موبیل به ئیمپڕاتۆره شاراوه كه ی جیهان

عه بدولواحید گوانی

ئاسۆ عه بدولله تیف

ئیكسون موبیل بۆمبێكی ته وقیتكراوه

سه ركردایه تی كورد ئازایانه توانی

دایبنێته وه بۆ ئه وه ی له هه ر كاره ساتێكدا

ته ماعكارێك چاوببڕێته خاكه كه مان به ئاسانی له ژێر پێی ده ته قێته وه

سه رۆكه كان بۆ كۆبانی.. ئۆردوگان وه ك نمونه ؟

15 (449( سێشه ممه 2014/10/21 tandrostyawene@gmail.comته‌ندروستی

ئاژار دو هه فته جارێك

ئیسماعیل عوسمان ده ینوسێت

سه رنجێک له كۆلیجی

پزیشكیی پزیش���كیی كۆلیج���ی كردن���ه وه ی به یه كێ���ك له و چیرۆكه هه میش���ه ییانه داده نرێ���ت ك���ه چه ندین س���اڵه و هه ر ج���اره و به جۆرێك دوب���اره ده بێته وه ، له گ���ه ڵ بونی هه ر ج���ۆره ده نگۆیه كی له و جۆره ش���دا، خوێندكارانی كۆلیژی مانگرتن به قاڵه قاڵ و ده ست پزیشكیی

ده كه ن.له ماوه ی پێشودا و دوای باڵوبونه وه ی پزیشكیی له یه كێك كۆلیجی كردنه وه ی له زانكۆكان���ی هه رێم���ی كوردس���تان، خوێندكاران���ی ئه و كۆلیج���ه مانگرتنی په ی���چ و له ن���او ڕاگه یان���د، خۆی���ان ئه كاونته كانی تۆڕه كۆمه اڵیه تیه كانیشدا كۆمێنتی���ان نوس���ین و چه ندی���ن

باڵوكرده وه .دۆخ���ی له ئێس���تادا ئه گه رچ���ی زانكۆكان���ی هه رێ���م به ئاراس���ته یه كی زۆر خراپ���دا گوزه ر ده ك���ه ن، كۆلیجه پزیشكییه كانیش به ش���ێكن له و دۆخه خراپه ، هه ر ئه وه ش وایكردوه كه رۆژانه هاواڵتی ئه م هه رێمه توشی كاره ساتی

نه خوازراوی پزیشكیی بن.هه ندێ���ك له ئێستاش���دا ده كرێ���ت پزیش���كیی و ئه هلی���ی له زانك���ۆی به رز و كوالیتی به ئاس���تی ئه ندازیاریی توانای زانستیی و پسپۆڕیی مامۆستایانی ده ره وه ی هه رێ���م بكرێنه وه ، بۆ ئه وه ی حكومه ت كۆمه ڵێك توانست و پیسۆڕیی جیاواز له ئاس���تی زانس���تی پزیشكیی كێبڕك���ێ ب���ه وه ش به رهه مبێنێ���ت، له نێوان زانك���ۆ ئه هلیی و حكومیه كاندا

دروستبێت.به چه ندین پزیش���كه كانیش گش���ت فلته ری هه رێمدا تێپه ڕێنرێن، بۆ ئه وه ی بتوانن خزمه تی هاواڵتییانی هه رێم بكه ن، چونكه زانس���تی پزیشكیی له ئێس���تادا هێن���ده كار له چۆنیه تی و ش���اره زایی و پس���ۆڕیی جی���اواز ده كات، هێنده كار

له سه ر چه ندایه تی ناكه ن.پزیش���كیی به پاره خوێندنی كۆلیجی به ناوبانگه كان���ی له زانك���ۆ له زۆرێ���ك س���ه ره ڕای هه ی���ه ، بون���ی دونی���ادا كۆلیجه حكومیه كان، به ش���ێكی زۆری خوێن���دكاران به پاره ل���ه و زانكۆیانه دا ده خوێنن، بۆ نمونه له كۆلیجی پزیشكیی كۆی ئه مه ری���كا، هارڤ���اردی زانكۆی تێچونی كۆلیجی پزیشكیی سێ سه د و

شه ش هه زار دۆالره .ئه و جۆره قاڵه قاڵ���ه ی خوێندكارانی پزیشكیی باسی لێوه ده كه ن، هیچ ئه و مان���او ده الله تانه هه ڵناگرێت كه ئه وان ده یڵێن" ش���ه ونوخونیی ئێمه به هه ده ر ده ڕوات، كۆلیجی پزیش���كیی پێویستی به توانسته نه ك پاره ، كۆلیجی ئه هلیی

كۆلیجی ده وڵه مه نده كانه ..".هه مو كۆلیجێك كه ده كرێته وه ئاستی له به رچاوده گرێت، خوێندكاران نمره ی كۆلیج���ی پزیش���كییش ك���ه رێ���ژه ی نم���ره ی نه وه د به ره و س���ه ر بێت، هه ر نمره یه ئه و توانیبێتی خوێندكارێكیش بێنێت شه ونخونیی كێشاوه ، ئه گه رچی

به گرتنی مامۆستای تایبه تیش بێت.نه یتوانیبێت ده كرێ���ت خوێندكارێك ئ���ه و نمره ی���ه بێنێ���ت ك���ه كۆلیجی پزیشكیی حكومیی وه ریده گرێت، به اڵم ئه كرێ���ت ئه وان له ب���ری نه هێنانی ئه و نمره یه و وه رگرتنیان له و كۆلیجه ،به پاره

قه ره بوی ئه و حاڵه ته بكه نه وه .له كاتێك���دا زۆرێ���ك له پس���ۆڕیی كه له كۆلیجی پزیشكیی حكومیدا ده خوێنن، خراپ���ه و زۆر زانس���تییان ئاس���تی له ماوه ی خوێندیان���دا هێنده خه ریكی خۆنمایشكردنی جل و به رگ و پۆز لێدانن به س���ه ر خوێندكارانی دیكه ی زانكۆدا،

هێنده خه ریكی خوێندن نین.ب���وم له گه ڵ ئه و كاته ی په رس���تار دكتۆرێكی تازه ده رچودا كارم ده كرد، رۆژێك له بری ئه وه ی كانۆال بۆ سه ره وه دانێت بۆ خ���واره وه ی دانا، نه یده زانی stich )ته ق���ه ڵ( لێب���دات، له كاتێكدا ئ���ه م كاره ئه ل���ف و بێی پزیش���كییه و ده بێت هه مو كه س���ێك له هه ر كۆلیج و بێ���ت پزیش���كییدا په یمانگایه ك���ی

بیزانێت.رێگریكردن بۆ پزیش���كه كان قسه ی له كردنه وه ی كۆلیجی پزیشكیی له هه ستی مرۆڤدۆس���تیی ب���ۆ واڵت و نیش���تیمان نی���ه ، به ڵكو په یوه ندیی راس���ته وخۆی هه ی���ه مادیی���ه وه به ده س���تكه وتی له ئاینده دا، چونكه به شێكی دكتۆره كان هیچ جیاوازییه كان له گه ڵ سه رمایه دار و

سیاسییه كاندا نییه !

رێكخ���راوی ته ندروس���تیی جیهانیی رایده گه یه نێ���ت كه پێویس���ته هه ندێ نه خورێ���ن خواردن���ه وه خ���ۆراك و یاخود به رێژه یه ك���ی زۆر كه م بخورێن چونك���ه زیانی زۆریان ب���ۆ مرۆڤه كان هه ی���ه . یه كێك ل���ه و خواردنانه ی كه رێكخ���راوی ناوب���راو باس���ی ك���ردوه گۆشتی دروس���تكراوو له قوتونراوه كه ئه مان���ه زۆر ده وڵه مه ندن به چه وریی و ئه گه ری توش���بون به نه خۆش���یه كانی ئ���ه كات، زۆر خوێنب���ه ره كان دڵ و ده كرێ���ت له ب���ری ئه مان���ه گۆش���تی مریشك و كه ڵه ش���ێرو ماسی بخورێت.

له وه ش باس���ی رێكخراوه كه هه روه ها كردوه كه نابێت زۆر ئه و خواردنه وانه بخورێت كه م���اده ی كافاینیان تێدایه وه ك���و چاو قاوه چونك���ه ئه و ماددانه ناهێڵن ماس���ولكه و شانه كانی جه سته س���ود له ئاو وه ربگرن، هه روه ها ئه بنه ه���ۆی تێكچون���ی خه وو هه س���تكردن به ماندویی ، ده ك���رێ له بری چاو قاوه چ���ای س���ه وزو ئ���او زۆر بخورێته وه . هه روه ها رێكخراوی ته ندروستیی باسی له وه ش كردوه كه ده بێت زۆر وریابین له خواردنه وه ی خواردنه وه گازیه كه م ش���ه كره كان چونك���ه ئه مانیش ده بنه

هۆی زیادبونی كێش به پێچه وانه ی ئه و بۆچونانه ی كه ده ڵێن ئه و خواردنه وانه ك���ه م ش���ه كرن و كێش زی���اد ناكه ن، له كۆتاییش���دا رێكخراوی ته ندروستیی ده ڵێ���ت نابێ���ت زیاده ڕه وی���ی بكرێت له زۆر خواردنی میوه وش���ككراوه كان چونكه ئه و میوانه دو هێنده ی میوه ی ئاسایی ش���ه كریان تێدایه ، ئه مه جگه له و ماده حافیزانه ی كه تێیاندایه و كه ئه بێته هۆی ئه وه ی خۆراكه كه ئه نزیمه ونب���كات و خ���ۆی ته ندروس���تیه كه ی هه روه ها به ها خۆراكیه كه شی نه مێنێت

به هۆی ئه وه ی ئاوی تێدا نه ماوه .

زیاده‌ڕه‌ویی‌‌له‌م‌چوار‌خۆراكه‌دا‌مه‌كه‌:

نه خۆش: هه وكردنی جگه ری a چیه ؟دكتۆر: نه خۆشییه كی ڤایرۆسیه و توشی HAV ڤایرۆس���ی له رێی ده بێ���ت جگه ر هه ندێ جار خۆی چاك ده بێت و هه ندێ جار جگه ره كه توشی ته شه موع ده كات و ئه بێته هۆی له ناوبردنی . ئه م نه خۆشیه زیات���ر له واڵت���ه ه���ه ژارو كه مده رامه ت و كه واڵتان���ه ی ل���ه و مامناوه ن���ده كان و كاره ساتی مرۆییان تێدا روده دات هه یه .

نه خۆش: چۆن توشمان ئه بێت؟دكت���ۆر: له رێگه ی كه س���ێكی توش���بو یاخود خواردن و خۆراكی پیس و هه روه ها ئ���ه و خۆراكانه ی به باش���ی ناكوڵێنرێن و هه روه ها ئ���ه و خۆراكانه ی ك���ه به ئاوی پی���س ده ش���ۆررێته وه ، هه روه ها له رێی پیسایی توشبوه كه وه توشی كه سانی تر ده بێت، هه ندێ جاریش له رێی سێكسه وه

كه سه كان توش ئه بن.نه خۆش: نیشانه كانی نه خۆشیه كه ؟

دكتۆر: هه ندێ جار نیش���انه كانی وه ك ئه نفلۆن���زا وایه و هه ندێ جار نیش���انه ی ده رناكه وێ به تایبه تی له منداڵ، به گشتی له توش���بون هه فت���ه 6 ب���ۆ 2 دوای

به ڤایرۆسه كه ئه م نیشانانه ی ئه بێت.ماندوێتیی و ش���ه كه ت ب���ون، تا، ئازاری س���ك، س���كچون و ڕش���انه وه ، نه مانی ئاره زوی خواردن، زه ردویی له پێس���ت و

سپێنه ی چاوو چه ندین نیشانه ی تر.نه خۆش: چاره سه ر چیه ؟

دكت���ۆر: ده رمانێكی دیاریك���راو نیه بۆ چاره س���ه ركردنی ، زۆربه ی جار نزیكه ی 15 ب���ۆ 20 رۆژ ده خایه نێت و كه س���ه كه هه ن���دێ هه روه ه���ا چاكده بێت���ه وه ، رێنمایی ده درێت به كه س���ی توشبو وه ك دوركه وتن���ه وه له خواردن���ی چه وری���ی و خواردنه وه كهولیه كان، هه روه ها پێویسته

شیرینیی و شله مه نی زۆر بخورێته وه .نه خۆش: خۆپاراستن چۆن ده بێت؟

دكتۆر: باشترین خۆپاراستن كوتانه دژی ئه و نه خۆشییه ، پاكو خاوێنییه له هه مو رویه كه وه ده س���ته كان زو زو بشۆررێت، دوركه وتنه وه له خواردنی سه ر عاره بانه و پیس، پێویسته ئه و ئاوه ی ده خورێته وه زۆر پ���اك بێ���ت، خۆراكه كان به باش���ی پێویس���تیان ئه وان���ه ش بكوڵێنرێ���ت و

به كواڵن نیه به باشی بشۆررێنه وه .

پرسیاری نه خۆش و وه اڵمی پزیشكه ته

تایبه کی

ۆشه ی گ

ه کانۆشی

ه نه خب

هه‌وكردنی‌‌جگه‌رAجۆری‌‌‌

منداڵبون پ���اش دایكان زۆرین���ه ی توشی زیادبونی كێش ده بن بۆ ئه مه ش پێویس���ته له ماوه ی كه متر له س���اڵێك دوای منداڵبون كێش���یان كه مبكه نه وه ئه گینا دوای ئه و ماوه یه زۆر قورس���ه بتوانن كێش���یان دابه زێنن، بۆیه به پێی ش���اره زایانی بواری خۆراك پێویس���ته ئ���ه م خش���ته یه جێبه جێ بك���ه ن بۆ

كه مكردنه وه ی كێشیان:

نانخواردنی به یانی : كوپێك ش���یری نیو كواڵو+ هێلكه یه ك���ی كه مچه وریی +

نانی جۆو چای بێشه كرچێشته نگاو: میوه یه ك.

نیوه ڕۆ: پارچه یه ك مریش���كی برژاو یاخود ماسی + قاپێك زه اڵته ی سه وزه +

كوپێك شیر یاخود ماستی بێچه وریی دوای نی���وه ڕۆ: حه وت ده نگ باده م و

میوه یه ك

ئێواره : قاپێكی بچوكی ماست له گه ڵ نیو نانی جۆ+ قاپێك زه اڵته ی سه وزه .

تێبینی / پێویسته ئاو زۆر بخورێته وه و 20 خوله كیش رۆژانه به پێ رێبكرێت.

باشرتین‌رێجیم‌بۆ‌دوای‌‌

له‌دایكبونی‌‌كۆرپه‌له‌كه‌ت

خوێندن(449( سێشه ممه 162014/10/21

ریکالم

ئا: رێنوار نەجم

کتێبێکی نوێ لەبارەی کێشەو گرفتەکانی پەروەردەو خوێندن لەھەرێمی

کوردستان باڵوکرایەوەو نوسەرەکەشی دەڵێت کە ویستویەتی لەکتێبەکەدا

تێڕوانینی باو بۆ پەروەردە لەکوردستاندا کێشەدارو لەق بکات

پ���ه روه رده دژه ڕه وت، "مه ل���ه ی له ڕوانگه یه ک���ی ڕه خنه گران���ه وه " ن���اوی نوێتری���ن کتێبه که له ب���اره ی خوێندن و کێش���ه و گرفته کانی په روه رده ی ھه رێمی کتێب���ه کوردس���تانه وه ،باڵوکرا وه ته وه . له نوس���ینی )عه بدولڕه حم���ان ئه حم���ه د ک���ه خوێن���دکاری دكتۆرایه وه ھ���اب(ه له واڵتی که نه دا و چه ند س���اڵێکه له بواری

په روه رده دا کار ده کات و ده نوسێت.کتێبه که به سه ر 8 به شدا دابه شکراوه و به شێوه یه کی گشتی باس له کێشه تیۆریی و نوسەر ده کات و په روه رده بونیادییه کانی دەیەوێ���ت باوەڕە جێگی���رەکان لەبارەی

پەروەردەوە کێشەدارو لەق بکات.بۆنه کان���دا له زۆرب���ه ی ھه رچه ن���ده کاتێ���ک ب���اس دێته س���ه ر کێش���ه کانی پ���ه روه رده ڕاس���ته وخۆ که می���ی بینای خوێندن و مامۆس���تا و کێش���ه ماددیه کان ده خرێنه ڕو، ب���ه اڵم له م کتێبه دا که مترین ڕوب���ه ر ته رخانک���راوه بۆ ئه و باس���انه ، نوس���ه ری کتێبه که پێیوای���ه که بینینی کێشه کانی په روه رده ته نها له و بوارانه دا، بچوککردنه وه ی کێشه کانه . ئه و بۆ ئاوێنە "له بانگه ش���ه كانی گۆڕانكاریی و ده ڵێ���ت چاكس���ازیی په روه رده یی���دا په الماردانی به رده وام���ی كێش���ه كانی كه می���ی بینای پێداویستییه مامۆستا و خوێندن و كه میی )ماددیی���ه كان!( په روه رده ییی���ه ده رھاویشته ی ئه و بۆچونه یه كه په روه رده ئابوریی و كۆمه اڵیه تییه له كایه سیاسیی و بینین���ی داده بڕێ���ت. جۆراوج���ۆره كان

كێشه كانی په روه رده ته نها له كه موكورتیی بچوككردنه وه ی ماددییه كاندا پێداویستیه پڕۆسه ی په روه رده یه له كۆمه ڵێك كردار و میكانیك���ی و بیركردن���ه وه ی مامه ڵ���ه و ته كنیك���ی و بیرۆكراتیكی���دا، وه ك بڵێ���ی پڕۆس���ه ی په روه رده ھیچ په یوه ندییه كی به مامه ڵ���ه مرۆیی���ه جۆربه جۆره كان���ه وه نیی���ه و وه ك ب���ه ردی دامه و سێڕس���كێن نابێت له یاس���ا چه قبه ستوه كانی الده ین و له و ھێاڵنه ی بۆمانكێش���راون بپه ڕینه وه . كێش���ه ی س���ه ره كیی پ���ه روه رده ئ���ه و تێڕوانین و تێگه یشتن و بۆچونه فه لسه فی و تییۆریی وئ���ه و كرداران���ه ن ك���ه ده بن���ه بنه ما ب���ۆ مامه ڵ���ه و بڕیار و سیاس���ه ته

په روه رده ییه كان". ھه روه ھ���ا ئاماژه ب���ه وه ش ده کات كه چه ندین ساڵه باس له و کێشانه ده کرێت و

تا ئێستاش چاره س���ه رنه کراون، "له پاش په روه رده ی���ی سیاس���ه تی ڕاپه رین���ه وه پێداویستییه كێش���ه و له س���ه ر جه ختی ماددییه كانی س���ه ره وه كردۆته وه ، كه چی چاره س���ه ریان نه یتوانیوه ئێس���تاش تا بكات و ناشتوانێت. بیستوچوار ساڵ كه م نییه بۆ چاره س���ه ركردنی ئه م كێش���انه . ئایا كاتی ئه وه نه ھاتوه ئه و ده روازه یه ی كێش���ه كانی لێوه ده بینین ی���ان فراوانتر

بكه ین یان بیگۆڕین؟"له یه کێ���ک لەالپه ڕه کان���ی کتێبه ک���ه دا نوسه ر نوسیویه تی "پڕۆسه ی په روه رده و فێركردن له كوردستاندا پڕۆسه یه كی ته واو تاكڕه وانه یه "، ته س���كبین و دیكتاتۆریی و له وه اڵم���ی ئ���ه و پرس���یاره ی ئای���ا ئه و س���یفه ته نێگه تیڤان���ه ی دراونه ت���ه پاڵ ئێستان به رھه می په روه رده ، پڕۆس���ه ی

ئه حمه د عه بدولڕه حمان ڕاب���ردو، یاخود پێیوایه که ئه م تایبه تمه ندییانه كێش���ه ی به رھه م���ی له ھه مانکات���دا مێژویی���ن و تێڕوانینی ئێستاش���ن، زیاتر ڕونیکرده وه "دامه زراندن���ی سیس���ته می په روه رده یی سیاس���یی و بیركردنه وه ی عه قڵ و زاده ی ئایدیۆلۆجیی سه پێنراون و ھه ڵقواڵوی كایه كۆمه اڵیه تییه جۆربه جۆره كانی كوردستان نه بون و نین، به ڵکو له س���ه ره تاوه ھه وڵی فه رمانڕه وایانی س���ه رده می عوس���مانی و كۆلۆنیالیزم���ی ئینگلیز و ڕژێمه كانی دوای ئ���ه وان بوه بۆ گۆڕینی پێكهاته و مامه ڵه و خولیاكانی كۆمه ڵگه به و ش���ێوه یه ی كه

الی ئه وان په سه ند بوه ".ھه روه ھا ده ش���ڵێت "له ئێستاشدا ئه وه ده س���ه اڵتداریی بازرگان و كه سانی خاوه ن پڕۆژه ی ئایدیۆلۆجین كه له س���ه ر ھه مان

مه به س���تێكی كۆمه ڵه ده ڕۆن و، ڕێ���ڕه و ناپه روه رده ی���ی و ته ن���ك و درۆزنان���ه بۆ ده خه نه ڕ وودواتر په روه رده یی پڕۆس���ه ی

به سه ر كۆمه ڵگه دا ده یانسه پێنن". له به شی ھه ش���ته م و کۆتایی کتێبه که دا باس له پرۆس���ه ی چاکسازیی له سیسته م و سیاس���ه تی په روه رده یی کراوه و، نوسه ر له کتێبه که دا ده نوس���ێت "باس و خواسی گۆڕین، ھاوردن یان چاککردنی سیسته م گۆڕین و یانی به گش���تی له کوردس���تاندا کاردا له میکانیزم���ی چاکس���ازییکردن نه ک گۆڕانکاریی له سیاس���ه تی گشتیدا". له نێ���وان ده کات جی���اوازی ھه روه ھ���ا سیسته می په روه رده و سیاسه تی گشتیی پ���ه روه رده دا و پێیوایه گرنگ سیاس���ه تی په روه رده یه به اڵم له کوردستاندا ھه میشه

باس له سیسته م ده کرێت.له باره ی کۆنگره ی په روه رده یی س���اڵی 2007 که بانگه ش���ه ی گۆڕینی سیسته می په روه رده ی���ی تێدا ک���را، عه بدولڕه حمان ئه حمه د ئاماژه ب���ه وه ده کات ھه رچه نده له ھه مو ورده کارییه کان���ی ئ���ه و کۆنگره یه ئاگادار نییه ، به اڵم "ده رھاویش���ته ی ئه و قۆناخه كانی ن���اوی له گۆڕینی كۆنگره یه له گۆڕین���ی كتێبه كان و ھه ندێ خوێندن و مامه ڵه ی په روه رده یی ڕوكه ش���دا دیاره . مش���تێكیش نمون���ه ی خه روارێكه . دیاره ئه و كۆنگره یه ھه ر به ش���ی ئه وه نده بڕی

كردوه "."بڕیاربه ده س���تان ک���ه پێیوایه ئ���ه و له نێ���و ته لبه ندێكی دڕكاوی���ی و جێگیردا لێی به ئاس���انی ناتوانن بیرده كه ن���ه وه و ده ربچن. چۆنیه تی بیركردنه وه ی ئه وانیش ئ���ه و پاڵێوه ره یه كه ڕێگ���ه به م یان به و بیروبۆچون و پڕۆژه و كار ده دا ت بێته نێو په روه رده یییه وه . سیاس���ه تی ئه جێندای ھه ڵب���ه ت ته نها ئ���ه و بی���ر و پڕۆژانه ش تێده په ڕن كه زیانی بۆ باری ھه نوكه یی و ھه ژمونی سیسته می سیاسیی و كارگێڕیی و

ئابوریی كوردستان نییه ".

مەلەی دژە ڕەوت.. کتێبێکی نوێی پەروەردەیی

"بڕیاربه‌ده‌ستان‌له‌نێو‌ته‌لبه‌ندێكی‌دڕكاویی‌و‌جێگیردا‌بیرده‌كه‌نه‌وه‌‌"

"پڕۆسه ی په روه رده له كوردستاندا پڕۆسه یه كی ته واو دیكتاتۆریی و ته سكبین و تاكڕه وانه یه"كێشه ی سه ره كیی

په روه رده ئه و تێڕوانین و

تێگه یشتن و بۆچونه فه لسه فی و تیۆریی و

ئه و كردارانه ن كه ده بنه بنه ما

بۆ مامه ڵه و بڕیار و سیاسه ته په روه رده ییه كان

(449( سێشه ممه 2014/10/21 komalayatyawene@gmail.com17 كۆمه‌اڵیه‌تی

ئا: شاهۆ ئه حمه د

له هه ردو كابینه نوێیه كه ی حكومه تی هه رێمی كوردستان و عێراق ته نیا دو ژن وه كو وه زیر دیاریكراون، ئه وانیش نه ورۆز مه ولود وه زیری

شاره وانی حكومه تی هه رێم و به یان نوری ، وه زیری كاروباری ژنانه

له به غدا، به وه ش به شێكی زۆری پۆسته حكومیه كان به ر پیاوان

كه وت، رۆژنامه نوسێكیش ده ڵێت، "ئه وه ی ئێستا له عێراق و هه رێمی كوردستان روده دات ره نگدانه وه ی

ئه و عه قڵیه ته خێڵه كییه یه كه حزبه كان وه كو پاشخان هه یانه ".

س���ه رۆكی لیژنه ی داكۆكی له مافی ئافره ت له په رله مانی كوردستان، ئێڤار ئیبراهیم له باره ی كه میی به ش���داریی ئاف���ره ت له كابینه كان���ی حكوم���ه ت به ئاوێن���ه ی راگه یان���د، "به داخ���ه وه گرنگی���ی ب���ه ژن نادرێت، به ش���ێكی به كلت���ور و كۆمه ڵگه وه په یوه ندی���ی په یوه ندیی ت���ری به ش���ێكی هه یه ، هه ی���ه سیاس���یه وه به ده س���ه اڵتی له هه رێمی كوردس���تان، به داخیشه وه تاكو ئێس���تا له هه رێم ده رفه ت به ژن ن���ه دراوه ، ب���ۆ نمون���ه ئێم���ه یه ك وه زاره تی ژنانمان وه رگرت، هیچ كام له الیه نه سیاس���یه كان ئاماده نه بون ئ���ه و وه زاره ت���ه وه ربگ���رن، هه موی

ش���ه ڕی ئه وه ی بو ئه و پۆس���تانه ی پی���او خۆیان تێدا ده بینن���ه وه ئه وه وه ربگرن، له كاتێكدا ژن هه ن زۆرجار

له پیاوان سه ركه وتوترن".پێش راگه یاندنی كابینه ی هه شته می حكومه تی هه رێم، ژماره یه ك له ژنانی بواره كاندا، سه ردانی له گشت چاالك ك���رد س���ه ركرده سیاس���ییه كانیان بۆئه وه ی له م كابینه نوێیه دا پش���كی زیاتری به رپرس���یارێتی بدرێته ژنان، بێئاكام هه وڵ���ه كان تێك���ڕای به اڵم

بون.له وباره یه وه ئێڤار ئاماژه ی به وه ش كرد كه ئه وان وه كو لیژنه ی داكۆكیی "له كاتی پێكهێنانی ئافره ت، له مافی كابینه ی هه ش���ت بوی���ن به گروپێكی فش���ار، به اڵم گوێیان بۆ ڕانه گرتین و الیه ن���ه ئاراس���ته ی یاداش���تێكمان سیاسییه كانیش كرد و زۆرمان هه وڵدا، به داخه وه وه كو كابینه كانی تر ئافره ت وه كو پێویست به شداریی پێ نه كرا، له به غ���داش هه م���ان عه قڵیه ته و هیچ

جیاوازیی نیه ".ئێڤ���ار، ك���ه یه كێك���ه ل���ه و ژنه بوه خۆی به ده نگی په رله مانتارانه ی په رله مانتار له سه ر لیستی بزوتنه وه ی گ���ۆڕان، ئۆباڵ���ی به ش���ێكی ئ���ه م به ش���دارییه الوازه ی ژنان ده خاته وه ئه س���تۆی خ���ودی ژن���ان و ده ڵێت، "به ش���ێكی كه میش���ی په یوه ندی���ی به ژنانه وه هه یه كه وه كو پێویس���ت

یه كگرتو نه بوین، بۆ نمونه له په رله مان هه مو ژن���ه كان ك���ه 34 په رله مانتار بوین، بڕیارمان���دا ئه گه ر بێت و ژنان له پۆس���تی حكومی���ی به ش���دارییان

پێنه كرێت ده نگ به كابینه كه ناده ین، به اڵم به داخه وه له كاتێكدا ته نیا یه ك ژن ب���ۆ وه زیر دیاریكرا، زوربه ی ژنان په شیمانبونه وه و ده نگیان به كابینه كه

دا".نه ورۆز مه ول���ود، وه زیری هاوكات هه رێم���ی حكومه ت���ی ش���اره وانی كوردس���تان كه تاكه ژن���ه وه زیری هه رێمه ، كابین���ه ی حكومه ت���ی ناو به شداریی ئاس���تی الوازیی له باره ی ئافره ت له پۆسته بااڵكاندا، به ئاوێنه ی راگه یاند، "له هه مو ش���وێنێك ئافره ت رۆڵی باش���ی هه ب���وه ، م���ه رج نیه له پۆس���تێكی دیاریكراوبێت، ئافره ت هه یه به ڕێوه به ری گشتییه ، ئافره تێكی زۆر ئافره تێكی په رله مانت���ارن، زۆر له رێكخراوه كان���ن، ب���ه اڵم زۆرم حه ز ده ك���رد ئافره ت���ی زیات���ر هه بونایه شانبه شانی پیاوان له ناو كابینه كان،

هه روه ها له به غداش به هه مانشێوه ".ناوبراو ئاماژه ی ب���ه وه ش كرد كه ئ���ه و وه كو وه زیرێك���ی ئافره ت له ناو ئه نجومه نی وه زی���ران به پێی توانای ئ���ه و ئه ركه ی خ���ۆی توانیویه ت���ی له س���ه ر ش���انیه تی درێغی لێنه كات و وتی "له گه ڵ ئه وه ش���دا ئێمه هێش���تا كاتی زۆرمان له به رده س���ت ماوه بۆ بگه یه نینه به رنامه كانم���ان ئ���ه وه ی

ئه نجام وه كو وه زیره پیاوه كان".له الی���ه ن خۆش���یه وه رۆژنامه نوس نیاز عه ب���دواڵ ره خنه ی توند له ئه دای وه زیره پی���اوه كان ده گرێت له هه رێم و "ئه وه ی راگه یاند، به ئاوێنه ی به غداو له واقعی حكومه ت���ی عێراق و هه رێمی كوردس���تان روده دات، ره نگدانه وه ی

كه سیاس���ییه یه عه قڵیه ت���ه ئ���ه و چه ندین ساڵه ژنی له ناوه ندی سیاسی فه رامۆش���كردوه ، ه���ه ر بۆیه ئه وه ی ئێستا له عێراقدا روده دات ره نگدانه وه ی ئه و عه قڵیه ته ی���ه كه حزبه كان وه كو پاش���خان هه یانه ، به وه ی هێشتا ژن وه كو شتێكی گرنگ له پێگه ی سیاسی نابینن له كاتێكدا چه ندین كه سایه تی ژن ه���ه ن كه ده كرێ���ت رۆڵی گرنگ ببینن، ئه وه تا حكومه ته پیاوانه كه ی هه رێم���ی كوردس���تان و حكومه ت���ی عێراقی جگه له گه نده ڵی و خوێنڕشتن و بارێك���ی ئه منیی ناله ب���ار به تایبه تی دروس���تبونی عێ���راق و له خ���واروی ناكۆكیی نێ���وان هه رێم و به غدا، هیچ شتێكی تری به رهه م نه هێناوه ، ئه گه ر ئه وه س���ه ركه وتنی پیاوان بێت ئه وا

ئه نجامه كه ی دیاره ".ك���رد ب���ه وه ش ئام���اژه ی نی���از كه "جیاوازیی هه یه له نێوان په رله مان و ده س���ه اڵتی جێبه جێك���ردن، ئه ویش ئه وه یه ئێمه له پۆس���ته حكومیه كاندا له 30%ی نیه وه كو ئه وه ی له په رله مان هه ی���ه ، دی���اره ل���ه وه ش ده رچ���وه به ژنان���ی تایب���ه ت رێكخراوه كان���ی حزب���ه كان لێی بێن���ه ده نگ، چونكه به و شێوه یه س���ه ركرده كانیان تاكو بڕیار بده ن، هه ر به و شێوه یه ده بێت، له به رئه وه ی سیاسه ت ده رفه ت پێدانه ئه گ���ه ر ئه ویش نه درێت ئ���ه وا هه مو

شێك داده خرێت".

ئا: هاوكار حسێن

"هه ستێكی زۆر سه یرم بۆ دروست بو كاتێك بۆ یه كه مجار پاره م له نه فه رێك وه رگرت له به رامبه ر

ئه وه ی به ئۆتۆمبیله كه م گه یاندومه ته شوێنێك"، ئه مه ئه زمونی سه ره تای ژنه شۆفێرێكی ته كسییه له سلێمانی

كه به بڕوابه خۆبونه وه ده ڵێت، "ئه گه ر هه مو نه فه رێك سه رخه م، رزقی

پیاوه كان ده بڕم".

به ن���از محه م���ه د ئه می���ن، وه ك ژنه ئاوێنه وه ته كسی ،له رێگه ی شۆفێرێكی چیرۆك���ی ژیانی رۆژان���ه ی خۆی باس ده كات، ه���ه ر له و ده ستخۆش���ییانه ی لێ���ی ده كرێ���ت ت���ا ئ���ه و توانجانه ی

تێیده گیرێت.به ن���از، ته مه ن 38 س���اڵ، پێش���تر فه رمانب���ه ری بانك بوه و ت���ا قۆناغی 12ی ئاماده ی���ی خوێندوه ، به اڵم وه ك خۆی ده ڵێت، له به ر هۆكاری تایبه تی و بابه تی���ی ، نه یتوانیوه درێژه به خوێندن ب���دات، به اڵم ب���ه رده وام بی���ری له وه كه هه ڵبژێرێت رێگه ی���ه ك كردوه ته وه قه ره بوی ئه و بۆش���اییه ی بۆ بكاته وه ، "بون به ش���ۆفێری ته كسی وه ك ژنێك،

ده شێت ئه و رێگه یه بێت".مامناوه ندییه ، ب���ااڵ خانم���ه ئ���ه م ب���ه ده ر ل���ه كاری ته كس���ی ، كاته كانی دیك���ه ی به كاروب���اری ناوماڵ و وه رزش به سه رده بات. پاش دو رۆژ له وه رگرتنی مۆڵه تی گشتیی شۆفێریی ، بۆیه كه مجار ته كس���یه كه یه وه به خۆی و ژنێك وه ك ده چێته سه ر شه قامه كان، به اڵم به ته نیا نی���ه ، هاوسه ره كه ش���ی له گ���ه ڵ خۆی ده بات، "چونكه شاره زا نه بوم و ویستم

سه ره تا چاوم بكرێته وه ".یه كه می���ن نه فه ر كه به ناز س���واری ده كات، ئافره تێك ده بێت، "هه ستێكی زۆر س���ه یرم بۆ دروست بو كه پاره ی دامێ ، چونكه م���ن به هه مو ژیانم هه ر نه ف���ه ر ب���وم و هه ر م���ن پ���اره م داوه

به شۆفێری ته كسی ".ئ���ه و ته مه ن���ی 17 س���اڵ ب���وه كه هاوسه رگیریی كردوه ، ئێستاش خاوه نی س���ێ منداڵه و یه كێكیان هاوسه رگیریی ك���ردوه ، بۆیه زۆر خه م���ی ئه وه ی نیه كه له كاتی ژه مه كاندا له ماڵه وه نه بێت، هاوسه ره كه ش���ی منداڵه كانی و چونكه

زۆر یارمه تی ده ده ن. ره نگ���ه زۆرین���ه ی ژن���ان ك���ه بیر به ن���از له وش���ێوه یه ی له پیش���ه یه كی

بكه نه وه ، دو ش���ت بێت به مێشكیاندا: یه ك���ه م، چ���ۆن له ماڵ���ه وه رێگ���ه ی پێده درێت؟ خه ڵكی چۆن لێیده ڕوانن؟ به اڵم به ن���از وه اڵمی هه ردوكیانی الیه : "من هاوس���ه ره كه م یارمه تیده رم بوه و رێگه ی پێداوم و متمانه ی زۆری پێمه " و "گوێ ناده مه قس���ه ی خه ڵكی ، چونكه

من ده مه وێت كاربكه م".ئه وه ی به ناز جیاده كاته وه له شۆفێره پیاوه كان ئه وه یه كه ئه و هه مو نه فه رێك س���ه رناخات، به تایبه تی پیاوان ئه گه ر ئافره تی���ان له گه ڵ نه بێت، به اڵم ئه گه ر

پیاوێك ئافره تی له گه ڵ بێت، ده توانێت س���واری ته كس���یه كه ی به ن���از بێت، به مه رجێك: "ده بێت له كوش���نی دواوه دابنیشیت و ژنه كه ت بێته پێشه وه "، وه ك ئه وه ی به ن���از بیه وێت نه ریته باوه كه ی ناو ته كس���ی پیاوان تێكبشكێنێت كه هه میشه ژنان ده چنه دواوه و پیاوانیش

بۆ پێشه وه .چه ندین جار وارێككه وتوه كه كوڕان له ته كسیه كه ی پیاوان ده س���تیان یان به ناز راگرتوه ، ب���ه اڵم ناوبراو به داوای لێبوردنێ���ك خ���ۆی ب���واردوه له وه ی

ئه وه ش���ی ه���ۆكاری س���ه ریانبخات، گێڕایه وه ب���ۆ "الیه نی ئه منیی و نه ریتی

باوی كۆمه ڵگه ".ئه و ژنه ش���ۆفێره ، رۆژانه 10 بۆ 12 كاتژمێ���ر ئیش ده كات، هه ر خۆش���ی ده چێته الی فیته ر ئه گه ر ئۆتۆمبیله كه ی زۆرین���ه ی هه بێ���ت، كێش���ه یه كی كه ئه وانه ن قوتابی و نه فه ره كانیش���ی به تایبه ت���ی ته له فۆنی بۆ ده كه ن، وه ك خۆش���ی ده ڵێت ژنان كاتێ���ك له گه ڵم به ئاسوده یی و هه س���ت س���ه رده كه ون متمانه یه كی زۆر ده كه ن و ده ستخۆشییم

نایش���ارێته وه كه ب���ه اڵم لێده ك���ه ن، هه ندێكجار توانجی تێده گیرێت به تایبه ت له الیه ن پیاوه خاوه ن ته كس���ییه كانه وه كه "هه ندێكیان ئیره ییم پێده به ن و پێم پێده كه نن، هه ندێكیش���یان پێمده ڵێن: ئیش ده كه ی���ت؟ منیش پێیانده ڵێم: نا

پیاسه ی پێده كه م )به پێكه نینه وه (".پیش���ه ی شۆفێریی ته كسی بۆ ژنان، له هه ندێ���ك واڵتانی دیكه ی ناوچه كه ش خه ریكه ده بێت���ه نه ریتێكی باو، وه ك ئێران، ئیمارات، هیندس���تان و لوبنان، به اڵم هێش���تا له هه رێمی كوردس���تان

له ئاستێكی زۆر نزمدایه .به گوێره ی توێژینه وه نێوده وڵه تیه كان، ژنه ش���ۆفێرانی ته كس���ی له س���ااڵنی شه سته كانی سه ده ی رابردودا له جیهاندا زۆر زیاتر بوه له ئێس���تا و له دو ده یه ی دراماتیكیی به ش���ێوه یه كی راب���ردودا به ره و كزیی چوه ، به هۆی هه ڵكش���انی كێرڤی تاوان و رێژه ی توندوتیژییه كان. رێژه ی ته نها له ئه مه ریكا، له ئێستادا 2%ی شۆفێرانی ته كسی ئافره تن، واته له كۆی 225 هه زار ش���ۆفێری ته كسی ، ته نه���ا 4 ه���ه زارو 500 ی���ان ئافره تن. زۆرینه ی ئ���ه و ش���ۆفێره ئافره تانه ش س���ه ندیكاو كۆمپانی���ای پش���تیوانیی تایب���ه ت به خۆی���ان هه ی���ه ، بۆئه وه ی له كاتی توشبونی هه ر كێشه یه ك په نای

بۆ به رن.به اڵم، لێره به ناز هه س���ت به ته نیایی ده كات و ده ڵێت، ئه گه ر توشی گرفتێك بب���م، "ته نی���ا رێگ���ه ی دادو یاس���ام له به رده مه ، ته نانه ت هیچ جۆره بیمه یه ك له كاره كه م". به رده وامبون���م ب���ۆ نیه خۆزگ���ه ش ده خوازێ���ت رۆژێك بێت، كۆمپانیای تایبه ت به م پیشه یه هه بێت و ژنان به جلوبه رگی تایبه ته وه ته كس���ی بگێ���ڕن، وه ك هێمایه كی جیاكردنه وه و

ناسینه وه له الیه ن نه فه ره كانه وه .

له‌دو‌حكومه‌ته‌كه‌ی‌‌هه‌ولێرو‌به‌غداته‌نیا‌دو‌ژنه‌‌وه‌زیر‌هه‌ن

‌21خوله‌ك،‌له‌ناو‌ته‌كسیه‌كه‌ی‌‌به‌ناز-دا

ئه گه ر پیاوێک ئافره تی له گه ڵ

بێت، ده بێت پیاوه که بچێته کوشنی دواوه و

ژنه که بێته پێشه وه

به شێكی كه میشی په یوه ندیی به ژنانه وه

هه یه كه وه كو پێویست یه كگرتو

نه بوین

له پۆسته حكومیه كاندا له 30%ی نیه وه كو ئه وه ی له په رله مان

هه یه

نه ورۆز مه ولود

به ناز محه مه د

به یان نوری

به‌شی‌‌دوه‌م‌و‌كۆتایی‌

‌‌‌ئا:‌نزار‌گزالی

له‌به‌شی‌‌دوه‌می‌‌ئه‌م‌گفتوگۆیه‌ی‌‌ئاوێنه‌دا‌له‌گه‌ڵ‌‌د.پشتیوان‌سادق،‌وه‌زیری‌‌په‌روه‌رده‌ی‌‌

حكومه‌تی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌ده‌ڵێت‌"له‌دیراسه‌ی‌‌ئه‌وه‌داین‌كه‌‌به‌رێوه‌به‌ری‌

قوتابخانه‌كان‌چه‌ند‌ساڵ‌بێت،‌به‌دڵنیایی‌بۆ‌ئه‌وانیش‌ماوه‌یه‌كی‌دیاریكراو‌داده‌نرێت".

ئاوێنه‌:‌كێش����ه‌یه‌ك‌ك����ه‌‌زۆر‌باس‌ده‌كرێت‌دانانی‌‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌قوتابخانه‌و‌خوێندنگاكانه‌،‌تا‌ك����ه‌ی‌‌كار‌به‌وه‌‌ده‌كرێت‌كه‌‌له‌س����لێمانی‌‌و‌گه‌رمیان،‌مه‌ڵبه‌ندو‌كۆمیته‌كان‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان‌دابنێن‌و‌له‌هه‌ولێ����ر‌و‌دهۆكیش‌لق‌و‌ناوچه‌كان؟‌بۆچی‌‌كار‌به‌سیس����ته‌می‌هه‌ڵب����ژاردن‌ناكرێت‌ب����ۆ‌دانان����ی‌‌به‌ڕێوه‌ب����ه‌ره‌كان‌و‌ب����ۆ‌كاتێكی‌‌دیاریكراوی����ش‌بێت،‌كه‌‌داواكاریی‌‌و‌خواس����تی‌‌

زۆربه‌ی‌‌مامۆستایانه‌؟د.پش����تیوان:‌الدانی‌به‌رێوه‌به‌ر‌له‌الی‌ئێمه‌‌زۆر‌زۆر‌ئاس����انه‌،‌له‌س����ه‌ر‌بچوكترین‌كێش����ه‌‌ئێمه‌‌ده‌توانین‌راسته‌وخۆ‌به‌رێوه‌به‌ر‌البده‌ین،‌له‌م����اوه‌ی‌ده‌س����تبه‌كاربونم‌تا‌ئه‌م����ڕۆ‌چه‌ند‌به‌ڕێوه‌به‌رێكمان‌الداوه‌و‌كه‌سیش‌ده‌ستوه‌ردانی‌‌نه‌كردوه‌.‌له‌ماوه‌ی‌)2(‌س����اڵ‌ئێمه‌‌بنه‌ما‌بۆ‌هه‌مو‌به‌رپرس����انی‌ئیداریی‌خۆمان‌له‌سنوری‌وه‌زاره‌تی‌پ����ه‌روه‌رده‌‌داده‌نێین،‌ئه‌و‌بنه‌مایانه‌‌حوكم‌ده‌ك����ه‌ن‌له‌دانانی‌هه‌مو‌به‌رپرس����ه‌كان‌له‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌قوتابخانه‌‌تا‌ده‌گاته‌‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌

گشتی.ئاوێن����ه‌:‌ئ����ه‌ی‌بۆ‌ئه‌وانه‌ی‌كه‌‌ئێس����تا‌له‌و‌

پۆستانه‌دان؟د.پشتیوان:‌بێگومان‌ئه‌و‌بنه‌مایانه‌‌ئه‌وانه‌ش‌ده‌گرێته‌وه‌‌كه‌‌ئێستا‌له‌و‌پۆستانه‌دان،‌سه‌باره‌ت‌به‌به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌په‌یمان����گاكان‌و‌به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌په‌روه‌رده‌ی‌قه‌زاكان‌)‌4تا‌8(‌ساڵمان‌داناوه‌،‌خۆی‌چوار‌س����اڵه‌‌به‌اڵم‌ده‌رفه‌تێكی‌ده‌ده‌ینێ‌جارێك����ی‌دیك����ه‌ش‌خ����ۆی‌هه‌ڵببژێرێت����ه‌وه‌،‌ب����ۆ‌به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌قوتابخانه‌كانی����ش‌ئێس����تا‌له‌دیراس����ه‌دایه‌‌كه‌‌به‌ته‌واویی‌چه‌ند‌ساڵ‌بێت،‌به‌دڵنیایی‌بۆ‌ئه‌وانی����ش‌ماوه‌یه‌كی‌دیاریكراو‌

داده‌نرێت.ئاوێنه‌:‌به‌اڵم‌له‌نێوان‌ئه‌وانه‌دا‌هه‌یه‌‌نزیكه‌ی‌)‌8تا10(‌به‌ره‌و‌س����ه‌ره‌‌له‌و‌پۆس����ته‌دایه‌؟‌بۆ‌

ئه‌مانه‌‌چی‌ده‌كه‌ن؟د.پش����تیوان:‌ئه‌وه‌‌ته‌واو‌ده‌بێت‌و‌رێزیشی‌ده‌گیرێت،‌ئه‌گ����ه‌ر‌باش‌و‌خ����اوه‌ن‌توانا‌بێت‌كاری‌باش����تری‌پێده‌ده‌ی����ن،‌ئه‌گه‌ر‌باش����یش‌نه‌بێ����ت‌و‌توان����ای‌نه‌بێت‌ئ����ه‌وا‌كۆتایی‌به‌پله‌‌

پێدانی‌ده‌هێنین.ئاوێن����ه‌:‌زۆرێ����ك‌پێیانوای����ه‌‌ك����ه‌‌گرفتی‌‌پ����ه‌روه‌رده‌و‌خوێن����دن‌ئه‌وه‌ی����ه‌‌ك����ه‌‌زۆربه‌ی‌‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌‌گش����تییه‌كان‌كه‌س����انی‌‌ناشاره‌زا‌و‌ناپڕۆفیش����ناڵن‌و‌حزبایه‌تیی‌‌رۆڵ����ی‌‌له‌دانانیان‌بینیوه‌‌و‌په‌روه‌رده‌‌كاری‌‌به‌پره‌نس����یپی‌‌كه‌سی‌‌ش����یاو‌بۆ‌ش����وێنی‌‌ش����یاو‌نه‌ك����ردوه‌،‌تۆش‌

پێتوانییه‌؟د.پش����تیوان:‌ئێمه‌‌رێ����ز‌داده‌نێین‌بۆ‌هه‌مو‌ئه‌وانه‌ی‌تا‌ئێس����تا‌به‌ش����ێوه‌یه‌ك‌له‌شێوه‌كان‌خزمه‌تی����ان‌ك����ردوه‌،‌یان‌رۆڵی����ان‌بینیوه‌،‌با‌ئێمه‌‌زۆر‌له‌س����ه‌ر‌رابردو‌قس����ه‌نه‌كه‌ین،‌به‌اڵم‌دڵنیاتان‌ده‌كه‌مه‌وه‌‌له‌مه‌ودوا،‌ئه‌و‌پۆس����تانه‌‌ئه‌گه‌ر‌هاوش����ێوه‌ی‌پۆسته‌‌سیادیه‌كان‌بدرێته‌‌حزبه‌كانیش،‌دیس����ان‌ئه‌وه‌‌نی����ه‌‌كه‌‌حزبه‌كه‌‌كه‌س����ێك‌فه‌رز‌بكات،‌ئه‌وه‌‌له‌س����ه‌ر‌ئه‌ساسی‌س����یڤی‌و‌لێهاتویی‌كه‌سه‌كه‌‌ده‌بێت،‌ئه‌گه‌ر‌بۆ‌حزبه‌كانیش‌نه‌بو‌ئه‌وا‌به‌هه‌مانش����ێوه‌‌له‌سه‌ر‌ئه‌ساسی‌كێبڕكێ‌و‌سیڤی‌باش‌ده‌بێت‌بۆ‌هه‌مو‌كه‌س����ێك‌وه‌ك‌یه‌ك،‌تاكه‌‌پێوه‌ریش‌لێهاتویی‌ده‌بێت،‌بڕوانامه‌‌و‌خزمه‌ت‌و‌راهێنان‌و‌به‌شداریی‌خوله‌كان‌و‌رێزلێنان‌و‌تاد...‌ده‌كرێنه‌‌خاڵ‌و‌كێ‌خاڵی‌باش����تری‌هه‌بێت‌ئ����ه‌و‌هه‌لی‌وه‌رگرتنی‌

پۆستی‌ده‌بێت.ئاوێن����ه‌:‌كێش����ه‌یه‌كی‌‌دیك����ه‌‌مه‌س����ه‌له‌ی‌‌سه‌رپه‌رشتیاره‌كانه‌،‌كه‌‌تا‌ئێستا‌به‌سیسته‌می‌‌ش����اره‌زایی‌‌ خاوه‌ن����ی‌‌ ده‌ك����ه‌ن‌و‌ كار‌ ك����ۆن‌ئه‌مڕۆی����ی‌‌و‌س����ه‌رده‌مییانه‌‌نین،‌كات����ی‌‌ئه‌وه‌‌نه‌هات����وه‌‌ده‌س����تكاریی‌‌رێس����ای‌‌كاركردن����ی‌‌سه‌رپه‌رش����تیاره‌كان‌بكرێت‌كه‌‌بۆ‌سه‌رده‌می‌‌په‌نجاو‌شه‌سته‌كانی‌‌سه‌ده‌ی‌‌رابردو‌دانراون؟

د.پش����تیوان:‌من‌بی����رم‌چو‌له‌س����ه‌ره‌تادا‌ئاماژه‌ی‌بۆ‌بكه‌م،‌چونك����ه‌‌یه‌كێك‌له‌به‌رنامه‌‌س����ه‌ره‌كیه‌كانی‌ئێم����ه‌‌ئه‌وه‌ی����ه‌،‌ك����ه‌‌رۆڵی‌سه‌رپه‌رش����تیاران‌كارا‌بكه‌ین‌و‌س����ه‌ربه‌خۆیی‌بده‌ین����ه‌‌رۆڵی����ان،‌لێ����ره‌‌پێویس����تمان‌به‌دو‌پرۆژه‌ی����ه‌،‌پرۆژه‌یه‌ك����ی‌خودی����ی‌و‌یه‌كێك����ی‌بابه‌تی����ی،‌خودییه‌ك����ه‌‌ئ����ه‌وه‌‌ده‌بێت‌خودی‌پرۆژه‌یان‌ سه‌رپه‌رش����تیاره‌كان‌خۆیان‌ده‌بێت‌هه‌بێت،‌بابه‌تییه‌كه‌ش‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌ئێمه‌‌له‌روی‌دارایی‌و‌ئیدارییه‌وه‌‌زه‌مینه‌یه‌كی‌یاس����اییان‌بۆ‌بڕه‌خسێنین‌كه‌‌سه‌رپه‌رشتیاران‌رۆڵی‌خۆیان‌ببین����ن.‌بابه‌تی‌سه‌رپه‌رش����تیاران‌و‌پێداچونه‌‌به‌رۆڵیان‌له‌به‌رنامه‌ی‌كۆنگره‌ی‌ئێمه‌یه‌،‌چونكه‌‌پێمانوایه‌‌سه‌رپه‌رشتیاری‌ئاكتیڤ‌رۆڵی‌باشی‌ده‌بێت‌و‌بۆ‌هه‌ڵسه‌نگاندن‌و‌به‌داواداچونی‌كاری‌

په‌روه‌رده‌و‌فێركردن‌له‌هه‌رێم.ئاوێنه‌:‌ئ����ه‌ی‌چ‌به‌رنامه‌یه‌كت����ان‌هه‌یه‌‌بۆ‌سه‌رپه‌رش����تیاره‌كان‌ خودی‌ هه‌ڵس����انگاندنی‌خۆیان،‌كه‌‌ئاشكرایه‌‌ئه‌وانیش‌وه‌ك‌سه‌رجه‌م‌

پۆس����ته‌كانی‌دیك����ه‌‌به‌ده‌ر‌نه‌بون‌له‌واس����ته‌و‌الیه‌نی‌حزبیی‌و..‌تاد؟

د.پشتیوان:‌دیسان‌ئه‌و‌ئه‌ركه‌‌ده‌كه‌وێته‌وه‌‌ئه‌س����تۆی‌وه‌زاره‌ت،‌وه‌زاره‌ت‌ده‌بێت‌هه‌م‌بۆ‌دانانی‌سه‌رپه‌رش����تیار‌و‌هه‌م‌بۆ‌باش����كردن‌و‌به‌هێزكردنی‌ هه‌ڵس����ه‌نگاندن‌و‌ پێداچون����ه‌وه‌و‌توان����ای‌سه‌رپه‌رش����تیاران‌له‌روی‌زانس����تیی‌و‌ئیدارییه‌وه‌‌به‌رنامه‌و‌پالنی‌هه‌بێت،‌بۆیه‌‌ئه‌مه‌ش‌

له‌چوارچێوه‌ی‌به‌رنامه‌ی‌كاری‌ئێمه‌دایه‌.ئاوێنه‌:‌كێشه‌ی‌‌تر‌مه‌سه‌له‌ی‌‌خانه‌نشینییه‌،‌بۆچ����ی‌‌موچ����ه‌ی‌‌خانه‌نش����ینیی‌‌له‌ته‌مه‌نێكی‌‌دیاریكراوو‌س����ااڵنێكی‌‌خزمه‌ت����ی‌‌دیاریكراودا‌ناگه‌یه‌نن����ه‌‌ئاس����تێك‌ك����ه‌‌هانده‌ربێت‌بۆ‌خۆ‌خانه‌نشینكردنی‌‌مامۆستایان،‌تا‌خوێنێ‌‌نوێ‌‌

زیاتر‌بێته‌‌جه‌سته‌ی‌‌په‌روه‌رده‌وه‌؟د.پشتیوان:‌ئێس����تا‌ئێمه‌‌ده‌مانه‌وێت‌هه‌مو‌ئه‌وانه‌ی‌دیبلۆمیان‌هه‌یه‌‌له‌س����نوری‌وه‌زاره‌تی‌دیبلۆمه‌كانی����ان‌ مامۆس����تان،‌ پ����ه‌روه‌رده‌و‌له‌روی‌ئیمتیازه‌وه‌‌هاوس����ه‌نگیی‌به‌كالۆریۆسی‌په‌روه‌ده‌ی����ی‌بكرێت،‌ی����ان‌به‌كرده‌یی‌ده‌چنه‌‌كۆلیژی‌بنیاتی‌ئێواران‌و‌)4(‌س����اڵ‌به‌ئێواران‌به‌اڵم‌ وه‌رده‌گ����رن،‌ به‌كالۆریۆس‌ ده‌خوێن����ن‌و‌ئه‌وه‌ی‌الی‌خۆمان‌دو‌ساڵ‌ده‌خوێنن‌و‌مامه‌ڵه‌ی‌به‌كالۆریۆسیان‌بۆ‌ده‌كرێت،‌ئێمه‌‌هه‌وڵده‌ده‌ین‌به‌پێی‌به‌رنامه‌یه‌ك‌بۆ‌ماوه‌ی‌چه‌ند‌س����اڵێك‌س����ه‌رجه‌م‌دیبلۆمه‌كان‌بكرێن����ه‌‌به‌كالۆریۆس،‌ئه‌وانه‌ی‌ده‌ره‌وه‌ی‌ئه‌م‌مه‌س����ه‌له‌‌س����ه‌رقاڵین‌ئالیه‌تێك‌بدۆزینه‌وه‌‌مافی‌ئه‌وان‌و‌مافی‌منداڵی‌كوردی����ش‌به‌هه‌ده‌ر‌ن����ه‌ڕوات،‌چونكه‌‌منداڵی‌كورد‌پێویس����تیان‌به‌گۆڕانكاریی‌و‌به‌مواكه‌به‌ی‌پێش����كه‌وتن‌و‌ته‌كنه‌لۆژیاو‌سیسته‌مێكی‌باشی‌خوێندن‌هه‌یه‌،‌بۆ‌مه‌س����ه‌له‌ی‌خانه‌نشینییش‌ده‌ك����رێ‌ئه‌وی����ش‌بخرێت����ه‌‌به‌رنام����ه‌ی‌كار‌و‌پێداچونه‌وه‌یه‌ك‌به‌مه‌س����ه‌له‌كه‌دا‌بكرێت،‌ئێمه‌‌له‌گه‌ل‌هه‌مو‌بیرۆكه‌یه‌كین‌كه‌‌هانی‌باشتركردنی‌

په‌روه‌رده‌‌بدات‌له‌هه‌رێمی‌كوردستان.ئاوێن����ه‌:‌ماوه‌یه‌ك����ه‌‌رێ����ژه‌ی‌كردن����ه‌وه‌ی‌په‌یمانگه‌ی‌كۆمپیوته‌ر‌زیادیكردوه‌،‌به‌شێوه‌یه‌ك‌ده‌گوترێت‌هه‌ر‌كه‌سێك‌پاره‌ی‌باشی‌هه‌بێت‌و‌بازرگانی����ی‌بكات‌ب����ا‌ب����ڕوات‌په‌یمانگایه‌كی‌كۆمپیوت����ه‌ر‌دابمه‌زرێنێ����ت،‌ئایا‌ئ����ه‌م‌هه‌مو‌

په‌یمانگایانه‌ی‌كۆمپیوته‌ر‌پێویستن؟د.پش����تیوان:‌ن����ا‌ره‌نگه‌‌پێویس����ت‌نه‌بن،‌وه‌كو‌باسیش����م‌كرد‌ئێمه‌‌مۆڵه‌تدانم‌راگرتوه‌،‌له‌م����ه‌ودوا‌ده‌بێت‌و‌مه‌رج‌و‌كوالیت����ی‌به‌رزیان‌نه‌بێت‌و‌به‌پێی‌س����تاندارد‌و‌مه‌رج‌و‌یاس����اكانی‌ئێمه‌‌نه‌بێت‌ناكرێته‌وه‌،‌ئه‌وه‌ی‌ئێستاش‌هه‌یه‌‌وه‌كو‌پێویس����ت‌نه‌بێت‌لێپێچین����ه‌وه‌ی‌له‌گه‌ڵ‌ده‌كه‌ین،‌خۆی‌ئه‌مه‌‌له‌مه‌س����ه‌له‌ی‌كردنه‌وه‌ی‌زانكۆكانی����ش‌بون����ی‌هه‌یه‌.‌ب����ه‌اڵم‌له‌مه‌ودوا‌ئه‌وه‌ی‌په‌یوه‌ندیی‌به‌وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‌ئێمه‌وه‌‌بێت‌

به‌ئاسانیی‌مۆڵه‌تیان‌پێ‌نادرێت.ئاوێنه‌:‌لێره‌و‌ل����ه‌وی‌گله‌یی‌له‌وه‌‌ده‌كرێت،‌كه‌‌له‌كاتی‌دانانی‌لیژنه‌‌بۆ‌وه‌رگرتنی‌قوتابیان‌له‌په‌یمانگه‌‌وه‌رزش����ی‌و‌هونه‌رییه‌‌حكومییه‌كان‌كه‌‌له‌دوای‌پۆل����ی‌)9(‌خوێندكار‌وه‌رده‌گرن،‌گوایه‌‌جیاوازیی‌ده‌كرێت‌و‌واسته‌و‌واسته‌كاریی‌رۆڵی‌هه‌یه‌!‌بۆ‌ئه‌مه‌‌چ‌رێكارێك‌ده‌گرنه‌‌به‌ر؟وابڕیارمان����دا‌ س����اڵ‌ ئ����ه‌و‌ د.پش����تیوان:‌به‌نموم����ه‌‌ئه‌و‌لیژنه‌یه‌ی‌ك����ه‌‌له‌په‌یمانگه‌یه‌كی‌هه‌ولێ����ر‌قوتابی‌وه‌رده‌گرێت‌س����ه‌دا‌)75(ی‌مامۆستایانی‌هه‌ولێر‌ده‌بن‌و‌سه‌رۆك‌ئه‌ندامانی‌به‌رێژه‌ی‌س����ه‌دا‌)25(‌هی‌پارێزگایه‌كی‌دیكه‌‌ده‌بێ����ت.‌ئه‌گه‌ر‌وێ����ڕای‌ئه‌مه‌ش‌واس����ته‌یه‌ك‌

كرابێت‌ئه‌وه‌‌من‌له‌رێگه‌ی‌ئێوه‌وه‌‌رایده‌گه‌یه‌نم،‌ئه‌گه‌ر‌له‌مه‌سه‌له‌ی‌گواستنه‌وه‌ی‌مامۆستایان‌و‌مه‌س����ه‌له‌ی‌وه‌رگرتن����ی‌قوتابیان‌ل����ه‌و‌جۆره‌‌په‌یمانگایان����ه‌،‌ته‌نان����ه‌ت‌وه‌رگرتن����ی‌قوتابی‌له‌هه‌ر‌ش����وێنێك‌به‌واس����ته‌،‌هه‌ر‌به‌ڵگه‌یه‌كی‌له‌و‌ش����ێوه‌یه‌‌هه‌بو‌من‌رێز‌له‌كه‌سه‌كه‌‌ده‌گرم‌و‌پاداشتیشی‌ده‌كه‌م،‌دواتر‌لێپێچینه‌وه‌ی‌سه‌دا‌س����ه‌د‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وانه‌‌ده‌كه‌ین‌ك����ه‌‌به‌م‌جۆره‌‌

كارانه‌‌هه‌ڵساون.ئاوێنه‌:‌ده‌گوترێت‌بڕی����اری‌ئه‌وه‌تان‌داوه‌،‌قوتاب����ی‌و‌قوتابخانه‌ی‌چه‌ن����د‌الدێیه‌ك‌له‌یه‌ك‌قوتابخانه‌‌و‌له‌یه‌ك‌الدێ‌كۆبكه‌نه‌وه‌،‌به‌ڕای‌تۆ‌ئه‌م����ه‌‌تا‌چه‌ند‌گونجاوه‌؟‌پێتوانییه‌‌كێش����ه‌ی‌هاتوچ����ۆ‌به‌تایبه‌ت‌له‌وه‌رزی‌زس����تان‌بۆ‌ئه‌م‌

خوێندكارانه‌‌دروست‌بكات؟د.پش����تیوان:‌نا‌باوه‌ڕناكه‌م،‌ت����ۆ‌ده‌بینی‌گوندێك‌)7(‌خوێندكاری‌هه‌یه‌،‌یه‌كێكی‌دیكه‌‌)10(‌و‌یان‌زیاتر،‌ت����ۆ‌ناتوانیت‌بۆ‌ئه‌و‌ژماره‌‌بچوكانه‌‌مامۆستای‌الیه‌نه‌‌پسپۆریه‌كان‌له‌هه‌مو‌ئه‌و‌ش����وێنانه‌‌دابین‌بكرێ����ت.‌بۆیه‌‌تۆ‌ئه‌گه‌ر‌وه‌كو‌حكوم����ه‌ت‌له‌گوندێك����ی‌گونجاو‌له‌كۆی‌ئه‌و‌الدێیانه‌ی‌ك����ه‌‌لێكنزیكن،‌قوتابخانه‌یه‌كی‌گونجاوو‌پڕ‌پێداویس����تیی‌له‌ڕوی‌مامۆس����تاو‌باڵه‌خان����ه‌و‌ت����اد..‌بۆیان‌دابین‌بك����ه‌ی‌ئه‌وه‌‌زۆر‌گرنگتره‌‌له‌وه‌ی‌هه‌ر‌كه‌س����ه‌و‌له‌الدێكه‌ی‌خۆی‌بێت‌به‌اڵم‌مامۆستای‌پسپۆڕیان‌نه‌بێت.‌ب����ۆ‌مه‌س����ه‌له‌ی‌هاتوچۆش‌ئه‌گ����ه‌ر‌حكومه‌ت‌ئیمكانیه‌تی‌هه‌بێت‌وا‌باشه‌‌پاره‌ی‌هاتوچۆیان‌

بۆ‌دابین‌بكات.ئاوێنه‌:‌بۆچ����ی‌‌له‌كاتی‌‌مۆڵه‌تی‌‌دایكایه‌تی‌،‌مامۆس����تایان‌ده‌رماڵ����ه‌و‌كرێ����ی‌‌هاتوچۆیان‌بۆ‌س����ه‌رف‌ناكرێت‌و‌س����اڵه‌‌مۆڵه‌ته‌كه‌ش����یان‌

به‌خزمه‌تی‌‌وه‌زیفیی‌بۆ‌حساب‌ناكرێت؟د.پشتیوان:‌یه‌كێك‌له‌گرفته‌‌سه‌ره‌كیه‌كانی‌وه‌زاره‌ت����ی‌په‌روه‌رده‌‌كه‌‌ب����ه‌رده‌وام‌روبه‌روی‌ده‌بین����ه‌وه‌،‌بابه‌ت����ی‌مۆڵه‌ته‌‌به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌گش����تی،‌وه‌ك‌مۆڵه‌تی‌دایكایه‌ت����ی،‌مۆڵه‌تی‌خوێندن،‌مۆڵه‌ت����ی‌به‌خێوكارو‌تاد..‌به‌رده‌وام‌به‌ڕێ����ژه‌ی‌)10(‌ه����ه‌زار‌ك����ه‌س‌له‌مۆڵه‌تدایه‌،‌به‌ڕاس����تیی‌ده‌بێت‌ئه‌م����ه‌ش‌رێكبخرێت،‌من‌پێموای����ه‌‌وه‌زاره‌تی‌پ����ه‌روه‌رده‌‌مافی‌زیاتری‌‌به‌فه‌رمانبه‌رانی‌خۆی‌داوه‌،‌مافه‌كه‌‌زیاتر‌به‌الی‌ئه‌وانه‌‌ن����ه‌ك‌ئێمه‌،‌به‌نمونه‌‌زۆر‌قوتابخانه‌مان‌هه‌ن‌ئه‌و‌قوتابییه‌‌له‌زۆر‌وانه‌‌س����ه‌ره‌كییه‌كان‌بێب����ه‌ش‌ده‌بێ����ت،‌ئه‌ویش‌به‌ه����ۆی‌مۆڵه‌تی‌مامۆس����تا،‌لێره‌‌مه‌س����ه‌له‌ی‌ئه‌و‌ئیمتیازاتانه‌‌كه‌‌تۆ‌باس����یان‌لێوه‌‌ده‌كه‌یت،‌ئه‌وه‌‌نه‌ك‌هه‌ر‌بۆ‌مامۆس����تایان‌به‌ڵكو‌سه‌رجه‌م‌فه‌رمانبه‌ران‌ئ����ه‌و‌الیه‌ن����ه‌‌وه‌زاره‌ت����ی‌دارای����ی‌به‌رێنمایی‌

رێكیده‌خات.له‌شوێنه‌‌ مامۆستایان‌ گواستنه‌وه‌ی‌‌ ئاوێنه‌:‌دوره‌كانه‌وه‌‌بۆ‌ناو‌شاره‌كان‌زۆر‌زه‌حمه‌ت‌بوه‌،‌پالنتان‌چییه‌‌بۆ‌چاره‌سه‌ركردنی‌‌ئه‌م‌گرفته‌؟ه����ه‌ره‌‌ له‌گرفت����ه‌‌ یه‌كێ����ك‌ د.پش����تیوان:‌سه‌ره‌كیه‌كان‌ئه‌وه‌بو‌كه‌‌ده‌ستوه‌ردان‌و‌واسته‌‌زۆر‌زۆر‌بو،‌بۆیه‌‌بڕیارمانداوه‌‌به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌یه‌كسان‌و‌به‌هه‌ق‌مامۆستا‌بگوازرێته‌وه‌،‌له‌سه‌ر‌بنچین����ه‌ی‌س����ااڵنی‌خزم����ه‌ت،‌به‌نمونه‌‌)2(‌مامۆستایه‌ك‌ ناكرێت‌ له‌ش����وێنێكن،‌ مامۆستا‌)5(‌س����اڵ‌خزمه‌ت����ی‌هه‌بێ����ت‌و‌یه‌كێك‌)6(‌ساڵ‌و‌ئه‌وه‌ی‌)5(‌ساڵه‌كه‌‌بگوازرێته‌وه‌‌و‌)6(‌ساڵه‌كه‌‌له‌ش����وێنی‌خۆی‌بمێنێته‌وه‌.‌هه‌روه‌ها‌ئه‌و‌مامۆس����تایه‌‌كه‌‌ده‌گوازرێته‌وه‌‌بۆ‌شوێنێك‌ده‌بێت‌ئه‌و‌ش����وێنه‌‌به‌كرده‌یی‌كه‌میی‌میالكی‌

هه‌بێت‌ن����ه‌ك‌وه‌ك‌میالكی‌زی����اد‌بچێته‌‌ئه‌و‌ش����وێنه‌.‌هه‌روه‌ها‌ده‌مانه‌وێ����ت‌له‌ماوه‌ی‌)2(‌ساڵ‌میالكاتی‌خۆمان‌رێكبخه‌ین،‌ئێستا‌ئێمه‌‌فه‌رمانبه‌رێك����ی‌زۆرمان‌هه‌ن،‌به‌اڵم‌كێش����ه‌ی‌كه‌می����ی‌میالك����ی‌مامۆس����تامان‌له‌پۆله‌كانی‌)9و10و11و‌12(دا‌هه‌ی����ه‌،‌له‌بنه‌ڕه‌تی����ی‌ت����ا‌راده‌یه‌كی‌زۆر‌كێشه‌مان‌نیه‌،‌له‌ڕوی‌فه‌رمانبه‌ر‌فه‌رمانب����ه‌ری‌زیادم����ان‌هه‌ن،‌ب����ه‌اڵم‌له‌ڕوی‌مامۆستای‌پسپۆڕ‌نه‌قسێكی‌گه‌وره‌مان‌هه‌یه‌.ئاوێن����ه‌:‌س����ه‌باره‌ت‌به‌مه‌س����ه‌له‌ی‌زیاده‌ی‌فه‌رمانبه‌ران‌وه‌ك‌خۆش����ت‌ئاماژه‌ت‌بۆ‌كرد،‌ك����ه‌‌ش����وێن‌هه‌یه‌‌له‌ژێ����ر‌ناوی‌نوس����ه‌ر‌)8 تا9(‌نوس����ه‌ری‌‌هه‌یه‌،‌ش����وێن‌هه‌یه‌‌كۆمه‌ڵێك‌فه‌رمانبه‌ری����ان‌هه‌یه‌‌له‌ژێر‌ناوی‌)پاس����ه‌وان‌و‌

به‌رده‌ست(،‌به‌رنامه‌تان‌بۆ‌ئه‌مانه‌‌چیه‌؟د.پش����تیوان:‌خۆی‌به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌گشتیی‌ئه‌گ����ه‌ر‌دۆخ����ی‌دارایی‌هه‌رێم‌ب����اش‌بێته‌وه‌،‌وه‌زاره‌ت����ی‌دارای����ی‌هه‌رێم‌موكه‌ل����ه‌ف‌ده‌بێت‌كه‌‌به‌شێوه‌یه‌كی‌گش����تیی‌میالكاتی‌سه‌رجه‌م‌وه‌زاره‌ت����ه‌كان‌بكات،‌به‌نمونه‌‌ئێمه‌‌كێش����ه‌ی‌كه‌می����ی‌مامۆس����تامان‌هه‌ی����ه‌و‌فه‌رمانبه‌رمان‌له‌ڕێ����ژه‌ی‌خۆی‌زی����اده‌،‌وه‌زاره‌تی‌دیكه‌‌هه‌یه‌‌ره‌نگ����ه‌‌ده‌رچوانی‌پ����ه‌روه‌رده‌و‌مامۆس����تای‌پسپۆڕی‌تیادا‌وه‌ك‌فه‌رمانبه‌ر‌هه‌بێت،‌وه‌زاره‌ت‌هه‌ی����ه‌‌ره‌نگه‌‌پێویس����تی‌به‌فه‌رمانب����ه‌ر‌بێت،‌بۆیه‌‌ده‌كرێت‌حكومه‌ت����ی‌هه‌رێم‌به‌رنامه‌یه‌كی‌مه‌ركه‌زیی‌هه‌بێت‌بۆ‌رێكخس����تنی‌مه‌س����ه‌له‌ی‌فه‌رمانب����ه‌ران،‌به‌ته‌نیا‌وه‌زاره‌ت����ی‌په‌روه‌رده‌‌ناتوانێت‌سه‌باره‌ت‌به‌زیاده‌ی‌فه‌رمانبه‌رانی‌ئه‌و‌

رێكخستنه‌‌بكات.ئاوێن����ه‌:‌له‌مانگی‌‌یه‌ك����ی‌‌2014ه‌وه‌‌پاره‌ی‌‌وانه‌بێژیی‌‌له‌سلێمانی‌‌و‌زۆر‌شوێنی‌دیكه‌‌خه‌رج‌نه‌ك����راوه‌،‌چی‌‌ده‌كه‌ن‌بۆ‌ئ����ه‌وه‌ی‌‌له‌وه‌‌زیاتر‌

چاوه‌ڕوان‌نه‌بن؟د.پشتیوان:‌ئه‌وه‌ش‌په‌یوه‌ندیی‌به‌بارودۆخی‌دارایی‌هه‌رێمه‌وه‌‌هه‌ی����ه‌،‌ئه‌وه‌ش‌زۆربه‌ی‌ئه‌و‌پرس����انه‌ی‌كه‌‌ئاماژه‌م‌بۆ‌كردن،‌به‌ته‌واوبونی‌ئه‌و‌قه‌یرانه‌،‌كێشه‌ی‌زۆر‌چاره‌سه‌ر‌ده‌بێت.

ئاوێنه‌:‌ڕێژه‌ی‌‌ده‌رچون����ی‌‌پۆلی‌‌دوانزه‌كان‌هه‌میش����ه‌‌له‌ئاس����تێكی‌‌نزمدایه‌‌ك����ه‌‌له‌‌%15ی‌و‌‌205تێناپه‌ڕێ����ت،‌ئای����ا‌ده‌توان����ن‌له‌رێی‌‌ئه‌م‌ به‌هه‌ڵبژاردن،‌ پرسیاره‌كان‌ ‌وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌‌

ئه‌نجامه‌‌به‌رزبكه‌نه‌وه‌؟د.پش����تیوان:‌ئ����ه‌و‌ڕێژه‌یه‌‌بۆچ����ی‌‌كه‌مه‌،‌چونك����ه‌‌هه‌میش����ه‌‌پۆل����ی‌)12(‌په‌یوه‌ندیی‌به‌چاره‌نوس����ی‌خوێندكاره‌وه‌‌هه‌یه‌،‌خوێندكار‌خۆی‌ده‌هێڵێته‌وه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌له‌خولی‌دوه‌م‌یان‌س����اڵێكی‌دیكه‌‌نمره‌ی‌زیاتر‌بهێنێت،‌ئه‌مساڵ‌له‌خولی‌یه‌كه‌م‌ته‌نها‌سه‌دا‌)25(‌خوێندكاران‌ده‌رچ����ون،‌س����ه‌دا‌)75(‌مانه‌وه‌‌ب����ۆ‌خولی‌دوه‌م،‌ئیدی‌له‌خول����ی‌دوه‌م‌من‌به‌دواداچونم‌كرد‌نیوه‌ی‌ئ����ه‌و‌قوتابییانه‌‌ه����ه‌ر‌نه‌چونه‌ته‌‌هۆڵی‌تاقیكردنه‌وه‌كان،‌كه‌واته‌‌كه‌میی‌ڕێژه‌ی‌ده‌رچون‌په‌یوه‌ندیی‌به‌دۆخی‌خودی‌قوتابیه‌وه‌‌هه‌ی����ه‌،‌ئه‌و‌بۆیه‌‌ناچێته‌‌هۆڵ����ی‌تاقیكردنه‌وه‌‌بۆ‌ئ����ه‌وه‌ی‌س����اڵی‌ئاین����ده‌‌نمره‌ی‌باش����تر‌به‌ده‌ستبێنێت.‌به‌اڵم‌ئێمه‌‌كه‌‌دێین‌هه‌رچه‌نده‌‌كردارێك����ی‌قورس����ه‌‌پرس����یاره‌كان‌ده‌كه‌ینه‌‌هه‌ڵب����ژاردن،‌قوتابی‌چیتر‌ش����ته‌كان‌ئه‌زبه‌ر‌ناكات‌و‌مه‌سه‌له‌كه‌‌ده‌بێته‌‌الیه‌نی‌فیكریی‌و‌چیتر‌پشت‌به‌ئه‌زبه‌ركردن‌نابه‌ستێت،‌الیه‌نێكی‌دیكه‌‌كه‌‌به‌تێڕوانینی‌قوتابیی����ان‌وایه‌‌به‌تێڕوانینی‌من‌نا‌ئه‌وه‌ی����ه‌‌كه‌‌زۆر‌ج����ار‌قوتابی‌ده‌هاته‌‌الی‌ئێمه‌‌و‌ده‌یگوت‌من‌باش����م‌وه‌اڵمداوه‌ته‌وه‌‌به‌اڵم‌غه‌درم‌لێكراوه‌‌له‌كاتی‌ته‌س����حیحكردنی‌ده‌فت����ه‌ری‌ئه‌زمونه‌كان،‌ئیتر‌ئ����ه‌و‌بیانوه‌ش‌نامێنێ����ت‌و‌گومانه‌كه‌‌كه‌‌به‌تێڕوانینی‌من‌واش‌نیه‌‌به‌اڵم‌نامێنێت،‌هه‌روه‌ها‌تێچوه‌‌داراییه‌كه‌ی‌كه‌‌له‌كۆنترۆڵ‌و‌پرسیار‌ته‌سحیحكردن‌سه‌رف‌

ده‌كرێت‌ئه‌وه‌ش‌زۆر‌زۆر‌كه‌مده‌كرێته‌وه‌.ئاوێنه‌:‌ئ����ه‌و‌سیس����تمی‌هه‌ڵبژاردنه‌ی‌كه‌‌ئام����اژه‌ت‌ب����ۆ‌كرد،‌ك����ه‌ی‌ده‌كه‌وێت����ه‌‌واری‌

جێبه‌جێكردنه‌وه‌؟د.پشتیوان:‌بۆ‌ئه‌مساڵی‌خوێندن‌جێبه‌جێی‌

ده‌كه‌ین.ئاوێن����ه‌:‌له‌هه‌مو‌دونیا‌ئاراس����ته‌ی‌خوێندن‌به‌ره‌و‌خوێندنی‌زانستیی‌ده‌ڕوات،‌به‌اڵم‌ده‌بینین‌له‌كوردستانی‌خۆماندا‌ڕێژه‌ی‌خوێندنی‌وێژه‌یی‌زۆره‌،‌بیرتان‌له‌وه‌‌نه‌كردۆته‌وه‌‌پێداچونه‌وه‌یه‌ك‌

به‌م‌مه‌سه‌له‌یه‌دا‌بكه‌نه‌وه‌؟د.پشتیوان:‌به‌ڵێ‌باش‌بیرمان‌لێكردۆته‌وه‌،‌ئ����ه‌وه‌ش‌یه‌كێك‌له‌خه‌له‌له‌كانه‌.‌یه‌كه‌م‌ش����ت‌ئه‌مه‌‌په‌یوه‌ندیی‌به‌زانكۆكانه‌وه‌‌هه‌یه‌،‌ده‌بێت‌ئه‌و‌بابه‌ته‌‌له‌زانكۆكانه‌وه‌‌چاره‌س����ه‌ر‌بكرێت،‌به‌نمونه‌‌ئێس����تا‌ئه‌گه‌ر‌له‌زانكۆكان‌زیاتر‌په‌ره‌‌به‌الیه‌نه‌‌زانستیی‌و‌به‌شه‌‌زانستییه‌كان‌بدرێت‌و‌ئه‌و‌به‌ش����ه‌‌زانس����تییانه‌‌كه‌‌خوێن����دن‌ته‌واو‌ده‌ك����ه‌ن‌ده‌رفه‌تی‌دامه‌زراندنی����ان‌زیاتر‌بێت،‌ئه‌وا‌به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ئۆتۆماتیكی����ی‌خه‌ڵكه‌كه‌‌له‌خوێندن����ی‌ئاماده‌ی����ی‌رو‌ده‌كه‌نه‌‌خوێندنی‌زانستیی،‌به‌هه‌مانش����ێوه‌‌ئه‌گه‌ر‌له‌كۆلیژه‌كان‌پێشینه‌ی‌وه‌رگرتن‌یان‌ژماره‌ی‌وه‌رگرتن‌زیاتر‌بۆ‌به‌شه‌‌زانستییه‌كان‌بدرێت‌ئه‌وا‌به‌هه‌مانشێوه‌‌خه‌ڵكیی‌له‌ئاماده‌یی‌بیر‌له‌خوێندنی‌زانستیی‌ده‌كه‌نه‌وه‌،‌من‌هه‌میش����ه‌‌گوتومه‌‌ئێمه‌‌له‌گه‌ڵ‌زانكۆ‌)ئین‌پوت(‌و‌)ئ����اوت‌پوتی(‌یه‌كترین،‌ئێمه‌‌ته‌واوك����ه‌ری‌یه‌كتری����ن،‌ده‌بێت‌به‌هه‌مو‌

الیه‌كمان‌به‌رنامه‌مان‌بۆی‌هه‌بێت.ئاوێن����ه‌:‌ئای����ا‌چاودێری����ی‌‌وردت����ان‌هه‌یه‌‌س����ه‌باره‌ت‌به‌چۆنیه‌ت����ی‌‌خه‌رجكردنی‌‌ئه‌و‌بڕه‌‌

پاره‌ی‌‌25%‌ب����ۆ‌40%ی‌‌حانوتی‌‌قوتابخانه‌كان‌ك����ه‌‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌په‌روه‌رده‌كان‌چی‌‌لێدێت،‌چونكه‌‌قس����ه‌ی‌‌ئ����ه‌وه‌‌هه‌یه‌‌كه‌‌ئ����ه‌م‌پارانه‌‌

ده‌خورێن؟د.پش����تیوان:‌سه‌باره‌ت‌به‌و‌مه‌سه‌له‌یه‌‌ئێمه‌‌بڕیارماندا‌ئه‌و‌ب����ڕه‌‌پاره‌یه‌ی‌كه‌‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌و‌ت����ۆ‌باس����ی‌لێوه‌ده‌كه‌ی‌)100%(‌بۆ‌مه‌ش����ق‌و‌راهێنان����ی‌مامۆس����تایان‌س����ه‌رف‌بكرێت.‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌هی����چ‌مه‌جالێك‌نه‌مێنێت‌ئ����ه‌و‌پارانه‌‌بخورێن،‌هه‌روه‌ها‌مه‌شق‌و‌راهێنانیش‌پێویستی‌

به‌ئیمكانیه‌ته‌و‌له‌هه‌مو‌شتێكیش‌گرنگتره‌.ئاوێن����ه‌:‌پێتانوانییه‌‌ئه‌و‌گۆڕانكارییانه‌ی‌‌تا‌ئێس����تا‌له‌پرۆگرامی‌‌خوێندندا‌كراون‌روكه‌ش‌ب����ون‌و‌چاكیان‌نه‌كردایه‌‌باش����تر‌بو‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌خراپ‌نه‌بن،‌بۆ‌نمونه‌‌پۆلی‌‌یه‌كه‌می‌‌سه‌ره‌تایی‌‌ی����ان‌ئه‌وه‌ی‌‌ك����ه‌‌ل����ه‌ڕوی‌‌زانیاریی����ه‌وه‌‌نوێ‌‌هه‌ڵه‌شی‌‌ كۆنه‌و‌ زانیاریه‌كانیان‌ نه‌كراونه‌ته‌وه‌و‌

تێدایه‌؟د.پشتیوان:‌خۆی‌به‌پێش����بینی‌من‌ئێستا‌پرۆگرام����ی‌خوێندنی‌هه‌رێمی‌كوردس����تان‌تا‌راده‌یه‌كی‌زۆر‌باشه‌،‌به‌اڵم‌له‌گه‌ڕ‌گۆڕانكاریه‌كان‌پێویس����تیان‌به‌نوێ‌بونه‌وه‌‌هه‌ی����ه‌.‌هه‌روه‌ها‌ت����ۆ‌ك����ه‌‌پرۆگرامێ����ك‌داده‌نێ����ی‌له‌وه‌زاره‌تی‌په‌روه‌رده‌‌بۆ‌هه‌ر‌بابه‌تێك‌بێت،‌ئاشكرایه‌‌كه‌‌وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‌ئێمه‌‌گه‌وره‌ترین‌وه‌زاره‌ته‌‌هه‌مو‌خه‌ڵ����ك‌هه‌ر‌لێ����ی‌رازی‌نابێت.‌كه‌چی‌ئه‌وه‌ی‌گرنگه‌‌تۆ‌مامۆس����تا‌باش‌رابهێنی‌و‌مامۆستاو‌س����ه‌لیقه‌و‌ئاره‌زوی‌هه‌بێت‌ب����ۆ‌ئه‌وه‌ی‌له‌گه‌ڵ‌گۆڕان����كاری‌مه‌نهه‌جیش‌بتوانێت‌به‌باش����ترین‌شێوه‌‌بابه‌ته‌كه‌‌بگه‌یه‌نێت،‌ئه‌وه‌ی‌من‌تێبینی‌ده‌كه‌م‌كه‌‌مامۆس����تا‌هه‌یه‌‌)10(‌س����اڵه‌‌ئه‌و‌وانه‌ی����ه‌‌ده‌ڵێته‌وه‌،‌ئێس����تا‌پرۆگ����رام‌گۆڕاوه‌‌پێویس����تی‌به‌وه‌‌هه‌یه‌‌كه‌‌خ����ۆی‌زیاتر‌ماندو‌ب����كات‌تا‌له‌گه‌ڵ‌پرۆگرامه‌‌نوێكه‌‌رادێت.‌ئیدی‌زۆرجار‌ره‌خنه‌و‌ته‌زاروبه‌كه‌‌لێره‌وه‌‌س����ه‌رچاوه‌‌

ده‌گرێت.ئاوێنه‌:‌ئه‌گه‌ر‌ده‌ست‌بده‌یته‌‌جانتای‌‌پۆلی‌‌یه‌كه‌می‌‌سه‌ره‌تایی‌‌حه‌وت‌هه‌شت‌كیلۆ‌ده‌بێت،‌كتێبیان‌هه‌یه‌‌‌200بۆ‌‌300الپه‌ڕه‌یه‌،‌ئایا‌ئه‌مه‌‌

بۆ‌ئه‌و‌ته‌مه‌نه‌‌نادروست‌نییه‌؟

د.پشتیوان:‌به‌ڵێ‌تێبینی‌ئه‌وه‌مان‌كردوه‌و‌بیریشمان‌له‌چاره‌سه‌ركردۆته‌وه‌،‌له‌م‌باره‌یه‌وه‌‌به‌نیازین‌كتێبێك‌بكه‌ینه‌‌چوار‌به‌ش،‌به‌نمونه‌‌ئه‌گ����ه‌ر‌)200(‌الپ����ه‌ڕه‌‌بێ����ت‌هه‌م����ان‌كتێب‌بكه‌ین����ه‌‌چوار‌)50(‌الپه‌ڕه‌یی‌و‌ره‌نگه‌‌هه‌ندێك‌تێچ����وی‌زیاتر‌بێ����ت،‌چونك����ه‌‌له‌به‌رگه‌كه‌ی‌ده‌نوس����رێت‌به‌رگی‌یه‌كه‌م‌و‌دوه‌م‌و‌س����ێیه‌م‌و‌چواره‌م،‌به‌م‌شێوه‌یه‌‌مه‌سه‌له‌ی‌كێش‌و‌قه‌باره‌‌كه‌مده‌كه‌ینه‌وه‌و‌قوتابیش‌زیانی‌به‌رناكه‌وێت.

ئاوێنه‌:‌بۆچی‌‌رێكپۆش����یی‌‌له‌قوتابخانه‌كاندا‌ناكرێت‌به‌سیس����ته‌مێكی‌‌چه‌س����پاو‌بۆ‌هه‌مو‌قۆناغ����ه‌كان‌له‌ڕێگ����ه‌ی‌‌ج����ۆری‌‌جلوب����ه‌رگ‌و‌به‌كارهێنانی‌‌ره‌نگه‌وه‌‌هاوشێوه‌بن،‌تا‌رێگه‌ش‌بگیرێ����ت‌له‌مه‌س����ه‌له‌ی‌رێككه‌وتن����ی‌چه‌ن����د‌ئیداره‌ی����ه‌ك‌له‌گه‌ڵ‌كۆمپانیایه‌ك����ی‌دیاریكراو‌رێكبكه‌ون‌و‌داوا‌بكه‌ن‌خوێندكاره‌كانیان‌ته‌نها‌

له‌وێ‌جل‌بكڕن؟د.پش����تیوان:‌ئێمه‌‌مه‌من����ون‌ده‌بین‌ئه‌گه‌ر‌یه‌كێك‌هه‌ستیكرد‌رێككه‌وتنێك‌هه‌یه‌‌له‌نێوان‌كۆمپانیایه‌كی‌ قوتابخانه‌ی����ه‌ك‌و‌ هه‌ر‌ ئیداره‌ی‌دیاریكراو،‌با‌ئاگادارمان‌بكاته‌وه‌.‌مه‌س����ه‌له‌ی‌رێككه‌وت����ن‌به‌هه‌م����و‌ش����ێوه‌یه‌ك‌قه‌ده‌غه‌یه‌.‌

سه‌باره‌ت‌به‌یه‌ك‌پۆشییش‌پێموایه‌‌تا‌راده‌یه‌ك‌ئه‌م����ه‌‌هه‌ی����ه‌،‌ده‌كرێت‌دیراس����ه‌ی‌زیاتری‌بۆ‌

بكه‌ین.ئاوێن����ه‌:‌بڕیارێ����ك‌دراوه‌‌ك����ه‌‌قوتاب����ی‌‌و‌خوێندكاری‌‌‌3س����اڵه‌و‌‌4ساڵه‌‌مافی‌‌خوێندنی‌‌دراوه‌تێ‌‌له‌قۆناغ����ی‌‌بنه‌ڕه‌تیی‌،‌هه‌یه‌‌ته‌مه‌نی‌‌زۆر‌هه‌ڵكشاوه‌و‌تازه‌‌له‌پۆلی‌‌حه‌وته‌،‌ئایا‌ئه‌مه‌‌

گرفت‌دروستناكات‌بۆ‌قوتابخانه‌كان؟د.پش����تیوان:‌ی����ه‌ك‌له‌كێش����ه‌كان‌ئه‌وه‌یه‌‌خوێندن����ی‌هه‌رێم����ی‌كوردس����تان‌ته‌نها‌)2(‌بازنه‌ی����ه‌،‌له‌‌)1ب����ۆ9(‌و‌)‌10ب����ۆ‌12(‌ره‌نگه‌‌له‌روی‌ته‌مه‌نه‌وه‌‌ئه‌مه‌‌پێویستی‌به‌پێداچونه‌وه‌‌هه‌بێت،‌به‌ش����ێوه‌یه‌ك‌پۆلی‌)1تا6(‌به‌یه‌كه‌وه‌‌بێت‌به‌ته‌نها‌و‌)‌7بۆ‌9(‌ش‌به‌یه‌كه‌وه‌بن‌ره‌نگه‌‌

ئه‌مه‌‌گونجاوتر‌بێت.ئاوێن����ه‌:‌به‌ش����ێك‌له‌مامۆس����تایان‌ده‌ڵێن‌به‌هۆی‌‌نه‌بونی‌‌س����زاوه‌،‌ڕێ����ژه‌ی‌‌بێ‌‌ئه‌ده‌بیی‌‌له‌الیه‌ن‌خوێندكارانه‌وه‌‌به‌رامبه‌ر‌به‌مامۆستایان‌زیادیكردوه‌،‌وه‌ك‌ده‌وترێت‌جاران‌مامۆس����تا‌له‌خوێندكاری‌‌ده‌دا‌ئێس����تا‌پێچه‌وانه‌‌بۆته‌وه‌،‌

چاره‌سه‌رتان‌بۆ‌ئه‌مه‌‌چییه‌؟د.پش����تیوان:‌خۆی‌چه‌قی‌كاری‌په‌روه‌رده‌‌و‌فه‌لس����ه‌فه‌ی‌وه‌زاره‌تی‌په‌روه‌رده‌‌خزمه‌تكردنی‌قوتابییه‌،‌هه‌مو‌ئامانجێكمان‌ئه‌وه‌یه‌‌نه‌وه‌یه‌ك‌پێبگه‌یه‌نین‌ئ����ه‌و‌تایبه‌تماندییانه‌ی‌هه‌بێت‌كه‌‌پێش����تریش‌باس����مكرد.‌به‌اڵم‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌شدا‌ه����ه‌ر‌ئێم����ه‌‌وه‌ك����و‌وه‌زاره‌ت����ی‌پ����ه‌روه‌رده‌و‌مامۆستا‌خۆشه‌ویسته‌كانمان‌ده‌بێت‌له‌قۆناغی‌س����ه‌ره‌تاییه‌وه‌‌قوتاب����ی‌وا‌فێربكه‌ی����ن‌و‌وای‌رابێنی����ن‌كه‌‌چ����ۆن‌رێزی‌مامۆس����تا‌و‌دایك‌و‌ب����اوك‌و‌هاوڕێكانی‌و‌تاد‌ده‌گرێ����ت.‌هه‌روه‌ها‌له‌س����ه‌ر‌چه‌ند‌بنه‌مایه‌كی‌دیكه‌ش����ی‌رابێنین‌پارێزگاریكردنی‌ پاراس����تن‌و‌ وه‌ك‌چۆنیه‌ت����ی‌كتێبه‌ك����ه‌ی،‌هه‌مو‌ئه‌وان����ه‌‌ده‌بێت‌یه‌كێك‌بن‌وه‌زاره‌ته‌كه‌مان،‌ س����ه‌ره‌كیه‌كانی‌ له‌به‌رنام����ه‌‌به‌نمونه‌‌چه‌ند‌قوتابی‌ئه‌و‌بنه‌مایانه‌ی‌له‌مێشكدا‌چه‌س����پێنرابێ‌هێن����ده‌‌زیاتر‌پابه‌ن����د‌ده‌بێت،‌هه‌روه‌ه����ا‌بابه‌تی‌ئه‌نجومه‌نی‌دایك‌و‌باوك‌زۆر‌گرنگ����ه‌،‌ده‌بێت‌زیاتر‌و‌زیاتر‌په‌ره‌ی‌پێبدرێت،‌مه‌س����ه‌له‌ی‌كۆنترۆڵكردنی‌هه‌ردوال،‌كه‌‌ئه‌گه‌ر‌هات‌و‌مامۆس����تایه‌ك‌خوانه‌خواس����ته‌‌غه‌دری‌له‌قوتابیی����ه‌ك‌كرد،‌یان‌قوتابی����ه‌ك‌به‌رانبه‌ر‌مامۆس����تا‌هه‌ڵسوكه‌وتێكی‌نه‌ش����یاوی‌نواند،‌ده‌بێت‌ئێمه‌‌ب����ۆ‌هه‌مو‌ئه‌وانه‌‌چوارچێوه‌یه‌كی‌یاسایی‌بۆ‌‌بدۆزینه‌وه‌،‌تا‌كاری‌پێبكرێت‌و‌كاری‌له‌و‌شێوه‌یه‌‌بنه‌بڕ‌بكرێن.‌به‌اڵم‌به‌شێوه‌یه‌كی‌گشتیی‌ئێمه‌‌ملیۆنێك‌و‌)700(‌هه‌زار‌قوتابیمان‌هه‌یه‌،‌)120(‌بیست‌هه‌زار‌مامۆستامان‌هه‌یه‌،‌تۆ‌ئه‌گه‌ر‌بته‌وێت‌ی����ان‌نه‌ته‌وێت‌له‌یه‌ك‌ماڵی‌)‌9تا12(‌كه‌س����یی‌كێشه‌‌هه‌ر‌ده‌بێت،‌نه‌بادا‌له‌ش����وێنێكی‌ئاوا‌به‌رفراوان����ی‌‌وه‌ك‌وه‌زاره‌تی‌په‌روه‌رده‌،‌بۆیه‌‌ئه‌گه‌ر‌ڕێژه‌ی‌كێش����ه‌كانی‌نێو‌خوێندن����گاكان‌وه‌ربگرین‌زۆر‌زۆر‌كه‌مه‌،‌به‌اڵم‌ده‌بێ����ت‌كاری‌زیاتری‌له‌س����ه‌ر‌بكه‌ین،‌چونكه‌‌بابه‌تێكی‌دو‌الیه‌نه‌‌كه‌‌په‌یوه‌ندیی‌به‌مامۆستاو‌قوتابییه‌وه‌‌هه‌یه‌،‌پێویسته‌‌ڕێژه‌كه‌‌تا‌ئه‌وپه‌ڕی‌

كه‌مكردنه‌وه‌‌كه‌مبكرێته‌وه‌.‌مامۆس����تایان‌پێیانوایه‌‌كه‌‌كێشه‌ی‌‌ ئاوێنه‌:پێشخس����تن‌و‌ته‌رقیه‌و‌ته‌رفی����ع‌له‌كاتی‌‌خۆیدا‌ئه‌نجامنادرێ����ن‌و‌ په‌روه‌رده‌كان����ه‌وه‌‌ له‌الی����ه‌ن‌مامۆس����تا‌ده‌بێت‌خۆی‌‌دوایانبكه‌وێت،‌بۆچی‌‌به‌و‌هه‌مو‌فه‌رمانب����ه‌ره‌‌زۆره‌وه‌‌په‌روه‌رده‌‌ئه‌م‌كاره‌‌به‌باشی‌‌و‌له‌كاتی‌‌خۆیدا‌ئه‌نجام‌نادات؟

به‌شێوه‌یه‌كی‌ راس����ته‌..‌خۆی‌ د.پشتیوان:‌گشتیی‌حكومه‌تی‌هه‌رێمی‌كوردستان‌یه‌كێك‌له‌كێشه‌ی‌هه‌ره‌‌گه‌وره‌كانی‌مه‌سه‌له‌ی‌رۆتینه‌،‌ئیدی‌ده‌بێ����ت‌به‌ئیراده‌یه‌كی‌به‌هێزه‌وه‌‌هه‌وڵی‌نه‌هێش����تنی‌بده‌ین،‌ئێمه‌ش‌وه‌ك����و‌وه‌زاره‌تی‌پ����ه‌روه‌رده‌‌به‌هه‌م����و‌هێ����زو‌توان����ای‌خۆمان‌س����ه‌رقاڵی‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ئ����ه‌م‌بابه‌ته‌ین،‌من‌له‌ماوه‌ی‌رابردودا‌یه‌ك‌دو‌گشتاندنیش����م‌كرد‌بۆ‌ئ����ه‌وه‌ی‌ئیش‌و‌كاری‌هاواڵتیان‌رانه‌گیرێت‌و‌له‌كات����ی‌ده‌وامدا‌كۆبون����ه‌وه‌‌ئه‌نجام‌نه‌درێت‌و‌خه‌ڵك‌رانه‌گیرێت‌و‌ت����اد..‌بۆیه‌‌ده‌بێت‌كاری‌زیاتریش����ی‌ب����ۆ‌بكه‌ی����ن‌له‌س����ااڵنی‌داهاتوو‌كه‌متریش����ی‌بكه‌ینه‌وه‌،‌هه‌روه‌ها‌له‌س����ه‌ره‌تادا‌به‌ئه‌لیكترۆنیكردنی‌ مه‌س����ه‌له‌ی‌ ب����ۆ‌ ئاماژه‌م‌وه‌زاره‌ت‌كرد،‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌و‌كاره‌‌به‌سه‌ركه‌وتویی‌ئه‌نج����ام‌بدرێ����ت‌بێگومان‌ئه‌و‌مه‌س����ه‌له‌یه‌ش‌

باشتر‌ده‌بێت.ئاوێنه‌:‌توێژه‌ری‌‌قوتابخانه‌كان‌بێده‌سه‌اڵتن‌و‌رۆڵی����ان‌زۆر‌الوازه‌،‌چ����ی‌‌ده‌ك����ه‌ن‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌رۆڵیان‌ئه‌كتیڤ‌بكرێت‌و‌ده‌سه‌اڵتێكی‌‌دیارتریان‌

پێبدرێت؟د.پش����تیوان:‌ئێمه‌‌س����ه‌باره‌ت‌به‌توێژه‌ری‌هه‌یه‌،‌ گه‌وره‌م����ان‌ كه‌لێنێكی‌ قوتابخان����ه‌كان‌نه‌قس����ی‌زۆرمان‌هه‌یه‌‌له‌توێ����ژه‌ری‌ده‌رونیی‌و‌كۆمه‌اڵیه‌تی،‌چونكه‌‌ئه‌گه‌ر‌بمانه‌وێت‌به‌كرده‌یی‌به‌شێوه‌یه‌كی‌و‌پێشكه‌وتوو‌له‌ئاستی‌ئه‌و‌كێشه‌و‌گرفتانه‌دابی����ن‌ك����ه‌‌له‌قوتابخانه‌كاندا‌هه‌ن‌یان‌رێبگرین‌له‌دروستبونی‌كێشه‌و‌گرفت،‌له‌ئێستادا‌پێویستمان‌به‌وه‌‌هه‌یه‌‌زیاتر‌له‌‌)2تا3(‌هه‌زار‌توێژه‌ری‌ده‌رونزان����ی‌و‌كۆمه‌ڵزانی‌هه‌یه‌.‌دوای‌ئه‌وه‌‌بۆ‌مه‌س����ه‌له‌ی‌كاراكردنی‌رۆڵیان‌ده‌بێت‌خول����ی‌راهێنانیان‌بۆ‌بكه‌ینه‌وه‌و‌به‌رده‌وام‌كار‌له‌س����ه‌ر‌ئه‌وه‌‌بكرێت‌كه‌‌په‌یوه‌ندییه‌ك‌له‌نێوان‌ئیداره‌ی‌قوتابخانه‌و‌قوتابی‌و‌مامۆستاو‌توێژه‌ر‌دروس����تبكرێت.‌هه‌مو‌ئه‌وانه‌‌ب����ۆ‌خوڵقاندنی‌ژینگه‌ی����ه‌ك‌كه‌‌تیای����دا‌خوێندن‌و‌پ����ه‌روه‌رده‌‌

سه‌ركه‌وتن‌به‌ده‌ستبهێنێت.

تایبه‌ت )449(‌سێشه‌ممه‌‌182014/10/21

د.پشتیوان سادق وه زیری په روه رده ی هه رێمی كوردستان:له‌مه‌ودوا‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌‌گشتییه‌كان‌له‌سه‌ر‌بنه‌مای‌سیڤی‌و‌لێهاتویی‌‌داده‌نرێن

ده‌مانه‌وێت‌هه‌مو‌ئه‌وانه‌ی‌دیبلۆمیان‌هه‌یه‌‌له‌سنوری‌

وه‌زاره‌تی‌په‌روه‌رده‌و‌مامۆستان،‌

دیبلۆمه‌كانیان‌له‌روی‌ئیمتیازه‌وه‌‌هاوسه‌نگیی‌

به‌كالۆریۆسی‌په‌روه‌ده‌یی‌بكرێت،‌

یان‌به‌كرده‌یی‌ده‌چنه‌‌كۆلیژی‌بنیاتی‌

ئێواران‌و‌)4(‌ساڵ‌به‌ئێواران‌ده‌خوێنن‌و‌به‌كالۆریۆس‌وه‌رده‌گرن

سه‌باره‌ت‌به‌توێژه‌ری‌قوتابخانه‌كان‌كه‌لێنێكی‌

گه‌وره‌مان‌هه‌یه‌،‌نه‌قسی‌زۆرمان‌هه‌یه‌‌له‌توێژه‌ری‌

ده‌رونیی‌و‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌له‌ئێستادا‌

پێویستمان‌به‌وه‌‌هه‌یه‌‌زیاتر‌له‌‌)2تا3(‌هه‌زار‌

توێژه‌ری‌ده‌رونزانی‌و‌كۆمه‌ڵزانی‌دابنێین

(449( سێشه ممه 2014/10/21 19تایبه‌ت

ونبون * ناسنامه یه کی مافپه روه رانی کوردستان، مۆڵه تی شۆفێری، ناسنامه یه کی ماسته ر که له زانکۆی مه‌نصوره‌ له میسر ده رچوه

له گه ڵ بڕی 180 هه زار دینار ونبوه به ناوی)سراج ئه حمه د ابراهیم( هه رکه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .* ناسنامه یه کی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی ) شێرزاد فرج كریم ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئاوێنه . * ناسنامه یه کی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )زید سعد سلمان ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئاوێنه .ناسنامه یه کی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )كمال علی قادر( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

* ناسنامه یه کی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )ڕۆژه رسول شه یف( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

ناس���نامه یه کی ژوری بازرگانی س���لێمانی ونبوه به ناوی )س���االر محمد نجیب( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

* ناسنامه یه کی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )رائد عوسمان سمین( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

* ناسنامه یه کی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )عبدالخالق ر ووف كویخا رشید( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

* ناس���نامه یه کی ژوری بازرگانی س���لێمانی ونبوه به ناوی )گۆران عبدالواحد حمد امین( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

* ناس���نامه یه كی هاورده كاران و نارده نیكارانی هه رێمی كوردستان ونبوه به ناوی )محمد احمد عبدالكریم( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

ئه و كاته ی كه ئه و ئه ندامه په روه رده كراوه ، یان هه ر یه كێكی تر كه ئه یه وێت په یوه ندیییان پێوه ب����كاو ببێته چه ك����دار الی����ان، یان هه ر كه س����ێك كه له س����ه ر داوای ده س����ه اڵتدارانی ده وڵه ته كه ، به پیر بانگه وازی هیجره ته كه یانه وه بۆ دارلئیس����الم)ده وڵه تی ئیسالمی خه الفه ت( بچێ����ت، داوایان لێئه ك����رێ هاوس����ه رو ئه گه ر بكرێ خوشكه كانیش����یان كه شویان نه كردوه ، یان بێوه ژنن، له گه ڵ خۆیان����دا بهێنن، ئه ویش بۆ چه ند مه به س����تێك، یه ك����ه م؛ بۆ ئه وه ی ئه و چه كداره به هۆی هاوسه ره كه یه وه دابڕاو بێبه ش نه بێ����ت له س����ێكس، دوه م؛ بۆ ئ����ه وه ی ئه گه ر له شه ڕدا گیانی له ده ستدا، هاوسه ره كه ی به شو بده ن����ه وه به چه كدارێكی تر، س����ێیه م؛ جیهادی نیكاح����ی له گه ڵ چه كداره كان����ی تردا پێئه نجام ب����ده ن، به تایبه ت����ی له گه ڵ ئ����ه و چه كدارانه ی ك����ه هاوس����ه ره كانیان له گه ڵ����دا نه هاتون، یان نه چونه ته قۆناغی هاوس����ه رگیرییه وه ، چواره م؛ خوشكه كانیش����یان ب����ۆ ئه وه ی����ه ك����ه بكرێنه هاوسه ری چه كداره كانی تر، یان به كاریانبهێنن

بۆ جیهادی نیكاح له گه ڵ چه كداره كانی تردا.یه كێك له ڕێگه س����ه ره كییه كان، كه له الیه ن )داع����ش(ی دوێن����ێ و ده وڵه ت����ی ئیس����المیی خه الفه ت����ی ئه مڕۆوه گیراوه ته به ر، بۆ تێركردنی غه ریزه ی س����ێكس؛ بریتییه له جیهادی نیكاح، ئه م جیهادی نیكاحه له الیه ن بانگخوازو فه قیهی ڕێب����ازی س����ه له فیی جیهادیی����ه وه ؛ فه توای بۆ ده ركراوه و به كارێكی ش����ه رعیی له قه ڵه مدراوه ، پاڵه وان و جه نگاوه ری ئه م جیهاده ؛ ئه و ژنانه ن كه به پشتبه ستن به فه توا، قایل كراون بۆ ئه وه ی ئاماده بن بۆ ئه نجامدانی سێكس، به به رده وامیی له گه ڵ چه كداره كان، ئه و قایلبون و ئه نجامدانه ی س����ێكس له گه ڵ چه ك����داره كان، به گوێره ی ئه و فه توایان����ه ی كه بۆ ئه و مه به س����ته ده ركراوه ، به جیهاد بۆ ژنه كه ئه ژمار ئه كرێ ،پاداشته كه ی

ئه میش بریتییه له به هه شت.

له جیهادی نیكاحه وه بۆ كه نیزه ككردنی كچان و ژنان

)داع���ش(ی دوێن���ێ و ده وڵه تی ئیس���المیی له چوارچێ���وه ی ئه م���رۆ، خه الفه ت���ی به گرنگی���ی و دركك���ردن به هه ندوه رگرت���ن و پێویستیی دامركانه وه ی غه ریزه ی سێكس؛ الی چه كداره كانیان و ڕه به نیی و نه ڕه خس���انی هه لی هاوسه رگیریی بۆ ڕێژه یه كیان، هه روه ها له الیه كی تری���ش پڕنه بونه وه ی ئه و كه لێن���ه به جیهادی نیكاح و زۆربونی گوش���اره كان ب���ۆ دۆزینه وه ی هاوس���ه رگیریی و له ده ره وه ی ئه لته ناتیڤیت���ر، جیهادی نیكاح؛ ناچاریكردون و پاڵی پێوه ناون مشوری دابینكردنی میكانیزمه یه كی تر بخۆن، بۆ پڕكردنه وه ی كه لێنی دامركانه وه و تێركردنی چه كداره كانیان؛ سێكسییه كانی ئاره زوه حه زو له ده ره وه ی پرۆس���ه ی هاوسه رگیریی و جیهادی نیكاح، به و چه ش���نه ی كه خۆیان وته نی له گه ڵ

شه رعدا بگونجێت.)داع���ش(ی دوێن���ێ و ده وڵه تی ئیس���المیی خه الفه تی ئه مرۆ، بۆ پڕكردنه وه ی ئه و كه لێنه ؛ میكانیزم���ه ی به كه نیزه ككردنی كچان و ژنانیان هه ڵبژارد، به تایبه تی پاش داگیركردنی ش���اری موس���ڵ و نزیكبونه وه یان له ش���اری ش���ه نگالی نیش���ته جێیانی ئێزیدی���ی، بۆ ئه و مه به س���ته چاویان بڕیبوه كچ���ان و ژنانی ئێزیدییه كان كه ژماره ی���ان ئێجگار زۆره ، ئ���ه و چاوتێبڕینه بوه یه كێك له هۆكاره س���ه ره كییه كانی په الماردانی شاری ش���ه نگال، هه ربۆیه له كاتی داگیركردنی ش���ه نگال و گونده ئێزیدییه كان���دا، له ناو هه مو غه نیمه و ده سكه وته كاندا، گه ڕان به دوای كچان و ژنان���ی ئێزیدییه كان���داو به تااڵنبردنیان، پێش هه م���و غه نیمه و ده س���كه وته كانی تر كه وته وه ، سه ره نجام ژماره یه كی بێشوماری كچان و ژنانی ئێزیدییان ده ستگیرو تااڵنكردو جیایانكردنه وه ، به موش���ریككردنیان، وه كو بنه م���ای له س���ه ر كۆیله مامه ڵی���ان له گ���ه ڵ ك���ردن و كردیانن���ه

كه نیزه ك و دابه شیانكردن به سه ر چه كداره كان و ده سه اڵتدارانی ده وڵه ته كه یان.

فوقه هاكان���ی ئ���ه م ده وڵه ته ی ك���ه له گه ڵ خۆی���دا، سیس���ته می خه الفه ت���ی ئیس���المیی ڕاگه یاند، له دوایین بڕگه ی وتاره كه یاندا له س���ه ر به كۆیله ك���ردن و به كه نیزه ككردنی كچان و ژنانی ئێزیدیی، ئام���اژه به وه ئه ك���ه ن كه وازهێنان و پشتكردنه پرۆس���ه ی كۆیله كردنی كافران له ناو موس���وڵماناندا، بوه ته هۆی ته شه نه س���ه ندنی )له كۆتایی���دا هات���وه ؛ تیای���دا فاحیش���ه و ژماره یه ك له فه قیهه هاوچه رخه كان، پشتكردنه كۆیله كردنی���ان به ه���ۆكاری ته شه نه س���ه ندنی فاحیش���ه زانیوه ، كه مه به س���ت لێی ناپاكیی چونك���ه هت���ده ، زین���او... هاوس���ه ریی و ئه لته رناتیڤ���ی هاوس���ه رگیریی له ش���ه ریعه تدا ڕێپێدراو نیه ، پاش���ان ئه و پیاوه ی كه ناتوانێت هاوسه رگیریی له گه ڵ ژنێكی ئازاددا بكا، خۆی له ناو كۆمه ڵێ���ك هه وه س و ئاره زودا ئه بینێته وه كه به ره و خراپه كردن ئاراس���ته ی ئه كا، له وه ش زیاتر ژماره ی���ه ك له خێزانی موس���وڵمانان كه خزمه تكاری���ان هێناوه بۆ ماڵه كانیان، ڕوبه ڕوی فیتن���ه ی دابڕان���ی مه حره می���ی و به دوایدا زینا ئه بنه وه له نێوان پی���او خزمه تكاره كه دا، به الم ئه گ���ه ر پیاوه كه ، خزمه تكاره ژنه كه ی خه لیله ی خۆی ب���و، ئ���ه وا ئ���ه و په یوه ندیی���ه ئه بێته په یوه ندییه كی ش���ه رعیی، ئه مه ش جارێكی تر له جیهادو ش���وێنه واری وازهێنان كاریگه ری���ی و هه وڵ���دان و ڕاكه ڕاك���ه ب���ۆ هه وه س���ی دنیایی ده رئه خا(، ش���ایه نی باسه وش���ه ی )خه لیله (؛ به و كچ و ژنان���ه ئه وترێت كه له خانه ی كافران و دوژمنانی ئیس���المدا ڕیزبه ندیی كراون، بونیان به )خه لیل���ه ( له هه نگاوی یه كه م���دا؛ له ڕێگه ی پاش���ان به كۆیله كردنیانه وه ی���ه ، تااڵنك���ردن و به خش���ینیان وه كو دیاری، یان فرۆشتنیان وه كو

هه مو شمه ك و كااڵیه كی تر.ده رئه نجام پیاوانی موس���وڵمان به گش���تی و

موس���وڵمان پاره داری ده س���ه اڵتدارو پیاوانی به تایبه تی���ی، به ده س���تگیركردن و تااڵنك���ردن بێت، یان به خ���ه اڵت و دیاری بێت، یان به كڕین بێ���ت؛ ئه یانبه ن ب���ۆ ماڵه كانی خۆی���ان، تاكو له الیه ك وه كو خزمه ت���كار له ماڵه كانیاندا كاریان پێبك���ه ن، له الیه ك���ی تریش وه كو عه ش���یقه ی پیاوه كان، ببن���ه میكانیزمێك ب���ۆ تێركردن و پیاوه كان و سێكسیی غه ریزه ی دامركاندنه وه ی هه مو ج���ۆره خزمه تكردنێكی ت���ر، له نمونه ی

شتنی پیاوه كه له گه رماو شێالن و... هتد.پی���اوی لێكدانه وه ی���ه ، ئ���ه م به گوێ���ره ی موس���وڵمان بۆی هه یه چه ن���دی بوێ ، ئه توانێ ژن���ی )خه لیله (ی هه بێ له ناو ماڵه كه ی خۆیدا، جێی ئاماژه یه پرۆسه ی به خه لیله كردنی كچان و ژنان، له سه رده می س���وڵتانه عوسمانییه كاندا؛ بوه دیارده یه كی باو به خراپی ته شه نه ی سه ند.

كاریگه ریی كه نیزه ككردنی ئێزیدییه كانله سه ر ده ركردنی بڕیاری )2170(ی

ئه نجومه نی ئاسایشده س���تگیركردن و به دن���اوی پرۆس���ه ی به كه نیزه ككردن���ی كچ���ان و ژنان���ی ئێزییدیی و جینۆس���ایدی ئێزیدییه كان به گشتی ؛ به یه كێك له تاوان���ه گه وره كان���ی س���ه ده ی بیس���تویه ك به یه كێ���ك له هه مانكات���دا له قه ڵه مئ���ه درێ ، كاردانه وه و سه ره كییه كانی وروژاندن و له هۆكاره هه ڵوێس���ت وه رگرتنی كۆمه ڵگه ی نێوده وڵه تیی ئه ژمارئه ك���رێ ، ل���ه دژی ده وڵه تی ئیس���المیی ژماره )2170(ی بڕیاری ده ركردنی خه الفه ت و ئه نجومه نی ئاسایشی نێوده وڵه تیی ، كه تایبه ته به به ره نگاربونه وه و قه اڵچۆكردن و هه ڵوه شانه وه ی ئه و ده وڵه ته ، له هه مانكاتدا بۆ به ره نگاربونه وه و قه اڵچۆكردنی )به ره ی نوس���ره (؛ كه به فه رمیی خۆی وه ك���و لقی ڕێكخراوی قاعیده له س���وریا

ڕاگه یاندوه و ناساندوه .كاردان���ه وه و له درێ���ژه ی دوات���ر

هه ڵوێس���ت وه رگرتنه كان، له دژی ده وڵه ته تازه ڕاگه یه ندراوه ك���ه ی به غدادیی، له س���ه ره تاكانی دی���دارو چه ندی���ن )2014-9(ه وه ، مانگ���ی بۆ نێوده وڵه تی���ی؛ كاریگ���ه ری كۆبون���ه وه ی ده وڵه ته و ئ���ه و ل���ه دژی هه ڵوێس���ت وه رگرتن دوات���ر ب���ۆ دروس���تكردنی هاوپه یمانێتییه كی نێوده وڵه تیی به سه ركردایه تیی ئه مه ریكا؛ له دژی ئ���ه وان و له دژی )به ره ی نوس���ره (، له هه ریه كه له ش���اره كانی )ج���ده ( و )پاری���س( و )وێڵز( س���ازدرا، شایه نی باسه پرۆس���ه ی جینۆسایدو به كه نیزه ككردنی كچان و ژنانی ئێزیدیی، ڕۆژی (2014-8-3( ده س���تی پێكردو به رده وام بو، ڕۆژی نێوده وڵه تییش؛ ئاسایش���ی ئه نجومه نی (2014-8-15(، بڕی���اری )2170(ی له دژی ده وڵه ت���ی ئیس���المیی خه الف���ه ت و )ب���ه ره ی نوس���ره (ده ركرد، پاش ده ركردنی ئه و بڕیاره ی نێوده وڵه تی���ی، وه ك ئاسایش���ی ئه نجومه ن���ی ئاماژه م پێدا، هاوش���ان سێ كۆبونه وه ی گرنگ بۆ دروستكردنی هاوپه یمانێتیی نێوده وڵه تیی بۆ زه بروه شاندن و هه ره سپێهێنانی به گژداچونه وه و ده وڵه تی ئیسالمیی خه الفه ت و )به ره ی نوسره (

سازدرا.*گۆڤ���اری )داب���ق(، گۆڤ���اری ئۆرگانیی و فه رمی���ی ده وڵه ت���ی ئیس���المیی خه الفه ت���ه ، به زمانی ئینگلیزی چاپ و باڵوئه كرێته وه ، چاپی كاغه زیی و ئه له كترۆنیی هه یه ، تا ئێس���تا چوار ژماره ی لێده رچوه ، ناوی گۆڤاره كه یان له شه ڕی )ب���ورج دابق(ه وه وه رگرت���وه ؛ ش���ه ڕی )بورج دابق(ی���ش ئه و ش���ه ڕه یه ك���ه ڕۆژی )-18-81516(، له نێوان سوپای ده وڵه تی عوسمانیی، به سه ركردایه تیی )س���وڵتان سه لیمی یه كه م(و سوپای )مه مالیك( له نزیكی شاری )حه ڵه ب( ڕویداوه و تیایدا ده وڵه تی عوس���مانیی، به سه ر سوپای )مه مالیك(دا س���ه ركه وتوه و به هۆیه وه زه مینه ی بۆ خۆش بوه بۆ داگیركردنی ش���ام و

میسر.

ده‌وڵه‌تی‌‌ئیسالمیی‌‌خه‌الفه‌ت...‌پاشماوه‌

ره‌خنه‌‌له‌ره‌خنه‌ی‌‌ئیسالمی‌‌...‌پاشماوه‌له الیه كی تره وه ره خنه ی ئیسالمیی و ئیسالمی میانه ڕه و، ناشبێت وابزانێ كه توندڕه ویی ته نها به رجه سته جیهادیی و)داعش(دا له سه له فیه تی ده بێ����ت، چونكه بازنه ی توندڕه ویی زۆر له وانه فراوانت����ره ، ته نها ئه وه یه ل����ه م روه وه ده بێت ریزبه ندی����ی بكرێت. له بازن����ه ناتوندوتیژه كه ی توندڕه ویی ئیس����المییدا دۆخه كه گه رچی هاوڕا نیه به ت����رۆر و توندوتیژیی فیزیكیی و، ته نانه ت دژایه تیش����ی ده كرێت، )وه ك دژایه تی هه ندێ له س����ه له فیه كان ب����ۆ س����ه له فیه تی جیهادیی ( به اڵم جۆره ها رواڵه تی سه ختگیریی )تشدد( و )نه ریتگه رای����ی( و فكیری����ی ( و )داخراوی����ی ك����ه هه س����تپێده كرێت، )نالێبورده ی����ی( به شێوه یه كی تر جه سته ئیس����المییه كه ئازار ده دات و، رێ له گه ش����انه وه ی فكریی ده گرێت و، له به ره نجامی جۆراوجۆریش����ه وه به ش����ێوازی كۆتایی����دا ده چێت����ه وه خزم����ه ت توندڕه ویی و ت����رۆری فیزیك����ی و جه س����ته یی. لێره ش����ه وه گه رچ����ی س����ه له فیه تی جیهادی����ی و )داعش( لوتك����ه ی توندڕه وی����ی پێكده هێن����ن، ب����ه اڵم به تاكه فۆرمی توندڕه وی����ی دانانرێن. چه ندین ئاس����تی ت����ری س����ه ختگیریی و توندڕه وییمان له ناو ماڵ����ی ئیس����المیی و، واقیع����ی جیهانی ئیس����المییدا، له ه����ه ردو بازنه ی ئیس����المیی و عه لمانیدا هه یه و، ده بێت، سه ره تا وه ك كێشه بناس����رێن و، دواتر هه وڵبدرێت چاره س����ه ریان ب����ۆ بدۆزرێت����ه وه ، س����ه له فیه تی ناجیهادیی و، به ئه ندامێت����ی موس����ڵمانێتی تێكه اڵوكردن����ی حزب و، س����وربون له س����ه ر چه مكی ده وڵه تی به و ش����ه ریعه ت پیاده كردن����ی ئیس����المیی و، جۆره ی بزاڤی ئیس����المیی ن����وێ داوایكردوه و، باوه ڕ به بونی سیستمێكی ئیسالمیی تایبه ت و، (تحف������ظ( له س����ه ر دیموكراس����ی و، گوت����اری مافه كانی م����رۆڤ و، تێكه اڵوكردنی ئیس����الم و فكر و فقهی ئیس����المی به یه كتر و، بونی عه قڵی مه زهه بیی و، تێنه گه یش����تن له مافی چاره نوسی گ����ه الن، وه ك فۆرمێكی نوێ بۆ ره تكردنه وه ی ئیس����المیی و دادپه روه ریی پیاده كردنی زوڵم و

له په یوه ندی����ی نێوان گه النی موس����ڵمان و، زۆر ش����تی تر، به و ئه ندازه ی لێ����ی باڵ و هێزه كانی سه ر به ته وژمی ئیسالمیی و ناوه نده ئیسالمییه زانس����تی و میللییه ك����ه ئاماده گیی����ان هه بێت، داده نرێن و، توندڕه وی����ی ت����ری به ئاس����تێكی ده وریشی هه یه له هه ڵته كاندنی ئه و زه مینه ی ، لوتكه ی توندڕه ویی و ترۆری به ئیسالم پاساودراو

سودی لێوه رده گرێت]8[.هه ر بۆیه س����ه باره ت به ره خنه ی ئیسالمیی و ئیس����المی میانه ڕه و ته نها ئه وه نده به س نییه بڵ����ێ خه الفه ت ئ����ه وه نیه ، ك����ه داعش باس و پیاده ی ده كات و، نه چێته س����ه ر باسی خودی له دنیێی ره نگدانه وه كانی����ان ئه م چه مكان����ه و هاوچه رخدا، بۆ نمونه س����ه باره ت به خه الفه ت ده بێت ره خنه كان بچنه ئاستی ئه وه ی كه ئه و مه سه له یه شتێكی دنیاییه و، هیچ )ئیلزام(ێكی دینیی تێدا نیه و، فۆرمێكی دیاریكراوی مێژویی دین����ی و پیرۆزمان به ناوی خه الفه ته وه نییه ، تا هه ندێ����ك هه وڵی بوژاندنه وه ی بده ن، گه ر باس له یه كێتی نێوان موسڵمانانیش����ه ، ئه وا جۆره ها میكانیزم����ی نوێی وه كو یه كێت����ی ئه وروپامان هه یه ، ده توانی����ن له رێی ئه وه وه ئه و ئامانجه ی پێ بهێنینه دی و]9[، نابێت به و پاساوه و به ناوی ئ����ه وه وه هه وڵ����ی دوب����اره به رهه مهێنانه وه ی وه ك����و به س����ه رچوی مێژوی����ی فۆرمێك����ی )خه الفه ت(، كه له جه وهه ردا له زۆربه ی مێژوی ئیسالمییدا گۆڕا به )س����ه ڵته نه ت(]10[ بدرێت و، له هه موشی سه یر و سه مه ره تر ئه م هه وڵه وه ك داخوازییه كی ئیس����المیی و ئه ركێك����ی ئاینیی موسڵمانان و، به شێ له )عه قیده (، ده رخواردی

خه ڵكی ساده بدرێت و، بخرێته رو!به اڵم پێش����مه رجی ئ����ه و یه كێتییه هه روه ك نوێ����كان ناوچه یی����ه جیهانی����ی و ئه زمون����ه س����ه لماندویانه ، به دیموكراسیكردنی ده سه اڵت له واڵت����ه ئیس����المییه كان و س����ه لماندنی مافی چاره نوس����ی گه الن����ی موس����ڵمان و، بڕوابونه به یه كێت����ی ئاره زومه ندانه ی بنیاتنراو له س����ه ر به رژه وه ندی����ی راس����ته قینه ی نێوانیان، له گه ڵ

پاراستنی ناسنامه و قه واره ی تایبه ت به خۆیانه . ده وڵه تی ئیسالمییش به و جۆره ی له په نجاكانی سه ده ی رابردودا تیۆریزه ی بۆ كرا و، له هه ندێ واڵتدا پیاده كرا )له وێنه ی ئێران و سودان(، هیچ نه بو جگه له كۆپیكردنه وه یه كی ده وڵه تی پاش كۆنۆلیالیزمی ناوچه كه له ژێر ناوی ئیس����المدا. ) ئیسالمیش( سیستمێكی سیاسی دیاریكراوی نی����ه ، ت����ا گروپێك به ن����اوی ئ����ه وه وه هه وڵی س����ه پاندنی بدات، ئه وه ی بۆ ئیس����الم گرنگه میكانی����زم و فۆرم و ده زگاكان نیه ، به ڵكو بون و نه بونی دادپه روه ریی و، به رز ڕاگرتنی كه رامه تی مرۆڤ و، نه بونی س����ته م و زۆرداریی و ناهه قییه ، باش����ی و خراپی و، پێویستبون و نه بونی هۆكارو ئاس����تی له روانگ����ه ی ده زگاكان میكانی����زم و خزمه تكردنیان به و ئامانجانه وه ده ستنیش����ان ده كرێن و په س����ه ند یاخ����ود ره ت ده كرێنه وه . شه ریعه تیش كۆدێكی یاسایی ئاماده كراوی نیه و به شی زۆریش����ی له به رگی )فقه (دا، به رهه می تێگه یش����تنی مه حكوم به مێژو هه لومه رجه كانی زانایانی موس����ڵمانه و، خ����ودی )قورئان(یش گه رچی بۆ هه مو كات و شوێنێكه به اڵم هه رچی وا له قورئاندایه بۆ هه مو كات و ش����وێنێك نیه ، چونكه گه ر به و ج����ۆره تێبگه ین و له ده ره وه ی ئیس����الم و ش����ه ریعه ت و، بااڵكانی مه به س����ته پێداویس����تیه كانی واقی����ع و فقه����ی )مناط(و )مآل( تێیبگه ین، كاره س����ات دروست ده بێت و به ناوی ئیس����الم و شه ریعه ت و قورئانه وه ، فشار ده خرێته س����ه ر ژیانی موس����ڵمانان و ته نگه تاو ده كرێن و، زیان به به رژه وه ندییه كانیان ده گات و، ب����ه وه ش خه ڵ����ك هه وڵی خۆڕزگارك����ردن له و دۆخه و نائومێدبون له هه ر چاره سه رێك به ناوی ئیس����المه وه ده ده ن. ئه مه ی له پێش����ه وه وه ك نمونه باسمانكرد ئه و ئاسته قوڵه یه كه ده بێت ره خنه ی ئیس����المیی له توندڕه ویی ئیسالمیی و داعش پێی بگات و، به م����ه ش ره خنه گرتنه كه ببێته س����ه ره تێی دابڕانێكی مه نهه جیی و، پێ نانه ناو قۆناغێكی نوێی ژیانكردنی ئیسالمیی و، لێدانێك����ی راس����ته قینه ی س����ه رچاوه زه ب����ر

دینییه كانی توندڕه ویی و، زه مینه س����ازكردنه وه بۆ دوباره هه ڵس����انه وه و، كه وتنه س����ه ر رێی گه شه كردنی سروشتیی و شارستانی . بۆ ئه وه ی ئه م ئامانجه ش بێت����ه دی ، ده بێت ئه م دۆخه و )داع����ش( بكرێت����ه ده رفه ت ب����ۆ ره خنه گرتن له كۆی كه له پوری ئیسالمی مێژویی و حه ره كی نوێ . له س����ه ر هه ردو ئاستی تیۆری و ئه زمون، پێداچون����ه وه ی به هه م����و به ش����ه له كه له پوری )فقه����ی ( و )كه المی ( و )حه ره ك����ی نوێ (، كه بونه ته به ربه ست له به رده م رزگاركردنی پرۆسه ی نیش����تیمان و ده وڵه تس����ازیی و، گه ش����انه وه ی ناس����نامه یه كی شارس����تانێتی ئیسالمیی نوێ ، كه له پاڵ رێزگرتن له كه س����ێتی شارس����تانیدا، توانای له خۆگرتنی ده ستكه وته كانی مۆدێرنه و، فره ناس����نامه ی له گه ڵی����دا و، خۆگونجان����دن ره هه ن����د و، ئه زمونكردنێك����ی گه ش����ه كردوتر و ئیس����المیتر و سه رده میانه تری ژیان و سه رده می

هه بێت.

په راوێز]1[ بۆ نمونه ته وژمی ئیسالمی شیعه مه زهه ب له عێراق، ته وژمی ئیسالمی كوردستان و، به شێ )ئیخوان( س����وننه و، ئیس����المی له ته وژم����ی ه كانی س����وریا و، به ره ی ئیسالمیی ئه و واڵته و، ته وژمی مه شره ب ئیسالمی توركیا و، چه ندینی تر له م����ڕۆدا به ئاس����تی جیاواز له س����ه نگه ری روب����ه ڕوو ره تكردن����ه وه ی مۆدیلی )داع����ش( و

ده ستدرێژییه كانیدا.]2[ هه ڵبه ت دیوێكی تری ئه و دژایه تیكردنه په یوه س����ته به ملمالنێ له س����ه ر مه رجه عیه ت و نف����وز و به پێش����ه نگبون و، دان نه نانی رێبه ری )داع����ش( به رێبه رێتی نوێ����ی )القاعده ( دوای

مه رگی )بنالدن(.]3[ له م روه وه ده توانین ئاماژه به هه ڵوێستی ئه زه����ه ر و، یه كێت����ی زانایان����ی موس����ڵمان و، نام����ه ی )130( زانای موس����ڵمان بۆ رێبه رێتی داع����ش و، چه ندی����ن بیرمه ند و هێ����ز و گروپی

ئیسالمی بده ین.

]4[ به سروشتی حاڵ ئه م ته وژمه له توندڕه ویی ئاینی ب����ا له ئاس����تێكی دیاریكراویش����دا بێت شه پۆلێكی هه س����تی نه رێنی به رابه ر )ئاین( و ته وژمی ئیس����المیی به دوای خۆیدا ده هێنێت. ه����ه ر بۆیه ئه رك����ی ئیس����المییه كان و ناوه نده زانستییه ئیس����المییه كه یه ، بۆ كه مكردنه وه ی ئه م ش����ه پۆله چاوه ڕوانك����راوه ، ره خنه كانیان به رامب����ه ر توندڕه وی����ی ئاینی راش����كاوانه تر و،

رونترو رادیكااڵنه تر بكه ن.توندڕه وی����ی و زهنیه ت����ی له ب����اره ی ]5[ته كفیرو ئامرازه كانی و مه ترس����یه كانی ده توانی بگه ڕێیت����ه وه بۆ }مه س����ه له ی ته كفیر، بێداریی توندڕه ویی ، دانپیان����ان و له نێوان ئیس����المیی یوس����ف قه رزاوی /حرمه الغلو فی الدین و تكفیر المسلمین، آ سامه ابراهیم، وعاصم‌عبدالمجید/ قواع����د التكفیر عن����د اهل الس����نه و الجماعه ، د.محسن عبدالحمید/ االسالم و التطرف الدینی، مجموعه من المؤلفین/ الحركات االسالمیه بین

الفتنه والجهاد، د.احمد طحان... الخ.]6[ الشوری /39.]7[ الحجرات/9 .

]8[ له م روه وه ده توانی بگه ڕێیته وه بۆ هه ندێ له كتێبه كانی نوس����ه ر له وێنه ی ، ناسیونالیزم و ناس����یونالیزمی ك����وردی ، دیدێكی ئیس����المی هاوچه رخ/ ناسیونالیزم و ناسیونالیزمی كوردی ، خوێندنه وه یه ك����ی مه یدانی ، ئاس����ۆكانی مافی چاره ن����وس و ده وڵه تی كوردس����تان/ زنجیره ی ئیس����اڵح و ئیس����اڵحخوازی ئیس����المی ك����ه تا

ئێستا)3(زنجیره ی لێ ده رچوه .]9[ له م باره وه بگه ڕێوه بۆ تێزی دكتۆراكه ی یاساناس����ی به ناوبانگی رۆژهه اڵت، د.عبدالرزاق س����نهوری ، ك����ه له س����اڵی 1926دا له پاریس ده رباره ی سیستمی خه الفه ت و، ره نگدانه وه كانی

له واقیعی نوێدا پێشكه شی كردبو.]10[ ده توان����ی ل����ه و روه وه بگه ڕێیته وه بۆ )خیالفیت و ملكیت(ی ئه بو ئه علێی مه ودودی ك����ه به زمانی فارس����ی باڵوبۆت����ه وه و پێموایه

به كوردیش كراوه .

واته رێگه گرت���ن له هێزی نادیموكرات كه بیه وێت رێس���اكانی دیموكراسی بۆ له ناوبردنی دیموكراس���ی به كاربهێنێت، ب���ه وه ده كرێت فه زایه ك���ی دیموكراتیی وا دروس���تبكه ین كه تیای���دا هێزه كان هه بێت، له یه كتریان گوێگرت���ن توانای ته نها خۆیان به راس���ت نه زانن و بڕوایان ب���ه وه هه بێت بونی هێزی دی و بیروڕای دی زیات���ر كۆمه كیان ده كات بۆ ئه وه ی

له هه قیقه ت نزیكببنه وه . به اڵم ئ���ه وه ی به ن���اوی به رگریكردن له ئازادی���ه وه ئه مڕۆ له الی���ه ن هه ندێك قه ڵه مه وه روئه دات، نه ك جێبه جێكردنی هیچ ی���ه ك له م بنه مایان���ه نیه ، به ڵكو رێك پێچه وانه كه یه تی. ئه و زمانه توند و پڕ س���وكایه تی و هه ڕه ش���ه یه ی به ناوی په یڕه و به ئیس���المیه كان دژ ئازادیه وه ئه كرێ���ت، ه���ه ر هێن���ده ی په ڕگیریی ئیس���المی داخراو و توند و بێ هیچ به ها دانانێك���ه بۆ كه س���ی به رامب���ه ر. ئه و ره دكردنه وه په ڕگیره ی النیكه می ڕێز بۆ به رامبه ر دانانێ���ت و، النیكه می ئه گه ری هه ڵه ب���ون بۆ خ���ۆی دانانێ���ت، خۆی كلتورێك دروس���ت ئه كات كه فه زایه كی ته ندروسته بۆ ئه وه ی هێزی نادیموكراتی تێدا له دایك بێت. دیموكراسی كلتورێكه ئه بێت دروس���ت بكرێت، دروستكردنی ئ���ه م كه لتوره ش له و ش���ێوازی وتوێژ و دیالۆگه دای���ه ك���ه مرۆڤ���ه كان له گه ڵ

یه كتردا په یڕه وی ئه كه ن.نادیموكرات���دا فه زایه ك���ی له ن���او دروس���تده بێت و نادیموك���رات هێ���زی به پێچه وان���ه وه . له فه زایه ك���دا كه ئه و هێزان���ه ی خۆیان به عه لمان���ی ده زانن، نه توانن نه ریتی دیموكراتی بچه سپێنن، ئیس���المیكان چۆن ده توانن دیموكرات ب���ن؟ گ���ه ر ئ���ه و هێزان���ه ی خۆی���ان له كاتی حوكمڕانییدا به عه لمانی ده زانن سه دان س���ته م و غه در و ناداپه روه ریی و پێش���ێلكاریی به رامبه ر به ئیسالمیه كان بك���ه ن، چۆن ئیس���المیه كان كه هاتنه س���ه ر حوكم هه مان ئه و شتانه دوباره

ناكه نه وه ؟ گه ر به ڕاس���تیی له وه ئه ترسین هێزی دیموكراس���یه وه له رێگه ی نادیموكرات به حوكمڕانیی بگات، ئه بێت هه ر ئێستا و لێره كار بۆ س���ه قامگیریی نه ریته كانی دیموكراس���ی بكه ین و ڕێ���ز له جیاوازیی بگرین و ه���ه ر كه س له گه ڵم���ان نه بو، تۆمه ته كان دڵڕه قانه ترین به خراپترین و تاوانباری نه كه ین. واته وه ك له شوێنی تردا وتومه پرس���یاری س���ه ره كی ئه وه نیه فاڵن هێز گ���ه ر له ئاینده دا حوكمی گرته ده س���ت دیموك���رات ئه بێت یان نا، به ڵكو ئه وه یه ئێس���تا و لێره كار بۆ ئه وه بكه ین نه ریتی دیموكراس���ی ببێته نه ریتێكی به هێز و دام���ه زراو. ئه و كاته مه ترس���یمان نه له ئیس���المییه كان، نه له چه په كان، نه له ڕاسته كان ده بێت بۆ ئه وه ی كه هاتنه سه ر حوكم رێساكانی هه وڵ���دان له ناوبب���ه ن. دیموكراس���ی ب���ۆ ئ���ه وه ی له كوردس���تان نه ریتێكی دیموكراتی دابمه زرێت، ته نها ڕێگه یه كه بۆ ڕه واندنه وه ی ئه و مه ترس���ییانه ی وا هه مو هێزێك، به ده سه اڵتگرتنی بزانین

هێزه كانی دی له ناوده چن. رێگه ی به رگرت���ن به هێزی دیموكرات دوژمانه یه تیدا سوكایه تی و به سڕینه وه و ناڕوات، به ڵكو به ڕێزی زیاتر و كرانه وه ی زیات���ر و به دوژم���ن ته ماش���ا نه كردنی

یه كتردا ئه ڕوات.

ئیسالم‌وه‌ك‌هه‌ڕه‌شه‌یه‌ك‌...‌پاشماوه‌

وه زاره تی رۆشنبیری و الوان به ڕێوه به رایه تی گشتی راگه یاندن و چاپ و باڵوكردنه وه

به ڕێوبه رایه تی رادیۆی نه ورۆز _سلیمانیژماره / 471

ڕێكه وت/2014/10/20 زاینی

ئ��اگ��اداری

به رێوبه رایه تی رادیۆی نه ورۆز / سلیمانی بۆ به رێز )ته یمور تاهیر موش���یر( به ناونیش���انی )ی .وه رگێر( دوای دابڕانت له ده وامی فه رمی له به رواری )2014/5/16( وه ئاگادارت ده كه ینه وه ئه گه ر له ناو واڵتی له ماوه ی )7( ڕۆژ و ئه گه ر له ده ره وه ی واڵتی له ماوه ی )30( ڕۆژدا په یوه ندی ئه كه یته وه

به ده وامه وه ئه وا به پێی قانونی خزمه تی مه ده نی ) 24( ی ساڵی )1960 ( به مستقل له وه زیفه ( ئه ژمار ده كرێت .

فاروق غفور مجید به ڕێوه به ر

وێنه یه ك بۆ /*كارگێری و خۆیه تی

*خوالو

داهاتوی هەولێر لەدوڕیانی بەغداو ئەنقەرەدا

فەهمی بورهان

کێش���ەو ملمالنێکانی ناوچەکە، چیتر پێویس���تیان بەش���رۆڤەو ش���یکاری وردو قوڵ نیە، پێش���هاتەکانی دوای ١٠ی حوزەیران و هاتنی داع���ش و پێکهێنانی حکومەتەکەی عەبادی، پرس���یاری جدیی لەسەر پێگەی داهاتوی کوردستان لەنێوان بەغداو ئەنقەرە دروس���تکرد، بەوەی ڕێگای هەولێر بۆ چارەس���ەرکردنی کێشەکانی و هەڵهاتنی خۆری خەون���ە نەتەوەییەکانی لەئاس���مانی بەغداوە هەڵدێت، یان ئاس���مانی س���وڵتانەکانی عوس���مانیی لەئەنقەرەرە ئەبێتە کەلی هەڵهاتنی بەختی نوستوی خەڵکی کوردستان، ئەگەر س���ەیری سیاس���ەتی سێ س���اڵی ڕابردوی س���ەرۆکی هەرێم و حکومەت و کۆی س���ەردانەکانیان ب���ۆ ئەنقەرە هەژمار بکەین، بەڕونیی ئاش���کرا ئەبێت، مەیلی پارتی و بناغەی سیاس���ەتی س���تراتیژیان لەسەر ئەنقەرە داڕش���توە، بەجۆرێک کۆی ئومێدی خەڵک���ی کوردس���تان، بەجیاوازیی دی���دو تێڕوانینیان���ەوە، لەبوارەکان���ی ئابوریی و ڕۆش���نبیریی و سیاسیدا لەس���ەبەتەی تورکیادا دانراوە، ئەم نەخشەیە بەجۆرێک پشت لەبەغداو ڕو لەئەنقەرە بو، کە س���ەرۆکی هەرێم بو بەبەش���ێک لەحەملەی بانگەشەی هەڵبژاردن بۆ پش���تیوانیی لەحکومەتەکەی ئەردۆگان، لەئاستی شەقامیشدا وێنەیەک الی هاواڵتی کوردی دروس���تکرا، کە کاروانی دروستبونی خەونی نەتەوەی لەئەنقەرەوە بۆ هەولێر، کەمتر لەچەند میلێکی ماوە، بەم ئەندازەیەش سەرۆکایەتی هەرێم لەبەغدا دورکەوتەوە، ئەم دورکەوتنەوەیە لەکاتی شکس���تی س���وپای عێراق و کەوتنی موس���ڵ گەیش���تە لوتکە، ئەم هەنگاوان���ە جۆرێک لەبێباکیی بارزان���ی و پارتەکەی نەک تەنها بەرامبەر بەغدا بەڵکو بەرامبەر دۆس���تە دێرینەکەی کە یەکێتیە دروستکرد، بێگومان لەکات و س���اتی ڕوداوەکاندا، ئەم جۆرە لەسیاسەتە بەبێ ڕەخنەی جدیی شرۆڤەکارانی

سیاسی و دۆستە دێرینەکەی کە یەکێتیە تێنەپەڕی.گۆڕینی ستراتیژی دعش لەبەغداوە بۆ هەرێم، داگیرکردنی شەنگال و مەخمورو زومار، پاش���ان دروستبونی مەترسی جدیی لەسەر هەولێری پایتەخت، مانەوەی تورکیا وەک کاراکتەرێکی تەماشاکەر بۆ کەوتنی هەولێرو بێهەڵوێستیی ئەم واڵتە بەرامبەر بارزانی و تەنها جێهێش���تنی و لەبەرامبەردا هاتنە س���ەر خەتی ئێران و هاوکاریه کانی بۆ ڕێگریی لەهاتنی داعش بۆ هەولێر، نەک هەر ش���ەقامی کوردیی بەڵکو بارزانی و پارتەکەش���ی توش���ی ش���ۆک کرد، ئەو نەخشەیەی لەسێ س���اڵی ڕابردودا کاری بۆ ئەکرد له کەمتر لەهەفتەیەکدا تێکش���کا، ئەو نەخش���ەیە ک���ە بەهۆیەوە زیاتر ل���ە )٩(مانگە هەرێمی کوردس���تانی ڕوبەڕوی گەمارۆی ئابوریی کردۆتەوە، زۆرێک لەکێشەکانی لەگەڵ بەغدا گەیاندبوە بنبەس���ت، پارتی لەباره ی ئاڵۆزبونی پەیوەندیه کانی نێوان هەولێرو بەغدا، بەردەوام ئەنقەرەو دەس���ەاڵتدارانی ئاک پارتی کردبوە ئەلتەرناتیڤ، ئەم تێگەیشتنە تەنه���ا خوێندنەوەیەکی ناوخۆی پارت���ی نەبو، بۆ ڕوداوەکان���ی هەولێر-بەغدا، بەقەد ئەوەی گرێدراویی هاوکێشەیەکی گەورەترە لەئاستی هەرێمایەتی و ناوچەییدا، بۆ کۆی کێشەو دەرهاویشتەکانی بەهاری عەرەبیی و ئەو خەونە گەورانەی سوڵتانە بچوکەکانی عوس���مانی لەناوچەکەدا هەیانەو )داود ئۆغلۆ( لەزیاد لەبۆن���ەو زیاد لەدەرکەوتنێکدا

مانیفێستی کردوە.یەکێتی وەک ڕکابەرێکی س���ەرەکی پارتی، بەردەوام تێبینیەکانی لەبەرامبەر تێپەڕین بەئەنقەرەدا نەشاردۆتەوە، کاری جدیی بەئاراستەی هاوسەنگیی هێزەکان لەناوچەکەدا کردوە، ڕێگای بەرەو بەغدای بۆ چارەسەر پێ باشتر بوە، بێگومان ئەم تێگەیشتنەی یەکێت���ی بەبێ لێکدانەوەی ڕەهندی مێژوی بەرامب���ەر ئەنقەرە بنیاتنەناوە، بەوپێیەی ئەنق���ەرە زیاد لە)٤٠( ملی���ۆن مرۆڤی کوردی بێبەش���کردوە لەزمانی دایک و دایبڕیون لەمافە س���ەرەتایی و مەدەنیەکانی خۆیان، هەژمونی ئەم تێگەیشتنەی یەکێتی بەسەر لێکدانەوەکانی پارتی له کاتی مەترس���یه کانی س���ەر هەولێر گەیشتە لوتکە، لەئاستی شەقامیش���دا پێشوازیی گەورەی لێکرا، هەنوکە ئەو دیسکۆرسەی یەکێتی و ڕێگا بەرەو بەغدا بەئاراس���تەی چارەسەرکردنی ئاریشەکانی نێوان هەولێرو بەغدا، گڵۆپی سەوزی بۆ هەڵکراوەو پێده چێت بۆ ماوەیەکی نادیاریش گڵۆپی سوری تێپەڕین بەرەو ئەنقەرە

کاری خۆی بکات و بەهەڵکراویی بمێنێتەوە.

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

hamashwan.awene@yahoo.noAweneکوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه گه رمیانی، سەردەشت عوسمان، سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاهیر

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

ریکالمNewsweek :فۆتۆکان

4 رۆژ له ناو

کۆبانی