ژماره 444

20
م ریکۆڤ لهکوردستان مافهکانی مریاساشكێنی مرۆڤو یی مافی پێشێلكارینداوه رویاهرێمداه "ترسناك" له3 »» 5 یاسا ئاماژهوڵهتیكی دهیهكرده سهرهوێو نهیهوێكات كه كورد بیوه ده بهی بهش���داریوهیبێت رازی بێت به دهوهی عهبادی بكات لهبهرئه لهحكومهتیو دهڵێت ئهمهریكا لهس���هر خهته، ئهوهیام س���ام چی ئهكرد لهكۆبونهوهییهكان؟ جگ���ه لهیهن���ه كوردی ی حكومهتیت بهشداریاچاریان بكا ن بهغدا بكهن".ن س���هراج" "عهدناوێنه، بهغدا: ئا یاساووڵهتیس���تی ده لیكردهی سهرر عهبادییده نزیك لهحههتی كهس���ایق ئاماژهی عێرارانی نوێرۆك وهزی سهنو ئهمهریكات كه ئێ���راوه دهكا ب���هی لهس���هر خهت بون بۆردهوامی بهبهین بهش���دارییهنهكا هموی هوه ئ���هان���ی نوێیمهت���ی بنك���ه فراو لهحكو، ئ���هو بهئاوێنهی عێراق���دا بك���هنكه( ام س���امنێ م كه "دوێگهیاند رای بهشداری)یهكانه لهئهمهریك مهبهستیندایهكایهن���ه كوردی وهی لهكۆبون���هی بهش���داریوهیازیكردن بهدو ر ك���ر���ی عێ���راق بكهن، لهحكومهت���ی نوێ ئهمهریكا لهس���هرادهم بهبڕوای من مشیك وهزیری خهت بو ئهگهر كورد یههر ه پێبدرایهشیو ده وهزیری پێبدرایهن پێدهكرا".یا بهشداریری وهزیهدهری، یارید9/8 ن���ێ دوێا ب���ۆ كاروباری ئهمهری���ك دهرهوهییگۆرك" بهش���داریق "بریت ماك عێرااریهس���تی ههك���یوهی لهكۆبونها ك���رد بۆی���دهن���ی كوردی پێن���جربون یانی بهش���داوهیكردن���هی یهك لهحكومهت���ی نوێ���یهبون بهش���دارندای���ه كهاتێك عێراق���دا، ئهم���ه لهكوانیه بهپش���تینواین پێیاودێ���را چایدا���كا، لهحكومهت���هی عهباد ئهمهرین دراوه،نهكا زیاتر بهسونهخێكی بای كورس���ییهكاننده ژمارهیهرچه ه كهمانیاوپهیكانی ه كورس���ییهێندهی هرهتیانم ن���ۆ وهزا كوردس���تانه، به وهزارهت5 بۆ4 هرامبهردا، لهب پێدراوهنوایه���ك پێیا كورد، زۆرێ دانراوه بۆهیان لهسهر ئهم پۆس���تانهكانن سونم ساڵح، به پێدراوه حس���ابی كوردكردهیڵ���هگ پهرلهمانتارو س���هر موتوه،كاتهوه رهتدههكان ئهناری سون دیگهیاند كه "ئێمهشوێنهی را ئهو بهئاڕازین".هكو كورد نا و پارێزگاری پۆستیوهییبونهی بۆ یهكداشتمانی لهئێستا نیهكێتی، ی سلێمانیهكانی مهكت���هب سیاس���ی بۆچون���ی خاوهنیێ���ت، حاكم قادر كهدهگر وهرمیت "چاوهڕێی وه دهڵێرۆكهكهیه بی، بۆچونی مهكتهب سیاسیننیهڤا هی���ه كه لهگ���هڵ گۆڕانوه منی���ش ئهس���هرێك". چاره���ۆ بگهینه بهگفتوگگۆڕان دهڵێت "بۆهكیش لهرچاوهی سهی ئهو پۆسته سازشمانوهیبونهی یهككردنی دو ساڵی، بۆیه لهداوا كردوه زۆراكهین".گار سازش نهكهمی پارێز ی قادر حهمه حاكمه، سلێمانی: ئاوێناس���ی سی ئهندام���ی مهكتهبی ج���انگهیاند كه بۆوێن���هی راهكێت���ی بهئا یمان���ی مهكتهبهم���و ئهندای هوه ئ���ه حزبهكهی بهش���داربن لهواس���ی سیگرێ، ئهوی���ان وهردهرهدا بۆچون بڕیامی چاوهڕێ���ی وهدای "لهئێس���تا وت مهكتهب سیاسین".نیهڤا هكات كه لهگهڵوه ده بهو ئام���اژه ئهمدایه،ردهیان لهبهن دو رێگاچاره گۆڕاگۆو رێككهوتن یهك���هم بهگفتو رێگای دوهمس���هرێك، چاره بگهن���هن���ه لهناوهنگداش ب���ژاردهی د رێ���گااسایڵێت "لهیو ده ئهنجومهنهكهدا، ئهاتوهه نهوهدا ئه ئهنجومهنی پارێ���زگا ئهوێناوهتر هت كێ دهنگ���ی زۆر بڵێ پۆس���تی پارێزگار دهتوان���ێیهن���ه ات���وهڵك���و هێنێت، بهس���تبهده بهمانیهكی ئهنداد ی زائینگی پهنجاده به ئهنجومهنی پارێزگا پۆستی پارێزگاری دهكرێت". دیاریهكرچاوه س���ههرامب���هردا، لهب بهئاوێن���هیوهی گ���ۆڕان لهبزوتن���هوهید كه س���ورن لهس���هر ئهگهیان را یهكهمدا پۆستی پارێزگار لهدو ساڵییهرچاوهی ئهوان بێت". ئهو س���ه له یهك���هم داواه دو س���اڵی "بۆی وت���یهك نییهنتهییچ گره ه، چونكهكهین دهر ئهو پۆسته دو ساڵی ت دوایهكێتی یی ئێمه بكات". رادهستهكانی ئهنجومهنییشتن دانا ئێستا تهڵبژاردنی س���لێمانی ب���ۆ ه پارێزگای س���هرۆكی ئهنجومهن���ی پارێ���زگارو دواخ���راوهو ج���ار���زگا، پێن���ج پارێسهرێك. چارهونهته نهگهیشت4500 : تیراژ دینار1000 نرخیش دەکاتوێنە دابەڤ پەیک ئاای ب کۆمپانی3201274 : تهلهفۆنی شۆڕشی کوڕانر ئامادهیهرامبه ب-ۆڕشڕهکی ش: سلێمانی گهیشان ناون گشتییهی سیاسیهكی رۆژنامهیهریدهکاتای ئاوێنه د کۆمپانی)444( ژماره2014/9/9 مە سێشەمwww.awene.com 12 »» 17 »» یان بۆنوستانرتی داهكێتیو پا یمانی ئهندا بۆ كورد لهبهغدا، نهك خۆیان كردوهرژهوهندی بهکلیکس وی» 12 »» 17 »» نهی حكومهتیان بهكابیهدانی بهشێكگن دهنۆنهكهی دو لهت كرد فراكسیاکۆکن نی گۆڕان فراكسیۆن» 12 13 ام سام" كوردی یاسا:وڵهتیكی دهیهكرده سهرا كردن لهحكومهتی عێراقدیكردر به بهشدار ناچاو شێخادیلش یو شانازی چرا ئێمهننی داعشریهكارچاوه فك سهاعشداردهمی د سیاسهت لهسه سلێمانی پارێزگاری پۆستیوهییكردنهی بۆ یهكدهگرێتكانی وهر مهكتهب سیاسیههكێتی بۆچونی یكییه ئهو ئهمهری كێ بو كهی بهشداریكهیوه لهكۆبونهنێی پێنج حزبه دوێیهكهدا كرد؟ كوردی3 2 بهریڕێوههم���هد حس���ێن" به "عهب���د محی ه���ادی عامری،وس���ینگهاندن���ی ن راگهیوبراو كه ناوهكات���هوه رهتده���ی ئه بهتوندیێزی پێشمهرگهی هاوی دهرباره نهشی قسهیت "لهگ���هڵ پارێزگاریو دهڵێ كردبێت، ئهاوبهشر كاری هوك بهفهرمی لهس���ه كهركتوین". لهدژی داعش رێككهوهمهد حس���ێن" "عهبد محوێنه، بهغدا: ئاه���ادی عامریو نزی���ك لههس���ێكی ك���ه كنگهی نوس���یاندن���ی راگهیب���هریڕێوه بهاند كه لهكاتی راگهی، بهئاوێن���هیوبراوه نا���ان بهگهمارۆی بۆ كۆتایهێنری���دا ئامادهكاادی عامری" بوه،ڵ "ه ئامرلی، لهگه س���هر ه���ادی عامرییهداو ماوه ئ���هو وتی "ل���هنی دێری���ییوهندیش���ی پهم ستایردهوا بهندوتۆڵیی تویوهندیردو شیعهو پهێوان كو نی كردوه،كانی بهدرو پێشمهرگهێزهێوان ه ناوبهش���نكی ه خهباتو مێژویه خاوهنی كهی سهدامواتۆری دیكتدنی رژێمیهتیكر لهدژای بهعسدا". خۆی محهم���هد، سهرس���وڕمانی عهب���دبڕی كه خراونهته دهرنانههر بهو لێدواهرامب بی پێشمهرگه، كهی دهرباره پاڵ هادی عامرزێكی هێێزی پێشمهرگهتی "هتویهایه و گو "مومكینله"، ئ���هو وتیو فاش���یی كارتۆنی، چۆن رێی بكهینوه نییه لهگ���هڵ كورد ئهادی عام���ری كه خۆی لهناوچهچێ ه تێدهكردنیت ب���ۆ رزگاروه ب���ڕوایهكان���ه كوردیوهتژمێ���ر بهپێچهوانه كا24 ، دوای ئامرلی ئێمه نییه".قی ئهخوه لێدوان بدات؟ ئهی هادی عامری:وسینگهاندنی ن راگهیبهریڕێوه بهتوین لهدژی داعش رێككهواوبهشر كاری هوك لهسه لهگهڵ پارێزگاری كهرك2 3 فۆتۆ: ئاوێنههسلێمانی ل9 / 8 نێیداهکهی دوێمهوانییه رۆژنا لهکاتی کۆنگرار زێباری وشی

Upload: awene-newspaper

Post on 03-Apr-2016

255 views

Category:

Documents


4 download

DESCRIPTION

 

TRANSCRIPT

Page 1: ژماره 444

ریکالم

مافه کانی مرۆڤ له کوردستان پێشێلكاریی مافی مرۆڤ و یاساشكێنیی

"ترسناك" له هه رێمدا رویانداوه

3 »»

5

سه ركرده یه كی ده وڵه تی یاسا ئاماژه به وه ده كات كه كورد بیه وێ و نه یه وێ ده بێت رازی بێت به وه ی به ش���داریی له حكومه تی عه بادی بكات له به رئه وه ی ئه مه ریكا له س���ه ر خه ته ، ئه و ده ڵێت "مام س���ام چی ئه كرد له كۆبونه وه ی الیه ن���ه كوردییه كان؟ جگ���ه له وه ی به شداریی حكومه تی بكات ناچاریان

به غدا بكه ن". ئاوێنه ، به غدا: "عه دنان س���ه راج" سه ركرده ی لیس���تی ده وڵه تی یاسا و كه س���ایه تی نزیك له حه یده ر عه بادی سه رۆك وه زیرانی نوێی عێراق ئاماژه ب���ه وه ده كات كه ئێ���ران و ئه مه ریكا به به رده وامیی له س���ه ر خه ت بون بۆ ئ���ه وه ی هه مو الیه نه كان به ش���داریی له حكومه ت���ی بنك���ه فراوان���ی نوێی به ئاوێنه ی ئ���ه و بك���ه ن، عێراق���دا راگه یاند كه "دوێنێ مام س���ام )كه مه به ستی له ئه مه ریكیه كانه ( به شداریی له كۆبون���ه وه ی الیه ن���ه كوردییه كاندا ك���رد و رازیكردن به وه ی به ش���داریی له حكومه ت���ی نوێ���ی عێ���راق بكه ن، به بڕوای من ماده م ئه مه ریكا له س���ه ر خه ت بو ئه گه ر كورد یه ك وه زیریشی پێبدرایه و ده وه زیریشی پێبدرایه هه ر

به شدارییان پێده كرا".دوێن���ێ 9/8، یاریده ده ری وه زیری كاروباری ب���ۆ ئه مه ری���كا ده ره وه ی عێراق "بریت ماكگۆرك" به ش���داریی هه س���تیاری له كۆبونه وه یه ك���ی پێن���ج الیه ن���ی كوردی���دا ك���رد بۆ یه كالییكردن���ه وه ی به ش���داربون یان به ش���دارنه بون له حكومه ت���ی نوێ���ی كه له كاتێكدای���ه ئه م���ه عێراق���دا، به پش���تیوانی پێیانوایه چاودێ���ران ئه مه ری���كا، له حكومه ت���ه ی عه بادیدا دراوه ، به سوننه كان زیاتر بایه خێكی كه هه رچه نده ژماره ی كورس���ییه كان هێنده ی كورس���ییه كانی هاوپه یمانی كوردس���تانه ، به اڵم ن���ۆ وه زاره تیان پێدراوه ، له به رامبه ردا 4 بۆ 5 وه زاره ت دانراوه بۆ كورد، زۆرێ���ك پێیانوایه سوننه كان ئه م پۆس���تانه یان له سه ر حس���ابی كورد پێدراوه ، به اڵم ساڵح موتڵ���ه گ په رله مانتارو س���ه ركرده ی دیاری سوننه كان ئه وه ره تده كاته وه ، ئه و به ئاوێنه ی راگه یاند كه "ئێمه ش

وه كو كورد ناڕازین".

بۆ یه كالییبونه وه ی پۆستی پارێزگاری سلێمانی ، یه كێتی نیشتمانی له ئێستادا سیاس����یه كانی مه كت����ه ب بۆچون����ی وه رده گرێ����ت، حاكم قادر كه خاوه نی بیرۆكه كه یه ده ڵێت "چاوه ڕێی وه اڵمی هه ڤااڵنی مه كته ب سیاسین، بۆچونی منی����ش ئه وه ی����ه كه له گ����ه ڵ گۆڕان چاره س����ه رێك". بگه ینه به گفتوگ����ۆ سه رچاوه یه كیش له گۆڕان ده ڵێت "بۆ یه كالییبونه وه ی ئه و پۆسته سازشمان

زۆر كردوه ، بۆیه له داواكردنی دو ساڵی یه كه می پارێزگار سازش ناكه ین".

ئاوێنه ، سلێمانی : حاكم قادر حه مه ج����ان ئه ندام����ی مه كته بی سیاس����ی یه كێت����ی به ئاوێن����ه ی راگه یاند كه بۆ ئ����ه وه ی هه م����و ئه ندامان����ی مه كته ب له و به ش����داربن سیاس����ی حزبه كه ی بڕیاره دا بۆچونی����ان وه رده گرێ ، ئه و وتی "له ئێس����تادا چاوه ڕێ����ی وه اڵمی

هه ڤااڵنی مه كته ب سیاسین".

ئه و ئام����اژه به وه ده كات كه له گه ڵ گۆڕان دو رێگاچاره یان له به رده مدایه ، رێگای یه ك����ه م به گفتوگۆ و رێككه وتن دوه م چاره س����ه رێك، بگه ن����ه رێ����گاش ب����ژارده ی ده نگدان����ه له ناو ئه نجومه نه كه دا، ئه و ده ڵێت "له یاسای ئه نجومه نی پارێ����زگادا ئه وه نه هاتوه بڵێت كێ ده نگ����ی زۆرتر هێناوه ئه و الیه ن����ه ده توان����ێ پۆس����تی پارێزگار هات����وه به ڵك����و به ده س����تبهێنێت،

به ده نگی په نجا زائید یه كی ئه ندامانی پارێزگار پۆستی پارێزگا ئه نجومه نی

دیاری ده كرێت".س����ه رچاوه یه ك له به رامب����ه ردا، به ئاوێن����ه ی گ����ۆڕان له بزوتن����ه وه ی راگه یاند كه س����ورن له س����ه ر ئه وه ی پۆستی پارێزگار له دو ساڵی یه كه مدا له الی ئه وان بێت". ئه و س����ه رچاوه یه وت����ی "بۆیه دو س����اڵی یه ك����ه م داوا ده كه ین، چونكه هیچ گره نته یه ك نییه

یه كێتی دوای دو ساڵی تر ئه و پۆسته راده ستی ئێمه بكات".

تا ئێستا دانیشتنه كانی ئه نجومه نی پارێزگای س����لێمانی ب����ۆ هه ڵبژاردنی ئه نجومه ن����ی س����ه رۆكی پارێ����زگارو پارێ����زگا، پێن����ج ج����ار دواخ����راوه و

نه گه یشتونه ته چاره سه رێك.

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار تیراژ: 4500 ته له فۆن: 3201274 ناونیشان: سلێمانی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )444( سێشەممە 2014/9/9

w w w . a w e n e . c o m

12 »» 17 »»

ئه ندامانی یه كێتی و پارتی دانوستانیان بۆ به رژه وه ندی خۆیان كردوه له به غدا، نه ك بۆ كورد

«« 17 «« 12 ««6ویکلیکس

ده نگنه دانی به شێكیان به كابینه ی حكومه ت فراكسیۆنه كه ی دو له ت كرد

««9فراكسیۆنی گۆڕان ناکۆکن

1213

سه ركرده یه كی ده وڵه تی یاسا: "مام سام" كوردی ناچار به به شداریكردن له حكومه تی عێراقدا كرد

اللش و شێخادی چراو شانازیی

ئێمه ن

سیاسه ت له سه رده می داعشداسه رچاوه فكریه كانی داعش

بۆ یه كالییكردنه وه ی پۆستی پارێزگاری سلێمانی یه كێتی بۆچونی مه كته ب سیاسیه كانی وه رده گرێت

ئه و ئه مه ریكییه كێ بو كه به شداریی

له كۆبونه وه كه ی دوێنێی پێنج حزبه كوردییه كه دا كرد؟3

2

به ڕێوه به ری "عه ب���د محه م���ه د حس���ێن" راگه یاندن���ی نوس���ینگه ی ه���ادی عامری ، به توندی���ی ئه وه ره تده كات���ه وه كه ناوبراو قسه ی نه شیاوی ده رباره ی هێزی پێشمه رگه كردبێت، ئه و ده ڵێت "له گ���ه ڵ پارێزگاری كه ركوك به فه رمی له س���ه ر كاری هاوبه ش

له دژی داعش رێككه وتوین". ئاوێنه ، به غدا: "عه بد محه مه د حس���ێن"

ك���ه كه س���ێكی نزی���ك له ه���ادی عامری و نوس���ینگه ی راگه یاندن���ی به ڕێوه ب���ه ری ناوبراوه ، به ئاوێن���ه ی راگه یاند كه له كاتی ئاماده كاری���دا بۆ كۆتایهێن���ان به گه مارۆی س���ه ر ئامرلی ، له گه ڵ "هادی عامری " بوه ، ئ���ه و وتی "ل���ه و ماوه یه دا ه���ادی عامری دێرینی په یوه ندی���ی به رده وام ستایش���ی نێوان كورد و شیعه و په یوه ندیی توندوتۆڵی

نێوان هێزه كانی به درو پێشمه رگه ی كردوه ، كه خاوه نی خه بات و مێژویه كی هاوبه ش���ن له دژایه تیكردنی رژێمی دیكتاتۆریی سه دام و

به عسدا".عه ب���د محه م���ه د، سه رس���وڕمانی خۆی به رامبه ر به و لێدوانانه ده ربڕی كه خراونه ته پاڵ هادی عامری ده رباره ی پێشمه رگه ، كه گوایه وتویه تی "هێزی پێشمه رگه هێزێكی

كارتۆنیی و فاش���یله "، ئ���ه و وتی "مومكین نییه له گ���ه ڵ كورد ئه وه بكه ین، چۆن رێی تێده چێ هادی عام���ری كه خۆی له ناوچه كوردییه كان���ه وه ب���ڕوات ب���ۆ رزگاركردنی ئامرلی ، دوای 24 كاتژمێ���ر به پێچه وانه وه

لێدوان بدات؟ ئه وه ئه خالقی ئێمه نییه ".

به ڕێوه به ری راگه یاندنی نوسینگه ی هادی عامری :له گه ڵ پارێزگاری كه ركوك له سه ر كاری هاوبه ش له دژی داعش رێككه وتوین

2

وشیار زێباری له کاتی کۆنگره رۆژنامه وانییه که ی دوێنێیدا 9/8 له سلێمانی فۆتۆ: ئاوێنه 3

Page 2: ژماره 444

ئا: ئاسۆ‌سه‌راوی‌

بۆ‌یه‌كالییبونه‌وه‌ی‌‌پۆستی‌‌پارێزگاری‌‌سلێمانی‌،‌یه‌كێتی‌‌نیشتمانی‌‌له‌ئێستادا‌

بۆچونی‌‌مه‌كته‌ب‌سیاسیه‌كانی‌‌وه‌رده‌گرێت،‌حاكم‌قادر‌كه‌‌خاوه‌نی‌‌بیرۆكه‌كه‌یه‌‌ده‌ڵێت‌"چاوه‌ڕێی‌‌وه‌اڵمی‌‌هه‌ڤااڵنی‌‌مه‌كته‌ب‌سیاسین،‌بۆچونی‌‌

منیش‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌له‌گه‌ڵ‌گۆڕان‌به‌گفتوگۆ‌بگه‌ینه‌‌چاره‌سه‌رێك".‌

سه‌رچاوه‌یه‌كیش‌له‌گۆڕان‌ده‌ڵێت‌"بۆ‌یه‌كالییبونه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌پۆسته‌‌سازشمان‌زۆر‌كردوه‌،‌بۆیه‌‌له‌داواكردنی‌‌دو‌ساڵی‌‌

یه‌كه‌می‌‌پارێزگار‌سازش‌ناكه‌ین".

دوای‌‌پێنج‌جار‌له‌دواخستنی‌‌دانیشته‌كانی‌‌

س���لێمانی‌‌و‌ پارێ���زگای‌‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌له‌ئێستادا‌ چاره‌س���ه‌رێك،‌ نه‌گه‌یش���تنه‌‌یه‌كێتی‌‌گه‌یشتۆته‌‌ئه‌و‌باوه‌ڕی‌‌كه‌‌ده‌بێت‌له‌‌و‌دانیشتنه‌ی‌‌كه‌‌بڕیاره‌‌چوارده‌ی‌‌ئه‌م‌مانگه‌‌بكرێت،‌پۆستی‌‌پارێزگار‌و‌سه‌رۆكی‌‌ئه‌نجوم���ه‌ن‌یه‌كالیی‌‌بكرێت���ه‌وه‌،‌بۆ‌ئه‌و‌مه‌به‌س���ته‌ش‌حاك���م‌ق���ادر‌حه‌مه‌‌جان‌یه‌كێتی‌‌و‌ دانوستانكاری‌‌ وه‌فدی‌‌ ئه‌ندامی‌‌ئه‌ندام���ی‌‌مه‌كته‌بی‌‌سیاس���ی‌‌ئه‌و‌حزبه‌‌پرۆژه‌یه‌كی‌‌ئاماده‌ك���ردوه‌‌بۆ‌وه‌رگرتنی‌‌را‌و‌بۆچونی‌‌ئه‌ندامانی‌‌مه‌كته‌بی‌‌سیاسی‌‌حزبه‌كه‌ی‌،‌ئ���ه‌و‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یان���د‌بۆ‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌هه‌م���و‌ئه‌ندامانی‌‌به‌شداربن‌ حزبه‌كه‌ی‌‌ سیاس���ی‌‌ مه‌كته‌ب‌له‌‌و‌بڕی���اره‌دا‌بۆچونیان‌وه‌رده‌گرێ‌‌و‌ئه‌و‌"له‌ئێس���تادا‌چاوه‌ڕێ���ی‌‌وه‌اڵمی‌‌ ده‌ڵێت‌

هه‌ڤااڵنی‌‌مه‌كته‌ب‌سیاسین".ئ���ه‌و‌ئاماژه‌‌ب���ه‌وه‌‌ده‌كات‌ك���ه‌‌له‌گه‌ڵ‌له‌به‌رده‌مدایه‌،‌ رێگاچاره‌ی���ان‌ دو‌ گۆڕان‌رێككه‌وتن‌ به‌گفتوگ���ۆ‌و‌ یه‌ك���ه‌م‌ رێگای‌‌بگه‌نه‌‌چاره‌س���ه‌رێك‌"كه‌‌وه‌ك‌خۆم‌ئه‌و‌رێگاچاره‌یه‌م‌پێباش���ه‌‌و‌هاوكات‌پێش���م‌باش���ه‌‌هیچ‌الیه‌ك‌په‌راوێز‌نه‌خرێت‌هه‌ر‌الیه‌نه‌‌و‌به‌پێی‌‌ئیستیحقاقی‌‌خۆی‌‌پۆستی‌‌

پێبدرێت".دوه‌م‌رێ���گاش‌ب���ژارده‌ی‌‌ده‌نگدانه‌‌له‌ناو‌ئه‌نجومه‌نه‌كه‌دا،‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"له‌یاس���ای‌‌نه‌هاتوه‌‌ ئ���ه‌وه‌‌ پارێ���زگادا‌ ئه‌نجومه‌نی‌‌بڵێ���ت‌كێ‌‌ده‌نگ���ی‌‌زۆرتر‌هێن���اوه‌‌ئه‌و‌الیه‌نه‌‌ده‌توانێ‌‌پارێزگار‌به‌ده‌ستبهێنێت،‌به‌ڵكو‌هاتوه‌‌به‌ده‌نگی‌‌په‌نجا‌زائید‌یه‌كی‌‌ئه‌ندامانی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌پارێزگا‌پۆس���تی‌‌

پارێ���زگار‌دیاری‌‌ده‌كرێ���ت،‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌وه‌‌نه‌كرا‌له‌دانیش���تنی‌‌دوه‌مدا‌كێ‌‌زۆرترین‌

ده‌نگی‌‌هێنا‌ئه‌وه‌‌ده‌بێته‌‌پارێزگار".له‌باره‌ی‌‌بۆچونی‌‌ئیس���المیه‌كانیش‌وه‌ك‌ده‌وترێ‌‌له‌ئێستا‌له‌یه‌كێتی‌‌نزیكترن‌نه‌ك‌گۆڕان،‌حاكم‌قادر‌وتی‌‌"ئیس���المیه‌كان‌پارێزگاری���ی‌‌ توانیویان���ه‌‌ ئێس���تا‌ ت���ا‌بكه‌ن،‌هه‌ڵوێس���تیان‌ له‌بۆچونی‌‌خۆیان‌

بێالیه‌نانه‌یه‌".س���ه‌باره‌ت‌به‌بۆچون���ی‌‌پارتی���ش‌وه‌ك‌ده‌وت���رێ‌‌ئه‌گ���ه‌ر‌كار‌بگات���ه‌‌ده‌نگدان‌ده‌ن���گ‌به‌كاندیدی‌‌گ���ۆڕان‌ده‌ده‌ن‌نه‌ك‌یه‌كێتی‌،‌حاكم‌قادر‌وتی‌‌"هیچ‌زانیاریه‌كم‌

له‌وباره‌یه‌وه‌‌نییه‌".ه���ه‌ر‌ل���ه‌و‌باره‌ی���ه‌وه‌‌س���ه‌رچاوه‌یه‌ك‌له‌بزوتنه‌وه‌ی‌‌گ���ۆڕان‌كه‌‌پێی‌‌باش‌نه‌بو‌

ناوی‌‌باڵوبكرێته‌وه‌،‌جه‌ختی‌‌له‌وه‌‌كردوه‌‌ئه‌وان‌وه‌ك‌بزوتنه‌وه‌ی‌‌گۆڕان‌تا‌ئێس���تا‌سازشیان‌زۆر‌كردوه‌،‌ئه‌مه‌ش‌له‌سه‌ر‌ئه‌و‌بنه‌مایه‌ی‌‌"گۆڕانی���ان‌كردوه‌‌به‌قوربانیی‌‌شاره‌كه‌،‌نه‌ك‌به‌پێچه‌وانه‌وه‌،‌بۆیه‌‌چیتر‌ئاماده‌نین‌س���ازش‌بكه‌ن‌و‌سورن‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‌پۆس���تی‌‌پارێزگار‌له‌دو‌س���اڵی‌‌یه‌كه‌م���دا‌له‌الی‌‌ئه‌وان‌بێ���ت".‌ئه‌و‌وتی‌‌"بۆیه‌‌دو‌ساڵی‌‌یه‌كه‌م‌داوا‌ده‌كه‌ین،‌هیچ‌گره‌نته‌یه‌ك‌نییه‌‌یه‌كێتی‌‌دوای‌‌دو‌ساڵی‌‌تر‌ئه‌و‌پۆس���ته‌‌راده‌س���تی‌‌ئێمه‌‌بكات،‌جگه‌‌ل���ه‌وه‌‌ده‌نگده‌ره‌كانیش���مان‌لێمان‌قبوڵناكه‌ن‌ئه‌و‌هه‌مو‌سازشه‌‌بكه‌ین".

س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌‌گۆڕان‌ئام���اژه‌ی‌‌به‌وه‌دا‌له‌دنیای‌‌عورفی‌‌سیاسیدا‌وه‌هایه‌‌ئه‌گه‌ر‌حزبێ���ك‌زۆرترین‌ده‌نگ���ی‌‌هێنا‌ده‌بێت‌

پۆس���تی‌‌یه‌كه‌م‌به‌ر‌ئه‌و‌الیه‌نه‌‌بكه‌وێت،‌نمونه‌ش���ی‌‌به‌پارتی‌‌هێنایه‌و‌وتی‌‌"پارتی‌‌‌38كورسی‌‌هێناوه‌‌بۆیه‌‌پۆستی‌‌سه‌رۆك‌وه‌زیران‌له‌الی‌‌ئه‌وان���ه‌،‌خۆ‌له‌به‌ر‌ئه‌وه‌‌نیی���ه‌‌ك���ه‌‌له‌س���اڵی‌‌1946ه‌وه‌‌حزبه‌،‌بۆیه‌‌ده‌ڵێ���م‌نه‌ك‌به‌زیاتر‌ل���ه‌‌41هه‌زار‌ده‌نگ‌كه‌‌له‌پێ���ش‌یه‌كێتیه‌وه‌ین،‌به‌ڵكو‌به‌ده‌نگێكی���ش‌له‌پێ���ش‌یه‌كێتیه‌وه‌‌بین‌

پۆستی‌‌پارێزگار‌مافی‌‌خۆمانه‌".ئه‌و‌س���ه‌رچاوه‌یه‌ی‌‌بزوتن���ه‌وه‌ی‌‌گۆڕان‌به‌نه‌رێنیی‌‌ ئیسالمیه‌كانیشی‌‌ هه‌ڵوێستی‌‌قوڵكردن���ه‌وه‌ی‌‌ به‌ه���ۆكاری‌‌ ناوب���رد‌و‌له‌باره‌ی‌‌هه‌ڵوێستی‌‌ كێش���ه‌كانی‌‌زانین،‌پارتیش،‌وتی‌‌"ئه‌گه‌ر‌بچێته‌‌ده‌نگدانه‌وه‌‌ن���ه‌ك‌ ده‌ده‌ن‌ به‌ئێم���ه‌‌ ده‌ن���گ‌ ئ���ه‌وا‌

یه‌كێتی‌".

ئا:‌زانیار‌داقوقی

له‌كۆنگره‌یه‌كی‌رۆژنامه‌وانیدا،‌ژماره‌یه‌ك‌له‌كاكه‌ییه‌كانی‌كه‌ركوك،‌نه‌ك‌ته‌نها‌موسڵمانبونی‌خۆیان‌راگه‌یاند،‌به‌ڵكو‌ئه‌وه‌شیان‌خسته‌رو‌كه‌‌ئه‌وان‌هیچ‌

كاتێك‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ئاینی‌ئیسالم‌نه‌بون.

ئه‌م‌كۆنگ���ره‌‌رۆژنامه‌وانیی���ه‌‌بوه‌‌جێی‌له‌كاكه‌ییه‌كان���ی‌ زۆرێ���ك‌ س���ه‌رنجی‌ناوچه‌كان���ی‌تری‌هه‌رێمی‌كوردس���تان،‌له‌مباره‌یه‌ش���ه‌وه‌‌هه‌ندێ‌له‌سه‌رچاوه‌كان‌ئاماژه‌‌به‌مه‌ترسییه‌‌ده‌رونییه‌كانی‌داعش‌ده‌ده‌ن‌بۆ‌سه‌ر‌كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌كان،‌به‌تایبه‌ت‌داعش���دا،‌ پێش���مه‌رگه‌‌و‌ له‌ش���ه‌ڕی‌ كه‌‌ناوچه‌كان���ی‌ئ���ه‌وان‌)كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌كان(‌كه‌وتۆته‌‌ژێر‌هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌راس���ته‌وخۆی‌

قه‌تلوعامی‌"ده‌وڵه‌تی‌خیالفه‌".

ئاوێن���ه‌،‌زانی���ار‌داقوقی:‌ل���ه‌و‌كۆنگره‌‌ 3٠ نزیك���ه‌ی‌ ك���ه‌‌ رۆژنامه‌وانیی���ه‌دا‌كاكه‌یی���ه‌كان‌ دی���اری‌ كه‌س���ایه‌تی‌رۆژی‌ س���ه‌رله‌به‌یانی‌ تێیدا‌و‌ به‌شداربون‌زانایانی‌ یه‌كێتی‌ له‌باڵه‌خانه‌ی‌ دوشه‌ممه‌‌ئاینی‌كه‌رك���وك‌به‌ڕێوه‌چو،‌كاكه‌ییه‌كان‌

"موسڵمانبون"ی‌خۆیان‌راگه‌یاند.

س���ه‌ید‌وریا‌كاكه‌یی‌رێكخه‌ری‌كۆنگره‌كه‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌راگه‌یاند‌"هه‌ندێ‌كه‌س���ایه‌تی‌نابه‌رپرس���ی‌كاكه‌ی���ی‌و‌هه‌ن���دێ‌به‌ناو‌رۆش���نبیر‌كاكه‌ییه‌كان‌به‌غه‌یره‌‌ئیسالم‌له‌قه‌ڵه‌م‌ده‌ده‌ن،‌بۆیه‌‌ئه‌م‌كۆنگره‌یه‌مان‌به‌س���ت".‌ناوبراو‌ئه‌وه‌شی‌خسته‌رو‌كه‌‌كاكه‌ییه‌كان‌هیچ‌كاتێك‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ئاینی‌ئیسالم‌نه‌بون‌و‌له‌سه‌ر‌ناسنامه‌كانیشیان‌

ئیسالم‌نوسراوه‌.

به‌مه‌به‌س���تی‌جه‌ختكردنه‌وه‌ش‌له‌س���ه‌ر‌وته‌كانی‌نێو‌كۆنگ���ره‌‌رۆژنامه‌وانییه‌كه‌،‌كاكه‌یی‌وتی‌"كاكه‌ییه‌كان‌نوێژ‌ده‌كه‌ن‌و‌كاتێ���ك‌ هی���چ‌ تێدای���ه‌‌‌و‌ حاجیش���یان‌

له‌ئیسالمبون‌دانه‌بڕاوه‌".

زۆرێ���ك‌له‌كاكه‌ییه‌كانی‌كوردس���تان‌كه‌‌

ئاوێنه‌‌په‌یوه‌ن���دی‌پێوه‌كردون،‌دژایه‌تی‌خۆیان‌ب���ۆ‌ئه‌م‌كۆنگ���ره‌‌رۆژنامه‌وانییه‌‌ده‌ربڕی���وه‌‌و‌پێیانوای���ه‌‌ئه‌م���ه‌‌له‌ژێ���ر‌هه‌ڕه‌شه‌‌و‌ترس���ی‌داعش‌هاتۆته‌‌ئاراوه‌.‌وێڕای‌ئ���ه‌وه‌ش‌كه‌‌جه‌خ���ت‌له‌رێزگرتن‌به‌تایبه‌ت‌ ت���ر،‌ ئاینه‌كانی‌ له‌س���ه‌رجه‌م‌ئیسالم‌ده‌كه‌نه‌وه‌،‌ئه‌وه‌ش‌ده‌خه‌نه‌رو‌كه‌‌كاكه‌ییه‌كان‌ئیسالم‌نین‌به‌ڵكو‌"كاكه‌یین"‌كه‌‌یه‌كێكه‌‌ل���ه‌و‌ئاینانه‌ی‌بڕوای‌به‌یه‌ك‌

خودایی‌هه‌یه‌.

له‌مانگ���ی‌حوزه‌یران‌كاتێ���ك‌هێزه‌كانی‌داعش‌ده‌س���تیان‌به‌س���ه‌ر‌شاری‌موسڵ‌گرت‌و‌دواتری���ش‌له‌مانگی‌ئابی‌رابردودا‌ك���ه‌‌هێرش���ه‌كانیان‌بۆ‌س���ه‌ر‌هه‌رێمی‌دابڕێن���راوه‌كان‌ ناوچ���ه‌‌ كوردس���تان‌و‌راسته‌وخۆ‌كه‌وته‌‌ ده‌ستپێكرد،‌مه‌ترسی‌سه‌ر‌كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌كان،‌به‌تایبه‌ت‌كه‌‌ناوچه‌‌

دابڕێنراوه‌كان‌به‌ناوچه‌ی‌كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌كانی‌وه‌ك‌كریس���تیان،‌ئێزی���دی،‌توركمان،‌

شه‌به‌ك‌‌و‌كاكه‌ییه‌كان‌ده‌ناسرێت.

هه‌ر‌له‌و‌هێرش���انه‌ی‌داعشدا،‌زۆرێك‌له‌و‌كه‌مه‌نه‌ته‌وانه‌،‌به‌تایب���ه‌ت‌ئێزیدییه‌كان،‌گورزی‌كوشنده‌یان‌به‌ركه‌وت،‌بۆیه‌‌هه‌ندێ‌له‌چاودێران‌ئه‌م‌كۆنگ���ره‌‌رۆژنامه‌وانییه‌‌به‌هێرش���ه‌كانی‌داع���ش‌ده‌به‌س���تنه‌وه‌‌و‌ه���ۆكاری‌ئیس���المبونی‌كاكه‌ییه‌كان‌بۆ‌خۆبه‌دورگرت���ن‌له‌قه‌تلوعام���ی‌داع���ش‌

له‌قه‌ڵه‌م‌ده‌ده‌ن.

له‌مباره‌ی���ه‌وه‌‌مام‌نیعم���ه‌ت‌كاكه‌یی‌كه‌‌كاكه‌ییه‌كان���ی‌ له‌رۆش���نبیره‌‌ یه‌كێك���ه‌‌ئێم���ه‌‌ "ئه‌گه‌رچ���ی‌ وت���ی‌ كه‌رك���وك،‌موس���ڵمانین،‌ب���ه‌اڵم‌به‌دڵنیاییه‌وه‌‌ئه‌م‌كۆنگره‌‌رۆژنامه‌وانییه‌‌و‌ئه‌م‌راگه‌یاندنه‌ی‌

ئێزیدیی���ه‌كان‌ته‌نها‌و‌ته‌نه���ا‌په‌یوه‌ندی‌به‌ترسی‌داعشه‌وه‌‌هه‌یه‌".

له‌الیه‌كی‌تره‌وه‌‌و‌له‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌ئاوێنه‌دا،‌له‌باره‌ی‌كۆنگره‌‌رۆژنامه‌وانییه‌كه‌،‌له‌گه‌ڵ‌ره‌ج���ه‌ب‌كاكه‌ی���ی،‌ناوبراو‌ب���ه‌ر‌له‌هه‌ر‌قس���ه‌یه‌ك‌وتی‌"چیتر‌به‌ره‌جه‌ب‌كاكه‌یی‌مه‌مناسێنن،‌له‌مڕۆوه‌‌من‌ره‌جه‌ب‌عاسیم‌

)واتا‌به‌ناوی‌باوكییه‌وه‌(‌".

ره‌جه‌ب‌كه‌‌به‌رپرس���ی‌كۆمه‌ڵه‌ی‌یارسانی‌وه‌ك‌ پێش���تر‌ له‌كه‌رك���وك،‌ كاكه‌یی���ه‌‌له‌چاوپێكه‌وتنه‌‌ كاكه‌ییه‌كان‌ رۆشنبیرێكی‌رۆژنامه‌وانییه‌كان���دا‌به‌ده‌رده‌كه‌وت،‌به‌اڵم‌له‌ئێس���تادا‌توڕه‌بون‌به‌ده‌نگییه‌وه‌‌دیاره‌‌و‌ئام���اژه‌‌ب���ه‌وه‌ده‌دات‌ت���ا‌رێكخه‌رانی‌ئه‌و‌لێبوردن‌ داوای‌ رۆژنامه‌وانیی���ه‌‌ كۆنگ���ره‌‌نه‌كه‌ن،‌هیچ‌قسه‌یه‌ك‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌ناكات.

قس���ه‌كردن‌له‌سه‌ر‌مێژوی‌كاكه‌ییه‌كان،‌هاوش���ێوه‌ی‌ئاینی‌كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌كانی‌تر،‌قسه‌ی‌زۆر‌هه‌ڵده‌گرێت‌و‌مێژویه‌كی‌رون‌و‌دیاری‌نییه‌‌و‌لێكدانه‌وه‌ی‌زۆری‌له‌س���ه‌ر‌ده‌كرێ���ت.‌هه‌ن���دێ‌پێیانوای���ه‌‌ته‌مه‌نی‌كاكه‌ییه‌كان‌ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌‌بۆ‌6٥٠-٧٠٠ س���اڵ‌به‌ر‌له‌ئێس���تا،‌واتا‌دوای‌ئاینی‌ئیس���الم‌هاتۆته‌‌ئاراوه‌‌و‌به‌یه‌كێ‌له‌رێگا‌سۆفیگه‌ره‌كانی‌نێو‌ئیسالم‌ده‌یناسێنن.

هه‌ن���دێ‌س���ه‌رچاوه‌ی‌ت���ر‌كاكه‌ییه‌كان‌ده‌گه‌ڕێنن���ه‌وه‌‌بۆ‌نزیكه‌ی‌‌٥٠٠٠س���اڵ‌و‌كورد‌ ره‌س���ه‌نه‌كانی‌ له‌قه‌ومه‌‌ به‌یه‌كێك‌پێناس���یان‌ده‌كه‌ن‌‌كه‌‌ده‌چنه‌وه‌‌س���ه‌ر‌ئاینی‌زه‌رده‌ش���تی‌و‌له‌بنه‌ماڵه‌ی‌س���ان‌س���اهاكن‌ك���ه‌‌دامه‌زرێن���ه‌ری‌بنه‌چه‌ی‌

كاكه‌ییه‌كانه‌.

له‌مباره‌ی���ه‌وه‌‌میهره‌ب���ان‌س���ه‌الم‌ك���ه‌‌له‌هه‌ڵه‌بجه‌،‌ كاكه‌ییه‌‌ رۆژنامه‌نوس���ێكی‌به‌ئاوێنه‌ی‌راگه‌یاند‌"ئێمه‌‌كتێبی‌پیرۆزی‌خۆمان‌هه‌یه‌‌و‌ناوی‌س���ه‌ره‌نجامه‌،‌رێزی‌زۆر‌له‌قورئ���ان‌ده‌گرین‌ب���ه‌اڵم‌په‌یڕه‌وی‌س���ه‌ره‌نجام‌ده‌كه‌ی���ن‌ك���ه‌‌له‌مه‌والن���ا‌

)خودا(‌وه‌‌هاتوه‌".

ئاینی‌كاكه‌یی‌به‌یه‌كێك‌له‌ئاینه‌‌داخرا‌وو‌)ته‌بش���یری‌ ده‌ناس���رێت‌‌ ش���اراوه‌كان‌ب���ه‌م‌ش���ێوه‌یه‌ش‌هه‌وڵیانداوه‌‌ نییه‌(‌و‌خۆی���ان‌له‌جینۆس���ایده‌كانی‌مێ���ژو‌دژ‌به‌كاكه‌یی���ه‌كان‌بپارێ���زن،‌له‌به‌رئه‌وه‌ش‌ك���ه‌‌ئاینێكی‌داخراوه‌‌‌ك���ه‌س‌ناتوانێت‌ببێته‌‌كاكه‌ی���ی‌ئه‌گه‌ر‌له‌دایك‌و‌باوكێكی‌كاكه‌یی���ه‌وه‌‌نه‌هاتبێت،‌بۆیه‌‌به‌جیاوازی‌ده‌زانن‌له‌ئیس���الم،‌ئه‌م���ه‌‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌كۆمه‌ڵێ‌بیروباوه‌ڕیان‌هه‌یه‌‌كه‌‌له‌ئیسالمدا‌نییه‌،‌هاوشێوه‌ی‌له‌به‌ریه‌كگرتنی‌رۆحی‌مرۆڤه‌كان‌و‌گواستنه‌وه‌یان‌له‌مردوه‌كانه‌وه‌‌

بۆ‌زیندوه‌كان.

به‌پێی‌هه‌ندێ‌ئاماری‌نافه‌رمی،‌ژماره‌ی‌كاكه‌ییه‌كان‌له‌عێراقدا‌ده‌گاته‌‌‌1٥٠هه‌زار‌كه‌ركوك‌و‌ ش���اره‌كانی‌ به‌س���ه‌ر‌ كه‌س‌و‌هه‌ڵه‌بجه‌‌و‌دیاله‌‌و‌به‌غدا‌باڵوبونه‌ته‌وه‌.

بودجەی هەشت مانگی حزبە سیاسییەکانی کوردستان دەفەوتێت

بەه���ۆی‌نەبون���ی‌پرۆژە‌یاس���ای‌بودج���ەی‌حزب���ە‌سیاس���ییەکان‌هەش���ت‌ بودج���ەی‌ لەپێش���ودا،‌مانگی‌رابردوی‌سەرجەم‌حزبەکان‌نادرێتەوە‌کە‌ پێی���ان‌ دەفەوتێت‌و‌بەه���ۆی‌قەیرانی‌بودج���ە‌لەکاتی‌

خۆیدا‌وەریاننەگرتوە.

هەولێ���ر:‌ مامەن���د،‌ هێم���ن‌سەرچاوەیەکی‌بەرپرس‌لەوەزارەتی‌هەرێم���ی‌ حکومەت���ی‌ دادی‌کوردس���تان‌بەئاوێن���ەی‌راگەیاند‌واژۆکردنی‌یاسای‌بودجەی‌ "دوای‌لەالی���ەن‌ سیاس���ییەکان‌ حزب���ە‌س���ەرۆکی‌هەرێمەوە،‌لەئێس���تادا‌وەزارەتی‌ گەیش���توەتە‌ یاس���اکە‌داهات���و‌ هەفت���ەی‌ بڕی���ارە‌ داد‌و‌کوردس���تان‌ وەقائعی‌ لەرۆژنامەی‌باڵوبکرێتەوە‌و‌ئەوجا‌بچێتە‌بواری‌

جێبەجێکردنەوە".س���ەرچاوەکە‌ئەوەش���ی‌خستەرو‌ک���ە‌یاس���اکە‌مانگەکانی‌پێش���و‌ناگرێتەوە،‌بۆیە‌"بودجەی‌هەشت‌مانگی‌رابردوی‌سەرجەم‌حزبەکان‌فەوتاوە‌و‌بۆیان‌نییە‌وەریبگرن".

‌بەر‌لەدەرچونی‌یاساکە،‌بودجەی‌حزبەکان‌ناڕونی���ی‌پێوەدیار‌بوە‌و‌نەزان���راوە‌یەکێت���ی‌و‌پارتی‌چەند‌بودجەیان‌هەبوە‌،‌ئەمە‌جگە‌لەوەی‌ئەو‌ لەدابەشکردنی‌ نادادپەروەریی‌بودجەیەدا‌هەبوە‌لەنێو‌حزبەکاندا،‌بەاڵم‌بەپێی‌یاسا‌نوێکە،‌بودجەی‌حزبەکان‌بەپێی‌کورسییەکانیان‌لە‌پەرلەمانی‌کوردستان‌دیاریکراوە.

ئا: شێركۆ‌عه‌بدواڵ

به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌راگه‌یاندنی‌‌نوسینگه‌ی‌‌"هادی‌‌عامری‌"‌وه‌زیری‌‌گواستنه‌وه‌و‌

سه‌رۆكی‌‌رێكخراوی‌‌به‌در،‌"عه‌بد‌محه‌مه‌د‌حسێن"‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌چۆن‌

به‌هاوكاریی‌‌هێزی‌‌پێشمه‌رگه‌‌له‌كفرییه‌وه‌‌ئاماده‌كارییان‌بۆ‌هێرشكردنه‌‌سه‌ر‌

ئامرلی‌‌كردوه‌و‌ئه‌وه‌ش‌ره‌تده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌هادی‌‌عامری‌‌قسه‌ی‌نه‌شیاوی‌‌به‌رامبه‌ر‌به‌هێزی‌‌پێشمه‌رگه‌‌كردبێت‌و‌ده‌ڵێت‌"ئه‌و‌

قسانه‌ن‌دورن‌له‌ڕاستییه‌وه‌".

"عه‌بد‌محه‌مه‌د‌حسێن"‌كه‌‌كه‌سێكی‌‌نزیك‌له‌هادی‌‌عام���ری‌‌و‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌راگه‌یاندنی‌‌نوسینگه‌ی‌‌وه‌زیری‌‌ناوبراوه‌،‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌ك���ه‌‌ئ���ه‌و‌له‌كات���ی‌‌ئاماده‌كارییدا‌

بۆ‌كۆتایهێنان‌به‌گه‌مارۆی‌‌س���ه‌ر‌ئامرلی‌‌له‌الیه‌ن‌داعشه‌وه‌،‌له‌گه‌ڵ‌‌"هادی‌‌عامری‌"‌بوه‌،‌ئ���ه‌و‌وتی‌‌"دوای‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌له‌ڕێگه‌ی‌‌كوردس���تانه‌وه‌،‌ چوین���ه‌‌ خانه‌قین���ه‌وه‌‌ئ���ه‌و‌ئ���ۆردوگا‌و‌ره‌بایان���ه‌ی‌‌خۆمان‌تێدا‌ئاماده‌كردو‌رێكخست‌بۆ‌هێرشكردنه‌‌سه‌ر‌چه‌كدارانی‌‌داعش‌كه‌‌گه‌مارۆی‌‌ئامرلییان‌داب���وو‌هی‌‌پێش���مه‌رگه‌‌ب���ون‌و‌له‌كفری‌‌و‌

ده‌وروبه‌ری‌‌بون".وتیش���ی‌‌"به‌درێژایی‌‌ئ���ه‌و‌ماوه‌یه‌‌له‌گه‌ڵ‌‌پێش���مه‌رگه‌دا‌هه‌س���تمان‌نه‌ك���رد‌له‌ناو‌

ئۆردوگای‌‌خۆماندا‌نین".ناوبراو‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌له‌و‌ماوه‌یه‌دا‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌هادی‌‌عامری‌‌بیس���تویه‌تی‌‌ته‌نها‌ستایش���ی‌‌په‌یوه‌ندی‌‌دێرینی‌‌نێوان‌كورد‌و‌شیعه‌‌بوه‌،‌به‌تایبه‌تی‌‌ستایشی‌‌په‌یوه‌ندی‌‌"موجاهیده‌كان���ی‌‌ نێ���وان‌ توندوتۆڵ���ی‌‌

هێ���زی‌‌ب���ه‌درو‌پێش���مه‌رگه‌"ی‌‌ك���ردوه‌،‌به‌وپێیه‌ی‌‌خاوه‌نی‌‌مێژوییه‌كی‌‌هاوبه‌ش���ن‌دیكتاتۆری���ی‌‌ رژێم���ی‌‌ له‌دژایه‌تیكردن���ی‌‌س���ه‌دام‌و‌به‌عسدا،‌ئه‌و‌وتی‌‌"هه‌ماهه‌نگیی‌‌نێوان‌به‌رپرسانی‌‌هێزی‌‌به‌درو‌لێپرسراوانی‌‌پێشمه‌رگه‌‌له‌ئاستێكی‌‌به‌رزدابو،‌عامرییش‌دوای‌‌رزگاركردن���ی‌‌ئامرلی‌‌له‌كۆنگره‌یه‌كی‌‌الیه‌نه‌كانی‌‌ هه‌مو‌ رۆژنامه‌وانییدا‌ستایشی‌‌كرد،‌كه‌‌هێزه‌كانی‌‌به‌درو‌پێشمه‌رگه‌‌رۆڵی‌‌

سه‌ره‌كییان‌له‌رزگاركردنیدا‌بینی‌".پارێ���زگای‌‌ "له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌ وتیش���ی‌‌كه‌ركوكیش‌باسی‌‌له‌گرنگی‌‌كاری‌‌هاوبه‌شی‌‌هێزی‌‌پێشمه‌رگه‌و‌هێزه‌‌عێراقیه‌كان‌كردوه‌‌ب���ۆ‌روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌‌داع���ش‌له‌پارێزگای‌‌كه‌ركوكدا،‌چونك���ه‌‌رێككه‌وتنێكی‌‌فه‌رمی‌‌ب���ۆ‌ئه‌نجامدانی‌‌ كراوه‌‌له‌گه‌ڵ‌‌پارێزگاردا‌كاری‌‌هاوب���ه‌ش‌بۆ‌روبه‌روبونه‌وه‌ی‌‌داعش‌

له‌و‌شوێنانه‌ی‌‌ئه‌و‌پارێزگایه‌دا‌كه‌‌داعش‌كۆنتڕۆڵی‌‌كردوه‌".

ناوبراو‌سه‌رس���وڕمانی‌‌خۆی‌‌به‌رامبه‌ر‌به‌و‌لێدوانانه‌ش‌ده‌ربڕی‌‌كه‌‌خراونه‌ته‌‌پاڵ‌‌هادی‌‌عامری‌‌ده‌رباره‌ی‌‌پێش���مه‌رگه‌،‌كه‌‌گوایه‌‌وتویه‌تی‌‌"هێزێكی‌‌كارتۆنیی‌‌و‌فاش���یله‌"،‌ئه‌و‌وتی‌‌"مومكین‌نییه‌‌له‌گه‌ڵ‌‌كورد‌ئه‌وه‌‌بكه‌ین،‌چ���ۆن‌رێی‌‌تێده‌چێ‌‌هادی‌‌عامری‌‌كه‌‌خۆی‌‌له‌ناوچ���ه‌‌كوردییه‌كانه‌وه‌‌بڕوات‌بۆ‌رزگاركردنی‌‌ئامرلی‌‌و‌دوای‌‌‌24كاتژمێر‌به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌لێدوان‌بدات،‌ئه‌وه‌‌ئه‌خالقی‌‌

ئێمه‌‌نییه‌".وتیش���ی‌‌"دوای‌‌باڵوبونه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌هه‌واڵه‌،‌خۆم‌په‌یوه‌ندی���م‌به‌حاجی‌‌هادییه‌وه‌‌كرد‌بۆ‌دڵنیابون‌و‌وتم‌شتێكی‌‌وا‌هه‌یه‌،‌سه‌ری‌‌ل���ه‌وه‌‌س���وڕماو‌وتی‌‌خێ���را‌به‌یاننامه‌‌بۆ‌

به‌درۆخستنه‌وه‌ی‌‌ده‌ربكه‌ن".

نوس���ینگه‌ی‌‌ راگه‌یاندن���ی‌‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‌ش���یعه‌و‌ هاوپه‌یمانی‌‌ عام���ری‌"‌ "ه���ادی‌‌ك���ورد‌و‌به‌هاوپه‌یمانییه‌ك���ی‌‌س���تراتیجی‌‌ناوده‌ب���ات‌و‌پێیوایه‌‌ئه‌وانه‌ی‌‌ئه‌م‌هه‌وااڵنه‌‌

باڵوده‌كه‌نه‌وه‌‌ده‌یانه‌وێت‌زه‌بر‌له‌په‌یوه‌ندی‌‌توندوتۆڵ���ی‌‌نێ���وان‌به‌درو‌پێش���مه‌رگه‌‌هاوبه‌ش���یان‌ س���ه‌ركه‌وتنی‌‌ بوه‌ش���ێنن‌و‌

له‌ئامرلی‌‌بشێوێنن.

تایبه‌ت)444(‌سێشه‌ممه‌‌22٠14/9/9

حاکم قادر: بۆ یه كالییبونه وه ی پۆستی پارێزگاری سلێمانی یه كێتی بۆچونی مه كته ب سیاسیه كانی وه رده گرێت

كاكه ییه كانی كه ركوك: ئێمه مسوڵمانین

به ڕێوه به ری راگه یاندنی نوسینگه ی هادی عامری :له گه ڵ پارێزگاری كه ركوك له سه ر كاری هاوبه ش له دژی داعش رێككه وتوین

‌‌هادی‌‌عامری‌

‌‌کاکه‌ییه‌کان‌له‌که‌رکوک‌له‌ئاینده‌ی‌خۆیان‌نیگه‌رانن‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئاوێنه‌‌��‌ئه‌رشیف

Page 3: ژماره 444

‌‌‌ئا:‌شێرکۆ‌عه‌بدواڵ‌

سه‌ركرده‌یه‌كی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌یاسا‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌كورد‌بیه‌وێ‌‌و‌نه‌یه‌وێ‌‌رازی‌‌ده‌بێت‌به‌وه‌ی‌‌به‌شداری‌‌له‌حكومه‌تی‌‌

عه‌بادی‌‌بكات‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌ئه‌مه‌ریكا‌له‌سه‌ر‌خه‌ته‌،‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"كورد‌چی‌‌ده‌وێت‌

له‌پێنج‌وه‌زاره‌ت‌زیاتر".‌

عێراق‌ نوێ����ی‌‌ حكومه‌ت����ی‌‌ له‌دایكبون����ی‌‌تێپه‌ڕی‌،‌ نه‌ش����ته‌رگه‌رییدا‌ به‌پرۆس����ه‌یه‌كی‌‌جگه‌‌له‌الیه‌نه‌‌سیاس����یه‌‌سه‌ره‌كی‌‌و‌كاراكانی‌‌ناوخۆ،‌ئه‌مه‌ریكاو‌ئێرانیش‌رۆڵی‌‌گه‌وره‌یان‌له‌به‌رهه‌مهێنانی����دا‌بینی‌،‌ه����ه‌ر‌دوێنێ‌‌به‌ر‌له‌بردن����ی‌‌كابینه‌كه‌ی‌‌ له‌چه‌ن����د‌كاتژمێرێك‌عه‌بادی‌‌بۆ‌په‌رله‌مان‌به‌مه‌به‌ستی‌‌وه‌رگرتنی‌‌متمان����ه‌،‌وه‌زی����ری‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ئێران‌محه‌مه‌د‌جه‌واد‌زه‌ریف‌گه‌یش����ته‌‌به‌غداو‌یاریده‌ده‌ری‌‌وه‌زی����ری‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ئه‌مه‌ریكاش‌بۆ‌كاروباری‌‌به‌به‌ش����داریی‌‌ ماكگ����ۆرك‌ بری����ت‌ عێ����راق‌له‌س����اته‌وه‌ختێكی‌‌هه‌س����تیاردا‌به‌ش����داریی‌‌له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌‌گرنگی‌‌پێنج‌الیه‌نی‌‌كوردیدا‌كرد‌ب����ۆ‌یه‌كالیكردنه‌وه‌ی‌‌به‌ش����داربون‌یان‌

به‌شدارنه‌بون‌له‌حكومه‌تی‌‌نوێی‌‌عێراقدا."عه‌دنان‌س����ه‌راج"‌س����ه‌ركرده‌ی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌له‌حه‌ی����ده‌ر‌ نزی����ك‌ كه‌س����ایه‌تی‌‌ یاس����ا‌و‌عه‌ب����ادی‌‌س����ه‌رۆك‌وه‌زیری‌‌نوێ����ی‌‌عێراق‌ئ����ه‌وه‌‌ره‌تناكاته‌وه‌‌كه‌‌الیه‌ن����ه‌‌ده‌ره‌كیه‌كان‌به‌تایبه‌ت����ی‌‌ئێران‌و‌ئه‌مه‌ری����كا‌به‌به‌رده‌وامی‌‌له‌سه‌ر‌خه‌ت‌بون‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌هه‌مو‌الیه‌نه‌كان‌نوێی‌‌ بنكه‌فراوانی‌‌ له‌حكومه‌تی‌‌ به‌ش����داریی‌‌عێراق����دا‌بكه‌ن،‌ئ����ه‌و‌به‌ئاوێن����ه‌ی‌‌راگه‌یاند‌كه‌‌"ك����ورد‌بیه‌وێ‌‌و‌نه‌ی����ه‌وێ‌،‌رازی‌‌ده‌بێت‌له‌به‌ش����داریكردن‌له‌حكوم����ه‌ت‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌

ئه‌مه‌ریكا‌له‌سه‌ر‌خه‌ته‌".ناوب����راو‌وت����ی‌‌"دوێن����ێ‌‌مام‌س����ام‌)كه‌‌مه‌به‌س����تی‌‌له‌ئه‌مه‌ریكیه‌كان����ه‌(‌به‌ش����داریی‌‌له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‌الیه‌نه‌‌كوردییه‌كاندا‌كرد‌و‌رازی‌‌كردن‌به‌وه‌ی‌‌به‌ش����داریی‌‌له‌حكومه‌تی‌‌نوێی‌‌عێراق‌بكه‌ن،‌به‌ب����ڕوای‌‌من‌ماده‌م‌ئه‌مه‌ریكا‌له‌سه‌ر‌خه‌ت‌بو‌ئه‌گه‌ر‌كورد‌یه‌ك‌وه‌زیریشی‌‌پێبدرای����ه‌‌و‌ده‌‌وه‌زیریش����ی‌‌پێبدرای����ه‌‌هه‌ر‌

به‌شدارییان‌پێده‌كرا".

س����ه‌باره‌ت‌به‌نه‌ناردنی‌‌موچه‌ش،‌ئه‌و‌وتی‌‌"هێشتا‌عه‌بادی‌‌ده‌سه‌اڵتی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌نییه‌،‌ئه‌و‌مه‌سه‌له‌یه‌‌له‌ئێستادا‌له‌ده‌سه‌اڵتی‌‌هاوپه‌یمانی‌‌

نیشتمانیدایه‌".‌له‌حكومه‌ت����ه‌ی‌‌عه‌بادیدا‌بایه‌خێكی‌‌زیاتر‌به‌س����وننه‌كان‌دراوه‌،‌كه‌‌هه‌رچه‌نده‌‌ژماره‌ی‌‌كورس����ییه‌كانی‌‌ هاوشێوه‌ی‌‌ كورس����ییه‌كان‌هاوپه‌یمانی‌‌كوردستانه‌،‌به‌اڵم‌‌9وه‌زاره‌تیان‌پێدراوه‌،‌له‌به‌رامبه‌ردا‌‌4بۆ‌‌5وه‌زاره‌ت‌دانراوه‌‌بۆ‌كورد،‌زۆرێك‌پێیانوایه‌‌س����وننه‌كان‌ئه‌م‌پۆس����تانه‌یان‌له‌سه‌ر‌حسابی‌‌كورد‌پێدراوه‌،‌به‌اڵم‌ساڵح‌موتڵه‌گ‌په‌رله‌مانتارو‌سه‌ركرده‌ی‌‌دیاری‌‌س����وننه‌كان‌ئه‌وه‌‌ره‌تده‌كاته‌وه‌،‌ئه‌و‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند‌كه‌‌"ئێمه‌ش‌وه‌كو‌كورد‌

ناڕازین".موتڵ����ه‌گ‌وت����ی‌‌"ش����ه‌ش‌وه‌زاره‌تم����ان‌وه‌رگرت����وه‌‌و‌دو‌وه‌زاره‌تیش‌ب����ۆ‌كوتله‌كه‌ی‌‌عه‌الوی‌‌دانراوه‌‌كه‌‌ئه‌مه‌ش‌له‌سه‌ر‌سوننه‌كان‌

حساب‌ده‌كرێت".وتیش����ی‌‌"ئێمه‌‌ناڕازی����ن‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌وه‌زاره‌تانه‌ی‌‌بۆ‌ئێمه‌‌دانراون،‌له‌و‌وه‌زاره‌تانه‌‌نین‌كه‌‌بتوانین‌خزمه‌تی‌‌ده‌نگده‌رانی‌‌خۆمانی‌‌

پێبكه‌ین".سه‌باره‌ت‌به‌وه‌ش‌كه‌‌وه‌ك‌جێگری‌‌دوه‌می‌‌س����ه‌رۆك‌وه‌زیرانی‌‌عێراق‌ن����اوی‌‌دێت،‌ئه‌و‌وتی‌‌"هێش����تا‌بڕیارمنه‌داوه‌‌كه‌‌له‌پۆسته‌كه‌م‌

بمێنمه‌وه‌‌یان‌نا".‌شه‌وی‌‌رابردو‌زۆربه‌ی‌‌وه‌زیره‌كانی‌‌كابینه‌ی‌‌له‌الی����ه‌ن‌په‌رله‌مانه‌وه‌‌ عه‌ب����ادی‌‌متمانه‌یان‌له‌هاوپه‌یمانی‌‌ زۆرب����ه‌ی‌‌ ك����ه‌‌ پێبه‌خش����را،‌نیش����تمانی‌‌ش����یعه‌كان‌بو‌و‌ته‌نها‌ژنێكیشی‌‌له‌خۆده‌گ����رت،‌كه‌س����ه‌‌نزیكه‌كان����ی‌‌"نوری‌‌مالیكی‌"‌س����ه‌رۆك‌وه‌زیری‌‌پێش����وی‌‌عێراق‌پێیانوایه‌‌كه‌‌ئه‌م‌كابینه‌یه‌‌توانای‌‌بڕیاردانی‌‌وه‌ك‌كابینه‌ی‌‌رابردو‌نابێت‌و‌ئاسانكاریی‌‌بۆ‌

كوردیش‌ناكات.په‌رله‌مانت����اری‌‌نزیك‌له‌"ن����وری‌‌مالیكی‌"،‌حه‌نان‌فه‌تالوی‌‌له‌لێدوانێكیدا‌بۆ‌ئاوێنه‌‌وتی‌‌"حه‌ی����ده‌ر‌عه‌بادی‌‌ناتوانێ����ت‌وه‌ك‌مالیكی‌‌بڕیارب����دات،‌چونكه‌‌مالیك����ی‌‌خۆی‌‌خاوه‌ن‌

بڕیار‌بو".وتیشی‌‌"له‌دواڕۆژیش����دا‌ده‌رده‌كه‌وێت‌كه‌‌مالیكی‌‌زۆر‌باشتر‌بو‌بۆ‌كورد‌تا‌عه‌بادی‌".

3)444(‌سێشه‌ممه‌‌‌2014/9/9هه‌نوکه

ده‌وڵه‌تی‌‌یاسا:‌كورد‌له‌پێنج‌وه‌زاره‌ت‌زیاتر‌چی‌‌ده‌وێت؟Made in USA & Iran حکومه تی نوێی عێراق

‌‌‌ئا:‌ئاوێنه‌

له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‌دوێنێی‌‌پێنج‌الیه‌نه‌‌كوردییه‌كه‌دا‌له‌مه‌كۆی‌‌سه‌ره‌كی‌‌

گۆڕان‌له‌سلێمانی‌،‌"بریت‌ماكگۆرك"ی‌‌یاریده‌ده‌ری‌‌وه‌زیری‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ئه‌مه‌ریكا‌بۆ‌كاروباری‌‌عێراق‌به‌شداریكرد،‌ئه‌م‌دیپلۆماتكاره‌‌به‌"چاوو‌بازوی‌‌به‌هێز"ی‌‌

ئه‌مه‌ریكا‌له‌عێراق‌داده‌نرێت.‌

كوردییه‌كان‌ الیه‌نه‌‌ وه‌فدی‌‌ هه‌رچه‌نده‌‌له‌گفتوگۆكان���ی‌‌ نائومێدیی���ان‌ دوای‌‌به‌غ���دا‌و‌گه‌ڕانه‌وه‌ی���ان‌بۆ‌كوردس���تان،‌كه‌‌حه‌ی���ده‌ر‌عه‌بادی‌‌و‌ده‌وڵه‌تی‌‌یاس���ا‌ئاماده‌ی‌‌جێبه‌جێكردنی‌‌زۆربه‌ی‌‌داواكانی‌‌پێش���مه‌رجی‌‌ ك���وردو‌جێبه‌جێكردن���ی‌‌داهاتوی‌‌ له‌حكومه‌تی‌‌ به‌ش���داریكردنیان‌عێراقدا‌نه‌بون،‌كه‌‌ماوه‌ی‌‌هه‌شت‌مانگه‌‌موچه‌ی‌‌فه‌رمانبه‌رانی‌‌كوردستان‌له‌الیه‌ن‌حكومه‌ت���ی‌‌ناوه‌ندیی‌‌به‌غ���داوه‌‌بڕراوه‌،‌به‌اڵم‌سه‌ره‌نجام‌دوای‌‌زیاتر‌له‌كاتژمێرێك‌ماكگ���ۆرك"ی‌‌ "بری���ت‌ كۆبون���ه‌وه‌‌

به‌ئاماده‌بون���ی‌‌یاری���ده‌ده‌ری‌‌وه‌زی���ری‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ئه‌مه‌ریكا،‌رازیبون‌به‌ش���داریی‌‌

له‌حكومه‌تی‌‌داهاتوی‌‌عێراق‌بكه‌ن."ماكگۆرك"‌رۆڵێكی‌‌گرنگی‌‌له‌رازیكردن‌و‌كۆكردنه‌وه‌ی‌‌الیه‌نه‌‌سیاس���ی‌‌و‌پێكهاته‌‌حكومه‌ته‌كه‌ی‌‌ واڵته‌ی‌‌ ئه‌م‌ جیاوازه‌كانی‌‌عه‌بادی‌‌بینیوه‌،‌كه‌‌له‌م‌چه‌ند‌هه‌فته‌یه‌ی‌‌بوه‌‌ له‌په‌یوه‌ندیدا‌ ب���ه‌رده‌وام‌ راب���ردودا‌له‌گه‌ڵ‌‌سه‌ركرده‌ی‌‌الیه‌نه‌كانداو‌به‌رده‌وام‌پێداگریی‌‌له‌سه‌ر‌پێویستیی‌‌به‌شداربونی‌‌هه‌مو‌پێكهات���ه‌كان‌له‌حكومه‌تێكی‌‌بنكه‌‌فراوان‌له‌عێراق���دا‌كردوه‌ته‌وه‌‌و‌ته‌نانه‌ت‌الیه‌نه‌‌عه‌ره‌به‌كان‌ئاماژه‌‌به‌وه‌ش‌ده‌كه‌ن‌بۆ‌گه‌یشتن‌به‌و‌ئامانجه‌‌"چاوی‌‌له‌هه‌مو‌

الیه‌نه‌كانیش‌سوركردوه‌ته‌وه‌".2003ه‌وه‌‌ له‌س���اڵی‌‌ ماكگ���ۆرك‌به‌به‌رده‌وامی���ی‌‌و‌له‌نزیك���ه‌وه‌‌چاودێریی‌‌ره‌وشی‌‌سیاسی‌‌و‌گۆڕانكاریه‌كانی‌‌عێراق‌ده‌كات،‌كاتێ���ك‌له‌س���ه‌رده‌می‌‌ئیداره‌ی‌‌بوش���ه‌وه‌‌ئه‌ركی‌‌ته‌رتیبكردنی‌‌دۆس���یه‌‌ئاڵۆزه‌كان���ی‌‌عێراقی‌‌پێس���پێرراوه‌.‌ئه‌و‌یه‌كێكه‌‌له‌كارمه‌نده‌‌كاراكانی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌

ئه‌مه‌ری���كای‌‌ نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‌ ئاسایش���ی‌‌س���ه‌رده‌می‌‌بوش‌و‌ئۆباما‌و‌یه‌كێكیش���ه‌‌له‌س���ێ‌‌كارمه‌ندی‌‌ئه‌و‌ئه‌نجومه‌نه‌ش‌كه‌‌داوای‌‌مانه‌وه‌ی���ان‌لێك���راوه‌‌بۆ‌كاركردن‌له‌گ���ه‌ڵ‌‌ئی���داره‌ی‌‌ئۆبام���ادا.‌له‌ماوه‌ی‌‌له‌گرنگتری���ن‌ رابردوش���دا،‌ س���اڵی‌‌ ده‌‌به‌عێراق‌ ئه‌مه‌ریكا‌سه‌باره‌ت‌ بڕیاره‌كانی‌‌رۆڵی‌‌كارای‌‌هه‌بوه‌‌و‌جێپه‌نجه‌ی‌‌به‌زۆرێك‌

له‌روداوه‌كانی‌‌عێراقه‌وه‌‌دیاره‌.ماكگۆرك،‌كه‌‌دوێنێ‌‌له‌گه‌ڵ‌‌"نیكۆالی‌‌مالدینۆڤ"ی‌‌نوێنه‌ری‌‌ئێس���تای‌‌نه‌ته‌وه‌‌یه‌كگرتوه‌كان‌له‌عێراق‌و‌وه‌زیری‌‌پێشوی‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌بولگاریا‌و‌په‌رله‌مانتاری‌‌پێشوی‌‌په‌رله‌مان���ی‌‌ئه‌وروپ���ا،‌وه‌ک‌نوێن���ه‌ری‌ئۆباماش‌به‌ش���داریی‌‌له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‌پێنج‌الیه‌ن���ه‌‌كوردییه‌كه‌دا‌كرد‌له‌س���لێمانی‌،‌له‌هاتوچۆو‌ راب���ردو‌ مانگی‌‌ به‌درێژای���ی‌‌په‌یوه‌ندیكردن���دا‌بوه‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌‌بارزانی‌،‌ئاگادار‌ لێدوانی‌‌س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌ به‌پێی‌‌ب���ۆ‌ئاوێن���ه‌‌"ماكگ���ۆرك‌له‌كۆبونه‌وه‌ی‌‌دوێنێ‌‌و‌كۆبونه‌وه‌كانی‌‌پێشتریشدا‌له‌گه‌ڵ‌‌سه‌ركرده‌كانی‌‌كورد،‌به‌رده‌وام‌هانیداون‌بۆ‌به‌شداریكردن‌له‌حكومه‌ته‌كه‌ی‌‌عه‌بادی‌‌الببرێت،‌ مالیكی‌‌ ده‌تانویست‌ به‌وپێیه‌ی‌‌مالیكی‌‌البرا،‌بۆ‌مه‌سه‌له‌ی‌‌موچه‌‌بڕان،‌وه‌زاره‌ت���ی‌‌دارای���ی‌‌ده‌درێ���ت‌به‌ئێوه‌و‌ده‌توانن‌دۆخه‌كه‌‌رێكبكه‌نه‌وه‌‌و‌وه‌زاره‌تی‌‌نه‌وتی���ش‌ده‌درێت‌به‌ع���ادل‌مه‌هدی‌‌كه‌‌

كه‌سێكی‌‌نزیك‌له‌خۆتانه‌".ماكگ���ۆرك‌ك���ه‌‌هه‌ڵگ���ری‌‌بڕوانامه‌ی‌‌دكتۆرایه‌‌له‌یاسای‌‌نێوده‌وڵه‌تیی‌،‌"خه‌اڵتی‌‌ش���ه‌ره‌ف"ی‌‌له‌الیه‌ن‌كۆندالیزا‌رایس���ی‌‌وه‌زیری‌‌پێش���وی‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ئه‌مه‌ریكاوه‌‌پێبه‌خش���راوه‌‌ك���ه‌‌به‌رزتری���ن‌خه‌اڵتی‌‌

وه‌زاره‌تی‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌واڵته‌یه‌.‌

كورد‌له‌دابه‌شكردنی‌‌‌وه‌زاره‌ته‌كاندا‌

ناكۆكندوورودرێژم����ان‌ كۆبونه‌وه‌یه‌ك����ی‌‌ "ئه‌م����ڕۆ‌

هه‌بوو"ئه‌م����ه‌‌یه‌كه‌م‌دێڕی‌‌قس����ه‌كانی‌‌هوش����یار‌رۆژنامه‌وانیه‌كه‌ی‌‌ له‌كۆبون����ه‌وه‌‌ ب����وو‌ زێباری‌‌ش����ه‌وی‌‌رابردودا،‌ك����ه‌‌دوای‌‌چه‌ندین‌كاتژمێر‌له‌گفتوگۆكردن‌نه‌گه‌یشتنه‌‌رێككه‌وتن‌سه‌باره‌ت‌وه‌زاره‌ت����ه‌كان‌ دابه‌ش����كردنی‌‌ به‌چۆنیه‌ت����ی‌‌له‌حكومه‌تی‌‌نوێی‌‌عێ����راق،‌ئه‌مه‌‌له‌كاتێكدایه‌‌كه‌‌پێشتر‌هه‌واڵی‌‌ئه‌وه‌‌له‌ئارادا‌بوو‌الیه‌نه‌كان‌به‌گشتی‌‌و‌یه‌كێتی‌‌و‌پارتی‌‌به‌تایبه‌تی‌‌سه‌باره‌ت‌به‌وه‌رگرتن����ی‌‌ئه‌و‌وه‌زاره‌تان����ه‌‌له‌ملمالنێدان.‌به‌و‌پێیه‌ی‌‌پۆستی‌‌سه‌رۆك‌كۆماریی‌‌زۆربه‌ی‌‌خاڵه‌كان����ی‌‌ب����ۆ‌وه‌رگرتنی‌‌پۆس����ت‌بردووه‌‌و‌یه‌كێت����ی‌‌ل����ه‌وه‌‌زیاتر‌پۆس����تی‌‌به‌رناكه‌وێت،‌به‌اڵم‌ش����ه‌وی‌‌رابردوو‌وه‌زاره‌تی‌‌رۆش����نبیری‌‌درا‌به‌فریاد‌ره‌واندزی‌‌كه‌‌س����ه‌ر‌به‌یه‌كێتییه‌،‌ئێستا‌جگه‌‌له‌وه‌زاره‌تی‌‌دارایی‌‌كه‌‌دراوه‌‌به‌ڕۆژ‌نوری‌‌شاوه‌یس‌و‌جێگری‌‌سه‌رۆكی‌‌وه‌زیران‌كه‌‌دراوه‌‌به‌هوش����یار‌زێباری‌،‌روون‌نییه‌‌پۆسته‌‌وه‌زارییه‌كانی‌‌دیكه‌‌چۆن‌دابه‌ش‌ده‌كرێن،‌ئایا‌یه‌كێتی‌‌و‌پارتی‌‌پۆستی‌‌وه‌زاری‌‌تر‌وه‌رده‌گرن‌یاخود‌ئه‌و‌سێ‌‌وه‌زاره‌ته‌ی‌‌كه‌‌دانراون‌بۆ‌كورد‌

به‌ر‌گۆڕان‌و‌كۆمه‌ڵ‌‌و‌یه‌كگرتوو‌ده‌كه‌ون؟‌دوێن����ێ‌‌پێنج‌الیه‌ن����ه‌‌كوردییه‌كه‌‌له‌مه‌كۆی‌‌س����ه‌ره‌كی‌‌گۆڕان‌دوو‌كۆبونه‌وه‌یان‌ئه‌نجامدا،‌نه‌ته‌وه‌‌ به‌ئاماده‌بون����ی‌‌وه‌ف����دی‌‌ یه‌كه‌می����ان‌تایب����ه‌ت‌ یه‌كگرت����ووه‌كان‌و‌ئه‌مه‌ری����كا‌ك����ه‌‌به‌مه‌س����ه‌له‌ی‌‌به‌ش����داری‌‌كردن‌ی����ان‌نه‌كردن‌له‌حكومه‌ت����ی‌‌عێراق،‌دووه‌میش����یان‌ته‌نها‌به‌‌به‌ش����داری‌‌الیه‌نه‌‌كوردییه‌كان‌بوو‌كه‌‌تایبه‌ت‌بوو‌به‌دابه‌شكردنی‌‌وه‌زاره‌ته‌كان،‌كۆبونه‌وه‌كه‌‌چه‌ن����د‌كاتژمێرێك����ی‌‌خایان����دو‌س����ه‌ره‌نجام‌

نه‌گه‌یشتنه‌‌رێككه‌وتنی‌‌كۆتایی‌.

ئه‌و‌ئه‌مه‌ریكییه‌‌كێ‌‌بو‌كه‌‌به‌شداریی‌‌له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌‌دوێنێی‌‌پێنج‌حزبه‌‌

كوردییه‌كه‌دا‌كرد؟

جێگره‌كانی‌‌سه‌رۆك‌كۆمار:*‌ن���وری‌‌مالیكی‌،‌ئوس���امه‌‌نوجێفی‌،‌

ئه‌یاد‌عه‌الوی‌

جێگره‌كانی‌‌سه‌رۆك‌وه‌زیران:*‌به‌ه���ا‌ئه‌عره‌جی‌،‌س���اڵح‌موتڵه‌گ،‌

هوشیار‌زێباری‌

ناوی‌وه‌زیرو‌وه‌زاره‌ته‌کان:*‌باقر‌جه‌بر،‌وه‌زیری‌‌گواستنه‌وه‌

*‌عه‌ب���دول‌که‌ریم‌عه‌ی���الن‌،‌وه‌زیری‌‌

شاره‌وانی‌*‌جه‌واد‌ش���ه‌هیلی‌،‌وه‌زیری‌‌سامانی‌‌

ئاو*‌حس���ێن‌شه‌هرس���تانی‌،‌وه‌زی���ری‌‌

خوێندنی‌‌بااڵ*‌رۆژ‌نوری‌‌شاوه‌یس،‌وه‌زیری‌‌دارایی‌وه‌زی���ری‌‌ جومه‌یل���ی‌،‌ س���ه‌لمان‌ ‌*

پالندانانوه‌زی���ری‌‌ جه‌عف���ه‌ری‌،‌ ئیبراهی���م‌ ‌*

ده‌ره‌وه‌وه‌زی���ری‌‌ عیس���اوی،‌ نەس���یر‌ ‌*

پیشه‌سازی‌*‌محه‌مەد‌ش���یاع‌سودانی،‌وەزارەتی‌

کار*‌عەدیلە‌حەمود،‌وه‌زیری‌‌

تەندروستی*‌عادل‌عه‌بدولمه‌هدی‌،‌وه‌زیری‌‌نه‌وت*‌عەبدحسێن‌عه‌بتان‌،‌وەزیری‌الوان

*‌حه‌یده‌ر‌زاملی،‌وه‌زیری‌داد*‌محه‌مه‌د‌مه‌ه���دی‌به‌یاتی،‌وه‌زیری‌‌

مافی‌‌مرۆڤ*‌ف���ه‌الح‌حه‌س���ه‌ن‌زێ���دان،‌وه‌زیری‌‌

كشتوكاڵ‌*‌قاس���م‌محه‌مه‌د‌فه‌هداوی،‌وه‌زیری‌‌

كاره‌باوه‌زی���ری‌ خەیكان���ی،‌ ت���ارق‌ ‌*

ئاوه‌دانكردنه‌وه‌و‌نیشته‌جێكردن*‌فریاد‌رواندزی‌،‌وه‌زیری‌‌رۆشنبیری

*‌كازم‌حه‌س���ه‌ن‌راش���د،‌وه‌زی���ری‌‌په‌یوه‌ندییه‌كان‌

*‌قوته‌یبه‌‌جبوری،‌وه‌زیری‌‌ژینگه*‌محه‌مه‌د‌ئیقبال،‌وه‌زیری‌‌په‌روه‌رده‌

*‌مه‌الس‌كه‌سنه‌زانی‌حسێنی،‌وه‌زیری‌‌

بازرگانی‌*‌ف���ارس‌جلی���و،‌وه‌زیری‌‌زانس���ت‌و‌

ته‌كنۆلۆژیا*‌ئه‌حمه‌د‌جب���وری،‌وه‌زیری‌‌ده‌وڵه‌ت‌

بۆ‌كاروباری‌‌پارێزگاكان

‌بڕی���اردرا‌کاندی���دی‌وەزارەتەکان���ی‌بەرگری���ی‌و‌ناوخ���ۆ‌هه‌فتەیەکی‌دیکە‌یەکالیی‌بکرێتەوە،‌هه‌روەها‌ناوی‌سێ‌وه‌زیری‌دیکه‌ی‌کورد‌هێش���تا‌ئاشکرا‌

نه‌کراوه‌.

پێكهاته‌ی‌‌حكومه‌ته‌كه‌ی‌‌حه‌یده‌ر‌عه‌بادی‌

‌‌‌ئا:‌ئاوێنه‌

به‌پێی‌‌ئه‌و‌زانیاریانه‌ی‌‌ده‌ست‌ئاوێنه‌‌كه‌وتون،‌هێشتا‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردستاندا‌پێشێلكارییه‌كانی‌‌مافی‌‌مرۆڤ‌و‌یاساشكێنیی‌‌له‌ئاستێكی‌‌بااڵدایه‌و‌به‌شێك‌له‌رێكخراوه‌‌مه‌ده‌نیه‌كانیش‌هه‌ندێك‌له‌و‌

پێشێلكارییانه‌‌له‌ڕوی‌‌چۆنایه‌تییه‌وه‌‌"به‌ترسناك"‌له‌قه‌ڵه‌م‌ده‌ده‌ن.

‌تایبه‌ت���ی‌‌ راپۆرتێك���ی‌‌ به‌پێ���ی‌‌دیموكراسی‌و‌ په‌ره‌پێدانی‌ سه‌نته‌ری‌ماف���ی‌مرۆڤ‌كه‌‌كۆپیه‌كی‌‌ده‌س���ت‌ئاوێن���ه‌‌كه‌وت���وه‌،‌تێی���دا‌ئام���اژه‌‌پێش���ێلكاریی‌ به‌حاڵه‌ته‌كانی‌ كراوه‌‌له‌قۆناغ���ی‌‌لێكۆڵین���ه‌وه‌دا،‌له‌دادگا‌سه‌رپێچییه‌كانی‌‌ الدان‌و‌ سزاییه‌كان،‌دادگا‌مه‌ده‌نی���ه‌كان‌و‌فه‌رمانگه‌كانی‌‌جێبه‌جێك���ردن‌كه‌‌س���ااڵنی‌2012و‌‌2013ده‌گرێت���ه‌وه‌و‌‌929حاڵه‌ت���ی‌‌پێشێلكاریی‌مافی‌مرۆڤ‌و‌تۆمه‌تبارو‌

نه‌بون���ی‌س���ه‌روه‌ریی‌یاس���ای‌‌تێدا‌تۆمارك���راوه‌‌ك���ه‌‌ب���واری‌جیاجیا‌ده‌گرێته‌‌خۆی،‌وه‌ك‌جێبه‌جێنه‌كردنی‌بڕیاره‌كان���ی‌دادگا‌له‌الی���ه‌ن‌ده‌زگا‌حكومی‌و‌ناحكومییه‌كان،‌ئه‌نجامدانی‌‌ئه‌شكه‌نجه‌و‌پێش���ێلكاریی‌‌به‌رامبه‌ر‌مافی‌‌تۆمه‌تباران،‌هه‌روه‌ها‌به‌شێكی‌زۆری‌‌دادگاكان‌ده‌گرێت���ه‌وه‌،‌له‌گه‌ڵ‌فه‌رمانگه‌ی‌‌جێبه‌جێكردن‌و‌فه‌رمانگه‌‌حكوم���ی‌و‌كۆمپانیاكان���ی‌كه‌رت���ی‌‌

تایبه‌ت.كه‌مته‌رخه‌می���ی‌‌و‌ له‌ت���ه‌وه‌ری‌‌به‌جێبه‌جێكردن���ی‌‌ گوێپێن���ه‌دان‌بڕیاره‌كان���ی‌‌دادوه‌رانی‌‌لێكۆڵینه‌وه‌و‌ڕێ‌و‌شوێنه‌كانی‌‌لێكۆڵینه‌وه‌‌له‌الیه‌ن‌داموده‌زگاكانی‌‌پۆلیس‌و‌ئاسایشه‌وه‌،‌ئاماژه‌‌به‌چه‌ن���د‌حاڵه‌تێكی‌‌تایبه‌ت‌"ده‌س���تگیرنه‌كردنی‌‌ وه‌ك‌ ك���راوه‌‌)258(‌تۆمه‌تباری‌‌كه‌یسی‌‌ئه‌نفال‌و‌به‌رپ���رس‌و‌ ده‌س���تگیرنه‌كردنی‌‌چ���واری‌ لق���ی‌ پاس���ه‌وانه‌كانی‌پارت���ی‌دیموكرات���ی‌كوردس���تان‌و‌

ده‌س���تگیرنه‌كردنی‌‌حه‌وت‌تۆمه‌تبار‌كه‌ناڵی‌ كه‌یسی‌‌س���وتاندنی‌ له‌سه‌ر‌ئاس���مانی‌نالیا‌)NRT(،‌سه‌ره‌ڕای‌‌تێپه‌ڕبونی‌‌زیاتر‌له‌)هه‌زارو‌هه‌ش���تا‌

ڕۆژ(‌به‌سه‌ر‌ئه‌و‌بڕیاره‌دا".راپۆرته‌ك���ه‌‌ دیك���ه‌ی‌‌ به‌ش���ێكی‌‌ته‌رخانكراوه‌‌به‌پیشێلكاریی‌ده‌ستورو‌یاساكانی‌‌سزادانی‌عێراقی‌و‌بنه‌ماكانی‌‌دادگه‌رییه‌‌سزاییه‌كان‌و‌ڕێككه‌وتننامه‌‌نێوده‌وڵه‌تیی���ه‌كان،‌له‌نمون���ه‌ی‌‌ئه‌و‌پیشێلكارییانه‌ش‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌كراوه‌‌كه‌‌"هاواڵتییه‌ك‌به‌بێ‌‌بڕیاری‌‌دادوه‌ر‌هێزه‌كانی‌‌ له‌الیه‌ن‌ ده‌س���تگیركراوه‌‌دژه‌تی���رۆرو‌ئاس���ایش‌له‌س���لێمانی‌له‌‌)2013-5-15(،‌ تیرۆر‌ به‌تۆمه‌تی‌‌ئاسایش���دا‌ له‌گرتوخانه‌ی‌‌ پاش���ان‌ده‌یهێڵنه‌وه‌و‌پاش‌ئه‌شكه‌نجه‌دانێكی‌‌ده‌رونی���ی‌‌زۆر‌بۆ‌ماوه‌ی‌‌‌17حه‌ڤده‌‌ڕۆژ‌به‌بێ‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌دادوه‌ر‌بیبینێت‌و‌په‌ڕاوی‌‌بۆ‌بكرێته‌وه‌‌ئازاد‌ده‌كرێت،‌هاوكات‌هاواڵتیه‌ك‌به‌ناوی‌‌)ن،ع،ص(‌ك���ه‌‌ئه‌ندام���ی‌‌پارت���ی‌‌دیموكراتی‌‌

كوردستانه‌،‌له‌‌5-1-‌2012ده‌ستگیر‌ده‌كرێ���ت‌به‌تۆمه‌تی‌‌بردنه‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌زانیاریی‌‌ناوخ���ۆی‌حزبی‌‌)پ.د.ك‌(،‌كه‌‌پێشێلكارییه‌كی‌‌زۆری‌‌یاسایی‌‌ده‌رهه‌قی‌‌كراوه‌‌و‌ب���ۆ‌زیاتر‌له‌‌‌912رۆژ‌مامه‌ڵ���ه‌ی‌‌نامرۆڤان���ه‌ی‌‌له‌گه‌ڵ‌

ده‌كه‌ن".حاڵه‌تێك���ی‌ چه‌ن���د‌ هه‌روه‌ه���ا‌پێش���ێلكاریی‌و‌س���ه‌رپێچی‌یاسایی‌"له‌به‌رده‌م‌ خراوه‌ت���ه‌ڕو،‌ جۆراوجۆر‌له‌‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‌هه‌ڵه‌بجه‌دا‌ دادگای‌‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌ كاتێ���ك‌ ‌،2013-7-24ئاسایش���ی‌‌ش���اره‌زور‌وه‌ك‌شایه‌ت‌ئام���اده‌‌ده‌بێت‌له‌ب���ه‌رده‌م‌دادگای‌‌پێناس���ی‌‌ داوای‌‌ دادوه‌ر‌ ناوب���راو،‌به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‌ ب���ه‌اڵم‌ لێ���ده‌كات،‌نه‌ش���یاو‌وه‌اڵمی‌‌دادوه‌ر‌ده‌داته‌وه‌و‌ناسراوم‌ كه‌س���ێكی‌‌ من‌ پێیده‌ڵێت،‌چۆن‌من‌ناناس���یت،‌تۆ‌ئه‌م‌شاره‌ت‌تێكداوه‌،‌من‌ده‌تگوازمه‌وه‌.‌پاش���ان‌دادوه‌ر‌بڕی���اری‌‌ڕاگرتن���ی‌‌ده‌دات‌و‌فه‌رمان‌به‌كارمه‌ندانی‌‌پۆلیس‌ده‌كات‌

ك���ه‌‌ده‌س���تگیری‌‌بك���ه‌ن،‌ده‌ڵێت‌پۆلیس‌چییه‌،‌هه‌ر‌هه‌مویان‌له‌گه‌ڵ‌خ���ۆم‌ئه‌پێچم���ه‌وه‌،‌پاش���ان‌دادگا‌له‌حاڵه‌تێك���ی‌‌ به‌جێده‌هێڵێ���ت.!".‌تردا‌ده‌ستنیش���انی‌‌ئه‌وه‌‌كراوه‌‌كه‌‌"به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌ئاسایشی‌‌سلێمانی‌‌به‌پێچه‌وانه‌ی‌‌یاسای‌‌چه‌ك،‌مۆڵه‌تی‌‌هه‌ڵگرتنی‌‌چه‌كی‌‌كاڵشینكۆفی‌‌داوه‌‌به‌هاواڵتیان‌كه‌‌چه‌كی‌‌ش���ه‌ڕكردنه‌‌و‌مۆڵه‌تی‌‌نییه‌و،‌به‌پێی‌‌یاساكه‌‌ته‌نها‌پارێزگار‌ب���ۆی‌‌هه‌یه‌‌مۆڵه‌تی‌‌چه‌ك‌

هه‌ڵگرتن‌بدات‌به‌هاواڵتیان".هاوكات‌ئاماژه‌‌به‌چه‌ند‌حاڵه‌تێكی‌‌دیك���ه‌ی‌‌ پێش���ێلكارییه‌كی‌‌ الدان‌و‌جۆراوج���ۆر‌ك���راوه‌‌وه‌ك،‌"هۆڵ���ی‌‌تاوانه‌كانی‌/‌2 دادگای‌‌ دادگاییكردنی‌‌له‌هه‌ولێر‌كه‌‌تێیدا‌وێنه‌ی‌‌س���ه‌رۆكی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌و‌سه‌رۆكی‌‌پێشوی‌‌)مه‌ال‌ كوردستان‌ دیموكراتی‌‌ پارتی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ به‌بێ‌‌ هه‌ڵواسراوه‌،‌ مسته‌فا(‌هیچ‌یاسایه‌ك‌هه‌بێت‌بۆ‌دیاریكردنی‌‌

ئه‌م‌حاڵه‌ته‌".

ئاوێنه‌‌ورده‌كارییه‌كانی‌‌باڵوده‌كاته‌وه‌پێشێلكاریی مافی مرۆڤ و یاساشكێنیی "ترسناك" له هه رێمدا رویانداوه

هێشتا‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردستاندا‌

پێشێلكارییه‌كانی‌‌مافی‌‌مرۆڤ‌و‌یاساشكێنیی‌‌

له‌ئاستێكی‌‌بااڵدایه

Page 4: ژماره 444

هەنوکە(444( سێشه ممه 42014/9/9

كورد‌له‌به‌ر‌نه‌وت،‌سه‌رچاوه‌ی‌داهاته‌كه‌ی‌ده‌بڕێت ئا: محه مه د ره ئوف

به هۆی فرۆشی نه وته وه راسته وخۆ

له الیه ن هه رێمی كوردستانه وه ، به غدا به شه بودجه ی هه رێمی بڕیوه ،

به اڵم حكومه تی هه رێم به فرۆشی ئه و نه وته ، نه یتوانیوه موچه ی

فه رمانبه رانی كوردستان دابینبكات.

بڕین����ی به ش����ه بودج����ه ی هه رێمی كوردستان له الیه ن حكومه تی عێراقه وه له سه ره تای س����اڵی 2014ه وه كێشه و قه یرانه كان����ی نێ����وان هه رێم و به غدای به ته واوی ئاڵۆزكرد، ئه م بڕیاره له الیه ك به بڕیارێكی نایاسایی حكومه تی عێراق حكومه تی له الیه كی����ش داده نرێ����ت و هه رێم به بێ گره نتی داهاتی ناوخۆیی س����ه رچاوه ی داهاته ك����ه ی له به غداوه بڕیوه كه )96%(ی بودجه ی گش����تی هه رێم پشتی به به شه بودجه ی هه رێم

له به غدا به ستوه .له ئێس����تادا هه رێم����ی كوردس����تان رۆژان����ه )120 ه����ه زار( به رمیل نه وت ده فرۆشێت، كه به رمیلێك )65 دۆالر(ی ب����ۆ حكومه تی هه رێم ده مێنێته وه ، خۆ ئه گ����ه ر به ت����ه واوی رۆژانه )120 هه زار( به رمیل بفرۆشێت ئه وا سااڵنه ده توانێت بایی )2 ملیارو 808 ملیۆن( دۆالر بفرۆشێت، له كاتێكدا له بودجه ی 2014 گش����تی عێ����راق ده كاته )19 ترلیۆن و400 ملی����ار( دینار كه ده كاته (15 ملی����ارو 900 ملیۆن( دۆالر، واتا به نزیك����ه ی )13 ملی����ار دۆالر( زیان ده كات س����ااڵنه ، له كاتێك����دا مانگانه دیناره و ملیار( به )850 پێویس����تیی سااڵنه پێویستیی به )10 ترلیۆن و 200 ملی����ار( دینار ده بێت، كه ده كاته )8

ملیارو 360 ملیۆن دۆالر(.

بڕینی بودجه ی هه رێمكوردس���تان هه رێم���ی بودج���ه ی له به غدا، له س���اڵی 2004و له سه رده می به س���ه رۆكایه تی ئینتیقالی حكومه تی ئه ی���اد ع���ه الوی پش���كی ل���ه 17%ی بودجه ی عێراق بۆ هه رێمی كوردستان ته رخانكراو له و ساڵه ش���ه وه تا ئه مڕۆ سااڵنه پشكی هه رێم له بودجه ی گشتی عێ���راق دیاریده كرێت، له س���اڵی 2004 كه بودجه ی گش���تی عێراق )13 ملیار دۆالر( بوه و پش���كی هه رێم )2 ملیارو 330 ملیۆن( دۆالر ب���وه ، واتا له %17 بوه به اڵم له دوای س���اڵی 2009 پشكی هه رێم���ی كوردس���تان كه مكراوه ته وه ، ئه وی���ش به بڕینی بودجه ی س���یادی و حاكیمه له بودجه ی گشتی عێراق پاشان هه رێم، بودج���ه ی به ش���ه ده ركردنی بۆیه بودجه ی گش���تی عێراق له ساڵی 2013دا زیات���ر له )138 ترلیۆن و 824 ملیارو 608 ملیۆن( دینار بوه و پشكی هه رێمی كوردس���تان زیات���ر له )14 ترلی���ۆن و 406 ملیارو 735 ملیۆن( بو به رێژه ی )10.4%(، به اڵم قوڵبونه وه ی قه یرانه ك���ه و بڕینی ته واوه تی بودجه ی هه رێم له الیه ن به غداوه له ناوه ڕاس���تی كانون���ی دوه می 2014 ب���وه ، كاتێك ئه نجومه ن���ی وه زیرانی عێ���راق پڕۆژه یاسای بودجه ی س���اڵی 2014ی به بێ ره زامه ندیی كورد په سه ندكردو ره وانه ی

ئه نجومه نی نوێنه رانی كرد.پڕۆژه یاساكه بڕگه یه ك له خۆده گرێت كه هه رێمی كوردس���تان ناچار ده كات رۆژان���ه )400 ه���ه زار( به رمیل نه وت له رێگ���ه ی كۆمپانی���ای نیش���تیمانیی به بازاڕكردنی نه وتی عێراق )س���ۆمۆ( هه نارده بكات و داهاته كه ی راده س���تی به غدا بكات، به پێچه وانه وه به غدا بڕی هه رێم هه نارده كراوی نه وت���ی داهاتی

له پشكی 17% كه ی هه رێمی كوردستان له بودجه ی فیدڕاڵ���ی ده بڕێت، دواجار هه رێم نه چ���وه ژێر باری ئه و مه رجه ی به غداو له به رامبه ریشدا مالیكی موچه ی هه ردو مانگی كانونی دوه م و ش���وباتی

هه رێمی نه نارد.به غ���داد مانگان���ه به 12 س���ولفه به ش���ه بودجه ی هه رێمی كوردستانی ده نارد كه له س���اڵی 2013دا پش���كی هه رێ���م له به غ���دا )14 ترلیۆن و 406 ملیارو 735 ملیۆن(ب���و، واتا مانگانه به غدا زیاتر له )1 ترلیۆن و 200 ملیار كوردستان هه رێمی ره وانه ی دینار(ی كردوه ، ل���ه و بودجه یه مانگانه )850 ملیار ( دینار ته رخانكراوه بۆ موچه ی فه رمانبه رانی هه رێ���م كه )1 ملیۆن و 341 ه���ه زارو 558 ( موچه خۆر هه ن، ئه م���ه له كاتێكدای���ه ك���ه حكومه تی عێراق خاوه نی بودجه یه كی زه به الحه و بڕیاریداوه موچ���ه ی فه رمانبه ران زیاد بكات، س���ه فائه دین س���افی ، وه زیری دارایی عێ���راق به وه كاله ت، رایگه یاند: بڕی 3 ترلیۆن دینار بۆ بودجه ی گشتیی عێراق زیادكراوه ، كه ئه و پاره یه پێش فه رمانبه راندا به سه ر ئه مساڵ كۆتایی دابه ش ده كرێت، ئه گه رچی حكومه تی بچێته ئاماده نه بو كوردستان هه رێمی ژێر باری بڕیاره ك���ه ی به غداوه ، به اڵم

خۆش���ی نه یتوانی نه به داهاتی ناوخۆ نه به داهاتی نه وتی فرۆش���راو موچه ی كوردس���تان هه رێمی فه رمانبه ران���ی

دابین بكات.به نه وت و تایبه ت یاسایه كی نه بونی غاز له عێراقداو رێكنه كه وتنی الیه نه كان له سه ر یاس���ایه كی رون بۆ فرۆشتنی نه وت و گرێبه س���ته كانی، كێش���ه كانی نێ���وان هه رێم و به غدای ئاڵۆزتركردوه و كێشه كان به سیاسی كراون، حكومه تی هه رێمی كوردس���تان فرۆشتنی نه وت و گرێبه سته كانی به یاسایی داده نێت، كه به پێی یاسای ژماره 22ی ساڵی 2007 ی نه وت و گازی هه رێمی كوردستانه كه تیایدا هاتوه : كۆمپانیای كوردستان بۆ بازاڕكردنی نه وت )كۆمۆ( داده مه زرێت، كه وه ك كۆمپانیایه كی گشتی خاوه ن مه عنه وییه و سه ربه خۆیه كه س���ایه تی كارگێڕیی���ه وه ، دارای���ی و له ب���واری هه روه ه���ا هه ڵده س���تێت به بازاڕكردن یان رێكخس���تنی به بازاڕكردنی نه وتی

هه رێمی كوردستان.ب���ه اڵم حكومه ت���ی به غ���دا ده ڵێت پێویس���ته نه وت���ی هه رێ���م له رێگه ی كۆمپانیای به بازاڕكردنی نه وتی عێراق )س���ۆمۆ(وه بفرۆش���ێت كه له ساڵی 1972 دام���ه زراوه و یه كه م كۆمپانیای فه رم���ی س���ه ر به وه زاره ت���ی نه وتی

عێراقه ك���ه رێگه ی پێ���دراوه نه وتی خاو به مه به س���تی فرۆشتن هه نارده ی

ده ره وه بكات.

داهاتی نه وتی هه رێمحكومه ت���ی هه رێم���ی كوردس���تان له به رامبه ر بڕینی بودجه ی هه رێمدا پشت به داهاتی نه وتی فرۆش���راو ده به ستێت به پێی له ئێستادا توركیاوه ، له رێگه ی وته ی به رپرسان رۆژانه )120 هه زار ( به رمیل نه وت هه نارده ده كرێت، به پێی گرێبه ستی فرۆش���تن كه پاره ی كرێی گواستنه وه و هه ڵگرتن و پاره ی كۆمپانیا لێهه ڵده گیرێ���ت، نزیكه ی )65 دۆالر( بۆ هه رێمی كوردس���تان ده مێنێته وه ، واتا رۆژان���ه ده كاته )7 ملیۆن و 800 ه���ه زار دۆالر(و مانگانه ده كاته )234 ملیۆن دۆالر(، بۆ س���اڵێكیش ده كاته

(2 ملیارو 808 ملیۆن دۆالر(.به وردیی و ئ���ه وه ی له ب���ه ر ب���ه اڵم رێكوپێكی نه فرۆشراوه تا ئێستا نه وتی فرۆش���راوی هه رێم بایی )450 ملیۆن دۆالر( پاره ی فرۆش���ی گه یش���تۆته وه هه رێم، كه به شێك له و پاره یه هاتوه و به شێكیشی قه رزی هه ندێك كۆمپانیای هه رێم���ی پێدراوه ت���ه وه . تورك���ی كوردس���تان ب���ۆ موچ���ه ی مانگانه ی به نزیكه ی پێویس���تیمان فه رمانبه ران

(850 ملی���ار ( دیناره و س���ااڵنه )10 ترلیۆن و 2200 ملیار( دینار كه ده كاته (8 ملیارو 360 ملی���ۆن دۆالر(، واتا فرۆشی نه وت به م شێوه یه ی ئێستای كه س���ااڵنه پاره كه ی ب���ۆ حكومه تی هه رێم ده كاته )2 ملیارو 808 ملیۆن دۆالر(، له گه ڵ داهاتی ناوخۆ كه سااڵنه نزیك���ه ی )2 ملی���ار دۆالر( ده بێت، ده كاته نزیكه ی )5 ملیار دۆالر( به اڵم ته نها موچه ی فه رمانبه ران كه سااڵنه پێویس���تی به )8 ملیارو 360 ملیۆن دۆالر(ه ، واتا به داهاتی نه وت و ناوخۆی هه رێ���م زیات���ر له )3 ملی���ار دۆالر ( ته نها له موچ���ه ی كورتهێنانی ده بێت، سه ره ڕای خه رجیه كانی دیكه كه ساڵی

2013 (5 ترلیۆن و 333 ملیار( بوه .ب���ه اڵم وه ك به رپرس���انی هه رێ���م ئاماژه ی���ان پێ���داوه كه ت���ا كۆتایی ئه مساڵ ئاستی فرۆشی نه وت بۆ )500 ه���ه زار ( به رمیل نه وت له رۆژێكدا زیاد ده كه ن، كه بۆ رۆژێك داهاتی ده گاته (32 ملیۆن و 500 ه���ه زار دۆالر( و بۆ مانگێك ده گاته )975 ملیۆن دۆالر( و بۆ س���اڵێك ده گاته )11 ملیارو 700 ملی���ۆن دۆالر( وات���ا ئه وكات به ش���ی موچه ی فه رمانبه ران���ی هه رێم ده كات كه بۆ ساڵێك پێویستیی به )8 ملیارو 360 ملی���ۆن دۆالر(و زیات���ر ل���ه )3

ملی���ارو 340 ملیۆن دۆالر( بۆ خه رجی دیكه ده مێنێته وه .

له نێوان داهاتی نه وت وبودجه ی به غدا

عێ���راق، ئه مس���اڵی بودج���ه ی به گه وره تری���ن بودج���ه له مێ���ژوی ئه و واڵت���ه دا داده نرێت و بڕه ك���ه ی به )170 ترلیۆن و 411 ملیارو 663 ملیۆن و 415 ه���ه زار دینار ( ده خه مڵێنرێت كه به بڕی (30 ترلیۆن 771 ملی���ارو 34 ملیۆن و 730 هه زار( دین���ار كورتهێنانی تێدایه ، پش���كی هه رێمیش ل���ه و بودجه یه )19

ترلیۆن و 400 ملیار( دیناره .یاس���اكه ی پ���رۆژه به پێ���ی ب���ه اڵم حكومه تی عێراق كه هه رێمی كوردستان ده بێت رۆژانه )400 هه زار به رمیل( نه وت ره وانه بكات، ئه وا داهاتی نه وتی هه رێم له ساڵێكدا ده كاته نزیكه ی )17 ترلیۆن و 568 ملیار ( دینار، ئه م���ه له كاتێكدایه پش���كی 17% كه ی هه رێ���م له بودجه ی 2014 عێراق ده كات���ه )19 ترلیۆن و400 ملیار( دینار، نزیكه ی )1 ترلیۆن و 832 ملیار ( دیناری زیاتره له داهاتی فرۆشتنی (400 ه���ه زار( به رمی���ل نه وتی رۆژانه ی هه رێ���م، به وپێیه ئه گ���ه ر هه رێم بودجه له به غ���دا وه رنه گرێت و پش���ت به داهاتی نه وتی هه نارده كراوی خۆی ببه س���تێت، كه متر له و 17%یه ی ده ستده كه وێت كه له به غدا وه ریده گرێت، ئه گه ر رۆژانه )400

هه زار( به رمیل نه وتیش بفرۆشێت.

موچه ی فه رمانبه رانله نێوان مالیكی و سه دام

ب���ه اڵم بڕینی موچ���ه ی فه رمانبه رانی هه رێ���م له الی���ه ن به غ���داوه ، به ته واوی نیه ت���ی پێكه وه ژیانی سیاس���ی له نێوان هه رێ���م و به غدا كاڵك���رده وه به جۆرێك، له هیچ س���ه رده مێكدا به غدا ئاماده نه بوه موچه و قوتی ژیانی هاواڵتیانی هه رێمی كوردس���تان ببڕێت، ته نانه ت به درێژایی چوار س���اڵی رێككه وتن���ی 11ی ئازاری 1970 حكومه تی به غدا موچه و خه رجیی كوردستانی نه بڕیوه ، له سه رده می رژێمی به عس له ساڵی 1991 تا 2003 به شێكی زۆری هاواڵتیان���ی هه رێم له ناوه چه كانی ژێر ده س���تی به غدا موچه یان وه رده گرت ئه وه ی به بێ به تایبه تیش خانه نشینان، رژێمی به عس بیبڕێت، به اڵم له س���ایه ی گفتوگ���ۆی له موجامه ل���ه و س���اڵ 11سیاس���ی و هاوپه یمانیی كوردو ش���یعه دواجار ن���وری مالیكی ماف���ی به خۆیدا

موچه ی فه رمانبه رانی هه رێمی ببڕێت.بڕینی موچ���ه ی فه رمانبه رانی هه رێم، ده چێت���ه چوارچێ���وه ی جینۆس���ایدی سه ركردایه تی ده كرێت نێوده وڵه تیه وه ، سیاسی كورد وه ك جینۆساید مامه ڵه ی له گه ڵ بكات، به وپێیه ی له رێكه وتننامه ی قه ده غه كردنی بۆ یه كگرتوه كان نه ته وه جینۆس���اید كه له ) 9ی كانونی دوه می پێناسه ی به مشێوه یه مۆركراوه )1948جینۆس���اید كراوه )بریتیه له و كارانه ی به مه به س���تی تێك���دان و هه ڵته كاندن���ی گش���تی یان به ش ب���ه ش ئه نجامبدرێت دژ به كۆمه ڵێك���ی نه ته وه یی ، ئه تنیكی ، نه ژادیی ، ئاینیی و ش���تی له م چه شنه (، له جۆره كانی جینۆساید كه جینۆسایدی بایلۆژی���ی، كلتوری���ی، )فیزیكی���ی، ئابوری(، له جینۆسایدی ئابوریدا هاتوه : برسیكردن و بڕینی سه رچاوه كانی ژیانی هه ر كۆمه ڵه مرۆڤێك، سه پاندنی گه مارۆی له به رهه مهێنانی رێگه گرت���ن ئاب���وری ، خۆراك، ئه نجامی ترس���ناكیان هه یه بۆ

سه ر پاشه ڕۆژی مرۆڤ.به وپێیه ش بڕینی موچه ی فه رمانبه رانی هه رێ���م ده چێته چوارچێ���وه ی چه مكی ده كرێت نێوده وڵه تیه وه ، جینۆس���ایدی هه رێمی كوردستان له م رێگه یه وه كاربكات ب���ۆ به دادگاییگه یاندنی ئه نجامده ری ئه و

جینۆسایده ی كه به رامبه ری ده كرێت.

ئه گه ر هه رێم بودجه له به غدا وه رنه گرێت و پشت به داهاتی نه وتی هه نارده كراوی خۆی ببه ستێت، كه متر له و 17%یه ی

ده ستده كه وێت كه له به غدا وه ریده گرێت، ئه گه ر رۆژانه(400 هه زار( به رمیل نه وتیش بفرۆشێت

پشكی 17%ی هه رێم له بودجه ی

2014 عێراق ده كاته 19 ترلیۆن و400 ملیار

دینار، نزیكه ی 1 ترلیۆن و 832

ملیار دیناری زیاتره له داهاتی فرۆشتنی 400 هه زار به رمیل

نه وتی رۆژانه ی هه رێم

Page 5: ژماره 444

5(444( سێشه ممه 2014/9/9کوردستانی

"اللش‌و‌شێخادی‌"‌چراو‌شانازیی‌‌ئێمه‌ن

كۆچۆ..‌گوندێکی‌کوژراو

ئا: سات محه مه د

په رستگای اللش و شێخادی ، دو شوێنی پیرۆزو قیبله گا و مه رقه دی شكۆداری ئێزیدیه كانن، له دیدی ئه وانه وه اللش

شوێنی هاتنه خواره وه ی یه كه مین فریشته و هه وێنی دروستبونی گه ردونه .

به ر له گه یش���تنه ده روازه ی په رستگای اللش، بڵێس���ه و گڕی كان���ه نه وته كانی ش���ێخان، كه چه ند هه نگاوێ���ك له رێگه گشتییه كه وه دووره پێشوازی له میوانه كان ده كات، لێره دا "وه ك مێژوی سه د ساڵی رابردووی كوردس���تان" نه وت و كاره سات و تراژیدی���ا ئاوێزان���ی یه كتر ده بن، س���ه د س���اڵه ئه م ناوچه یه ئارام���ی به خۆیه وه نه بینی���وه و جێ���ی ناكۆك���ی و ملمالنێ و ده روازه ی گه یشتنه له گه ڵ توندوتیژییه . چیای اللش، گوم���ه زه نوكدارو قوچه كه ره نگ ش���یرییه كانی په رس���تگاكه له ژێر خۆره تاوی دوا رۆژه كانی هاویندا به ئارامی ده رده كه ون، پیرۆزترین په رستگاو كه عبه و مه رقه دی شكۆدارترین پیاوی ئێزیدییه كان له نێو بێده نگی ئه م دۆڵ و چیایه دایه ، كه

ئه ویش شێخادییه .

مه ڵبه ن���دی ته نه���ا ن���ه ك الل���ش پیاوچاكتری���ن كه س���ی ئه وان���ه ، به ڵكو له دی���دی ئێزیدیه كانه وه یه كه م ش���وێنه كه فریش���ته ی له ئاسمانه وه هاته خواره وه بۆ س���ه ر زه وی ، ئێره بوو به هه وێنی ئه م گه ردون���ه ، كۆنی زه مه ن ل���ه دارو به ردی په رس���تگاكه ی ش���ێخادی ده بارێت، كه سه دان ساڵه گه وره و بچوكی ئێزیدیه كان ماچی ده رو دیواره كه ی ده كه ن، به ش���ێك له س���ه رچاوه كان مێژووی ئه م په رستگایه ده گه ڕێنن���ه وه بۆ هه زاره ی دووه می پێش زایین و پێیانوایه له بنه ڕه تدا په رس���تگای میترانیه كان بووه ، به ش���ێكی دیكه ش���ی نه س���تۆریه كان دێرێك���ی پێیانواب���ووه له س���ه ده ی ش���ێخادی ئه گه رچی بووه ، دوانزه هه م���ه وه اللش���ی كردوه ته كونج و به دامه زرێنه ری عیب���اده ت و خه ڵوه تگه ی ئایینی ئێزیدی داده نرێت، ره نگه شێخادی و په یڕه وانی كه س���ه دان ساڵه بیروباوه ڕی ئایینیان ده ش���ارنه وه و به غه یری خۆیانی ناڵێن، وایكردبێت له تاوا و بۆ ده س���تگرن به ره گ و ریش���ه و دابونه ریتیانه وه خۆیان

له م كه ژ وكێوو دۆاڵنه دا مه اڵس دابێت.

ئایینی كه مایه تییه ك���ی ئێزیدی���ه كان داخ���راون، له رابردووییه ك���ه وه دێ���ن كه زه بروزه ن���گ، به كوش���تارو س���یخناخه مه ڵبه ندی س���ه ره كی ئه وان له و روبه ره ی گۆی زه ویدایه ، كه له ته وراتدا به "نه فره ت" كراوه ، له موسڵ و نه ینه وادا ژیان بێئه ندازه توند وتیژه ، ئه و روب���ه ره بچوكه ، هه موو ئایین و ئایینزاكانی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستی له چوارچێ���وه ی خۆی���دا كۆكردووه ته وه . ناوچه كانی ئه وان له ش���ه نگاله وه بگره تا باشیك و باعه درێ هێڵی به ره نگاربونه وه ی هێڵ���ی له الی���ه ك و ع���ه ره ب ك���وردو روبه ڕوبون���ه وه ی موس���ڵمان و ئێزی���دی و بووه ئایین���زاكان ئاین���ی و كه مایه تی���ه له الیه كی دیكه وه ، ئێزیدیه كان به درێژایی س���ااڵنی رابردوو له ش���ااڵوو ده ستدرێژی خێڵه عه ره ب و ئیسالمییه توندڕه وه كانیش

به دوور نه بوون.

په رس���تگاكه وه ده چن���ه ئه وان���ه ی هه س���تده كه ن ده چنه قواڵی���ی مێژوه وه ، ب���ه ر له هه ر ش���تێك دیتنی ره ش���مارێك كه ده رگای په رس���تگاكه ی نه خشاندووه

سه رنجی میوانه كان ڕاده كێشێت، دلۆڤان ك���ه كوڕێكی گه نجی ته مه ن 28 س���اڵه و "فه قیر"ه كان بنه ماڵ���ه ئه ندامێكی وه ك مه رقه ده كه ی خزمه تكردن���ی ب���ۆ خۆی شێخادی ته رخان كردووه ، باس له پیرۆزی ره ش���مار ده كات له الی ئێزیدیه كان و ئه وه رونده كاته وه كه "كوشتنی ره شمار له الی ئه وان حه رامه "، ئه و وتی "ره شمار پیرۆزه ، له به رئه وه ی كاتێك كه شتیه كه ی نه بی نوح درزو كونی تێب���و، خه ریكبو غه رق بێت، ره ش���مار خۆی لول كردو خزایه نێو ئه و كونانه ی كه وتبونه كه شتییه كه وه و رێگه ی له هاتنه ناوه وه ی ئاو گرت و كه ش���تییه كه و هه م���وو مرۆڤایه تیش���ی له تیاچون رزگار

كرد".

له سه ر په رس���تگاكه پێشه وه ی هۆڵی حه وت كۆڵه كه بنیاتنراوه ، وه ك هێمایه ك ب���ۆ ئه و حه وت فریش���ته پی���رۆزه ی كه ئێزیدیه كان باوه ڕیان پێیه تی و ئه م دونیایه ده به ن به ڕێوه ، له كۆتایی هۆڵی گه وره ی ئ���ه م حه وت كۆڵه كه ی���ه و له پێچێكدا دوو ده روازه ی ته ن���گ و ن���زم به دیده كرێن كه یه كێكیان ده روازه ی كانی س���پی و ئاوی زمزمه و ئه ویتریشیان ده روازه ی مه رقه دی شێخادی و كوپه ڵه رۆنی هه زار ساڵه ن كه

له پاڵ یه كدا ریزكراون.دلۆڤان س���ه باره ت به ئاوی زمزم و كانی سپی كه له نێو تاش���ه به ردی ئه شكه وتی چیاكه وه دێن���ه ده ر، به باوه ڕداریه وه باس له وه ده كات "س���ه رچاوه ی پیرۆزی ئه م دوو ئاوه به هه ش���ته "، ئ���ه و وتی "هه موو ئێزیدیه ك ده بێت به و ئاوه مۆر بكرێت".

له به هه ش���ته وه زمزم "ئاوی وتیش���ی هه ڵده قوڵ���ێ و دێته اللش، ئێره ش���وێنی

حه ج و زیاره ت كردنی ئێمه یه ".

كه له ده روازه كه ی دیكه ده چیته ژوور، مه زارگه ی شكۆداری شێخادی له قوماشێكی پێچراوه و گومه زێكی گه وره ی س���وورباو قوچ���ه ك به س���ه ریه وه یه تی ، گه یش���تنه بنه چه و ڕه چه ڵه كی "شێخ هادی بن مسافر" بابه تێك���ی ئاڵۆزه ، چه ندی���ن گێڕانه وه ی ناڕون و جیاواز ده رب���اره ی ژیان و مه رگی ئ���ه م پیاوه هه ن، ئ���ه وه ی روونه ناوبراو له سه ده ی دوانزه هه مدا ژیاوه و پیاوچاك و

خاوه ن كه شف و كه رامات بووه .

ب���ه ره و ت���ر پاش���ان ده روازه یه ك���ی

ش���وێنی ئه و كوپه ڵه رۆنانه ت ده بات كه سه دان س���اڵه بۆ داگیرساندنی چراكانی ئه م په رستگایه له كون و قوژبنێكدا له پاڵ یه ك���دا ریز كراون و بێ رۆنی زه یتون نین، دلۆڤ���ان وت���ی "هه موو رۆژێ���ك، ده مه و ئێ���واران 156 چ���را له م په رس���تگایه دا داده گیرس���ێنن، ئێوارانی چوارش���ه ممان ده بێته 255 چ���را، له به رئه وه ی رۆژێكی پیرۆزتره الی ئێمه له ڕۆژه كانی تر و تاوس مه له كی تێدا هاتوه ته خوار، له جه ژنه كانی جه م���او چله ی هاوین و س���ه ری س���اڵ و تریشدا جه ژنه كانی س���ۆرو چوارشه ممه 366 چرا داده گیرسێنین چونكه له باوه ڕی

ئێمه دا له ساڵێكدا 366 رۆژ هه یه ".

"خ���ۆر و ئاگ���ر و خ���اك و ئ���او" له الی ئێزیدی���ه كان پی���رۆزن، ئ���ه وان خاوه نی ئاینێك���ی پ���ڕ له ره مزو رازن، هه میش���ه كۆمه ڵگه یه كی داخراو بوون، له به رئه وه ی بیروب���اوه ڕی ئایین���ی خۆی���ان له غه یری خۆشیان ش���اردۆته وه زۆر تۆمه تیان بۆ هه ڵبه س���تراوه ، دنیای ئێزیدی دنیایه كی داخراوه ، كه س بۆی نییه ببێته ئێزیدی و كه سیش بۆی نییه له م ئایینه بچێته ده ر، ئێزیدیی بوون ته نه���ا له ڕێگه ی خوێنه وه ده گوازرێت���ه وه ، ئ���ه وان ه���ه ر له كۆنه وه توانیویان���ه به گروپی بچوك بچوك و پرژو باڵو له ناوچه ی موس���ڵ له دووره په رێزیدا له سه ر كاری كشتوكاڵ و ئاژه ڵداری بژین و

ده س���تبگرن به ڕه گ و ریشه ی خۆیانه وه و خۆیان بپارێزن، هه م���وو په یڕه وانی ئه م مه زهه به كوردن، له م ئایینه دا چه ند چینێك هه ن كه له باوكه وه پێگه ی كۆمه اڵیه تییان ناشتوانن مناڵه كانیان و بۆ ده گوازرێته وه ب���ه ده ر له چوارچێوه ی گروپه كانی خۆیان

هاوسه رگیری و ژنخوازی بكه ن.

گ���ه ر داع���ش رووبكه نه الل���ش و بێنه سه رتان، ئێوه چی ده كه ن؟

ئه م پرس���یاره چه ن���د خه فه تهێنه بۆ "فه قی���ر ج���ه الل"، ك���ه زیات���ر له پانزه ساڵه ش���ه وو رۆژی خستوه ته سه ریه ك و خزمه تی ئه م په رستگایه ده كات، هه موو ژیانیش���ی بۆ خزمه ت كردنی ئه م شوێنه ته رخان كردووه ، ئه و كه به رگێكی خاكیی كوردانه ی تایبه ت به خزمه تكاره كانی ئه و مه رقه ده ی له به ردایه و ریشی ماش و برنج ب���ووه ، به مات���ی و باوه ڕبه خۆبونه وه وتی "سه ری ئێمه لێره یه ، روحی ئێمه لێره یه ، اللش و ش���ێخادی چراو رۆح و ش���انازیی ئێمه ن، مه گه ر داعش سه رمان پان بكاته وه پێبخاته ئه م ش���وێنه پیرۆزه وه ، بۆ ئێمه ئه مه شه ره ف و شانازییه ، ناتوانین به هیچ

شێوه یه ك ده ستبه رداری اللش بین".وتیشی "تا دڵۆپه خوێنێك له له شمان بێت ل���ه دژی داع���ش ده جه نگین، ئه گه ر چه كمان نه بێت به به رد ش���ه ڕ ده كه ین و

به رگری له اللش ده كه ین".

ژماره یه ك����ی زۆر ل����ه و خێزانانه ی هه اڵت����ون ش����ه نگال له ده ڤ����ه ری ئێس����تا رویان كردوه ته اللش و ئه و ش����وێنه یان كردووه ت����ه په ناگ����ه ی خۆیان ك����ه پێیانوایه به دارو به ردو ش����ێخه پیرۆزه و مه زارگه كانی����ه وه ده یانپارێزێ����ت ش����كۆداره كانی له داع����ش و ژیانیان ل����ه وێ پارێزراو ده بێت، ده خیل كه له گه ڵ هاوسه رو مناڵه كانی وه ك زۆرێك له ئاواره كانی ش����ه نگال خۆی����ان داوه ت����ه ب����ه ر س����ێبه ری دره خت و الدی����واری ئه و مه زارگایانه ی له سه ر رێگه و به بناری "ئێزیدیه كان وتی اللشه وه ن، چیای ئام����اده ن بمرن، ب����ه اڵم ئاماده نین

ده ستبه رداری ئایینه كه مان بین".

ئێزیدیه كان كه رابردووییه كی خوێناوی له دوای خۆیانه وه به جێده هێڵن، به درێژایی سه دان ساڵ به هۆی جیاوازی و شاراوه یی بیرو ب���اوه ڕی ئایینییه كانه وه كه وتونه ته به ر شااڵوی ده وڵه تی عوسمانی و به شێك له میره كورده كانیشه وه ، به اڵم به بۆچونی "فه قی���ر جه الل"، داعش دوژمنێكه له هیچ كام له و دوژمنانه یان ناچێت كه به درێژایی مێژووی خۆیان روبه ڕووی بونه ته وه ، ئه و وتی "هه ر له كۆنه وه چه ندین جار كوشتار و فه رمانی قڕكردنمان دراوه ، به اڵم ئه مه ی ئه مجاره یان نه فه رمان���ه ئه مانه دڕنده ن ، ج���اران كه فه رمان ده ك���را ژن و مناڵیان كه سێكیش���یان هه م���وو نه ده بردی���ن و نه ده كوش���تین، ئه مان���ه ناجوامێرتری���ن

كه سن كه به رۆكیان پێگرتبێتین".

ئا: ئاوێنه

رزگاربویه كی كوشتاره كه ی گوندی كۆچۆ، چیرۆكی زه بروزه نگی چه كداره كانی داعش به رامبه ر

به ئێزیدییه كان بۆ ئاوێنه ده گێڕێته وه .

س���ه عد موراد محۆ، كوڕێكی ئێزیدیی ته مه ن 19 ساڵه ، دوای ئه وه ی به برینداریی له ده س���تی چه كداره كانی داعش رزگاری ب���وه له گون���دی كۆچۆ، ئێس���تا په نای بردوه ته به ر په رستگای اللش، ئه و خه م و هاوئایینه كانی كه س���وكارو حه س���ره تی ل���ه دڵ ده رناچێت كه نیوه ڕۆیه كی مانگی رابردو گه مارۆیان���دان و بردیانن به كۆمه ڵ

كوشتیانن.

س���ه عد به ده م پیش���اندانی ش���وێنی گولله كه ی���ه وه ك���ه ب���ه ر رانی راس���تی كه وتوه و به له فاف پێچراوه ، وتی "ئاگامان له هیچ نه بو وه ختێك داعش هاته س���ه ر

گونده كه مان و به بێ ته قه گرتیان"!وتیش���ی "رۆژی یه كه م، گ���ه ڕان چی چه كه كانی ئێمه بو لێیانسه ندین و بردیان، دوات���ر ده وری گوندیان داو نه مانده توانی

بچینه ده ر".به پێ���ی گێڕان���ه وه ی س���ه عد، چه ند رۆژێكیان به گه مارۆدراویی و ده ستبه سه ریی ت���ا به س���ه ربردوه ، له ماڵه كانیان���دا نیوه ڕۆیه ك���ی رۆژی هه یین���ی كاتژمێ���ر 11.5 هه مو خه ڵكی گونده كه یان به ژن و له گۆڕه پانی گ���ه وره و بچوك���ه وه پیاوو

قوتابخانه ی گونده كه یاندا كۆكردوه ته وه ، ئه و وتی "ك���ه بردیانینه قوتابخانه كه وه پی���او و ژنه كانی���ان جیاك���رده وه ، پیاو له الیه ك و ژن له الیه ك، چی مۆبایل و زێڕ و س���ویچی ئوتومبێل هه بو لێیانسه ندین، دوایی چوار لۆریی���ان هێنا پیاوه كانیان س���واركرد، من چوم سواری چواره میان بوم، ئوتومبێله كانیان به ره و پش���ته وه ی

گوند لێخوڕی ".وتیشی "هێش���تا لۆرییه كه ی منی تێدا بوم نه گه یشتبوه شوێنی گولله بارانكردن و كوش���تاره كه ، كه له دوره بینیم ئه وانه ی ئوتومبێلی یه كه می���ان دابه زاندو به په له ریزیانك���ردن و دایانن���ه به ر ده س���تڕێژی گولله و كوشتیانن، من و هه ڤاڵێكم له تاوا بازمماندا، ته قه یان لێكردین و هه ڤاڵه كه یان

گرتم، به اڵم هه رچه نده من فیشه كێكیشم به ركه وت به پ���ێ و به چنگه كڕێ به چوارده رۆژ خۆم گه یانده ش���ێخ ش���ه ره فه دین له چی���ای ش���ه نگال و له وێ���وه چومه ناو

سوریا و پاشان گه ڕامه وه بۆ زاخۆ".ناوبراو باس ل���ه وه ده كات كه كاتێك ده س���تیانگرتوه داعش چه كداره كان���ی به سه ر گوندی كۆچۆدا، هه زار پیاوو ژنی تێدا بوه ، ئه و وتی "پیاوه كانیان كوشت و ژنه كانیان برد، چل كه س له كه س���وكاری منی تێدا بو، دایك و براژن و دو براو بابی من هه مویان بران و نازانم چییان لێهات".

وتیشی "داعش���ه كان كه هه ڵیانكوتایه بردی���ن و منداڵی���ان ژن و س���ه رمان و پیاوه كانی���ان كوش���تین، هه مویان خێڵه

عه ره بی ناوچه كه ی ئێمه بون".

ئێزیدیه كان چه ندین ره گه زی هاوبه شیان له ڕوی نه ریت و

باوه ڕه وه له گه ڵ ئایینی ئیسالم و مه سیحی و جوله كه و كاكه یی و

دروزو زه رده شتی هه یه و ره گوریشه ی زۆربه ی ئایینه

كۆنه كان له نێو ئێزیدیایه تیدا به دیده كرێت.

وه ك موسڵمانه كان رێوره سمی خه ته نه كردنیان هه یه ، وه ك مه سیحییه كان رێوره سمی

ته عمیدكردن و به ركارهێنانی مۆسیقایان له سروت و بۆنه ئایینیه كانیاندا هه یه ، وه ك زه رده شتییه كان باوه ڕیان

به پیرۆزیی خۆرو ئاگره ، وه ك دروزو كاكه ییه كان باوه ڕیان به دۆناودۆنی

رۆحه ، وه ك جوله كه كانیش باوه ڕیان به قوربانی و نه زر كردنه .

له اللش ناوی سێ شت دێت كه هه مان ئه و شتانه ن موسڵمانه كان

باوه ڕیان پێیه تی و له مه كه و مه دینه زیاره تی ده كه ن، ئه ویش

ئاوی زمزم و كێوی عه ره فات و حه ج كردنه .

ئێزیدی و ئایینه كان

له دیدی ئێزیدیه كانه وه “تاوس مه له ك” مه لیكی

هه موو فریشته كانه ، حوكمی هه مو زه وی

ده كات به هاوكاری حه وت فریشته ی دیكه ، مه له ك

تاوس نزیكترین فریشته یه له خوداوه نده وه و یه كه مین

دروستكراوی ئه وه ، خوداوه ند به ڕێوه بردنی ئه م دونیایه ی

پێسپاردوه و وه ك ئااڵی ئاسمانی وایه .

كاتێك خوداوه ند ئاده می خه لق كرد فه رمانی به مه له ك

تاوس كرد كه سوجده ی بۆ ببات به اڵم تاوس مه له ك سه رپێچی كرد له سوجده بردن بۆ مرۆڤ و ئیتر به ر

غه زه بی خودا كه وت، دواتر حه وت هه زار ساڵ داوای

به خشینی له یه زدان كرد تا سه ره نجام خودا به خشی ،

تاوس مه له ك له دیدی ئێزیدیه كانه وه پیرۆزو

سه رفریشته یه .

تاوس مه له ك

پیرۆزترین په رستگاو مه رقه دی شكۆدارترین

پیاوی ئێزیدییه كان له نێو بێده نگی ئه م

دۆڵ و چیایه دایه ، كه ئه ویش شێخادییه

پیاوه كانیان كوشت و ژنه كانیان برد، دایك و

براژن و دو براو بابی من هه مویان بران و نازانم

چییان لێهات

اللش

په رستگای اللش

کوپه ڵه رۆنه کان

Page 6: ژماره 444

تایبه‌ت(444( سێشه ممه 662014/9/9

ویکیلیکس 2006

ئا: هاوكار حسێن

ناكۆكی و ملمالنێكانی یه كێتی و پارتی له سااڵنی رابردودا بوه ته هۆی الوازیی

ئه دای كورد له حكومه تی به غدا و باس له وه ش ده كرێت كه ئه ندامانی

دانوستانكاری یه كێتی و پارتی دانوستانیان بۆ به رژه وه ندیه كانی

خۆیان كردوه ، نه ك بۆ كورد.

س���ایتی به ڵگه نامه یه ك���ی به پێ���ی ویكیلیكس، كه ئاوێنه ده قه كه ی كردوه به ك���وردی ، له كۆبونه وه یه كی���دا له گه ڵ باڵیۆزی ئه مه ریكا له عێراق، سه ركرده یه كی ك���ورد به نهێن���ی پێیڕاگه یان���دوه كه " ئه ندامانی دانوستانكاری یه كێتی و پارتی كه هه ری���ه ك له به رهه م س���اڵح، فوئاد مه عسوم، هۆش���یار زێباری و رۆژ نوری شاوه یس بون، هه مویان دانوستانیان بۆ به رژه وه ندیه كانی خۆیان كردوه ، نه ك بۆ حزبه كانیان یاخود بۆ به رژه وه ندیه كانی

هه مو كورد".ل���ه و به ڵگه نامه یه دا كه مێژوه كه ی بۆ س���اڵی 2006 ده گه ڕێته وه ، له سه ر زاری تانی���ا ته لعه ت گلی ، ئه ندامی پێش���وی په رله مانی عێراق )یه كێتی (، باسی له وه كردوه كه "ئیراده ی به رده وامی كورد بۆ سازش له پێناو به رژه وه ندی واڵتدا، ئه و بۆچونه ی دروس���تكردوه كه كورد الواز بوه . هه روه ها مه سعود بارزانی سوربوه له سه ر ئه جێندای خۆی ، ته نانه ت ئه گه ر كوردیش بااڵكانی به رژه وه ندیی���ه دژی بوایه ، ئه م���ه ش وای له تاڵه بانی كردوه وه ك كه سێك ده ربكه وێت كه "خیانه تی له مافه كان���ی كورد" ك���ردوه له حاڵه تی سازشكردن له گه ڵ الیه نه كانی دیكه دا".

به رپرس���انی ئه مه ریكا له وه سفكردنی هه ڵوێس���تی یه كێتی و پارت���ی به رامبه ر حكومه ته كه ی مالیكی ده نوسن: "یه كێتی نیشتمانی كوردستان، كه پێكهاته یه كی میان���ڕه وی هه یه به ب���ه راورد به پێكهاته پارتی ، چه قبه س���توه كه ی خێڵه ك���ی و پێده چێت بۆچونی له سه ر مالیكی زیاتر باش بێ���ت. راوێژكارو سیاس���ییه كانی نه وه ی نوێی كورد به ش���ێوه یه كی دیار ك���ه م عاتیفیترن له چ���او كۆنه كاندا كه النیكه م ئه و كاتانه یان له یاده كه پارته سه ره كیه كانی ئۆپۆزسیۆن هه مو پێكه وه

خه باتیانكردوه له دژی سه دام". ئام���اژه ی به ڵگه نامه ك���ه ه���اوكات به وه ش كردوه كه "س���ه ركرده بااڵكانی ه���ه ردو حزب���ه س���ه ره كیه كه به نهێنی باڵیۆزخان���ه ی ئه مه ریكای���ان له ناكۆكی كوردس���تانی هاوپه یمان���ی ناوخ���ۆی به وه ئاماژه ی���ان ئاگاداركردوه ت���ه وه و كردوه كه ئ���ه م دوبه ره كیی���ه ی نێوان یه كێتی و پارتی هۆكاری الوازیی ئه دای

كورد بوه له حكومه تی به غدا".ده قی به ڵگه نامه كه :

06BAGHDAD1704 : ئای دیبابه ت: كورده كان كاردانه وه ی تێكه ڵیان

هه یه به رامبه ر حكومه ته كه ی مالیكی س���ه رچاوه : باڵیۆزخان���ه ی ئه مه ری���كا

له به غدا به روار: 23ی ئایاری 2006

پۆلێن: زۆر نهێنی پوخته :

ناره س���میی روپێویه ك���ی به پێ���ی كورده كان له رۆژان���ی 21 و 22ی ئایاری پارت���ی دیموكرات���ی له الی���ه ن ،2006نیش���تمانی یه كێت���ی كوردس���تان و ئیس���المی یه كگرت���وی كوردس���تان و كوردس���تان، ك���ه هه موی���ان خاوه نی عێراقدا، نوێی له حكومه ت���ی وه زاره تن گه ش���بینیه كی ك���ه م ده رده خات، به اڵم گومانی قوڵیان هه یه به رامبه ر كوالێتی حكومه ت���ی نوێ���ی عێ���راق. له كاتێكدا ئه ندامان���ی یه كێتی ، فوئاد مه عس���وم و تانیا گل���ی هه ردوكیان گه ش���بینیه كی گوماناوییان نیشاندا به رامبه ر ئیداره كه ی

مالیكی ، هه روه ها راوێژكارانی ئه نجومه نی س���ه رۆكایه تی و ئه ندامان���ی پارتی زۆر نیگه رانت���ر ب���ون. س���ه ركرده بااڵكانی ه���ه ردو حزب���ه س���ه ره كیه كه به نهێنی باڵیۆزخان���ه ی ئه مه ریكای���ان له ناكۆكی كوردس���تانی هاوپه یمان���ی ناوخ���ۆی به وه ئاماژه ی���ان ئاگاداركردوه ت���ه وه و كردوه كه ئ���ه م دوبه ره كیی���ه ی نێوان یه كێتی و پارتی هۆكاری الوازیی ئه دای

كورد بوه له حكومه تی به غدا.

كاردانه وه ی تێكه ڵ: الیه نه باشه كه به پێی روپێویه كی ناره سمیی كورده كان له رۆژانی 21 و 22ی ئایاری 2006، له الیه ن پارتی دیموكراتی كوردس���تان و یه كێتی نیش���تمانی كوردس���تان و یه كگرت���وی ئیس���المی كوردس���تان، ك���ه هه مویان خاوه ن���ی وه زاره ت���ن له حكومه تی نوێی عێراقدا، گه شبینیه كی كه م ده رده خات، ب���ه اڵم گومانی قوڵیان هه ی���ه به رامبه ر كوالێت���ی حكومه ت���ی نوێ���ی عێ���راق.

ئه ندامان���ی یه كێت���ی )له ئه نجومه ن���ی نوێنه ران(، فوئاد مه عس���وم و تانیا گلی گه ش���بینیه كی گوماناویی���ان نیش���اندا به رامبه ر ئیداره كه ی مالیكی . مه عس���وم وتی ، به گش���تیی دڵخۆش���ه به كوالێتی ئه ندامان���ی ك���ورد له ن���او كابینه كه داو وته كانی ئه یاد ع���ه الوی ره تكرده وه كه باس���ی شه رقولئه وس���ه ت له رۆژنامه ی ل���ه وه كردبو كابینه ك���ه ی مالیكی هه ر جه عفه ری ئیبراهی���م ئ���ه وه ی وه ك���و وای���ه . مه عس���وم جه ختیك���رده وه كه له س���اڵی 1992ه وه مالیكی ده ناسێت. یه كیان ئۆپۆزس���یۆندا له كۆنفرانسێكی بینیوه و تێیدا مالیكی جێگری مه عسوم ب���وه له یه كێك له لیژنه كاندا. مه عس���وم ئه وه شی ئاشكراكرد كه ئه ندامی لیژنه ی ماس���ته ره كه ی نامه ی پێداچون���ه وه ی مالیكی بوه . به وته ی مه عسوم، مالیكی دژه به عس���ییه كی سه رسه خته و زۆر زو هه ڵده چێت. ره نگه ئه مه ببێته كێش���ه بۆ مالیكی ، به تایبه تی له و كاته وه ی كه هاوپه یمانی ش���یعه كان پێنج چاودێریان له ئۆفیس���ه كه ی راوێ���ژكاره وه به ناوی جێگیركردوه . مه عسوم ئاماژه ی به وه كرد كه مالیكی به النیكه مه وه یه ك راوێژكاری ك���وردی له گه ڵه له ئۆفیس���ه كه یدا، كه

ئه وه ش له سه ر ویستی خۆی بوه . به هه مانش���ێوه تانیا گلی ره خنه كانی ره تك���رده وه ، ع���ه الوی ئه ی���اد به گاڵته پێكردنیش���ه وه باسی له وه كرد پیاوێك ئاماده نه بێت ته نانه ت له و واڵته بمێنێته وه كه به نی���ازه به ڕێوه یبه رێت، پێویست ناكات گرنگیی پێبدرێت. له گه ڵ ئه وه ش���دا ئاماژه ی به وه كرد كه جارێ زوه بۆ ئه وه ی بوترێ���ت حكومه ته كه ی مالیكی چه ند باش���ه ، به ڕه ش���بینیه وه باسی له وه ش كرد كه ده شێت هه مو چوار

ساڵه كه نه خایه نێت. گلی دانی به وه شدا نا كه ئه گه ر كورد به ڕاستی به شێوه یه كی بكردایه ، ده یتوانی دانوستانی یه كگرتو له كابینه كه دا باشتر كاربكات بۆ خۆی . به چرپه شه وه ئه وه ی دركاند كه ته نانه ت ئه ندامانی دانوستانكاری یه كێتی و پارتی كه هه ری���ه ك له به رهه م س���اڵح، فوئاد مه عسوم، هۆش���یار زێباری و رۆژ نوری شاوه یس بون، هه مویان دانوستانیان بۆ به رژه وه ندیه كانی خۆیان كردوه ، نه ك بۆ حزبه كانیان یاخود بۆ به رژه وه ندیه كانی هه م���و ك���ورد. گلی باس���ی ل���ه وه ش كرد ك���ه به داخه وه س���ازش له كلتوری عێراقدا به واتای الوازیی دێت، ئیراده ی به رده وامی كوردیش بۆ سازش له پێناو به رژه وه ن���دی واڵت���دا، ئ���ه و بۆچونه ی دروس���تكردوه كه كورد الواز بوه . ئه و ئام���اژه ی ب���ه وه ش كرد كه س���ه رباری ئه م گرفته ش مه س���عود بارزانی سوربو له سه ر ئه جێندای خۆی ، ته نانه ت ئه گه ر كوردیش بااڵكانی به رژه وه ندیی���ه دژی بوایه ، ئه م���ه ش وای له تاڵه بانی كردوه وه ك كه سێك ده ربكه وێت كه "خیانه تی له مافه كان���ی كورد" ك���ردوه له حاڵه تی سازشكردن له گه ڵ الیه نه كانی دیكه دا.

الیه نه خراپه كه به پێچه وان���ه وه ، س���ه رۆكی دیوان���ی كامه ران تاڵه بانی ، جه الل سه رۆكایه تی قه ره داغ���ی و هیوا عوس���مان راوێژكاری راگه یاندن���ی س���ه رۆكایه تی كۆمار، كه هه ردوكیان به ناو سه ربه خۆن، بێئومێدیی قوڵی خۆیان نیش���اندا به رامبه ر كابینه نوێیه ك���ه . رۆژی 21ی ئای���ار، كامه ران قه ره داغی به نیگه رانیه وه وتی ، "هه رگیز بیری ل���ه وه نه ده ك���رده وه ئه مه بڵێت، به اڵم ئه م حكومه ته زۆر خراپتره له وه ی

جه عف���ه ری "، )كۆمێنت: ئ���ه م لێدوانه هێم���ای ئه وپه ڕی بێهیوایی���ه به رامبه ر

كابینه ی نوێی حكومه تی عێراق(.وه زی���ری ده ره وه ، هۆش���یار زێباری كه ئه ندامی مه كته بی سیاس���یی پارتی دیموكراتی كوردس���تان و خاڵی مه سعود بارزانیه ، رۆژی 21ی ئای���ار رایگه یاند، ده ورو ته سلیمی ده س���ه اڵت له كابینه ی پێشو بۆ كابینه نوێیه كه زۆر له سه رخۆ رۆیش���توه . وێڕای هه مو ئ���ه وه ش، ئه و هاوڕابو له گه ڵ ئه و حوكمه ته قلیدیه ی كه پێیوایه حكومه ته یه ك له دوای یه كه كانی عێراق له وانه ی پێ���ش خۆیان خراپترو بێتوانات���ر ب���ون. زێباری هۆش���داریدا له وه ی ك���ه مالیكی هه ر له س���ه ره تاوه شكستیهێناوه له دروستكردنی ستافێكی هاوش���ێوه ی پرۆفێش���ناڵ. كارام���ه و الیه نگران���ی مالیكی���ش جه عف���ه ری ، حزبی ده عوه ی له خ���ۆی كۆكردوه ته وه ك���ه به رده وامیی ده ده ن به كێش���ه كانی تائیفه گه ری له ناو ئۆفیس���ی س���ه رۆك زێباری ، وته كان���ی به پێی وه زیران���دا. مه س���عود بارزان���ی دڵخ���ۆش نیه به م كابین���ه نوێی���ه . )كۆمێن���ت: بارزانی دژی عه قڵیه ت���ی تائیف���ی هاوپه یمانی الیه نه لۆمه ی وه ستاوه ته وه و شیعه كان سیاسییه كانی عه ره بی سوننه و شیعه ی كردوه له سه ر ئه وه ی ناتوانن سازشبكه ن

له پێناو به رژه وه ندی واڵتدا(.

كۆمێنت:بۆچونی كورد له س���ه ر حكومه ته كه ی مالیكی واده رده كه وێت كه دابه ش���بوه ، ن���ه ك ته نها له نێ���وان یه كێتی و پارتی ، به ڵكو له الی ته واوی ن���ه وه كان. پارتی دیموكراتی كوردستان زۆر به هۆشدارییه وه ده ڕوانن���ه مالیك���ی ، ئه مه ش له س���ه ر بنه م���ای ئ���ه و مێژوه خراپ���ه ی له گه ڵ س���ه رۆك وه زیرانی پێش���و، جه عفه ری هه یانبوه كه ئه ویش هاوشێوه ی مالیكی ئه ندامێكی حزب���ی ده عوه بوه . یه كێتی نیشتمانی كوردستان، كه پێكهاته یه كی میان���ڕه وی هه یه به ب���ه راورد به پێكهاته پارتی ، چه قبه س���توه كه ی خێڵه ك���ی و پێده چێ���ت بۆچون���ی له س���ه ر مالیكی زیاتر ب���اش بێت. به اڵم له ن���او خودی یه كێتیش���دا، كه سانی عه لمانی و گه نجی هاوش���ێوه ی تانیا گلی و هیوا عوسمان زۆرت���ر به دگومانن به رامب���ه ر ئیداره ی نوێی عێراق. راوێژكارو سیاس���ییه كانی نه وه ی نوێی كورد به ش���ێوه یه كی دیار ك���ه م عاتیفیترن له چ���او كۆنه كاندا كه النیك���ه م ئ���ه و كاتانه یان له ی���اده كه ئۆپۆزسیۆن هه مو پارته سه ره كیه كانی پێكه وه خه باتیانكردوه له دژی س���ه دام. تانیا و كه س���انی دیك���ه ش چه ندین جار دیموكراتیانه ی گۆڕان���ی كه پێیانوتین راس���ته قینه رودانات تاك���و عه قڵیه تی كۆنی هاوشێوه ی مالیكی له ناو نه چێت.

"ئه ندامانی یه كێتی و پارتی دانوستانیان بۆ به رژه وه ندیه كانی خۆیان كردوه له به غدا، نه ك بۆ كورد"

ئا: میهره بان سه الم، هه ڵه بجه

ئه گه رچی پرۆژه ی ئاوی هه ڵه بجه له سه ره تای ساڵی 2013ه وه چۆته

بواری جێبه جێكردنه وه و به پێی گرێبه ست پێویسته له سه ره تای ساڵی 2015 كاره كانی كۆتایی

بێت، به اڵم ئیستا ته نها له 30% پرۆژه كه ته واوبوه و ته نها 5 مانگیش له به رده مدا ماوه ، ئه مه ش بۆته هۆی

ئاسته نگیی هاتوچۆ بۆ هاواڵتیانی هه ڵه بجه و تێكدانی سیمای شارو

هه ڵكه ندنی گه ڕه كه كان.

نه ب���ه ز عه ب���دواڵ ك���ه دانیش���توی ش���اری مامۆس���تایانی گه ڕه ك���ی هه ڵه بجه ی���ه نیگه رانیی له باره ی كاری ئ���ه و كۆمپانیای���ه نیش���اندا كه كار

ل���ه و پرۆژه ی���ه دا ده كات و به ئاوێنه ی راگه یاند، "له مانگی ئازاری ساڵی 2013 ه وه ئ���ه م گه ڕه كه ی ئێمه هه ڵكه نراوه و كۆمپانیاكه رۆیش���توه و تا ئیس���تا نه هاتۆته وه به ده میه وه و لێره دا هاتون گه ڕه كه كه ی ئێمه ی���ان ته واونه كردوه و ده ستیان به ئیش له گه ڕه كێكی دیكه ی ش���ار ك���ردوه ك���ه ڕێ���گای هاتوچۆ

به ته واوی ته سكبۆته وه ".هاوكات عه لی مه حمود، هاواڵتیه كی دیك���ه ی ش���اره كه یه و ئ���ه و هه م���ان ناڕه زای���ی هه یه و ده ڵێت "ش���اره زایی ڕۆتینات له ئیش���وكارو كۆمپانیاك���ه له گه ڵ حكومه ت و هه روه ها س���ه ختیی ئیشه كان له ناو ش���اردا، بونه ته هۆی ئ���ه وه ی كه به ته واوه ت���ی دیمه نی ناو ش���اری هه ڵه بجه تێكبچێت، به تایبه ت گه ڕه ك���ه كان. هه ڵكه ندن���ی گه ڕه ك و

ش���وێنه كانی هاتوچۆ بۆته به ربه ست، ئه مه جگه ل���ه و زیانانه ی كه به هۆی هه ڵكه ندن���ی ڕێگ���ه ی هاتوچۆوه به ر

ئۆتۆمبیلی هاواڵتیان كه وتوه " .ئه و گله ی���ی له حكوم���ه ت ده كات و حكومه تی���ش "بێباكی���ی ده ڵێ���ت، له هه مبه ر ئه م دواكه وتنانه بۆته هۆی ئه وه ی ك���ه كۆمپانیاكان به ویس���تی خۆی���ان كاربك���ه ن و گ���وێ به ژیان و

گوزه رانی هاواڵتیان نه ده ن".له الی���ه ن خۆی���ه وه ژی���ار ئه كره م ئه ندازیاری سه رپه رش���تیار له پرۆژه ی ئ���اوی هه ڵه بجه به ئاوێنه ی راگه یاند، "پ���ڕۆژه ی ئ���اوی هه ڵه بج���ه له الیه ن كۆرییه وه یۆنگی س���انگ كۆمپانیای جێبه ج���ێ ده كرێ و له 1 � 1 � 2013 وه چوه ته ب���واری جێبه جێكردنه وه و م���اوه ی پڕۆژه ك���ه ش 732 ڕۆژه كه

ده كات���ه نزیكه ی دو س���اڵ، به اڵم تا ئێس���تا له 30%ی پڕۆژه كه ته واوبوه و ماوه كه ش���ی وه ك ته نده ر نزیكه ی 5 مانگێكی م���اوه ، ئه گه ر كاتی بۆ زیاد

نه كرێ ".هاواڵتیان و به گله ی���ی س���ه باره ت كه موكورت���ی كۆمپانیای جێبه جێكار، چه ندینج���ار "ئێم���ه وت���ی ئ���ه و پێش���كه ش ڕاپۆرتمان كۆبوینه ته وه و به سه رو خۆمان كردوه ، به اڵم كێشه ی ئیداری���ی هه ی���ه و ئه بێ���ت كۆمپانیا ب���ه اڵم ب���كات جێبه ج���ێ كاره كان به هۆی ڕۆتیناته وه جێبه جێ نه كراوه و

دواكه وتون". س���ه باره ت به و كاران���ه ی كه بۆته ئاوی پ���رۆژه ی دواكه وتن���ی ه���ۆی هه ڵه بج���ه ، لوقمان حه مه كه ریم وه ك الیه نی جێبه جێكار له كۆمپانیای سانگ

یۆن���گ بۆ ئاوێنه وت���ی ، "ئێمه ته نها كێش���ه ی ئیدارییمان هه یه بۆ ئه وه ی تێپه ڕن و به فلت���ه ردا كه لوپه له كانمان وه ربگیرێ���ن و له فه حس���دا ده ربچ���ن، به اڵم ئێم���ه وه ك الیه نی جێبه جێكار كه موكورتییمان نه بوه و ته نها كۆمه ڵێ ئیش���وكاری ئیداری���ی و ڕۆتینات بۆته پرۆژه كه م���ان، دواكه وتن���ی ه���ۆی ده س���تمانكردوه له ئێستاش���دا بۆیه به قیرتاوكردنه وه ی ئه و گه ڕه كانه ی كه كارمان تێداك���ردون و پرۆژه كه دوباره

چۆته وه بواری جێبه جێكردنه وه ".پڕۆژه ی ئاوی هه ڵه بجه - سه یدسادق- پ���ڕۆژه ل���ه و به یه كێ���ك س���یروان گرنگان���ه داده نرێ كه بۆ س���نوره كه ئه نجامده درێ و ئامانج لێی دابینكردنی ئاوی خواردنه وه یه بۆ ناوچه كه و بڕی

بودجه كه شی )193( ملیۆن دۆالره .

پڕۆژه درێژخایه نه كه ی هه ڵه بجه ، هاواڵتیانی نیگه رانكردوه بێباكیی حكومه تیش

له م دواكه وتنانه بۆته هۆی ئه وه ی كه كۆمپانیاكان به ویستی خۆیان كاربكه ن و گوێ

به ژیان و گوزه رانی هاواڵتیان نه ده ن

سه ركرده بااڵكانی هه ردو حزبه سه ره كیه كه به نهێنی باڵیۆزخانه ی ئه مه ریكایان

له ناكۆكی ناوخۆی هاوپه یمانی كوردستانی ئاگاداركردوه ته وه و ئاماژه یان به وه كردوه كه

ئه م دوبه ره كییه ی نێوان یه كێتی و پارتی هۆكاری الوازیی ئه دای كورد بوه له حكومه تی به غدا

هه ریه ك له به رهه م ساڵح، فوئاد مه عسوم

هۆشیار زێباری و رۆژ نوری شاوه یس

دانوستانیان بۆ به رژه وه ندیه كانی

خۆیان كردوه ، نه كبۆ حزبه كانیان

وه زیرانی کورد له کابینه که ی نوری مالیکیدا

Page 7: ژماره 444

7 (444( سێشه ممه 2014/9/9 عێراق

ئا: محه مه د عه بدولستار

پارله مانتارێكی كورد بڕیاردان له كشانه وه ی هێزه كانی پێشمه رگه

به خیانه ت ناوده بات، پارله مانتارێكی دیكه ش ده ڵێت "هه تا ماده ی )140(

به ته واوه تی جێبه جێ نه كرێت، پێشمه رگه له و ناوچانه ده مینێته وه ".

نوسه رێكیش داوا له خه ڵكی كوردستان ده كات كشانه وه ی هێزه كانی

پێشمه رگه له سه ركردایه تی سیاسی كورد قبوڵ نه كه ن.

دوای نزیكه ی سێ مانگ له روداوه كانی نزیك���ه ی كۆنترۆڵكردن���ی موس���ڵ و هه زار كیلۆمه تری س���نوری كوردستان پێش���مه رگه و هێزه كان���ی له الی���ه ن چه كداره كان���ی روبه ڕوبون���ه وه ی داعشه وه ، به رپرسێكی بااڵی شیعه كان داوای كش���انه وه ی هێزی پێشمه رگه ی كرد، پارله مانتارانی كوردیش دژی ئه و

داوایه ده وه ستنه وه .هه فته ی رابردو س���ه رۆكی س���وپای به در هادی عامری ، داوای كش���انه وه ی هێزه كانی پێشمه رگه ی كرد، له ئێستادا ئایا ئه وه ی���ه پرس���یاری چاودێ���ران لێدوانه ك���ه ی عام���ری ك���ه یه كێك���ه ده وڵه تی لیس���تی له س���ه ركرده كانی قان���ون، گوزارش���ت له بۆچونی خۆی ئای���ا لیس���ته كه ی ، یاخ���ود ده كات دوای راگه یاندن���ی كابین���ه ی ن���وێ و سه رپێكه وتنی حكومه ته كه ی عه بادی ، سه ركردایه تی رازی ده بێت به كشانه وه ی له سنوره كانی پێش���مه رگه هێزه كانی

كوردستان.پارله مانتاری عێراق له س���ه ر یه كێتی نیشتیمانی كوردستان محه مه د عوسمان دوشیوانی ، داوا له سه ركردایه تی كورد ده كات نێو ماڵی خ���ۆی یه كبخاته وه و گه رمیان كه رك���وك و س���ه نگه ره كانی تون���دو تۆڵ بك���ه ن و ده ڵێ���ت "ئه وه باشتره له وه ی كه قسه ی زل و بێ مانا بكه ین، چونكه له كۆتاییدا قس���ه ی زل

دادمان نادات". پێش���مه رگه یه كی كه دوش���یوانی ،

دێرین���ه و س���ااڵنێكی زۆری ته مه ن���ی له خه بات���ی چه كداریدا به س���ه ربردوه ، داوای كه س���انه ی ئ���ه و له وه اڵم���ی كش���انه وه ی هێزه كان���ی پێش���مه رگه ده ك���ه ن، به زمانێك���ی س���ه ربازییانه "ه���ه ر ده ڵێ���ت ده دات���ه وه و وه اڵم كه س���ێك داوای كشانه وه ی پێشمه رگه ده كات، با داعش ئاس���ا خۆیان تاقی بكه نه وه !؟ بزانن له س���ه نگه ردا چیتان پ���ێ ده ڵێین و چی ده كه ین". پاش���ان رونتر له باره ی كش���انه وه ی پێشمه رگه ده ره وه ی كوردس���تانیه كانی له ناوچه هه رێم ده ڵێ���ت "هیچ هۆكارێك نیه بۆ كشانه وه ی پێش���مه رگه ، هه ر كه سێك به بێ هۆكار رازی بێت پێشمه رگه له و

ناوچانه بكشێته وه ، خائینه ".به وته ی ئه م پارله مانتاره ، تائێس���تا كه رك���وك و پارێ���زگای له س���نوری به ه���ۆی روبه ڕوبونه وه ی چه كداره كانی شه هید پێشمه رگه شه ست داعشه وه ، ب���ون و زیاتر له )400( پێش���مه رگه ش بریندار بون. بۆیه ده ڵێت "ئه و ناوچانه به كوردس���تان ده زانین و ده ستبه رداری

نابین، باش���ترین به ڵگه شمان بۆ ئه مه ش���ه هیدبونی ده یان پێشمه رگه یه له و

پێناوه دا".لێدوانه ك���ه ی عام���ری له كاتێكدا بو (48( كاتژمێ���ر به س���ه ر رزگاركردنی ناحی���ه ی ئامرلی���دا تێنه په ڕیب���و، كه ش���یعه توركمانش���ینی ناحێیه ك���ی رۆڵی سه ره كی مه زه به ، پێشمه رگه ش له رزگاركردن���ی ئه و ناحێی���ه دا بینی . دوش���یوانی عه قڵیه ت���ی به بۆچون���ی س���ه ركرده كانی شیعه و ئه وانه ی عێراق به ڕێوه ده به ن وه كو یه كه ، له وباره یه وه ده ڵێ���ت "ئێم���ه كێش���ه مان له گ���ه ڵ تاكه كه سدا نییه ، به ڵكو ئێمه كێشه مان له گ���ه ڵ عه قڵیه ت���دا هه ی���ه ، چونكه هه موی���ان وه ك ی���ه ك بیرده كه نه وه و خوێندكاری یه ك خوێندنگان و كه سیان له كه سیان باشتر نابێت". بۆ به ڵگاندنی وته كانیشی ده ڵێت "چه ندین ساله ئێمه س���ه رۆك وه زی���ران ده گۆڕی���ن، به اڵم

كێشه كانمان هه ر چاره سه ر نه بون".هه رچه نده له دوای روداوه كانی مانگی حوزه یرانی شاری موسڵه وه ، سه رۆكی

هه رێمی كوردس���تان مه سعود بارزانی رایگه یاند م���اده ی )140( كۆتایهاتوه ، پارته ك���ه ی پارله مانتارێك���ی ب���ه اڵم س���ه رۆكی هه رێ���م رایده گه یه نێ���ت تا نه كرێت، جێبه ج���ێ )140( م���اده ی پێش���مه رگه له ناوچه كوردستانیه كانی كوردستان هه رێمی سنوری ده ره وه ی

ناكشێته وه .پارله مانتاری عێراق له س���ه ر لیستی پارتی دیموكراتی كوردس���تان رێناس جانۆ، سه باره ت به كشانه وه ی هێزه كانی پێش���مه رگه له و ناوچانه ی كه ئێس���تا تیایدا جێگیربون، ده ڵێت "هه تا ماده ی (140( به ته واوه تی جێبه جێ نه كرێت،

پێشمه رگه له و ناوچانه ده مێنێته وه ".جانۆ، ره تیده كاته وه له سه ر لێدوانی به رپرسێكی سه ربازی شیعه هێزه كانی جێگیربونیان له ناوچه كانی پێشمه رگه ده ڵێ���ت له وباره ی���ه وه بكش���ێنه وه ، "پێموایه هێزی پێش���مه رگه و كه ركوك

به لێدوانه كانی عامری ناگۆڕێن".نوس���ه رو خۆی���ه وه له الی���ه ن له خه ڵك���ی داوا رۆژنامه نوس���ێك

كش���انه وه ی ده كات، كوردس���تان پێش���مه گه له س���ه ركردایه تی سیاسی

كورد قبوڵ نه كه ن.نوسه رو رۆژنامه نوس عارف قوربانی ، ده كات كوردس���تان له خه ڵك���ی داوا كشانه وه ی پێشمه رگه له سه ركردایه تی سیاسی كوردی قبوڵ نه كه ن، چونكه "ئه گه ر پێش���مه رگه له هه ر ش���وێنێك بكش���ێته وه ، دواتر ده بێت به رش���تنی خوێن���ی میله ته كه م���ان بچینه وه ئه و

ناوچانه ".له به ش���ێكی دیك���ه ی لێدوانه كه یدا، سیاسی له سه ركردایه تی داوا قوربانی كورد ده كات هه ڵوێستی توندی به رانبه ر ئه و كه س���انه هه بێت داوای كشانه وه ی هێزه كان���ی پێش���مه رگه ده ك���ه ن، بۆ ئه وه ی "كه سی تر جورئه ت نه كات به و شێوه یه هه ڵس���وكه وت له گه ڵ كورددا ب���كات". هه روه ها داواش ده كات كورد ده س���تبه رداری ئه و دیفاكتۆیه نه بێت كه ئێستا له س���نوره كانی كوردستان و ناوچ���ه كوردس���تانییه كانی ده ره وه ی

هه رێم هه ن.

ئا: بارام سوبحی

باڵیۆزی پێشوی ئه مه ریكا له عێراق، پێیوایه هۆكاری سه ره كی شكسته كانی

مالیكی ئه وه بوه نه یتوانیوه په یوه ندییه كی پته و له گه ڵ كوردو سوننه دا دروست بكات. هه روه ها

ره خنه له بێده نگی و بێ هه ڵوێستی واڵتانی كه نداوو هێزه سوننیه كانی عێراق له هه مبه ر كاره كانی داعش

ده گرێت. سه باره ت به سه رۆك وه زیرانی نوێی عێراقیش ده ڵێت "ئه و

كارانه ی له عه بادی چاوه ڕوان ده كرێن، قورس و تاقه ت پڕوكێنن".

باڵیۆزی پێشوی ئه مه ریكا له عێراق باری له وتارێك���دا كریس���تۆڤه ر هێڵ، له س���ه ر روداوه كانی س���ه رنجی خۆی ئێستای عێراق و سوریا ده رده بڕێت. له و وتاره دا باسی ئه وه ده كات دروستبونی رێكخراوی ده وڵه تی ئیسالمی له عێراق و به ره نجامی ته نه���ا "داع���ش"، ش���ام شكسته كانی نوری مالیكی نیه ، به ڵكو به ش���ێك له هۆكاره كانی دروس���تبونی داعش ده گێڕێته وه بۆ شكس���تی الیه نه

سوننه كان.هێ���ڵ ك���ه ل���ه )2009/4/20( ت���ا بوو ئه مه ریكا باڵیۆزی )2012/9/22)له عێراق، له زاری به رپرس و س���ه ركرده سه رۆك مالیكی نوری عێراقیه كانه وه ، وه زیرانی پێشوی عێراق به وه تۆمه تبار كێش���ه و س���ه رچاوه ی ك���ه ده كات، ملمالنێكان���ی عێ���راق ب���وه و خاوه نی مه یلێكی س���ته مكارانه ب���وه ، له بواری سیاس���دا لێهاتو نه بوه و له به ڕێوه بردنی

سوپاشدا به توانا نه بوه .هێڵ، هۆكاری س���ه ره كی شكس���تی مالیك���ی ده گێڕێت���ه وه ب���ۆ ئ���ه وه ی ك���ه په ی به و راس���تیه نه ب���ردوه ، كه

حوكمڕانیه ك���ی س���ه ركه وتو له عێراقدا په یوه سته به پوه ندیی و هه ماهه نگیه كی پته وو تۆكمه له گه ڵ ه���ه ردو پێكهاته گرنگه كه ی عێراق كه سوننه و كوردن. هه روه ها ره خنه ش له سوننه كان ده گرێت له گ���ه ڵ حكومه تێكی نه یانتوانیوه كه

زۆرینه شیعه دا خۆیان بگونجێنن.پاش باسكردنی س���ه رده می هه شت س���اڵه ی حوكمڕانی مالیكی ، هێڵ دێته س���ه ر باسی س���ه رۆك وه زیرانی نوێی عێراق د.حه یده ر عه بادی ، كه به بڕوای ناوبراو له به رئه وه ی عه بادی له رۆژئاوا خوێندویه تی و جێگه ی ره خنه و ناڕه زایی الیه نه سیاسیه كان نییه ، ره نگه بتوانێت رێچكه ی س���ه ر بگێڕێت���ه وه كاره كان راسته قینه ی خۆی . له وباره یه وه ده ڵێت "له ئێس���تادا دوای رۆیش���تنی مالیكی ، س���وننه كان بۆ پش���تیوانی له عه بادی هه م���و هۆكارێكی���ان له به رده س���ته ". هه روه ها ده نوس���ێت "ئه و كارانه ی كه له عه بادی چاوه ڕوان ده كرێن، قورس و

تاقه ت پڕوكێنن". ماوه ی سێ مانگه چه كدارانی داعش ل���ه عێ���راق هه ڵتۆقیون و ده س���تیان به شاره كانی موس���ڵ و تكریتدا گرتوه ، په الماردانی هه ڕه شه ی چه ندینجاریش شاری به غدایان كردوه . ئه مه جگه له وه ی كه رك���وك و موس���ڵ و له ش���اره كانی دیاله و س���ه اڵحه دین به ره نگاری هێزی

پێشمه رگه ی كوردستان بونه ته وه .به بۆچونی باڵیۆزی پێشوی ئه مه ریكا یه كێكه له عێراق، ده ركه وتن���ی داعش ل���ه ده ره نجامه كانی شكس���تی مالیكی له گه ڵ سوننه كان. له په یوه ندییه كانی ب���ۆ ئ���ه م وته یه ش���ی ئ���ه وه به به ڵگه ده هێنێت���ه وه ك���ه داعش ش���یعه كانی به ئامانج گرتوه و به كۆمه ڵ ده یانكوژێت. له م باره یه وه ده نوس���ێت "س���ه رباری ناڕون���ی ئامانجه كان���ی داع���ش، به اڵم

هه ڵوێس���تیان له م خاڵ���ه دا رونه و هیچ ته م و مژێكی تیانیه ".

له به ش���ێكی دیكه ی نوس���ینه كه یدا، هێڵ رونیده كات���ه وه هه رچه نده داعش س���ه ره تا له كات���ی ش���ه ڕی ناوخۆیی س���وریا وه كو گروپێكی خاوه ن پاره و ژماره یه كی به اڵم ده ركه وتوه ، پڕچه ك

زۆری س���ه ركرده و ئه ندامانی عێراقین، روخاندن���ی ته نه���ا ئامانجیش���یان ده س���ه اڵته كه ی به شار ئه س���ه د نییه ، به ڵك���و ده یانه وێت ه���ه ر حكومه تێك به ره نگاری���ان ببێته وه له ن���اوی به رن، چونكه "خۆیان به نوێنه ری راسته قینه ی

سوننه له شام ده زانن".

ئ���ه وه ی ب���ه الی ئ���ه م دیبلۆماتكاره پرس���یارو جێگ���ه ی ئه مریكی���ه وه واڵتان���ی بێده نگ���ی سه رس���وڕمانه ، كه نداوه له ئاس���ت كاره كانی داعش���دا، بۆی���ه ده نوس���ێت "ئ���ه وه ی ك���وردو عه ره ب���ه ش���یعه كان له ی���ادی ناكه ن، بێده نگی جیهانی سوننه یه ، كه له بری وه حشیگه راكانی ره فتاره ئیدانه كردنی ئه م رێكخ���راوه ، ئه ندامانی ئه نجومه نی هاری���كاری كه نداو چه ندی���ن لێدوانیان داوه ك���ه مالیكی هیچ���ی نه كردوه بۆ چاره س���ه ری ئه و داڕوخانه سیاسیه ی س���وننه كان دوچاری هات���ون، ره نگه ئه مه ش پاس���اوی ئه و كۆمه ڵكوژییانه

بێت كه داعش ئه نجامی ده دات".ناوبراو، باس له وه ده كات س���ه ركرده سیاسیه كانی سوننه له به غدا، له هه مبه ر كاره كان���ی داعش وه كو واڵتانی كه نداو بێده نگ ب���ون، هه روه ها س���ه ركرده ی هۆزه س���وننه كایش له رۆژئاوای عێراق هه ندێكیان به رتیلی���ان داوه ته داعش. هێڵ ده نوس���ێت "س���وننه كانی عێراق به هێزكردنی ب���ۆ داعش په الماره كانی نفوزی���ان ل���ه پرۆس���ه ی پێكهێنان���ی

حكومه تی نوێدا به كارده هێن".كریستۆڤه ر نوسینه كه یدا، له كۆتایی ده كات س���وننه كان ل���ه داوا هێ���ڵ به ئاش���كرا له وته كانی���ان و به جدی���ش له كاره كانیاندا به ره نگاری هه ڕه شه كانی داع���ش ببن���ه وه ، چونك���ه "داع���ش ده یه وێ���ت له النكه ی شارس���تانیه تدا، شارستانیه ت بس���ڕێته وه و نه یهێڵێت". هه روه ه���ا داواكاریش���ه واڵتانی كه نداو كه فه رمانڕه واكانیان سوننه ن و خاوه نی داهاتی زۆرو زه وه نده ن، یارمه تیه كانیان بۆ گروپی ده وڵه تی ئیسالمی له عێراق و به س���ه ره تای ئه وه ش رابگرن، ش���ام هه نگاوه كان بۆ له ناوبردنی ئه و گروپه

ده زانێت.

"هه‌ركه‌سێك‌بێ‌هۆكار‌به‌كشانه‌وه‌ی‌‌پێشمه‌رگه‌‌رازی‌بێت‌خائینه‌"پێشمه‌رگه‌‌له‌كه‌ركوك‌شه‌ست‌شه‌هیدو‌زیاتر‌له‌)400(‌برینداری‌‌هه‌یه‌

"كوردو‌شیعه‌‌بێده‌نگیی‌‌واڵتانی‌‌كه‌نداو‌له‌یاد‌ناكه‌ن"

سێ‌‌فڕۆكه‌‌ونبوه‌كه‌له ماوه ی كه متر له ده رۆژدا سێ فڕۆكه ی بێ فڕۆكه وان له ئاس����مانی عێراق كه وتنه خواره وه ، ت����ا ئێس����تا حكومه تی عێراق به فه رمی ئاش����كرای نه كردوه ئه و فڕۆكانه له كوێ����وه و بۆچ����ی هاتون، به رپرس����انی ئه مه ری����كاش پارچه كانی فڕۆكه كه ده به ن بۆ باڵیۆزخانه كه یان. ئاژانسێكی ئێرانیش

ده ڵێت ئه و فڕۆكانه ئیسرائیلین.فڕۆك����ه ی بێ فڕۆك����ه وان ب����ه و جۆره فڕۆكان����ه ده وترێت كه ل����ه دوره وه به ره و ئاراس����ته ده كرێن، دیاریكراو ئامانجێكی ده كرێن و به رنامه ڕێژ پێش����وه خت یاخود ره وانه ی ناوچه یه ك����ی دیاریكراو ده كرێن. ئه م فڕۆكانه ش بۆ مه به س����تی چاودێری و وێنه گرت����ن، ی����ان ب����ۆ بۆردومانك����ردن به كارده هێنرێ����ت. ب����ۆ ه����ه ردو ب����واری به كارده هێنرێت، مه ده ن����ی س����ه ربازیی و س����ه ربازیدا له ب����واری زۆرت����ر ب����ه اڵم

به كارده هێنرێت.ئه م جۆره فڕۆكانه بۆ یه كه مجار له ساڵی (1917( له به ریتانی����ا تاقیكرانه وه و دواتر له ساڵی )1924( زیاتر په ره یان پێدرا، بۆ یه كه مجار له شه ڕی ڤێتنام به كارهێنراوه . س����اڵی )2000( ئه مه ریكا پیشه س����ازی و گه ش����ه پێدانی ئه م فڕۆكه ی����ه ی بۆ خۆی قۆرخكرد، له ئێس����تادا ته نه����ا ئه مه ریكاو به ریتانیاو ئیس����رائیل به رهه می ده هێنن. ل����ه )2010( چین )25( مۆدێلی نوێی له م فڕۆكه یه ی دروستكرد. له ساڵی )2005(دا ته نها )41( ده وڵه ت ئه و جۆره فڕۆكانه ی هه بوه ، به اڵم له س����اڵی )2011(دا )76( ده وڵ����ه ت بونه ته خاوه ن����ی فڕۆكه ی بێ فڕۆكه وان، ئه مه ش دوای ئه وه ی ئه مه ریكا به شێوه یه كی فراوان به م جۆره فڕۆكانه ی له ش����ه ڕی ئه فغانستان و عێراق به كارهێنا، ئه وه ش بوه هۆی ئه وه ی واڵتانی دیكه ش بی����ر له كڕین و په ره پێ����دان و به كارهێنانی بكه نه وه . له ئێستاش����دا نرخی بچوكترین جۆری فڕۆكه ی بێ فڕۆكه وان ته نها )250(

دۆالره .ب����ێ فڕۆكه یه ك����ی ،)8/28( رۆژی فڕۆكه وان له نزیك فڕۆكه خانه ی به غدا كه وته خ����واره وه ، ل����ه رۆژی )9/1( فڕۆكه یه كی دیك����ه له گوندی چرچه ق����ه اڵی ناحیه ی ش����ێخ ته ویلی سه ر به قه زای كه الر كه وته خ����واره وه ، ل����ه رۆژی )9/5( فڕۆكه یه كی دیكه له قه زای سوێره ی باكوری پارێزگای

واسیت كه وته خواره وه .ئه من����ی س����ه رچاوه یه كی به وت����ه ی فڕۆكه ك����ه ی به غدا له جۆری )هێرمس����ی ئیسرائیلی ( بوه ، دوای كه وتنه خواره وه شی باڵیۆزخانه ی ئه مه ریكا له به غدا، به خێرایی تیمێك����ی پس����پۆڕیان ناردۆت����ه ناوچه ی كه وتنه خ����واره وه ی فڕۆكه كه ، تیمه كه ش پارچه كان����ی فڕۆكه كه ی����ان كۆكردۆته وه و ب����ه ره و باڵیۆزخانه یان ب����ردوه و رێگه یان لێكۆڵینه وه ی نه داوه عێراقیه كان به هێزه

له سه ر بكه ن.ل����ه دوای كه وتنه خواره وه ی ئه و س����ێ فڕۆكه ی����ه ، تا ئێس����تا له س����ه ر ئاس����تی حكومه ت����ی عێ����راق به یاننام����ه ی فه رمی ده رنه چوه و زانیاری له باره ی ئه و فڕۆكانه ئه وه ش����یان ته نانه ت نه كراوه ، ئاش����كرا ئاش����كرا نه كردوه ئ����ه و فڕۆكانه له كوێوه هاتون و به چ مه به ستێك هاتونه ته ئاسمانی عێراق و چۆن توانیویانه ئاس����مانی عێراق ببه زێن����ن و هه روه ها بۆچی����ش كه وتونه ته خ����واره وه . ته نانه ت ب����اس له وه ده كرێت له هه ر س����ێ روداوه كه دا رێگ����ه به تیمه هونه رییه كانی عێراق نه دراوه پشكنین بۆ

فڕۆكه كان بكه ن.ئاژانس����ی فارس����ی ئێران����ی ل����ه زاری عێراقی����ه وه ، ئه من����ی س����ه رچاوه یه كی باس ل����ه وه ده كات ئ����ه و فڕۆكانه له الیه ن ئیس����رائیله وه ره وانه ك����راون، هاتنی ئه و هاوبه ش����ی رێكه وتنی به پێی فڕۆكانه ش ب����وه . ئیس����رائیل ئه مه ری����كاو نێ����وان له ئێستاش����دا ئیسرائیل بۆش����ایی ئه منی قۆس����تۆته وه ، به تایبه ت����ی دوای ئه وه ی چه ندین ش����ار له ژێر كۆنترۆڵی حكومه تی

عێراقدا نه ماون.ئه و ئاژانس����ه ئاماژه ب����ه وه ده كات ئه و فڕۆكه ی����ه ی له به غ����دا كه وته خ����واره وه ، له هه مان جۆری ئ����ه و فڕۆكه یه كه چه ند رۆژێ����ك له مه وب����ه ر له الی����ه ن هێزه كانی ئێرانه وه له سه ر كوره ئه تۆمیه كانی نه ته نز خرایه خواره وه . س����ه رچاوه ئه منیه كه ی عێراق جه خت له وه ده كاته وه ئه و فڕۆكانه بۆ كاری س����یخوڕی هات����ون، حكومه تی عێراقی����ش خاوه ن����ی ته كنه لۆژیای هێنده پێش����كه وتو نیه بتوانێ����ت رێگه له هاتنی

فڕۆكه بێ فڕۆكه وانه كان بگرێت.

پرۆفایل

هێڵ:له ئێستادا دوای

رۆیشتنی مالیكی سوننه كان

بۆ پشتیوانی له عه بادی هه مو

هۆكارێكیان له به رده سته ، ئه و

كارانه ی كه له عه بادی چاوه ڕوان ده كرێن، قورس و

تاقه ت پڕوكێنن

ساڵی‌‌)1952(‌له‌دایكبوه‌ساڵی‌‌)1974(‌به‌كالۆریۆسی‌‌

له‌ئابوری‌‌هێناوه‌له‌‌)1974 - 1976(‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌خۆبه‌خشانه‌‌له‌كامیرۆن‌كاریكردوه‌

له‌)1977(‌بوه‌ته‌‌كارمه‌ند‌له‌وه‌زاره‌تی‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ئه‌مه‌ریكا

ساڵی‌‌)1994(‌ماسته‌ری‌‌له‌كۆلێژی‌‌جه‌نگی‌‌ده‌ریایی‌‌هێناوه‌

زمانه‌كانی‌‌پۆڵه‌ندی‌‌و‌سربی‌‌و‌كرواتی‌‌و‌ئه‌لبانی‌‌و‌مه‌كه‌دۆنی‌‌

ده‌زانێتوه‌كو‌باڵیۆز‌یان‌به‌رپرس‌

له‌باڵیۆزخانه‌كانی‌‌ئه‌مه‌ریكا‌له‌‌كۆریای‌‌باشور،‌مه‌كه‌دۆنیا،‌

كۆسۆڤۆ،‌پۆڵه‌ندا‌كاریكردوه‌له‌‌)2005(‌كراوه‌ته‌‌یاریده‌ده‌ری‌‌وه‌زیر‌بۆ‌كاروباری‌‌رۆژهه‌اڵتی‌‌

ئاسیاو‌زه‌ریای‌‌هێمنله‌‌)2009/4/20(‌تا‌

)2012/9/22(‌باڵیۆزی‌‌ئه‌مه‌ریكا‌بو‌له‌عێراق

ساڵی‌‌)2010(‌بوه‌ته‌‌راگری‌‌كۆلێژی‌‌جۆزێف‌كۆربڵ‌بۆ‌

لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‌نێوده‌وڵه‌تی‌‌له‌زانكۆی‌‌دێنڤه‌ر

خاوه‌نی‌‌سێ‌‌منداڵه‌

كریستۆڤه‌ر‌رۆبه‌رت‌هێڵ

دوشیوانی:ئه و ناوچانه

به كوردستان ده زانین و ده ستبه رداری نابین باشترین به ڵگه شمان بۆ ئه مه شه هیدبونی ده یان پێشمه رگه یه

له و پێناوه دا

Page 8: ژماره 444

ئا: شاهۆ ئه حمه د

سه رۆكی لیژنه ی سامانه سروشتیه كان له په رله مانی كوردستان ئاشكرای

ده كات، له هه ندێك له خاڵه سنوریه كان هه وڵ هه یه بۆ به قاچاغبرنی سوته مه نی

بۆ ده ره وه ی هه رێم،جێگری سه رۆكی لیژنه ی سامانه سروشتیه كانیش

ده ڵێت"به هیچ شێوه یه ك له هه رێمی كوردستان نه وت به قاچاغ نافرۆشرێت".

سه رۆكی لیژنه ی سامانه سروشتیه كان له په رله مانی كوردستان د.شێركۆ جه وده ت له باره ی به قاچاغبردن���ی نه وتی هه رێمی كوردس���تان به ئاوێن���ه ی راگه یاندجگ���ه له وه ی له هه ندێك خاڵی سنوریی سامانی نه ته وه ی���ی به قاچ���اغ ده برێ���ت هاوكات حكومه تی هه رێمی���ش ئه وه ی راگه یاندوه كه ئه وان ناتوانن به ته واوه تی ئه و سنورانه كۆنترۆڵ بكه ن "بۆی���ه ئێمه به رنامه مان دان���اوه بۆ ئ���ه وه ی له گ���ه ڵ حكومه تی هه رێمی كوردس���تان هاوكاریی بكه ین بۆ ئه وه ی بتوانێت كۆنترۆڵی به قاچاغبردنی

سوته مه نی بكات".ناوبراو ئاماژه ی ب���ه وه ش كرد كه له و گۆڕانكاریی به قاچاغده برێت ش���وێنانه ی تێ���دا ده كرێ���ت و له یه ك ش���وێن جێگیر له هه ندێك ئه وه ش���دا له گ���ه ڵ نابێ���ت، ش���وێنیش به به رده وامیی ئه نجامده درێت ی���ان هه وڵی ب���ۆ ده درێ���ت "چونكه ئه و كاره نایاس���اییه بۆیه ژێر به ژێر ئه و كاره

ئه نجامده درێت".سه رۆكی لیژنه ی سامانه سروشتیه كان جه خت له س���ه ر ئ���ه وه ش ده كاته وه كه هه موان ل���ه و كاره به رپرس���یارن، هه م

حكوم���ه ت و هه م هاواڵتی���ان، له به رئه وه ده بێ���ت كۆنترۆڵی ئه و س���نورانه بكرێت "بۆ ئ���ه وه ی چیتر مامه ڵه ی نایاس���ایی

به سوته مه نی ئه و واڵته وه نه كرێت". لیژنه ی سامانه سروشتیه كان ئه ندامی له په رله مانی كوردس���تان فایه ق مسته فا له ب���اره ی به قاچ���اغ فرۆش���تنی نه وتی هه رێمه وه ئه وه ی ب���ۆ ئاوێنه رونكرده وه ك���ه له كوردس���تان ب���ه دو ج���ۆر نه وت هه ن���ارده ی ده ره وه ده كرێت به ش���ێكی له رێگای بۆریه وه یه بۆ توركیا و له وێشه وه ب���ۆ به نده ری جیهان، به ش���ه كه ی تریش به ته نك���ه ره ب���ۆ ئێران وئه و وت���ی "ئه و به شه ی هه نارده ی ئێران ده كرێت قاچاغی تێده كه وێت و الی ئێمه نارۆشنه هه روه ها وته كانی وه زیری سامانه سروشتیه كانیش به قاچاخبردنی له باره ی له په رله مان و كه نه وتی هه رێم كردی "جۆرێك له نارۆشنیی و

ته مومژاویی پێوه دیار بوه ".ده كات ب���ه وه ش ئام���اژه ی ناوب���راو كاتێك حكومه تی هه رێ���م رایده گه یه نێت "رۆژانه 100 هه زار به رمیل نه وت هه نارده ده كات ناكرێ���ت ئێمه بچین به دواداچونی ب���ۆ بكه ی���ن و بزانین وایه ی���ان نا". ئه و وتیشی "ئه وانه شی به ته نكه ر هه نارده كرێت ب���ۆ ئێ���ران ناكرێت بچی���ن ته نكه ره كان بژمێرین چه ندن، ئه وه ی تائێس���تا هه یه ئ���ه و زانیاریانه یه كه وه زاره تی س���امانه سروش���تیه كان پێمان���ی ده ده ن كه ئێمه

له المان زۆر رۆشن نیه ".جێگ���ری س���ه رۆكی لیژنه ی س���امانه كوردستان له په رله مانی سروش���تیه كان دڵشاد شه عبان له باره ی به قاچاغفرۆشتنی نه وت���ه وه به ئاوێن���ه ی راگه یان���د "جگه ل���ه و بۆریه نه وته ی له رێ���گای توركیاوه

ده ڕوات بۆ به نده ری جیهان رێگایه كی تر به ته نكه ره كه به شێكی له رێگای ئیبراهیم خه لیل���ه وه ده ڕوات و به ش���ێكی تری���ش له رێگای باشماخه وه ده ڕوات بۆ ئێران".

ناوب���راو ئام���اژه ی به وه ش ك���رد كه به پێ���ی ئه و زانیاریانه ی ئ���ه وان و به پێی ئ���ه و به دواداچونان���ه ی كردویانه ، به هیچ ش���ێوه یه ك نه وتی هه رێمی كوردس���تان به قاچاغ نافرۆشرێت، ئه و وتی "ئه وانه شی باس���ی ئه وه ده ك���ه ن ن���ه وت به قاچاغ

ده فرۆشرێت ده بێت به ڵگه یان هه بێت".ئابوریناس محه مه د كه ریم له مونته دای

ئابوری كوردس���تان له ب���اره ی به قاچاغ فرۆش���تنی نه وتی هه رێمی كوردس���تان یه كێك���ه راگه یاند"ن���ه وت به ئاوێن���ه ی ل���ه و داهاتان���ه ی كه ده بێ���ت بچێته ناو بودجه وه ،به اڵم له دوای كابینه ی هه ش���ت كه ئۆپۆزس���یۆن چونه ناو ده س���ه اڵته وه له گه ڵ ئه وه ش���ی كه بانكه كان ئیفالسیان ك���ردوه له گ���ه ڵ ئ���ه وه ی كوردس���تان توش���ی ش���ه ڕێكی ده س���ته ویه خه بوه له گه ڵ گروپێكی تون���دڕه و ئه گه ر نه وت به قاچ���اغ بفرۆش���رێت ئه وه به راس���تی چ ئه وج���ا نیش���تیمانیه خیانه تێك���ی ئه وانه ی له ده س���ه اڵتن چ ئه وانه ی دوێنی له ده سه اڵتن و ئه مڕۆ بون و ئۆپۆزس���یۆن لێپرسینه وه ناكه ن له و مه سه له یه ،چونكه ناكرێت له حاڵێكی ئه وهادا كه موچه به دو مانگ جارێك ده درێت وه زعی پێشمه رگه خراپه و پێویستی به یارمه تی هه یه زیاتر له ملیۆنێك ئاواره له واڵته كه دا هه یه كه چی نه وت له كوردس���تان خه ڵكانێ���ك هه بن به قاچاغ بفرۆش���ن كه ئه وه ش خیانه تێكی گه وره یه ئه وجا ئه وه شه خسه یان گروپه یان حزبه هه قوایه به هیچ شێوه یه ك قبوڵ

نه كرێت".ناوب���راو ئه و كه س���ه به به رپرس���یار نازانێت كه ن���ه وت ده دزێت و ئه و وتی "ئه و كه سه ش به به رپرس���یار نازانم به قاچاغی ده یبات به راس���تی من كۆی سیسته مه كه به خائین ده زانم كه چاوپۆش���ی له و جۆره حاڵه تان���ه ده كات، ئه گینا بۆچی كارێكی تیرۆریستیی یان ته قینه وه یه ك به ئاسانی تاوانبارانی���ان ده دۆزرێنه وه ،ب���ه اڵم چۆن ته نكه رێك به نه وتی قاچاغه وه به و هه مو رێگایه وه ده ڕوات و ده فرۆش���رێ كه سیش نه توانێت لێپرسینه وه ی له گه ڵ بكات؟".

ئابوری(444( سێشه ممه 2014/9/9 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

له باره ی به قاچاخبردنی نه وتی هه رێم

"حکومه‌ت‌ده‌ڵێت‌ناتوانین‌سنوره‌کان‌کۆنترۆڵ‌بکه‌ین"

ئا: هاوڕاز سه لیم

به ڕێوه به ری گشتی وه به رهێنانی سلێمانی ره خنه ی ئه وه ده گرێت كه له 2010ه وه باس له هه مواركردنه وه ی یاسای وه به رهێنان ده كرێت، به اڵم تائێستا نه كراوه ، سه رۆكی لیژنه ی

دارایی په رله مانیش ئاشكرای ده كات كه له م خوله ی په رله ماندا یاساكه هه موارده كه نه وه ، وته بێژی یه كێتی

وه به رهێنه رانی كوردستانیش داواكاره پێش ئه وه ی له په رله مان ده نگ له سه ر هه مواركردنه وه كه بدرێت، پرس و راوێژ

به وه به رهێنه ران و كه سانی شاره زای ئه و بواره بكرێت.

زیاتر له چوار ساڵه داوای هه مواركردنه وه ی ده كرێت

به بڕوای زۆرێك له وه به رهێنه ران و الیه نی ده مێكه زۆر حكومه ت���ش، په یوه ن���داری كاتی ئه وه هاتوه كه له یاسای وه به رهێنان له كوردستان كه به یاسای ژماره 4ی 2006 ناس���راوه ، هه مواربكرێته وه . له گه ڵ ئه وه ی هیچ الیه ك الریی نییه له هه مواركردنه وه كه ، به اڵم ئه وه بۆ ماوه ی زیاتر له چوار ساڵه باس له هه مواركردنه وه كه ده كرێت، تائێس���تاش به ڕێوه به ری غه ری���ب فه رم���ان نه كراوه ، گش���تی وه به رهێن���ان له س���لێمانی ئه وه ده خاته رو كه له ساڵی 2010وه ئه وان داوای وه به رهێنانیان یاس���ای هه مواركردنه وه ی كردوه ، بۆ ئ���ه وه ش پرۆژه یه كه یان داوه ته س���ه رو خۆیان، به اڵم تائێستا ئه و یاسایه نازان���م هه موارنه كراوه ته وه "به ڕاس���تی ه���ۆی چییه كار له س���ه ر ئ���ه وه ناكرێت، جگه له وه تائێس���تا پۆس���تی س���ه رۆكی كوردس���تان،كه وه به رهێنانی ده س���ته ی گۆڕانه ،یه كالی���ی بزوتن���ه وه ی پش���كی نه بۆته وه ئ���ه وه ش وه های كردوه چه ندین وه به رهێن���ان گرنگ���ی كاری ئی���ش و هیوادارین بمێنێته وه ، به هه ڵپه س���ێرراوی پێش هه مواركردنه وه ی یاساكه به رێزێكیش

بۆ ئه و پۆسته یه كالیی بكرێته وه ".

ئابوری دارای���ی و لیژن���ه ی س���ه رۆكی وه به رهێن���ان له په رله مان���ی كوردس���تان د.عزه ت سابیر له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه ئاماژه به وه ده كات كاری له سه ر هه مواركردنه وه ی یاس���ای وه به رهێن���ان ك���ردوه ، له ماوه ی رابردوش���دا به ناوی فراكسیۆنی یه كێتیه وه داوێتیه ده س���ت سه رۆكایه تی په رله مان تا بیخه نه كارنامه ی ئه م خوله ی په رله مانه وه "پشت به خوا له م خوله ی په رله ماندا )كه هه ر خولێك چوار مانگه ( یاس���اكه هه موار ده كه ین���ه وه ، ناهێڵین چیتر هه مواری ئه و

یاسایه دوابكه وێت".

له م خوله دا هه موار ده كرێته وه ئه و باس���ی له دو خاڵی جه وهه ریی كرد كه پێویس���ته له هه مواركردنه وه كه دا كاری باشیان له س���ه ربكرێت، یه ك له و یاسایه ی ئێس���تا هه یه كۆمپانی���ای وه به رهێنان بۆ

ماوه ی 10س���اڵ له باجدان ده به خشرێت كه به بۆچونی ئه و ئه وه هه ڵه یه كی گه وره یه بۆ ئێستا "ئێمه ده ڵێین تا ئه و كاته پرۆژه كه ده گات���ه ئاس���تی به رهه مهێن���ان با له باج ببه خشرێت، به اڵم كه به رهه می هه بو ئیتر پێویست ناكات له باج ببه خشرێت".خاڵێكی تر كه به ب���ڕوای ئه و س���ه رۆكه ی لیژنه ی له هه مواركردنه وه كه دا پێویسته په رله مان باش كاری له س���ه ر بكرێت بونی كرێكاری وتی له پرۆژه كانداوئه و ناوخۆیی���ه بیانی و "له ئێس���تادا به پێی یاسای وه به رهێنان بۆ وه به رهێن دیاری نه كراوه له س���ه دا چه ندی كرێكاری پرۆژه ك���ه ی ناوخۆیی یان بیانی بێت، ده توانێ هه م���و كرێكاره كانی بیانی بێت، به اڵم پشت به خوا له هه مواكردنه كه دا ئه وه ده چه س���پێنین كه ده بێت له 75%ی كرێكاره كانی هه ر پرۆژه یه كی وه به رهێنان

كرێكاری ناوخۆیی بن".

با وه به رهێنه ران رو له و ناوچانه بكه ن كه توشی كاره ساتی گه وره بون

وه به رهێنه ران����ی یه كێت����ی وته بێ����ژی كوردس����تان یاس����ین مه حم����ود ره ش����ید له جیات����ی ده زان����ێ به پێویس����تی هه مواركردن����ه وه ی یاس����ای وه به رهێنان، به ته واوه تی یاس����ایه كی نوێ ب����ۆ بواری وه به رهێن����ان ده ربچێت، چونكه وه ك ئه و جه ختی له سه رده كاته وه له ئێستادا واقعی گۆڕانكاریه كی له هه رێم����دا وه به رهێن����ان زۆری به س����ه ردا هاتوه ، پێش����ی باش����ه ئه و یاس����ا نوێیه به جۆرێك دابڕێژرێ كه هان����ی وه به رهێن ب����دات ل����ه و ناوچانه ی زۆرتری����ن قوربانیی����ان داوه وه به رهێنان بكه ن "پێویس����ته یاسا نوێیه كه به جۆرێك بێت ك����ه هانی وه به رهێن����ه ران بدات له و ناوچان����ه وه به رهێنان بكه ن كه توش����ی كاره س����اتی گه وره ب����ون وه ك گه رمیان،

هه ڵه بجه ، بادینان، پێویستیشه به جۆرێك ئاس����انكاریی بۆ وه به رهێنه ران بكرێت كه

راسته وخۆ رو له و ناوچانه بكه ن".

ئه و خااڵنه ی ، پێویسته له هه مواره كه دا هه بن

وته بێژه كه ی یه كێتی وه به رهێنه ران چه ند له هه مواركردنه وه ی كه ده خاته رو خاڵێك ره چاوبكرێ����ن، وه به رهێنان����دا یاس����ای به بۆچون����ی ئه و مه رج نیی����ه ئه نجومه نی ب����ااڵی وه به رهێنان����ی هه رێ����م به ته نه����ا له كه س����انی الیه ن����ی حكومی����ی پێكبێت "ده كرێت زیاترینی ئه ندامه كانی له ده ره وه ی حكومه ت بێ����ت، به مه رجێك كاری جدیی بكه ن بۆ پێشتخس����تنی بواری وه به رهێنان له كوردس����تاندا". هه روه ها پێش����ی باشه هه یكه لی����ه ت و یاس����اكه دا له هه م����واری ئیشی ده س����ته ی وه به رهێنان گۆڕانكاریی

له ناوچه كانی "ده كرێ����ت بێت به س����ه ردا ده ره وه ی سه نته ری شاره كان فه رمانگه ی ده ستیان راس����ته وخۆ هه بن وه به رهێنان هه بێت له رش����تنی سیاسه تی وه به رهێنان له ناوچه كان����ی خۆیاندا"به ده رل����ه وه وه ك ئ����ه و هێم����ای پێ����ده كات ده كرێ����ت له و یاس����ا نوێیه دا وه ك چۆن پێناس����ه هه یه بۆ پ����رۆژه ی وه به رهێنان ب����ه و جۆره ش پێناسه هه بێت بۆ كه سی وه به رهێن "ئه و یاسایه ی ئێستا له گه ڵ ئه وه ی وه به رهێنی ڕه سه نی دروس����تكرد چه ندین وه به رهێنی ئ����ه و دروس����تكردوه ". ناڕه سه نیش����ی ده كاته وه ل����ه وه ش وه به رهێنه ره جه خت ك����ه پێویس����ته له یاس����ا نوێك����ه دا هانی وه به رهێنی بیان����ی بدرێت كه به هاوكاریی وه به رهێنی ناوخۆیی پرۆژه له كوردستاندا به هاوبه شیی بكات "ده كرێت حكومه تیش له گ����ه ڵ وه به رهێنه ران پ����رۆژه گه وره كان وته بێژه ك����ه ی دواج����ار ئه نجامب����ده ن". یه كێتی وه به رهێن����ه ران تكا له حكومه ت و په رله م����ان ده كات له كات����ی ئیش����كردن و هه مواركردنه وه ی یاس����اكه پ����رس و راوێژ به وه به رهێنه ران و كه سانی شاره زای بواری

وه به رهێنان بكات.

سه ردانی سه رۆكایه تی په رله مانیان كردوه وه به رهێنه ران����ی یه كێت����ی س����ه رۆكی كوردستان ئه حمه د رێكانی به هه مانشێوه حه خت له وه ده كاته وه كه زۆر پێویس����ته ئه وان بۆچون����ی له هه مواركردنه وه ك����ه دا به هه ن����د وه ربگرێ����ت و ئ����ه و وتی "بۆ ئه و س����ه رۆكایه تی س����ه ردانی مه به س����ته په رله مانم����ان ك����ردوه و وتومان����ه ده بێت پێش ده نگدان له س����ه ر هه مواری یاساكه ئه وانیش وه ربگیرێ����ت ئێم����ه بۆچون����ی په یمانی ئه وه ی����ان داوه كه بۆچونی ئێمه وه ربگ����رن". هه ر به پێی وته ی س����ه رۆكی كوردس����تان وه به رهێنه ران����ی یه كێت����ی تائێستا زیاد له 500 پرۆژه ی وه به رهێنان كراوه زیات����ر له 250وه به رهێنیش هه یه كه له چه ن����د بوارێكی وه به رهێن����ان پڕۆژه ی

جۆراوجۆریان هه یه .

له‌م‌خوله‌ی‌‌په‌رله‌ماندا‌یاسای‌‌وه‌به‌رهێنان‌هه‌موار‌ده‌كرێته‌وه‌وه به رهێنه ران داواكارن پرس و راوێژ به وان و كه سانی شاره زا بكرێت

کارکردن له پرۆژه یه کی وه به رهێنان فۆتۆ: ئارام که ریم

له هه مواركردنه وه ی یاسای وه به رهێناندا ئه وه ده چه سپێنین كه ده بێت له 75%ی

كرێكارانی هه ر پرۆژه یه كی وه به رهێنان

كرێكاری ناوخۆیی بن

په رله مانتارێك: ناكرێت بچین ئه و ته نكه رانه بژمێرین كه نه وت ده به ن

بۆ ئێران

به شێک له به رهه می نه وته که ی هه رێم به مجۆره ده سوتێت

Page 9: ژماره 444

9 (444( سێشه ممه 2014/9/9 لۆکاڵ

ئا: ئاسۆ سه راوی

ئه و كاته ی كه شه ش په رله مانتاری فراكسیۆنی گۆڕان، ده نگیان

به كابینه ی نوێی حكومه ت نه دا، دو به ره یی له ناو ئه و فراكسیۆنه دا دروستبو، به پێی ئه و زانیاریانه ش كه به ده ستهاتون، هه ر له وكاته وه

ئه و په رله مانتارانه له الیه ن فراكسیۆنه كه یانه وه په راوێزده خرێن،

سه رۆكی فراكسیۆنه كه ش ئه وه ره تده كاته وه و ده شڵێت "له سه ر

ده نگنه دانیشیان به كابینه كه لێپێچینه وه ی فه رمییان له گه ڵ

نه كراوه ، ته نها ره خنه ی هاوڕێیانه یان روبه رو كراوته وه ".

ئه و شه ش په رله مانتاره كێن؟ئه و شه ش په رله مانتاره ی ده نگیان به كابین����ه ی نوێ����ی حكوم����ه ت نه دا بریتی ب����ون له هه ریه ك ل����ه )په روا عه لی ، مونیره عوس����مان، بێس����تون فای����ه ق، هێڤ����ار ئیبراهی����م، ئه نوه ر قادر، مه حمود عوم����ه ر(. به پێی ئه و زانیاریان����ه ی له كه س����ه نزیكه كان����ی ئه و په رله مانتارانه وه ده س����ت ئاوێنه به جۆرێ����ك له وكات����ه وه كه وت����وه ، له جۆران ئ����ه و په رله مانتارانه په راوێز ده خرێ����ن ته نان����ه ت له تاك����ه كه ناڵه )knn( گۆڕانیشه وه ئاس����مانیه كه ی هه ی����ه ، ده ركه وتنی����ان كه متری����ن كاتێكیش ئاوێنه په یوه ندی به به شێك له س����ه ر ل����ه و په رله مانتارانه وه كرد له گه ڵ قسه ی په راوێزخستنه یان ئه و

كردن، ئه وان باس����یان له وه كرد كه ئه وان وه ك په رله مانتار ش����وێن زۆره

بۆچونه كانی خۆیانی لێوه ده رببڕن.

"ئێمه خۆمان به خاوه نی گۆڕان ده زانین"

په رله مانتاربێس����تون فای����ه ق وه ك یه كێ����ك ل����ه و ش����ه ش په رله مانتاره رایده گه یه نێ كه ئه وان وه ك ئه و شه ش په رله مانتاره هه ڵوێستیان جیاواز بوه ده نگی����ان به كابینه ی نوێی حكومه ت ن����ه داوه جه ختیش له وه ده كاته وه كه ده بێت ئه وه به ش����ێوه یه كی ئاس����ایی جیاواز بۆچونی وه ربگیرێت"چونك����ه یه كێكه له سیما جوانه كانی ناو گۆڕان، له كاتێكدا بۆچونی فراكسیۆنه كه وه ها بو كه ده نگ به كابینه كه بده ین، به اڵم ئێم����ه ده نگمان پێنه دا". س����ه باره ت به وت����ه ی په رله مانتارێك����ی گۆڕانیش ك����ه ه����ه ر ئه وكاتپێ����ش ده نگدانه كه به كابینه ی نوێی حكومه توتبوی )ئه و ده نگ به كابینه كه نه دا گۆڕان نییه (. بێستون فایه ق وتی "بۆ هیچ كه سێك نییه ناس����نامه ی گۆڕانب����ون له ئێمه وه ربگرێته وه ، ئێمه خۆمان به خاوه نی گۆڕان ده زانین، له ناو گۆڕانیشدا بونی

بۆچونی جیاواز زۆر ئاساییه ".ناوب����راو ئه وه ش����ی ره تنه ك����رده وه ك����ه په راوێ����ز نه خراب����ن و وتیش����ی "ده م����ه وێ ئه وه ش بڵێم، س����ه رباری ئ����ه وه ی بۆچونمان جی����اوازه ، به اڵم بڕیارمان����داوه پێك����ه وه كار بكه ین و بپارێزین". فراكس����یۆنه كه یه كڕیزیی باس����ی گۆڕان په رله مانتاره ی ئ����ه و

له وه ش كرد كه جگه له وه ی له ده نگدان بو جی����اواز بۆچونیان به كابینه ك����ه له یاس����ای بودج����ه ی حزبه كانیش����دا نه بون بۆچون یه ك فراكسیۆنه كه یان "له سه ر یاسای بودجه ی حزبه كانیش، به ش����ێكمان به هیچ جۆرێ����ك له گه ڵی نه بوین و دژی بوین، به شێكی تریشمان

زۆری پێ باش بوو ده نگی پێدا".

په راوێز ده خرێن په رله مانتار هێڤار ئیبراهیم یه كێكی تر له و په رله مانتارانه ی بۆچونی جیاوازی له فراكس���یۆنه كه ی هه یه ، ئه و جه خت له وه ده كاته وه كه راسته ئه وان هه مویان یه ك ئامانجیان هه یه ، به اڵم له چه ندین ب���واردا بۆچونیان له گه ڵ یه ك جیاوازه "ده بێت ئه وه ش به ئاس���ایی وه ربگرێت

نه ك به پێچه وانه وه ". سه باره ت به وه ش ئه گ���ه ر بۆچون���ی جیاوازی���ان لێقبوڵ ده كه ن بۆ له وكاته وه په راوێز ده خرێن و كه مترین ده ركه وتنیان له راگه یاندنه كانی گۆڕانه وه هه یه ئ���ه و وتی "ده ركه وتن و ده رنه كه وتن له كه ناڵێكه وه بۆ من گرنگ نییه ، گرنگ ئه وه یه ئێمه ئیشی خۆمان به باش���ی ده كه ین،جیاوازی���ی و جوانی ئێمه ش وه ك گۆڕان، له گه ڵ به ش���ێك له په رله مانتارانی ت���ر ئه وه یه بۆ هه مو ش���تێك ناڵێین به ڵێ ، بۆچونی خۆمان هه یه ".سه باره ت به وه ش كه ئه و بۆچونه جیاوازه نه بۆته ه���ۆی زیانگه یاندنیان یاخود به ئاسایی لێیانوه رده گیرێ ، ئه و وتی "رێكخه ری گش���تی گ���ۆڕان كاك كردوین، په روه رده وه های نه وشیروان ك���ه بۆچونی جی���اواز له ن���او گۆڕاندا ش���تێكی ئاس���ایی قبوڵك���راوه ، بۆیه ده بێت كه س���انی تریش له ناو گۆڕاندا

ئه وه ی ئێمه یان قبوڵ بێت".

له خولی پێشوش كێشه هه بوه كێش���ه له ن���او فراكس���یۆنی گۆڕاند به ته نه���ا ل���ه م خوله دا نیی���ه له خولی سێیه میش���دا گرفت هه ب���و دواجار تا كێش���انه وه ش له كار ده س���ت ئاستی رۆیشتوه له و خوله دا هه ریه ك له د.زانا ره ئوف و د.ش���اهۆ سه عید و د.جه عفه ر عه ل���ی ، د.په ریه���ان قوب���ای ، به بێ له هۆكاره كه ی ب���اس به فه رمی ئه وه ی بك���ه ن ده س���تیان له كار كێش���ایه وه ، ده س���تی گه اڵڵییش دواترئیس���ماعیل له كار كێشایه وه و دوای ئه ویش هه ریه ك حسێن ساڵح وعه بدولڕه حمان له كاروان

هه ر چه ن���ده ل���ه كاری په رله مانتاریی به رده وامبون، به اڵم فراكس���یۆنه كه یان گواسته وه و خۆیان وه ك فراكسیۆنێكی س���ه ربه خۆ كاریانك���رد و ه���ه ر ئ���ه و كات���ه ش چه نده ها ره خنه یان له گۆڕان و

فراكسیۆنه كه ی گرت.

سه رۆكی فراكسیۆن: لێپرسینه وه یان له گه ڵ نه كراوه

رابون مه عروف سه رۆكی فراكسیۆنی كوردس���تان له په رله مان���ی گ���ۆڕان س���ه باره ت به و شه ش په رله مانتاره یان رایده گه یه نێ كه راسته ئه وان ده نگیان نه داوه حكوم���ه ت نوێی به كابین���ه ی به پێچه وانه ی خواستی فراكسیۆنه كه وه بڕیاریان���داوه ، ب���ه اڵم ره تیده كات���ه وه كه به هی���چ جۆرێ���ك لێكۆڵینه وه یان كرابێ���ت، له گه ڵ���دا لێپرس���ینه وه یان ئه و ده ڵێت "له س���ه ر ده نگنه دانیشیان به كابینه ك���ه لێپێچین���ه وه ی فه رمییان له گ���ه ڵ نه ك���راوه ، ته نه���ا ره خن���ه ی كراوت���ه وه ". روب���ه رو هاوڕێیانه ی���ان بۆچونی���ان جیاوازه ئه وه س���ه رباری وه ك رابون مه عروف جه ختی له س���ه ر ده كاته وه ئ���ه و ش���ه ش په رله مانتاره تائێس���تاش له ناو فراكسیۆنه كه دا كار ده كه ن "ئ���ه وان گروپێكی جیاواز نین، هه مومان پێكه وه كار ب���ۆ پرۆژه كانی باره یه وه ل���ه و ده كه ین".هه ر گ���ۆڕان په رله مانتار عه لی حه مه س���اڵح ئه وه ده خاته رو كه جوانیی فراكسیۆنه كه یان له وه دایه بۆچونی جیاوازی تێدایه و ئه و ده ڵێت "رێز ل���ه و بۆچونه جیاوازانه ش

گیراوه ".

فراكسیۆنی گۆڕان له په رله مانی كوردستان ناکۆکنده نگنه دانی به شێكیان به كابینه ی حكومه ت فراكسیۆنه كه ی دو له ت كرد

ئا: محه مه د عه بدولستار

پارله مانتارێكی گۆڕان رایده گه یه نێت هه ریه كه له یه كێتی و پارتی داهاتی

مه رزه كانی ئیبراهیم خه لیل و باشماخ و په روێزخان ده به ن و به شێكی كه می

ده نێرن بۆ وه زاره تی دارایی ، كه به شی بودجه ی فه رمانبه رانی كوردستان ناكات. له الیه ن خۆیه وه پارله مانتارێكی یه كێتی

ده ڵێت "ئه گه رێكی زۆر نزیكه چه ند مانگێك پێش هه ڵبژاردنی ئاینده ی

په رله مانی كوردستان، گۆڕان له حكومه ت به پاساوێك بكشێته وه ".

ماوه ی س���ێ مان���گ زیات���ره كابینه ی هه ش���ته می حكومه تی هه رێمی كوردستان یه كێت���ی و الیه نه كان���ی به به ش���داری یه كگرتوی كۆم���ه ڵ و گ���ۆڕان و پارت���ی و ئیس���امی پێكهێنراوه ، له ئێس���تادا چه ند پارله مانتارێكی گۆڕان داوای كش���انه وه ی حزبه كه یان له حكومه تدا ده كه ن، هه روه ها به رپرس���ێكی ب���ااڵی كۆمه ڵی ئیس���امی ئاش���كرای ده كات س���ه رۆكی حكوم���ه ت به وه زیره كانی راگه یاندوه ئه گه ر له رۆژێكدا چه ندین كه س له كار البه رن كێش���ه م نیه ،

به مه رجێك خزمه ت بكه ن.

ده هه زار پۆست و چوار وه زیرپارله مانتاری فراكسیۆنی گۆڕان عومه ری حاجی عینایه ت، ب���ۆ ئاوێنه ی رونكرده وه له كوردس���تاندا ده هه زار پۆس���تی گرنگ هه ی���ه ، ب���ه اڵم گ���ۆڕان جگه له س���ه رۆكی پارله م���ان، ته نها چوار پۆس���تی هه یه كه ئه وانیش وه زیره كانی دارایی و پێشمه رگه و ئه وقاف و بازرگانیه . بۆی���ه ده ڵێت "ئێمه ناتوانین له حكومه تێكدا بمێنینه وه كه به و

شێوه یه بێت".به بڕوای عینایه ت، جگه له و چوار پۆسته بزوتن���ه وه ی گ���ۆڕان "له هیچ ش���وێنێكی ئه م حكومه ته دا جێ په نجه و ئاس���ه واری دیار نییه "، هه روه ه���ا ده ڵێت "ته نگژه بۆ ئه و كه س���انه ی گۆڕان دروستده كرێت كه هۆكاره كانی له ب���اره ی له حكومه ت���دان". له حكومه ت���دا، گ���ۆڕان به ش���داریكردنی عینای���ه ت ده ڵێ���ت "ئێم���ه نامانه وێت بۆ خزمه تكردن���ی گۆڕان پۆس���ت وه ربگرین، به ڵك���و ده ماونه وێت بچین���ه حكومه ته وه

تاكو رێگه له خزمه تكردنی حزب بگرین".

پێشمه رگه ره نگی حزبی گرتوه یه كێك ل���ه و وه زاره تان���ه ی بزوتنه وه ی گۆڕان وه ریگرتوه ، وه زاره تی پێشمه رگه یه . له كاتێكدا له ماوه ی چوار س���اڵی رابردوی ئۆپۆزسیۆنبونی گۆڕاندا، به رده وام باسیان پێش���مه رگه هێزه كانی له به حزبیكردن���ی ده كرد، به وته ی عینایه ت جگه له وه زیره كه تائێس���تا گۆڕان یه ك كه سی له و وه زاره ته

دانه مه زراندوه .كاتێك بزوتن���ه وه ی گ���ۆڕان وه زاره تی پێشمه رگه ی وه رگرت، هێزه كانی پێشمه رگه له گه ڵ چه كداره كانی داعش له شه ڕدا بون و پارێزگارییان له س���نوره كانی كوردس���تان ده كرد. به بۆچونی پارله مانتاره كه ی دۆخی ئێستای سنوره كانی كوردستان بوه ته رێگر له به رده م هه وڵه كانیان بۆ یه كخس���تنه وه و

رێكخستنه وه ی هێزه كانی پێشمه رگه .عینایه ت، باس له وه ده كات له ئێس���تادا هێزی پێشمه رگه بوه ته دو كه رته وه و هه ر ناوچه ی���ه ك ئه ندام مه كته ب سیاس���یه كی ده ڵێت ده كات و سه رپه رش���تی حزبێ���ك س���ه وز زه ردو ره نگدانه وه ی "به ت���ه واوی له به ره كان���ی جه نگ���دا دی���اره ". هه روه ها "له وه زاره تی پێشمه رگه دا چه ندین ده ڵێت ئه فسه ری پرۆفیشناڵ و شاره زا هه یه ، ئیتر چ پێویس���ت ده كات كادیری حزبی بچێته

به ره كانی شه ڕ".ب���ه وه پارت���ی یه كێت���ی و ناوب���راو تۆمه تب���ار ده كات ك���ه ده یانه وێت "گۆڕان بكه نه پارێ���زه ری 2٣ س���اڵی حكومڕانی س���ه رنه كه وتوی خۆیان"، هه روه ها ده ڵێت "یه كێت���ی و پارتی ده یانه وێ���ت به خه ڵكی كوردستان بڵێن گۆڕان ئه و فریشته یه نه بو

كه ئێوه چاوه ڕێتان ده كرد".داهاته كانی ناوخۆو وه زاره تی دارایی

یه كێكی دیكه له وه زاره ته كانی پش���كی گ���ۆڕان وه زاره تی دارایی���ه ، گۆڕان كاتێك ئ���ه م وه زاره ته ی وه رگرت كه كوردس���تان له قه یرانێك���ی گه وره ی داراییدا بو، به هۆی بڕینی بودجه و موچه ی فه رمانبه رانی هه رێم ئه وه ی ناوه ندییه وه . له الیه ن حكومه ت���ی پرس���یاری هاواڵتیانه ئه وه یه وه زیره كه ی گ���ۆڕان تاچه ن���د ئ���اگاداری داهاته كانی ناوخۆیه ، له كاتێكدا له چوار ساڵی رابردودا زۆر باسیان له نادیاری داهاته كانی ناوخۆو

بردنی له الی���ه ن حزبه كانی ده س���ه اڵته وه ده كرد.

عینایه ت پرس���یاره دا، ئ���ه و له وه اڵمی ده ڵێت "ئێم���ه زانیاریمان هه ی���ه داهاتی ناوخ���ۆو داهات���ی مه رزه كان���ی ئیبراهیم له الیه ن په روێزخ���ان باش���ماخ و خه لیل و به ش���ێكی ده برێت و یه كێتی���ه وه پارتی و كه م���ی ده نێرن بۆ وه زاره ت���ی دارایی ، كه به ش���ی بودجه ی فه رمانبه رانی كوردستان ن���اكات، بۆ ئ���ه وه ی وا پیش���انی خه ڵكی كوردس���تانی بده ن كه وه زیره كه ی گۆران

شكستی هێناوه ".

گۆڕان: كشانه وه یان به رده وامی ؟عومه ر عینای���ه ت له گه ڵ پارله مانتارێكی دیك���ه ی گۆڕاند له وتارێك���دا داوایانكردوه له ماوه ی ی���ه ك مانگدا گۆڕان له حكومه تدا به ش���داری راس���ته قینه به ش���ێوه یه كی پێبكرێ���ت، به پێچه وان���ه وه له حكوم���ه ت به هه ڵوێس���تی س���ه باره ت بكش���ێته وه . بزوتنه وه كه یان و لیسته كه یان، له وباره یه وه

فراكس���یۆنه كه ماندا "له نێ���و ده ڵێ���ت پاڵپش���تیه كی باش ب���ۆ داواكه مان هه یه ، به اڵم تائێستا له س���ه ركردایه تی گۆڕانه وه

هیچ وه اڵمێكمان وه رنه گرتوه ".به بۆچونی عینایه ت ئه گه ر بێت و گۆڕان به م شێوه ره مزییه له حكومه تدا به رده وام بێت، ئه وا پارتی و یه كێتی سه ركه وتو ده بن

له نیشاندانی گۆران به خراپی .

كۆمه ڵ: هه مو توانامان به كارده هێنینكۆمه ڵی ئیسامی به وه زیری كشتوكاڵ و وه زی���ری هه رێ���م ب���ۆ كاروب���اری ژینگه ئه و به رپرسێكی به ش���داره ، له حكومه تدا حزبه ش داوا له وه زی���ری هه مو الیه نه كان ده كات، ئه گ���ه ر كه س���ێك ی���ان الیه نێك رێگریان لێده كات له میدیا باڵوی بكه نه وه .

سیاس���ی و سه رۆكی مه كته بی ئه ندامی لیس���تی كۆمه ڵی ئیس���امی له پارله مانی كوردستان مه ڕوان گه اڵڵی ، رایده گه یه نێت حزبه كه ی���ان بڕیاری���داوه به ش���دارییه كی راس���ته قینه ی ده س���ه اڵت بكات، بۆ ئه و

مه به س���ته ش "هه م���و توان���ای خۆم���ان خه ڵكی خزمه تكردنی ب���ۆ به كارده هێنین

كوردستان".گه اڵڵی گه شبینه به وه ی له ماوه ی چوار س���اڵی داهاتودا بتوان���ن خزمه تێكی باش به خه ڵكی كوردستان بكه ن، دواتر ده ڵێت "ئه گ���ه ر الیه نێك مه به س���تی خزمه تكردن بێ���ت، پێموانی���ه هیچ الیه نێ���ك بتوانێت رێگری لێ بكات"، داواش له وه زیری هه مو الیه ن���ه كان ده كات، ئه گه ر كه س���ێك یان الیه نێك رێگری���ان لێده كات له میدیا باڵوی گێڕایه وه ئه وه ش���ی ه���ه روه ك بكه نه وه . نێچیرڤان بارزان���ی به وه زیره كه ی كۆمه ڵی وتوه ئه گه ر له رۆژێكدا چه ندین كه س له كار البه رن كێش���ه م نیه ، به مه رجێك خزمه ت بكه ن و ده ڵێ���ت "پێموانیه الیه نێك رێگری

له الیه نێكی تر بكات".

یه كێتی : گۆڕان ده كشێته وه پارله مانتارێك���ی یه كێتی پێیوایه چه ند ئاینده ی هه ڵبژاردن���ی پێ���ش مانگێ���ك

به مه به س���تی كوردس���تان، په رله مانی راكێش���انی س���ۆزی خه ڵكی كوردستان له حكوم���ه ت گ���ۆڕان بزوتن���ه وه ی

ده كشێته وه .یه كێتی فراكس���یۆنی پارله مانت���اری له پارله مانی كوردس���تان س���اڵح فه قێ ، رایده گه یه نێ���ت هه نگاوێك���ی ب���اش بۆ حكومه تێكی بنكه فراوان نراوه ، چونكه "هه موالیه نه كان به شێوه یه كی راسته قینه به ش���دارییانكردوه ، ده سه اڵتی خۆشیان

هه یه له و پۆستانه دا كه وه ریانگرتوه ".ئ���ه و به به ش���داریكردنی س���ه باره ت الیه نان���ه ی كه له رابردودا ئۆپۆزس���یۆن بون و ئێس���تا له حكومه تدا به ش���دارن، به تایبه ت���ی بزوتنه وه ی گ���ۆڕان، فه قێ به ئه گه رێك���ی نزیك���ی ده زانێ���ت چه ند ئاینده ی هه ڵبژاردن���ی پێ���ش مانگێك "گ���ۆڕان كوردس���تان، په رله مان���ی بكش���ێته وه ، له حكومه ت به پاس���اوێك تاوه كو س���ۆزی جه ماوه ر به الی خۆیاندا

رابكێشن".

گۆڕان: یه كێتی و پارتی داهاتی مه رزه كانی ئیبراهیم خه لیل و باشماخ و په روێزخان ده به ن

بۆ هیچ كه سێك نییه

ناسنامه ی گۆڕانبون

له ئێمه وه ربگرێته وه ئێمه خۆمان به خاوه نی

گۆڕان ده زانین

له سه ر ده نگنه دانیان به كابینه ی حكومه ت

لێپێچینه وه ی فه رمییان

له گه ڵ نه كراوه ته نها ره خنه ی هاوڕێیانه یان

روبه ڕوكراوه ته وه

نێچیرڤان بارزانی به وه زیره كه ی كۆمه ڵی وتوه

ئه گه ر له رۆژێكدا چه ندین كه س له كار البه رن

كێشه م نیه ده روازه یه کی سنوری له هه رێمی کوردستان

Page 10: ژماره 444

[email protected] (444( سێشه ممه ‌2014/9/9ره‌نگاڵه

پش����تگیریت ده وروبه ره ك����ه ت ئه بنه نوێیه كه ت و له پرۆژه ده كه ن پاڵپش����ت ب����ۆ هه م����و بواره كانی باشتر به ره و ته ندروستیت ژیانت.

ئه ڕوات.

دوپش���ك: چه ندی���ن روداوی كتوپڕت بۆ دێنه پێش���ه وه كه ناچارت ده كه ن بڕیاری ناڕێ���ك بده یت. ئ���ه م ماوه یه

كه مێك وریابه .

ئه نجامده ده ی���ت و به باش���ی كاره كان���ت كێش���ه ت له و بواره نابێت. ته ندروستیت

پێویستی به چاودێریی زیاتر هه یه .

كردوته گۆڕانكاری���ه ی ئ���ه و په یوه ندی���ی له ئیش���وكارو خێزانیت زۆر هه نگاوی باش���ی هه س���ت زیاتر هێن���اوی و بۆ

به متمانه به خۆت ئه كه یت.

ده بێ���ت و دارایی���ت ده س���كه وتی به ته واوه تی له و قه یرانه ی پێش���تر ده بێ���ت و رزگارت تێیكه وتبوی���ت

هه مو شتێك ئاسایی ده بێته وه .

كه قورس���دایت بژارده یه كی له به رده م خۆشت نازانیت چۆن خۆت رزگاربكه یت. هه ست به ناڕه حه تیی ئه كه یت و بێتاقه ت

ده بیت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

لەیادی‌یەڵماز‌گونای‌9کورتە‌فیلم‌نمایش‌دەکرێن

کتێبخانه‌ی‌گه‌ڕۆک‌له‌قه‌زاو‌ناحییه‌کانداکچێکی‌لەدایکبوی‌بەریتانیا‌دەبێتە‌بوکی‌داعشپێشوازیی‌باشتری‌لێده‌کرێت

‌10ساڵه‌‌یادگارییەكی‌‌باوكیله‌ناو‌ده‌میدا‌هه‌ڵگرتوه‌

پارێزەری ئەو خێزانە دەڵێ، ڕەنگە ئەو جۆرە ڕوداوە بەسەر هەرخێزانێکدا خێزانەکەی���ان چونک���ە بێ���ت، کچەکەشیان مۆدێرنن، موسڵمانێکی وەک هەرکەس���ێکی ئاس���ایی نوێژی

کردوه و قورئانی خوێندوە.دای����ک و باوکی دەڵێن، ئ����ەو کچێکی خۆشەویست، ئاشتیخواز، زیرەک بوه . هەمو دەربارەی پرس����یاری هەمیشە ش����تێک دەکرد. هیوامان زۆر بەرزبو

پێی، کە لەداهات����ودا ببێت بەدکتۆرو ژیانی خەڵک����ی ڕزگاربکات. خەونمان دەبین����ی ڕۆژێ����ک ژیانی هاوس����ەریی پێکبهێنێت و منداڵەکانی ببینین، بەاڵم

بەداخەوە ئێستا چۆن دەیبینین.هاواڵتیان���ەی ئ���ەو ژم���ارەی لەبەریتانیاوە چونەتە ڕیزی چەکدارە س���ەد لەپێنج بەزیاتر توندڕەوەکان کەس ده خه مڵێنرێن، ئه مه ش بەوتەی

کاربەدەستانی بەریتانیا.

ئا: ترێ شۆڕش

هه رچه نده کتێبخانه ی گه ڕۆک له واڵته پێشکه وتوه کانی جیهاندا به شێوه یه کی

به رباڵو ئاماده یی هه یه و ئامرازێکی سه ره کییه بۆ ناساندنی کتێب و

به کلتوریکردنی خوێندنه وه ، به اڵم ئه م دیارده یه له کوردستاندا شتێکی نوێیه ، که متر له ساڵێکه چه ند کتێبخانه یه کی

گه ڕۆک په یدابون که ناوچه جیاوازه کانی کوردستان به سه رده که نه وه .

کتێبخانه ی ئه ندێش���ه ، س���ه ره ڕای بونی چه ندی���ن ل���ق له ش���اره جیاوازه کان���ی کوردس���تان، خاوه ن���ی کتێبخانه یه ک���ی گه ڕۆکیش���ه که ماوه ی چه ن���د مانگێکه له گه ڕاندایه و کتێب ده گه یه نێته ش���وێنه

جیاوازه کانی کوردستان.کتێبخانه ی خاوه ن���ی مه جی���د ه���ه ژار کتێبخانه ی بیرۆکه ی له باره ی ئه ندێشه ، گه ڕۆک���ه وه ده ڵێت "كاتێ���ك مرۆڤ به ر جۆره دونیایه كی له م شێوه یه ده كه وێت که به رده وام ده س���وڕێته وه و هه موشتێك ده هاڕێت، ناچارت ده كات تۆیش به شێك بیت یان پارچه یه ك بیت له مه كینه یه كی گه وره ك���ه ناوی دونیای���ه ، کتێبخانه ی گه ڕۆک شتێكی زۆر تازه نییه له دونیادا، ئێمه وه ك ئه ندێش���ه ب���ۆ یه كه مجار ئه م بیرۆكه یه م���ان هێنایه ناو كوردس���تان و عێراق و واڵتان���ی ڕۆژهه اڵته وه و هه روه ها ده رئه نجامه كانیشیمان قبوڵكرد . بێگومان ناكرێت ئ���ه وه له یادبكه ین كه ئه م كاره له پێن���او به كولتوركردن���ی خوێندنه وه دا ئه نجامده درێت". هه روه ها ده ڵێت "ده كرێت

ئا: هانا چۆمانی

شاخه وان خدر سمایل ئه و كوڕه گه نجه ی ته مه نی 21 ساڵه و نزیكه ی 10 ساڵه ده نكی هه ڵوژه یه كی له ناو

ده میدا هه ڵگرتوه و ئه یه وێت تا مانه وه ی ئه و ده نكه هه ڵوژه یه هه ر له ژێر زمانیدا بمێنێت و وه ك تاكه

یادگاریی هه میشه باوكی له بیربێت.

شاخه وان خدر سمایل ده ڵێ "نزیكه ی 10 س����اڵه ناوكی ده نكه هه ڵوژه یه كم له ناو ده ممداو له ژێر زماندا هه ڵگرتوه و دوباره ش نه كراوه و ش����تێكه ئه وه ش به وره و پێویس����تی نابێته وه . چونكه

توانایه كی زۆر هه یه ".ش����اخه وان باس له چیرۆكه كه ده كات "س����اڵی 2005 له گوندی مه ران سه ر به پارێزگای س����ه ر چۆمان و به قه زای هه ولێ����ر ئێواره ی����ه ك باوك����ی چه ند باخه كه یان����دا له ن����او هه ڵوژه یه ك����ی لێكرده وه و هێنایه وه ماڵه وه ". ئه وكات باوكی به خه نده وه چه ند هه ڵوژه یه كی پێداوه وو پێیوتوه "ها كوڕه شیرینه كه م ده مت ترش بكه چونكه ژیان هه میشه تاڵه " ئه ویش به پێكه نینه وه سوپاسی

كردوه و لێیوه رگرتوه . ش����اخه وان ئ����ه و ئێواره ی����ه یه كێك له هه ڵوژه كان����ی خ����واردوه و، وه ك����و ش����تێكی ئاس����ایی ناوكی ئه و ده نكه )هه ڵوژه ی����ه ی ( ت����ا ماوه ی����ه ك له ناو ده میدا هێش����تۆته وه و وه ك هه ستێك

حه زی نه كردوه فڕێی بدات. دوای چه ن����د ڕۆژێكی باوكی نه خۆش ده كه وێت و ئه وی����ش ده نكه هه ڵوژه كه كه پره كه ی����ان نزی����ك له ش����وێنێكی فڕێده دات ك����ه له ناو باخه كه یان بوه . دوای چه ن����د ڕۆژێك باوك����ی كۆچی

دوایی ده كات و ئه ویش ئه و یادگارییه ی خس����تۆته ژێ����ر زمانی����ه وه و تاك����و ئێس����تاش هه ر ماوه و ته نیا قه باره ی

بچوكبۆته وه . ش����اخه وان خدر س����مایل دانیشتوی چۆمان����ه و ق����ه زای س����ه نته ری

له رێكه وتی 2005/2/15 ه وه ئه و ده نكه هه ڵوژه ی����ه ی وه ك تاك����ه یادگاری����ی باوكی له ژێر زمانیدا هه ڵگرتوه و تاكو ئێس����تاش هه ر له ژێر زمانیه تی به اڵم به رچاو به ش����ێوه یه كی قه باره ك����ه ی

بچۆكبۆته وه .

لەس���یتی سینەما لەس���لێمانی نمایش دەکرێن و چونەژورەوەش بێ بەرامبەرەو

بۆ هەموانە.یەڵم���از گونای دەرهێنەری ناس���راوی باکوری کوردس���تان لە 1ی نیس���انی 1937 لەگوندێک���ی س���ەر بەپارێزگای ئام���ەد لەدایکب���وەو ل���ە 9ی ئەیلولی

1984 لەپاریس لەتەمەنی 47 س���اڵیدا کۆچ���ی دوایی ک���ردوە. گونای خاوەن سینەمایەکی بەهێز بوەو چەندین فیلمی بەرهەمهێن���اوە، تێیدا فیلمی "ڕێگا" کە دو س���اڵ پێش مردن���ی خەاڵتی چڵە لەفیس���تیڤاڵی کان ئاڵتونیی خورمای

بەدەستهێناوە.

كتێبخانه ی گه ڕۆك وه ك پیش���ه یه ك یان كارێك سه یربكرێت، چونكه له جه وهه ری خۆیدا پیش���ه یه و له دونیادا بونی هه یه و تایبه تمه ندێتی خۆی���ی هه یه ، كتێبه كان ڕۆژ به ڕۆژ تۆزاویتر ده بن و ژماره یش���یان هه ر له زیادبوندای���ه ، ئێمه له ڕێگه ی ئه م كتیبخانه ی گه ڕۆكه وه واده كه ین کتێبه کان

بگه نه زۆرترین شوێن".ئ���ه م له تایبه تمه ندییه کان���ی یه کێ���ک کتێبخان���ه گه ڕۆک���ه ئه وه یه ک���ه ته نها ناچێته شاره گه وره کان، به ڵکو گرنگییش ده دات به ق���ه زاو ناحیی���ه بچوک���ه کان، "شار و گه ڕه ك و شارۆچكه و ناحیه كانیش ده گه ڕێن، كاتێك به ناو ژماره یه ك شارو ش���ارۆچكه ی جی���اوازدا ده گه ڕێیت و به ر هه زاران خوێنه ر ده كه ویت بێگومان زۆر شت هه ن سه رنجی مرۆڤ ڕاده كێشن، زۆر جێگه ی س���ه رنج بو بۆمن كه له به شێكی زۆر له بازگه كاندا ڕایانده گرتین و كتێبیان

لێده كڕین".به وته ی خاوه نی کتێبخانه که ، خوێنه رانی گه رموگوڕییه ک���ی ناحیی���ه کان ق���ه زاو

زیاتری���ان تێدایه بۆ کتێ���ب و زیاتریش پێشوازییان له کتێبخانه گه ڕۆکه که کردوه "به ڵگ���ه ش بۆ ئه م قس���ه یه ئه وه یه كه به به راورد به ش���اره گ���ه وره كان زۆرترین كتێ���ب له قه زا و ناحیه كاندا ده فرۆش���را، به ڕونی هه س���ت ده كرێت له و ناوچانه دا سۆزێك یان عیش���قێك هه یه بۆ كتێب و خوێندن���ه وه، به اڵم ئه م جۆره هه س���ته

له شاره گه وره كاندا به دیناكرێت". له و باره ی���ه وه زیاتر دوا "خوێنه ره كانی ئێم���ه ی ئه ندێش���ه ی گ���ه ڕۆك له قه زاو ناحیه كاندای���ه نه ك ش���اره گه وره كان، بڕواكردن به م قس���ه یه زۆر س���ه خته ، ب���ه اڵم ئه وه ی ك���ه من ده یڵێ���م ته واو ڕاس���ته و زۆر واقیعی���ه . ب���ه ڕای م���ن ئه م���ه ش په یوه ندی ب���ه وه وه هه یه كه دانیشتوانی ش���اره گه وره كان ده توانن به ئاس���انی ده س���تیان به كتێبخانه كان ب���گات و چ جۆره كتێبێكیان پێویس���ت بێت به رده س���تیان بكه وێ���ت، هه روه ها په یوه ندی ب���ه و فه زا ئاڵ���ۆزه وه هه یه كه مۆدێرنه خوڵقاندویه تی له ناو شاره

گه وره كاندا". به اڵم تا ئێس���تا ئه و کتێبخانه گه ڕۆکه نه یتوانیوه بگاته گونده کانی کوردستان "به داخه وه ك���ه تا ئێس���تا نه مانتوانیوه بچین���ه ناو گون���ده كان، چونكه ڕێگای به ش���ێكی زۆر له گونده كانی ئه م واڵته گرفت���ه له ب���ه رده م ئه وه ی ك���ه ئێمه سه ردانیان بكه ین، هیوادارم له داهاتودا به ش���داربكه ین ئه وانی���ش بتوانی���ن پ���ڕۆژه ی و كتێب���ه كان بگه یه نینه له م ده ستیان، هیوادارم له ئاینده دا به ده یان کتێبخان���ه ی گه ڕۆك ببین���م له كوچه و

كۆاڵنه كانی شار و شارۆچكه كاندا".کتێبخانه ی کاریگه رییه کان���ی له باره ی گه ڕۆکه وه ، ه���ه ژار ئاماژه به وه ده کات که هێش���تا زوه باس له کاریگه ریی ئه م جۆره کارانه بکرێت، "هیچ پڕۆژه یه كی فه رهه نگی���ی و كلت���وری رۆش���نبیریی كاریگه رییه ك���ی هه نوكه ی���ی و خێ���رای نیی���ه ، به ڵكو ئه م جۆره ئیش���انه زۆر هێ���واش و له س���ه رخۆ كاریگه رییه كانی

ده رده كه وێت".

Page 11: ژماره 444

‌ره‌نگاڵه(444( سێشه ممه 2014/9/9 [email protected]

گاکاوڕ

هه واڵی كه س����ێكی ئازیزت به ده س����ت ده گات و زۆر خۆش����حاڵ ئه بی����ت به و هه واڵ����ه . خۆشه ویس����ته كه ت زیات����ر

هه ست به و ئارامییه ی تۆ ئه كات.

هه یه به خۆگونجاندن پێویس���تت خێزانت. ده وروب���ه رت و له گ���ه ڵ تۆزێك نه رمیی بنوێنه له گه ڵیان،

پێویستیان پێته .

له هه نگاوه كاندا بۆ به ده ستهێنانی مه به وه په ش����یمان خه ونه كانت هه مو ش����تێكی باش له پێشدایه

ئه م ماوه یه .

گوێ له رێنمایی كه س���انی ش���اره زا بگره و كاریان له سه ربكه ، پێویستت به ئه زمونه له گه ڵ خۆشه ویسته كه ت.

دوانه : خ����اوه ن متمانه و پێگه ی ده س����ت كه س مه هێڵه خۆتیت، له گ����ه ڵ كاره كانت����ه وه . بخات����ه دڵخ����ۆش خۆشه ویس����ته كه ت

ده بیت.

قرژاڵدوانه‌‌

له س���ه ر ئاستی كاره كه ت چه ندین ده كه یت و تۆمار نوێ ده سكه وتی پێش���كه وتنی زیات���ر له رێگه دایه

له بواری ئیشه كانت.

فه‌‌ریکشێر

1010

لەیادی‌یەڵماز‌گونایماڵی‌مه‌جید‌پاشای‌بابان‌ته‌مه‌نی‌‌200ساڵه‌‌9کورتە‌فیلم‌نمایش‌دەکرێن

کچێکی‌لەدایکبوی‌بەریتانیا‌دەبێتە‌بوکی‌داعشله‌ناو‌یاریگادا‌مه‌شق‌به‌پێشمه‌رگه‌ی‌خۆبه‌خش‌ده‌کرێت

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

بینای مه جید پاشای بابان به كۆنترین بیناكانی قه زای كفری داده نرێت و به وته ی به ڕێوه به ری شوێنه واری گه رمیان ئه و بینایه

له سااڵنی 1800 دروستكراوه ، واتا ته مه نی نزیكه ی 200 ساڵ ده بێت و ئێستا مه ترسی روخانی لێده كرێت.

به ڕێوه ب����ه ری ش����وێنه واری گه رمیان

له لێدوانێكدا ش����كور حه مه ی هه یه ر بۆ ئاوێنه باس����ی دروستكردنی ئه و بینا مێژویی و ئاسه وارییه ی کرد "ئه و بینایه له سه ر ده ستی هه ندێ وه ستای ئێرانی دروس����تكراوه ، ئه و سه رده مه ده س����ه اڵتداری عوس����مانییه كان كه ناوچه كه بونه و مه جید پاشای بابان حوكمڕانی قه زای كفری كردوه ، پێش هاتنیان بۆ كف����ری كاتێك ئیماره تی بابانیی����ه كان روخێن����را، هه موی����ان له ناوچه كان����ی خۆی����ان ده رك����ران و

هێنرانه كفری و ده سه اڵتیشیان پێدرا، واتا پێ����ش ئه م خان����وه خانویه كی دیكه ی����ان هه بو، دواتر ئه و خانوه یان له روبه رێك����ی گ����ه وره دا ب����ه دو نهۆم

دروستكرد".روبه ری خانوه كه ی مه جید پاش����ای بابان له روب����ه ری نزیكه ی 1000 مه تر ژوری 20 نزیک����ه ی دروس����تكراوه و گ����ه وره و بچوك����ی تێدای����ه و قه بری ناوبراویش هه ر له ته نیشتی بیناكه وه

دانراوه .

به ڕێوه به ری ش����وێنه واری به وت����ه ی 1750 له ناوه ڕاستی كاتێك گه رمیان هه ندێك له بازاڕی كفرییان دروستكرد ك����ه یه كێكه له ب����ازاڕو قه یس����ه رییه كۆنه كانی عێراق ، كاروانسه رای نێوان به غداو سلێمانی هاتونه ته ئه و بازاڕه و توت����ن و خوری و بازرگانی ش����وێنی شتومه كی رۆژانه ی خه ڵك بوه ، دوای دروس����تكردنی بازاڕه كه بینای ماڵی

مه جید پاشا دروستكرا.به ه����ۆی كۆن����ی و ته مه نێك����ی زۆری

ئه و ش����وێنانه وه مه ترسی داڕوخان و له ناوچونی����ان لێده كرێ����ت، ش����كور هه یه ریش ده ڵێت "به دڵنیاییه وه هه مو بینایه ك ئه گه ر كۆن بێت مه ترس����ی روخان����ی لێده كرێت و ئێس����تاش ئه م

بینایه ئه و مه ترسییه ی لێده کرێت".فه رمانی 2009 له س����اڵی هه رچه نده نۆژه نكردنه وه ی دراو بڕی 180 ملیۆن دین����اری بۆ خه رجك����را، كه چی هه ر به كاولیی مایه وه و نه توانرا به ته واوی

له مه ترسی روخان رزگاربكرێت.

ئا: شاهۆ ئه حمه د

دوای تێكچونی بارودۆخی هه رێمی كوردستان و مه ترسی هاتنی گروپه چه كداره كانی داعش ، به مه به ستی به رگریكردن له خاكی كوردستان، له شاری کۆیه له الیه ن كه سانی

شاره زاوه مه شقی سه ربازیی به كۆمه ڵێك كه سانی خۆبه خش ده كرێت و فێری چۆنیه تی شه ڕو به كارهێنانی چه ك و ته قه مه نی

ده كرێن، به شێکی ئه و مه شقانه ش له ناو یاریگای تۆپی پێدا

ئه نجامده درێن.

گروپی سه رپه رش���تیاری ئه ندام���ی ره ندیخان���ی ه���اوكار خۆبه خ���ش، به ئاوێنه ی چاالكیه كانی���ان له باره ی راگه یان���د "دوای ئ���ه وه ی هه رێم���ی مه ترس���ی روب���ه روی كوردس���تان چه كداره كانی داعش بویه وه، ئه وه ش وای له هاواڵتیان���ی كۆی���ه ك���رد بیر

له كاری خۆبه خش���ی بكه ن���ه وه ، به و ش���ێوه ش گروپێكی خۆبه خش���یمان له خه ڵكی زۆرێ���ك به وه ش راگه یاند

كۆیه خۆیان ناونوسكرد".ناوب���راو ئاماژه ی ب���ه وه ش كرد تاكو ئێستا زیاد له 150 كه س ناوی خۆیان تۆمارك���رده و له ئێس���تادا له كاتژمێر مه ش���قی 7 تاك���و به یانی���ه وه 5سه ربازییان پێده كرێت، مه شقه کانیش جۆراوجۆرن و له گردو دۆڵ و یاریگاکاندا ئه نجامیده ده ن، "ئه گه ر پێویست بكات

ره وانه ی به ره كان���ی جه نگ ده كرێن و جگه له وه ش له ناو شاری كۆیه ده بنه

پشتوێنی ئه منیی ".ره ندیخانی جه ختی له س���ه ر ئه وه شی كرده وه ك���ه ئه وان له چه ند گروپێك پێكهاتون و هه ریه كه یان كاری تایبه تی خۆی هه یه له وان���ه گروپێك تایبه ته به خوێنبه خش���ین و ئه ویت���ر تایبه ته یه کێکیتریش���یان به ئاگركوژان���ه وه و تایبه ت���ه به كۆم���ه ك كۆكردنه وه بۆ

ئاواره كان و پێشوازییكردنیان.

ئا: ئاوێنە

بەڕێوەبەرایەتی هونەری سینەما لەسلێمانی لەیادی دەرهێنەری

کۆچکردوی کورد، یەڵماز گونای لەدو ئێوارەدا 9 کورتە فیلم نمایش دەکات

کە بۆ یەکەمجارە لەسینەماکانی کوردستان نمایش بکرێن.

بەڕێوەب���ەری ن���وری، کام���ەران س���ینەما هون���ەری بەڕێوەبەرایەت���ی کە راگەیاند بەئاوێن���ەی لەس���لێمانی بەڕێوەبەرایەتییەکەیان ژمارەیەک فیلمی هەبو کە بینەرەکانی ناوخۆی کوردستان نەیانبینبو، بۆیە بۆ دەرفەتێک گەڕاون کە ئەو فیلمانەی تێ���دا نمایش بکەن، "هیچ کاتێکی���ش لەیادی دەرهێنەرێکی گ���ەورەی وەک یەڵماز گونای باش���تر

نییە".ئەو کورتە فیلمانە پێشتر لەفیستیڤاڵە بەش���دارییانکردوەو جیهانیی���ەکان

بەشێکیشیان خەاڵتیان وەرگرتوە. فیلمەکان هی هەری���ەک لەدەرهێنەران دانا کەریم، ش���اخەوان عەبدواڵ، شوان عەت���وف، کامەران جەم���ال، کامەران مەنسورو چەند دەرهێنەرێکی دیکەشن.کامەران نوری ئەوەیش���ی راگەیاند کە ویس���تویانە ئەم بۆنەیە بەش���ێوەیەکی باش���ترو گەورەتر رابگرن، بەاڵم بەهۆی قەیران���ی داراییەوە ه���ەر ئەوەندەیان لەدەس���ت هات���وە، "ه���ەر بەهۆی ئەو دۆخی داراییەوە، لەمساڵدا نەمانتوانیوە

هیچ فیلمێک بەرهەمبهێنین". کورتە فیلمەکان لەرۆژانی 2014/9/10-9

ئا: کاوه ڕه ش

کچێکی لەدایکبوی بەریتانیاو خوێندکاری زانکۆ لەبواری

پزیشکییدا بەناوی ئەقسا مەحمود تەمەن 20 ساڵ، لەدایکبوی شاری

گاڵسگۆی هەرێمی سکۆتالندا لەبەریتانیا، پاش ئەوەی لەزانکۆ

دێتە دەرەوە دەچێتە ڕیزی چەکدارانی دەوڵەتی ئیسالمیی

لەسوریا.

خێزانی ئەقسا دەڵێن، ئەوان توشی ڕاچڵەکی���ن بون بەبیس���تنی هەواڵی کچەکەیان، کە چۆتە ڕیزی چەکدارە توندڕەوەکان. ئەوان دەڵێن کچەکەیان لەخوێندنگای تایبەت لەشاری گاڵسگۆ خوێندویەت���ی و دواتر چۆتە زانکۆ بۆ خوێندن لەبواری پزیش���کیی. دواین دی���داری ئەوان لەگەڵ کچەکەیان ئەو کاتە بوە کە چۆت���ە دەوامی زانکۆو

ماڵئاوایی لەخێزانەکەی کردوە. باوکی ئەقسا دەڵێ، چوار ڕۆژ دوای لەتورکیاوە دیارنەمانی، کچەکەی���ان تەلەف���ۆن دەکات کە ئ���ەو لەنێوان سنوری تورکیاو س���وریایە، بەنیازە بپەڕێت���ەوە بۆ س���وریا، هه تا بچێتە ناو چەکدارانی دەوڵەتی ئیس���المیی. بەوت���ەی ک���ەس و کاری ئ���ەو کچە ئیس���المیی، دەوڵەتی چەک���دارەی دوای���ن پەیوەندی ئەقس���ا مەحمود، لەناو چەکداره کان بوە لەس���وریاوە، ڕاگەیان���دوە بەخێزانەک���ەی ک���ە ژیان���ی هاوس���ەریی لەگ���ەڵ یەکێک

لەچەکدارەکان پێکهێناوە.لەلێدوانێک���دا ب���ۆ کچەکەیان دایک و باوکی ئەقس���ا دەڵێ���ن، هەرچەندە ت���ۆ بەهەنگاونان���ت ب���ۆ نێ���و ئەو

کارە، ناپاکیی���ت لەئێمەو کۆمەڵگاو ش���ەرمەزاربوین، کردو س���کۆتلەندا بەاڵم خوش���ک و براو ک���ەس و کارت، هێش���تا تۆی���ان خۆش���دەوێت، تکا

دەکەین بگەڕێوە بۆ ماڵەوە. خێزانەک���ەی سەرس���وڕمانی خۆیان لەو هه نگاوەی کچەکەیان دەردەبڕن، لەکاتێکدا هەم���و ئازادییەکی هەبوە، چانس���ی خوێندن���ی لەخوێندن���گای تایب���ەت و دواتر چون ب���ۆ زانکۆ تا لەبواری پزیشکیی بخوێنێت پێدراوە.

فۆتۆ: ئیحسان مه ال فوئاد

Page 12: ژماره 444

نۆستالجیا وش����ه یه كی لێكدراوی یۆنانییه ، له وش����ه ی "نۆس����تۆس"و وش����ه ی "ئالجی����ا" پێكهاتوه . نوس����تۆس به مان����ی گه ڕانه وه بۆ م����اڵ و ئالجیاش به مان����ای دۆخێكی پڕ ئازار. به س����ه ریه كه وه نۆس����تالجیا مان����ای "ئازاری دوركه وتنه وه ل����ه واڵت"، ئازاری دوركه وتنه وه له ش����وێنێك كه م����رۆڤ ب����ه زادگاو ژینگه ی "ڕه س����ه ن"ی خۆی ده زانێت. به اڵم نۆستالجیا م����ه رج نیی����ه ته نها ھێم����ا بێت ب����ۆ ئازاری "دوركه وتنه وه له ش����وێن"، وات����ه مه رج نییه ته نها مانایه ك����ی جوگرافیی و تۆپۆگرافییانه ی ھه بێ����ت، به ڵكو ده ش����ێت ھێما ب����ۆ ئازاری تایبه تیش ێك����ی له زه مه ن" "دوركه وتن����ه وه بكات، دوركه وتنه وه له س����ه رده م و ڕابردویه ك كه ده ش����ێت وه ك س����ه رده م و ڕابوردویه كی مه زن و زێڕین وێنا بكرێت. ڕابوردویه ك تیایدا ھه مو شته كان ساف و بێگه ردو پاك و بێخه وش نۆس����تالیجیادا له ن����او ده س����ته واژه ی بون. ئاره زویه ك����ی گه وره و به ھێ����ز بۆ گه ڕانه وه بۆ سه ره تایه كی پاكی گریمانكراو ھه یه ، بۆ ئه و ئه سڵ و ره س����ه نه ی تێكنه چوه و تێكنه دراوه . له ناوه ڕاستی سه ده ی ھه ژده ھه مه وه نۆستالجیا وه ك جۆرێك له بیماریی ده رونیی وێنا ده كرێت كه به توندی په یوه س����ته به ئاره زوی گه ڕانه وه بۆ زه مه ن و شوێن و ته نانه ت ھه ندێك كه سانی ڕابوردوه ، ئاره زویه ك ناساغ و نه خۆش و بیمار. له كۆتایی س����ه ده ی نۆزده ھه مدا نۆس����تالجیا وه ك ھێماكردن بۆ جۆرێك بیماریی، ش����وێنی خ����ۆی چۆڵ����ده كات ب����ۆ ھه ندێ����ك چه مكی س����ایكۆلۆژیی و ده رونی نوێ����ی وه ك چه مكی خه مۆكی، depression، یان چه مكی ته ڵخ و

.melancholia ،ڕه شبینییبه گواس����تنه وه ی چه مكی نۆستالجیا بۆ ناو كایه ی سیاس����ه ت ئێمه ئیتر ته نها له به رده م كێش����ه و بیمارییه كی ده رونی����دا نین، به ڵكو له پ����اڵ جۆرێ����ك له تێگه یشتنیش����داین ب����ۆ كۆمه ڵ����گاو چییه تی ڕێكخس����تنی چۆنیه تی ژی����ان و چۆنیه تی ڕوانینمان بۆ مێژو. ھاوكات نۆستالجیا به ش����ێكه له فه لسه فه ی سیاسیی و له ش����ێوازێكی تایبه تی تیوریزه كردنی دونیای مۆدێ����رن. له ھه مو ئه و دۆخانه دا سیاس����ه تی نۆس����تالجیا ئه و سیاس����ه ته یه ك����ه ھێما بۆ دروستكردنی په یوه ندییه كی ھه ڵه و پڕ كێشه و ناعه قاڵن����ی به دونیای كۆنه وه ده كات، ھه وڵی س����ه ره كییه كانی له چوارچێوه خۆڕزگاركردن دونیای مۆدێرن به رجه سته ده كات، له ڕێگای ھه وڵدان بۆ س����ه رله نوێ داڕش����تنه وه ی ئه و چوارچێوانه له سه ر بنه مای ھه ست و په یوه ندیی و وێناكردنێك����ی تایبه تیی ڕاب����وردوه وه . ئێمه له سه رده می ماركسه وه ئه و ڕاستییه ده زانین كه ئاكاره س����ه ره كییه كانی دونیای مۆدێرن، له خوێندنه وه یه كی له ئاس����ته كان و له ئاستێك تایبه تدا، ئاماده گی "ئازادیی" و "پێشكه وتنی زانستیی" و "پیاده كردنی دادپه روه ریی"ه . له م ڕوانینه دا مێژوی مرۆڤ جوڵه یه كی به رده وامه ك����ه ڕوی له زیادكردنی ھه ر یه كێك له و س����ێ ڕه ھه ن����ده س����ه ره كییه ی دونی����ای مۆدێرنه ، وات����ه ڕوی له زیادكردن����ی ئازادی����ی مرۆڤ و زانس����تیی و تێگه یش����تنی پێگه و زیادكردنی عه قاڵنیی و زیادبونی بڕو ڕاده ی دادپه روه رییه له كۆمه ڵگادا. بۆ به ده س����تهێنانی سه رجه می ئه م ش����تانه ش ماركس ڕسته به ناوبانگه كه ی ده ڵێت ك����ه داوا ده كات "لێگه ڕێ مردوه كان مردوه كانیان بنێژن". مه به س����تی ماركس له م ڕس����ته یه دا ئه مه یه : ھه مو ئه وانه ی له خه می ئازادی����ی م����رۆڤ و گه ش����ه كردنی عه قاڵنیی و گه وره كردن����ی ڕوبه ره كان����ی دادپه روه ریدان، نابێ����ت ته ماش����ای دواوه بكه ن، ب����ۆ ڕابردو بگه ڕێن����ه وه ، به ڵكو ده بێت ڕوی����ان له ئاینده بێت. له م ڕوانینه دا سیاس����ه تی نۆس����تالجیا ن����ه ك ته نها سیاس����ه تێكی ھه ڵه ی����ه ، به ڵكو له ڕێگای چونكه تاوانبارانه شه ، سیاسه تێكی گه ڕاندنه وه وه بۆ ڕابرردو گۆڕاوه بۆ سیاسه تی پشتگوێخس����تن و وێرانكردنی ئازادیی و عه قڵ و دادپه روه ریی مرۆڤه كان. به اڵم بۆ گه ڕاندنه وه بۆ ڕاب����ردو خراپه ؟ وه اڵم����ی ماركس ئه وه یه سه رجه می ئه و كۆمه ڵگایانه ی له دوامانه وه ن و زۆر كۆمه ڵگایه ك����ن به جێمانهێش����تون، ب����ۆ خورافی����ی. نائ����ازادو نادادپ����ه روه رو سه لماندنی ئه م ڕایه ته نها سه یری مه سه له ی كۆیالیه تی و س����ه بایاو نۆكه رو دیل و غه ینمه و ئاغایه تیی و سوڵتانیه تی ڕابردو بكه ، سه یری چۆنیه تی ڕێكخس����تنی په یوه ندی نێوان نێرو م����ێ و منداڵ و گ����ه وره و دین����دارو بێدینه كان بكه . لێره دا ڕه خنه كردن����ی ڕابوردو ڕه خنه یه له سیاسه تی ڕابوردو، له چۆنیه تی ڕێكخستنی كۆمه ڵ����گاو په یوه ندیی����ه كان و دابه ش����كردنی ده سه اڵت و ئاس����تی ڕێزو نرخاندنی مرۆڤه كان ب����ۆ یه كتری. ئ����ه م نه بون����ی دادپه روه ریی و ئازادییه یه له ڕابوردودا وا له ماركس ده كات كه بڵێت: "شۆڕشه كۆمه اڵیه تییه كان شیعریه تی خۆی����ان له ڕاب����ردوه وه وه رناگ����رن، به ڵك����و

له ئاینده وه وه ریده گرن". الی ماركس ته نانه ت شۆڕش����ی فه ره نس����یی خۆش����ی كه له ساڵی ١٧٨٩ ڕوده دات، بوه به به شێك له "شیعریه تی

ڕابردو".سیاس����ه تی نۆس����تالجیا سیاس����ه تی دوركه وتنه وه و باوه ڕنه بونه به "پێشكه وتن" و "تازه بونه وه "، سیاسه تی ئینتیمایه بۆ ڕابوردو له باتی ئینتیما بۆ ئاینده ، سیاسه تی ھه وڵدانه بۆ بیناكردنه وه ی وێنه یه ك له وێنه كانی ڕابورد له ئێستادا. له په یوه ندیدا به داعش و به بڕێكی زۆر له بزوتنه وه ئیسالمییه سیاسییه كانی دونیاوه ، سیاس����ه تی نۆس����تالجیا بریتییه له سیاسه تی بونیادنانه وه ی "ئیسالمی سه ره تایی" له دونیای ئه مڕۆدا. ڕۆڵ����ی یاده وه ریی ئیس����المییه كان له سیاسه تی نۆستالجیادا ڕۆڵێكی سه ره كییه ، وه ك ھه م����و یاده وه رییه ك����ی ت����ری دونی����ا، یاده وه ری ئه م ھێزه ئیس����المییانه ش پڕیه تی داتاشین و ناڕاس����تیی و بیرچونه وه و له الدان و ساخته كارییكردن له وێنه كانی ڕابوردودا. له م گه م����ه ی یاده وه ریه دا، كه بێگومان گه مه یه كه له ھیچ ش����وێنێكی دونیادا بێ داتاشین و درۆو ھه ڵبه ستن به ڕێوه ناچێت، ڕاستیی و دروستیی وێنه كان گرنگ نییه ، ب����ۆ نمونه ئه وه گرنگ نییه كه له چوار خه لیفه ی پێغه مبه ری ئیسالم س����یانیان ك����وژراون، ئ����ه وه ی ملمالنێكانی ده سه اڵتی له سه رده می ھه ر چوار خه لیفه كه دا ئاراسته كردوه ، وه ك محه مه د عابد ئه لجابری ده ڵێ����ت، زیات����ر لۆژیكێكی قه بیل����ه و خێڵ و ده س����كه وت و غه نیم����ه بوه ، ن����ه ك عه قیده . ئه م ڕاس����تییه مێژوییانه گرنگ نین، ئه وه ی گرنگه دروس����تكردنی وێنه یه كی زێڕینی ئه و س����ه ره تایه یه كه بتوانێت گشتێتی سیاسه تی نۆس����تالجیای ئه و ھێزه له ئێس����تادا به ھێزو

فراوان بكات. له ھه مو ئه م دۆخانه دا ھێما بۆ ئه س����ڵێكی بێگ����ه ردو بێغه ش ده كرێت ك����ه درێژكراوه ی له مڕۆدا نه ماوه و ئه و سیاسه تی نۆستالجیایه ده یه وێ����ت لێره و له ئێس����تادا زیندویبكاته وه و س����ه روه ری ب����كات. ئ����ه م ئه س����ڵه الی ئه م ھێزان����ه ئه س����ڵێكی نه گۆڕه ، ش����تێكه ئه وان له پێناوی����دا ده جه نگ����ن و ده ك����وژن و ده مرن. ڕابوردو دروس����تكردنه وه ی ئه م سیاس����ه تی له ئێستادا، زۆربه یجار به ناو ده ریایه ك خوێن و كوش����تن و ته وھی����ن و بێڕێ����زو قێزه ونكردندا تێده په ڕێت، چونكه ناكرێ����ت دونیای ئه مڕۆ به ھه م����و ئاڵۆزییه كانییه وه له س����ه ر بنه مای وێنه ی����ه ك له وێن����ه س����اده و ناڕاس����ته كانی ڕابردو دروس����تبكرێته وه . ئه وانه ش����ی ده بنه ش����وێنی ڕق و نه فره تی ئه مجۆره ھێزانه یه ك گروپ نین، به ڵكو ھه م����و ئه وانه ن له ناو ئه و سیاسه تی نۆس����تالجیایه دا جێگای نابێته وه . ئه مه ی����ه واده كات ھێزێكی وه ك داعش ته نها نه كوژێت، یه زیدی����ی و مه س����یحیی و ش����یعه به ڵكو س����ه ركرده ی گروپه سوننییه ڕادیكاڵ و بك����وژن، خۆش����یان وه ك توندڕه وه كان����ی داعش س����ه رۆكی گروپی "ئه حرار ئه لشام" و س����ه ركرده ی "جه بهه ی نوس����ره "یان به خۆی

ماڵ و منداڵ و خزم و كه سه كانییه وه كوشت.

داعش وه ك گروپێكی رادیكاڵ و توندڕه و، كه له ناو شه وار و كێم و زوخاوی شكست و، ئازار و، خوێن و، داڕوخانه كانی ناوچه كه دا س���ه ریهه ڵداوه ، له س���ه رچاوه یه كی فكری گوتاره كه ی و بۆچونه كانی و نوێوه ، كۆن و مۆدیل���ی كاركردنی ، خۆی ھه ڵده گوێزێت، س���ه مه ره دا س���ه یر و له تێكه ڵه یه ك���ی به یه كیان���ه وه گ���رێ ده دات و، ده یانكات راكێش���ان و، په روه رده و، به كه ره س���ه ی ئاراسته كردن و پۆلێنكردن و، س���ازدان و،

پاساودان.)داع���ش( چه ن���د له ن���او س���وننه ت و كه له پوردایه ، ھێنده ش له ناو دژواری و دژ له م وتاره شدا به یه كیه كانی مۆدێرنه دایه . ئاماژه به رایی به شێوه یه كی ھه وڵده ده ین به گرنگتری���ن س���ه رچاوه فكریه كانی ئه م گروپه و سه له فیه تی جیهادی و توندڕه ویی

ئیسالمی به گشتی بكه ین.

یه كه م: مێژوی ئیسالمی :مێژوی ئیسالمی به درێژایی خۆی ، جۆره ھا گروپی سه ختگیر و خوێناویی و توندڕه وی به خۆیه وه بینیوه ، ك���ه ره نگه زه قترین و یاخود خه واریجه كان، به ناوبانگترینی���ان ش���وراته كان بن. ناوبانگی ئه م گروپه ش ده گه ڕێته وه ، بۆ زویی س���ه رھه ڵدانیان و، تێكه ڵبون���ی ناوی���ان به ترۆركردنی یه كێ له خه لیفه كان���ی راش���یدین و، ئ���ه و ماوه دورودرێژه ی ئه م گروپه درێژه یان به ژیان و به ربه ره كان���ی خۆی���ان داوه ، له گه ڵ ئه و بایه خه ی له مه نزومه ی فیقهی سوننیدا، بۆ ناسنامه دان به ئه ھلی سوننه و جه ماعه ت، یه كالییبونه وه ی ل���ه دوای به تایبه تی���ش ده س���ه اڵت بۆ مه عاویه و بنه ماڵه ی به نی

ئوممه ییه ، ھه یانبوه .جێگای داخیش���ه وه كه مێ���ژوی دوای س���ه دان س���اڵ له ھه ن���دێ روی���دا به ڕوه ئازاربه خش و خوێناوی���ی و دڵڕه قیه كه یدا، خۆی دوباره بكاته وه . ئه وه ی جێی سه رنجه وه ك پشتڕاس���تكردنه وه بۆ رێس���ایه كی نیمچه گش���تی ، كه ئه ویش پێمانده ڵێت، گروپه توندڕه و و توندوتیژ و تیرۆریس���ت و ره شه كوژه كان، به گشتی له ھه ناوی شه ڕی ناوخۆ و، بونی قه یران و نه ھامه تی و بۆشایی دێنه ده وڵه ته وه ، ده سه اڵت و، شكس���تی ده ره وه و په ل و پۆ ده ھاون و گه شه ده كه ن، خه واریجه كان له شه ڕی ناوخۆی سه ره تای نێوان موس���وڵماناندا مێژوی ئیس���المی سه ریانهه ڵدا. به ھه مان شێوه ش )داعش( به رھه م���ی ش���ه ڕی ناوخ���ۆی تایه فی و، شكستی ده وڵه ت و، بۆش���ایی ده سه اڵتی زیاد له ده وڵه تێكی خۆرھه اڵتی ناوه ڕاست و

ناوچه كه یه .به چه ندین به گش���تی خه واریجه كانیش

خه سڵه ت ده ناسرێنه وه ، له وانه ش:ته كفیركردنی به رامبه ره كانیان.

بون���ی یۆتۆپیا و ناواقیعیبونی به ش���ێ له ئامانجه كانیان.

بینی���ن و، ره ھ���ا به )ھ���ه ق(ی خ���ۆ ره تكردنه وه ی به رامبه ره كانیان.

ھێز و له به كارھێنانی كردن زیاده ڕه ویی خوێنرێژیی بۆ س���ه پاندنی بیروڕاكانیان و س���ه ركوتكردنی نه یاره كانیان و، ده س���ت نه پاراس���تن له خه ڵكان���ێ ك���ه ئیس���الم

حه سانه ی سه ر و ماڵی پێبه خشیون.بڕوا نه بون به چاره سه ری مام ناوه ندیی ، به حوكم���ی پێكهاته ی ده رون���ی و فكریی

بۆچونه كانیان.ئه نجامدان���ی عیباده تی رواڵه تیی زۆر و، خۆده رخس���تن به زوھد و ته ق���وا و بۆ خوا

ژیان.ئیش���كردن به عه قڵیه ت���ی به جێهێنانی رۆحی ش���ه ھیدبون و، جیه���اد و، ئه رك و گروپ���ی و، گوێن���ه دان ب���ه وه ی زۆرینه ی كۆمه ڵگا ده ڵێت چی و چۆن بیرده كاته وه .

به سه رنجدان له م خه سڵه تانه به ئاسانی كاریگه ری���ی ئه م ره وته مێژوییه له س���ه ر

فكری داعش ھه ست پێ ده كه ین

دوه م: مه نزوم���ه ی فكری���ی و فیقهی���ی ئه ھلی سوننه و جه ماعه تی مێژویی، پێش

مۆدێرنه گروپێك���ی خه واری���ج وه ك ئه گ���ه ر وه ده رن���راو له بازن���ه ی ره وای���ه ت ھێڵی گشتی ئه ھلی سوننه و جه ماعه له مێژودا، س���ه رچاوه یه كی مێژویی ھه مو گروپێكی

توندڕه و و توندوتیژی ئیسالمی بوبێت، ئه وا مه نزومه فیقهی���ی و كه له پوریه كه ی ئه ھلی س���وننه و جه ماعه تیش، له ھه ندێ روه وه ، چونكه توندڕه ویین، تری سه رچاوه یه كی وه ك زانراوه )فقه( به حوكمی ئه وه ی زاده ی كارێكی عه قڵی زانا له گه ڵ ده ق و واقیعدا، زاناش كوڕی ژینگه و قۆناغه مێژوییه كه ی پێدراوه كانی پرسیار و خۆیه تی و، وه اڵمی سه رده می خۆی ده داته وه ، به پیرۆزكردنی ئه م )فتوا( و )ئیجتیهاد( و )تێگه یش���تن(مرۆییان���ه و، رێژه ی���ی و مێژوی���ی و ه گوێزانه وه ی���ان بۆ ئێس���تا و، ھه وڵدان بۆ پیاده كردنیان له رێ���ی به كارھێنانی ھێز و زۆر لێكردن���ه وه ، كاره س���اتی ناوه ته وه و دابه ش���كردنی مه س���ه له ی ده نێت���ه وه ، جیهان بۆ )دار االس���الم( و )دار الكفر( و، چه مكی پێناس���ه كردنی حوكمه كانیان و، )ھدنه ( و، )جه زیه ( له سه ر نامسوڵمانان و، ھه ن���دێ پراكتیك���ی مێژویی ب���ۆ جۆری مامه ڵه ك���ردن له گه ڵی���ان و، فۆرمه كان���ی ش���ێوازی فه رم���ان به چاك���ه و، به رگری له خراپ���ه و، حوكمی له ئای���ن ھه ڵگه ڕاوه )مرت���د( و نوێژنه كه ر و، ھه ن���دێ ئه حكام ئافره ت و، جۆری رێكخس���تنی ده رباره ی ب���واری سیاس���ی و س���یفاتی ئه میر و... ھتد له و بابه تانه ن كه له س���ایه ی نه بونی پێداچون���ه وه و ره خنه یه ك���ی به جورئه تی زانای���ان و ناوه ن���ده زانس���تی و فكریی���ه ئیسالمیه كه ، ده بن به سه رچاوه یه كی تری توندڕه وی���ی و، كه ره س���ه ی ، ھه راڵكردنی ھه ڵب���ه ت چه واش���ه كردنیان. خه ڵ���ك و ده بێ���ت لێره دا ئه وه بڵێی���ن كه مه نزومه سوننیه كه چه نده ھا ش���تی تری تێدایه ، ته واو به پێچه وان���ه ی فكره ته كفیریه كه ی ئ���ه م گروپان���ه وه ، ب���ه اڵم ئ���ه وان ته نها ده گه ڕێنه وه بۆ ئه و به ش���ه ی كه له پور كه ره فتار و بۆچون و به پاس���اودانی خزمه ت سیاس���ه ته كانی خۆیان بكات. كاره ساتی گه وره ش لێره دا جیاوازی نه كردنه له نێوان ئیسالم و )فقه (ی ئیسالمی . كه نه ك ھه ر بۆ داع���ش، به ڵكو ب���ۆ زۆرێ له ناوه نده زانس���تیه ئیس���المیی میللیه كه و، به شێ له ئیس���المیه كانیش، كێشه ی جۆراوجۆر و قوڵ���ی ناوه ت���ه وه و، بۆته به ربه س���تێكی گه وره ی به رده م، گه شه كردن و نوێبونه وه ی

فكر و سیاسه تی ئیسالمی .

سێهه م: بزوتنه وه ی وه ھابیه ت.وه ھابی���ه ت س���ه ره تا بزوتنه وه یه ك���ی دژایه ت���ی )عه قی���ده ( و نوێكردن���ه وه ی )بیدعه ( و )خورافات(بو. خۆشی به درێژه پێ���ده ری، رێباز و كه له پوری )س���ه له فی س���اڵح( و زانا و پێشه واگه لێكی به ناوبانگی وه كو )ئیمام ئه حمه دی كوڕی حه نبه ل( و سه رھه ڵدانیشی ته یمییه (داده نا. )ئیبن و له نیمچ���ه دورگه ی عه ره ب���ی له م روه وه ، به مه نزوم���ه ی له كاریگه ربون���ی جگ���ه ئه خالقی ژیانی بیابان و ده شته كی بون و، توندوتیژبون، )حدی (بون و، له وێش���ه وه قه تیسكردنی ره وایه تی پێگه ی ئیماره ت و عه ره بیدا و، له ره گ���ه زی بو، خه الفه تیش

له نێو عه ره بیشدا له ھۆزی قوڕه یشیدا؟!ئه وه ی وه ھابیه تیش له ھه ندێ بزوتنه وه و ھه وڵی ت���ر له پێش خ���ۆی و دوای خۆی جیاده كرده وه ، تێكه ڵبونی پرسی)عه قیده (

ھاوپه یمانێتی یاخ���ود به )جیه���اد(، بو )ده ع���وه ( و )شمش���ێر( و ده مارگیری���ی خێڵ بو. وه ك پشتڕاس���تكردنه وه یه ك بۆ

تیۆریه ك���ه ی )ئیبن خل���دون( ده رباره ی سروش���تی په یوه ندی نێ���وان بانگه وازی كۆمه اڵیه ت���ی ده مارگی���ری ئاین���ی و، }ل���ه م روه وه بگه ڕێ���ره وه بۆ)مقدم���ه ({ ئ���ه م به یه ك���ه وه گرێدانه ش له ئێس���تادا )داع���ش( و فك���ری جیاكه ره وه یه ك���ی ھاوچه ش���نه كانیه تی ، سه له فیه تی گروپه جیهادیی ، ك���ه به جۆرێ���ك له جۆره كان، س���ه رله نوێی وه ھابیه ت���ه ، گێڕان���ه وه ی بۆ قۆناغی س���ه رھه ڵدان و گه ش���ه كردنی شۆڕش���گێڕیه كه ی ، وات���ه س���ه ره تا و ره تكردن���ه وه ی ئ���ه و جیابونه وه ی���ه ، كه ل���ه دوای دامه زراندن���ی ده وڵه ت���ی نوێی سعودیه و ره نگه ھه ندێ پێشتریش له نێوان دی . )شمش���ێردا(ھاتۆته )بانگ���ه واز( و دوای ئه و رۆڵ دابه شكردن و رێككه وتنه ی له نێوان بنه ماڵه ی )ئالس���عود( و ناوه نده له فۆرمی ھاتۆت���ه دی . ئاینیه وه ھابیه كه ئێس���تای په یوه ندی نێ���وان )عه قیده ( و )شمشێر( و )ده مارگیریی (دا به و جۆره ی له نمونه ی س���عودیه دا به رجه سته ده بێت، شمش���ێره كه به ھ���ۆی تێكه ڵبونی له گه ڵ قبوڵكردنی نوێ���ی جیهان���ی و، نه زم���ی لۆژیكی بیروكراتیه تی نوێ و، به كارھێنانی ل���ه ده ره وه ی داخوازییه كانی )عه قیده ( و، ھاوپه یمانێت���ی له گ���ه ڵ زلهێزه كانی )دار الكف���ر( به گوێره ی دابه ش���كردنه مێژوییه فقهیه كه ، كه تاكو ئێس���تاش سه له فیه تی جیهادی���ی باوه ڕی پێیه ت���ی ، مۆدێله كه ی له وه ده ركردوه تێكڕای ره وته سه له فیه كه

ملكه چی لێكدانه وه كانی بكات.به كورتی ئه گه ر مه سه له ی )وال و و برا و( و)به س���تنه وه ی توحی���د( به حاكمیه ت و، رواڵه ته كانی له گه ڵ توند روبه ڕوبونه وه ی تێگه یشتنی )ش���رك( و)بدعه (به گوێره ی ئ���ه وان و، له وانه ش روخاندن���ی مه زارگه و ش���وێنه پیرۆزه كان، كه ته س���ه وف وه ك پارێزگاری به رامب���ه ر وه ھابی���زم الیه نی له بنچینه كان���ی وه ھابی���ه ت لێ���ده كات، ب���ن و، به گش���تیش س���ه له فیه تی ن���وێ ل���ه م قه تابخانه وه س���ه رچاوه ی گرتبێت ئ���ه وا، وه ھابیه ت���ی س���ه ره تا و بنه م���ا و گرنگی به سه رچاوه یه كی تێگه یشتنه كانی ئایدۆلۆژیای داعش و، به گشتی توندڕه ویی ئیسالمی و توندوتیژ داده نرێت. به جۆرێك ك���ه مرۆڤ پێش ئه وه ی ببێت به )داعش( ھاووێنه كانی���ان، )قاعی���ده ( و یاخ���ود مه رجه ببێته سه له فی و مه نزومه ی فكری

سه له فیه تی وه رگرتبێت و قبوڵ كردبێت.

چ���واره م: بزاڤ���ی ئیس���المی ره وت���ی ته كفیریی نوێ .

سه رچاوه ی چواره می ئه م فكره ، فكر و بزاڤی ئیس���المی نوێ و، به تایبه تیش ئه و ته وژمه توندڕه و و ته كفیریه ، كه له په نجاكانی سه ده ی رابردودا و، له ژێر چه كمه ی ره شی دیكتاتۆریه تی ناس���ر و، فه زای سه ركوتی خوێناوی���ی ئیس���المیه كان و، له زیندان و، له ژێر ئه شكه نجه ی وه حشیگه رانه ی ئه واندا

سه ریهه ڵدا.نه مانه وێت، ھه ندێ بمانه وێت و سه ره تا ره گ���ه زی س���ه له فیه ت، تێك���ه ڵ به فكر و ئایدۆلۆژیای بزاڤی ئیس���المی نوێ بو بو، كاتێك رێب���ه ر و دامه زرێنه ری گه وره ترین بزاڤ���ی ئیس���المی ھاوچه رخیش���ی واته )ئیخوان(، سه له فیه ت به ره گه ز و سیمایه كی جیاكه ره وه ی بزاڤه كه ی ده ناسێنێت و ئاماژه بۆ ئه و راستیه ده كات. به اڵم سه له فیه تی پێ���ش په نج���اكان و، به تایبه تی���ش ئه و ره گه زانه ی تێكه ڵ به بزاڤی ئیس���المیه كه بو بو، به ب���ه راورد به قۆناغ���ی دواتر، تا راده یه كی زۆر رۆشنگه ر و ریفۆرمخواز بو. به اڵم دروشمه ناوه ندیه كانی بزاڤه كه ، كه خ���ۆی له دوباره گێڕان���ه وه ی خه الفه ت و، پیاده كردن���ی ش���ه ریعه ت و، دامه زراندنی خوایی حوكم���ی ئیس���المی و، ده وڵه تی )به و ج���ۆره ی الی م���ه ودودی و قوتب( ئاماده ی���ه ، خۆی ده بینێته وه له س���ایه ی خ���ۆ نوێنه كردنه وه ی به ش���ێ له ناوه نده س���ه ركوت و ئیس���المیه كان و، واقیع���ی كوده تا و، شكستی ده وڵه ت و، ده ستدرێژیی ده ره ك���ی و، نه بونی دیموكراس���یدا، بون به به شێك له په یكه ری فكریی و، پێكهاته ی

ده رونی گروپه توندوتیژه ئیسالمیه كان.)م���ه ودودی ( له نوس���ینه كانی ھه ندێ ئیس���المی كۆمه ڵ���ی دامه زرێن���ه ری له نیمچه دورگه ی ھندس���تان و، )س���ه ید قوتب( و)محه م���ه د قوتب(ی برای و، دواتر ھه ن���دێ بۆچون���ی )س���ه عید ح���ه وا ( و )فه تح���ی یه ك���ون( و ) محه مه د ئه حمه د راش���د( نوس���ه رانی ت���ری ته وژمه ك���ه ، ك���ه به جۆرێ له ج���ۆره كان، مه س���ه له ی جاھیلیه ت���ی كۆمه ڵ���گا و، موفاس���ه له ی پێش���ه نگی بونی زه روره تی ده رون���ی و، ئیس���المی جیهادی و، ل���ه )ال اله اال الله(

ه وه ده س���تپێكردنه وه و، باوه ڕنه بونی���ان به دیموكراسی و به ش���ێ له روه گه شه كه ی

مۆدێرن���ه ی خۆرئ���اوا، له روی سیاس���یدا گروپانه وه ئ���ه م له الیه ن ده خوالن���ه وه ، سازدان و كه ره س���ه ی كرانه قۆزرانه وه و، ره وایه تیپێدان، به اڵم سه رچاوه ی سه ره كی ل���ه م روه وه ، له نوس���ین و واقیع���ی ئ���ه و گروپ و كه سێتی و نوسه رانه وه ، سه رچاوه ده گرێ���ت، كه )ته كفی���ری ( و )جیهادی (ھاووێنه كانی���ان )ئیخ���وان( و ب���ون و، سازش���كار وه س���فكردوه و، به الڕێدراو و، ره تیانكردونه ت���ه وه ، له وێن���ه ی گروپ���ی ئیس���المی ( و )جیه���ادی (ی )كۆمه ڵ���ی میسری . دواتر )القاعده ( و تیۆرسێنه كانی

قوتابخانه ی سه له فیه تی جیهادی .

پێنجه م: مۆدێرنه ی فكری و سیاسی. ئ���ه م گروپان���ه گه رچ���ی خۆی���ان وا ده خه ن���ه رو، ك���ه ره وایه تی ل���ه )ده ق( و )كه له پ���ور( و )مێ���ژو(ه وه ، وه رده گرن و، دژ به مۆدێرن���ه و خۆرئاوا و ده س���تكه وت و له راس���تیدا به اڵم ده رھاویش���ته كانیانن. لێكۆڵه ر نوس���ه ر و چه ندی���ن ھ���ه روه ك گروپگه لێك���ن پێك���ردوه ، ئاماژه ی���ان له ناوجه رگ���ه ی ژان و ژواری مۆدێرن���ه وه روه وه ، له چه ندی���ن س���ه ریانهه ڵداوه و، ده ركه وته ی ئ���ه و واقیعه ن، كه بۆ )١50( س���اڵ ده چێ���ت مۆدێرنه به ش���دارییه كی گرنگی له دروستكردن و خه ماڵندندا كردوه . ھه ربۆیه گه ر به راوردێ له نێوان )داعش( و لینینیزم(ی )ماركسیزم و ھاووێنه كانی و، شۆڕشگێڕدا بكه ین، ده بینین لێكچونێكی زۆر له نێوانیان���دا ب���ه دی ده كرێ���ت )كه

به نیازم بیكه مه بابه تێكی سه ربه خۆ(.ئه م گروپانه له زیاد له رویه كه وه له گه ڵ مۆدێرن���ه و ئاڵۆزی���ی و ره نگدانه وه كان���ی

ده رگیر و تێكه اڵون، له وانه ش:له ش���ێوازه كانی وه رگرت���ن س���ود خۆرێكخس���تنی رێكخراوه یی س���ه ربازیی

مۆدێرن.پارێزگاریكردن له بیرۆكراتیه ت.

خه ڵك ھێنان���ه ریزی خ���ۆ له ناوه نده مۆدێرنه كانی وه كو زانكۆكان.

ده وڵ���ه ت و چه مك���ی به كارھێنان���ی ھاوچه رخه كانی ئام���رازه به كارھێنان���ی

ده سه اڵت له بۆ كۆنترۆڵكردنی كۆمه ڵگا.ده س���تكه وته كانی به كارھێنان���ی

ته كنۆلۆژیی له بواره جۆراوجۆره كاندا.به ئایدۆلۆژیكردنی ئیسالم... ھتد.

له قواڵییشدا، به ش���ێوه یه كی گش���تی و داعش و ھاووێنه كانی ده ركه وت و به رھه می شكس���تی ده وڵه تی مۆدێرنی ناوچه كه و، كاردانه وه ن به روی سته مكاریی ده سه اڵته له دیموكراسی و، دابڕانیان سكیۆالره كان و روخان���ی پ���رۆژه ی نه ته وایه ت���ی ھه ندێ له وانه ش عه ره ب و، نه خه مڵینی نه ته وه و، یه كس���ان و، ھاواڵتێت���ی س���ه ره تای به عه قاڵنیكردنی پیاده كردنی ده س���ه اڵت و نه بون���ی خۆش���گوزه رانی و دادپه روه ری و گه ش���ه پێدانی پێویس���ت و، ناعه داله ت���ی

سیستمی نێوده وڵه تی.

بیروڕا)444( سێشه ممه ٩/٩/1220١4 [email protected]

سه‌رچاوه‌‌فكریه‌كانی‌‌داعش‌و‌توندڕه‌ویی‌‌ئیسالمی‌چه‌ند‌سه‌ره‌قه‌ڵه‌مێكی‌‌به‌رایی‌

سیاسه تی نۆستالجیا سیاسه تی

دوركه وتنه وه و باوه ڕنه بونه به "پێشكه وتن" و "تازه بونه وه "،

سیاسه تی ئینتیمایه بۆ ڕابوردو له باتی ئینتیما بۆ ئاینده ، سیاسه تی ھه وڵدانه

بۆ بیناكردنه وه ی وێنه یه ك له وێنه كانی

ڕابورد له ئێستادا

ئه بوبه كر عه لی

كاره ساتی گه وره جیاوازی نه كردنه له نێوان ئیسالم و

)فقه (ی ئیسالمی كه نه ك ھه ر بۆ

داعش، به ڵكو بۆ زۆرێ له ناوه نده

زانستیه ئیسالمیی میللیه كه و، به شێ له ئیسالمیه كانیش

كێشه ی جۆراوجۆر و قوڵی ناوه ته وه

ئه م گروپه له ناوجه رگه ی ژان و ژواری مۆدێرنه وه سه ریانهه ڵداوه و له چه ندین روه وه

ده ركه وته ی ئه و واقیعه ن

گه ر به راوردێ له نێوان )داعش( و

ھاووێنه كانی و )ماركسیزم و لینینیزم(ی

شۆڕشگێڕدا بكه ین ده بینین لێكچونێكی

زۆر له نێوانیاندا به دی ده كرێت

نۆستالجیاو‌توندڕه‌ویی‌

Page 13: ژماره 444

13 (444( سێشه ممه 2014/9/9 [email protected]بیروڕا

ئاراس فه تاح

چ ده وڵه تی���ی و له ئاس���تی چ سیاس���ه ت له ئاس���تی نێوده وڵه تییدا به ره و ئه وه ده ڕوات له كرده یه كی س���تراتیژییه وه ببێته سیسته مێك بۆ ئاگركوژاندنه وه . به مانایه كی تر سیاس���ه ت كات���ی نه م���اوه ب���ۆ بیركردن���ه وه ، قوڵییه ك له كرده كانی���دا به دیناكرێت، به ڵك���و ئه وه نده كاتی هه یه كه په رچه كردار به رامبه ر به پێشهاته مه ترسییداره كان نیشانبدات و چاره سه ری خێراو پینه دۆزیان بۆ بدۆزێته وه . ئه م حاڵه ته ش هه مو شتێك بێت، به مانا فه لسه فییه كه ی، سیاسه ت

نییه ، به ڵكو پتربه ڕێوه بردنی قه یرانه كانه .بریتییه له م���ڕۆدا سیاس���ه ت ئه وله وییاتی پێش���بینیی و نه ك ئاگره كان، له كوژاندنه وه ی رێگه گرت���ن له س���ه رهه ڵدانی ئاگركه وتن���ه وه . پێده چێت ئه و س���ه رده مه زێڕینه ی سیاسه ت س���ه ره كیی كاری ك���ه به س���ه رچوبێت چاره س���ه ركردنی كێش���ه بنه ڕه تیی���ه كان بو، له مڕۆدا س���ه ره كییه كه ی فۆكه س���ه به ڵك���و له س���ه ر تێپه ڕاندنی قه یران���ه هه نوكه ییه كان و ئیداره كردنی ملمالنێكانه كه زۆرینه ی كاته كان به رێ���گای ته رخانكردن���ی كۆمه ك���ی دارایی و ئینس���انیی یان چاالكی س���ه ربازیی سنوردار

چاره سه رده كرێن.جێ���گای س���ه رنج و تێڕامان���ه ك���ه رێگرتن له داته پینی سیس���ته می ئابوری���ی له هه ندێك واڵتانی خۆرئ���اوا به هۆی قه یرانی ئابورییه وه ، له زۆر ڕوه وه هاوته ریبه به هه وڵدان بۆ رێگرتن ده وڵه تیی سیس���ته می ك���ۆی له داكه وتن���ی له خۆرهه اڵتی ناوه ڕاس���ت له دوای هێرشه كانی داعش له سوریاوه بۆ سه ر عێراق و كوردستان. ئه م حاڵه ته ش بوه به به شێك له سایكۆلۆژیای مرۆڤ���ه كان، چونكی هه مو الیه نه كان له س���ه ر چاندن���ی ترس و دڵه ڕاوكێ كارده كه ن. دۆخێك خوڵقێنراوه ك���ه مرۆڤه كان بیر له پاش���خانی گرفته كان نه كه نه وه و به دوای وه اڵمی پرسیاره نه كراوه كان���دا نه گه ڕێ���ن، به ڵك���و چاوه ڕوانی چاره س���ه ری هه نوكه یی و ده ستبه جێ بن، بۆ ئه وه ی له و دۆخه ناكاوو نائاس���اییه ده ربازیان بێت. بۆ نمونه پرسه كه ئه وه نییه كه قه یرانی دارایی له خۆرئاوا چۆن دروستبو یاخود گروپی داعش له خۆرهه اڵتی ناوین چۆن س���ه ریهه ڵداو گه شه یس���ه ندو بۆچ���ی و چۆن بو ب���ه م هێزه هیوالی���ی و دڕن���ده و كاره س���اتهێنه ره ، به ڵكو پرس���ه كه ئه وه یه چۆن ئه م دۆخه له ئێس���تادا تێپه ڕێنرێت، چونكی مه ترسیی راسته وخۆی بۆ

سه ر ژیانی ئینسان و كۆمه ڵگاكان هه یه .س���ه رهه ڵدانی هه م���و قه یرانێ���ك روبه روی ئ���ه و راس���تییه مان ده كاته وه كه سیاس���ه ت كات���ی نه ماوه بۆ بیركردنه وه ، به ڵكو توش���ی ته نگه نه فه س���یی هاتوه ، كه وتۆت���ه ژێر باری گرفت���ی ئی���داره ی ملمالنێكان���ه وه . چۆنێتی بڕیاردان و پیاده كردنی سیاس���ه ت له سه ره تای هێرش���ه كانی داعش���دا ئه و راس���تییه مان بۆ به یان���ده كات كه ده وڵه ته زلهێزه كان توش���ی چه ندین به ربه س���تی یاس���ایی و لۆگیس���تیی و ئیداریی ده بنه وه ، تاوه كو بڕیاره كانیان ده چنه قۆناغی جێبه جێكردنه وه . ئه م دۆخه ش ته نها ب���ۆ قوربانییه كان كاره س���اتبار نییه ، چونكی چاوه ڕوان���ی بڕیاری هه نوكه یی سیاس���ه تن بۆ رزگاركردنی���ان، وه كو له ش���ه نگالدا بینیمان، به ڵك���و به پله ی یه ك���ه م كرده ی سیاس���ه ت خۆی ده بێت به قوربانی���ی و متمانه ی خه ڵك ده دۆڕێنێت، چونكی وه زیفه س���ه ره كییه كه ی كه پاراس���تن و ڕێزگرتنی ژیانی ئینسانه كانه ،

له ده ستده دات. subsystem هه م���و چڵه سیس���ته مه كان له كۆمه ڵ���گادا له ژێر زه ب���ری خێراییدان، تاكه چڵه سیسته مێك كه تیایدا به لنگه شه لێ دوای روداوه كان ده كه وێ���ت، خ���ودی سیاس���ه ته. كۆمه ڵگای نوێ له ڕوی پێشكه وتنی ته كنه لۆژیاو ئابورییه وه له خێراییه ك���ی بێوێنه دایه ، له ڕوی چه ندی���ن به هه مانش���ێوه كۆمه اڵیه تیی���ه وه گۆڕانی ق���وڵ له په یوه ندییه كۆمه اڵیه تییه كاندا دروس���تبوه ، له وێن���ه ی ئینته رنێ���ت و ت���ۆڕه جگ���ه سیاس���ه ت ك���ه كۆمه اڵیه تیی���ه كان، له سانس���ۆر كه ره س���ه یه كی تری به ده سته وه نییه ب���ۆ روبه روبونه وه یان. له ناو ئه م خێراییه زۆره دا سیاس���ه ت ده س���ته پاچه وه ستاوه ، له واڵتانی خۆرئاوادا دۆخه كه گه یشتۆته ئاستێك ته نان���ه ت فریای ئه و ریفۆرمان���ه ش نه كه وێت ك���ه له كات���ی هه ڵبژاردنه كاندا وه ك���و په یمان به ده نگ���ده ری داوه . ئه م���ه ش وایك���ردوه كه له زۆرین���ه ی په رله مانه كانی واڵتاندا لۆدێك بۆ پڕۆژه ی ریفۆرمه كان دروستبێت كه سیاسه ت فریای تێپه ڕاندنی���ان نه كه وێت، چونكی كاتی گفتوگۆكردن���ی بۆیان نییه ی���ان كاتی زۆری ده وێ���ت بۆ ڕێكه وتن و س���ازانی نێ���وان هێزه

جیاوازه كان له سه ریان . گه ر ئاوڕ له دۆخی كوردستانیش بده ینه وه ، ئه م هه قیقه ته به ش���ێوه یه كی مه ترس���یدارترو به چه شنێك كاره س���اتبارتر خۆی ده نوێنێت، ده ش���ێت بڵێین كه ئه م جه نگ���ه زۆره ملێیه ی توش���مان بوه باش���ترین فرس���ه ته بۆ ئه وه ی سیاس���ه ت به ته واوی غائیب بێ���ت . حزبه كان بێگوێدان به رێكاره یاس���ایی و ده ستورییه كان، چه ندین مانگیان پێویسته بۆ ئه وه ی حكومه ت

پێكبهێنێت. دوای پێكهێنانی حكومه تیش جگه له دابه شكردنی وه زاره ته كان له ئاستی سه ره وه ش���تێك نابینین ناوی دابه شكردنی ده سه اڵت و به ش���هه بوون بێت له ئاستی خواره وه . ده شێت به هه مان میتۆدو پرنس���یپ بۆ دروس���تكردنی حكومه ت���ه خۆجێییه كانی���ش ئه وه نده كاتیان بوێ���ت، چونكی هی���چ الیه نێك���ی دۆڕاو رێز له ده نگی ده نگده ر ناگرێت و ئاماده ی پشودانی سیاس���یی نییه له ده سه اڵتدا. شه ڕی داعشیش دۆخێكی خوڵقاندوه كه سیاس���ه ت به ته واوی له كاربكه وێت، نه ك ته نه���ا له به رئه وه ی دوای هێرشه كانی داعش بۆ سه ر كوردستان توشی ش���ۆك بو، به ڵكو زۆرینه ی سیاس���ه تمه داران به به رگی پێشمه رگه و سه ربازییه وه له به ره كانی جه نگه وه وه كو ش���ه ڕڤانێك ده ركه ون و كاتیان بۆ سیاسه ت نه ماوه . دۆخی سلێمانیش له دوای هه ڵبژاردنی ش���اره وانییه كان ده شێت باشترین نمونه ی ئ���ه م حاڵه ت���ه بێ���ت. میدیاكانیش به ش���ێوه یه كی گش���تیی هێنده ی ڕاو بۆچونی به الوه هونه رییه كانیان سیاس���یی و جه نه ڕاڵه گرنگه ، ئه وه نده بۆچون���ی هونه رمه ندێك یان رۆش���نبیرێكیان س���ه باره ت به ژیان و كۆمه ڵگا به الوه گرنگ نیی���ه ، چونكی له دۆخی جه نگدا

به كه ڵك نایه ن.داعش ده س���تكاریی كۆی كرده ی سیاسه تی له دونیای نوێی ئێمه و جیهاندا كرد. پرسیاره كه ئه وه یه ئایا به رامبه ر به م دڕنده ییبونه شوێنێك، فه زایه ك ماوه كه سیاس���ه تی تێ���دا بكه ین؟ رادیكاڵیبونی فه زای سیاس���یی له سه ر بنه مای ئایینی یان ئایدیۆلۆژیی گۆڕستانی سیاسه ته ، چونك���ی له مڕۆدا هه مو ئه و هێ���زو ده نگانه ی ده یانه وێ���ت گۆڕانی ق���وڵ و بونیادیی گه وره و س���نوره كانی به ر بنیاتبنێن، سه رتاس���ه ریی سیاسه ت خۆی ده كه ون. بكه ره رادیكاڵه „بان -مێژوییه كان“یش له باشترین حاڵه تدا نمونه ی داعش���ێكی نادینییم���ان ب���ۆ به رهه مده هێنن. پرس���یاره كه له جه وه���ه ردا به رادیكاڵكردن���ی زیاتری سیاس���ه ت نییه بۆ ئ���ه وه ی رزگارمان ب���كات، به ڵك���و ده رهێنانێتی له ده س���ت ئه م رادیكاڵییه ت���ه س���ه له فیی و بونیادگه رییه كه ده یه وێت هه مو دونیامان له سه ر مه نزومه یه كی تاقان���ه ی فیكری���ی یان ئایینی ب���ۆ بگۆڕێت و

بنیاتبنێت.داعش دۆخیك���ی نێونه ته وه یی خوڵقاند كه سیاس���ه ت له هه مو كاتێك زیات���ر ره هه ندێكی ناوخۆی���ی نێونه ته وه ی���ی له خ���ۆی بگرێ���ت. به مانایه ك���ی ت���ر سیاس���ه تی ده ره وه چیدی سیاس���ه تی ده وڵه تێ���ك نیی���ه ك���ه ته نه���ا به رژه وه ند ییه نه ته وه ییه كانی خۆی له چاوبگرێت، به ڵك���و سیاس���ه تی ناوخۆی���ی نێونه ته وه یی جێ���گای به سیاس���ه تی ده ره كی���ی ده وڵه تی نه ته وه یی له ق ك���ردوه . بێگومان ئه م مۆدێله نوێیه پێویس���تیی به تێفكرین���ی زۆرتر هه یه ، ب���ه اڵم ئه وه ی جێگای تێڕامانه ئه وه یه كه له م سه رده مه دا مه ترسییه كان بۆ سه ر ئاساییشی ده وڵه تانی خۆرئاوا دوژمنه ناوه كییه كان نین، به ڵك���و مه ترس���ییه كان ره هه ندێكی گلۆبالیان وه رگرتوه ، كه هه مو ده وڵه ته كان راس���ته وخۆ له ژێر هه ڕه شه یدان. ژماره یه كی زۆر له بكه رانی گروپه تیرۆریسته كان هاواڵتیی ده وڵه تانی دور نین، كه سانێك نین كه گه یشتنیان به خۆرئاوا مه حاڵ بێت، به ڵكو ده توانن به ئاس���انی بگه ن به مه رك���ه زی ئ���ه و واڵتانه ، چونك���ی خاوه نی پاس���ه پۆرتی جیاوازی ده وڵه تانی ئه وروپیی و ئه مه ریكیی و كه نه دیی و ئوس���ترالیین. هه ر ئه م واقیعه نوێیه ش���ه وایكردوه كه مه ترسییه كان چی���دی وه ك���و مه ترس���یی ده ره كی���ی روت ته ماش���انه كرێن، به ڵكو وه كو مه ترس���ییه كی

واقیعیی ناوخۆیی نێونه ته وه یی.بۆ ئه وه ی سیاس���ه ت جارێكی تر حورمه تی خۆی ب���ۆ بگه ڕێته وه ، ده بێت ل���ه م وه زیفه ی ببێت���ه وه بێ���ت و رزگاری ئاگركوژێنه وه ی���ه

به كرده یه كی ستراتیژیی.

سیاسه ت له سه رده می داعشدا

میدیاكانیش هێنده ی ڕاو بۆچونی جه نه ڕاڵه

سیاسیی و هونه رییه كانیان به الوه گرنگه ، ئه وه نده بۆچونی هونه رمه ندێك

یان رۆشنبیرێكیان سه باره ت به ژیان و

كۆمه ڵگا به الوه گرنگ نییه ، چونكی له دۆخی جه نگدا به كه ڵك نایه ن

دوای گرتنه ده س���تی ده سه اڵت له الیه ن مالكیی���ه وه ، زۆری نه برد ش���ه ڕی نێوان شیعه و س���وننه ی عه ره ب به جۆرێك گڕی س���ه ندبو، كه به غ���دای پایته ختی عێراق وه ك به رلینی دوای شه ڕی دوه می جیهانی لێهاتبو كه به دیوارێك به رلینی رۆژهه اڵتی و به غداش له یه كجیاكرابونه وه ، رۆژئاوای���ی به هه مانش���ێوه ی لێهاتب���و، به دیوارێك���ی كۆنكریتڕێ���ژ نێ���وان ش���یعه و س���وننه ی پێجیاكرابونه وه ، له و ماوه یه شدا كه داعش له پزدانی قاعیده هاته ده ره وه ، شه ڕه كه زۆر قوڵترو خه ستتر بۆته وه ، به اڵم ئه مه كاری یه كێتی زانایانه پێویس���ته ئه و ته متومانه به ته واوی الی هه م���و ئه وانه بڕه وێنینه وه كه هێشتا پێیانوایه رێكخراوی داعش سه ر به ئیس���المه . چونكه خۆ ئێستا سه رده می ش���ه ڕی )جه مه ل(و )صفی������ن( نییه ، تا موسڵمانه كان شه ڕی یه كتر بكه ن، شه ڕی )جه م���ه ل(و )صفی������ن( دو نمونه ی زۆر ناشیرینن له مێژوی ئیسالمدا، چونكه ئه گه ر كوش���تنی خه لیفه ی س���ێیه می لێبهێنینه ده ره وه ، ئه م دو ش���ه ڕه به سه ره تاییترین ش���ه ڕی نێوان ئیس���المه كان داده نرێ كه خۆبه خۆی���ی كه وتن���ه گیان���ی یه كتر. با له كرۆك���ی باس���ه كه مان دورنه كه وینه وه و بزانی���ن ئاخۆ پاس���اوی داع���ش بۆ ئه و توندوتیژیی���ه ی به ڕێوه ی ده بات چییه ؟ با به كورت���ی ئاماژه یه ك ب���ۆ قورئانی پیرۆز بكه ین كه ئاخۆ رێگای به م كوشتن و بڕینه داوه كه له ژێر په رده ی ئایینی ئیسالمه وه رۆژان���ه خه ڵكێك���ی بێگون���اه ته نان���ه ت منداڵیش سه رده بڕن و ئه گه ر بۆیان بكرێ له م نیشتمانه هه مومان سه رده بڕن؟ ئه گه ر له قورئاندا ئه و زه مینه یه له بار نییه ، ئه ی بۆچی یه كێتی زانایان و مه الی دوانزه عیلم تا ئێس���تا چه ند لێكۆڵینه وه یه كی وردیان نه خس���تۆته به رده س���تمان له سه ر پرسی داع���ش؟ پرس���یاره كان زۆرن، به اڵم من هه وڵده ده م زۆر به كورتی چه ند ئامانجێكی

سه ره كی له وباره یه وه بپێكم.قورئان���ی پی���رۆز له ماوه ی 23 س���اڵی جی���اواز قۆناخ���ی دو ك���ه ته مه نی���دا ده گرێته وه ، له 114 س���وره ت پێكهاتوه كه (86( س���وره تی له قۆناخی یه كه میدا كه به س���وره تی مه ككه یی ناس���راوه ، هاتۆته خواره وه و 13 س���اڵ ده گرێته وه ، قۆناخی دوه میش )10( س���اڵه كه ی دواییه كه 28 سوره ته و به مه دینه یی ناسراوه و له مه دینه هاتۆته خوار. دیاره )13( س���اڵی یه كه م زیاتر باس له خواپه رس���تی و دوركه وتنه وه له بتپه رستی و .. هتد بوه . به اڵم له قۆناخی دوه مدا چه ندین شه ڕو كوشتارگه و به روی یه كدا هه ڵشاخان دروس���تبو، بۆیه زیاتر ل���ه 300 ئایه ت باس���ی جیهادو كوش���تن و هاندان���ی موس���ڵمانان ده كات تا بچن بۆ به ره كانی ش���ه ڕو.. هتد.. له كاتێكدا كۆی ئایه ته كان���ی قورئان نزیك���ه ی )6336( ئایه ت���ن. كه واته ناك���رێ زیاتر له )6000( ئای���ه ت فه رامۆش بكه ی���ت و ته نیا )300( ئای���ه ت بكه یت���ه بنه م���ا، له كاتێكدا ئه و ئایه تانه ی به ڕونی باس له كوشتن و جیهادو چون بۆ به ره ی ش���ه ڕ ده ك���ه ن، نزیكه ی (207( ئایه ت���ن. ئه مه پرس���ێكه گفتوگۆ به قورئان و ب���ڕوای ئ���ه وه ی هه ڵناگرێت، ئایینی ئیس���الم هه بێت، ده بێت بڕوایشی ب���ه و ئایه تان���ه ی خ���واره وه هه بێت، هه ر بۆ نمونه : س���وره تی المائ���ده ئایه ی 99، الغاشیه ئایه ی21و 22، الشوری ئایه ی40و 43،الكافرون ئایه ی 6، البقره ئایه ی 139و 256، القصص‌ئای������ه‌ی 56، الزمر ئایه ی 23... هتد. ئه وه ی ئێستا داعش ده یكات له گه ڵ میتۆد و فه لسه فه ی گشتی قورئاندا ناگونجێ���ت، چونكه بنه ما گش���تییه كانی ئیسالم پێچه وانه ی ئه و كردارو گوفتارانه ی رێكخراوی داعش���ه ، كه ئیمڕۆ دژ به هه مو

ئایین و مرۆڤایه تین.من ئه م وێنه یه ی سه ره وه م بۆیه خسته ڕو، چونكه تا ئێس���تا ئه و پرسیاره به رده وام ده وترێت���ه وه ك���ه ئایا داع���ش په یڕه وی له ئایینی ئیسالم ده كات یان نا؟، ته نانه ت هه ندێك له كۆلكه مه الكانی الی خۆش���مان به ناڕه وای ده زانن داعش به الدان له په یڕه وی ئایینی ئیس���الم دابنێن، چ لۆژیكێك رێگا به وه ده دات قورئانی پیرۆز به شێوه یه كی ئینتیقائی- دور به له به رچاوگرتنی هۆكاری هاتنه خواره وه ی ئایه ته كان - وه ربگریت و ل���ه )6000( ئایه تیش پش���تگوێ زیات���ر بخه یت. ئه م���ه ته نها داعش و ئه و گروپانه ده یك���ه ن كه مه به س���تیان قوڵكردنه وه ی ئایینه ك���ه و به رفراوانك���ردن و جوانكردنی

ئایینه كه نییه ، به ڵكو ئایینه كه یان كردۆته قه ڵغانێك بۆ گه یش���تن به هه ندێك مه رامی سیاس���ی نه خوازراو كه دژ به ئایینه كه یه . له كاری رۆژانه ش���یاندا به زه قی ئه و مه رامه دژ به ئایینه یان په یڕه و كردوه . ده نا ئایین قه ت بۆ كاری رێكخراوه یی ناشێت، چونكه ئایین سه رچاوه كه ی سروش )وحی(ه نه ك بیروبۆچون، چه سپاوو نه گۆڕه ، نه ك گۆڕاو، ئه مه له كاتێكدا ژیان به رده وام له گۆڕاندایه . خودی ئایینیش ده سه اڵتداریی و سته مكاریی به خۆیه وه هه ڵناگرێ، به ڵكو ته نیا باوه ڕو ئامۆژگاریی و وش���یاركردنه وه یه ، له پێناوی گه یش���تن به راس���تی و به به خته وه ری���ی . محه مه دی په یامبه ر)د.خ( ده یزانی رۆژێك دێت ئ���ه م ئایینه له الی���ه ن خه ڵكانێكه وه به كارده هێنرێت، ناڕه وا مه به س���تێكی بۆ بۆی���ه فه رمویه ت���ی )ان الدی���ن وعر وان علین���ا ان نوغ���ل فیه برف���ق( واتا ئایین رێگایه ك���ی س���ه خت و دژوار )هه ڵدێر(ه ، پێویسته له س���ه رمان به ئارامییه وه پێیدا بچین���ه خواره وه . ئه گه ر س���ه یری ئایینی مه سیحیه تیش بكه ین، ده بینین له ئینجیلدا نادۆزیته وه ، توندوتیژی به هیچ شێوه یه ك ئیمپرات���ۆری ئ���ه وه ی دوای كه چ���ی ب���و له قوس���ته نتین )272-337(ز رۆم به مه س���یحی و ئایین���ی مه س���یحی ك���رد به ئایینی فه رمی له حوكمڕانییه كه یدا، ورده ورده كه نیس���ه ، ده سه اڵتی خسته ده ستی خۆی و كه نیسه كرا به ده زگایه كی سیاسی س���ته مكاری ئه وتۆ كه به هه زاران كه سیان بۆ فه لسه فه شیان س���وتاند و س���ه ربڕی، ماوه ی )1000( هه زار ساڵ له شوێنی خۆی چه قبه ستو كرد و رایانگرت. كه چی ئینجیل س���ه راو بن بكه ی دێڕێكی تێدا نادۆزیته وه كه هانی كوش���تن ب���دات، به ڵكو هه موی پڕاوپڕه له خۆشه ویستی و سۆزو به زه یی و..

هتد.عومه رو عه لی

به رل���ه وه ی باس���ی پێگ���ه ی به هێزی )عوم���ه ری كوڕی خه ت���اب و عه لی كوڕی ئه ب���ی تالیب( بكه م، ده بێ ئه وه مان له به ر چ���او بێت، ئه بوبه كری س���دیق و عومه ری ك���وڕی خه تاب و عوس���مانی كوڕی عه فان له كه سایه تییه ناوداره كانی پێش ئیسالم و س���ه رده می ئیسالم بون، هه ر یه ك له مانه خاوه نی ده س���ه اڵتێكی كاریگه ر بون له ناو هۆزه ك���ه ی خۆی���ان و به هاتنی���ان بۆ ناو ئیس���الم، ئایینی ئیس���الم به شێوه یه كی به رچاو گه شه ی كرد.به اڵم عه لی له هۆزی هاشمییه كان بو، به ته مه نیش زۆر منداڵ بو كه بوبوه ئیسالم، بۆیه سه ره تا ئه و پێگه به هێزه و ئه و ده س���ه اڵته به هێزه ی نه بو، به اڵم دوایی )عومه ر(و )عه لی( بون به دو له خه لیفه ه���ه ره به ناوبانگ و ناوداره كه ی )د.خ(، په یامب���ه ر محه م���ه دی دوای )عومه ر( به هۆی كه سایه تییه زۆر به هێزو چاونه ترس���ییه كه ی و )عه لی( جگه له وه ی ئامۆزای محه م���ه دو دوای خه دیجه یه كه م كه س���ه بوه ته موس���ڵمان، تا راده یه كی یه كجار زۆریش جێمتمانه ی پێغه مبه ر بوه و ته نان���ه ت له كاتی مردنی پێغه مبه ریش���دا له خه لیفه كان ته نیا عه لی به دیار جه نازه ی پێغه مبه ره وه بو، مێژونوسانیش له كۆتایی سه رده می ئه مه وییه كانه وه تا ئه مڕۆ زیاتر گرنگییان به و دو خه لیفه یه داوه و بونه ته دو هێم���ای گرنگ بۆ دو مه زهه بی گه وره . دیاره پێگه ی عه ل���ی ئه وكاته به هێزتر بو ك���ه فاتیمه ی كچی محه مه دی خواس���ت و منداڵه كانیش���ی به ه���ۆی فاتیم���ه وه بون به ن���ه وه ی محه م���ه د پێغه مب���ه ر )د.خ(. چونكه راسته باوكی عه لی )ئه بو تالیب( س���ه رۆكی هۆزی هاش���مییه كان بو، به اڵم له گه ڵ مردنی ئه بوتالیب، ئیدی سه رۆكی )ئه بوله هه ب( ب���ه هاش���مییه كان هۆزی به خشرا. راس���ته عه لی كوڕی ئه بوتالیب، هه رچی كردبێ، ته نیا له پێناوی ئیسالمدا كردویه تی و هه رگیز بیری له وه نه كردۆته وه ژیانی ئاینده ی خۆی به ره و كام ئاراس���ته ده چێ���ت، به ڵك���و له خه می ئ���ه وه دا بوه ئایین���ی ئیس���الم چۆن گه ش���ه ده كات، بۆیه عه لی یه ك���ه م خه لیفه یه كه به دوای پۆس���ت و پله و پایه ی دونیایی نه گه ڕاوه و، هه ر ئه م خۆ نه ویس���تییه ش بو س���ه ره تا نه كرا به خه لیفه . بۆی���ه زۆرجار تۆژه رانی ئیس���المی عه لی به پیاوێكی ب���ڕوا به هێز به اڵم وشك و برینگ داده نێن، به و مانایه ی عه لی به هۆی ئایینی ئیسالمه وه نه یتوانیوه سیاس���ه ت ب���كات، هه ربۆی���ه به ناه���ه ق شه هیدیش كرا، پێشتریش چه ندین شه ڕی ناڕه وایان به سه ریدا سه پاندبو. )عومه ری كوڕی خه تاب(یش، توانی چاوی قوڕه یش بشكێنێ، كه تا عومه ر نه بوبو به ئیسالم، قوڕه یشه كان هه میشه مایه ی هه ڕه شه بون بۆ سه ر محه مه د و ئایینه كه ی، تا محه مه د بۆ مه دینه كۆچی نه كرد كه )13( س���اڵ ب���و ئایینی ئیس���الم باڵوكرابۆوه ، كه چی نه یانتوانیب���و گه ش���ه یه كی به رچ���او به و ئایینه بده ن، به اڵم به هاتنی عومه ر بۆ ناو ئایینی ئیسالم و كۆچكردنیان بۆ مه ككه و موهاجیره كان ئه نس���ارو پشتگیریكردنی له محه مه د و ئایینه كه ی، رێگای خۆش���كرد

دوای دو س���اڵ ل���ه و كۆچكردنه ش���ه ڕی ب���ه در بێته ئ���اراوه ، ك���ه له بنه ڕه تدا ئه و شه ڕه ش���ه ڕێكی به ته واوی چاره نوسسازو یه كالكه ره وه بو بۆ ئیس���الم، كه به هۆی ئاراوه و هاته موهاجیره كانه وه ئه نس���ارو قوربانییه كی زۆریش���یان پێش���كه ش به و ئایین���ه كرد به اڵم توانییان س���ه ربكه ون و گورزێكی كه مه رشكێن له دوژمنانی ئیسالم

بوه شێنن.له سه رده می خه لیفه عومه ریشدا ئایینی ئیس���الم گه یش���ته لوتك���ه ی و زۆرتری���ن گه ش���انه وه و فتوحات���ی به خۆیه وه بینی. عومه ر له ماوه ی ئه و 10 س���اڵ و 6 مانگ و 19 رۆژه ی خه لیف���ه ب���و توان���ی ئایینی ئیس���الم له رۆژهه اڵته وه بگه یه نێته ئێران و له رۆژئاوایشه وه گه یاندییه لیبیا. له مێژوی ئیسالمیش���دا كاتێك باسی ئه و خه لیفانه ده كرێت ك���ه دادپه روه ر ب���ون، عومه ری ك���وڕی خه تاب له ری���زی یه كه مینیاندایه . نمونه یه ك���ی زه قی ئ���ه و دادپه روه رییه ش ئه وه یه كاتێ به عوم���ه ر ده ڵێن كوڕه كه ت هه ر خه ریك���ی خواردن���ه وه و زیناكردنه ، ش���ایه دی پێویستیش له و باره یه وه هه بو، بۆی���ه ئه وی���ش فه رمان���ده دات كوڕه كه ی داركاری���ی بكرێت، تا له ژێر قامچی گیانی ده رچوه . ب���ه اڵم بۆ ئه وه ی خوێنه ر وردتر بزان���ێ ئه و گرفتان���ه چین ك���ه له نێوان عومه رو عه لیدا هه ب���ون، به كورتی ئاماژه ب���ۆ گرف���ت و ناكۆكییه كانی���ان ئینجا بۆ

په یوه ندییه كانیان ده كه م.

ناكۆكییه كانی نێوان عومه رو عه لیت���ا ئ���ه و رۆژه ی محه م���ه د زیندوب���و، بچوكتری���ن گرف���ت و ناكۆك���ی له نێ���وان عومه رو عه لی نه بوه ، به اڵم له ساته وه ختی گیانسپاردنی محه مه د، ئه بوبه كری سدیق و عومه ر، له ژێر گوش���اری عائیش���ه ی كچی ئه بوبه كری س���دیق و خێزان���ی پێغه مبه ر )دایك���ی موس���ڵمانان( عائیش���ه بانگی باوك���ی ك���ردو راس���ته وخۆ پێیڕاگه یاند ده بێت به زوترین كات تۆ ببیت به خه لیفه ، چونك���ه عائیش���ه مه ترس���ی زۆری هه بو كه عه لی كوڕی ئه ب���ی تالیب كه ئامۆزاو زاوای پێغه مبه ره و له پێش هه موش���یانه وه بۆت���ه موس���ڵمان، ئیت���ر ئه گ���ه ر باوكی نه بێته خه لیفه هیچ رێگرییه ك نامێنێ بۆ به خه لیفه بونی عه لی، سه ره تا ئه بوبه كری سدیق به م قسه یه ی عائیشه ی كچی رازی نه بو، به اڵم س���وربونی عائیش���ه و هه ندێ پاساوهێنانه وه ی واقیعیانه بۆ ئه بوبه كری باوكی، توانی دڵ���ی باوكی نه رمبكاته وه ، به عومه ری عائیش���ه ئه مه ش���دا له پ���اڵ ك���وڕی خه تاب���ی راگه یاند كه پێویس���ته باوك���م رابس���پێری بۆ خه لیف���ه ، ئه مه ش به چه ندین پاس���اوی واقیعیانه ی بۆ عومه ر هێنای���ه وه ، چونكه عائیش���ه زیره كترین كه سی سه رده می خۆی بوه ، یه كه م كه س ب���وه له نێ���و هه م���و ژن و پیاوه كانی ئه و نه ك كه به سه حابه كانیشه وه س���ه رده مه هه ر هه م���و قورئانی به ته واوی له به ر بوه ، به ڵكو شیعری شاعیره كانیشی له به ر بوه و ئه قڵێك���ی زۆر گه وره ی هه ب���وه ، كه ئێره جێگای باس���كردنی نییه ، ئیتر عومه ریش قه ناعه تی ب���ه وه دێت كه ل���ه و كه پره ی به نی ساعیده كۆبوبونه وه له به رچاوی ئه و خه ڵكه ی له وێ ئاماده بون داوا له ئه بوبه كر ب���كات ب���ۆ خه لیفایه ت���ی و به یعه تی پێ بكات، له كاتێكدا عه لی له س���ه ر جه نازه ی پێغه مبه ر)د.خ(بو، ئ���اگاداری ئه م بێنه و

به رده یه نه بو كه به نهێنی رێكخرابو، كاری نهێنیبونه ك���ه ش هه ر له الیه ن عائیش���ه وه رێكخرابو، به و پاساوه ی با گرفتی گه وره دروس���ت نه بێت و خوێنی موسڵمانان له و وه خت���ه ناوه خت���ه كه محه م���ه د كۆچی كردوه به خۆڕایی ن���ه ڕژێ. ئه مه یه كه مین دڵگیربونی عه لی بو له ئه بوبه كر و عومه ر، چونكه عه لی به هی���چ جۆرێك له و بڕوایه نه بو كه هێشتا جه نازه ی پیرۆزی محه مه د به خ���اك نه س���پێردراوه ، كه چ���ی ئه وان هه ڵپ���ه ی دانانی خه لیفه یان بوه . هه ربۆیه عه ل���ی كه ب���ه م كاره ی زان���ی به ته واوی سه ریسوڕماو ئاماده نه بو سه ره تا به یعه ت به ئه بوبه كر بدا، تا ماوه یه ك به س���ه ر ئه م روداوه تێپ���ه ڕی. گرفتی دوه م ئه بوبه كرو عوم���ه ر هاوده نگ و هاوڕاب���ون كه ده بێت عه لی به یع���ه ت به ئه بوبه كر ب���دات، ده نا ه���ۆزی قوڕه ی���ش به تایبه ت���ی بنه ماڵه ی به نی هاشم كه محه مه دیش سه ر به هه مان بنه ماڵه ب���و، له رێ���گای عه لی���ه وه ده نگی ناڕه زاییان لێبه رزده بێته وه و ئیتر دۆخه كه به ئاراسته یه كی زۆر خراپدا ده ڕوات، چونكه بنه ماڵه ی هاش���مییه كان چاوه ڕوانی عه لی بون كه چ بڕیارێك ده دات، بۆیه ئه وانیش وه كو عه لی به یعه تیان به ئه بوبه كر نه كردبو، بۆی���ه هه ردوكیان ئه بوبه ك���رو عومه ر زۆر س���ه خڵه ت ده بن و گوش���ار ده خه نه سه ر عه ل���ی كه به یع���ه ت به ئه بوبه ك���ر بكات، ئیت���ر كاتێك عومه ر به توڕه ییه وه ده چێته ماڵی عه لی س���ه ره تا له ب���ه رده رگا چاوی به فاتیم���ه ی كچی محه مه د و خێزانی عه لی ده كه وێت و قس���ه یه ك له م و قسه یه ك له و، ده ڵێن عومه ر له فاتیمه ده دات و به جۆرێك هه ر ده شكێنێت و فاتیمه په راس���وه كانی به هۆی ئه م لێدانه شییه وه فاتیمه كه سكی هه ب���و منداڵه كۆرپه ك���ه ی له بارده چێت، ئه م���ه گرفتێكی قوڵ ب���و بۆ عه لی، به اڵم عه لی ئه وكاته هێش���تا له مه دینه پێگه ی ئه وه نده به هێز نه بوبو، ئه بوبه كرو عومه ر پێگه ی���ان به هێزترب���و، پارس���ه نگی هێز ده ش���كایه وه ، عومه ردا ئه بوبه كرو به الی چونكه عه لی باوكیش���ی نه مابو سه رۆكی هۆزی هاشمییه كانیش���یان به هۆی مردنی ده رچوب���و، له ده س���ت ئه بوتالیب���ه وه )هه رچه ن���ده ئ���ه م كێش���ه یه ی نێ���وان عومه رو فاتیمه به ش���ێك له مێژونوس���ان به هه ڵبه س���تراوی ده زان���ن و ده ڵێن گوایه نوسه ری ئه م هه ڵبه ستنه پیاوێكی سه فه وی به ره چه ڵه ك جوله كه بوه ، به اڵم باڵی شیعه به روداوێكی راست وه ریانگرتوه ( له الیه كی دیكه شه وه ، ده ڵێن عه لی ئه وه نده له خه می یه كگرتویی ئیس���المدا بو، بۆیه قوربانیی به هه مو شتێك ده دا له پێناوی به رزراگرتن و پێشخس���تنی ئایین���ی ئیس���المدا، بۆیه عه لی كێش���ه كه ی گه وره تر نه كرد، به اڵم به یعه تیشی به ئه بوبه كر نه دا، ئیتر فاتیمه له الی���ه ك له خه می باوكی كه پێغه مبه ر بو تازه كۆچ���ی كردبو، په یوه ندی پێغه مبه ر له گه ڵ فاتیمه یه كج���ار به هێزبو، چونكه فاتیم���ه له خه دیجه بو، دایك���ی نه مابو، پێغه مب���ه ر زۆر گرنگیی پێده دا، له الیه كی تریش���ه وه فاتیمه هێش���تا منداڵ بو كه شوی به عه لی كردبو، ده ڵێن محه مه د بۆیه فاتیمه ی به منداڵی به ش���وداو دای به عه لی له الی���ه ك محه م���ه د، عه ل���ی وه كو كوڕی خۆی ته ماش���ا ده ك���رد چونكه خۆی هیچ كوڕێكی بۆ نه مابۆوه )بێگومان هه ر سێ پێغه مبه ر موس���او عیس���او محه مه د، هیچ كوڕێكی���ان له دوای خۆی���ان بۆ نه مایه وه ( له الیه كی دیكه شه وه ئاگاداربو كه عائیشه ح���ه ز به فاتیمه ناكات، بۆی���ه به رله وه ی عائیشه بخوازێت فاتیمه ی به شودا تا له ناو ماڵه كه ی گرفت رونه دا( ئیتر فاتیمه وه ك هه ر ژنێكی ئاس���ایی حه سه ن و حوسه ینی بو، عائیش���ه ش كه زۆر ح���ه زی له منداڵ بو ب���ه اڵم منداڵ���ی نه ده ب���و، ئیتر رقی عائیش���ه بۆ فاتیمه زیاتربو، ئه م دو خاڵه )خۆشه ویس���تی له راده به ده ری پێغه مبه ر ب���ۆ فاتیمه و بون���ی به دایكی حه س���ه ن و حوسه ین( هۆكاری گرنگ بون كه عائیشه ی خێزانی پێغه مب���ه ر غیره له فاتیمه بكات و حه زی پێ نه ی���ه ت و دواتریش ئه و كه یف پ���ێ نه هاتنه په ڕییه وه ب���ۆ عه لی مێردی فاتیم���ه . ئیت���ر فاتیمه له الی���ه ك به هۆی ئ���ه و روداوه ی مردنی باوك���ی و له الیه كی دیكه شه وه به هۆی ئه و روداوه ی كه عومه ر به سه ریهێنا، نه خۆش���كه وت و رۆژ له دوای كوشنده تر سه ختترو نه خۆشییه كه ی رۆژ ده بو، تا دوای شه ش )6(مانگ له مردنی باوكی ئه ویش گیانی له ده س���تدا و كۆچی دوایی ك���رد، دوای مردن���ی فاتیمه ، واتا دوای ش���ه ش )6( مان���گ له خه لیفه بونی ئه بوبه كر ئینجا عه لی به یعه تی به ئه بوبه كر داوه . گرفتی س���ێیه م له نێ���وان عومه رو عه لی له وه وه س���ه رچاوه ی گرت، كاتێك ئه بوبه ك���ر ژه هرخ���وارد ك���راو زانی ئیتر به زیره كی عائیشه به رده وامبێت، ناتوانێ خ���ۆی ئه مجاره یان ب���ڕوای به ئه بوبه كری باوك���ی هێنا ك���ه عومه ر رابس���پێرێ كه

جێنشینی بێت،

داعش و ئیسالم، عومه رو عه لی

فوئاد سدیق

ئه گه ر له قورئاندا ئه و زه مینه یه له بار نییه ، ئه ی بۆچی یه كێتی زانایان و

مه الی دوانزه عیلم تا ئێستا چه ند

لێكۆڵینه وه یه كی وردیان نه خستۆته

به رده ستمان له سه ر پرسی داعش؟

19 »»

Page 14: ژماره 444

پێده چ���ێ ته نها ده س���كه وتی وه فدی دانوس���تانی ك���ورد ب���ۆ پێكهێنان���ی حكومه ت به ش���ێك له و پاره یه بێت كه به هۆی سیاس���ه تی هه ڵه ی فرۆش���تنی نه وته وه بڕا و باس له خاك و ئاو نه وت و پێشمه رگه و ئاسمانی كوردستان نه كرا، س���ه رنج ب���ده ن له ژێر س���ایه ی هێزی پێشمه رگه دا سوپای پاسداران و قواتی ب���ه در و هادی عامری دێن���ه كه ركوك و كه رك���وك پارێ���زگاری له ته نیش���ت پارێزگاره كه ی قودس و دڵی كوردستان هادی عامری ده ڵێ )پێشمه رگه هێزێكی فشه ڵه و ده بێ كه ركوك و ئه و ناوچانه ی دوای 9-6-2014 رزگاریك���ردوه چۆڵی بكات(. جه نابی پارێ���زگار نقه ی لێوه نایه ت و وته بێ���ژی حكومه تی كوردیش له ژێر لێوه وه ئیدانه ی قسه كانی ده كات، ساڵی 2010 به فشاری ئێران و ئه مه ریكا ك���ورد وازی له به رژه وه ندیه كانی خۆی هێن���ا و ده سپێش���خه ریه كه ی هه ولێری كرد و حكومه تی به غدای دروستكرده وه ، ئێستاش به فش���اری ئه مه ریكا و ئێران، بێ م���ه رج و بێ پێش���مه رج رازی بون به به ش���داری له حكومه ته ك���ه ی به غدا و باشیش ده زانن ئه وان چاوه ڕێن له گه ڵ عه بادیه كان فه تالویه كان و عامریه كان و پێك���ه وه حكوم���ه ت پێكدێن���ن، نه ك به ماده ی 140 و ده س���تور و باوه ڕی���ان هێزی پێش���مه رگه و یاسای نه وت گاز و چ���ی و چی نیه به ڵكو باوه ڕیان به بونی كورد نیه و دڵنیاش���ن ل���ه وه ی رۆڵیان له ده سكه وتی شه خسی و له به غدا جگه پۆستی شه خسی چیدی نابێت و رۆڵی له په رله مان و له به غ���دا نوێنه ره كانمان

حكومه ت زیاتر نابێ���ت له وانه ی پێش خۆی���ان و زۆر رون و ئاش���كرایه ك���ه عه ره بی س���وننه و عه ره بی ش���یعه ش له سه ر ئه و رایه رێكن كه ده بێت هێزی پێش���مه رگه بگه ڕێت���ه وه ناوچه كان���ی پێ���ش 9-6-2014 و به گه ڕانه وه ی هێزی پێش���مه رگه ش واته ئێمه ی كورد چه ند ش���ه هیدماندا خۆینیان ب���وه قوربانی هه ڵه ی سیاسه تی سه ركردایه تی كورد، گه ر نه شگه ڕێنه وه پێویسته خۆیان بۆ ش���ه ڕی عامری و فه تالوی و عه بادیه كان ئاماده كه ن ئه م ش���ه ڕه ش وه ك شه ڕی داع���ش نیه و فڕۆكه و كۆپته ر به ش���دار ده بێت و ئه مه ریكاش سه لماندویه تی كه ئه و عێراقی مه به ستره له كورد و ئێرانیش پش���تیوانی عامریه كه سه رس���پورده و پاس���داری خۆیه ت���ی پیاوی قاس���می س���وله یمانیه نه ك كورد كه هه میش���ه دژی به رژه وه ندیه كان���ی ئه وه و لێره وه ده بێت جارێكی دی فاتیحه بۆ ده وڵه تی كوردی بخوێنین و بیری س���ه ركردایه تی كوردی بخه ینه وه كه كورد سه ره وه ریی خاك و ئاسمانی ده وێ نه ك پاره و نوێنه ر له به غدا و ئێوه باش ده زانن له سه رده می عێراقی پاشایه تیه وه تا ئه مڕۆ كورد بێ نوێنه ر نه بوه له به غدا و هیچیش���یان بۆ كورد نه ك���ردوه ، نوێنه ره كانی ئێوه ش له ته ها له حكومه تی ش���یعه دا هیچیان یاس���ین ره م���ه زان و ته ه���ا محیه دین و دكتۆر ئومێ���د و موك���ه ڕه م تاڵه بانی و ئه رش���ه د زێباری و بابه كر پشده ری ... زیاتر پێناكرێت. راس���ته ئه م وه زیرانه ب���ه اڵم ب���ون له به غ���دا به ناپاك���ی نادڵس���ۆزیی نوێنه ره كان و وه زیره كانی ئێوه ش كه مێكی م���اوه بچێته خانه ی ناپاكی كاتێك نوێنه ره كان و س���ه رۆك و وه زیره كانمان له ماوه ی 8 ساڵ بۆ كورد هیچیان نه كرد و بۆ خۆیان و حزبه كانیان زۆر كرد ئه مه ناو ده نێن چی ؟ خیانه ت یان دڵسۆزیی ؟! گه ڕانه وه ی ئه م جاره

بۆ به غدا له به ر دو هۆ بو:له ش���ه نگار و به رگری���ی الوازی���ی مه خمور و جه ل���ه وال و به رامبه ر داعش و دوات���ر ش���كان و پاشه كش���ه و دواجار داوای هاوكاری سه ربازیی له ئه مه ریكا و

پاشه كش���ه ئه وروپا. عێ���راق ئێران و به هۆی رێكنه خستنی هێزی پێشمه رگه بو له ماوه ی 23 س���اڵ له س���وپایه كی یه كگرت���ودا ن���ه ك به ه���ۆی الوازی���ی

پێشمه رگه .كه می بودجه بۆ ئیداره دانی خه رجی

هه رێم به به ره كانی جه نگیشه وه . )كه می بودجه ش به هۆی فرۆش���تنی نه وته وه بو ك���ه نه توانرا به نه وتی كوردس���تان بودج���ه بۆ ئیداره ی ك���وردی و ئاواره و به ره كان���ی جه نگ دابی���ن بكرێت و ئه م سیاس���ه تی نه وتیه ش بوه هۆی بڕانی 17%ی بودجه ی به غدا و له مالش بوین و

له والش.مێ���ژو دوباره بوی���ه وه ، ه���ه ر ئ���ه م دو هۆی���ه ش بو بوه هۆی هه ره س���ی شۆڕش���ی ئه یل���ول، دوای رێككه وتنی ش���ومی جه زائیر ئێ���ران ره تلی تۆپه دور هاوێژه كانی كشانده وه و ده روازه ی هاتنی چه ك و تفاقی داخست و هاوكاری مادیی خۆی و ئه مه ریكاشی له كورد بڕی ، ئیتر س���ه ركردایه تی شۆڕش ده ستێكی كه وته ئه مال و ده ستێكی له وال و ئه وه ی نه مانویس���ت رویدا )ئه و ده مه من بۆ خۆم له ناو ش���ۆڕش بوم موچه كه م 18 دینار ب���و به تمه نی ئێرانی وه رمده گرت

كه ده یكرده 360 تمه ن(.بۆیه داوا له به ڕێز س���ه رۆكی هه رێم و سه ركردایه تی سه رجه م الیه نه سیاسیه

كوردستانیه كان ده كه م :ئه لعامری و هادی چاوش���كاندنی بۆ ئه وان���ه ی له پش���تیه وه ن ده س���به جێ دانوس���تان له گه ڵ هاوپه یمانی ش���یعه رابگرن تا ئ���ه و كاته ی به فه ڕمی داوای

لێبوردن ده كه ن.له یادتان نه چێت ئه م هاوبه شیكردنه تان له به غدا هه مان چاره نوس���ی چونه كانی ترتان���ه بۆ به غ���دا بۆی���ه زۆر گرنگه هاوته ریب به هاوبه ش���یتان له حكومه تی ناوه ن���د، ئه م ب���اره خ���ۆی و بابه تییه )الظرف‌الذاتی‌‌والموضوعی( بقۆزنه وه و به جدی كار ب���ۆ له دایكبونی ده وڵه تی

كوردستان بكه ن له باشور.گه ر وا نه كه ن له وانه یه مێژو جارێكی ت���ر دوباره ببێت���ه وه و ئ���ه وكات ئ���ه م بێكه س شمولی وه فده كه تان شیعره ی

بكات كه ده ڵێ:قه دری میلله تتان به جارێ شكان

نه حه یاتان ما نه ناو و نیشانباری ته عنه تان وا هاته سه رشان

وه فدی كوردستان میلله ت فرۆشان

که گه ش���تم دره نگانی شه و بو، هێلین ده ك���ردم. چاوه ڕوان���ی له ده روازه ک���ه دا سه فه که م دواکه وت به هۆی گۆڕانی رێگای پالن س���ه ره تا فڕۆکه وانیه که وه. هێڵ���ی وه هاب���و که له هه ولێ���ره وه بڕۆمه ڤییه ناو له وێ���وه بۆ س���تۆکهۆڵم، ب���ه اڵم به هۆی هێرش���ه كانی داحش���ه وه هێڵی ئاسمانی نه مس���اوی س���ه فه ره کانیان ڕاگرت. بۆیه ناچاربوم له هه ولێره وه بڕۆمه ئه سته نبوڵ و له وێ���وه ب���ۆ فرانکفۆرت و له دڵی ش���ه ودا بگه مه ستۆکهۆڵم. سه ره تا پالن وه ها نه بو که من ته نها کوردبم له ۆرکشۆپه که دا به اڵم ده رئه نجام وه هایلێه���ات. ئه مه له کاتێکدا سه خت بو، له هه مانکاتدا سودبه خش بو. بابه تی ۆرکش���ۆپه که ده رب���اره ی چۆنێتی دابه ش���کردنی س���امانی سروش���تی ب���و له عێراقدا. من وه ک ڕاوێژکارێکی کاروباری وزه له په رله مان له ۆرکشۆپه كه دا به شداربوم. ۆرکشۆپه كه پێنج رۆژ بو که هه مو رۆژێک له کاتژمێر نۆ بۆ شه ش���ی ئێواره به رده وام بو. به شداری من ته نها وه ك به شداربویه ك نه ب���و به ڵک���و له هه مانکات���دا بابه تێک���م ده رباری پێشکه شکرد ئینگلیزی به زمانی دادپه روه رانه ی دابه شکردنێکی مه حاڵێتی سامانی سروشتی له ناو کایه ی حکومه تی عێراقیدا. تێزه که ی من له س���ه ر دو بنه ما بونیادنراب���و. بنه مای یه كه م، سروش���تی کۆمه اڵیه تی و شوناسی کۆمه ڵگای عێراق،

دوه م، سیسته می حکومداری عێراق.هه ردو ئه م بونیادانه سامانی سروشتی وه ها به کارده به ن که دوره له دابه شکردنی دادپه روه رانه وه. عێراق له س���ێ پێکهاته ی س���ه ره كی پێکهات���وه، که له ن���او کایه ی عێراقدا مێژویه ك���ی زۆر خراپیان پێکه وه هه یه. هۆکاری خراپی ئه م مێژوه ده وڵه تی عێراقه، چونکه عێ���راق وه ك ده وڵه تێکی پ���اش کۆڵۆنیال خاوه ن هی���چ بنه مایه كی هاوب���ه ش نی���ه له نێ���وان پێکهاته كانیدا جگ���ه له مێژویه ك���ی خراپ. ئ���ه م مێژوه خراپه درێژ ده بێته وه بۆ سه رده می پێش هاتنه ئ���ارای عێراق. عوس���مانیه كان که داگیرکه ری عێراق بون بۆ چه ندین سه ده، سوننه بون و به هه مو شێوه یه ك دژ به شیعه بون. ئه مه وه هایکرد عێراقی هاتوه ئاراوه له الیه ن سوننه وه حکوم بکرێت به تایبه ت کاتێ���ک زۆربه ی زۆری چین���ی بیرۆکراتی شارنش���ین له عێراقدا س���وننه بون، ئه مه سه رباری هێنانی کابرایه كی بیانی سوننه، مه لیک فه یس���ه ڵ، بۆ کردن���ی به مه لیکی عێراق. س���وننه به ئاگابون له که مینه ییان بۆیه هه میش���ه له هه وڵ���ی ناوه ندگه راییدا ب���ون. ئه مه بنه مای خاڵ���ی دوه مه. گه ر پێکهات���ه ی کۆمه اڵیه تی عێ���راق یه ک نیه ئه وا ناوه ندگه رایی یان سێنترالیزم ده بێته بنه مای س���ه ره كی حوک���م چونکه کاتێک پێکهاته كان یه ك نین ئه وا هه ر پێکهاته یه ك له سه ر حکوم بێت ده خوازێت حکومه تێکی به هێزی ناوه ندی هه بێت هه تا پێگه ی خۆی پێ قایم بکات. که واته عێراق به سروش���ت ناوه ن���دی نیه به اڵم هه میش���ه هه وڵدراوه ناوه ندی بێت، ئه مه ش هۆکاری به كاربردنی سامانی سروش���تیه بۆ خۆسه پاندن و خۆ قایمک���ردن. لێره وه یه که ن���ه وت ده بێته که ره سته ی سیاسه تکردن له عێراقدا. به م پێیه، حکومه تی عێراقی دژ به سروش���تی خۆی کاریکردوه له مێژویدا به پشتبه س���تن به سامانی سروش���تی. له ئه نجامدا سامانی سروش���تی دژ به خه ڵ���ك به كارهاتوه بۆ ئامانجی سیاس���ی. ئه مه رێگری سه ره كی دابه ش���کردنی دادپه روه ران���ه ی س���امانی سروش���تیه له عێراقدا. تاکه چاره سه ری ئه م دۆخه بریتیه له گۆڕینی سیس���ته می ب���ۆ له ناوه ندی���ه وه له عێرق���دا حوک���م ناناوه ندی. دیاره فیدڕاڵ وه ك شێوازێکی المه رکه زی هه نگاوێکی باشه به اڵم هه ردو پێکهاته ی تری عێراق هێش���تا له خه یاڵی ناوه ندگه ری���دان، به ه���ۆکاری و ئامانج���ی جیاواز. بۆیه فیدڕاڵ له عێراقدا به ش���ێک نیه له نۆرمی حکومه تی عێراقی. عێراق بۆ ئه وه ی ببێته فیدڕالێکی ڕاسته قینه ده بێت سوننه له خه ون و خه یاڵه کانیان وازبهێنن و خۆی���ان به پێکهاته یه كی ناو عێراق بزانن، نه ك په نا ببه ن بۆ پان ناس���یونالیزم یان تی���رۆری ئیس���المی، هه روه ها ش���یعه ش خۆیان وه ه���ا نه بینن که وه ك زۆرینه یه ك ده بێت خاوه نی عێراق بن، که هه میش���ه لێ���ی بێبه ش بون. بونی دین له ناو کایه ی سیاس���ه ت الی هه ردو پێکهاته ی عه ره بی گه یاندوه ته گ���ه وره ی زیانێکی عێراق���ی سروشتی سیاسه تکردن. له کاتێکدا کێشه

دین نیه، به اڵم دین به نزینی کێشه كانه.هه م���و له الی���ه ن م���ن بابه ته ك���ه ی عه ره به كان���ه وه جێ���گای ناڕه زای���ی بو. ئیتر که وتمه ب���ه ر تیربارانی توانج و تانه، سوننه یه ك ده یگوت دیدێکی شۆڤێنیانه یه،

ش���یعه یه ك ده یگ���وت ناسیونالیس���تێکی تون���دڕه وه. ئ���ه وه ی جێگای باس���ه من له باس���ه كه مدا باس���م له پرۆس���ه ی موچه خ���واردن ک���رد وه ك ش���ێوازێکی خراپی دابه شکردنی سامانی سروشتی که ده بێته په كخستنی حکومه ت و سیاسه ت هۆکاری له واڵت���دا، ئه م���ه ش مای���ه ی ئه وه بو که ئه وه ی بکه ن. تاوانبارم به که پیتالیس���ت جێگای سه رنجه کاتێک رۆژی دوایی باسم له وه کرد که ده وڵه ت ده بێت سه رمایه دارانه کاربکات ب���ه اڵم سۆشیالیس���تانه دابه ش بکات، ئه وا خێرا به مارکسی تاوانبارکرام. ب���ه اڵم ئه وه ی بۆ من جێ���گای تێڕامان بو پرۆسه ی دانوس���تان بو. چۆن دانوستان ده كه یت له گ���ه ڵ خه ڵكانێکدا که تۆ ته نها وه ك تاوانبارێ���ک بون���ت هه یه، به تایبه ت کاتێک که جیاوازبیت لێی. ئه م عه قڵیه ته له ناو کوردیش���دا زۆر باڵوه. له پرۆس���ه ی ببێت���ه که س���ه كه نابێ���ت دانوس���تاندا ئامان���ج به ڵکو بابه ت یان کێش���ه ده بێت بواری دانوس���تان بێت. ئه م���ه ش مایه ی سه رس���وڕمانی یه كێ���ک له وه ڕگێ���ڕه كان ب���و کاتێک پێیوتم هه میش���ه کورده كانی تر پ���اش ماوه یه كی ک���ورت له گۆڕینه وه توش���ی دۆخێکی ده رون���ی وه ها ده بن که ناتوانن درێژه بده ن به دانوس���تان. بۆ من دۆخه كه هیچ له روی ده رونیه وه س���ه خت نه ب���و، له ڕاس���تیدا کاتێک ک���ه ملمالنێم له گه ڵ ئه وانیتردا هه بو له هه مانکاتدا پاش کارکردن ده ڕۆشتن بۆ پیاسه و چاخواردن و وه رزش و ده مه ته قێ���ی ت���ر. ئه مه وه های ده كرد که به تێپه ربونی کات کرانه وه زیاتر ده ب���وو گۆڕینه وه ش ئاس���ان ده بو. به اڵم عه ره ب، یان به گش���تی رۆژهه اڵتی ئاسان نیه که دانوستانیان له گه ڵدا بکه یت چونکه نه ریتی دانوستان نازانن. ئه مه شه هه میشه دۆڕاوی س���ه ر مێزن. ئ���ه وه ی الی کوردو عه ره ب کێش���ه یه ئه وه یه که به شداربوی دانوس���تان س���تراتیژی نیه، زۆربه ی کات ئه گ���ه ر بێتو هاوارێک بکات یان به جۆرێک خ���ۆی ده ربخ���ات یان هه وای ناو س���کی ده رپه ڕێن���ێ ئه وا خۆی به ب���راوه ده زانێت ئه گه ر دۆڕاویش بێ���ت. عه ره به كان کورد به تاوانب���ار ده زانن، هه ری���ه ك به جۆرێک. له ش���ێوازی ده ربڕینیاندا هه میش���ه هاوار ده كه ن و ش���ت زل ئه که ن. کاتێک له میانی قس���ه كردندا وت���م ک���ورد ده ب���ێ مافی مامه ڵه كردنی هه بێت به س���امانی خۆیه وه، دکتۆرێک���ی زانک���ۆ به ب���ه رزی قیڕاندی، نه وت به ئیس���رائیل پێن���ه دراوه رێگاتان ده فرۆش���ن، ئه گه ر رێگاتان پێبده ن، ئه وا ده یفرۆش���ن به مه ریخ. کاتێک وتم پاره ی بانکه کان���ی تورکی���ا ته نها نه وه دو س���ێ ملیۆن دۆالره، یه کێ���ک هاواریکرد نه خێر نۆس���ه دو س���ی ملی���ون دۆالره. ئه وه ی س���ویدیه كان پالنیان بو ئه وه بو که ئێمه به جۆرێک���ی تر بیربکه ین���ه وه، ده رباره ی پێکه وه بون، لێبورد، دابه شکردنی سامان، قه یرانه كان. ده ستنیش���انکردنی چۆنێتی ئه وه ی جێ���گای دڵخۆش���یبو ئه وه بو که هه م���و دژ به حکومه تی ناوه ن���دی به هێز بون، به اڵم دۆستی فیدڕاڵی نه بون له بڕی ئ���ه وه خوازی���اری ده س���ه اڵتی زیاتر بون بۆ پارێ���زگاکان. له هه مانکات���دا هه مو دژ به ده س���تێوه ردانی ده ره كی بون، به اڵم که ده هاته سه ر ئه وه ی که ئایا کێ ناوه كیه و کێ ده ره كیه ئه وا قه یران دروس���ت ده بو. له دۆخێکی وه هادا ڕه نگه که سه كان زیاتر له یه ک نزیکببنه وه به اڵم هه ر که ده گه ڕێنه وه س���ه ر واقی���ع هه مو ش���تێک جی���اوازه. کاتێک دوا رۆژ کارمان له س���ه ر داڕشتنی به یاننامه ی ۆرکشۆپه كه کرد خێرا نه یاریی و دژایه تی و ڕق و کینه بو به ش���ێری مه یدان. س���وننه كان داوایان ده ك���رد که لێبوردنی زیاتر هه بێت له به عس���یه كان، ش���یعه كان ده یانگوت هه مو به عسیه كان گه ڕاونه ته وه. پارێزگا س���وننیه كان له سه رده می به عسدا زیاتر له 90% دانیش���توانی به عسی بون. به ع���س زۆرینه ی ئ���ه م خه ڵکانه ی کردبو به موچه خۆر بۆیه له گه ڵ که وتنی به عسدا بونیادی ئابوری ژی���اری ئه مان به ته واوی داته پ���ی. ئه گه ر به عس ئه وان���ی بکردایه چینێک���ی ئابوری ب���ورژوا ئ���ه وا ڕه نگه دۆخی���ان هێنده خ���راپ نه بوایه و په نایان بۆ سیاس���ه تی هێنده توندوتیژ نه بردایه. هه رچه نده هۆکاری گ���ه وره ی توندڕه ویی س���وننه تیرۆری میلیش���یا ش���یعه كانه. کورده فه یلیه كه که پاشان بوین به هاوڕێ خوێندکاری که م���ال مه زهه ر بوه، ئه وه ی پێگوت���م که ک���ورده فه یلیه كان���ی به غدا له ترسی میلیشیا ش���یعه كان مناڵه كانیان نه فڕێنن ناوێرن کوردب���ن. ئه گه ری هه یه ۆرکشۆپی داهاتومان له شاری عماره بێت، که کۆمپانیا چینیه كان کاری زۆریان کردوه

له بواری نه وت و خزمه تی کۆمه اڵیه تیدا.

بیرورا)444( سێشه ممه 2014/9/9 14

دورنزیک گۆشه‌یه‌که

‌‌سه‌ردار‌عه‌زیز‌ده‌ینوسێت

جارێكی دی، وه فدی كوردی كردی به بادا ده وڵه تی كوردی نامه یه ك له ستۆکهۆڵمه وه

عومه ری حاجی عینایه ت

"كاتێك ش���ه ڕی داعش سه ریهه ڵدا، بنێ���م خ���ۆم س���نگی ئاماده ب���وم، به گولل���ه وه و بچم بۆ به ره كانی جه نگ، به اڵم دوای گرانبونی به نزین و هه ندێك

شتی تر په شیمانم..."قسه ی گه نجێكی ده ربه ندیخان

سه یره ، هه ركات كێرڤی نیشتیمانی و حه ماس���ی گه نج و الوی ئه م نیشتیمانه فاكته رگه لێ���ك س���ه ر و ده چێت���ه به ده ستكرد یان سروشتی په یدا ده بێت. بۆ س���ه رله نوێ گه ڕانه وه ی ئینتیما بۆ هه رێم حكومه تی نیش���تیمان، خاك و بێ ئ���ه وه ی ده رئه نجامه نێگه تیڤه كانی هه مو س���ه قه ت، به بڕیارێكی بزانێت. ئ���ه و ئارمان، باوه ڕ، جۆش و خرۆش���ه

وێران ده كات به سه ریه كدا..ئێستا چی بو، حكومه ت و په رله مان،

هاتن نرخی به نزینیان گرانكرد؟!ده یانه وێت به مجۆره قه یرانی دارایی هه رێم چاك بك���ه ن؟ چه ند نامه نتیقه ، حكومه ت بیر له وه بكاته وه بۆ ئه وه ی بڕێ���ك پاره زیاد بكات، روح و ئینتمای

نیشتیمانی تاك بكوژێت!چه ند مانگ پێش ئێستاش، كاتێك به گه رمی ب���اس له ده وڵه ت���ی كوردی ده ك���را له میدیاكانه وه ، له پڕدا جارێكی نرخی په رله م���ان، حكوم���ه ت و ت���ر

به نزینی���ان به رزك���رده وه و قه یرانێكی تریان خوڵقاند و جارێكی تر روحیه ت و ئه م گه نج���ان و خه ڵك���ی حه ماس���ی

واڵته یان كوشت!ئه م قه یرانسازیه چییه ؟ بێده ربه ستیه ی���ان به ئاگایی���ه وه ده كرێت؟ كه نه ك روحی ئینتما ده كوژێت، بگره له چه ند رۆژی داهاتودا چه ندین ده رهاویشته ی

خراپ و نێگه تیڤی لێده كه وێته وه .له الیه كی تره وه سه رله نوێ هه رایه كی ئیعالمی گ���ه وره ی لێكه وته وه له نێوان حكومه ت و په رله مان له الیه ك و ناوخۆی حكوم���ه ت و میدی���اكان. س���ه رله نوێ هه ندێ���ك په رله مانت���ار ب���ۆ س���نگ ده رپه ڕان���دن و موزای���ه ده ی سیاس���ی ش���ێواندنی س���ه ره كی هۆكاری بونه

بارودۆخه كه .ئیتر هه ق وای���ه ، هه ر پێنج حزبه كه س���نورێك بۆ پێنج فراكسیۆنه كانیان و په رله مانتاره كانی���ان دابنێ���ن، چونكه ب���ه و فۆرم و ش���ێوازه كاركردنه ی ئه م چه ن���د مانگ���ه ی په رله مانتارانی ئه م خوله و ئ���ه م پێنج حزبه كه هه میش���ه خه ریك���ی گه وره كردن���ی كێش���ه كان، زۆرجاری���ش سیاس���ی و موزای���ده ی نابه رپرسیارانه و هه ندێكیشیان لێدوان و موراهیقانه یه زۆر هه ڵسوكه وته كانیان كه له ئاست به رپرسیارێتی نوێنه رایه تی

گه ل و واڵتێكدا نین.بێگومان هه ندێكیان..

له نه بو ش���ت ده گه ڕێن، هه ندێكیان دروس���تده كه ن له میدی���اكان گه وره ی

بكه ن.دڵنیام گ���ه ر له داهاتودا ش���ه ڕێكی ناوخۆ دروس���ت بێت له س���ه ر ده ستی ئه م خوله و ئه م په رله مان و فراكسیۆن و ئه ندام په رله مانه دروست ده بێت... كه

هیوادارم رونه دات.یه كێكی تر له ده رهاویش���ته كانی ئه م

قه یرانه ، س���ه رله نوێ سه رهه ڵدانه وه ی خۆپیشاندانه كانه له شار و شارۆچكه كانی كوردس���تان، كه له حاڵه ت���ی یه كه مدا مافێكی س���اده ی خه ڵكه بۆ گوێگرتن له داواكاریه كان ئه و كاره بكه ن، به اڵم حاڵه تی دوه م ئه وه یه ئێس���تا مۆدێلی خۆپیشاندان نه ك قه یرانه كان چاره سه ر ناكات، به ڵكو بۆ خۆی بوه ته قه یران، چونكه خۆپیشانده ران، رێگه و شه قامه سه ره كیه كانی هه رێم ده گرن، له كاتێكدا

هاواڵتیان و شۆفێران، خۆشیان به قه ده ر تاكی خۆپیشانده ر گله یی و ناڕه زایه تیان هه یه له حكوم���ه ت و گرانبونی به نزین و

سه رهه ڵدانی قه یرانه كه .واتا فۆرم و شێوازی خۆپیشاندانه كه ته ندروس���ت نیه ، به ڵكو ده كرێت بچنه ب���ه رده م په رله م���ان و حكومه ت، نه ك

گرتنی شه قامه كان.س���ێهه م ده رهاویش���ته . بێگوم���ان بارودۆخ���ی هه رێم له س���ایه ی پیالنی واڵتانی دراوسێ و مه ترسی داعش له ژێر هه ڕه شه ی جدیدایه ، بۆیه ئه م روداوانه له الیه ك ده بێته شڵه ژانی دۆخی سیاسی هه رێم و له الیه كیش كاریگه ری له س���ه ر دروستده كات و پێش���مه رگه حه ماسی ره نگه ده س���تی ده ره كیش بخزێته ناو

قه یرانه كانه وه .چ���واره م خاڵی���ش ئه وه ی���ه ، ك���ه له چه ند رۆژی راب���ردودا ده ركه وت كه حكومه ت و په رله م���ان، قه یرانیان پێ چاره س���ه ر ناكرێت. به رپرسی یه كه من له و كێشانه . له وانه ش گرنگتر ئه وه یه بزوتن���ه وه ی گۆڕان ك���ه ده رك���ه وت داینه م���ۆی میكانیزم���ی س���ه ره كی و ئاماده نیه خۆپیشاندانه كانه و یه كه می به رپرس���یارێتی ئ���ه وه هه ڵبگرێت كه له حكوم���ه ت و په رله م���ان به ش���داره . شه ریكه و به قه ده ر خۆی به رپرسیارێتی كێش���ه و قه یران و گرانبون���ی به نزینی

له سه ر شانه .به اڵم ئه مانه پێمانده ڵێن، گۆڕان هه ر خۆپیش���اندان له باربو، ده رفه ت كات دروس���تده كات و قه یران ده خوڵقێنێت و بۆش���ی گرنگ نیه ، گه ر پێویس���تیش بكات حكومه ت و په رله مان جێبهێڵێت و بكش���ێته وه ، چونكه گه ش���ه و له زه ت و ده نگ و قودره ت و خ���ه ون و ئاواته كانی ئۆپۆزس���یۆنبوندا له خۆپیش���اندان و

ده بینێته وه .

قه یرانی به نزینسازی

له چه ند رۆژی ئه نوه ر حسێن )بازگر(رابردودا ده ركه وت

كه حكومه ت و په رله مان

قه یرانیان پێ چاره سه ر ناكرێت به رپرسی یه كه من

له و كێشانه

له یادتان نه چێت ئه م

هاوبه شیكردنه تان له به غدا هه مان

چاره نوسی چونه كانی ترتانه

بۆ به غدا بۆیه زۆر گرنگه هاوته ریب

به هاوبه شیتان له حكومه تی ناوه ند،

ئه م باره خۆی و بابه تییه )الظرف‌

الذاتی‌‌والموضوعی( بقۆزنه وه و به جدی كار بۆ له دایكبونی

ده وڵه تی كوردستان بكه ن له باشور

Page 15: ژماره 444

15 (444( سێشه ممه 2014/9/9 [email protected]ته‌ندروستی

ئاژار دو هه فته جارێك

ئیسماعیل عوسمان ده ینوسێت

نه خۆشخانه یه ك بۆ به ركه وتوانی چه كی كیمیایی

چیرۆكی قوربانیبونی ئه و مرۆڤانه ی كه به ركه وته ی چه كی كیمیایین

له هه ڵه بجه دا رو له زیادبونه ، سه ره ڕای سه ختیی گوزه رانی ئه م مرۆڤانه

رۆژانه ش به ده ست چه ندین نه خۆشی جۆراوجۆره وه ده ناڵێنن له گرنگترینیان

نه خۆشیه كانی پێست و كۆئه ندامی هه ناسه به گشتی و ته نگه نه فه سی

به تایبه تی .دو ساڵ له مه وبه ر حكومه تی هه رێمی كوردس����تان و وه زاره ت����ی ته ندروس����تی تایبه تی كردنه وه ی سه نته رێكی بڕیاری بۆ به ركه وتوانی چه كی كیمیایی ده ركرد، بڕیارب����و ئه و س����ه نته ره تایب����ه ت بێت به سه رجه م پشكنینه جۆراوجۆره كان بۆ به ركه وتوانی ئه و چه كه ، به اڵم تا ئێستا هیچ جۆره ئاس����ه وارێكی ئه و سه نته ره دیار نیه و سااڵنه ش ژماره ی قوربانیه كان

رو له زیادبون ده كه ن. له هه م����و جیهان����دا ئ����ه و خه ڵكانه ی توشی كاره س����اتێكی مرۆیی ده بن، به و هۆیه شه وه روبه روی قوربانی جه سته یی و وێران����ی ناوچه یی ده بن����ه وه ، حكومه ت قه ره بوی ده رونی و جه سته یی هه مو ئه و كه س����انه ده كاته وه كه بونه ته قوربانی

ئه و حاڵه ته .له چاوپێكه وتنی یه كێك له به ركه وتوانی به دۆخی س����ه باره ت كیمیای����ی چه كی لێكرد، ده رون و كۆمه اڵیه تی پرس����یارم له وه اڵمدا وتی " ل����ه روی كۆمه اڵیه تیه وه له دۆخێك����ی زۆر خراپ����دا ده ژیم چونكه له گ����ه ڵ نی����ه به تێكه اڵوی����ی ح����ه زم خه ڵك����ی دیك����ه دا، س����ه ره ڕای ئ����ه وه ل����ه روی ده رونیه وه ته نان����ه ت به ده نگه ده نگی منداڵه كانیش����م بێزارم، زۆرجار نه متوانیوه وه ك باوكێكی ته ندروس����ت

حه قی منداڵه كانیشم بده م!". ئه مه چیرۆكی ته نه����ا ئه م مرۆڤه نیه به ته نها، به ڵكو چیرۆكی چه ندین كه سه بونه ت����ه قوربان����ی ئه و چه كه و ئێس����تا

له دۆخی ته ندروستی خراپدا ده ژین.له م����اوه ی چه ند س����اڵی راب����ردودا، حكومه تی هه رێم و وه زاره تی ته ندروستی دۆخی هه ڵه بجه ییه كانی كردبویه لۆگۆی زۆرێك له كه ناڵه كان و وێردی سه ر زمانی پیرو گه نجانی كوردستان، به اڵم ئه وه ی له م چه ند س����اڵه ی دواییدا به یده كرێت هاواڵتیانی ته ندروستی دۆخی وه النانی

ئه و شاره و به ركه وتوانی كیمیاییه .ده بوای����ه ته ندروس����تی وه زاره ت����ی به دواداچون����ی جی����دی و پزیش����كیی بۆ پاشماوه كانی ئه نفال و به ركه توانی چه كی كیمیایی بكردایه ، ئه ویش به دروستكردنی س����ه نته رێكی زانس����تیی و پزیشكیی بۆ ئه و كه س����انه ، كۆكردنه وه ی هه مو ئه و كۆمه ڵناس����ی و پزیش����كیی و توێژینه وه ده رونیان����ه ی تایبه ت����ه ب����ه و ج����ۆره كه یس����انه ، پاش����انیش چاره سه ركردنی

به پێی پێویستی ئه و جۆره كه یسانه .چونكه ئه م جۆره كه یسانه ئه گه رچی له دۆخی ته ندروس����تی خراپ����دا ده ژین، له هه مانكاتدا له روی ده رونیه وه توش����ی زه بری ده رونی و سوتانه وه ی ده رونی بون كه یه كێكه له ماكی ئه و نه خۆش����یانه ی ده رده كه ون، كاره س����اته وه له دوای كه ده رونیی به چاره س����ه ری پێویس����تیان

هه یه .ئ����ه وه ی چاودێریی نه وتدا له هه رێمی نه كرێت دۆخی ته ندروس����تی هاواڵتیانی كوردستانه ، چونكه چه ندین نه خۆشیی به رۆكی ئه م میلله ت����ه ی گرتوه و دۆخی په رێش����انكردوه ، ژیان له س����ایه ی ئه م سیس����ته مدا له بارێك����ی زۆر خراپدایه ، چه ندی����ن دوای ئ����ه وه ی س����ه ره ڕای س����اڵی دیكه ش ده بێت س����ه نته رێك بۆ پاش����ماوه كانی جه نگی����ش بكرێت����ه وه ، تاوه ك����و هه مو ئ����ه و هاواڵتیان����ه ی كه بونه ته قوربانی جه نگ له ژێر چاودێریی

پزیشكیی ورددا بن.ئه گ����ه ر دۆخ����ی ته ندروس����تی هه رێم ب����ه م جۆره بێ����ت ئ����ه وا دوای چه ندین س����اڵی دیكه ش هه رێم ناتوانێت بگاته كه ناری ئارامیی ، سااڵنه ش رو له دۆخی

ته ندروستی خراپتریش ده كات.پێویسته له سه ر وه زاره تی ته ندروستی هه وڵی جی����دی بده ن ب����ۆ ته واوكردنی پزیش����كیی چاودێری����ی س����ه نته ری به ركه وتوان����ی چه ك����ی كیمیای����ی و له و س����ه رجه م پێویس����ته سه نته ره ش����دا پس����پۆریه كان و به تایب����ه ت چاودێری����ی كۆمه اڵیه ت����ی ده رونی تێدا بێت، چونكه دوای كیمیای����ی چه كی به ركه وتوان����ی بیست و شه ش ساڵ تا ئێستا له چاوه ڕوانی

باشبونی دۆخی ته ندروستییاندان.

ئا: كورده عه بدولكه ریم

دكتۆره دلۆڤان محه مه د عه لی ده روێش، پسپۆڕی نه خۆشیه كانی ژنان و منداڵبون و

نه زۆكی

نه خ���ۆش: پێویس���ته پێ���ش بڕیاردان له سكپڕیی چی بكرێت؟

خوێن و په س���تانی پش���كنینی دكتۆر: رێژه ی خوێن و ئاستیی شه كره بكرێت بۆ ئافره ته كه . هه روه ها پێویسته سێ مانگ پێش بڕیاردان له سكپڕیی حه بی فۆلیك

ئه سید بخورێت.نه خۆش: سه ره تای سكپڕیی )3 مانگی

یه كه م( پێویسته دایك چی بكات؟دكتۆر: هه ر كه س���كی كرد پێویس���ته س���ه ردانی پزیشكی پسپۆڕی ژنان بكات یاخود هه ر مه ڵبه ندێكی ته ندروستی بۆ ئه وه ی ئه و پش���كنینانه ی سه ره وه ی بۆ بكرێت، هه روه ها به هه مانشێوه ی سه ره وه پێویسته س���ێ مانگی یه كه می سكپڕیی حه بی فۆلیك ئه س���ید بخوات و س���ۆنار ب���كات بۆ ئه وه ی بزانرێت ته ندروس���تی كۆرپه كه ی ت���ه واوه . هه روه ها دڵنیابێت له وه ی بزانێت ئه و منداڵه له ناو منداڵدان یاخود له ده ره وه ی منداڵدان دروستبوه ، چونكه له م كاته پێویسته به زوترین كات چاره س���ه ر وه ربگرێت بۆ ئه وه ی نه بێته ه���ۆی له ده س���تدانی هێلكه یه كی یاخود

بۆرییه كی .نه خۆش: له م قۆناغه دا، واتا س���ه ره تای

سكپڕیی ، ده توانێت وه رزش بكات؟دكتۆر: به ڵ���ێ ، هه ن���دێ راهێنان هه ن كه تایبه تن به س���كپڕیی و زۆر پێویستن، هه روه ه���ا رێك���ردن به پێ ب���ۆ ماوه ی نیوكاتژمێ���ر باش���ه ب���ۆ كه مكردنه وه ی ئاس���تی ش���ه كره و په س���تانی خوێن و جوڵه ی خوێن له له شدا. رێكردن بۆ هه مو دایكێك پێویس���ته ته نانه ت بۆ ئه وانه ش ك���ه منداڵیی بلوریی ده ك���ه ن، به اڵم بۆ ئه و دایكانه ی منداڵدانیان ش���له یاخود منداڵیان له بارچوه نابێت ش���تی قورس

هه ڵبگرن یاخود راهێنانی قورس بكه ن.نه خۆش: دایكان ده ڵێن ئێمه دو كه سین ده بێ���ت زۆر بخۆی���ن، ئه مه ت���ا چه ند

راسته ؟دكتۆر : دایك پێویس���ته خ���واردن زۆر بخوات به اڵم به راده یه كی زۆر نا، ده بێت چاره كێك زیاتر له خه ڵك���ی تر بخوات. هه روه ها باش���تر وایه ئه و خواردنه ی كه ده یخوات زیاتر هه مه جۆرو چه ش���ن بن نه ك زۆر. باشتر سه وزه و میوه و گۆشت بخوات ن���ه ك دو قاپ برن���ج. هه روه ها هه ن���دێ خ���واردن ه���ه ن باش���تر وایه نه یانخوات ی���ان زۆر به كه می بیانخوات وه ك چا، هه روه ها له سه ره تای سكپڕیی باشتره جگه ر نه خورێت چونكه ڤیتامین ئه ی تێدایه كه به سود نیه بۆ كۆرپه له .

نه خۆش: له سێ مانگی دوه می سكپڕیی چی بكات، )له 3-6( مانگییدا؟

دكت���ۆر : له م قۆناغ���ه دایكه كه ئه گه ری زۆری هه یه توش���ی هه وكردنی میزه ڵدان بێ���ت بۆیه پێویس���ته رۆژان���ه ئاو زۆر بخوات���ه وه و نابێ���ت میز راگی���ر بكات. هه روه ها هه س���تی به ه���ه ر ناڕه حه تیه ك كرد زو س���ه ردانی پزیشك بكات چونكه ئه گه ری شه كره و په ستانی خوێن زۆره .

نه خۆش: قۆناغی كۆتایی سكپڕیی چی بكات، )له 6-9( مانگییدا؟

دكتۆر: رێكردن به پێی زۆر پێویس���ته ، ئاگاداری ش���ه كره و په س���تانی خوێنی بێ���ت. هه روه ها له به رئ���ه وه ی هۆرمۆنی پرۆجیسترۆن زیاد ئه رژێت و جومگه كانی شل ئه بێت زیاتر هه ست به ئازاری پشت و قاچه كان ئه كات، به رێكردن به پێی زیاتر توند ده بنه وه و سمتی به هێز ده بێت و بۆ

منداڵبون ئاسان ده بێت.نه خۆش: چه ند كاتژمێر خه و پێویس���ته

بۆ دوگیان؟دكت���ۆر : 5- 6 كاتژمێ���ر له س���ه ریه ك له شه وداو له رۆژیشدا 1- 2 كاتژمێر، خۆ ئه گه ر له رۆژدا نه خه وێت ئه وا پێویس���ته ئه و دو كاتژمێره پش���و بدات و له س���ه ر

پشت پاڵبكه وێت.

پرسیاری نه خۆش و وه اڵمی پزیشكه ته

تایبه کی

ۆشه ی گ

ه کانۆشی

ه نه خب

ته ندروستی ژنانی دوگیان

ره نگه سه ره تای كردنه وه ی قوتابخانه بۆ به تایبه تی نامۆبێت منداڵه كه ت شتێكی ئه گه ر یه كه م ساڵی خوێندنی بێت. بۆیه تۆ وه ك����و باوانی ده توان����ی هاوكارێكی باش بیت بۆ ئه وه ی به جوانی پێشوازیی له خوێن����دن بكات و خ����ۆی بگونجێنێت و خوێندنی ال خۆشه ویست بێت. بۆیه ئه م

رێنماییانه ره چاوبكه :1� ره نگ����ی دیواری ژوره كه ی كراوه بێت، به تایبه تی یه ك الی دیواره كه باشتر وایه به چه ند ره نگێك داپۆشرابێت و باشتر وایه كاخه ز یاخود له زگه ی ره نگاوره نگی تێدا به كارهاتبێت. هه روه ه����ا ده توانێت ئه و نوسین و وێنانه ی خۆی هه ڵبواسێت كه پێشتر دروستیكردون یاخود له سه ره تای خوێندنی دروستیان ئه كات و فێرده بێت.

ژوره ك����ه ی یارێكان����ی هه وڵب����ده �2دوربخه یته وه لێی و بیخه یته ش����وێنێكی تایبه ت بۆ ئه وه ی له پێش چاوی نه بێت هه مو كاتێك مێشكی الی خوێندنه كه ی نه بێت. هه روه ه����ا ئه و یارییانه ی له گه ڵ ته مه ن����ی نابێت له ناویب����ه ره و هه وڵبده زیاتر ئه و یارییانه ی بۆ دابین بكه یت كه زانس����تین و له رێیانه وه فێری پیت و ناوی

جیاوازه كان. به زمانه ئه بێت ش����ته كان هه روه ه����ا ئه و یارییانه ی بۆ بكڕه كه بۆ

مێشكی باشه گه شه ی پێده كات.3� پێخه فه ك����ه ی بگۆڕه به گوێره ی بااڵو قیافه تی بۆ ئه وه ی هه س����ت به ئارامیی ب����كات له كاتی نوس����تن و ش����وێنه كه ی

ته سك نه بێت.4� كورس����ی و مێزی تایبه ت به خوێندنی بۆ بكڕه به پێی ته مه نی خۆی نه گه وره و نه بچوك پێویسته كورسیه كه ناڕه حه ت نه بێ����ت. هه روه ه����ا چه ن����د ره فه ی����ه ك به دیواری ژوره كه یه وه هه بێت بۆ ئه وه ی

كتێبه كانی له سه ر دابنێت.5� نابێ����ت ته له فیزی����ۆن له ژوره ك����ه ی

هه بێت.6� روناكك����ه ره وه ی ب����اش له ژوره كه ی دابن����ێ و باش����تره ئه گه ر له س����ه ر مێزو

كورسیه كه شی هه بێت.تێبینی : م����ه رج نیه ئه و منداڵه ی ژوری خۆی نه بێ����ت نه توانیت ئ����ه م خااڵنه ی س����ه ره وه ی بۆ جێبه جێ بكه یت. به ڵكو ده كرێ����ت به ش����ێك له ژوره ك����ه ی خۆت یان هه ر س����وچێكی تری ماڵه كه ت بۆی ته رخانبكه یت و ئه و كارانه ی بۆ بكه یت.

ته ندروستی رێكخراوی ئامارێكی به پێی جیهانیی س����ااڵنه زیاتر ل����ه 800 هه زار كه س له سه رانس����ه ری جیه����ان خۆیان ده كوژن. واتا هه ر چل چركه یه ك كه سێك به یه كێك له ئامرازه كانی خۆكوشتنی وه ك ژه هر خواردن، ده رم����ان، خۆخنكاندن، خۆس����وتان و به كارهێنانی چه ك كۆتایی

به ژیانی خۆیان ده هێنن.راپۆرتی رێكخراوه كه باس له وه ده كات 75%ی ئه و كه س����انه ی خۆیان ده كوژن مامناوه نده كانن. هه ژارنش����ین و له واڵته هه رچه ن����ده خۆكوش����تن له ن����او هه مو ته مه نده كان����دا هه یه به اڵم به پێی ئاماره ته مه نه كانی له نێوان ته ندروس����تیه كان 19 ب����ۆ 29 س����اڵ ب����ه دوه م ه����ۆكاری مردن له سه رانس����ه ری جیهان دائه نرێت. هه رچه نده رێژه ی هه وڵدانی خۆكوشتنی ژنان دو هێنده ی پیاوانه ، به اڵم پیاوان له ژنان. زۆر سه ركه وتوتره هه وڵه كه یان ئه م����ه جگ����ه له وه ی ك����ه رێكخ����راوی ته ندروس����تی جیهانی باسی لێوه كردوه كه له واڵته ده وڵه مه نده كان پیاوان سێ

ئه وه نده ی ژنان خۆیانده كوژن.

توێژینه وه یه كی نوێ ئه وه ی ده رخستوه كه بون���ی ئینجانه و س���ه وزیی له ژوری هۆی ئه بێته فه رمانبه ران ئیش���كردنی چاالككردن���ی مێش���ك و زو راپه ڕاندنی كاره كانیان. توێژینه وه كه كه كۆمه ڵیك له زانایان���ی ده رونن���اس له به ریتانی���او هۆڵه ن���دا ب���ۆ م���اوه ی س���اڵ و نیوێك

ئه نجامیانداوه ئاماژه یان به وه كردوه كه بونی ئه و روه ك و سه وزاییه كاریگه ریی ئیش���كردنی ئاس���تی له س���ه ر زۆری فه رمانبه ران هه بوه . توێژینه وه كه ئه وه ی بۆ ده ركه وتوه كه ئ���ه و فه رمانبه رانه ی ئینجانه ی س���ه وزایی و له ژوره كه یان���دا گوڵ���ی لێبوه ل���ه 15% بیرو هۆش���یان

زیات���ره ل���ه و فه رمانبه ران���ه ی كه هیچ جۆره سه وزاییه كیان ال نه بوه . زاناكان ئه مه یان گه ڕاندۆته وه بۆ ئه وه ی كه ئه و ده به خشن و پاك هه وایه كی سه وزاییانه تۆزو خۆڵه كان���ی ئه و ژوره ده گرنه خۆو ناهێڵن كه سه كانی ئه و ژوره هه وایه كی

پیس هه ڵبمژن.

بۆ ئه وه ی منداڵه كه ت به جوانی پێشوازیی له ساڵی نوێی خوێندن بكات

هه ر 40 چركه یه ك كه سێك خۆی ئه كوژێت

ئینجانه ی گوڵ له ژوره كه ت دابنێ

هه رچه ن���ده چا بڕێك���ی زۆر كافاینی ب���ه اڵم له گه ڵ ئه وه یش���دا تێدای���ه ، ده وڵه مه نده به ماده ی دژه ئۆكس���ان كه زۆر به س���وده بۆ نه خۆشیه كانی دڵ و ش���ێرپه نجه و هه وكردنی كۆڵون و به س���وده ب���ۆ په نكری���اس و رۆڵێكی

گرنگی هه ی���ه له كه مكردنه وه ی كێش چونكه ئه بێته هۆی سوتانی چه وریی ل���ه ش. هه رچه ن���ده چه ندی���ن جۆر چا ه���ه ن به اڵم به پێی ش���اره زایانی بواری خۆراك چای سه وز له باشترین جۆره كان���ه . هه روه ه���ا ش���اره زایان

باس���یان له وه كردوه ئه م جۆره چایه م���اده ی )ECGC(ی تێدایه كه زۆر به س���وده و ناهێڵێ خوێنبه ره كانی دڵ دابخرێن. ئه مه جگه له وه ی كه ماده ی كافاینی تێدایه كه هێوركه ره وه یه بۆ

مێشك.

سوده كانی چا زۆرن، له باشترین جۆریشیان چای سه وز

Page 16: ژماره 444

ئا: رێنوار نەجم

ته نها چەند ڕۆژێک پێش دەستپێکردنەوەی وەرزی نوێی

خوێندن، وەزارەتی پەروەردە چەند بڕیارێکی نوێی دەرکرد، بڕیارەکانیش

ڕونکردنەوەی پێویستیان لەگەڵدا نییە، ئەمەش وای لەخوێندکاران و مامۆستایان کردوە توشی شڵەژان

ببن و بەرچاوڕونی زۆریان نەبێت لەبارەی بڕیارەکانەوە.

لێپرس���راوانی وەزی���رو ناوبەن���او پ���ەروەردە لەکۆبونەوەیەک���دا، چەند دەردەکەن و چارەنوسس���از بڕیارێکی راس���تەوخۆ باڵوبونەوەش���ی دوای قوتابیان و مامۆس���تایان توشی شۆک دەکه ن. بڕیارە ناوەختەکان، پێش���تر ناخرێنە ناوترێت و لەب���ارەوە ھیچیان بەردی���دی مامۆس���تایان و قوتابیان تا گوێ لەبۆچونی ئەوانیش بگیرێت وەک دو الیەن���ی کارتێک���راو بەبڕیارەکانی وەزارەت���ی پ���ەروەردە. دواجاری���ش دوای دەرچون���ی بڕیارەکان، ناڕەزایی قوتابیان���ی یاخ���ود مامۆس���تایان، ج���ار ھه ندێ���ک لێدەکەوێت���ەوە، ھه ردوکیشیان پێکەوە. ھه ندێک جاری دیک���ەش دڵخۆش���یی ھه ردوالیەنەکە بەدوای خۆیدا دەھێنێت، بەاڵم بەزیان لەسەر پڕۆس���ەی خوێندن و پەروەردە

دەشکێتەوە.ئ���ەو بڕیاران���ە زۆرج���ار لەکۆتایی وەرزی خوێن���دن، یاخود س���ەرەتای دەستپێکردنی س���اڵی نوێی خوێندندا دەردەکرێ���ن و خوێن���دکاران توش���ی ش���ڵەژان دەکه ن بەوەی کە زۆر جار بڕی���ارەکان ڕون نیی���ن و پرس���یاری زۆری ئەوان���ی خوێندکاریش بێ وەاڵم

دەمێنێتەوە.وەزارەت���ی بڕی���اری لەنوێتری���ن پ���ەروەردە کە ھه فتەی پێش���و دوای وەزارەتی ئەنجومەت���ی کۆبون���ەوەی ھەرێم���ی حكومەت���ی پ���ەروەردەی بڕیارەیە ئەو دەرکران، كوردس���تان، به شه كانی س���ه رجه م "قوتابیانی کە

12ی ئاماده یی ئه وانه ی نمره یان نزمه ، تاقیكردنه وه یان پێبدرێ���ت رێگای���ان دوباره بكه نه وه به اڵم ئه م چانسه ته نها یه ك جاره". مامۆستایان و خوێندکاران دەپرس���ن، ئەگەر ئەم بڕیارە لەسودی خوێندکارانە، بۆ ئەو "چانس���ە ته نها یەک جارە"، ئەگەریش لەبەرژەوەندی خوێندکاران نییە، بۆچی بەو پەلەپه لە

دەرکرا؟ھه ر ل���ەو کۆبون���ەوەی ئەنجومەنی وەزارەتی پەروەردەدا، تەئکید لەسەر چەن���د بڕی���ارو ڕێنماییەکی پێش���تر کراوەت���ەوەو راگەیەن���راوە کە بڕیاری

دیکەش دەردەکرێت.مامۆس���تایەکی قۆناغ���ی ئامادەیی لەبارەی س���ودو زیانی ئەو بڕیارانەوە

رایگەیان���د "ڕاس���تەوخۆ دەرناکەوێت ئای���ا ئەو بڕیارانە بەس���ود یان زیانی دەش���کێنەوە، پەروەردە پرۆس���ەی بەڵکو ئەوە لەداھاتودا دەردەکەوێت". لەبارەی ئ���ەو کێش���انەی دوابەدوای ئەو بڕیارانەی ڕوبەری مامۆس���تایان و ئیدارەی خوێندنگاکان دەبێتەوە، ئەو مامۆستایە ئاماژەی بەوەدا "ئەم بڕیارە بەپەالن���ە ڕونکردنەوەی پێویس���تیان لەگەڵدا نییە، ئەمەش مامۆس���تایان و خوێندکاران توش���ی شڵەژان دەکات. زۆرجار خوێندکاران ڕو لەئێمە دەکەن ب���ۆ ڕێنمای���ی پێدان، ب���ەاڵم ئێمەش

زانیاریی زۆرمان لەبەردەستدا نییە".عەبدولڕەحمان، س���ەروەر دکت���ۆر ئەندامی پێشوی پەرلەمانی کوردستان

پ���ەروەردەو وەزارەت���ی لەلیژن���ەی بەڕێوەب���ەری ئینس���تتیوتی په ی بۆ لەبارەی گه ش���ه پێدان، پ���ه روه رده و پ���ەروەردە وەزارەت���ی بڕیارەکان���ی بەش���ێوەیەکی گش���تیی بەئاوێن���ەی ڕاگەیان���د "بڕی���اردان ل���ەالی ئێم���ە بەشێوەیەکی دیراس���ەکراو نییە، ھه ر ئەمەشە وادەکات زو زو بڕیار بدرێت و کاتێ���ک پەش���یمانببنەوە، زوش زو دەبینن بڕیارەکان سەرکەوتن بەدەست

ناھێنن".تا ئێس���تاش وەزارەت���ی پەروەردە لەبۆشاییەکی یاساییدایە، پڕۆژە یاسای پ���ەروەردە لەپەرلەمانی کوردس���تان کە لەخول���ی پێش���ودا خوێندنەوەی یەکەمی بۆ کراو لەھه فتەی پێش���ودا

ھه نگاوێکی ک���را، بۆ خوێندن���ەوەی ئیجابی دەبێت بۆ رێکخستنی کارەکانی وەزارەتی پەروەردە، بەاڵم بەبۆچونی دکتۆر س���ەروەر دەرکردنی یاسا بەس نییە، بەڵکو جێبەجێکردنیشی گرنگە "گرن���گ ئەوەیە ک���ێ ئ���ەو بڕیارانە لەس���ەر کاغ���ەزەوە دەگوازێتەوە بۆ جێبەجێکردن، تا ئێستا چەندین یاسا ھه ن ک���ە پەرلەمان دەریکردون ، بەاڵم

جێبەجێ ناکرێن".ھه رچەن���دە لەبڕی���ارە نوێیەک���ه ی پەیوەس���ت بەخوێندکاران���ی قۆناغی ئ���ەو بڕی���ارە دوان���زەوە نوس���راوە ته نه���ا یەکجارەو بۆ ئەمس���اڵە، بەاڵم بەس���ەرنجدانێک لەبڕیارەکانی سااڵنی پ���ەروەردە، وەزارەت���ی پێش���وی

چەندی���ن جار وت���راوە ئ���ەم بڕیارە ته نها ب���ۆ یەکجارە، ب���ەاڵم بڕیارەکە درێژکراوەت���ەوەو بۆ چەن���د وەزرێکی

خوێندن درێژەی ھه بوە. ب���ۆ نمون���ە بڕی���اری ھه ژمارکردنی نم���رەی پۆلەکان���ی 10و 11 بۆ پۆلی 12. چەند س���اڵێکە لەدوای ناڕەزایی ب���ۆ ھه ژمارکردنی ئەو خوێن���دکاران نمرانە، بەرپرسانی پەروەردە بڕیارێک دەردەکەن و دەڵێن س���اڵی ئەمس���اڵ دواھه می���ن س���اڵە نم���رەکان ھه ژمار نەکرێت و ل���ەوەرزی داھاتوەوە نمرەی پۆلەکانی 10و 11 دەچێتە سەر نمرەی پۆلی 12، بەاڵم دیسان لەژێر فشاری بڕیارەدا ب���ەو ناڕازی خوێندکاران���ی

بڕیارەکەیان ھه ڵدەپەسێرن.

بڕیاردان لەالی ئێمە بەشێوەیەکی دیراسەکراو نییە

ھه ر ئەمەشە وادەکات زو زو بڕیار بدرێت و

زو زوش پەشیمانببنەوە

خوێندن(444( سێشه ممه 162014/9/9

ریکالم

"بڕیارە بەپەلەکانی وەزارەتی پەروەردە ڕون نین و خوێندکاران و مامۆستایان دەشڵەژێنن"

دۆخی ھه ندێک له قوتابخانه کانی کوردستان

Page 17: ژماره 444

(444( سێشه ممه 2014/9/9 [email protected] كۆمه‌اڵیه‌تی

مندااڵن وه ك یه كه مین قوربانیی مه ترسیه كانی داعش

پێش هاوسه رگیریی ، پێویسته ژنان چی له باره ی پیاوانه وه بزانن؟

رزگاربویه كی ده ستی داعش: چاوه ڕوانی دایك وچوار خوشكه كه مم

ئا: دالیا كه مال

ئه و دۆخی جه نگه ی هه رێمی كوردستانی تێكه وتوه ، نه ك

ته نیا كاریگه ریی خراپی له سه ر ده رونی گه وره كان جێهێشتوه ،

به ڵكو مندااڵنیش وه ك گه وره كان كه وتونه ته ژێر كاریگه ریه كانی و

زۆرێكیان دوركه وتونه ته وه له دنیای منداڵیی خۆیان و له كاتی گه مه كردنی

رۆژانه یاندا السایی ئه و دیمه نانه ی جه نگ ده كه نه وه كه له رێگه ی

راگه یاندنه كانه وه ده گوازرێنه وه .

له به شێكی زۆری كوچه و كۆاڵنه كانی كوردس���تان، هه رێم���ی ناوچه كان���ی گه م���ه پێك���ه وه من���دااڵن كاتێ���ك ده ك���ه ن، دوباره كردنه وه ی دیمه نه كانی جه ن���گ و خۆنوان���دن وه ك كاراكته ری جه نگ، بوه ته خه س���ڵه تی س���ه ره كی

هه ڵسوكه وته كانیان.یاد عه بدواڵی ته مه ن 5 ساڵ، كاتێك له یه كێك له كۆاڵنه كانی شاری سلێمانی له گ���ه ڵ هاوته مه نه كانی���دا س���ه رقاڵی یاریكردن بو، ئ���اره زوی ئه وه ی ده كرد رۆڵ���ی كه س���ێكی چه ك���دار ببینێت و منداڵه كان���ی هاوڕێش���ی وه ك نه یاری خۆی ، بۆ ئه وه ی له م رێگه یه وه هه مان ئه و دیمه نی جه نگانه دوباره بكاته وه كه له شاشه ی ته له فزیۆنه كانه وه بینیونی .

گروپێك���ی س���ه رهه ڵدانی له گ���ه ڵ تون���دڕه و به ناوی داعش له س���ه ره تای مانگی حوزه یرانی رابردو له ناوچه كانی تێكچون���ی ده وروب���ه ری و موس���ڵ و دۆخ���ی ئه منی���ی عێ���راق، ئه وه نده ی نه ب���رد ئه م دۆخه ناجێگی���ره هه رێمی

هێزه كانی گرت���ه وه و كوردستانیش���ی پێش���مه رگه ش كه وتنه ئاماده باشی بۆ به ره نگاربون���ه وه ی ئه و مه ترس���یانه ی له الیه ن ئه و گروپه وه له س���ه ر هه رێمی كوردستان دروس���تبو، كه تا ئێستاش رۆژانه دیمه نه كان���ی پێكدادان و جه نگ له الی���ه ن كه ناڵه كان���ی راگه یاندن���ه وه ده گوازرێن���ه وه و ئ���ه م دیمه نانه ش به ر له هه م���و ك���ه س، كاریگه ری���ی خراپی

له سه ر مندااڵن داناوه . یاد وه ك له قسه كانی دیاره ، كه وتۆته داعش, مه ترسیه كانی كاریگه ریی ژێر ئ���ه و س���اته ی له كۆاڵن ی���اری له گه ڵ هاوڕێكانی���دا ده كرد، جگه له ده مانچه و شمش���ێر هیچی ت���ری پێنه ب���و. یاد حه زیده ك���رد ئ���ه و دیمه نانه ی ش���ه ڕ دوباره بكات���ه وه ك���ه له راگه یاندنه كاندا

بینیبونی .دایكی ی���اد ب���ه ده م چاودێریكردنی منداڵه كه ی���ه وه به ئاوێن���ه ی راگه یاند، "له گ���ه ڵ هاتنی داع���ش، كوڕه كه مان داوای ئه وه ی لێده كردین كه ده مانچه و كاڵوی بۆ بكڕی���ن, پێیده وتین كه من

پۆلیسم".

ی���اد نمون���ه ی چه ندی���ن منداڵه كه به ه���ۆی ئ���ه و ب���اره ی راگه یاندنه كان دروس���تیانكردوه له سه ر باڵوكردنه وه ی توش���ی داع���ش توندوتیژیه كان���ی حاڵه تێكی ده رونیی ناجێگیر بونه ته وه . مامۆستایه كی ده رونییش پێیوایه ده بێت "راگه یاندن به شێوه یه كی په روه رده ییانه مامه ڵه له گه ڵ ه���ه واڵ و دراماو گرته و به رنامه كانیان���دا بكات و ئه وه بزانن كه به هه ندوه رگرتنی باری ده رونی تاك زۆر گرنگتره له زیادبون���ی بینه رو خوێنه ر، هه ر بابه تێك كه ده یانه وێت دایبه زێنن ئه وا پێویس���ته باره سایكۆلۆژیه كه ش

به هه ند وه ربگرن".مامۆستای ده رونناس، ته ها حوسێن، له ب���اره ی رۆڵ���ی خراپ���ی راگه یاندن راگه یان���د، به ئاوێن���ه ی روه وه ل���ه م راگه یاندن و له ده زگاكان���ی "به ش���ێك پێگه ئه لكترۆنی���ه كان، ئه وه ی خۆیان ده یانه وێ���ت و بزان���ن ده بێت���ه ه���ۆی په یداكردنی بینه رو خوێنه ری زۆر، ئه وا بێگوێدانه باری ده رونیی تاك په خشی ده ك���ه ن، كه ئه مه ش یه كێكه له و هه ڵه كۆمه اڵیه ت���ی و په روه رده ییان���ه ی ك���ه

كارێكی نێگه تیڤ ده كاته س���ه ر باری ده رونی���ی منداڵ و دوات���ر له گه وره ییدا ئه م���ه ده بێته به ش���ێك له كه س���ێتی و

له ره فتاره كانیدا ڕه نگده داته وه ".هه روه ه���ا له باره ی ئه و نه خۆش���یه ده رونیانه ی ك���ه له منداڵ ده رده كه ون، ته ه���ا پێیوایه ، "وێن���ه و گرته و دراما كاریگه ریه كی ڕه نگ���ه توندوتیژیه كان، له ش���ێوه ی گرفت ده رونی���ی خ���راپ یان نه خۆش���ی ده رونی���ی الی منداڵ به جێبهێڵ���ن و من���داڵ به ش���ێوه یه كی نائاس���ایی ره فت���ار بكات، ب���ۆ نمونه )فۆبیا – ترس( یه كێكه له و حاڵه تانه ی ك���ه به ش���ێك له من���دااڵن له ئه نجامی بینینی دیمه نێك���ی توندوتیژی ، یاخود به رامبه ری توندوتی���ژی ئه نجامدان���ی باری ده رونیی به گشتی دروستده بێت، ده كه وێت���ه ژێر كاریگه ریی ئه و دیمه ن و

گرتانه ی كه ده یانبینێت".

منداڵ ده رونناس���ه ، ئه و به بۆچونی له رێگه ی ئه وه ی كه وه ریده گرێت و به هۆی پڕۆسه ی السایكردنه وه و وه اڵمدانه وه وه ، كه سێتی خۆی دروستده كات و گه شه ی پێ���ده دات جا ئه گه ر هات���و ئه وه ی كه وه ریده گرێت توندوتیژی و خوێنڕش���تن بو، ئ���ه وا ئه گه ری زۆره ئ���ه و منداڵه له داهاتودا ببێته كه سێكی شه ڕه نگێزو

ده مارگیر.پس���پۆڕی س���ه عید فایه ق هاوكات ب���واری پ���ه روه رده ش پێیوایه "جەنگ هاوسەنگیی پرۆسەی بونیادی مەعریفی منداڵەکان لەسەر دو ئاست تێکدەدات و ئەم���ەش لەوانەی���ە 20 س���اڵ درێژە بکێش���ێت. لەالیەکی دیکەوە میدیاکان لەدڵسافی و دڵسۆزیی خۆیانەوە رۆڵێکی زۆر خ���راپ ل���ەم ب���وارەدا دەبینن کە جەنگەکە خودی نێگەتیڤانەی لەرۆڵی

کەمتر نیە".س���ه عید به ئاوێن���ه ی راگه یاند، "ئەو مندااڵنە لەباش���ترین حاڵەتدا توش���ی ج���ۆرە تراومای���ەک دەبن���ەوە، کە بۆ ماوەیەک���ی یەکج���ار زۆر لەگەڵیان���دا دەمێنێت���ەوە. ئەو تراومایانە لەس���ەر ئاس���تی کورتخایەن وەکو نەخۆش���یی دەردەکەون، جەستەیی فیسیۆلۆجی و ئەمەش���یان ت���ا رادەی���ەک پۆزتیف���ە بەبەراورد لەگەڵ ئاستی درێژخایەن کە دەبێتە هۆکاری لەدایکبونی نەخۆشیی

دەرونیی". به ه���ۆی ئ���ه وه ی هێش���تا هه رێمی كوردستان له دۆخی جه نگدایه له چه ندین ب���ه ره دا له گ���ه ڵ چه كداران���ی داعش، زۆرترین گرنگیدان���ی میدیاكانی هه رێم بۆ گواس���تنه وه ی بابه ته میدیاییه كانی جه نگه له رێگه ی وێنه و گرته ی ڤیدیۆوه كه ئه مه ش راسته وخۆ كاریگه ریی خراپ

له سه ر ده رونی مندااڵن جێده هێڵێت.

ئا: هاوڕاز سه لیم

به شێك له و ژنانه ی چونه ته ژیانی هاوسه ریه وه و ئه زمونیان هه یه له مامه ڵه كردن له گه ڵ پیاواندا، دان به وه دا ده نێن كه جیاوازی له كه سایه تی نێوان ژن و مێرددا یه كێكه له هۆكاره سه ره كیه كانی دروستبونی كێشه له نێوانیاندا،

توێژه رانی كۆمه اڵیه تیش باس له وه ده كه ن كه هۆكاری ناكۆكی نێوان

هاوسه ره كان، په یوه ندی هه یه به جیاوازی كه سایه تیانه وه .

هه ندێك له و ژنانه ی له دوای پرۆسه ی بۆی���ان ده ركه وتوه هاوس���ه رگیریه وه كه جی���اوازی له كه س���ایه تی نێوانیان چه ند كاریگه ره له س���ه ر دروس���تبونی كێشه ، باس له وه ده كه ن كه ته نانه ت له گه ڵ رۆژانه شیان هه ڵس���وكه وتێكی به كه س���ایه تی په یوه س���ته یه كتری ،

نێوانیان.به هار مه حمود، ته مه ن 35 س���اڵ، م���اوه ی 7س���اڵه ژیانی هاوس���ه ریی

پێكهێن���اوه و ئاماژه ب���ه وه ده كات كه "جیاوازی نێوانمان زۆرجار ده بێته هۆی تێنه گه یش���تن و سه ره نجام دروستبونی

كێشه ".به هار دان ب���ه وه دا ده نێت كه پێش كه سایه تی ناسینی هاوسه ریی ، ژیانی هاوس���ه ره كه ی به الوه گرن���گ نه بوه ، "پێشتر وه ك هۆكارێكی سه ره كی سه یرم نه كردوه كه كه سایه تیمان جیاوازه ، من كه سێكی كۆمه اڵیه تیم و هاوسه ره كه شم كه س���ایه تیه كی خۆپارێزی هه یه ، بۆیه به دڵنیاییه وه له روی هه ڵس���وكه وته وه دو جۆری جیاوازین و حه زو ئاره زوشمان

جیاوازه ".ته مه ن عوم���ه ر، په یمان ه���اوكات 33س���اڵ، به پێچه وانه ی به هاره وه ئه و پێش���تر زانیاری هه بوه له سه ر ئه وه ی كه كه سایه تی هاوسه ره كه ی جیاوازه ، به اڵم وه ك ئه وه بۆی ده رنه كه وتوه كه له گه ڵیدا ژیاوه ، "هه رگیز وه ك ئیس���تا هه س���تم پێنه كردوه كه چه ند گرنگ و پێویسته ناسینی كه سایه تی به رامبه رت، چونكه هه مو هه ڵس���وكه تێكی رۆژانه په یوه سته به كه سایه تی نێوانمانه وه ".

په یم���ان كه به پیش���ه فه رمانبه ره و م���اوه ی 3س���اڵه ژیانی هاوس���ه ریی پێكهێن���اوه ، زیات���ر ده دوێ���ت، "من هه ی���ه و پارێ���زگارم كه س���ایه تیه كی ئه وه نده حه ز به گه ڕان و چونه ده ره وه ناكه م، به اڵم هاوسه ره كه م به پێچه وانه ی منه و كه سایه تیه كی كۆمه اڵیه تی هه یه و

حه زو ئاره زوی له گه ڕانه ".ه���اوكات توێژه رێك���ی كۆمه اڵیه تی له ب���اره ی ج���ه الل ڤی���ان به ن���اوی پی���او ژن و كه س���ایه تی جی���اوازی راگه یاند، "ژن به ئاوێنه ی به گش���تیی له روی له پیاو جیاوازتره بونه وه رێكی بیركردنه وه و جه س���ته یی و پێكهاته ی خۆشه یستی ، ژنان زیاتر گرنگی به باره به هه س���ت و ده ده ن و كۆمه اڵیه تیه كان سۆز بیرده كه نه وه ، به اڵم پیاوان زیاتر گرنگی���ی ده ده ن به هێزی ش���اراوه ی خۆی���ان و ك���ه به ده س���تكه وتێك یان به ئامانجێك ده گه ن، ئه وكات هه س���ت

به بونی خۆیان ده كه ن".ڤیان ده ڵێت، "هۆكاره كانی ملمالنێی بۆ ده گه ڕێته وه هاوس���ه ره كان نێوان جیاوازی كه سایه تی ، چونكه دو جۆر

كه سایه تی هه ن: ئه وانه ی كۆمه اڵیه تین ح���ه ز به چون���ه ده ره وه و قه ره باڵغی ده كه ن، به اڵم جۆری دوه م كه سایه تی پارێ���زگاره ك���ه ح���ه ز به ته نیای���ی و

بێده نگیی ده كه ن".ئ���ه و توێ���ژه ره كۆمه اڵیه تی���ه هه ر خۆشی رێگای لێكنزیكبونه وه بۆ ئه و ژن و پیاوانه دیاری���ده كات كه له روی ده ڵێت، لێكجیاوازن و كه س���ایه تیه وه "به بونی وشیاریی پێویست ده رباره ی هه ڵس���وكه وتكردن له گ���ه ڵ یه كتری ، ده توانرێت ئه م دو جۆره كه س���ایه تیه پێك���ه وه بژی���ن، به مه رجێ���ك رێ���ز لێبوردنیان بگرن و یه كتری له هه ستی

هه بێت بۆ یه كتر".

ه���اوكات هاودین زان���ا، راهێنه ری له ب���اره ی مرۆی���ی ، گه ش���ه پێدانی كاریگه ریه كانی جیاوازیی كه س���ایه تی ژن و مێ���رد، به ئاوێن���ه ی راگه یان���د، هه ڵس���وكه وتی "ناس���ینی چۆنیه تی ب���ه اڵم گرنگ���ه ، كه س���ایه تییه كان گرنگترین ش���ت ئه وه یه كه كوڕو كچ پێش چونه ن���او ژیانی هاوس���ه ریی

له یه كچونیان نێوانی���ان و جی���اوازی ب���ۆ یه كتر باس���بكه ن و پێش���وه خت

ئاماده كاریی بۆ كێشه كانیان بكه ن".هاودی���ن ئام���اژه ب���ه وه ش ده كات كه "به ش���ێك له هاوس���ه ره كان ته نیا به دوای س���ۆزو س���ۆزداریی ده كه ون، بۆیه به بێ بیركردنه وه له كه سایه تیان بڕیارده ده ن و له دواییش���دا دو كه سی جیاوازن، بۆیه باش���ترین چاره س���ه ر ئه وه یه كه رێگه ی گفتوگۆ بگرنه به ر، به رامبه ر دژوه ستان به ملمالنێ و نه ك

به یه كتری ".كۆمه ڵناس���ی و له توێژه رانی زۆرێك پس���پۆڕانی بواری ده رونی ، به گرنگی ده زانن ئ���ه و ژن و پیاوان���ه ی له روی كه سایه تیه وه تایبه تمه ندییان جیاوازه ، دوربكه ون���ه وه له پێداگرت���ن له س���ه ر ئاره زوه له شوێنكه وتنی به رده وامبون تایبه تیه كانیان، هاوكات ڤیان جه اللی " پێیوایه ، كۆمه اڵیه تی���ش توێژه ری وا باشه كه س���ایه تیه جیاوازه كان واز له هه ندێ���ك حه زو ئ���اره زو بهێنن، بۆ ئه وه ی په یوه ن���دی نێوانیان جێگیرو

پته وبێت".

ئا: رێبین چاالک

فه واز سه فیل یه كێكه له رزگاربوه كانی ده ستی چه كدارانی

داعش، به اڵم ئێستا سه ره ڕای ئاواره یی و مانه وه یان بۆ ماوه یه ك

له چیای شنگال، گه رمای هاوین و برسیه تی و تێنویه تی

وازیانلێناهێنێت و زۆرینه ی ئه وانه ی هاوشێوه ی فه وازن، خه می گه وره یان

گه ڕانه وه ی ئه و كه سانه یه كه كه وتونه ته ده ست هێزه كانی داعش.

له ناو ئه و سه دان ئێزدیه ئاوارانه ی ئێس���تا له ناوچه كان���ی ده وروب���ه ری زاخۆ، جێگیركراون، چه ندان چیرۆكی تراژیدی هه ن، له گه ڵ ئه وه ش���دا كه هه ڵگ���ری ئ���ه م چیرۆكانه ن ئێس���تا له بێجێگه یی زۆریان به شێكی رۆژانه له سه ر شه قام و بندارو كۆاڵن و شوێنه

گشتیه كان شه وو رۆژ به رێده كه ن.

گه نجێكی عم���و، س���ه فیل فه واز ڕه شپۆش���ی موزه ردی چ���اوكاڵ بو، له یه كێ���ك له ژێ���ر خێمه كانی كه مپی وارگ���ه به خه مباریه وه دانیش���تبوو له ده س���تی رزگاربون���ی چیرۆك���ی چه كدارانی داعش بۆ ئاوێنه گێڕایه وه ، "دوای ئ���ه وه ی كه چه كدارانی داعش ناوچه كه ی به س���ه ر ده س���تیانگرت ده ستبه س���ه ركردو ئێمه یان ئێمه دا،

پیاوه كانی���ان ژن و دوات���ر بردین پیاوه كانیان لێكجیاكردینه وه و بۆ س���ه ر چاڵێك و وتیان ببن به سێ

ڕیزه وه".

ف���ه واز لێ���ره دا وه ك تراژیدی���ای كاره ساته كه ی بیركه وتبێته وه ، كه مێك وه ستاو پاشان زۆری له خۆی كرد بۆ ئ���ه وه ی وته كانی ل���ه ده م بێنه ده رو به ردوامب���و، " دوای ئه وه چه كدارانی داعش كه وتنه گوله بارانكردنی ئێمه ، من له گه ڵ ده ستپێكی ته قه كان خۆم خس���ته خواره وه ، دواتر الشه ی ئه و كه س���انه ده كه وت���ن به س���ه رمدا كه به گوله ی چه كداره كانی داعش شه هید

ده كران".

وه ك ف���ه واز بۆ خ���ۆی گێڕایه وه ، ب���وه و رزگاری به موعجی���زه ئ���ه و دوای ماوه ی���ه ك له ژێ���ر ته رم���ه كان هاتوه ت���ه ده ره وه و به ن���او چه ندی���ن بوه ، رزگاری ترس���ناكدا به ربه ستی "به اڵم باوكم و برایه كم له گه ڵ چه ندان خزم و جیرانمان له وێ ش���ه هیدكران، ئێستاش دایكم و چوار خوشكم له ژێر

ده ستی چه كداره كانی داعشدان ".

پاراس���تنی له به ر ئاوێنه تێبین���ی : ژیانی ئه و كه سانه ی كه ئێستا له ژێر داعش���دان، ده س���تی چه كداره كانی

ناوه كانیان باڵوناكاته وه .

وێنه و گرته و دراما توندوتیژیه كان، ڕه نگه كاریگه ریه كی ده رونیی خراپ له شێوه ی گرفتیان نه خۆشی ده رونیی الی منداڵ به جێبهێڵن

به شێك له هاوسه ره كان ته نیا به دوای سۆزو سۆزداریی ده كه ون،

بۆیه به بێ بیركردنه وه له كه سایه تیان

بڕیارده ده ن و له دواییشدا دو كه سی جیاوازن

فه واز سه فیل

دوو منداڵی ئاواره ی سوریا یاری به چه ک ده که ن

Page 18: ژماره 444

تێبینییه كی پێویست:

ماوه یه ك له مه وبه ر، ده قی ئه م پڕۆژه هه مواركراوه ی "یاسای رۆژنامه گه ریی ژم���اره 35ی س���اڵی 2007"مدای���ه به ڕێ���ز یوس���ف محه مه د س���ه رۆكی په رله مان���ی كوردس���تان؛ بۆ ئه وه ی له داهاتوی نزیك���دا بخرێته به رنامه ی به هه وڵی دواتر په رله مانه وه و، كاری دڵس���ۆزان و خه مخۆران���ی مێدی���ای كوردی���ی و پارله مانتارانی ئازیز، وه ك یاسایه كی هه مواركراو په سه ندبكرێت، به په س���ه ندكردنی ، پێموای���ه ك���ه ده س���كه وتێكی گ���ه وره و گرن���گ بۆ رۆژنامه نوس���انی كوردستان فه راهه م ده كه ین. هه ربۆیه ، سه رۆكی په رله مان، به ڵێن���ی دا دوای ته واوبونی پش���وی په رله مان و، مانگ���ه ی ئه م هاوینه ی به دانیشتنه كانی ده ستكردنه وه دوای هه ردو بداته پڕۆژه ك���ه م په رله مان، یاس���ایی رۆش���نبیریی و لیژن���ه ی رێكه وتی���ن له په رله مان و، وه های���ش ئه وكات ئه ندامان���ی ئه و دو لیژنه یه ، له گه ڵ نوخبه یه ك له رۆژنامه نوس���انی كوردستاندادابنیش���ن، ب���ۆ ئ���ه وه ی هه موارك���راوه ی ب���ه م س���ه ره نجام یاس���ای ناوب���راوه وه ، ببینه خاوه نی یاس���ایه كی باش���ی رۆژنامه گه ری���ی له كوردستان. یاسایه ك، كه خزمه تی رۆژنامه نوسان و كاری رۆژنامه نوسیی و په یوه ندی���ی نێ���وان رۆژنامه ن���وس و رۆژنامه نوس���یی و ده س���ه اڵتدار و، ده سه اڵت )به شێوه یه كی ته ندروست(

بكات.هاوكات، به پێویستم زانی لێره دا ده قی یاس���اكه یش ده قی هه مواركردنه كه و باڵوبكه ینه وه ، بۆ ئه وه ی له ئێس���تاوه پارله مانت���اران و له به رده س���تی هیوادارم بێ���ت و، رۆژنامه نوس���اندا ب���ه م هه مواركردنه ی���ش، ده رگایه كم ده ركردنی ب���ه ڕوی ئاوه اڵكردبێ���ت؛ رۆژنامه گه ریی دا نوێ���ی یاس���ایه كی

له كوردستان.پڕۆژه یه ك بۆ هه مواركردنی "یاس���ای رۆژنامه گه ری���ی ژماره 35ی س���اڵی 2007، ك���ه به بڕیاری ژم���اره )24(ی س���اڵی 2008 و پاڵپشت به بڕگه ی یاس���ای )10(ی م���اده ی )1(ی كوردستان- هه رێمی س���ه رۆكایه تیی عیراق، ژماره )1(ی س���اڵی 2005ی ئ���ه و به پاڵپش���تی هه موارك���راو، نیشتمانیی ئه نجومه نی یاساكارییه ی كردویه ت���ی ، عی���راق كوردس���تان- له خولی دوه می دانیشتنی ژماره )4(

له 2008/9/22.له خواره وه ، ئاماژه به بڕگه و ماده كانی گۆڕانكاریی���ه ده ك���ه م و یاس���اكه

پێشنیازكراوه كان ده خه مه رو..به مج���ۆره ی یه ك���ه م، م���اده ی -

لێبكرێت:بڕگه ی یه كه م و دوه م و س���ێیه م، وه كو

خۆی بمێنێته وه .به مج���ۆره ی چ���واره م، بڕگ���ه ی

لێبكرێت: رۆژنامه گه ریی : پیشه ی رۆژنامه گه رییه

له مێدیای چاپكراوی خوله كیی دا.)واته نه وترێت له كه ناڵه جیاوازه كانی راگه یاندن���دا، چونك���ه ئه م یاس���ایه له ئه س���ڵدا یاس���ای رۆژنامه گه ری���ی مێدیای چاپكراوه ، نه ك یاسای كۆی ناوه نده كانی مێدیا، وه كچۆن تا ئێستا یاسای مێدیا نییه له كوردستان، بۆیه ئه و ته نها رۆژنامه گه ریی پێویس���ته مۆدێ���ل و ش���ێوازه ی كاری مێدیایی بگرێته وه ، ك���ه ده چێته چوارچێوه ی

مێدیای چاپكراوه وه -مه م(.به مج���ۆره ی پێنج���ه م، بڕگ���ه ی

لێبكرێت: رۆژنامه ن���وس: ه���ه ر كه س���ێك، كه

له ب���واری رۆژنامه گه ری���ی چاپكراودا كاربكات.

به مج���ۆره ی شه ش���ه م، بڕگ���ه ی لێبكرێت:

چاپكراوی خوله كیی : ئه و چاپكراوه یه كه به ش���ێوه ی خوله كیی ، چ رۆژانه ، یان هه فته ی دو ج���ار، یان هه فته ی جارێ���ك، یاخود نی���و مانگیی ، یان مانگانه ، یاخود وه رزیی ، یان سااڵنه و به زنجیره ی به دوای یه ك و له س���نوری ده س���ه اڵتی حكومه ت���ی هه رێم���دا،

باڵوده كرێته وه .- ماده ی دوه م، به مجۆره ی لێبكرێت:

بڕگه ی یه كه م، به مجۆره بێت:هی���چ ئ���ازاده و "رۆژنامه گه ری���ی ئازادیی نییه و له س���ه ر سانسۆرێكی ده ربڕی���ن و باڵوكردنه وه بۆ هاواڵتیان له چوارچێ���وه ی ده س���ته به ره ، گش���تیی و ئازادییه ماف و رێزگرتنی

تایبه تییه كان".)وات���ه ل���ه م بڕگه ی���ه دا، پابه ندبون به ئێتیكی رۆژنامه گه ریی فیدراسیۆنی نێوده وڵه تیی رۆژنامه نوسان الببرێت،

له به رئه وه ی :پرس���ێكی "ئێتی���ك"، پرس���ی -1به یاس���ایی ناكرێ���ت ویژدانیی���ه و،

بكرێت.له و به ڵێننامه یه ی فیدراس���یۆنی -2رۆژنامه نوس���اندا، نێوده وڵه تی���ی كۆتوبه ندگه لێكی ئێتیكیی دانراون بۆ كاری رۆژنامه نوسیی و رۆژنامه نوسان، مانایه ك به یاس���اییكردنیان، بۆی���ه ناهێڵێته وه بۆ ئازادیی رۆژنامه نوسیی

له كوردستان- مه م.بڕگه ی دوه م، به مجۆره ی لێبكرێت:

"رۆژنامه ن���وس بۆی هه یه پاڵپش���ت ه���ه ر جیاجی���اكان، به س���ه رچاوه زانیارییه ك وه ربگرێت كه بۆ هاواڵتیان به به رژه وه ندیی په یوه ندییان گرنگن و گش���تیییه وه هه یه ، ئه مه یش به پێی ئه و یاس���ایانه ده بێت كه ناكۆك نین له گه ڵ ئازادیی باڵوكردنه وه و ئازادیی به س���ه رچاوه كانی ده ستڕاگه یش���تن

زانیاریی ".بڕگه ی بڕگه ی س���ێیه م، الببرێ���ت و چواره م بكرێته س���ێیه م و به مجۆره ی

لێبكرێت: "هه ر هاواڵتییه كی سروش���تیی ، یان مه عنه ویی ، پاڵپش���ت به حوكمه كانی ئه م یاس���ایه ، ماف���ی خاوه ندارێتیی

چاپكراوی خوله كیی هه یه ".بڕگه ی چواره م، به مجۆره بێت:

خوله كی���ی چاپكراوێك���ی "هی���چ قه ده غه ناكرێت و ده س���تی به س���ه ردا

ناگیرێت".به شی دوه م، بكرێته :

ده رك���ردن و )مه رجه كان���ی له چاپك���راوی ده س���تبه رداربون

خوله كیی (ماده ی سێیه م، بنوسرێت:

خوله كیی ، چاپك���راوی ده ركردن���ی رێكارانه ی م���ه رج و به م پێویس���تی

خواره وه هه یه :بڕگه ی یه كه م، به مجۆره ی لێبكرێت:

ی���ان ئیمتی���از، "خاوه ن���ی راگه یاندراوێ���ك دامه زرێنه ره ك���ه ی ، ل���ه دو رۆژنامه ی رۆژان���ه ی هه رێمدا باڵوبكات���ه وه ، ك���ه ن���او و نازن���او و نیشته جێبونی ش���وێنی ره گه زنامه و دامه زرێنه ر و ی���ان ئیمتیاز، خاوه نی ناوی چاپك���راوه خوله كییه كه و، ئه و زمانه یش���ی كه پێی باڵوده كرێته وه ، له گه ڵ ناوی سه رنوس���ه ر و چۆنێتیی ده رچونیشی تێدا بنوسرێت. دوای 30 رۆژ له راگه یاندراوه ك���ه و نه بونی هیچ ناڕه زایی���ه ك، چاپكراوه خوله كییه كه

به رێگاپێدراو داده نرێت".بڕگه ی دوه م، به مجۆره ی لێبكرێت:

1- هه ر هاواڵتییه ك بۆی هه یه ناڕه زایی تۆماربكات، له ماوه ی 30 رۆژ له رۆژی باڵوبونه وه ی راگه یاندراوه كه له یه كێك له دادگاكان���ی تێهه ڵچونه وه ی هه رێم،

به سیفه تی پێداچونه وه .2- ئه گه ر له روی یاساییه وه سه لمێنرا ناڕه زاییه كه بۆ رێگانه دان به ده ركردنی چاپكراوه خوله كییه كه ، یاساییه ، ئه وا به رێگاپێدراو خوله كییه كه چاپكراوه

دانانرێت.بڕگه ی سێیه م، به مجۆره ی لێبكرێت:

"پێویس���ته خ���اوه ن ئیمتی���از، یان دامه زرێنه ری چاپكراوه خوله كییه كه ، راگه یاندراوی دامه زراندن له سه ندیكای كوردس���تان رۆژنامه نوس���انی سه ندیكایش وه زاره تی تۆماربكات و، رۆشنبیریی و الوانی لێئاگاداربكاته وه ، سه ره ڕای ده رخس���تنی ئه و الیه نه ی

سه رچاوه ی دارایی چاپكراوه كه یه ".الببرێ���ت... چ���واره م، بڕگ���ه ی له به رئ���ه وه ی له بڕگ���ه ی چواره م���ی م���اده ی دوه می یاس���اكه دا هاتوه و، بكرێت���ه چواره م و پێنج���ه م بڕگه ی

به مجۆره ی لێبكرێت:"نابێت له هه رێمدا دو مێدیای چاپكراوی هاوشێوه )واته دو رۆژنامه ، یان دو

گۆڤار( به یه ك ناوه وه ده ربچن".به مج���ۆره ی پێنج���ه م، بڕگ���ه ی

لێبكرێت:1- پێویس���ته ناوی خاوه ن ئیمتیاز، ی���ان دامه زرێنه ره كه ، له گ���ه ڵ ناوی یه كه می له الپ���ه ڕه ی سه رنوس���ه ر،

چاپكراوه خوله كییه كه دا دابنرێت.ی���ان گۆڕانكاری���ی ، ه���ه ر -2ناوه ڕۆكی له س���ه ر هه مواركردنێ���ك راگه یاندراوی دامه زراندنه ك���ه روبدات، راگه یاندراوێكی دیكه له ماوه ی )30( یان گۆڕانكارییه ك���ه ، ل���ه رۆژی رۆژ

هه مواركردنه كه ، باڵوبكاته وه .به مج���ۆره ی چ���واره م، م���اده ی

لێده كرێت:هه ر چاپكراوێكی خوله كیی ، پاڵپشت به م مه رجانه ی خواره وه ، سه رنوسه ری ده بێت، كه سه رپه رش���تی چاپكراوه خوله كییه ك���ه ده كات و ده بێ���ت ئه م

مه رجانه ی تێدا بێت:توانای بێت و رۆژنامه ن���وس یه كه م: خوێندنه وه و نوسینی زمانی چاپكراوه

خوله كییه كه ی هه بێت.دوه م: سه رنوس���ه ر، له گه ڵ نوسه ری بابه ته باڵوكراوه كان، به رپرسیارێتیی مه ده نیی و س���زایی ئ���ه و بابه تانه یان

له ئه ستۆیه كه باڵوكراونه ته وه .س���ێیه م: ئه گه ر س���ه لمێنرا خاوه ن بابه ته له نوسینی به شداریی ئیمتیاز چاپكراوه كاندا كردوه ، ئه وكات هه مان روبه رو سه رنوسه ری به رپرسیارێتیی

ده كرێته وه .به مج���ۆره ی پێنج���ه م، م���اده ی

لێبكرێت:"به ره چاوكردن���ی ئ���ه و رێكاران���ه ی ده قه كانی���ان له م یاس���ایه دا هاتوه ، هه ی���ه ب���ۆی ئیمتی���از خ���اوه ن ده س���تبه رداری هه مو، ی���ان هه ندێ له خاوه ندارێتییه كانی ببێت بۆ كه سێكی دیكه ، به مه رجێك 30 رۆژ به ر له رۆژی دیاریك���راو ل���ه و ده س���تبه رداربونه ، رۆژانه دا له رۆژنامه یه كی ئاگادارییه ك

باڵوبكاته وه ".به شی سێیه م

)وه اڵمدانه وه و راستكردنه وه (به مج���ۆره ی شه ش���ه م، م���اده ی

لێبكرێت:یه ك���ه م: چاپك���راوه خوله كییه كان،

ناڕاستیان بۆچونێكی زانیاریی و هه ر باڵوك���رده وه و ناك���ۆك ب���ون له گه ڵ حوكمه كانی ئه م یاسایه و پره نسیپه كانی ئێتیكی رۆژنامه نوس���یی ، راسته وخۆ له ناڕاس���تی دڵنیابونه وه ی���ان دوای زانیاری���ی و بۆچون���ه كان، له ژماره ی دوات���ر، ی���ان دو ژم���اره ی دواتردا، ش���وێنی له هه م���ان راس���تكردنه وه بابه ته كه دا باڵوبكه نه وه و به راشكاویی داوای لێب���وردن له و الیه نه بكه ن كه ناراس���ته كه یان بۆچونه زانیاری���ی و

له سه ریان باڵوكردوه ته وه .دوه م: ئه و كه سه ی بابه ته ناڕاسته كه ی یه كێك یان باڵوكراوه ته وه ، له س���ه ر راستكردنه وه ی ئه گه ر له میراتگرانی ، هه بو، ده بێت له هه مان ئه و جێگایه ی بابه ته ك���ه ی تێ���دا باڵوكراوه ت���ه وه ،

راستكردنه وه كه ی باڵوبكرێته وه .س���ێیه م: هه ر چاپكراوێكی خوله كیی راس���تكردنه وه باڵونه كاته وه ، ده بێت قه ره بوی ئه و ك���ه س و الیه نانه بكات ك���ه زانیاریی���ه هه ڵه كانی له س���ه ر له دو باڵوكردوه ت���ه وه ، به مه رجێ���ك ملیۆن دینار كه مت���ر و له پێنج ملیۆن

دینار زیاتر نه بێت.ئه وه یه : ب���ۆ ئیزافه یه ی���ش )ئ���ه م

خوله كیی���ه كان چاپك���راوه -1 -2 دوربكه ون���ه وه . له ناوزڕان���دن ئ���ه و كه سه ش���ی ن���اوی له ك���ه دار ده كرێ���ت، قه ره بوبكرێت���ه وه ، له بری غه رامه كردنی چاپكراوه خوله كییه كه ، كه له ب���اری غه رامه كردندا، كه س���ی دارایی���ه وه ل���ه روی زیانلێكه وت���و، س���ومه ند نابێت )كه مافێكی ره وای خۆیه تی س���ودمه ندببێت(، سه ره ڕای گه ڕاندنه وه ی ره دی ئیعتیباریش بۆی

)له روی مه عنه وییه وه - مه م(.چواره م: له م حاڵه تانه ی خواره وه دا، چاپك���راوه خوله كییه ك���ه بۆی هه یه راستكردنه وه ی كه سه كه ، یان یه كێك

له میراتگرانی باڵونه كاته وه :چاپك���راوه پێش���تر ئه گ���ه ر -1جێ���گای له هه م���ان خوله كییه ك���ه بابه ته كه و به راشكاویی راستكردنه وه ی لێبوردن���ی داوای باڵوكردبێت���ه وه و

كردبێت.2- ئه گه ر راس���تكردنه وه كه به ناوێكی

خوازراو بێت.3- ئه گه ر به زمانێك���ی جیا له زمانی گه یاندرابوه خوله كییه كه ، چاپكراوه

چاپكراوه خوله كییه كه .4- ئه گه ر ناكۆك بو له گه ڵ حوكمه كانی ئێتیكی پره نسیپه كانی یاسایه و ئه م

رۆژنامه نوسیی .به شی چواره م

)ماف و ئیمتیازه كانی رۆژنامه نوس(به مج���ۆره ی حه وت���ه م، م���اده ی

لێبكرێت:كاری س���ه ربه خۆیی یه ك���ه م: رۆژنامه نوس���یی ب���ۆ رۆژنامه ن���وس له كات���ی راپه ڕاندن���ی پیش���ه كه یدا، یاسایه ، ئه م به حوكمه كانی پاڵپشت

زامنكراوه .بابه تان���ه ی ئ���ه و نابێ���ت دوه م: رۆژنامه ن���وس باڵویانده كاته وه ، ببنه هۆی زیانگه یاندن به خۆی و مافه كانی و

هه روه ها تێكدانی باری ژیانی .خوله كیی چاپكراوێكی هیچ سێیه م: ب���ۆی نیی���ه له س���ه ر باڵوكردنه وه ی بابه تێك، رۆژنامه نوسه كه له پیشه كه ی س���ه لمێنرا )ئه گ���ه ر دوربخات���ه وه باڵوكردنه وه ی بابه ته كه به ئانقه س���ت

نه بوه (.چ���واره م: رۆژنامه نوس ب���ۆی هه یه هه واڵه كانی زانیاریی و س���ه رچاوه ی ئاش���كرا ن���ه كات، ته نه���ا له وكاته دا دادگای له ب���ه رده م ده بێ���ت تایبه تمه ن���ددا ئاش���كرای بكات، كه له خزمه تی ئاشكراكردنه كه سه لمێنرا

به رژه وه ندیی گشتیدایه .پێنج���ه م: رۆژنامه نوس ب���ۆی هه یه فه رمیی و كۆبونه وه یه ك���ی له هه م���و جه ماوه ریی���دا گردبونه وه یه ك���ی ئاماده ب���ێ ، ئه گه ر هاتو په یوه ندییان به ژیانی گشتییه وه هه بو، یان به پێی حوكمه كان���ی یاس���ای كارپێك���راو، روماڵ���ی ب���و ئ���ه وه شایس���ته ی

رۆژنامه نوسیی بكرێت.ئازاردانی سوكایه تیكردن و شه شه م:

رۆژنامه نوس���ان له كات���ی راپه ڕاندنی كاره كه یدا، هاوشێوه ی سوكایه تیكردن و ئازاردان���ی فه رمانبه ران���ی میریی���ه ،

له كاتی راپه ڕاندنی ئه ركه كانیدا.حه وت���ه م: ده بێ���ت 15 رۆژ پێ���ش كۆتاییهێنان ب���ه راژه ی رۆژنامه نوس، ده س���تخه تی به نوس���راوێكی چاپكراوه ك���ه ، یه كه م���ی كه س���ی پێش���وه خته جێگره وه یه كی ، ی���ان ئاگاداربكرێته وه ك���ه دوای 15 رۆژ،

كۆتایی به راژه كه ی ده هێنرێت.هه ش���ته م: ده بێ���ت ئ���ه و چاپكراوه ب���ه راژه ی كۆتای���ی خوله كیی���ه ی رۆژنامه نوس���ه كه ده هێنێت، ش���ه ش مان���گ موچه ی ته واوه تیی و ش���ه ش بدات���ه موچ���ه نی���وه مانگی���ش

رۆژنامه نوسه كه .نۆیه م: پێویس���ته هه ر چاپكراوێكی خوله كی���ی ك���ه گرێبه س���ت له گه ڵ له الی���ه ن ده كات، رۆژنامه نوس���اندا سه ندیكاوه په س���ه ندبكرێت و ته واوی مافه كانی رۆژنامه نوس���ان و مافه كانی هه ش���ته می حه وته م و له بڕگه كان���ی ئ���ه م ماده یه ی تێ���دا جێگیركرابێت. به پێچه وانه وه ، چاپكراوه خوله كییه كه

به رپرسیارده بێت.رۆژنامه ن���وس ئه گ���ه ر ده ی���ه م: یان ئاس���اییه كانی ، هه مو مۆڵه ت���ه هه ندێكیان���ی دوای كۆتایی س���اڵی دارایی وه رنه گرتبو، ئه وا ئه و پاره یه ی

پێده درێت كه ده یكه وێت.توش���بونی له كات���ی یانزه ی���ه م: رۆژنامه نوس به نه خۆشیی ، یان پێكانی ئه ركه كانیدا، راپه ڕاندن���ی له كات���ی ده بێت ئه و چاپك���راوه ی كاری تێدا تێچونی چاره سه ركردنه كه ی ده كات،

له ئه ستۆبگرێت.دوانزه یه م: رۆژنامه نوس له ته واوبونی هه ر س���اڵێكی خزمه تیدا له چاپكراوه خوله كه ییه ك���ه ، ده بێ���ت موچه كه ی

به رێژه ی %10 به رزبكرێته وه .به شی پێنجه م

پشته وانه )حصانه‌(به مج����ۆره ی هه ش����ته م، م����اده ی

لێبكرێت:یه كه م: ب����ه ر له گرتنه ب����ه ری رێكاری یاس����ایی به رانبه ر به رۆژنامه نوس، كه به كارێك تۆمه تباركرابێت و په یوه ندیی سه ندیكای هه بێت، به پیش����ه كه یه وه

لێئاگادار ده كرێته وه .له گ����ه ڵ لێكۆڵینه وه ك����ردن دوه م: رۆژنامه نوس، یان پش����كنینی ماڵی ، یان شوێنی كاره كه ی رێگاپێنه دراوه ، ته نه����ا له وكاته دا نه بێت ك����ه بڕیاری دادوه ریی هه بێ����ت و نه قیب، یان ئه و كه سه ی به شێوه یه كی یاسایی جێگای ده گرێت����ه وه ، له كاتی پش����كنین، یان

لێكۆڵینه وه كه دا، ئاماده بێت.سێیه م: ته نها له وكاتانه دا به ڵگه نامه و رۆژنامه نوس په ڕاوگه كانی زانی����اری و ده كرێ له كاتی لێكۆڵینه وه ی سزاییدا له گه ڵی به كاربهێنرێ����ت، ئه گه ر هاتو په یوه ندییان به بابه تی س����كااڵكاره وه

هه بێت له دژی رۆژنامه نوسه كه .هه یه ب����ۆی رۆژنامه نوس چ����واره م: له س����ه ر كاره كانی ه����ه ر فه رمانبه ر و ب����ۆ ك����ه بنوس����ێت، كه س����ێك راسپێردرابێت، گشتیی خزمه تكردنی نوێنه رایه تیكردن����ی ی����ان س����یفه تی گش����تیی هه بێت، ئه گه ر هاتو بابه ته باڵوكراوه ك����ه له چوارچێ����وه ی الدانی ب����و له پره نس����یپه كانی پیش����ه كه ی ، به مه رجێك به ڵگه ی سه لمێنراو له دژی

خرابێته رو.پێنج����ه م: دوای تێپه ڕبونی )90( رۆژ به س����ه ر باڵوكردن����ه وه ی بابه ت����ه كان خوله كییه كان����دا، له چاپك����راوه هی����چ رێكارێك����ی یاس����ایی به رانبه ر چاپكراوه ك����ه به نوس����ه ره كانیان و

ناگیرێته به ر.رۆژنامه ن����وس ئه گ����ه ر شه ش����ه م: زانیارییه ك، یان بابه تێكی باڵوكرده وه و بوه هۆی ده رچونی بڕیاری دادوه ریی زیانلێكه وت����و، به قه ره بوكردن����ه وه ی ده بێت چاپكراوه كه قه ره بوكردنه وه كه بابه ته ك����ه ی ك����ه له ئه س����تۆبگرێت،

باڵوكردوه ته وه .ماده ی نۆیه م، به مجۆره ی لێبكرێت:

یه ك���ه م: رۆژنامه نوس و سه رنوس���ه ر و

پێكه وه هه رس���ێكیان چاپكراوه ك���ه ، ناچارده كرێ���ن پ���اره به بڕێ���ك كه زیانلێكه وتو، به قه ره بوكردن���ه وه ی له )2( دو ملی���ۆن دینار كه متر و )15( ملیۆن دینار زیاتر نه بێت. ئه گه ر هاتو

ئه م بابه تانه یان باڵوكرده وه :په یوه ندی���ی بابه تێ���ك ه���ه ر -1تایبه تی���ی ژیان���ی به نهێنییه كان���ی راس���تیش هه رچه نده هه بێت، تاكه وه بێت، ب���ه اڵم باڵوكردنه وه ی ببێته هۆی

له كه داربونی .2- جنێودان و توانجی ناڕه وا و ناوزڕاندن و

بوختانكردن.سه رنوس���ه ر و رۆژنامه ن���وس و دوه م: پێكه وه هه رس���ێكیان چاپكراوه ك���ه ، به بڕێ���ك پ���اره غه رام���ه ده كرێن، كه له )2( ملی���ۆن دینار كه مت���ر و )15( ملی���ۆن دینار زیاتر نه بێت. به مه رجێك به پێ���ی بڕگه ی یه كه می ئ���ه م ماده یه ، حوكمی بابه ته كه ی به سه ردا نه درابێت،

بابه ته كانیش ئه مانه ن:1- ئه گ���ه ر س���ه لمێنرا بوه ت���ه ه���ۆی هه ڵگیرساندنی رق و كینه و دوبه ره كیی له نێ���و تائیفه ئایینی���ی و پێكهاته كانی

كۆمه ڵگادا.به بیروب���اوه ڕ و س���وكایه تیكردن -2

رێوره سم و سیمبوله ئایینییه كان.3- هه ر بابه تێك كه س���ه لمێنرا زیانی دادوه ریی لێكۆڵین���ه وه ی به رێ���كاری گه یاندوه . جگه ل���ه و بابه تانه ی دادگا

رێگایداوه به باڵوكردنه وه یان.دوباره كردن���ه وه و له كات���ی س���ێیه م: تۆماركردنه وه ی س���كااڵدا، دادگا بۆی هه یه ، قه ره بوكردنه وه كه ، یان غه رامه كه ، ك���ه له بڕگه كانی یه ك���ه م و دوه می ئه م ماده یه دا هاتون، زیادبكات، به مه رجێك

له هێنده و نیوێك زیاتر نه بێت.زیانلێكه وت���و، س���ه ره ڕای چ���واره م: داواكاری گشتی بۆی هه یه سكااڵ له سه ر كه تۆماربكات، باڵوك���راوه كان بابه ته وه كو دو سكااڵی جیا هه ژمارده كرێن و كۆی سكااڵكانیش، كه له سه ر بابه تێكی باڵوكراوه بن، به پاكێجێك وه رده گیرێن و یه ك بڕیاری كۆتایی دادوه رییان له سه ر

ده درێت.ماده ی ده یه م، الببرێ���ت، چونكه هه ر چاپكراوێكی خوله كی���ی كه له ده ره وه ده هێنرێته ناو هه رێم و ئه وانه یش���ی كه ده زگا له الیه ن زانس���تیی به مه به ستی حكومی���ی و زانكۆكان و س���ه نته ره كانی ده هێنرێن، زانس���تییه وه توێژینه وه ی ئه گه ر له كه داركردنی بۆ كه سێك، یان تائیفه یه ك، یاخود پێكهاته یه ك تێدابو، ده كرێ له ش���وێنی ده رچونیان، سكااڵ

له دژیان تۆماربكرێت.ماده ی یانزه یه م، بكرێته ماده ی ده یه م و

به مجۆره ی لێبكرێت:ه���ه ر بابه تێك، كه له س���ه رچاوه كانی هه رێمه وه وه رگیرابێ���ت و ده ره وه ی خوله كییه كان���دا له چاپك���راوه له به رپرس���یارێتیی باڵوبكرێت���ه وه ،

تاوانه كانی باڵوكردنه وه نابوردرێ .خ���ۆی یانزه یه م، وه ك���و م���اده ی

بمێنێته وه .م���اده ی دوانزه یه م: كار به هیچ ده قێك ناكرێ���ت، ك���ه ناك���ۆك بێ���ت له گه ڵ

حوكمه كانی ئه م یاسایه .ماده ی سیانزه یه م: له سه ر ئه نجومه نی وه زی���ران و الیه ن���ه په یوه ندیداره كانه ، حوكمه كانی ئه م یاسایه جێبه جێبكه ن.هۆیه پێویس���تییه كانی ده ركردنی ئه م

یاسایه ، به مجۆره ی لێبكرێت:"رۆژنامه گه ری���ی چاپك���راو، ه���اوكات دیجیته ڵ و مێدیای گه شه كردنی له گه ڵ گه شه كردنی ته كنۆلۆجیادا، گه شه كردنی به خۆوه بینیوه و ئاسۆیه كی فراوانیشی له به رده م���دا ئ���اوه اڵ ب���وه ، ئه مه یش وایخواس���توه یاس���ایه كی تایبه تی بۆ ده ربچێت، تاك���و كاری رۆژنامه گه ریی كوردس���تاندا، له هه رێم���ی چاپك���راو به جۆرێ���ك رێكبخات، كه له گه ڵ گیانی سه رده مدا بگونجێت و، زامنی مافه كانی رۆژنامه نوس���انیش بكات و هاواڵتیانیش زیات���ر س���ودمه ندببن لێ���ی . له پێناو شارستانیی و كۆمه ڵگایه كی بونیادنانی زه مینه س���ازییدا بۆ زیاتر چه سپاندنی پایه كانی دیموكراس���یی و ده س���ه اڵتی چ���واره م له هه رێمی كوردس���تان، ئه م

یاسایه دانرا.

تایبه‌ت )444( سێشه ممه 182014/9/9

مه م بورهان قانع

پڕۆژه‌یه‌ك‌بۆ‌هه‌مواركردنی‌‌یاسـای‌‌رۆژنامه‌گه‌ریی‌‌له‌كوردستانژماره )35(ی ساڵی 2007

رۆژنامه گه ریی چاپكراو هاوكات له گه ڵ

گه شه كردنی مێدیای دیجیته ڵ و گه شه كردنی

ته كنۆلۆجیادا، گه شه كردنی به خۆوه بینیوه و ئاسۆیه كی

فراوانیشی له به رده مدا ئاوه اڵ بوه ، ئه مه یش

وایخواستوه یاسایه كی تایبه تی بۆ ده ربچێت

Page 19: ژماره 444

رێبوار ئەوڕەحمان

دیموكراس���یه ت نهێنییه كان )ته نه���ا له ناوده ب���ەن(، ئه م���ه دروش���می ئ���ه و یاس���ایه یه كه له 4ی ته مموزی 1966ه وه له الیه ن س���ه رۆكی ئه وكاتی له ئه مەریكا ویالیه ت���ه یه كگرت���ووه كان )لیندۆن بی جۆنس���ۆن(ه وه واژوكراوه و تا ئێس���تاش به )یاس���ای ك���ه پێده كرێ���ت، كاری Freedom of–زانی���اری ئ���ازادی

Information Act( ناسراوه .به پێی ئه م یاسایه هه مو هاواڵتییه كی ئه مەریكی بۆی هه یه داوای هه ر زانیارییه ك ل���ه دام وده زگا فیدراڵییه كان بكات، به بێ ئ���ه وه ی ره گه زنام���ه ی ئه مەریكی خۆی بسه لمێنێت یان ش���وێنی نیشته جێبونی له ویالیه ته یه كگرت���وه كان دیاری بكات. یاس���اكه بۆ هه مو هاواڵتیه كه نه ك ته نها رۆژنامه نوس���ان به اڵم رۆژنامه نوس���ان، تایبه تمه ندي���ی ئه وه ی���ان هه یه كه زوتر كاره كانی���ان ب���ۆ به ڕێده كرێت و هه روه ها كرێی فۆتۆكۆپیكردنی به ڵگه نامه كانیشیان

لێوه رناگیرێته وه .به پێی ئه م یاسایه ، هاواڵتی نه ك ته نها ده توانێت زانیاری به ده ستبێنێت، به ڵكو ده توانێت بگاته تۆمار )سجل(ه كاغه زيی و ئه لكترۆنییه كان���ی س���ه رجه م دام وده زگا پۆلیس���ی له نێویان���دا فیدراڵیی���ه كان، فیدراڵی ئه مةریكيی و ده زگای هه واڵگريی

.)CIA( ئه مةریكيی ناسراو بهیاس���ایه ، هه م���و ئ���ه م به گوێ���ره ی فه رمانبه ری فیدراڵ���ی ، دام وده زگایه كی به مه به س���تی دان���اوه تایبه ت���ی به ده ستخس���تنی ئ���ه و زانیارییانه ی كه داواكارییه ك���ه وه له ڕێگ���ه ی هاواڵت���ی به پێی ه���ه روه ك ده كات. پێشكه ش���ی فه رمانگه ك���ه پێویس���ته یاس���اكه ، له م���اوه ی 20 رۆژی دەوامکردندا وه اڵمی داواكارییه كه بداته وه ، ئه گه ر له و واده یه زیات���ر دواك���ه وت، هاواڵت���ی ده توانێت رێگه ی یاس���ا بگرێته ب���ه ر به رامبه ر ئه و

فه رمانگه یه .جگه له زانیارییه گش���تییه كان، به پێی یاس���ای فۆیا، هاواڵتی و رۆژنامه نوس���ان ده توانن داوای زانینی س���امان و موڵكی به رپرسان بكه ن، به اڵم به پێی یاساكانی ئه مەریكا، كه س���ی زیندو هه ندێك مافی تایبه تمه ندێت���ی هه یه ، ك���ه هه ندێكجار ده بێت���ه له مپ���ه ر له ب���ه رده م پێدان���ی زانیاریه كانیدا به و كه س���انه ی كه داوای ده كه ن، به اڵم كه سانی مردو ئه م مافه یان ده خرێته زانیارییه كی���ان هه م���و نییه و

به رده ستی داواكار.له گه ڵ ئه وه ش���دا، به پێی یاس���اكانی ئه مەریكاو به پێی رێنماییه كانی وه زاره تی دادی ئه و واڵته ، چه ند حاڵه تێك له پێدانی دەزگایانە ئەو زانیاری هەاڵوێردەکراونء ده توانن زانیارییه كانیان نه ده ن به داواكار، كه ئه وانی���ش 9 حاڵه ت���ن و بریتین له : رێوشوێنه یاساو نه ته وه یی ، )ئاسایشی ناوخۆییه كان���ی ئاژانس���ێك، نوس���راوه ئاژانسێك وه ك وه ره قه ی ناوخۆییه كانی كار، توێژین���ه وه كان، ئ���ه و راپۆرتانه ی بڕیار له دروس���تكردنی به ش���ێك ده بنه له و ئاژانس���ه دا، نهێنی���ه بازرگانیه كان، ئ���ه و تۆمار )س���جل(�انه ی یاس���ایه كی تری فیدراڵی كردونی به نهێنی ، هه ندێك تۆم���اری چه س���پاندنی جێبه جێه كردنی یاسا، تۆماره بانكیه كان، ئه و زانیارییانه ی تایبه ت���ن به بیره كانی ن���ه وت و غاز، ئه و تۆمارانه ی ك���ه زانیارییه ك له خۆده گرن، كه له كاتی ئاشكراكردنی ناوه ڕۆكه كانیاندا ده بنه ده ستدرێژییه كی بێ پاساو بۆ سه ر

تایبه تمه نديی كه سیی (.ب���ه اڵم له هه مو حاڵه تێك���دا ئه م چه ند خاڵ���ه ناكرێن���ه جیاكاريی ب���ۆ ئه وه ی هاواڵتی���ان، نه درێن���ه زانیاریی���ه كان به ڵكو له حاڵه تێكدا ئه گ���ه ر بزانرێت كه له باڵوكردنه وه یان گش���تی به رژه وه نديی س���ودمه ندتره له چاو باڵونه كردنه وه یان،

ئه وا زانیارییه كان باڵوده كرێنه وه .یاسای فۆیا له ویالیه ته یه كگرتوه كانی ئه مەریكا، زۆر ل���ه وه ده وڵه مه ندتره كه له م چه ند دێڕه دا باس���یان لێوه بكرێت، ب���ه اڵم مه به س���ت ل���ه م باس���ه كورته

ك���ه به یاس���ایه ك به راوردكردنیه ت���ی په رله مان���ی كوردس���تان له دانیش���تنی ئاسایی ژماره )28(ی رۆژی 2013/6/5 به ده س���تهێنانی مافی یاس���ای به ناوی زانی���اری ، په س���ه ندیكردوه و وه ك بڕیار

ده ریچواندوه .یاس���اكه به شێوه یه كی ئه وه ی له گه ڵ گشتی یاسایه كی باشه و ئه گه ر جێبه جێ بكرێ���ت، ئه وا هه رێ���م هه نگاوێكی گرنگ روه و ش���ه فافیه ت ده نێت و رۆژنامه گه ريی كوردیيش له ده س���ت سه رچاوه ی نادیارو ناو ئاشكرا نه كراو رزگاری ده بێت، به اڵم یاساكه به ده ر نییه له كۆمه ڵێك تێبینی ، به تایبه تی ئه و بابه تان���ه ی كه له ماده ی چ���واره م و ل���ه )6( خاڵ���دا وه ك به ده ر

له پێدانی زانیاری ده ستنیشانكراون.له بڕگ���ه ی دوه می م���اده ی چواره مدا هاتوه : دام و ده زگای گشتی یان تایبه تی مافی هه یه ل���ه م حاڵه تانه ی خواره وه دا ره تبكات���ه وه ، زانی���اری داواكاري���ی له خاڵ���ی یه كه می ئه م بڕگه ی���ه دا باس ئاسایش���ی به به رگری و تایبه ت له نهێنی هه رێم ك���راوه ، وه ك ورده كاريی چه ك و پێداویستیه سه ربازییه كان، ئه ركه نهێنیه س���ه ربازيی و ئاسایش���یيه كان، جوڵ���ه و ته كتیكی به رگريی و زانیاريی هه واڵگريی .قس���ه مان له س���ه ر ئ���ه وه نیی���ه كه ل���ه م ماده یه دا هاتوه ، ته واوی ئه وانه ی ئاساییه نهێنین و به ده وڵه ت س���ه باره ت زانیاريی ده رباره یان نه درێته ده زگاكانی راگه یان���دن، به اڵم ئه م بڕگه یه بڕگه یه كی زۆر الستیكیه و ده سه اڵت له كوردستاندا، جا ده سه اڵت له ده س���تی هه ر كه سێكدا بێ���ت، ده توانێ���ت به چه ندی���ن ش���ێوه به كاریبهێنێت و میدیای پێ بداته دادگاو ته نانه ت توشی سزای یاساییشی بكات.

له الیه كی تره وه ، ته واوی ئه و بابه تانه ی له م بڕگه یه دا هاتون، له ش���ه ڕی هه رێمی كوردس���تان به رامبه ر داعش���دا، له الیه ن به ش���ی ه���ه ره زۆری میدیاكان���ی نزیك له ده س���ه اڵته وه په یڕه ونه ك���راو رۆژان���ه هه واڵی گه یش���تنی ئه م ج���ۆره ی چه ك ج���ۆره ی چه ك ئه و به ورده كاریی���ه وه و به وێنه وه باڵوده كرایه وه ، نه ك هه ر ئه وه بگره هه ندێك میدیای بینراو، په خش���ی راسته وخۆیان بۆ گه یش���تن و نیشاندانی ئ���ه و چه كانه ده ك���رد كه ده گه یش���تنه هه رێمی كوردستان، كه واته : ئه م بڕگه یه له الیه ن میدیاوه پێش���ێلكراو ده س���ه اڵت

خۆشی یارمه تیده ربو له پێشێلكردنیدا.له و به شه دا كه باس له ئاسایشی هه رێم رونبكرێته وه و زیاتر پێویس���ته ده كات، بڕگه كانی بۆ دیاریبكرێت، چونكه زۆرجار میدیا ره نگه داوای زانیاریه كی دیاریكراو په یوه ندی���دار ده زگای ب���ه اڵم ب���كات، به بیانوی ئاسایشی هه رێم و به پشتبه ستن ن���ه دات و زانیارییه ك���ه بڕگه ی���ه ب���ه م ره تیبكاته وه و یاساش پشتگیريی بكات. بۆ نمونه ره نگه میدیایه ك داوای دۆسیه نهێنییه كانی خانه نش���ینكردنی نایاسایی بكات، به اڵم به بیانوی تێكدانی ئاسایشی

هه رێم، ئه م داوایه ره تبكرێته وه ، كه واته ئ���ه م بڕگه یه پێویس���تی به رونكردنه وه و ده ستنیش���انكردن هه ی���ه . جگه له وه ش بڕگه یه كی تر هه یه كه له یاس���ای فۆیای ئه مەریكیدا هه یه و له م یاسایه ی هه رێمدا نابینرێ���ت ك���ه ئه ویش بریتی���ه له وه ی نه وت و بیره ش���وێنی )ئاش���كراكردنی غاز رێگه پێدراو نییه (، له كاتێكدا هه رێم هه ر چ���وارده وری دوژمنه و ئه ویش تازه خه ریكی سه رچاوه كانی وزه و ده رهێنان و هه نارده كردنی نه وته ، كه چی ئه م بابه ته ئاشكراكردنی واته نه هاتوه ، له یاساكه دا ش���وێنی بی���ره ن���ه وت و غ���از له الیه ن رێگه پێدراوه ، كوردییه وه رۆژنامه نوسيی له كاتێك���دا ئه مه گه وره ترین مه ترس���ی له س���ه ر ئابوری واڵت دروس���ت ده كات و پێویس���ته ئاشكراكردنی ش���وێنی بیره نه وت���ه كان و غازو رێ���ڕه وی بۆری نه وت قه ده غه بكرێت، ن���ه ك هه ندێك كه ناڵی دیاریكراو حزبێكی به به رپرس���انی سه ر به ئاشكرا ش���وێن و رێڕه وی بۆری نه وتی هه رێ���م بۆ بینه رو بۆ ده وروبه ر ئاش���كرا

بكه ن.به هه مانشێوه بڕگه كه دوه می به ش����ی پێویستی به هه مواركردنه وه هه یه ، چونكه ره نگه له دانوس����تانێكدا كه هه رێم له سه ر چاره نوسی گه له كه ی ده یكات و په یوه سته به ژیانی رۆژانه ی خه ڵكه وه و گرنگه خه ڵك ئاگاداری بێت و فشار دروست بكات له سه ر به ده س����تهێنانی باش����ترین ده ستكه وت، هه رێم له گه ڵ الیه نی به رامبه ر رێكبكه وێت هێش����تنه وه ی به نهێن����ی به مه به س����تی هه رێم دانوس����تانی وه ك گفتوگ����ۆكان، به مه به ستی ئیتيحادی حكومه تی له گه ڵ ئیتحادیدا، ده كرا له حكومه تی به شداريی له بری ئه مه به شه كه وا دابڕێژرێت كه هه ر گفتوگۆیه ك����ی ده زگای هه واڵگريی هه رێم هێزێكی به به ره نگاربونه وه ی س����ه باره ت نا كوردی ده كرێ����ت به نهێنی بمێنێته وه ت����ا ه����ه ردوال له س����ه ر باڵوكردن����ه وه ی

رێكده كه ون.به ته واوی بڕگه ك���ه به ش���ی پێنجه می پێویستی به گۆڕین و هه مواركردنه وه هه یه ، چۆن ده كرێت مرۆڤێك له نه خۆشخانه یه كدا گیان له ده ستبدات، به اڵم رۆژنامه نوس بۆی نه بێت داوای ته به ڵه كه ی بكات تا بزانێت له چاره سه ركردنیدا كراوه كه مته رخه ميی ی���ان ن���ا؟ ی���ان رۆژنامه ن���وس گومانی له بڕوانامه ی وه زیرێك هه یه ، چۆن ده بێت پێدانی دۆس���یه ی خوێندن���ی ئه و وه زیره یان ئه و به رپرس���ه قه ده غ���ه بێت؟ ئه مه شتێكه هه رگیز له و یاس���ا ئه مەریكییه دا باس���نه كراوه و مافێك���ی س���اده ی هه مو هاواڵتییه ك���ی ئه مەریكیي���ه ن���ه ك تەنها

رۆژنامه نوس.به پێ���ی یاس���ای فۆی���ای ئه مەریكی ، هه مو هاواڵتیه ك ده توانێت داوای زانینی س���ه رمایه و سامانی به رپرس���ێك بكات، به اڵم له و یاسایه ش���دا هه ندێك جیاكاريی بۆ خه ڵكی زین���دو كراوه ، ئه و جیاكارییه بۆ خه ڵك���ی مردو نییه ، به اڵم به پێی ئه م یاس���ایه ی هه رێ���م، داواكردن���ی ژمێره ی بانكيی و سامانی به رپرسان قه ده غه كراوه ، ئه مه پێویس���تی به هه مواركردنه وه هه یه ، ب���ا رۆژنامه نوس بۆی هه بێ���ت له ڕێگه ی ده س���ته ی ده س���تپاكیه وه داوا بكات كه زانیاری له س���ه ر س���امان و س���ه رمایه ی به ڕێوه به ری گش���تییه ك ی���ان وه زیرێك به چه ن���د ئه م���ه پێبدرێ���ت، ده كرێ���ت ش���ێوه یه كی یاس���ایی رێكبخرێ���ت نه ك

به یه كجاريی قه ده غه بكرێت.به ش���ێوه یه كی گش���تی یاس���ای مافی به ده ستهێنانی زانیاری له هه رێمی كوردستان پێویس���تی به هه مواركردنه وه یه ك���ی باش هه یه ، بڕگه هه یه زۆر الستیكیه حكومه ت و یارییه كی الیه نی ده س���ه اڵتدار ده توانێت زۆری پێ���وه بكات و هاواڵت���ی نه توانێت سودمه ند بێت له زانیاری ، بڕگه ش هه یه كه پێویستی به وه یه زیاتر ده ستنیشانكردنی تێدا بكرێت و رێگه نه درێت به ش���ێوه یه كی هه ڵه له الی���ه ن میدی���اوه به كاربهێنرێت و لێوه ربگرن، س���ودی هه رێم دوژمنه كانی له به رامبه ریشدا هاواڵتی بێبه ريی نه كرێت

له و زانیارییانه .دواجار هیوادارم په رله مانی كوردستان له یاساناس���ان و هاوب���ه ش لیژنه یه ك���ی وه رگێڕانی پاش پێبكهێنێت و میدیاكاران یاس���ای فۆیای ئه مەریكی و پرسیاركردن و ش���اره زابونی ت���ه واو له میكانیزمه كان���ی جێبه جێكردن���ی ئه و یاس���ایه له ویالیه ته یه كگرتوه كان، جارێكی تر ئه م یاس���ایه یاس���ایه كی بیكات���ه هه مواربكات���ه وه و

پێشكه وتوترو تۆكمه تر.

یاسای‌‌)فۆیا(ی‌‌ئه‌مەریكی‌‌و‌یاسای‌‌مافی‌‌به‌ده‌ستهێنانی‌‌زانیاری‌‌كوردستان‌

خوێندنه وه یه كی خێرا

یاسای مافی به ده ستهێنانی

زانیاری له هه رێمی كوردستان پێویستی

به هه مواركردنه وه یه كی باش هه یه ، بڕگه

هه یه زۆر الستیكیه حكومه ت و الیه نی

ده سه اڵتدار ده توانێت یارییه كی زۆری

پێوه بكات و هاواڵتی نه توانێت سودمه ند بێت

له زانیاری

)444( سێشه ممه 2014/9/9 19تایبه‌ت

داعش‌و‌ئیسالم...پاشماوه‌عائیش����ه ترس����ه ی ئ����ه و چونك����ه ه����ه ر به رده وامب����و كه ئه گ����ه ر باوكی )ئه بوبه كری سدیق( عومه ر رانه سپێرێ له دوای خۆی بكرێ به خه لیفه ، دڵنیابو كه عه لی ده كرێته خه لیفه ، عائیش����ه ش به هیچ جۆرێك نه یده ویست عه لی بكرێ به خه لیفه ، چونكه له سه ر ئه و روداوه ی له نێوان عائیشه و سه فوانی كوڕی معگل له پێغه مبه ر داوای دروس����تبوبو، عه لی كردبو كه ده س����ت له عائیشه بكاته وه و ته اڵقی ب����دا به اڵم پێغه مبه ر ئه و كاره ی له وباره یه وه هاتۆته ئایه تی����ش نه كردو خواره وه ، بڕوانه س����وره تی النور ئایه ی 23،20،19،17،16،4،5،6،9،11،12،(13،15،( له گ����ه ڵ چه ند ئایه تێكی دیكه له سوره تی ئه حزاب وه ك ئایه ی )30،32، 33( تا راده یه ك له ده وری هه مان پرس ده س����وڕێته وه . دیاره كێش����ه ی میراتی محه مه د له دوای خۆی ئه وه ش گرفتێكی دیكه ی����ه ، ده ڵێ����ن كاتێ����ك محه م����ه د قه اڵی خه یب����ه ری گ����رت، جوله كه كان ده ستكه وتێكی زۆریان له ده ستداو كه وته ژێر ده س����تی موس����ڵمانه كان، محه مه د گوندێك����ی له ناو ئ����ه و ده س����تكه وتانه محه مه د به اڵم خۆشه ویستی به ركه وت، بۆ فاتیم����ه ، ئه وه ن����ده به هێزبو، ئیتر ئ����ه و گونده ی پێشكه ش����ی محه م����ه د فاتیم����ه ی كچی ك����رد، ك����ه دوایی بو به فاتیم����ه ی زه هرا، ئه م كاره ی محه مه د عائیشه ی زۆر نیگه رانكرد، بۆیه ناچاربو بڵێ كه ی كاتی دابه ش����كردنی میراته تا به شی فاتیمه بدرێت، به اڵم دوای كۆچی دوایی محه مه د، ئه بوبه كر له ژێر گوشاری عائیش����ه ی كچییه وه ، ئه بوبه كرو عومه ر وتیان نابێ موڵ����ك و ماڵی پێغه مبه ری ئیس����الم بكرێته میرات بۆ منداڵه كانی، ئیتر ئه بوبه كر یاسایه كی ده ركرد كه هه مو ئه و زه وییانه ی له الیه ن موس����ڵمانانه وه ده س����تی به س����ه ردا ده گیرێت، ده بێته موڵك����ی )بیت الم����ال(و كه ڵكوه رگرتن له و زه وییانه ته نیا له ده س����تی خه لیفه دا ده بێت، ئیتر ئه و گونده شیان له فاتیمه س����ه نده وه .. گرفتێك����ی دیكه یش هه یه كه له س����ه رده می خه لیفایه تی عومه رداو به فه رمان����ی عوم����ه ری ك����وڕی خه تاب معاویه ی ئه بوسوفیان كرا به والی شام، كه دواتر معاویه بو به گه وره ترین گرفت ب����ۆ عه لی و نه وه كانی عه ل����ی و ته نانه ت ب����ۆ بنه ماڵ����ه ی هاش����مییه كانیش. كه له ده ست پشتاوپشت و كرده خه الفه تی هاش����مییه كانی ده رهێن����ا. گرفتێك����ی مێژونوس����ان ب����ه اڵم هه یه ، دیك����ه ش به ئاس����ایی وه ریده گرن، ئه ویش ئه وه یه عه بدواڵی كوڕی عومه ری خه تاب به یعه تی به عه لی نه داو داوایكرد له مه دینه بچێته ده رو س����ه فه ر بكات، داوای كه سێكیان له عوبه ی����دواڵی كوڕی عوم����ه ری كوڕی خه تاب ك����رد تا كه فاله ت����ی بۆ بكات، به اڵم عوبه یدواڵ كه س����ی ده ستنه كه وت، به اڵم عه لی كوڕی ئه بوتالیب كه ئه وكات تازه بوبو به خه لیفه خۆی بو به كه فیلی عوبه یدواڵ، به اڵم عوبه یدواڵ به رده وام بو له دژایه تیكردنی عه لی كوڕی ئه بوتالیب و پاڵیدایه پاڵ معاویه ی كوڕی ئه بوسوفیان له دژی عه لی، تا چاره نوسه كه ی ئه وه بو له ش����ه ڕی )صفین(دا كوژرا. بۆ زانیاری زیاتر )عوم����ه ر دو كوڕی دیكه ی هه بو به ن����اوی عه بدواڵی بچ����وك و عه بدواڵی گه وره ، به اڵم عوبه یدواڵ له ئوم كه لسومی

كچی جرول كوڕی مالك خوزاعییه بو.

په یوه ندییه كانی عومه رو عه لیت����ا عوم����ه رو عه ل����ی له ژیان����دا بون په یوه ندیی����ان یه كج����ار زۆر باش بوه ، هه ر ب����ۆ نمونه ، ك����ه ئه بوبه كر عومه ر )خه لیفه یی( جێنشینی بۆ راده سپێری له دوای خۆی، ئه گه رچی ئه م راسپارده ی ئه بوبه ك����ر كاریگ����ه ری عائیش����ه ی زۆر به س����ه ره وه بوه ، چونكه پێش����وه خته عائیش����ه به عوم����ه ری وتب����و ئه گ����ه ر موچه ك����ه م بۆ زیادبكه ی من هه وڵی زۆر ده ده م باوكم ناوی تۆ بهێنێ بۆ ئه وه ی ببی����ت به دوه م خه لیفه ی موس����ڵمانان، هه ر وایش����ی كرد ئه بوبه ك����ر عومه ری راسپاردو موچه ی عائیشه ش كه مانگانه بو زیادیكرد، ب����ه اڵم عه لی كوڕی ئه بی تالیب نیگه رانیی نیشان نه داو به یعه تی به عوم����ه ر به خش����ی. عومه ریش عه لی كرده یه كه مین راوێژكاری خۆی و ده سته راس����تی عومه ر بو، هه ر بڕیارێكیش����ی

بدایه پێشوه خت پرس و راوێژی به عه لی ده ك����رد، چونكه دڵنیابو كه عه لی جگه هه مو ئیس����الم، ئایینی له به رژه وه ندی به رژه وه ندییه كان����ی دیكه ده خاته الوه و گوێیان پێنادات. بونی ئه و په یوه ندییه به هێ����زه وایكرد عوم����ه ر كچێكی عه لی بخ����وازێ كه ن����اوی )ام كه لس����وم(بو، له كاتێكدا )ام كه لسوم( هێشتا منداڵیش ب����و. كه واتا عومه ر زاوای عه لی بو. )ام له دایكه وه كچ����ی فاتیمه ی كه لس����وم( كچی پێغه مبه ر -د.خ- بو، به حه وته مین ژنی عومه ری ك����وڕی خه تاب داده نرێ، چونكه عومه ر )11( ژنی هێنابو، دوای مردنی عومه ر شوی به محه مه دی كوڕی جه عفه ری كوڕی ئه بوتالیب كرده وه كه

ئامۆزای خۆی بو.راسته عومه ر معاویه ی كردبو به والی ش����ام، ب����ه اڵم معاوی����ه زۆر له عوم����ه ر ده ترس����او تا عوم����ه ر له ژیان����دا مابو، نه یده وێرا له قسه كانی عومه ر ده ربچێت و موس����ڵمانێكی ملكه چ و بێده س����ه اڵت بو له به رامبه ر عومه ردا، هه مو ئه و گرفتانه ی هێنایه ئاراوه دوای مردنی عومه ر بون، له الیه ك خزمی عوسمانی كوڕی عه فان بو، له الیه كی دیكه شه وه ئه و دڵنه رمی و دڵسافییه ی عوسمانی ئیستغاللكردبو بۆ به رژه وه ندییه تایبه تییه كانی خۆی، بۆیه عه لی كوڕی ئه بوتالیب داوا له عوس����مان ده كات معاویه البدات و كه س����ێكی دیكه بكاته والی ش����ام، عوسمان ده ڵێت من معاویه م دانه ناوه ئه وه عومه ر بو معاویه ی كرده والی شام نه ك عوسمان، عه لیش ده ڵێت ئاخر تا عومه ر مابو معاویه لێی ده ترس����ا و نه یده وێرا كارێكی نه گونجاوو نه ش����یاو بكات، به اڵم ئه ی عوس����مان ئێستا معاویه ته نانه ت پرس و را به تۆش ناكات و خۆش����ت ئه مه ب����اش ده زانی، كه چ����ی معاوی����ه الی خه ڵك����ی ده ڵێت من ئه م كارانه م به فه رمانی عوس����مانی خه لیفه ی سێیه م كردوه ، كه چی تۆ ئه ی عوسمان هه ڵوێس����تێكی زۆر الوازیشت

نییه له به رامبه ر معاویه دا.. ده ڵێ����ن عوبه یدواڵ له هه مان ش����ه ڕی )صفی������ن( ب����ه ر له كوش����تنی، بانگ����ی محه مه دی كوڕی عه لی كوڕی ئه بوتالیبی كردوه بۆ ش����ه ڕه شمشێرو زۆرانبازیی، ب����ه اڵم عه لی ك����ه باوكییه ت����ی رێگای به محه مه دی كوڕی نه داوه ، محه مه دیش جنێوی به عوبه یدواڵو باوكی )كه ده كاته عوم����ه ری كوڕی خه ت����اب( داوه ، به اڵم عه لی گوتویه تی ك����وڕم جنێو به باوكی

مه ده به باشه باسی باوكی بكه .كه ئه س����حابانه ی ل����ه و كۆمه ڵێ����ك الیه نگ����ری عه لی ب����ون و ناوناوبانگێكی زۆربه ی����ان په یداكردب����و، باشیش����یان له سه رده می خه لیفایه تی عه مه ری كوڕی خه تابدا، كاربه ده س����تی گ����ه وره بون و ته نانه ت سه ركرده ی سوپاش بون و له ژێر فه رمانی عومه ریش����دا بون و هیچ گرفت و كێشه یه كیش����یان نه بو، عومه ریش باش ده یزانی ئه وانه له الیه نگرانی عه لی كوڕی ئه بو تالیبن هه ندێ����ك له وناوانه ئه مانه بون: عه ماری كوڕی یاس����ر، س����ه لمانی فارس����ی، مالیك كوڕی ئه شته ر، به رائی كوڕی عازب، حوزه یفه ی كوڕی یه مانی، س����ه هلی كوڕی حه نیف، عوده ی كوڕی حاته می تائی، عوسمانی كوڕی حه نیف، ئه حنه فی كوڕی قه یس، حه جه ری كوڕی زۆری ئه لمه رق����ال و هاش����می عوده ی، دیكه ش، رۆژێك له رۆژان ئه مانه له الیه ن عوم����ه ره وه گرفتێكی����ان بۆ دروس����ت

نه كرا.له هه م����و ئه وانه ش گرنگت����ر ئه وه یه ، كاتێك عومه ر س����ه فه ر بۆ شام ده كات، له مه دینه ئه بوتالی����ب ك����وڕی عه ل����ی لێ����ره داده ن����ێ، خ����ۆی له جێ����گای ده گه ینه ئه و راس����تییه ی ئه گه ر عومه ر به ت����ه واوی له نیازپاكیی و دڵپاكیی عه لی پته وی����ان په یوه ن����دی دڵنیانه بوای����ه و له گه ڵی����ه ك نه بوای����ه ، بێگومان عومه ر س����ه حابه یه كی دیكه ی له جێگای خۆی

داده نا نه ك عه لی.به اڵم ئه وه ی زۆر به زیره كانه هه وڵیدا له الیه كه وه كێشه بخاته نێوان عوسمانی كوڕی عه فان و عه ل����ی كوڕی ئه بوتالیب له الیه كی دیكه شه وه كێشه بخاته نێوان عوم����ه رو عه لی، ئ����ه وا معاویه ی كوڕی مه به سته كه شی هه مو بو، ئه بوسوفیان ب����ۆ ش����كاندنی عه ل����ی و دابڕین����ی ئه و جه ماوه ره بو له عه لی، چونكه معاویه له و

ئاسته نه بو بڵێ من له عه لی باشترم بۆ جێنشینیی )خه لیفه (، به ڵكو ده یویست قه ناعه ت به و خه ڵك����ه بهێنێ كه عه لی ده س����تی گه وره ی له كوشتنی عوسمان هه ب����وه و، معاوی����ه ش نای����ه وێ خوێنی به ناهه ق رژاوی عوسمان به فیڕۆ بڕوات، له كاتێك����دا عه ل����ی حه زی به كوش����تنی عوسمان نه بوه ، به پێچه وانه وه ، ناحه زانی عه لی عوس����مانیان كوشت، هه ندێكیش له دۆس����ته ه����ه ره نزیكه كان����ی عه ل����ی به ش����دارییان له و كوش����تنه ی عوسمان كردب����و، له وانه محه م����ه دی ئه بوبه كری س����دیق )محه م����ه دی ئه بوبه كر، دایكی ناوی –ئه س����ما- بو، س����ه ره تا خێزانی جه عفه ری برا گ����ه وره ی عه لی بو به اڵم ده كوژرێت، له شه ڕێكدا كاتێك جه عفه ر ئه بوبه كری سدیق ده یخوازێت و محه مه دی لێ ده بێت، دوای ئه وه ی ئه بوبه كر كۆچی دوای����ی ده كات، عه لی كوڕی ئه بوتالیب ده یخوازێ����ت، وات����ا دایك����ی محه م����ه د ده بێته خێزانی عه لی، بۆیه مێژونوسان ده ڵێن عه لی وه كو كوڕی خۆی سه یری محه م����ه دی ئه بوبه كری ك����ردوه (، دوای عه لی كاتێ����ك عوس����مان و كوش����تنی ده كرێته خه لیفه ، محه مه دی ئه بوبه كری سدیق ده كاته والی میسر، هه ر له وێش له الی����ه ن عه مرو عاص س����وپای معاویه

به ناهه ق سه ریانبڕی.به كورت����ی ئه وان����ه ی ئێس����تا ب����اس ده كه ن، عه لی عومه رو له ناكۆكییه كانی پاساوه كانیان یه كجار الوازه و هی ئه وه نیی����ه ببێته مای����ه ی ناكۆك����ی، ئه وانه بیان����ه وێ و نه یانه وێ، ده چنه وه س����ه ر په یڕه وكردنی به معاوی����ه و بڕواهێن����ان هه مو ئه و فڕوفێاڵن����ه ی كه له وپێناوه دا ده یدۆزیی����ه وه ، ئیت����ر ورده ورده دوای معاویه قس����ه و قس����ه ڵۆك له باره ی ئه و دو خه لیفه یه سه ریهه ڵدا، باڵی شیعه ش له دوای شه ڕی )صفین(ه وه سه ریهه ڵدا، ك����ه له نێو س����وپاكه ی عه ل����ی دو باڵ دروس����تبون، باڵێكیان له گه ڵ راگرتنی ش����ه ڕه كه بو له گه ڵ معاوی����ه ، باڵه كه ی تری����ش دژی راگرتنی ش����ه ڕه كه بو،ئه و باڵ����ه ی له گه ڵ عه لی مان����ه وه پێیانوترا شیعه ، ئه و باڵه ش كه له عه لی جیابونه وه پێیانوترا خه واریج، به اڵم رۆژگار هات و رۆیی، باڵی شیعه كه سه ر به عه لی بون، ورده ورده گه ش����ه یانكرد ت����ا به ئه مڕۆ ده گات، باڵه كه ی تریش كه باڵی خه واریج بو، له ش����وێنی خۆیان چه قیانبه س����ت و مه یی����ن و توانای گه ش����ه كردنیان نه بو، ئێس����تا هه ر ناویشیان نه ماوه . ئه مه یان س����ه ره تای كه رت كه رتبونی موسڵمانان ب����و، ب����ه اڵم له جیاتی ئ����ه وه ی رێ له و كه رتبون����ه بگیرابای����ه ، ئه وه تا ده بینین ئێستا ته نیا باڵی شیعه سه ر به چه ندین قوتابخان����ه و گروپی له ی����ه ك جیاجیان وه ك: ره وتی ش����یعه ی 12 ئیمام )اهل البیت(، شیعه ی ئیس����ماعیلی، زه یدی، ئه بازی، ئاغاجان����ی، ت����زاری، فاتمی، كیسانی،.. هتد. به اڵم ره وتی 12 ئیمام له هه م����و ره وته كانی دیكه ی ش����یعه پڕ جه ماوه ریتره . له نێو باڵی سوننه ش����دا، چه ندین ره وتی دیكه دروستبون، له وانه : ئه شعه ری، موعته زیله ، زاهیدی، ره وتی س����ۆفیگه ری، وه هابی، ق����ادری، له نێو مه زهه بانه ئه م ئه شعه ریش����دا، رێبازی دروس����تبون، حه نه فی، مالكی، شافعی، حه نبه لی، ره وتی موعته زیله له هه مویان

ئه قاڵنیتر بو.پرسیاره گرنگه كه ئه وه یه ، ئه م هه مو ره وت و مه زهه ب و رێبازه ، له پێناو چیدا دروستبون، ئایا بۆ پێشكه وتنی ئیسالم بوه ، یان بۆ مه به س����تی گرتنه ده ستی ده سه اڵت و به سیاسی كرابون، بێگومان ئ����ه وه ی دوه میان زیات����ر بڕواپێهێنه ره ، موس����ڵمانی داعش ئه وه ت����ا چونك����ه بێتاوان بۆچی س����ه رده بڕێ و ده یكوژێ، ل����ه كام ده ق����ی قورئانییدا هات����وه كه موس����ڵمان موسڵمان بكوژێ؟ بۆیه ئه م ره وته توندڕه وانه ته نیا بۆ گه یشتنیانه به ده س����ه اڵت ده یانه وێ به روپۆش����ێكی ك����ه نیش����انبده ن، خۆی����ان ئایین����ی كاری هه ڵخه ڵه تاندن و ته نیا له بنه ڕه تدا س����اخته یه ، ئه گینا چ����وار خه لیفه كه ی موس����ڵمانان، ئه گه ر هه ر گرفتێكیشیان له گ����ه ڵ یه ك����دی هه بوای����ه ، له پێناوی گه شه ی ئیس����المدا كردویانه و هه ر یه ك له و چوار خه لیفه یه ش ئازارێكی زۆریان

له پێناو ئه و ئایینه دا چه شت.

ونبون * ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )اسماعیل گه ولی( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئاوێنه .*بڕوانامه یه ك���ی كۆمپانیای )ب�الی�س����ان( ونبوه به ن���اوی )ح�ه م�ه رئ�وف ص�اب�ر( هه ركه س دۆزی���ه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ

پرسگه ی ئاوینه .

Page 20: ژماره 444

نیو نەفەر بۆ ژێر بەیاخەکە

دالوه ر سۆفی

باشتر وایە بەحساب دەست پێ بکەین ٣٣٣ دابەشبکەین بەسەر دودا ئەکاتە ١٦٦،٥ کەواتە نیسابە قانونیەکەی پەرلەمانی عێراق ناکاتە نیوە

زائید یەک هێشتا نیو نەفەری نوقسانە. پێم س���ەیرە زۆرمان فوتێکرا بۆ بەشداریکردن یا نەکردن لەحکومەتی عێراق تەنان���ەت ئەو ئەمەریکا فیلەش بەجۆرێ خۆی پیش���ان ئەدا کە گوایە ڕاگەیاندنی سەربەخۆیی کوردستان هەر فویەکی ماوە، چاوەڕوانی کوڕێکی کوڕانە بوین بانگی بۆ بدا، بەاڵم چاوسورکردنەوەی نوێنەرەکەی ئەمەریکا لەسەر گردەکەوە لەکورد بۆ چوار ساڵی تر پەنچەری کردینەوە، کەواتە بۆماندەرکەوت تاکە الیەنێک کە حس���ابمان بۆ ناکات ئەمەریکای گەورەیە، یارییەکە بەجۆرێ ئاش���کرابوە کەسێکی ناشیش تەواو هەستی

پێ ئەکات.بۆیە ئەمجارە ئەوەی زۆر گرنگە کە ئەبێت کەس���انی ئاس���ایی بیزانن ئەوەیە کە بڕیاری سیاس���ی تەنها الی ئەمه ریکایە، ئێمە هەرچی ئەڵێین بۆ مەس���روفاتی ناوخۆیە، ب���ۆ فێنککردنەوەی دڵی گڕگرتوی خەڵکە کە هەرگیز الی س���ەرکردایەتی کورد حس���ابی عانەیەکی قەڵبی بۆ ناکرێت، سەیرە برادەران لەگردەکەی گۆڕان مەشغوڵی کۆبونەوە بون بەشداربن یا نەبن، عەبادی لەوێوە حکومەتەکەی ڕائەگەیاند سەرۆکی پەرلەمانی عێراق بەنیو نەفەرەوە نیسابی بەقانونی بۆ ئەداین لەقەڵەم، جا ئەفەنم یۆڵمەز ئێس���تا وا کولێرەی دەس���ەاڵت کوت کوت کرا، پۆستەکان بەخشرایەوە بەسەر برادەرانی شیعە مەزەب و، میراتگرانی گۆڕبەگۆڕەکەی عۆجە، جا چ الیەنێک ئامادەیە لەوەزارەتێکی خۆی یا پۆستێکی حزبیی کوتلەکەی خ���ۆش ببێ���ت بۆ ئەو کوردەی کە تا ئێس���تا ئەو ب���رادەرە عەره بانەی کە بەمیوانی ڕەزا قورس���ی سەر ورگی خۆیانی ئەزانن، بەاڵم سەیرەکە لەوەدابو پاش پەخش���انکردنی بەیاننامەیەک���ی لەرزۆک لەبان گردەکەی زەرگەت���ەوە ئەندام پەرلەمانە کوردەکان بەهەنکە هەنک خۆیان گەیاندە ناو ئاپۆرای بەخشینەوەی کولێرە بەڕۆنی دەسەاڵت و وەرگرتنی شیرینی

لەهۆڵی موچە خۆرانی پەرلەمان.ج���ا خەڵکین���ە ئیتر چاوەڕوانی چ���ی بکەین حکومەتی ت���ازە بۆمان بکات، ناردنی موچەی مانگێک دەس���کەوتە؟ لێس���ەندنەوەی وەزارەتی دەرەوە دەس���کەوتە؟ ئ���ەرێ خەڵکینە کاوێ دانێن س���اوێکی لێبکەن بەجۆرێ س���ەرتان لێش���یواندین ڕاس���ت و چەپمان لێتێکچوە نازانین ڕو لەکام ئاین و کام قیبل���ە بکەین، ئەوەی لەم واڵتەدا گوزەرا و ئەگوزەرێ، لەکەبابخانەکانی سلێمانیشدا نەگوزەراوە، لەکەبابخانەکانی جاراندا پاش ئەوەی س���فرەچیەکە لەداوی مش���تەریەکانی ئەپرسی هەنێ کەس بەنیو نەف���ەر تێریان ئەخوارد، کاکی س���فرەچی بەدەنگی بەرز هاواری ئەکرد، نی���و نەفەر بۆ ژێر ئاوێنەکە، مەبەس���تی لەوەبو کە ه���ەم کەبابخانەکە ئاوێنەیەکی تیا هەڵواسراوە هەم کەبابخۆرێکیش لەو شوێنەدا، دانیشتوە نان و کەباب بخوا، ئەی ک���وردی کوڵۆڵ بۆ ئەبێ وەک کەبابخواردنیش، بەش���ی هەر نیو نەفەر بێت ئەمجارەش هەر لەم مەملەکەتی عەجایەب و غەرایبەدا بەنیو نەفەر حزبی دەعوە تەقلەی بەسەر کورددا لێدا، کەواتە ئەتوانی���ن بڵێین نیو نەفەر بۆ ژێر ئەو بەیاخەی لێی نوس���راوە ئه ڵاهو

ئه کبه ر.

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

[email protected]کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه گه رمیانی، سەردەشت عوسمان، سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاهیر

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

ریکالم

ئه و واڵتانه ی که رۆژنامه نوسان تێیاندا کوژراون: 2004 ــ 2014ژماره ی کوژراوه کان:

ژماره ی تێکڕای رۆژنامه نوسه کوژراوه کان به پێی ساڵ: 2004 ــ 2014

جۆری ئه و هه وااڵنه ی له الیه ن قوربانیه کانه وه روماڵکراو ن:

گه نده ڵی

ئابوری

کوشتن

ناوخۆ

له ستافداپێگه ی رۆژنامه نوس:

جۆری پیشه ی رۆژنامه نوس:

هۆکاری گیانله ده ستدان:

روبه روبونه وه له کاتی شه ڕ

بیانی

ئازاد

ئه رکی مه ترسیدار

مافی مرۆڤ

وه رزش

جه نگ

کلتور

سیاسی

تاوان

وه :کوژراوه کان به پێی واڵت:رچا

سه Gl

obalP

ost