وته بێژی پارتی كرێكارانی كوردس����تان ئاماژه ب����ه وه ده كات كه ئه وان چاوه ڕێ نین هیچ واڵتێك هاوكاریی و پشتیوانییان

بكات، به ڵكو كورد به ته نیا خۆی به سه ب����ۆ ئ����ه وه ی دژی داعش ش����ه ڕ بكات، ئه و ده ڵێت "گه ریالكانمان له ش����ه نگال و دوای ته نان����ه ت ناكش����ێنه وه مه خمور

كۆتاییهاتنی شه ڕیش".پارتی وته بێ����ژی قه ندیل: ئاوێن����ه ، كرێكارانی كوردستان "ده مهات عه گید" له گفتوگۆیه ك����ی تایب����ه ت به ئاوێن����ه دا رایگه یاند كه گه ریالكانی ئه وان به نیازن مه خم����ور له ش����ه نگال و به یه كج����اری بمێننه وه ، ئه و وتی "به تایبه ت له شه نگال ناكش����ێینه وه و ئه و ده ڤه ره جێناهێڵین دوای كۆتاییهاتنی ش����ه ڕیش، هه میشه

ده یپارێزین".وتیشی "خه ڵكی ئێمه له شه نگال زۆر

كوشتاریان مه ترسیدان و له ژێر ده مێكه لێده كرێ����ت و بریندارن، تا ئێس����تا 72 جار بڕیاری كوشتن و بڕین بۆ برایانمان له ش����ه نگال ده رچوه ، ئه مجاره ش بو به 73 هه مین ج����ار له مێژودا كه ڕوبه ڕوی ئازارو كوش����تن ده بنه وه تاكو قڕبكرێن، بۆیه ئێمه چیتر ڕێگه ناده ین هێرشبكرێته

سه ر برایانمان له شه نگال".ئه وه ش له س����ه ر ناوب����راو جه غت����ی ك����رده وه كه كش����انه وه ی پێش����مه رگه به به رژه وه ندی خزمه ت شوێنێك له هیچ كورد ناكات، به ڵك����و خزمه ت به پالن و

سیاسه تی داعش ده كات.

ریکالم

کاره‌ساتی‌مه‌سیحییه‌کانمه سیحییه كان هیوایان

به كوردستانیش نه ما

5 »»

3

به ه����ۆی ده س����تگرتنی داع����ش به س����ه ر ش����ه نگال و زومار و جه ل����ه والدا، له ماوه ی هه فته یه ك����دا ك����ورد ل����ه 25%ی خاك����ی كوردس����تانی له ده ستداوه ، كه ده ره نجامی نه بونی پالنی ستراتیژی وردو ئاماده كاریی ته واو بوه بۆ به ڕێوه بردن����ی ئه و ناوچانه له روی ئه منیی و س����ه ربازیی و سیاسیه وه ، به پێی شیكارییه ك خه ریكه سنوری هه رێم ده گه ڕێته وه س����نوری س����اڵی 2003، كه

هاوپه یمانان به هێڵی سه وز ناویانده برد.تایبه ت به ئاوێن����ه : به پێی روماڵێک كه ل����ه م ژماره یه ی ئاوێن����ه دا باڵوكراوه ته وه ، هه رچه ن����ده كورد بۆ یه كه مج����ار له دوای هاتن����ی هێ����زه كان داع����ش بۆ موس����ڵ و تكریت، به شێكی زۆری خاكی كوردستانی ده ره وه ی هه رێم )زیات����ر له 30000 كم2ی ناوچ����ه ی جێناكۆك(ی كۆنترۆڵكرد، به اڵم له ئێس����تادا به هۆی روداوه كانی شه نگال و زومار و جه له والوه كه متر له )20000( كم2ی

ئه و ناوچانه ی له ده ستدا ماوه .له دوای هێرشی هێزه كانی داعش بۆ سه ر سنوری قه زای ش����ه نگال و كۆنترۆلكردنی ئه و ناوچانه ، روب����ه ری )10 هه زارو 420( كم2 خاكی ئه و ده ڤه ره له ده س����تی كورد نه ما، به شی باكورو رۆژهه اڵتی موسڵ كه پێشتر له ده ستی هێزی پێشمه رگه دا بون، به جۆرێك كه له رێگه ی موسڵ – هه ولێر،

بو گۆگجه ل����ی له گه ڕه ك����ی پێش����مه رگه له قه راغی ش����اری موسڵ، له رێگای موسڵ – ده����ۆك له گه ڕه كی ح����ه ی عه ره بی بو، له رێگای موسڵ – شێخان له گه ڕه كی حه ی قاهیره بون و له رێگای موسڵ به رده ره شیش له گه ڕه ك����ی ح����ه ی ته حریر ب����ون، به اڵم له ئێس����تادا ق����ه زای ته لكێ����ف و ه����ه ردو ناحیه ی وانكێ و فایده و قه زای حه مدانیه و ه����ه ردو ناحیه ی نه مرود و به رتله و ناحیه ی نه ماون، به ده س����ت كورده وه به عش����یقه به وپێیه ش كۆی روب����ه ری ئه و ناوچانه ی كه كورد له ده س����تیداوه ل����ه و ناوچه یه دا )10420( كم2 و دانیشتوانه كه شی نزیكه ی )1 ملیۆن و 170 هه زار( كه س ده بێت، واتا به شی زۆری خاكی كوردستانی پارێزگای موس����ڵ )ناوچ����ه ی جێناك����ۆك(ی ئ����ه و پارێزگایه له ده س����تی كورددا نه ماوه و له و سنوره دا )4 قه زا( و )10( ناحیه و سه دان

گوندی له ده ستدا.له دوای ده ستگرتنی چه كدارانی داعش و به س����ه ر جه له والدا، عه ره به كانیش خێڵه ئێس����تا له ك����ۆی 16 ق����ه زای ناوچ����ه ی كوردس����تانی ده ره وه ی هه رێ����م، ته نها 6 ق����ه زای به ده س����ت ك����ورده وه و 10 قه زای

به ده ست داعشه وه یه .

‌‌‌‌تیراژ:‌‌4500 ‌ ‌ ‌ ‌ ‌‌‌‌‌ ‌ کۆمپانیای‌باڵڤ‌پەیک‌ئاوێنە‌دابەش‌دەکات‌نرخی‌‌1000دینار‌‌ ‌ ‌ ‌‌ ته‌له‌فۆن:‌‌‌‌‌3201274 ‌ ناونیشان:‌سلێمانی‌گه‌ڕه‌کی‌شۆڕش-‌به‌رامبه‌ر‌ئاماده‌یی‌شۆڕشی‌کوڕان‌

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )440( سێشەممە 2014/8/12

w w w . a w e n e . c o m

12 »» 17 »»

له 2006ه وه ئه مه ریكا داوا ده كات هێزێكی نیشتمانی له پێشمه رگه دروستبكرێت

«« 17 «« 12 ««6ئه‌مه‌ریکاو‌پێشمه‌رگه‌‌

600 هه زار عێراقی و 217هه زار ئاواره ی سوری له هه رێمدا نیشته جێن

««9کوردستان..‌په‌ناگه‌ی‌ملیۆنێک‌ئاواره‌

13

1317

له‌ماوه‌ی‌‌هه‌فته‌یه‌كداكورد‌له‌‌25%ی‌خاكی‌كوردستانی‌له‌ده‌ستداوه‌

یان من یان هیچ که س

هێزێکی پێشمه رگه له شه ڕی دژ به داعشدا 4

3

په‌كه‌كه‌:‌له‌شه‌نگال‌‌ناكشێینه‌وه‌‌دوای‌‌كۆتاییهاتنی‌‌شه‌ڕیش

هادی‌‌عه‌لی‌:‌ئێران‌و‌سعودیه‌‌له‌پشت‌سه‌رهه‌ڵدانی‌‌داعشه‌وه‌ن

ناس����راوی كه س����ایه تی عه لی هادی ئیسالمییه كان ئاماژه به وه ده كات كه به هۆی په نابردنی ڕژێمی ئه س����ه د بۆ به كارهێنانی توندترین ش����ێوازه كانی خه ڵكی س����ه ركوتكردنی داپڵۆسین و ڕاپه ڕیوی واڵته كه ی ، زه مینه ساز بو بۆ هه ڵكش����انی توندڕه ویی ئیسالمی له الیه ن گروپه كانی سه ر به سه له فیه تی جیهادییه وه ، ئه و ده ڵێت "كرده وه كانی ئێران و سعودیه هۆكاری سه رهه ڵدانی

داعشن".تایب����ه ت به ئاوێن����ه : ه����ادی عه لی له وتارێكدا كه له م ژماره یه ی ئاوێنه دا باڵوكراوه ت����ه وه ئام����اژه به وه ده كات ك����ه دو ه����ۆكاری گرن����گ كاریگه ری

گه وره یان هه بو له س����ه ر هه ڵكش����انی ئیس����المی توندڕه وی����ی ئاراس����ته ی به گشتی و سه رهه ڵدانی گروپی داعش به تایبه تی : یه كه میان، پشتیوانیكردنی ڕه ه����ای كۆم����اری ئیس����المی ئێران به ش����داریكردنی ئه س����ه دو له ڕژێمی له س����ه ركوتكردنی ڕاس����ته وخۆی گه لی ڕاپه ڕیوی س����وریا به مه به ستی بوه كه به شۆڕش����ه كه ، شكستهێنان هۆی س����ه رهه ڵدانی عونف����ی تائیفی و توندوتیژان����ه ی كاردان����ه وه ی كارو الیه ك����ه وه . له گش����ت له ڕاده ب����ه ده ر دوه میان، پشتیوانیكردنی عه ره بستانی سعودیه و هاوپه یمانه كانی له هێزه كانی دژه ش����ۆڕش له میسر له ڕوی دارایی و

سیاسیه وه بۆ ئه نجامدانی كوده تایه كی سه ربازیی .

ه����ادی عه ل����ی ده ڵێ����ت "س����ه یر له وه دای����ه س����عودیه و ئێ����ران له گه ڵ كه چ����ی ناكۆكیه كانیان����دا، هه م����و ڕاس����ته وخۆ به ش����ێوه یه كی هه ردوال یان ناڕاسته وخۆ هاوكارو هاوئامانجن به ڕاپه ڕینه كان����ی له شكس����تهێنان گه النی ناوچه كه دژ به دیكتاتۆرییه ت و ڕێگرت����ن له هاتنه پێش����ه وه ی ڕه وتی به ش����ێوه یه كی میانه ڕه و ئیس����المی

دیموكراتیانه ".

مام رۆسته م ئاماژه به وه ده كات كه فره لێدوانی به رپرس و ئه فسه رانی پێشمه رگه و نه بونی به الغی كۆتایی رۆژانه ی جه نگ، بوه ته هۆی پاش���اگه ردانی و دڵه ڕاوكێی الی خه ڵكی دروس���تكردوه ، ئه و ده ڵێت "كه س نازانێت كێ ده مڕاست و وته بێژی

هێزی پێشمه رگه یه ".پێش���مه رگه ی س���لێمانی : ئاوێن���ه ، دێرین مام رۆس���ته م به ئاوێنه ی راگه یاند كه پێویس���ته هێزی پێش���مه رگه وه ك دامه زراوه یه ك���ی س���ه ربازیی وته بێ���ژ و به الغی ره س���می خۆی هه بێت و ناكرێت

به مشێوه یه كاری سه ربازیی بێسه روبه ر بێت، ئه و وتی "ئه وه تا ئه مه ریكاو واڵتانی دونیا یه ك وته بێژی س���ه ربازییان هه یه ك���ه لێدوان ده دات و زانی���اری به ره كانی جه نگ و بریندارو كوژراو و دۆخی ش���ه ڕ

راده گه یه نێت".

وتیش���ی "زۆر س���ه یره هه ر ئه فسه رو به رپرس���ێك قس���ه یه ك ده كا و خه ڵ���ك نازانێت كێ راست ده كات، بۆیه ئه مه بۆ بێس���ه روبه ریی ئه و هێزانه ده گه ڕێته وه و ده بێت خۆی���ان ئه و دۆخه رێكبخه نه وه ، حه قه ئیتر بوترێت هێزی پێش���مه رگه ی

كوردس���تان نه ك هێزی فاڵن و فیس���ار حزب".

یه كێتی په رله مانتاری له به رامب���ه ردا له لیژن���ه ی كاروباری پێش���مه رگه دلێر ماوه ت���ی به ئاوێن���ه ی راگه یاند كه "كار بۆ ئه وه ده كه ن سیس���تمێكی سه ربازیی

س���تاندارد له هه رێ���م دابنرێت و وته بێژی فه رم���ی و به الغی رۆژان���ه بونی هه بێت، ن���ه ك وه ك ئێس���تا كه میدیا س���ه ری

له خه ڵك شێواندوه ".

مام‌رۆسته‌م:‌كه‌س‌نازانێت‌كێ‌ده‌مڕاست‌و‌وته‌بێژی‌‌هێزی‌‌پێشمه‌رگه‌یه12

6

ده‌ستدرێژیی‌‌‌سێکسی..‌ئامڕازێك‌بۆ‌سه‌ركه‌وتن‌له‌جه‌نگداراونانی‌غه‌ریبه‌كانی‌شار

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

دوای دو مانگ له شه ڕی سه ختی هێزه كانی پێشمه رگه و چه كداره كانی

داعش، سه ره نجام پێرێ شه و جه له وال به ته واوی كه وته ده ست چه كداره كانی ئه و رێكخراوه توندڕه وه ، ئه مه دوای

ئه وه دێت كه له هه فته ی رابردودا شه نگال و چه ندین گوندو ناحیه ی ده وروبه ری له ده ست پێشمه رگه

ده رهێنران، په رله مانتارێك له لیژنه ی كاروباری پێشمه رگه ئاماژه به وه ده كات

كه پێشمه رگه به هێزه به اڵم كێشه كه له په رته وازه یی و بێ پالنیدایه ، ئه و

ده ڵێت "ناكرێت هه ر كه س و حزبێك هێزی تایبه ت به خۆی هه بێت".

له ئێس���تادا ناوچه كێشه له س���ه ره كان كراوه ت���ه دو به ش، به ش���ێك بۆ پارتی و به ش���ێكی بۆ یه كێتی، له ناوچه ی موسڵ و سنوری هه ولێره وه تاوه كو كه ركوك له ژێر ده س���ه اڵت و ئیداره ی هێ���زی پارتیدایه و له كه ركوك���ه وه تاوه ك���و س���ه اڵحه دین و دیاله له ژێر ئی���داره ی هێزی یه كێتیدایه . یه كێتی و پارتی ب���ه ده ر له هێزه كانی 70 و 80، چه ندی���ن فه وج و س���ریه ی دیكه ی چه كدارییان هه یه ، ئه مه جگه له هه زاران چه ك���داری حزبی و لیواو فه وجی س���ه ر به س���كرتاریه تی حزبه كان و بونی هه زاران چه كداری سه ر به حزبه كانی دیكه ی وه كو

حسك و شیوعی و...هتد.دوای ش���ه ڕێكی س���ه ختی هێزه كانی پێشمه رگه و چه كداره كانی داعش، جه له وال به ته واوی كه وته ده ست داعش و به ده یان ده سوڕێنه وه ، س���ه ربازییه وه ئۆتۆمبیلی كه م���اوه ی زیاتر ل���ه دو مانگ���ه ته نها گه ڕه كی وه ح���ده و ته جنید مابو له الیه ن

پێشمه رگه وه كۆنترۆڵ بكرێت.كاروب���اری له لیژن���ه ی په رله مانت���ار پێش���مه رگه ، مه حم���ود حاجی س���اڵح سه باره ت به وه اڵمی ئه م پرسیاره ی ئاوێنه كه كێ له كش���انه وه و شكانی پێشمه رگه به رپرس���ه : پارتی له ش���ه نگال و یه كێتی له جه له وال؟ وتی "كێشه ی ئێمه له كه میی و

زۆریی هێز نییه و هێزی باش���مان هه یه ، به ڵك���و كێش���ه كه له په رته وازه ی���ی و بێ پالنیدای���ه ، له الیه كی تره وه هێزی حزب و ملمالنێ���ی بردنی ئه م هێ���زو ئه و هێزی حزب و نمایشی به رپرسه كان كورد به ره و لێوارێكی خ���راپ ده ب���ات و ناكرێت هه ر ك���ه س و حزبێك هێ���زی تایبه ت به خۆی

هه بێت".وتیش���ی "دوای ئارامبونه وه ی دۆخه كه ئێمه وه ك���و په رله مان كارو به دواداچونی جی���دی ده كه ین بۆ كۆتاییهێنان به م فره

میلیشیایی و فره حزبیه ".ناوب���راو جه غت���ی له س���ه ر ئ���ه وه ش ك���رده وه كه ده بێ���ت هێ���زه كان دوباره رێكبخرێن���ه وه و وه زاره ت���ی پێش���مه رگه به په ل���ه یه ك���ه ی 70و 80و هێزه كان���ی دیكه یه كبخاته وه و پێش���مه رگه به چه ك و خۆراك���ی باش توندوت���ۆڵ بكرێن و یه ك مه رجه عی بڕی���ار بونی هه بێت، ئه و وتی "ب���ه ڕای م���ن داعش مه به س���تی ئه وه یه له پردی حه لوان و سێگۆش���ه ی شه قامی ئیمام وه یس���ه وه تا ده گاته نه قشبه ندی و تاوه ك���و قه ره ته پ���ه هه مو ئه و ش���ه قام و ناوچانه بگرێت بۆ ئه وه ی به ئاس���انی بگه نه ناوچه ی سلێمان به گ و له وێوه بۆ تكریت و پارێزگای س���ه اڵحه دین، به مه ش ده ست، ده كه وێته فراوانیان ناوچه یه كی به مه به س���تی ئه وه ی ئه و شوێنانه بكاته

سنوری سه ره كی خۆیان". س���ه باره ت به چۆنیه تی ده س���تگرتنی داعش به سه ر جه له والدا، سه رچاوه یه كی ئ���اگادار به ئاوێن���ه ی راگه یاند كه "پێرێ پێش���مه رگه ئێواره دره نگانی تاوه ك���و شه ڕێكی سه ختی كردوه ، به اڵم له پڕێكدا ش���ه و داعش هه مو جه ل���ه والی كۆنترۆڵ

كرد".س���ه رچاوه كه ئاماژه ی ب���ه وه كرد كه

زۆرێك له و پێش���مه رگانه ی له و س���نوره بون، جگه له وه ی به باش���ی رانه هێنراون زانیارییه ك���ی هی���چ ش���ه ڕكردن و ب���ۆ جه نگییان نه بوه ، بێ فیشه ك و كه ره سه ی پێویستیش بون، ئه و وتی "زۆریی و بۆریی هێزه كانی���ش له والوه بوه س���تێ كه هه ر كه س فه رمانده یه تی و یه كێ���ك هێزێك و

نازانێت كێ به رپرسی كێیه ".وتیشی "پێشمه رگه بێ پالن و ستراتیژه و به پێچه وانه وه داع���ش له به رامبه ریش���دا به پ���الن كاریكردوه ، ب���ۆ نمونه له گرتنی جه له والدا له پێشدا گه اڵبه یه كی گه وره یان ناردوه له نزیك كۆمیته ی كۆنی یه كێتی و ناوه ڕاس���تی جه ل���ه وال ته قاندویانه ته وه و له پش���ته وه ی پێش���مه رگه وه گوندێك���ی عه ره ب هه یه له و گونده وه ته قه یانكردوه و له وه ح���ده و دیكه ی���ان چه كداره كان���ی ته جنیده وه هێرش���یانكردوه ، واتا له سێ قۆڵ���ه وه كاری خۆیان كردوه و س���ه ریان

له پێشمه رگه شێواندوه ".ب���ه وه ش ئام���اژه ی س���ه رچاوه كه ك���رد ك���ه له الیه ك���ی ت���ره وه له گ���ه ڵ خۆكوژێكیش گه اڵبه ك���ه دا ته قاندنه وه ی به فه وجێك���ی ته قاندوه ت���ه وه خ���ۆی پێش���مه رگه دا و هه مو ئه وان���ه به ته واوی س���ه ریان له پێشمه رگه ش���ێواندوه ، ئه و وتی "جه له وال جگه له داعش هێزی زۆری عه ش���ایه ری تێدایه و له گه ڵ داعش���دان و عه شایه رانه ئه و پشتیوانی به هاوكاریی و

كۆنترۆڵیانكردوه ".

چه ن����د ل����ه زاری BBC س����ایتی له حزبه كانی نزی����ك س����ه رچاوه یه كی رۆژهه اڵت����ی كوردس����تانه وه ئام����اژه ب����ه وه ده كات كه حكومه ت����ی هه رێم پێیڕاگه یاندون له ش����ه ڕی ئێس����تایاندا دژ به داع����ش پێویس����تیان به یارمه تی ئ����ه وان نییه و ده ڵێ����ت "ئه م بڕیاره ش له ژێر گوشاری ئێران و له سه ر خواستی

راشكاوانه ی قاسمی سلێمانی بوه ".

ئاوێنه ، BBC: دوێنێ 8/11، سایتی BBC به ش����ی فارس����ی له راپۆرتێكدا هه واڵی ئه وه ی باڵوكرده وه كه پێشتر حزبی دیموكراتی كوردس����تانی ئێران رایگه یاندبو له س����ه ر داوای حكومه تی هه رێمی كوردستان 250 پێشمه رگه ی خۆی ره وانه ی به ره كانی ش����ه ڕی دژ به داع����ش ك����ردوه و له نزیكی مه خمور ش����ه ڕیان ل����ه دژی داع����ش ك����ردوه ،

دوای باڵوبون����ه وه ی ئ����ه م هه واڵه ش، رێكخراوو حزبه كانی دیكه ی رۆژهه اڵتی كوردستان ئاماده یی خۆیان بۆ ناردنی ل����ه دژی داعش هێ����زی پێش����مه رگه

ده ربڕیوه .BBC ئام����اژه ب����ه وه ده كات ك����ه س����ه رچاوه كانی نزی����ك ل����ه و حزب����ه كوردییانه ی رۆژه����ه اڵت رایانگه یاندوه كه دواتر حكومه تی هه رێمی كوردستان

له ژێر گوشاری كۆماری ئیسالمی ئێران و له سه ر خواس����تی راشكاوانه ی قاسمی س����لێمانی فه رمانده ی هێزی قودسی سوپای پاسداران، وایان به باش زانیوه كه له هه لومه رجی ئێستادا نه بنه هۆی وروژاندن����ی ئێران و رێگه ی����ان نه داون به مجۆره بكه ن و ش����ه ڕه كه به شداری دیموكراتی حزب����ی پێش����مه رگه كانی كوردس����تانی ئێ����ران گه ڕاونه ته وه بۆ

بنكه و باره گانی خۆیان.ئیس����المی "كۆماری ده ڵێت BBCئێ����ران به ه����ۆی هه س����تیاریی دۆخی ناوخۆی����ی و ناوچه یی����ه وه ناتوانێ����ت به رامبه ر به ش����داری پێش����مه رگه كانی كوردی رۆژهه اڵت له شه ڕی دژ به داعش له هه رێمی كوردس����تان دڵخۆش بێت و ئ����ه م كاره ببێت����ه ه����ۆی به هێزبونی

پێگه یان له رۆژهه اڵتی كوردستان".

تایبه‌ت(440( سێشه ممه 22014/8/12

كێ‌‌له‌كشانه‌وه‌و‌شكانی‌‌پێشمه‌رگه‌‌به‌رپرسه‌:‌پارتی‌‌له‌شه‌نگال‌و‌یه‌كێتی‌له‌جه‌له‌وال؟"كێشه‌كه‌‌له‌په‌رته‌وازه‌یی‌و‌بێ‌پالنیی‌‌و‌فره‌‌میلیشیاییدایه‌"

ریکالم

"له‌سه‌ر‌خواستی‌‌قاسمی‌‌سلێمانی‌رێگه‌‌به‌حزبی‌‌دیموكرات‌نادرێت‌به‌شداری‌‌شه‌ڕی‌‌دژ‌به‌داعش‌"بکات"

پێشمه رگه له به ره کانی جه نگدا

قاسمی سلێمانی

3(440( سێشه ممه ‌2014/8/12هه‌نوکه

خۆری مالیكی ئاوا بو"حه یده ر عه بادی.. پیاوێكی هێمن و سه ره تایه كی باش بۆ كورد"

په كه كه : له شه نگال ناكشێینه وه دوای كۆتاییهاتنی شه ڕیش

ئا: ئاسۆ سه راوی

هه ڕه شه كانی و گرتنه به ری رێگای دادگا له دژی سه رۆك كۆمار

به پاساوی پێشێلكردنی ده ستوری عێراق هیچیان فریای مالیكی

نه كه وتن، دواجار له سه ر خواستی هاوپه یمانی نیشتمانی شیعه كان، مه عسوم، "حه یده ر عه بادی " بۆ پێكهێنانی حكومه تی داهاتوی

عێراق راسپارد، سه ره ڕای پشتیوانی زۆربه ی هه ره زۆری هێزه ناوخۆیی و

ده ره كیه كان، هێشتا مالیكی ناڕازییه .

دو شه وی پڕ له گرژیی له به غدا

نیش����تمانی به رله وه ی هاوپه یمانی ش����یعه كان، حه یده ر عه ب����ادی وه ك كاندید بۆ پۆستی سه رۆك وه زیرانی عێ����راق كاندید بكات، نیوه ش����ه وی مالیك����ی راب����ردو یه كش����ه ممه ی له په یامێكدا هه ڕه ش����ه ی تۆماركردنی سكااڵی له دژی سه رۆك كۆماری عێراق كرد و به پێش����ێلكردنی ده س����توریش تۆمه تب����اری كرد، به وته ی به ش����ێك له نوێنه رانی كورد هاوكات له گه ڵ ئه م وتار خوێندنه وه یه ی مالیكیدا له به غدا هێزێكی زۆر باڵوه یپێكراوه به تایبه تی به هۆی ه����ه ر س����ه وز، له ناوچ����ه ی ئه مه شه وه به غدا دو شه وه له وپه ڕی گرژیی و ئاڵۆزیدا ژیان به سه رده بات.

گۆڕان بزوتن����ه وه ی په رله مانتاری له به غدا "د.ده رباز محه مه د" به دوری زانی نه مالیكی و نه هیچ كه س����ێكی ت����ر بتوانێ����ت كوده تای س����ه ربازیی له عێراقدا بكات، به وپێیه ی له عێراقدا كۆنترۆڵكردن����ی دۆخه كه به ده س����ت سوپا نییه ، ئه و وتی "ئه گه ر مالیكی كوده تای س����ه ربازیی بكات، هه رگیز كۆاڵنه و له هه ر ئه وكاته سه رناگرێت، حكومه تێك دروس����ت ده بێت، له سه ر چه ندین حكومه ت واقی����ع( )ئه رزی دروست ده بێت، دۆخێك دێته كایه وه پێ����ی ئه فغانس����تانیش س����ۆماڵ و

ناگات".ئه و په رله مانت����اره ی گۆڕان وه های ده بینێ ئه گه ر مالیكی راشبسپێردرایه ب����ۆ پێكهێنان����ی حكوم����ه ت ئ����ه وا نه ده بو چونكه س����ه ركه وتو هه رگیز "چونكه ن����ه ئه مه ریكا و نه كورد و نه

س����وننه و نه هه مو الیه نه شیعه كانش پش����تیان ده گرت بۆ پێكهێنانی ئه و

حكومه ته ".

ئایا مالیكی ئێرانی له پشته ؟یه كگرتو فراكس����یۆنی س����ه رۆكی له په رله مانی عێراق د.موسه نا ئه مین ل����ه و بڕوایه دای����ه پێویس����ته ئێران و

ئه مه ریكا وه ك دو یاریكه ری سه ره كی هاوكاری عێراق بكه ن بۆ ئه وه ی له م دۆخه رزگاری بێت، ئه و باس له وه ش ده كات كه ئه مه ریكا پش����تی مالیكی ناگرێت، به اڵم بۆ ئێ����ران گومانێكی هه یه ، ئه و وتی "ئه گه ر ئێرانی له پشت نه بوایه ئه و هه ڕه ش����انه ی نه ده كرد و ئه و هه مو شه ڕه ی بۆ پۆستی سه رۆك

وه زیران نه ده كرد".ناوب����راو ئه وه ش ناش����ارێته وه كه ئه و ش����ه وه ی مالیك����ی په یامه كه ی هه بو مه ترس����ی جدیی باڵوكرده وه ، به وه ی هێزێك چوارده وری كۆش����كی كۆماریی����ان گرتوه ، ئه و وتی "ئه گه ر هێ����زی گاردی كۆماری كورد له به غدا نه بوایه ، ئه گه ری رودانی كاره س����اتی

خراپ له ئارادابو".ئ����ه و په رله مانتاره ی یه كگرتو باس ل����ه وه ش ده كات كه هه ڕه ش����ه كانی نوری مالیكی س����ه ره تای ده ركه وتنی كوده تایه كی سه ربازین له عێراق چونكه وه ك ئ����ه و ده ڵێت "ئ����ه و پیاوه گوێ له كه س ناگرێ����ت به مه رجه عی بااڵی

شیعه كان عه لی سیستانیشه وه ".

ئا: هانا چۆمانی

له م گفتۆیه ی ئاوێن���ه دا، وته بێژی پارتی عه گید" "ده مهات كوردس���تان كرێكارانی ده ڵێ���ت "چ���اوه ڕێ نی���ن هی���چ واڵتێك ب���كات، به ڵكو هاوكاری و پش���تیوانیمان كورد به ته نیا خۆی به سه بۆ ئه وه ی دژی

تیرۆریستانی داعش شه ڕ بكات".

ئاوێن���ه : قس���ه یه ك هه ی���ه ك���ه دوای كۆتاییهاتنی ش���ه ڕی دژ به داعش، گه ریال له و ناوچانه ناكش���ێته وه كه ئێستا تیایدا جێگیره ، ئایا ئێ���وه به نیازن هێزه كانتان

له شه نگال و مه خمور جێگیر بكه ن؟ده مه���ات عه گید: به ڵ���ێ ده مێنینه وه و ناوچه كانی له هه مو به رگری ئاماده ش���ین تری كوردس���تان بكه ین ئه گه ر پێویس���ت بكات، به تایبه ت خه ڵكی ش���ه نگال، به ڵێ ناكش���ێینه وه و ئه و ده ڤه ره له شه نگالیش جێناهڵی���ن دوای كۆتاییهاتنی ش���ه ڕیش، هه میشه ده یپارێزین، چونكه خه ڵكی ئێمه له شه نگال زۆر ده مێكه له ژێر مه ترسیدان و كوشتاریان لێده كرێت و بریندارن، تا ئێستا 72 جار بڕیاری كوشتن و بڕین بۆ برایانمان له ش���ه نگال ده رچوه ، ئه مج���اره ش بو به 73 هه می���ن جار له مێژودا ك���ه ڕوبه ڕوی ئازارو كوش���تن ده بن���ه وه تاكو قڕبكرێن، بۆیه ئێمه چیتر ڕێگه ناده ین هێرشبكرێته س���ه ر برایانمان له ش���ه نگال به ڵكو هه مو

ناوچه كانی تری كوردستانیش.ئاوێنه : وات���ه "یه كینه كانی پاراس���تی له ش���ه نگال و به به رده وام���ی ش���ه نگال"

ده وروبه ری ده مێننه وه ؟ده مه���ات عه گی���د: به ڵێ ه���ه ر له وێ

ده مێننه وه .

بۆچ���ی ئێ���وه به ب���ڕوای ئاوێن���ه : پێشمه رگه كانی پارتی له شه نگال به رامبه ر به داعش به رگرییان نه كرد و زو كشانه وه ؟

ده مه���ات عه گی���د: له دی���دی ئێم���ه وه كش���انه وه ی پێش���مه رگه له هیچ شوێنێك خزم���ه ت به به رژه وه ن���دی ك���ورد ناكات، به ڵكو خزمه ت به پالن و سیاس���ه تی داعش ده كات، ئه و كشانه وه یه هۆكاری سه ره كی پڕوپاگه ن���ده ی جه نگی ده رونی داعش بو، كه كاریگه ری زۆری هه بو به س���ه ریانه وه ، به داخه وه به هۆیه وه له ش���ه نگال هه ندێك هه ڵه ڕویاندا چونكه پێشمه رگه به رگریه كی باشی نه كرد. به اڵم ئه وه كێشه نیه ، به ڵكو گرنگ ئه وه یه له ئێستادا ئێمه ی كورد چی بكه ین، چونكه پێشمه رگه ده بێت له مه ودوا بپارێزێت، كوردس���تان خه ڵكی بتوانێ�ت ئه گه ر پێشمه رگه ڕه خنه ی لێبگریت ئه وه باش���تره بۆ پێش���مه رگه چونك���ه الیه نی به رزده كاته وه ، به داعش به رامبه ر ده رونی به اڵم ئێس���تا كاتی ڕه خن���ه نییه به ڵكو له كاتی خۆیدا ده بێت باس���ی لێوه بكرێت و

بخرێته به رباس.ئاوێن���ه : له كۆنگره یه كی رۆژنامه وانییدا، پاڵپش���تی د.فوئاد حس���ێن سوپاس���ی توركی���او ئێران���ی كرد به اڵم سوپاس���ی گه ریالو یه په گه ی نه كرد، ئێوه هه س���تتان به رامبه ر به مه و هاوكاریكردنی ئه و واڵتانه

بۆ كوردستان چییه ؟چاوم���ان ئێم���ه عه گی���د: ده مه���ات له س���وپاس نیی���ه و چاوه ڕێ���ش نین هیچ واڵتێك ه���اوكاری و پش���تیوانیمان بكات، به ڵكو كورد به ته نیا خۆی به سه بۆ ئه وه ی دژی تیرۆریستانی داعش شه ڕ بكات و هه ر واڵتێكی���ش به رژه وه ن���دی تایبه تی خۆی هه یه له س���ه ر یارمه تیدانی كوردس���تان،

به اڵم كورد پێویسته پالنی تایبه تی خۆی هه بێت له ئێس���تاداو ئه گه ر هه ر واڵتێكیش له پێناو كورد هاوكاربێت ئه وه زۆرباش���ه ، به اڵم گرنگ ئه وه یه كورد ستراتیژیه تیه كی گرنگ و چه س���پاوی هه بێ����ت و زو دیاری

بكات.ئاوێنه : ئای���ا له الیه ن پارتی دیموكراتی كوردستانه وه ڕێگریی ئه وه تان لێكراوه هێز

بنێرن بۆ به ره كانی شه ڕی دژ به داعش؟ده مه���ات عه گی���د: نه خێ���ر ڕێگریمان لێنه كراوه كه بچین به رگری له كوردس���تان بكه ین و كه س به ربه س���تی دروست نه كرد، كه رۆیش���توین بۆ هه ر ش���وێنێك خه ڵك به خێرهاتنی���ان لێكردوی���ن و پێش���وازی كردوی���ن، خه ڵ���ك له هه ولێر پێش���وازی زۆریان لێكردوین، ئێمه هیچ كێشه یه كمان ڕاگه یاندنه كانی���ش هیواداری���ن نه ب���وه و ئه ركی خۆیان به باش���ی ببینن روداوه كان

وه ك خ���ۆی بگوازنه وه هیواش���مان وایه راگه یاندن���ه كان یه ك گوتاری���ان هه بێت، پێویس���ته ڕاگه یاندن���ه كان بڵێن په كه كه و له ش���ه ڕدان به یه ك���ه وه پێش���مه رگه شانبه ش���انی یه كت���ر ڕوب���ه ڕوی داع���ش ده بن���ه وه ، راگه یاندنه كانی ئێمه واده ڵێن، ڕوبه ڕوبونه وه كان له زۆرب���ه ی نمون���ه بۆ ئێمه و پێش���مه رگه به یه كه وه به ش���داری شه ڕمانكردوه ، بۆ نمونه له مه خمور چونكه كردو هێرش���مان له الیه كه وه هه ریه ك���ه و توانیم���ان ناوچه كه ئ���ازاد بكه ین، به اڵم هه ندێك پارتی ڕاگه یاندنه كانی به داخه وه له ڕوداوه كان ئاوه ژو ده كه نه وه پێویس���ته بڵێن گه ریالو پێش���مه رگه و راستگۆیانه تر

مامه ڵه بكه ن. ئاوێن���ه : بۆچ���ی راگه یاندنه كانی نزیك له پارت���ی نایانه وێت باس���ی ئ���ه وه بكه ن كه گه ریال له گه ڵ پێش���مه رگه له شه ڕدان و له كوردس���تان پارێ���زگاری به یه ك���ه وه

ده كه ن؟ده مه���ات عه گید: ئه وه ب���ۆ ئێمه جێی بای���ه خ و گرنگیی نیی���ه ، بۆ پاراس���تنی نیش���تمان ئێمه بنه مای ئه ركی نیشتمانی ڕه چاو ده كه ین و پارێزگاری له گه لی خۆمان ده كه ین، ئه ركی خۆمان به جێده گه یه نین و پرسیشمان به كه س نه كردوه تا ره زامه ندی وه ربگری���ن، وه ك ئ���ه وه ی چونم���ان بۆ شه نگال، چونكه ئه وه ئه ركێكی مێژویی و نه ته وه ییه ، چونكه ئێمه و یه په گه ئامانجمان له نه ته وه كه مان به رگریكردنه پاراس���تن و ئه زمونی به تایبه ت كوردس���تان، له هه مو باشوری كوردستان، به الی ئێمه وه گرنگه كه بیپارێزی���ن، چه ند ڕۆژێك مه ترس���ی له سه ر شاری هه ولێر هه بو، ئێمه په له مان كرد تا ئه و مه ترسیه نه مێنێت و پارێزگاری

ئه وه ش���مان بكه ین، هه میش���ه له هه ولێر وتوه .

ئاوێن���ه : په یوه ندیتان له گه ڵ حزبه كانی تری كوردس���تان هه یه به ده ر له یه كێتی و

پارتی ؟ده مه���ات عه گید: ئێم���ه په یوه ندیمان له گ���ه ڵ هه مو حزبه كان باش���ه ، هه ر كێ بیه وێ���ت به رگ���ری له كوردس���تان بكات، به اڵم چونكه له باشوری كوردستان هێزی پێشمه رگه به زۆریی هی یه كێ�تی و پارتییه ، بۆیه ئێم���ه زیاتر په یوه ندی و قس���ه مان

له گه ڵ ئه واندا هه یه .ئاوێنه : سه ره تای ئه م هه فته یه هێزێكی گه ریالتان نارد بۆ كه ركوك، ئه مانه ئێستا له ن���او كه ركوك���دان یان له ش���وێنێكی تر

جێگیر كراون؟ده مهات عه گید: ئه و هێزه بۆ پاراستنی سنوره كانی باش���ور رۆیشتوه دیارنییه بۆ كوێیه ، چونكه رۆیش���توه ب���ۆ به ره كانی شه ڕو هه ر ش���وێنێك كه پێویست بكات و مه ترسی له سه ر هه بێت ده ڕۆن بۆ ئه وێ.

ئاوێن���ه : ت���ا ئێس���تا چه ند ش���ه هیدو برینداریتان هه بوه له باش���وری كوردستان له كاتی ڕوبه ڕوبونه وه تان له گه ڵ هێزه كانی

داعش؟ش���ه ڕی له یه كه مین عه گی���د: ده مهات ڕوبه ڕوبونه وه م���ان به رامب���ه ر چه كدارانی ئه ندام���ی مه خم���ور له ش���اری داع���ش راگه یاندنكارمان "ده نیز فورات" ش���ه هید بو، كه له مه راسیمێكدا به ڕێمانكرده وه بۆ باكوری كوردستان، سێ هه ڤاڵی تریشمان بریندارب���ون، له دوای���ن ڕوبه ڕوبونه وم���ان له ڕه بیعه سێ ش���ه ڕڤانێن یه په گه شه هید بون و له چه ند ناوچه یه كی تریش شه هیدمان

هه بوه .

عه‌بادی..‌له‌دیدی‌کورده‌وه‌

مالیكی له ناوچه ی سه وزی به غدا سێ

لیواغ سه ربازیی هه یه كه به فه رمانی

خۆی و ئه حمه دی كوڕی جوڵه یان

پێده كرێت

كشانه وه ی پێشمه رگه له هیچ شوێنێك

خزمه ت به به رژه وه ندی كورد ناكات

كاندیدی نوێی پۆس���تی س���ه رۆك وه زیران���ی عێراق حه ی���ده ر عه بادی، له خولی پێش���وی په رله ماندا سه رۆكی لیژنه ی دارای���ی په رله مانی عێراق بو، په رله مانتارانی پێشوی كورد بۆچونی عه بادی كه سایه تی له سه ر جیاوازیان هه یه ، به اڵم كۆكن له سه ر ئه وه ی عه بادی له سه رخۆیه و هێمن و كه س���ایه تیه كی هیچ جۆره حه ساس���یه تێكی به رامبه ر

به كورد نه بوه .دكت���ۆر حه ی���ده ر عه ب���ادی ته مه ن 62 س���اڵ ، كه هه ڵگ���ری بڕوانامه ی كاره بای���ه ئه ندازیاری���ی دكت���ۆرای له زانكۆی مانجس���ته ری به ریتانیا و به ر له راسپاردنی بۆ پێكهێنانی حكومه ت، به رپرسی مه كته بی سیاسی و وته بێژی ره س���می حزبی ده عوه ب���وه ، یه كێك بوه له به رهه ڵستكاره سه رسه خته كانی رژێمی به عس و ل���ه دو كاتی جیاوازدا نوێنه رایه ت���ی ئ���ه و حزب���ه ی كردوه له له نده ن و به یروت و له ده یه ی 1980شدا دو ب���رای له الیه ن رژێمی به عس���ه وه

له سێداره دراون.راب���ردودا له س���ااڵنی عه ب���ادی مامه ڵه ی له گه ڵ كورددا چۆن بوه كه دارایی لیژنه ی سه رۆكی په رله مانتارو

ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق بوه ؟ په رله مانت���اری پێش���وی یه كێتی له به غدا و ئه ندامی لیژنه ی دارایی ، دلێر عه بدولقادر پێوایه هه ڵس���ه نگاندن بۆ كه سێك كه پێشتر سه رۆكی لیژنه یه كی په رله م���ان بوه له گ���ه ڵ هه مان كه س كه ئێس���تا كاندیدی سه رۆك وه زیرانه قورس���ه ، ئه و وت���ی "چونكه ده كرێت ئه و وه ك سه رۆكی لیژنه یه ك جۆرێك

مامه ڵ���ه ی كردبێت، ب���ه اڵم كه ببێته س���ه رۆك وه زیران جۆرێكی تر مامه ڵه بكات، ده بێت ئاگام���ان له و جیاوازیه

بێت".دلێر كه له نزیكه وه 4 ساڵ مامه ڵه ی له گ���ه ڵ عه بادی كردوه ، به كه س���ێكی هێمن و له سه رخۆ وه سفی ده كات، ئه و وت���ی "مامه ڵه ك���ردن له گه ڵیدا قورس نییه ، ئه وه نده ی لێشیتێگه یشتوم هیچ به رامبه ر حه ساس���یه تێكی دژایه تی و كورد نه بوه ، بۆیه پێشبینی خراپبونی ناك���ه م له گ���ه ڵ ك���ورد، ئه وه ن���ده ی كاریش���مان ده ك���رد كه مت���ر ئاڵۆزیی

دروست ده كرد".پێش���تر كه ب���ه وه ش س���ه باره ت عه ب���ادی یه كێك ب���وه له وانه ی رێگر ب���وه له س���ه ر داواكاریه كان���ی كورد، ئه و باس���ی له وه كرد ل���ه و قۆناغه دا عه ب���ادی سیاس���ه ته كانی ده وڵه ت���ی قانون���ی جێبه جێك���ردوه ، "بۆیه هه ر كه س���ێكی تریش بوایه له شوێنی ئه و

هه مان جۆر مامه ڵ���ه ی ده كرد". دلێر ئه وه شی رونكرده وه كه كاندیدی نوێی سه رۆك وه زیرانی عێراق وه ك زۆرینه ی هاوپه یمان���ی ت���ری س���ه ركرده كانی نیشتمانی شیعه كان بڕوای به عێراقێكی یه كگرتو هه یه نه ك پارچه كراو، "به اڵم رێزی ته واوی بۆ پێش���مه رگه ش هه بو وه ك هێزێك ك���ه دژایه تی حكومه تی

به عسی كردوه ".س���ه باره ت به ئه گ���ه ری گه ڕانه وه ی بودجه له س���ه رده می ئه ودا بۆ هه رێم، په رله مانتاره كه ی پێشوی یه كێتی له و بڕوایه دایه هێشتا زوه قسه له وباره یه وه بكرێت، ئه و وتی "زۆرجار كه قسه مان له سه ر گرفتێك كردوه دوای گوێگرتنی ئاماده بوه بۆچونه كه ی خۆی بگۆڕێت، ئه مه ش س���یفه تێكی باشه له كه سێكدا هه بێ���ت، بۆی���ه ناكرێت له ئێس���تاوه

ره شبین بین به رامبه ری ".جه می���ل ئوس���امه هه روه ه���ا یه كگرت���و پێش���وی په رله مانت���اری له به غدا، دیاریكردنی حه یده ر عه بادی به س���ه ره تایه كی ب���اش ده زانێ���ت بۆ دیكاتۆریه ت تاكڕه ویی و نه هێش���تنی له عێراقدا، به اڵم گومانیش���ی له باشیی ئه و كاندیده هه ی���ه به رامبه ر به كورد به تایبه ت له كێش���ه داراییه كاندا، ئه و داراییدا له ب���واری وتی "هه رچه ن���ده زۆر به توانای���ه ، به اڵم ئ���ه و كاتانه ی گفتوگۆم���ان له س���ه ر بودجه ی هه رێم له گه ڵ ده كرد هی���چ نه رم نه بو، وه ك مامه ڵه ی سه ركرده كانی تری ش���یعه ده ك���رد، به اڵم هیوای ئ���ه وه ش هه یه وه ربگرێ���ت و له مالیك���ی وانه ی���ه ك

هه ڵه كانی ئه و دوباره نه كاته وه ".

مالیکیعه بادی

گه ریالکانی په که که

مالیكی سێ لیوای هه یه په رله مانت���اری یه كێت���ی له به غ���دا ئااڵ تاڵه بانی هه ڕه ش���ه كانی مالیكی و له ناوچه ی سه وزی هێز باڵوكردنه وه ی به غدا به "نمایش���كردنی باسك و بازو" ناوده بات، ئه وه ش ناشارێته وه كه هه ر له ناوچه ی س���ه وزی به غدا سێ لیوای سه ربازیی هه ن كه به فه رمانی مالیكی و ئه حمه دی كوڕی جوڵه یان پێده كرێت، ئه و وتی "هه مو ئه وانه بۆ ترس���اندنی الیه نه كانی تره ، ئه م���ه یه كه مجاریش نییه مالیكی كاری وه ها ده كات ته نانه ت له س���ێ رۆژ له مه وب���ه ره وه ئه و هێزانه باڵوه یانپێكراوه ، به اڵم له و بڕوایه دا نیم هیچی پێبكرێت ئه و جگه له وه كورد و س���وننه ی له گه ڵ نییه تۆمه تباریش���ه

به لێكترازاندنی ماڵی شیعه ".

مالیكی ماڵی شیعی تێكده داتله به غ���دا پارت���ی په رله مانت���اری بڕوایه دایه ل���ه و ج���اف د.ئه ش���واق هه ڕه ش���ه كانی مالیكی پێ���ش ئه وه ی رو له ه���ه ر كه س���ێك ب���ن، دواج���ار به زیان بۆ ماڵی ش���یعی و دیموكراسی ت���ه واو ده ب���ن، به كارهێنان���ی هێزی سه ربازیی و كوده تاش به ئه گه رێكی دور ده بینێ ، ئه و وتی "ل���ه و بڕوایه دا نیم مالیكی بژارده ی كوده تای س���ه ربازیی بگرێته ب���ه ر، چونك���ه خ���ۆی ده زانێ

ئه نجامه كه ی چه ند خراپه ".

هەنوکە(440( سێشه ممه 42014/8/12

كورد‌له‌25%ی‌خاكی‌كوردستانی‌له‌ده‌ستداوه‌ ئا: محه مه د ره ئوف

ئه گه رچی كورد بۆ یه كه مجار له دوای هاتنی هێزه كان داعش بۆ موسڵ و تكریت،

به شێكی زۆری خاكی كوردستانی ده ره وه ی هه رێم )ناوچه ی جێناكۆك(ی كۆنترۆڵكردو

تا ئاستێك سنوری باشوری كوردستان دیاریكرا و له كۆی )44330( كم2ی ناوچه ی

جێناكۆك زیاتر له )30000(كم2ی ئه و ناوچانه ی كۆنترۆڵكردبو كه ده یكرده زیاتر له )68%(ی ئه و ناوچانه ، به اڵم له ئێستادا و

به هۆی روداوه كانی شه نگال و زومار و جه لوالوه كه متر له )20000( كم2ی ئه و

ناوچانه ی له ده ستدا ماوه به رێژه ی )%43(، كه ره نگه به هۆی نه بونی پالنی ستراتیژی

وردو ئاماده كاری ته واو بۆ ئه و ناوچانه له روی ئه منی و سه ربازی و سیاسیه وه ،

خه ریكه ورده ورده ئه وه ش له ده ستده دات و ده گه ڕێته وه سنوری ساڵی 2003، كه هاوپه یمانان به هێڵی سه وز ناویده به ن.

له ده ستدانی خاكی كوردستان

له دوای هێرشی هێزه كانی داعش بۆ سنوری قه زای ش���ه نگال و ته له عفه رو كۆنترۆلكردنی ئه و ناوچانه ، كه س���ه ره ڕای له ده س���تدانی خاكی كوردس���تان به سه دان كوردی ئێزدیی بران و له كچانیش���یان ك���وژران و ژماره یه ك به شێكیش���یان له چیای شه نگال له تینوێتی و برسێتیدا گیانیان له ده ستدا، به كۆنترۆڵكردنی شه نگال و ته له عفه ر روبه ری )10 هه زارو 420( كم2 خاكی ئه و ناوچه یه له ده س���تی كورددا نه ما به وپێیه ی قه زای شه نگال كه له هه ردو ناحیه ی )سنونی و قه یره وان( پێكهاتوه و ) 97( گوند له خۆده گرێت روبه ره كه ی )3188(به زیاتر دانیش���توانه كه ی ژم���اره ی كم2ه و ل���ه )320 هه زار( هاواڵت���ی ئه ژمار ده كرێت، قه زای ته له عفه ر كه پێش���تر ته له عفه ر خۆی له ده س���تی داعش���دابو، له هه رس���ێ قه زای )زومارو عیازیه و ره بیعه ( پێكهاتوه و )172( گوند له خۆده گرێ���ت و روبه ره كه ی )4297( كم2 و ژماره ی دانیشتوانه كه ی زیاتر له )400 ه���ه زار( كه س���ه ، به وپێیه ش روب���ه ری ئه و ناوچه یه ی رۆژئاوای موسڵ ) 7485( كم2 و ژماره ی دانیشتوانیشی زیاتر له )720 هه زار(

كه سه .به اڵم به شی باكورو رۆژهه اڵتی موسڵ كه پێش���تر له ده ستی هێزی پێش���مه رگه دا بو، ته نانه ت پێش روداوه كانی شه نگال پێشمه رگه له س���نوری ش���اری موس���ڵ بو، به جۆرێك له رێگ���ه ی موس���ڵ – هه ولێر، پێش���مه رگه له گه ڕه ك���ی گۆگجه لی بو له قه راغی ش���اری موسڵ، له رێگای موسڵ – دهۆك له گه ڕه كی حه ی عه ره بی بو، له رێگای موسڵ – شێخان له گه ڕه كی حه ی قاهیره بون و له رێگای موسڵ به رده ڕه شیش له گه ڕه كی حه ی ته حریر بون، به اڵم له ئێس���تادا ق���ه زای ته لكێف و هه ردو ناحی���ه ی وانك���ێ و فایده ك���ه روبه ره كه ی (1280( كم2 و زیاتر له )195 هه زار( ژماره ی دانیش���توانیه تی، له قه زای حه مدانیه هه ردو ناحیه ی نه م���رود و به رتله ك���ه روبه ره كه ی (1155( ك���م2 و دانیش���توانه كه ی به )185 ه���ه زار( كه س مه زه ن���ده ده كرێت و ناحیه ی به عشیقه ی سه ر به موس���ڵ كه روبه ره كه ی (500( كم2 و دانیش���توانه كه ی زیاتر له )70 ه���ه زار( ك���ه س ده بێ���ت، به وپێیه ش كۆی روبه ری ئه و ناوچانه ی كه كورد له ده س���تیدا ( 10420( كم2 و دانیشتوانه كه ش���ی نزیكه ی (1 ملی���ۆن و 170 هه زار( كه س ده بێت، واتا به شی زۆری خاكی كوردس���تانی پارێزگای موسڵ )ناوچه ی جێناكۆك(ی ئه و پارێزگایه له ده س���تی كورددا نه م���ا. به وپێیه ش كورد

له و س���نوره )4قه زا( و )10( ناحیه و سه دان گوندی له ده ستدا.

خاكی باشوری كوردستانك���ه كوردس���تان باش���وری خاك���ی به )كوردستانی عێراق( ناوده برێت، به شێكه له خاكی كوردستانی گه وره كه له په یماننامه ی لۆزان له س���اڵی 1923 دابه ش���كراو له ساڵی 1925 به ره س���می كوردستانی باشور خرایه س���ه ر عێراق، خاكی كوردس���تانی باش���ور سه ره ڕای س���ه ده یه ك له ته عریب و راگواستن (86269( كیلۆمه تر چوارگۆش���ه یه ، خاكی باش���وری كوردس���تان له ئێس���تادا به سه ر دو به ش���دا داب���ه ش بون، خاك���ی هه رێمی كوردس���تان و خاكی ناوچه كوردستانیه كانی ده ره وه ی هه رێ���م، هه رچ���ی خاكی هه رێمی

له س���نوری حكومه تی هه رێمی كوردستان و كوردس���تاندایه ، س���نوری ئ���ه و ناوچه یه ی به هێڵ���ی ش���ین ناوده برێت واتا س���نوری ده سه اڵتی حكومه تی هه رێم ئه و سنوره ی كه تا 2003/3/19 پێش پرۆسه ی ئازادی عێراق ب���وه ، كه روبه ری خاكه كه ی )41939( كم2 واتا )48.6%(ی خاكی باشوری كوردستان

پێكدێنێت.ب���ه اڵم به ش���ی دوه می خاكی باش���وری كوردس���تان ك���ه به )ناوچ���ه ی جێناكۆك( ناوده برێ���ت و )44330( كم2 واتا )%51.4(ی خاكی باش���وری كوردس���تان پێكدێنیت،

له ئێستادا بۆ دو به ش دابه ش بوه :یه كه م: ئه و به شه ی كه ئازادكراوه وه و ئێستا له ژێ���ر كۆنترۆڵی پێش���مه رگه دایه به رێژه ی (43%(ی خاك���ی ناوچه ی )جێناكۆك(، كه نزیكه ی )19330(كم2 و پێ���ش روداوه كانی ش���ه نگال زیاتر له )30ه���ه زار( كم2 و رێژه ی (68%(ی خاكی جێناكۆك رزگاركرابو. واتا له دوای روداوه كانی ش���ه نگاله وه كورد زیاتر له )10هه زار( كم2 خاكی له ده ستداوه به رێژه ی

( 25%(ی خاكی ناوچه ی جێناكۆك.جێناكۆك���ی ناوچ���ه ی خاك���ی دوه م: رزگارنه كراو، واتا ئه و خاكه كوردستانیانه ی كه تا ئێستا ئازادنه كراون و له ژێر كۆنترۆڵی هێزی پێش���مه رگه نین، ئه وانیش دابه شبون به سه ر چه ند پارێزگایه كدا، له ئێستادا له كۆی (44330(ك���م2 نزیك���ه ی )25هه زار( كم2ی پێكدێنێ���ت و له ژێر كۆنترۆڵی پێش���مه رگه دا نیه ، به ڕێژه ی )57%( كه پێشتر ئه و رێژه یه (32%( بو واتا له روداوه كانی ش���ه نگاله وه داعش به رێ���ژه ی )25%(ی خاكی ناوچه ی جێناكۆكی له كورد س���ه ندوه ته وه كه دابه ش

بوه به سه ر چه ند پارێزگایه كدا:یه ك���ه م: پارێزگای كه رك���وك كه روبه ری كه ركوك و كه ركوك )9659(كم2 خاكه كه ی قه زاكان���ی داق���وق و دبس���ی رزگارك���راوه له ئێستادا به اڵم قه زای حه ویجه و ناحیه كانی ره ش���اد و ریاز و زاب تا ئێستا رزگارنه كراون، وات���ا نزیك���ه ی )35% ب���ۆ 40%(ی خاكی

پارێزگای كه ركوك ئازادنه كراوه .دوه م: پارێزگای دیاله كه )17685( كم2 روبه ری خاكی كوردستانی له پارێزگای دیاله نزیكه ی )13884(كم2 له و رێژه یه ی خاكی كوردستانی له پارێزگای دیاله تا ئێستا ته نها قه زای خانه قی���ن به ناحیه كانی )قه ره ته په ، جه باره ( ئازادكراوه ، به داخه وه پێرێ ش���ه و جه له والش كه وته ده ست داعش كه نزیكه ی

(40%(ی خاكی كوردستانی ئه و پارێزگایه یه ، به اڵم تا ئێس���تا ناحیه كانی سه عدیه ، قه زای به ل���ه دروز و ناحیه كانی مه نده ل���ی و قه زانیه

له ژێر كۆنترۆڵی هێزی پێشمه رگه نیه .سێیه م: پارێزگای نه ینه وا )موسڵ( له كۆی (32308( كم2 روبه ره كه ی )10789( كم2 خاكی كوردس���تانیه ، كه پێش روداوه كانی ش���ه نگال زیاتر له 85%ی خاكی كوردستانی له پارێ���زگای نه ین���ه وا ئازادكراوب���و، به اڵم له دوای روداوه كانی شه نگاله وه جگه له قه زای شێخان كه پێشتر له ده ستی كورددا بو هیچ یه ك له قه زاو ناحیه كانی موس���ڵ له ده ستی كورددا نه ماوه كه نزیك���ه ی )10420( كم2

له ده ستداوه .چواره م پارێزگای س���ه اڵحه دین: روبه ری ئ���ه و پارێزگای���ه )24363( ك���م2 نزیكه ی (4019(كم2 خاكی كوردس���تانیه ، به اڵم تا ئێستا ته نها قه زای دوزخورماتو رزگاركراوه و ناحیه كانی س���لێمان ب���ه گ و ئامرلی له ژێر كۆنترۆڵی پێش���مه رگه نین، هه ربۆیه خاكی ئازادك���راو نزیك���ه ی 60% ده بێ���ت و خاكی ئازادنه كراوی كوردس���تانیش له و پارێزگایه

نزیكه ی 40% ه .پێنج���ه م: پارێزگای واس���ت، له پارێزگای واست كه قه زای به دره و ناحیه كانی جه سان و زرباتی���ه له خۆده گرێ���ت، ئازادنه ك���راوه كه

نزیكه ی )3740( كیلۆمه تر چوارگۆشه یه .به وپێی���ه ش له كۆی 16 ق���ه زای ناوچه ی كوردستانی ده ره وه ی هه رێم، ته نها 6 قه زای گه ڕاوه ته وه و 10 قه زای نه گه ڕاوه ته وه ، له كۆی (44( ناحیه )16 ناحی���ه (ی گه ڕاوه ته وه و

(2( ناحیه ی نه گه ڕاوه ته وه .

به ره ی جه له وال2014/6/10ی ل���ه دوای هه رچه ن���ده هێرش���ه كانی داعش���ه وه به رده وام ش���ه ڕو روبه روبون���ه وه له نێوان هێزی پێش���مه رگه و داعش���دا هه بوه ، به اڵم چه ن���د رۆژێكه ئه و به تایبه تیش بۆت���ه وه و س���ه ختتر ش���ه ڕه له گه ڕه ك���ی ته جنی���د و وه حده ی باش���وری جه ل���ه وال كه چه ند جارێ���ك له الیه ن هێزی پێش���مه رگه وه كۆنترۆڵكراو دواتریش داعش

كۆنترۆڵی ته واوه تی جه له والی كرد.گه ڕه كی ته جنید كه ده كه وێته باش���وری ش���اری جه له وال له دوای پرۆس���ه ی ئازادی عه ره ب���ه ده ركردن���ی ل���ه 2003 و عێ���راق هاورده كان���ی خانه قی���ن به ش���ی زۆری���ان ل���ه و ناوچه ی���ه جێگیربون، نزیك���ه ی 5000

خێزانی عه ره ب ڕویانكرده ش���اری جه له والو ده ستیانكرد به دروستكردنی خانوی ته جاوز له ن���او گه ڕه كه كاندا و زیاد ل���ه 7000 خانوی ته جاوز دروس���تكراوه ، كه ته نها له گه ڕه كی ته جاوزی )ته جنی���د( زیاتر له 6000 خێزانی

تێدایه .ناحی���ه ی جه ل���ه وال ك���ه 35 كیلۆمه ت���ر ق���ه زای رۆژئ���اوای باش���وری ده كه وێت���ه له چوارچێ���وه ی جه ل���ه وال خانه قین���ه وه ، مه رسومێكی كۆماریدا له ساڵی 1958 كرایه ناحیه ، جه ل���ه وال كه ژماره ی دانیش���توانی نزیكه ی )78 هه زار( كه س���ه و له 10 گوندی كورد و 28 گوندی عه ره ب پێكهاتوه ، له پێش هاتنی داع���ش و ش���ه ڕی ئه مجاره یان كورد نزیكه ی )15 هه زار( ك���ه س بوه و به رێژه ی (19.2%( ك���ه له حه فتاكان���دا زۆرینه بوه ، به اڵم به هۆی به رده وامی هه ڕه شه و تیرۆره وه زیاتر له )1000( خێزان���ی كورد جه له والیان جێهێش���توه و له ئێس���تادا رێ���ژه ی كورد بۆ خوار )20%( دابه زیوه و رێژه ی عه ره بیش بۆ

نزیكه ی )75%( زیادیكردوه .ناحیه كانی خانه قین و قه زای له س���نوری له س���ه عدیه و س���نوری جه ل���ه وال هه ریه ك قه ره ته پ���ه و جه باره ، س���ه باره ت به ناحیه ی س���ه عدیه ، كه ژم���اره ی دانیش���توانه كه ی نزیك���ه ی )48 هه زار( كه س���ه و )30( گوند ده كه ونه س���نوری ناحیه ی سه عدیه وه به اڵم ل���ه و 30 گون���ده ته نها 3 گون���دی كورده ، له ساڵی 2003دا نزیكه ی )40%(ی كورد بوه و

ع���ه ره ب )55%( و توركمانیش )5%( بوه ، به اڵم له پێش ش���ه ڕی داعش���ه وه )5 -%7(ی كورد ب���وه و به هۆی هه ڕه ش���ه له خێزانه كوردی���ه كان كه زیاتر له )1 ه���ه زارو 300( خێزان ئاواره بون و له ئێستاشدا رێژه ی كورد

بۆ نزیكه ی ) 2%( دابه زیوه .س���ه باره ت به ناحی���ه ی قه ره ته په ش كه ده كه وێته رۆژئاوای جه له والو له ژێر كۆنترۆڵی پێش���مه رگه دایه ، به پێی س���ه رژمێری پێش روداوه كان���ی داعش، ژماره ی دانیش���توانی (41 هه زارو 400( كه سه ، كه رێژه ی عه ره ب

(75%( و توركمان )13%( و كورد )%12(.ناحیه ی قه ره ته په له 62 گوند پێكهاتوه ، (45( گوندی عه ره ب و )9( گوندی توركمان و (8( گون���دی ك���ورده ، به هۆی هه ڕه ش���ه و تی���رۆره وه ب���ه رده وام هاواڵتیان���ی ك���ورد ناوچه كه یان جێهێش���توه و زیات���ر له )600( خێزانی عه ره بی بۆ هاتوه ، بۆیه رێژه ی كورد

له ئێستادا بۆ كه متر له )10%( دابه زیوه . ناحی���ه ی جه ب���اره ش ك���ه ده كه وێت���ه رۆژئاوای جه له والو له ساڵی 1969 به بڕیاری 403 ك���راوه به ناحیه ، به پێی س���ه رژمێری س���اڵی 1977 ژم���اره ی خێزانه كانی 1433 خێزان و ژماره ی دانیشتوانیش 8598 كه س بون، كه به ش���ی هه ره زۆری���ان كورد بون. به نزیكه ی دانیش���توانه كه ی ژماره ی ئێستا (15 هه زارو 600( ك���ه س ئه ژمار ده كرێت، به جۆرێك ع���ه ره ب )42%( و كورد )38%( و

توركمان )%20(.

ئا: میهره بان سه الم

پاش ئه وه ی ده وڵه تی ئیسالمی له عێراق و شام ناسراو به داعش، كه مایه تییه

ئێزیدی و مه سیحی و شه به كه كانی كرده ئامانج، كاكه ییه كانی سنوری هه ولێرو

گونده كانی ده وروبه ری كه ركوك چه كیان هه ڵگرتوه و ده ڵێن "ئاماده ین روبه ڕوی

هه ر هێرش و په الماردانێك ببینه وه ".

هاواڵتیانی گونده كاكه ییه كانی سنوری كه رك���وك "وه رده ك و تۆپ���زاواو زه نق���ر و ن���ۆ گوندی دیكه چه كی���ان هه ڵگرتوه بۆ به رگریك���ردن له گونده كانی���ان و له خاكی كوردس���تان. ڕه ج���ه ب عه ل���ی كه وه ك نوێنه رایه ت���ی ئه و گون���ده كاكه ییانه بۆ ئاوێن���ه دوا، وت���ی "پ���اش ئ���ه وه ی كه كرایه هێ���رش تیرۆریس���تانه وه له الیه ن سه ر برا ئێزیدیه كانمان و به چه ندین شێوه ئازاریان پێگه یاندن و قوربانییه كی زۆریان لێكه وت���ه وه ، ئێم���ه ب���ه ژن و پیاومانه وه چه كمان هه ڵگرتوه و له ماڵ و گونده كانمان ده مێنینه وه ، چونكه دڵنیاین چیان له برا

ئێزیدیه كانمان كرد به و شێوه یه ش له گه ڵ ئێم���ه ده كه ن، چونك���ه ئێمه ش هه ڵگری

كتێبی پیرۆزی خۆمانین و كه مینه ین". له س���ایه ی ئه م دۆخه پڕ توندوتیژییه دا كه عێراقی تێكه وتوه و چه كداره كانی داعش مه ترسییه كی گه وره یان له سه ر كه مایه تییه ئایینی و نه ته وه یی و ئیتنی و مه زهه بیه كان كچان و كاكه ییه كاندا له ناو دروستكردوه ، ژنانیش به رگی س���ه ربازییان پۆش���یوه و چه ك و تفه نگیان ب���ۆ داكۆكی له خۆیان و واڵته كه ی���ان هه ڵگرت���وه ، به تایبه تی كه هه واڵی ده س���تگیركردن و رفاندنی كچانی ئێزیدی نیگه رانییه كی گه وره ی له ناو ژن و كچانی ناوچه س���نوریه كانی كوردس���تان له گه ڵ ناوچه كانی ژێر ده سه اڵتی داعشدا

دروستكردوه .ئ���اواز كه ژنێكی كاكه ییه به ش���ه رواڵ و ك���راس و تاق���م تفه نگ���ه وه خ���ۆی ب���ۆ داع���ش چه كداران���ی روبه ڕوبون���ه وه ی ئاماده ك���ردوه ، ئ���ه و وت���ی "م���ن وه ك ئافره تێك���ی كاكه یی ئام���اده م تا مه رگ بجه نگم و نه هێڵم كه س ده ستدرێژی بكاته ناموسم و ده س���تدرێژی سه ر ش���ه ره ف و

بكرێته س���ه رمان، چه ندین كه سمان هه یه به ش���ێوه ی من پێش���تر ئاماده سازییمان كردوه بۆ هه ر جۆره ڕوبوڕوبونه وه یه ك".

ته نانه ت كاكه ییه كانی سنوری هه ڵه بجه و هه ورامانیش له م ماوه ی دوایدا كه وتونه ته ئاماده سازی بۆ روبه روبونه وه ی چه كدارانی

داعش.سه الم مه حمود كه پیاوێكی به ته مه نی كاكه ییه كان���ه و خه ڵكی گون���دی هاواره ، باس���ی ل���ه وه ك���رد ك���ه "ئ���ه م گروپه تیرۆریس���تیانه له به رئه وه ی زیانیان به برا ئێزیدیه كانمان گه یاندوه ، چه كم بۆ خۆم و خێزانه كه ش���م كڕیوه و به هیچ ش���ێوه یه ك ناهێڵین ده س���تدرێژی بكرێته سه ر خاك و

زێدو شه ره ف و ناموسمان".ئه و وت���ی "ئێس���تا ژماره یه ك���ی زۆر له گه ن���ج و پیرمان به بێ جیاوازی ڕه گه ز، به خۆبه خ���ش ئاماده ن به رگ���ری له خاكی كوردس���تان بك���ه ن، ب���ه اڵم هێزه كان���ی

پێشمه رگه ناهێڵن بچنه پێشه وه ".به پێی زانیاریه كانی ئاوێنه ، كاكه ییه كان ب���ۆ ده س���تببرێت ل���ه وه ی نیگه ران���ن نزرگه ی ش���ه خس و پی���ری كاكه ییه كان و هه وڵ���ی ته قاندنه وه یان بدرێ���ت له الیه ن له ئێس���تاوه بۆی���ه گروپان���ه وه ، ئ���ه و له ئاماده باش���یدان ب���ۆ ه���ه ر حاڵه تێكی له ناكاوو به رده وام ش���وێنه پیرۆزه كانیان ده پارێزن، كه به ش���ێوه یه كی س���ه ره كی مه رق���ه دو نزگ���ه ی ش���ه خس و ش���وێنه

پیرۆزه كانیان ده كه وێته ناوچه كانی هاوارو هه واره كۆن و داری تو.

به چه ند له كوردس���تاندا كاكه یی���ه كان ناوێك ده ناس���رێن: "یارس���ان"، "ئه هلی هه ق"، "عه لی ئیالهی " و "عه له وی "، مێژوی رون به وردی ئایینه كه یان س���ه رهه ڵدانی نییه و له مب���اره وه بۆچونی جیاواز هه یه ، هه ندێك سه رچاوه ئاماژه به وه ده كه ن كه ئاینی یارس���ان یان ئه هلی هه ق به شێك ب���وه له ئاینی زه رده ش���ت و میتراییه كان، چونكه ئ���ه م ئایینانه زۆر لێكه وه نزیكن و ب���ۆ نمون���ه هه ریه كه ی���ان ڕۆژو ڕوناكی و ئاگری���ان خۆشویس���توه و موقه ده س بوه

به الیانه وه .ش���وێنی جوگرافی ئاینی یارس���انه كان له ڕۆژهه اڵت���ی كوردس���تاندا هه م���ه دان و دااڵهۆو قه س���ری ش���یرین و كرماش���ان و جوانڕۆیه و له وێشه وه درێژده بێته وه بۆ ناو س���نوری هه رێمی كوردستان و هه ورامان و ه���اوارو هه واره كۆن و داری توو هه ڵه بجه ، هه روه ها كاكه ییه كان له موسڵ و كه ركوك و زه نقڕو پاش���ان هه ولێرو سلێمانی و كۆیه و

خانه قینیش به ڕێژه ی جیاواز هه ن.

كاكه‌ییه‌كان‌هێزێك‌بۆ‌به‌رگریكردن‌له‌خۆیان‌داده‌مه‌زرێنن

کاکه ییه کان له کاتی چه ک هه ڵگرتندا

له كۆی 16 قه زای ناوچه ی كوردستانی

ده ره وه ی هه رێم، ته نها 6 قه زای گه ڕاوه ته وه و

10 قه زای نه گه ڕاوه ته وه ، له كۆی )44( ناحیه

(16 ناحیه (ی گه ڕاوه ته وه و )2(

ناحیه ی نه گه ڕاوه ته وه

به كۆنترۆڵكردنی شه نگال و ته له عفه ر روبه ری )10 هه زارو 420( كم2 خاكی ئه و

ناوچه یه له ده ستی كورددا نه ما

قه زای شه نگال )97( گوند له خۆده گرێت

روبه ره كه ی )3188(كم2ه و ژماره ی

دانیشتوانه كه ی به زیاتر له )320 هه زار( هاواڵتی

ئه ژمار ده كرێت

ئا:‌ئاوێنه‌

ئێزیدیه‌كان،‌دوای‌‌تێپه‌ڕینی‌‌سه‌دان‌ساڵ‌‌له‌ره‌گداكوتانیان‌له‌ناوچه‌كانی‌‌شه‌نگال‌و‌ده‌وربه‌ری‌‌موسڵ‌‌روبه‌ڕوی‌‌گه‌وره‌ترین‌راگواستن‌و‌هه‌ڵكه‌ندن‌و‌

كوشتار‌بونه‌ته‌وه‌،‌راوێژكاری‌‌جڤاكی‌‌روحانی‌‌ئێزیدیان‌ده‌ڵێت‌"ئێستا‌ئێمه‌‌

له‌شه‌ڕی‌‌مان‌و‌نه‌مانداین".

دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌مه‌سیحییه‌كانی‌‌ناو‌موسڵ‌‌و‌ده‌شتی‌‌نه‌ینه‌وا‌له‌به‌رده‌م‌سێ‌‌بژارده‌ی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌خه‌الفه‌تی‌‌ئیس���امیدا‌راگیران‌كه‌‌ی���ان‌ده‌بێت‌ببن‌به‌موس���ڵمان‌یان‌ده‌بێت‌وه‌ك‌"ئه‌هلی‌‌زمه‌"‌سه‌رانه‌‌بده‌ن،‌یاخود‌ملیان‌بۆ‌شمش���ێری‌‌تیژی‌‌ئه‌وان‌ئاماده‌‌بكه‌ن،‌هه‌مویان‌به‌ره‌و‌ناوچه‌كانی‌‌ژێر‌ده‌س���ه‌اڵتی‌‌پێشمه‌رگه‌ی‌‌كوردستان‌كۆچیانكرد،‌ئه‌م���ه‌‌وایكرد‌كه‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌فه‌ره‌نس���ا‌ئاماده‌یی‌‌خ���ۆی‌‌ده‌ربڕێ‌‌بۆ‌پێشوازیكردن‌له‌و‌مه‌سیحییانه‌ی‌‌له‌سه‌ر‌زێ���دو‌خانه‌و‌النه‌ی‌‌خۆیان‌هه‌ڵكه‌نراون‌و‌یه‌كه‌مین‌گروپی‌‌مه‌س���یحیش‌كه‌‌ڤیزه‌ی‌‌په‌نابه‌ریان‌وه‌رگرتب���و،‌هه‌فته‌ی‌‌رابردو‌له‌ڕێگه‌ی‌‌فڕۆكه‌خانه‌ی‌‌"شارل‌دیگۆل"ه‌وه‌‌گه‌یشتنه‌‌پاریسی‌‌پایته‌ختی‌‌فه‌ره‌نسا.

په‌یوه‌ن���دی‌‌ به‌حوكم���ی‌‌ فه‌ره‌نس���ا‌دێری���ن‌و‌مێژوی���ی‌‌و‌ئایین���ی‌‌و‌كلتوریی‌‌رۆژهه‌اڵت���ی‌‌ مه‌س���یحییه‌كانی‌‌ له‌گ���ه‌ڵ‌‌ناوه‌ڕاس���تدا،‌ده‌س���تی‌‌هاوكاری‌‌بۆ‌ئه‌و‌مه‌س���یحییانه‌‌درێژك���رد‌كه‌‌له‌موس���ڵ‌‌ئ���اواره‌‌و‌ده‌ربه‌ده‌ر‌بون،‌ئه‌ی‌‌چ‌واڵتێك‌به‌هان���ای‌‌ئێزیدییه‌كان���ه‌وه‌‌دێت‌و‌ئه‌وان‌له‌ده‌ستی‌‌چه‌كداره‌‌توندڕه‌وه‌كانی‌‌داعش‌

ده‌پارێزێت؟روحان���ی‌‌ جڤاك���ی‌‌ راوێ���ژكاری‌‌

ئێزیدی���ان،‌كه‌ری���م‌س���لێمان‌له‌وه‌اڵمی‌‌ئه‌م‌پرس���یاره‌ی‌‌ئاوێنه‌دا‌رایگه‌یاند‌كه‌‌ئێزیدیه‌كان‌به‌ره‌و‌چاره‌نوس���ێكی‌‌نادیار‌ده‌ڕۆن،‌ئێستا‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌‌ئێزیدی‌‌توشی‌‌ش���ۆك‌بون‌و‌ژماره‌یه‌كی‌‌ئێجگار‌زۆریان‌ده‌ربه‌ده‌رو‌ئاواره‌‌بون‌به‌چیای‌‌شه‌نگال‌و‌دوای‌‌ كوردس���تانه‌وه‌،‌ به‌ش���اره‌كانی‌‌له‌شه‌نگال‌ پێشمه‌رگه‌‌ هێزه‌كانی‌‌ ئه‌وه‌ی‌‌

پاشه‌كشه‌یان‌كرد.ئ���ه‌و‌وتی‌‌"ئێس���تا‌ئه‌وان���ه‌ی‌‌به‌چیای‌‌ش���ه‌نگاله‌وه‌ن،‌له‌ده‌‌بۆ‌دوانزه‌‌جێگه‌ی‌‌

په‌رت‌و‌باڵودا‌گیریانخواردوه‌،‌له‌ناو‌گوندو‌چیاكه‌شدا‌ ده‌وروپش���تی‌‌ كۆمه‌ڵگه‌كانی‌‌كه‌‌داعش‌گه‌مارۆی���داون،‌گه‌لێك‌پیاوو‌ئافره‌ت���ی‌‌به‌ته‌مه‌ن‌و‌هه‌ندێ���ك‌منداڵ‌‌و‌خێزان���ی‌‌كه‌مده‌رام���ه‌ت‌م���اون‌و‌رزگار‌نه‌بون،‌به‌تایبه‌تی‌‌دو‌گوندی‌‌كۆچۆ‌كه‌‌

به‌ده‌ست‌داعشه‌وه‌یه‌".وتیش���ی‌‌"ش���تی‌‌گرن���گ‌ل���ه‌الی‌‌ئێمه‌‌رزگاركردنی‌‌ئه‌و‌ئێزیدیانه‌یه‌‌كه‌‌به‌سه‌ر‌چیای‌‌شه‌نگاله‌وه‌ن،‌رزگاركردنی‌‌خه‌ڵكی‌‌كۆچۆو‌پاراس���تنی‌‌ئ���ه‌و‌خه‌ڵكه‌یه‌‌كه‌‌

له‌گوندو‌كۆمه‌ڵگه‌كان���دا‌ماونه‌ته‌وه‌،‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌بگه‌نه‌‌كوردستان".

ناوبراو‌باس���ی‌‌ل���ه‌وه‌‌كرد‌كه‌‌ئێس���تا‌ئێزیدیی���ه‌كان‌به‌به‌ش���داری‌‌می���ر‌و‌بابا‌ئێزیدییان‌ روحان���ی‌‌ جڤاك���ی‌‌ ش���ێخ‌و‌ژورێكی‌‌عه‌مه‌لیاتیان‌دروس���تكردوه‌،‌كه‌‌بنكه‌كه‌ی‌‌له‌شێخانه‌،‌ئه‌و‌وتی‌‌"به‌داخه‌وه‌‌له‌ش���ه‌نگال‌ پێش���مه‌رگه‌‌ به‌رپرس���انی‌‌كه‌مته‌رخه‌مب���ون،‌كه‌‌نه‌یانتوانی‌‌ئه‌ركی‌‌خۆی���ان‌راپه‌ڕێنن،‌چونكه‌‌پێش���مه‌رگه‌‌هه‌میش���ه‌‌ئه‌رك���ی‌‌مێژوی���ی‌گه‌وره‌یان‌

له‌ئه‌ستۆ‌بوه‌‌و‌ئاماده‌ییان‌بۆ‌قوربانیدان‌هه‌بوه‌".

روده‌دات،‌ ئێس���تا‌ "ئه‌م���ه‌ی‌‌ وتیش���ی‌‌پیانێك���ی‌‌گه‌وره‌یه‌،‌نه‌ك‌هه‌ر‌ئێزیدی‌‌و‌كه‌مایه‌تیه‌كان���ی‌‌تێ���دا‌كراوه‌ته‌‌ئامانج،‌به‌ڵكو‌ئه‌مه‌‌پیانه‌‌له‌دژی‌‌كوردس���تان‌داعش‌ تۆپخان���ه‌ی‌‌ چونكه‌‌ به‌گش���تی‌،‌گه‌یش���ته‌‌نزیكی‌هه‌ولێر‌و‌نیازیان‌هه‌بوه‌‌

شاری‌‌هه‌ولێر‌تۆپباران‌بكه‌ن".راوێ����ژكاری‌‌جڤاكی‌‌روحان����ی‌‌ئێزیدیان‌ئاماژه‌ی‌‌ب����ۆ‌ئه‌وه‌ش‌كرد‌كه‌‌ئێس����تا‌

گوش����ارێكی‌‌زۆر‌گه‌وره‌‌هه‌یه‌‌له‌س����ه‌ر‌پارێزگای‌‌دهۆك‌به‌هۆی‌‌هاتنی‌‌شه‌پۆلی‌‌ئاواره‌كانی‌‌شه‌نگال‌و‌ده‌شتی‌‌نه‌ینه‌واوه‌،‌ئ����ه‌و‌وت����ی‌‌"ئێس����تا‌له‌ده����ۆك‌جێگه‌‌نه‌ماوه‌‌بۆ‌ئ����ه‌و‌په‌نابه‌رانه‌‌بحه‌وێنه‌وه‌،‌ن����ه‌‌قوتابخانه‌‌ما،‌نه‌‌دێر‌و‌كه‌نیس����ه‌و‌مزگه‌وت‌م����ا‌بۆ‌حه‌وان����ه‌وه‌ی‌‌خه‌ڵك،‌له‌به‌رئ����ه‌وه‌‌له‌ڕێگ����ه‌ی‌‌ئاوێن����ه‌وه‌‌داوا‌هه‌مو‌ هه‌ولێر‌و‌ س����لێمانی‌‌و‌ له‌پارێزگای‌‌ده‌كه‌ین‌ فریاگوزاریی����ه‌كان‌ رێكخ����راوه‌‌بێن‌به‌فریا‌و‌ه����اواری‌‌ئه‌و‌ئاوارانه‌وه‌‌كه‌‌ژماره‌یان‌زیاتر‌له‌‌‌300هه‌زار‌كه‌س����ه‌‌و‌له‌ڕه‌وش����ێكی‌‌زۆر‌خراپدان‌و‌پێویستیان‌

به‌هاوكارییه‌".‌كه‌ریم‌س����لێمان‌ئه‌وه‌ش����ی‌‌رونكرده‌وه‌‌دوای‌‌ئ����ه‌وه‌ی‌‌ئێزیدیی����ه‌كان‌له‌چنگاڵی‌‌ل����ه‌وه‌‌ بی����ر‌ م����ه‌رگ‌رزگار‌ده‌ك����ه‌ن،‌ده‌كه‌نه‌وه‌‌كه‌‌له‌قۆناغ����ی‌‌داهاتودا‌چی‌‌بكه‌ن‌و‌ئاره‌زوی‌‌ئه‌وه‌شی‌‌ده‌ربڕی‌‌له‌بری‌‌روكردن����ه‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌واڵت‌بگه‌ڕێن����ه‌وه‌‌سه‌ر‌شوێنی‌‌ره‌سه‌نی‌‌خۆیان،‌ئه‌و‌وتی‌‌"بزانی����ن‌چ����ی‌‌روده‌دات؟‌ئێزیدییه‌كان‌چاویان‌له‌س����ه‌ر‌ئه‌وه‌ی����ه‌‌بگه‌ڕێنه‌وه‌‌بۆ‌ش����وێنی‌‌ره‌س����ه‌نی‌‌خۆیان‌و‌خوازیارن‌به‌ئارامی‌‌و‌ئاشتی‌‌و‌هێمنی‌‌و‌ئازادی‌‌بژین‌له‌ناوچه‌كانی‌‌خۆیان،‌ئێستا‌ژماره‌یه‌كی‌‌زۆری‌‌پێش����مه‌رگه‌‌كه‌‌له‌و‌سنوره‌‌شه‌ڕ‌ده‌كه‌ن‌دژ‌به‌توندڕه‌وه‌كان‌ئێزیدییه‌كان‌خۆیان����ن‌و‌نایه‌نه‌وێت‌ئه‌و‌ناوچانه‌‌چۆڵ‌‌

بكه‌ن".وتیش����ی‌‌"ب����ه‌اڵم‌زۆر‌خه‌ڵكی����ش‌هه‌ن‌مه‌زڵومن‌و‌جه‌ورو‌سته‌می‌‌زۆریان‌دیوه،‌حه‌زده‌كه‌ن‌هه‌ر‌ئێس����تا‌سواری‌‌فڕۆكه‌‌و‌ئوتومبێل‌بن‌و‌ب����ڕۆن‌تا‌ئه‌وپه‌ڕی‌‌دنیا‌نه‌وه‌س����تن‌و‌ل����ه‌م‌دۆزه‌خ����ه‌‌نه‌جاتیان‌

بێت".

ئا:‌ئاوێنه‌

زیاتر‌له‌ده‌‌ساڵه‌‌كوردستان‌بوه‌ته‌‌په‌ناگه‌ی‌‌مه‌سیحییه‌‌هه‌اڵتوه‌كانی‌‌عێراق،‌به‌اڵم‌چاالكوانێكی‌‌دیاری‌‌

مه‌سیحییه‌كان‌ده‌ڵێت‌"ده‌ستگرتنی‌‌هێزه‌كانی‌‌داعش‌به‌سه‌ر‌ئه‌و‌

ناوچانه‌دا‌كه‌‌به‌ده‌ست‌پێشمه‌رگه‌ی‌‌كوردستانه‌وه‌‌بون،‌مه‌سیحییه‌كانی‌‌نیگه‌ران‌و‌هیوابڕاو‌كرد‌به‌مانه‌وه‌‌

له‌واڵتدا".

"به‌دی���ار‌چییه‌وه‌‌بمێنین���ه‌وه‌‌دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ماڵ‌‌و‌ح���اڵ‌‌و‌وه‌زیفه‌و‌ئازادیی‌‌

ئاینیمان‌لێزه‌وت‌كرا؟".میناس‌مالتایی‌‌به‌مجۆره‌‌له‌گوندێكی‌‌ده‌ڤه‌ری‌‌بادینانه‌وه‌‌بۆ‌ئاوێنه‌‌ده‌دوێت،‌ئه‌و‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌له‌ماوه‌ی‌‌ده‌‌رۆژی‌‌راب���ردودا،‌دوای‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌لۆران‌فابیوس���ی‌‌وه‌زیری‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌فه‌ره‌نسا‌ئاماده‌ی���ی‌‌واڵته‌ك���ه‌ی‌‌ده‌رب���ڕی‌‌ب���ۆ‌زیاتر‌ له‌مه‌سیحییه‌كان،‌ پێشوازیكردن‌له‌هه‌شت‌هه‌زار‌كه‌س‌ئیمه‌یلیان‌ناردوه‌‌بۆ‌كونسوڵخانه‌ی‌‌فه‌ره‌نسی‌‌له‌هه‌ولێر‌و‌

باڵوێزخان���ه‌ی‌‌فه‌ره‌نس���ا‌له‌به‌غدا‌كه‌‌خوازیاری‌‌رۆش���تنن،‌ئ���ه‌و‌وتی‌‌"هیچ‌گره‌نتیی���ه‌ك‌نییه‌‌بۆ‌ژیانیان‌له‌عێراق‌و‌هی���چ‌هیوایه‌كیان‌نییه‌‌به‌وه‌ی‌‌له‌عێراق‌بمێننه‌وه‌،‌دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌داعش‌له‌سنوری‌‌ده‌ستیانگرت‌ نزیكبونه‌وه‌‌و‌ كوردستان‌به‌س���ه‌ر‌ئه‌و‌ناوچانه‌دا‌به‌ده‌ست‌هێزی‌‌پێشمه‌رگه‌ی‌‌كوردستانه‌وه‌‌بون،‌دوای‌‌هه‌اڵتنی‌‌سوپای‌‌عێراق‌له‌موسڵ‌‌خرانه‌‌ژێر‌عه‌باكه‌ی‌‌ئه‌بوبه‌كری‌‌به‌غدادییه‌وه‌،‌ئێستا‌زۆربه‌ی‌مه‌سیحییه‌كان‌ده‌ترسن‌و‌بمێننه‌وه‌،‌ له‌كوردس���تانیش‌ ناخوازن‌ده‌ش���تی‌‌ خه‌ڵكی‌‌ ئه‌وانه‌ی‌‌ به‌تایبه‌تی‌‌

نه‌ینه‌واو‌به‌غدان".وتیش���ی‌‌"هه‌فته‌یه‌ك���ه‌‌له‌ن���او‌ئه‌و‌ئاواران���ه‌دام‌ك���ه‌‌رویانكردوه‌ته‌‌زاخۆو‌زاویت���ه‌و‌دهۆك،‌لێمپرس���یون‌ئه‌گه‌ر‌ئارامبێت���ه‌وه‌،‌ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌‌ دۆخه‌ك���ه‌‌ی���ان‌نا؟‌ده‌ڵێ���ن‌به‌هیچ‌ش���ێوه‌یه‌ك‌

ناگه‌ڕێینه‌وه‌،‌هه‌رگیزاو‌هه‌رگیز".ناوب���راو‌ئه‌وه‌ش���ی‌‌رونك���رده‌وه‌‌كه‌‌پێشوازی‌‌ هه‌ندێكیان‌ مه‌س���یحییه‌كان‌ل���ه‌و‌بڕی���اره‌ی‌‌فه‌ره‌نس���ا‌ده‌ك���ه‌ن‌و‌ئاس���انكارییه‌‌ ئ���ه‌و‌ هه‌ندێكیش���یان‌

ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌‌كه‌‌فه‌ره‌نسا‌پێشكه‌شیان‌ده‌كات‌ب���ۆ‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌ك���ۆچ‌بك���ه‌ن‌و‌پێیانوایه‌‌كارێكی‌‌وا‌ده‌ش���تی‌‌نه‌ینه‌واو‌عێ���راق‌له‌دانیش���توانه‌‌ره‌س���ه‌نه‌كه‌ی‌‌چاویان‌ هه‌ر‌ هێش���تا‌ به‌تاڵده‌كاته‌وه‌‌و‌له‌س���ه‌ر‌ماڵ‌‌و‌دێ���ر‌و‌كه‌نیس���ه‌كانیانه‌‌

له‌موسڵ‌‌و‌ده‌شتی‌‌نه‌ینه‌وا.هه‌رچه‌نده‌‌پێش���تر‌مه‌س���یحییه‌كان‌بیری���ان‌ل���ه‌وه‌‌ده‌كرده‌وه‌‌له‌ده‌ش���تی‌‌نه‌ینه‌وا‌ناوچه‌یه‌ك���ی‌‌ئارام‌و‌كانتۆنێك‌بۆ‌خۆیان‌پێكه‌وه‌بنێن،‌به‌اڵم‌پیانه‌كه‌‌له‌هێ���زو‌توان���ا‌و‌خه‌ونی‌‌ئ���ه‌وان‌زۆر‌گه‌وره‌ت���ر‌دیاره‌،‌موس���ڵ‌‌كه‌‌ش���اری‌‌بچوككراوه‌‌ عێراقێكی‌‌ كه‌مایه‌تییه‌كان‌و‌ئایینی‌‌و‌ فره‌چه‌ش���نی‌‌ به‌هه‌م���و‌ ب���و‌مه‌زهه‌ب���ی‌‌و‌ئیتن���ی‌‌و‌نه‌ته‌وه‌یی���ه‌وه‌،‌ش���ه‌به‌ك‌و‌ ئێزی���دی‌‌و‌ له‌مه‌س���یحی‌و‌پێكهاته‌كان���ی‌‌ت���ری‌‌به‌تاڵده‌كرێته‌وه‌،‌كه‌‌دانیش���توانی‌‌ره‌س���ه‌نی‌‌ئه‌و‌شاره‌‌بون‌و‌ده‌یان‌كه‌نیس���ه‌و‌دێری‌‌دێرینی‌‌له‌خۆگرتوه‌،‌كه‌‌هه‌ندێكیان‌ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌‌

بۆ‌سه‌دان‌ساڵ‌‌له‌مه‌وبه‌ر.میناس‌مالتایی‌‌ئاماژه‌ی‌‌به‌وه‌‌كرد‌ك����ه‌‌وه‌ك‌هاواڵتییه‌كی‌‌كوردس����تانی‌‌

مه‌سیحی‌‌كلدانی‌‌له‌دهۆك،‌كوردستان‌ئارام����گای‌‌هه‌م����و‌ئ����ۆل‌و‌نه‌ت����ه‌وه‌و‌پێكه‌وه‌‌ س����اڵه‌‌ چه‌ندین‌ ئایینه‌كانه‌‌و‌ده‌ژین‌و‌كێش����ه‌مان‌نیی����ه‌،‌ئه‌و‌وتی‌‌"م����ن‌چومه‌‌ئه‌مه‌ری����كاش‌گه‌ڕامه‌وه‌،‌خ����ۆش‌نیی����ه‌‌ژی����ان‌بۆ‌ئێم����ه‌‌له‌و‌ده‌وڵه‌تانه‌،‌هه‌رچه‌نده‌‌براو‌خوش����ك‌و‌له‌ده‌ره‌وه‌ن،‌ هه‌مویان‌ كه‌سوكاره‌كانم‌ب����ه‌اڵم‌من‌لێ����ره‌م‌و‌ناش����ڕۆم،‌به‌اڵم‌دوای‌‌ئ����ه‌وه‌ی‌‌موس����ڵ‌‌به‌تاڵكرایه‌وه‌‌مه‌س����یحی‌‌ گه‌لێ����ك‌ له‌مه‌س����یحی‌،‌تری����ش‌ه����ه‌ن‌له‌پاش����ه‌ڕۆژی‌‌خۆیان‌نییه‌‌ به‌تایبه‌تی‌‌خێ����زان‌ ده‌ترس����ن،‌له‌ناو‌مه‌س����یحیه‌كاندا‌كه‌‌كه‌سێكیان‌له‌ده‌ره‌وه‌‌نه‌بێت،‌ئه‌مانه‌ش‌ده‌یانه‌وێت‌بڕۆن،‌مه‌س����یحییه‌كان‌پاش����ه‌ڕۆژیان‌

له‌عێراق‌نه‌ماوه‌".‌وتیش����ی‌‌"كه‌مایه‌تیه‌كان‌هه‌مویان‌گ����ه‌وره‌دان،‌پیانێ����ك‌ له‌مه‌ترس����ی‌‌هه‌یه‌‌بۆ‌به‌تاڵكردن����ه‌وه‌ی‌‌رۆژهه‌اڵتی‌‌ناوه‌ڕاست‌له‌مه‌سیحییه‌ت،‌هه‌رچه‌نده‌‌بمێنینه‌وه‌،‌ تێیدا‌ مه‌ترسیداره‌‌ عێراق‌ب����ه‌اڵم‌هێش����تا‌ئێمه‌‌له‌كوردس����تان‌

ئاسوده‌ین".

5(440(‌سێشه‌ممه‌‌2014/8/12کوردستانی

فه‌ره‌نسا‌مه‌سیحیه‌كان‌داڵده‌‌ده‌دات..

ئه‌ی‌‌كێ‌‌فریای‌‌ئێزیدییه‌كان‌ده‌كه‌وێت؟

"مه‌سیحییه‌كان‌هیوایان‌به‌كوردستانیش‌نه‌ما"

زۆر‌خه‌ڵك‌هه‌ن‌مه‌زڵومن‌و‌جه‌ورو‌

سته‌می‌‌زۆریان‌دیوه‌حه‌زده‌كه‌ن‌هه‌ر‌

ئێستا‌سواری‌‌فڕۆكه‌‌و‌ئوتومبێل‌بن‌و‌بڕۆن‌تا‌ئه‌وپه‌ڕی‌‌دنیا‌

نه‌وه‌ستن‌و‌له‌م‌دۆزه‌خه‌‌نه‌جاتیان‌بێت

به‌دیار‌چییه‌وه‌‌بمێنینه‌وه‌‌دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ماڵ‌‌و‌حاڵ‌‌و‌وه‌زیفه‌و‌ئازادیی‌‌ئاینیمان‌

لێزه‌وت‌كرا؟

‌3

كوشتاری‌‌گه‌وره‌ی‌‌مه‌سیحییه‌كان‌له‌عێراق

‌100 له‌م���اوه‌ی‌‌ مه‌س���یحییه‌كان‌ساڵی‌‌رابردودا،‌س���ێ‌‌جار‌روبه‌ڕوی‌‌قڕك���ردن‌ كوش���تارو‌ راگواس���تن‌و‌بونه‌ته‌وه‌،‌هه‌ر‌س���ێ‌‌كوشتاره‌كه‌ش‌به‌به‌رچ���اوی‌‌واڵت���ه‌‌زلهێزه‌كان���ه‌وه‌‌

ئه‌نجامدراون:‌كوش���تارو‌ س���اڵی‌‌ ‌/1914 س���اڵی‌‌ئه‌رمه‌ن���ی‌‌و‌ جینۆس���ایدكردنی‌‌ئاشوری‌‌و‌س���ریانیه‌كان‌بو‌له‌الیه‌ن‌ئه‌وكات‌ عوس���مانیه‌كانه‌وه‌،‌ توركه‌‌عوس���مانی‌،‌ توركی���ای‌‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌‌

هاوپه‌یمانی‌‌ئه‌ڵمانیا‌بو.س���اڵی‌‌1933/‌نزیك���ه‌ی‌‌‌5ه���ه‌زار‌ئاشوری‌‌به‌به‌رچاوی‌‌به‌ریتانیه‌كانه‌وه‌‌عێراق���ه‌وه‌‌ س���وپای‌‌ له‌الی���ه‌ن‌س���دقی"‌ "به‌ك���ر‌ به‌فه‌رمانده‌ی���ی‌‌

قه‌تل‌وعام‌كران.ساڵی‌‌‌2003تا‌ئه‌مڕۆ‌/‌مه‌سیحییه‌كان‌كه‌وتونه‌ته‌‌به‌ر‌په‌الماردان‌و‌روبه‌ڕوی‌‌گه‌وره‌تری����ن‌ش����ه‌پۆلی‌‌توندوتیژی‌‌و‌كوش����ت‌و‌بڕ‌و‌راگواس����تنی‌‌زۆره‌ملێ‌‌بونه‌ته‌وه‌‌و‌له‌كۆچێكی‌‌به‌رده‌وامدان.

‌‌مه‌سیحییه‌کان‌به‌ره‌و‌چاره‌نوسێکی‌نادیار

‌‌ئاواره‌بونی‌ئێزیدییه‌کان‌

تایبه‌ت(440( سێشه ممه 662014/8/12

ویکیلیکس 2006

ئا: هاوكار حسێن

له ساڵی 2006ه وه ئه مه ریكا به رپرسانی بااڵی یه كێتی و پارتیان له پێویستی بونی هێزێكی به رگری نیشتمانی بۆ هه رێمی كوردستان ئاگاداركردوه ته وه ، هاوكات هانی

هه ردو حزبه كه یان داوه هێزه كانی پێشمه رگه یه كبخه نه وه و له ژێر یه ك فه رمانده ییدا هه ڵسوكه وت بكه ن.

به ڵگه نام���ه ی جی���ای به پێ���ی دو ویكیلیكس كه له الی���ه ن باڵیۆزخانه ی ئه مه ریكا له به غداوه نوس���راوه و ئاوێنه ده قه كانی كردوه به كوردی ، له س���اڵی 2006ه وه به رپرسه ئه مه ریكیه كان هانی یه كێت���ی و پارتی���ان داوه كاربكه ن بۆ دروستكردنی هێزێكی نیشتمانی و هێزی پێشمه رگه یه كبخه نه وه ، پێشیانوابوه ، به رێوشوێنی پێویستی هه نگاوه "ئه م

رێكوپێك و سیاسیی هه یه ".جه الل له به ڵگه نامه كاندا له یه كێ���ك تاڵه بانی و مه سعود بارزانی ره زامه ندبون ب���ه و داوایه ی به رپرس���انی ئه مه ریكا و باس���یان له وه كردوه ك���ه "له كۆتایی مانگ���ی ئابی 2006 به نی���ازن پالنێك پێشكه ش بكه ن بۆ یه كخستنه وه ی هێزی پێش���مه رگه له ژێر یه ك فه رمانده ییدا، هه روه ها وا له و هێزه یه كگرتوه بكه ن هه ردو له ده س���ه اڵتی س���ه ربه خۆبێت حزب". به اڵم به پرس���ه ئه مه ریكیه كان گومانی���ان هه ب���وه له هه نگاوێكی له م ش���ێوه یه و ده ڵێن، "پێشمه رگه له روی رێكخس���تنه وه یه كده گرێت���ه وه ، به اڵم كۆنترۆڵی سیاس���ی پێده چێت له سه ر

بنه مای حزبی بێت".له به ش���ێكی دیكه ی به ڵگه نامه كاندا هات���وه ، "تاڵه بان���ی و بارزان���ی داوای ب���ۆ ك���رد له باڵی���ۆز یارمه تی���ان له رێگه ی پالن���ه ، ئه و جێبه جێكردنی كه یه كخراوه ك���ه وه هێ���زه راهێنانی ده بێته هێزێكی پاسه وانی نیشتمانی ".

ده قی به ڵگه نامه كان:06BAGHDAD3051 : ئای دی

بابه ت: سه ركرده كانی كورد تاووتوێی پێشمه رگه و په كه كه ده كه ن له گه ڵ

باڵیۆزسه رچاوه : باڵیۆزخانه ی ئه مه ریكا

له به غدابه روار: 22ی ئابی 2006

پۆلێن: نهێنی پوخته :

له زنجیره ی���ه ك كۆبونه وه ی الوه كیدا س���اڵیادی )60(ه مین له مه راس���یمی دیموكرات���ی پارت���ی دامه زراندن���ی كوردس���تاندا له هه ولێر، له رۆژی 16ی ئابی 2006، باڵیۆزی ئه مه ریكا باس���ی یه كخس���تنه وه ی هێزه كان���ی پالن���ی

پێشمه رگه ی یه كێتی و پارتی كرد.هه ریه ك له گ���ه ڵ قه س���ه ی باڵیۆز له جه الل تاڵه بانی و مه س���عود بارزانی كرد له باره ی پێویستی به ره وپێشچونی یه كخستنه وه ی هێزه كانی پێشمه رگه ی سه ر به یه كێتی نیشتمانی كوردستان و

پارتی دیموكراتی كوردستان. تاڵه بان���ی و بارزان���ی ره زامه ندبون و باسیان له وه كرد كه له كۆتایی مانگی ئابی ئه و س���اڵه دا به نی���ازن پالنێك پێشكه ش بكه ن بۆ یه كخستنه وه ی هێزی پێش���مه رگه له ژێر یه ك فه رمانده ییدا، هه روه ها وا له و هێزه یه كگرتوه بكه ن هه ردو له ده س���ه اڵتی س���ه ربه خۆبێت حزب. هه ردو الی���ان داوای یارمه تیان له باڵی���ۆز ك���رد ب���ۆ جێبه جێكردنی ئه و پالنه ، له رێگ���ه ی راهێنانی هێزه یه كخراوه ك���ه وه كه ده بێت���ه "هێزێكی

پاسه وانی نیشتمانی ".ئاماژه ی���ان بارزان���ی تاڵه بان���ی و به وه ش كرد كه باس���ی ئه و پالنه یان نه ك���ردوه له الی حكومه ت���ی عێراقی و قسه شیان له س���ه ر ژماره ی ئه و هێزه نه كردوه . سه ركرده كورده كان سه ره تا

پێش���نیازی 70 هه زار پێش���مه رگه یان كرد كه پێویسته ، به اڵم باڵیۆز پێیوابو ئه و ژماره یه زۆره بۆ هێزێكی به رگری هه رێم���ی ك���ه بخرێت���ه چوارچێوه ی

پێكهاته ی سوپای نیشتمانی .

07BAGHDAD2242 : ئای دیبابه ت: یه كخستنه وه ی هێزی

پێشمه رگه سه رچاوه : باڵیۆزخانه ی ئه مه ریكا

له به غدابه روار: 6ی ته مموزی 2007

پۆلێن: زۆر نهێنی پوخته :

ت���ا كۆتایی س���اڵی 2007، بڕیاره هێزه كان���ی پێش���مه رگه ی س���ه ر به پارتی كوردستان و نیشتمانی یه كێتی یه كبخرێنه وه كوردس���تان دیموكراتی له بنه ڕه تدا پارتی یه كێتی و )تێبینی : پابه ندبون به وه ی ئه م یه كخستنه وه یه تا كۆتایی س���اڵی 2006 ته واوببێت(. ئه م هه نگاوه پێویس���تی به رێوشوێنی رێكوپێك و سیاس���یی هه یه . ئه م هێزه یه كخراوه سه ره تا له هه رێمی كوردستان باڵوه ی پێده كرێت، پاش���ان له س���ه ر ره زامه ندی وه زیران و داوای س���ه رۆك دیكه ی له شوێنه كانی هه رێم سه رۆكی واڵت جێگی���ر ده كرێ���ن. پێكهات���ه ی سه ركردایه تی نوێ گوزارشت له هه ردو حزبه سیاس���یه بااڵده سته كه ده كه ن و ه���ه ر هێزێك���ی دیكه ش ك���ه تێكه ڵ به پێش���مه رگه بكرێت، له سه ر بنه مای ناحزب���ی ده بێت. پێش���مه رگه له روی رێكخس���تنه وه یه كده گرێت���ه وه ، به اڵم كۆنترۆڵی سیاس���ی پێده چێت له سه ر

بنه مای حزبی بێت. پێشمه رگه ی یه كێتی

رۆژی 22ی ئای���اری 2007، تیم���ی ئه مه ریكا هه رێمی ئاوه دانكردن���ه وه ی له س���لێمانی سه ردانی مسته فای سه ید قادر، جێگ���ری فه رمانده ی گش���تیی

هێزه كانی پێش���مه رگه ی یه كێتی كرد. سه ید قادر باسی له وه كرد كه ژماره ی هێزه كانی پێشمه رگه ی یه كێتی نزیكه ی 50 ه���ه زار س���ه ربازو 20 لیوا ده بێت. ژماره ی پێش���مه رگه كانی پارتیش هه ر ئه وه نده ده بێت. به اڵم له چه ند مانگی هه رێم به رپرسانی حكومه تی رابردودا به حكومه ت���ی عێراقیان راگه یاندوه كه تێك���ڕای هێزه كانی پێش���مه رگه 190

هه زار كه س ده بێت.به خه ماڵندن���ی ناوب���راو، هێزه كانی پێشمه رگه ی یه كێتی و پارتی تا كۆتایی

2007، یه كده خرێنه وه .پێكهاته ی فه رمانده یی

س���ه ید ق���ادر وتیش���ی ، پێكهاته ی فه رمانده ی���ی ئه و هێ���زه یه كخراوه ی له هه ری���ه ك پێكدێ���ت پێش���مه رگه له س���ه رۆكی هه رێمی كوردستان وه ك فه رمانده ی گشتیی و جێگری سه رۆكی هه رێم وه ك جێگری فه رمانده . هه روه ها لیژنه یه كی���ش پێكدێ���ت له هه ری���ه ك له وه زیرانی ناوخۆی ئێستای یه كێتی و پارتی و جێگره كانیان و یه ك ئه فسه ری پله بااڵ له یه كێت���ی و پارتی . هه روه ها ئه ندامانی دیكه ی وه زاره ته كانی ناوخۆو ده زگای گش���تیه كانی به ڕێوه ب���ه ره

ئاسایشیش به شدار ده بن تێیدا.كۆمێنت:

یه كخس���تنه وه ی هێزی پێشمه رگه پرۆس���ه یه كی گرنگ ده بێت له مساڵدا حكومه تی له به هێزبونی به شێك وه ك هه رێ���م به بون���ی هێزێك ك���ه له گه ڵ به رپرسانی یه كده گرێته وه . ده ستوردا حكومه تی هه رێم به ئاشكرا پابه ندبونی خۆیان راگه یاندوه بۆ یه كخس���تنه وه ی هێزی پێش���مه رگه و رێككه وتننامه یان ب���ۆ دامه زراندنی هێزێكی ئیمزاكردوه نیشتمانی . هاوكات ئه م یه كخستنه وه یه سیاس���یی هه ماهه نگیه كی به وات���ای گرنگ له الی���ه ن یه كێتی و پارتیه وه كه په یوه ندیه كانی���ان به دژایه تی ، گومان و

ملمالنێ ده وره دراوه

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

ف����ره لێدوانیی و جۆراوجۆریی قس����ه ی پێش����مه رگه و ئه فس����ه رانی به رپرس و نه بونی به الغی كۆتایی رۆژانه ی جه نگ، بوه ته هۆی پاش����اگه ردانی و دڵه ڕاوكێی ب����اری ده رونی خه ڵك، پێش����مه رگه ی دێرین مام رۆسته م ده ڵێت "زۆر سه یره هه ر ئه فس����ه رو به رپرس����ێك قسه یه ك ده كاو خه ڵ����ك نازانێ����ت كێ راس����ت

ده كات".

هه واڵی نیوكاتژمێری سه یركردنێكی كه ناڵه كانی كوردس����تان راس����تییه كت ب����ۆ ده رده خات ك����ه ئه وی����ش ئه وه یه له م ش����ه ڕه دا هیچ پره نسیپێك په یڕه و ناكرێت و هه ر "ش����اره زای سه ربازیی " و قس����ه خۆی به ئاره زوی "ئه فس����ه ره " ئ����ه م كه نااڵنه ده كاو هه ندێكجاری����ش پالن و كاری سه ربازیی بۆ رای گشتی و ته نانه ت دژه كانی هێزی پێش����مه رگه ش له مباره ی����ه وه ده ك����ه ن، ئاش����كرا هه ڵس����وڕاوی دێرین و پێمش����مه رگه ی دیاری بزوتنه وه ی گۆڕان "مام رۆسته م" به ئاوێنه ی راگه یاند كه پێویس����ته هه ر تایبه تی وته بێ����ژی الیه ن و ش����وێنێك به مش����ێوه یه ناكرێت هه بێ����ت، خۆی بێس����ه روبه ر بێت، ئه و وت����ی "ئه وه تا ئه مه ریكاو واڵتانی دونیا یه ك وته بێژی س����ه ربازییان هه یه كه لێدوان ده دات و زانی����اری به ره كانی جه ن����گ و بریندارو ك����وژراو و دۆخی ش����ه ڕ راده گه یه نێت و

ده یگوازێته وه بۆ رای گشتی ".وتیش����ی "ئه وه ی ئێستا له كوردستان

سه رس����امییه ! جێ����ی ده بینرێ����ت ك����ه س نازانێت كێ ده مڕاس����تی هێزه به رپرس����ێكی ه����ه ر كوردییه كان����ه و س����ه ربازیی قس����ه و لێدوانێكی جیاواز

ده دات".م����ام رۆس����ته م ئ����ه و كاره ی به بێ س����ه روبه ریی ناوبردو وتی "زۆر سه یره هه ر ئه فس����ه رو به رپرس����ێك قسه یه ك ده كات و خه ڵ����ك نازانێت كێ راس����ت ده كات، بۆیه ئه مه بۆ بێس����ه روبه ریی ئه و هێزانه ده گه ڕێته وه و ده بێت خۆیان ئ����ه و دۆخه رێكبخه ن����ه وه ، حه قه ئیتر

بوترێت هێزی پێشمه رگه ی كوردستان نه ك هێ����زی فاڵن و فیس����ار حزب، كه له ئه نجامی ئه و بێسه روبه رییه دا كه ناڵی

هه ر حزبێك قسه یه ك ده كات".الی خۆیه وه وته بێ����ژی لیوای 16ی س����ه ر به وه زاره تی پێشمه رگه رێكه وت وه زاره تی كه رونیده كات����ه وه محه مه د پێش����مه رگه ت����ا ڕاده ی����ه ك لێدوان����ی قه ده غه كردوه و له وه زاره ته وه ئه و بابه ته رێكده خرێت، به اڵم شه ڕ له یه ك میحوه رو س����نور نییه تاوه كو ش����ه ڕ بوه ستێت و باڵوبكرێته وه ، له یه ككات����دا به الغێ����ك

تاوه كو ش����ه ڕیش نه وه ستێت زیانه كان باڵوناكرێته وه .

ئه و وته بێژه ی لیوای 16 ره تیكرده وه به وجۆره بێت و وتی "به و شێوه یه نییه هه ر به رپرسێك الی خۆیه وه قسه یه ك بكات، به ڵكو هه ر به رپرسێك له میحوه ری خۆی زانیاری الی خۆی باڵوده كاته وه ، به اڵم الی موسڵ جیاوازتره و ره نگه تا ڕاده یه ك ناكۆكیی����ه ك هه بێت، ئه وه تا الی ئێمه له دوزخورماتو هه مو حزبه كان بونیان هه یه و یه ك كه س����یش قس����ه و

لێدوان ده دات".

له به رامب����ه ردا په رله مانتاری یه كێتی له لیژنه ی كاروباری پێشمه رگه و شه هیدان و قوربانیانی جینۆس����اید دلێر ماوه تی بۆ ئاوێنه رایده گه یه نێت "وه كو لیژنه ی پێشمه رگه كۆده بینه وه كه سیستمێكی دابنرێت و له هه رێم سه ربازیی ستاندارد وته بێ����ژی فه رمی و به الغی رۆژانه بونی ئێستا راستتر، به ش����ێوه یه كی هه بێت میدیا ت����ا ڕاده یه ك س����ه ری له خه ڵك

شێواندوه ".به رپرس����انی لێدوانی جۆراوج����ۆری س����ه ربازیی و حزب����ی بوه ته ه����ۆكاری

نان����ه وه ی ت����رس الی خه ڵ����ك، ئ����ه و په رله مانت����اره ی یه كێت����ی هۆكاره كه ی گه ڕانده وه بۆ ئه وه ی تا ئێستا هێزێكی بون����ی سیس����تماتیك پێش����مه رگه ی نییه و هه مو به ش����ه كانی نێو وه زاره تی خۆیان كاری دانه مه زراون و پێشمه رگه ناكه ن، ئه گینا كاتێك شه ڕێك روده دات به رپرسی ئه و میحوه ره خۆی ده زانێت چۆن س����ه ركه وتو بوه و چه ند كوژراوه و كێ كه مته رخه م ب����وه و ئێواره به الغی خ����ۆی راده گه یه نێت، كه چ����ی به هۆی

كه لێنی زۆره وه ئه وه نه كراوه .لیژنه ی پێشمه رگه پێشتر 21 خاڵی خستوه ته چاره سه رییان كه موكوڕیی و پێش����مه رگه و وه زاره ت����ی ب����ه رده م س����ه رۆكایه تییه كان، ئ����ه و ئه ندام����ه ی لیژنه ی پێشمه رگه ده ڵێت ئه گه ر به شێك له و خااڵنه به هه ند وه ربگیرایه ، له وانه یه ئه و پاشه كش����ه یه و مه سه له ی شه نگال روینه دای����ه كه له خاڵێك����دا ئاماژه مان گه مارۆدراوه و نیمچه ش����ه نگال كردبو لێبكرێ����ت و پارێزگاریی����ان ده بێ����ت ده بێت ه����ه ر هێزێك له ش����وێنێكدایه و ئاگاداری هه ر دۆخێ����ك بو خه ڵك له و دۆخه ئاگاداربكات����ه وه ، ئینجا هێزه كه بكش����ێته وه ، به داخه وه ئه م����ه نه كراو ده بێت حكومه ت و حزبه كان و وه زاره تی پێشمه رگه به خۆیاندا بچنه وه و هێزێكی

سیستماتیك و یه كگرتو دروستبكرێت.ئه و په رله مانت����اره ئ����ه و به وت����ه ی ئه فس����ه ران و له قس����ه ی هه مه جۆرییه به رپرس����ان كاریگه ری خراپی كردوه ته س����ه ر به ره كان����ی پێش����ه وه ی جه نگ و خه ڵك و ده رون����ی دۆخ����ی تێكدان����ی

ته نانه ت هێزه كانیش.

له 2006ه وه ئه مه ریكا داوا ده كات هێزێكی نیشتمانی له پێشمه رگه دروستبكرێت

له گۆڕه پانی جه نگه وه .. پاشاگه ردانی و نه بونی به الغی سه ربازیی

حه قه ئیتر بوترێت هێزی پێشمه رگه ی

كوردستان نه ك هێزی فاڵن و

فیسار حزب، كه له ئه نجامی ئه و بێسه روبه رییه دا

كه ناڵی هه ر حزبێك قسه یه ك ده كات

پێشمه رگه له روی رێكخستنه وه

یه كده گرێته وه ، به اڵم كۆنترۆڵی

سیاسی پێده چێت له سه ر بنه مای

حزبی بێت

7 (440( سێشه ممه 2014/8/12 عێراق

ئا: بارام سوبحی

به رپرسێكی بااڵی یه كێتی نیشتیمانی كوردستان له قه زای خورماتو،

رایده گه یه نێت تا ئێستا هیچ هێزێكی ئێرانی نه چۆته سنوره كه یان. ئاماژه

به وه ش ده كات ناكۆكی له نێوان چه كداره كانی داعش و چه ند گروپێكی دیكه دا دروستبوه ، هه روه ها ده ڵێت "یه كێك له هۆكاره كانی په الماردانی خورماتو، بۆ كۆنترۆڵكردنی بیره

نه وته كانی سنوره كه یه ".

ئاوێن���ه ، له گ���ه ڵ دیمانه ی���ه دا ل���ه م جێگری لێپرس���راوی مه ڵبه ن���دی یانزه ی یه كێتی نیشتیمانی كوردستان گه رمیانی له قه زای خورماتو حه س���ه ن بارام، باس په الماردان���ی خورماتوو له هۆكاره كان���ی ره وش���ی پێش���مه رگه و هه ڵوێستی هۆزه عه ره بیه كانی سنوره كه ده كات، ئاشكراشی ده كات تا ئێستا فڕۆكه كانی ئه مه ریكا له و

ناوچه یه بۆردومانیان نه كردوه .

بۆچی خورماتو؟به وته ی ئه و به رپرسه ، چه ند هۆكارێك به رده وامه كان���ی په الم���اره له پش���ت چه كداره كانی داعش���ه بۆ س���ه ر قه زای خورمات���و. له وانه ش پێگه ی س���تراتیژی خورماتو كه ده كه وێته سه ر رێگه ی گشتی كه ركوك – به غدا، به كۆنترۆڵكردنی ئه و رێگایه ش په الماره كان و مه ترس���یه كان بۆ

سه ر شاری كه ركوك زیاتر ده بن.هۆكارێك���ی دیك���ه كه ئه و به رپرس���ه رونیده كاته وه بونی چه ندین بیره نه وت و كێڵگ���ه ی غ���ازه له س���نوری ناوچه كانی داوێ و بن���اری گل و ناحی���ه ی قادركه ره م "ئامانجی سه ره كی ئه و گروپانه ش ده ست به س���ه راگرتنی بیره نه وته كان���ه ". ئه مه س���ه ره ڕای بونی ژماره یه كی زۆر هاواڵتی توركمانی ش���یعه مه زه ب له ن���او قه زای

خورماتوو ناحیه ی ئامرلی .

رێگاكان و ناوچه كۆنترۆڵكراوه كانبه رپرس���ه كه ی یه كێتی كه سه روكاری رێكخس���تنه كانی یه كێت���ی له و س���نوره ده كات و رۆژان���ه ش ئ���اگاداری به ره كانی ش���ه ڕو روداوه كان���ی ناوچه ی���ه ، ب���اس

له وه ده كات له ئێس���تادا ته نه���ا ناوه ندی ق���ه زای خورماتو كه له الی���ه ن هێزه كانی پێش���مه رگه و و ناحی���ه ی ئامرلی له الیه ن چه كداره ش���یعه كان و س���وپای عێراقه وه ده پارێزرێن، له ژێر ده س���ه اڵتی داعش���دا نین و س���ه رجه م ناوچه كان���ی دیكه له ژێر

ده سه اڵتی چه كداره كانی داعشدان.س���ه باره ت ب���ه رێ���گاكان و هاتوچۆش له س���نوره كه ، بارام ئام���اژه به وه ده كات رێگای خورماتو بۆ كه ركوك زۆر ئارامه و رۆژو ش���ه و هاتوچۆ هه یه و پێشمه رگه ی لێیه ، رێ���گای خورماتوو كفری و جه باره و پێش���مه رگه ی ئاس���اییه و قه ره ته پ���ه لێی���ه . ب���ه اڵم رێگای خورمات���و - به غدا كه به ناحیه ی س���لێمان به گ���دا ده ڕوات و پاش���ان ده چێته ناوچه ی عوزێم به ده ست

داعشه وه یه .

پێشمه رگه پێشڕه وی و پاشه كشه ی نه كردوه

م���اوه ی چه ن���د رۆژێكه ب���ه رده وام له الیه ن چه كدارانی داعشه وه په الماری

خورماتو ده درێت، تا ئێستا سه رجه م ئه و هێرش���انه ش شكس���تیان هێناوه . ه���ۆكاری یه كێت���ی لێپرس���راوه كه ی شكستی چه كدارانی داعش ده گێڕێته وه بۆ ئه وه ی هێزی پێشمه رگه بازنه یه كی گونده خورماتوو ب���ه ده وری تۆكمه ی دروس���تكردوه ، كوردنش���ینه كان دو گوندێ���ك "ئه گ���ه ر به جۆرێ���ك پێشمه رگه ی تیابێت، ماله كوردیش���ی

لێیه و ده یانپارێزێت".س���ه باره ت به ره وش���ی هێزه كان���ی پێشمه رگه ش، وتی "له دوای روداوه كانی مانگی شه ش���ی موس���ڵه وه تا ئێستا، پێشمه رگه له م سنوره نه پاشه كشه ی

كردوه ، نه پێشڕه وی كردوه ".

هۆزه عه ره به كان و گروپه چه كداره كانحه س���ه ن زانیارییه كان���ی به پێ���ی بارام، تا ئێستا هیچ هۆزێكی عه ره بی سوننه له س���نوری خورماتو به ئاشكرا چه كداره كانی ب���ۆ خۆی پش���تیوانی داعش ده رنه بڕیوه و كه تیبه ی چه كداری

ئاستی "له سه ر به اڵم دروستنه كردوه ، تاكه كه س هه یه ، له ناوچه كانی به یات و س���لێمان به گ و پیرئه حم���ه دو به یات و حلێوه كان چه ندی���ن هاواڵتی عه ره بی س���وننه چه كیان له دژی پێش���مه رگه

هه ڵگرتوه ".هه ندێك رایده گه یه نێ���ت ناوب���راو، له سه رۆك هۆزه كان فشاریان خستۆته س���ه ر چه كداره كانی داعش بۆ ئه وه ی ش���ه ڕی ك���ورد نه ك���ه ن، بۆ ئ���ه وه ی ناوچه كانی���ان توش���ی زی���ان نه بێت. هه روه ها ده ڵێت "به پێی ئه و زانیارییانه ی به ئێمه گه یشتوه ، س���ه ره تای ناكۆكی نه قش���به ندییه كان و گروپی له نێ���وان سوپای ئیسالمی عێراقی له گه ڵ داعش ده ركه وتوه و ئه وان له شه ڕه كه ناڕازین، به اڵم به پله ی یه ك و له ڕوی مه یدانیه وه

هێز الی داعشه ".

ئه مه ریكاو ئێران له خورماتوهێ����زه رۆژێك����ه چه ن����د م����اوه ی ئاس����مانیه كانی ئه مه ری����كا له ناوچه ی

ش����ه نگال و مه خمور په الماری مۆڵگه و باره گاكان����ی داع����ش ده ده ن، ب����ه اڵم به رپرس����ه كه ی یه كێت����ی ئاش����كرای ده كات تا ئێس����تا هی����چ فڕۆكه یه كی ئه وان و نه چۆته سنوره كه ی ئه مریكی ده ڵێ����ت "ته نها چه ن����د جارێك فڕۆكه عێراقیه كان هاتون بۆردومانی مۆڵگه و پێگه ی چه كدارانی داعشیان كردوه ".

راگه یان����دن كه ناڵ����ی هه ندێ����ك ئه وه ی����ان راب����ردودا له هه فت����ه ی باڵوك����رده وه ك����ه هێزێك����ی ئێرانی گه یش����تۆته خورماتو، به اڵم حه سه ن بارام ئه وه به "پڕوپاگه نده ی هه ندێك ناوده بات، الیه نی سیاس����ی كوردی " ئێرانی هێزێكی هی����چ ره تیده كاته وه ئه و له ب����اره ی هه بێت. له خورمات����و ده نگۆیانه ش ده ڵێت "ئه وانه ژماره یه ك چه كداری ش����یعه م����ه زه ب بون و بۆ له ئامرلی كه كه سوكاریان پشتیوانی له الی����ه ن داعش����ه وه گه مارۆدراب����ون له سه ر فه رمانی سه رۆكایه تی هه رێم و وه زی����ری پێش����مه رگه هات����ن، به اڵم ژماره یه كی تێكش����كان و به داخ����ه وه له چه ك و زۆرێ����ك ك����وژران و زۆریان ده س����تی كه وته ته قه مه نیه كانی����ان

تیرۆریستانی داعش".

پێشمه رگه .. خه ڵك و حكومه تجێگ����ری لێپرس����راوی مه ڵبه ن����دی گه رمیان����ی یه كێت����ی ، رایده گه یه نێت له سنوری خورماتو له نێوان هێزه كانی پێشمه رگه دا سه ركردایه تیه كی مه یدانی هه یه و "له الیه ن كۆمه ڵێك فه رمانده ی كه به ڕێوه ده برێن، دڵس����ۆز شاره زاو وه كو پێشمه رگه به شداری شه ڕه كانیان ك����ردوه و هه ماهه نگیه كی جوان هه یه و پێش����مه رگه لێ����ره وه كو ی����ه ك تیم كارده كه ن، هیچ ناكۆكی و جیاوازییه ك به هێ����زو خاڵ����ی ئ����ه وه ش نیی����ه و

سه ركه وتنمانه له م ناوچه یه دا".ناوبراو، سوپاسی خه ڵكی ناوچه كه ده كات كه زۆر هاوكاری پێش����مه رگه ده ك����ه ن، له ب����اره ی هاوكارییه كان����ی "حكوم����ه ت ده ڵێ����ت حكومه تی����ش باشی پێش����مه رگه ده كات و هاوكاری لێره پێش����مه رگه له ڕوی چه ندایه تی و

چۆنایه تیه وه زۆرباشن".

ئا: بارام

پارله مانتارێكی پێشوی عێراق رایده گه یه نێت تا ئێستا گروپی داعش نه یتوانیوه پێگه ی خۆی له دیاله قایم

بكات، بڕواشی وایه له گه ڵ دروستبونی حكومه تی نوێی عێراق و به هه ماهه نگی

نێوان پێشمه رگه و سوپای عێراق و ئه مه ریكا ناوچه ی خانه قین

له چه كدارانی داعش پاك ده كرێته وه .

ئه ندامی لیژنه ی ئاس���ایش و به رگری له خول���ی پێش���وی پارله مان���ی عێراق حه سه ن جیهاد، له م دیمانه یه دا له گه ڵ ئاوێن���ه ره تیده كات���ه وه په الماردان���ی ناوچه كوردییه كان له الیه ن داعش���ه وه ك���ورد به به ش���داری په یوه ن���دی نوێی عێراق���دا هه بێت. له حكومه ت���ی داع���ش رایده گه یه نێ���ت هه روه ه���ا جه ماوه ری دیاله پش���تیوانی له سنوری به ده سته وه یه و ناوچه یه كی كه می نیه و

پێشمه رگه له پێشڕه ویدایه .ناوبراو كه له خولی پێشودا له سنوری پارێزگای دیاله و له سه ر پشكی یه كێتی نیشتیمانی كوردستان ئه ندامی پارله مان بوه ، هۆكاری په الماردانی جه له وال له الیه ن بۆ ده گێڕێته وه داعش���ه وه چه كدارانی ئه وه ی داعش له سنوری دیاله نه یتوانیوه ش���وێنێكی ئه وتۆ كۆنترۆڵ بكات، بۆیه ده یه وێت جه له وال كۆنترۆڵ بكات و جێ پێی خۆی قایم بكات. به وته ی ناوبراو، له س���نوری جه له وال هیچ بیره نه وتێك نی���ه و ناوچه كه ش ل���ه ڕوی ئابورییه وه

گرنگیه كی ئه وتۆی نی���ه ، به اڵم داعش بۆ ئه وه ی له سنوری دیاله ببێته خاوه ن ئه و كۆنترۆڵكردنی هه وڵ���ی پێگه یه ك

ناوچانه ده دات.له باره ی ئ���ه و ناوچانه ی ك���ه له ژێر كۆنترۆڵ���ی داعش���ن، جیه���اد ده ڵێت "ناحیه ی عوزێمی���ان كۆنترۆڵكردوه كه جێگه یه ك���ی گرنگه و ده كه وێته س���ه ر رێگ���ه ی كه ركوك – به غ���دا، هه روه ها به ده سته وه یه ، سه عدییه شیان ناحیه ی به اڵم سه عدییه ئه گه ر جه له والی له گه ڵ نه بێ���ت به ته نه���ا ناحێیه كه و حه س���ر

ده بێت و سودێكی ئه وتۆی نابێت".له ژێر ناوچانه ش���ی به و س���ه باره ت كۆنترۆڵ���ی پێش���مه رگه دان، ده ڵێ���ت "به شێكی جه له وال و قه ره ته په تا نزیكی نه فتخان���ه ، جه ب���اره و ت���ا خورماتوی به ده سته وه یه ". هه روه ها ده ڵێت "له دوای روداوه كانی مانگی شه ش���ی موسڵه وه ، پێش���مه رگه تاڕاده ی���ه ك له قه ره ته په و نه هره ین و زۆربه ی جه ل���ه وال تا نزیكی بازگه ی كۆباش���ی پێش���ڕه وی كردوه و

تائێستا پاشه كشه ی نه كردوه ".له س���نوری جه له وال زۆره ماوه یه كی ش���ه ڕ له نێوان هێزه كانی پێش���مه رگه و چه كدارانی داعش هه یه ، تائێستاش دو گه ڕه كی ئه و ناحێیه له ژێر ده س���ه اڵتی داعش���دایه . هۆكاری كۆنترۆڵ نه كردنی ئ���ه و دو گه ڕه ك���ه ش به بۆچونی جیهاد ئه وه یه "دانیش���توانی ئه و دو گه ڕه كه له گه ڵ داعشن، ئه و گه ڕه كانه ش ده كه ونه كه ناری شاره كه و پش���تی سه عدییه وه ك���ه قواڵیی چه كدارانی داعش���ی لێیه و

ئ���ه وه ش بوه ته هۆی كۆنترۆڵ نه كردنی ئه و گه ڕه كانه ".

س���ه باره ت به دابه ش���بونی هێزه كانی جیه���اد حه س���ه ن پێش���مه رگه ش، رونیده كاته وه هێزه كانی یه كێتی و پارتی له و ناوچه ی���ه دابه ش���بون، به جۆرێك بازگه ی كۆباش���ی كه ده كه وێته نێوانی جه ل���ه وال و س���ه عدییه به ئاراس���ته ی

خانه قین هێزه كانی س���ه ر ب���ه پارتی دیموكراتی كوردس���تانی لێیه ، ناوه ندی جه ل���ه والش زیاتر هێزه كان���ی یه كێتی لێی���ه ، ئ���ه وه ش ره تده كاته وه كێش���ه له نێوان ئه و هێزانه دا رویدابێت و ده ڵێت

"تائێستا هیچ كێشه یه ك روینه داوه ".له دوایی���ن هه ڵبژاردن���ی پارله مان���ی عێراقدا، یه كێتی نیشتیمانی كوردستان زۆرین���ه ی ده نگ���ی كوردان���ی دیاله ی هێنا، له وه اڵمی ئه وه ش���دا كه یه كێتی خۆی به خاوه نی ئه و س���نوره ده زانێت بۆیه داكۆك���ی لێده كات، جیهاد ده ڵێت نییه ، زانی���ن به خاوه ن "مه س���ه له خۆ

چونكه پێشمه رگه هێزێكی تێكه اڵوه ".كوردس���تان هه رێم���ی س���ه رۆكی له به یاننامه یه كدا ره خنه ی له وه گرت كه هه ندێك هۆزی عه ره بی ناوچه ی شه نگال و مه خمور پشتیوانیان له هێزه كانی داعش كردوه ، به اڵم به وته ی جیهاد تائێس���تا هیچ هۆزێك له س���نوری دیاله به فه رمی پش���تیوانی له داعش نه ك���ردوه ، به اڵم هه ندێ���ك ه���ۆز گروپ���ی چه كداری���ان پێكهێن���اوه و به ره ن���گاری حكومه ت���ی

عێراق بونه ته وه .هه رچه نده هێزه كانی ئه مه ریكا چه ند رۆژێكه چه كداران���ی داعش له مه خمورو ش���ه نگال بۆردوم���ان ده ك���ه ن، به اڵم تائێس���تا جیهاد زانیارییه كانی به پێی س���وپای جه نگیه كانی جگه له فڕۆك���ه عێ���راق، هی���چ فڕۆیه ك���ی ئه مریك���ی له س���نوری دیاله بۆردومانی چه كدارانی هه ماهه نگی له باره ی نه كردوه . داعشی نێوان هێزه كانی پێش���مه رگه و سوپای

عێ���راق له ناوچه ك���ه ، جیه���اد ده ڵێت "هه ندێ���ك هه ماهه نگ���ی و په یوه ن���دی

له نێوان پێشمه رگه و سوپا هه یه ".هێرش���ه كانی داع���ش كاتێ���ك زیاتر به ره و ناوچه كوردستانیه كان هات، كه هێزه كوردییه كان بڕیاریاندا به ش���داری پرۆسه ی سیاسی عێراق بكه ن و پۆستی س���ه رۆك كۆم���ارو جێگری س���ه رۆكی جیهاد ب���ه اڵم وه رگرت، پارله مانی���ان به دوری ده زانێ���ت په الماره كانی داعش په یوه ندی به به شداری كورده وه هه بێت و ده ڵێت "ئه و گروپه تیرۆریس���تانیه هیچ

حیسابێك بۆ ئه و شتانه ناكه ن".ن���وێ پارله مان���ی ئ���ه وه ی دوای كۆم���ار س���ه رۆك ده س���تبه كاربو، ناونانی ته نها له ئێس���تادا هه ڵبژێردرا، سه رۆك وه زیران و پێكهێنانی حكومه تی نوێ���ی عێراق م���اوه . به ب���ڕوای جیهاد ئه گه ر نوری مالیكی نه بێته وه سه رۆك وه زیران پرۆسه ی سیاسی عێراق خاوتر ده بێته وه و ئ���ه و توندییه و ملمالنێیانه ی نامێن���ێ ، به تایبه ت���ی ئه گه ر ئێس���تا هاتو "كه س���ێكی خاوه ن به رنامه ببێته س���ه رۆك وه زیران و هه ندێ���ك داخوازی ده ستوری س���وننه كان جێبه جێ بكات، ئ���ه وا س���وننه كان له حكوم���ه ت نزیك كوردو به نزیكبون���ه وه ی ده خات���ه وه ، به پش���تیوانی له حكوم���ه ت و س���وننه ئه مه ریكا ده توانن داعش زیاتر حه س���ر بك���ه ن". هه روه ه���ا ده ڵێ���ت "پێموایه ئه و فش���اره ی ئێستا له س���ه ر داعشه ، ده بێته هۆی كشانه وه یان و ئه و ناوچانه

ده كه ونه وه ده ستی پێشمه رگه ".

جێگری لێپرسراوی مه ڵبه ندی یانزه ی گه رمیانی یه كێتی له خورماتو حه سه ن بارام

ئامانج له په الماردانی خورماتو بۆ كۆنترۆڵكردنی بیره نه وته كانی سنوره كه یه

"داعش له دیاله پشتیوانیی جه ماوه ریی نییه و كۆتایی دێت"

حه نان و ڤیان دو خانمه پارله مانتارن، یه كه میان كه م كۆبونه وه ی پارله مان هه یه قس���ه نه كات و نه خاته ڕو، به س���ته ملێكراو تایه فه ك���ه ی دوه می���ان به خوێندن���ه وه ی به یاننامه یه ك له چه ند خوله كێكدا هاوس���ۆزی كۆمه ڵگای نێوده وڵه تی و گه النی عێراقی به الی خۆیدا

راكێشا.د. حه نان س���ه عید محه م���ه د فه تالوی (46( س���اڵ، كه ماوه ی دو خوله ئه ندامی پارله مانه و له دوای ساڵی )2003( ده ستی ب���ه كاری سیاس���ی ك���ردوه ، یه كێكه له و ژن���ه پارله مانتارانه ی زۆرترین ده ركه وتنی له كه ناڵه كان���ی راگه یاندن���ه وه ، له لێدوان و دیمانه كانیش���دا به زۆری داكۆكی له لیستی ده وڵه تی قانون و سه رۆكه كه ی و پێكهاته ی تایه فه یه ك���ی وه ك���و ده كات و ش���یعه

سته ملێكراو ناوی ده بات.هه رچی پارله مانتار ڤیان ده خیل سه عید قاس���مه كه ته مه نی )43( ساڵه و ماوه ی دو خوله ئه ندام���ی پارله مانه و نوێنه رایه تی پێكهاته ی ئێزدی ده كات، هه فته ی رابردو هۆڵی له ناو به یاننامه یه ك به خوێندنه وه ی پارله ماندا له باره ی ئه و روداو نه هامه تیانه ی س���ه رنجی هاتوه ، ئێزدییه كاندا به س���ه ر پارله مان و كه ناڵه كان���ی راگه یاندن و گه لی عێراق و هه مو دنیای به الی خۆیدا راكێشا، خوێندن���ه وه ی ئ���ه و به یاننامه ی���ه چه ند خوله كێكی خایاند، به اڵم كاریگه رییه كه ی تایه ف���ه و نه ته وه و م���ه زه ب و پێكهاته كانی عێراقی تێپه ڕان���دو هه مویانی له ده ربڕینی پش���تیوانی و هاوس���ۆزی ب���ۆ ئێزدییه كان سیاس���ه ت و هه رچه ن���ده كۆك���رده وه ،

به رژه وه ندییه كان له یه كدی دابڕیون.به بۆچونی چاودێرانی سیاسی ، هۆكاری س���ه ره كی راده ی كاریگه ری ئ���ه و وتاره ده رچونیه تی خاوه نه ك���ه ی و راس���تگۆیی له دڵێكی بریندارو پڕ له خوێنی كه سوكارو گه یاندیان كه ده نگده ران���ی خه ڵكه كه ی و به پارله م���ان. ئه م وتاره ب���ۆ موزایه ده ی سیاس���ی نه ب���و، له ج���ۆری ئ���ه و وته و موزایه دانه ی ك���ه پارله مانتاران به تایبه تی خانمێكی ش���یعه ی وه كو حه نان فه تالوی ده یكه ن، ك���ه خۆی به یه كه م ئااڵ هه ڵگری به رگری له تایه فه ی س���ته ملێكراوی شیعه ده زانێت، هه ر ئه وه ش گه یاندی به پارله مان، چونكه توانی یاری به هه س���ت و س���ۆزی خه ڵكی س���اده بكات، بۆ ئ���ه وه ی خۆی

بگه یه نێته نازو نیعمه ته كانی پارله مان.له وتارێكدا شه ش عێراقی نوس���ه رێكی جی���اوازی له نێوان وته كانی حه نان و ڤیاندا ده كات، ده ڵێت ئه گه ر به راوردێك له نێوان ئه م دو خانمه دا بكه ین بۆمان ده رده كه وێت

كه :نوێنه رایه تی بانگه شه ی حه نان یه كه م: گه وره ترین پێكهاته ی عێراق ده كات، به اڵم ڤیان نوێنه رایه تی كه مینه یه كی په راوێزخراو

له باكوری عێراق ده كات.كاژێ���ری چه ندی���ن حه ن���ان دوه م: كه ناله ئاس���مانیه كاندا له دیمانه ی ته مه نی ته نها توانیویه تی ب���ه اڵم به س���ه ربردوه ، كاریگه ری له س���ه ر خه ڵكه شیعه ساده كه دابنێ���ت، به اڵم ڤی���ان به چه ند خوله كێك

هه ستی هه مو عێراقیه كانی بزواند.سێیه م: حه نان هێرشده كاته سه ر هه مو نه یارو ركابه ره سیاس���یه كانی له ش���یعه و سوننه و كورد، به اڵم ڤیان ته نها هێرشیكرده سه ر داعش، ئه مه ش له زانستی سیاسیه تدا پێ���ی ده وترێ���ت جه ختكردن���ی ملمالنێ و

پێچه وانه ی پارچه پارچه كردنه .چ���واره م: حه نان ته نه���ا بوه ته مایه ی نه گبه ت���ی بۆ ئه ندامانی تایه فه كه ی ، به اڵم ڤیان هاوس���ۆزی و پش���تیوانی ناوخۆیی و

نێوده وڵه تی بۆ تایه فه كه ی به ده ستهێنا.پێنجه م: قس���ه كانی حه نان له عه قڵه وه

ده رده چن و قسه كانی ڤیان له دڵه وه .شه شه م: ڤیان ده یه وێت كه سوكاره كه ی له ناوچه ك���ه ی خۆیان بمێنن���ه وه ، حه نان ده یه وێ���ت به رپرس���ه كانی له پێگه كان���ی

خۆیاندا بهێڵێته وه .ئ���ه و نوس���ه ره ، له به ش���ێكی دیك���ه ی وتاره كه ی���دا ده نوس���ێت: ئه م ب���ه راورده پارله مانت���اران زۆرین���ه ی ده ریده خ���ات داكۆك���ی نوێنه رایه ت���ی و هێن���ده ی به رژه وه ندییه كانیان الی���ه ن و له خۆی���ان و به رگری نوێنه رایه تی و ئه وه ن���ده ده كه ن، له نیش���تیمان و كه س���وكاره كانیان ناكه ن. بۆیه س���ااڵنێكه شیعه و سوننه ده كوژرێن و ده ی���ان پارله مانت���ارو وه زیری���ان هه یه ، به اڵم نه یانتوانیوه هاوس���ۆزی كۆمه ڵگه ی

نێوده وڵه تی بۆ خۆیان ده سته به ر بكه ن.

پرۆفایل

هێرشه كانی داعش كاتێك زیاتر به ره و

ناوچه كوردستانیه كان هات، كه هێزه

كوردییه كان بڕیاریاندا به شداری پرۆسه ی

سیاسی عێراق بكه ن و پۆستی سه رۆك كۆمارو

جێگری سه رۆكی پارله مانیان وه رگرت

تا ئێستا هیچ هۆزێكی عه ره بی سوننه له سنوری

خورماتو به ئاشكرا پشتیوانی خۆی بۆ چه كداره كانی داعش

ده رنه بڕیوه

‌‌‌ئا:‌شاهۆ‌ئه‌حمه‌د

به‌ڕێوبه‌ری‌‌گشتی‌‌تۆماری‌‌كۆمپانیاكانی‌‌كوردستان،‌دڵزار‌ئیسماعیل‌له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌‌ئاوێنه‌دا‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كات،‌ناجێگیریی‌‌بارودۆخی‌‌هه‌رێمی‌‌

كوردستان‌و‌ئاڵۆزبونی‌‌بارودۆخه‌كه‌،‌كاریگه‌ری‌‌له‌سه‌ر‌هاتنی‌‌كۆمپانیا‌

بیانیه‌كان‌دروستكردوه‌‌"وه‌كو‌جاران‌نه‌ماوه‌".‌ئه‌و‌ده‌شڵێت"زۆربه‌ی‌‌ئه‌و‌كۆمپانیایانه‌ی‌‌له‌هه‌رێم‌كار‌ده‌كه‌ن‌

توركین".

كۆمپانیایانه‌ی‌‌ ئه‌و‌ ژماره‌ی‌‌ ئاوێنه‌:‌ئێس����تا‌له‌هه‌رێم����ی‌‌كوردس����تان‌كار‌

ده‌كه‌ن‌چه‌نده‌؟دڵ����زار‌ئیس����ماعیل:‌ژم����اره‌ی‌‌ئه‌و‌كۆمپانیایانه‌ی‌‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردس����تان‌كار‌ده‌ك����ه‌ن،‌بریتین‌ل����ه‌‌18هه‌زارو‌به‌كۆمپانیا‌ ‌782كۆمپانیا،‌سه‌باره‌ت‌بیانیه‌كانیش‌2هه‌زار‌‌946كۆمپانیایه‌‌كه‌‌هه‌تا‌ئێستا‌تۆماركرابێت،‌هه‌روه‌ها‌كۆی‌‌گش����تی‌‌بۆته‌‌21ه����ه‌زار‌و‌‌733كۆمپانیاو‌شه‌ش‌مانگی‌‌ئه‌مساڵ‌‌ژماره‌ی‌‌كۆمپانیایه‌كان‌كه‌میكردوه‌‌به‌هۆی‌‌ئه‌و‌بارودۆخه‌‌ئه‌منیه‌ی‌‌كوردس����تان،به‌اڵم‌به‌به‌راورد‌به‌ناوچه‌كانی‌‌عێراق‌هه‌رێمی‌‌كوردس����تان‌زۆر‌باشتره‌،‌به‌رێژه‌یه‌كی‌‌دیاریكراو‌كه‌میكردوه‌،هه‌ربۆیه‌‌له‌دوای‌‌دروستبونی‌‌ئه‌و‌باردۆخه‌‌تۆماركردنی‌‌كه‌میك����ردوه‌،‌ زۆر‌ كۆمپانی����اكان‌له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌‌زۆر‌دڵنیانین‌له‌هه‌رێمی‌‌دڵنیانی����ن‌ هه‌روه‌ه����ا‌ كوردس����تان،‌كوردستان،به‌اڵم‌ هه‌رێمی‌‌ له‌ئاسایشی‌‌پێش����بینی‌‌ده‌كه‌م‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌و‌ره‌وشه‌‌كوردس����تان‌ هه‌رێمی‌‌ ئارامبێت����ه‌وه‌‌و‌مه‌ترس����ی‌‌له‌س����ه‌ر‌نه‌مێنێ����ت،‌ئه‌وا‌

زۆرترین‌كۆمپانیا‌ناوی‌‌خۆیان‌تۆمار‌ده‌كه‌ن‌.

ئاوێنه‌:ئ����ه‌و‌كۆمپانیایانه‌ی‌‌ئێس����تا‌له‌هه‌رێم����ی‌‌كوردس����تان‌ئیش‌ده‌كه‌ن‌

زیاتر‌توركین‌یان‌ئێرانی؟كۆمپانیا‌ زۆربه‌ی‌‌ ئیسماعیل:‌ دڵزار‌وات����ا45%ی‌‌ توركی����ن‌ بیانی����ه‌كان‌11%ی‌‌ هه‌روه‌ها‌ توركین‌ كۆمپانیاكان‌كۆمپانی����ای‌‌ئێرانی����ن‌ئه‌وانه‌ی‌‌تریش‌

زیاتر‌لوبنانی‌‌و‌ئیماراتین.ئاوێن����ه‌:‌ئه‌گ����ه‌ر‌به‌راوردێك‌بكه‌ی‌‌زیات����ر‌ئ����ه‌و‌كۆمپانیایان����ه‌‌ده‌كه‌ونه‌‌كوێی‌‌كوردستان‌و‌زیاتر‌له‌كوێ‌ئیش‌

ده‌كه‌ن؟دڵزار‌ئیس����ماعیل:‌زیات����ر‌كۆمپانیا‌دهۆكن،به‌اڵم‌ له‌هه‌ولێ����ر‌و‌ توركیه‌كان‌ئێمه‌‌ئاس����انكاریمان‌بۆ‌ك����ردون‌بۆ‌ئ����ه‌وه‌ی‌‌ئه‌وان‌لقی‌‌خۆی����ان‌بكه‌نه‌وه‌‌له‌ناوچه‌كانی‌‌تری‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان،‌ب����ۆ‌نمونه‌‌ئه‌و‌كۆمپانی����ا‌توركیانه‌ی‌‌له‌هه‌ولێر‌ئیش‌ده‌كه‌ن‌به‌هه‌مانش����ێوه‌‌له‌سلێمانی‌‌و‌ده‌وروبه‌ری‌‌ ئۆفیسیشیان‌به‌كۆمپانی����ا‌ هه‌یه‌،س����ه‌باره‌ت‌ئێرانیه‌كانیش‌زیاتر‌ئه‌وان‌له‌سلێمانی‌‌و‌ئه‌وانی����ش‌ گه‌رمیان����ن‌و‌ ناوچ����ه‌ی‌‌هه‌ی����ه‌‌ ئۆفیس����یان‌ به‌هه‌مانش����ێوه‌‌

له‌هه‌ولێر‌و‌دهۆك.بارودۆخ����ی‌‌ ئاڵۆزبون����ی‌‌ ئاوێن����ه‌:‌ئێستای‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌تا‌چه‌ند‌كاریگه‌ری‌‌له‌سه‌ر‌ئیش‌و‌به‌رهه‌مهێنانی‌‌

ئه‌و‌كۆمپانیایانه‌‌هه‌بوه‌؟دڵ����زار‌ئیس����ماعیل:‌به‌دڵنیای����ه‌وه‌‌ب����اری‌‌ئه‌من����ی‌‌كاریگ����ه‌ری‌‌هه‌ب����وه‌‌به‌تایبه‌ت����ی‌‌ كۆمپانی����اكان‌ له‌س����ه‌ر‌پێوه‌‌ ش����وێنه‌واری‌‌ ئابوریه‌وه‌‌ له‌روی‌‌دیاره‌،ب����ه‌اڵم‌له‌گ����ه‌ڵ‌ئه‌وه‌ش����دا‌به‌و‌ش����ێوه‌یه‌‌كاریگ����ه‌ری‌‌نه‌ب����وه‌‌وه‌كو‌چۆن‌ئ����ه‌و‌بارودۆخه‌‌ئاڵۆزه‌‌ئه‌منیه‌ی‌‌له‌عێراق‌هه‌یه‌‌له‌ئێستاكاریگه‌ری‌‌له‌سه‌ر‌

كۆمپانیاكانی‌‌ئه‌واندا‌هه‌بوه‌،سه‌باره‌ت‌به‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌ته‌نیا‌ئه‌و‌مانگه‌ی‌‌كۆتایی‌‌كه‌‌زیاتر‌ئه‌و‌ش����ه‌ڕه‌‌له‌هه‌رێم‌نزیكبوی����ه‌وه‌‌كاریگ����ه‌ری‌‌زۆری‌‌هه‌بو‌ئه‌گینا‌مانگه‌كانی‌‌رابردو‌كێش����ه‌یه‌كی‌‌زۆر‌نه‌بوه‌،‌هه‌روه‌ها‌كاریگه‌ریه‌كه‌شی‌‌به‌و‌ش����ێوه‌ی‌‌ئێستا‌نه‌بوه‌‌هه‌رچه‌نده‌‌هه‌بو،ب����ه‌اڵم‌ ئابوری����ش‌ ئابڵوق����ه‌ی‌‌

كۆمپانیاكان‌هه‌ر‌به‌رده‌وامبون.ئاوێنه‌:‌تا‌چه‌ن����د‌قه‌یرانی‌‌دارایی‌‌و‌له‌س����ه‌ر‌ كاریگ����ه‌ری‌‌ بێموچه‌ی����ی‌‌

كۆمپانیاكان‌دروستكردوه‌؟به‌دڵنیاییه‌وه‌‌ ئیس����ماعیل:‌ دڵ����زار‌

خۆی‌‌ كاریگ����ه‌ری‌‌ دارایش‌ قه‌یران����ی‌‌هه‌بو،ب����ه‌اڵم‌به‌وجۆره‌‌نه‌بو‌وه‌كو‌ئه‌و‌مانگه‌ی‌‌كۆتایی‌‌كه‌‌ئێمه‌‌توش����ی‌‌ئه‌و‌ناجێگیریه‌‌ئه‌منیه‌ی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌بوینه‌وه‌‌ئه‌وه‌ش‌له‌به‌رئه‌وه‌بو‌كه‌خه‌ڵكی‌‌وه‌به‌رهێن‌ده‌یزانی‌‌كه‌هه‌رێم‌داهاتێكی‌‌باش����ی‌‌هه‌یه‌‌له‌نه‌وت‌و‌ئه‌و‌په‌یوه‌ندیه‌‌س����تراتیژیه‌ی‌‌هه‌یه‌تی‌‌له‌گه‌ڵ‌‌واڵتانی‌‌كه‌نداو،وات����ا‌به‌ه����ۆی‌‌قه‌یرانی‌‌دارایی‌‌نه‌ده‌شكێنرا،به‌اڵم‌ هه‌رێم‌ )سومعه‌ی‌(‌ئ����ه‌و‌بارودۆخ����ه‌‌كاریگه‌ری‌‌له‌س����ه‌ر‌

دروستكردوه‌.به‌كۆمپانی����ا‌ س����ه‌باره‌ت‌ ئاوێن����ه‌:‌كاریگه‌ری‌‌ تاچه‌ن����د‌ ئه‌مه‌ریكی����ه‌كان‌

له‌سه‌ر‌ئه‌وان‌هه‌بو؟س����ه‌باره‌ت‌ ئیس����ماعیل:‌ دڵ����زار‌به‌كۆمپانی����ا‌ئه‌مه‌ریكیه‌كان‌ئێمه‌‌‌116كۆمپانی����ای‌‌ئه‌مه‌ریكیمان‌هه‌یه‌،ئه‌وان‌ده‌وری‌‌خۆی����ان‌هه‌ب����وه‌‌و‌زۆربه‌ی����ان‌ئی����ش‌و‌كاری‌‌خۆیان‌ده‌كه‌ن‌له‌وانه‌یه‌‌ژماره‌یان‌كه‌مبێت،‌به‌اڵم‌قورس����اییان‌له‌ب����ازاڕ‌به‌هێزه‌‌هه‌روه‌ه����ا‌ئاڵۆزبونی‌‌ئه‌و‌بارودۆخه‌ش‌كاریگه‌ری‌‌له‌سه‌ریان‌

نه‌بوه‌‌و‌ئه‌وان‌هه‌ر‌به‌رده‌وامن.ئاوێنه‌:كۆمپانیا‌نه‌وتیه‌كانی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌ئیش‌و‌كاری‌‌ئه‌وان‌له‌دوای‌‌هه‌رێم‌ بارودۆخه‌ی‌‌ ئه‌و‌ دروس����تبونی‌‌

چۆنه‌؟له‌هه‌رێم‌ ئیس����ماعیل:ئێمه‌‌ دڵ����زار‌نزیكه‌ی‌‌400كۆمپانیای‌‌نه‌وتیمان‌هه‌یه‌‌هی����چ‌كۆمپانیایه‌كی‌‌نه‌وتی‌‌نیه‌‌ئیش‌و‌كاری‌‌راوه‌س����تابێت،‌یان‌دایبخات‌یان‌بڕواته‌وه‌،‌به‌ڵكو‌به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌هه‌مویان‌به‌به‌رده‌وامی‌‌ئیش����ی‌‌خۆیان‌ده‌كه‌ن،‌هه‌روه‌ه����ا‌ئ����ه‌و‌كۆمپانیایانه‌‌60%ی‌‌له‌ش����اری‌‌هه‌ولێرن‌و‌30%ی‌‌له‌ش����اری‌‌سلێمانی‌‌هه‌روه‌ها‌10%ی‌‌له‌ناوچه‌كانی‌‌

تری‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستانن.

‌‌‌ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

به‌شێك‌له‌كاسبكارانی‌‌سلێمانی‌‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كه‌ن،‌به‌هۆی‌‌ئه‌و‌بارودۆخه‌‌

نوێیه‌ی‌‌له‌دوای‌‌شه‌ڕی‌‌)داعش(ه‌وه‌‌دروستبوه‌كڕین‌و‌فرۆشتنیان‌بۆ‌50%‌دابه‌زیوه‌‌وخاوه‌ن‌نوسینگه‌كانی‌‌

كڕین‌وفرۆشتنی‌‌زه‌ویش‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كه‌ن،‌نرخی‌‌زه‌وی‌‌به‌تایبه‌ت‌له‌دره‌وه‌ی‌‌شار‌

به‌شێوه‌یه‌كی‌‌چاوه‌ڕوان‌نه‌كراو‌دابه‌زیوه‌،‌سه‌رۆكی‌‌یه‌كێتی‌‌هاورده‌‌و‌ناردنكارانیش‌ده‌ڵێت‌"جگه‌‌له‌مه‌وادی‌‌خۆراكی‌بازاڕ‌

له‌هه‌موبواره‌كاندا‌كزبوه‌".

ئامێره‌‌كاره‌باییه‌كان‌فرۆشیان‌دابه‌زیوه‌كاره‌بایه‌كان،ئام����اژه‌‌ كااڵ‌ فرۆش����یارانی‌‌به‌وه‌‌ده‌كه‌ن،‌كه‌‌س����ااڵنی‌‌رابردو‌له‌م‌كاته‌دا‌خۆیان‌ئاماده‌كردوه‌‌بۆ‌هاورده‌كردنی‌‌ئامێره‌‌كاره‌بایه‌‌گه‌رمك����ه‌ره‌وه‌كان‌و‌هێنانی‌‌ئامێری‌‌نوێ‌،‌ب����ه‌اڵم‌بێبازاڕی����ی‌‌ئامێره‌كانی‌‌تریان‌له‌ئێستادا‌وه‌هایكردوه‌‌ئه‌مساڵ‌ئه‌وه‌‌نه‌كه‌ن،‌ته‌نان����ه‌ت‌هه‌ندێكیان‌وه‌ك‌خۆی����ان‌ده‌ڵێن‌ئیش‌وكاریان‌هه‌ر‌راگرتوه‌،‌هێمن‌عه‌لی‌‌قادر‌له‌كۆمپانیای‌‌ئه‌كبه‌ر‌بۆ‌ئامێره‌‌كاره‌باییه‌كان،‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كات‌ئه‌مساڵ‌به‌به‌راورد‌به‌ساڵی‌‌پێش����وكه‌مترین‌ئامێری‌‌كاره‌بایی‌‌فرۆشتوه‌،‌ئه‌و‌نمونه‌‌به‌ئامێری‌‌سپلێت‌ده‌هێنێته‌وه‌‌كه‌‌سااڵنی‌‌پێشو‌له‌مانگی‌‌یانزه‌وه‌‌هیچئامێرێكی‌‌س����پلێتیان‌نه‌م����اوه‌،‌به‌اڵم‌ئه‌مس����اڵ‌زیاتر‌له‌نیوه‌یان‌ماوه‌،‌هه‌ربۆیه‌‌ده‌ڵێت‌"ده‌توانین‌بڵێین‌بۆ‌هه‌مو‌ئامێره‌كان‌له‌‌50%‌فرۆش����ی‌‌یه‌كه‌م‌ به‌پل����ه‌ی‌‌ هۆكاره‌كه‌ش����ی‌‌ دابه‌زیوه‌،‌دواكه‌وتن����ی‌‌موچه‌‌و‌ئه‌م‌دۆخ����ه‌‌نائارامه‌یه‌‌ك����ه‌‌له‌عێراق‌و‌هه‌رێمدا‌دروس����تبوه‌".‌هێمن‌ئه‌وه‌ش‌ده‌خات����ه‌رووه‌ك‌بازرگانێكی‌‌عێراقی‌‌متمانه‌یان‌له‌الی‌‌ئه‌و‌شوێنانه‌‌كه‌مبۆته‌وه‌‌كه‌‌ئامێری‌‌لێوه‌‌هاورده‌‌ده‌كه‌ن،‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"بۆ‌دروستكردنی‌‌ئامێره‌‌كاره‌باییه‌كان‌جاران‌ته‌نها‌30%‌پاره‌مان‌ده‌نارد،‌ئێستا‌ده‌بێت‌له‌سه‌دا‌سه‌دی‌‌پاره‌كه‌‌بنێرین‌ئینجا‌بۆمان‌دروست‌ده‌كه‌ن،‌هۆكاره‌كه‌ش����ی‌‌ئه‌وه‌ی����ه‌‌متمانه‌یان‌به‌دۆخی‌‌عێراق‌و‌بازرگانه‌كانی‌‌الوازبوه‌".ئه‌م‌بازرگانه‌ی‌‌ئامێره‌‌كاره‌باییه‌كان‌هێما‌به‌وه‌ش‌

ده‌كات،‌كه‌‌سه‌رباری‌‌ئه‌وه‌ی‌‌قازانجی‌‌خۆیان‌له‌س����ه‌ر‌ئامێره‌كان‌به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌‌گش����تی‌‌له‌10%‌بۆ‌5%‌كه‌مكردۆته‌وه‌،‌به‌اڵم‌هێش����تا‌بازاڕیان‌هه‌ر‌الوازه‌‌ئه‌و‌وتیش����ی‌‌"زیادبونی‌‌گومرگ‌له‌سه‌ر‌ئامێره‌‌كاره‌باییه‌كان‌له‌5%‌بۆ‌20%‌ئه‌وه‌ش‌كاریگه‌ری‌‌خۆی‌‌هه‌بوه‌‌له‌سه‌ر‌

كه‌مبونه‌وه‌ی‌‌بازاڕ".

فرۆشی‌‌جلوبه‌رگ‌بۆ50%‌دابه‌زیوه‌فرۆش����یارانی‌‌جلوبه‌رگیش‌هه‌مان‌گرفتی‌‌بێبازاڕییان‌هه‌یه‌،‌وه‌ك‌فرۆشیارێكیان‌باسی‌‌ده‌كات‌سااڵنی‌‌پێشو‌له‌م‌كاته‌دا‌سه‌رگه‌رمی‌‌ئاماده‌كاری‌‌بون‌بۆ‌هاورده‌كردنی‌‌جلوبه‌رگی‌‌قوتابیان،‌به‌اڵم‌ئه‌مساڵ‌متمانه‌یان‌به‌دۆخه‌كه‌‌زۆر‌نیی����ه‌‌و‌بۆی����ه‌‌كه‌متری����ن‌ئاماده‌كاریان‌كردوه‌،‌ئاراس‌فه‌نیزواڵ‌خاوه‌نی‌‌پۆش����اكی‌‌مازیار‌له‌بازاڕی‌‌ره‌ش����ه‌مۆڵی‌‌س����لێمانی‌‌كه‌‌كاری‌‌فرۆش����تنی‌‌پۆش����اك‌ده‌كات‌به‌)كۆ(‌له‌وباره‌ی����ه‌وه‌‌ب����اس‌ل����ه‌وه‌‌ده‌كات‌به‌پێی‌‌

حسابی‌‌مانگی‌‌پێش����ویان‌بازاڕیان‌به‌رێژه‌ی‌‌50%‌دابه‌زیوه‌.

ئه‌و‌رونیش����ده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌له‌سااڵنی‌‌پێشو‌له‌مانگی‌‌شه‌شه‌وه‌‌ده‌چوه‌‌توركیا‌بۆ‌كڕینی‌‌جلوبه‌رگ����ی‌‌قوتابیان‌و‌خوێن����دكاران،‌به‌اڵم‌ئه‌مساڵ‌تائێستا‌نه‌چوه‌و‌ئه‌و‌وتی‌‌"به‌نمونه‌‌ساڵی‌‌پێشو‌له‌مانگی‌‌شه‌شدا‌چومه‌‌توركیا‌پانتۆڵ‌و‌بلوز‌و‌قه‌مسه‌ڵه‌یه‌كی‌‌زۆری‌‌منداڵنم‌به‌ك����ردن‌دا،‌به‌اڵم‌ئه‌مس����اڵ‌ته‌نها‌هه‌ندێ‌‌پانتۆڵم‌دروس����تكردوه‌،‌هۆیه‌كه‌شی‌‌ئه‌وه‌یه‌‌متمانه‌م‌به‌دۆخه‌كه‌‌نییه‌‌و‌ده‌ش����زانم‌زۆرێك‌له‌خه‌ڵكی‌‌هێنده‌‌پاره‌یان‌به‌ده‌س����ته‌وه‌‌نییه‌‌تا‌هه‌م����و‌جلوبه‌رگێ����ك‌ب����ۆ‌منداڵه‌كانیان‌

نوێبكه‌نه‌وه‌".

نرخی‌‌زه‌وی‌‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌چاوه‌ڕواننه‌كراو‌دابه‌زیوه‌

نائارامی‌‌دۆخی‌‌عێراق‌و‌هه‌رێم‌به‌تایبه‌ت‌دوای‌‌چڕبونه‌وه‌ی‌‌شه‌ڕه‌كانی‌‌داعش،‌له‌چه‌ند‌

ناوچه‌یه‌كی‌‌هه‌رێم،‌كڕین‌و‌فرۆشتنی‌‌زه‌وی‌‌به‌ته‌واوه‌تی‌‌په‌كیكه‌وتوه‌‌هه‌ر‌ئه‌وه‌ش‌بۆته‌‌هۆی‌‌داشكاندنی‌‌نرخ‌به‌تایبه‌ت‌له‌سنوری‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌شاری‌‌س����لێمانی‌،‌خالید‌كه‌ریم‌له‌ناوچه‌ی‌‌ راس����تگۆ‌ نوسینگه‌ی‌‌ خاوه‌نی‌‌بازیانی‌‌خۆرئاوای‌‌س����لێمانی‌،ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌نرخی‌‌زه‌ویه‌ك����ی‌‌200مه‌تری‌‌له‌ناو‌بازی����ان‌ك����ه‌‌هه‌م����و‌خزمه‌تگوزایه‌كی‌‌بۆ‌چوه‌‌له‌40ه����ه‌زار‌دۆالره‌وه‌‌)4ده‌فته‌ر(‌بۆ‌نزیك����ه‌ی‌‌23ه����ه‌زار‌دۆالر‌)‌230وه‌ره‌قه‌(‌زه‌ویه‌كانی‌‌ نرخ����ی‌‌ هه‌روه‌ها‌ دابه‌زی����وه‌،‌دۆالره‌وه‌‌ له‌17ه����ه‌زار‌ )كڵش����ه‌كه‌ران(‌)170وه‌رقه‌(‌بۆ‌5هه‌زار‌دۆالر‌)50وه‌ره‌قه‌(‌دابه‌زیوه‌.خالی����د‌هێما‌به‌وه‌ش‌ده‌كات‌كه‌‌به‌پێچه‌وان����ه‌ی‌‌نرخی‌‌زه‌وی‌‌نرخی‌‌خانوی‌‌چاوه‌ڕواننه‌ك����راو‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌‌ ك����رێ‌‌به‌رزبۆته‌وه‌و‌ئ����ه‌و‌ده‌ڵێت‌"الیه‌كی‌‌بازیان‌بۆت����ه‌‌ع����اره‌ب‌و‌ئ����اواره‌ی‌‌س����وری‌،‌ئه‌و‌خانوه‌ی‌‌پێش����تر‌200ه����ه‌زار‌دینار‌كرێی‌‌

ده‌كات".‌ دینار‌ ئێس����تا450هه‌زار‌ ده‌كرد،‌له‌ناو‌ش����اری‌‌س����لێمانی‌‌نرخی‌‌زه‌وی‌‌به‌و‌راده‌یه‌ی‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ش����ار‌نه‌شكاوه‌،‌به‌اڵم‌كڕین‌و‌فرۆشتن‌زۆر‌الوازبوه‌،ئاوات‌عه‌بدواڵ‌له‌نوسینگه‌ی‌‌ئاوات‌له‌گه‌ڕه‌كی‌‌كوردساتی‌‌س����لێمانی‌‌له‌و‌روه‌وه‌‌ب����اس‌له‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌له‌ناو‌ش����اردا‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌گشتی‌‌نرخ‌نه‌شكاوه‌،‌به‌اڵم‌بازاڕی‌‌كڕین‌و‌فرۆش‌زۆر‌كزبوه‌،‌به‌هه‌مانشێوه‌‌ئه‌ویش‌جه‌خت‌له‌وه‌‌ده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌به‌ه����ۆی‌‌هاتنی‌‌ئاواره‌یه‌كی‌‌

زۆر‌نرخی‌‌كرێی‌‌خانو‌به‌رزبۆته‌وه‌.

جگه‌‌له‌خۆراك‌هاورده‌كردن‌زۆر‌كه‌میكردوه‌

فرۆشی‌‌به‌شێك‌له‌خۆراكه‌كانیش‌به‌پێی‌‌وته‌ی‌‌بازرگانێكی‌‌ئه‌و‌بواره‌،‌زیادینه‌كردوه‌‌به‌ڵكو‌وه‌ك‌ئه‌و‌باس����ی‌‌ده‌كات‌له‌هه‌ندێ‌‌جۆردا‌به‌به‌راورد‌به‌ساڵی‌‌پێشو‌كه‌میشی‌‌كردوه‌،جوتیار‌حه‌س���ه‌ن‌كه‌الری‌‌كه‌‌

بازرگانی‌‌ب���واری‌‌برنجه‌‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌ك���ه‌‌فرۆش���یان‌له‌ئێس���تادا‌به‌به‌راورد‌به‌س���اڵی‌‌پێش���وبه‌رێژه‌ی‌‌50%‌كه‌میكردوه‌،‌به‌اڵم‌به‌پێی‌‌وته‌ی‌‌سه‌رۆكی‌‌یه‌كێتی‌‌هاورده‌‌وناردنكارانی‌‌كوردس���تان‌ش���ێخ‌مس���ته‌فا‌شێخ‌گشتی‌‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‌ عه‌بدولره‌حمان‌هاورده‌كردن���ی‌‌خ���ۆراك‌به‌رێ���ژه‌ی‌‌15%‌زیادیك���ردوه‌،‌ئه‌مه‌ش‌به‌هۆی‌‌ئ���ه‌و‌ئ���اواره‌‌زۆره‌ی‌‌روی‌‌له‌هه‌رێم‌كردوه‌،به‌اڵم‌وه‌ك‌ئه‌و‌رونیده‌كاته‌وه‌‌هاورده‌كردن‌جگه‌‌له‌خۆراك‌هه‌موی‌‌ل���ه‌30%‌كه‌میكردوه‌‌ به‌رێژه‌ی‌‌زیاتر‌ئ���ه‌و‌وتی‌‌"مه‌وادی‌‌خ���ۆراك‌نه‌بێت‌هه‌مو‌هاورده‌كردنێك‌به‌رێژه‌ی‌‌زیاتر‌هۆكاره‌كه‌ش���ی‌‌ كه‌میك���ردوه‌،‌ ‌%30ئ���ه‌م‌دۆخه‌‌ دواكه‌وتن���ی‌‌موچ���ه‌‌و‌نائارامی���ه‌‌ك���ه‌‌له‌هه‌ن���دێ‌‌ناوچه‌ی‌‌

هه‌رێمدا‌دروستبوه‌".

ئابوری)440(‌سێشه‌ممه‌‌2014/8/12 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

داعش‌بازاڕی‌‌سلێمانی‌‌50%‌دابه‌زاندوه‌نرخی‌‌زه‌ویه‌ك‌له‌40هه‌زار‌دۆالره‌وه‌‌بۆ‌23هه‌زار‌دۆالر‌دابه‌زیوه‌‌

‌21هه‌زار‌و‌‌733كۆمپانیا‌له‌هه‌رێمدا‌هه‌ن،‌‌2هه‌زارو‌946یان‌بیانین،‌

‌116کۆمپانیاشیان‌ئه‌مه‌ریکین

"ئاڵۆزبونی‌‌دۆخی‌‌هه‌رێم‌كاریگه‌ری‌‌له‌سه‌ر‌هاتنی‌‌كۆمپانیاكان‌دروستكردوه‌"

‌

ئه‌و‌خانوه‌ی‌‌پێشتر‌له‌بازیان‌‌200هه‌زار‌دینار‌كرێی‌‌ده‌كرد‌ئێستا‌‌450هه‌زار‌

دینار‌ده‌كات

بازاڕێکی‌شاری‌سلێمانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئاوێنه‌

له‌هه‌رێمدا‌نزیكه‌ی‌‌400كۆمپانیای‌‌نه‌وتی‌‌هه‌ن‌و‌هیچیشیان‌كاریان‌رانه‌گرتوه‌

‌‌‌ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

زیاتر‌له‌ملیۆنێك‌ئاواره‌‌و‌كۆچبه‌ر‌رویان‌له‌هه‌رێم‌كردوه‌،‌گروپێكیش‌

داوای‌‌كۆكردنه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌ئاوارانه‌‌ده‌كه‌ن‌له‌كه‌مپێكدا،‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌كۆچ‌و‌كۆچبه‌رانی‌‌هه‌رێم‌شاكر‌یاسینرایده‌گه‌یه‌نێ‌‌بۆ‌ئه‌مساڵ‌هیچ‌بودجه‌یه‌كیان‌نه‌ماوه‌‌بۆ‌ئاواره‌كانی‌‌خه‌رج‌بكه‌ن،ئه‌وه‌‌له‌كاتێكدا‌حكومه‌تی‌‌عێراق‌500ملیار‌دینار‌و‌واڵتانی‌‌تریش‌

نزیكه‌ی‌600ملیۆن‌دۆالریان‌بۆ‌ئاواره‌كان‌ته‌رخانكردوه‌،‌به‌اڵم‌تائێستا‌هیچ‌یه‌كێك‌له‌و‌

پارانه‌‌به‌ده‌ست‌ئاواره‌كان‌نه‌گه‌یشتوه‌.ژماره‌ی‌‌ئاواره‌كان‌له‌زیادبوندایه‌

كۆچبه‌رانله‌هه‌رێم���دا‌ ئ���اواره‌‌و‌ ژم���اره‌ی‌‌له‌دوای‌‌س���اڵی‌‌‌2003به‌لێش���او‌زیادیكردوه‌،‌هۆكاره‌كه‌شی‌‌بۆ‌ئه‌و‌نائارامیه‌‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌كه‌‌دروستبوه‌،‌ عێراقدا‌ له‌پارێزگاكانی‌‌ له‌به‌شێك‌به‌تایبه‌ت‌دوای‌گرتنی‌‌ش���اری‌‌موسڵ‌له‌الیه‌ن‌حوزیرانی‌‌ ل���ه‌10ی‌‌ داعش���ه‌وه‌‌ چه‌كداران���ی‌‌ئه‌مساڵه‌وه‌،به‌و‌هۆیه‌ش���ه‌وه‌‌تائێستا‌زیاد‌له‌‌600هه‌زار‌كه‌س‌رویان‌له‌هه‌رێم‌كردوه‌،‌ئه‌مه‌‌به‌پێی‌‌ئاماری‌‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌گش���تی‌‌كۆچ‌و‌كۆچبه‌ران���ی‌‌هه‌رێم.زۆربونی‌‌ئاواره‌‌و‌كۆچبه‌ر‌هۆكاره‌كه‌ی‌‌هه‌ر‌نائارامی‌‌عێراق‌نییه‌،‌به‌ڵكو‌تێكچون���ی‌‌بارودۆخی‌‌ئارام���ی‌‌واڵتێكی‌‌وه‌ك‌سوریاراس���ته‌وخۆ‌كاریگه‌ری‌‌به‌رچاوی‌‌هه‌بوه‌‌له‌سه‌ر‌زیادبونی‌‌ژماره‌ی‌‌ئاواره‌كان‌له‌هه‌رێمدا‌كه‌‌هه‌ر‌به‌پێی‌‌ئامارێك���ی‌‌‌كۆچ‌وكۆچبه‌رانی‌‌هه‌رێم‌له‌ئێس���تادا‌217هه‌زار‌ئاواره‌ی‌‌سوری‌‌

له‌هه‌رێمدا‌نیشته‌جێن.

"با‌هاتنیان‌به‌یاسایی‌‌بكرێت‌و‌له‌كه‌مپێكدا‌كۆبكرێنه‌وه‌"

س���ه‌ره‌تا‌هه‌فته‌ی‌‌رابردو‌گروپێك‌به‌ناوی‌‌)گروپی‌‌ناسنامه‌ی‌‌كوردستان(‌له‌پاركی‌‌ئازادی‌‌شاری‌‌س���لێمانی‌‌دروستبونی‌‌خۆیان‌راگه‌یاند‌كاری‌‌یه‌كه‌می‌‌گروپه‌كه‌ش‌وه‌ك‌وته‌بێژه‌كه‌یان‌مامۆس���تا‌كارزان‌محه‌مه‌د‌ئاماژه‌ی‌‌پێده‌كات‌ئاوارانه‌یه‌‌ ئ���ه‌و‌ كۆكردن���ه‌وه‌ی‌‌ داواكردن���ی‌‌رو‌له‌هه‌رێ���م‌ده‌ك���ه‌ن‌له‌كه‌مپێك���دا،‌به‌پێی‌‌زانیاریه‌كانی‌‌ئه‌و‌له‌ئێستادا‌زیاتر‌له‌ملیۆنێك‌ئ���اواره‌‌و‌كۆچبه‌ر‌له‌هه‌رێم���دا‌هه‌یه‌،‌هه‌ربۆیه‌‌داواكاره‌‌هه‌مو‌ئه‌وانه‌‌له‌كه‌مپێكدا‌كۆبكرێنه‌وه‌،‌ئه‌و‌ره‌تیش���یده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌ئه‌م‌داواكاریه‌یان‌له‌ره‌گه‌زپه‌رستیه‌وه‌‌سه‌رچاوه‌ی‌‌گرتبێت‌و‌وتی‌‌"ه���ه‌زاران‌به‌نگالدشی‌‌وپاكس���تانی‌‌و‌نیپاڵی‌‌و‌هن���دی‌‌له‌هه‌رێمدا‌هه‌ن‌كه‌س‌رۆژێك‌نه‌یوتوه‌‌ئه‌مانه‌‌مه‌ترسین‌بۆ‌س���ه‌ر‌ئه‌منی‌‌نه‌ته‌وه‌یی‌‌كورد،‌به‌اڵم‌هاتنی‌‌به‌لێشاوی‌‌ئاواره‌ی‌‌عاره‌ب‌به‌بێ‌‌ئه‌وه‌‌له‌كه‌مپێكدا‌كۆبكرێنه‌وه‌‌به‌راستی‌‌مه‌ترس���ین،‌گرنت���ی‌‌چییه‌‌ك���ه‌‌له‌پانزه‌‌بۆ‌‌بیست‌س���اڵی‌‌داهاتو‌ئه‌وانه‌‌لێره‌‌نامێننه‌وه‌‌و‌ن���ه‌وه‌‌ناخه‌نه‌وه‌‌نابنه‌‌زۆرین���ه‌،‌بۆیه‌‌ده‌بێت‌

له‌ئێس���تاوه‌‌ئه‌وه‌مان‌له‌به‌رچاوبێت،‌باشه‌‌بۆ‌ئ���ه‌و‌ئاواران���ه‌‌رو‌له‌14پارێزگاكه‌ی‌‌تر‌عێراق‌ناكه‌ن‌ته‌نها‌بۆ‌هه‌رێم‌دێن".‌ناوبراو‌دواش���ی‌‌له‌هاواڵتیان‌كرد‌كه‌‌به‌هیچ‌جۆرێك‌سوكایه‌تی‌‌به‌هی���چ‌نه‌ته‌وه‌‌ره‌گه‌زی‌‌ت���ر‌نه‌كه‌ن"دواكاری‌‌ئێمه‌‌ته‌نها‌ئه‌وه‌ی���ه‌‌له‌كه‌مپێكدا‌كۆبكرێنه‌وه‌‌

كاره‌كانیان‌به‌یاسایی‌‌بكرێت".‌

رێگه‌‌بۆ‌ره‌گه‌زپه‌ستی‌‌خۆش‌ده‌كاتبه‌پێچه‌وان���ه‌ی‌‌ئه‌و‌نوس���ه‌ر‌و‌رۆژنامه‌نوس‌ئومێ���د‌عوس���مان‌له‌گ���ه‌ڵ‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌دای���ه‌‌هاتنی‌‌ئ���ه‌و‌ئاوارانه‌‌به‌یاس���ایی‌‌بكرێت‌و‌له‌كه‌مپێكدا‌ژیانیان‌رێكبخرێت،‌به‌اڵم‌پێشیوایه‌‌دروستبونی‌‌ئه‌و‌كه‌مپینانه‌‌رێگه‌‌بۆ‌ره‌گه‌زپه‌رستی‌‌خۆش‌ده‌كات‌و‌ده‌ڵێت‌"ده‌بێت‌ئێمه‌‌ئه‌وه‌‌ب���اش‌بزانینكه‌‌ره‌نگه‌‌خه‌ڵكانێك‌هه‌بنئه‌م‌هه‌النه‌‌بقۆزنه‌وه‌‌بۆ‌س���وكایه‌تیكردن‌به‌نه‌ته‌وه‌‌و‌ره‌گه‌زێكی‌‌ت���ر،‌كه‌‌ئه‌وه‌ش‌دوره‌‌له‌ره‌وش���تی‌‌ئێمه‌ی‌‌كورد،‌بۆیه‌‌من‌ده‌ڵێم‌هه‌موعه‌ره‌بێكتیرۆریستنیه‌‌وهه‌موكوردێكیشفری

شته‌نیه‌".

یوئێن‌كه‌مپیان‌بۆ‌دروست‌ناكاتدروس���تكردنی‌‌كه‌م���پ‌ب���ۆ‌ئ���اواره‌كان،‌

به‌تایبه‌ت‌بۆ‌ئه‌وانه‌ی‌‌ل���ه‌دوای‌‌10حوزه‌یرانی‌‌ئه‌مساڵه‌وه‌‌رویان‌له‌هه‌رێم‌كردوه‌،‌خواستێكی‌‌به‌رده‌وامی‌‌زۆرێ���ك‌له‌هاواڵتیانه‌،به‌رێوه‌به‌ری‌‌كۆچ‌وكۆچبه‌رانی‌‌س���لێمانی‌‌عوسمان‌مسته‌فا‌ئیبراهی���م‌ئاماژه‌‌ب���ه‌وه‌‌ده‌كات‌ك���ه‌‌ئه‌وان‌هه‌ر‌له‌وكاته‌وه‌‌و‌له‌س���ه‌ر‌فه‌رمانی‌‌پارێزگاری‌‌س���لێمانی‌،‌كاریان‌بۆ‌دروستكردنی‌‌دو‌كه‌مپ‌له‌ناوچه‌كانی‌‌چه‌مچه‌ماڵ‌و‌س���نوری‌‌گه‌رمیان‌ك���ردوه‌و‌ش���وێنه‌كه‌یان‌دیاریك���ردون،‌به‌اڵم‌الیه‌نی‌‌په‌یوه‌ندیدار‌كه‌‌)یوئێنه‌(‌ده‌بێت‌له‌سه‌ر‌بودجه‌ی‌‌ئ���ه‌وان‌كه‌مپه‌كان‌دروس���تبكرێت،‌ئێستا‌ نواندوه‌وتا‌ "ئه‌وانیش‌كه‌مته‌رخه‌مییان‌به‌پی���ر‌كاره‌ك���ه‌وه‌‌نه‌هاتون"،‌ئه‌و‌وتیش���ی‌‌"حكومه‌ت���ی‌‌هه‌رێم‌بودجه‌ی‌‌پێویس���تی‌‌بۆ‌ئ���ه‌و‌كارانه‌‌نه‌ماوه‌‌و‌ده‌بێت‌یوئێن‌به‌و‌كارانه‌‌هه‌ڵبستێت‌به‌اڵم‌به‌داخه‌وه‌‌ئه‌وانیش‌زۆر‌خاون‌له‌وباره‌یه‌وه‌".سه‌باره‌ت‌به‌ئاماری‌‌ئه‌و‌ئاواره‌‌و‌كۆچبه‌رانه‌ش‌كه‌‌رویان‌له‌پارێزگای‌‌سلێمانی‌‌كردوه‌‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌كۆچ‌و‌كۆچبه‌رانی‌‌سلێمانی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌خسته‌رو‌كه‌‌تائێستا‌زیاد‌له‌‌11هه‌زار‌خێزان‌رویان‌له‌سنوره‌كه‌یان‌كردوه‌‌كه‌‌به‌زیاد‌له‌‌50هه‌زار‌كه‌س‌ده‌خه‌مڵێنرێن،‌ئه‌و‌وتیشی‌‌"هه‌مو‌ئه‌وانه‌ی‌‌رویان‌له‌سنوره‌كه‌مان‌كردوه‌،‌ژم���اره‌ی‌‌مۆبایلیان‌لێوه‌رگی���راوه‌‌تا‌له‌كاتی‌‌

پێویس���تدا‌بتوانین‌په‌یوه‌ندیان‌پێوه‌‌بكه‌ین‌و‌كۆیانبكه‌ینه‌وه‌".

چه‌ند‌ئامارێك‌له‌سه‌ر‌)ئاواره‌،‌كۆچبه‌ر،‌په‌نابه‌ر(‌له‌هه‌رێمدا

كۆچ‌وكۆچه‌ران���ی‌‌ گش���تی‌‌ به‌رێوه‌ب���ه‌ری‌‌هه‌رێمله‌وه‌زاره‌ت���ی‌‌ناوخۆ،‌ش���اكر‌یاس���ین‌چه‌ند‌ئامارێكی‌‌ورد‌له‌باره‌ی‌‌ژماره‌ی‌‌ئاواره‌‌و‌كۆچب���ه‌ران‌له‌هه‌رێم���دا‌بۆ‌ئاوێنه‌‌ئاش���كرا‌

ده‌كات:ناوب���راو‌ئ���ه‌وه‌‌ده‌خات���ه‌رو‌كه‌‌له‌س���اڵی‌‌نزیكه‌ی‌42ه���ه‌زار‌خێزان‌كه‌‌ 2003ت���ا2009،‌200هه‌زار‌كه‌سی‌ده‌خه‌مڵێنرێن‌رویان‌له‌هه‌رێم‌ك���ردوه‌،‌ل���ه‌دوای‌‌ئه‌ویش‌له‌س���اڵی‌‌2013دا‌نزیكه‌ی‌‌17هه‌زار‌كه‌س���ی‌‌تر‌له‌ناوه‌راس���ت‌و‌خ���واری‌‌عێراق‌رویان‌له‌هه‌رێم‌كردوه‌و‌له‌10ی‌‌حوزه‌یرانی‌‌ئه‌مساڵیش���ه‌وه‌‌به‌پێی‌‌ئامارێكی‌‌نافه‌رم���ی‌‌‌327هه‌زار‌ك���ه‌س‌رویان‌له‌هه‌رێم‌كردوه‌‌ك���ه‌‌زۆترینیان‌بۆ‌پارێ���زگای‌‌دهۆك‌چون‌ك���ه‌‌ژماره‌یان‌216ه���ه‌زار‌كه‌س‌بون،‌دوای‌‌ئه‌وی���ش‌هه‌ولێر‌دێت‌كه‌86هه‌زار‌كه‌س‌چونه‌ته‌‌ئه‌و‌پارێزگایه‌،‌پارێزگای‌‌سلێمانیش‌به‌پله‌ی‌‌س���ێیه‌م‌دێت‌كه‌20هه‌زار‌كه‌س‌روی‌‌تریش‌ جیاجیاكان���ی‌‌ له‌ناوچ���ه‌‌ تێك���ردوه‌‌و‌

نزیكه‌ی‌5هه‌زار‌كه‌سی‌‌تر‌نیشته‌جێبون.دوا‌ئاماری���ش‌‌ل���ه‌3ی‌‌ئاب���ی‌‌ئه‌مس���اڵ‌له‌م‌چه‌ن���د‌رۆژه‌دا‌ه���ه‌ر‌به‌پێ���ی‌‌ئامارێكی‌‌نافه‌رمی‌‌نزیكه‌ی‌‌300هه‌زار‌كه‌س���ی‌‌تر‌رویان‌له‌ناوچه‌‌جیاجیاكانی‌‌هه‌رێم‌كردوه‌،‌جگه‌له‌و‌ئامارانه‌،له‌ئێستادا‌217هه‌زار‌ئاواره‌ی‌‌سوری‌‌و‌12هه‌زار‌په‌نابه‌ری‌‌كوردستانی‌‌باكور‌و‌4هه‌زار‌په‌نابه‌ری‌‌رۆژهه‌اڵت‌له‌هه‌رێمدا‌نیش���ته‌جێن،‌به‌مجۆره‌‌كۆی‌‌گش���تی‌‌ئه‌و‌ئاواره‌‌و‌كۆچبه‌ر‌و‌په‌نابه‌رانه‌‌ژماره‌یان‌له‌یه‌ك‌ملیۆن‌كه‌س‌زیاتر‌

ده‌كات.

هه‌رێم‌پاره‌ی‌‌بۆ‌ئاواره‌كان‌نه‌ماوه‌به‌رێوه‌به‌ری‌‌گشتی‌‌كۆچ‌و‌كۆچه‌رانی‌‌هه‌رێم‌ئه‌وه‌ش‌ده‌خاته‌رو‌كه‌‌ئه‌وان‌وه‌ك‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌له‌مساڵدا‌هیچ‌بودجه‌یه‌كیان‌به‌ده‌سته‌وه‌‌نه‌م���اوه‌‌ب���ۆ‌ئ���ه‌و‌ئاوارانه‌ی‌‌خ���ه‌رج‌بكه‌ن‌"پێش���تر‌هه‌مو‌بودجه‌كه‌مان‌بۆ‌ئه‌و‌ئاوارانه‌‌خه‌رجك���رد‌كه‌‌رویان‌له‌هه‌رێ���م‌كردبو".‌ئه‌و‌باسی‌‌له‌وه‌ش‌كرد‌كه‌‌حكومه‌تی‌‌عێراقی‌‌بڕی‌‌500ملیار‌دیناری‌‌بۆ‌ئاواره‌كان‌ته‌رخانكردوه‌،‌به‌اڵم‌تائێس���تا‌ئه‌و‌پاره‌یه‌ی‌‌نه‌ناردوه‌‌"ئێمه‌‌وتومانه‌‌ب���ۆ‌خه‌رجكردنی‌‌ئه‌و‌پاره‌یه‌‌ده‌بێت‌لیژنه‌یه‌كی‌‌هاوب���ه‌ش‌له‌نێوان‌هه‌رێم‌و‌به‌غدا‌و‌

یوئێن‌دروس���تبێت،‌به‌اڵم‌تائێستا‌به‌غدا‌به‌و‌پێشنیاره‌‌رازی‌‌نییه‌‌و‌به‌وهۆیه‌شه‌وه‌‌تائێستا‌

پاره‌كه‌‌خه‌رج‌نه‌كراوه‌".

یارمه‌تی‌‌واڵتانی‌‌بیانی‌‌چییه‌؟ه���ه‌ر‌به‌پێ���ی‌‌زانیاریه‌كان���ی‌‌به‌رێوه‌به‌ری‌‌گش���تی‌‌كۆچ‌وكۆچه‌رانی‌‌هه‌رێم،‌شاكر‌یاسین‌كۆمه‌كی‌‌واڵتان‌بۆ‌ئه‌و‌ئاوارانه‌ی‌‌له‌هه‌رێمدان‌به‌مج���ۆره‌‌ب���وه‌،‌حكومه‌تی‌‌س���عودیه‌‌بڕی‌‌500ملی���ۆن‌دۆالری‌‌دیاریك���ردوه‌‌و‌هه‌ر‌یه‌ك‌له‌سویس���را‌‌10ملیۆن‌دۆالر‌و‌یه‌كێتی‌‌ئه‌وروپا‌‌20ملی���ۆن‌دۆالر‌و‌ئه‌مه‌ریكا‌نزیكه‌ی‌‌50ملیۆن‌دۆالر‌وحكومه‌تی‌‌به‌ریتانیاش‌7ملیۆن‌دۆالریان‌ب���ۆ‌ئ���اواره‌كان‌دیاریكردوه‌،‌ب���ه‌اڵم‌ئه‌وه‌ی‌‌جێگه‌ی‌‌نیگه‌رانیه‌‌وه‌ك‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌به‌شێكی‌‌زۆری‌‌ئ���ه‌و‌پاره‌یه‌‌كه‌‌نزیك���ه‌ی‌‌70%‌ده‌بێت‌بۆكاری‌‌لۆجیستی‌‌وه‌ك‌ستاف‌و‌سه‌فه‌ر‌و‌كۆڕ‌و‌سیمنار‌ده‌بێت،‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"ئێمه‌‌وه‌ك‌هه‌رێم‌پێش���نیارمانكردوه‌‌ئه‌و‌پاره‌یه‌‌بدرێته‌‌ئێمه‌‌و‌راس���ته‌وخۆ‌یوئێن‌چاودێری���ی‌‌خه‌رجكردنی‌‌بكات،‌ئه‌م���ه‌ش‌له‌پێناوی‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌زۆرترین‌كه‌س‌س���ودمه‌ند‌بێ���ت‌له‌و‌پاره‌ی���ه‌،‌به‌اڵم‌تائێستا‌ئه‌وه‌‌ماوه‌ته‌وه‌و‌نه‌گه‌یشتوینه‌ته‌‌هیچ‌

ئه‌نجامێك".

9 )440(‌سێشه‌ممه‌‌2014/8/12 لۆکاڵ

کوردستان..‌په‌ناگه‌ی‌ملیۆنێک‌ئاواره‌هاوكاری‌‌واڵتان‌نزیكه‌ی‌‌‌600ملیۆن‌دۆالره‌،‌به‌اڵم‌تائێستا‌هیچیان‌پێنه‌گه‌یشتوه‌

‌‌‌ئا:‌محه‌مه‌د‌عه‌بدولستار

"له‌هه‌مو‌ناوچه‌كانی‌‌كوردستان‌كه‌سانی‌‌خراپ‌و‌چه‌كدار‌هه‌ن،‌بۆیه‌‌چه‌مچه‌ماڵ‌

شایسته‌ی‌‌ئه‌وه‌‌نیه‌‌پێی‌‌بوترێت‌شارێكی‌‌شه‌ڕانگێزه‌".‌ئه‌مه‌‌وته‌ی‌‌هاواڵتیه‌كی‌‌

دانیشتوی‌‌چه‌مچه‌ماڵه‌‌له‌باره‌ی‌‌ناوبانگی‌‌شاره‌كه‌یه‌وه‌،‌وته‌بێژی‌‌پۆلیسی‌‌

چه‌مچه‌ماڵیش‌ده‌ڵێت‌"له‌ناشرینكردنی‌‌ناوبانگی‌‌چه‌مچه‌ماڵدا،‌ده‌زگاكانی‌‌راگه‌یاندن‌رۆڵێكی‌‌خراپیان‌گێڕاوه‌".

به‌وته‌ی‌‌به‌شێك‌له‌هاواڵتیانی‌‌چه‌مچه‌ماڵ‌كاتێ���ك‌س���ه‌ردانی‌‌ش���اره‌كانی‌‌دیكه‌ی‌‌كوردس���تان‌ده‌ك���ه‌ن،‌هاواڵتی���ان‌تانه‌ی‌‌ئه‌وه‌ی���ان‌لێ���ده‌ده‌ن‌كه‌‌ش���اره‌كه‌یان‌پڕ‌له‌چه‌كدارو‌شه‌ڕو‌ش���ۆڕه‌‌و‌له‌بازگه‌كانیش‌داوای‌‌ناس���نامه‌یان‌لێده‌كرێ���ت،‌ئه‌مه‌ش‌نیگه‌رانكردوه‌،‌ چه‌مچه‌ماڵ���ی‌‌ هاواڵتیانی‌‌به‌رپرس���انی‌‌پۆلیسی‌‌ش���اره‌كه‌ش‌ئاماژه‌‌به‌وه‌ده‌ك���ه‌ن‌"به‌ب���ه‌راورد‌به‌ناوچه‌كان���ی‌‌دیكه‌ی‌‌كوردس���تان،‌رێ���ژه‌ی‌‌تاوانكردن‌

له‌چه‌مچه‌ماڵ‌كه‌مه‌".فه‌ره‌یدون‌عه‌لی‌‌هاواڵتیه‌كی‌‌دانیشتوی‌‌نازانێ���ت‌ به‌شایس���ته‌ی‌‌ چه‌مچه‌ماڵ���ه‌‌و‌به‌ش���اره‌كه‌ی‌‌بوترێت‌شاری‌‌ئاژاوه‌چیان،‌باس‌له‌وه‌شده‌كات‌له‌چه‌مچه‌ماڵدا‌كه‌سانی‌‌خ���راپ‌و‌ئاژاوه‌گێڕ‌هه‌ن،‌به‌اڵم‌"ئه‌و‌جۆره‌‌

كه‌سانه‌‌ته‌نها‌له‌چه‌مچه‌ماڵ‌نین‌و‌له‌هه‌مو‌شاره‌كانی‌‌دیكه‌ی‌‌كوردستان‌هه‌ن".‌ئه‌م‌هاواڵتی���ه‌‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌م‌بۆچون���ه‌ی‌‌خۆی‌‌ده‌ڕوات‌و‌ده‌ڵێ���ت‌"ئه‌گ���ه‌ر‌چه‌مچه‌م���اڵ‌به‌هۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌كه‌سی‌‌خراپ‌و‌كه‌سی‌‌چه‌ك‌به‌ده‌س���تی‌‌تیایه‌‌نازناوێكی‌‌وای‌‌لێبنرێت،‌ئه‌وا‌ده‌بێت‌ئه‌و‌نازناوه‌‌له‌هه‌مو‌شاره‌كانی‌‌له‌چه‌مچه‌ماڵ‌و‌ چونكه‌‌ بنرێت،‌ كوردستان‌هه‌مو‌ناوچه‌كانی‌‌تری‌‌كوردستان‌كه‌سانی‌‌خ���راپ‌و‌چه‌كدار‌هه‌ن،‌له‌رابردو‌ئێس���تاو‌

ئاینده‌دا‌هه‌ر‌هه‌بون‌و‌هه‌ر‌ده‌مێنن".ژم���اره‌ی‌‌ چه‌مچه‌م���اڵ‌ ق���ه‌زای‌‌دانیش���توانه‌كه‌ی‌‌زیاتر‌له‌دو‌س���ه‌د‌هه‌زار‌كه‌س���ه‌‌و‌ده‌كه‌وێته‌‌رۆژئ���اوای‌‌پارێزگای‌‌قه‌زاكه‌و‌ هاواڵتیانی‌‌ به‌وته‌ی‌‌ سلێمانیه‌وه‌.‌بارودۆخی‌‌ چه‌مچه‌ماڵ،‌ ئه‌منیه‌كانی‌‌ هێزه‌‌چه‌مچه‌م���اڵ‌وه‌ك‌س���ه‌رجه‌م‌ناوچه‌كانی‌‌دیك���ه‌‌ئارامه‌و‌هی���چ‌جیاوازیه‌كی‌‌له‌گه‌ڵ‌

ناوچه‌كانی‌‌دیكه‌دا‌نییه‌.هه‌ڵ�ۆ‌محه‌مه‌د‌هاواڵتیه‌كی‌‌دانیش���توی‌‌شاری‌‌چه‌مچه‌ماڵه‌،‌پێیوایه‌‌هه‌ندێ‌كه‌سی‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌چه‌مچه‌م���اڵ‌نازناوی‌‌خراپ‌بۆ‌چه‌مچه‌ماڵ‌به‌كارده‌هێنن‌و‌ده‌یانه‌وێت‌ناوی‌‌شاره‌كه‌ی‌‌پێ‌ناشیرین‌بكه‌ن،‌هۆكاره‌كه‌شی‌‌ده‌گێڕێت���ه‌وه‌‌ب���ۆ‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌"له‌وانه‌یه‌‌ئه‌و‌كه‌سانه‌‌جۆره‌‌رق‌و‌كینه‌یه‌كیان‌به‌رامبه‌ر‌ئه‌گینا‌ دانیش���توانی‌‌چه‌مچه‌ماڵ‌هه‌بێت،‌من‌وه‌ك‌دانیشتویه‌كی‌‌شاری‌‌چه‌مچه‌ماڵ‌

ئه‌منیی‌‌ له‌بارودۆخ���ی‌‌ جیاوازی���ه‌ك‌ هیچ‌چه‌مچه‌ماڵ‌و‌شاره‌كانی‌‌دیكه‌ی‌‌كوردستاندا‌

نابینم".س���ه‌باره‌ت‌ب���ه‌و‌نازن���اوه‌ی‌‌به‌س���ه‌ر‌هاواڵتی���ان‌و‌ دابڕێن���راوه‌،‌ چه‌مچه‌ماڵ���دا‌هێ���زه‌‌ئه‌منی���ه‌كان‌بۆچون���ی‌‌جیاوازیان‌هه‌ی���ه‌و‌هه‌ندێك‌له‌هاواڵتیان‌پێیانوایه‌‌كه‌‌ئه‌و‌نازن���اوه‌‌به‌هیچ‌جۆرێك‌شایس���ته‌ی‌‌چه‌مچه‌ماڵ‌نیه‌،‌هه‌ندێكی‌‌تریش‌پێیانوایه‌‌ئ���ه‌و‌نازناوه‌‌ته‌نه���ا‌بۆ‌ناش���یرینكردنی‌‌چه‌مچه‌ماڵ‌به‌كاردێت،‌هێزه‌‌ئه‌منیه‌كانیش‌

پێیانوایه‌‌راگه‌یاندنه‌كان‌هۆكارن.چه‌مچه‌م���اڵ‌ پۆلیس���ی‌‌ وته‌بێ���ژی‌‌نه‌قیب‌ج���ه‌الل‌محه‌مه‌د‌ئه‌می���ن،‌ره‌خنه‌‌له‌ده‌زگاكان���ی‌‌راگه‌یاندن‌ده‌گرێت‌و‌ده‌ڵێت‌چه‌مچه‌ماڵدا‌ ش���اری‌‌ "له‌ناش���یرینكردنی‌‌رۆڵێك���ی‌‌خراپی���ان‌گێ���ڕاوه‌،‌چونك���ه‌‌كێش���ه‌كانیان‌زی���اد‌له‌قه‌ب���اره‌ی‌‌خۆیان‌گه‌وره‌كردوه‌".‌هه‌روه‌ها‌ده‌ڵێت‌"له‌ڕاستیدا‌كوشتن‌و‌ته‌قه‌كردن‌و‌چه‌ند‌حاڵه‌تێكی‌‌تری‌‌نه‌خوازراو‌هه‌ن‌كه‌‌به‌رده‌وام‌له‌شاره‌كانی‌‌دیك���ه‌ش‌روده‌ده‌ن،‌به‌اڵم‌به‌و‌ش���ێوه‌یه‌‌

گه‌وره‌‌ناكرێن".به‌پێی‌‌دوایین‌ئام���اری‌‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌پۆلیس���ی‌‌چه‌مچه‌ماڵ،‌له‌ماوه‌ی‌‌ئه‌مساڵدا‌كێش���ه‌ی‌‌جۆراوج���ۆر‌ نزیك���ه‌ی‌‌)800(‌رویانداوه‌،‌ل���ه‌و‌ژماره‌یه‌ش‌ته‌نها‌نزیكه‌ی‌‌په‌نجا‌حاڵه‌تی‌‌چه‌كی‌‌تێدا‌به‌كارهێنراوه‌.‌

به‌رپرس���ه‌كه‌ی‌‌پۆلی���س‌رونیده‌كات���ه‌وه‌‌ئه‌گه‌ر‌چه‌مچه‌م���اڵ‌به‌چه‌ند‌قه‌زایه‌كی‌‌تر‌كه‌‌ژماره‌ی‌‌دانیشتوانی‌‌له‌چه‌مچه‌ماڵ‌زۆر‌كه‌مت���ره‌‌به‌راوردبكرێ���ت،‌ده‌رده‌وكه‌وێت‌"رێژه‌ی‌‌ت���اوان‌له‌چه‌مچه‌م���اڵ،‌له‌هه‌ندێ‌

ناوچه‌ی‌‌دیكه‌ی‌‌كوردستان‌كه‌متره‌".وته‌بێژه‌ك���ه‌ی‌‌پۆلیس،‌به‌پشتبه‌س���تن‌تۆمارك���راوه‌كان‌ روداوه‌‌ به‌ئام���اری‌‌رایده‌گه‌یه‌نێ���ت‌س���اڵ‌به‌س���اڵ‌رێ���ژه‌ی‌‌روداوه‌كان‌له‌ق���ه‌زای‌‌چه‌مچه‌م���اڵ‌به‌ره‌و‌كه‌مبونه‌وه‌‌ده‌چێ���ت‌و‌ده‌ڵێت‌"تاڕاده‌یه‌ك‌شتێكی‌‌ئاساییه‌‌ئه‌گه‌ر‌تاوان‌روبدات".‌

له‌الیه‌ن‌خۆی���ه‌وه‌‌چاالكوانێكی‌‌مه‌ده‌نی‌‌ره‌خنه‌‌له‌داموده‌زگاكانی‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌ده‌زانێت‌ سه‌ره‌كی‌‌ به‌هۆكارێكی‌‌ ده‌گرێت‌و‌ب���ۆ‌زیادبون���ی‌‌روداوه‌كان‌و‌ئ���ه‌و‌نازناوو‌پ���اڵ‌چه‌مچه‌ماڵ.‌ تۆمه‌تان���ه‌ی‌‌ده‌درێنه‌‌چونكه‌‌پێیوایه‌‌ئه‌وه‌‌روی‌‌راس���ته‌قینه‌ی‌‌چه‌مچه‌م���اڵ‌نیه‌‌كه‌‌ئێس���تا‌ده‌ركه‌وتوه‌و‌پێ���ی‌‌ناس���راوه‌‌و‌ده‌ڵێت"چه‌مچه‌ماڵ‌هه‌ر‌پاش���خانی‌‌رۆشنبیری‌‌ له‌مێژه‌وه‌‌خاوه‌نی‌‌خۆی‌‌بوه‌و‌ش���اعیرو‌نوس���ه‌رو‌رۆژنامه‌ی‌‌

خۆی‌‌هه‌بوه‌".چاالك���ی‌‌مه‌ده‌نی‌‌س���لێمان‌جه‌رجیس،‌ئاماژه‌‌به‌وه‌ده‌كات‌چه‌ند‌هۆكارێك‌وایكردو‌نازناوو‌تۆمه‌ت‌بدرێت���ه‌‌پاڵ‌چه‌مچه‌ماڵ،‌ب���ه‌اڵم‌ه���ۆكاری‌‌س���ه‌ره‌كی‌‌ده‌گێڕێته‌وه‌‌په‌یوه‌ندیداره‌كان���ی‌‌ ده‌زگا‌ "الوازی‌‌ ب���ۆ‌

ده‌ڵێ���ت‌ له‌س���نوره‌كه‌"‌و‌ حكوم���ه‌ت‌"نه‌یانتوانیوه‌‌دادپه‌روه‌رانه‌‌هه‌ڵس���وكه‌وت‌له‌گه‌ڵ‌سه‌رپێچیكاران‌و‌له‌یاسا‌ده‌رچوان‌و‌تاوانب���اران‌بك���ه‌ن،‌ئه‌م���ه‌ش‌هۆكارێكی‌‌به‌هێزبوه‌‌بۆ‌زیادبونی‌‌كێش���ه‌و‌ناكۆكی‌‌و‌ش���ه‌ڕو‌وه‌رگرتنی‌‌ئه‌و‌نازن���اوه‌‌به‌قه‌زای‌‌

چه‌مچه‌ماڵ".باش���تركردنی‌‌ چاره‌س���ه‌ركردن‌و‌ ب���ۆ‌ناوبانگی‌‌چه‌مچه‌ماڵ،‌وته‌بێژه‌كه‌ی‌‌پۆلیس،‌داوا‌له‌رۆش���نبیرانی‌‌چه‌مچه‌م���اڵ‌ده‌كات‌له‌ڕێگ���ه‌ی‌‌ئه‌نجامدانی‌‌ك���ۆڕو‌كۆبونه‌وه‌و‌سیمینارو‌چاوپێكه‌وتنه‌وه‌،‌هه‌وڵی‌‌الدانی‌‌ئه‌و‌نازناوانه‌‌بده‌ن‌كه‌‌به‌سه‌ر‌چه‌مچه‌ماڵدا‌

سه‌پێنراون.دوایی���ن‌ئاماری‌‌روداوه‌كانی‌‌ئه‌مس���اڵ‌

له‌سنوری‌‌قه‌زای‌‌چه‌مچه‌ماڵ:شه‌ش‌حاڵه‌تی‌‌كوشتن

هه‌ژده‌‌حاڵه‌تی‌‌هه‌وڵدانی‌‌كوشتنحاڵه‌تێكی‌‌خۆكوشتنی‌‌پیاوان

سێ‌‌حاڵه‌تی‌‌خۆسوتاندنی‌‌ئافره‌تان)38(‌حاڵه‌تی‌‌برینداربون‌به‌روداوه‌كانی‌‌

هاتوچۆ)46(‌حاڵه‌تی‌‌ته‌قه‌كردن)135(‌حاڵه‌تی‌‌دزیكردن

)13(‌حاڵه‌ت���ی‌‌خ���راپ‌به‌كارهێنان���ی‌‌مۆبایل

‌)10(‌حاڵه‌ت���ی‌‌م���ردن‌به‌روداوه‌كانی‌‌هاتوچۆ.

ئایا‌چه‌مچه‌ماڵیه‌كان‌شه‌ڕانگێزن؟له‌سه‌ر‌ره‌وشی‌‌ئه‌منیی‌‌چه‌مچه‌ماڵ،‌پۆلیس‌و‌هاواڵتیان‌یه‌كتر‌تۆمه‌تبارده‌كه‌ن

70%ی‌‌ئه‌و‌پاره‌یه‌ی‌‌

واڵتانی‌‌دنیا‌بۆ‌ئاواره‌كانیان‌

دابینكردوه‌‌بۆكاری‌‌لۆجستی‌‌ده‌ڕوات

وێنه‌ی‌چه‌ند‌ئاواره‌یه‌ک‌له‌قه‌ره‌ته‌په‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئیحسان‌مه‌ال‌فوئاد

پۆلیسی‌‌چه‌مچه‌ماڵ:‌

له‌ڕاستیدا‌كوشتن‌و‌ته‌قه‌كردن‌و‌چه‌ند‌حاڵه‌تێكی‌‌تری‌‌نه‌خوازراو‌هه‌ن‌كه‌‌به‌رده‌وام‌له‌‌

شاره‌كانی‌‌دیكه‌ش‌روده‌ده‌ن،‌به‌اڵم‌

به‌و‌شێوه‌یه‌‌گه‌وره‌‌ناكرێن

ئا:‌ئیحسان‌مه‌ال‌فوئاد

له‌ئێستای‌حكومه‌تی‌عێراق‌و‌حكومه‌تی‌هه‌رێمی‌كوردستانیشدا‌كه‌مترین‌وه‌زیری‌ئافره‌ت‌بونی‌هه‌یه‌،‌هاوكات‌به‌ده‌ستور‌چه‌سپێندراوه‌‌كه‌‌ده‌بێت‌25%‌ئه‌ندامانی‌ئه‌نجومه‌نی‌نوێنه‌رانی‌عێراق‌و‌په‌رله‌مانی‌

كوردستان‌له‌ره‌گه‌زی‌ئافره‌ت‌بن.‌به‌اڵم‌ره‌نگه‌‌ئه‌وه‌‌پرسیار‌بێت‌چۆن‌

له‌سه‌رده‌می‌كۆندا‌ئافره‌تێك‌بێ‌ئه‌وه‌ی‌‌ده‌ستور‌بۆی‌دیاری‌كردبێت‌ببێته‌‌

وه‌زیر.

ئاش���كرای‌‌ هاوڕێیه‌كیه‌وه‌‌ له‌زاری‌‌ ئاوێنه‌‌ده‌كات‌كه‌‌یه‌كه‌م‌وه‌زیری‌ئافره‌ت‌له‌یه‌كه‌م‌حكومه‌تی‌كۆماریی‌عێراق‌له‌ساڵی‌‌1958 ن���اوی‌دكتۆره‌‌نه‌زیهه‌‌دلێم���ی‌بووه‌،‌كه‌‌ئ���ه‌وكات‌عه‌بدولكه‌ریم‌قاس���م‌س���ه‌رۆك‌سه‌ربازی‌ به‌كوده‌تای‌‌ تیرۆركراو‌ كۆماری‌‌

ده‌سه‌اڵتی‌گرتووه‌ته‌‌ده‌ست.عه‌بدولڕه‌حم���ان‌ف���ارس‌هاوڕێی‌دكتۆره‌‌نه‌زیهه‌ی‌یه‌كه‌مین‌وه‌زیری‌ئافره‌ت‌له‌عێراق‌له‌ب���اره‌ی‌ژیانی���ه‌وه‌‌ده‌ڵێت‌"كه‌س���ێكی‌چاونه‌ترس‌و‌بوێر‌بووه‌،‌بۆیه‌‌له‌س���اڵی‌‌1958له‌یه‌كه‌می���ن‌حكومه‌ت���ی‌‌كۆماری‌‌عێراق‌به‌سه‌رۆكایه‌تی‌عه‌بدولكه‌ریم‌قاسم‌كراوه‌ته‌‌وه‌زیرو‌یه‌ك���ه‌م‌وه‌زیری‌ئافره‌ت‌بووه‌‌به‌درێژای���ی‌حكومه‌ته‌‌یه‌ك‌له‌دوای‌‌یه‌كه‌كانی‌عێراق‌كه‌‌ئه‌وكات‌ته‌مه‌نی‌33

ساڵ‌بووه‌".دلێمی‌له‌س���اڵی‌‌1924له‌شاری‌رومادی‌له‌دایك‌ب���ووه‌،‌له‌عه‌ش���یره‌تی‌دلێمی‌و‌سوننه‌‌مه‌زهه‌ب‌و‌پزیشكی‌نه‌خۆشییه‌كانی‌ئافره‌ت‌بووه‌،‌له‌س���اڵی‌‌1947چووه‌ته‌‌ریزه‌كان���ی‌‌حزب���ی‌ش���یوعی‌عێراقه‌وه‌و‌ئافره‌تانی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌‌ سكرتێری‌ یه‌كه‌مین‌

حزبی‌شیوعی‌عێراقیش‌بووه‌.ئ���ه‌و‌هاوڕێیه‌ی‌‌یه‌ك���ه‌م‌وه‌زیری‌ئافره‌ت‌له‌عێ���راق‌ده‌گێڕێت���ه‌وه‌‌ك���ه‌‌له‌س���اڵی‌

ئا:‌ئاوێنه‌

خاوه‌ن‌پێداویستییه‌کی‌تایبه‌تی‌نیشته‌جێی‌شاری‌هه‌ولێر‌دوای‌

بێهیوابونی‌له‌چاکبونه‌وه‌و‌هه‌ستانه‌وه‌ی‌له‌سه‌ر‌قاچه‌کانی،‌به‌پرۆگرامی‌

فۆتۆشۆپ‌وێنه‌ی‌ده‌موچاوی‌خۆی‌ده‌خاته‌‌سه‌ر‌له‌شی‌جه‌سته‌یه‌کی‌ساغ‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌"بزانم‌ئه‌گه‌ر‌جه‌سته‌م‌ساغ‌

بوایه‌‌چۆن‌ده‌بوم"!

ئه‌مه‌ریکیی‌ ن���اوداری‌ فۆتۆگرافه‌ری‌ Brandon( س���تانتۆن‌ بران���دۆن‌Stanton(‌له‌گه‌ش���تێکیدا‌بۆ‌هه‌رێمی‌هه‌ولێر،‌چاوی‌ ش���اری‌ کوردس���تان‌و‌پێدویس���تیی‌ خاوه‌ن‌ هاواڵتیی���ه‌‌ به‌و‌تایبه‌ته‌‌ده‌که‌وێت‌و‌دو‌وێنه‌ی‌ده‌گرێت‌و‌له‌بلۆگ‌و‌په‌یج���ه‌‌تایبه‌تییه‌که‌ی‌خۆی‌

باڵویده‌کاته‌وه‌.‌عه‌ره‌بانه‌ی‌ له‌س���ه‌ر‌ هاواڵتی���ه‌‌ ئه‌و‌تایبه‌ته‌و‌ناتوانێت‌له‌س���ه‌ر‌قاچه‌کانی‌خۆی‌ب���ڕوات،‌له‌گفتوگۆیه‌کی‌کورتتدا‌به‌فۆتۆگراف���ه‌ره‌‌ئه‌مه‌ریکییه‌که‌‌ده‌ڵێت‌خۆش���ترین‌س���اتی‌ئه‌و‌کاته‌ی���ه‌‌که‌‌ده‌بینێت‌دایکی‌دڵی‌خۆش���ه‌.‌ئه‌ویش‌دایک���ت‌ کاتێ���ک‌ چ‌ لێیده‌پرس���ێت‌بینی���وه‌؟‌ زۆره‌وه‌‌ به‌دڵخۆش���ییه‌کی‌هه‌ولێ���ر‌ هاواڵتییه‌ک���ه‌ی‌ له‌وه‌اڵم���دا‌ده‌ڵێ���ت‌"کاتێک‌منداڵب���وم،‌هه‌ندێک‌دکت���ۆری‌ئه‌ڵمان���ی‌پێیانوتی���ن‌ک���ه‌‌ده‌توانم‌له‌ئیتاڵیا‌نه‌شته‌رگه‌ریی‌بکه‌م‌و‌چاکببم���ه‌وه‌.‌ئه‌و‌کاته‌‌دایکم‌زۆر‌دڵی‌خۆش‌بو،‌ده‌س���تیکرد‌به‌گریان.‌به‌اڵم‌من‌هه‌رگیز‌پ���اره‌ی‌ئه‌وه‌م‌نه‌بو‌بڕۆم‌و‌

ئه‌و‌نه‌شته‌رگه‌رییه‌‌ئه‌نجامبده‌م".فۆتۆگراف���ه‌ره‌‌ ئ���ه‌و‌ هه‌روه‌ه���ا‌وێنه‌یه‌کی‌دیکه‌ی‌خاوه‌ن‌پێداویستییه‌‌تایبه‌ته‌که‌ی‌داناوه‌‌به‌بێ‌ئه‌وه‌ی‌له‌هیچ‌کام‌له‌وێنه‌کان���دا‌ئام���اژه‌‌به‌ناوی‌ئه‌و‌

rangalayawene@gmail.com (440(‌سێشه‌ممه‌‌‌2014/8/12ره‌نگاڵه

هه‌وڵبده‌‌ئه‌و‌به‌خته‌ی‌‌هاتۆته‌‌پێشت.‌به‌كاریبهێنیت‌ خ���ۆت‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌

ئه‌گینا‌هیچ‌سودی‌‌بۆت‌نابێت.

دوپش���ك:‌ئ���ه‌م‌ماوه‌یه‌‌پش���تگیری‌‌له‌به‌ره‌وپێش���چونی‌‌ بكه‌‌ خێزانه‌كه‌ت‌كۆتایی‌‌ ده‌گه‌یته‌‌ خه‌ریكه‌‌ كاره‌كانی‌.‌

ناره‌حه‌تیه‌كانت.

بۆ‌ئێستات‌ته‌نها‌به‌رگریی‌‌دادت‌نادات،‌به‌ڵكو‌پێویسته‌‌راستیه‌كان‌ده‌ربخه‌یت‌

بۆ‌چوارده‌ورو‌خێزانه‌كه‌ت.

پشتگوێخس���توه‌و‌ خۆت‌ به‌ته‌واوه‌تی‌‌هیچ‌بایه‌خێك‌به‌خۆت‌ناده‌یت‌له‌روی‌‌

ته‌ندروستی‌‌و‌ئارایشته‌وه‌.

له‌كه‌سانێك‌دوربكه‌وه‌‌كه‌‌ده‌یانه‌وێت‌بشێوێنن‌و‌ خۆشه‌ویستیت‌ په‌یوه‌ندی‌‌زۆر‌به‌رونی‌‌ئه‌و‌كه‌س���انه‌ش‌ده‌بینی‌‌

هیچ‌هه‌ڵوێستت‌نیه‌.

مه‌رجه‌كان‌قورس���ن‌كه‌‌سه‌پاندوتن‌به‌س���ه‌ر‌خێزانه‌كه‌تدا،‌ئ���ه‌و‌توندیه‌‌له‌به‌رژه‌وه‌ندی���ت‌نی���ه‌‌له‌به‌رئ���ه‌وه‌‌

به‌خۆدا‌بچۆوه‌.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

ڕه‌نگه‌کان‌زمانی‌تابلۆیه‌"گرنگ ئەوەیە تابلۆ چ گۆڕانکاریەک لەچاوی بینەر دروست دەکات"

هه‌مو‌خه‌ونی‌وه‌ستانه‌‌له‌سه‌ر‌قاچه‌کانی‌خۆییه‌كه‌م‌وه‌زیری‌ئافره‌ت‌له‌عێراق‌كێ‌بو؟

ئا:‌ترێ‌شۆڕش

له‌دونیای‌ئه‌مڕۆدا‌سه‌رجه‌م‌هونه‌ره‌کان‌په‌ره‌یانسه‌ندوه‌و‌تێکڕایان‌

له‌هه‌وڵدان‌بۆ‌دۆزینه‌وه‌ی‌شێوه‌و‌زمانی‌نوێ،‌بۆ‌گوزارشتکردن‌له‌بیرو‌ئه‌ندێشه‌کانی‌خۆیان‌و‌دروستکردنی‌

ستاتیکا.

به‌هۆی‌جیهانگیریی‌و‌زۆریی‌سه‌رچاوه‌و‌به‌زۆرینه‌ی‌ ده‌ستگه‌یش����تن‌ ئاس����ان‌پنته‌کانی‌جیهان،‌هونه‌رمه‌ندو‌الوه‌کانی‌له‌هه‌وڵدان‌بۆ‌ده‌رچون‌ کوردستانیش‌له‌قاڵب����ی‌کالس����یکیی‌و‌ده‌قگرت����وی‌پێش����وی‌خۆیان‌و‌مامه‌ڵه‌کردن‌له‌گه‌ڵ‌

رێبازه‌‌نوێیه‌کانی‌هونه‌ردا.‌گۆران‌محه‌مه‌د‌یه‌کێکه‌‌له‌و‌هونه‌رمه‌نده‌‌له‌س����ه‌ره‌تاوه‌‌ الوان����ه‌ی‌ ش����ێوه‌کاره‌‌له‌خوێندن����ی‌ئه‌کادیمی����دا‌ئه‌زمون����ی‌هێڵکاریی‌هه‌بوه‌‌که‌‌تا‌ئێستاش‌گرنگیی‌هه‌یه‌‌له‌الیه‌،‌دواتریش‌هه‌نگاوی‌ناوه‌‌به‌ره‌و‌قوتابخانه‌‌مۆدێرنه‌کان‌"هه‌وڵ‌و‌لەناوەوەو‌ خۆم‌ بەدواداچونی‌ گه‌ڕان‌و‌ده‌رەوەی‌پەیمانگا‌هاوکارێکی‌زۆرم‌بو‌بۆ‌ئاشنابون‌بەڕێبازو‌قوتابخانەکان‌و‌بینینی‌کارو‌ستایلی‌کارکردنی‌زۆرێک‌لەهونەرمەندانی‌دیاری‌دونیا".‌دواتریش‌له‌ڕێچکه‌یه‌کی‌ نزیکببێته‌وه‌‌ هه‌وڵیداوه‌‌هونه‌ری‌مۆدێ����رن‌و‌نوێ‌بۆ‌کارکردن‌،‌که‌‌ناوده‌برێت‌به‌قوتابخانه‌ی‌هونه‌ریی‌پۆپ.‌له‌و‌ش����ێوازه‌دا‌پشتده‌به‌سترێت‌

به‌هێنانه‌ناوه‌وه‌ی‌چه‌ندین‌که‌ره‌سته‌‌بۆ‌ناو‌تابلۆ،‌که‌‌ڕه‌نگه‌‌له‌دۆخی‌ئاساییدا‌وه‌ک‌که‌ره‌س����ته‌یه‌کی‌هونه‌ریی‌سه‌یر‌نه‌کرێن،‌بۆ‌نمونه‌‌وه‌ک‌)شریتی‌قه‌وان،‌گۆران‌ ف����ه‌رش(.‌ به‌رد،‌ گراماف����ۆن،‌له‌ب����اره‌ی‌هونه‌ری‌پۆپ����ه‌وه‌‌ده‌ڵێت:‌"هونەری‌پ����ۆپ‌ئەزمونێکی‌بوێرانەیە‌لەپاڵ‌کەرەس����تەدا.‌واتا‌دۆزینەوەی‌پراکتیزەکردنی‌کۆالج-ه‌.‌گەر‌سەیری‌)ڕۆبرت‌ پۆپ‌ هونەرمەندی‌ کارەکانی‌ڕۆش����نبێرگ(‌بکەی����ن‌دەبینین‌توانی‌کەرەس����تەی‌ فۆتۆگراف����ی‌و‌ وێن����ەی‌ڕاستەقینەی‌وەک‌سەرین،‌هه‌ڵۆیەکی‌وشککراو،‌کورس����ی‌و‌ڕادیۆ..‌بهێنێتە‌ن����او‌کارە‌زەیتیەکانی����ەوە.‌ئەمەش‌ئەوه‌ی‌شتی‌ لەسەر‌ جەختکردنەوەیە‌ئاس����ایی‌و‌بێبەها‌توانایەکی‌ستاتیکی‌

بەرزی‌هه‌یه".گ����ۆران‌که‌‌له‌س����اڵی‌‌2011به‌ش����ی‌هونه‌ره‌‌ په‌یمان����گای‌ نیگارکێش����انی‌جوانه‌کانی‌ته‌واوکردوه،‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌ک����ه‌‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌له‌کات����ی‌کارکردنی‌وه‌رده‌گرێ����ت،‌ چێ����ژ‌ هونه‌ری����دا‌ه����اوکات‌کاره‌‌هونه‌رییه‌کان����ی‌ب����ۆ‌ئه‌ندێشه‌کانیش����یه‌تی،‌ پیش����اندانی‌ب����اری‌دەرونی‌ "تابل����ۆ‌دەرخ����ەری‌ش����ێوەکارەکەیه‌،‌ڕەنگ����ەکان‌زمانی‌تابلۆی����ە.‌هونەری‌ش����ێوەکاری‌یان‌تابلۆ‌لەهه‌م����و‌هونەرەکانی‌تر‌زوترو‌ڕەنگەکان‌ ڕوندەکرێت����ەوە.‌ وردت����ر،‌جگە‌لەبەخش����ینی‌هه‌ستی‌ستاتیکی‌

ناوەکی����ی،‌وەک‌پەیامبەرێکیش‌وایە‌پردی‌پەیوەندی‌نێوان‌تابلۆو‌بینەرە.‌لەهه‌مو‌ڕوەکان����ی‌ئارامیی‌و‌هێمنیی‌و‌هه‌ڵچونەکانیەوە.‌هونه‌رمه‌ند‌لەڕێگای‌جوانیی‌و‌ بەهه‌مو‌ خۆی‌ تابلۆکانیەوە‌بۆ‌ ناش����رینیەکانەوە‌پیش����انده‌دات،‌منی����ش‌کارەکان‌هه‌ڵگری‌کۆمەڵێک‌فۆرم‌و‌بەخشیشی‌ساتی‌کارکردنن".

گۆران‌محه‌مه‌د،‌به‌ر‌له‌بینه‌ر‌بۆ‌چێژی‌خۆی‌کارده‌کات.‌ئه‌و‌پێیوایه‌‌"‌گرنگ‌ئەوە‌نیە‌تابلۆ‌چ‌پەیامێک‌دەگەیەنێت‌بەبینەر،‌بەڵکو‌گرنگتر‌ئەوەیە‌تابلۆ‌چ‌گۆڕانکاریەک‌لەچاوی‌بینەر‌دروست‌دەکات".‌هه‌روه‌ه����ا‌له‌ب����اره‌ی‌کاری‌ده‌ڵێت:‌ شێوه‌کارییه‌وه‌‌‌ هونه‌رمه‌ندی‌"‌هه‌وڵدان����ه‌‌بۆ‌تێپەڕاندنی‌س����تایلە‌باوەکان����ی‌نیگارکێش����ان‌لەڕێگ����ەی‌گومانکردن‌و‌پرس����ین‌لەش����تەکان‌بۆ‌بین����ەر،‌بونی����ادی‌فۆڕمێ����ک‌لەپاڵ‌هێنانەناوەوه‌ی‌چەندین‌کەرەس����تەی‌ڕاستەقینە.‌هه‌مو‌ئەمانە‌هه‌وڵدانە‌بۆ‌لەگەڵ‌ بینەر‌ گرێدانەوەی‌ کاردانەوەو‌

تابلۆ".‌له‌ب����اره‌ی‌پرۆژه‌کان����ی‌داهاتوی����ه‌وه‌،‌گۆران‌ده‌ڵێت‌"پرۆژەی‌من‌کارکردن‌و‌ئاماژەدانه‌‌بەخەتی‌کارکردنی‌پێشوم‌کەره‌س����تەی‌ ن����اوەوەی‌ بەهێنان����ە‌ڕاس����تەقینەو‌بەرجەستەی‌تر،‌لەوانە‌بەردی‌قەبارە‌گ����ەوره‌و‌بچوک‌لەپاڵ‌تابلۆی‌ژەنگ...‌کە‌زنجیرەیەک‌کاری‌

زۆر‌لەخۆده‌گرێت".

‌1963كاتێ���ك‌كوده‌تا‌ده‌كرێته‌‌س���ه‌ر‌هه‌مووی���ان‌ و‌ قاس���م‌ حكومه‌ته‌ك���ه‌ی‌‌له‌ناوده‌برێن‌و‌ده‌كوژرێ���ن،‌ئه‌م‌ئافره‌ته‌‌له‌براگی‌‌پایته‌ختی‌‌بولگاریا‌ده‌بێت،‌بۆیه‌‌رزگاری‌‌بووه‌‌له‌كوش���تن،‌دواتر‌له‌شاری‌‌براگ‌به‌سه‌رپه‌رشتی‌ش���اعیری‌‌گه‌وره‌ی‌‌دروس���ت‌ لیژنه‌یه‌ك‌ جه‌واهی���ری‌ عێراق‌ده‌ك���ه‌ن‌به‌ن���اوی‌‌لیژن���ه‌ی‌‌داكۆكیكردن‌

له‌گه‌لی‌عێراق‌چونكه‌‌ئه‌وكات‌بۆ‌یه‌كه‌م‌ج���ار‌بووه‌‌به‌عس���ییه‌كان‌ده‌س���ه‌اڵتیان‌

گرتووه‌ته‌ده‌ست.فارس‌باس‌له‌وه‌ش���ده‌كات‌كه‌‌له‌س���اڵ‌‌1965گه‌ڕاوه‌ت���ه‌وه‌‌بۆ‌ش���اری‌به‌غدا‌بۆ‌ئه‌نجامدان���ی‌كاری‌‌سیاس���ی‌به‌نهێنی‌و‌به‌رده‌وام‌بووه‌‌تاوه‌كوو‌كۆتایی‌ته‌مه‌نی‌‌و‌

ئێستا‌له‌ژیاندا‌نه‌ماوه‌.

که‌س���ه‌‌بکات،‌وێنه‌که‌ش‌مۆبایله‌که‌ی‌له‌ڕونکردنه‌وه‌که‌ی���دا‌ پیش���انده‌دات‌و‌له‌س���ه‌ر‌زمانی‌هاواڵتییه‌که‌وه‌‌نوسراوه‌‌"‌ده‌موچاوی‌خۆم‌خس���توه‌ته‌‌س���ه‌ر‌جه‌سته‌یه‌کی‌ته‌ندروست‌به‌فۆتۆشۆپ،‌بۆ‌ئ���ه‌وه‌ی‌بزانم‌چ���ۆن‌ده‌بوم‌ئه‌گه‌ر‌

جه‌سته‌م‌ساغبوایه‌".ئه‌و‌فۆتۆگرافه‌ره‌‌ته‌مه‌ن‌‌30س���اڵه‌،‌خاوه‌ن���ی‌په‌یجێکی‌به‌ناوبانگه‌‌له‌تۆڕی‌به‌ن���اوی‌ فه‌یس���بوک‌ کۆمه‌اڵیه‌تی���ی‌

(Humans of New York(‌خاوه‌ن���ی‌نزیکه‌ی‌‌9ملیۆن‌هه‌واداره‌.‌پێشتر‌ته‌نها‌وێن���ه‌ی‌هاواڵتیانی‌ش���اری‌نیویۆرکی‌باڵوده‌کرده‌وه‌،‌به‌اڵم‌دواتر‌په‌ره‌یسه‌ندو‌پێش‌چه‌ند‌مانگێک‌گه‌ش���تێکی‌واڵتی‌ئێرانی‌کردو‌چه‌ندین‌وێنه‌ی‌هاواڵتیانی‌ئه‌و‌واڵته‌ی‌باڵوکرده‌وه‌و‌له‌ئێستاش���دا‌له‌هه‌رێمی‌کوردس���تانه‌و‌رۆژانه‌‌وێنه‌ی‌ن���وێ‌و‌زانیاری���ی،‌به‌تایبه‌ت‌له‌س���ه‌ر‌

ئاواره‌کانی‌جه‌نگ،‌باڵوده‌کاته‌وه‌.

‌عه‌بدولڕه‌حمان‌فارس‌و‌دكتۆره‌‌نه‌زیهه‌�‌شه‌قاڵوه‌‌ساڵی‌1993

ئا: ئاوێنه‌

ماسیی‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌له‌ژه‌مه‌کانی‌خواردندا‌به‌کارده‌هێنرێت‌و‌هه‌میشه‌‌

پزیشکه‌کان‌رێنماییمان‌ده‌که‌ن‌زو‌زو‌بیخۆین،‌هاوکات‌له‌دونیادا‌چه‌ندین‌جۆری‌ماسیی‌هه‌ن‌که‌‌له‌شوشه‌و‌حه‌وزی‌تایبه‌تدا‌پارێزگارییان‌لێده‌کرێت‌و‌له‌مااڵن‌و‌شوێنه‌‌

گشتییه‌کاندا‌وه‌ک‌دیمه‌نێکی‌جوان،‌داده‌نرێت.

کوردس���تاندا‌ له‌هه‌رێم���ی‌ س���ااڵنێکه‌‌دوکان‌و‌ش���وێنه‌کانی‌فرۆشتنی‌ماسیی‌له‌ش���وێنه‌‌ زیادیکردوه‌و‌جگه‌‌ ماڵی���ی‌له‌هاواڵتیانیش‌ ژماره‌یه‌ک‌ گشتییه‌کان،‌ماسیی‌ له‌ماڵه‌کانیاندا‌ خولیایه‌ک‌ وه‌ک‌

به‌خێو‌ده‌که‌ن.رێبین،‌خاوه‌ن���ی‌یه‌کێک‌له‌دوکانه‌کانی‌پێداویستییه‌کانی‌ ماس���یی‌و‌ فرۆشتنی‌به‌ئاوێن���ه‌ی‌راگه‌یاند‌ک���ه‌‌زۆربه‌ی‌ئه‌و‌له‌بازاڕه‌کان���ی‌ ماڵییان���ه‌ی‌ ماس���ییه‌‌مالیزی���اوه‌‌ له‌واڵت���ی‌ کوردس���تانن،‌دێته‌‌ئێران‌و‌له‌وێش���ه‌وه‌‌ب���ۆ‌هه‌رێمی‌له‌زه‌رفی‌ "ماس���ییه‌کان‌ کوردس���تان.‌بچوکدا‌هه‌ڵده‌گیرێن‌که‌‌گاز‌ی‌پێویستی‌تێده‌کرێ���ت‌ت���ا‌ماس���ییه‌کان‌ده‌گه‌نه‌‌

ده‌ستمان".‌ئه‌و‌خاوه‌ن‌دوکانه‌‌که‌‌ماوه‌ی‌‌5س���اڵه‌‌ئه‌و‌کاره‌‌ده‌کات‌ئه‌وه‌ش���ی‌ئاشکراکرد‌که‌‌سااڵنه‌‌خواستی‌کڕین‌و‌به‌خێوکردنی‌ماس���یی‌له‌الی���ه‌ن‌هاواڵتیان���ه‌وه‌‌زیاد‌ئ���ه‌و‌ هه‌ندێکی���ان‌ "ب���ه‌اڵم‌ ده‌کات،‌کێش���ه‌یه‌یان‌هه‌یه‌‌که‌‌ماسییه‌کان‌زۆر‌الی���ان‌نامێنن���ه‌وه‌و‌ده‌م���رن،‌ئه‌مه‌ش‌هه‌ندێکج���ار‌به‌ه���ۆی‌ئه‌وه‌وه‌یه‌‌که‌‌زو‌

زو‌ئاوی‌حه‌وزی‌ماسییه‌کان‌ده‌گۆڕن‌و‌ئه‌م���ه‌ش‌پێویس���ت‌ن���اکات‌،‌چونکه‌‌به‌ش���ێکی‌زۆر‌له‌حه‌وزی‌ماس���ییه‌کان‌خۆی���ان‌ئامێری‌پاککردن���ه‌وه‌ی‌ئاوی‌

تێدایه‌".‌له‌ب���اره‌ی‌ئ���ه‌و‌خوادنان���ه‌ی‌ده‌درێنه‌‌ماس���ییه‌کان،‌ئه‌و‌فرۆشیاره‌‌رایگه‌یاند‌له‌هه‌ندێک‌ بریتی���ن‌ خواردن���ه‌کان‌ که‌‌جگ���ه‌رو‌ وه‌ک‌ وش���ککراوه‌ی‌ ش���تی‌گۆشت،‌"ئه‌مانه‌ش‌له‌کارگه‌ی‌تایبه‌تیدا‌وش���کده‌کرێته‌وه‌و‌له‌واڵت���ی‌چین���ه‌وه‌‌

هاورده‌ی‌ده‌که‌ین".نرخ���ی‌ماس���ییه‌کان‌به‌پێ���ی‌ج���ۆرو‌

قه‌باره‌ی���ان‌ده‌گۆڕێ���ت.‌به‌ش���ێک‌له‌و‌بچوک���ه‌و‌ قه‌باره‌ی���ان‌ ماس���ییانه‌ی‌ره‌نگیان‌خوڵه‌مێشییه‌،‌نرخیان‌که‌متر‌له‌‌‌10ه���ه‌زار‌دیناره‌.‌به‌اڵم‌ماس���ییه‌‌ڕه‌نگاوڕه‌نگه‌کان‌نرخیان‌به‌رزه‌و‌خۆیان‌ده‌ده‌ن‌له‌چه‌ند‌سه‌د‌دۆالرێک.‌خاوه‌نی‌دوکانه‌که‌‌رایگه‌یاند‌که‌‌گرانترین‌ماسیی‌له‌دوکانه‌که‌ی‌ئ���ه‌ودا‌هه‌بێت،‌جۆرێکی‌ره‌ن���گ‌پرته‌قاڵییه‌‌که‌‌ده‌توانێت‌یاریی‌بکات‌له‌گه‌ڵ‌مرۆڤ���داو‌نرخه‌که‌ی‌200 دۆالره‌،‌"به‌اڵم‌هه‌ر‌له‌شاری‌سلێمانییدا‌ماس���یی‌وه‌ها‌هه‌یه‌‌نرخه‌ک���ه‌ی‌زیاد‌

له‌هه‌زار‌دۆالره‌".

‌ره‌نگاڵه(440(‌سێشه‌ممه‌‌2014/8/12 rangalayawene@gmail.com

گاکاوڕ

ده‌كه‌ویته‌‌هه‌ڵوێستێكی‌‌نه‌خوازراوه‌وه‌و‌ناچارده‌بی���ت‌بڕیارێك���ی‌‌یه‌كالكه‌ره‌وه‌‌بده‌یت.‌دۆخی‌‌سۆزدارییت‌باش‌نیه‌.

خێ���را‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‌ پێویس���ته‌‌كاروباره‌كان���ی‌‌ئه‌م‌چه‌ن���د‌رۆژه‌ت‌ئه‌نجامبده‌ی���ت.‌چونكه‌‌ئیش���ی‌‌تر‌

ماوه‌‌كه‌‌دواتر‌سه‌رقاڵت‌ئه‌كه‌ن.

فه‌ریك:‌زۆر‌كێشه‌و‌گرفتت‌به‌سه‌ردا‌كه‌وت���وه‌و‌نازانی���ت‌چ���ۆن‌خ���ۆت‌ده‌ربازبكه‌یت‌له‌و‌ناره‌حه‌تیانه‌.‌له‌ڕوی‌‌

سۆزداریه‌وه‌‌بێبه‌ختی‌.

به‌قۆناغێكی‌‌ دارایت‌هه‌رچه‌ن���ده‌‌ باری‌‌خراپدا‌رۆیشت‌به‌اڵم‌له‌ئێستادا‌خه‌ریكه‌‌

ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌دۆخی‌‌خۆی‌.

دوان���ه‌:‌ئه‌ته‌وێت‌كۆتای���ی‌‌به‌هه‌ندێ‌‌گرفت���ی‌‌دارایی���ت‌بهێنی���ت‌به‌ته‌نها‌با‌ خۆشه‌ویسته‌كه‌ت‌ بڕیارمه‌ده‌‌ خۆت‌

هاوكارت‌بێت.

قرژاڵدوانه‌‌

ش���ێر:‌له‌روی‌‌كاره‌وه‌‌هه‌ست‌به‌بونی‌‌خۆت‌ده‌كه‌یت‌به‌هۆی‌‌ئه‌و‌ئه‌ركانه‌ی‌‌له‌س���ه‌رت‌نه‌م���اون.‌ته‌ندروس���تیت‌

پێویستی‌‌به‌چاودێریی‌‌زیاتره‌.

فه‌‌ریکشێر

1010

دانیشتوانی‌حاجیئاوا‌سه‌ره‌ده‌گرن‌بۆ‌یارمه‌تیدانی‌ئاواره‌کان

له‌سلێمانی‌نرخی‌یه‌ک‌ماسیی‌ماڵیی‌ده‌گاته‌‌هه‌زار‌دۆالر

نوسین‌له‌بچوکترین‌ڕوبه‌ردا

ئا:‌ئاوێنه‌

له‌دوای‌گرژبونه‌وه‌ی‌ئاڵۆزییه‌کانی‌سه‌رسنوره‌کانی‌کوردستان‌و‌

پێکدادانی‌قورس‌له‌نێوان‌هێزی‌‌پێشمه‌رگه‌و‌چه‌کدارانی‌داعش،‌

دانیشتوانی‌ئه‌و‌ناوچانه‌ی‌بونه‌ته‌‌مه‌یدانی‌جه‌نگ،‌پۆل‌

پۆل‌ڕوده‌که‌نه‌‌ناوچه‌‌ئارامه‌کانی‌هه‌رێمی‌کوردستان.

یه‌کێک‌له‌و‌ناوچان����ه‌ی‌ژماره‌یه‌کی‌زۆر‌ئاواره‌‌ڕویتێکردوه‌،‌شارۆچکه‌ی‌ئاواره‌کان‌ زۆرین����ه‌ی‌ حاجیئاوایه‌.‌له‌ئێ����واره‌ی‌رۆژی‌پێنجش����ه‌ممه‌وه‌‌ڕویان‌له‌و‌ناچه‌یه‌‌کردوه‌و‌ژماره‌یان‌نزیک����ه‌ی‌‌3500که‌س����ه‌.‌زۆرینه‌ی‌مه‌خم����وره‌وه‌‌ له‌ق����ه‌زای‌ ئه‌وان����ه‌‌هاتون‌و‌له‌بنه‌ڕه‌تدا‌خه‌ڵکی‌باکوری‌مه‌خموردا‌ له‌که‌مپی‌ کوردس����تانن‌و‌بون،‌وه‌ک‌ده‌وتریت‌ئه‌وان‌"دو‌جار‌

ئاواره‌بون".به‌وته‌ی‌محه‌مه‌د‌زاهیر،‌دانیشتوانی‌له‌گه‌ڵ‌ ئاواره‌کان‌ ئه‌و‌شارۆچکه‌یه‌،‌په‌که‌که‌دا‌ له‌گه‌ریالکان����ی‌ پۆلێ����ک‌هات����ون‌و‌له‌دوای‌نیش����ته‌جێبونیان‌حاجیئ����اوادا،‌ له‌مزگه‌وته‌کان����ی‌ناوچه‌کانی‌ بۆ‌ گه‌ڕانه‌وه‌‌ گه‌ریالکان‌خۆیان‌بۆ‌به‌رگرییک����ردن،‌"له‌گه‌ڵ‌زانین����ی‌هاتن����ی‌ئ����ه‌و‌ئاوارانه‌‌بۆ‌حاجیئاوا،‌له‌الیه‌ن‌الیه‌نی‌‌حیزبیی‌و‌حکومیی‌و‌هاواڵتیانی‌شارۆچکه‌که‌وه‌‌که‌مپینێ����ک‌رێکخرا‌بۆ‌یارمه‌تیدان‌و‌

به‌ده‌مه‌وه‌چونی‌ئه‌و‌ئاوارانه‌".به‌وت����ه‌ی‌ئه‌و‌هاواڵتی����ه‌ی‌ناحیه‌ی‌حاجیئ����اوا،‌هه‌رچه‌نده‌‌به‌گش����تیی‌ب����اری‌ئاب����وری‌دانیش����توانی‌ئه‌و‌

ئا:‌ئاوێنه‌

له‌رۆژئاوای‌کوردستانه‌وه‌‌هاتوه‌و‌ساڵێکی‌دیکه‌‌ده‌بێته‌‌خاوه‌نی‌

بڕوانامه‌ی‌به‌کالۆریۆس‌له‌ئه‌ندازیاریدا،‌رۆژانه‌و‌شه‌وانه‌‌له‌ژێر‌دارێکی‌

شه‌قامی‌سلێمانییدا‌له‌سه‌ر‌کورسیی‌و‌مێزێکی‌ساده‌‌داده‌نیشێت‌و‌سه‌رقاڵی‌ئیشێکی‌ده‌گمه‌ن‌و‌پڕ‌ورده‌کارییه‌.

خه‌لی���ل‌نوری‌گه‌نجێک���ی‌ته‌مه‌ن‌26 ساڵه‌و‌خه‌ڵکی‌شاری‌عه‌فرینی‌رۆژئاوای‌کوردستانه‌و‌له‌ئێس���تادا‌به‌هۆی‌بونی‌ئاڵۆزییه‌کانی‌واڵتی‌سوریاوه‌‌ ش���ه‌ڕو‌

ڕویکردوه‌ته‌‌شاری‌سلێمانی.

ئه‌و‌گه‌نجه‌‌رۆژانه‌‌س���ه‌رقاڵی‌نوسینی‌ناوو‌شیعرو‌ئایه‌ته‌‌له‌سه‌ر‌ده‌نکه‌‌برنج.‌ئیش���ه‌که‌ی‌ئه‌و‌ورده‌کارییه‌کی‌زۆری‌تێدایه‌و‌به‌چه‌ند‌ئامێرێکی‌س���اده‌‌ئه‌و‌کاره‌‌ده‌کات،‌"کاتێ���ک‌ک���ه‌‌منداڵبوم‌بردیانین‌ب���ۆ‌مۆزه‌خانه‌ی���ه‌ک،‌له‌وێ‌ده‌نکێک‌برنجم‌بینی‌که‌‌ش���تی‌له‌سه‌ر‌نوسراوبو،‌له‌و‌کاته‌وه‌‌خولیای‌نوسین‌له‌س���ه‌ر‌برنج‌که‌وته‌‌مێشکمه‌وه‌".‌به‌و‌شێوه‌یه‌‌بیرۆکه‌ی‌ئیشه‌که‌ی‌بۆ‌ئاوێنه‌‌

ڕونکرده‌وه‌.خه‌لیل‌رۆژانه‌‌به‌نوس����ینی‌ناو‌له‌سه‌ر‌ئ����ه‌و‌ده‌نک����ه‌‌برنجان����ه‌و‌کردنی����ان‌به‌مه‌دالیا،‌له‌الیه‌که‌وه‌‌خه‌رجیی‌خۆی‌له‌الیه‌کی‌دیکه‌ش����ه‌وه‌‌ په‌یدا‌ده‌کات‌و‌

ک����ه‌‌ ده‌دات‌ به‌هونه‌ره‌ک����ه‌ی‌ پ����ه‌ره‌‌خوازی����اری‌ئه‌وه‌ی����ه‌‌ل����ه‌و‌رێگه‌یه‌وه‌‌بچێته‌‌کتێبی‌گینس����ه‌وه‌‌ب����ۆ‌ژماره‌‌پێوانه‌یی����ه‌کان،‌"تا‌ئێس����تا‌زۆرترین‌پیتم‌له‌س����ه‌ر‌برنج‌نوس����یوه‌‌که‌‌512 پیته‌،‌ئه‌ویش‌سوردی‌ئه‌ی‌ره‌قیبه‌".‌خه‌لیل‌ئاماژه‌ی‌به‌وه‌شدا‌که‌‌له‌رێگه‌ی‌گه‌یاندوه‌ته‌‌ داواکارییه‌که‌ی‌ ئیمه‌یله‌وه‌‌به‌رپرس����انی‌گینس،‌"به‌اڵم‌تا‌ئێستا‌

هیچ‌وه‌اڵمێکیان‌نه‌بوه‌".خه‌لی����ل‌نوری‌پێش����وازی‌هاواڵتیانی‌شاری‌س����لێمانی‌له‌خۆیی‌و‌پیشه‌که‌ی‌ده‌ڵێت‌ خۆی‌ وه‌ک‌ دڵخۆش����یکردوه‌و‌"خه‌ڵکی‌س����لێمانی‌زۆر‌باش����ن‌و‌زۆر‌

رێزمان‌ده‌گرن".

ش����ارۆچکه‌یه‌‌زۆر‌به‌رز‌نییه‌،‌به‌اڵم‌هاواڵتیان‌ناوده‌نوسن‌و‌سه‌ره‌ده‌گرن‌تا‌ژه‌م����ه‌‌خواردنێ����ک‌یاخود‌هه‌ر‌پێداویستییه‌کی‌دیکه‌‌ببه‌خشنه‌‌ئه‌و‌

ئاوارانه‌.ش����ارۆچکه‌یه‌‌ ئ����ه‌و‌ دانیش����توانی‌که‌مپێک‌ داواکاریش����ن‌‌حکوم����ه‌ت‌ئاواران����ه‌و‌ ئ����ه‌و‌ ب����ۆ‌ بکات����ه‌وه‌‌

پێداویستییه‌کانیان‌بۆ‌دابین‌بکات.‌چونکه‌‌هه‌رچه‌نده‌‌خه‌ڵکی‌ناوچه‌که‌‌به‌په‌رۆشن‌بۆ‌یارمه‌تیدانیان،‌به‌اڵم‌داهاتیانه‌وه‌،‌ س����نورداریی‌ به‌هۆی‌

ناتوان����ن‌ت����ا‌س����ه‌ر‌به‌رده‌وامب����ن‌له‌یارمه‌تیدان.

شارۆچکه‌ی‌حاجیئاوای‌سه‌ر‌به‌قه‌زای‌کیلۆمه‌تر‌ به‌دوری����ی‌‌129 ڕانی����ه‌،‌

ده‌که‌وێته‌‌باکوری‌رۆژئاوای‌ش����اری‌دانیشتوانی‌ ژماره‌ی‌ سلێمانییه‌وه.‌له‌شه‌ست‌و‌ زیاتره‌‌ ئه‌و‌شارۆچکه‌یه‌‌

دو‌هه‌زار‌که‌س.‌

فۆتۆکان:‌شێرکۆ‌ئاڵه‌ییچه‌ند‌دیمه‌نێکی‌ئاواره‌کان‌له‌‌شارۆچکه‌ی‌حاجیاوا

دیاره كان���ی له ده ره نجام���ه یه كێ���ك راپه ڕینه كانی به ه���اری عه ره بی به تایبه تی میس���ر له تون���س و س���ه ركه وتنی دوای به ش���ێوه یه كی ئاش���تیخوازانه ، بریت���ی بو له هه ڵكشانی میانه ڕه وی ئیسالمی ، هاوكات داكش���انی توندڕه وی سه له فیه تی جیهادی و شكستی ئه و س���تراتیژه توندخوازییه ی كه س���ااڵنێكی دورو درێژبو له سه ری ده ڕۆیشت بۆ گۆڕینی ڕژێمه سیاسیه كان، به بێ ئه وه ی هیچ ئه نجامێكی ئیجابی له به رژه وه ندی گه النی تا به پێچه وانه وه به ده ستبهێنێت. ناوچه كه ده هات باس���كی ئه منی ڕژێمه كان به هێزتر ده بو بۆ كپكردنه وه ی هه ر ده نگێكی نه یارو به تێكڕای گه مارۆدان���ی ڕه وتی ئیس���المی ئاراسته كانیه وه له چوارچێوه ی جه نگی دژه

تیرۆردا.ئاڕاس���ته ی پاشه كش���ه ی شكس���ت و توندڕه وی ئیسالمی ، به رده وام بو، تا به وه ی سه ركه وتنی راپه ڕینی ئاشتیخوازانه ی گه لی سوریا به بنبه ست گه یشت، به هۆی په نابردنی ڕژێمی ئه س���ه د ب���ۆ به كارهێنانی توندترین ش���ێوازه كانی داپڵۆسین و س���ه ركوتكردنی خه ڵكی ڕاپه ڕیوی واڵته كه ی . له و چركه ساته ب���ه دواوه زه مینه س���ازبو بۆ هه ڵكش���انی توندڕه وی ئیس���المی له الی���ه ن گروپه كانی س���ه ر به س���ه له فیه تی جیهادیی���ه وه ، به و هۆیه شه وه ده رگا له به رده م هێزه ئیقلیمی و ده ره كییه كان���دا كرایه وه بۆ یه كالكردنه وه ی كێش���ه و ملمالنێكانیان له س���ه ر حیس���ابی گه لی سوریا و شۆڕشه كه ی . له و میانه دا دو هۆكاری گرن���گ كاریگه ریی گه وره یان هه بو له س���ه ر هه ڵكشانی ئاراس���ته ی توندڕه وی ئیس���المی به گشتی و س���ه رهه ڵدانی گروپی

داعش به تایبه تی :ڕه ه���ای پش���تیوانیكردنی یه كه می���ان: له ڕژێم���ی ئێ���ران ئیس���المی كۆم���اری ڕاس���ته وخۆی به ش���داریكردنی ئه س���ه دو له س���ه ركوتكردنی گه لی ڕاپه ڕیوی س���وریا به مه به ستی شكس���تهێان به شۆڕشه كه ، كه بوه هۆی س���ه رهه ڵدانی عونف���ی تائیفی و كارو كاردانه وه ی توندوتیژانه ی له ڕاده به ده ر له گش���ت الیه كه وه . هه روه ك چۆن پێشتر له عێ���راق له دوای ڕوخان���ی ڕژێمی به عس و هاتن���ه س���ه ر كاری الیه ن���ه سیاس���ییه شیعییه كان، عونفی تائیفی له نێوان سوننه و

ش���یعه دا چوه قۆناغێكی ترسناكه وه كه تا ئێستاشی له گه ڵدا بێت به رده وامه .

دوه میان: پش���تیوانیكردنی عه ره بستانی دژه له هێزه كانی هاوپه یمانه كانی سعودیه و شۆڕش له میسر له ڕوی دارایی و سیاسیه وه ب���ۆ ئه نجامدانی كوده تایه كی س���ه ربازیی و په نابردنی كوده تاچیه كان بۆ به كار هێنانی توندتری���ن ش���ێوازه كانی س���ه ركوتكردن و داپڵۆس���ین دژ به ڕه وتی ئیسالمی میانه ڕه و كه له ڕێ���گای س���ندوقه كانی هه ڵبژاردنه وه

ده سه اڵتی میسریان گرتبوه ده ست.سعودیه و عه ره بس���تانی له وه دایه سه یر كۆم���اری ئیس���المی ئێران له گ���ه ڵ هه مو مه زهه ب���ی و ل���ه ڕوی ناكۆكیه كانیان���دا سیاس���ییه وه ، كه چی هه ردوال به شێوه یه كی ه���اوكار و ناڕاس���ته وخۆ یان ڕاس���ته وخۆ به راپه ڕینه كانی له شكستهێنان هاوئامانجن گه الن���ی ناوچه ك���ه دژ به دیكتاتۆریی���ه ت و ئیسالمی ڕه وتی له هاتنه پێشه وه ی ڕێگرتن

میانه ڕه و به شێوه یه كی دیموكراتیانه .دژایه تیكردنی عه ره بستانی سعودیه و ئه و ڕێچكه مه زهه بیه ته قلیدیه ی كه پشتیوانی لێده كات، بۆ هه ردو چه مكی دیموكراتیه ت و ئیس���المی مه علوم���ه ، چونكه میانه ڕه وی س���ه رانی ڕژێمه دواكه وتوه كه ی س���عودیه مه رگی خۆیان له هاتنه پێشه وه ی ئاراسته ی به تایبه ت ده بینن، ئیس���المیدا میانه ڕه وی ئه گه ر به شێوه یه كی دیموكراتیانه سه ركه وتن به ده ستبهێنن و ده سه اڵت له واڵتانی عه ره بی و ئیسالمیدا بگرنه ده ست. بۆیه له و پێناوه دا هه مو شتێك ده كه ن بۆ درێژه دان به مانه وه ی خۆیان و بااڵده س���تبونی ڕابه رایه تییه ئاینیه

ڕوكه شییه كه یان.به كۆماری په یوه س���ته ك���ه ئه وه ش���ی له ڕاس���تیدا كه وته ئێران���ه وه ، ئیس���المی هه ڵه یه كی ستراتیژی گه وره وه ، كاتێك هیچ حیس���ابێكی بۆ ڕای گش���تی ئه هلی سوننه له جیهانی ئیس���المیدا نه كرد و پش���تیوانی بێدرێغ���ی له ڕژێمه كه ی ئه س���ه د كرد و له و پێناوه دا هه مو ش���تێكیان كرد بۆ گۆڕینی راپه ڕین���ی ئاش���تیخوازانه ی ئاراس���ته ی گه لی س���وریا و هێنانه پێشه وه ی ئاراسته ی توندڕه وی ئیس���المی ، به مه به ستی لكاندنی م���ۆری تی���رۆر له شۆڕش���ه كه و الوازكردنی به ره ی پش���تیوانیكردن لێی له سه ر ئاستی

ئیقلیمی و نێوده وڵه تی .تری میحوه ره ك���ه ی له به رامبه ریش���ه وه ملمالنێك���ه به ش���ێوه یه كی ت���ر ڕێگای���ان خۆش���كرد بۆ هاتنه پێش���ه وه ی ئاراس���ته به مه به س���تی تون���دڕه وه كان ئیس���المیه به رگرتن له س���ه ركه وتنی ڕه وتی ئیس���المی له الیه ك و دیموكراتیخواز به ره ی میانه ڕه و و به ش���داربون له ڕوخاندنی ڕژێمی ئه س���ه د و الوازكردن���ی هه یمه نه ی كۆماری ئیس���المی

ئێران له ناوچه كه دا له الیه كیتره وه .به اڵم گومان ل���ه وه دا نیه كه گه مه كردن

به ئاگ���ر كارێكی بێئامانه و پش���تیوانیكردن له توندڕه وی و توندخ���وازی ئاگرێكه ، ئه گه ر به ده س���ت خۆش���ككردنی داگیرس���اندن و تۆ بێ���ت، ئ���ه وا خامۆش���كردن و به رگرتن له فراوانبونی به ده ست تۆ نابێت و به خێرایی له كۆنت���رۆڵ ده رده چێت و زو ی���ان دره نگ خۆش���كه رانی هه ڵگیرس���ێنه ر و یه خ���ه ی

ده گرێت.ئه وه تا به هۆی ئه و هه لومه رجه ئاڵۆزه ی كه خوڵقاندی���ان گروپێكی توندڕه وی وه ك داعش له گۆڕه پانی ئالۆس���كاوی س���وریادا به خێرایی س���ه ریهه ڵداو ده س���ه اڵتی خۆی س���ه پاند به س���ه ر ناوچه یه كی هه س���تیار و فراواندا له س���ه ره تاوه له س���وریا و پاش���ان له عێراق���دا. چونك���ه به هۆی سیاس���ه تی به غدا ئێستای ده س���ه اڵتدارانی نادروستی به رامب���ه ر به ناوچه س���وننییه كانی عێراق، ڕێگا خۆش بو بۆ چاالكبونی جارێكی تری گروپه چه كداره كان به گشتی و هاتنه ناوه وی ده ستبه سه رداگرتنی داعش و چه كداره كانی پارێ���زگای نه ینه واو ناوچه یه ك���ی فراوان و به رباڵوی شاره سوننییه كانی تر و خولقاندنی هه لومه رجێكی جیۆپۆلیتیكی نوێ به س���ه ر

عێراق و تێكڕای ناوچه كه دا.ب���ه و هۆی���ه وه شكس���تێكی گ���ه وره ی سه ربازیی و سیاسی ڕوبه ڕوی ده سه اڵتدارانی

ئێس���تای عێراق بویه وه ، كه به ش���ێوه یه ك له ش���ێوه كان شكستیشه بۆ س���تراتیژیه تی كۆماری ئیس���المی ئێران له عێراق و سوریا و

ناوچه كه دا به گشتی .مه ترس���یداری تری ده رهاویش���ته یه كی ئ���ه و بارودۆخه ئاڵ���ۆزه ی هاتۆت���ه ئاراوه بریتیه له و وێنا ناش���رین و نه خوازراوه ی كه گروپی داعش به ناوی ئیس���المه وه پیشانی ده دات له گ���ه ڵ ئ���ه و ڕه فت���اره نامرۆڤانه و دڕندانه ی���ان ك���ه دژ به هاواڵتیانی یه زیدی و دواجاریش ده ده ن. ئه نجام���ی مه س���یحی هه ڕه ش���ه و په الماره كانیان بۆ سه ر ناوچه كوردستانییه كان و هه وڵه كانیان بۆ تێكدانی

ئاساییش و سه قامگیری شاره كانی هه رێم.ب���ه اڵم له گ���ه ڵ هه م���و ئ���ه و حاڵه ت���ه نه خوازراو و نائاس���اییه دا ك���ه ڕوی كردۆته ناوچه ك���ه به گش���تی و حاڵه تی ئیس���المی س���ه رده م به تایبه تی ، هێش���تا ئاراس���ته ی ئاشتیخوازانه ی ڕه وتی ئیسالمی میانه ڕه و و له تێكڕای واڵتانی ئیسالمیدا هه ر زۆرینه یه و تون���دڕه وی و ئاراس���ته ی له به رامب���ه ردا توندخ���وازی به ن���اوی ئیس���المه وه ه���ه ر كه مینه ی���ه و به كه مینه یی���ش ده مێنێته وه . چونكه پێداویس���تیه بنچینه ییه كانی ژیان و شارستانیه ت بریتیه له ئاشتی و سه قامگیری و ئازادی و كرانه وه و مرۆڤدۆستی و دادپه روه ری و پێشكه وتن و خۆشگوزه رانی . په یامی ئاینی له به ره وپێش���بردنی بریتی���ه ئیس���المیش ژیان و بنیاتنانی شارس���تانیه ت كه له سه ر بنه ماكان���ی میان���ه ڕه وی و ئاش���تیخوازی و كرانه وه و دادپ���ه روره ی و ئازادی مرۆڤه كان

دامه زراوه .توندڕه وی و كه ئاش���كرایه له والش���ه وه توندخوازی ، با به ناوی ئیسالمیشه وه بێت، له هه لومه رجی ناسروش���تیه و حاڵه تێك���ی نه خ���وازراوی دیكتاتۆریی���ه ت و داخ���ران و پش���ێوی و ناعه داله تیدا دروس���ت ده بێت و به حاڵه ت���ی به درێ���ژه دان پشتبه س���توه نائاسایی و تۆقاندن و بره ودان به ڕق و كینه و نائارام���ی . دی���اره كه هه میش���ه مانه وه و س���ه ركه وتن بۆ میانه ڕه وی و ئاشتیخوازی و سه قامگیری ده بێت، بۆیه ئه مڕۆ یان سبه ی زۆر ناخایه نێت كه هه ور و دوكه ڵی ڕه ش���ی تون���دڕه وی و توندخوازی له ئاس���مانی ئه م

ناوچانه ده ڕه وه ێته وه و به ركه نار ده بێت.ئێس���تا له هه لومه رجێك���ی ئ���اوا ئاڵۆز و نه خ���وازراودا ك���ه ڕوب���ه ڕوی هه مو الیه ك بۆته وه ، دیاره كه ئه رك و به رپرس���یارێتی الیه نه كان���ی ڕه وتی ئیس���المیی میانه ڕه و و زانای���ان و بیرمه ندانی ئیس���المخواز له هه ر كاتێكی تر س���ه نگینتره و پێویس���ته ڕۆڵی مێژوی���ی خۆی���ان بگێ���ڕن له ڕونكردنه وه ی ڕاس���تییه كان و ده ست خس���تنه سه ر خاڵه الواز و كه موكورتییه كانی توندڕه وی ئایینی و ڕه فت���ار و كاره دزێ���و و نه خوازراوه كانی���ان

ئیدانه بكه ن.

یەکێ����ک لەو تێ����زە خراپانەی لەدونیای ڕۆش����نبیریی ئێم����ەدا ئامادەی����ەو بڕێ����ک سەدبارەی دوبارەو بێماندوبون لەنوسەران دەکەنەوە ئەو تێزەیە کە پێیوایە "عەقڵ"ێک هه یە کۆمەڵگاو دیاردەو ڕوداوەکان ئاراستە دەکات، دەستنیش����انی ئەوە دەکات چی و چ����ۆن و ک����ەی و لەکوێ ش����تەکان ڕوبدات. کێش����ەی کۆمەڵگا لەم ڕوانینەدا کێش����ەی بااڵدەس����تیی ئ����ەو "عەقڵ"ەی����ە، ت����ا ئەم "عەقڵ"ەش بااڵدەس����ت بێت، تا عەقڵێکی ن����وێ دروس����ت نەکرێت، هی����چ کردەیەکی کۆمەاڵیەتی����ی و فەرهه نگی����ی نرخی نابێت و ئەو کۆمەڵگای����ەش مەحکومە بەخۆکۆپیی و عەقڵ هه تاهه تایی. خۆدوبارەکردنەوەیەکی لەم ڕوانینەدا پێگەی خوداوەندانەی هه یە، بونێکی موفاریق و نیمچە موفاریقی کە هه یە لەفەزایەکی ئەبس����تراکتداو لەو فەزایەشەوە دەستنیشانی هه مو شتەکان دەکات. هه مو ئەوان����ەی ئەم ڕوانینەیان ب����ۆ عەقڵ هه یە، ب����اس لەبونی "بونیادێک����ی تایبەت"یش بۆ ئەم عەقڵە دەکەن، بونیادێک گوایە دەشێت هه زاران س����اڵ بەبێ گ����ۆڕان و تازەبونەوە ئامادەبێت. لەم ڕوانین����ەدا تا ئەم بونیادە تێکنەش����کێنرێت، هه مو کردەیەکی مێژویی کردەیەکی بێماناو بێدەرەنجامی ڕاستەقینەیە، ئ����ەوەی ئەو کردانە دەتوان����ن بیکەن تەنها خۆدوبارەکردنەوەیەک����ی هه تاهه تاییە. لەم ڕوانین����ەدا دواکەوتنی کۆمەڵگا دەرەنجامی کۆمەڵ����گا ئەوعەقڵەی����ە، دواکەوتن����ی خۆش����ی ش����تێک نییە زیاتر لەدەرکەوتێک لەدەرکەوتەکان����ی ئەو عەقڵ����ە دواکەوتوە، خراپەکانی. لەدەرەنجامە لەدەرەنجامێ����ک ئ����ەم عەقڵ����ە "عەقڵێکی گش����تیی"ە، هی کۆمەڵگایە وەک گش����تێکی گەورە بەهه مو مرۆڤ����ەکان و چین����ەکان و توێژەکانیی����ەوە، هی هه م����و دانیش����توانە، هه ندێکجار وەک شارس����تانیەتێک و س����ەرجەمی عەقڵ����ی سەرجەمی دینێک و س����ەرجەمی میللەتانی ن����او جوگرافییایەک����ی خەیاڵ����ی گەورەش نیش����ان ئەدرێت. لەم ڕوانینەدا سەرچاوەو بنەم����ای هه مو کێش����ەکانی کۆمەڵگا لەناو ئەو بونی����ادە عەقڵیە گریمانکراوەدایە. ئەم ش����ێوازە لەبیرکردنەوە، کە من خۆم وەک نوسەرێک لەسەرەتاکانی نوسینمدا بەرگریم لێکردوە، بیرکردنەوەیەکی هه ڵەیەو یەکێکە لەو ڕێگرە سەرەکییانەی کە ناهێڵن دونیای ئەمڕۆ، بەو ش����ێوەیەی کە هه یەو ئامادەیە، ببینین و بناس����ین، ناهێڵێت بزانین هۆکارە ڕاستەقینەو سەرەکییەکانی ئەوەی ڕودەدات

چییە، دونیا بۆ بەوجۆرەیە کە هه یە؟ئەو پرسیارەی دەشێت لەخۆمانی بکەین ئەوەیە ئایا بەردەوامیی ئەم یان ئەو "بونیادی عەقڵیی"مان����ای چی؟ ئایا ب����ەچ مانایەک "خۆرهه اڵتیی!"، عەقڵی����ی" "بونیادێک����ی ی����ان "ئیس����المیی!"، یان"عەرەبیی!"، یان "فارس����یی!"، ی����ان "کوردی����ی!" هه یە کە لەس����ەرەتاکانی "خۆرهه اڵت!"و"ئیس����الم!" و "ع����ەرەب" و "فارس" و "ک����ورد"ەوە تا ئەم����ڕۆ بەردەوامەو بەبێ گۆڕان ماوەتەوە؟ ئای����ا بەڕاس����تی ک����ە ب����اس لەبون����ی ئەو دەکەین و گریمانکراوانە عەقڵیی����ە بونیادە ئەفس����انەکانی دەگێڕین����ەوە، لەهه قیقەتدا دەمانەوێت باس ل����ەچ دیاردەیەک بکەین؟ بەبۆچونی من بیرۆکەی س����ەرەکیی پشتی ئەو ج����ۆرە ڕوانینە قس����ەکردنە لەس����ەر ئ����ەو پەیوەندییان����ەی لەنێ����وان "ڕابوردو" و "ئێس����تا"دا دروس����تدەبێت. بەردەوامیی "بونی����ادی عەقڵی����ی" مان����ای بەردەوامی ڕاب����وردو لەئێس����تادا، مان����ای پەڕینەوەی س����ەردەمە کۆن����ەکان ب����ۆ ناو س����ەردەمە تازەکان، بەڕادەیەکیش سەخت و گشتگیره ک����ە وادەکەن ئەو ئێس����تایەی ک����ە هه یە ئێستایەکی سەربەخۆ نەبێت و نەتوانێت خۆی لەو ڕابوردوە ڕزگارب����کات بۆ ئەوەی خۆی خۆی دروس����تبکات. لەم ڕوانینەدا گەرچی ئێس����تا ناتوانێت هێزێکی س����ەربەخۆبێت، بەاڵم ڕابوردو هێزێکی تەواو س����ەربەخۆیەو چۆنی بوێت بەو شێوەیە لەڕێگای "بونیادە عەقڵی����ی"ە "ق����وڵ!" ەک����ەوە دەچێتە ناو ئێس����تاوە. بەکورتی ئەم ڕوانینە ئێس����تا ڕابوردوە، کۆپیکردن����ی دوبارەکردن����ەوەو وێنەگرتنەوەو کۆپیکردنەوەی ئەوەی هه یە "جەوه����ه ر" و "ناوکێ����ک"ی ئەبەدیی����ە کە لەکۆنی کۆنەوه هه یەو لەمڕۆش����دا لەدەیان

فۆرمی جیاوازدا دەردەکەوێت. کێش����ەی ئ����ەم ش����ێوازە لەبیرکردنەوە ب����ەاڵم ڕەنگە هه مەجۆرو فرەجەمس����ەرە، غەیبانیتر هه ڵەت����رو دیارترو لەهه موی����ان ئەوەبێ����ت ک����ە توان����ای بینین����ی هی����چ "جیاوازیی"ەک����ی نییە، ن����ە جیاوازییەکانی ناو"ئێس����تا" نە ئەوانەی ناو "ڕابوردو". ئەم

نەبینینی توان����ای پابەس����تی نەبینینەش النی هه رەکەمی"ئاڵۆزییەکان"ی ناو مێژوە. ئ����ەوەی لێ����رەدا غائیب����ە مێ����ژوە بەهه مو بااڵدەس����تە ئ����ەوەی ئاڵۆزییەکانیی����ەوەو وێنەیەکی زیهنی ئەبس����تراکتی دابڕاوە لەو مێژوە. ئەم دیدە کە س����ەیری "کۆمەڵگا" ئاڵۆزییەکانییەوە بەهه مو دەکات"کۆمەڵگا" نابینێت، بەڵکو "وێنەیەکی زیهنیی" سادە دەبینێت ک����ە هه مو جیاوازییەک دەکوژێت. ئەوە نایبنێ����ت کە هه رگیز ی����ەک بونیادو یەک عەقڵیەت و یەک شوناس و یەک زمان و یەک پ����رۆژەو یەک تەماح و ی����ەک خەون و کۆمەاڵیەتیی و سیاس����یی و خەیاڵ����ی یەک فەرهه نگیی لەئارادا نییە. هه مو ئەو شتانە ش����تی کۆیی و فرەجەمسەرو فرەشێوەو فرە ناوەرۆک����ی ئاڵۆزن و لەس����ەردەمە مێژوییە جیاوازەکانیش����دا مانای جیاوازو دەرکەوتی

جیاوازو بکەری جیاوازیان هه بوەو هه یە.مرۆڤ پێویس����ت ناکات مارکس����یی بێت بۆ ئەوەی لەو ڕاس����تییە س����ادەیە تێبگات کە دونیای کۆمەاڵیەتی����ی دونیایەکی یەک عەق����ڵ و ی����ەک ڕۆح و یەک ش����وناس و یەک تەماح و یەک زمان نییە، چین و توێژو هێزو بکەریی کۆمەاڵیەتی جیاواز هه ن و ئەمانەش دی����دو ڕوانین و خ����ەون و زمان و ش����وناس و عەقڵ و تەماحی جیاوازیان هه یە. نەبینینی ئەم پێدراوە سادانە گوناهی یەکەم و هه ڵەی یەکەم و مەترس����یی یەکەمی ئەو چەش����نە بیرکردنەوەیەی����ە کە ب����اس لەبونی "یەک بونیادی عەقڵیی"دەکات کە مرۆڤەکان وەک گاگەل بەهه مان ئاراس����تەو بەهه مان قامچی ئاراس����تە دەکات. ئەم شێوە ڕوانینە وەک چۆن هه مو جیاوازییەک لەئێستادا دەکوژێت و ڕوانینی بیرکردنەوەو جیاوازەکانی شێوازە فەرهه نگی����ی سیاس����یی و کۆمەاڵیەتی����ی و لەژێ����ر چەتری "یەک بونی����اد"ی "قوڵ!" دا کۆدەکات����ەوەو تەمەنی ئ����ەو بونیادەش بۆ درێژدەکاتەوە، لەمەوب����ەر س����اڵ هه زاران جیاوازییەکی����ش هه م����و بەهه مانش����ێوە لەڕابوردو خۆش����ی دەس����ێنێتەوەو ئەویش دەکات بەی����ەک ڕابوردو کە ی����ەک بونیادو ی����ەک عەق����ڵ و یەکجۆر پراکتی����ک دەیبات بەڕێوە. بەمجۆرە وەک چۆن لەئێستادا هیچ جیاوازییەک لەنێوان داعش و بەعس و ناسرو موسەدەق و بنالدندا نابینێت، بەهه مانشێوە هیچ جیاوازییەکیش لەدونیای کۆندا لەنێوان بیرکردن����ەوەی عەل����ی ک����وڕی ئەبوتالیب و ئەبو عەباس����ی س����ەفاح و مەئمون و حەالج و ئیبن ڕوش����دو ئیبن حەنبەل و ئیبن ته یمیە نابینێ����ت. لەم دیدەدا هه مو ئەمانە، کۆن و نوێ، جاران و ئێستا، یەک "بونیادی قوڵ!" کۆیاندەکاتەوەو ئەو بونیادەش ئاراستەیان لەبیرکردن����ەوە ش����ێوازە ئ����ەم دەکات. هه رچییەک بێت بیرکردنەوەیەک نییە النی تێدا مەنهه جیبونی زانستیبون و هه رەکەمی بێت، لەڕاستیدا ئەمە بیرکردنەوە نییە بەڵکو غەیبانیەتێکی تەمام عەیارە. لەناو دونیای کۆمەاڵیەتی����دا پراکتیک����ی ئایدیۆلۆژییانەی جیاوازو ملمالنێی جیاواز هه یە، جا لەئاستی فیکرو تیورەوە بیگرە بۆ ئاستی پراکتیکی

مێژویی دەستەجەمعیی و تاکەکەسیی.

بیروڕا(440( سێشه ممه 122014/8/12 birura.awene@gmail.com

داعش،‌زاده‌ی‌‌ژینگه‌یه‌كی‌‌سیاسی‌‌ئاڵۆزه‌!

لەنێوان‌عەقڵ‌و‌کۆمەڵگادا

مرۆڤ پێویست ناکات مارکسیی

بێت بۆ ئەوەی لەو ڕاستییە سادەیە

تێبگات کە له دونیای کۆمەاڵیەتییداچین و

توێژو هێزو بکەریی جیاواز هه ن و ئەمانەش دیدو ڕوانین و خەون و

زمان و شوناس و عەقڵ و تەماحی جیاوازیان هه یە

هادی عه لی پشتیوانیكردن له توندڕه وی و

توندخوازی ئاگرێكه ئه گه ر داگیرساندن و

خۆشككردنی به ده ست تۆ بێت

ئه وا خامۆشكردن و به رگرتن له فراوانبونی به ده ست تۆ نابێت و به خێرایی له كۆنترۆڵ

ده رده چێت

لەکاتێکدا وەک هەمو کوردێکی تر گریانم دێ ب���ۆ ئ���ەو ئاوارانەی کە لەش���اخەکانی ئەزانم هەروەها گیریانخواردوە، ش���ەنگال کاتەکە زۆر ناس���کە بۆ ئ���ەوەی بابه تێکی ڕەخنەگرانە لەس���ەر ئەم بابەتە بنوس���م، ب���ەاڵم ئەگەر بمانەوێت پەند وەربگرین لەم کارەساتە، ئەبێت ئێستا نەک دوایی، ئەمڕۆ ن���ەک س���بەی، کۆمەڵێ پرس���یاری گرنگ ئاڕاس���تەی ئەوانە بکەین کە بەرپرسن لەم

هەرەسە. کەوتنی شەنگال بەم شێوە دراماتیکی و چاوەڕواننەکراوە پێویستی بەهەڵوەستەیەکی جدی و کۆمەڵێک پرس���یاری جدی هەیە کە ئەبێت لەئاس���تی قەبارەی کارەس���اتەکەدا بێت. پرس���یارکردن لەکاتی پاشەکش���ێدا گوزارش���تی بێورەیی نی���ە. میللەتی زیندو ئەبێ���ت بتوانێ���ت لەکاتە هەس���تیارەکاندا

پرسیارە هەستیارەکان بکات.گومان���م ل���ەوە نیە ک���ە پێش���مەرگەو تێرۆریس���تەکانی بەس���ەر ش���ێڕڤانەکان داعش���دا سەردەکەون. گومانم لەوە نیە کە

شەنگالیەکان ئەگەڕێنەوە بۆ شەنگال. بەاڵم مافی خۆمانە ئەم پرس���یارە س���ەرەتایی و گرنگان���ە بکەی���ن لەوانەی بەرپرس���ن لەم

کارەساتە:1� چی ڕویدا؟:

ش���ەنگال یەکێکە لەو ش���وێنانەی کە پارتی تیایدا زۆر بەهێزە. ئایا پاشەکشێی هێزەکانی پارتی تاکتیک بو یان س���تراتیژ یان هەرەس؟ ه���ەر کامێکیان بێت، بۆچی بەرپرس���ەکانی پارت���ی خۆی���ان ڕایانکردو ش���ەنگالیەکانیان بەجێهێشت؟ ئایا خوێنی ک���ە هەرزان���ە ئەوەن���دە ش���ەنگالیەکان قەسابەکانی سەربڕەکان و بۆ بەجێبهێڵرێن

داعش؟2� بۆچی ڕویدا؟:

پێش���کەوتنی ش���ەنگال، پارتی و دەزگا میدی���ا حزبی و س���ێبەرەکانی بنی زمان و سەری زمانیان بابەتی ڕاگەیاندنی دەوڵەتی ک���وردی بو. من ئەگەر بزانم پارتی بەجدی کار ئەکات ب���ۆ دامەزراندن���ی دەوڵەتێکی ک���ە مافەکانی دیموکرات���ی مرۆڤدۆس���ت هاواڵتیب���ون تیای���دا دەس���تەبەر ئەکات و ئەتوانێت پێداویستیەکانی هێزی پێشمەرگەو هەم���و دەزگاکان���ی تر دابین ب���کات، ئەوا بەفەخرەوە ئەبمە هاواڵتیەکی ئەو دەوڵەتە. ب���ەاڵم کاتێک پارتی ناتوانێ���ت پارێزگاری لەشەنگال بکات، چۆن ئەتوانێت دەوڵەتی کوردی دابمەزرێنێت؟ س���ەرٶکی هەرێم کە پێشمەرگەی هێزەکانی لەجەژندا سەردانی کرد، بەڵینیپێدان چەکی قورسیان بۆ دابین بکات. بەاڵم هەروەک لەڕاپۆرتەکەی لیژنه ی پێش���مه رگە ک���ە پێش کەوتنی ش���ەنگال

پێشکەش���ی حکومەتی کردوە دەرئەکەوێت هێ���زی پێش���مەرگە تەنان���ەت فیش���ەکی پێویس���تی پێ نەبوە! ئەمە دەقی بەشێکە لەڕاپۆرتەکەی سه رۆكی لیژنه ی پێشمه رگە

کە خۆی سەر بەپارتیە: " له ڕوی لۆجیستیكییه وه هێزی پێشمه رگه پێویستیان به هاوكاری زیاتر هه یه ، فیشه ك زۆر كه مه و به شێكی زۆریان خۆیان ده یكڕن، به شێكی زۆری پێشمه رگه كان چه كه كانیان كۆنه و خۆی���ان كڕیویانه ، جیاوازییه كی زۆر هه یه له نێ���وان هێزه كان���ی 70، 80و هێزه نیزامیه كان، پێش���مه رگه بێ پاره و هه ژاره و گله یی���ان هه ی���ه له موچه و پل���ه و.. هتد، ئیمكانیاتیان له م قۆناغه دا زۆر سنورداره ".

به نه بون���ی ئام���اژه راپۆرته ك���ه

له الیه ن جیاوازیك���ردن ف���ه رق و "ته رقیه ، فه رمانده كانیانه وه ، فه س���ڵكردن و له جیاتی دانانی نایاسایی، نه بونی شوێنی سه ربازیی و نه كردن���ی دابی���ن ده وامك���ردن و خاڵ���ی پێداویستی ئه و شوێنانه و نه بونی مه رجه ب بۆ دانانی چه ك و نه بونی هه ویه بۆ بردنه وه ی چه كه كانیان و كێشه دروستبون له بازگه كان" http://www.awene.com/(" ده كات.

ئێم���ە .)article/2014/08/05/34635لێرەدا باس���ی چەکی قورس و پێش���کەوتو ناکەی���ن، ب���ەاڵم باس���ی س���ەرەتاییترین پێداوییس���تیەکان وەک فیشەک، هەژاری، ناپڕۆفیش���ناڵی دادپ���ەروەری و نەبون���ی ئەکەین. بۆچی حکومەت و سەرٶکی هەرێم دەس���تبەجێ هەوڵیان نەدا ئەم کێش���انە

چارەسەر بکەن؟٣� چی بکرێت؟

پەرلەم���ان ئەبێ���ت بەڕۆڵ���ی چاودێری و لێپێچینەوەی خۆی هەڵبستێت. ئەمە کاری پەرلەمان���ە، نەک س���ەرۆکی هەرێم. پاش ئەوەی داعش تێکش���کێنرا، ئەبێت ئەوانەی بەرپرس���بون لەم کارەساتە لێپێچینەوەیان بەڕۆحیەت���ی ن���ەک بکرێ���ت، لەگ���ەڵ حزبایەتی تەسک و تۆڵەس���ەندنەوە، بەاڵم بەمەبەستی زانینی ڕاستیەکان، دیاریکردنی بەرپرس���یارێتیەکان و، بەرپرس���یارەکان و بەرپرس���یارەکان. یاس���ایی س���زادانی لەسیس���تەمی دیموکراتیدا بۆ بەدواداچونی ئەم ج���ۆرە کارەس���اتانە دانیش���تنەکانی پەرلەمان ڕاس���تەوخۆ پەخ���ش ئەکرێت بۆ ئەوەی هاواڵتیان ئاگاداربن لەلێپرسینەوەی

بەرپرسیارەکان.

لەڕاگەیاندنی دەوڵەت بۆ ڕاکردن لەشەنگال چی‌ڕویدا،‌بۆچی،‌چی‌بکرێت؟

كاوە حەسەن

سەرۆکی هەرێم کە

بەڵینیدا چەکی قورس بۆ پێشمه رگه دابین

بکات بەاڵم پێش کەوتنی شەنگال دەرئەکەوێت هێزی

پێشمەرگە تەنانەت فیشەکی پێویستی پێ نەبوە!

13 (440( سێشه ممه 2014/8/12 birura.awene@gmail.comبیروڕا

ئاراس فه تاح

به دێژایی مێژو مرۆڤ له شوێن و زه مه نی جیاوازدا خ���ودای جیاوازی به رھه مھێنا، تاوه كو ترس و ئارام���ی به رھه مبهێنێت. ئه م ترس���ه ، چه نده ترسێكی ئه خالقیی بو، كه گه ره نتی دوالیزمی نێوان چاكه و خراپه ی ده ك���رد، ھێنده ش میكانیزمێك ئارامی���ی و دروس���تكردنی ب���ۆ ب���و رێكخستنی كۆمه ڵگا و ڕاگرتن و زه مانه تی پێكه وه ژی���ان و ئاش���تی كۆمه اڵیه ت���ی. م���رۆڤ له خودا ده ترس���ا ی���ان به خودا ده ترسێنرا، ھه ر ئه م ترسه ش وایده كرد كه خراپه كاریی و تاوان نه كات یان رێگا له تاوان بگرێت. دیاره پرسی من لێره دا نه باس���كردنی به كه ره سه كردنی ئایین و به شه خس���انیكردنی خودایه له ھێزێكدا و ن���ه ئ���ه و رۆڵ���ه وێرانك���ه ره ی ئایینه به ناوی كه زه مینییه كانیشه ئاسمانیی و خوداوه تاوانی گه وره یان كردوه ، به ڵكو پرس���یاره كه بۆ ئه م چركه ساته ئه وه یه كه وه زیف���ه ی نوێی ئایی���ن و خوداوه ند ت���رس و به رھه مھێنان���ی له پرۆس���ه ی تۆقاندندا چییه . ده شتوانین پرسیاره كه به م چه ش���نه ش دابڕێژینه وه و له خۆمان بپرس���ین: ئایا مرۆڤی س���ه رده م چیدی

له خودا ده ترسێت یان له خۆی؟ دی���اره ت���رس له مێ���ژودا قواڵییه كی ئه خالقی���ی دورودرێ���ژی ھه ی���ه ، به اڵم ماناكان و به ھاكان و ره ھه نده كانی گۆڕانی گه وره ی���ان به س���ه رداھاتوه . ئینس���انی مۆدێ���رن له م���ڕۆدا ھێن���ده ی له خ���ۆی ده ترس���ێت، ئه وه نده له خودا ناترسێت. مرۆڤ پێویس���تی به خودا بو بۆ ئه وه ی كه مكات���ه وه ، له خ���ۆی ترس���ه كانی ب���ه اڵم له مڕۆدا خ���وداكان نین كه ترس له خودی ترس به ڵك���و به رھه مده ھێنن، م���رۆڤ ب���وه به ھۆكارێ���ك كه ش���ه ڕ و پێكدادان���ی خوێناوی به ن���اوی خوداوه

ئه نجامبدرێت.داع���ش ده ش���ێت باش���ترین نمونه ی ئه م ھاوكێش���ه ی ت���رس و تۆقاندنه بێت كه مێ���ژوی سیاس���یی و ئایین���ی نوێ به رھه میھێن���اوه . داعش ھێزێكه چیدی ترس له خودا به رھه مناھێنێت بۆ ئه وه ی ببێت به پێوه رێكی ئه خالقیی نێوان چاكه و خراپه ، به ڵكو تۆقاندن به رھه مده ھێنێت ب���ۆ ئه وه ی خ���ۆی له بری خ���ودا ببێت به خاوه ن���ی ئ���ه و ترس���ه . داعش ترس به رھه مناھێنێت ب���ۆ ئه وه ی له خوداكه ی بترس���ین، به ڵك���و بۆ ئ���ه وه ی له خۆی بتۆقی���ن. میكانیزم���ی به رھه مھێنان���ی ت���رس و تی���رۆر الی ئه م گروپ���ه ته نها نیی���ه ، به ڵكو زه مانه ت���ی مانه وه ی���ان تاك���ه گه ره نتییه كی سایكۆلۆژیش���ه بۆ

گه شه كردن و گه وره بون و به ھێزبونیان.ئاشكرایه كه ترس ھه میشه كه ره سه ی به رھه مھێنان���ی ب���ۆ ئاماده س���ازییه ت���رس ئایدیۆلۆژی���ای س���تریۆتایپانه . له بێگانه ، ترس له نه ت���ه وه و ئایینه كانی ت���ر، ت���رس له په ناھه ن���ده و ره وه ن���د و كرێكاری بیانی و له وی تر. ئه م چه ش���نه ترسه ده بێت به كه ره سه ی به رھه مھێنانی دژ ھه قیق���ی ره مزی���ی و توندوتیژی���ی به ھۆكارێ���ك ده بێ���ت ت���ر، به وان���ی ره گه زپه رس���تیی و له دایكبون���ی ب���ۆ كۆڵه كه یه ك بۆ فاش���یزم. مه ترسی ئه م دۆخه ی ئێستاش���مان له وه دایه كه ھه مو ئه گه ره كان���ی به رھه مھێنانی ئه م فۆرمه له ترس له ئارادایه ، چ له الیه ن داعشه وه و چ له الیه ن كورد خۆیه وه ، چونكی ترس چیدی شتێك نییه لێی بترسین، به ڵكو خه ریكه ببێ���ت به دۆخێكی ناوه كیی كه كۆنترۆڵمان به س���ه ریه وه نه مێنێت؛ ئه و به ڕێوه مانده بات. ده كات و ئاڕاس���ته مان ی���ان ده كات له م���رۆڤ ت���رس وا ھه ڵبێت جه به روتئاسا له ده س���ه اڵتێكی یان خه ڵكی بێده سه اڵت ڕاوبنێت، چونكی ئه و مه ترس���ییه وه ھمییه ی ال دروس���ت ده كات كه گوایه ئه وانه ی له سه ر خاكی ئه و ده ژین، ده ش���ێت به شێكی ئه كتیڤ یان پاسیڤ بن له و ھێز و ده سه اڵته ی كه ده یانترس���ێنێت. ئه م وه زیفه یه ی ترس و توندوتیژ ئایدیۆلۆژی���ای ك���ه تۆقاندن به رھه میده ھێنێ���ت، كۆتایی به دوژمنێك ناھێنێت كه مه ترس���ی ئه وه ی لێده كرێت ھێمایه ك���ی به ڵك���و له ناومانبه رێ���ت، مه ترسیداره بۆ كۆتایی به ھا ئه خالقیی و

ئینسانییه كانی كۆمه ڵگای خۆمان.ش���اعیری ھۆمیرۆس���ی ده ش���ێت داستانس���ه رای یۆنان���ی یه ك���ه م كه س بوبێ���ت كه جی���اوازی له نێ���وان ھه ردو زاراوه ی فۆب���وس phobos و دی���ۆس-ك���ه فۆب���ۆس كردبێ���ت. deos دا ك���وڕی )ئارێ���س(ی خ���ودای جه نگ و

)ئه فرودیت���ه (ی خ���ودای جوان���ی بو، له دیدی ھۆمیرۆس���دا ئه و خودایه بو كه ترسی باڵوده كرده وه ، بۆ ئه وه ی دوژمن ڕاوبنێت. ھه ر ئه م دۆخه ش وایكردبو كه جه نگاوه رانی س���پارتا، كه یه كێك له و ده وڵه تانه ی ناو مێ���ژوی مرۆڤایه تی كه له شكری ھه بو، به ھێزترین و كایگه رترین له س���ه ر قه ڵغانه كانیان وێنه ی فۆبۆسی خودای ترس���یان نه خشاندبو بۆ ئه وه ی جه به روتی ئه و به رجه سته بكه ن و ترس دروس���تبكه ن. دوژمنه كانیاندا له دڵ���ی ئه م ترس���ه ترس���ێكی فیزیك���ی نییه ، ترس���ێكی شه خس���یی نیی���ه ، به ڵك���و ھێزێكی ده یجوره كه به رجه س���ته كه ری ده سه اڵتێكی وێرانكه ره ؛ ده سه التێك كه خۆی ڕاناكات، به ڵكو ڕاوده نێت، ھێزێكه كه روناكی بۆ خ���ۆی به رھه مده ھێنێت و تاریكیش بۆ به رامبه ره كه ی. ئه م ھێزه ، ھێزێكی ڕاوه دونه ره و به رامبه ره كه شی كه دژی ده جه نگێ���ت، ڕاون���راو و ھه ڵهاتوه ، ھێزێكی وێرانكه ره و به ده ركه وتنی ده بێت

دوژمنه كه ی ئه ژنۆی بشكێت و ھه ڵبێت.باس ھۆمیرۆس به فۆب���ۆس به رامبه ر له دی���ۆس ده كات. دیۆس ئه و دیمۆنه یه یان ئه و ھێزه نائینس���انی و ناخوداییه یه ك���ه پێش ترس ده كه وێ���ت. دیۆس الی ھۆمی���رۆس دۆخێك���ه ك���ه ناكرده ی���ی خه س���ڵه تی س���ه ره كییه تی، چاوه ڕوانی چاره نوس���ێكی نادیار و ترس له ش���تێك كه ده شێت ده ربكه وێت یان دروستبێت، س���یفه تی س���ه ره كییه تی. )دیۆس(یش له وێن���ه ی فۆبۆس خ���ۆی وه كو ھێزێكی شه خس���انیكراو به رجه سته ده كات. ئه م ھێزه زۆرینه ی كات���ه كان له و دۆخانه دا ت���رس به رھه مده ھێنێت ك���ه مرۆڤكرده نی���ن، وه ك���و له كاتی دۆخی ن���اكاودا، یان مردن یاخود نوقمبونی كه ش���تیدا. ھه ردو ھێزه ك���ه جێگای تایبه تی خۆیان له س���ایكۆلۆژیای یۆنان���ی كۆندا ھه بوه و

خاوه ن ھه یبه ت و رێزی تایبه ت بون.داع���ش ھێزێكه په رچه مێك���ی كردوه به قه ڵغان و ئااڵی رێكخراوه كه ی كه ھێمایه بۆ وێنه ی خودایه كی پ���ڕ له جه به روت و ترسئاوه ر، نیش���انه یه بۆ ھێزێكی قوڵی مێژویی ره سه ن و گه ردونی و له بننه ھاتو. ئێمه چیدی ناتوانین داعش به بێ ئااڵكه ی وێنابكه ین. ئه م ھێزه بۆ ھه ر ش���وێنێك بڕوات به بێ ئااڵكه ی ناتوانێت سه ركه وتن به ده س���تبهێنێت. ھێن���ده ی ئااڵكه ئه و ده پارێزێت، ئه وه نده خودای ئااڵكه ئه و ناپارێزێت. ئااڵكه ی داعش مانای ھاتنی وێرانكردن���ی ئه و دونیایه ی���ه كه ھه یه و ئ���ه و دونیایه ی���ه كه ده بێت بنیاتنانی له سه ر وێنای ئه و دروستبكرێت. ئااڵكه ی داعش نیشانه یه كه بۆ به شه خسانیكردنی خودا له ترس���دا. ئه م فۆبۆسه یان ئه م خودای جه نگه په یامێكی دیاریكراوی بۆ به رامبه ره كه ی ھه ی���ه ، ئه ویش ئه وه یه : كاتێك كه من ھات���م تۆ ده بێت ونبیت. داع���ش به دوژمنه كه ی ده ڵێ���ت، تۆ دو رێگات له به رده مدایه و چاره ی س���ێهه مت نییه ، ی���ان ده بێت بكوژرێی���ت، یاخود ھه ڵبێی���ت. ئ���ه م جه نگاوه رانه ی خودا تۆقان���دن ده بێت به تاكه س���تراتیژیان و وێرانكاریی ده بێت به ئامانجیان و مردنیش

ده بێت به دیارییان.

ترس

ئااڵكه ی داعش مانای ھاتنی

وێرانكردنی ئه و دونیایه یه كه

ھه یه و بنیاتنانی ئه و دونیایه یه كه

ده بێت له سه ر وێنای ئه و

دروستبكرێت

19 »»

له ناو جه س���ته ی واڵتدا شار چاالكترین ئه ندامه . ھه ر كه ش���ار توشی لێقه ومانێك ده بێت، سیخوڕه كانی شار ده گه ڕێن به دوای غه ریبه كانی���دا، لۆبی ده كه ن بۆ راونانیان. له س���ه ر ئاس���تی گش���تی، قس���ه له سه ر راسیسته كانی نه ته وه كراوه ، كه متر له سه ر

ئه وانه ی له ناو شاره وه ھه ڵده قوڵێن. ب���ه ر ل���ه ھاتن���ی ع���ه ره ب وكرێكاری بیانی، راسیس���ته كانی شار ش���ه ڕیان به به سه ریاندا ده فرۆش���ت، گوندنشینه كانی ده ینه ڕاند: ب���ۆ ناچنه وه بۆ زێدی خۆتان، ئێوه ن ئێره تان پیس كردووه . كێتان ھه یه رس���ته ی "الدێی خواردینی" نه بیستبێت؟ له كاتێكدا كه مترینت���ان. وای���ه ب���اوه ڕم ئازاره یان چه شت، ئه م گوندنش���ینیه كان كه چی ھه ندێكیان خه ریكه به شدار ده بنه وه

له ھه مان پرۆسه دا. راسیس���ته كانی ش���ار پتر له دوو كاتدا ئه ویدیكه ی غه ریبی���ان قبوڵه . له كاتێكدا له خۆیان به شاریتری بزانن: به شادییه وه ئه وروپی وئه مه ریكیه ك له ئامێز ده گرن و مۆڕه له گوندنشینێكی سه ر به نه ته وه كه یان ده كه ن. كاته كه ی دیكه ئه وه یه گیرفانێك پ���اره ی بۆ بهێنێت وخۆی زوو بگه ڕێته وه . به ھاری رابردو ھه رێمی كوردستان شانازی ده ك���رد ب���ه وه ی گه ش���تیارێكی زۆر روی تێكردووه و پاره یه ك���ی خه یاڵیان ھێناوه ، كه زۆرینه یان عه ره ب بون، ساڵێك تێپه ڕی وئه م خۆشه ویستی و كارئاسانییه پێچه وانه بوه وه . بۆ ئه وه ی باس���ه كه تێكه ڵ نه بێت،

خۆم له وه به دور ده گرم كه رۆژئاواییه كان توانیویانه خۆیان وه كو فریادڕه س���ی ئێمه بناس���ێنن، له به رئه م ھۆی���ه ش نه ك ھه ر قبوڵ ده كرێ���ن به ڵكو وه كو س���ه رگه وره

سه یر ده كرێن. پاس���اوی پشتی ئه م ھێرش���ه بۆ سه ر غه ریب ره ھه ندێكی ئابوری ھه یه : سفره ی ماڵه كه م به شی خۆم خواردنی له سه ر نییه ، دابنیشیت. له ناوه ڕاستیدا ده ته وێت تۆش ت���ۆی غه ریب به ش���ار، شارپه رس���ته كان واده ڵێن، له بازاڕی كااڵو خزمه تگوزاریدا گڕ ده نێیت به نرخه وه و له ب���ازاڕی كاردا كرێ داده به زێنی���ت، ئه گ���ه ر ده رفه تێكی ئیش ھه بێ���ت ده موده س���ت ده یفڕێنیت. تۆیت خاوه نكار ھه رچۆن س���وكایه تیت پێبكات قبوڵی ده كه یت، دواج���ار منیش ناچاری ملكه چ���ی ده كه ی���ت. ئ���ه م بۆچونه ئه و س���ودانه نابینێت كه ئ���اواره ی عه ره ب به ئابوری كوردس���تانی ده گه یه نێت. یه كێك له وان���ه ھاتنی دیناری عێراقییه ، ش���تێك كه له ئابوری كوردستاندا كه مبوه ته وه به راده یه ك حكومه تی ھه رێمی ناچار كردووه ب���ۆ رزگاربون بی���ر له "موچ���ه به دۆالر بكاته وه ". ئاسانه بۆ ھه موان له وه تێبگه ن ناكرێت نی���وه ی ئابوریی���ه ك )موچه ( به دۆالرو نیوه ی )نرخی كااڵوخزمه تگوزاری( ب���ه دینار بێت، پاش���ان گرانیی روده دات

به ھۆی كه مبونه وه ی به ھای دۆالره وه .راس���تیه كه ی به ش���ی ئێمه له خۆراكی كوالیتی و نرخی گونجاو، له ده رفه تی كارو ش���وێنی كاری شایسته ، له خزمه تگوزاری زۆر پێش گه یش���تنی ئه وان خوراوه . شار ده بوو خ���ۆی قایم بكات به به رھه مهێنانی زانس���ت و پڕچه ككردن���ی كارمه ندانی به مه عریف���ه ، ئه وانه ی له س���ه ره تای 1990 دروس���ت بون ده بوو ئه م���ڕۆ ھه زارو یه ك ئایدیای نوێیان پێبوایه و پێشه نگی داھێنان بونایه ، ده بوو ش���ار پشتوپه نا گه وره كه ی نه ت���ه وه بوایه ، ده بوو له ب���ری بۆڵه بۆڵ كارگه و كه ره س���ته پیشه س���ازییه كانی به گونده كان���دا باڵوكردایه ت���ه وه ، ب���ه اڵم له

الوازی و چه واش���ه یی خۆی���ه وه دوێن���ێ به رۆك���ی گوندنش���ینی و كرێكاری بیانی ده گرت و ئه مڕۆش عه ره ب. خۆ من ش���ار تاوانبار ناكه م، ده زان���م دواجار له به رده م ھه ژمونی ده سته اڵتی سیاسی به گشتی و ئه و ژه نه ڕااڵن���ه ی مانه وه و پاوه ریان به نده به جه نگ���ه وه به تایبه تی، خۆی راناگرێت. له بنه ڕه ت���دا، به ع���س گونده كانی ته نیا له به رئه وه له ناونه برد كه مۆڵگه ی شۆڕش ب���ون، به ڵكو كردنی به گژ ش���اره كاندا تا رۆحی به ره نگاربونه وه ی شاریش الواز بكات وبیانگلێنێته ش���ه ڕی یه كترییه وه . به عس شاری سه رقاڵ كرد به گوندنشینه كانه وه

گوایه ھاتون عه مباره كانی تااڵن بكه ن. ره ھه نده سیاسی وسایكۆلۆجیه كه ی ئه م په الماره ی غه ریبه كان كه متر الی خه ڵكی س���اده ی دژه غه ریب ) ل���ه م دۆخه دا دژه عه ره ب( رونه . به ده ر له ترس���ی تێكچونی ئاسایشی ناوخۆ، ئه مان به گژیاندا ده چن له و باوه ڕه وه كه نایانه وێت له به شه كه یان بخۆن. ل���ه ھه مان كاتدا، راسیس���ته كان خۆی���ان ش���تێكیان پێنییه پێشكه ش���ی م���رۆڤ و نه ت���ه وه ی بك���ه ن، ده یانه وێت ل���ه م جۆگه له بۆگه نه وه بێن���ه وه ناومان. خودی نه ژادپه رستی دژی عه ره ب چه نێك ده س���ته اڵتدارانی غه دری ب���ه په یوه ندی عه ره ب له كورد ھه یه ، ھێنده ش به رھه می وكۆمه اڵیه تی���ه سیاس���ی ژینگ���ه ئ���ه و ناوخۆییه یه كه ده س���ته اڵتدارانی سیاسی تیایدا چاالكترین توێژ بون، به شداربون له دروستكردنی نه وه یه كی توندوتیژ. دواجار جگه ناك���ه ن ھیچیتر نه ژادپه رس���ته كان له وه ی شه ڕی نه ته وه ی داده گرن بۆ ئاستی ش���ه قام و پێگه ی ده سته اڵتداران به ھێزتر ده كه ن، ده رفه ت به ده سته اڵتداران ده ده ن له وه دا س���ه ركه وتو بن كه بڵێن " سه رقاڵ بوی���ن به باش���كردنی ژیانتان���ه وه ، به اڵم ئ���ه وان ھاتن و تااڵنیان كردین.. ئه وانن له

به شه كه ی ئێوه ده خۆن". خراپترین شتێك ده یكه ین ئه وه یه عه یبی خۆمان به ھاتنی عه ره ب ده شارینه وه . من به داغم كه : كورد شوناسی زۆرینه ی نه ته وه جیهانی پێش���كه وتوه كانی سه رده س���ت و خس���تۆته گیرفانی ته نیا شوناسی خۆی نه بێت. به اڵم ھه ر ئه مه به ودیودا غه مێكی گه وره ی���ه ت���ۆ داوا له نه ته وه كانی جیهان بكه یت ش���وێنت بكه نه وه و خ���ۆت ده رگا له س���ه ر غه ریبه كان دابخه یت. رێكخستنی ھاتن���ی عه ره ب، ته نان���ه ت كورده كانیش، شتێكه و داخستنی ده رگای ماڵ به روی ئه م میوانانه و ترس���اندن و داوای ده ركردنیان ش���تێكی دیكه . ئه وه ی یه كه میان ھێجگار گرنگه ، ئ���ه وه ی دوه می���ان درێژبونه وه ی

خواستی دڕه نده ییه بۆ ناومان.

راونانی غه ریبه كانی شار

دواجار نه ژاد نیاز نه جمه دینپه رسته كان ھیچیتر ناكه ن جگه له وه ی

شه ڕی نه ته وه ی داده گرن بۆ ئاستی

شه قام و پێگه ی ده سته اڵتداران به ھێزتر ده كه ن

بۆچون���ەوەی ئ���ەو بەپێچەوان���ەی پێیوای���ە "ھەمو ك���ەس" لەكوردس���تاندا دەم لەسیاس���ەت وەردەدات و بەجۆرێکیش خۆی بەسیاس���ی دەزانێ، پێموایە ئەمڕۆ سەردەمێکە بەمانایەک 'ھەمو' سیاسییەکی ناسیاسین. ھەڵبەت ئەم دەستنیشانکردنە بۆ ھەمو کۆمەڵگەو کولتورێ دەستنادات، بەاڵم دواجار ئەم حاڵەتە سەرئێش���ەیەکی گش���تی کۆمەاڵیەت���ی ھێناوەت���ە ئاراوە. ھەروەھ���ا دی���وارە نەبینراوەکان���ی نێوان ش���ەقام و سیاس���ەت و کاربەده س���تانی شوێنە گش���تییەکانی لێکترازاندوە. پێش ھاتن���ی 'داع���ش' گیروگرفتەکان���ی نێوان ھەرێم و بەغدا، قەیران���ی ئابوری تەنانەت ھەڤدەی ش���وبات و پێشتریش بابەتگەلێک لێدەکرا. لەشەقامدا قس���ەیان راستەوخۆ کە رەتدەبوی بەالی دوکانێکدا، گوێبیستی ھەواڵێک دەبویت یا لەگەڵ ساڵو تەنانەت شت کڕینیش���دا دەکەوتیتە مشتومڕێکەوە لەب���ارەی ئەم ح���زب و ئەو س���ەرکردەو

روداوەوە. پاش ناودەرکردنی 'داعش' الپەڕەیەکی ن���وێ لەژیان���ی زۆربەماندا ھات���ە ئاراوە، 'داعش' نەک ھەر لەخەوزڕان و پەلەقاژەی کڕین���ی ئازوقەو بەنزین���دا، بەڵکو لەگەڵ لەپیاس���ەو بەیانی���دا، ئێ���وارەو نان���ی س���ەیران، لەکۆڕو کۆبونەوە داخراوەکان و لەراگەیان���دن و کۆاڵنەکان���دا پانتاییەک���ی فیزیکی و سایکۆلۆجی لەئێمەدا داگیرکرد. بەرای من ئەمە، ترسناکترین و نەبینراوترین ھەژمونی ئەم ھێزو ماش���ێنی شەڕەیە کە درکی پێناکەین. ئەگەر بڵێین سەرکەوتن و مەترس���ی داع���ش ھێندە ل���ەو رەھەندە نەبینراوو سایکۆلۆجیەدایە، ئەوەندە لەسەر زەمینی واقیعدا کاریگەر نییە، ناماقوڵیمان نەک���ردوە. ھەڵب���ەت، کولت���وری زارەکی لێوانلێوە لەقسەو قس���ەڵۆک و ئاسانکاری گواستنەوەی پڕوپاگەندەو گومان و ترسەکان

بێبەرامبەر دەکرێ. ب���ەاڵم کاتێ ھێزێکی نادیارو بەربەری وەھا ئێمە لەبونەوەرێکی ئاسایی رۆژانەوە، دەگۆڕێ بۆ بونەوەرێک کە س���ەرقاڵی چاالک���ی و ھەواڵەکانی ئەو بێت، ئیتر دەگۆڕێین بەڕۆبۆتێک لەترس و ئامادەسازی خۆلەدەس���تدان و نیگەرانی و

خۆبەدەستەوەدان. ئاش���کرایە، ھیچ کەس لەب���ەر دەبڕینی رای خۆی نەک ھەر نابێتە سیاسی، بەڵکو خۆش���ی لەبنەڕەت���دا بەسیاس���ی نازانێ. ش���اراوەش نییە کە قس���ەکردن لەبارەی سیاس���ەتەوە، ناتکات���ە سیاس���ی، نەک بەپل���ە یەک تەنان���ەت بەپلە دوش. بەاڵم سەرگەرمبون بەڕوداو پێشهاتە سیاسیەکان، نەک تەنها خەریکكردن و گەمەکردنە بەبیرو ملکەچکردنمانە بەڵک���و ئێمە، مێش���کی بۆ جۆرە پ���الن و سیاس���ەتێک کە خۆی نەخشەس���ازە. جگە له وەی لێرەدا دەبێ مانای وشەی 'سیاسی' بەواتای بەرتەسک و لێکجیابکەینەوە. سیاسەت وەک گش���تی پالن و چۆنیەتی بەڕێوەبردنی ژیان گشتی کە ئەرکی ھەمو یەکێک نییە، بەڵکو کاری کەس���انی ش���یاو رێپێدراوە کە مافەکانی ئێم���ە بەڕێوەب���ەرن. سیاس���ەت بەمان���ا مرۆڤە زیندە چاالکییەکی گش���تییەکەی، ئەوەی س���ەرەڕای گش���تییدا. لەپانتایی مرۆڤ بەپێناسە ئەرستۆیی و كالسیكیەکەی 'گیانەوەرو بونەوەرێكی سیاس���یە'. ئیدی بەو مانایە، ھەمومان لەنێو کۆمەڵگەیەکی سیاسیدان و بونەوەرێکی سیاسیشین. کاتێ کە ئەندامی کۆمەڵگەو ھاوکات له س���نوری بیردەکەینەوەو سیاس���یدا کۆمەڵگەیەکی ھەڵدەس���وڕێین. ئەمە ھەم���وی بەالیەک، جگە ل���ەوەی خۆھەڵقورتاندن لەكاروباری سیاسیدا بەتایبەت لەواڵتێكی ناگەشەكردو کاردانەوەیەک���ی نادامەزراوەیی���دا، و ئاس���اییە. چونكی ھەم���و تاکێک کەم تا زۆرو دورو نزی���ک درک بەكێش���ەی رۆژانە دەکات و دەیخات���ە مل���ی کاربەدەس���تان. تەنانەت، گرفتە س���ادەو رۆژانەییەکانیش بەندن بەجومگەیەكی دەسەاڵتی سیاسی و

بەڕێوەبردنەوە. کات���ێ پانتاییەکانی ژیان قۆرخکراون و لەنێ���و ئەڵق���ە داخراوەکانی سیاس���ەتدا بڕیاری تاکالیەنە درا، دەموزمانی خەڵکیش دەکەیتەوەو لەسیاسەت و ئاکارەکانی خۆت نیزیکی���ان دەخەیت���ەوە. بەدەربڕینێک���ی تر، تا دەس���ەاڵتی سیاسی سەنتەرئامێز، پاوانخوازو گشتگیرترو نزیکتر بێت لەوردو ئەوەندەش ھاواڵتیانەوە، ژیانی درش���تی

ھاواڵتی���ان نەک ھ���ەر وابەس���تە، بەڵکو بەجۆرێ���ک خۆیان لەسیاس���ەتەکانیانەوە دەگلێن���ن. بۆیە ئەگەر بڵێین دەس���ەاڵتی کراوەو سیس���تمی لیبرالی چەندە ئازادی و کرانەوەی���ە، ئەوەندەش دورخس���تنەوەی

ھاواڵتیانە لەزیندەچاالکی سیاسی!منێك کە پیش���ەم مامۆس���تاییە، بایی ئەوەن���دە لەسیاس���ەت دەدوێم كە موچە، قانونی خانەنش���ینی، گۆڕینی سیس���تمی خوێندن، ئازادی ئەکادیمی و زانستی گرفتی تێدەكەوێ. وەکی تریش ھاواڵتیەک بودجەی پێباش���ە ئەگەر ش���ەفاف بێ، نەخشەی خانوو شارەکان پەسەندە ئەگەر رەچاوی دەرامەت و دۆخی تایبەت و تەندروستیی بێ. بازاڕ باشە بۆ کڕیار ئەگەر نرخەکان بەرز نەبێ و گەمەو قۆرخکاری تێدا نەبێ. ئەگەر رێگەكان ناخۆش و خراپ نەبن شۆفێرەکان م���ان ناگ���رن. نەخۆش���ەکان ھاوارناکەن

ئەگەر دەرمان و کایەی تەندروس���تی ساخ بێت! ئی���دی كاتێك جومگ���ەو كایەكانی ژیان���ی كۆمەاڵیەتی و ئاب���وری و کولتوری لەسیاسه تەوە دەئاڵێ، چاوەڕوانی ئەوەشین خەڵك���ی ئاس���ایی دەمی���ان لێوەربدات. س���ەرەڕای ئەوەی حاڵەتێكی تەندروستە، ھاواڵتی لەپرس���ەكانی ژیانی خۆی بدوێ و بەمافی خۆشی بزانێ پرس و ڕای پێبکرێ. بەاڵم دەبێ بڕیارەکان لەدەستی سیاسی و شارەزاکاندا بێ، بەمەرجێ رای جەماوەر،

ھاواڵتی لەبەرچاوبگیرێ.ب���ەاڵم لەپ���اش س���ەرھەڵدانی داعش و نزیکبونەوەی پڕیشکی ئاگری شەڕ لەتۆڕو کەناڵ و ش���ەقام و ب���ازاڕو فەرمانگەکاندا، زۆرێک خەریکی "ش���رۆڤە"و خوێندنەوەی ھەندێ ل���ەوەی جگ���ە بارودۆخەک���ەن. لەراگەیاندن، ئەو روداوە بەدەرفەت دەزانن خۆیان وەک کەناڵێکی پێشەنگ بناسێنن، بەاڵم بەداخەوە قسەڵۆک و ھەواڵ و زانیاری لێکجیانەکەوە. تەنها ئامانجیان، کەرەسەی رۆژنامەیی بەردەوامیان ھەبێ، نەک راستی و دروس���تی ھەواڵەکان، چونک���ی چەندیان ل���ەوێ ھەیە؟ پەیامنێ���ری مەیدانیی���ان بابڵێین ئەم���ەش تا ڕادەیەک گرفت نییە، بەاڵم ئەوەی جێگەی سەرئێش���ەو مایەی نیگەرانیە: نادیاریی ش���رۆڤەو لێکدانەوەی

زانستیانەی روداوو ھەواڵەکانە.بۆیە، بێس���ەروبەری رای گش���تی خۆی ل���ەوەدا دەبینێت���ەوە ک���ە راگەیان���دن و تینویەت���ی نەیاتوانی���وە پس���پۆڕەکان بش���کێنن و بەرچاورونی بدەن. لەبەرئەوە، خەڵکی ئاس���ایی بەتواناو خەیاڵی سادەو وەک جۆرێ���ک لەچاوەڕوان���ی و جۆرێ���ک روداوەکان پێش���هات و لەقاوەگرتن���ەوە، لێکدەدەنەوە. لێرەوە، بەشداری ھاواڵتیان س���ەبارەت رادەربڕی���ن لەقس���ەکردن و بەروداوەکە نەک ھەر لەنزمترین ئاستدایە، بەڵک���و بۆتە فۆرمێکی تری دابەش���بونی یەکترو لێدان���ی خێاڵیەت���ی و حزبایەتی و ناوچەگەریی. پرس���یارەکە ھەر ئەوە نییە کە تا چەند داعش توانیویەتی ئاراس���تەی بیرو س���ایکۆلۆجی مرۆڤ���ی ئێمە بەچەند رۆژێ���ک بگۆڕێ، بەڵکو بۆچی مەترس���ی و داقڵیش���انی لێکت���رازان و ھەڕەش���ەکان جەس���تەی نیش���تمانی لێدەکەوێت���ەوە؟ رەنگ���ە داگیرکردنی راس���تەوخۆی داعش کەم مەترسیدارتربێ لەداگیرکردنە زەینی و دەرونیەکەی لەم س���اتەوەختەدا. ھاوکات الیەنەکان ھەلپەرستانەی ھەڵقۆستنەوەی

لەدژی یەکتری!

چۆن "داعش" دەمانکاتە سیاسییەکی ناسیاسیی

نەوزاد جەمال

ھەندێ لەراگەیاندن ئەو روداوە

بەدەرفەت دەزانن خۆیان وەک

کەناڵێکی پێشەنگ بناسێنن، بەاڵم

بەداخەوە قسەڵۆک و ھەواڵ و زانیاری لێکجیانەکەوە.

تەنها ئامانجیان، کەرەسەی رۆژنامەیی بەردەوامیان ھەبێ،

نەک راستی و دروستی ھەواڵەکان

هیچ پێویست ناكات مەسیحی و كریستیان بی تا كۆمەڵكوژی و راونانی مەسیحییەكان بۆ نمونە لەئەفریقا یان موسڵی ژێردەستەی داعش شەرمەزار بكەین. نابێ چاوەڕێ بین تەنیا كەسی مسوڵمان كوشتاری مسوڵمانان لەبورما مەحكوم ب���كات. هەرچەندە وەك مرۆڤێكی ئاس���ایی تەنیا مرۆڤبون بەسە تا هەری���ەك لەو كارەس���ات و كارە نامرۆییانە ش���ەرمەزاربكرێن، بەاڵم لەبارەی غەززە كە دۆخێكی هاوش���ێوەی هەیە، جیاكردنەوەی قوربانییانی شەڕێكی خوێناوی لەوشێوەیە ك���ە مێژویەكی 66 س���اڵەی هەیە كارێكی

ئاسان نییە.كورد، باش لەزمان و ئازاری ئەو هێرش و توندوتیژیی���ە تێ���دەگات كە دانیش���توانی فەلەستین س���ااڵنێكە بەئەمڕۆشەوە لەسەر دەستی واڵتی ئیسرائیلەوە توشی دەبنەوە، ب���ەاڵم لەب���ارەی كێش���ەی فەلەس���تین-مشتومڕە ئەو قوربانییانی ئیس���رائیلەوەو ئاڵۆزە پێویس���تە ك���ورد بەالیەنی كەمەوە

رەچاوی ئەو 3 خاڵە سەرەكییە بكا:1�خەڵكی فەلەستین هەموی هەر حەماس و جیهادی نی���ن تا بەو بیانوەوە خەڵكی ئەو ناوچەیە پش���تگوێ بخەین، هەروەك چۆن هەموی هەر مەدەن���ی و بێگوناهیش نین تا لەسەرجەم هاوس���ۆزی بەرگری و بەگشتی كردەو رەفتاری خەڵكی ئەو هەرێمە بكەین. رۆش���نبیرییەكی سیاس���یمان پێویستە تا بزانین كە بەشێكی زۆری روداوەكانی غەززە توندڕۆكانی هەڵەو سیاس���ەتە لەئەنجامی دەس���ەاڵتدارانی ئەو كەرتە لەفەلەس���تین هاتوەت���ە ئ���اراوە كە هەم���ان بزوتنەوەی ه���اوكات ك���ورد پێویس���تە حەماس���ە. لەگەڵ مەحكومكردنی كوش���تاری خەڵكی بێت���اوان، بەپێی توانای سیاس���یی خۆی ئاماژە بەهەڵە سیاس���ییەكانی دەسەاڵتدار

بەتایبەت توندڕۆكانی فەلەس���تینی بكات و لەسەر داوای رەچاوكردنی ستراتیژییەتێك ئەساسی گفتوگۆو خواستی جیهانی بكات.

سیاسییەكانی ئیسالمییە 2�تێگەیشتنی كوردس���تان لەدۆخ���ی فەلەس���تین تۆزێك كاڵفامی���ی پێوە دی���ارەو تەنیا پش���تیان بەس���ۆزی ئاینی بەستوە. بۆ نمونە كاتێك باس���ی قوربانییانی ش���ەڕی دوایی غەززە دەك���ەن، هەمو هەوڵی���ان ئەوەیە كوژرانی منداڵێك ی���ان روخانی ش���وێنێكی پیرۆز گ���ەورە بكەنەوەو مەبەس���تەكانی خۆیانی تێ���دا بگونجێنن، بەاڵم هی���چ ئاماژەیەكی رون بەوە ناكەن كە فەلەستینیەكان خۆیان بێگوناە نین لەوەی بەس���ەریانهاتوە. باس لەوە ناكەن كە فەلەستینییە سیاسییەكان خۆیان لەپش���ت كارەس���اتی ئ���ەو منداڵ و مزگەوت و خەڵكی پەككەوتەیە حەشارداوەو وەك سەنگەر بەكاریاندێنن، بێجگە لەوەی هیچ باس���ی ئەوەش ناكرێ موش���ەكەكانی فەلەس���تینیش چەندە ش���وێنی پیرۆز بۆ ئیسرائیلییەكانی كردوەتە ئامانج. ئەو جۆرە لەهاوس���ۆزییە مەبەس���تدارو الیەنگیرانەی ك���وردەكان دەچێت���ە خان���ەی جۆرێك لە "چەواش���ەكاری"و بەهەڵەبردنی رای گشتی كە بەهۆی���ەوە ئاڵۆزییەك بۆ تێگەیش���تن

لەدۆخی مەسەلەكەی هێناوەتە ئاراوە.كوردس���تان 3�سیاس���ییەكانی یەكالنەبونەت���ەوە ل���ەوەی ئاخۆ لەس���ەر بەردەوامب���ن رابردوی���ان س���تراتیژییەتی ی���ان رێگەی ن���وێ بگرنەب���ەر؟ نەریتێكی سیاس���ییە كە كوردەكان هەمیش���ە وەك خەڵكێك���ی شۆڕش���گێڕبەرگرییان لەهەمو خەب���ات و بزوتنەوەیەك���ی رزگاریخوازی تر لەسەرتاس���ەری دنیاو لەوانەش فەلەستین دەكردو پێیانوابوە چەوساوەكانی دنیا یەك خەمن، بۆیە دەب���ێ یەكدەنگ و یەك گوتار بن و پش���ت و پەنای یەكتری بن. لەالیەكی ترەوە ن���ەوەی نوێی سیاس���یی كورد كە چ���اوی لەواڵت���ی س���ەربەخۆیەو فێرب���وە

ئیس���رائیل وەك كارتی فشار دژی نەیارانی خۆی لەتاران و بەغ���دا بەكارببات، پێیوایە نابێ پەلە بكەین ل���ەوەی بەكەوتنەوەی 2 موشەكی ئیسرائیلی لەكەرتی غەززە دەست بۆ مەحكومكردنی ئیسرائیل ببەین. ئەو 2 بۆچونە دژبەرە وایك���ردوە كورد یەكدەنگ نەبێ لەوەی بەڕاس���تی دەب���ێ مەحكومی ك���ێ ب���كا؟ لەوبارەیەوە پێویس���تە هێڵی ناوەن���د بگرین، هەروەك چ���ۆن نێزیكترین

واڵتی دۆستی ئیس���رائیل واتە ئەمەریكاش ه���اوكات ك���ە مەحكوم���ی قوربانیكردنی خەڵكی ب���ێ گوناهی مەدەن���ی لەهەردوال دەكات، بەاڵم رێگەش نادات دۆس���تایەتی واش���نتۆن- تەلئەبیب درزی تێبكەوێ یان الی فەلەستینییەكانیش بەهای دیپلۆماسیی خ���ۆی لەدەس���تبدات. ك���ورد پێویس���تە

لەوبارەیەوە خۆی نوێبكاتەوە.

ئەنجامناب���ێ فەلەس���تینییەكان تەنی���ا لەوەدا داردەس���تی هەمویان ك���ە كۆبكەین���ەوە دوژمنان���ی كورد لەوان���ە ئێرانن، یان نابێ پێمانواب���ێ س���ەردانێكی یاس���ر عەرەفات ب���ۆ الی خومەینی لەكات���ی خۆی و پێدانی پەیمان���ی لەناوبردن���ی هەرچ���ی دوژمنی هاوبەش���ە، وامان لێبكات خۆمان بێبەری بكەین ل���ەوەی ئ���ازاری كوژرانی دایكێكی بێگون���اە لەماڵی خۆی���دا نەبینین. ناكرێ بڵێی���ن كە چونك���ە ئیس���ماعیل هەنیەی س���ەركردەی حەماس���ییەكان پێشمەرگەی كوردی بە "چەتە" ناوبرد تەواو واز لەئازاری

چەوسانەوەی فەلەستینییەكان بێنین.بەكورتی، دەبێ هەمیشە 2 شت مەحكوم و لێبكەین و نە ش���ەرمی ش���ەرمەزاربكەین و نە بترس���ین: ئەو هێزەی ئیس���رائیلی كە دایكێكی فەلەس���تینی كوشت و كۆرپەڵەی بێ دایك���ی خس���تەوە مەحك���وم بكەی و نەترسین، هەروەها ئەو چەكدارە توندڕۆیەی لەفەلەستینەوە هەرەمەكی بەش���ێوەیەكی موشه كی ئێرانی بەس���ەر خەڵكی مەدەنی ش���وێنی گشتی لەئیس���رائیل دەبارێنێ بێ ئەوەی بزانێ سەربازی ئیسرائیلی دەكوژرێ یان ئەوانی���ش هەروەك ئیس���رائیلییەكان دایكێكی تر دەك���وژن و منداڵێك بێ دایك دەك���ەن دەبێ ش���ەرمەزار بكەین. ئەو دو كردەوە هی���چ جیاوازییەكیان نییەو لەهەر ش���وێن و هەر كەس���ێك بیكات دەبێ هەمو

مرۆڤ� و ویژدانێك شەرمەزاری بكا.

فاینانشاڵ رۆژنامه ی رۆژنامه نوسێكی تایمز له رێگ���ه ی ته له فونه وه له قاهیره وه ده رباره ی په یوه ندی نێ���وان ئه مه ریكاو ك���وردو به هاناوه هاتن���ی ئه مه ریكا لێی پرسیم: بۆچی ئه مه ریكا به ده م حكومه تی ناوه ندیه وه نه چ���وه ، كاتێك كه وته ژێر مه ترس���ی داعش���ه وه ، به اڵم وه ها خێرا

به ده م حكومه تی هه رێمه وه هات؟ ئه گ���ه ر ئه م پرس���یاره ڕه وابێت ئه وا ده كرێ���ت چه ند هۆكارێك له پش���تیه وه بێ���ت. وه ك ده زانرێ���ت ك���ه ئه مه ریكا ناخوازێ���ت ئۆبام���ا( )ئی���داره ی ده ستوه رداته نێو قه یرانه كانی جیهانه وه له روی س���ه ربازیه وه . یه كێك به تایبه ت له هۆكاره كان���ی ئه م خ���ۆ به دورگرتنه ی بریتیه جیهان، له قه یرانه كانی ئه مه ریكا له شكستی ئه مه ریكا له عێراق. به جۆرێك كه له الیه ن خه ڵك و ئی���داره ی ئۆباماوه جۆرێك له تۆقین یان فۆبیا دروس���تبوه ده رب���اره ی عێراق. ڕه نگ���ه ئه مه یه كه م هۆكاربێت له سس���تی و به وه اڵم نه هاتنی ناوه ندی. حكومه تی له س���ه ر ئه مه ریكا ئه م���ه به روونی له لێدوانه ك���ه ی ئۆبامادا دی���اره . ئۆبام���ا ڕاش���كاوانه ده ڵێت كه كێشه ی عێراق له رێگای هێزه وه چاره سه ر ناكرێت. ئۆباما له لێدوانه كه یدا هه س���ت به قورس���اییه ك ده كرێت له وه ی كه چۆن بۆ خه ڵكی ئه مه ریكای رون بكاته وه كه ئه م ده ستێوه ردانه پێویسته . له سه ره تای په ره گرافێكی لێدوانه كه یدا ئۆباما ده ڵێت: وه ك پێش���تر گوتم، ئه مه ریكا ناتوانێت و نابێت ده ستوه رداته هه مو قه یرانێك كه له جیهاندا روده دات. بۆیه رێگام پێبده ن ك���ه رونبم ده رباره ی ئ���ه وه ی كه بۆچی ئێستا؟ بۆ ده س���تێوه رده ین، پێویسته لێره دا ئۆباما به هانه ی مرۆیی ده هێنێته وه كه چۆن ئێزیدی���ه كان له روبه روبونه وه ی جۆره ئه م جێنۆس���ایددان. مه ترس���ی له خیتابه نیشانی ئه دات كه چه ند ئۆباما هه ست به قورس���ی ده كات له ڕازیكردنی خه ڵكی ئه مه ریكییه وه . ئۆباما ڕاشكاوانه دان ب���ه وه دا ده نێت ك���ه قه یرانی عێراق ناتوانرێ���ت له رێ���گای د ه س���تێوه ردانی چاره سه ربكرێت، ئه مریكیه وه سه ربازی ئه م���ه ش له هه مانكاتدا یان���ی ئه مه ریكا ئاماده نی���ه جگ���ه له به كارهێنانی هێزی ئاس���مانی و به خش���ینی چ���ه ك به هیچ

شێوازێكی تر به شداربێت.ڕه نگه دوه م هۆكاری به ده نگه وه هاتنی ئه مه ری���كاو ئه گ���ه ری ده س���تێوه ردانی ئه وه بێت كه ئه مه ریكا پاش ناردنی زیاتر له 3٠٠ ڕاوێژكار له مانگی شه شی ڕابوردو ئێس���تا خاوه ن زانیاری مه یدانی زیاتره له باره ی بارودۆخه كه وه . به م پێیه له روی ئاس���انكاری ده كات. ئه مه لۆجستیه وه هۆكارێكی تری كه ئۆباما خۆی ئاماژه ی پێئه دات بریتیه له پاراستنی قونسوڵخانه ی له هه ولێر. كارمه نده كان���ی ئه مریك���ی و دیاره رونه ئه گه ر ئه مه مه به ستیش بێت ئه وا له هه مانكاتدا مه به س���تێكی باش���ه ب���ۆ ڕازیكردنی خه ڵك���ی ئه مه ریكی كه ده س���تێوه ردانه كه بۆ پاراستنی هاواڵتی ئه مه ریكایه ، به رژه وه ن���دی ئه مریك���ی و ن���ه ك تێوه گالنی له جه نگێ���ك كه هیچ په یوه ندی به ئه مه ریكاوه نیه . له ڕاستیدا ئه م هۆكاره یه كێك بو له ستراتیژه كانی حكومه تی هه رێم له سااڵنی رابوردودا كه بونی قونس���وڵخانه كان له هه ولێر ده بێته ه���ۆكاری وه ده نگهاتن���ی واڵته كانی���ان له كاتی دروستبونی هه ڕه شه . ڕه نگه ئه م هۆكاره ش بێت كه وه ها له ئۆباما ده كات ناوی هه ولێر )ئه ربی���ل( بهێنێت. ئه مه بۆ واڵتانی تریش ڕاس���ته . وه ك ده زانین كه توركیا له موسڵ قونسوڵخانه ی هه بو به سه رداگیراو ده ستیان داعش به هاتنی هه تا ئێستا چاره نوسیان نادیاره . به اڵم ئه گه ر ئه مانه هۆكاره ئاشكراكانن، ئه وا هۆكاره ئاماژه پێن���ه دراوه كان یان ئه و هۆكارانه ی كه پێویس���ته خوێندنه وه یان ب���ۆ بكرێ���ت چی���ن. ده كرێ���ت لێره دا به راوردێ���ك له نێوان كه وتنی موس���ڵ و ئه گ���ه ری كه وتن���ی هه ولێ���ردا بكه ین. كه وتنی موس���ڵ بوه ه���ۆی هاتنه ئارای خه الفه تی ئیسالم. گه ر له ئه ده بیاتی ئه م خه الفه ته بنواڕیت ئه وا به رونی دیاره كه ئامانجیان وروژانی س���ه رجه م خه ڵكانی موس���وڵمانی جیهانه كه هاوڕایانن. به م پێیه ئه م خه الفه ته له كاتێكدا ده خوازێت له هه م���و كونجێكه وه خه ڵك���ی هاوڕای پێبگات له هه مانكاتدا ده خوازێت به گشت جێگایه كدا باڵوبێته وه . بونی مه ترسیه كی وه ها له الیه ن ئه مه ریكاوه جێگای بایه خه . گه ر بێتو ئه مه ریكا لێگه ڕێت هه ولێر یان

هه رێمی كوردستان بكه وێته ده ست ئه م تیرۆریس���تانه ئه وا سه رجه م هاوسه نگی هێز له ناوچه كه دا ده خه نه مه ترس���یه وه له هه مانكات���دا وه ه���ا ده كات كه خێراتر به ناوچه كانی تردا ته شه نه بكه ن. بونی بیرۆكه ی خه لیفه و به ده س���تهێنانی توانا وه ه���ا ده كات كه له گه ڵ دروس���تبونی هێزێك���ی وه هادا س���ه رجه م نه خش���ه ی ناوچه كه بكه وێته مه ترس���یه وه . كه وتنی هه ولێر به مان���ای كۆتایی دوا جێگادێت له عێراقدا كه ئه مه ریكا بتوانێت مامه ڵه ی له س���ه ر كاریگ���ه ری له گه ڵداب���كات و

سیاسه تی ناوچه كه دابنێت.ب���ه م پێی���ه به هانا هاتن���ی ئه مه ریكا بایه خێك���ی تایبه تی هه ی���ه ، نه ك ته نها ئه م له داهاتوش���دا. به ڵكو له ئێس���تادا بایه خ���ه ئ���ه و په یام���ه ده گه یه نێت كه

هه رێمی كوردستان ده بێت بپارێزرێت. ئۆبام���ادا له سیاس���ه تی ئ���ه و ه ی ده رده كه وێ���ت ئه وه یه كه ئ���ه و به هیچ ش���ێوه یه ك ئامانج���ی نیه ك���ه داعش له ناوبه رێ���ت، به ڵكو ده خوازێت له قاڵبی بدات و كاریگه ری سنوردار بكات. لێره دا ده كرێت بپرس���ین ئایا ك���ورد چه ندێك ده توانێت له پشتیوانی ئه مه ریكاو واڵتانی تر سودمه ندبێت. چه ندێتی سودمه ندبون به س���تراوه به چۆنێتی رێكخستنی كورد بۆ تواناو هێزو ئیداره دانی كێش���ه كان و جیاوازیه كانی. كورد پێویستی به سوپایه ، س���ه رده میانه و به ئیداره كردنێك���ی نیشتمانیانه ، به حكومی عه قڵ. دو هێزه خێڵه كیه كه ی كورد هێشتا زۆریان ماوه ببنه دو هێزی نه ته وه یی و نیش���تمانی. ئه م قه یرانه ده ریخس���ت كه ئێمه چه ند زۆرمان ماوه هه ت���ا به عه قڵی ده وڵه تی جیاوازیه كانم���ان روب���ه روی خۆم���ان و ببین���ه وه . له كاتێكدا ك���ه ئۆباما ناوی هه ولێ���ر ده هێنێ���ت له هه مانكاتدا زیاتر له س���ی جار ناوی عێراق ده هێنێت به بێ ئ���ه وه ی ته نها جارێك ن���اوی حكومه تی هه رێم���ی كوردس���تان بهێنێ���ت. ب���ه م پێیه ئ���ه م روداوه ده بێته ه���ۆی زیاتر به عێراقبون���ه وه ی هه رێ���م. بۆی���ه ئه م به هاناهاتنه وه ی ئه مه ریكا ده بێت له الیه ن كورده وه به ئاراسته یه كدا ببرێت كه ببێته پشتیوانی زیاتر بۆ پاراستنی حكومه تی هه رێ���م نه ك دروس���تكردنه وه ی عێراق. له ڕاس���تیدا به ئاس���انی ده توانرێت ئه م پرۆس���ه یه به قازانجی كورددا بشكێته وه سیس���ته ماتیكانه بتوانێت ك���ورد گه ر له رێگای ده زگاو س���وپاو دیپلۆماسیه ت و ئابوری و وزه وه كار له س���ه ر ئه م دۆخه نوێیه ب���كات. له ڕابوردودا كار له س���ه ر كوشتنی ئیراده ی خه ڵك كاری سه ره كی هێزه كوردیه كان بو، ئێس���تاش هه مان شت به رده وامه . ئه وه ی جێگای باسه كه ئێمه ته نها روبه روی مه ترس���یه كی كاتی نابینه وه ، ئێمه له ئاستی فیكریدا روبه روی قه یران ده بینه وه . فیكری عێراق، فیكری ئیسالمی سیاسی، فیكری ناسیونالیزمی ع���ه ره ب و له به رامبه ریدا ناس���یونالیزمی كوردی. هه مو ئه مانه زۆر به كرچ و كاڵی به جۆرێك ده كرێت. له گه ڵ���دا مامه ڵه ی كاریگه ری نه رێی هه یه له سه ر ئاسایشی

نیشتمانی ئێمه .

بیرورا)44٠( سێشه ممه 2٠14/8/12 14

ئه‌مه‌ریكاو‌كورد:‌چ‌فریادڕه‌سێك؟

دورنزیک گۆشه‌یه‌که

‌‌سه‌ردار‌عه‌زیز‌ده‌ینوسێت

▼

دڵی‌كوردان‌بۆ‌غـەززە‌لێبـدات؟

كه وتنی هه ولێر به مانای كۆتایی دوا جێگادێت

له عێراقدا كه ئه مه ریكا بتوانێت مامه ڵه ی

له گه ڵدابكات و كاریگه ری له سه ر سیاسه تی ناوچه كه

دابنێت

به كه س���یكردن پرۆس���ه ی دورو پرۆس���ه یه كی )به شه خسیكردن( درێ���ژو نه بڕاوه یه و له س���ه ده كۆنه كاندا له كایه به شێوه و ش���ێوازی جۆراوجۆرو جیاوازه كانی كۆمه ڵ���گادا بونی هه بوه ، به اڵم به به راورد له گه ڵ ئه م س���ه ده یه ی ئێس���تا )س���ه ده ی 21( ئه م دیارده یه ده ركه وتێكی یه كجار گه وره ی هه یه و زۆر به ئاس���انی ده توانرێ هه ستی پێبكرێ. دیاره كه وا ئامرازه كانی به هێزتربونی ئه م دیارده یه هۆكارێكی گه وره ی فراوانبونین و الیه نێك���ه وه به چه ن���د په یوه س���تن گرنگترینی���ان ته كنه لۆژیایه ، كه هۆكاره ب���ۆ به هێزكردن���ی میدی���او فراوانبونی له هه مانكاتدا پڕوپاگه ن���ده وه ، مه یدانی په یوه س���ته به سروش���تی مرۆڤ���ی ئه م س���ه ده یه له دروس���تكردنی پاڵه وان له م كایانه داو ئاره زوی به دوكه وتنی كه سێك

یان پێشڕه وێك له یه كێك له م كایانه دا.كۆمه ڵگا، كایه كانی به كه س���یكردنی وه ك سیاسه ت و میدیاو وه رزش و هونه رو زانس���ت و... هت���د هه ر یه كێ���ك له وانه كه س���ایه تیه كی له ئیبرازكردنی بریتییه هه ڵبژێ���ردراو ویس���تراوو دیاریك���راوو تێیاندا، به جۆرێك جێگای سه رس���امی و ره زامه ن���دی به ش���ێكی زۆری تاكه كانی كۆمه ڵگا بێت، ره نگه له م نێوه نده ش���دا كای���ه ی سیاس���ی دیارتری���ن كایه بێت تێیدا به ئاش���كرا ئیب���رازو گه وره كردنی كه سایه تیه كانی تێدا ببینین، هه م له ڕوی مێژوشه وه ره نگه كۆنترین مێژوی هه بێت به به راورد له گه ڵ كایه كانی تردا، بێگومان ئه مه ش له م سه رده مه دا به شێوه و فۆرمی جیاوازدا ده بینرێ و هه ستی پێده كرێ، بۆ نمونه گه ر سیاس���ییه كانی كۆن نمونه ی ستالین و هیتله رو سه دام حوسێن نمونه ی پێشڕه وه كانی نه ته وه یه ك بن كه به هۆی به م دڵڕه قیه وه به جه رگ���ی و ئازایه تی و ئاسته گه یش���تبن، ئه وا له م سه رده مه دا به كه س���یبونی سیاس���ییه كان به ه���ۆی دڵسۆزبونیانه خاكیبون و رۆمانسیبون و له گ���ه ڵ نه ت���ه وه و نیش���تیمانه كه یاندا، ئه مه ش به ش���ێوه یه كی ئاشكرا هه ستی پێده كرێ���ت له و واڵتان���ه ی كارپێكه ری سیستمی دیموكراسین، گه ر سه رنجبده ین بانگه ش���ه ی له ش���ێوه ی ده توانی���ن هه ڵبژاردنه كان���ی ئێس���تای توركی���اوه

ببینی���ن و پاڵێوراوی س���ه رۆك كۆماری توركیا )ئ���ه ردۆگان( وه ك یه كێك له م كه س���ایه تیانه سه یربكه ین، به شێوه یه ك ئه م پرۆسه ی به كه سیكردنه له پارته كه ی )ئه كه په ( دروستده بێت و ره نگه ته واوی توركیاش بگرێته وه له داهاتودا، بۆ نمونه كاتێك ناوی )ئه كه په ( ده برێت، یه كسه ر وێنه ی ئه ردۆگان دێته به رچاوان و ته واوی ئاكه پ���ه و سیاس���ه ته كه ی له ئه ردۆگاندا ك���ورت ده بێته وه له كاتێك���دا ئه ردۆگان له ئه كه په دا، نییه یاریكه ری س���ه ره كی ته نان���ه ت ئه گه ر س���ه ره كیش بێت ئه وا پارتێك���ی سروش���تی وه ك ئه كه پ���ه سیاسی به تاكه كه س���ێك به ڕێوه ناچێت، له م ئ���ه ردۆگان به كه س���یبونی بۆی���ه نێوه نده دا جۆرێكه له كوش���تنی ته واوی سیاسه تمه دارانی ئه كه په و بچوكبونه وه ی رۆڵی ئه وان تێیدا، ئه مه ش سروش���تی به كه س���بونه ده توانرێ له زۆربه ی زۆری ت���ری كۆمه ڵ���گادا ببینرێت، كایه كانی بۆیه له م ڕێگایه وه ، ده رچونی ئه ردۆگان به س���ه رۆك كۆماری توركی���ا، دورنییه له داهاتویه ك���ی نزیكدا ت���ه واوی توركیا به جۆرێك كه س���یبونی ئه ردۆگان تێیدا له ئێستاش���دا وه ك چۆن ره نگبداته وه ، به كه س���یبونی سیاسه تی چه ند واڵتێكی وه ك كوب���او كۆریای باك���ورو هه رێمی كوردس���تان بۆ نمونه به كه سایه تیه كانی وه ك فیدل كاس���ترۆو كیم جۆنگ ئین و بارزانیه وه په یوه س���تكراوه و مه س���عود

به كه سیكراوه .گه ر بێینه س���ه ر باسی میدیاو پرۆژه ئ���ه وا ده توانین به جۆرێك میدیاییه كان ده ستنیش���انی به كه س���یبونی ئه م كایه بكه ین، بۆ نمونه پرۆگرامێكی تیڤی گه ر ده س���اڵ به ر له ئێس���تا به هۆی گرنگی بابه ته كانی نێوی به هێزو پڕبینه ر بوبن، ئه وا له م سه رده مه دا كه سایه تی و )كه س( ه���ۆكاری به هێزبون���ی پرۆگرامه كان���ن، ئه م���ه ش به جۆرێك په یوه ن���دی له گه ڵ سروش���تی مرۆڤی ئه م سه رده مه دا هه یه ئ���اره زوی دروس���تكردنی پاڵه وانی كه شاشه و میدیایان هه یه . تۆ گه ر ویستی دروستكردن و دانانی پرۆگرامێكی به هێزت پێویستبێت ش���ت سه ره كیترین هه یه ، تێیدا، دروس���تكردنی كه سایه تیه كه كه بینه ر به هۆیه وه ئاڵ���وده ی پرۆگرامه كه بێ���ت. ئه مه ش به جۆرێك س���اندنه وه ی به هێزی و سه رنجراكێشی پرۆگرامه كه یه و ت���ا به كه س���ایه تیه ك به خش���ینیه تی

به هۆیه وه به كه سی بكرێ. نمونه ی یه كێك پرۆگرامه كانیان پێشكه ش���كارانه ی له و به كه سیكراوه ، پێشكه شكاری ئه مه ریكی )كۆن���ان ئۆبری���ان(ه ، ئه و م���اوه ی 2٠ س���اڵ ده بێت پێشكه ش���كاری چه ندین پرۆگرام���ی جی���اوازی خه نده ئامێز بوه ، به جۆرێك له م ماوه یه درێژه دا له چه ندین جۆراوج���ۆری به رنام���ه ی كه ناڵ���دا بینه رانیشی زۆربه ی پێشكه ش���كردوه و ناوی پرۆگرامه كانی نازانن، به ڵكو تاكه ه���ۆكار بین���ه رو پرۆگرامه كانی به یه ك خۆی كه س���ایه تییه كه ی به ستابێته وه ، تیڤییه كان پرۆگرامه به كه سیبونی بوه . له ئێس���تادا دیارده یه كی باوی میدیاییه و پرۆگرامه سیاسییه كانیش���ی گرتۆته وه ، كه ناڵه پرۆفیشناڵه كان ڕكابه ری ده كه ن له گرتن و دروستكردنی كه سایه تی نوێ و

سه رنجراكێش.هه روه ه���ا ب���ه م ش���ێوه به رده وام���ه به كه س���یبونی زۆرب���ه ی كایه كانی تری كۆمه ڵ���گا به ب���ه راورد له گ���ه ڵ س���ه ده كۆنه كاندا گه ش���ه یه كی گه وره ی كردوه و بوه ت���ه دیارده ی���ه ك، ته نان���ه ت له ڕوی زانس���تی ناوی كاتێك زانستیش���ه وه ، نوێ و مۆدێ���رن ده هێنرێت، ب���ۆ نمونه ناوی زانای ناودار )س���تیڤن هۆوكینگ( ده هێنرێت، یاخود زانس���ت به گش���تی، ناوی )ئه لبێرت ئاینیشتاین( ده هێنرێت، پێبكرێ هه س���تی ده توانرێ ئ���ه وه ش له ب���واره جیاوازه كان���ی وه ك میدی���او

نوسین و سینه ما.گرنگه كانی هه ره له هۆكاره یه كێكیتر پرۆسه ی به كه سیكردن، داهێنانی كامێراو وێنه گرتنه . نوس���ه ری ك���ورد، مه ریوان وریا قانیع، له كتێبه كه ی به ناوی )فیكرو دونیا( نمونه یه كی به كه سیكردنی كایه ی سیاس���ی ده هێنێته وه ك���ه تێیدا كامێرا به هۆكارێكی گ���ه وره ده زانێت و ده ڵێت: هه م كامێرای فۆتۆگرافی و هه م كامێرای فیلم، رۆڵێكی ئێج���گار گرنگیان بینیوه له دیارده ی به )شه خسیكردنی سیاسه تدا(. مه به ستم له "به شه خسیكردنی سیاسه ت" راس���ته وخۆی گرێدانێكی به س���تنه وه و سیاس���ه تمه دار به كه س���ی سیاس���ه ته خۆیه وه ، نه ك به به رنامه و دیدو بۆچون و ح���زب و ئ���ه و جیهانبینی���ه ی ك���ه ئه و

سیاسه تمه داره به رگری لێده كات.ئێجگار رۆڵێك���ی قانی���ع مه ری���وان گ���ه وره ی داوه به كامێرا وه ك ئامرازێكی به كه س���یبونی له س���ه ر فره كاریگ���ه ر سیاسه ت له سیاسه تمه داره كانه وه ، به اڵم داهێنانه كانی كامێرا، له گه ڵ هاوش���ان وه ك س���ه ته الیت و ئینته رنێ���ت و ت���ۆڕه كۆمه اڵیه تیه كان هۆكارگه لێكی گه وره ن بۆ كایه به كه سیكردنی )به شه خسیكردنی( جیاوازه كان، هه روه ها هه ر له سیاسه ته وه تا س���ینه ما كه به شێكه له هونه ر، جگه مرۆڤ ئه وانه ش، سروش���تی له گش���ت له م س���ه ده یه دا به هۆی سه قامگیریه كی جیهانیی و سه رده می نوێوه ، سروشتێكه گرتوه ، س���ه رچاوه ی له ته رفیهیبونه وه سروش���تێكه ح���ه ز به بینین���ی پاڵه وان ده كات له گش���ت ئه و كایه جیاوازانه دا، سروشتێكه ویس���ت و ئاره زوی فێربون و هه ڵبژاردن و گرنگیپێدان به كه سایه تیه كان ده به س���تێته وه نه وه ك خودی كایه كان

خۆیان.

هاوار بازیان

دەبێ هەمیشە دو شت مەحكوم و شەرمەزاربكەین

ئەو هێزەی ئیسرائیلی كە دایكێكی فەلەستینی كوشت و كۆرپەڵەی بێ

دایكی خستەوە، هەروەها ئەو چەكدارە توندڕۆیەی بەشێوەیەكی هەرەمەكی لەفەلەستینەوە موشه كی

ئێرانی بەسەر خەڵكی مەدەنی شوێنی گشتی

لەئیسرائیل دەبارێنێ

سه‌ده‌ی‌به‌كه‌سیكردنی‌كایه‌كانی‌كۆمه‌ڵگائوسامه ئه نوه ر

به كه سیكردنی كایه كانی كۆمه ڵگا،

وه ك سیاسه ت و میدیاو وه رزش و هونه رو زانست و... هتد

بریتییه له ئیبرازكردنی كه سایه تیه كی

دیاریكراوو ویستراوو هه ڵبژێردراو تێیاندا،

به جۆرێك جێگای سه رسامی و ره زامه ندی

به شێكی زۆری تاكه كانی كۆمه ڵگا بێت

15 (440( سێشه ممه 2014/8/12 tandrostyawene@gmail.comته‌ندروستی

ئاژار دو هه فته جارێك

ئیسماعیل عوسمان ده ینوسێت

میدیاو به رهه مهێنه ری توندوتیژی " شاشه ی

ته له فزیۆنه كانمان بۆنی خوێنیان

لێدێت"له نێ���و یه كێ���ك له ماركێته كان���ی ش���اری س���لێماندا خه ریكی شت كڕین بوم، دایك و باوكێ���ك خه ریكبون ش���یریان ده كڕی بۆ منداڵه كه یان، ئه و كاته ی هاتن پاره بده ن منداڵه كه مان وتویه تی " به كاشێره كه ، وتیان دایه ، ئه گه ر داعش هات بۆمان من مه مكه و ش���یره كه م ده كه م���ه ن���او عه الگه یه ك بۆ ئ���ه وه ی رابكه ین". چی���رۆك و دیمه نه كانی جه ن���گ بونه ته وردی س���ه رزمانی منداڵ و گه ن���ج و پی���ری ئ���ه م واڵت���ه ، به ش���ێكی زۆری ئ���ه م چیرۆكانه به ه���ۆی كاریگه ریی ده رونی میدیاوه ی���ه به تایبه ت ته له فزیۆنی دیمه ن و وێنه ئێمه وپیش���اندانی ماڵه كانی مه ترس���یداره كان به بێ بون���ی هیچ جۆره فلته رێك، به جۆرێك زانس���تی ده رونناسی میدیا كاردانه وه ی ئه و ره فتارانه به مه ترسیدار وه س���ف ده كات، به تایبه ت له سه ر منداڵ.

كۆمه اڵیه تی په یوه ندییه ك���ی ته له فزی���ۆن هه یه له گه ڵ تاكه كانی كۆمه ڵگادا به گش���ت چین وتوێژه جیاوازه كان���ه وه ، بۆیه زۆرێك له زانایانی بواری ده رونناسی و كۆمه ڵناسی په یوه ندییه كی ته له فزیۆن پێیانوایه میدیا ئۆرگانی ناس���ه پێنراو )خ���وازراو( له گه ڵ كۆمه ڵگادا هه یه به وه ش كاریگه ری سلوكی و ره فتاری له دوای خۆی به جێدێڵێت. ویلبرت شرام ده ڵێت "میدیا بریتیه له به شداریكردن كۆمه ڵێك به كارهێنانی له رێگای له زانیاری هێم���ا له زانی���اری ." هه روه ه���ا د.محه مه د عه بدولحه می���د ده ڵێ "میدیا پرۆس���ه یه كی كۆمه اڵیه تی���ه ئاڵۆگ���ۆڕی زانیارییه له نێو ك���ۆی دیارده كانی كۆمه ڵگا بۆ گه یش���تن به ئامانجێك���ی دیاریك���راو". زۆرێ���ك له و دیمه نان���ه ی ك���ه له ماوه ی ش���ه ڕی نێوان داعش و هێزی پێش���مه رگه ردا پیشاندرابێت زۆرێكمانی توش���ی تێڕام���ان و راچڵه كین و ترس و تۆقاندنی ده رونی كردبێت به تایبه ت مندااڵن، پێده چێت میدیاكاران پرس���یاری ئه وه بكه ن چۆن ده بێت مرۆڤ ئه و دیمه نه مرۆییانه پیشان نه دات؟ ده كرێت هه ندێك له و دیمه نانه پیشانبدرێت بۆ دروستكردنی رای گش���تی ، ب���ه اڵم ناكرێ���ت هه مو ئه و خوێنانه بخرێته سه ر شاشه چونكه وایكردوه ته له فزیۆنه كانی ئێمه بۆنی خوێنیان لێبێت.ته له فزیۆن ته نها حاڵه تێكی نازاره كی و بینین نیه بۆ مرۆڤ، به ڵكو وه ك بێهۆش���ی وایه كاریگه ری له نیوه ی راستی مێشك ده كات، ته له فزی���ۆن به جۆرێك كاریگه ری له س���ه ر منداڵی ئێمه دروس���تكردوه ، ئێستا شه ڕه ته قه ی نێ���وان مندااڵنی���ش له كۆاڵندا بوه به ش���ه ڕی نێوان داعش و پێشمه رگه !له روی ده رونی���ه وه ته له فزی���ۆن وه ك زینده خه ون وای���ه ، خه ونگه لێك هی خۆم���ان نیه ، هی كه س���ێكی دیكه یه له ش���وێنێكی دوره وه ، له س���ه ر شاش���ه ی ناو ئاوه زم���ان نمایش ده كرێت چاوه كانیشمان جێگیرن و خراونه ته سه ر شاشه یه كی بچوك، ئه و وێنانه ده چنه س���ه ر هه س���ته وه ره كان كارده كه ن و دواتر ده چنه نه س���تمانه وه ، بۆیه توێژینه وه كان ده ریانخس���توه كاتێك هه ردو چاو ئارامه و گه ڕ، خراونه ته ترس���ناك به ش���ێوه یه كی ده ڵێت نیه .گیرمانده ر بون���ی بیركردنه وه له وانه یه له س���ه رده مێكدا بین كه زانیاری و هه موم���ان الی راس���ته وخۆ وێن���ه كان بئاخێنرێته ئاوازی ش���اراوه مانه وه )العقل الباط������ن(، ب���ه وه ش كاریگ���ه ری ده رونی و جێده هێڵێت. هه موم���ان الی كۆمه اڵیه تی

پیشاندانی وێنه ی كوژراوان له سه ر شاشه ی میدی���اكان، كاره س���اتێكی ده رونی خراپ ده خوڵقێنێ���ت، میدی���ا ده خات���ه به رده م پرسیاری گه وره !گواستنه وه ی ئه و دیمه نانه به جۆرێ���ك كاریگه ری دروس���تكردوه ، كه بێژه ره كانیش له سه ر شاشه توشی شۆكی ده رون���ی ب���ون، یه كێ���ك له بێژه ره كان���ی كه ناڵ���ی روداو ده گ���ری ! روداوی���ش ئه م دیمه ن���ه ب���ه رده وام روم���اڵ ده كات وه ك حاڵه تێك���ی س���ۆزداری مامه ڵ���ه ی له گه ڵ ده كات، له كاتێك���دا چ بێ���ژه رچ په یامنێر نابێت له كاره ساته مرۆیه كاندا بینه ره كانیان توش���ی ئه و ج���ۆره له ش���ڵه ژانه ده رونیه خراپ���ه بكات.پێویس���ته كه ناڵه كانی ئێمه پێداچونه وه ی���ه ك به ناردنی ئه و په یامانه دا بكه ن كه روماڵ���ی ده كه ن، ئه گه رچی هه ر میدیای���ه ك سیاس���ه تی كاركردن���ی خۆی هه یه بۆ مامه ڵه ك���ردن له گه ڵ روداوه كانی جه نگ، به اڵم پێویس���ته ره چاوی ده رونی و سایكۆلۆژیای وه رگره كانیان بكه ن، چونكه

میدیا دواجار ده بێته ئاوێنه ی كۆمه ڵگا."ده رونناس���ی له كتێب���ی س���ود

میدیا"وه رگیراوه

بڕگەکانی پەڕەی ڕاستی ژمارە٣1ی جیهان���ی تەندروس���تی ڕێکخ���راوی کەسانی بابەتی س���ەر تیشکدەخاتە توشبو بەڤایرۆسی کەمیی بەرگەگریی مرۆڤ/ئەیدز کە چۆن لە 2٥ س���اڵی راب���وردودا زیاتر ل���ە 2٥ملێون کەس لەدەستداوە، بەهۆی ئەیدزەوە گیانی ئەم���ەش وا لەئەی���دز دەکات کە ببێ گش���تگیر پەتای بەخاپورکەرتری���ن لەکات���ی ئێس���تادا. ئێس���تا نزیکەی ٣٣ملێون کەس توش���بون بەڤایرۆسی کەمیی بەرگەگریی/ئەیدز. ئەم پەتایە لەوەتەی وەک حاڵەتێکی تەندروستی س���ەریهەڵداوە کتوپ���ڕ س���ەرەکیی کاریگ���ەری جدیی و لەزۆر ش���وێنیش خاپورکەری هەبوە لەس���ەر مافەکانی بەشێوەیەکی پەرەس���ه ندن. مرۆڤ و گش���تی دیارە کە ڤایرۆس���ی کەمیی بەرگەگری���ی مرۆڤ/ئەی���دز زۆرێ���ک لەبابەتەکانی مافی مرۆڤی وروژاندوە.

پارێ���زگاری و لەبەرامبەریش���دا پتەوکردنی مافەکانی مرۆڤ گرنگن بۆ ڕێگرتن لەگواس���تنەوەی ڤایرۆسەکەو کەمکردنەوەی کاریگەری ئەیدز لەسەر ژیانی کەس���ەکان. زۆرێک لەمافەکانی مرۆڤ پەیوەندیان هەیە بەڤایرۆس���ی کەمیی بەرگەگریی مرۆڤ/ئەیدز، وەکو مافی تایبەتمەن���دی و مافی بەرزترین ئاس���تی تەندروس���تی ك���ە بتوانرێت

بەدەستبێت.پەیوەندیەکانی نێوان پەتای ڤایرۆسی مرۆڤ/ئەیدزو بەرگەگری���ی کەمی���ی هەژاری و لەک���ەکاری و جیاکاری، ئەو جیاکاریەش کە لەسەر بنەمای ڕەگەزو پەیوەندییەکن سێکس���ییە، ڕوانگەی ناسراون. بەرفراوان بەشێوەیەکی کە ڕێژەو باڵوبونەوەی ڤایرۆس���ی کەمیی بەرگەگریی مرۆڤ/ئەیدز بەشێوەیەکی نەگونج���او بەرزترە لەچەند بەش���ێک من���داڵ، وەک���و ژن و لەدانیش���توان هەژارەکان، خەڵکە سروش���تییەکان، کۆچبەران، هەتیوب���ازان، ژن و پیاوی سێکس���کار، پەناب���ەران و بێالنەکان و لەهەن���دێ ش���وێن وەک���و ئەفریقای ژێ���ر بیاب���ان. ئ���ەو جیاکارییەی کە

لێئەکات وایان به دەستیەوە ئەناڵێنن بەڤایرۆسی زیاتر دوچاری توش���بون کەمیی بەرگەگریی مرۆڤ/ئەیدز ببن. توشبوی کەسانەی ئەو لەهەمانکاتدا ئەیدزن س���ودمەندبونیان ڤایرۆس���ی ئەس���تەمتر تەندروس���تی لەماف���ی دەبێت بەهۆی پیادەکردنی جیاکاری و لەکەکاری لەسەر ئەو کەسانە، نمونەی ئەمەش ئەو کەسانەی کە سێکسکارن یان بەکارهێنەری مادە هۆشبەرەکانن لەڕێ����گای ش����رینقەوە ئەترس����ن یان ئامۆژگاری و پش����کنین ناوێرن داوای یان چارەس����ەری پێویست بکەن لەم

بوارەدا. دانان����ی س����نورو کۆنترۆڵکردن����ی نەخۆش����ییە درمیی����ە جیهانی����ەکان پێویستی بەچارەس����ەرکردنی بابەتی جی����اکاری و لەک����ەکاری هەی����ە بۆیە زۆر گرنگ����ە دەوڵەت����ەکان جیاکاری لەبوارەکان����ی بک����ەن قەدەغ����ە لەو کەسانەی توشبو تەندروس����تیدا ی����ان ئەگەری توش����بونییان بەئەیدز دەوڵەت����ەکان پێویس����تە هەی����ە. سیاس����ەت و بەرنامە و یاس����ای ئەوتۆ دابڕێژێ����ت لەپێناو چارەس����ەرکردن و نەهێش����تنی لەمپەرەکان����ی ب����ەردەم گەش����تنێکی یەکسان بۆ ئەم کۆمەڵە چارەسەرو لەخۆپاراس����تن و توشبوە

خزمەتگوزاری.گەش����تنی تەواوی کەسانی توشبو بەڤایرۆس����ی ئەیدز بەخزمەتگوزاری و مافی گرنگی بەش����ێکی چارەس����ەر تەندروس����تییە، هەروەها گرنگیش����ە کە دەرمانی پێویس����ت و کەرەسەکانی دابین و لەڤایرۆس����ەکە خۆپاراس����تن زامن بکرێ����ت ، بۆ نمونە دابینکردنی ڕۆش����نبیری زانی����اری و کۆن����دۆم و ڕێگەگرتن بەڤایرۆس����ەکەو تایب����ەت نەخۆش����ییەکە لەگواس����تنەوەی لەدایک����ەوە ب����ۆ من����داڵ. ڕێنمایی����ە بەئەیدز/ نێودەوڵەتییەکان سەبارەت ئێچ ئ����ای ڤ����ی و مافەکان����ی مرۆڤ بەرچاوڕونی تر باسدەکات کە زامنی مافەکان����ی ئەو کەس����انە دەکات کە

توشبوی ئەیدز/ئێچ ئای ڤین.

سیاسەتی تەندروستی دکتۆر شێرکۆ سەعید زمناکۆ ده ینوسێت

مافی تەندروستی و ئەیدز/ ئێچ ئای ڤی

نه خۆش: ده رمان چه ند جۆرن؟دكت���ۆر: هه م���و ئه وان���ه ی له رێگه ی ده م ئه خورێ���ن وه ك حه ب و ش���روب و گیراوه كان. یاخ���ود ئه وانه ی له رێگه ی پێسته وه ئه درێن وه ك هه توان و كرێم و

شامپۆ، لوشن. یاخود ده رزی .نه خ���ۆش: پێویس���ته پزیش���كه كه ت چی بزانێت ده رب���اره ت یاخود تۆ پێ

بڵێیت؟دكتۆر: پێش���تر هی���چ گرفتت له گه ڵ ده رمان هه بوه ، ئێس���تا چ ده رمانێك به كارئه هێنیت، س���كپڕی یاخود شیر ئه ده یت، نه خۆشیی درێژخایه نت هه یه ،

كارو پیشه كه ت.نه خۆش: ئه گه ر بیرتچو ده رمان له كاتی خۆی به كاربهێنیت چی بكه یت باشه ؟

ده رم���ان پێویس���ته زۆر دكت���ۆر: له كات���ی خ���ۆی وه ربگیرێ���ت ئه گینا هه روه ه���ا لێوه رناگری���ت. س���ودی بكرێت: ئه مان���ه ره چاوی پێویس���ته ئه گه ر ده رمانه ك���ه رۆژی یه ك جار بو ئه وه پێویس���ته رۆژان���ه له هه مانكات وه ربگیرێ���ت. نمونه ئه گه ر كاتژمێر 8 ب���و رۆژی دواتر ه���ه ر هه مان كاتژمێر ده بێت. ئه گه ر بیرت چو ده رمانه كه ت بخوێت ه���ه ركات بیرتكه وته وه ئه گه ر زۆری به س���ه ردا نه چوبو ئه وا یه كسه ر

بیخ���ۆ. به اڵم ئه گه ر نزیكب���و له ژه می داهات���وی ده رمانه ك���ه ئ���ه وا مه یخۆو ژه مه كه ی تر وه ربگره با ژه می یه كه م و

دوه م كۆمه ڵه نه بێت به سه ریه كدا.نه خۆش: چۆن ده رمان هه ڵبگرین؟

دكتۆر: به گش���تی ده رمان له ش���وێنی هه ڵده گیرێت، تاریك س���اردو وشك و ده رمان له شوێنی چێشتلێنان و حه مام دامه نێ ، باش���تره له قوتوو پاكه ته كه ی خ���ۆی هه ڵبگیرێ���ت، دور له ده س���تی

منداڵ دابنرێت.نه خۆش: رێنماییه گشتیه كان چین بۆ

ده رمان؟ده رمانێك هی���چ له خۆته وه دكت���ۆر: به كارمه هێنه ، پرس به كه سی نه شاره زا مه كه ، م���ه رج نیه دو ك���ه س هه مان نه خۆش���ییان هه بێت هه م���ان ده رمان وه ربگ���رن، چ���ۆن بۆت نوس���راوه وا به كاریبهێن���ه وه ك پێ���ش نانخواردن چه ندج���ار رۆژی دوای یاخ���ود بخورێ���ت، ئه گه ر هه س���تیاریت له گه ڵ پزیشك بوه سته و یه كسه ر دروستكرد ئاگاداربك���ه ره وه ، له ش���وێنی رێپێدراو ده رمان وه ربگ���ره ، ده رمان بێ زیاد و ك���ه م وه ربگره و هه ر كاتێك كۆرس���ی مه چۆ له خۆت���ه وه ته واوكرد خۆت���ت

له سه ری بكڕیته وه .

پرسیاری نه خۆش و وه اڵمی پزیشكه ته

تایبه کی

ۆشه ی گ

ه کانۆشی

ه نه خب

زانیاری گشتی له سه ر ده رمان

ل����ه وه رزه به یه كێ����ك ئ����ه م وه رزه ب����ۆ دائه نرێ����ت مه ترس����یداره كان توش����بون به س����كچون و پێویس����ته هه موان خۆمانی لێبپارێزین و هه روه ها ئه م نه خۆشییه زۆر مه ترسیداره بۆ پێویس����ته به ته مه نه كان و مندااڵن و بواری شاره زایانی ئاگاداربن. زیاتر پزیش����كی ده ڵێن پێویسته ره چاوی ئ����ه م چه ند خاڵ����ه بكرێ����ت ئه گه ر

سكچونمان هه بو.پێویس����ته له راكردن: دوركه وتنه وه ئه گه ر س����كچونت هه بو وه رزش����ی بۆ به تایبه تی نه كه ی����ت، راك����ردن دوریه ك����ی زۆر. چونكه ل����ه و كاته ئاس����تی چونی خوێن بو كۆئه ندامی ریخوڵ����ه كان به تایبه ت����ی ه����ه رس

كه مئه بێته وه .پێویس����ته به هارات: تون و بیبه ری

بیبه رو له خواردنی دوربكه ویت����ه وه به ه����ارات چونكه س����كچونه كه زیاد

ئه كات.ئه و خواردنه وانه ی ماده ی كافاینیان تێدایه : دوركه وتنه وه له خواردنه وه ی ئه م ماده یه یان تێدایه وه ك چاو قاوه و نیسكافه ، چونكه ئه و مادانه كرداری هه رس خێ����را ده ك����ه ن و هه روه ها وا له كه س����ه كه ئه كه ن میز زۆر بكات.

ئه مه ش بۆ سكچون باش نیه .خواردنه وه ی ئاو: پێویسته شله مه نی زۆر بخورێته وه به تایبه تی ئاو چونكه له كاتی سكچون له ش ئاوی زۆر ون ئه كات و پێویسته له ش قه ره بوی ئه و به زۆر خواردنه وه ی بدات شله مه نیه

ئاوو شله مه نی .خواردنی پیس: زۆر پێویس����ته ئه و سه وزه و میوانه ی كه ده خورێن زۆر

به باشی بشۆردرێنه وه ، چونكه ئه گه ر پیس بن به به كتریا ئه وا سكچونه كه

زیاتر ئه كات.ش����تنی ده س����ته كان و دوركه وتنه وه زو ته والێتی گشتی : له به كارهێنانی زو ده س����ته كان بش����ۆو زۆر دڵنیابه له پاك و خاوێنی ته والێت و باش����تره گش����تیه كان ش����وێنه ته والێت����ی به كارنه هێنی����ت چونك����ه دڵنیانیت

له پاك و خاوێنیه كه ی .جلی ته سك: باش����تره ئه و جالنه ی له ب����ه ر ده كرێن زۆر ته س����ك نه بن له ناوچ����ه ی كه م����ه ر، وات����ا ئه گه ر ته ن����وره یاخود پانتۆڵ����ت له پێكرد ئه وا ب����ا كه مه ریان ته س����ك نه بن. چونكه زیاتر په ستان ئه خه نه سه ر ریخوڵه كان و گه ده به مه ش گرفت بۆ

هه رس دروست ده كات.

كاتێك سكچونت هه بو ئه م حه وت خاڵه ڕه چاوبكه :

دوه م له وێن���ه ی 2� وه ك چوارمش���قی ئه یبینی���ت راستت به ده ستی دابنیشه و قاچی چه پت بگره و به ش���ی س���ه ره وه ی كه مه رت یاخود خۆت بسوڕێنه بۆ الی چه پ و رێكبكه ره وه ، خ���ۆت دواتر پاش���ان به ده س���تی چه پت

قاچی راس���تت بگره و خۆت بس���وێنه ب���ۆ الی راس���ت و رێكبكه ره وه . خ���وات دواتر ئه م راهێنانه بۆ هه ر الیه كت له هه مانكات. بیك���ه ده جار ئه م دو راهێنانه ئه بنه هۆی پشت ئازاری كه مكردنه وه ی

له ژنانی دو گیان.

ئه م چه ند وه رزشه بۆ ژنانی دوگیانژنانی نابێت ده وترا له پێش���تردا دوگی���ان زۆر بجوڵێ���ن چونك���ه له وانه یه ئه و جواڵنه بۆ منداڵه كه خ���راپ بێت. به اڵم ش���اره زایانی ب���واری ژنان و منداڵب���ون ئاماژه

به وه ده كه ن ك���ه جوڵه بۆ دایكی به تایبه تی پێویس���ته . دوگی���ان رێكردن به پێ كه به بڕوای ئه مان پێویس���ته هه فت���ه ی 4 ج���ار بۆ ماوه ی نیوكاتژمێر به پێ رێبكه ت.

هه روه ه���ا ئاماژه ی���ان به چه ن���د راهێنانێ���ك ك���ردوه كه ئێس���تا چه ند نمونه یه كیان باس ده كه ین و ه���ۆی ئه بن���ه به س���ودن و زۆر

كه مكردنه وه ی ئازاری پشت.

1� وه ك له وێن����ه ی یه ك����ه م ده یبینیت قورس����ایی خۆت بخه ره س����ه ر هه ردو ئه ژنۆو ده س����ته كانت به ته واوه ت����ی خاوبك����ه ره وه خ����ۆت به شێوه یه ك به س����ه ریانداو یه ك له سه ر سه رت و پشتت ئاس����ت ب����ن وه ك له وێنه ی

س����ه ره وه ی ئ����ه م وێنه ی����ه نابێت وه ك ده یبینیت. واتا وێنه ك����ه ی خواره وه بێت كه پشته كه له چاڵیدایه و شانه كه ی����ه ك بۆم����اوه ی ب����ه رزه . دواتر بمێن����ه ره وه و خوله ك پشو وه ربگره ئه مه 10 جار

دوباره بكه وه له هه مانكات.

ئا: رێنوار نەجم

کەمت���ر لەمانگێک���ی دیک���ە دەوامی فەرمی خوێندنگاکانی سەر بەوەزارەتی پەروەردە دەس���تپێدەکاتەوەو مامۆستا گش���تیی بەرێوەب���ەری نەجمەدی���ن پەروەردەی سلێمانیش دەڵێت قەیرانی دارای���ی کاریگ���ەری دەبێ���ت لەس���ەر پرۆس���ەکە. هەروەه���ا ب���اس گۆڕینی بەڕێوەبەری خویندنگاکانی س���لێمانی و

پالنەکانی خۆیان دەکات.

رۆژی 10ی ئەیل���ول دەوای فەرم���ی وەرزی نوێ���ی خوێن���دن لەقوتابخانەو بەوەزارەت���ی س���ەر خوێندنگاکان���ی لەکاتێکدا دەس���تپێدەکات، پەروەردە لەالیەک���ەوە کوردس���تان هەرێم���ی بەقەیرانێکی داراییدا لەالیەکی دیکشەوە لەس���نورەکانیدا، شەڕ پەرەس���ەندنی تێدەپەڕێت . سەرەڕای ئەوەش دەوامی خوێندنگاکان وەک سااڵنی پێشو لەکاتی بەڕێوەبەری خۆی���دا دەس���تپێدەکات. گشتیی پەروەردەی سلێمانیی مامۆستا نەجمەدی���ن عەل���ی ئەحمەد، لەس���ەر چەن���د پرس���ێکی پەروەردەیی وەاڵمی

پرسیارەکانی ئاوێنەی دایەوە.

نێوان تاقیکردنەوەکان و دەستپێکردنی دەوام، چەند رۆژێکی کەمە

10ی رۆژی س���ااڵنە هەرچەن���دە ئەیل���ول دان���راوە وەک یەکەمین رۆژی دەس���تپێکردنی دەوام، بەاڵم لەبەشێکی زۆری ناوەندەکانی خوێندن لەو بەروارەدا دوادەکەوێت. دەس���تپێناکات و خوێندن ه���ۆکاری ئەم���ەش دەگەڕێت���ەوە ب���ۆ پۆل���ە ویزاریی���ەکان و تاقیکردن���ەوە ناکۆتاکان. ئ���ەوەی یەکەم رۆژی 25ی دوەمیش���یان دەس���تپێدەکات و ئ���اب سەرەتای مانگی ئەیلول. ئەمە وادەکات وادەی نێوان دەوام و تاقیکردنەوەکان زۆر کەمبێت و لەرۆژی دەستپێکردنی دەوامدا زۆربەی خوێندکارانی خولی دوەم نەزانن لەکام پۆلن ، "لەگەڵ وەزارەتی پەروەردە باس���مانکردەوە. رەنگە بۆ ساڵی داهاتو یان تاقیکردنەوەکان پێش بخەین، یاخود دەوامی ئاسایی بخەینەوە 15ی مانگ".

قەیرانی دارایی.. قەیرانی کەمی مامۆستا

پ���ەروەردەکان س���اڵێک هەم���و پێویس���تیان بەدامەزراندنی مامۆستای ن���وێ هەیە، ب���ەاڵم ئەمس���اڵ بەهۆی دارایی���ەوە پێناچێت کەس قەیران���ی دابمەزرێ���ت، ئەمەش دەبێتە کێش���ە لەبەردەم پرۆس���ەی خوێندندا "لەروی میالکاتی مامۆستاوە ئێمە پێویستمان بەتایبەت���ی دەبێ���ت بەدامەزران���دن ب���ۆ پەروەردەکان���ی دەرەوەی ش���ار، گرفتی ئەوەیش���مان هەیە مامۆستاکان داوای گواس���تنەوە دەک���ەن، چەن���د س���اڵێکی زۆرە لەدەرەوەن، ناشتوانین جێگرەوەی���ان ت���ا بیانگوێزین���ەوە مۆڵەتەکانی بون���ی دوات���ر نەبێ���ت. دایکایەتی���ی و ب���ێ موچ���ەو خوێندن، گرفتی بۆ ئێمە دروس���تکردوە، بەوەی ش���وێنەکانیان بەتاڵدەبێت و ناشتوانین ک���ەس دابمەزرێنین لەش���وێنەکانیان. پ���ەروەردە حکومەت، دەکەی���ن داوا

جیابکاتەوەو گ���ەر رێژەیەکی کەمیش بێت و بەگرێبەس���تیش بێت، ژمارەیەک

مامۆستامان بۆ دابمەزرێنێت".قەیرانی دارایی تەنها کێشەی کەمی بەڵکو دروس���تنەکردوە، مامۆس���تای "ئەگەر قەیرانی دارایی نەبوایە ئێس���تا لەوانەبو ئێمە چەندین بینای خوێندنگای دیکەمان دروس���تبکردایە. بەدەر لەوە ئێمە بودجەش���مان لەبەردەستدا نییە ب���ۆ چاککردن���ەوەی خوێندن���گاکان، هەرچەندە ساڵی رابردو نزیکەی هەزار خوێندنگامان چاککردەوە لەس���ەر ئەو

بودجەی نەوتەی بۆمان دابینکرابو".

بەرێوەبەری خوێندگاکان چۆن دیاریی دەکرێن؟

بەرێوەب���ەری البردن���ی دان���ان و زۆری دەنگۆیەک���ی خوێندن���گاکان دروس���تکردوەو چەند ساڵێکە چەند دادەنرێت، میکانیزمێ���ک جارێ���ک

بەاڵم کاری لەسەر ناکرێت و پەنا بۆ یەکێکی دیکە دەبرێت. دواهەمینیان دانانی بەرێوەب���ەرە بەتاقیکردنەوە، "تاقیکردن���ەوەی ش���تێکی باش���ە، بەاڵم مەرج نییە ئەو مامۆس���تایەی س���ەرکەوتوبو لەتاقیکردن���ەوە ئیداری���ی و کارگێڕییەکی باش بێت. گرنگ ئەوەیە ئەو کەس���ە تا چەند

هەوڵدەدات.سەرپەرش���تیارانمان ئێم���ە بەتاقیکردنەوە داناوە، هەندێکیان زۆر باشن و هەندێکی دیکەشیان ئاستیان وەک پێویس���ت نیی���ە. لەبەر ئەوە تاقیکردن���ەوەی پێوانەیەک نییە بۆ ئەوەی ئیدارییەکی سەرکەوتوبیت". لەئێس���تادا ئەگ���ەر بەرێوەبەرێک لەخوێندنگای���ەک نەمێنێ���ت، "ت���ا یاریدەدەرەکەی هەبێت کەسی دیکە

ناخرێتە شوێنەکەی". س���ەرەڕای ئ���ەوەش گفتوگۆیەک

هەیە لەسەر ماوەی بەڕێوەبەرەکان، بەڕێوەبەری پەروەردەکان بۆ "ئێمە ماوەی 8 س���اڵمان دان���اوە. من بۆ خۆش���م کە بەڕێوەبەری گش���تیم با 4 س���اڵ بێت. پێویس���تە زەمەنێک جێبەجێی لەس���ەرەوە با دابنرێت. بکەین، دواتر لەخوارەوەش دەتوانین ب���ۆ بەڕێوەب���ەری خوێندنگاکانیش ماوەیەکی زەمەنی دابنێین. لەئێستادا بڕیارێ���ک دەرچوە ک���ە لەخوێندنگا ئێواران���ەکان بەرێوەبەرەکانی���ان لە 4 س���اڵ زیاتر بەرێوەبەر نەبن. ئەم بڕیارە تا ئێس���تا تەنها بۆ خوێندنگا ئێوارانەکان و هێش���تا جێبەجێشمان

نەکردوە". بەڕێوەبەرمان "لەرابردودا چەندین الب���ردوە لەس���ەر ئەوەی کێش���ەی لێپێچینەوەش���مان کردوە هەب���وە. بەهۆی بەڕێوەبەر چەندی���ن لەگەڵ ئەوەی هەڵەو کەموکوڕییان هەبوە".

دەسەاڵتی ئیداریی و دارایی بۆ بەرێوەبەرەکان

چەن����د س����لێمانیی لەش����اری خوێندنگای����ەک ه����ەن کە ئاس����تیان بەرزەو هەمو ساڵێک رێژەی دەرچون تێیاندا لەوانی دیکە بەرزترەو لەقۆناغە ئامادەییەکان����دا زۆرتری����ن خوێندکار دەنرێ����ن بۆ کۆلێ����ژە "ب����ەرزەکان"، جیاوازیی����ەک وایک����ردوە ئەم����ەش "ئەمە لەنێوان خوێندگاکاندا، هەبێت کەوتوەت����ە س����ەر ئ����ەدای کارگێڕیی ئ����ەو خوێندنگایانە، ئێم����ە نەهاتوین گرنگییەکی زیاتر بدەین بەوانەو بینای جیاوازیان بۆ دروست بکەین. هەندێک خوێندن����گا هەیە وایانکردوە ئاس����تی ئەمەش بەرزبێت، خوێندکاراکانی����ان وایکردوە خوێندکارێکی زۆر روبکاتە ئەو خوێندنگایانە، ئێمە لەمە دەکۆڵینەوەو هەوڵدەدەی����ن خوێندنگاکانی دیکەش

وەها لێبکەین". بەرێوەبەرە گشتییەکەی پەروەردەی سیستمێکی پێش����نیاری سلێمانیی، بەرێوەبردن����ی ب����ۆ دەکات ن����وێ دەس����ەاڵت "دەبێت خوێندن����گاکان ، بدەی����ن بەبەڕێوەبەری خوێندنگاکان، دەس����ەاڵتی ئیداریی و داراییش. دواتر بێین چاودێریی بکەی����ن، بزانین ئەو خوێندنگای����ە ت����ا چەن����د خوێندکار ڕوی تێ����دەکات. دواتری����ش بودجەی پەروەردەیی دابەش����بکرێت بەس����ەر ه����ەر خوێندکارەکان����داو ژم����ارەی خوێندنگایەک ب����ەو رێژەیە بودجەی بدرێتێ. دەتوانین لەو رێگەیەوە ئاستی دەربکەوێت و ب����ۆ خوێندنگاکانم����ان لێپێچینەوەش بکەین، بزانین ئیدارەی خوێندن����گاکان چیی����ان ک����ردوە بۆ

خوێندکارو خوێندنگاکانیان". هەروەها ئاماژەی بەوەشدا "ئەمە لەبەرنامەماندایەو لەگەڵ وەزارەتیشدا گفتوگۆمان لێکردوە. ئێستا پێویستە لەالیەن����ی داراییەوە پێداچونەوەی بۆ بکرێت. من بۆچی بێم لەبەڕێوەبەری گش����تی پەروەردەوە ب����ۆ چاککردنی لیژنەیەک تیمێ����ک و کارەبا پالکێکی بنێرم، بۆچی بەڕێوەبەرەکان خۆیان

دەسەاڵتی ئەوەیان نەبێت؟".

خوێندن(440( سێشه ممه 162014/8/12

ریکالم

بەرێوەبەری گشتیی پەروەردەی سلێمانی:ئێمە بۆ بەڕێوەبەری پەروەردەکان ماوەی 8 ساڵمان داناوە

ئێستا بڕیارێک دەرچوە کە لەخوێندنگا ئێوارانەکان

بەرێوەبەرەکانیان لە 4 ساڵ زیاتر بەرێوەبەر نەبن

ئەم بڕیارە هێشتا جێبەجێ نەکراوه

نەجمەدین عەلی ئەحمەد

(440( سێشه ممه 2014/8/12 komalayatyawene@gmail.com17 كۆمه‌اڵیه‌تی

ئا: ئیحسان

له ئێستادا زیاتر له 3000 خێزانی ناحیه و قه زاكانی سه ر به پارێزگای دیاله رویان له ناحیه ی قه ره ته په ی

ئازادكراوی ده ستی هێزه كوردستانییه كان كردوه ، ئه وان له نێو

قوتابخانه كان و كێڵگه ی په له وه رو كۆاڵنه كان ژیان به سه ر ده به ن،

ته نانه ت به و هۆیه وه جگه له هاواڵتی ئاسایی به رپرسانیش ئاواره بون،

به ڕێوه به ری ناحیه ی قه ره ته په ده ڵێت تا ئێستا هیچ به رنامه و پالنێكمان

دانه ناوه كه ده وامی په روه رده كرایه وه چی له و ئاوارانه ی نێو

قوتابخانه كان بكه ین، مه گه ر كامپیان بۆ بكرێته وه .

محه مه د حه م���دان خه ڵكی ناحیه ی مه نس���وریه ی س���ه ر به قه زای خاڵس له پارێ���زگای دیال���ه به دزداش���ه یه كی دی���واری له س���وچی ره ساس���ییه وه ئه نجومه ن���ی ش���اره وانی قه ره ته پ���ه دانیش���تبو، ئێس���تا ئاواری قه ره ته په بوه ، ئ���ه و ب���ه م ش���ێوه یه چیرۆكی ئاواره بونیان���ی بۆ ئاوێن���ه گێڕایه وه ، “هه رچه نده له الیه ن ناحیه و ئه نجومه نی ه���اوكاری قه ره ته پ���ه وه ش���اره وانی كراوین، به اڵم ژیانمان زۆر س���ه خته ، بۆی���ه داوا له هه مو واڵتان���ی عه ره بی و ده كه ین نێوده وڵه تییه كان رێكخ���راوه له سه ر تۆپبارانی فڕۆكه و موشه كه كانی مالیكی بێده نگ نه بن كه ده یكاته سه ر

ناوچه سوننه نشینه كان”.گێڕانه وه كه یدا له درێ���ژه ی حه مدان ئاشكرایكرد ئێستا ناحیه ی مه نسوریه گروپ���ه داع���ش و ده س���تی له ژێ���ر تۆپبارانی مالیكیش چه كداره كاندایه و ده كات، بۆی���ه ئێم���ه ش هه م���و ماڵ و رامانكرد، به جێهێش���ت و سه روه تمان چه ك���داره كان داع���ش و هه رچه ن���ده ژماره یه كی كه من، ئه وه ی هه یه خه ڵكی عه شایه ریان له گه ڵدایه ، چونكه خه ڵك زوڵم���ی زۆری لێده كرێ���ت و له برس���ا م���ردن، ئه م���ه جگه له نه بون���ی كارو كاره باو خزمه تگ���وزاری ، بۆیه زۆربه ی گه نج���ه كان چه كیان هه ڵگرتوه له دژی له بنه ڕه تدا داعش مالیكی، مه سه له كه نییه ، به ڵكو ئه و ناحه قی و زوڵمه یه كه به گش���تی له ناوچه سوننه نشینه كان و

دژی سوننه كان ده كرێت.قوتابخانه كان���ی س���ه ردانی ك���ه قه ره ته په م���ان كرد، جم���ه ی ده هات له ئاواره ، ده یان من���داڵ به پێی په تی له نێو خۆڵ���ی گۆڕه پانی قوتابخانه كدا

س���ه رقاڵی یاریكردن ب���ون، منداڵێك ك���ه ن���اوی عه دن���ان ب���و به ته نه���ا له پ���اڵ پایه یه ك���دا دانیش���تبو، زۆر ئه گه ڕێینه وه كه ی به س���اده ییه وه وتی بۆ ش���وێنی خۆمان، له گه رما ژیانمان نییه ، من له پۆلی پێنجی س���ه ره تاییم ئایا قوتابخانه مان ب���ۆ ده كه نه وه یان

ناڕۆینه وه بۆ قوتابخانه .له باره ی ژیانی ئاواره كانی قه ره ته په وه به گشتی ئه ندامی ئه نجومه نی شاره وانی ناحیه ی ناوبراو محه مه د سعود وه نداوی بۆ ئاوێنه گێڕای���ه وه كه زیاتر له 3000 خێزانی ئ���اواره ی ق���ه زاو ناحیه كانی ناحیه كه و هاتونه ته دیال���ه پارێزگای پێویس���تیان هه مویان ده وروب���ه ری ، ناوماڵ���ه و كه ره س���ته ی به خ���ۆراك و

بارودۆخیان زۆر خراپه .ئه و ئه ندامه ی ئه نجومه نی شاره وانی قه ره ته په ئاماژه ی به وه شكرد كه هه مو مه نس���وریه و له ناحیه كانی ئاواره كان ده ل���ی عه باس و ق���ه زای ش���اره بان و هاتون، جه ل���ه والوه تكریت و خاڵس و به اڵم ئێمه وه كو ئه نجومه نی شاره وانی

توانیومان���ه یارمه تی���ان بده ی���ن و بۆ نزیك���ه ی 1250 خێ���زان خۆراكم���ان دابینك���ردوه و ئه نجومه ن���ی پارێزگای دیال���ه ش هاوكاریی���ان ده كات، به اڵم

هه میشه پێویستیان به هاوكارییه .ئاواره بون���ی ئه و س���ه دان خێزانه ، ژیانی منداڵیی خۆمی بیرخس���تمه وه ، كه له س���اڵی 1991 به ع���س راویناین ب���ه ره و واڵتی ئێران، ئێ���ران ده رگای ب���ۆ نه كردینه وه ، ته نها له س���نوره كان به هاوكاری واڵتان���ی جیهان كامپی بۆ دروستكردین، ئێستا ئاواره عه ره به كان جیاواز له رابوردوی ئێمه زۆربه یان له نێو شارو قه زاكانی كوردستان جێگیربون و

كامپی تایبه تیان نییه .ئه و دۆخه خراپ���ه ی ناوچه ی دیاله نه كردوه ، ئ���اواره هاواڵتیانی ته نه���ا به ڵكو به رپرسانیش���ی ئاواره كردوه ، ئه وه تا ئه ندامی ئه نجومه نی شاره وانی ناحیه ی مه نس���وریه ی س���ه ر به قه زای خاڵس له دیاله حاجی س���ه اڵح ئه یوب خێزانه كه ی خۆی و ئاواره یه و ئێس���تا

له ناحیه ی قه ره ته په جێگیر بوه .ئه و ئه ندام���ه ی ئه نجومه نی ناحیه ی ئاوێنه ب���ۆ له لێدوانێكدا مه نس���وریه وتی “ئێس���تا منیش ئاواره م، له الیه ن پێش���وازیمان قه ره ته په وه ناحیه ی���ه لێكراوه ، ب���ه اڵم ژیانمان له دۆزه خدایه ، ئه گ���ه ر ه���اوكاری نه كرێی���ن ژیان���ی س���ه دان منداڵ له مه ترسیدایه ، چونكه ئێمه له ترس���ی گروپ���ه چه كداره كان و ژیان���ی رزگاركردن���ی تۆپب���اران و نه وه كانمان رامانك���ردوه ، نازانین ئه و دۆخ���ه كه ی ب���اش ده بێ���ت، دڵنیام ئه مه شه ڕی گه وره ی شیعه و سوننه ی

لێده كه وێته وه “.له ئێس���تادا ئاواره كان���ی ناحی���ه ی قوتابخانه كان���دا له نێ���و قه ره ته پ���ه به س���ه رده به ن، ژی���ان جێگیرب���ون و پ���ه روه رده فه رم���ی له ده وام���ی وا نزیكده بنه وه ، ره نگه ئه مه كێشه یه كی گه وره بێت له الیه ك بۆ س���ه ر ئاواره یی 3000 خێزان���ی ئاواره ، له الیه كی تر بۆ

سه ر خوێندنی منداڵه كانیان.ناحیه ی به ڕێوه ب���ه ری له وباره یه وه قه ره ته په وه هاب ئه حمه د له لێدوانێكی تایبه تدا بۆ ئاوێنه وتی “وه كو ئیداره ی ناحیه تا ئێستا هیچ به رنامه و پالنێكمان دانه ناوه كه ده وامی په روه رده كرایه وه چی له و ئاواران���ه ی نێو قوتابخانه كان بكه ی���ن، مه گه ر كامپیان بۆ بكرێته وه ، ب���ه اڵم ره نگه له گه ڵ په روه رده ی دیاله له الیه كی قس���ه بكه ین، له وباره ی���ه وه بكه ین له رێكخ���راوه كان داوا ت���ره وه

كارێكیان بۆ بكه ن”.

DW ،ئا: ئاوێنه

ده ستدرێژیی و القه كردنی سێكسی ، هێشتا یه كێكه له ئامرازه باوه كانی

ملمالنێ و جه نگه كان، كه هه ندێكجار له كێشمه كێشی جه نگدا نه ك هه ر ژنان، به ڵكو پیاوانیش روبه روی ده ستدرێژیی سێكسیی ده بنه وه .

له رۆژهه اڵتی كۆنگ���ۆ زیاتر له نیوه ی ژنان قوربانی توندوتیژی و ده ستدرێژیی سێكس���ین، له م ناوچه یه دا میلیش���یا له جه نگدان، یه كدا له گه ڵ جیاوازه كان ب���ۆ میلیش���یانه ئ���ه م چه كداران���ی په الماری خۆیان خواستی به دیهێنانی گونده كان���ی یه كت���ر ده ده ن، وێران���ی توندوتیژیی ده ده نه ده س���ت ده كه ن و ده س���تدرێژیی و القه كردنی فیزیك���ی و

سێكسی .س���ه ربازانی ده وڵه تیش كه نوێنه ری واڵتن و ده بێت ئاشتی بپارێزن، هیچیان

له میلیشیاكان كه م نییه .یۆستینه ماس���یكا، كه دامه زرێنه ری ب���ۆ فریاگوزاریی���ه رێكخراوێك���ی هاوكاریكردن���ی ئه و ژنان���ه ی روبه روی ده س���تدرێژیی سێكس���ی بونه ت���ه وه ، میلیش���یاكان، “چه ك���داری ده ڵێ���ت به ج���ۆره سێكس���ی ده س���تدرێژیی چه كێك ده زانن ب���ۆ به ره نگاربونه وه ی له گوندێكه وه ئ���ه وان ركه به ره كانیان، بۆ گوندێكی تر ده چن و به ش���ێوه یه كی رێكخراو ده س���تدرێژی ده كه نه س���ه ر ژنان، ئه وان له م رێگه یه وه ده س���ه اڵت له به رامب���ه ر پیاوان���ی ئ���ه و گوندانه دا نمایش ده كه ن كه هیچیان له ده س���ت

نایه ت بۆ به ره نگاربونه وه یان”.هه ندێكج���ار پیاوانی���ش له جه نگ���دا وه ك ژن���ان روب���ه روی ده س���تدرێژی سێكس���ی ده بنه وه ، س���تیڤان كیگۆما له وته یه كیدا كه له كۆنفرانس���ی جیهانی س���ه باره ت كرد پێشكه ش���ی له نده ن توندوتیژی���ی و به روبه روبون���ه وه ی قوربانیانی یارمه تیدان���ی سێكس���ی و جه نگ، وت���ی “ئه و كاته ی ك���ه تازه ه���ه رزه كار ب���وم، چه كدارێ���ك باوك و

دایكمی كوشت”.ئ���ه و ئاماژه ب���ه وه ده كات كه دوای كوش���تنی باوك و دایكی ، چه كداره كان ئه ویان له گ���ه ڵ خۆیان بۆ ئۆردوگایه ك ده ستدرێژیی له وێ چه ندینجار بردوه و

سێكسییان كردوه ته سه ر.س���تیڤان كیگۆما وت���ی “كاتێك كه ئیشی خۆیان كرد، په لی منیان گرت و بردیانمه چۆڵه وانییه ك و به ره اڵیانكردم، وای���ان لێكردبوم كه توانای رۆیش���تنم نه ب���و، ح���ه زم ده كرد بمك���وژن و ئه م

به اڵیه م به سه ردا نه هێنن”.رێكخ���راوه مرۆیی���ه كان پێیانوای���ه كه نزیك���ه ی یه ك له چ���واری پیاوانی ده س���تدرێژیی كۆنگ���ۆ رۆژهه اڵت���ی سێكس���ییان كراوه ته سه ر، هه رچه نده له به رده ستدا له مباره وه ورد ئامارێكی

نییه .پڕۆژه یه كی س���ه رۆكی دۆالر كریس لێكۆڵینه وه ده رب���اره ی په نابه ران له و ب���ه وه ده كات كه ناوچه ی���ه دا ئاماژه “زۆرێك له پیاوان دوای ئه م روداوانه ئیتر خۆیان به پیاو نازانن، ئه م مه س���ه له یه بۆ ئه وان له كۆمه ڵگه پیاوساالره كانیاندا

زۆر خه فه تهێن و سه خته “.ئه و وت���ی “زۆرێك له پی���اوان ئیتر جورئه تی ئه وه ناكه ن كه بگه ڕێنه وه بۆ گونده كانی خۆیان و زۆرێكی دیكه شیان ده س���تدرێژیكردنه ئ���ه وه دا له هه وڵی س���ه ریان بش���ارنه وه ، به اڵم ئه وان تا ماون روبه ڕوی گوشارێكی روحیی توند

ده بنه وه “.چه ك���داری ده س���تدرێژیی دوای میلش���یاكان ب���ۆ س���ه ر ئه نتوانێ���ت، هاوسه ره كه ی له و جیابۆوه ، به اڵم ئه و شكۆی خۆی له ده ست نه داو به وپه ڕی هێ���زو توانایه وه خزمه ت���ی مناڵه كانی كرد، ئ���ه و كه له كۆنفرانس���ی له نده ن

به ش���داریكرد، یان���زه منداڵ���ی هه یه و وتی “دوای جیابون���ه وه كه س له بیری

منداڵه كانیدا نییه “.وتیش���ی “كاتێك كه ژنێ���ك ببینم ده ستدرێژیی سێكس���ی كرابێته سه ر، بده م، یارمه تی هه وڵده ده م ده یدوێنم و ده مه وێ���ت له گ���ه ڵ ئه ودا س���ه باره ت به خ���ۆم و ئ���ه و گرفتانه ی ك���ه هه مبو قسه بكه م و هیوای ئه وه ی پێببه خشم كه ده توانێت به ره نگاری هه مو سه ختییه ك

ببێته وه “.

ڤیان‌ده‌خیل: ‌480ئافره‌تی‌‌ئێزیدی‌‌الی‌داعشه‌

ده‌ستدرێژیی‌‌سێكسی‌..‌قه‌ره‌ته‌په‌،‌په‌ناگه‌ی‌‌3000خێزانی‌ئاواره‌ئامڕازێك‌بۆ‌سه‌ركه‌وتن‌له‌جه‌نگدا

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

ڤیان ده خیل ئه و په رله مانتاره ئێزیدییه ی كه له كۆنگره یه كی

رۆژنامه وانیدا له نێو ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق به ده م هه نسكی

گریانه وه باسی مه ینه تیی ئێزیدییه كانی شه نگالی كرد، ده ڵێت “داعش 480 ئافره تی

ئێزیدی رفاندوه و تا ئێستاش ئازاد نه كراون”.

به س����ه رهاتی هه فت����ه ی پێش����وی داعش ده س����تگرتنی ئێزیدی����ه كان و ش����ه نگالدا، ده ڤ����ه ری به س����ه ر به ئه ندازه یه ك هه ژێن����ه ر بو كه تاكه ئێزیدی به ڕه چه ڵ����ه ك په رله مانت����ار له په رله مانی عێراق “ڤیان ده خیل”ی

الواندنه وه ی گریان و گریان، خس����ته ئه و ب����ۆ كه س����وكارو هاوئۆلییه كانی بوه جێی بایه خی هه م����و راگه یاندنه ده خیل جیهانیی����ه كان، ناوخۆی����ی و به ئاوێنه ی راگه یاند كه “ئه وه ی به سه ر ئێزیدییه كان و خه ڵكی ئه و ناوچه یه دا ه����ات جینۆس����ایدێكی زۆر گ����ه وره و راسته قینه بو، ئێش و ئازاری ئه وانه ی كه كه وتنه ده ست تیرۆریستانی داعش یان له تاو دڕنده یی ئه وان ئاواره بون، به قس����ه ناگێڕدرێته وه و خه م و ژانێكی

زۆر گه وره ی خسته دڵمانه وه “.وتیش����ی “چه كداره كانی رێكخراوی داعش به س����ه دان ئافره تی����ان به دیل گرتوه و له گه ڵ خۆی����ان بردویانن بۆ زیندانی بادوش و ده ستبه سه ریانكردون، به پێ����ی ئ����ه و ئام����اره ی المانه 480

ئافره تی ئێزیدیی له و زیندانه دان”.

ناوب����راو ئام����اژه ی به وه ك����رد كه بیهێننه به رچاوی خۆتان، “بۆ ساتێك ئێوه دیل بن به ده ست ئه و دڕندانه وه كه تۆزقاڵێك هه س����تی مرۆییان تێدا

نییه “.ڤیان ده خیل ئه وه ش����ی رونكرده وه كه پاش ئه و دۆخه ی به سه ر شه نگال و ناوچه ك����ه دا هات چه ند واڵتێك هاتنه ده نگ، ئه و وت����ی “زۆر هه وڵمانداوه ئه مه ریكییه كان و یۆنام����ی و له گ����ه ڵ فه ره نس����او واڵتانی ت����رو رۆژی پێنج ش����ه ممه 8/7 ئه نجومه نی ئاس����ایش س����ه باره ت به م بابه ته كۆبونه وه یه كی نائاسایی ئه نجامداو پێموایه جوڵه یه كی ب����اش ده كرێ����ت هێ����زی ئه مه ریكی ده س����تیكردوه به موش����ه كبارانكردنی هاوكاریش����ی داع����ش و هێزه كان����ی له چیاكان����ی گه یاندوه ت����ه خه ڵك����ی

شه نگال”.گه یاندن����ی سس����تی كه م����ی و هاوكاریی����ه كان به ئاواره كان����ی چیای ش����ه نگال جێی نیگه رانی و ناڕازیبونی ئه م په رله مانتاره ی ئێزیدیه كانه ، ئه و وتی “هه تاكو هه فته یه ك واتا تا رۆژی پێنج ش����ه ممه ی رابردو هاوكارییه كان بۆ خه ڵك����ی ش����ه نگال زۆر كه م بو، به اڵم رۆژی پێنج ش����ه ممه هه واڵمان پێگه یش����ت ك����ه به فڕۆكه ه����اوكاری ده گه یه نرێته كه سوكاره كانمانن و ئه مه

دڵخۆشی كردین”.ده خی����ل ئاماژه ب����ه وه ده كات كه ئێزیدییه كان و هی����وای ئومێدو ته نها خه ڵك����ی ئ����ه و ناوچانه بون����ی ئه م له ئه نجومه نی په رله مانتاره ی����ه ته نها نوێنه رانی عێراق، ئه و وتی “تا ئێستا هه م����و هه وڵێكی خۆم����م داوه له گه ڵ

حكومه تی عێراق و حكومه تی هه رێمی خه ڵكی ت����رو واڵتانی كوردس����تان و زۆرم����ان له گه ڵدا هاوس����ۆزه كه ئه و ئێزیدییه كانه و جینۆسایدی كرده وانه ب����ه رده وام ده ب����م ت����ا ناوچه یه ك����ی ئارامی����ان بۆ دابی����ن ده كه ین تاوه كو جارێكیتر كاره ساتی وایان لێ به سه ر

نه هێنرێته وه “.ڤیان ده خیل بانگه وازی ئه وه ی كرد كه خه ڵكی كوردستان به زوترین كات هه رچی له توانایاندایه هاوكارییه كانیان ش����ه نگال، ئاواره كان����ی بگه یه نن����ه ئه و وت����ی “هه رچه نده ئ����ه و ناوچانه به گشتی زیانی گه وره یان به ركه وتوه ، ب����ه اڵم ق����ه زای ش����ه نگال زۆرتری����ن زیانی به ركه وت����وه ، به پێی ئاماره كان له ش����ه نگال 300 هه زارو له زوممار 90

هه زار هاواڵتی ئاواره بون”.

ئه گه ر هاوكاری نه كرێین ژیانی سه دان منداڵ له مه ترسیدایه چونكه ئێمه

له ترسی گروپه چه كداره كان و

تۆپباران و رزگاركردنی

ژیانی نه وه كانمان رامانكردوه ، نازانین

ئه و دۆخه كه ی باش ده بێت؟

بیهێننه به رچاوی

خۆتان، بۆ ساتێك ئێوه دیل بن به ده ست ئه و دڕندانه وه كه

تۆزقاڵێك هه ستی مرۆییان تێدا نییه

زۆرێك له پیاوان دوای ئه م روداوانه

ئیتر خۆیان به پیاو نازانن،

ئه م مه سه له یه بۆ ئه وان له كۆمه ڵگه پیاوساالره كانیاندا

زۆر خه فه تهێن و سه خته

ئاواره کانی ئێزیدی

حه سره تی هه اڵتن له ماڵ و حاڵ

پرس���ه یه ك بۆ به دێوكردن���ی كاره كته ره هه رێم���ی ئ���ه م فاش���یله كانی حزبیی���ه كوردستانه له ئارادایه ، ئه وان كه له ناوخۆی حزبه كانیاندا، له ن���او خه ڵكدا بێبایه خ بون، فرس���ه تێكیان له به رده مدای���ه له په نجه ره ی ته مگرت���وی ه���ه راو زه ناوه بێنه وه س���ه ر شاش���ه ی خۆاڵوی گۆڕه پان���ی كوردایه تی، ئه حكامه كانی به ئیس���تیغاللكردنی ئ���ه وان س���ه روه خته ی ئ���ه م میلل���ی ش���ه ڕی هه رێمه كه م���ان و به پش���تیوانی زارو زمان و زوڕن���ای ده س���ته نه خۆرو حاش���ییه كانیان له ڕاگه یاندن���ه حزبییه كانیانه وه پاڵه وانبونی

خۆیان نمایش ده كه ن.رۆش���نبیرانی ئه هلی و میدیای به داخه وه ن���او ئ���ه و ده زگایان���ه ش له نه ش���اره زابون له ئه حكامه كانی شه ڕو مامه ڵه ی هه ستیارانه و هۆی تریش، وێڕای له ده س���تدانی بێالیه نی خه ریكه وامان لێده كات جگه له ده نگدانه وه ی زوڕنا ناماقواڵنه كه ی دێوه كان و به چكه كانیان

هیچی تر نه ژنه وین.به ده نگ و ڕه نگی خه ڵكانی نه خوێنده وارو ئێكسپایه ری سیاسی و سه ربازیمان له پشتی پشتی جه بهه كانه وه وه ك فه رمانده ی ره تڵ و میح���وه ره كان بۆ نمایش ده كه ن و ناپرس���ن له دو كۆلێژی سه ربازیی قه اڵچواالن و زاخۆ، كۆلێژی ئه ركان، ئه كادیمی���ای پێگه یاندنی ئه فسه ران، ناوه نده كانی سه ربازیی و زۆریتر، كوان ئه و پیاوه س���ه ربازییه پرۆفیشنااڵنه ی ك���ورد ك���ه پێگه یه ندراب���ون؟! ماڵپه ڕێكی ئیعالمی ده نوسێت فاڵن و خزمه كانی شه ڕی كۆاڵن به كۆاڵن ده كه ن، ئه ویتر نوسیویه تی وه چه ی فیسار سه ركرده نه بوایه گورگه كانی داعش هه مومانی ده خوارد..، زۆر قس���ه ی بێمان���ای تر، ك���ه دڵنیاین پێ���ش هه موان

پێشمه رگه شه ڕكه ره كانمان به و قسانه زویرو بێ وره ده كه ن.

ئایا پرسیوتانه پێشمه رگه شه ڕكه ره كانمان كێن و له كوێن!؟ له گرتنی به نداوی موسڵدا، چه ندیان ش���ه هیدو برینداربون!؟ با بڕۆین ده ستی هاوڕێكانیان ماچ بكه ین، ئه ی له گرتنی گوێرو مه خمور چه ند قوربانیماندا!؟ بابڕۆین پێاڵوی هاوڕێكانیان بخه ینه س���ه ر چاومان، خۆ ئه گه ر ناشزانن ئه م پاڵه وانبازییه ی سه ر فه یس���بوك و شاش���ه ی تیڤییه كان رابگرن، چونكه له ته قه ی خۆشی به والوه له هیچیاندا

خوێن نه ڕژاوه .

خوێنڕژان.. هه میش���ه بۆ هه ڵسه نگاندنی هێزێكی ماندوی ش���ه ڕ له سه رۆكه وه تا سه ر جاده پرس���یارێك ڕوده كرێت، زیانی گیانی و

مادیی هێزه كانمان چه نده !؟گه ڕه ك���ی دو به ده س���ت مانگ���ه و دو جه له والوه گیرمانخ���واردوه ، دوێنێ ته واوی له مه شیاندا دانا، له سه ری شارۆچكه كانمان راگه یاندن���ه كان هێزێكی ك���وڕو كچی ئه م و ئه ویان )كه له ئه ساس���دا بۆ گیانی خۆمان و خۆیان و كه شخه یی دروس���تكراون( كرده وه به قاره م���ان و نه ریمان، كه تا ئێس���تا خوێن

له لوتی یه ك ئه فرادی ئه و هێزانه نه هاتوه .

ئه ز ش���ه رمه زاری ئه و فه رمانده و هاوڕێ و هاوسه نگه ری ش���ه هیدانه م كه شه ڕی مان و نه مانی���ان له جه ل���ه والدا كرد، ك���ه میدیای حزب���ی ناویان نازانێ���ت و میدیای ئه هلییش نایه وێت بزانێت. ئێمه له گه ڵ به پاڵه وانبون و به فریادڕه س���بونی هیچ كه سێدا نین، به اڵم ئه گه ر بو، بڕۆن پرس���یار له هاوس���ه نگه ری شه هیده كان بكه ن، بزانن شه هیده كان له كام هێ���زو له ژێر فه رمان���ی كام پاڵه واندا بون، ح���زب نه یگه ره كه با میدی���ای ئه هلی له به ر خات���ری خوێنی ش���ه هیده كان ئ���ه و ئه ركه

له ئه ستۆبگرێت.

تایبه‌ت )440( سێشه ممه 182014/8/12

به‌خاتری‌شه‌هیده‌كان

كاك شێركۆ ساڵو ئه زان���ی س���اڵیاده كه چۆن ب���و، بوبوی به په یكه رێك���ی ملپێچ س���ور له ب���ه رده رگای هۆڵه ك���ه دا به پاس���ه وانه كانت ئ���ه وت كاكه ئه وه بۆ الی من هات���ون مه یانگه ڕێن، كاكه بۆ ئه یانگه ڕێ���ن، كاكه ئه وه یا عاش���قن یا هه ژارن یا ژنانی شارن، كاكه وازیان لێبێنن، كاك���ه مه یانگه ڕێن، كاك���ه ئه مه هه م كۆڕی ش���یعره ، هه م شیوه نی ش���یعره ، كاكه وه اڵ هه مویان ئه ناس���م، ئ���ه وه پیره مێرده ، ئه وه شێخه ئه وه روناكه ، ئه وه قاله ی ئایشه خانه ، ئه وه ڕیشه یه ، كاكه ئه وه چی ئه كه ن، ئه وه نه جمه دین مه الی���ه ، ئه وه باوكمه ، من ئه ڵێم له تیپی ئه ناس���م ئه مه ش���یان مه یانگه ڕێن، پێشڕه و بو وه ره كاكه لێمان زویر مه به ، كاكه خۆت ئه زانیت من پێمناخۆش���ه ئه تانگه ڕێن

به اڵم دنیاكه ی خراپه چی بكه ین كاكه ؟ه���ه زار جار گۆڕه كه ت پ���ڕ نورو پڕ گوڵ و عه ش���ق و جوانی و خه نده و هیوا، مامۆس���تا گیان ده ریایه ك شیعرو ئۆقیانوسێك وشه ی جوانت بۆ جێهێش���توین، شیعره كانت فێری عه ش���قی كردی���ن، ڕوناكی بون، ئارایش���ت ب���ون بۆ ژنان، چه كوش بون بۆ ش���كاندنی پێوه ندی ده س���ت و پێیان، نانی گه رم بون، پش���كۆ بون بۆ كوانوی ه���ه ژاران، ئاوێنه ی بااڵڕوان���ی واڵتم���ان بو، تیر بون بۆ س���ه ر س���نگی زوڵم و س���ته م، پێمناخۆش نیه با بمانگه ڕێن، له سه ر قسه كه ی خۆت، دنیاكه ی خراپه ! من ڕه نگه ئه و زمانه م نه بێت وه سفی ش���یعری تۆی پێبكه م، به اڵم په یامێكم هه یه وا بۆتی ئه نێرم، هه م بۆ ئاسوده بونی ڕۆحت ه���ه م با بزانیت ڕه نجت به ب���ا نه چوه ، بزانه په یامه كه ده رگای گش���ت ماڵه دێرینه كانی ش���اری ترازان���دوه و له حاجی حان���ه وه پیا هاتوه بۆ سابونكه ران و ته كێ ڕوته و گاوران و قه زازه كان و قاوه خانه ی س���ه رچیمه ن، نوری مه عریفه و ئازادی بۆ بردون، من ڕێگه به خۆم ناده م له گۆڕیش���دا س���ه رت بیه شێنم، به اڵم دڵنیام كه مرواری ش���یعری ت���ۆ ملوانكه یه له ملی كچانی ش���اره كه تدا، من ئه م نامه یه م له گه ڵ دو فرمێس���كی ساڵیادی تۆدا ئه ده مه ده س���ت په ری شیعرو عه ش���ق ئه ویش پاش دو س���ێ خول به سه ر ش���اردا، له سه ر كێلی قه برت ق���ه رار ئه گرێ و دڵنیاب���ه هه واڵێكی

خۆش���ی بۆ هێناوی. هه ر به و ی���اده وه كه له سوچی یانه كه دا، له گه ڵ شانۆی پێشڕه ودا كه ئه هاتینه س���ه ر مێزه كه ت، بۆم نوسیوی كاك شێركۆ گیان من هاتم بۆ ساڵیاده كه ت، ب���ا به ش���ێنه یی ب���ۆت بگێڕم���ه وه چۆن بو دوای ن���او ده رگای هۆڵه كه كه به خێرهاتنت كردین، له و هۆڵه گه وره یه ی ڕۆش���نبیرییدا كورسیه كان هه مو بوبون به كورسی دوكه سی له گه ڵ هه موماندا كاك شێركۆیه ك دانیشتبو له به ر ئاپۆراكه زۆرێكیش بێ كورس���ی بون وه رچه رخام���ه وه چی���م دی؟ ئه وان���ه ش كه به پێ���وه ڕاوه س���تابون هه م���و یه كی كاك سه رشانیان ده ستیخس���تبوه ش���ێركۆیه ك ئه وانه ش كه له س���ه ر پێپیلكه و ڕاڕه وه كاندا دانیش���تبون هه مو كاك ش���ێركۆی خۆیان له ته نیش���تیانه وه بو، منیش كاك شێركۆی خۆم له المه وه دانیش���توه بێده نگ، وامزانی هه ر كاك ش���ێركۆكه ی م���ن بێده نگه ، به اڵم پاش تۆزێك سه ری نزیككرده وه له سه رم وتی له تۆوه ده ستپێئه كه م، گوڵێكی سوری دامێ و وتی ئه وه گوڵی عه شقه هه ریه ك گوڵه ، فێری بن بۆ عه شق هه ر یه ك گوڵی سور، كه ئاوڕ ئه ده مه وه هۆڵ بوه به باخچه و سور ئه چێته وه ئینجا وتی: ب���ۆ هه مو بۆنه یه ك گوڵی خۆی هه یه ، به اڵم ئه بێ له عه شقه وه ده ستپێبكه ین، ئیتر من نازانم س���ه یر نه كه م یا به ڕه حه تی دابنیش���م، خۆت ئه مناس���ی كه مێ بزێوم، حه زم ئه كرد بچمه نێوان هه مو ئاماده بوان و كاك شێركۆكانیانه وه به الی ڕاستا ئه مڕوانی به اڵی چه پ���ا هه ندێكجار ب���ۆ دواوه و ئاوڕم ئه دایه وه خۆم ئه برده پێشه وه ی كورسیه كه م له وانه ی به رده م���ی خۆمم ئه ڕوانی، هه ندێكم هه ر له پش���ته وه ئه ناسیه وه ، وام حه ز ئه كرد

بزانم كێ هاتوه كێ نه هاتوه .كاك ش���ێركۆ گیان، هه مو ش���ار له وێ بو ئه وانه ی تۆ زۆرت خۆشئه ویستن، قه ڵه مه كان زۆریان له وێ بون قه ڵه می ش���ین و س���ه وزو زه ردو هه م���و ڕه نگه كان���ی لێب���و، با بۆت باس���كه م كێ هاتب���و كێ نه هاتب���و، هه مو عه شقو عاشقان ئه وه نده زو هاتبون یه ك دو ڕیزی پێشه وه یان گرتبو هه مو گیانیان كردبو به گوێ بۆ گوێگرتن له باس���ی تۆ، له شیعری تۆ، ئه وه باسی گاوران با هه ر نه كه م كه ریمی ئه له كه مامۆس���تا ولیه مه فه نی، مام مه تی، جه رجیس، ش���ه معون، كریكۆر به سه به ته یه له واشه ی گه رمه وه ، به اڵم ئه وی الی من خۆش بو قه شه یوسف په ری له به ینی شێخی خاڵ و موده ڕیس���ا دانیشتبو، ده ستی پیری مه ییت گرتبو له به رده میاندا به پێوه وه ستابوی له به ر ڕێزی ئه وان كه مێ خۆت چه ماندبوه وه قسه ت له گه ڵ ئه كردن، ئه وه الی ڕاس���ت الی چه پ چێوار چیخۆفی له گه ڵ خۆی هێنابو، وتیان بیهره نگی���ش له گه ڵ مه حمود ده روێش له وێ بون، من خۆم نه مدین له به ر قه ره باڵغیه كه ، هه رچی چاوشین و قژزه ردی شار هه یه له وێ

بون ئه م هه مو كچه جوانه تازه پێگه یشتوانه ، با بیرم نه چێت ئه زانم ئه مه ش���ت پێخۆشه ، نێرو مێ به یه كه وه به تێكه ڵی دانیش���تبوین، له هیچ الیه نه نوسرابو بۆ پیاوان یا بۆ ژنان ئ���ه و هه مو ژنه ئاغرو س���ه الره ، با پێتبڵێم كێ هاتبو له دواییشدا پێتئه ڵێم كێ نه هاتبو به نه هاتن���ی ئه وانی���ش زۆر دڵخۆش ئه بیت دڵنیام، ئه وانه ی له زانكۆی س���لێمانی بون له زه مان���ی ڕوانگه كه تا هه مو هاتبون، ته نها تۆزێ سه ریان سپی بوبو، هه رچه ند هاتن بۆ هه موان بو، به اڵم ئاماده بوان هه مو ئێس���ك سوك بون هه مو مینیجۆب و ئیسكارپین و لێو ئاڵه كان له وێ بون زه ردو س���ور تێكه اڵوبون ژن و پیاو، كچ و كوڕ، به اڵم هه را نه بو گۆران وتب���وی ئه وا ئه چن به تێكه ڵ���ی به اڵم ئه مه ش���ایی نیه هه را مه كه ن، من خۆش���م له وێم چاودێریتان ئه ك���ه م، زۆری تری لێبو كاك شێركۆ، هه ردیش���م بینی له نێوان تۆو ست فاتمه دا دانیشتبو، باوكیشت كه وتبوه به ینی خۆت و س���ه المه وه ، هه مویم بۆ باس ناكرێ، سێ سه رپۆشی جورجێتیشی لێبو یه كێكیان به ك���ه وای تاق���ه وه هاتبو سه رپۆش���ه كه ی ئه توت به فره یه كێكی تریان، له مه ڵكه نیه وه

هاتبو، سه رپۆش ڕه شه كه ش له چوارباخه وه ، له وكاته دا حه زم ئه كرد ببمه وه به مناڵ به دزه دزه بچ���م لكی ده س���ماڵه كانیان گرێبده م، یه حیا فه نی ڕه سمچیش���ی لێبو ڕه سمیشی زۆر گ���رت. بۆنی عه ت���رو بۆنی قژی كچانی ش���ۆخ نه ك هه ر هۆڵه كه ئه و گه ڕه كه ی پڕ كردبو، به اڵم ئه وه ی كه نه هاتبو ته نها چه ند كه سێ بون دڵنیام به نه هاتنیان خۆشحاڵی، له وان���ه هی���چ س���ه رێكی له بوخچه ن���راوی لێنه بو، یه ك مێش���كی كڵۆمك���راوم نه دی، یه ك شمش���ێری لێنه بو به اڵم نوس���یبویان هات���ن به چه كه وه قه ده غه ی���ه ، ئه مانه نه ك ه���ه ر حه زیان له ش���یعرو عه ش���ق و جوانی نی���ه ، وابزانم زاتی ئه وه ی���ان نه كردبو بێنه ناو ئه و جوانپه رس���تانه وه ، ڕه نگه ترسابون له وه ی به بۆن بكه ون یا ئه و بۆنه خۆش���انه بیانخنكێنێ، زۆرم چاو گێڕا كه هه ڵیشساین له به رده رگاك���ه خ���ۆم مه حت���ه ل ك���رد بۆ بكه مه وه ، ئاماده ب���وان ئه وه ی س���ه یرێكی زۆر به وردییش س���ه یرم كرد، سوپاس كاك شێركۆ ئه مجاره ش سوپاس كه ڕێت نه دابو عه قڵی داپۆش���راوو بۆنی ناخۆش و شمشێر

بكه نه ژوره وه .

سوپاس‌كاك‌شێركۆ‌سوپاس

دالوه ر سۆفی

عه بدولڕه زاق شه ریف

ده ریایه ك شیعرو ئۆقیانوسێك وشه ی

جوانت بۆ جێهێشتوین، شیعره كانت فێری

عه شقی كردین، ڕوناكی بون، ئارایشت بون بۆ

ژنان، چه كوش بون بۆ شكاندنی پێوه ندی ده ست و پێیان، نانی

گه رم بون، پشكۆ بون بۆ كوانوی هه ژاران،

ئاوێنه ی بااڵڕوانی واڵتمان بو، تیر بون بۆ

شێرکۆ بێکه سسه ر سنگی زوڵم

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

هێرشه كانی داعش بۆ سه ر ناوچه كانی ژێر ده سه اڵتی پێشمه رگه ، هه ڵوێستی

توندی ده سه اڵتدارانی هه ولێری به رامبه ر به حكومه تی ناوه ندی له به غدا

نه رمكرد، بۆ یه كه مجار له سه رده می مالیكیدا پێكه وه كاری سه ربازیی

هاوبه شیان ئه نجامدا و داعش له یه كتری نزیكخستنه وه .

له چه ن���د رۆژی پێش���ودا هێرش���ی سوپای ئاس���مانی هێزی هاوبه ش���ی عێراق و پێش���مه رگه پێكه وه بۆ س���ه ر رێكخراوی داعش له ناوچه كانی شه نگال و زوممارو مه خمور، پێشهاتێكی نوێ بو دوای چه ند ساڵێك له گرژیی و ملمالنێی نێوان ده س���ه اڵتدارانی هه ولێر و به غدا، په رله مانتاری هاوپه یمانی نیش���تیمانی نوێنه رانی له ئه نجومه ن���ی ش���یعه كان له مباره وه موس���ه وی سه میره عێراق به ئاوێنه ی راگه یاند كه "بۆردومانكردنی داعش له الیه ن هێزی ئاس���مانی عێراق له ناوچه ی ش���ه نگال و زومم���ار، ته نها ه���اوكاری پێش���مه رگه نیی���ه ، به ڵكو س���وپای عێ���راق ئه ركێك���ی خ���ۆی راپه ڕاندوه ، چونكه كوردستانیش هه ر

واڵتی عێراقه و به شێكی دانه بڕاوه ".په یوه ن���دی "ئه م���ه وت���ی ئ���ه و به مه سه له ی نزیكبونه وه و نه رمبونه وه ی نێ���وان به غداو هه ولێره وه نییه ، به ڵكو بابه تێك���ی ئه منییه و س���وپای عێراق

ئه ركی خۆی جێبه جێكردوه ".هاوپه یمانی په رله مانت���اره ی ئ���ه م ئاسمانی هێزی هێرش���ی ش���یعه كان عێ���راق بۆ س���ه ر داع���ش له ناوچه ی شه نگال، به هاوكاری مرۆیی ناوده بات، ئه و وتی "ئه م مه سه له یه مه سه له یه كی مرۆییه و به هیچ ش���ێوه یه ك په یوه ندی نیی���ه ، سیاس���ییه وه به مه س���ه له ی حكومه تی عێراق ئه ركی سه رش���انێتی به یه كچ���او ته ماش���ای هه م���و هه رێم و پارێ���زگاكان ب���كات، به تایب���ه ت له م

دۆخه ی ئێستادا".له ب���اره ی رێككه وتنی هه ولێرو به غدا عه مه لیاتی ژورێكی پێكهێنانی له سه ر هاوبه ش بۆ لێدانی داعش، موس���ه وی وتی "پێویسته به ره نگاربونه وه ی تیرۆر

كاری هاوبه شی هه ردوال بێت".س���ه باره ت به س���ه رهه ڵدانی داعش و به هێزبون���ی ب���ه م ش���ێوه خێرای���ه ، په رله مانتاره ك���ه ی ش���یعه كان وت���ی "به دڵنیایی���ه وه داعش دروس���تكراوی واڵتان���ه بۆ لێدانی ش���یعه كان و كورد، ئه وان دژی هه مو ئایین و نه ته وه كانن، پێویس���ته به غداو هه رێ���م نزیكبونه وه له نێوانیاندا هه بێت، ئه گه ر نێوانیشیان

باش نه بێت هه ر ئاساییه ".ره نگه ئه و هێرشه ی سوپای عێراق و پێشمه رگه بۆ س���ه ر داعش سه ره تای ئاس���اییبونه وه ی نێوان به غداو هه ولێر بێت، به اڵم په رله مانتاری فراكس���یۆنی نوێنه رانی له ئه نجومه نی كوردس���تانی عێ���راق ئه ش���واق ج���اف ب���ۆ ئاوێنه بابه ت���ه هیچی ئ���ه و رونیده كات���ه وه

له هه ڵوێستی كورد به رامبه ر به مالیكی نه گۆڕی ، به ڵكو مه له فێكی سه ربازییه ، بۆیه ئه گه ر پێشمه رگه نه بوایه داعش زو ده گه یش���ته ش���اره كانی دیك���ه ی

عێراق.هاوپه یمان���ی په رله مانتاره ك���ه ی كوردس���تان له س���ه ر لیس���تی پارتی س���ه ربازییه ی هاوكارییه ئه و پێیوایه عێ���راق زۆر دره ن���گ ب���وه و ده ڵێ���ت بكرایه ، له س���ه ره تاوه بو "پێویس���ت موسڵ له پێش���گرتنی هه رێم ته نانه ت داوای له مالیكی كرد كه ئه و هاوكارییه بكرێت، ئ���ه وان ره تیانكرده وه و وتیان ئێمه هه مو دۆخه كه مان كۆنترۆڵكردوه ، به اڵم دوای گرتنی موس���ڵ هه س���تیان به مه ترس���ی كرد كه هیچیان كۆنترۆڵ نه كرده وه ، ئه وه تا پێشمه رگه دو مانگه به بێ ه���اوكاری هیچ الیه نێك روبه ڕوی داعش بوه ته وه و حكومه تی عێراق هیچ

هاوكارییه كی پێشمه رگه ی نه كردوه ".جاف پێداگری له سه ر ئه وه ش ده كات كه كورد سوره له سه ر ئه وه ی حكومه تی عێراق هێزی پێش���مه رگه پڕچه ك بكا، ئه و وتی "حكومه تی عێراقی هه ڵه یه كی زۆر گ���ه وره ی ك���رد كه چه ك���ی نه دا به هێ���زی پێش���مه رگه ، به اڵم ئێس���تا له نێوان هه یه هاوكارییه كی سه ربازیی به غداو هه رێمی كوردس���تان و كارێكی باشه ئه و دو الیه نه به شێوه ی یاسایی له یه كتری نزیكببنه وه و ئاساییببێته وه ، نه ك به و ش���ێوه یه ی به غ���دا ده یه وێت

ئێمه سازشیان بۆ بكه ین".مه ترسییه كانی به هۆی له ئێس���تادا داعش���ه وه ، نزیكبونه وه ی���ه ك له نێوان به پێی دروس���تبوه و به غ���دا هه ولێرو لێدوانی به رپرس���ه كوردو ش���یعه كان ه���ه ردوال پێویس���تیان به هه ماهه نگی و

هاوكاری یه كتره .

داعش..‌هه‌ولێر‌و‌به‌غدا‌له‌یه‌ك‌نزیكده‌خاته‌وه‌

ئه مه په یوه ندی به مه سه له ی نزیكبونه وه و

نه رمبونه وه ی نێوان به غداو هه ولێره وه

نییه ، به ڵكو بابه تێكی ئه منییه و سوپای

عێراق ئه ركی خۆی جێبه جێكردوه

هێزی پێشمه رگه

به ده نگ و ڕه نگ خه ڵكانی

نه خوێنده وارو ئێكسپایه ری سیاسی و سه ربازیمان له پشتی پشتی جه بهه كانه وه

وه ك فه رمانده ی ره تڵ و میحوه ره كان

بۆ نمایش ده كه ن

پێشمه رگه له سه نگه ری به رگریدا

(440( سێشه ممه 2014/8/12 19تایبه‌ت

ونبون

* ناس���نامه یه کی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )جمال عاصی محمد ( هه رکه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه پرسگه ی ئاوێنه .

* ناسنامه یه کی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )فتاح حسن نصرالله ( هه رکه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه پرسگه ی ئاوێنه .

awene.comwww

ئا: شاهۆ ئه حمه د

"میدیاكانی بینراو زۆربه ی سه ر به ده سه اڵت و حزبه كانی تری هه رێمی كوردستانن، بۆیه له ماوه ی رابردودا

پرۆفیشنااڵنه مامه ڵه یان نه كردوه له گه ڵ روداوه كاندا و زانیاری دروستیشیان نه دا به بینه رانیان، به رێوه به ری مێزگازه ری كه ناڵی روداو ده ڵێت "ناتوانین بڵێین

له سه دا سه د پیشه یی بوین".

مێ����زگازه ری كه ناڵ����ی به رێوه ب����ه ری ئاس����مانی روداو هێمن عه بدواڵ له باره ی چۆنیه تی مامه ڵه كردنی میدیاكان له گه ڵ "میدیا راگه یاند به ئاوێن����ه ی روداوه كان تا ئ����ه و كاته ده توانێت پیش����ه یی بێت كه ئه منی واڵته كه ت له مه ترسیدا نه بێت ئه گه ر پێتبڵێم ئێمه ل����ه و چه ند رۆژه ی رابردو سه د له سه د پیشه یی بوین راستت پێناڵێم، به اڵم هه مومان ده زانین واڵتێك له ژێ����ر مه ترس����ی بێت كاتێ����ك بزانیت ده س����تكه وتی ئ����ه و میلله ت����ه كه چه ند ساڵه ئیشی له سه ركردوه تۆ ده تهه وێت داعش و پێشمه رگه وه كو یه ك نیشانبده م به راستی ئه وه ناهه قییه كی زۆر گه وره یه هی����چ ده زگایه ك����ی راگه یاندنی دونیاش

ئه وه ناكات".ناوبراو ئاماژه به وه ده كات "له وه ته ی ئه مه ریكا هێرشی ئاسمانی كردوه ته سه ر داعش من سه یری میدیاكانی ئه مه ریكام ده كرد ده بینم ئه وان سه د له سه د له گه ڵ سوپای ئه مه ریكان له و شه ڕه دا كه ئه وان پیش����ه یی نه مێنن چۆن چاوه ڕێ ده كه ی له هه رێمی كوردس����تان میدیا پیش����ه یی

بێت؟".ئه وه شی روداو مێزگازه ری به رێوه به ر خس����ته رو كه شه ڕی ناوخۆ وایكرد حزب هێزی چه كداری هه بێ����ت، هه ریه ك له و بارانه ی كه له ژێر ده س����ه اڵتی حزبدا بوه به رپرسه سه ربازیه كانی ئه و حزبه زیاتر ده رده كه ون و ئ����ه وان ده وریان ده بێت بۆ نمون����ه ناكرێت بڵێی����ن له جه له وال به س پارت����ی ده كه م به رپرس����انی موقابله ی له به رئه وه ی له و شوێنه به رپرسی یه كێتی ده وری هه ی����ه ، هه روه ه����ا له مه خم����ورو ئه وه ندی پێشمه رگه ی گوێر ش����ه نگال و پارتی لێیه و ئه وان شه ڕ ده كه ن فه رمانده س����ه ربازیه كانی ئه وان دی����ارن ئه وه نده هی یه كێتی دیار نی����ه ، هه ربۆیه ئه گه ر هه ر ده زگایه كی راگه یاندن ئه و ش����تانه

زه قبكاته وه ئه وا خیانه ت له و پێشمه رگانه ده كه ن كه له وێدا شه هید ده بن.

ئاس����مانی كه ناڵ����ی به رێوه ب����ه ری كوردس����اتنیوز ئامانج كه م����ال له باره ی چۆنیه تی روماڵكردنی روداوه كان له كه ناڵی راگه یان����د به ئاوێن����ه ی كوردس����اتنیوز هه روه ها ده رمانك����ردوه و به بڕیار "ئێمه پێشموتون كه ده بێت به رۆحێكی كوردانه بێت ده بێت پێش����مه رگه ی كوردس����تان بێت هه موی ده بێ����ت له خزمه تی كورد و كوردایه تی بێت هه تا په یامنێره كه شمان ئه وه ی له ناوجه رگه ی ش����ه ڕه كانه په یتا

په یتا ئه وه دوب����اره ده كاته وه كه ئه مرۆ رۆژی كوردایه تیه نه ك حزبایه تی ".

لڤین ئه حمه د سه رنوس����ه ری گۆڤاری میره له باره ی چۆنیه ت����ی مامه ڵه كردنی كه ناڵه كانی راگه یاندن ئه وه ی بۆ ئاوێنه رونك����رده وه ك����ه "هه میش����ه له ماوه ی راگه یاندن كه ناڵه كان����ی زۆربه ی رابردو رۆڵێكی خراپی����ان بینیوه له فراوانكردنی پارت����ی و یه كێتی ، نێوان ملمالنێكان����ی ه����ه ر میدیایه و ویس����تویه تی كاره كته ره س����ه ربازیه كانی خۆیی بكات����ه پاڵه وان، ئه گ����ه ر ئ����ه وه له پێن����اوی ش����كاندنی

كوردستان و شكۆی پێشمه رگه ش بوبێت، به اڵم به رژه وه ندی حزبه كه ی خۆیی تێدا

بوبێت ئه وا هیچ درێغییان نه كردوه ".ناوب����راو ئام����اژه ی به وه ش ك����رد كه میدیای پیشه یی هه میشه له به رژه وه ندی كۆمه ڵگه ی����ه ، ب����ه اڵم میدی����ای پارتی و له به رژه وه ندی نه بوه میدیایه ك یه كێتی خه ڵك بێ����ت به ڵكو ته نیا له به رژه وه ندی كۆمه ڵێك كه س����ی ناو پارت����ی و یه كێتی ب����وه هه روه ها رۆڵ����ی خراپ����ی هه بوه له په ره پێدانی ناكۆكیه كانی نێوان پارتی و یه كێتی ، بۆ نمونه هه ندێك روداو گه وره

كراوه كه پێویس����ت نه بو به و شێوه یه ی لێبكرێت، هه روه ها هه ندێك روداویش����ی بچوككردوه ته وه كه قه ب����اره ی گه وره ی هه بوه ، له گه ڵ ئه وه ش ده س����تی هه بوه له بێ رێزكردن����ی حزبه كانی به رامبه ری ، هه ربۆی����ه ئه و ج����ۆره میدیایان����ه دیوه راس����ته قینه كه ی خ����ۆی ده رخس����ت كه لێوانلێ����وه له ملمالنێ����ی نێ����وان پارتی و یه كێتی ، به كورتی ده توانم بڵێم روماڵی میدیای یه كێت����ی و پارتی له و روداوانه ی دوایی����دا قۆناغ����ی ش����ه ڕی ناوخۆی����ی

بیرخستینه وه ".

به شێوه یه كی گش���تی مرۆڤ به رامبه ر به ترس دو كه ره سه ی هه یه ، یان ئه وه تا به رگری���ی ده كات، چونكی نایه وێت ئه و هێزه ی كه ترس���ی ب���ۆ به رهه مده هێنێت ژیان و س���امانه ماددی و مه عنه وییه كانی وێرانبكات، یان ترسه كه وا له مرۆڤ ده كات ك���ه هه ڵبێت و ژیانی خ���ۆی رزگاربكات. دیاره ك���رده ی هه ڵهاتنیش دور له هه مو نرخاندنێك���ی ئایدیۆلۆژیی، به تایبه ت بۆ خه ڵكی مه ده نیی، دۆخێكی ئینس���انیی تایبه تمه نده . ئینسان كاتێك هه ڵدێت كه ترس پێش دوژمن هێرشی بۆ ببات، یان هیوایه كی به س���ه ركه وتن نه بێت، یاخود پێش���وه خت ترس ئه ژنۆی ش���كاندبێت و هێزی به رگری���ی نه مابێت. به رامبه ر به م ناعه قاڵنی په رچه كرداری ده شێت ترسه

به رهه مبێت و توندوتیژی دژ به وانی تر ببێت به رێگایه ك بۆ خۆپاراستن و ره واندنه وه ی ترس. ت���رس، ت���رس به رهه مده هێنێت، ب���ه اڵم ئ���ه و كه س���ه ی واده زانێ���ت كه له رێگای ترس���ه وه ترس ده ڕه وێنێته وه ، هه م���ان میكانیزم���ی ناعه قاڵن���ی ترس به رهه مده هێنێت كه هێزه مه ترسیداره كان له سه ری ده ژین. به دوژمن ته ماشاكردنی خه ڵكی بێگانه ، یان ئاواره و ده ربه ده ری س���ه ر به ئایین و ره گه زی گروپه كانی تر، یه كێك���ه ل���ه و مه ترس���ییانه ی كه ترس سه ربه خۆ ده كات و كۆنترۆڵكردنی ئاسان نابێت، چونكی رێس���ایه ك بۆ جیاكاری له نێوان چاكه و خراپ���ه ، عه قڵ و فه وزادا نامێنێته وه و ترسی تیرۆر و تیرۆری ترس

ده بن به هاوڕێی ئایدیۆلۆژیی یه كتر.

كه‌ناڵه‌كانی‌‌راگه‌یاندن‌پیشه‌ییانه‌‌مامه‌ڵه‌یان‌له‌گه‌ڵ‌‌روداوه‌كان‌نه‌كرد"هه‌ر‌میدیایه‌و‌هه‌وڵده‌دات‌كاره‌كته‌ره‌‌سه‌ربازیه‌كانی‌‌خۆی‌‌بكاته‌‌پاڵه‌وان"

ترس...‌پاشماوه‌

له گه ڵ دروستبونی داعش و هاوكاریكردنی ناڕاس����ته وخۆی هه ن����دێ واڵت����ی ناوچه كه و به ش����ێك له زلهێزه كان����ی ڕۆژئ����اوا بۆ ئه و گروپ����ه تون����دڕه وه تیرۆریس����تیه ل����ه ڕوی مه ش����ق و ه����اوكاری س����ه ربازی ، چه ندی����ن مه به ست و ئامانج له پشتیه وه بون كه ئه مرۆ پێده كرێت، هه س����تی به ڕونی به ش����ێكیان هاتنی چه كدارانی داعش له ڕێگه ی س����وریا ب����ۆ داگیركردنی پارێزگای موس����ڵ و چه ند ناوچه یه كی سه اڵحه دین و دیاله و كشانه وه ی هێزه س����ه ربازییه كانی عێ����راق به بێ ته قه و به و ئاس����انیه توانیان به شێكی زۆری ناوچه س����وننیه كان كۆنت����رۆڵ بك����ه ن، هێ����رش و په الماره كانیش����ی بۆ ناوچ����ه كوردییه كانی س����نوری فراوانكردنی كه ركوك و پارێزگای ده سه اڵته كانیان له و ناوچانه و بێهه ڵوێستی و پێكردنی كڵۆپی س����ه وز له الیه ن ئه مه ریكا و س����عودییه و توركی����ا ئه و بۆچون����ه ی زیاتر پشتڕاس����ت ده كرده وه . ئیت����ر دۆخی عێراق ته واو گۆڕا، ئه و ده رفه ت����ه ی له دوای 2003 هه مو تاكێكی كورد یانزه س����اڵ بو چاوڕێی كوردستانیه كانی ناوچه كۆنترۆڵكردنی بو، هێ����زی له الی����ه ن ب����و هه رێ����م ده ره وه ی پێشمه رگه ی كوردستانه وه دوای كشانه وه ی سوپای عێراق و جێهێش����تنی ئه و شوێنانه ، هێزی پێش����مه رگه به فه رمانی سه ركردایه تی سیاس����ی كورد له و ش����وێنانه جێگیركران، ئیتر به به خشینی گیانی چه ندین فه رمانده و پێش����مه رگه ی قاره مان توان����را به رگری له و ناوچانه بكه ن و پێش له هێرش����ی دوژمنان و چه ته كان����ی داع����ش بگرن له س����نوره كانی

جه ل����ه وال و خانه قی����ن دوزخورمات����و. به اڵم له په رله مانتار و هه ندێك له س����ه ره تاوه هه ر پشتگیری و به ناوی هونه رمه ند ڕۆش����نبیر و س����ه نگه ره كانی س����ه ردانی پش����تیوانی یادگاریان ده كرد و وێنه یه كی پێشمه رگه یان له گ����ه ڵ برایانی پێش����مه رگه ده گرت و دوای كۆمه اڵیه تیه كانیان له ت����ۆڕه گه ڕانه وه ی����ان باڵویانده كرده وه ، تا وایلێهات ئه و دیارده یه ب����و به چاولێك����ه ری و كه لتورێ����ك زۆر جار دوژم����ن ل����ه ڕوی هه واڵگریی����ه وه س����ودی له وێنه كانی����ان وه رده گ����رت. دوات����ر ئ����ه و كاره له وێن����ه وه گۆڕا بۆ س����ه ردان و ڕوماڵی ڕۆژنامه نوس����ان و په یامنێران����ی كه ناڵه كانی ڕاگه یاندن و به كامێراكانیان گرته ی ڤیدیۆیی س����ه نگه ر و ڕه وشی پێشمه رگه یان به زیندوتر بۆ ده گواس����ته وه شاش����ه كانیان له ڕێگه ی بینه ر، ئه مه ش س����ودێكی زۆری بۆ دوژمن هه ب����و ل����ه ڕوی دیاریكردنی كات و ش����وێن و نهێنیه كان����ی پێش����مه رگه ، هه ندێك كه ناڵ زۆرجار سه نگه ره كانی پێشه وه ی هێزه كانی پێشمه رگه یان به مه به ست له شاشه كانیانه وه بارودۆخه ك����ه له ئێس����تادا ده گواس����ته وه . گۆڕاوه ، پریشكی ئه و ئاگره ی له ناوچه كانی تری عێراق س����ه ریهه ڵدا و چه ند ناوچه یه كی ت����ری كوردس����تانی گرتۆته وه ، به ش����ێكی شه ڕ له ناوچه كوردس����تانیه كانی كه ركوك و دیاله )جه له وال و خانه قی����ن و دوزخورماتو( ناوچ����ه كوردییه كانی بۆ گواس����تراوه ته وه موسڵ )شه نگال و زوممار و مه خمور و گوێڕ(، به فه رمانی س����ه ركردایه تی سیاس����ی كورد بڕیاردرا پێشمه رگه له به رگریه وه ده ستبكات له ناوب����ردن و وه ده رنانی بۆ به هێرش����بردن داگیركه رانی خاكی كوردستان و تیرۆریستانی داعش، ئه وه چه ند ڕۆژه ش����ه ڕێكی قوڕس

له ئارادای����ه ، وێڕای كوژراو و بریندار و دیلێكی زۆری داعش كه له به ر ده ستی پێشمه رگه ن، به داخ����ه وه هێزه كانی پێش����مه رگه ش چه ند ش����ه هیدێكیان به كوردس����تان به خش����یوه و چه ندی����ن هاواڵتی كوردی دانیش����توی ئه و ناوچانه ش شه هید و ئاواره بون. له ده ستپێكی ئه م ش����ه ڕانه وه تاكو ئه م����ڕۆش ده بینین، فره لێدوانی هێزه كانی پێشمه رگه و فه رمانده سه ربازییه كانمان دژ به یه كتر و گواستنه وه ی پێش����ه وه و س����ه نگه ره كانی هه واڵ����ی چاالكیه كانی پێشمه رگه و خراپ به كارهێنانی لێدوانه كانی به رپرسه سه ربازییه كان له الیه ن میدیاكانیان خه ریكه كاره س����ات به سه ر ئه م میلله ت����ه ده هێنن، ده بینین هه ندێك كه ناڵ و ده زگای میدیای����ی كوردیم����ان ه����ه ن وه ك وته بێژ و زمانی ڕه سمی دوژمن هه ڵسوكه وت ده كات و هه ر ڕۆژه و به ش����ێواز و سیاسه تێك هه واڵ و ڕاپۆرت و وێن����ه ده گوازێته وه ! جگه له گواس����تنه وه ی ت����رس و تۆقاندنی خه ڵك و دانیش����توانی كوردس����تان هیچ خزمه تێكی نه ته وه یی پێشكه ش به م دۆخه نه كردوه . ئه و ترس و دڵه ڕاوكێیه ی ئه مرۆی خه ڵك، شێواز و جۆره كانی تری ڕاگه یاندن هۆكارن به تایبه ت كۆمه اڵیه تیه كان، تۆڕه ئه لكترۆنی و میدیای ڕۆژانه چه ندین ڕه فتار و كرداری نامرۆڤانه ی داعش چه ته كان����ی تۆقاندن����ی كوش����تن و ده بینی����ن به رامب����ه ر به خه ڵك����ی س����ڤیل و ژن و من����داڵ، ئه مه ش ترس����ێكی زۆری الی هاواڵتیان دروستكردوه ، زۆرجار به مه به ست ئ����ه و گرت����ه ڤیدیۆییان����ه باڵوده كرێن����ه وه تاك����و كاریگه ری له س����ه ر خۆڕاگری و وره ی پێش����مه رگه ش هه بێ����ت. به ش����ێكی تر له و دڵه ڕاوكێیه ی هاونیش����تیمانیان، هاتوهوژی هه ندێك كه س����ه كه به مه به س����ت ئه و كاره

ده كه ن یان ئاڕاس����ته كراون تاك����و نائارامی له ش����اره كانی كوردس����تان دروس����تبكه ن و ترس و تۆقاندن له دڵی خێزان و دانیش����توانی كوردستان بچێنن. به شێكیشمان به نه زانی و به بێ زانیاری ڕاس����ت و دروس����ت ئه و قسه و ڕوداوه درۆیین����ه كان و هه ڵبه س����تراوه كانیان به وتی وتی به بێ گه ڕانه وه بۆ س����ه رچاوه ی دروس����ت ی����ان به دواداچون، قس����ه ی ئه و بۆ ئه وانی تر له كه س����ێكه وه بۆ كه س����ێكی تر ی����ان له كۆبونه وه ی خێزان����ی و له دوكان و ناوبازاڕ له س����ه ر كار یان له شوێنی ده وامی ڕۆژانه مان ب����ۆ یه كتر ده گوازینه وه ، ئه مه ش زۆرجار كاره س����ات و ماڵوێرانی و ده ربه ده ری لێده كه وێت����ه وه . وه ك����و ئ����ه وه ی له چه ن����د ش����ه وی ڕابردو له هه ولێر بینیمان كه به بێ هی����چ هه واڵێكی ڕاس����ت و دروس����ت خه ڵك توش����ی دڵه ڕاوكێ و چۆڵكردنی ئه و ش����اره بب����ون. لێ����ره وه ڕوی ده م����م ده كه مه ئه و كه س����ایه تی و به رپ����رس و هونه رمه ندان����ه ی سه ردانی به ره كانی شه ڕ ده كه ن، به تایبه ت ده زگاكانی ڕاگه یاندن و ئه و ڕۆژنامه نوسانه ی ڕوماڵ����ی به ره كانی جه نگ و س����ه نگه ره كانی به رگری ده كه ن، تكایه نهێنی و س����ه روه ری پێشمه رگه بپارێزن و ڕێگه به خۆتان مه ده ن پێ����ش ئ����ه وه ی ڕێگه تان لێبگ����رن، چونكه س����ه ركه وتن و ئازایه تی و پاڵه وان ئه و كه سه نی����ه ك����ه له شاش����ه كان ده ربكه وێ����ت یان ئێوه ی تیڤی����ه كان زۆرتری����ن به په له كانتان نیوه ی شاش����ه كانتان بگرێت، به ڵكو پێش هه مو ش����تێك پاراس����تنی خاك و نیشتمان و هاواڵتیان و سه روه ریه كانمان له هه مو شتێك

گرنگتره . farhadchomany22@yahoo.com

داعش‌و..‌گواستنه‌وه‌ی‌‌ترسوتی‌‌وتی‌‌له‌ناو‌خه‌ڵك‌كێ‌‌لێی‌‌به‌رپرسه‌؟

فه رهاد چۆمانی

روداو كه ئێستا بینه رێكی زۆری هه یه له كوردستان و خۆی به "یه كه می بێ ركه به ر" پێناسه ده كات، له زۆر بڕگ����ه ی روماڵكردن����ی روداوه كانی ئه مدواییه ی كوردس����تاندا الیه نگر و ته نان����ه ت له هه ندێ����ك به رنام����ه ی پێوه راس����ته وخۆیدا هه ڵه ش����ه یی دیاربو، بۆ نمونه ل����ه م كاته دا كه پێش����مه رگه ی كوردستان له به رده م مه ترسی گه وره دایه ، فه رمانده یه كی له به ره كانی شه ڕه وه س����ه ربازییان بێیاكییه وه به وپ����ه ڕی ده دوان����دو ده ی����وت "به یانی هج����وم ده كه ین

بۆیان"!هه ندێكج����ار به ه����ه ر بیانوی����ه ك بێت شكس����ته گه وره كانی ش����ه ڕی روداوی هه ندێ����ك ده ش����ارده وه و بچوكیش����ی گه وره ده ك����رد، وه ك پێش����مه رگه له ش����كانی ئ����ه وه ی له شه نگال و مه خمور و قه ره قوش و.. دیتمان، یان چ پێویس����ت ده كات له نێو ئه و هه مو رێكخراوانه ی كۆمه ك به ئاواره كان ده كه ن، به تایبه تی ناوی رێكخراوه ك����ه ی "ئیدریس نێچیرڤان بارزان����ی " بهێنرێت؟! یاخود بۆچی رۆڵی گه ریالكانی یه په گه و په كه كه شه نگالدا مه خمورو له ش����ه ڕه كانی

نادیده بگیرێت؟له وانه ش ناخۆش����تر، وه رگێڕانی ئه م به رنامه كان����ی راس����ته وخۆی كه ناڵه "یه كه می ب����ێ ركابه ر "ه یه ، كه جگه ل����ه وه ی وه رگێڕ خاوه نی زۆربه ی ناسازه ، ناقۆاڵ و ده نگێكی رسته كانیشی ش����ێواون و مه به ست ناپێكن، ئه وه هه ڵه ی وه رگێڕانیش 200 ك����ه بوه س����تێت ل����ه والوه هه زارت ب����ۆ ده كات ب����ه 2 هه زارو دێڕه ش����یعرێكی ناوداری سه عدی له ده رگای رێكخراوی شیرازیش كه هه ڵكۆڵراوه ، یه كگرتوه كان نه ته وه به شێوه یه ك وه رده گێڕێت، ئه سڵه ن

كه س لێی تێناگات چی ده ڵێ !

دیمه‌نه‌کانی‌"روداوو"!

بازگه یه کی پێشمه رگه

زۆربه ی كه ناڵه كانی

راگه یاندن رۆڵێكی خراپیان بینیوه له فراوانكردنی

ملمالنێكانی نێوان پارتی و یه كێتی

ئا:‌ئاوێنه‌

له‌ماوه‌ی‌‌‌24ساڵی‌‌رابردودا،‌ئه‌و‌چوار‌سه‌رۆكه‌ی‌‌كه‌‌یه‌ك‌به‌دوای‌‌

یه‌كدا‌حوكمی‌‌ئه‌مه‌ریكایان‌كردوه‌،‌له‌ماوه‌ی‌‌جیا‌جیادا‌بڕیاری‌‌هێرشی‌‌سه‌ربازییان‌بۆ‌سه‌ر‌عێراق‌ده‌ركردوه‌.

جۆرج‌بوش���ی‌‌ب���اوك،‌به‌مه‌به‌س���تی‌‌رزگاركردن���ی‌‌كوه‌ی���ت‌س���اڵی‌‌1991 "گه‌رده‌لول���ی‌‌ س���ه‌ربازیی‌‌ هێرش���ی‌‌

بیابان"ی‌‌بۆ‌سه‌ر‌عێراق‌راگه‌یاند.بیل‌كلینتۆن‌له‌نێوان‌سااڵنی‌‌‌1996بۆ‌‌1998به‌مه‌به‌ستی‌‌ئیحتیواكردنی‌‌رژێمی‌‌س���ه‌دام،‌هێرشی‌‌موش���ه‌كیی‌‌بۆ‌سه‌ر‌عێراق‌ده‌س���تپێكرد،‌كه‌‌گرنگترینیان‌

ئۆپه‌راسیۆنی‌‌"رێوی‌‌بیابان"‌بو.جۆرج‌بوش����ی‌‌كوڕ،‌س����اڵی‌‌2003

عێ����راق"ی‌‌ "رزگاركردنی‌‌ جه‌نگ����ی‌‌راگه‌یان����د‌كه‌‌بوه‌‌ه����ۆی‌‌روخاندنی‌‌

رژێمی‌‌سه‌دام.

باراك‌ئۆباما،‌چه‌ند‌رۆژێكه‌‌به‌مه‌به‌ستی‌‌كه‌مایه‌تیی����ه‌كان‌و‌ پاراس����تنی‌‌له‌عێراق‌و‌ ئه‌مه‌ریك����ی‌‌ هاواڵتیان����ی‌‌

هه‌رێم‌ هاوكاریكردنی‌‌ كوردس����تان‌و‌هێرشی‌‌ئاسمانیی‌‌بۆ‌سه‌ر‌هێزه‌كانی‌‌

داعش‌ده‌ستپێكردوه‌.

ئا:‌ئاوێنه‌

ره‌جه‌ب‌ته‌یب‌ئه‌ردۆگان‌له‌خولی‌‌یه‌كه‌می‌‌هه‌ڵبژاردنی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌

توركیادا،‌زیاتر‌له‌نیوه‌ی‌‌ده‌نگه‌كانی‌‌برده‌وه‌و‌بوه‌‌یه‌كه‌م‌سه‌رۆكی‌‌

كۆماری‌‌ئه‌و‌واڵته‌‌كه‌‌راسته‌وخۆ‌له‌الیه‌ن‌ده‌نگده‌رانه‌وه‌‌هه‌ڵببژێرێت.

ئه‌ردۆگانی‌‌ته‌مه‌ن‌‌60س����اڵ‌،‌كه‌‌له‌س����اڵی‌‌2003دا‌ب����وه‌‌س����ه‌رۆك‌وه‌زیری‌‌توركیا،‌ده‌توانێت‌له‌ڕێگه‌ی‌‌ئه‌م‌هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‌تا‌س����اڵی‌‌2023 له‌ده‌سه‌اڵتدا‌بمێنێته‌وه‌،‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌به‌پێ����ی‌‌ده‌س����توری‌‌ئ����ه‌و‌واڵته‌،‌س����ه‌رۆك‌وه‌زیر‌ته‌نها‌ده‌توانێت‌بۆ‌س����ێ‌‌خولی‌‌یه‌ك‌له‌دوای‌‌یه‌ك‌له‌و‌پۆس����ته‌دا‌بمێنێت����ه‌وه‌،‌هه‌ر‌له‌به‌ر‌

ئه‌مه‌‌ئ����ه‌ردۆگان‌به‌بێ‌‌هه‌ڵبژاردنی‌‌ده‌ب����و‌ راب����ردو‌ یه‌كش����ه‌ممه‌ی‌‌به‌ناچار‌س����اڵی‌‌ئاینده‌‌پۆسته‌كه‌ی‌‌

به‌جێبهێڵێت.ئ����ه‌ردۆگان‌به‌نیازه‌‌به‌مه‌به‌س����تی‌‌زیادكردنی‌‌ده‌سه‌اڵته‌كانی‌‌ده‌ستوری‌‌

واڵته‌كه‌ی‌‌هه‌مواربكاته‌وه‌‌و‌سیسته‌می‌‌سیاس����ی‌‌توركی����ا‌له‌په‌رله‌مانیه‌وه‌‌

بكات‌به‌سه‌رۆكایه‌تی‌.گه‌یش���تن‌ ب���ۆ‌ ئ���ه‌ردۆگان‌به‌ئامانجه‌كانی‌‌هه‌مو‌به‌ربه‌سته‌كانی‌‌تێكش���كاندوه‌،‌ به‌رده‌م���ی‌‌س���وپا‌و‌دام���ه‌زراوه‌ی‌‌دادوه‌ری���ی‌‌ره‌خنه‌گره‌كانی‌‌ نه‌ی���ار‌و‌ له‌هه‌م���و‌پاككردوه‌ت���ه‌وه‌،‌ته‌نانه‌ت‌جێگه‌ی‌‌له‌نێوAKPش‌ به‌ڕكه‌به‌ره‌كانیش���ی‌‌لێژكردو‌ده‌زگای‌‌پۆلیس‌و‌دادگاشی‌‌به‌ئامڕازی‌‌س���ه‌ركوتكردنی‌‌ كردوه‌‌

به‌رهه‌ڵستكاره‌كانی‌.ره‌جه‌ب‌ته‌یب‌ئه‌ردۆگان،‌له‌پێناو‌هه‌م���و‌ له‌ده‌س���ه‌اڵت‌ مانه‌وه‌ی���دا‌به‌هێزه‌كانی‌‌ سه‌ربه‌خۆو‌ دامه‌زراوه‌‌ل���ه‌و‌واڵت���ه‌دا‌بێده‌ن���گ‌و‌خه‌ف���ه‌‌

كردوه‌.

ئیسالمییەکان له نێوان خێروبێرو مه ینه تی واڵتدا!

توانا‌ئەمین‌

ل����ەڕوداوە‌ناخ����ۆش‌و‌خوێناوییەکان����ی‌ئەمدواییەی‌کوردس����تاندا‌کەس‌بەقەد‌ئیس����امییەکان‌بێدەنگ‌نەبو،‌ئێستا‌ئەم‌هەرێمەی‌ئێمە‌وەک‌شەمەندەفەرێکی‌وێڵ‌بەتونێلێکی‌تاریک‌و‌خوێناویدا‌دەڕوات،‌جەنگ‌دژی‌تیرۆر،‌بۆتە‌ڕاستییەکی‌بەرجەستە،‌بوە‌بەشەڕێک‌تەنیا‌لەپێناو‌مانەوەی‌خۆتدا‌وەک‌سوبێکتێک،‌وەک‌

ژیانی‌ڕوت،‌تەنیا‌لەپێناو‌زیندو‌مانەوە،‌لەپێناو‌هەناسە‌هەڵکێشان.لەحاڵێکی‌پەش����ێوی‌وەهادا‌کە‌هاونیش����تیمانیانی‌کوردس����تان‌لەسەعدییەو‌جەل����ەوالو‌بەدرێژایی‌س����نوری‌ناوچ����ە‌کوردس����تانییەکانی‌دەرەوەی‌هەرێم‌و‌بەمدواییەش‌لەش����ەنگال‌بەدەس����تی‌هێزێکی‌بەربەری‌وەک‌داعش‌دەکوژرێن..‌کەس‌نەیپرسی؛‌ئەم‌ئیسامیانەی‌ئێمە‌بۆ‌حەرفێکیان‌لەسەر‌ئەم‌داگیرکارییە‌

نەگوت،‌ئەوە‌بۆ‌لەشینی‌)غەززە(یان‌نەکەوتن!لەبەرانب����ەر‌ئ����ەو‌ش����ەڕەی‌بەرۆکی‌ک����وردی‌گرت����وە؛‌لەباش����ترین‌حاڵەتدا‌ئیس����امییەکان‌لە"بینەرە‌بەڕێزەکان"‌بون‌و‌هەڵوێس����تی‌ڕونیان‌نەبوەو‌نیانە.‌ئەگەر‌تەنیا‌دو‌حزبی‌گەورەی‌ئیس����امی‌وەک‌)یەکگرت����وو‌کۆمەڵ(‌بەنمونە‌وەربگرین،‌کە‌بەش����دارن‌لەحکومەت‌و‌‌16کورسی‌پارلەمان‌و‌وەزارەت‌و‌وەزیرو‌بریکارو‌بەڕێوبەری‌گش����تی‌و‌...‌هتد‌هەیە،‌سەرت‌لەو‌هەمو‌سکوتە‌ڕەهایەیان‌

دەسوڕمێت!ئیس����امییەکانی‌ئێمە؛‌هێزن‌و‌مینۆتۆرێت‌نین،‌لەدوا‌هەڵبژاردنی‌ئەنجومەنی‌پارێزگاکانی‌کوردس����تاندا؛‌لەس����لێمانی‌یەکگرتو‌)63ه����ەزارو‌682(‌دەنگ‌و‌کۆمەڵ‌)47ه����ەزارو‌549(‌دەنگ،‌لەهەولێر‌یەکگرتو‌)41هەزارو‌728(‌دەنگ‌و‌کۆمەڵ‌)58هەزارو‌420(‌دەنگ،‌لەده����ۆک‌یەکگرتو‌)62هەزارو‌147(‌دەنگ‌و‌کۆمەڵ‌)4هەزارو‌221(دەنگی‌بەدەس����تهێناوە.‌سەرجەمی‌هەموی؛‌هەردوالیان‌ل����ەدوا‌هەڵبژاردن����ی‌ئەنجومەنی‌پارێزگاکان����دا:‌]269ه����ەزارو‌652[‌دەنگیان‌

بەدەستهێناوە.ئەگ����ەر‌وادابنێی����ن‌%50ی‌ئەم‌دەنگدەران����ە‌ژن‌بون‌و‌لەئێس����تای‌بارودۆخی‌کوردس����تاندا‌لەباشور؛‌ژن‌ناتوانێت‌بەش����ێوەیەکی‌دایرێکت‌و‌کاراو‌مەیدانیانە‌بچێت����ە‌بەرەکانی‌ش����ەڕ،‌بەاڵم‌خۆ‌هێش����تا‌نیوەکەی‌تری‌ئ����ەم‌ژمارەیە‌کە‌]134هەزارو‌826[‌کەس����ە،‌پیاون‌و‌لەس����ەرو‌تەمەنی‌18ساڵییەوەن..‌کوا‌ئەم‌

سوپا‌گەورەو‌بێشومارە‌لەخەڵک؟!لەیاس����ای‌بودجەی‌حزبەکاندا‌-‌ک����ە‌خوێندنەوەی‌یەکەم����ی‌لەپارلەماندا‌بۆ‌کراوە-‌بۆ‌هەر‌کورس����ییەکی‌پارلەمان‌)‌60میلیۆن(‌دینار‌دانراوه‌‌-‌ئەمە‌جگە‌لەوەی‌کورس����ییەکانی‌دو‌خولی‌ڕابردو‌وەک‌پێوەرێک‌لەبەرچاو‌گیراوە-‌و‌بەم‌شێوەیەش‌و‌بە‌پێی‌ئەم‌یاسایە؛‌ئەم‌دو‌حزبە‌بۆ‌هەر‌مانگێک؛‌مافی‌بردنی‌]1

ملیارو‌‌920میلیۆن‌دینار[یان‌لەبودجەی‌گشتی‌خەڵک‌هەیە!ئێس����تا‌ئەگەر‌ئیس����امییەکان‌لەخێرو‌بێ����ری‌ئەم‌واڵتەدا‌بەش����دارن،‌دەبێ‌لەناخۆشی‌و‌مەینه‌تیشیدا‌بەشداربن،‌بەپێچەوانەوە‌کە‌لەئێستادا‌کوڕی‌فەقیرو‌هەژار‌دەکوژێت‌و‌پارتی‌کادرەکانی‌خوارەی‌ناچار‌بەبەشداریکردنی‌شەڕ‌دەکات،‌یەکێتی‌هێزێک����ی‌زۆری‌خس����تۆتە‌جەنگەکەوە،‌گۆڕان‌پاس����ەوانە‌کەمەکانی‌بارەگاکانی‌خۆش����ی‌ناردوه‌‌بۆ‌ش����ەڕەکە،‌کوردانی‌ئۆپۆزس����یۆنی‌ڕۆژهەاڵت،‌بەش����داری‌دەکەن.‌ئیتر‌ناکرێت‌)یەکگرتوو‌کۆمەڵ(ی‌بەش����دار‌لەپرۆس����ەی‌سیاسی‌و‌بەڕێوەبردنی‌واڵتدا،‌لەماڵەکانی‌خۆیاندا‌-‌کە‌لەسایەی‌ڕژانی‌خوێنی‌عیلمانییەکاندا‌بۆتە‌جێگایەکی‌ئارام‌بۆیان-‌دابنیشن‌و‌هیچ‌نەڵێن‌و‌هیچ‌نەکەن،‌

چونکە‌ئەم‌هەڵوێستەیان‌لەمێژودا،‌دەبێت‌بەخیانەتی‌نیشتیمانیی.

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

hamashwan.awene@yahoo.noAweneکوا‌لێکۆڵینەوەی‌یاسایی‌لەخوێنی‌کاوه‌‌گه‌رمیانی،‌سەردەشت‌عوسمان،‌سۆرانی‌مامە‌حەمە،‌عەبدولستار‌تاهیر

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

‌ریکام

4 سه رۆك و 4 بڕیاری هێرشكردنه سه ر عێراق

ئه ردۆگان.. هه م سه رۆك و هه م سوڵتان