ژماره 438

20
م ریکهندروستی کێشهی تهندروستی سلێمانی:ی تبهری گشترێوه به قهرزدارینار پارهی دهرمانار دین ده ملی2 »» 4 رێت بۆك���ی دهنێوێنهرێرزان���ی ن باشتمانی نیهكێتی یاسی سی مهكتهبیای���ان لێ���دهكاتانو تك كوردس���تك���هن بۆ دیاریب كاندی���ده ی���هك كهكیر، داوای كۆماستی س���هرۆك پۆوهكاته رهس���وڵیش رهتده كۆسرهتهبوهاری ئهومهیهك���دا خوازی كه لهنام س���اڵح وهك���هرهرزان���ی، د.به بارد بۆ ئهو پۆس���تهدی كو تاكه كاندی بناسێنێت.ی نیگهرانیرزانی باهت بهئاوێنه: تایببڕێت كهوه دهردههر بههرامب خۆی بشتمانی نیهكێتی یاسی سی مهكتهبیاندیدێك بۆوانێت ك نات كوردس���تانوه،بكاته كۆمار یهكستی سهرۆك پۆرێتكی دهنێوێنهرێ بۆ ئهو مهبهسته نهكێتیو یاس���ی سی ب���ۆ مهكتهب���یكات كه خۆیانوهی���ان لێده تكای ئه كاندید بۆ ئهو پۆسته لهس���هر یهك، چونكه بونی س���ێوهبكهن���ه یهكی ئاڵۆزكردووه. دۆخهكه كاندید كۆس���رهتدایه كهاتێك ئهم���ه لهك جێگریفهتی به س���یسوڵ عهلی رهمانی نیشتیهكێتی ی گشتی سكرتێریهك لهسهر پۆستی، نامهی كوردستانرێتورزانی دهنێ كۆمار بۆ با سهرۆكهمره د.بهدا داوای لێكردووه لهنامهكهی كورد بۆ تاكه كاندید س���اڵح وهكه بناسێنێت. ئهو پۆستناوهرۆكیهت���ی لهوی���ه زانی ئاوێننێ كۆس���رهتمهك���هدا ك���ه دوێ نایدا ناردووه، تیارزانی رهسول، بۆ باه نامهیهكزانی كردوه كی لهبار داوارێتو���ی عێ���راق بنێ ب���ۆ پهرلهماندی تاكه كاندیم ساڵح وهكهره د.به كۆماریستی س���هرۆك كورد بۆ پۆتێكداق بناس���ێنێت، ئهمه لهكا عێرام وهریهك له د.فوئاد مهعس���و ه كه كهریم خۆیان بۆ ئهوهجمهدی���ن د. ن كردووه. پۆسته كاندیدمیرزانی وههتی كه باویه زانی ئاوێن جێگری عهلیهت رهس���ول كۆس���رمانی نیشتیهكێتی ی گشتی سكرتێرییاندوهو پێڕاگهوهتهنی داوه كوردستا ناكات كه كێشهكانیارێك كه ئهو كی كوردستان نیش���تیمانهكێتی ناو یبهتی لهس���هر، بهتایوهبێته قوڵتر بی عێراق، كۆمارس���تی س���هرۆك پۆ���هلهیهكه كه پێویس���ته مهسوه ئههرههكێتی بهر له یاسی سی مهكتهبیوه.ی بكاتهی یهكهك خۆیی نی بهغدا كوردهكا فراكسیۆنه سهرۆك س���هرۆكدی بۆفرهكاندی ترس���یان لهنگاوههو هخنه ل���هو رههی���ه كۆمار هوهیهی���ه لهگ���رنو ترسیش���یان ه دهرد ئهوهی كوۆی ئ���هو هبێته ئهم���ه ب دهڵێنبدات، ئهواندهس���ت پۆس���ته لهدیوو كاندیهكێتی كه د یم كارهی "ئ���ه نییه، بهڵكوردانیك���ردووه بڕی���ا دیارردانه". بڕیانی نهتوانی پهرلهمانت���اریایب���هت: ئاوێن���ه، تهران���یوێنهكێت���ی لهئهنجومهن���ی ن ی عێراق د.شێركۆ مهنگوڕی، بهداخه بۆدێكی بۆ لهكاندی زیادی حزبهكهیوه ئهگهیهنێتهو رایدهتوو ئهو پۆس���ته پا ماناییوێك���دا بهدو كاره "ئهگهر ئ���ه لێهاتویهكێتی كهسی بێت كه یوه ئههر پۆس���تێك زیادتوانێ بۆ ه زۆرهو دهوێكیهبێ���ت، ئهوا بهدیدێكی ه لهكاندیوهی بۆ دهكرێت،ی ئهوها لێكدان���ه تردریدا ئهواس���ی لهناچا سی كه مهكتهبیهكێت���ی���وادارم ی، هیرهی داوه بڕی���اا یهكنهی كه تهوه بۆ ئ���هوه بگهڕێتههبێت".دی ه كاندیكردنینگ���ه لهدیاریو وت���ی "ره ئ���ه موفاجهئاتردا كۆماستی س���هرۆك پۆرد تهواوانی كوودارم بهزی روب���دات، هی نهبێت". محهم���هد د.دهرب���ازه���اروهه هوهی گ���ۆڕان���اری بزوتن���ه پهرلهمانتان���ی عێراق وتیوێنهر لهئهنجومهنی نبهكانرهی���ن بهعهزان "ئێس���تا ئێمه نای كوردن���گ ب���هكام كاندید بڵێین ده خۆیهكێتین، بۆیه پێویس���ته ی بدهوه،ی بكاتهی یهكاندیدێك لهس���هر كهس���ێكی بۆ كی���ن لۆبی دهتوان ئێم���ه كهس، ناش���مانهوێ نهك س���ێ بكهیننگی كورد دابهش بێت". ده یهكگرت���وۆنی فراكس���ی س���هرۆكیا ئهمیننی عێراق د.موس���هن لهپهرلهماهكێتی، یارهی لهو بڕوایهدایه ئ���هو بڕیردو ماڵ���ی كوی ناو ش���پرزهی مان���ای، ئهو وتیی دهردهخات یهكێتایبهت بهت نییه،ردان بڕیاهكێت���ی یو كارهی "ئهردانه". بڕیانی بهڵكو نهتوانیۆنی كۆمهڵ���ی فراكس���ی س���هرۆكینی عێراق ئهحمهدمی لهپهرلهما ئیسو كارهیوایه ئ���ه رهش���ید پێی حاجیی بۆ كوتلهێك لهئیحراجیهكێتی جۆر یوس���تكردوه،ا دری���هكان لهبهغد كورد كورد وهك ئ���هو وت���ی "ئهگهر ئێم���هس���تی سهرۆكدیدمان بۆ پۆ س���ێ كاننگه ئهو پۆس���تهبێ���ت، رهه كۆم���ار ههنهكانیی ، چونك���ههس���تبدهین لهدهیه".دیدیان هریش ئێستا كان تمه س���بهینێ چوارش���هم بڕی���اره واوه بۆنی عێراق كۆبێته، پهرلهما7/23 دێك بۆ پۆستی لهس���هر كاندیگدان دهن عێراق ك���ه بهپێی كۆماری س���هرۆكڵبژاردن وهكهیو هوهیاقی نهته ئیستحقكردنیوهو دیارییكرا كورد دیار پش���كیوهته ماوههس���ێكیش بۆ ئهو پۆسته كنها كه ئهو یش تههكێتی یاری سهر بڕیوهی خۆی بۆئه ماوههمدا ئهمڕۆی لهبهردوه.بكاته كاندید یهك لهسهر یهك نیهوهداری ئ���ها تاڵهبان���ی ئاگاائێس���ت تبێتها ده خۆی���د كه ك���ێ لهناو حزبهكهیی عێراقو لهبهغدا جێگهی كۆمار سهرۆكد پیره دهڵێت، سهعدی ئهحمهوهگرێته ده ئهو پرسهی لهگهڵه باسیوه نی "كاتی ئه بهو مهس���هلهیهش���ی ئی بكرێتو ئهو چیهیه؟". ه ئهندام���ی مهكتهبی���ه، س���لێمانی: ئاوێند ئاماژه سهعدی ئهحمههكێتی یاس���ی سیمانیێی ئهندااری دوێنیدكات كه لهدوه ده به تاڵهبانیهكێتیدا لهگهڵ یاسی سی مهكتهبی بۆ پۆستیدی فره كاندی باس���ی پرس���ی، ئهوك���راوهی عێراق نه كۆمار س���هرۆكداریان���د، "تاڵهبانی ئاگا راگهی بهئاوێنهیه بۆ پۆستی نیهكێتی یدهكانی كاندی پرسی نیهوهق. كاتی ئهی عێرا كۆمار س���هرۆكشی ئی باس���ی ئهو پرسه بكرێتو ئهو چیكهی ئهو نزیهیه؟ پاشان ه بهو مهسهلهیهام نیه موهه، كاتی ئه لێ���ره نی مانگه19 چهڵهمهیهو كێش���انه تهنگو ل���هول جههكێتیوو لهناو ی كه لهكوردستانین بگلێنهیه".ندا هن حزبهكا نێوا ناوهن���دهودێ���رانو لهچا زۆرێ���كون كهه بوڕوانی ئ���هوكان چاوه سیاس���یه بۆ كوردستانوهیدانی لهگهڵ گهڕانه تاڵهبااسی سیانی ناو مهكتهبینێكلم پرسی م كردنییشاندهستنت بهبارههكێتی س���ه یهتی س���هرۆكایدێ���ك ب���ۆ پۆس���تی كاندیمیهكدا، بهق بخ���ات بهی عێ���را كۆمارهكێتی یاس���ی سی مهكتهبی ئهندامهك���هی باس���ینێداكهی دوێوهڵێ���ت لهكۆبونه دهسهت" نهكرا. "سیا4500 : تیراژ دینار1000 نرخیش دەکاتوێنە دابەڤ پەیک ئاای ب کۆمپانی3201274 : تهلهفۆنی شۆڕشی کوڕانر ئامادهیهرامبه ب-ۆڕشڕهکی ش: سلێمانی گهیشان ناون گشتییهی سیاسیهكی رۆژنامهیهریدهکاتای ئاوێنه د کۆمپانی)438( ژماره2014/7/22 مە سێشەمwww.awene.com 12 »» 17 »» نهكرێتبهجێ پرۆژهی تراموای جێ ئهگهرفیرۆدهچێت سلێمانی بهناریۆن دی ملی800 ملیارو2 ی هاتوچۆ کێشه» 12 »» 17 »» هیچ ساڵێک12 قۆناغیابردوی ساڵی ر14 ئاماری بهپێیکردوهی تێپهڕنه% 33 یهکهم دهرچوانی خولی رێژهیدنشهی خوێن کێ16»» 13 13 18 کۆمار دیاریبكهنستی سهرۆکاندیدێك بۆ پۆی دهكات كا لهیهكێترزانی تك باوهكاتهم رهتدههرهكردنی د.بههت رهسوڵ بۆ كاندیدهكی كۆسر داوای مهترسیردهم كورد لهبهردایه كۆماستی سهرۆكهستدانی پۆ لهدی ناكات سهربهخۆیی بهئاگری عاقڵ یار كوردیمی: ئیس جمهوری پیره: سهعدیدهكانی كاندی پرسیداری تاڵهبانی ئاگا كۆمارستی سهرۆك نیه بۆ پۆهكێتی ییەتو ئاوێنەاتۆری دیکت ئابوریرانی بۆ قهیوه لهگهشههی لهسایفهتداوڵهتی خه دهغهیهده مهسیحیبون قهمی��� ئیس جمه���وری رۆژنام���هی ئاماژهنێیداروتاری ژمارهی دوێ لهسه���ز كوردیهرگی هكات ك���هوه ده ب���هین لهعێراقوش���یار ئاماده ن عاقڵو هش���هڕهه���كراش هو بهئاشوهبنه جیابنی دهكات،رزازی باڵی جوداخواهوه لهاری عاقڵ ی دهڵێت "كوردی رۆژنامهكهی ناكات". سهربهخۆی بهئاگری رۆژنامهیمی: ئیس، جمهوری ئاوێنههكی كه رۆژنامهیمی��� ئیس جمهورین���دڕهوی كۆماری���ك لهباڵ���ی تو نزیروتاری ژمارهیمی ئێرانه، لهسه ئیساری، لهژێ���ر ناوی7/21 نێی���دا دوێوی عاقڵهكان"،رزه كردن بهئاگر لهسههكانی تاڵهبانیهڵوێس���تش���ی ه ستایوه���ری لهانه بیكات ك���ه دووربین ده لهعێ���راقوه جیابون���هوهت���ه كردووه ك���ورد"یكاندن���یمكین���هو خن "نامو ئهون���دههرچهبێ���ت، هدواوه ده ب���هكردهیهت���ی س���هرتوی وهك خ���ۆی ووه یهكهمه ك���ه لهڕۆژیوه حیزبێك بونی" خۆنوسی چارهیی "مافی دروش���موه.هڵگرتو هڵێت "دابهش���كردنی ده رۆژنامهك���ههیهڵس���تكاری زۆی ههره عێ���راق بهێكیانه،���ش یهكوچهكهداو ئێرانی لهنان دهتوانزهكان چ���ۆن ئیت���ر جوداخوان؟ ئهگهردیبهێن خۆیان به ئامانجهكانییو س���هربهخۆیوهبنهق جیاب لهعێ���راوس���ێكیان، ئای���ا چارهن���ن رابگهیهن كه تاڵهبانیوهیمدایه جگه لهرده لهبه؟ ئهگهر داوای)كێی���ندهخن( دهڵێتدیش لهئێ���ران بكهن ئهوا خاكی كورتر لهسێكی واوه چارهنون دهبێت بزاننیانه".وهڕواكان چا خنوزی نیس���ی بوڵت���نژان هاوکات ئاهواڵێکی، ه7/21 ابردو شهوی ر ئێرانی���د ک���ه ئێرانیگهیاندهوهو راوک���ر برزانیته بای داوههکی توندی هۆشداریوهیهوهی جیابونههوڵدان���یه���ۆی ه بهرزانی دهڵێت "باژانس���هکهق، ئا لهعێرارانوته تاێنی چوهردانێکی نه بهس���هرماندهیکهوتنێ لهگهڵ فهی چاوپێ داواان کردوه،س���دارلهقی قودسی پا فهیبوه نهانی ئاماده قاس���می سلێمم به هاش���میری نێوانگینێ���ت، دواییبی بهکی کهمقهی دهفسهنجانی، بۆ چهند رههواڵهکهپێ���ی ه، بهتوه چاوی پێکهو قاسمی سلێمانیوپێکهوتنهدا لهو چاتانهڵهکان ه "پێویس���تهت���وه پێی وو ئیس���رائیله، تورکی���ا راس���تکهنهوارین، یسوتێنو دهتاناکهون ن فریاتان بهئاگر مهکهن".2 3 3 هدین كهریم نهجمهم ساڵحره بههعسوم فوئاد م

Upload: awene-newspaper

Post on 01-Apr-2016

249 views

Category:

Documents


10 download

DESCRIPTION

 

TRANSCRIPT

Page 1: ژماره 438

ریکالم

کێشه ی ته ندروستی به رێوه به ری گشتی ته ندروستی سلێمانی: ده ملیار دینار پاره ی ده رمان قه رزدارین

2 »»

4

بۆ ده نێرێت نوێنه رێك���ی بارزان���ی مه كته بی سیاسی یه كێتی نیشتمانی لێ���ده كات تكای���ان كوردس���تان و كه ی���ه ك كاندی���د دیاریبك���ه ن بۆ داوایه كی كۆمار، پۆستی س���ه رۆك ره تده كاته وه ره س���وڵیش كۆسره ت كه له نامه یه ك���دا خوازیاری ئه وه بوه بارزان���ی ، د.به ره���ه م س���اڵح وه ك تاكه كاندیدی كورد بۆ ئه و پۆس���ته

بناسێنێت.تایبه ت به ئاوێنه : بارزانی نیگه رانیی خۆی به رامبه ر به وه ده رده بڕێت كه مه كته بی سیاسی یه كێتی نیشتمانی بۆ كاندیدێك ناتوانێت كوردس���تان پۆستی سه رۆك كۆمار یه كالبكاته وه ، بۆ ئه و مه به سته نوێنه رێكی ده نێرێت ب���ۆ مه كته ب���ی سیاس���ی یه كێتی و

تكای ئه وه ی���ان لێده كات كه خۆیان له س���ه ر یه ك كاندید بۆ ئه و پۆسته یه كالبكه ن���ه وه ، چونكه بونی س���ێ

كاندید دۆخه كه ی ئاڵۆزكردووه .ئه م���ه له كاتێكدایه كه كۆس���ره ت ره سوڵ عه لی به س���یفه تی جێگری سكرتێری گشتی یه كێتی نیشتیمانی كوردستان، نامه یه ك له سه ر پۆستی سه رۆك كۆمار بۆ بارزانی ده نێرێت و له نامه كه دا داوای لێكردووه د.به رهه م س���اڵح وه ك تاكه كاندیدی كورد بۆ

ئه و پۆسته بناسێنێت.له ناوه رۆكی زانیویه ت���ی ئاوێن���ه كۆس���ره ت دوێنێ ك���ه نامه ك���ه دا ره سول، بۆ بارزانی ناردووه ، تیایدا داوای له بارزانی كردوه كه نامه یه ك بنێرێت و عێ���راق په رله مان���ی ب���ۆ

د.به رهه م ساڵح وه ك تاكه كاندیدی كورد بۆ پۆستی س���ه رۆك كۆماری عێراق بناس���ێنێت، ئه مه له كاتێكدا كه هه ریه ك له د.فوئاد مه عس���وم و د. نه جمه دی���ن كه ریم خۆیان بۆ ئه و

پۆسته كاندید كردووه .ئاوێنه زانیویه تی كه بارزانی وه اڵمی كۆس���ره ت ره س���ول عه لی جێگری سكرتێری گشتی یه كێتی نیشتیمانی پێڕاگه یاندوه داوه ته وه و كوردستانی كه ئه و كارێك ناكات كه كێشه كانی ناو یه كێتی نیش���تیمانی كوردستان له س���ه ر به تایبه تی ببێته وه ، قوڵتر پۆس���تی س���ه رۆك كۆماری عێراق، پێویس���ته كه مه س���ه له یه كه ئه وه مه كته بی سیاسی یه كێتی به ر له هه ر

الیه ك خۆی یه كالیی بكاته وه .

به غدا كورده كانی فراكسیۆنه سه رۆك ترس���یان له فره كاندیدی بۆ س���ه رۆك ل���ه و هه نگاوه كۆمار هه ی���ه و ره خنه ده گ���رن و ترسیش���یان هه ی���ه له وه ی ئه م���ه ببێته هۆی ئ���ه وه ی كورد ئه و پۆس���ته له ده س���تبدات، ئه وان ده ڵێن "ئ���ه م كاره ی یه كێتی كه دوو كاندیدی دیاریك���ردووه بڕی���اردان نییه ، به ڵكو

نه توانینی بڕیاردانه ".په رله مانت���اری تایب���ه ت: ئاوێن���ه ، نوێنه ران���ی له ئه نجومه ن���ی یه كێت���ی عێراق د.شێركۆ مه نگوڕی ، به داخه بۆ ئه وه ی حزبه كه ی زیاد له كاندیدێكی بۆ ئه و پۆس���ته پااڵوتوه و رایده گه یه نێت "ئه گه ر ئ���ه و كاره به دیوێك���دا مانای ئه وه بێت كه یه كێتی كه سی لێهاتوی زۆره و ده توانێ بۆ هه ر پۆس���تێك زیاد له كاندیدێكی هه بێ���ت، ئه وا به دیوێكی تردا لێكدان���ه وه ی ئه وه ی بۆ ده كرێت، كه مه كته بی سیاس���ی له ناچاریدا ئه و بڕی���اره ی داوه ، هی���وادارم یه كێت���ی بگه ڕێته وه بۆ ئ���ه وه ی كه ته نها یه ك

كاندیدی هه بێت".ئ���ه و وت���ی "ره نگ���ه له دیاریكردنی پۆستی س���ه رۆك كۆماردا موفاجه ئات روب���دات، هیودارم به زیانی كورد ته واو

نه بێت".محه م���ه د د.ده رب���از هه روه ه���ا گ���ۆڕان بزوتن���ه وه ی په رله مانت���اری وتی عێراق نوێنه ران���ی له ئه نجومه نی "ئێس���تا ئێمه نازانی���ن به عه ره به كان بڵێین ده ن���گ ب���ه كام كاندیدی كورد بده ن، بۆیه پێویس���ته یه كێتی خۆی بكاته وه ، یه كالیی كاندیدێك له س���ه ر ئێم���ه ده توانی���ن لۆبیی بۆ كه س���ێك بكه ین نه ك س���ێ كه س، ناش���مانه وێ

ده نگی كورد دابه ش بێت".س���ه رۆكی فراكس���یۆنی یه كگرت���و له په رله مانی عێراق د.موس���ه نا ئه مین له و بڕوایه دایه ئ���ه و بڕیاره ی یه كێتی ، مان���ای ش���پرزه یی ناو ماڵ���ی كورد و به تایبه ت یه كێتی ده رده خات، ئه و وتی "ئه و كاره ی یه كێت���ی بڕیاردان نییه ،

به ڵكو نه توانینی بڕیاردانه ".

كۆمه ڵ���ی فراكس���یۆنی س���ه رۆكی ئه حمه د عێراق له په رله مانی ئیسالمی حاجی ره ش���ید پێیوایه ئ���ه و كاره ی یه كێتی جۆرێك له ئیحراجیی بۆ كوتله دروس���تكردوه ، له به غدا كوردی���ه كان ئ���ه و وت���ی "ئه گه ر ئێم���ه وه ك كورد س���ێ كاندیدمان بۆ پۆس���تی سه رۆك كۆم���ار هه بێ���ت، ره نگه ئه و پۆس���ته الیه نه كانی چونك���ه له ده س���تبده ین،

تریش ئێستا كاندیدیان هه یه ".وا بڕی���اره س���به ینێ چوارش���ه ممه 7/23، په رله مانی عێراق كۆبێته وه بۆ ده نگدان له س���ه ر كاندیدێك بۆ پۆستی س���ه رۆك كۆماری عێراق ك���ه به پێی ئیستحقاقی نه ته وه یی و هه ڵبژاردن وه ك پش���كی كورد دیاریكراوه و دیاریكردنی كه س���ێكیش بۆ ئه و پۆسته ماوه ته وه سه ر بڕیاری یه كێتی كه ئه و یش ته نها ئه مڕۆی له به رده مدا ماوه بۆئه وه ی خۆی

له سه ر یه ك كاندید یه كالبكاته وه .

تائێس����تا تاڵه بان����ی ئاگاداری ئ����ه وه نیه كه ك����ێ له ناو حزبه كه ی خۆی����دا ده بێته سه رۆك كۆماری عێراق و له به غدا جێگه ی ده گرێته وه ، سه عدی ئه حمه د پیره ده ڵێت "كاتی ئه وه نیه باسی ئه و پرسه ی له گه ڵ بكرێت و ئه و چی ئیش����ی به و مه س����ه له یه

هه یه ؟".ئاوێن����ه ، س����لێمانی : ئه ندام����ی مه كته بی سیاس����ی یه كێتی سه عدی ئه حمه د ئاماژه به وه ده كات كه له دیداری دوێنێی ئه ندامانی مه كته بی سیاسی یه كێتیدا له گه ڵ تاڵه بانی

باس����ی پرس����ی فره كاندیدی بۆ پۆستی س����ه رۆك كۆماری عێراق نه ك����راوه ، ئه و به ئاوێنه ی راگه یان����د، "تاڵه بانی ئاگاداری پرسی كاندیده كانی یه كێتی نیه بۆ پۆستی س����ه رۆك كۆماری عێراق. كاتی ئه وه نیه باس����ی ئه و پرسه بكرێت و ئه و چی ئیشی به و مه سه له یه هه یه ؟ پاشان ئه و نزیكه ی 19 مانگه لێ����ره نیه ، كاتی ئه وه نیه مام جه الل ل����ه و ته نگو چه ڵه مه یه و كێش����انه بگلێنین كه له كوردستان و له ناو یه كێتی و

نێوان حزبه كاندا هه یه ".

ناوه ن����ده له چاودێ����ران و زۆرێ����ك سیاس����یه كان چاوه ڕوانی ئ����ه وه بوون كه تاڵه بانی له گه ڵ گه ڕانه وه یدا بۆ كوردستان پرسی ملمالنێكانی ناو مه كته بی سیاسی یه كێتی س����ه باره ت به ده ستنیشان كردنی كاندیدێ����ك ب����ۆ پۆس����تی س����ه رۆكایه تی كۆماری عێ����راق بخ����ات به الیه كدا، به اڵم ئه ندامه ك����ه ی مه كته بی سیاس����ی یه كێتی ده ڵێ����ت له كۆبونه وه كه ی دوێنێدا باس����ی

"سیاسه ت" نه كرا.

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار تیراژ: 4500 ته له فۆن: 3201274 ناونیشان: سلێمانی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )438( سێشەممە 2014/7/22

w w w . a w e n e . c o m

12 »» 17 »»

ئه گه ر پرۆژه ی تراموای جێبه جێ نه كرێت2ملیار و 800 ملیۆن دیناری سلێمانی به فیرۆده چێت

«« 17 «« 12 ««8کێشه ی هاتوچۆ

به پێی ئاماری 14 ساڵی رابردوی قۆناغی 12 هیچ ساڵێک رێژه ی ده رچوانی خولی یه که م 33%ی تێپه ڕنه کردوه

««16کێشه ی خوێندن

13

13

18

بارزانی‌‌تكا‌له‌یه‌كێتی‌‌ده‌كات‌كاندیدێك‌بۆ‌پۆستی‌سه‌رۆک‌کۆمار‌دیاریبكه‌نداوایه كی كۆسره ت ره سوڵ بۆ كاندیدكردنی د.به رهه م ره تده كاته وه

كورد له به رده م مه ترسی له ده ستدانی پۆستی سه رۆك كۆماردایه

جمهوری ئیسالمی : كوردی عاقڵ یاری به ئاگری سه ربه خۆیی ناكات

سه‌عدی‌‌پیره‌:‌تاڵه‌بانی‌‌ئاگاداری‌‌پرسی‌‌كاندیده‌كانی‌‌یه‌كێتی‌‌نیه‌‌بۆ‌پۆستی‌‌سه‌رۆك‌كۆمار

له گه شه وه بۆ قه یرانی ئابوریدیکتاتۆرییەت و ئاوێنە

له‌سایه‌ی‌ده‌وڵه‌تی‌خه‌الفه‌تدا

مه‌سیحیبون‌قه‌ده‌غه‌یه‌‌

ئیس����المی جمه����وری رۆژنام����ه ی ئاماژه دوێنێیدا ژماره ی له سه روتاری ب����ه وه ده كات ك����ه هه رگی����ز كوردی عاقڵ و هوش����یار ئاماده نین له عێراق به ئاش����كراش هه ڕه ش����ه جیاببنه وه و له هه وڵی جوداخوازی بارزانی ده كات، رۆژنامه كه ده ڵێت "كوردی عاقڵ یاری

به ئاگری سه ربه خۆیی ناكات".ئاوێنه ، جمهوری ئیسالمی : رۆژنامه ی

جمهوری ئیس����المی كه رۆژنامه یه كی نزی����ك له باڵ����ی تون����دڕه وی كۆماری ئیسالمی ئێرانه ، له سه روتاری ژماره ی دوێنێی����دا 7/21، له ژێ����ر ناوی "یاری كردن به ئاگر له سه رزه وی عاقڵه كان"، ستایش����ی هه ڵوێس����ته كانی تاڵه بانی ده كات ك����ه دووربینانه بی����ری له وه كردووه ت����ه وه جیابون����ه وه له عێ����راق "نامومكین����ه و خنكاندن����ی ك����ورد"ی

ب����ه دواوه ده بێ����ت، هه رچه ن����ده ئه و وه ك خ����ۆی وتویه ت����ی س����ه ركرده ی حیزبێك بووه ك����ه له ڕۆژی یه كه مه وه دروش����می "مافی چاره ی خۆنوسینی "

هه ڵگرتووه .رۆژنامه ك����ه ده ڵێت "دابه ش����كردنی به رهه ڵس����تكاری زۆی هه یه عێ����راق یه كێكیانه ، ئێرانی����ش له ناوچه كه داو ئیت����ر جوداخوازه كان چ����ۆن ده توانن

ئامانجه كانی خۆیان به دیبهێنن؟ ئه گه ر له عێ����راق جیاببنه وه و س����ه ربه خۆیی رابگه یه ن����ن، ئای����ا چاره نوس����ێكیان له به رده مدایه جگه له وه ی كه تاڵه بانی ده ڵێت )ده خنكێی����ن(؟ ئه گه ر داوای خاكی كوردیش له ئێ����ران بكه ن ئه وا ده بێت بزانن چاره نوسێكی واوه تر له

خنكان چاوه ڕوانیانه ".نیوزی بوڵت����ن ئاژانس����ی هاوکات

ئێرانی شه وی رابردو 7/21، هه واڵێکی باڵوک����رده وه و رایگه یان����د ک����ه ئێران بارزانی داوه ته توندی هۆشدارییه کی به ه����ۆی هه وڵدان����ی جیابونه وه ییه وه له عێراق، ئاژانس����ه که ده ڵێت "بارزانی به س����ه ردانێکی نهێنی چوه ته تاران و داوای چاوپێکه وتنێ له گه ڵ فه رمانده ی پاس����داران کردوه ، فه یله قی قودسی به اڵم قاس����می سلێمانی ئاماده نه بوه

بیبینێ����ت، دوای نێوانگیری هاش����می ره فسه نجانی، بۆ چه ند ده قه یه کی که م هه واڵه که به پێ����ی پێکه وتوه ، چاوی سلێمانی قاسمی چاوپێکه وتنه دا له و وت����وه "پێویس����ته هه ڵه کانتان پێی راس����تکه نه وه ، تورکی����او ئیس����رائیل فریاتان ناکه ون و ده تانسوتێنن، یاری

به ئاگر مه که ن".2

3 3

نه جمه دین كه ریم به رهه م ساڵح فوئاد مه عسوم

Page 2: ژماره 438

ئا: هاوكار حسێن شاهۆ ئه حمه د

فراكسیۆنی پارتی له په رله مانی كوردستان داوا ده كات ئه مڕۆ

له دانیشتنی په رله مانی كوردستان پۆستی سه رۆك كۆمار یه كالیی

بكرێته وه و په رله مانتارێكی فراكسیۆنی یه كێتیش ده ڵێت "ئاساییه ئه و

پۆسته له په رله مان یه كالیی بكرێته وه ، به اڵم ده بو پۆستی جێگری سه رۆكی

ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراقیش له په رله مان یه كالیی بكرێته وه ".

له سه ره تای مانگی ئایاری رابردو، دوای ناوه ندی ئه نجومه نی ئه وه ی س����ه رۆكی یه كێتی نیشتمانی كوردستان رایگه یاند

كه حزبه كه ی به نیازه نه جمه دین كه ریم، پارێ����زگاری كه رك����وك كاندی����د بكات بۆ پۆس����تی س����ه رۆك كۆماری عێراق، س����ه رۆكایه تی هه رێ����م له راگه یه نراوێكدا خۆپااڵوتنی هه ر كه سێكی بۆ ئه و پۆسته به س����ته وه به ره زامه ندی����ی په رله مان����ی عێراق����ه وه . رۆژی 4ی ئای����اری 2014، هه رێم، له راگه یه نراوێكدا س����ه رۆكایه تی وه ك كاردانه وه ی����ه ك بۆ ئ����ه و لێدوانه ی دیاریكردنی بۆ یه كێتی به رپرس����ه كه ی كه جه ختیكرده وه كه ری����م، نه جمه دین "هه ر كه س����ێك بۆ پۆس����تی س����ه رۆك كۆمار بپاڵێورێت، پێویسته ره زامه ندیی پارله مان����ی كوردس����تانی له س����ه ربێت، چونكه ئه م پۆس����ته ئیستیحقاقی گه لی

كوردستانه ".وته بێژی فراكسیۆنی زه رد له په رله مانی

كوردس����تان محه م����ه د عه ل����ی له باره ی دیاریكردن����ی كاندیدێ����ك بۆ پۆس����تی سه رۆكی كۆمار به ئاوێنه ی راگه یاند "ئێمه له په رله مانی وه كو فراكس����یۆنی پارتی كوردس����تان به پێی بڕگه ی 6ی ماده ی 54ی په ی����ڕه وی ناوخ����ۆی په رله مان����ی كوردستان هه ر س����ه رۆك فراكسیۆنێك له كۆبونه وه ی به ر 24كاتژمێر ده توانێت بڕگه یه ك زیادكردنی داوای په رله م����ان له دانیش����تنه كه بكات بۆ ئه و مه به سته داوامانك����ردوه له دانیش����تنی ئه م����ڕۆی په رله مان پۆس����تی س����ه رۆك كۆماریی یه كالیی بكرێته وه له نێوان ئه و كه سانه ی

بۆ ئه و پۆسته دیاریكراون".ناوبراو ئاماژه ی به وه شكرد ئه و پۆسته ئیستیحقاقی عێراق( )سه رۆك كۆماری كورده بۆیه ئێمه ترس����مان هه یه له وه ی

ئه و پۆس����ته له ده س����ت ك����ورد بچێت له به رئه وه ی كۆمه ڵێك كاندید دیاریكراون بۆ پۆستی سه رۆك كۆماری عێراق بۆیه ده بێت ئێمه له سه ر یه كێك له و كاندیدانه یه كده نگ بین بۆ ئه وه ی پۆستی سه رۆك

كۆمار بۆ كورد مسۆگه ربێت.له به رامبه ردا، په رله مانتاری فراكسیۆنی س����ه وز له په رله مانی كوردس����تان رێواز فایه ق له باره ی یه كالییكردنه وه ی پۆستی كوردستان له په رله مانی كۆمار سه رۆك ئه وه ی رونكرده وه كه ئاساییه ئه و پۆسته به اڵم ده بو پۆس����تی یه كالییبكرێته وه ، جێگری س����ه رۆكی ئه نجومه نی نوێنه ران ه����ه ر له په رله م����ان یه كالییبكرێت����ه وه و هه روه ها پۆسته كانی تری عێراقیش هه ر

له په رله مان یه كالییبكرێنه وه .هه روه ها گۆران ئ����ازاد، په رله مانتاری

یه كێتی نیشتمانی كوردستان و بڕیارده ری لیژن����ه ی كاروباری یاس����ایی په رله مانی كوردس����تان پێیوایه ئه و راگه یه نراوه ی "كاردانه وه زیاتر هه رێم س����ه رۆكایه تی بوه له به رامبه ر ده نگۆی كاندیدكردنی د. نه جمه دین كه ریم له الیه ن یه كێتیه وه بۆ پۆستی س����ه رۆك كۆماری عێراق". ئه و وتی ، "ده بێ����ت مه رجه عبونی په رله مان له قه ناع����ه ت و س����تراتیژه وه بێت، نه ك له كاردانه وه بێت، بۆیه ئه وه هه م بڕیار نه ب����وه و ه����ه م ده رفه تیش نه م����اوه بۆ ئه وه ی كاندیده كه ی یه كێتی بێته به رده م په رله مان، ئه مه جگ����ه له وه ی ده قێكی یاس����ایی نیه بۆ ئه وه ی هه نگاوێكی له و

شێوه یه بنرێت".به ش����ێك له چاودێران راگه یه نراوه كه ی س����ه رۆكی هه رێ����م والێكده ده ن����ه وه كه

هه وڵێك بوه بۆ رێگریك����ردن له هه وڵی یه كێت����ی بۆ كاندیدكردنی كه س����ێك كه پارتی ره زامه ندیی له سه ر نه بێت، گۆران ئازاد له مباره یه وه ده ڵێت، "ئه گه ر ئێستا كاندیده كه ی یه كێتی بۆ پۆستی سه رۆك كۆمار نه جمه دی����ن كه ریم-یش بێت هه ر نه ده هاته په رله مانی كوردس����تان، ئه وه

رسته یه ك بو رۆیشت". ه����اوكات عه ل����ی عه ون����ی ئه ندام����ی س����ه ركردایه تی پارت����ی پێیوابو كه ئه و زیاتر هه رێ����م لێدوانه ی س����ه رۆكایه تی هه یه ، به س����ه رۆكایه تیه وه په یوه ن����دی ب����ه اڵم هاوڕایی خۆیش����ی نیش����اندا بۆ لێدوانه ك����ه و ئاماژه ی ب����ه وه ش كرد كه هه بێت و له كاندیدێك زیاتر "واباش����تره دواتر په رله مان له باش����ترینه كان یه كێك

هه ڵببژێرێت".

رۆژنامه ی جمهوری ئیسالمی له سه روتاری ژماره ی دوێنێی����دا ئاماژه به وه ده كات كه هه رگیز كوردی عاقڵ و هوش����یار ئاماده نین له عێراق جیاببنه وه و به ئاشكراش هه ڕه شه له هه وڵ����ی جوداخوازی����ی بارزانی ده كات، رۆژنامه ك����ه ده ڵێ����ت "تاڵه بان����ی عاقاڵنه بارزان����ی دروش����مه كانی بیرده كات����ه وه و

ناماقوڵن".

ئاوێنه ، جمهوری ئیس����المی : رۆژنامه ی جمهوری ئیسالمی كه رۆژنامه یه كی نزیك له باڵی توندڕه وی كۆماری ئیسالمی ئێرانه ، له س����ه روتاری ژماره ی دوێنێی����دا 7/21،

له ژێر ناوی "یاریكردن به ئاگر له سه ر زه وی عاقڵه كان" ستایشی هه ڵوێسته كانی تاڵه بانی ده كات كه دوربینانه بیری له وه كردوه ته وه جیابونه وه له عێراق "نامومكینه و خنكاندنی كورد"ی ب����ه دواوه ده بێت، هه رچه نده ئه و وه ك خۆی وتویه تی س����ه ركرده ی حزبێك بوه كه له ڕۆژی یه كه مه وه دروشمی "مافی

چاره ی خۆنوسینی " هه ڵگرتوه .ل����ه وه ده كاته وه رۆژنامه ك����ه جه غ����ت "تاڵه بانی س����ه رۆك كۆماری عێراق كه ئه م هه فته یه له ئه ڵمانیاوه گه ڕایه وه ، ده رباره ی ئاینده ی كوردس����تان راس����تی ده كرد كه جیابونه وه ی هه رێمی كوردستانی له عێراق

به "هه ڵه و هه نگاوێكی نادروست" ناوده برد و ده ڵێت "تاڵه بانی عاقاڵنه بیری ده كرده وه و

دروشمه كانی بارزانی ناماقوڵن".جمهوری ئیس����المی ئاماژه به وه ده كات ك����ه تاڵه بانی پێش����تر وتویه ت����ی "ئه گه ر رابگه یه نرێت و كوردس����تان س����ه ربه خۆیی توركیاو ئێران و عێراقیش ش����ه ڕمان له دژ نه ك����ه ن، ته نه����ا س����نوره كانمان ب����ه ڕودا ژێرخانی له به رئه وه ی ده خنكێین دابخه ن،

ئابوریمان نییه ".رۆژنامه ك����ه ده ڵێ����ت "ئه مه به س����ه بۆ جوداخوازه كانی دروش����مه ناماقوڵبون����ی بارزان����ی ك����ه ه����اوكات له گه ڵ هێرش����ی

تكریتدا موس����ڵ و له پارێزگاكانی داع����ش به رزیك����رده وه ، ته نان����ه ت كورده كانی����ش له مباره وه یه كده نگ نین و ناكۆكن و كوردی هوش����یار ئاماده نییه ئه م جۆره قس����انه بكات، ئه مه یه كه م. دوه میش دابه شكردنی هه ی����ه زۆی به رهه ڵس����تكاری عێ����راق ئیتر یه كێكیانه ، ئێرانی����ش له ناوچه كه داو جوداخوازه كان چۆن ده توانن ئامانجه كانی

خۆیان به دیبهێنن؟".جمهوری ئیس����المی هه ڕه ش����ه ده كات و ده ڵێ����ت "ئه گ����ه ر له عێ����راق جیاببنه وه و سه ربه خۆیی رابگه یه نن، ئایا چاره نوسێكیان له به رده مدای����ه جگه له وه ی ك����ه تاڵه بانی

ده ڵێت )ده خنكێین(؟".داخوازی ئیس����المی جمهوری هه روه ها خاكی كورد له ده رودراوسێكان و له نێویشاندا له ئێران له الیه ن سه ربه خۆخوازانی كورده وه به "گاڵته جاڕیی " ناوده بات و ده ڵێت "ئه گه ر داوای شتێكی وا له ئێران بكه ن ئه وا ده بێت بزان����ن چاره نوس����ێكی واوه ت����ر له خنكان

چاوه ڕوانیانه ".له كۆتاییشدا ده ڵێت "خه ڵكی هوشیاری كوردس����تان هه رگیز فری����وی جۆن كیری و )ئیس����رائیل( زایۆنی رژێمی پش����تیوانی ناخ����ۆن و ی����اری به ئاگ����ری جوداخوازیی

ناكه ن".

تایبه‌ت)438( سێشه ممه 22014/7/22

پارتی‌‌داوا‌ده‌كات‌پۆستی‌‌سه‌رۆكی‌‌كۆمار‌ئه‌مڕۆ‌له‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌یه‌كالییبكرێته‌وه

"جمهوری‌‌ئیسالمی‌"‌هه‌ڕه‌شه‌‌له‌بارزانی‌‌ده‌كاتتاڵه بانی عاقاڵنه بیرده كاته وه و دروشمه كانی بارزانی ناماقوڵن

ریکالم

جه‌ژنتان‌پیرۆز‌...‌سێشه‌ممه‌ی‌داهاتوو‌به‌بۆنه‌ی‌هاتنی‌جه‌ژنی‌ره‌مه‌زانی‌پیرۆزه‌وه‌،‌ئاوێنه‌‌باڵو‌نابێته‌وه‌

ساعا� شرعى : ���� ظهر 13/11 ـ ���� مغر� 20/38 ـ ���� صبح 4/23 ـ طلو� �فتا� 6/04��شنبه 30 تير 1393 - 23 �مضا� 1435 - 21 ژ�ئيه 2014 - شما�� 10077 - سا� سى � ششم - 16 صفحه - 500 توما�

ــي �جال� تر�ئيكا� �بير كميته سياســالمي با بيا� �ين كه �ين بين �لمجالس �ســعد�با� برگز�� ــر�� �� حافظيه س �جال� فــو�، گفت: �� �جال� تر�ئيكا� بين مي شــت �ئيس مجلس ــالمي هش �لمجالس �س

حضو� مي يابند.ــت خبر� كاظم جاللي �ير�� �� نشسكه به مناسبت برگز��� �جال� تر�ئيكا� ــالمي �� ــو�ها� �س ــس كش ــن �لمجال بيــو� كر�� حمال� ــد با محك تهر�� برپا شــتي عليه مر�� ــم صهيونيس ــيانه �ژي �حشــا� �ست غز� ــت: چندين س غز� �ظها���شــر� � �ژيم ــر مي ب �� محاصر� كامل به سصهيونيستي �جا�� ���� كمك ها� �نساني ــتانه �عم �� غذ�، ���� � كمك ها� بشر��س

�� به �ين منطقه نمي �هد.�� با بيا� �ين كه �مر�� ��� گرفتا�� ها بر�� مر�� غز� �يجا� شد� �ست، خاطرنشا� كر�: �� ما� مبا�� �مضا� ما شاهد جنايت ــتي �� �ين منطقه هولنا� �ژيم صهيونيســد� صدها نفر �� مر�� هستيم كه باعث ش�� جمله �نا� � كو�كا� بي گنا� به شها��

برسند � جمع �يا�� مجر�� شوند.ــيو� �منيت ملي � سياست عضو كميسخا�جي مجلس يا���� شد: ما �� مقابل �ين ــكو� مجامع بين �لمللي جنايت ها شاهد سهستيم � بسيا�� �� مقاما� �نيا �� موضع ــتي ــم صهيونيس ــو� �� �ژي ــا� خ گير� ه

حمايت مي كنند.

ــر �ين كه ــه ���: ������ت ــي ���م جاللــالمي ــو�ها� �س ــع مربو� به كش مجامــا�ما� تعا�� �سالمي نيز �� �ين همانند ســكو� كر�� �ند. �� همچنين گفت: با�� سعلي ال�يجاني �ئيس �تحا�يه بين �لمجالس ــالمي ال�� ��نست صد�� مر�� مظلو� �ســاند �� �ين �� غز� �� به گو� جهانيا� برسمجلس شو��� �سالمي �جال� تر�ئيكا�

بين �لمجالس �سالمي �� برگز�� مي كند.ــي �جال� تر�ئيكا� �بير كميته سياســالمي با يا����� �ين كه بين �لمجالس �ســه شنبه هفته جا�� �� �ين �جال� ��� ســعد�با� برگز�� شو�، تصريح كر�: حافظيه ســالمي �ير�� به عنو�� �ئيس جمهو�� �ســو�� �ئيس ــو��� به عن ــو� س كنوني، كشــو� مالي به عنو�� �ئيس بعد� قبلي � كش

ــن �جال� ــالمي �� �ي ــس �س بين �لمجالحضو� مي يابند.

ــت: �� تما� تلفني جاللي �ظها� ��شــا� مجالس �ين �� علي ال�يجاني با ��ســو� �نا� �ما�گي خو� �� بر�� حضو� �� كش

�ين �جال� �عال� كر�� �ند.ــس مجلس ــت: �ئي ــن گف �� همچنيــر ــو�ها� �يگ ــالمي �� كش ــو��� �س شــو� ــال� �ع ــن �ج ــو� �� �ي ــر�� حض بــا� مجالس ــت كه تاكنو� ��س كر�� �ســو�يه، عر�� � �ئيس ــتا�، س تركيه، پاكســطين بر�� حضو� �عال� ملي مجلس فلس�ما�گي كر�� �ند، همچنين قر�� �ست هياتي

�� لبنا� �� �ين �جال� شركت كند.نمايند� شاهر�� �� مجلس خاطرنشا� ــالمي همچنين ــو��� �س كر�: مجلس شــا�، قطر، ــت، �ما���، عم ــر، كوي �� �لجز�يــس، مالز� � ــتا�، تون ــتا�، �فغانس عربس�ند�نز� بر�� حضو� �� �ين �جال� �عو� ــت. جاللي با يا����� �ين كه �ين كر�� �ســت علي ال�يجاني برگز�� �جال� به �ياســا� مجالس �� �ين ــو�، گفت: ��س مي شــطين � �جال� �� مو�� �ضعيت فعلي فلســخنر�ني مي كنند � بيانيه پاياني نيز غز� س

تد�ين � قر�ئت مي شو�.�� �ين �جال� �� يك ���� �عال� كر� � �فز��: برخي �� كشو�ها طي �مر�� � فر�� ــفر بر�� حضو� �� �ين �جال� به �ير�� س

مي كنند.

كسي كه خو�� �� مي بيند ــا� قائل ــر�� خو�� مق � ب�ست � بر�� خو�� عظمت ــن خو�بيني ــت، �ي قائل �س

�سبا� طغيا� �ست.حضر� �ما� خميني قد� سر� �لشريفصحيفه �ما�، � 14، � 391

با�� با �تش �� سر�مين عقال؟بسم �هللا �لرحمن �لرحيم

جال� طالباني، �ئيس جمهو� عر��، كه بعد �� يكسـا� � هفت ما� معالجـه �� �لما� �� ��لين ��� هفته جا�� به كشـو� خو� برگشـته، چند ��� قبل �� با�گشـت ��با�� �يند� كر�ستا� عر�� �� مصاحبه �� با خبرگز��� �سـمي كويت، جد�ئي طلبي بر�� كر�سـتا� �� �قد�مي نا��سـت ��نسـت � گفت: «كر�ها� عاقل � بالـغ خو�ها� جد�ئي يا �سـتقال� كر�سـتا� نيسـتند چو� �ين �مر� غيرممكن �ست.» �� كـه ��لين �ئيس جمهو� عر�� جديد �سـت � ����� �ياسـت �� بر جمهو�� عر�� ��حا� به پايا� �سيد� مي باشد �� توضيح نظر خو� ��با�� نا��سـت بـو�� تجزيه طلبي �� كر�سـتا� گفت: «من �ئيس يك حز� هسـتم � شـعا�� �� ��� ��� «حق تعيين سرنوشت» بو�� �مـا هنگامي كه به قانو� �ساسـي ��� ���يم به �ين معناسـت كه ما تصميم گرفتيم سرنوشتما� به صو�� فد��لي تعيين شو�. نو� � پنج ��صد كر�ها به قانو� �ساسـي عـر�� ��� مثبت ���� �ند كه بر نظا�

فد��� با تبعيت �� ��لت مركز� تأكيد كر�� �ست.»طالبانـي، كه ����� سـخت مبا��� با صد�� � حز� بعث �� پشـت سرگذ�شـته � تجربيا� �يا�� �� تعامل با كشـو�ها� همسايه ���� � عال�� بر �ينها فر�� � نشـيب ها� يك ���� �ياسـت جمهو�� بر عر�� �� يكي �� �شـو��ترين مقاطع تا�يخ �ين كشـو� �� �� �هن � پر�ند� خو� به ثبت �ساند�، با تكيه بر همين تجربيا� � تعامال� � يافته ها� ملمـو�، با صد�قـت � صر�حت �� همين مصاحبـه مي گويد: «همو��� �يـن مثا� �� بر�� �� طر� مي �نم كه �گر �سـتقال� منطقه كر�سـتا� �عال� شو�، حتي �گر تركيه � �ير�� � عر�� عليه �� ���� جنگ نشوند � تنها به بستن مر�ها �كتفا كنند، �� �قت �ين ��لت چه خو�هد كر�؟ به سا�گي بايد گفت خفه مي شـويم، چو� هيچيك �� نيا�ها � ضر��يا�

�قتصا�� � ساختا�ها� �يربنائي �� �ين منطقه موجو� نيست.»هـر چند همين �شـا�� بـر�� ��� صحيـح موقعيت كر�سـتا� � نامعقو� بو�� شـعا�ها� تجزيه طلبي �قا� با���ني كافي �ست، �لي قبـل �� �نكه به تشـريح �نحر�في بو�� �ين شـعا�ها بپر���يم خو� �سـت بخش �يگر� �� �ستدال� متين � محكم جال� طالباني ��با�� بي نيـا� بو�� كر�سـتا� عر�� به تال� بر�� جد� شـد� �� عر�� �� نيز مالحظه كنيم. �قا� طالباني �� ���مه مصاحبه با خبرگز��� كويت گفته �سـت: «ما هم �كنو� �� نظا� �موكر�تيك � حقو� � ����� ها� گستر�� بهر� مي بريم. �ين، تحولي بز�گ �� كر�ستا� �ست. ��ضا� معيشـتي بسـيا� خو� �ست � ساخت � سـا�ها با گستر�گي ��حا� �نجا� �ست، سرمايه گذ��ها �� �ما� سقو� صد�� كه محد�� به 5 نفر بو�ند �كنو� به 2900 نفر �سيد� �ند كه �ين به معنا� �فز�يش ثر�� � ���مد �ست. �ماني �� كر�ستا� فقط يك ��نشگا� �جو� ��شت �ما �كنو� حد�� 20 ��نشگا� ���يم � �ين ��قعيت بر�� هر كر� عاقلي كه خو�ها� سـعا�� �طن خو� باشد كافي �ست كه نسبت به شعا�ها�

جد�ئي طلبي �حسا� بي نيا�� كند».��با�� سـخنا� �حساسي مسـعو� با���ني �ئيس �قليم كر�ستا� عر�� كه همزما� با شو�� ��عش �� �ستا� ها� شما� غربي عر��

شعا�ها� جد�ئي طلبي سر ���، چند نكته قابل توجه �جو� ����.��� �نكه خو� كر�ها� عر�� ��با�� جد�ئي طلبي �ختال� نظر ���ند. سخنا� �قا� جال� طالباني كه هفته گذشته � �� �ستانه با�گشت به عر�� گفته، نشـا� مي �هد �ين موضو� �� باالترين سطو� سياسي كر�سـتا� عر�� مخالفا� جـد� ���� � بر�� سـخنا� �قا� با���ني مي تو�� فقط �� حد يك شعا� بي پشتو�نه حسا� با� كر�. به عبا�� ��شن تر، �� نظر شاخص ترين فر� سياسي كر�ستا� عر��، كر�ها� عاقل � برخو���� �� بلو� فكر� � سياسـي حاضر نيستند �� جد�ئي �

تجزيه عر�� سخن بگويند.��� �نكـه تجزيـه عـر��، مخالفـا� �يـا�� �� منطقـه ���� كـه همسـايگا� عـر�� �� جملـه �نها هسـتند. بـا �جو� چنيـن مخالفا� بز�گي، كه جمهو�� �سـالمي �ير�� يكي �� �نهاسـت، جد�ئي طلبا� چگونه مي خو�هند �هد�� خو� �� محقق سـا�ند؟ �يا سرنوشتي غير �� هما� كه �قا� طالباني گفت (به سا�گي بايد گفت خفه مي شويم) ��

�نتظا�شا� خو�هد بو�؟!سـو� �نكه �� نقشـه ها� �مثا� مسـعو� با���ني، ��عاها� ��ضي مضحكـي نيز نسـبت به بعضي كشـو�ها� همسـايه �� جمله �ير�� �جو� ����. �� خفگي مو�� �شـا�� �قا� طالباني مربو� به شـر�يطي �ست كه همسايگا� فقط مر�هايشا� با كر�ستا� عر�� �� ببندند، �ما �گر شـاهد ��عاها� ��ضي باشند قطعا �تفاقا� �يگر� خو�هد �فتا�. �� �� صو�� جد�ئي طلبا� بايد بد�نند سرنوشتي باالتر �� خفگي ��

�نتظا�شا� خو�هد بو�.� چها�� �نكه حتي قد�� ها� غربي نيز �نگونه كه �� ظاهر �عال� مي كنند با تجزيه عر�� مو�فق نيستند. �گر جا� كر� ��ير �مو� خا�جه �مريكا �� سفر �خير� به عر�� � �يد��� كه با با���ني ��شته �� خفا چيز� غير �� �نچه �شـكا�� �عال� كر�� به مسـئولين �قليم كر�ستا� عـر�� گفتـه، حضر�� نبايد بـه �� �� خو� كنند. فعـل � �نفعاال� عو�مل �ژيم صهيونيسـتي هم نبايد مايه �لگرمي جد�ئي طلبا� شو�. �نها همه خو�ها� نا���مي � جنگ � جد�� �� منطقه هسـتند تا بتو�نند نـا� خـو� �� �� �� تنـو� ��� بپزند � ماهي مقصو� خـو� �� �� �بي كه گل �لو� مي شـو� بگيرند. سال� بفر�شـند، قيمومت كنند، ثر�� ها� منطقه �� چپا�� نمايند � سـيا�� خو� �� بر منطقه حفظ كنند. عقال� كر�سـتا� عر�� هرگز فريب �ين سـو��گر�� بين �لمللي �� نخو�هند

خو�� � با �تش تجزيه طلبي با�� نخو�هند كر�.

بقيه �� صفحه3

بقيه �� صفحه3

صفحه2

تلفن تما�:77644410 �77644411 نمابر:77644412 9-77644420 ��خلى78 �77

سا�ما� �گهى ها� ���نامه جمهو�� �سالمى همه ���� �� ساعت 8 صبح �لى 20(پنج شنبه ها تا ساعت 30: 13 ) �ما�� ��يافت �گهى �� همشهريا� گر�مى ميباشد.

�گهى تعا�نى ها� سر�سر كشو� �� صفحا� ميانى ���نامه

جمهو�� �سالمى

بنى عليه �عو� بجال� �جهك �لكريم �� ينقضى عنى شهر �مضا� �� يطلع �لفجر من ليلتى هذ� �لك قبلى تبعة �� �نب تعذخد�يا به تو پنا� مى بر� �� �ينكه ما� �مضا� �� پشت سر بگذ��� يا �مشب �� �� حالى به صبح برسانم كه �� پيشگاهت گناهكا� باشم يا چيز� بر عهد� �� ماند� باشد

كه مر� بد�� عذ�� كنى

�عاها� مشتر� شب ها� �خر ما� مبا�� �مضا� : �� حضر� �ما� جعفر صا�� عليه �لسال� ���يت شد� كه فرمو� : هرشب �� �هه �خر ما� مبا�� �مضا� ، �ين �عا ��بخو�نيد

خو�نندگا� عزيز مي تو�نند بر�� ���ئه نظر��،پيشنها��� � �نتقا��� خو�

�� طريق شما�� تلفن 77644417 با ���بط عمومي ���نامه جمهو�� �سالمي

تما� حاصل نمايند

قيمت خو��� با�نگر� مى شو�

�� گز��� تحقيق � تفحص �� خو���سا��� �� صحن علنى مجلس �عال� شد�� مشا���� �ير �يپلم تا قر�����ها� مسئله ��� � تخفيف ها� خا�

به برخى �فر�� �� خو���سا�� كشو�

سخنگو� كميسيو� صنايع � معا�� مجلس:

�ژيم صهيونيستى به هد� خو� نمى �سد � با شكستى �يگر مفتضح تر مى شو�

گا��ين: تأكيد �يت �هللا هاشمى �فسنجانى بر لز�� حضو� گستر�� مر�� ��مر�سم ��� جهانى قد�

�ير�� � 1+5 �متيا�ها� مسا�� گرفتند

مهلت يك ماهه مجلس به ��لت بر�� حذ� پر���مدها �� ��يافت يا��نه نقد�

با تما� تو�� �� مر�� فلسطين �� بر�بر

جنايا� صهيونيست ها حمايت مى كنيم

*مر�� غز� بويژ� �نا� � كو�كا� مظلو� � بى گنا� كه سا� ها �� محاصر� صهيونيست ها بو�ند �� جها� مختلف �مينى � هو�يى � با �نو�� سال� ها� نظامى مو�� حمله ها� سبعانه قر�� مى گيرند � �ين �� حالى

�ست كه مجامع مدعى حقو� بشر�، سكو� كر�� �ند � حتى گا� �قيحانه هم حمايت مى كنند

ــلمانا� �� مر�سم �مسا� «��� جهانى قد�» بيش �� گذشته �ست � بايد مو� *�هميت حضو� مســالمى همه ملت ها� ����� �نيا �� فر�گير�، �ير� حضو� ــو�ها� �س ــت ها عال�� بر كش تنفر �� صهيونيس

�نسا� ها� ����� �� �فا� �� مظلو� موجب �لگرمى � �ميد���� مر�� غز� مى شو�

�ئيس جمهو� �� جلسه هيأ� ��لت:

قتل عا� �حشيانه ساكنا� شر� غز� �� حمله �مينى صهيونيستها

ــا� �� �� عمليا� جد�گانه تو�نستند 29 *گر��� ها� عز�لدين قسسربا� �ژيم صهيونيستى �� به هالكت برسانند

����� بهد�شت:

����ها� بيما��� سرطانى �� مناطق محر�� ��يگا� مى شو�با حضو� 8 �ئيس مجلس

�جال� تر�ئيكا� بين �لمجالس �سالمي �� �فا� �� فلسطين فر�� �� تهر�� برگز�� مي شو�

ــم �ژي ــر �خي ــا� جناي ــي پ ��ــي �� ــز�، گر�ه ــتي �� غ صهيونيســگا� علو� پزشكي ــجويا� ��نش ��نشتهر�� با ��پو� سفيد ظهر �ير�� �� ــريعتي مقابل ساختما� بيما�ستا� ش

پاتولوژ� �ين مركز تجمع كر�ند.ــنا، مليكا به گز��� خبرنگا� �يســي �� �نجمن ــه نمايندگ ــا ب حنيفي ه��نشگا� ــكي پزش ��نشكد� �سالمي ــا بيا� �ينكه ــكي تهر�� ب علو� پزشهد� �� تجمع “سپيد سكو�” �غدغه سالمت مر�� غز� �ست �فز��: �� �ين تجمع گر�هي �� ��نشجويا�، �ساتيد ــته ها� علو� � فا�� �لتحصيال� �ش

پزشكي ��نشگا� حضو� ���ند.ــمتي �� ���مه ���: �ين تجمع قس�� كمپين بين �لمللي �ست كه �� �يگر كشو�ها برگز�� مي شو� � ��نشجويا� ــا تجمع �� ــر �نيا ب ــكي سر�س پزشــا� جنايا� �خير �ژيم ــطح شهرش س

صهيونيستي �� �عال� مي كنند.ــكا�، ــا�� به �ينكه پزش �� با �شــاغل ش ــجويا� ��نش � ــتا��� پرســو�� بص ــريعتي ش ــتا� بيما�س ��خو�جو� �� �ين تجمع حضو� ���ند گفت: �ين �فر�� �� �ما� فر�غت خو� ــتا�، به �� تعهد�� مكلف �� بيما�س

تجمع خو�هند پيوست تا كوچك ترين ــا� ��ماني � ــه خدم ــي �� ���ئ خللمر�قبتي �� �ين مركز صو�� نپذير�.

ــت، �� پايا� �ين تجمع گفتني �ســپيد ــو�� “تجمع س ــه �� با عن بيانيــركت كنندگا� �� سو� ش سكو�” ــم منتشر شد �� بخشي �� �ين مر�س�� �ين بيانيه �مد� �ست:"بر�� چه �� غز� مي گذ�� نمي تو�� نامي نها� بنا

ــمي سا�ما� ملل به گز��� ها� �س� �يگر نها�ها� مرجع كه تا ساعت نگا�� �ين بيانيه �� �ستر� ما بو�� ــطيني �� نو�� غز� ــت، 214 فلس �ســد� �ند كه 77 ��صد شا� ــته ش كشــامل 44 كو�� � 29 غير نظامي ش

�� بو�� �ند.ــن بيانيه، �حا� �مضاء كنندگا� �يــكي �ير��، نگر�ني جامعه علو� پزش

ــئله سالمت مر�� خو� �� �� با� مسغز� �عال� مي كنند. �تش بس �� نو�� ــت �ما كافي نيست. غز� ضر��� �سسالمت �� تما� شئو� �� كه شامل ــت ــم � ���� � �يس ــالمت جس ســو�� غز� با� ــت بايد به ن �جتماعي �ســالمت �� �� تمامي گر�� � جنگ، س

معاني �� ناممكن مي كند.ــتا��� ــكا� � پرس ــتن پزش پيوس

ــز� � تامين ــتا� ها� غ ــه بيما�س بــكي � ����يي محتا� تجهيز�� پزش�� �ست كه گذ�گا� �فح همو��� �من ــد. ممانعت � تاخير �� � گشو�� باشــدگا� �� غز� بر�� ــيب �ي خر�� �سمعالجه، چيز� جز چهر� پوشيد� �� �� جنگ نيست. بديهي �ست كه كشتن ــه كو�كا� � ــر�� غير نظامي خاص �فــاخت ها� غيرنظامي تخريب �ير ســا� جها� � هر جا� تا�يخ �� هر جــت � �� چه با�ها � با�ها محكو� �سپير�مو� غز� مي گذ�� نيز �� �ين حكم

مستثنا نيست.ــه با��ها� ــا� �نيم ك ــا خو�ه مجها� بر�� توقف �تش با��� ظالمانه ــا� � ����گا� ــا� مجر�ح ــز�، تيم غــاخت ها� ــطيني، ترميم �ير س فلســر �نچه بر�� ــيب �يد� خاصه ه �ســت � �� ــاكنا� ال�� �س ــالمت س ســد�� �� نو�� ــت تثبيت �منيت پاي نهايــز� به جنبش ���يد. ميعا� ما ���� غــطينيا� نه با ــا��� فلس ــت كه ب �ســنگ ها� خر� به ــا� �ال���نه س پرتجنگ �فز��ها� كال� �سر�ييل، بلكه ــنگ ها � با بر�مين چيد� تد�يجي ســو� فلسطين، �جرها بر�� �با��ني كش

ضامن سرنوشت موطن شا� باشد."

با ��پو� ها� سفيد �نجا� شدتجمع ��نشجويا� پزشكي �� حمايت �� مر�� غز�

���نامه گا��ين با �شا�� به تمديد مذ�كر�� هسته �� ــر�� � 1+5 �� �ين مذ�كر�� ــت: �ي ــر�� تا 3 ��� نوش �ي

نتايج مسا�� �� بدست ����ند.ــر�� �� �ين مذ�كر�� بر ــت: �ي گا��ين �� ���مه نوشــته ها� خو� �صر�� ���يد� � �� طر� �يگر برنامه خو�ســمت ها ــر�� � �� برخي قس ــته �� �� �� محد�� ك هســت. هم چنين �مريكا موضع خو� ــيني كر�� �س عقب نشــت. 4,2 ميليا�� �ال� ــن مذ�كر�� حفظ كر�� �س �� �� �يــرمايه بلوكه شد� �ير�� �� ���� كر�� �ست كه نشا� �� ســتيابي به يك تو�فق پس �� سا� ها بن بست مي �هد �س

���بط �يپلماتيك �مكا� پذير �ست.ــتند �گرچه �� ها هما� طو� كه �نتظا� مي �فت نتو�نستا ضر� �الجل 20 ژ�ييه (29 تير) به تو�فق نهايي برسند به خو� 4 ما� �يگر تا 24 نو�مبر (3 ���) فرصت ���ند تا به ��� حل نهايي برسند كه �ين �ما� تا بعد �� پايا� ���� ــتو�، مسو�� سياست خا�جي �تحا�يه كا�� كاترين �شــت. ���� فعاليت �� �� ما� �كتبر ���پا ���مه خو�هد يافــا� نخو�هد بو� چو� ــا� مي يابد �ما به نظر مشكل س پايــو�ها� 1+5 �� �� خو�سته �ند تا پايا� مذ�كر�� به كش

فعاليت ها� خو� �� �ين �مينه ���مه �هد.

�ئيس كميسيو� برنامه � بو�جه مجلس شو��� �سالمي �� مهلت يك ماهه مجلس به ��لت بر�� ���يابي منابع هدفمند� � �جر�� صحيح قانو� خبر

��� � گفت: كسر� 7000 ميليا��� حتمي �ست.ــا�� غالمرضا تاجگر��� �� گفتگو با مهر با �ش

ــر �قتصا� �� مو�� حذ� �فر�� پر�� به �ظها��� ��يــا� �مد �� ��يافت يا��نه نقد� گفت: �ظها��� �يش

به معنا� �ظها� نظر ��لت نيست.

صفحه3

صفحه3

صفحه16

صفحه3

صفحه13

�كتر ��حاني �� جمع �ساتيد ��نشگاهها� كشو�:

مطالبه �صلي �� ��نشگاهها� كشو� تال� علمي هدفمند �ستصفحه2

ــبكه حقو� بشر سو�يه �� گز��شي �عال� كر� كه �� پي شــو�يه 2100 خانو��� �� �يف ــال� ��عش به مناطقي �� س حم

حلب ����� شد� �ند.به گز��� پايگا� �ينترنتي �لجزير�، شبكه حقو� بشر سو�يه ــي �عال� كر� كه حمال� گر�� ��عش � سيطر� �ين �� گز��شگر�� بر ��ستاهايي �� شهر "كوباني" موجب ����� شد� 2100 ــت. �� �ين گز��� �مد� �ست ــد� �س خانو��� �� �يف حلب شــال�� نير�ها� نظامي ــه گر�� ��عش �� �غا� ما� جا�� مي كــهر� ــه "جر�بلس" ��قع �� �يف حلب � ش ــو� �� �� منطق خ"�لشيو�" با هد� مقابله با نير�ها� كر� ��قع �� �ين منطقه � شهر "كوباني" يكي �� بز�گترين مر�كز كر�ها� سو�يه بيشتر كر�� � ��گير� ها� خشونت با�� ميا� گر�� ��عش � حز� ــته به حز� ــه � نير�ها� كر� ��بس ــتا� تركي كا�گر�� كر�س

ــت. �� �ين گز��� ــتا� �� ���� �س ــه �موكر�� كر�س �تحا�ي�مد� كه ��گير� ها موجب ����� شد� � مهاجر� تعد�� �يا�� �� سو�� ها به سمت مر�ها� تركيه � مناطق �يگر شد� �ست. ــته شد� ��سا� سال� ــو��� �منيت خو�س �� �ين گز��� �� شــر��� كه به ــو� كر�� � تمامي �ف ــر�� ��عش �� ممن ــر�� گ ب��سا� سال� بر�� �نها �ست مي �نند، محاكمه كند. �� گز��� ــو�يه خو�سته شد� �� خصو� مذكو�همچنين �� مخالفا� سعد� �عز�� نير� بر�� گر�� ��عش، با مسئوال� �يگر همكا�� كنند. �� ���مه �ين گز��� �� كشو�ها� منطقه �� نيز خو�سته ــت ها، عد� حمايت ــا� سال� به تر��يس ــد� بر�� عد� ��س شــا� كمك ها� بشر��ستانه به �� �نا� � همچنين �فز�يش ��س

����گا� �� �يف حلب �قد�ماتي �تخا� كنند.ــو� �يگر، سايت �ينترنتي ���نامه لبناني �لنها�نوشت: �� س

ــديد� ميا� �عضا� "��عش" � ��تش سو�يه ��گير� ها� شــن يكي �� ــز�� �� ��� �ي ــر��گا� نظامي �ير�ل ــي ف �� نز�يكــت كه همچنا� خا�� ــتر�تژيك �� �ين �ستا� �س مقرها� �ســت. ��تش سو�يه نيز ���ين ��ستا �� كنتر� �ين گر�� تند�� �ســي عبد�لرحما� �ظها� ــد� قر�� ���. ��م ــر�� فر��گا� �� ه �طــت. ــر� فر��گا� �� ���� �س ــا �� چند مت ــت: ��گير� ه ��شــت كه به نير�ها� سو�� �� ــالمي سخت �س بر�� ��لت �ســت: گر�� ناظر�� ــد. ��يچه �له نيز نوش ــن منطقه غلبه كن �يــو�يه كه مركز �� �� �نگليس �ست �عال� كر� ــر س حقو� بشكه سا�ما� تر��يستي ��عش چندين منطقه �يگر �� نز�يكي ــت نير�ها� ��تش سو�يه خا�� كر�� ــهر �ير�لز�� �� �� �س شــتر مناطق ــت. به �ين ترتيب بيش � به تصر� خو� ������� �ســو�يه تحت كنتر� �عضا� "��لت �سالمي" شما� � شر� س

ــتي به گفته گر�� ــابق) قر�� ����. �ين گر�� تر��يس (��عش ســر سو�يه تاكنو� موفق شد� يك سو� خا� ناظر�� حقو� بش

سو�يه �� به تصر� خو� ������.�جر�� ��لين حكم سنگسا� �� سو�يه

توسط ��عشــر سو�يه �عال� كر� كه تر��يست ها� �يد� با� حقو� بشــو� �نجا� ���� �ند � ــا� �� �� �ين كش ��عش ��لين حكم سنگســو� به �تها� �نا سنگسا� ــو�� �� �� شما� �ين كش يك �� ســر ــه، �يد� با� حقو� بش كر�ند. به گز��� خبرگز��� فر�نســا بيا� �ين خبر �عال� ــو�يه كه مقر �� �� لند� قر�� ���� ب ســالمي" (��عش) يك كر�: عناصر گر�� به �صطال� "��لت �ســا� كر�ند � ــتا� �قه به �تها� �نا سنگس ــاله �� �� �س �� 30 سحاضر�� تا �قتي كه �ين �� جا� خو� �� �� �ست ���� به ��

ــنگ ��ند. بنابر �عال� �يد� با� حقو� بشر سو�يه �ين ��لين ســا� �� سو�يه �ست � �� شهر �لطبقه �� �ستا� �قه حكم سنگس

��قع �� شما� �ين كشو� �� ���� �ست.«نجا� عطا�» با� �يگر معا�� بشا� �سد شد

ــانا)، بشا� �سد، ــو�يه (س ــمي س به گز��� خبرگز��� �ســا� عطا� �� ــتو�� نج ــو�يه با صد�� �س ــس جمهو�� س �ئيــر�. نجا� عطا� �� ــو�� معا�� خو� �نتخا� ك ــا� �يگر به عن بــا� 1385 �ين سمت �� برعهد� ���� � سني مذهب � حد�� ســت كه با �نتصابش به عنو�� معا�� �سد، �ظيفه ــاله �س 81 سپيگير� �جر�� سياست ها� فرهنگي �� �� چا�چو� �ستو��� �ئيس جمهو�� برعهد� ����. نجا� عطا� �� �ما� حافظ �سد، ــو�يه نيز منصب ��ير فرهنگ �� برعهد� �ئيس جمهو� فقيد س

��شت.

��عش 2100 خانو��� �� �� حلب سو�يه ����� كر�

P01.04.30.h.indd 1 7/20/2014 11:14:31 AMProcess Cyan Process Magenta Process Yellow Process Black

ساعا� شرعى : ���� ظهر 13/11 ـ ���� مغر� 20/38 ـ ���� صبح 4/23 ـ طلو� �فتا� 6/04��شنبه 30 تير 1393 - 23 �مضا� 1435 - 21 ژ�ئيه 2014 - شما�� 10077 - سا� سى � ششم - 16 صفحه - 500 توما�

ــي �جال� تر�ئيكا� �بير كميته سياســالمي با بيا� �ين كه �ين بين �لمجالس �ســعد�با� برگز�� ــر�� �� حافظيه س �جال� فــو�، گفت: �� �جال� تر�ئيكا� بين مي شــت �ئيس مجلس ــالمي هش �لمجالس �س

حضو� مي يابند.ــت خبر� كاظم جاللي �ير�� �� نشسكه به مناسبت برگز��� �جال� تر�ئيكا� ــالمي �� ــو�ها� �س ــس كش ــن �لمجال بيــو� كر�� حمال� ــد با محك تهر�� برپا شــتي عليه مر�� ــم صهيونيس ــيانه �ژي �حشــا� �ست غز� ــت: چندين س غز� �ظها���شــر� � �ژيم ــر مي ب �� محاصر� كامل به سصهيونيستي �جا�� ���� كمك ها� �نساني ــتانه �عم �� غذ�، ���� � كمك ها� بشر��س

�� به �ين منطقه نمي �هد.�� با بيا� �ين كه �مر�� ��� گرفتا�� ها بر�� مر�� غز� �يجا� شد� �ست، خاطرنشا� كر�: �� ما� مبا�� �مضا� ما شاهد جنايت ــتي �� �ين منطقه هولنا� �ژيم صهيونيســد� صدها نفر �� مر�� هستيم كه باعث ش�� جمله �نا� � كو�كا� بي گنا� به شها��

برسند � جمع �يا�� مجر�� شوند.ــيو� �منيت ملي � سياست عضو كميسخا�جي مجلس يا���� شد: ما �� مقابل �ين ــكو� مجامع بين �لمللي جنايت ها شاهد سهستيم � بسيا�� �� مقاما� �نيا �� موضع ــتي ــم صهيونيس ــو� �� �ژي ــا� خ گير� ه

حمايت مي كنند.

ــر �ين كه ــه ���: ������ت ــي ���م جاللــالمي ــو�ها� �س ــع مربو� به كش مجامــا�ما� تعا�� �سالمي نيز �� �ين همانند ســكو� كر�� �ند. �� همچنين گفت: با�� سعلي ال�يجاني �ئيس �تحا�يه بين �لمجالس ــالمي ال�� ��نست صد�� مر�� مظلو� �ســاند �� �ين �� غز� �� به گو� جهانيا� برسمجلس شو��� �سالمي �جال� تر�ئيكا�

بين �لمجالس �سالمي �� برگز�� مي كند.ــي �جال� تر�ئيكا� �بير كميته سياســالمي با يا����� �ين كه بين �لمجالس �ســه شنبه هفته جا�� �� �ين �جال� ��� ســعد�با� برگز�� شو�، تصريح كر�: حافظيه ســالمي �ير�� به عنو�� �ئيس جمهو�� �ســو�� �ئيس ــو��� به عن ــو� س كنوني، كشــو� مالي به عنو�� �ئيس بعد� قبلي � كش

ــن �جال� ــالمي �� �ي ــس �س بين �لمجالحضو� مي يابند.

ــت: �� تما� تلفني جاللي �ظها� ��شــا� مجالس �ين �� علي ال�يجاني با ��ســو� �نا� �ما�گي خو� �� بر�� حضو� �� كش

�ين �جال� �عال� كر�� �ند.ــس مجلس ــت: �ئي ــن گف �� همچنيــر ــو�ها� �يگ ــالمي �� كش ــو��� �س شــو� ــال� �ع ــن �ج ــو� �� �ي ــر�� حض بــا� مجالس ــت كه تاكنو� ��س كر�� �ســو�يه، عر�� � �ئيس ــتا�، س تركيه، پاكســطين بر�� حضو� �عال� ملي مجلس فلس�ما�گي كر�� �ند، همچنين قر�� �ست هياتي

�� لبنا� �� �ين �جال� شركت كند.نمايند� شاهر�� �� مجلس خاطرنشا� ــالمي همچنين ــو��� �س كر�: مجلس شــا�، قطر، ــت، �ما���، عم ــر، كوي �� �لجز�يــس، مالز� � ــتا�، تون ــتا�، �فغانس عربس�ند�نز� بر�� حضو� �� �ين �جال� �عو� ــت. جاللي با يا����� �ين كه �ين كر�� �ســت علي ال�يجاني برگز�� �جال� به �ياســا� مجالس �� �ين ــو�، گفت: ��س مي شــطين � �جال� �� مو�� �ضعيت فعلي فلســخنر�ني مي كنند � بيانيه پاياني نيز غز� س

تد�ين � قر�ئت مي شو�.�� �ين �جال� �� يك ���� �عال� كر� � �فز��: برخي �� كشو�ها طي �مر�� � فر�� ــفر بر�� حضو� �� �ين �جال� به �ير�� س

مي كنند.

كسي كه خو�� �� مي بيند ــا� قائل ــر�� خو�� مق � ب�ست � بر�� خو�� عظمت ــن خو�بيني ــت، �ي قائل �س

�سبا� طغيا� �ست.حضر� �ما� خميني قد� سر� �لشريفصحيفه �ما�، � 14، � 391

با�� با �تش �� سر�مين عقال؟بسم �هللا �لرحمن �لرحيم

جال� طالباني، �ئيس جمهو� عر��، كه بعد �� يكسـا� � هفت ما� معالجـه �� �لما� �� ��لين ��� هفته جا�� به كشـو� خو� برگشـته، چند ��� قبل �� با�گشـت ��با�� �يند� كر�ستا� عر�� �� مصاحبه �� با خبرگز��� �سـمي كويت، جد�ئي طلبي بر�� كر�سـتا� �� �قد�مي نا��سـت ��نسـت � گفت: «كر�ها� عاقل � بالـغ خو�ها� جد�ئي يا �سـتقال� كر�سـتا� نيسـتند چو� �ين �مر� غيرممكن �ست.» �� كـه ��لين �ئيس جمهو� عر�� جديد �سـت � ����� �ياسـت �� بر جمهو�� عر�� ��حا� به پايا� �سيد� مي باشد �� توضيح نظر خو� ��با�� نا��سـت بـو�� تجزيه طلبي �� كر�سـتا� گفت: «من �ئيس يك حز� هسـتم � شـعا�� �� ��� ��� «حق تعيين سرنوشت» بو�� �مـا هنگامي كه به قانو� �ساسـي ��� ���يم به �ين معناسـت كه ما تصميم گرفتيم سرنوشتما� به صو�� فد��لي تعيين شو�. نو� � پنج ��صد كر�ها به قانو� �ساسـي عـر�� ��� مثبت ���� �ند كه بر نظا�

فد��� با تبعيت �� ��لت مركز� تأكيد كر�� �ست.»طالبانـي، كه ����� سـخت مبا��� با صد�� � حز� بعث �� پشـت سرگذ�شـته � تجربيا� �يا�� �� تعامل با كشـو�ها� همسايه ���� � عال�� بر �ينها فر�� � نشـيب ها� يك ���� �ياسـت جمهو�� بر عر�� �� يكي �� �شـو��ترين مقاطع تا�يخ �ين كشـو� �� �� �هن � پر�ند� خو� به ثبت �ساند�، با تكيه بر همين تجربيا� � تعامال� � يافته ها� ملمـو�، با صد�قـت � صر�حت �� همين مصاحبـه مي گويد: «همو��� �يـن مثا� �� بر�� �� طر� مي �نم كه �گر �سـتقال� منطقه كر�سـتا� �عال� شو�، حتي �گر تركيه � �ير�� � عر�� عليه �� ���� جنگ نشوند � تنها به بستن مر�ها �كتفا كنند، �� �قت �ين ��لت چه خو�هد كر�؟ به سا�گي بايد گفت خفه مي شـويم، چو� هيچيك �� نيا�ها � ضر��يا�

�قتصا�� � ساختا�ها� �يربنائي �� �ين منطقه موجو� نيست.»هـر چند همين �شـا�� بـر�� ��� صحيـح موقعيت كر�سـتا� � نامعقو� بو�� شـعا�ها� تجزيه طلبي �قا� با���ني كافي �ست، �لي قبـل �� �نكه به تشـريح �نحر�في بو�� �ين شـعا�ها بپر���يم خو� �سـت بخش �يگر� �� �ستدال� متين � محكم جال� طالباني ��با�� بي نيـا� بو�� كر�سـتا� عر�� به تال� بر�� جد� شـد� �� عر�� �� نيز مالحظه كنيم. �قا� طالباني �� ���مه مصاحبه با خبرگز��� كويت گفته �سـت: «ما هم �كنو� �� نظا� �موكر�تيك � حقو� � ����� ها� گستر�� بهر� مي بريم. �ين، تحولي بز�گ �� كر�ستا� �ست. ��ضا� معيشـتي بسـيا� خو� �ست � ساخت � سـا�ها با گستر�گي ��حا� �نجا� �ست، سرمايه گذ��ها �� �ما� سقو� صد�� كه محد�� به 5 نفر بو�ند �كنو� به 2900 نفر �سيد� �ند كه �ين به معنا� �فز�يش ثر�� � ���مد �ست. �ماني �� كر�ستا� فقط يك ��نشگا� �جو� ��شت �ما �كنو� حد�� 20 ��نشگا� ���يم � �ين ��قعيت بر�� هر كر� عاقلي كه خو�ها� سـعا�� �طن خو� باشد كافي �ست كه نسبت به شعا�ها�

جد�ئي طلبي �حسا� بي نيا�� كند».��با�� سـخنا� �حساسي مسـعو� با���ني �ئيس �قليم كر�ستا� عر�� كه همزما� با شو�� ��عش �� �ستا� ها� شما� غربي عر��

شعا�ها� جد�ئي طلبي سر ���، چند نكته قابل توجه �جو� ����.��� �نكه خو� كر�ها� عر�� ��با�� جد�ئي طلبي �ختال� نظر ���ند. سخنا� �قا� جال� طالباني كه هفته گذشته � �� �ستانه با�گشت به عر�� گفته، نشـا� مي �هد �ين موضو� �� باالترين سطو� سياسي كر�سـتا� عر�� مخالفا� جـد� ���� � بر�� سـخنا� �قا� با���ني مي تو�� فقط �� حد يك شعا� بي پشتو�نه حسا� با� كر�. به عبا�� ��شن تر، �� نظر شاخص ترين فر� سياسي كر�ستا� عر��، كر�ها� عاقل � برخو���� �� بلو� فكر� � سياسـي حاضر نيستند �� جد�ئي �

تجزيه عر�� سخن بگويند.��� �نكـه تجزيـه عـر��، مخالفـا� �يـا�� �� منطقـه ���� كـه همسـايگا� عـر�� �� جملـه �نها هسـتند. بـا �جو� چنيـن مخالفا� بز�گي، كه جمهو�� �سـالمي �ير�� يكي �� �نهاسـت، جد�ئي طلبا� چگونه مي خو�هند �هد�� خو� �� محقق سـا�ند؟ �يا سرنوشتي غير �� هما� كه �قا� طالباني گفت (به سا�گي بايد گفت خفه مي شويم) ��

�نتظا�شا� خو�هد بو�؟!سـو� �نكه �� نقشـه ها� �مثا� مسـعو� با���ني، ��عاها� ��ضي مضحكـي نيز نسـبت به بعضي كشـو�ها� همسـايه �� جمله �ير�� �جو� ����. �� خفگي مو�� �شـا�� �قا� طالباني مربو� به شـر�يطي �ست كه همسايگا� فقط مر�هايشا� با كر�ستا� عر�� �� ببندند، �ما �گر شـاهد ��عاها� ��ضي باشند قطعا �تفاقا� �يگر� خو�هد �فتا�. �� �� صو�� جد�ئي طلبا� بايد بد�نند سرنوشتي باالتر �� خفگي ��

�نتظا�شا� خو�هد بو�.� چها�� �نكه حتي قد�� ها� غربي نيز �نگونه كه �� ظاهر �عال� مي كنند با تجزيه عر�� مو�فق نيستند. �گر جا� كر� ��ير �مو� خا�جه �مريكا �� سفر �خير� به عر�� � �يد��� كه با با���ني ��شته �� خفا چيز� غير �� �نچه �شـكا�� �عال� كر�� به مسـئولين �قليم كر�ستا� عـر�� گفتـه، حضر�� نبايد بـه �� �� خو� كنند. فعـل � �نفعاال� عو�مل �ژيم صهيونيسـتي هم نبايد مايه �لگرمي جد�ئي طلبا� شو�. �نها همه خو�ها� نا���مي � جنگ � جد�� �� منطقه هسـتند تا بتو�نند نـا� خـو� �� �� �� تنـو� ��� بپزند � ماهي مقصو� خـو� �� �� �بي كه گل �لو� مي شـو� بگيرند. سال� بفر�شـند، قيمومت كنند، ثر�� ها� منطقه �� چپا�� نمايند � سـيا�� خو� �� بر منطقه حفظ كنند. عقال� كر�سـتا� عر�� هرگز فريب �ين سـو��گر�� بين �لمللي �� نخو�هند

خو�� � با �تش تجزيه طلبي با�� نخو�هند كر�.

بقيه �� صفحه3

بقيه �� صفحه3

صفحه2

تلفن تما�:77644410 �77644411 نمابر:77644412 9-77644420 ��خلى78 �77

سا�ما� �گهى ها� ���نامه جمهو�� �سالمى همه ���� �� ساعت 8 صبح �لى 20(پنج شنبه ها تا ساعت 30: 13 ) �ما�� ��يافت �گهى �� همشهريا� گر�مى ميباشد.

�گهى تعا�نى ها� سر�سر كشو� �� صفحا� ميانى ���نامه

جمهو�� �سالمى

بنى عليه �عو� بجال� �جهك �لكريم �� ينقضى عنى شهر �مضا� �� يطلع �لفجر من ليلتى هذ� �لك قبلى تبعة �� �نب تعذخد�يا به تو پنا� مى بر� �� �ينكه ما� �مضا� �� پشت سر بگذ��� يا �مشب �� �� حالى به صبح برسانم كه �� پيشگاهت گناهكا� باشم يا چيز� بر عهد� �� ماند� باشد

كه مر� بد�� عذ�� كنى

�عاها� مشتر� شب ها� �خر ما� مبا�� �مضا� : �� حضر� �ما� جعفر صا�� عليه �لسال� ���يت شد� كه فرمو� : هرشب �� �هه �خر ما� مبا�� �مضا� ، �ين �عا ��بخو�نيد

خو�نندگا� عزيز مي تو�نند بر�� ���ئه نظر��،پيشنها��� � �نتقا��� خو�

�� طريق شما�� تلفن 77644417 با ���بط عمومي ���نامه جمهو�� �سالمي

تما� حاصل نمايند

قيمت خو��� با�نگر� مى شو�

�� گز��� تحقيق � تفحص �� خو���سا��� �� صحن علنى مجلس �عال� شد�� مشا���� �ير �يپلم تا قر�����ها� مسئله ��� � تخفيف ها� خا�

به برخى �فر�� �� خو���سا�� كشو�

سخنگو� كميسيو� صنايع � معا�� مجلس:

�ژيم صهيونيستى به هد� خو� نمى �سد � با شكستى �يگر مفتضح تر مى شو�

گا��ين: تأكيد �يت �هللا هاشمى �فسنجانى بر لز�� حضو� گستر�� مر�� ��مر�سم ��� جهانى قد�

�ير�� � 1+5 �متيا�ها� مسا�� گرفتند

مهلت يك ماهه مجلس به ��لت بر�� حذ� پر���مدها �� ��يافت يا��نه نقد�

با تما� تو�� �� مر�� فلسطين �� بر�بر

جنايا� صهيونيست ها حمايت مى كنيم

*مر�� غز� بويژ� �نا� � كو�كا� مظلو� � بى گنا� كه سا� ها �� محاصر� صهيونيست ها بو�ند �� جها� مختلف �مينى � هو�يى � با �نو�� سال� ها� نظامى مو�� حمله ها� سبعانه قر�� مى گيرند � �ين �� حالى

�ست كه مجامع مدعى حقو� بشر�، سكو� كر�� �ند � حتى گا� �قيحانه هم حمايت مى كنند

ــلمانا� �� مر�سم �مسا� «��� جهانى قد�» بيش �� گذشته �ست � بايد مو� *�هميت حضو� مســالمى همه ملت ها� ����� �نيا �� فر�گير�، �ير� حضو� ــو�ها� �س ــت ها عال�� بر كش تنفر �� صهيونيس

�نسا� ها� ����� �� �فا� �� مظلو� موجب �لگرمى � �ميد���� مر�� غز� مى شو�

�ئيس جمهو� �� جلسه هيأ� ��لت:

قتل عا� �حشيانه ساكنا� شر� غز� �� حمله �مينى صهيونيستها

ــا� �� �� عمليا� جد�گانه تو�نستند 29 *گر��� ها� عز�لدين قسسربا� �ژيم صهيونيستى �� به هالكت برسانند

����� بهد�شت:

����ها� بيما��� سرطانى �� مناطق محر�� ��يگا� مى شو�با حضو� 8 �ئيس مجلس

�جال� تر�ئيكا� بين �لمجالس �سالمي �� �فا� �� فلسطين فر�� �� تهر�� برگز�� مي شو�

ــم �ژي ــر �خي ــا� جناي ــي پ ��ــي �� ــز�، گر�ه ــتي �� غ صهيونيســگا� علو� پزشكي ــجويا� ��نش ��نشتهر�� با ��پو� سفيد ظهر �ير�� �� ــريعتي مقابل ساختما� بيما�ستا� ش

پاتولوژ� �ين مركز تجمع كر�ند.ــنا، مليكا به گز��� خبرنگا� �يســي �� �نجمن ــه نمايندگ ــا ب حنيفي ه��نشگا� ــكي پزش ��نشكد� �سالمي ــا بيا� �ينكه ــكي تهر�� ب علو� پزشهد� �� تجمع “سپيد سكو�” �غدغه سالمت مر�� غز� �ست �فز��: �� �ين تجمع گر�هي �� ��نشجويا�، �ساتيد ــته ها� علو� � فا�� �لتحصيال� �ش

پزشكي ��نشگا� حضو� ���ند.ــمتي �� ���مه ���: �ين تجمع قس�� كمپين بين �لمللي �ست كه �� �يگر كشو�ها برگز�� مي شو� � ��نشجويا� ــا تجمع �� ــر �نيا ب ــكي سر�س پزشــا� جنايا� �خير �ژيم ــطح شهرش س

صهيونيستي �� �عال� مي كنند.ــكا�، ــا�� به �ينكه پزش �� با �شــاغل ش ــجويا� ��نش � ــتا��� پرســو�� بص ــريعتي ش ــتا� بيما�س ��خو�جو� �� �ين تجمع حضو� ���ند گفت: �ين �فر�� �� �ما� فر�غت خو� ــتا�، به �� تعهد�� مكلف �� بيما�س

تجمع خو�هند پيوست تا كوچك ترين ــا� ��ماني � ــه خدم ــي �� ���ئ خللمر�قبتي �� �ين مركز صو�� نپذير�.

ــت، �� پايا� �ين تجمع گفتني �ســپيد ــو�� “تجمع س ــه �� با عن بيانيــركت كنندگا� �� سو� ش سكو�” ــم منتشر شد �� بخشي �� �ين مر�س�� �ين بيانيه �مد� �ست:"بر�� چه �� غز� مي گذ�� نمي تو�� نامي نها� بنا

ــمي سا�ما� ملل به گز��� ها� �س� �يگر نها�ها� مرجع كه تا ساعت نگا�� �ين بيانيه �� �ستر� ما بو�� ــطيني �� نو�� غز� ــت، 214 فلس �ســد� �ند كه 77 ��صد شا� ــته ش كشــامل 44 كو�� � 29 غير نظامي ش

�� بو�� �ند.ــن بيانيه، �حا� �مضاء كنندگا� �يــكي �ير��، نگر�ني جامعه علو� پزش

ــئله سالمت مر�� خو� �� �� با� مسغز� �عال� مي كنند. �تش بس �� نو�� ــت �ما كافي نيست. غز� ضر��� �سسالمت �� تما� شئو� �� كه شامل ــت ــم � ���� � �يس ــالمت جس ســو�� غز� با� ــت بايد به ن �جتماعي �ســالمت �� �� تمامي گر�� � جنگ، س

معاني �� ناممكن مي كند.ــتا��� ــكا� � پرس ــتن پزش پيوس

ــز� � تامين ــتا� ها� غ ــه بيما�س بــكي � ����يي محتا� تجهيز�� پزش�� �ست كه گذ�گا� �فح همو��� �من ــد. ممانعت � تاخير �� � گشو�� باشــدگا� �� غز� بر�� ــيب �ي خر�� �سمعالجه، چيز� جز چهر� پوشيد� �� �� جنگ نيست. بديهي �ست كه كشتن ــه كو�كا� � ــر�� غير نظامي خاص �فــاخت ها� غيرنظامي تخريب �ير ســا� جها� � هر جا� تا�يخ �� هر جــت � �� چه با�ها � با�ها محكو� �سپير�مو� غز� مي گذ�� نيز �� �ين حكم

مستثنا نيست.ــه با��ها� ــا� �نيم ك ــا خو�ه مجها� بر�� توقف �تش با��� ظالمانه ــا� � ����گا� ــا� مجر�ح ــز�، تيم غــاخت ها� ــطيني، ترميم �ير س فلســر �نچه بر�� ــيب �يد� خاصه ه �ســت � �� ــاكنا� ال�� �س ــالمت س ســد�� �� نو�� ــت تثبيت �منيت پاي نهايــز� به جنبش ���يد. ميعا� ما ���� غــطينيا� نه با ــا��� فلس ــت كه ب �ســنگ ها� خر� به ــا� �ال���نه س پرتجنگ �فز��ها� كال� �سر�ييل، بلكه ــنگ ها � با بر�مين چيد� تد�يجي ســو� فلسطين، �جرها بر�� �با��ني كش

ضامن سرنوشت موطن شا� باشد."

با ��پو� ها� سفيد �نجا� شدتجمع ��نشجويا� پزشكي �� حمايت �� مر�� غز�

���نامه گا��ين با �شا�� به تمديد مذ�كر�� هسته �� ــر�� � 1+5 �� �ين مذ�كر�� ــت: �ي ــر�� تا 3 ��� نوش �ي

نتايج مسا�� �� بدست ����ند.ــر�� �� �ين مذ�كر�� بر ــت: �ي گا��ين �� ���مه نوشــته ها� خو� �صر�� ���يد� � �� طر� �يگر برنامه خو�ســمت ها ــر�� � �� برخي قس ــته �� �� �� محد�� ك هســت. هم چنين �مريكا موضع خو� ــيني كر�� �س عقب نشــت. 4,2 ميليا�� �ال� ــن مذ�كر�� حفظ كر�� �س �� �� �يــرمايه بلوكه شد� �ير�� �� ���� كر�� �ست كه نشا� �� ســتيابي به يك تو�فق پس �� سا� ها بن بست مي �هد �س

���بط �يپلماتيك �مكا� پذير �ست.ــتند �گرچه �� ها هما� طو� كه �نتظا� مي �فت نتو�نستا ضر� �الجل 20 ژ�ييه (29 تير) به تو�فق نهايي برسند به خو� 4 ما� �يگر تا 24 نو�مبر (3 ���) فرصت ���ند تا به ��� حل نهايي برسند كه �ين �ما� تا بعد �� پايا� ���� ــتو�، مسو�� سياست خا�جي �تحا�يه كا�� كاترين �شــت. ���� فعاليت �� �� ما� �كتبر ���پا ���مه خو�هد يافــا� نخو�هد بو� چو� ــا� مي يابد �ما به نظر مشكل س پايــو�ها� 1+5 �� �� خو�سته �ند تا پايا� مذ�كر�� به كش

فعاليت ها� خو� �� �ين �مينه ���مه �هد.

�ئيس كميسيو� برنامه � بو�جه مجلس شو��� �سالمي �� مهلت يك ماهه مجلس به ��لت بر�� ���يابي منابع هدفمند� � �جر�� صحيح قانو� خبر

��� � گفت: كسر� 7000 ميليا��� حتمي �ست.ــا�� غالمرضا تاجگر��� �� گفتگو با مهر با �ش

ــر �قتصا� �� مو�� حذ� �فر�� پر�� به �ظها��� ��يــا� �مد �� ��يافت يا��نه نقد� گفت: �ظها��� �يش

به معنا� �ظها� نظر ��لت نيست.

صفحه3

صفحه3

صفحه16

صفحه3

صفحه13

�كتر ��حاني �� جمع �ساتيد ��نشگاهها� كشو�:

مطالبه �صلي �� ��نشگاهها� كشو� تال� علمي هدفمند �ستصفحه2

ــبكه حقو� بشر سو�يه �� گز��شي �عال� كر� كه �� پي شــو�يه 2100 خانو��� �� �يف ــال� ��عش به مناطقي �� س حم

حلب ����� شد� �ند.به گز��� پايگا� �ينترنتي �لجزير�، شبكه حقو� بشر سو�يه ــي �عال� كر� كه حمال� گر�� ��عش � سيطر� �ين �� گز��شگر�� بر ��ستاهايي �� شهر "كوباني" موجب ����� شد� 2100 ــت. �� �ين گز��� �مد� �ست ــد� �س خانو��� �� �يف حلب شــال�� نير�ها� نظامي ــه گر�� ��عش �� �غا� ما� جا�� مي كــهر� ــه "جر�بلس" ��قع �� �يف حلب � ش ــو� �� �� منطق خ"�لشيو�" با هد� مقابله با نير�ها� كر� ��قع �� �ين منطقه � شهر "كوباني" يكي �� بز�گترين مر�كز كر�ها� سو�يه بيشتر كر�� � ��گير� ها� خشونت با�� ميا� گر�� ��عش � حز� ــته به حز� ــه � نير�ها� كر� ��بس ــتا� تركي كا�گر�� كر�س

ــت. �� �ين گز��� ــتا� �� ���� �س ــه �موكر�� كر�س �تحا�ي�مد� كه ��گير� ها موجب ����� شد� � مهاجر� تعد�� �يا�� �� سو�� ها به سمت مر�ها� تركيه � مناطق �يگر شد� �ست. ــته شد� ��سا� سال� ــو��� �منيت خو�س �� �ين گز��� �� شــر��� كه به ــو� كر�� � تمامي �ف ــر�� ��عش �� ممن ــر�� گ ب��سا� سال� بر�� �نها �ست مي �نند، محاكمه كند. �� گز��� ــو�يه خو�سته شد� �� خصو� مذكو�همچنين �� مخالفا� سعد� �عز�� نير� بر�� گر�� ��عش، با مسئوال� �يگر همكا�� كنند. �� ���مه �ين گز��� �� كشو�ها� منطقه �� نيز خو�سته ــت ها، عد� حمايت ــا� سال� به تر��يس ــد� بر�� عد� ��س شــا� كمك ها� بشر��ستانه به �� �نا� � همچنين �فز�يش ��س

����گا� �� �يف حلب �قد�ماتي �تخا� كنند.ــو� �يگر، سايت �ينترنتي ���نامه لبناني �لنها�نوشت: �� س

ــديد� ميا� �عضا� "��عش" � ��تش سو�يه ��گير� ها� شــن يكي �� ــز�� �� ��� �ي ــر��گا� نظامي �ير�ل ــي ف �� نز�يكــت كه همچنا� خا�� ــتر�تژيك �� �ين �ستا� �س مقرها� �ســت. ��تش سو�يه نيز ���ين ��ستا �� كنتر� �ين گر�� تند�� �ســي عبد�لرحما� �ظها� ــد� قر�� ���. ��م ــر�� فر��گا� �� ه �طــت. ــر� فر��گا� �� ���� �س ــا �� چند مت ــت: ��گير� ه ��شــت كه به نير�ها� سو�� �� ــالمي سخت �س بر�� ��لت �ســت: گر�� ناظر�� ــد. ��يچه �له نيز نوش ــن منطقه غلبه كن �يــو�يه كه مركز �� �� �نگليس �ست �عال� كر� ــر س حقو� بشكه سا�ما� تر��يستي ��عش چندين منطقه �يگر �� نز�يكي ــت نير�ها� ��تش سو�يه خا�� كر�� ــهر �ير�لز�� �� �� �س شــتر مناطق ــت. به �ين ترتيب بيش � به تصر� خو� ������� �ســو�يه تحت كنتر� �عضا� "��لت �سالمي" شما� � شر� س

ــتي به گفته گر�� ــابق) قر�� ����. �ين گر�� تر��يس (��عش ســر سو�يه تاكنو� موفق شد� يك سو� خا� ناظر�� حقو� بش

سو�يه �� به تصر� خو� ������.�جر�� ��لين حكم سنگسا� �� سو�يه

توسط ��عشــر سو�يه �عال� كر� كه تر��يست ها� �يد� با� حقو� بشــو� �نجا� ���� �ند � ــا� �� �� �ين كش ��عش ��لين حكم سنگســو� به �تها� �نا سنگسا� ــو�� �� �� شما� �ين كش يك �� ســر ــه، �يد� با� حقو� بش كر�ند. به گز��� خبرگز��� فر�نســا بيا� �ين خبر �عال� ــو�يه كه مقر �� �� لند� قر�� ���� ب ســالمي" (��عش) يك كر�: عناصر گر�� به �صطال� "��لت �ســا� كر�ند � ــتا� �قه به �تها� �نا سنگس ــاله �� �� �س �� 30 سحاضر�� تا �قتي كه �ين �� جا� خو� �� �� �ست ���� به ��

ــنگ ��ند. بنابر �عال� �يد� با� حقو� بشر سو�يه �ين ��لين ســا� �� سو�يه �ست � �� شهر �لطبقه �� �ستا� �قه حكم سنگس

��قع �� شما� �ين كشو� �� ���� �ست.«نجا� عطا�» با� �يگر معا�� بشا� �سد شد

ــانا)، بشا� �سد، ــو�يه (س ــمي س به گز��� خبرگز��� �ســا� عطا� �� ــتو�� نج ــو�يه با صد�� �س ــس جمهو�� س �ئيــر�. نجا� عطا� �� ــو�� معا�� خو� �نتخا� ك ــا� �يگر به عن بــا� 1385 �ين سمت �� برعهد� ���� � سني مذهب � حد�� ســت كه با �نتصابش به عنو�� معا�� �سد، �ظيفه ــاله �س 81 سپيگير� �جر�� سياست ها� فرهنگي �� �� چا�چو� �ستو��� �ئيس جمهو�� برعهد� ����. نجا� عطا� �� �ما� حافظ �سد، ــو�يه نيز منصب ��ير فرهنگ �� برعهد� �ئيس جمهو� فقيد س

��شت.

��عش 2100 خانو��� �� �� حلب سو�يه ����� كر�

P01.04.30.h.indd 1 7/20/2014 11:14:31 AMProcess Cyan Process Magenta Process Yellow Process Black

Page 3: ژماره 438

3(438( سێشه ممه ‌2014/7/22هه‌نوکه

سه‌عدی‌‌ئه‌حمه‌د‌پیره‌:تاڵه بانی ئاگاداری كاندیده كانی یه كێتی نیه بۆ پۆستی سه رۆك كۆمار

ئا: هاوكار حسێن

تا ئێستا تاڵه بانی ئاگاداری ئه وه نیه كه كێ له ناو حزبه كه ی خۆیدا ده بێته

سه رۆك كۆماری عێراق و له به غدا جێگه ی ده گرێته وه ، سه عدی ئه حمه د پیره ده ڵێت "كاتی ئه وه نیه باسی ئه و پرسه ی له گه ڵ بكرێت و ئه و چ

ئیشی به و مه سه له یه هه یه ؟".

دوێنێ زۆرینه ی ئه ندامانی مه كته بی دوای نیش���تمانی ، یه كێتی سیاس���ی نزیك���ه ی 19 مان���گ، ب���ۆ یه كه مجار چاویانكه وته وه به تاڵه بانی س���كرتێری حزبه كه یان، كه به هۆی نه خۆش���یه وه ل���ه ده ره وه ی واڵت ب���و، له هه مو ئه و ماوه یه ش���دا هیچ كام ل���ه و ئه ندامانه

نه یانتوانی بیبینن.ناوه ن���ده له چاودێ���ران و زۆرێ���ك ئ���ه وه بون سیاس���یه كان چاوه ڕوانی ك���ه تاڵه بانی له گ���ه ڵ گه ڕانه وه یدا بۆ كوردس���تان پرس���ی ملمالنێكانی ناو مه كته بی سیاس���ی یه كێتی سه باره ت كاندیدێ���ك به ده ستنیش���انكردنی ب���ۆ پۆس���تی س���ه رۆكایه تی كۆماری عێ���راق بخات به الیه ك���دا، به اڵم وه ك ده ڵێت سیاس���ی مه كته بی ئه ندامانی باس���ی دوێنێ���دا له كۆبونه وه ك���ه ی

"سیاسه ت" نه كراوه .دیداری نێ���وان ئه ندامانی مه كته بی سیاس���یی و تاڵه بان���ی ك���ه كه مت���ر ت���ه وه ری خایان���د، له كاتژمێرێك���ی تاڵه بانی ئ���ه وان و نێوان گفتوگۆكانی زیاتر گێڕانه وه ی بیره وه رییه كانی رابردو بوه ، س���ه عدی ئه حمه د پیره ئه ندامی

نیشتمانی یه كێتی سیاسیی مه كته بی كوردس���تان به ئاوێن���ه ی راگه یاند، كه "م���ام جه الل هه ندێك ش���تی رابردوی خۆی به بیرهێناینه وه و زۆر دڵخۆش���بو به وه ی پێكه وه بوی���ن، ته نانه ت ئێمه ویستمان زوتر له الی بڕۆین، به اڵم ئه و

وتی ئه گه ر له به ر منه ، من كاتم هه یه و له الم بمێنن، ئێمه ش نیو كاتژمێر زیاتر

له و كاته ی هه مانبو له الی ماینه وه ".له باره ی هۆكاری باسنه كردنی پرسی فره كاندیدیی بۆ پۆس���تی س���ه رۆك كۆماری عێراق له الی تاڵه بانی ، سه عدی

ئه حم���ه د پی���ره ، ئه ندام���ی مه كته بی سیاسیی یه كێتی نیشتمانی كوردستان به ئاوێنه ی راگه یاند، "تاڵه بانی ئاگاداری پرس���ی كاندیده كان���ی یه كێتی نیه بۆ پۆستی سه رۆك كۆماری عێراق. كاتی ئه وه نیه باسی ئه و پرسه بكرێت، ئه و چ ئیشی به و مه سه له یه هه یه ؟ پاشان ئه و نزیكه ی 19 مانگه لێره نیه ، كاتی ئه وه نیه مام جه الل له و ته نگوچه ڵه مه و كێشانه بگلێنین كه له كوردستان و له ناو

یه كێتی و نێوان حزبه كاندا هه یه ".دوێنێدا له دیداره كه ی پیره سه عدی ك���ه چواره مین كه س له الی ده س���ته پێیوایه دانیشتبو، تاڵه بانیه وه چه پی له ئێس���تادا تاڵه بان���ی ته ندروس���تی بێته سه رخه ت راس���ته وخۆ رێگه نادات

له سه ر هه ندێك پرس، به ڵكو "باشترین ئیشی مام جه الل ئه وه یه ئه و ماوه یه ی كه توان���ای كاركردنی هه ی���ه ، خۆی نه ته وه ییه كان و نیشتمانی و به مه سه له شتێكی گشتگیرتر خه ریك بكات وه ك له ملمالنێی نێوان هێزه سیاسییه كان". ناكۆك���ی ناوخۆی یه كێتی له س���ه ر كاندی���دی پۆس���ی س���ه رۆك كۆماری عێ���راق، هه ر چ���وار الیه ن���ی پارتی دیموكرات���ی كوردس���تان، بزوتنه وه ی گۆڕان، یه كگرتوی ئیسالمی كوردستان و كۆمه ڵی ئیسالمی كوردستانی پێكه وه كۆك���رده وه و نیگه رانی ئه وان له س���ه ر مه ترس���یه كانی ئ���ه و پرس���ه ، وایكرد سیاسیی مه كته بی س���ه ردانی دوێنێ

یه كێتی بكه ن.

سه عدی پیره كه یه كێك بو له ئه ندامی كۆبونه وه هاوبه شه كه له گه ڵ ئه و چوار الیه ن���ه دا، به ئاوێن���ه ی راگه یاند، "ئه و چوار الیه نه هاتون ده ڵێن پێمانخۆشه ئه م ف���ره كاندیدی���ه نه مێنێت و یه ك كاندیدتان هه بێ���ت، ئێمه ش پێمانوتن له الیه ن خۆمانه وه دیراسه ی ده كه ین".

ئه ندامی جه وه���ه ر، جه الل هاوكات جڤاتی نیش���تمانی بزوتنه وه ی گۆڕان چوار ده ستپێشخه رییه ی ئه و له باره ی الیه نه كه وه بۆ الی یه كێتی ، به ئاوێنه ی راگه یاند، "یه كێتی سوپاس و پێزانینی زۆریان هه بو بۆ ئه و ده ستپێشخه رییه و

وتیان ئێمه ئه مه له بیرناكه ین".ئ���ه و ه���ۆكاری جه وه���ه ر ده ستپێشخه ریه ش���ی گێڕای���ه وه ب���ۆ "ك���ه پرس���ه كه ، چاره نوسس���ازیی وانزیك ده بین���ه وه له كۆتایی ماوه كه و ئه وانیش پێده چێت وه ك بێخه م دیاربن له مه س���ه له كه ، له كاتێكدا ئه م پرس���ه ده س���تكه وتێكی نه ته وه ییه و هی ئه وه نیه ببێته شتێك كه كاراكته ره كانی ناو یه كێتی ملمالنێی له س���ه ر بكه ن، بۆیه پرس���ێكی وا ناسك ده بێت به رپرسانه

مامه ڵه ی له گه ڵ بكرێت".سبه ی په رله مانی عێراق كۆده بێته وه بۆ ده نگدان له سه ر كاندیدێك بۆ پۆستی س���ه رۆك كۆماری عێراق ك���ه به پێی هه ڵبژاردن نه ته وه یی و ئیس���تیحقاقی دیاریك���راوه و ك���ورد پش���كی وه ك دیاریكردنی كه سێكیش بۆ ئه و پۆسته ماوه ته وه س���ه ر بڕی���اری یه كێتی كه ئه ویش ته نها ئه مڕۆی له به رده مدا ماوه بۆ ئه وه ی خۆی له س���ه ر یه ك كاندید

یه كالبكاته وه .

ئا: ئاسۆ سه راوی

دیاریكردنی زیاد له كاندیدێك بۆ پۆستی سه رۆك كۆمار،

له الیه ن یه كێتیه وه ، كاردانه وه ی جیاوازی لێده كه وێته وه و تێكڕای سه رۆك فراكسیۆنه كورده كان،

به یه كێتیشه وه ، ره خنه له و هه نگاوه ده گرن و ترسیشیان هه یه له وه ی

به و هۆیه وه كورد ئه و پۆسته له ده ستبدات.

الیه ن����ه رێككه وتن����ی به پێ����ی سیاسیه كانی عێراق و هه رێم، پۆستی س����ه رۆك كۆم����ار دراوه ت����ه یه كێتی نیشتمانی كوردستان، به اڵم ئه و حزبه زی����اد له كاندیدێكی بۆ ئه و پۆس����ته د.فوئاد د.به ره����ه م و دیاریك����ردوه ، مه عسوم به فه رمی كاندیدی مه كته بی سیاس����ی ئه و حزبه ن، ل����ه ده ره وه ی د.نه جمه دین سیاس����یش مه كته ب����ی

كه ریم خۆی كاندیدكردوه .په رله مانتاری یه كێتی له ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق د.شێركۆ مه نگوڕی ، ل����ه و بڕوایه دای����ه ت����ا كۆبون����ه وه ی سبه ینێی په رله مانی عێراق، كه تێیدا كه سێك بۆ پۆستی سه رۆك كۆماری عێراق دی����اری ده كرێت، "زۆر ش����ت ده گۆڕێت"، ئه و به داخیشه بۆ ئه وه ی حزبه كه ی زی����اد له كاندیدێكی بۆ ئه و رایده گه یه نێت، پااڵوت����وه و پۆس����ته "ئه گ����ه ر ئ����ه و كاره به دیوێكدا مانای ئه وه بێت كه یه كێتی كه سی لێهاتوی زۆره و ده توانێ بۆ هه ر پۆستێك زیاد به دیوێكی ئه وا هه بێت، له كاندیدێكی تردا لێكدانه وه ی ئه وه ی بۆ ده كرێت، كه مه كته بی سیاس����ی له ناچاریدا ئه و بڕی����اره ی داوه ، هی����وادارم یه كێت����ی بگه ڕێت����ه وه بۆ ئه وه ی كه ته نها یه ك

كاندیدی هه بێت".یه كێت����ی په رله مانت����اره ی ئ����ه و كه پێش����تر س����ه رۆكی لیس����ته كه ی ب����وه ، ئ����ه وه ش رونده كات����ه وه ك����ه په رله مانتارانیان ئازادن له وه ی ده نگ به د.به رهه م ده ده ن یاخود د.فوئاد، له باره ی ئه وه ش چانس����ی د.به رهه م

زیاتره ی����ان د.فوئاد به تایبه ت له الی په رله مانتارانی ش����یعه و سوننه ؟ ئه و وه اڵمی ئه و پرسیاره به قورس ده زانێ و ده ش����ڵێت، "ره نگ����ه له دیاریكردن����ی پۆستی سه رۆك كۆماردا موفاجه ئات روبدات، هیودارم به زیانی كورد ته واو

نه بێت".بزوتن����ه وه ی گۆڕانی����ش پێیوای����ه كاندیدكردنی س����ێ كه س بۆ پۆستی س����ه رۆك كۆمار له الی����ه ن یه كێتیه وه ده گه یه نێ ، به ك����ورد گ����ه وره زیانی د.ده رب����از محه م����ه د په رله مانت����اری بزوتن����ه وه ی گ����ۆڕان له ئه نجومه ن����ی نوێنه ران����ی عێراق، ئ����ه وه ده خاته ڕو كه ئه و كه س����ه ی ده چێت����ه به غدا بۆ ئه و پۆس����ته ، كاندیدی كورد ده بێت له به ش����ی یه كێت����ی ، ن����ه ك كاندیدی یه كێتی بێت له به ش����ی كورد و "ئێستا ئێم����ه نازانین به عه ره ب����ه كان بڵێین ده نگ به كام كاندی����دی كورد بده ن، بۆیه پێویس����ته یه كێتی خۆی له سه ر كاندیدێ����ك یه كالیی بكات����ه وه ، ئێمه ده توانین لۆبیی بۆ كه س����ێك بكه ین نه ك س����ێ كه س، ناشمانه وێ ده نگی

كورد دابه ش بێت".س����ه باره ت به وه ش كه ئه وان وه ك له كاندیده كانی ب����ه كام ده نگ گۆڕان یه كێتی ده ده ن یاخود كام كاندیده یان پێباش����ه ، د.ده رباز وتی ، "تا ئێستا ئێم����ه وه ك گ����ۆڕان بۆ ئ����ه و بابه ته

خۆمان یه كالیی نه كردۆته وه ".یه كگرتو فراكس����یۆنی س����ه رۆكی ئه مین له په رله مانی عێراق د.موسه نا له و بڕوایه دایه ئه و بڕیاره ی یه كێتی ، مانای ش����پرزه یی ناو ماڵ����ی كورد و به تایبه ت یه كێتی ده رده خات و ده ڵێت "ئ����ه وه ی یه كێتی داوێت����ی بڕیاردان

نییه ، به ڵكو نه توانینی بڕیاردانه ".ئه و رایده گه یه نێ كه وه ك یه كگرتو پێشنیاری ئه وه ده كه ن، كه "یه كێتی یان ئه و پۆسته به هێزه كوردستانیه كان بسپێرێ تا هه مو الیه نه كان به یه كه وه كه سێك دیاری بكه ن، یاخود هه ر 62 پێش به غدا كورده كه ی په رله مانتاره چون����ه ژوره وه بۆ هۆڵ����ی په رله مان له ناو ئه و س����ێ كاندی����ده ی یه كێتی

كه سێكیان هه ڵبژێرن و به ناوی كاندیدی پێشكه ش����ی كوردیه كانه وه كوتل����ه س����ه رۆكایه تی په رله مان����ی بكه ن، بۆ ئه وه ی كورد ئه و پۆس����ته ی له ده ست نه چێت". ئه و وه اڵمی ئه و پرسیاره شی نه دای����ه وه داخۆ ئه وان وه ك یه كگرتو ده نگ ب����ه كام له كاندیده كانی یه كێتی ده ده ن، به اڵم باس����ی ل����ه وه كرد كه له ناو په رله مانتارانی ش����یعه و سوننه ره نگه چانس����ی د.به رهه م زیاتر بێت

له د.فوئاد. س����ه رۆكی فراكس����یۆنی كۆمه ڵ����ی ئیسالمی له په رله مانی عێراق ئه حمه د حاجی ره ش����ید پێیوایه ئ����ه و كاره ی یه كێتی جۆرێك له ئیحراجیی بۆ كوتله

كوردی����ه كان له به غدا دروس����تكردوه ، "ئه گه ر ئێمه وه ك كورد سێ كاندیدمان بۆ پۆستی س����ه رۆك كۆمار هه بێت، ره نگه ئه و پۆس����ته له ده س����تبده ین، چونك����ه الیه نه كان����ی تریش ئێس����تا كاندیدیان هه یه ". ئه و په رله مانتاره ی ئه وه پێش����نیاری ئیسالمی كۆمه ڵی ده كات كه كوتل����ه كوردیه كان له ناو یه كێك له و س����ێ كاندیده ی یه كێتی ، كه س����ێك دیاری بكه ن و بیكه نه تاكه كاندیدی كورد بۆ پۆس����تی س����ه رۆك كۆمار، ئه و وتی ""ئه م كاره ی یه كێتی بڕی����اردان نیی����ه ، به ڵك����و نه توانینی

بڕیاردانه ".ئه حم����ه دی حاجی ره ش����ید هه مان

بۆچونی د.موس����ه نای هه یه و پێیوایه له ن����او په رله مانتارانی عه ره ب ره نگه له د.فوئ����اد د.به ره����ه م چانس����ی زیاتربێت. ئ����ه و باس له وه ش ده كات كه تا ئێس����تا ئ����ه وان وه ك كۆمه ڵی ئیسالمی یه كالیی نه بونه ته وه له سه ر ئه وه ی ده نگ به د.به رهه م ده ده ن یان د.فوئ����اد، "به ڵكو دو مه رجمان هه یه بۆ ئه و كه س����ه : به فیعل����ی نوێنه ری كورد بێت، كه سایه تیه كی كۆكه ره وه ی

هه مو عێراقیه كانیش بێت".دیاری ئه وه عێراقدا له ده س����توری نه كراوه كه پۆس����تی سه رۆك كۆمار ب����ۆ چ الیه نێ����ك ده بێ����ت، به ڵك����و به رێككه وتنی پێشوه خته ی الیه نه كان

ئه و پۆس����ته به ك����ورد دراوه و له ناو كوردی����ش به ر یه كێت����ی كه وتوه و تا ئێس����تاش مه كته ب����ی سیاس����ی ئه و حزبه به فه رم����ی دو كاندیدی بۆ ئه و پۆسته هه یه ، كه بریتین له د.به رهه م ساڵح و د.فوئاد مه عسوم، له ده ره وه ی ئ����ه وه ش د.نه جمه دی����ن كه ریم خۆی كاندی����ده ش ئ����ه و كاندیدك����ردوه ، ك����ه دو له س����ه ر س����ێی ده نگه كانی په رله مانتارانی عێراق مسۆگه ر ده كات ده بێته س����ه رۆك كۆم����ار ئه گه ر ئه و ده نگه ی نه هێنا له ناو ئه و دو كاندیده ی زۆرترین ده نگیان هێناوه ، هه ڵبژاردن ده كرێته وه و كامی����ان زۆرینه یان هێنا

پۆسته كه ی پێده درێت.

سه رۆك فراكسیۆنه كورده كانی به غدا ترسیان له فره كاندیدی بۆ سه رۆك كۆمار هه یه "ئه‌م‌كاره‌ی‌‌یه‌كێتی‌‌بڕیاردان‌نییه‌،‌به‌ڵكو‌نه‌توانینی‌‌بڕیاردانه‌"

دیداری مه کته بی سیاسی یه کێتی له گه ڵ تاڵه بانی - دوێنێ 7/21 فۆتۆ: کوردسات

كاتی ئه وه نیه مام جه الل له و ته نگوچه ڵه مه و كێشانه بگلێنین كه له كوردستان و له ناو

یه كێتی و نێوان حزبه كاندا هه یه

ئه گه ر ئێمه وه ك كورد سێ كاندیدمان بۆ

پۆستی سه رۆك كۆمار هه بێت، ره نگه ئه و

پۆسته له ده ستبده ین

په رله مانتارانی یه كێتی ئازادن له وه ی ده نگ به د.به رهه م ده ده ن

یان د.فوئادبه رهه م ساڵح فوئاد مه عسوم نه جمه دین که ریم

Page 4: ژماره 438

شه به كه كان كه زۆربه یان له ناحیه ی به رته له و قه زای حه مدانیه ی ده ش���تی 70%ی���ان نیش���ته جێن و موس���ڵدا روبه ڕوی س���وننه یه ، 30%یان شیعه و كوش���توبڕی چه كداره كان���ی داع���ش له ئاینده ی نیگه رانن ئه وان بونه ته وه ، خۆیان، چونكه روبه ڕوی دو مه ترسیی گه وره بونه ته وه ، یه كه میان ئه وه یه كه كوردن و دوه میش ئه وه یه كه زۆربه یان به پێ���ی "خوێنڕش���تنیان ش���یعه ن و

ده وڵه تی خه الفه ت حه اڵڵه ".

غ���ه زوان حامی���د حه می���د ئه ندامی ئه نجومه نی پارێزگای موسڵ كه خۆی به "نوێنه ری ش���ه به كه كان" ناوده بات، به ئاوێنه ی راگه یان���د كه پێش هاتنی داعش بۆ موس���ڵ ، ش���ه به ك له شاردا ماب���و، به اڵم دوای ئ���ه وه ی كه داعش هات، ئه وانی تێ���دا نه ما، له به رئه وه ی كه وتن���ه تااڵنكردن و داگیركردنی ماڵی ش���ه به كه كان، ئه و وتی "ئێستا موسڵ ش���ه به كی تێ���دا نه م���اوه و هه مویان رویانكردوه ته ده ش���تی نه ینه وا، به اڵم 11 گون���دی ش���ه به كه كان كه وتونه ته

ده ستی داعشه وه و تااڵنكراون".وتیش���ی "تا ئێس���تا 9 كه س���مان

لێشه هیدكراوه و 112 به ده ستی داعش كه سیشمان رفێنراون".

ناوبراو سه رسوڕمانی خۆی به رامبه ر به وه ده رده بڕێت كه ئه م س���اته وه خته موسڵ جگه له س���وننه ی عه ره ب هیچ پێكهاته یه كی تری تێ���دا نه ماوه ، ئه و وت���ی " ژماره یه ك���ی زۆر كه می كورد نه بێت كه سی تری تێدا نه ماوه ، ته نانه ت دڵدار زێباری و كه سوكاره كه ی ئه رشه د

به جێهێش���توه و موس���ڵیان زێباریش ئێستا له سلێمانین".

س���ه باره ت "نیگه رانی���ن وتیش���ی به ئاین���ده ی خۆم���ان، دو مه ترس���ی ئه وه ی یه كه میان له سه ره ، گه وره مان كه ش���ه به ك كوردن، دوه میش ئه وه ی كه زۆربه ی ش���یعه ن و خوێنڕش���تنمان خه الفه ت���دا ده وڵه ت���ی له س���ایه ی

حه اڵڵه ".

له سایه ی ده وڵه تی خه الفه تدا خوێنی مه سیحی و ئێزیدی و شه به ك و شیعه ی توركمان حه اڵڵه

هەنوکە(438( سێشه ممه 42014/7/22

ئا: ئاوێنه

پێكدادانی سوننه و كوردو شیعه كان ئه و شوێنانه ی گرتوه ته وه كه ناوچه ی

كه مینه ئه تنی و مه زهه بی و ئاینییه كانن، موسڵ كه دێرینترین شاری

پێكه وه ژیانی عێراقییه كان بو، ئێستا له مه سیحی و ئێزیدی و شه به ك و توركمان

پاكتاوكراوه ، ئێستا رۆژانه سه دان كه س له وان له فه رمانگه ی پاسپۆرتدا ده بینی كه له ڕیزدا وه ستاون و داوای پاسپۆرت ده كه ن و ده یانه وێت تا زوه

عێراق به جێبهێڵن و بچنه ده ره وه ی واڵت، چونكه هه ست ده كه ن عێراق

ژیانی تێدا نه ماوه بۆ ئه وان.كه مایه تییه كان نه ك هه ر هه ستده كه ن له سایه ی هه ڵكش���انی ره وته ئیسالمیه كه وتوه ت���ه بونی���ان توندڕه وه كان���دا، مه ترس���ییه وه ، به ڵكو له وه ش نیگه رانتر ب���ۆ ئ���ه وان ئه وه ی���ه ك���ه له س���ایه ی زۆرانبازی���ی هێزه گه وره كانی س���وننه و كورد و ش���یعه دا، ئه م���ان و ناوچه كانیان كراونه ته قوربانی���ی و بونیان كه وتوه ته مه ترسییه وه ، ئه وان ترسی خۆیان له وه ده مارگیریی توندڕه ویی و كه ناشارنه وه

باڵی به سه ر ئه م ناوچه یه دا كێشاوه .به سه رنجدان له و هه لومه رجه ی ئێستا عێراق���ی پێدا تێده په ڕێ���ت، به تایبه تی

س���نوری ناوچ���ه ی عێراق���ی عه ره بی و هه رێمی كوردس���تان، هه ر له شه نگاره وه ت���ا به خانه قی���ن ده گات، ل���ه و رۆژه ی س���ه ره تای مانگی حوزه یرانی رابردوه وه ك���ه داع���ش موس���ڵ و ناوچه كانی تری خسته ژێر ده سه اڵتی خۆیه وه ، تا ئێستا هه مو زۆرانبازیی و ش���ه ڕو پێكدادانه كان ك���ه چڕبونه ت���ه وه ناوچان���ه دا ل���ه و مه ڵبه ندی ئێزیدی و مه سیحی و شه به ك و توركمانه كانن. داعش به رده وام گونده كانی س���ه ر به ش���ه نگال تۆپباران ده كات كه باخ و ره زی ئێزیدییه كانه . كه مێك به ره و خ���وار ك���ه مه ڵبه ن���دی توركمانه كانه ، داعش ش���ارۆچكه ی ته له عف���ه ری كرده

ئامانج و ئه وانی به ته واوی له س���ه ر زێد و خاك���ی خۆی���ان ده رپه ڕان���د. خوارتر مه سیحی و ئێزیدییه كانی ده شتی موسڵ له دۆخێكی خراپدان، نزیكه ی 300 هه زار كه س له مه سیحی و شه به ك كه موسڵیان ته لكیف و رویانكردوه ته به جێهێش���توه ش���ێخان و حه مدانیه و ئه لقوش و به رتله ، ش���ه به كه كان خوار به ره و لێره ش���ه وه ده فڕێنرێن و گونده كانیان به تااڵن ده برێن. مه س���یحییه كان موس���ڵیان به ت���ه واوی چۆڵكرد، ئه و ش���اره ی ك���ه به یه كێك له دێرینترین شاره مه سیحی نشینه كانی داده نرێ���ت، ناوه ڕاس���ت رۆژهه اڵت���ی هه روه ها چه ند خێزانێكی كه می به هایی و

سابیئه ش كه له و شاره دا مابون، هه رزو به جێیانهێش���ت و ئێس���تا موس���ڵ بوه به ش���ارێكی عه ره بی سوننه نشین. گه ر له به شی خوارتری ئه و سنوره ش بڕوانین، زۆربه ی شه ڕ و پێكدادانه كانی ده وروبه ری كه ركوك و تازه و دوزو به شیرو جه له والو ئه و ش���وێنانه ی گرتوه ته وه كه شوێنی

توركمانی شیعه و كاكه یین.توركم����ان و ش����ه به ك و مه س����یحی و ئێزیدیی����ه كان، ك����ه به ش����ێكی گرنگی پێكهاته ی دانیشتوانی پارێزگای موسڵ و كوردس����تان و عێراقی����ش پێكده هێنن، ره شبینن، خۆیان به ئاینده ی به رامبه ر ل����ه م راپۆرته دا، مه س����یحییه ك ده ڵێت

"به چی گه ش����بین بین؟ كه رۆژ به رۆژ ئه م واڵته م����ان لێته نگتر ده بێت؟ ته نها شتێك كه هه مومان بیری لێده كه ینه وه واڵته ی����ه ". ئ����ه م به جێهێش����تنی "تروس����كاییه كی ده ڵێت ئێزیدیی����ه ك هیوا به دیناكه ین"، ش����ه به كێك ده ڵێت "نیگه رانین له ئاینده ی خۆمان، ئێمه دو مه ترسیی گه وره مان له سه ره ، یه كه میان كوردین و دوه میش زۆربه مان شیعه ین"، توركمانێكی����ش ده ڵێت "ئێمه الوازترین ئه ڵقه ی كێشمه كێشی كه مایه تییه كانین له ڕیزی له به رئ����ه وه ناوچه ی����ه دا، له م ئ����ه و قوربانییه كان����ی پێش����ه وه ی

ناكۆكییانه شداین".

ئیتر رۆژانی یه كشه ممان مه سیحییه كان ناچن بۆ كه نیسه له موسڵ ، له به رئه وه ی ش���ار مه س���یحیی تێدا نه ماوه و به پێی تاوانه ، مه س���یحیبون داع���ش بڕیاری ده بێت ئه وان یان س���ه رانه بده ن یاخود

شمشێر بۆ ملیان تیژكراوه .مه س���یحییه كان پێكهاته یه كی گرنگی واڵت���ی میزۆپۆتامیا بون له س���ه ره تای س���ه رهه ڵدانی ئایینی مه س���یحیه ته وه ، ب���ه اڵم له م���اوه ی ده س���اڵی رابردودا كوش���تارو به ه���ۆی ب���ه رده وام هه ڕه ش���ه ی خوێنڕش���تنیانه وه له الیه ن گروپ���ه توندڕه وه كان���ه وه ، ژماره ی���ان دوای له عێ���راق. له كه مبونه وه دای���ه ئه وه ی "ده وڵه تی خه الفه تی ئیس���المی له عێراق و شام" مه سیحییه كان له به رده م چه ند بژارده یه ك���دا راگرت كه یان ببن

به موسڵمان یان س���ه رانه بده ن یاخود سه رپه ڕاندنیان به شمشێر، مه سیحییه كان به كۆمه ڵ شاری موسڵیان به جێهێشت، ئه و ش���اره ی كه زیاتر له هه زار س���اڵه تێیدا نیشته جێن. پیاوانی ده مامكداری داعش ماڵ به م���اڵ ده گه ڕێن و له ده رگا ده ده ن بزانن كێ مه س���یحی و شیعه یه ، تا خانوو ماڵه كانی���ان بكه ن به موڵكی ده وڵه تی خه الفه ت و بی���ده ن به عه ره به

سوننه كان.نه وزاد پۆڵس، س���ه رۆكی رێكخراوی س���ورایا ب���ۆ رۆش���نبیری و راگه یاندن به ئاوێنه ی راگه یاند كه مه س���یحییه كان نه ك هه ر ئێستا، به ڵكو زیاتر له 10 ساڵه ته هجی���ر ده كرێن، ئه و وتی "دو س���اڵه هه وڵ بۆ چۆڵپێكردنی مه س���یحییه كانی به مه به س���تی ده درێ���ت موس���ڵ

ئیسالمی ، بۆ ده وڵه تی رێگه خۆشكردن ئه مه له دوای 2003ه وه تا ئێس���تا كاری بۆ ده كرێت و نه یانهێشتوه به ئیسراحه ت مه س���یحییه كان به ئارامی بژین، ئێستا

یه ك مه سیحیش له موسڵ نه ماوه ".وتیش���ی "له م ماوه ی ئه م دو رۆژه دا، ئ���اواره و مه س���یحی خێزان���ی 1000ده رب���ه ده ر ب���ون، موس���ڵ و ده ش���تی نه ینه وا له دوای به غ���دا زۆرترین رێژه ی مه سیحی تێدا نیشته جێ بوه ، نزیكه ی 300 ه���ه زار مه س���یحی له خۆده گ���رت، ئه و دێر و كه نیس���انه ی له موس���ڵ هه ن له هی���چ ش���ارێكی عێراقی نه ب���ون كه به شێكیان ده گه ڕێنه وه بۆ سه ره تاكانی مه س���یحییه ت، واته 2000 ساڵه موسڵ

بێ مه سیحی نه بوه ".پۆڵس ئاماژه ی به وه كرد كه له دوای

مه س���یحییه كان زۆرب���ه ی 2007ه وه موس���ڵیان چۆڵكردو هاتنه كوردستان، ئێس���تا عه ینكاوه نزیكه ی 1000 خێزانی مه س���یحی موس���ڵیی تێدایه ، ئه وانه ی توانای مادیی باش���یان هه یه روده كه نه عه ین���كاوه و ئه وان���ه ی تری���ش ده چنه ده ش���تی نه ینه وا، ئه و وت���ی "زۆربه ی مه س���یحییه كانی ده ش���تی نه ینه وا كه رێژه ی بێكارییان تێدا زۆره و ناوچه كه یان زۆره ، مه ترس���ی كه م و خزمه تگوزاریی ده یانه وێ���ت بڕۆن ب���ۆ ده ره وه ی واڵت، رۆژانه كۆچی مه س���یحیه كان به رده وامه كوردستانیش���ه وه به مه س���یحییه كانی له به رئ���ه وه ی هیواو متانه ی���ان به ژیان

له عێراقدا نه ماوه ".وتیشی "به چی گه ش���بین بین؟ كه رۆژ ب���ه رۆژ ئ���ه م واڵته م���ان لێته نگتر

ده كرێ���ت؟ ته نها ش���تێك كه هه مومان بیری لێده كه ینه وه به جێهێش���تنی ئه م

واڵته یه ".پۆڵس جه غتی ل���ه وه ش كرده وه كه ژماره یه كی زۆر كه می مه سیحی له به غداو به سره ماون، به مه رجێك مه سیحییه كان سااڵنی پێش���و زۆربه یان له و دو شاره بون، ئه وا له موس���ڵیش ك���ه س نه ماو ته نانه ت ره به ن و قه شه كانیش ده ركران و هه ر دێر و كه نیس���ه كانی به چۆڵی تێدا ماوه ، ئه و وت���ی "نیگه رانین له وه ی كه هه ر مه س���یحی له عێراقیشدا نه مێنێت، له به رئه وه ئێمه و ئێزیدی و ش���ه به كه كان له گفتوگۆداین بۆ ئه وه ی داوا له نه ته وه هێ���زی ك���ه بكه ی���ن یه كگرت���وه كان نێوده وڵه تی ناوچه یه كی ئارام بۆ ده شتی

نه ینه وا دروست بكه ن و بمانپارێزن".

ئێزیدییه كان كه ژماره یان له هه رێمی كوردس���تاندا وه ك خۆیان ده ڵێن "500 تا 600 هه زار كه س���ه " و به شێوه یه كی سه ره كی له ش���ارۆچه كه كانی شه نگال و ش���ێخان و الل���ش و باعدری���ه و مهاتدا نیش���ته جێن، به درێژایی سه دان ساڵه به هۆی جیاوازی و شاراوه یی بیرو باوه ڕی ئایینییه كانه وه كه وتونه ته به ر شااڵوی ده وڵه تی عوس���مانی و به شێك له میره كورده كان و ئیسالمییه توندڕه وه كانه وه ، روخانی ل���ه دوای ئ���ه وان ناوچه كانی رژێمی سه دامیش���ه وه زۆرترین رێژه ی ته قین���ه وه و گه وره تری���ن كوش���تاری به خۆیه وه بینیوه و هه نوكه ش به هاتنی

داع���ش و چه س���پاندنی ده س���ه اڵتیان له به رده م ناوچه كانیان له سه ر سنوری

مه ترسیه كی گه وره دان.خدر دومل���ی ، چاالكوانی كۆمه ڵگه ی مه ده نی به ئاوێنه ی راگه یاند كه ئه وه ی له موسڵ روده دات، كاره ساتێكی مێژویی پاكتاوكردنه ، چونكه شارێكی گه وره و دێرینی پ���ڕ له كه مایه ت���ی ، له پێكهاته ئه تن���ی و مه زهه ب���ی و ئاینییه كانی تر س���ه نته ری ئێس���تا به تاڵده كرێته وه و موس���ڵ ته نها یه ك پێكهاته ی تێدایه ،

كه ئه ویش عه ره بی سوننه یه .به نیگه رانی���ی س���ه باره ت ئ���ه و ئێزیدییه كان به رامبه ر به م دۆخه ، ئه وه

رونده كاته وه كه جگه له وه ی موسڵ هیچ ئێزیدییه كی تێدا نه ماوه ، "ئێزیدییه كان هه س���ت به مه ترس���ییه كی گ���ه وره ش له ش���نگاله وه له به رئ���ه وه ی ده ك���ه ن تا به عش���یقه س���نوریان وا به سنوری ده وڵه تی خه الفه ته وه كه كوش���تنیان له الی ئه وان حه اڵڵه "، ئه و وتی "ئه گه ر ئه م س���نوره درێ���ژه به ش���ێوه یه كی س���تراتیجی كۆنت���ڕۆڵ نه كرێت له ڕوی ئه منی و ئیداری���ی و خزمه تگوزارییه وه ، مه ترسی بۆ س���ه ر ئێزیدییه كان زیاتر

ده بێت".وتیشی "ئێزیدیه كان و كه مایه تیه كانی تریش تروسكاییه كی هیوا به دیناكه ن،

بۆیه له كۆچێكی به رده وامدان و رۆژانه ئێزیدی و مه سیحی و سه دان كه س����ی له فه رمانگ����ه ی توركم����ان ده بین����ی پاسپۆرتدا وه ستاون و داوای پاسپۆرت ده كه ن و ده یانه وێ����ت بچنه ده ره وه ی واڵت چونكه هه س����تده كه ن عێراق بۆ ئه وان ژیانی تێ����دا نه ماوه ، رۆژ نییه مه س����یحی و ئێزیدی و ل����ه 150 زیاتر

توركمان عێراق به جێنه هێڵن".به هه لومه رجی ئام����اژه ی دومل����ی ناله ب����اری ته لكێف كرد كه س����ه دان ئ����اواره ی تێ����دا كۆبۆته وه و خێزانی ئ����اوی هه فته یه كیش����ه م����اوه ی وت����ی ئ����ه و نیی����ه ، خواردن����ه وه ی

"حكومه تی هه رێم پالنی س����تراتیجی نه بو ب����ۆ روبه ڕوبونه وه ی ئه م دۆخه و وا دیاریشه ئه م باری ئه منییه درێژه

ده كێشێت".وتیش����ی "3500 قوتاب����ی ئێزیدی و مه س����یحی ك����ه له موس����ڵ له زانكۆو په یمانگا بون هه ڵهاتون بۆ كوردستان و چۆن جێیان ده كرێته وه ؟ 1500 كوردو ئێزیدی و شه به ك پۆلیسی فیدراڵ بون له ناو موسڵ ، ده بو حكومه تی هه رێم یه كس����ه ر ئه وانه ی بخس����تایه ته نێو هێزی پێشمه رگه وه بۆ ئه وه ی به رگری له كوردس����تان بكه ن ن����ه ك له ماڵه وه دابنیش����ن، به داخه وه جگه له لێدوان و

كاربه ده س����تانی به ك����ردار قس����ه ، حكومه تی هه رێم هیچ ناكه ن".

ناوبراو وێڕای ئ����ه وه ی كه جه غتی ل����ه وه كرده وه ك����ه حكومه تی هه رێم بگرێت رێگه پێویس����ته ، له س����ه ری له پروپاگه ن����ده ی دژی كه مین����ه كان، وتیش����ی "ئێستا باش����ترین ده رفه ته جڤاتی نێوده وڵه تی بانگهێشت بكرێت تا ناوچ����ه ی كه مینه كان له ده ش����تی موس����ڵ بپارێزێت، كه یه كه م سنوری نێوان كوردو عه ره ب زیاتر ده ستنیشان ده كرێ����ت له م رێگه ی����ه وه و دوه میش رێگه له له ناوچونی كه مینه كانیش له م

ناوچه یه دا ده گرێت و ده یانپارێزێت".

توركمانه كان س���ێهه م كه مایه تیی له چه ندی���ن عێراق���ن، نه ته وه ی���ی نیش���ته جێن، جیاجیادا ناوچ���ه ی ك���ه جگ���ه له ته له عف���ه ر، له هه مو ناوچه كانی دیكه ی نیشته جێبونیاندا كفری و داقوق و دوز و له كه رك���وك و ئاڵتون كۆپری و هه ولێری پایته ختی هه رێمی كوردستانیشدا له پاڵ كورددا شاری ئێستا به س���ه رده به ن، ژیان ته له عفه ر له الیه ن داعش���ه وه له وان چۆڵكراوه و ئه مه ش به "جینۆس���اید"

ناوده به ن.س���ه رۆكی مه ع���روف، ئای���دن توركمان���ی ب���ه ره ی فراكس���یۆنی ئاماژه كوردس���تان له په رله مان���ی پیالنێك���ی ك���ه ده كات ب���ه وه گ���ه وره ی نێوده وڵه ت���ی له ئارادایه و توركمانه كانیشی تێدا كراوه ته ئامانج، ئه و وت���ی "ته ماش���ای جوگرافیای عێ���راق بكه ی���ت، ته له عف���ه ر ته نها توركمانه ، زۆرینه ی كه ش���وێنێكه به بیانوی ش���ه ڕی شیعه و سوننه وه ، داعش په الماری دا و دانیشتوانه كانی هه ڵهاتن، كوردستان به ره و له تاودا ئه مه پالنی یه كه م، به اڵم پالنی دوه م

توركمانه كه مه ترس���یدارتره له وه شیعه كان ده هێننه هه ولێر و له ڕێگه ی فڕۆكه خانه وه به ره و نه جه ف و كه ربه ال ده برێن یان له ڕێگه ی وش���كانییه وه ده برێن���ه خانه قین و له وێش���ه وه بۆ كه ربه الو نه جه ف و باش���وری عێراق ده گوازرێنه وه ، كه تا ئێستا 50 هه زار

كه سیان به م شێوه یه رۆیشتون".وتیش���ی "ئه م���ه ش ده بێته هۆی ناوچه ك���ه دیمۆگراف���ی گۆڕین���ی له ڕێگه ی جینۆسایدكردن و چۆڵكردنی عه ره به له توركمان و ته له عف���ه ره وه س���وننه كانی بێج���ی و تكریت و ئه و ناوچانه ی كه ئاواره بون ده هێنرێن و نیش���ته جێ ئه وان حاڵ���ی له ماڵ و

ده كرێن".ئایدن ئاماژه ی به وه كرد كه ، 120 ه���ه زار كه س له ش���یعه ی توركمانی به جێهێش���توه و ته له عفه ری���ان ئێستا هه ڵهاتون، ش���ه نگال به ره و ته له عفه ر توركمان���ی تێدا نه ماوه و ته نها داعش���ی تێدایه و بوه به شاری تارماییه كان، ئه و وتی "سه رتاسه ری ناوچه ی توركمانه كان بونه ته هێڵی ته ماسی نێوان هه رێم و داعش، ئێمه

كێشمه كێش���ی ئه ڵقه ی الوازتری���ن ناوچه یه دا و ل���ه م كه مایه تییه كانین هێزێك���ی تایبه تی خۆم���ان نییه تا له به رئه وه پێبپارێ���زن، خۆمان���ی قوربانییه كانی پێش���ه وه ی له ڕیزی

ئه و ناكۆكییانه شداین".ئای���دن گله ی���ی و ناڕه زایی خۆی ك���وردی و به میدی���ای به رامب���ه ر عه ره بی���ش ده رب���ڕی ك���ه زیات���ر ته له عفه ر توركمانه كانی له مانگێكه هی���چ كه چ���ی له كاره س���اتدان، ك���ه س پێن���اده ن و گرنگییه ك���ی ته نها به مه رجێك ناكات، باس���یان توركمان 2000 خێزانیی له هه ولێ���ر

نیشته جێن".ناوبراو ره ش���بینی خۆی به رامبه ر به م دۆخ���ه ده ربڕی و ئاماژه ی به وه كرد كه ئێستا زۆربه ی توركمانه كان ب���ه ره و ده ره وه ی واڵت ده ڕۆن، ئه و وتی "ئه و خێزانانه ی توانایان باشه نامێننه وه و به ره و توركیا ده ڕۆن، كه چوم س���ه ردانی كه مپی خازرم كرد، له وێ هه مویان ده یانوت ده مانه وێت توركیا و بچین���ه لێ���ره و قوتاربین

ئه وروپا و عێراق به جێبهێڵین".

له‌سایه‌ی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌خه‌الفه‌تدا،‌مه‌سیحیبون‌تاوانه‌!

ئێزیدییه‌كان:‌سنورمان‌وا‌به‌سنوری‌‌داعشه‌وه‌

توركمانه‌كان:ته‌له‌عفه‌ر‌شاری‌‌تارماییه‌كانه‌

شه‌به‌كه‌كان:‌دو‌مه‌ترسی‌‌گه‌وره‌مان‌له‌سه‌ره‌

Page 5: ژماره 438

5(438( سێشه ممه 2014/7/22کوردستانی

ئا: محه مه د ره ئوف

نه وشیروان مسته فا له وتارێكدا به ناوی )كێ به رپرسه له جێبه جێ نه بونی ماده ی

140؟ ئه مه ریكا، عه ره ب یان كورد؟( كه له 2007/8/27 دا باڵویكردۆته وه ئاماژه به وه ده كات )با له نوێنه ره كانی كورد كه له به غدا بون و ئیستا له به غدان پرسیار بكرێ: چییان

بۆ خۆیان كردوه و چییان بۆ كه ركوك و ناوچه كوردستانیه كان كردوه ؟

ب����ۆ خۆی����ان، چه ندیان پ����اره ی موچه ی وه زیری و ئه ندام پارله مانی وه رگرتوه و دوای گۆڕانیش����یان، چه ندیان موچه ی خانه نشینی وه رگرتوه ، چه ندیان خانوو زه وی وه رگرتوه ، چه ند سه یاره یان وه رگرتوه ، چه ند حیمایه یان دامه زران����دوه ، چه ندی����ان له خزم و دۆس����ت و ناس����یاوی خۆیان دامه زران����دوه ، چه ند جار س����ه فه ری ده ره وه یان كردوه ، چه ند عه قدیان ئیمزاك����ردوه .. به اڵم بۆ كه رك����وك و ناوچه

كوردستانیه كان چییان كردوه ؟(.له كابینه یه ك����ه وه ب����ۆ كابینه یه كی دیكه و له خولێكه وه ب����ۆ خولێكی دیكه ی په رله مانی عێ����راق ژماره یه ك����ی زۆری نوێن����ه ری كورد چونه ت����ه به غ����داو به ش����داربون له جومگ����ه ت����ه واوی حكوم����ه ت و س����ه ره كیه كانی داموده زگاكان����ی ده وڵه تداریدا، به اڵم له گه ڵ زۆری و زه وه ندی نوێنه ران����ی كورد له به غدا، به اڵم نه ك هه ر پرسه سیاسی و ئابوریه كانی ك����ورد یه كالنه كراونه ته وه به ڵكو ئاڵۆزترو پڕ كێشه تر بون، له بودجه ، ماده ی 140، پرسی

پێشمه رگه و نه وت و ده سه اڵته كانی هه رێم.نوێنه رانی كورد له به غدا

ل����ه دوای روخان����ی رژێمی به ع����س له 9ی نیس����انی 2003 س����ه ركردایه تی ك����ورد به دو ئیداره ی هه رێم����ه وه چوه به غدا، ئه نجومه نی حوكم دروستكرا كه ) له 12ی ته مموزی 2003 ب��ۆ 1ی حوزه یرانی 2004( كه له )25( ئه ندام پێكهاتب����و، له ناویاندا )5( ئه ندامی كورد بو ئه وانیش: مه سعود بارزانی، سه رۆكی پارتی دیمۆكراتی كوردس����تان، ج����ه الل تاڵه بانی، س����كرتێری گش����تی یه كێت����ی نیش����تمانیی كوردستان، سه الحه دین به هادین، ئه مینداری یه كگرتوی ئیس����المی، د مه حمود عوسمان،

سه ربه خۆ ، دارا نوره دین، سه ربه خۆ.س����ه رۆكایه تی حوكم����دا له ئه نجومه ن����ی ئه نجومه نه كه به شێوه ی ده وری هه ر مانگه ی یه كێكی����ان ده بوه س����ه رۆك ك����ه 12 یان بۆ سه رۆكایه تی دیاریكران، له ناویاندا )مه سعود

بارزانی و جه الل تاڵه بانی( تێدا بو.حوكمدا ئه نجومه ن����ی له س����ه رده می هه ر كورد به 5 وه زیر به ش����داری له وه زاره ته كه ی ئه نجومه ن����ی حوكم كرد ئه وانیش )وش����یار زێباری، وه زیری كاروباری ده ره وه ، نه سرین به رواری، وه زیری ش����اره وانیه كان، د.له تیف ره شید، وه زیری سه رچاوه كانی ئاو، محه مه د تۆفی����ق ره حی����م، وه زی����ری پیشه س����ازی، عه بدولڕه حم����ان س����دیق كه ری����م، وه زی����ری

ژینگه (.له س����ه رده می ئه نجومه نی حوكمدا بڕیاری نوسینه وه ی ده ستورو داڕشتنه وه ی سیستمی نوێی عێراق درا، به وته ی به رپرس����ێكی بااڵی كورد كاتێك گفتوگۆ كرا بۆ داواكاری كورد، به رپرس����انی ك����ورد نه یانده زان����ی له كوێوه ده س����تپێبكه ن، هیچ نوسین و دۆكیۆمێنتێكی ره سمییان به رده س����ت نه بو، ناچار گه ڕانه وه ب����ۆ رێككه وتننام����ه ی 11ی ئ����ازاری 1970، به تایبه تیش ئه و مادانه ی له ده ستوری كاتی و هه میش����ه یی عێراق����دا چه س����پێنران هه مان ماده ی رێككه وتن����ی 11ی ئازاری 1970 بو، بۆ نمونه ، ك����ورد زمانی كوردی كرده زمانی ره سمی له پاڵ زمانی عه ره بی، له ماده ی یه كی رێككه وتنی 11ی ئازاردا هاتوه زمانی كوردی له پاڵ زمانی عه ره بی ره سمی ده بێت، له ماده ی 2 دا نوس����راوه كورده كان به شداری ته واوی حوكم ده كه ن به سوپاش����ه وه ، له ماده ی 6ی رێككه وتن����ی 11ی ئازاردا هاتوه بودجه یه كی پێویس����ت بۆ ئاوه دانكردنه وه ی كوردس����تان ته رخانده كرێ����ت، به هه مانش����ێوه ی بودجه ی هه رێم به رێژه ی 17% دیاریكرا، له ماده ی 8دا هاتوه كورده كان و عه ره به كان ده گه ڕێنرێنه وه شوێنی نیشته جێبونی خۆیان، به هه مانشێوه له م����اده ی 58ی ده س����توری كاتی و له 140ی ده س����توری هه میش����ه ییدا وا هاتوه ، له دوای

ئاساییكردنه وه ی ئینجا بڕیاری لێده درێت.واتا ئه وه ی له ده ستوری كاتی و هه میشه یی عێراقدا هات����وه ، به ده س����تكاریه كی كه مه وه

له رێككه وتننامه ی 11ی ئازاردا وه رگیراوه .

حكومه تی كاتیی عێراق ئه یاد عه الوی عێراق����دا كاتی����ی له حكومه ت����ی دوات����ر به سه رۆكایه تی ئه یاد عه الوی كه له حوزه یرانی 2004 پێكهات، به هه مان شێوه كورد ژماره یه ك پۆستی دیكه ی وه رگرت، د.فوئاد مه عسوم، بوه س����ه رۆكی كۆمه ڵه ی نیشتمانیی عێراق و له گ����ه ڵ 76 ئه ندامی كورد ل����ه و ئه نجومه نه

له كۆی 276 ئه ندامی كۆمه ڵه ی نیش����تیمانی عێ����راق، د.رۆژ ن����وری ش����اوه یس، جێگری س����ه ركۆماری عیراق، له گ����ه ڵ پێنج وه زیری ك����ورد ئه وانیش: د.به رهه م س����اڵح، جێگری سه رۆكی ئه نجومه نی وه زیرانی عێراق، وشیار زێباری، وه زیری كاروباری ده ره وه ، د.له تیف ره شید، وه زیری س����ه رچاوه ی ئاو، نه سرین به رواری، وه زیری شاره وانی، به ختیار ئه مین،

وه زیری مافی مرۆڤ.

كابینه كه ی ئیبراهیم جه عفه ری له سه رده می كابینه ی ئیبراهیم جه عفه ریدا كه له نیسانی 2005 پێكهات، كورد سه ره ڕای پۆس����ته ویزاریه كان، بۆ یه كه مجار پۆس����تی سه رۆك كۆماری عێراقی به ده ستهێنا، له الیه ن

جه الل تاڵه بانیه وه . ه����اوكات ع����ارف ته یفور، ب����وه جێگری س����ه رۆكی پارله مان����ی عێ����راق و له گه ل 58 پارله مانتاری ك����ورد له ئه نجومه نی نوێنه ران، د.رۆژ شاوه یس، جێگری سه رۆكی ئه نجومه نی وه زیرانی عێراق، هه ریه ك له وش����یار زێباری، وه زیری ده ره وه ، د.له تیف ره ش����ید، وه زیری س����ه رچاوه ی ئاو، د.به رهه م ساڵح، وه زیری پالندان����ان، عه بدولباس����ت كه ری����م مه ولود، وه زیری بازرگانی، د.جوان فوئاد مه عس����وم، وه زی����ری ئیتیس����االت، د . ئیدریس هادی، وه زی����ری كاروب����اری كۆمه اڵیه ت����ی، نه رمین

عوسمان، وه زیری كاروباری ژنان.

كابینه ی یه كه می نوری مالیكی دوای ناڕازیبون����ی ك����ورد له س����ه ر ئه دای ئیبراهیم جه عفه ری، نوری مالیكی له مایسی 2006 كابینه یه ك����ی نوێ����ی راگه یان����د، كورد به چه ند پۆستێك له و حكومه ته دا به شداربو، س����ه ره ڕای پۆستی س����ه رۆك كۆمار له الیه ن

تاڵه بانی����ه وه و جێگری س����ه رۆكی په رله مانی عێراق له الیه ن عارف ته یف����ورو د.رۆژ نوری ش����اوه یس، نوێن����ه ری ك����ورد له ئه نجومه نی سیاسی ئاسایشی نیش����تمانی عێرا قداو 57 پارله مانت����ار، هه ریه ك له د.به رهه م س����اڵح، جێگری سه رۆكی ئه نجومه نی وه زیران، وشیار زێباری، وه زیری كاروباری ده ره وه ، د.له تیف ره ش����ید، وه زیری س����ه رچاوه ی ئاو، فه وزی حه ریری، وه زیری پیشه سازی، به یان دزه یی، وه زیری شاره وانی، نه رمین عوسمان، وه زیری

ژینگه .له س����ه رده می كابین����ه ی یه كه م����ی نوری مالیكی����دا م����اده ی 140 ك����ه 30ی كانون����ی یه كه م����ی 2007 دوا واده ی بو، كۆتایی هات و جێبه جێش نه ب����و، نوێنه رانی كوردیش هیچ

هه ڵوێستێكیان نه بو.كابینه ی دوه می نوری مالیكی

كابین����ه ی دوه م����ی نوری مالیك����ی كه له 25/ 2010/11 دروس����تكرا، ك����ورد به چه ند پۆس����تێك به ش����داربو ه����اوكات جارێكی تر رازیبوه به دوب����اره كاندیدكردنه وه ی مالیكی ب����ۆ حكومه تی عێراق و له ش����اری هه ولێره وه پێكهات، له و كابینه یه دا س����ه ره ڕای پۆستی س����ه رۆك كۆمار له الیه ن ج����ه الل تاڵه بانی و جێگری سه رۆكی ئه نجومه نی نوێنه ران له گه ل 57 پارله مانت����اری ك����ورد، هه ریه ك له د.رۆژ ش����اوه یس، جێگری سه رۆك وه زیران و وشیار زێب����اری، وه زیری ده ره وه ، دیندار دۆس����كی وه زیری كۆچ و كۆچب����ه ران، خه یرواڵ وه زیری

بازرگانی.له م خوله ی په رله مان و حكومه تی عێراقدا زۆرتری����ن روبه روبون����ه وه ی گرژی����ی له نێوان عێ����راق و هه رێمی كوردس����تان حكومه ت����ی دروس����تبو تا گه یشته بڕینی بودجه ی هه رێم

له الیه ن به غداوه .

پۆسته كانی دیكه ی كورد له به غداسه ره ڕای ئه و پۆستانه ی كورد كه تا ئێستا به س����ه رجه م خوله كانی په رله مانه وه نزیكه ی (200( په رله مانت����ارو 5 ئه ندامی ئه نجومه نی حوك����م و س����ه رۆكی كۆمه ڵه ی نیش����تیمانی و س����ه رۆك كۆمارو نزیكه ی 30 وه زیرو له گه ڵ 25 بریكاری وه زیر له س����ه رتاوه تا ئێس����تا، 22 باڵیۆزی واڵتان، 30 به رێوه به ری گش����تی تا ئێس����تا، 20 ئه ندام و س����ه رۆكی ده سته ، دیارترینی����ان س����ه رۆكی كۆمس����یۆنی بااڵی هه ڵبژاردنه كان����ه . 28 پۆس����تی فه رمان����ده و ده زگای هه واڵگریی عێراق، ئه مه س����ه ره ڕای پۆستی هه س����تیاری سه ربازیی وه ك، بابه كر زێباری، س����ه رۆك ئه ركانی س����وپای عێراق، ئه ن����وه ر حه مه ئه می����ن، فه رمان����ده ی هێزه هێزی فه رمان����ده ی عێراق و ئاس����مانیه كانی

ئاڵتونی عێراق فازڵ به رواری.

موچه ی نوێنه رانی كورد ته واوی ئه و به رپرسانه ی كه له عێراق بون، به رزترین موچه ی عێراقی����ان وه رگرتوه ، كه به سه دانجار له موچه ی فه رمانبه رێكی ئاسایی

زیاتره .موچه ی س����ه رۆك كۆماری ك����ه دو خول له ده ستی كورددا بوه جه الل تاڵه بانی، به پێی س����ه رچاوه ناره س����میه كان ملیۆنێك دۆالره به ته واوی موچه و ده رماڵه وه واتا ساڵی )12 ملیۆن دۆالر(و به هه ردو خوله كه 8 س����اڵه كه (96 ملی����ۆن دۆالر( بوه ، ه����اوكات موچه ی مانگێكی جێگری سه رۆك وه زیران به ده رماڵه و نه س����ریه وه نزیك����ه ی ) 25 ه����ه زار دۆالره ( كورد له س����ه رده می چ����وار كابینه دا جێگری سه رۆك وه زیرانی هه بوه ، رۆژ نوری شاوه یس له س����ه رده می عه الوی و جه عفه ری و كابینه ی دوه می مالیكی جێگری سه رۆك وه زیران بوه ،

وات����ا بۆ ماوه ی 4 س����اڵی كابینه ی مالیكی و ساڵێكی عه الوی و ساڵێكی جه عفه ری 6 ساڵ ته نها موچه كه ی )2 ملیۆن و 160 هه زار دۆالر( ده كات، له گ����ه ڵ جێگ����ری كابینه ی یه كه می مالیكی به رهه م س����اڵح، نزیكه ی )1 ملیۆن و 200 ه����ه زار دۆالر( ته نها موچه كه ی، موچه ی مانگێكی په رله مانتارێك نزیكه ی )35 ملیۆن دیناره ( كه ده كاته )28 هه زارو 455 دۆالر( نزیك����ه ی )دو ده فته رو 84 وه ره قه ( ده كات، بۆ س����اڵێك ده كاته )341 ه����ه زار دۆالر( بۆ چوار س����اڵ ده كاته )1 ملیۆن و 365 هه زار دۆالر( دیاره به وپێیه ش 115 پارله مانتاریان دو خول واتا 8 س����اڵ ده وامیانكردوه ده كاته (313 ملی����ۆن دۆالر(و 76 په رله مانتاری����ان یه ك س����اڵ ده وامیان ك����ردوه و ده كاته )25 ملیۆن دۆالر(، به وپێیه ش ته واوی نوێنه رانی كورد، س����ه رۆك كۆمار، جێگرانی س����ه رۆك وه زی����ران، جێگران����ی س����ه رۆك په رله مان، په رله مانت����اران، وه زی����ران، وه كیل وه زیران، باڵێوزو به رپرس����ه ئه منی����ه كان و به رێوه به ره گشتیه كان، زیاتر له یه ك )ملیار دۆالر( ته نها

موچه یان وه رگرتوه .ده ستكه وتی نوێنه رانی كورد له به غدا

ده س����تكه وتی نوێنه ران����ی ك����ورد له به غدا له ماوه ی 11 ساڵی رابردوو له دوای پرۆسه ی ئازادی عێراقه وه كه به زیاتر له هه زار نوێنه ری كورد ده ژمێردرێت له ماوه ی ئه و 11 س����اڵه دا به اڵم ده ستكه وته كانی كورد رۆژ له دوای رۆژ نه ك هه ر چاره س����ه رنه كراوه به ڵكو ئاڵۆزترو

خراپتر بون: ناوچ����ه خاك����ی گه ڕان����ه وه ی ل����ه روی جێناكۆكه كان بۆ س����ه ر هه رێمی كوردستان، نه ك هه ر م����اده ی 140 جێبه ج����ێ نه كراوه ، به ڵكو یه ك بس����ت له خاك����ی هه رێم به هۆی نوێنه ران����ی ك����ورده وه نه گه ڕێنراونه ته وه بۆ

س����ه ر هه رێمی كوردس����تان، پرس����ی ناوچه كوردس����تانیه كان، ئه گ����ه ر هاتن����ی داع����ش نه بوایه هه رگیز نه ده گه ڕایه وه س����ه ر هه رێمی كوردس����تان، له كاتێكدا ئه و هه مو نوێنه ره ی كورد هه ن، حه نان فه ت����الوی په رله مانتاری ده وڵه تی یاسا رایگه یاند به ته نها نه یهێشتوه

ماده ی 140 جێبه جێ بكرێت.هه رێم����ی بودج����ه ی بودج����ه ، پرس����ی كوردس����تان كه له سه رده می حكومه تی كاتی عێ����راق و ئه ی����اد عه الویدا بڕی����اردرا، 17%ی بودجه ی عێراق بدرێت به هه رێمی كوردستان ئه و بودجه یه تا ساڵی 2009 له 17%ی كۆی بودج����ه ی عێراق به اڵم دواتر ویس����تیان ئه و بڕه كه مبكه نه وه به ه����ۆی ناڕه زایی نوێنه ره عه ره به كانه وه بۆ 13% ب����ه اڵم دواتر به هۆی بڕینی بودجه ی سیادی و حاكیمه وه بودجه ی هه رێم كه مكرایه وه بۆ 10%، تا كار گه یش����ته بڕین����ی ته واوه ت����ی موچ����ه ی فه رمانبه رانی هه رێ����م، له كاتێكدا جێگ����ری وه زیری دارایی عێراق كورده و جێگری س����ه رۆك وه زیرانیش

كه موچه ی بڕیوه كورده .ل����ه روی هێزی س����ه ربازیه وه ، تا ئه مرۆش نه دراوه ، له به غ����داوه پێش����مه رگه بودجه ی له گه ڵ ئ����ه وه ی چه ندینجار هه ڕه ش����ه ی هێز كراوه ، له كاتێكدا پۆس����تی سه رۆكی ئه ركانی سوپا كورده و هه مو جموجوڵێكی سه ربازیی به ده س����ته ، فه رمانده ی هێزه ئاسمانیه كانی عێراق كورده و هه مو جموجوڵێكی سه ربازیی

عێراقی به ده سته .نه وتیه كانی گرێبه س����ته نه وت و كێش����ه و هه رێم، به ته واوی ئاڵۆزبوه و نوێنه رانی كورد هیچیان بۆ ئه و پرس����ه نه كردوه و ش����ه ڕه كه گوازراوه ته وه بۆ نێ����وان هه ولێرو به غدا نه ك نوێن����ه ری كورد له به غ����داو حكومه تی عێراق

له به غدا.

كورد‌چی‌كردوه‌‌له‌به‌غداد؟نوێنه‌رانی‌كورد‌ده‌بنه‌‌بار‌به‌سه‌ر‌خاكی‌كوردستانه‌وه‌

موچه ی سه رۆك كۆماری كه دو خول له ده ستی كورددا بوه ملیۆنێك دۆالره به ته واوی موچه و ده رماڵه وه واتا ساڵی )12 ملیۆن دۆالر(و

به هه ردو خوله كه 8 ساڵه كه )96 ملیۆن دۆالر(

Page 6: ژماره 438

تایبه‌ت(438( سێشه ممه 662014/7/22

ویکیلیکس 1974

ئا: هاوكار حسێن

به پێی به ڵگه نامه یه كی مێژویی ، سه دام حسێن به رله وه ی ببێته

سه رۆك كۆماری عێراق، به ڵێنی له ناوبردنی مسته فا بارزانی داوه و

ئاماژه ی به وه كرده وه كه جارێكی تر دانوستانی له گه ڵ ناكاته وه ، هاوكات داوای له بارزانی كردوه ، "ئااڵی سپی هه ڵبكات پێش ئه وه ی زۆر دره نگ

ببێت".

به پێ���ی به ڵگه نامه یه كی ویكیلیكس دیپلۆماتكاره كان���ی له الی���ه ن ك���ه ئه مه ری���كا له به غدا نوس���راوه و ئاوێنه ده قه كه ی كردوه به ك���وردی ، له رۆژی 25ی نیس���انی 1974، سه دام حسێن، جێگ���ری ئه وكاته ی س���ه رۆكی عێراق له كۆبونه وه یه ك���ی فراوان���ی ب���ه ره ی ك���ه جه ختیك���رده وه نه ته وه یی���دا، ئۆتۆنۆمی یاس���ای "جێبه جێكردن���ی ك���ورده كان زۆر به خێرایی به ره وپێش ده ڕوات. داواشی له به رپرسانی به ره ی نیشتمانی كرد كه بۆ هه مو كورده كانی بارزان���ی رژێ���م ك���ه رونبكه ن���ه وه له ناوده بات و بارزانییش پێویسته ئااڵی سپی هه ڵبكات پێش ئه وه ی زۆر دره نگ ببێ���ت. به دڵنیاییه وه ئ���ه وه جێگه ی پرسیار نیه كه جارێكی تر دانوستان ناكه ینه وه . س���ه دام بارزانی له گ���ه ڵ ئه وه شی راگه یاند كه ئابڵوقه ی ئابوری به سه ر ئه و ناوچانه دا ده سه پێنرێت كه

له ژێر كۆنترۆڵی بارزانیدان". به ڵگه نامه كه دا دیكه ی له به ش���ێكی ئه حم���ه د بیركردن���ه وه ی جی���اوازی حه س���ه ن به ك���ر س���ه رۆكی ئه وكاتی عێ���راق و س���ه دام حس���ێنی جێگری كه به وه ك���راوه ئاماژه خراوه ت���ه ڕوو "حه سه ن به كر تا ڕاده یه ك هیچ شتێكی نه وتوه له سه ر كێشه ی كورد، به وته ی به رپرس���ی باڵیۆزخانه ی هیندس���تان ئه مه وه ك جیاوازیی سیاسه تی نێوان حه سه ن به كرو سه دام لێكده داته وه كه

ئه وه ی یه كه میان به داڕێژه ری سه ره كی سیاسه تی ئێستا داده نرێت".

هاوكات "به كر سیاسه تێكی سه ربازیی توندتری پێباش���بوه به به راورد له گه ڵ سه دام حسێن-دا. تاكه هۆكارێكیش بۆ ئه وه ی كه ناوبراو زۆر قسه ی نه كردوه ،

باری خراپی ته ندروستیه كه ی بوه ".هه ر له به ڵگه نامه ك���ه دا ئه وه هاتوه كه "س���وپای عێراق له الیه ن ئه و هێزه كه ده كرێن هاوكاری���ی كوردیان���ه وه له الیه ن رادیۆی ده نگی كوردس���تانه وه

به "جاش" ناسراون".

ده قی به ڵگه نامه كه :

ئای دی : 1974 BAGHDA00280_b

سه رچاوه : به غداپۆلێن: زۆر نهێنی

به روار: 1ی ئایاری 1974

پوخته :هه رچه نده ملمالنێ له گه ڵ كورده كان گه رمتر ده بێت، رژێم س���وره له س���ه ر مسته فا مه ال كه نارخستنی ستراتیژی بارزانی له رێگه ی چڕكردنه وه ی زیاتری گوشاری س���ه ربازیی ، به ڵێنی پێدانی كورد، به خه ڵك���ی ئاب���وری قازانجی روكه ش ئۆتۆنۆمیه كی جێبه جێكردنی له گه ڵ ئه و كوردان���ه ی دژی بارزانین. ئه م س���تراتیژه به وشێوه یه سه ركه وتو

نه بوه له راكێشانی كورده كاندا.

الپه ڕه ی دوه م: به غدا، 061016Z 00280

ب���ه ده ر ل���ه وه ی بارزان���ی و ك���رده س���ه ربازییه كان ده بنه س���ه ره كیترین به ربه س���تی به رده م رژێ���م له هه مبه ر به رهه ڵس���تكاری توندی كورد، له گه ڵ ئه وه ش���دا ئه گ���ه ر رژێ���م بتوانێت بۆ ماوه ی ش���ه ش مانگ یان زیاتر درێژه ب���دات به سیاس���ه ته كه ی ، كه ئه مه ش پێویستی به دانبه خۆداگرتنی به رده وام و

دیسپلینی به هێز هه یه به سه ر سوپادا له به رامب���ه ر رادیۆی كوردو هێرش���ی تیرۆریس���تی چاوه ڕێكراو، ده شێت تا ڕاده یه ك سه ركه وتوبێت. زیاتر له وه ش راده و سروش���تی س���ه ر ده كه وێت���ه ئ���ه و یارمه تیه ده ره كی���ه ی كه كورد وه ریده گرێت. هیوای ك���ورد به هێنانه له به رژه وه ندی خۆیان رژێ���م ژێرباری ناواقعی دێته به رچاو له م ئانوس���اته دا. نه یاری س���ه ره كی به رامبه ر سیاسه تی حكومه تی ئێس���تای كۆنترۆڵكردنه ی عێراق، له الیه ن ئه و كه س���انه وه یه كه

له گه ڵ هێزی سه ربازییدان. له 25ی نیس���انی 1974، س���ه دام حس���ێن، جێگری ئه وكاته ی سه رۆكی فراوان���ی له كۆبونه وه یه ك���ی عێ���راق ب���ه ره ی نه ته وه یی���دا، جه ختیكرده وه كه جێبه جێكردنی یاس���ای ئۆتۆنۆمی ك���ورده كان زۆر به خێرایی به ره وپێش له به رپرس���انی داوای ئ���ه و ده ڕوات. به ره ی نیش���تمانی كرد ك���ه بۆ هه مو كورده كانی رونبكه نه وه كه رژێم بارزانی له ناوده بات و "بارزانیش پێویسته ئااڵی

سپی هه ڵبكات پێش ئه وه ی زۆر دره نگ ببێ���ت". "به دڵنیایی���ه وه ئه و جێگه ی پرسیار نیه كه جارێكی تر دانوستان له گ���ه ڵ بارزانی ناكه ینه وه ". س���ه دام ئه وه شی راگه یاند كه ئابڵوقه ی ئابوری به سه ر ئه و ناوچانه دا ده سه پێنرێت كه

له ژێر كۆنترۆڵی بارزانیدان. ه���ه ر هه م���ان رۆژ س���ه دام ماوه ی رۆژ 30 ب���ۆ گش���تیی لێبوردن���ی درێژكرده وه به وئومێده ی به رپرس���انی كوردو ئه و سه ربازانه ی كه په یوه ندییان كردوه به بارزانیه وه ، بتوانن بگه ڕێنه وه به ب���ێ ئ���ه وه ی س���زابدرێن. هه روه ها حكومه تی عێراق دابینكردنی بودجه ی ده س���ه اڵتی بیناكانی بنیاتنان���ه وه ی له هه ولێر یاس���ادانانی جێبه جێكردن و زیاتر، چاالكیه كانی له وه ش راگه یاند. جێگری نوێی س���ه رۆك ك���ه كورده و پێنج وه زیره ك���ه به به رده وامی له الیه ن ك���ه روماڵده كرێ���ن، میدیاكان���ه وه هه میشه جه خت له پالنه ئابورییه كانی كوردس���تان. بۆ ده كه نه وه حكومه ت كۆنگره ی پارتی دیموكراتی كوردستان

ئاماده كاریی بۆ ده كرێت كه پێده چێت به ره ی نیشتمانیش به شداربن تێیدا.

ئ���ه وه ی له الی���ه ن میدیاوه باس���ی پێكدادانه كانی ده نگ���ۆی لێوه ناكرێت نێوان هێزه كانی پێش���مه رگه و سوپای عێراقه كه له الیه ن ئه و هێزه كوردیانه وه هاوكارییده كرێن ك���ه له الیه ن رادیۆی به "ج���اش" كوردس���تانه وه ده نگ���ی ناس���راون. ئه و زانیاریانه ی له به غداوه هه ن له 1ی ئایاردا، ئاماژه به وه ده كه ن ك���ه دوای له شكركێش���یه كه ی س���ه ر زاخۆ، تا دێت زیاتر هێزی س���ه ربازیی به كارده هێنرێت بۆ هێرش���كردنه سه ر كه گه رم���ه كان، ناوچه گونده كان���ی ده شێت له نێوان سێكوچكه ی سلێمانی -

خانه قین-كه ركوكدا بێت.

س���ه رۆك ئه حم���ه د حه س���ه ن ت���ا ڕاده یه ك هیچ ش���تێكی نه وتوه له سه ر كێش���ه ی كورد، له الیه ن خۆیش���یه وه به رپرس���ی باڵیۆزخانه ی هیندس���تان ئه مه وه ك جیاوازیی سیاسه تی نێوان حه سه ن به كرو س���ه دام لێكده داته وه به داڕێژه ری یه كه می���ان ئ���ه وه ی كه سه ره كی سیاسه تی ئێستا داده نرێت. س���ه عدی باڵی���ۆزی جه زائیر، جه خت له وه ده كاته وه كه به كر سیاسه تێكی سه ربازیی توندتری پێباشبوه به به راورد له گه ڵ س���ه دام حس���ێن-دا. باس���ی له وه ش كردوه كه ئه م سیاسه ته زیاتر هه ژمونی حه س���ه ن به كری به سه ره وه ب���وه و تاكه هۆكارێك ب���ۆ ئه وه ی كه ناوبراو زۆر قس���ه ی نه ك���ردوه ، باری خراپی ته ندروستیه كه ی بوه . باڵیۆزی جه زائی���ر وتیش���ی ، له س���ێداره دانی نیس���ان 14ی ل���ه رۆژی ك���ورد 11له هه ولێر كه ب���وه هۆی ئه وه ی دواتر كورده كانیش 19 س���ه ربازیی عێراقی نمونه یه كی نیسان، له 21ی بكوژنه وه جیاوازی���ی ئاراس���ته ی س���ه ربازیی و هه وڵیداوه س���ه دام ب���وه . مه ده نیی بگرێت، له له س���ێداره دانه كان رێگ���ه له وكاته دا به رپرسانی حكومه ت به اڵم

له هه ولێر حوكمه كه یان جێبه جێكردبو. به پێی وته ی كونس���وڵی میس���ریش، ئه و كوردانه له س���ه ر ئ���ه وه گیرابون له ناوچه بۆم���ب هه وڵیان���داوه ك���ه گشتیه كانی ناو به غداو هه ولێر دابنێن. وتیشی ، نۆزده سه ربازه كوژراوه كان و 92 ئه فس���ه ر له الیه ن كورده كانه وه له 11ی ئازار له ناو پاسێكی گه شتیارییدا ئ���ه و كوش���تنی ده س���تگیركرابون. س���ه ربازانه بوه مایه ی هه راسانبونی س���وپا به تایبه تی و به شێكیش بو له و ته فس���یره ی ده ك���را بۆ ده س���تكردن گون���ده كان به بۆردومانكردن���ی 22ی ل���ه دوای چ���ڕ به ش���ێوه یه كی

نیسان.

كۆمێنت:له دوای���ن ك���ه روداوان���ه ی ئ���ه و په ره گرافدا باس���كران ئه گه ر راستبن، ئه وا نمونه یه كی باشی ئه و بارگرژیه یه كه ده ش���ێت ببێته هۆی له شكركێشی ته واوه ت���ی ، وێ���ڕای ئ���ه وه ی دودڵی عێراق���ه وه به حكومه ت���ی ئاش���كرا دی���اره له وه ی به ته نه���ا په نابه رێت بۆ سه دام ئه گه ر سه ربازیی . چاره سه ری حس���ێن بتوانێت كۆنترۆڵی سه ربازیی له ده س���تی خۆی���دا بهێڵێت���ه وه ، ئه وا به دڵنیایی سیاسه تی ئابڵوقه ی ئابوری س���ه ربازیی و گوش���اری ده گرێته به ر، به ڵێنی پێدانی خۆشگوزه رانی ده داته ك���ورده نه یاره كانی بارزانی بۆ ماوه ی چه ن���د مانگێك���ی دیكه ، ب���ۆ ئه وه ی ئامانجه كانی به ده س���تبهێنێت. له سه ر هێرشه كانی ئه م دواییه ی كورده كان بۆ س���ه ر دامه زراوه كانی نه وتی كه ركوك و ته قینه وه كانی به غدا، ره نگه س���ه دام چاره سه ری به ر په نابه رێته ناچاربێت س���ه ربازیی . تاكه خاڵی روناك له ناو ئه م وێنه ته مگرتوه دا ئه و راس���تیه یه كه س���ه دام حسێن له قس���ه كانیدا له به رامبه ر تۆمه ته كانی نیس���ان، 25ی ب���ۆ دوباره نه ك���رده وه ئه مه ری���كا

یارمه تیدانی بارزانی .

ئا: عه بدواڵ گۆران و به رهه م ئه حمه د

دكتۆر میران محه م���ه د عه باس له م دی���داره تایبه ته ی ئاوێن���ه دا دڵنیایی ته واوه ت���ی ده داته خه ڵكی كه زۆربه ی ئه و ده رمانانه ی ده هێنرێنه س���لێمانی به كوالیت���ی كۆنترۆڵ���دا تێپه ڕده ب���ن و باس له و قه یرانه داراییه ش ده كات كه به رۆك���ی كه رتی ته ندروس���تی گرتوه و به وته ی خۆی تا ئێستا 10 ملیار دینار

قه رزداری ده رمانن.

ئاوێنه : كاتێك تۆ كرایت به به رێوه به ری گشتی ته ندروستی سلێمانی، گله ییه كی زۆر هه بو ك���ه ده گوترا تۆ مه رجه كانی به رێوه به ری گش���تیت تێدا نیه به پێی رێنمای���ه كان؟ ئ���ه و ره خنه و قس���انه

له چیه وه سه رچاوه یان گرتبو؟ د. می���ران: له ناوه ن���دی كه رت���ی ته ندروس���تی له زۆربه ی س���ایت و تۆڕه داوایانلێك���ردم، كۆمه اڵیه تی���ه كان ده یانویس���ت گه نجیه كه مه وه ، به هۆی ببم به به رێوه به ری گش���تی، سێ مانگ بو به رێوه به رایه تیه ك���ه بێ به رێوه به ر ب���و، كه پێیانوتم منی���ش به فه خره وه وه رمگرت، ئه و كاته بۆچونێكی تریش هه بو كه كار ده كرا بۆ كه س���انی گه نج

بێنه پێشه وه . ئاوێن���ه : ب���ه اڵم تۆ زۆرب���ه ی ئه و مه رجان���ه ت تێدا نیه ك���ه دانراوه بۆ به رێوه به ره گش���تیه كان، ده ش���وترێت

هێرۆخان دایناویت؟د. می���ران: ح���زب پۆس���تی ئ���ه دا به كه س���انێك كه خه ڵك���ی به دڵی بن،

یه كێتی له م دو س���ێ ساڵه ی رابردودا كه س���ێكی دانه ئه ن���ا خه ڵك���ی به دڵی دانانی ئ���ه وه هۆكارێك���ی نه بوای���ه ، من ب���و، هۆكارێك���ی ت���ر ئه وه بو كه كارده كرا بۆ هێنانه پێش���ه وه ی گه نج له الیه ن یه كێتی���ه وه ، بڕوام وا نیه من له روی رێنماییه كانه وه موخالیفبم، ئه و قسانه ش كه كراون ئه وانه نه یاره كانی

یه كێتی بون ده یانكردن. ئاوێن���ه : ده وترێت ت���ۆ وه ك ئه ندام كاره كان���ی یه كێت���ی مه ڵبه ندێك���ی جێبه جێده كه یت به رێوه به رایه تیه كه ت گش���تی به رێوه ب���ه ری وه ك ن���ه ك

ته ندروستی سلێمانی؟ش���انازیم هه میش���ه می���ران: د. به كارهێناوه یه كێتی���م كه به وه كردوه وه ك وه س���یله یه ك ب���ۆ خزمه تكردنی خه ڵك به یه كسانی، بڕوا مه كه له م دو س���اڵه ی كه تێپه ڕبوه كه دو ساڵی پڕ له كێشه بو، هه مو الیه كان لێم رازیبون تا ئاستێك، توانیبێتم ئه و جۆره كارانه

بكه م كه حزبیانه كارم كردبێت. ئاوێنه : له وكاته وه بویته به رێوه به ر تا چه ند راس���ته وخۆ ته داخولی حزبی

به سه رتدا سه پێنراوه له كاركردنتدا؟ د. میران: له م دو ساڵه دا له الی من

كه مترین ته داخول هه بوه . ئاوێن���ه : ئ���ه ی بۆچ���ی زۆرب���ه ی به رێوه به ره نه خۆشخانه و به رێوه به ری ئیداریه كانیشیان سه ر به یه كێتین، ئه ی

ئه وانه كێ دایناون؟ د. میران: له كه رتی ته ندروس���تیدا ژماره ی���ه ك س���ه ندیكای زۆرمان هه ن، له دانانی زۆربه ی كه سه كان ده گه ڕێینه وه

بۆ ئه و سه ندیكایانه .

ئاوێن���ه : كه واته ئه و س���ه ندیكایانه هه مویان یه كێتین یان رونتر حزبین؟

د. می���ران: من نازان���م حزبین یان بێالیه ن، به اڵم بۆ هه مو پۆستێك پرس

به هه مو الیه كیان ده كه م.ئاوێنه : رۆتیناتێك���ی زۆر له زۆربه ی هه یه ؟ گش���تیه كاندا به رێوه به رایه تیه ت���ۆ چیت كردوه بۆ كه مكردنه وه ی ئه و

دیارده یه ؟ د. میران: ئێم���ه وه كو فه رمانگه ی نه خۆشه له گه ڵ كارمان ته ندروس���تی

نه خۆشیش زۆر به كه م���ی كاری���ان به فه رمانگای

ته ندروس���تی هه یه ، بۆیه وای بۆ ئه چم له فه رمانگه كه ی ئێمه كه مترین رۆتینات

هه بێت.ئاوێن���ه : ت���ا چه ن���د له كاروب���اری قه ره وێڵه ییه ك���ه 400 نه خۆش���خانه ی رازی���ت به هه مو ئه و بین���او كه لوپه له

باشانه ی كه تێیدا هه ن؟ د. میران: له ئێستادا له و نه خۆشخانه یه هه مو به شه كانی كارده كه ن ته نها به شی فریاكه وتنی نه بێت، تا ئیستا كاره كانی به باش���ی ئ���ه ڕۆن و ته نها كێش���ه مان به هۆی ئه وی���ش فریاكه وتنه كه یه ت���ی

كه میی كارمه نده وه ناكرێته وه .

ئاوێنه : ئه وه راسته كه گوایه زۆربه ی كڕینه كانی ده رمان و پێداویس���تیه كانی به رێوه به رایه تی ته ندروس���تی سلێمانی

به قه رزه ؟ د. می���ران: به ه���ۆی ئ���ه و قه یرانه داراییه وه زۆربه ی ش���ته كان وه ستاون، له وان���ه كڕینی ئه جهیزه له سه داس���ه د وه س���تاوه ، كڕین���ی ده رمان له س���ه دا په نجاو موكافه ئات هه موی وه س���تاوه ، به نزیكه ی ده ملیار دینار تاوه كو ئێستا

پاره ی ده رمان قه رزدارین. ئاوێن���ه : ت���ۆ كاندی���دی وه زی���ری ته ندروس���تی بویت، خۆت كش���ایته وه

یان دانه نرایت؟ د. می���ران: ئه گ���ه ر به رێوه ب���ه ری گش���تی بم یان وه زیر گرنگترین ش���ت حزمه تكردنه ، ئاماده ییم تێدایه یه كێتی بۆ هه ر پۆس���تێك كاندیدم بكات به بێ هیچ ش���تێك بیكه م له پێناو حزبه كه م و نیش���تیمانه كه مدا گ���ه ل و خزمه ت���ی بێ���ت، مه رجیش نیه تا پۆس���ته كه ت گه وره تربێ���ت زیاتر بتوان���ی خزمه تی زیاتر بكه یت، به بۆچونی خۆم ئێس���تا

خه ڵك لێم رازی بێت من وه زیرم. ئاوێن���ه : هۆكار چیه هه ندێ بڕیاری وه زاره ت ه���ه ن بۆ گۆڕینی به رێوه به ره جێبه ج���ێ له س���لێمانی ئیداری���ه كان

ناكرێن؟وه زی���ری به قس���ه ی می���ران: د. ك���ه پارێ���زگا تاك���ه ته ندروس���تی وه زاره ته كه یمان بڕیاره كان���ی هه م���و جێبه جێكردبێت سلێمانی بوه ، هه ندێ به كاتی پێویس���تیان هه بون بڕیاریش

زیاتر هه بوه .ده رمان���ی كۆنترۆڵ���ی ئاوێن���ه : قاچ���اخ به رێ���ژه ی چه ند له س���نوری به رێوه به رایه تی ته ندروس���تی سلێمانی

كراوه له رێگه ی كوالیتی كۆنترۆڵه وه ؟ د. میران: له س���ه دا نه وه د كۆنترۆڵ كراوه ، ل���ه دوای 2012 نه مانهێش���توه ده رمانێ���ك ك���ه كوالیت���ی كۆنترۆڵی

نه بوبێت داخلی سلێمانی ببێت.به س���ه ر ده س���ه اڵتتان ئاوێن���ه :

كۆمپانیاكانی حزبیشدا هه یه ؟ د. میران: به ڵێ له بازنه ی بانیمه قان و باشماخه وه نه مانهێشتوه ده رمان به بێ كواڵیتی داخل بێت، هی هه ر كه سێك

بوبێت.

سه دام بۆ بارزانی باوك: ئااڵی سپی هه ڵبكه پێش ئه وه ی دره نگ بێت

به رێوه به ری گشتی ته ندروستی سلێمانی: ده ملیار دینار پاره ی ده رمان قه رزدارین

له بازنه ی بانیمه قان و باشماخه وه

نه مانهێشتوه ده رمان به بێ

كواڵیتی داخل بێت، هی هه ر كه سێك بوبێت

Page 7: ژماره 438

7 (438( سێشه ممه 2014/7/22 عێراق

گه‌نجترین‌سه‌رۆكله مێژوی عێراقدا به گه نجترین س���ه رۆكی پارله مان داده نرێت، هه ندێك له پارله مانتاران له س���ه رخۆو هێم���ن و به كه س���ایه تیه كی دور له تایفه گ���ه ری ناویده ب���ه ن، هه ندێكی دیكه ش به كه سێكی تایه فی و ره گه زپه رست تۆمه تباری ده كه ن، بۆ به دیهێنانی خواستی سوننه كانیش كۆمه ڵێك كارو ئه ركی سه خت

له پێشه : سه لیم جبوری .جب���وری ئه حم���ه د عه ب���دواڵ س���ه لیم ق���ه زای له ق���ه زای )1971/8/12( ل���ه دیال���ه به پارێ���زگای س���ه ر میقدادی���ه ی خوێندن���ی قۆناغه كان���ی له دایكب���وه ، سه ره تایی و ناوه ندی و ئاماده یی له و قه زایه ته واوكردوه . خاوه ن���ی بڕوانامه ی دكتۆرایه به ناونیشانی ماس���ته رنامه كه ی له قانوندا، "كۆمپانیای راس���ته قینه : لێكۆڵینه وه یه كی به ناونیشانی دكتۆراكه شی به راوردكارییه "، "پاراستنی زانیارییه كانی تۆڕی ئینته رنێته "، ك���ه توێژینه وه یه كی قانونییه . له زانكۆكانی

نه هره ین و دیاله وانه ی وتۆته وه .جب���وری ، خاوه ن���ی تۆڕێ���ك په یوه ندی دۆستانه یه له گه ڵ الیه نه شیعه و سوننه كاندا، چونكه له ماوه ی چوار ساڵی رابردودا له سه ر لیس���تی عێراقیه ی ئه یاد عه الوی ئه ندامی پارله مان بوه ، هه روه ها جێگری س���ه رۆكی حیزبی ئیسالمی عێراقیش بوه . ئه و له خولی پێش���ودا سه رۆكی لیژنه ی مافی مرۆڤ بو، په یوه ندییه كی رایه ڵێك���ی وایكرد ئه وه ش به تین له گه ڵ رێكخ���راوه نێوده وڵه تیه كانی بواری مافی مرۆڤدا چ���ێ بكات. هه روه ها ئه ندام���ی لیژنه ی داڕش���تنی ده س���توری هه میش���ه یی عێراق و بوه و دواتریش بوه ته

ئه ندامی لیژنه ی پێداچونه وه ی ده ستور.جبوریی���ه وه ، كه س���ایه تی له ب���اره ی پارله مانت���اران دو رای جیاوازی���ان هه یه ، هه ندێكی���ان به كه س���ێكی میان���ڕه وو دور له تایه فه گه رایی ناوی ده به ن. به اڵم محه مه د كیانی كه له خولی پێش���ودا له سه ر لیستی گ���ۆڕان ئه ندام���ی پارله مان ب���و، ده ڵێت "جبوری كه سێكی نه ته وه یی و ره گه زپه رسته له هه مو گفتوگۆكانی ناو پارله ماندا له باره ی دۆس���یه كانی تایب���ه ت به ك���ورده وه ، دژی به رژه وه ندییه كانی گه لی كورد بوه "، كه چی س���ه ردار عه بدواڵ كه له سه ر هه مان لیست ئه ن���دام پارله مان بوه ده ڵێ���ت "له ماوه ی چوار س���اڵی رابردودا یه ك هه ڵوێستی دژه كوردمان لێنه بینی و نه بیست و كه سێكی زۆر

میانڕه و شاره زایه له بابه ته قانونیه كاندا".ئه مس���اڵی له هه ڵبژاردن���ی جب���وری ، پارله ماندا س���ه رۆكایه تی لیس���تی )دیاله ناس���نامه مانه (ی ده كرد، هه روه ها له الیه ن س���وننه كانه وه پاڵێ���ورا ب���ۆ وه رگرتن���ی سه رۆكایه تی پارله مان و هه فته ی رابردو ئه و پۆسته ی وه رگرت، له سه ره تای دروستبونی له س���ه ره تای عێراقیش���ه وه پارله مان���ی تائێستا، رابردوه وه س���ه ده ی بیسته كانی

جبوری گه نجترین سه رۆكی پارله مانه .چه ن���د راب���ردودا س���ااڵنی له م���اوه ی ئه ندامێك���ی خێزانه كه ی جب���وری له الیه ن چه كداره كان���ی قاعی���ده وه ك���وژران، هه ر ئه وه ش جب���وری و خانه واده كه ی ناچاركرد به ره و قه زای كه الر هه ڵبێن و س���ااڵنێكه له و قه زای���ه ده ژین. هه روه ها خ���ودی جبوری چه ندینج���ار روبه ڕوی هه وڵ���ی تیرۆركردن بۆته وه . به اڵم له دوای وه رگرتنی پۆس���تی سه رۆكی پارله مانه وه ، ماڵه باوان و كه الری به جێهێشت و رویكرده شاری هه ولێر و ئێستا

له وێ نیشته جێیه .مه زه به كانی به س���ه ر جبوری هۆزه كه ی له ئێستاشدا سوننه و شیعه دا دابه ش���بون، به ش���ێكی زۆری ناوچه س���وننه نشینه كان له ژێر كۆنترۆڵی حكومه تدا نین و به ده س���ت چه كداره كان���ی داعش���ه وه ن، به اڵم جبوری نوێنه رایه تی به گوێره ی پۆسته كه ی ده بێت ب���كات و ناوچان���ه ئ���ه و دانیش���توانی له هه مانكاتیشدا هاوكاری حكومه ت بێت بۆ

كۆنترۆڵكردنه وه ی ئه و ناوچانه .له ماوه ی چوار س���اڵی رابردودا زۆرینه ی عێ���راق نش���ینه كانی س���وننه پارێ���زگا داواكاری ئه نجام���دا، خۆپیش���اندانیان س���ه ره كیان ئازادكردن���ی گیراوه كانی���ان و هه مواركردن���ه وه ی ماده ی چ���واری تیرۆرو قانونی ریشه كێشكردنی حیزبی به عس بو، ك���ه به هۆی ئه و قانون و مادانه وه س���ه دان كه س���یان له زیندانه كان توندكراون، یاخود له ئێس���تادا بۆیه دورخراونه ته وه ، ل���ه كار پرسیاری چاودێران ئه وه یه ئایا جبوری كه نوێنه رایه تی تایه فه ی س���وننه له بااڵترین ده زگای ته شریعی واڵتدا ده كات، ده توانێت س���ه رۆكایه تیه كه یدا ساڵی چوار له ماوه ی

خواسته كانی تایه فه كه ی به دیبهێنێت؟

پرۆفایل

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

چه كداره كانی عه سائیب ئه هل حه ق ده كه ونه نێو خه ڵكی بێتاوان و ده یانبه ن و سه ریانده بڕن و ده یانكوژن و فڕێیانده ده ن، ئه مه وته ی یه كێكه له و سه دان هاواڵتیه

سوننه مه زه بانه ی كه له ناحیه كانی میقدادیه و خاڵس و شاره بان و به نی

عه باس له خۆرئاوای پارێزگای دیاله ، له ترسی كه تیبه كانی عه سائیب ئه هل

حه ق به ره و ناحیه ی قه ره ته په هه اڵتون. به اڵم ئه ندامێكی ئه نجومه نی پارێزگای

دیاله ره تیده كاته وه ئه و خه ڵكه له ترسی ئه و چه كدارانه هه اڵتبن.

گروپ���ی چه ك���داری عه س���ائیب ئه هل ئه لحه قی شیعه مه زه ب له ئێستادا به راوچی س���وننه كان ناوده برێت، هاواڵتیانی سوننه پێیانوایه حكومه تی عێراق پشتیوانی ئه و پارێزگای به رپرسێكی ده كات، چه كدارانه چه كداره كانی ده كات ئاش���كرای دیاله ش

ئه هلی حه ق )500( كه س كه مترن.هاواڵتی عه لوان نه جمه دین ته مه ن )35( س���اڵ، دانیش���توی ناحیه ی به نی سه عد له قه زای شاره بانی سه ر به پارێزگای دیاله ، زۆر به نیگه رانییه وه باسی ئه و هێزه ی كرد كه چۆن كه وتونه ته كوشت و بڕی خه ڵكی ده یوت "میلیش���یای عه سائیب ئه هل حه ق كه ده هاتنه نێو ناحیه كه مانه وه ، ده كه وتنه نێو خه ڵكی بێتاوان، هاواڵتیانیان ده كوشت یاخود سه ریان ده بڕین و فڕێیانده دان". ئه و بۆ به ڵگاندن���ی وته كانی وتی "هه ر دوێنی ب���و هاتن دو گه نجیان بردو نازانین چییان لێكرا، هه فته ی پێشو حه وت برایان پێكه وه

كوشت و سوتاندیان".ئ���ه و هاواڵتییه كراس���ێكی ره ساس���ی پۆش���یبو، جگه ره یه ك���ی به ده س���ته وه بو قوتابخانه یه ك���دا دی���واری له س���ێبه ری دانیش���تبو، ئام���اژه ی به وه كرد فش���ارو س���ته مێكی زۆر له س���ه ر خه ڵكی سوننه و له وه شدا هه یه ، سوننه نش���ینه كان ناوچه "نوری مالیكی س���ه رۆك وه زیران و سوپای عێراق و ده س���ه اڵتدارانی شیعه ی به گشتی"

تۆمه تبار ده كرد.عه لوان كه به هۆی ئاواره یی و س���ه ختی ژیانی ئاواره یی ره ش هه ڵگه ڕابو، وتی "ئه و هێزه میلیش���یایه سه دان گه نجیان گرتوه و له زیندانه كان���دان، ب���ێ ئ���ه وه ی هیچیان

كردبێت، وه كو ره ش���ه با هێ���رش ده كه نه سه ر خه ڵك و ئازاریان ده ده ن".

عه س���ائیب ئه هل ح���ه ق بزوتنه وه یه كی له الی���ه ن مه زه ب���ه و ش���یعه چه ك���داری كه س���ایه تی شیعه شێخ قه یس خه زعه لی و چه ند كه س���ێكی ش���وێنكه وته ی حه وزه ی عیلم���ی ش���یعه دام���ه زراوه ، ئامانجی���ان به ره نگاربون���ه وه ی ئه مه ری���كاو رێكخراوی قاعیده ، باڵوكردن���ه وه ی ئایین و ئایینداری له س���ه ر به رنام���ه و رێب���ازی ئیمامه ت���ی ش���یعه ، پاراس���تنی ش���وێنه موقه ده س و په یڕه وكردن���ی ش���یعه ، مه رقه ده كان���ی كاری سیاس���ی و فه تواكان���ی مه رجه ع���ه شیعییه كانه ، به اڵم سه ره ڕای ئه و ئامانجانه له ئێس���تاداو دوای س���ه رهه ڵدانی داعش، به ره نگاربونه وه ی داعش و خه ڵكانی سوننه مه زه ب و چه كداره كانیان بوه ته ئامانجێكی

دیكه یان.هاواڵتییه كی دیكه به ناوی ره عد سه عدون خه ڵكی ناحیه ی مه نسورییه ی سه ر به قه زای خاڵس بو، له س���وچی دیواری ئه نجومه نی ناحیه ی قه ره ته په دانیش���تبو، چاوه ڕوانی ئه وه ی ده كرد كه موبه ریده یه كی پێبدرێت. ئه و رۆژه له الی���ه ن ئه ندامێكی ئه نجومه نی

پارێزگای دیاله وه نزیكه ی سه د موبه ریده هێنرابو بۆ ئه و ئاوارانه ، باس���ی له وه كرد ئه و هێ���زه ی به ن���اوی عه س���ائیب ئه هل حه ق كه قه یس ئه لخه زعه لی سه رپه رش���ی مالیكییه وه له الیه ن راس���ته وخۆ ده كات و پشتیوانی ده كرێت. ره عد له گه ڵ مژلێدانی جگه ره كه ی���دا گێڕای���ه وه و وت���ی "كاتێك خه ڵك ناحیه كه مانه وه هاتنه عه س���ائیب هه موی رایك���رد، ئه وانیش هه رچی دوكان هه ی���ه تااڵنیانك���ردو چون���ه ماڵه كانه وه و

ده ستیانكرد به دزیكردن".بزوتن���ه وه ی عه س���ائیب ئه ه���ل حه ق میت���ۆدو بنه مای كارو چاالكییان پش���ت به فیكری مه رجه عی ئایینی شیعه محه مه د محه مه د س���ادق سه در ده به س���تێت، كه له س���اڵی )1999( له س���ه رده می رژێم���ی عه سائیب ئه ندامه كانی تیرۆركرا، به عسدا له كه سانی ده س���ته بژێری سوپای مه هدی پێكدێ���ت و خۆی���ان به باڵ���ی س���ه ربازیی )كه تائیب ئیمام عه ل���ی و كه تائیب ئیمام كازم و كه تائیب ئیم���ام مه هدی و كه تائیب

ئیمام عه سكه ری ( ده زانن.ئاواره كانی ناحی���ه ی قه ره ته په نزیكه ی (3000( هاواڵت���ی عێراقی ده بن و زۆربه یان

له نێو قوتابخان���ه و كێڵگه په له وه رییه كاندا به ته م���ه ن ئافره تێك���ی نیش���ته جێبون، به جلێكی ره ش���ه وه هاته پێشه وه و باسی له وه كرد كه هه مویان له ترس���ی عه سائیب رایانك���ردوه و وتی "ئه وان خه ڵكی ده گرن و ده كوژن، یاخ���ود ده یانڕفێنن و له به رانبه ر پێنج ده فت���ه ر )په نجا هه زار دۆالر( ئینجا به به رچاوی ئه گه رن���ا ده ك���ه ن، ئازادیان خه ڵكه وه گوله بارانی ده كه ن، ئه مه ش هیچ په یوه ندی به داعش و ئه مانه وه نییه ، به ڵكو ئه مه شه ڕی شیعه و سونه یه و هه ڵگیرساوه و كه وتونه ته قڕكردنی سوننه كان به گشتی".

ئه و ژنه كه به نێو چاوانیه وه ماندوبونێكی زۆر دیارب���و، بۆ ئاوێنه ده ڵێت "بڕوا بكه ن مه س���ه له ی داعش په رده یه كه و هیچی تر، ئه گینا ئه مه خه ڵكه و راپه ڕیوه دژی زوڵم و چه كداره كانی، س���وپاو مالیكی و سته می وه ڵ���اڵ هیچ په یوه ندی به داعش���ه وه نییه ، هه رچه نده رێژه یه ك له داعش بوونی هه یه ، ب���ه اڵم زۆرین���ه ی چه ك���داره كان خه ڵكی ئاسایین و له دژی مالیكی و كاره خراپه كانی

ده جه نگن".رۆژنامه وانی���ه كان راپۆرت���ه به پێ���ی چه كداره كان���ی عه س���ائیب په یوه ندییه كی

پته ویان له گه ڵ كۆماری ئیس���المی ئێران و چه كداره كانی هێ���زه لوبنانی و حزبوڵاڵی ته نان���ه ت چاالكییه كانیان ش���یعه هه یه . مه ن���اره وه ئاس���مانی له كه ناڵ���ی

په خشده كرێت.ئه نجومه نی ئه ندام���ی خۆیه وه له الیه ن محه م���ه د، زاهی���د دیال���ه پارێ���زگای ره تیده كات���ه وه ئه و هاواڵتیانه له ترس���ی چه كداره كان���ی عه س���ائیب هه اڵتبن، ئه و ده ڵێ���ت "ئه و خه ڵكه هیچ كات له ترس���ی رایاننه كردووه ، ح���ه ق ئه هل عه س���ائیب ئه ی كاتێ���ك قاعیده چوه ناوچه كه یان بۆ رایانك���رد كه ئه و هێزه ی عه س���ائیب هه ر ل���ه وێ نه بو؟ عه س���ائیب حه ق ل���ه دیاله ژماره یان ناگاته )500( كه س، ئه ی بۆچی ئه و ده یان هه زار خه ڵكه رایكردووه ، به ڵكو خۆیان به هۆی ئ���ه و دۆخه وه هه ڵهاتوون و

ئاواره بوون".به وت���ه ی ئ���ه و ئه ندام���ه ی ئه نجومه نی ئه نجومه نه كه ی���ان دیال���ه پارێ���زگای به ژی���ان و س���ه باره ت كۆبونه وه یه ك���ی دۆخی ئ���اواره كان ئه نجام���داوه ، هه روه ها بڕیاریانداوه به خه رجكردنی بڕی سێ ملیار

دینار بۆ ئاواره كانی پارێزگای دیاله .

ئا: بارام سوبحی

زۆرێك له الیه نه شیعه كان دژی كاندیدكردنه وه ی نوری مالیكین بۆ خولی سێیه می سه رۆكایه تی

حكومه ت، سوننه كانیش رایده گه یه نن جگه له مالیكی هه ر پاڵێوراوێكی دیكه پێشكه ش بكرێت بۆ سه رۆك وه زیران

قبوڵی ده كه ن. پارله مانتارێكی كوردیش رایده گه یه نێت ئه وه ی به الی

كورده وه گرنگه جێبه جێكردنی به رنامه ی حكومه ته .

بڕیاره رۆژی چوارشه ممه پارله مانی عێراق بۆ ده نگدان له س���ه ر كه س���ێك بۆ س���ه رۆكایه تی كۆم���ار كۆببێته وه . س���ه رۆك عێراق، ده س���توری به پێی گه وره ترین هه ڵبژاردن���ی دوای كۆمار كوتله ی ن���او پارله مان راده س���پێرێت بۆ پێكهێنانی حكومه ت له ماوه ی سی رۆژدا، به اڵم تائێستا الیه نه شیعه كان له سه ر دیاریكردنی كه سێك بۆ سه رۆك وه زی���ران رێكنه كه وتون و نوری مالیكی سه رۆكی وه زیرانیش هۆكاری سه ره كی

ناكۆكیه كانه .

سه درو حه كیم دژی مالیكینله ناو الیه نه شیعه كاندا، هه ردو الیه نی ئه نجومه نی ره وتی س���ه درو سه ره كی بااڵی ئیسالمی به فه رمی دژایه تی خۆیان بۆ پااڵوتنه وه ی نوری مالیكی بۆ خولی سێیه می سه رۆك وه زیران راده گه یه نن. له وباره یه وه سه رۆكی كوتله ی ئه حراری س���ه ر به ره وتی سه در موشریق ناجی ، ده ڵێ���ت "مالیكی نابێته وه س���ه رۆكی حكومه ت و پێویسته كه سێكی دیكه بۆ

ئه و پۆسته بپاڵێورێت".مه واتنی لیس���تی وته بێژی هه رچی س���ه ر به ئه نجومه نی بااڵی ئیس���المیه به لیغ ئه ب���و كیله ل، راش���كاوانه رای ده ڵێت ئاش���كراده كات و لیس���ته كه ی "گۆڕینی مالیك���ی بۆته ئه مری واقیع، له ئێس���تادا چاوه ڕوان���ی كاتی���ن ب���ۆ خستنه ڕوی به دیلی مالیكی بۆ سه رۆك

وه زیران".

به دیله كانی مالیكی كێن؟راپۆرت���ه رۆژنامه وانی���ه كان له زاری به رپرس و س���ه رچاوه كانی ن���او هێزه ش���یعه كانه وه ، باس له چه ندین ناو بۆ جێگرتنه وه ی مالیك���ی ده كه ن. وه كو وته بێژی لیس���تی مه واتن باسیده كات، لیستی ده وڵه تی قانون سێ پاڵێوراوی بۆ جێگرتنه وه ی مالیكی پێشكه شكردوه ك���ه بریتی���ن له تارق نه جم و حس���ێن شه هرستانی و هادی عامریی، هه روه ها له هه ریه كه نیشتیمانیش هاوپه یمانی عادل عه بدولمه هدی و ئه حمه د چه له بی و

باقر زوبه یدی پااڵوتوه .كیله لدا، لێدوانه ك���ه ی له به رانب���ه ر پارله مانتاری ده وڵه ت���ی قانون خالید ئه سه دی ، ده ڵێت "ئێمه تائێستا پابه ندین به پااڵوتنی مالیكی و هیچ بژارده یه كی دیكه مان نیه و ئه وه ش���ی له وباره یه وه ده وترێت ناڕاسته ". هه روه ها سه رۆكی لیس���تی ئه ح���رار وته كانی ئه س���ه دی پشتڕاس���تده كاته وه و ده ڵێت "تائێستا ده وڵه تی قانون به ش���ێوه یه كی فه رمی نه كردوه ، به دیلی مالیكی پێش���كه ش ئێمه چاوه ڕوانی ئ���ه وان ده كه ین و ئه و ناوانه ی له راگه یاندنه كانه وه باسده كرێن

به شێوه یه كی فه رمی نین".

یه كێك دیكه له و كه س���ایه تیانه ی بۆ جێگرتنه وه ی مالیكی ناوی ده هێنرێت، د.ئیبراهیم جه عفه رییه كه هه شت ساڵ كورده وه پێداگ���ری به هۆی له مه وبه ر له س���ه رۆكایه تی وه زیران دروخرایه وه . سه رچاوه شیعیه كان ده ڵێن جه عفه ری جێگه ی رێزی هه مو الیه نه شیعه كان و كارده به ستانی ته نانه ت مه رجه عیه ت و

ئێرانیشه .

ده عوه یان الیه نه كانی تر؟جگه ل���ه وه ی مالیكی له الیه ن زۆرێك له الیه نه كانه وه ره تده كرێته وه ، گرفتێكی دیكه ش به رۆكی پارته كه ی و لیسته كه ی به وته ی س���ه رچاوه گرت���وه . چونكه شیعیه كان دوای ئه وه ی هه فته ی پێشو حیزبی ده عوه ی نوری مالیكی ، پۆستی جێگری یه كه می سه رۆكی پارله مانیان وه رگرت، له ئێس���تادا الیه نه كانی دیكه له س���ه ر ئه وه ده ك���ه ن كه پێداگ���ری نابێت حیزبی ده عوه دوو پۆستی بااڵ

وه ربگرێت.لیس���تی ده وڵه تی قان���ون خاوه نی (93( كورس���یه له پارله مانی عێراق، قه واره ی پێكهێنه ره كانی له دیارتری���ن به در به س���ه رۆكایه تی ه���ادی عامری و قه واره ی سه ربه خۆكانه به سه رۆكایه تی هه رچ���ی شه هرس���تانی ، حس���ێن پارته ك���ه ی مالیكی���ه ته نه���ا خاوه نی

(13( كورسیه .ه���ه ر له و چوارچێوه ی���ه دا، هه ندێك س���ه رچاوه ب���اس له وه ده ك���ه ن له ناو هه ی���ه رای���ه ك قانون���دا ده وڵه ت���ی یاخ���ود عام���ری ه���ادی داواده كات به اڵم بپاڵێورێت، حسێن شه هرستانی زۆرین���ه ی بۆچونه كان له گه ڵ پااڵوتنی شه هرس���تانین به حوكمی پێش���ینه ی له كاری حكومی و ش���اره زایی له بواری زانست و نزیكی له مه رجه عه كانی شیعه

له شاری نه جه ف.

سوننه كان مالیكی ره تده كه نه وه موته حیدون لیس���تی پارله مانتاری عه لی جاسم، رایده گه یه نێت هه مو هێزه

س����وننه كان له دژی ئه وه ن مالیكی بۆ جاری س����ێیه م ببێته وه سه رۆك وه زیران و ده ڵێت "هه ر پاڵێوراوێكی قبوڵه ". له مالیكیم����ان جگه دیكه ه����ۆكاره ی ره تكردنه وه ی مالیكیش ده گێڕێته وه بۆ سیاسه ته كانی هه شت س����اڵی راب����ردوی و داڕوخانی باری ئه منی عێراق. له باره ی ئه و كه سه ی بۆ س����ه رۆك وه زیران ده پاڵێورێت، جاس����م ده ڵێت "پێویسته جێگه ی په سه ندی هه مو الیه نه سیاسیه كان

بێت و ته وافوقی له سه ر بێت".

كورد: به رنامه گرنگه پارله مانت����اری لیس����تی گ����ۆڕان له پارله مان����ی عێ����راق ئه مین به كر، داوا له الیه نه ش����یعه كان ده كات رێز له واده ده ستورییه كان بگر و له كاتی خۆیدا پاڵێوراوی س����ه رۆك وه زیران پێشكه شی پارله مان بكه ن، تاوه كو له باره ی ببه خشرێت. پێ متمانه ی ئ����ه و كه س����ه ی ده بێته س����ه رۆك وه زی����ران، به ك����ر ده ڵێ����ت "ئێمه ئه وه نده ی جه خت له سه ر به رنامه ی له ماوه ی حكومه ت و جێبه جێكردنی ده كه ین، داهات����ودا س����اڵی چوار ئه وه نده جه خت له س����ه ر كه سێكی

دیاریكراو ناكه ین". له الی����ه ن خۆی����ه وه پارله مانتاری لیس����تی كۆمه ڵ����ی ئیس����المی زانا رۆستایی ، به ئاوێنه ی راگه یاند كورد نابێت به ش����داری حكومه تێك بكات س����ه رۆكایه تی مالیكی ن����وری كه "له رابردوو له به رئ����ه وه ی ب����كات، له ئێستاش����دا له كێشه دروستكردن

بۆ گه له كه مان درێغی نه كردوه ".

عه‌سائیب‌ئه‌هل‌حه‌ق‌سوننه‌كان‌راوده‌كاتئاواره یه كی دیاله : هه فته ی پێشو حه وت برایان پێكه وه كوشت و سوتاندیان

مالیكی ماڵی شیعه كان په رتده كاتكورد:‌جێبه‌جێكردنی‌‌به‌رنامه‌ی‌‌حكومه‌ت‌به‌المانه‌وه‌‌گرنگه‌‌نه‌وه‌كو‌كه‌سێك

ئاواره سو ننه کان که له ده ست عه سائیب ئه هل حه ق هه اڵتون فۆتۆ: ئیحسان

هه ر دوێنی بو هاتن دو گه نجیان بردو

نازانین چییان لێكرا، هه فته ی پێشو

حه وت برایان پێكه وه كوشت و سوتاندیان

گۆڕینی مالیكی بۆته ئه مری واقیع،

له ئێستادا چاوه ڕوانی كاتین بۆ خستنه ڕوی

به دیلی مالیكی بۆ سه رۆك وه زیران

Page 8: ژماره 438

‌‌‌ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

دیزاینی‌‌هێڵی‌‌تراموای‌‌سلێمانی‌،‌بۆ‌گواستنه‌وه‌ی‌‌گشتی‌،‌2ملیار‌و800ملیۆن‌دیناری‌‌تێچوه‌،‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌نده‌ی‌‌باس‌ده‌كرێت‌جێبه‌جێكردنی‌‌ئه‌و‌پڕۆژه‌یه‌‌راگیراوه‌وله‌جێ‌‌ئه‌وه‌‌باس‌له‌پرۆژه‌ی‌‌)سیتی‌‌پاس(‌ده‌كرێت،به‌رێوه‌به‌ری‌‌گواستنه‌وه‌ی‌‌پارێزگای‌‌سلێمانی‌‌

عومه‌ر‌ئه‌حمه‌د‌له‌وه‌‌دڵنیا‌نییه‌‌كه‌‌پرۆژه‌كه‌‌ده‌كرێت‌یان‌نا،‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"ئه‌گه‌ر‌نه‌كرێت‌پاره‌ی‌‌دیزاینه‌كه‌ی‌‌

به‌فیڕۆ‌ده‌چێت".

گواستنه‌وه‌ی‌‌سلێمانی‌:‌له‌الی‌‌ئێمه‌‌رانه‌گیراوه‌

به‌رێوه‌به‌ری‌‌گواستنه‌وه‌ی‌‌پارێزگای‌‌سلێمانی‌‌عومه‌ر‌ئه‌حمه‌د‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌پرۆژی‌‌تراموای‌‌س����لێمانی‌‌ئه‌وان����ه‌وه‌‌ وه‌زاره‌ته‌ك����ه‌ی‌‌ له‌الی����ه‌ن‌نه‌وه‌س����تاوه‌،‌به‌ڵكو‌وه‌ك‌ئه‌و‌باسی‌‌ئ����ه‌و‌ ده‌كات‌پارێ����زگای‌‌س����لێمانی‌‌الیه‌نه‌یه‌‌كه‌‌ده‌بێت‌بڕیار‌له‌س����ه‌ر‌ئه‌و‌پرۆژه‌یه‌‌بدات‌به‌كردنی‌‌یان‌نه‌كردنی‌،‌به‌اڵم‌وه‌ك‌ئ����ه‌و‌ده‌یخاته‌رو‌پڕۆژه‌ی‌‌ترام����وای‌‌بۆ‌گواس����تنه‌وه‌ی‌‌گش����تی‌‌هاواڵتی����ان‌باش����ترین‌رێگاچاره‌یه‌‌بۆ‌ئێستای‌‌سلێمانی‌،‌ئه‌و‌وتی‌‌"پرۆژه‌ی‌‌ترام����وای‌‌وه‌ك‌قیت����ار،‌به‌پێی‌‌زۆری‌‌نه‌فه‌ر‌ده‌كرێت‌فارگۆنی‌‌بۆ‌زیادبكرێت،‌وه‌زاره‌ت����ی‌‌ له‌الی����ه‌ن‌ پرۆژه‌ك����ه‌ش‌گواستنه‌وه‌ی‌‌هه‌رێمه‌وه‌‌خراوه‌ته‌رو‌بۆ‌هه‌ر‌سێ‌‌شاره‌كه‌ی‌‌هه‌رێم".‌دیزاینی‌‌پرۆژه‌كه‌ی‌‌سلێمانی‌‌وه‌ك‌ئه‌و‌به‌رپرسه‌‌ده‌كات2ملیار‌و800ملی����ۆن‌ باس����ی‌‌دین����اری‌‌تێچ����وه‌،‌به‌اڵم‌تا‌ئێس����تا‌نازان����رێ‌‌پرۆژه‌ك����ه‌‌شكس����تیهێناوه‌‌یاخود‌جێبه‌جێ‌‌ده‌كرێت‌"تا‌ئێس����تا‌ل����ه‌الی‌‌ئێم����ه‌‌رون‌نیی����ه‌‌پرۆژه‌كه‌‌ده‌كرێت‌ی����ان‌نا،‌ب����ه‌اڵم‌ئه‌وه‌نده‌ی‌‌بزانم‌ئه‌وه‌ی‌‌هه‌ولێر‌ده‌كه‌وێته‌‌بواری‌‌

جێبه‌جێكردنه‌وه‌".

نرخی‌‌گواستنه‌وه‌ی‌‌هه‌رزان‌ده‌بوه����ه‌ر‌به‌پێ����ی‌‌وت����ه‌ی‌‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌گواستنه‌وه‌ی‌‌سلێمانی‌‌هێڵی‌‌تراموای‌‌

ده‌توانێ‌‌له‌7شوێنی‌‌جیاوازی‌‌سلێمانی‌‌كارب����كات‌و‌نرخ����ی‌‌گواستنه‌وه‌ش����ی‌‌ئه‌گ����ه‌ر‌بكه‌وتای����ه‌كار‌كه‌مت����ر‌ده‌بو‌له‌نرخی‌‌گواس����تنه‌وه‌ی‌‌پاسه‌كانی‌‌ناو‌ش����ار‌واته‌‌"چ����اوه‌ڕوان‌ده‌كرا‌نرخی‌‌نه‌فه‌رێك‌250دینار‌بوایه‌"،‌هۆكارێكی‌‌جێبه‌جێنه‌كردن����ی‌‌ئ����ه‌و‌پرۆژه‌یه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌كه‌‌ده‌بو‌ئاس����مانی‌‌‌شه‌قامه‌كانی‌‌بۆ‌بكرێت‌به‌وایه‌ری‌‌كاره‌با‌"هه‌ن����دێ‌‌ئه‌ندازیاری����ش‌له‌پارێزگای‌‌س����لێمانی‌‌ده‌یانوت‌ئێم����ه‌‌ده‌مانه‌وێ‌‌ئه‌و‌وایه‌رانه‌ی‌‌كاره‌با‌كه‌‌هه‌ن‌بخه‌ینه‌‌ژێ����ر‌خاكه‌وه‌‌نه‌ك‌بچی����ن‌ئه‌وه‌نده‌ی‌‌به‌وایه‌ری‌كاره‌با‌ شاره‌كه‌‌ ئاسمانی‌‌ تر‌قه‌ره‌باڵغت����ر‌بكه‌ی����ن،‌بۆیه‌‌ئه‌ش����ێ‌‌له‌هۆكاره‌كانی‌‌ بێ����ت‌ یه‌كێ����ك‌ ئه‌وه‌‌جێبه‌جێنه‌كردنی‌‌پڕۆژه‌كه‌،‌هه‌رچه‌نده‌‌تائێس����تاش‌ئه‌و‌پڕۆژه‌ی����ه‌‌به‌فه‌رمی‌‌

شكستی‌نه‌هێناوه‌".

له‌جێی‌‌تراموای‌،‌سیتی‌‌پاس‌له‌ئێس����تادا‌و‌له‌جێی‌‌پڕۆژه‌ی‌‌تراموای‌‌باس‌له‌پرۆژه‌ی‌‌س����یتی‌‌پاس‌ده‌كرێت،‌كه‌‌بڕیاره‌‌وه‌ك‌پرۆژه‌یه‌كی‌‌وه‌به‌رهێنان‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌گش����تی‌‌ بكه‌وێت����ه‌كار،‌وه‌به‌رهێنانی‌‌س����لێمانی‌‌فه‌رمان‌غه‌ریب‌ئه‌وه‌‌ده‌خاته‌رو‌كه‌‌پرۆژه‌یه‌كی‌‌وه‌هایان‌وردبینی‌‌ خه‌ریكی‌‌ له‌ئێستاشدا‌ بۆچوه‌‌و‌كردنین،‌ئه‌و‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌‌ئاماژه‌ی‌‌به‌وه‌دا‌ك����ه‌‌ئه‌و‌پاس����انه‌‌كه‌وتن����ه‌‌كار،به‌پێی‌‌گه‌وره‌ی‌‌و‌بچوكی����ان‌نه‌فه‌ر‌ده‌گوازنه‌وه‌‌"50نه‌فه‌ر‌و100نه‌فه‌ری‌‌و150نه‌فه‌ری����ان‌هه‌ی����ه‌".‌س����ه‌باره‌ت‌به‌نرخ‌و‌ش����وێنی‌‌كاركردنیش����یان‌ناوبراو‌باسی‌‌له‌وه‌‌كرد‌كه‌‌تا‌ئێس����تا‌نرخیان‌دیاریكراو‌نییه‌،‌به‌اڵم‌بۆ‌شوێنی‌‌ئیشكردنیان‌"له‌قۆناغی‌‌یه‌كه‌م����دا‌نایه‌نه‌‌ناو‌ش����اره‌وه‌،‌به‌ڵكو‌مه‌لیك‌ بازنه‌یی‌‌ ش����ه‌قامی‌‌ له‌س����نوری‌‌مه‌حم����ودوه‌‌بۆ‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌س����نوره‌‌

كار‌ده‌كه‌ن،‌له‌سه‌ر‌شه‌قامی‌‌بازنه‌ییش‌ب����ۆ‌ه����ه‌ر‌دو‌كیلۆمه‌ترێك‌ش����وێنێكی‌‌وه‌س����تانیان‌ده‌بێت‌به‌پێی‌‌كات‌ده‌ڕۆن‌

نه‌ك‌زۆریی‌‌و‌كه‌میی‌‌نه‌فه‌ر".

پرۆژه‌كه‌‌ده‌بێته‌‌جێی‌‌نیگه‌رانی‌‌شۆفێرانی‌‌پاس

له‌باره‌ی‌‌ئه‌وه‌ش‌پرۆژه‌یه‌كی‌‌وه‌ها‌ئایا‌ناڕه‌زایی‌‌ش����ۆفێرانی‌‌هێڵه‌كانی‌‌پاس����ی‌‌لێناكه‌وێته‌وه‌،‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌گواستنه‌وه‌ی‌‌سلێمانی‌‌بۆ‌پرسیارێكی‌‌وه‌ها‌وه‌اڵمه‌كه‌ی‌‌به‌ڵێی����ه‌،‌به‌تایب����ه‌ت‌بۆ‌ئ����ه‌و‌هێاڵنه‌ی‌‌سنوری‌‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‌ ده‌چێته‌‌ پاسه‌كانیان‌ش����ه‌قامی‌‌بازنه‌یی‌‌مه‌لیك‌مه‌حمود،‌بۆ‌ئه‌و‌ ئه‌وه‌ن����ده‌ی‌‌ ئه‌وه‌ش‌ چاره‌س����ه‌ری‌‌بزانێ‌‌پێش����نیارێكی‌‌وه‌ه����ا‌خراوه‌ته‌رو‌كه‌‌"ئه‌و‌ش����ۆفێری‌‌پاسانه‌ی‌‌راسته‌وخۆ‌پاسه‌كانیان‌ ده‌كرێت‌ ده‌بن،‌ زه‌ره‌رمه‌ند‌بفرۆش����ن‌و‌له‌و‌پرۆژه‌یه‌دا‌وه‌كو‌شۆفێر‌

دابمه‌زرێن".

قیتاره‌كه‌‌كه‌ی‌‌ده‌گاته‌‌سلێمانی‌له‌باره‌ی‌‌پڕۆژه‌ی‌‌گواستنه‌وه‌ی‌‌گشتی‌‌بۆ‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ش����اره‌كان،‌یاخود‌له‌نێوان‌گواستنه‌وه‌ی‌‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌ ش����اره‌كاندا‌س����لێمانی‌‌هێما‌ب����ه‌وه‌‌ده‌كات‌ئه‌وه‌ی‌‌هه‌یه‌‌ته‌نه����ا‌پرۆژه‌ی‌‌ش����ه‌مه‌نده‌فه‌ری‌‌س����لێمانی‌‌كه‌ركوكه‌‌كه‌‌كه‌رتی‌‌تایبه‌ت‌دیزاینه‌ك����ه‌ی‌‌ ده‌كات‌و‌ سه‌رپه‌رش����تی‌‌ته‌واوبوه‌‌"وه‌ك‌پێشتر‌ده‌یانوت‌خه‌ڵكی‌‌سلێمانی‌‌له‌‌1958چاوه‌ڕێی‌قیتاره‌كه‌یه‌‌هه‌ر‌نه‌گه‌یشتوه‌،‌ئێمه‌ش‌تائێستا‌نازانین‌ئ����ه‌و‌پرۆژه‌یه‌‌كه‌ی‌‌ته‌واو‌ده‌بێت،‌به‌اڵم‌دیاره‌‌ئیش����ی‌‌كه‌رتی‌‌تایبه‌ت‌خێراتره‌،‌

ئومێد‌ده‌كه‌ین‌كه‌‌زو‌بكرێت".

گواستنه‌وه‌ی‌‌گشتی‌‌له‌سلێمانی‌‌چۆنه‌؟ژم����اره‌ی‌‌هێڵه‌كان����ی‌‌گواس����تنه‌وه‌ی‌‌

پ����اس‌له‌ناو‌ش����اردا‌‌26هێڵه‌،‌ژماره‌ی‌‌پاس����ه‌كانیان‌‌1708پاس����ه‌.‌هێڵه‌كانی‌‌گواس����تنه‌وه‌ی‌‌پاس‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ش����ار‌ژماره‌یان‌23هێڵه‌‌و‌زیاتر‌له‌‌460پاسیان‌هه‌یه‌،‌ژماره‌ی‌‌ته‌كس����ی‌‌له‌ناو‌ش����اری‌‌سلێمانیدا‌22هه‌زارو‌750ته‌كسیه‌و‌هیچ‌یه‌كێ����ك‌له‌وانه‌‌به‌فه‌رم����ی‌‌هێڵیان‌نییه‌‌به‌ناو‌ش����اردا‌بۆ‌ده‌س����تكه‌وتنی‌‌نه‌فه‌ر‌ده‌س����وڕێنه‌وه‌،‌ژم����اره‌ی‌‌ته‌كس����ی‌‌كه‌‌له‌هێڵه‌كانی‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ش����اری‌‌سلێمانی‌‌

كار‌ده‌كه‌ن‌‌1600ته‌كسین.*لەبەدواداچون����ی‌ئ����ەم‌راپۆرت����ەدا‌س����كرتێری‌رۆژنامەوان����ی‌پارێ����زگاری‌سلێمانی‌رامان‌عوسمان‌ئاماژەی‌بەوەدا‌لەب����ەر‌زۆری‌تێچونی‌كە‌زیاتر‌لە‌یەك‌ملیۆن‌دۆالرە‌جێ‌‌بەجێ‌كردنی‌پرۆژەی‌ترام‌وای‌راگیراوە‌لە‌جێگای‌ئەو‌هەوڵ‌ب����ۆ‌جێ‌‌بەجێ‌‌كردنی‌پرۆژەی‌س����یتی‌

پاس‌دەدرێت.

‌‌‌ئا:‌شاهۆ‌ئه‌حمه‌د

به‌هۆی‌‌هاتنی‌‌ژماره‌یه‌كی‌‌زۆری‌‌ئاواره‌ی‌‌عه‌ره‌ب‌بۆ‌ناوچه‌كانی‌‌هه‌رێم،‌به‌تایبه‌تی‌‌شاری‌‌هه‌ولێر،‌نرخی‌‌كرێی‌‌خانو‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌به‌رچاو‌به‌رزبۆته‌وه‌‌و‌ئابوریناسێك‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌

خانوه‌كان‌گۆڕانكارییان‌به‌سه‌ر‌نه‌هاتوه‌‌و‌هه‌مان‌خانون،‌به‌اڵم‌كرێیكه‌یان‌زیادبوه‌و‌ئه‌وه‌ش‌كاریگه‌ری‌‌له‌سه‌ر‌خه‌ڵكی‌‌هه‌ژار‌و‌كه‌مده‌رامه‌ت‌كردوه‌،پارێزگاری‌‌هه‌ولێریش‌

ده‌ڵێت‌"به‌رزبونه‌وه‌ی‌‌كرێی‌خانو‌له‌هه‌ولێر‌په‌یوه‌ندی‌‌به‌بارودۆخی‌‌عێراقه‌وه‌‌

هه‌یه‌".

خانوب���ه‌ره‌‌ نوس���ینگه‌یه‌كی‌‌ خاوه‌ن���ی‌‌له‌هه‌ولێ���ر‌به‌ناوی‌‌قادر‌ئه‌ن���وه‌ر‌له‌باره‌ی‌‌به‌رزبون���ه‌وه‌ی‌‌كرێ���ی‌خانو‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌بۆ‌ئاوێن���ه‌‌رونكردوه‌‌كه‌‌له‌م���اوه‌ی‌‌رابردوش‌كرێی‌‌خانوگرانبو،‌به‌هۆی‌‌هاتنی‌‌ئاواره‌ی‌‌كوردانی‌‌س���وریا،"به‌اڵم‌به‌و‌شێوه‌یه‌‌نه‌بو‌ئه‌وه‌ی‌‌ئێس���تاش‌كه‌كرێی‌‌خانو‌دو‌قات‌و‌س���ێ‌ق���ات‌به‌رزبۆت���ه‌وه‌‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌چه‌ند‌مانگی‌‌راب���ردو‌به‌هه‌زاران‌ئاواره‌ی‌‌عه‌ره‌ب‌رویان‌له‌ش���اری‌‌هه‌ولێر‌و‌

شارۆچكه‌كانی‌‌ده‌وروبه‌ری‌‌كردوه‌".ناوب���راو‌ئاماژه‌ی‌‌به‌وه‌ش‌كرد‌كه‌‌ئه‌وان‌كرێی‌خانوی���ان‌به‌رزنه‌كردوه‌ت���ه‌وه‌و‌ئه‌و‌وتی‌"هه‌مو‌ئه‌و‌كه‌س���انه‌ی‌‌خانویان‌هه‌یه‌‌و‌ده‌یانهه‌وێت‌له‌رێگه‌ی‌‌ئێمه‌وه‌‌خانوه‌كانیان‌

به‌كرێی‌بده‌ن‌ئه‌و‌نرخه‌ی‌‌دیارییانكردوه‌‌و‌كه‌متری‌‌ناكه‌نه‌وه‌،هه‌ربۆیه‌‌ئه‌و‌ئاوارانه‌ش‌ناچ���ارن‌به‌و‌نرخه‌ی‌‌كه‌خ���اوه‌ن‌خانوه‌كه‌‌دایناوه‌‌رازیبن‌و‌بچن���ه‌‌ناو‌خانوه‌كه‌وه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌بتوانن‌شوێنێك‌بۆ‌حه‌وانه‌وه‌‌په‌یدا‌بكه‌ن".‌سه‌باره‌ت‌به‌ئاستی‌‌به‌رزبونه‌وه‌كه‌ش‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌رونك���رده‌وه‌‌كه‌‌"پێش���تر‌ئه‌گه‌ر‌خانوی���ه‌ك‌له‌ش���وێنێكی‌‌ئاس���ایی‌‌مانگی‌‌به‌350هه‌زار‌دینار‌بوایه‌‌ئێستا‌به‌500هه‌زار‌كه‌متر‌نییه‌و‌له‌هه‌ندێ‌‌ش���وێن‌تا800هه‌زار‌

دینار‌و‌زیاتریش‌رۆیشتوه‌".زانك���ۆی‌‌ مامۆس���تای‌‌ ئابورین���اس‌و‌سه‌الحه‌دین‌م.ئه‌یوب‌س���ماقه‌یی‌‌له‌باره‌ی‌‌به‌رزبونه‌وه‌ی‌‌كرێی‌‌خانو‌له‌ش���اری‌‌هه‌ولێر‌رونیك���رده‌وه‌‌كه‌‌تا‌ئێس���تا‌خس���تنه‌روی‌‌خان���و‌وه‌ك���و‌خۆیه‌تی‌،ب���ه‌اڵم‌خواس���ت‌زیادبوه‌‌به‌هۆی‌‌هاتنی‌‌ئه‌و‌هه‌مو‌ئاواره‌یه‌‌عه‌ره‌ب‌له‌موس���ڵ‌و‌ل���ه‌و‌ناوچانه‌ی‌‌گروپه‌‌چه‌كداره‌كان���ی‌‌داعش���ی‌‌لێی���ه‌و‌ئه‌وه‌ش‌كرێی‌‌ به‌رزبون���ه‌وه‌ی‌‌ هۆكاری‌‌س���ه‌ره‌كی‌‌

خانوه‌.ناوبراو‌ئاماژه‌‌ب���ه‌وه‌‌ده‌كات‌هاتنی‌‌ئه‌و‌ئاواره‌‌عه‌ره‌بانه‌‌كاریگه‌ری‌‌له‌سه‌ر‌بازاڕ‌هه‌یه‌‌به‌وه‌ی‌‌قه‌باره‌ك���ه‌ی‌‌زیاد‌ده‌كات‌و‌ئه‌وه‌ش‌بریتییه‌‌له‌زیادبونه‌وه‌ی‌‌ژماره‌ی‌‌دانیشتوان‌هه‌روه‌ه���ا‌ئ���ه‌وه‌ش‌ده‌بێته‌ه���ۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌خواس���ت‌له‌بازاڕ‌زیاد‌بێ���ت،‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌هه‌رچه‌ند‌ژماره‌ی‌‌دانیش���توان‌له‌شوێنێك‌زیادبێت‌ئه‌وه‌نده‌‌خواست‌له‌سه‌ر‌بازاڕ‌زیاد‌ده‌بێت،‌ئه‌گه‌ر‌چه‌نده‌ش‌خواست‌زیادبێت‌

ئه‌وه‌نده‌ش‌ن���رخ‌به‌رزده‌بێته‌وه‌و‌چه‌نده‌ش‌نرخ‌به‌رزبێت���ه‌وه‌‌ئه‌وه‌ن���ده‌ش‌كاریگه‌ری‌‌خراپی‌‌له‌س���ه‌ر‌خه‌ڵكی‌‌ده‌بێت‌به‌تایبه‌تی‌‌

ئه‌و‌كه‌سانه‌ی‌‌ده‌سه‌اڵتیان‌دیاریكراوه‌.مامۆستاكه‌ی‌‌زانكۆی‌‌سه‌اڵحه‌دین‌جه‌خت‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌وه‌ش‌ده‌كات���ه‌وه‌‌به‌رزبونه‌وه‌ی‌‌كرێ���ی‌خانو‌كاریگ���ه‌ری‌‌زۆر‌خراپی‌‌هه‌یه‌‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌و‌گه‌نجانه‌ی‌‌كه‌تازه‌‌ده‌چنه‌‌ناو‌پرۆسه‌ی‌‌هاوس���ه‌رگیریه‌وه‌‌به‌وه‌ی‌‌ناتوانن‌ئ���ه‌و‌كرێیه‌‌دابین‌بكه‌ن‌له‌هه‌مانكاتیش���دا‌

ناتوان���ن‌خان���و‌بكڕن،هه‌ربۆیه‌‌له‌ئێس���تا‌پرۆس���ه‌ی‌‌هاوسه‌رگیریشی‌‌كه‌مكردوه‌ته‌وه‌‌

.له‌ب���اره‌ی‌‌به‌رزبون���ه‌وه‌ی‌‌كرێ���ی‌‌خانو‌له‌ش���اری‌‌هه‌ولێر‌پارێزگاری‌‌هه‌ولێر‌نه‌وزاد‌راگه‌یاند"ئاواره‌یه‌كی‌‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌‌ ه���ادی‌‌یه‌كجار‌زۆر‌هاتونه‌ت���ه‌‌هه‌ولێرو‌داواكاری‌‌زۆر‌له‌س���ه‌ر‌خان���و‌هه‌یه‌و‌ه���ه‌ر‌ئه‌وه‌ش‌

وایكردوه‌‌كرێی‌خانو‌به‌رزبێته‌وه‌".له‌و‌ رێگه‌گرتن‌ له‌باره‌ی‌‌چاره‌سه‌ركردنی‌‌

زیادبونه‌‌ناوبراو‌ئاماژه‌ی‌‌به‌وه‌‌كرد‌كه‌‌ئه‌وه‌‌په‌یوه‌ندی‌‌ته‌نی���ا‌به‌هه‌ولێره‌وه‌‌نیه‌،به‌ڵكو‌

په‌یوه‌ندی‌‌به‌باردۆخی‌‌عێراقه‌وه‌‌هه‌یه‌.زیادبون���ی‌‌كرێی‌خانو‌ته‌نی���ا‌له‌هه‌ولێر‌نی���ه‌،‌به‌ڵكو‌زۆربه‌ی‌‌ش���اره‌كانی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردس���تانی‌‌گرتوه‌ته‌وه‌،له‌شاری‌‌كۆیه‌ش‌نرخی‌‌كرێی‌خانو‌به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‌به‌رچاو‌محه‌مه‌د‌ میكائی���ل‌ وه‌ك���و‌ زیادیك���ردوه‌‌كه‌نوس���ینگه‌ی‌‌خانوبه‌ره‌ی‌‌هه‌یه‌‌له‌شاری‌‌كۆی���ه‌‌باس���ی‌‌ده‌كات‌كه‌"زۆرب���ه‌ی‌‌ئه‌و‌

خانوانه‌ی‌‌له‌ماوه‌ی‌‌راب���ردو‌به‌كرێی‌داون‌له‌ئێس���تاش‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌ ب���ون‌و‌ عه‌ره‌ب‌خانوی‌‌كرێ‌زۆر‌كه‌مبۆته‌وه‌‌به‌ش���ێوه‌یه‌ك‌ئه‌گه‌ر‌ئێس���تا‌داوای‌‌خانو‌به‌كرێ‌بكه‌یت‌ده‌س���تمناكه‌وێت‌ئه‌گه‌ر‌ب���ه‌‌400هه‌زاریش‌

بێت".ناوب���راو‌ئاماژه‌ی‌‌به‌وه‌ش‌كرد‌كه‌‌ئه‌گه‌ر‌له‌ماوه‌ی‌‌رابردو‌كرێ���ی‌خانو‌به‌‌100هه‌زار‌بوبێت‌ئێس���تا‌له‌سه‌روی‌‌‌400هه‌زاره‌وه‌یه‌‌و‌

كه‌متر‌له‌و‌نرخه‌‌ده‌ستت‌ناكه‌وێت.

ئابوری)438(‌سێشه‌ممه‌‌2014/7/22 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

ئه‌گه‌ر‌پرۆژه‌ی‌‌تراموای‌‌جێبه‌جێ‌‌نه‌كرێت2ملیار‌و‌‌800ملیۆن‌دیناری‌‌سلێمانی‌‌به‌فیرۆده‌چێت

به‌هۆی‌‌هاتنی‌‌ئاواره‌ی‌‌عه‌ره‌ب‌كرێی‌خانو‌له‌هه‌ولێر‌چه‌ند‌قات‌به‌رزده‌بێته‌وه‌"به‌رزبونه‌وه‌ی‌‌كرێی‌‌خانو‌له‌هه‌ولێر‌پرۆسه‌ی‌‌هاوسه‌رگیریی‌كه‌مكردوه‌"

هاواڵتیان‌چاوه‌ڕوانی‌زیادبونی‌هۆکاره‌کانی‌گواستنه‌وه‌ی‌گشتین‌

له‌سلێمانی‌‌24هه‌زارو‌

‌350ته‌كسی‌‌و‌2170پاس‌هه‌ن‌بۆ‌گواستنه‌وه‌ی‌‌

هاواڵتیان

میوه‌‌فرۆشێک‌له‌نزیک‌قه‌اڵی‌هه‌ولێر

Page 9: ژماره 438

‌‌‌ئا:‌محه‌مه‌د‌عه‌بدولستار

له‌گه‌رمه‌ی‌‌هه‌ڵمه‌تی‌‌بانگه‌شه‌ی‌‌هه‌ڵبژاردنی‌‌پارله‌مانی‌‌كوردستاندا،‌وه‌زیری‌‌ته‌ندروستی‌‌به‌ردی‌‌بناغه‌ی‌‌نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‌‌په‌نجا‌ته‌ختی‌‌

له‌چه‌مچه‌ماڵ‌دانا،‌به‌اڵم‌تائێستا‌به‌ردی‌‌نه‌خراوه‌ته‌‌سه‌ر‌به‌رد،‌له‌ئێستاشدا‌به‌رپرسانی‌‌ته‌ندروستی‌‌ئاماده‌نین‌

له‌باره‌ی‌‌ئه‌و‌نه‌خۆشخانه‌یه‌وه‌‌لێدوان‌بده‌ن،‌ته‌نها‌قایمقامی‌‌چه‌مچه‌ماڵ‌ده‌ڵێت‌"به‌هۆی‌‌قه‌یرانی‌‌داراییه‌وه‌‌نه‌خۆشخانه‌كه‌‌دروستنه‌كراوه‌".

وه‌زی���ری‌‌ ‌،)٢٠١٣/٩/١٢( رۆژی‌‌د.‌ هه‌رێ���م‌ حكومه‌ت���ی‌‌ ته‌ندروس���تی‌‌رێكه‌وت‌حه‌مه‌ڕه‌ش���ید،‌به‌ردی‌‌بناغه‌ی‌‌ته‌خت���ی‌‌ په‌نج���ا‌ نه‌خۆش���خانه‌یه‌كی‌‌له‌س���ه‌ر‌ ‌)٧٧٢٥٠٠٠٠٠٧( به‌بودج���ه‌ی‌‌وه‌زاره‌ت���ی‌‌ وه‌ربه‌رهێنان���ی‌‌ بودج���ه‌ی‌‌ته‌ندروس���تی‌‌له‌قه‌زای‌‌چه‌مچه‌ماڵ‌دانا،‌ئه‌و‌پرۆژه‌یه‌‌دراوه‌‌به‌كۆمپانیای‌‌توژه‌ڵه‌و‌ماوه‌ی‌‌دو‌س���اڵ‌دانراوه‌‌ب���ۆ‌ته‌واوبونی‌‌پرۆژه‌كه‌،‌به‌اڵم‌دو‌مانگی‌‌تر‌س���اڵێكی‌‌ئه‌و‌واده‌یه‌‌ته‌واو‌ده‌بێت‌و‌تائێستا‌به‌هیچ‌

شێوه‌یه‌ك‌كاری‌‌تیانه‌كراوه‌.هاواڵتیانی‌‌چه‌مچه‌ماڵ‌نیگه‌رانن‌له‌وه‌ی‌‌دوای‌‌نزیكه‌ی‌‌ساڵێك‌تائێستا‌ئه‌و‌پڕۆژه‌یه‌‌جێبه‌جێ‌‌نه‌كراوه‌،‌له‌كاتێكدا‌ش���اره‌كه‌‌به‌نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‌‌ زۆری‌‌ پێویستیه‌كی‌‌گ���ه‌وره‌‌هه‌ی���ه‌.‌له‌وباره‌ی���ه‌وه‌‌ئه‌حمه‌د‌ش���ه‌ریف‌ك���ه‌‌هاواڵتیه‌كی‌‌دانیش���توی‌‌ش���اری‌‌چه‌مچه‌ماڵ���ه‌،‌نیگه‌رانه‌‌له‌وه‌ی‌‌تائێس���تا‌حكوم���ه‌ت‌هی���چ‌هه‌نگاوێكی‌‌نه‌خۆش���خانه‌یه‌‌ بۆ‌دروس���تكردنی‌‌ئه‌و‌نه‌ن���اوه‌.‌هه‌روه‌ها‌ده‌ڵێ���ت‌"چه‌ندینجار‌بۆ‌وه‌رگرتنی‌‌چاره‌سه‌ری‌‌سه‌ره‌تایی‌‌رو‌له‌نه‌خۆشخانه‌كانی‌‌سلێمانی‌‌یان‌كه‌ركوك‌ده‌كه‌ین،‌چونكه‌‌نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‌‌باشی‌‌تێدانیه‌،‌ئه‌و‌نه‌خۆشخانه‌یه‌ش‌ته‌نها‌بۆ‌بناغه‌ی‌‌ به‌ردی‌‌ بانگه‌ش���ه‌ی‌‌هه‌ڵبژاردن‌

دانراوو‌ئێستا‌هیچ‌ئه‌نجامێكی‌‌نیه‌".ئ���ه‌و‌ بناغ���ه‌ی‌‌ ب���ه‌ردی‌‌ دانان���ی‌‌ه���ات‌ ئ���ه‌وه‌‌ دوای‌‌ نه‌خۆش���خانه‌یه‌،‌رێكخراوه‌كان���ی‌‌س���نوری‌‌چه‌مچه‌م���اڵ‌واژو‌ هه‌ڵمه‌ت���ی‌‌ كه‌مپی���ن‌و‌ چه‌ندی���ن‌به‌مه‌به‌س���تی‌‌ ئه‌نجامدا،‌ كۆكردنه‌وه‌یان‌مۆدێرن‌ نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‌‌ دروستكردنی‌‌له‌قه‌زاك���ه‌دا،‌چونكه‌‌له‌ئێس���تادا‌ته‌نها‌نه‌خۆش���خانه‌یه‌كی‌‌گش���تی‌‌له‌شاره‌كه‌دا‌هه‌یه‌‌كه‌‌مێژوی‌‌دروستكردنی‌‌بۆ‌نزیكه‌ی‌‌

سێ‌‌ده‌یه‌‌له‌مه‌وبه‌ر‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌.ئه‌ندامی‌‌ مه‌ده‌ن���ی‌‌و‌ كۆمه‌ڵی‌‌ چاالكی‌‌كه‌مپینی‌‌باشتركردنی‌‌ره‌وشی‌‌ته‌ندروستی‌‌هه‌ژار‌بابان،‌پێیوای���ه‌‌به‌درێژایی‌‌یانزه‌‌س���اڵی‌‌ڕابردو‌حكومه‌ت‌وه‌كو‌پێویست‌خزمه‌تی‌‌به‌كه‌رتی‌‌ته‌ندروستی‌‌نه‌كردوه‌.‌

وتیشی‌‌"كه‌رتی‌‌ته‌ندروستی‌‌له‌چه‌مچه‌ماڵ‌گرفتێكی‌‌زۆری‌‌تێدایه‌".

ناوبراو،‌باس‌ل���ه‌وه‌ده‌كات‌هه‌رچه‌نده‌‌زیاتر‌ دانیش���توانی‌‌چه‌مچه‌ماڵ‌ ژماره‌ی‌‌ل���ه‌‌)٢٠٠(‌هه‌زار‌ك���ه‌س‌ده‌بێت،‌به‌اڵم‌تائێستا‌ژماره‌ی‌‌ته‌خته‌كانی‌‌نه‌خۆشخانه‌‌گشتیه‌كه‌ی‌‌ناگاته‌‌چل‌قه‌ره‌وێڵه‌.‌داواش‌له‌وه‌زیری‌‌ته‌ندروستی‌‌ده‌كات‌به‌دواداچون‌دروس���تنه‌كردنی‌‌ ه���ۆكاری‌‌ ب���ۆ‌ بكات‌

نه‌خۆشخانه‌كه‌.شاره‌زایه‌كی‌‌بواری‌‌ته‌ندروستی‌‌ره‌خنه‌‌له‌وه‌‌ده‌گرێت‌به‌ش���ه‌‌ته‌ندروس���یه‌كانی‌‌هه‌ریه‌كه‌یان‌ په‌رت���ه‌وازه‌ن‌و‌ چه‌مچه‌ماڵ‌له‌ش���وێنێكی‌‌جی���اوازه‌.‌بڕواش���ی‌‌وایه‌‌دروستكردنی‌‌ئه‌و‌نه‌خۆشخانه‌یه‌‌ده‌بێته‌‌هۆی‌‌كۆكردنه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌به‌شه‌‌جیاوازانه‌.

عادل‌عوسمان‌ش���اره‌زایه‌كی‌‌بواری‌‌ته‌ندروستیه‌‌و‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌له‌ئێستادا‌به‌ش���ه‌‌ته‌ندروس���تیه‌كانی‌‌چه‌مچه‌ماڵ‌په‌رته‌وازه‌ن‌و‌هه‌ر‌به‌شێك‌له‌شوێنێكی‌‌جیاوازه‌‌"ئه‌مه‌ش‌گرفتی‌‌بۆ‌هاواڵتیان‌دروستكردوه‌،‌چونكه‌‌ئه‌گه‌ر‌نه‌خۆشێك‌پێویس���تی‌‌وه‌رگرتنی‌‌چاره‌س���ه‌ربێت‌ته‌ندروس���تی‌،‌ به‌ش���ێكی‌‌ له‌چه‌ن���د‌ده‌بێت‌رێگه‌یه‌كی‌‌دور‌له‌نێوان‌به‌ش���ه‌‌

جیاوازه‌كانی‌‌ته‌ندروستی‌ببڕێت".ئه‌و‌ش���اره‌زایه‌‌ئام���اژه‌‌به‌وه‌ده‌كات‌نه‌خۆشخانه‌یه‌،‌ ئه‌و‌ به‌دروس���تكردنی‌‌س���ه‌رجه‌م‌ئه‌و‌به‌شانه‌‌له‌یه‌ك‌شوێنی‌‌دیاریكراودا‌كۆده‌بنه‌وه‌و‌چیتر‌پێویست‌ناكات‌نه‌خۆش‌سه‌ردانی‌‌چه‌ند‌شوێنێكی‌‌جیاواز‌بكات‌و‌ده‌ڵێت‌"دروس���تكردنی‌‌

تاڕاده‌یه‌ك���ی‌‌ نه‌خۆش���خانه‌یه‌،‌ ئ���ه‌و‌ته‌ندروس���تیه‌كانی‌‌ پێداویس���تیه‌‌ زۆر‌

چه‌مچه‌ماڵ‌پڕده‌كاته‌وه‌".به‌دواداچون���ی‌‌ به‌مه‌به‌س���تی‌‌هۆكاره‌كان���ی‌‌دروس���تنه‌كردنی‌‌ئ���ه‌و‌په‌یوه‌ندیكرد‌ ئاوێنه‌‌ نه‌خۆش���خانه‌یه‌،‌به‌هه‌ریه‌ك���ه‌‌له‌وه‌زیری‌‌ته‌ندروس���تی‌‌و‌ته‌ندروس���تی‌‌ گش���تی‌‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‌س���لێمانی‌‌و‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌ته‌ندروس���تی‌‌هه‌ریه‌كه‌ی���ان‌ ب���ه‌اڵم‌ چه‌مچه‌م���اڵ،‌ئاماده‌نه‌بون‌ جی���اواز‌ به‌پاس���اوێكی‌‌

له‌وباره‌یه‌وه‌‌لێدوان‌بده‌ن.‌قایمقام���ی‌‌ خۆی���ه‌وه‌‌ له‌الی���ه‌ن‌ق���ه‌زای‌‌چه‌مچه‌ماڵ‌ئامان���ج‌محه‌مه‌د،‌مانگ‌ پێنج‌ م���اوه‌ی‌‌ رایده‌گه‌یه‌نێ���ت‌له‌الیه‌ن‌ پرۆژه‌ك���ه‌‌ دیزاینكردنی‌‌ ب���ۆ‌

دانراوه‌،‌ جێبه‌جێ���كاره‌وه‌‌ كۆمپانیای‌‌له‌ئێستاش���دا‌كۆمپانیاك���ه‌‌"له‌س���ه‌ر‌پرۆژه‌كه‌ی‌‌ دیزاین���ی‌‌ حس���ابی‌‌خۆی‌‌

ته‌واوكردوه‌".قایمقام���ی‌‌چه‌مچه‌م���اڵ‌ه���ۆكاری‌‌نه‌خۆش���خانه‌كه‌،‌ دروس���تنه‌كردنی‌‌ده‌گێڕێت���ه‌وه‌‌بۆ‌ئه‌و‌قه‌یرانه‌‌داراییه‌ی‌‌روی‌‌له‌هه‌رێم‌كردوه‌‌و‌ده‌ڵێت‌"تائێستا‌له‌الیه‌ن‌وه‌زاره‌تی‌‌داراییه‌وه‌‌بودجه‌ی‌‌بۆ‌ته‌رخاننه‌كراوه‌،‌تا‌‌ئێستا‌چه‌ندینجار‌په‌یوه‌ندیمان‌به‌ره‌ش���ید‌تاهیر‌جێگری‌‌وه‌زیری‌‌دارایی‌‌هه‌رێم���ه‌وه‌‌كردوه‌‌بۆ‌ته‌رخانكردن���ی‌‌بودجه‌‌ب���ۆ‌پرۆژه‌كه‌و‌بودج���ه‌ی‌‌ ته‌رخانكردن���ی‌‌ به‌ڵێن���ی‌‌پێداوی���ن،‌ب���ه‌اڵم‌تائێس���تا‌هیچ‌بڕه‌‌

پاره‌یه‌كیان‌بۆ‌ته‌رخاننه‌كردوین".

9 (4٣8(‌سێشه‌ممه‌‌٧/٢٢/٢٠١4 لۆکاڵ

ده‌‌مانگه‌‌نه‌خۆشخانه‌یه‌ك‌ته‌نها‌به‌ردی‌‌بناغه‌كه‌ی‌‌دانراوه‌"ئه‌و‌نه‌خۆشخانه‌یه‌‌ته‌نها‌بۆ‌بانگه‌شه‌ی‌‌هه‌ڵبژاردن‌به‌ردی‌‌بناغه‌ی‌‌دانراوو‌ئێستا‌هیچ‌ئه‌نجامێكی‌‌نیه‌"

‌‌‌ئا:‌ئیحسان‌مه‌ال‌فوئاد

له‌م‌چاوپێكه‌وتنه‌ی‌‌ئاوێنه‌دا‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌ناحیه‌ی‌قه‌ره‌ته‌په‌‌چه‌ند‌بابه‌تێكی‌

هه‌ستیارو‌مه‌ترسیداری‌‌داعش‌وگروپه‌‌چه‌كداره‌كان‌ده‌خاته‌ڕوو‌راشیده‌گه‌یه‌نێت‌

كه‌‌به‌شێكی‌سنوری‌‌كوردستان‌له‌ناوچه‌كه‌یان‌نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‌سه‌ر‌

هه‌رێم‌و‌چه‌ندین‌گوندی‌ناوچه‌كه‌یان‌له‌ژێر‌ده‌ستی‌داعشدایه‌.

له‌پ���اش‌روخان���ی‌رژێم���ی‌پێش���وی‌به‌ع���س‌‌٢٠٠٣ناوچه‌ی‌‌حه‌مرین‌و‌چه‌ندین‌قاعیده‌و‌ رێكخراوی‌‌ له‌ژێرده‌س���تی‌ گوند‌نه‌قش���به‌ندی‌و‌گروپ���ه‌‌چه‌كداره‌كاندایه‌،‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌ناحی���ه‌ی‌قه‌ره‌ته‌په‌‌وه‌هاب‌ئه‌حمه‌د‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌تایبه‌ت‌به‌ئاوێنه‌‌وتی‌"داعش‌و‌گروپه‌‌چه‌كداره‌كان‌زۆر‌دور‌نین‌له‌ناحیه‌ی‌قه‌ره‌ته‌په‌وه‌،‌هه‌رچه‌نده‌‌پێش‌هه‌ڵبژاردنی‌ئه‌نجومه‌نی‌نوێنه‌رانی‌عێراق‌كه‌‌سوپای‌عێراقیش‌لێره‌‌بوه‌‌‌١٥گوندو‌ش���ه‌ش‌ناوه‌ندی‌هه‌ڵبژاردنم���ان‌كه‌وته‌‌ژێر‌ده‌س���تی‌داعش‌و‌هاتوچۆی‌‌ناوچه‌كه‌‌ده‌كه‌ن‌و‌بااڵده‌س���تن‌له‌و‌شوێنانه‌،‌بۆیه‌‌تائێستا‌ئه‌و‌شوێنانه‌‌هه‌ر‌له‌ژێر‌ده‌ستی‌

ئه‌واندایه‌".له‌زۆربه‌ی‌‌ئه‌و‌ناوچانه‌ی‌‌شه‌ڕو‌نائارامی‌‌رویتێكردو‌داعش‌ده‌ستی‌به‌سه‌ردا‌گرت‌و‌زۆرب���ه‌ی‌‌خه‌ڵ���ك‌ئاواره‌‌ب���ون‌و‌ده‌وامی‌فه‌رمانگ���ه‌‌حكومیی���ه‌كان‌راگیرا،‌به‌اڵم‌ناحیه‌ی‌قه‌ره‌ته‌په‌‌جی���اواز‌له‌و‌ناوچانه‌‌ده‌وامی‌ئاسایی‌به‌رده‌وام‌بو،‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌كاتێك‌ رونیكرده‌وه‌‌ قه‌ره‌ته‌پ���ه‌‌ ناحیه‌ی‌سوپای‌عێراق‌له‌ناحیه‌كه‌یان‌كشاوه‌ته‌وه‌‌له‌ده‌وام���ی‌ به‌رده‌وامب���ن‌ توانیویان���ه‌‌

ئاسایی.ئ���ه‌و‌به‌رپرس���ه‌ی‌یه‌ك���ه‌ی‌ئیداری���ی‌‌قه‌ره‌ته‌په‌‌ل���ه‌و‌باره‌ی���ه‌وه‌‌ده‌ڵێت‌"ئه‌و‌رۆژه‌ی‌‌سوپای‌عێراق‌لێره‌‌كشایه‌وه‌‌ئێمه‌‌سه‌ر‌ دابه‌شكرده‌‌ پێش���مه‌رگه‌مان‌ هێزی‌فه‌رمانگه‌كان‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌بیپارێزین‌و‌دواتر‌

ده‌وامی‌فه‌رمی‌ده‌ستیپێكرد‌وه‌كو‌ئه‌وه‌ی‌هی���چ‌روینه‌دابێ���ت‌لێره‌،‌ب���ه‌اڵم‌بابه‌تی‌موچه‌‌كه‌‌بۆ‌م���اوه‌ی‌‌دو‌مانگه‌‌نه‌دراوه‌‌هه‌ندێك‌كێش���ه‌ی‌تێدایه‌‌به‌وه‌ی‌‌كه‌سێك‌نییه‌‌ب���ڕوات‌له‌دیاله‌‌بیهێنێ���ت،‌چونكه‌‌هه‌مو‌رێگاكان‌گیراوه‌،‌دیاله‌ش‌تا‌ئێستا‌

نه‌یانوتوه‌‌موچه‌‌نانێرین".س���ه‌باره‌ت‌به‌ناوچ���ه‌ی‌‌كوردس���تانی‌له‌س���نوری‌‌قه‌ره‌ته‌پ���ه‌‌ك���ه‌‌تا‌ئێس���تا‌له‌ژێ���ر‌ پێینه‌گه‌یش���توه‌و‌ پێش���مه‌رگه‌‌ده‌ستی‌هێزی‌كوردیدا‌نییه‌،‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌"ل���ه‌روی‌ وت���ی‌ قه‌ره‌ته‌پ���ه‌‌ ناحی���ه‌ی‌جوگرافییه‌وه‌‌سنوری‌‌هه‌رێمی‌كوردستان‌

تائێس���تا‌ حه‌مرینه‌و‌ چیاكانی‌ زنجی���ره‌‌نه‌گه‌یشتوینه‌ته‌‌حه‌مرین،‌به‌اڵم‌به‌شێكی‌زۆری‌نه‌ماوه‌،‌ئه‌گ���ه‌ر‌بكرێت‌له‌داهاتودا‌به‌رێككه‌وتن‌یان‌له‌پرۆسه‌یه‌كی‌سه‌ربازیدا‌

به‌ده‌ستیبهێنینه‌وه‌".له‌ب���اره‌ی‌‌كاریگ���ه‌ری‌‌ئ���ه‌و‌دۆخه‌‌بۆ‌س���ه‌ر‌ژیان���ی‌رۆژانه‌ی‌‌خه‌ڵ���ك،‌وه‌هاب‌ئه‌حم���ه‌د‌رونیكرده‌وه‌‌ك���ه‌‌ژیانی‌خه‌ڵك‌ئاس���اییه‌‌وه‌كو‌بازاڕ،به‌اڵم‌ته‌نها‌هه‌ندێك‌كێش���ه‌ی‌قه‌یرانی‌نه‌وت‌و‌غ���ازو‌به‌نزین‌ئیداره‌ی‌‌ بۆ‌ سوپاس‌ سه‌ریهه‌ڵداوه‌،به‌اڵم‌هه‌ردوق���ه‌زای‌‌كفری‌وك���ه‌الرو‌ئی���داره‌ی‌‌گه‌رمیان‌كه‌‌تاڕاده‌یه‌كی‌باش‌توانیویانه‌‌

ئه‌و‌كێشانه‌‌چاره‌سه‌ر‌بكه‌ن.به‌پێ���ی‌ئ���ه‌و‌ئامارانه‌ی‌‌له‌ئی���داره‌ی‌‌ناحیه‌ی‌‌قه‌ره‌ته‌په‌‌تۆماركراوه‌‌تائێس���تا‌ناحیه‌كان���ی‌ هاواڵت���ی‌ ‌٣٠٠٠ نزیك���ه‌ی‌‌ش���اره‌بان‌و‌خاڵس‌و‌ده‌لی‌عه‌باس‌و‌خان‌به‌نی‌سه‌عدو‌جه‌له‌والو‌سه‌عدیه‌و‌ناوچه‌ی‌‌قه‌ره‌ته‌په‌‌ ناحی���ه‌ی‌ ئ���اواره‌ی‌‌ عوزێ���م‌ب���ون،‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌ناحی���ه‌ی‌ناوبراویش‌ده‌ڵێت‌"ئه‌وه‌ی‌‌پێمانكراوه‌‌بۆیان‌بكه‌ین‌شوێنی‌نیشته‌جێبونمان‌بۆ‌دابینكردون‌و‌تائێس���تاش‌ته‌نها‌یه‌ك‌رێكخ���راو‌هاتوه‌‌

هاوكاری‌‌كردون".هه‌رێمی‌كوردس���تان‌وه‌كو‌پێویس���ت‌

خزمه‌ت‌و‌ئاوڕی‌‌له‌ناوچه‌‌كێشه‌له‌سه‌ره‌كان‌نه‌داوه‌ته‌وه‌،‌جگه‌‌له‌دامه‌زراندنی‌‌كۆمه‌ڵێك‌مامۆستاو‌ئاسایش‌و‌پێشمه‌رگه‌و‌فه‌رمانبه‌ر‌به‌هه‌مانش���ێوه‌‌به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ناحی���ه‌ی‌وتانه‌ی‌‌پشتڕاستكرده‌وه‌و‌ ئه‌و‌ قه‌ره‌ته‌په‌‌رایگه‌یاند‌"له‌پاش‌روخانی‌رژێمی‌پێشوه‌وه‌‌‌٢٠٠٣تائێستا‌هیچ‌خزمه‌تگوزارییه‌ك‌بۆ‌ناحی���ه‌ی‌قه‌ره‌ته‌په‌‌نه‌كراوه‌،‌به‌اڵم‌پێش‌ئه‌وه‌ی‌‌بێمه‌‌ئێره‌‌باس‌كراوه‌‌كه‌‌ش���ه‌ش‌ملی���ار‌دیناری‌‌ب���ۆ‌ته‌رخانك���راوه‌و‌ئه‌و‌پرۆژانه‌ش‌كه‌‌ك���راوه‌‌زۆر‌به‌كرچوكاڵی‌و‌

ناڕێكی‌ئه‌نجامدراوه‌".هه‌ڵبژاردن���ی‌‌ له‌پێ���ش‌ هه‌رچه‌ن���ده‌‌

ئه‌نجومه‌ن���ی‌پارێزگاكانی‌عێراق‌له‌‌٢٠٠٩مه‌ال‌به‌ختیار‌ئه‌ندامی‌مه‌كته‌بی‌سیاسی‌به‌سه‌ردانێك‌ئه‌و‌ناوچه‌یه‌ی‌به‌سه‌ركرده‌وه‌و‌ئیدارییه‌كانی‌ یه‌ك���ه‌‌ له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی‌ناحیه‌ی‌قه‌ره‌ته‌په‌و‌جه‌باره‌و‌س���ه‌عدیه‌و‌جه‌له‌وال‌به‌ڵێنیدا‌بۆ‌هه‌ر‌ناحیه‌یه‌ك‌‌٥٠٠هه‌زار‌دۆالر‌ته‌رخان‌بكات،‌به‌اڵم‌تائێستا‌

یه‌ك‌دۆالری‌ته‌رخاننه‌كراوه‌.ناحیه‌ی‌قه‌ره‌ته‌په‌‌یه‌كێكه‌‌له‌ناحیه‌كانی‌سه‌ربه‌قه‌زای‌‌خانه‌قین‌نزیكه‌ی‌‌‌68گوندی‌به‌سه‌ره‌وه‌یه‌،‌پێكهاته‌ی‌دانیشتوانه‌كه‌شی‌‌توركمانی‌ش���یعه‌‌ ع���ه‌ره‌ب‌و‌ له‌ك���وردو‌

مه‌زهه‌ب‌پێكهاتوه‌.

له‌قه‌ره‌ته‌په‌،‌موچه‌‌دوره‌و‌داعش‌نزیكبه‌رێوه‌به‌ری‌ناحیه‌ی‌قه‌ره‌ته‌په‌:‌تا‌ئێستا‌دیاله‌‌نه‌یوتوه‌‌موچه‌‌نانێرین

له‌كۆبونه‌وه‌یه‌کی‌یه‌كه‌‌ئیدارییه‌كانی‌ناحیه‌ی‌قه‌ره‌ته‌په‌و‌جه‌باره‌و‌سه‌عدیه‌و‌

جه‌له‌وال،‌مه‌ال‌به‌ختیار‌به‌ڵێنیدا‌بۆ‌هه‌ر‌ناحیه‌یه‌ك‌‌٥٠٠هه‌زار‌دۆالر‌

ته‌رخان‌بكات،‌به‌اڵم‌تائێستا‌یه‌ك‌دۆالری‌

به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ناحیه‌ی‌قه‌ره‌ته‌په‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئیحسانته‌رخاننه‌كراوه‌

چه‌ندینجار‌بۆ‌وه‌رگرتنی‌‌چاره‌سه‌ری‌‌

سه‌ره‌تایی‌‌رو‌له‌نه‌خۆشخانه‌كانی‌‌

سلێمانی‌‌یان‌كه‌ركوك‌

ده‌كه‌ین،‌چونكه‌‌نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‌‌

باشی‌‌تێدانیه ئه‌و‌پرۆژه‌یه‌ی‌‌١٠مانگ‌پێش‌ئێستا‌به‌ردی‌بناغه‌که‌ی‌دانرا،‌هێشتا‌ده‌ست‌به‌جێبه‌جێنه‌کردنی‌نه‌کراوه‌

Page 10: ژماره 438

ئا: ئاوێنه

عارف س����ائیب، ناوێکی که م ناسراوه و له ئێس����تادا ره نگ����ه که م ک����ه س هه بن ئاش����نابن به ناوو مێژوی ئه و ش����اعیرو

روناکبیره . عارف سائیب هاوشێوه ی جه مال عیرفان، روناکبیری سه رده می حوکمداریی شێخ مه حمود بوه له سلێمانی، که مێژوه که ی ده گه ڕێته وه بۆ بیس����ته کانی س����ه ده ی ڕابردو. ئه و روناکبیره هه مان چاره نوسی جه مال عیرفانی هه بوه ، ئه ویش کوشتن و

تیرۆرکردن بوه .به هۆی نه بونی مێژوی ڕون و دروس����تی ئه و سه رده مه وه ، به ته واوی نازانرێت ئه و که س و الیه نانه کێ بون ئه و روناکبیره یان

له ساڵی 1923دا کوشتوه .حه مه ره س����وڵ هاوار له کتێبی "ش����ێخ مه حم����ودی قاره م����ان و ده وڵه ته ك����ه ی خواروی كوردس����تان"، باس له کوژرانی س����ائیب ع����ارف عیرف����ان و جه م����ال ده کات و ده ڵێ����ت، "ئ����ه و ڕوناكبیرانه ی نزیكبون له ش����ێخ مه حمود هه وڵیانده دا كاروب����اری ده زگاكان����ی حكومه ته كه ی بۆیه دابم����ه زرێ، نوێ به ش����ێوه یه كی

ب����ه اڵم ناوده ب����ران، به "موته نه وی����ر" كه س����انێكی تر كه ژماره یان زۆرتربوه و ده سه اڵتدارتریش بون، هه وڵیانده دا ئه و بكرێن، چه ند "موته نه ویرانه "ده مك����وت كه س����ێكیان لێك����وژراوه ، وه كو جه مال

عیرفان و عارف سائیب".سائیب له دایکبوی ساڵی 1892ی شاری سلێمانییه . له سه ره تای جه نگی جیهانیی یه که مدا کراوه به س����ه رباز له له ش����کری ئێران ده وروبه ری ره وانه ی عوسمانیداو له و عوس����مانییه کان له کاتێکدا کراوه . ئینگلیزه کان شکس����تیانهێناو جه نگه دا تورکه کان سه ربازه که رکوکه وه ، هاتنه له ڕێی سورداش����ه وه گه ڕانه وه موس����ڵ. به اڵم عارف سائیب له سلێمانی مایه وه و دواتر کرا به نوس����ه ری تایبه تیی ش����ێخ

مه حمودو سکرتێری. له مایس����ی ک����ه له کاتێک����دا 1923حکومه ته که ی شێخ مه حمود به ره و ئه ش����که وته که ی جاس����ه نه به ڕێکه وتن، س����ائیب عارف قه ره چه تان له ناوچه ی

شه هید ده کرێت.له یه کێ����ک له ده ستنوس����ه کانی ع����ارف سائیب که ده ست ئاوێنه که وتوه و بۆ ئه و سه رده مه ده گه ڕێته وه که نوسه ری شێخ

مه حمود بوه له ساڵی 1922، به خه تێکی جوان عارف سائیب نامه یه کی ده وڵه تیی ئاراسته ی قائیمقامی ئه وکاتی چه مچه ماڵ ده کات ک����ه ناوی "محه مه د ئه مین ئاغا" بوه ، تێی����دا داوا ده کات "مه ال محه مه د" که پێش����تر م����ه ال ب����وه له چه مچه ماڵ،

بگه ڕێنرێته وه سه ر کاره که ی.

[email protected] (438( سێشه ممه ‌2014/7/22ره‌نگاڵه

زیاتر ئه بی���ت له س���ه رخۆ كاتێك په ی���دا ده وروبه ره ك���ه ت متمان���ه ی ئه كه یت. س���ه ری خۆت به ئیشێكه وه قورس مه كه كه ئێس���تا پێویس���ت

نه بێت.

خۆت قس���ه كانی له س���ه ر سوری ده رب���اره ی ئه و كێش���انه ی ئێس���تا خێزانه كه ت. له گه ڵ نێوانت كه وتۆته

تۆزێك نه رمونیانتربه .

ل���ه روی خۆشه ویس���تیه وه تۆزێك كێش���ه ت بۆ دروس���ت ده بێت له گه ڵ هاوسه ره كه ت. كاتی زیاتری به رێ با

بتوانێت بڕیاری گونجاو بدات.

ئه م ماوه یه زۆربه ی ئه و وه اڵمانه ت ده س���ت ده كه وێ���ت ك���ه له ه���اوڕێ ده كرد. چاوه ڕێ���ت نزیكه كه تت���ه وه

شه ممه رۆژی به ختته .

زۆرن و بیركردنه وه كان���ت كرده وه كان���ت كه م. هه وڵبده خۆت زۆر جه نج���اڵ نه كه ی���ت به ش���تی

زۆره وه . ته ندروستیت باشتر بوه .

زۆر خۆت سه رقاڵی ئیشوكاره كانی ناوماڵ���ت ك���ردوه . تۆزێ���ك بایه خ به روخس���ارو ته ندروس���تیت ب���ده .

كێشه كانت به ره و كۆتا ده ڕۆن.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

ئا: رێنوار نه جم

پرۆڤ����ه و ش����وێنی ده مانزان����ی نمایش����کردنه که ی کارگه ی جگه ره که ی سلێمانییه ، به اڵم به هۆی گه وره یی ئه و کارگه یه وه دوای گه ڕانێکی زۆر، ئینجا

توانیمان شوێنه که بدۆزینه وه .له ژێر خۆری مانگی ته مموزی سلێمانیدا، که پله ی گه رمای بۆ س����ه رو 40 پله ی س����ه دی به رزکردبویه وه ، ش����انۆکارانی کۆڕی ش����انۆی با، س����ه رقاڵی پرۆڤه ی نوێترین کاری خۆیان بون و هه وڵده ده ن ره م����ه زان، جه ژن����ی رۆژی دوه می����ن

یه که مین رۆژی نمایشیان بێت. "دو هۆکاری س����ه ره کیی هه یه که ئه م ش����وێنه مان بۆ نمایش هه ڵب����ژاردوه ". ده رهێنه ری نوس����ه رو که ریم، ش����وان

شانۆگه رییه که وای وت."ئ����ه و ئه تمۆس����فێره ی ئ����ه م کارگه یه

زین����دوو زۆر دروس����تکردوین، ب����ۆی راستگۆیانه یه . باشترین دیکۆرست بێنه ئه و ناتوانێت س����لێمانیی له هۆڵه کانی زیندویه تییه ت بدات����ێ، ناتوانێت هه مو س����اتێک بیرتنه خاته وه ئه مه شانۆیه و ئه مه کارگه نییه ". هه روه ها "له ئه وروپادا وایه ل����ه وه رزی گه رمادا گروپه کانی ناو سه رشه قام گروپه کانی پشویانه و هۆڵ

شانۆیه کی هاوینه نمایش ده که ن".به بڕوای ش����وان، کارکردن له ناو هۆڵدا

ئاسانتره وه ک له ده ره وه ی هۆڵ .نمایش����ه نوێیه که ی کۆڕی ش����انۆی با، له ژێر ناونیشانی "ساڵی سفر"دایه و بۆ یه که مجاره شوان که ریم وه ک ده رهێنه ر کار له گه ڵ ئه و گروپه شانۆییه دا بکات. ئ����ه و ده رهێنه ره له ب����اره ی په یوه ندیی ب����ا، ده ڵێت خۆی و ک����ۆڕی ش����انۆی "له س����ه ره تاوه په یوه ندیم له گه ڵ کۆڕی ش����انۆی با-دا باش بوه . ل����ه دو کاری

پێشومدا ویستومه له گه ڵ ئه م گروپه دا به ڕێوه به رایه تی جارێکی����ان کاربکه م. شانۆ قبوڵی نه کرد له به رئه وه ی خۆیان به رهه مێکیان هه بو له و مانگه دا. ساڵی دوای ئه وه ش دیسان مه سه له ی بودجه

رێگربو".کۆڕی ش����انۆی با، گروپێکی شانۆییه و له ساڵی 1999 دامه زراوه ، له و ده مه وه س����ااڵنه کاری نوێی ش����انۆیی له شاری

سلێمانیدا ئه نجامده ده ن.هه رچه نده ش����وان که ریم ده ڵێت خۆی به ئه ندامی ئه و گروپه شانۆییه ده زانێت. ب����ه اڵم له گه ڵ ئ����ه وه دا نیی����ه به ناوی گروپه وه ستاف سنوردار بکرێت "هێشتا هه ندێ عه قڵیه ت هه یه ، که په یوه ندییه شه خس����ییه کان له گه ڵ گروپێکدا له الی گرنگتره له کارێکی هونه ریی هه رچه نده

به دڵیشی بێت". وت����ی: داهاتوی����ه وه کاری له ب����اره ی

"حه زده که م ئیش����ی داهاتوش����م له گه ڵ کۆڕدا بێت، به اڵم ئه و شتانه لێره قه زاو

قه ده ره" .له وێ له ن����او که ل وپه لی به جێماوی ئه و کارگه کۆنه دا که مێژوی دروستکردنه که ی ب����ۆ نزیکه ی 60 س����اڵ به ر له ئێس����تا ده گه ڕێته وه و سااڵنێکه هیچ به رهه مێکی نییه و وابڕیاره بکرێته شوێنێکی مێژویی، 10 ئه کت����ه ری نمایش����ه که س����ه رقاڵی پرۆڤه ب����ون و ب����ه رده وام دیالۆگه کان����ی ده وته وه . ش����ێوه به چه ندین خۆی����ان ده رهێنه رو ئه کته رێکیشدا، هه ر له گه ڵ ش����انۆکارێکی یاریده ده ره که یی و چه ند ناسراو هه بون، که به رده وام رێنماییان ده دایه ئه کته ره کان و چاودێریی جوڵه ی له ش و ش����ێوازی وتن����ی دیالۆگه کانیان

ده کرد.ناوه ڕۆکی ئه م نمایشه باس له کارگه یه کی گ����ه وره ده کات ک����ه کۆمه ڵێک کرێکار

شه وی سه ری ساڵی تێدا به سه رده به ن و مه جبورن ئیش بکه ن. چه قی چیرۆکه که ئه وه ی����ه ک����ه ئینس����انی مۆدێرن چۆن

له کارگه یه کدا ژیان ده باته سه ر.له گه ڵ بیستنی دیالۆگه کانی ئه کته ره کان له کاتی پرۆڤه دا، هه س����ت ب����ه و زمانه ش����یعرییه زاڵه ده که یت که له سه رجه م

نمایشه کانی شوان که ریمدا هه یه .یه کێکی تر له هێڵه کانی نمایشه که ، ئه و کێشانه یه که ئینسانی مۆدێرن گیرۆده

بوه پێیانه وه ، وه ک ئه لکهول! چی وا ئه کات ئینسانی مۆدێرن خۆی س����ڕبکات؟ چ����ی وا ئه کات ئینس����انی مۆدێ����رن دنیایه ک له خه یاڵ دروس����ت بکات که له و دنیا ڕه قه ی ده ره وه جیای

ده کاته وه ؟ "دواجار هه مو ئه م شتانه له چوارچێوه ی چیرۆکێکدایه که من پێموایه ئینس����ان ده بێت بگه ڕێته وه س����اڵی سفر.. ساڵی

سفر له هه مو شتێکدا".پێش����وی له دیدارێک����ی هه رچه ن����ده رۆژنامه ی ئاوێنه دا شوان که ریم ئاماژه ی به وه دابو که کاری داهاتوی نمایش����ێک ده بێت به ناوی "هه شته مین ڕۆژ"، به اڵم هۆکاری ئه نجامنه دانی ئه و ئیش����ه ی بۆ نه بونی بودج����ه وه گێڕایه وه . له کاتێکدا ل����ه ده ره وه ی له ئه کته ره کانی یه کێ����ک واڵت بو "نه ده کرا ئ����ه و ئه کته ره وه بۆ ماوه ی یه ک دو مانگ له س����ه ر حسابی خۆی بێته وه و مه س����روفی خۆی بکات. لێره به ڕێوه به رایه تی شانۆ له به رئه وه ی بودجه ی نیی����ه )نه ک له ب����ه ر ئه وه ی بودجه ی له وه زاره ته وه ن����ادات!( پاره پێیباش����تره وه زاره ت نای����ه ت. ب����ۆ بهێنێت و واڵتێ����ک هه ر هونه رمه ن����دی ش����ه وێکیان بۆ خۆش����بکات ل����ه وه که

بودجه بدات به شانۆی سلێمانیی".

کۆڕی شانۆی با جه ژنانه یان ده بێت

ئینسان‌دەبێت‌بگه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌"ساڵی‌سفر"

عارف‌سائیب..‌روناکبیره‌‌تیرۆرکراوه‌که

ده ستنوسێکی عارف سائیب له ساڵی 1922

Page 11: ژماره 438

ئا: رێنوار

م���اوەی چەند هەفتەیەک���ە رۆمانی “دواهەمین هەن���اری دونیا”ی بەختیار عەلی بەزمانی فارس���ی لەواڵتی ئێران باڵوبوەتەوەو پێش���وازیەکی باشی لێ لەوەرگێڕانی رۆمان���ە ئ���ەم دەکرێت. مەری���وان هەڵەبجەییە کە پێش���تریش چەن���د کتێبێک���ی دیک���ەی هەم���ان رۆماننوس و چەند نوس���ەرێکی دیکەی

کردوەتە فارسی.مەری���وان هەڵەبجەی���ی بەئاوێن���ەی راگەیاند کە ج���اری یەکەم رۆمانەکەی کردوەت���ە فارس���ی، رەشنوس���ەکەی دوب���ارە ناچارب���وە فەوت���اوەو 2003دا “لەس���اڵی وەریبگێڕێت���ەوە، یەکەم رەشنوسی رۆمانەکەم وەرگێڕا. دوات���ر بۆ ماوەی 2 س���اڵ س���ەرقاڵی پێداچونەوەبوم، لەو ماوەیەدا پیشانی 2005 لەس���اڵی نوس���ەرێکمدا. چەند کاتێک رەشنوسەکەی الی رەخنەگرێکی پێداچون���ەوەی ب���ۆ ب���و ئێرانی���ی دەمویس���ت ک���ە فارس���ییەکەی بەفارسییەکی ڕەوان باڵوببێتەوە، بەاڵم بەهۆی هەڵوێست وهۆکاری تایبەتییەوە ئەو رەخنەگرە کەوت���ە بەندینخانەوە، بەس���ەر دەس���تگیرا لەوکاتەش���دا رەشنوسی تێیدا ماڵەکەیدا، شتەکانی وەرگێڕانەکەی منیش هەبو. لەکاتێکدا تەنها ئ���ەو رەشنوسەش���م هەبو. کە ئ���ەوە رویدا توش���ی نائومێدیەکی زۆر بوم. بەناچاری دوای س���اڵێک دوبارە

کەوتەمەوە کارکردن لەسەری”. وەرگێڕان���ی رۆمانەکە دەزگای چاپ و باڵوکردنەوەی “سالس” باڵویکردوەتەوە کە دەزگایەکی بەناوبانگی واڵتی ئێرانەو ل���ەو ماوە کەم���ەی ک���ە باڵوبوەتەوە

دەنگدانەوەیەکی باشی هەبوە. هەڵەبجەی���ی ئەوەش���ی راگەیاند کە لەکۆتای���ی مانگی هەش���تدا لەش���اری تاران بەئامادەبونی چەند رەخنەگرێکی ئێرانیی کۆڕ س���ازدەکرێت س���ەبارەت بەرۆمانەکەو “خۆش���م وەک وەرگێڕی رۆمانەک���ە بانگهێش���تکراوم”. دوات���ر لەش���ارەکانی کەرەج و ڕەشت و تەبرێز و ئەس���فەهان و ش���یرازیش هەمان کۆڕو سیمینار بۆ “دواهەمین هەناری دونیا”

دەکرێت.لەبارەی بۆچونی رەخنەگرو نوسەرانی ئێران لەب���ارەی رۆمانەکەوە، مەریوان هەڵەبجەیی وتی، “کەسانێک لەسەریان باڵوبون���ەوەی، پێ���ش کە نوس���یوە رۆمانەکەی���ان خوێندوەتەوە. من پێش چاپکردنی چەند س���ەد نوس���خەیەکم رەخنەگرو دابوم���ە لەبەرگرتب���وەوەو ماوەیەی ل���ەم ئێران. نوس���ەرەکانی باڵویشبوەتەوە نامەی زۆرم بۆ هاتوە، کە دەستخۆشییان هەبوە بۆ کارەکە”. هەروەه���ا وتیش���ی: “پێش���تریش لەکاتی باڵوبونەوەی رۆمانی “حەسارو س���ەگەکانی باوکم”ی شێرزاد حەسەن دەنگدان���ەوەی هەم���ان بەفارس���ی، لەکاتی هەرچەن���دە هەب���و. گەورەی لێسانسۆرکرابو، بەشێکی باڵوبونەوەی

ب���ەاڵم پێش���وازییەکی باش���ی لێکراو چەند جارێک چاپکرای���ەوەو رەخنەی لەس���ەر نوس���را. دوای تەواوبونیشی رێگریی حکوم���ەت لەکتێبخان���ەکان، دەکات لەدوب���ارە چاپکردن���ەوەی ئەو رۆمانەی ش���ێرزاد حەسەن. هەرچەندە لەکاتی هەبوە مۆڵەتیش���ی پێش���تر

چاپەکانی دیکەیدا”. بەاڵم مەریوان ئاماژەئ بەوەکرد کە ئەم رۆمان���ەی بەختیار عەلی هیچی لێسانس���ۆر نەکراوە، “من ئەم چەند ساڵە بۆ ئەوە دوامخستوە کە هیچی

لێسانسۆر نەکرێت”.هەڵەبجەیی مەری���وان پێش���تر چەند کتێبێک���ی دیکەی بەختیار عەل���ی وەگێڕاوەتە س���ەر زمانی فارس���ی، “ئێ���وارەی پەروان���ەو ش���اری مۆسیقارە س���پییەکان و کۆمەڵ���ە ش���یعری ئیش���کردن فیردەوسدا”، لەدارس���تانەکانی “بەپلەی یەک بۆچونی باش���ی فارس���ەکان لەس���ەر ه���ەردو رۆمان���ی دواهەمی���ن هەناری

دونیاو ئێوارەی پەروانەیە”. ئەو وەرگێڕە ئاشکراشیکرد هەوڵدەدات لەداهات���ودا کە ئ���ەو کتێبانەی کە پێش���تر وەریگێڕاونەتە س���ەر زمانی

لەسانسۆردا بەاڵم فارس���یی و دەرنەچ���ون، هەندێک دەس���تکارییان ب���کات و دوب���ارە داوای باڵوبونەوەیان

بکات.

ئا: رێنوار

به پێ����ی لێکدانه وه کانی ش����اره زایه کی بواری فه له کناس����یی واڵتی سعودییه ، دوای 25 ساڵی دیک����ه ، واته له م����اوه ی س����اڵی 2039 زایینیدا مس����وڵمانانی جیهان دو حه ج ده که ن و هه ر له و ساڵه ش����دا س����ێ جه ژن ده که ن، دوانی قوربان و

یه کێکی ره مه زان.ش����اره زا س����عودییه که له زانکۆی “القصیم”ه و ناوی دکتۆر عه بدواڵ موسنه د-ه ، لێکدانه وه کانی

له سه ر بنه مای کورتیی ساڵی کۆچییه به به راود له گه ڵ ساڵی زایینیدا.

کورتیی س����اڵی کۆچییش به 10 یان 11 یان 12 رۆژ ده بێت له ساڵێکدا له چاو ساڵی زایینیدا. به مپێی����ه ش س����اڵی کۆچی له هه مو س����اڵێکدا به س����اڵی به ب����ه راورد پێش����ده که وێت رۆژ 11زایینی. واته هه مو س����ێ ساڵ جارێک، مانگێک

پێشده که وێت.به و هۆکاره ش ده کرێت له یه ک ساڵی زایینیدا، دو جار مس����وڵمانان فه ری����زه ی حه ج جێبه جێ

بکه ن، ئه ویش له ساڵی 2039 دا ده بێت و حه جی یه ک����ه م له ده رۆژی س����ه ره تای س����اڵ و حه جی دوه میش له ده رۆژی کۆتاییدا ده بێت، هه روه ها

سێ جه ژنیشی تێدا ده بێت به مشێوه یه :- جه ژنی قوربانی یه که م، له 6ی مانگی یه کی

ساڵی 2039- جه ژنی ڕه مه زان له 19 ی مانگی ده ی ساڵی

2039- جه ژن����ی قوربانی دوه م، ل����ه 26ی مانگی

دوانزه ی ساڵی 2039

کڵۆڵ عوم���ه ر له بانگه وازێکی���دا س���کرتێکی پێشوی حزبی که رگه لی ک���ه ده کات داوا کوردس���تان، ژینگه پارێزه کانی سه رجه م موچه ی کوردس���تان زیادبکرێت ت���ا بتوانن

ژیانێکی باشتر بژین.کڵۆڵ بانگ���ه وازه دا عوم���ه ر له و رایده گه یه نێت: “وابزانم هه مو که سێک ئاگاداری ئه وه یه که ژینگه پارێزه کان له کوردستاندا موچه یه کی چه ند که م وه رده گ���رن. له هه م���و واڵتانی دنیا

وه رده گرن، باش موچه یه کی ئه وان چونک���ه کارێک���ی س���ه خت و گران

ئه نجامده ده ن”. کڵۆڵ ئاماژه ب���ه وه ش ده دات که به هۆی نه بونی سه ندیکاو بێویژدانیی کۆمپانیاکانه وه یه که ئه و کرێکارانه ی ژینگه پارێ���ز ئ���ه و موچ���ه که م���ه وه رده گ���رن، “به الی که مه وه ده بێت هه مو ژینگه پارێزێک مانگانه ی یه ک

ملیۆن دینار وه ربگرێت”.

‌ره‌نگاڵه(438( سێشه ممه 2014/7/22 [email protected]

گاکاوڕ

هه ست به ئاسوده یی ده كه یت له باری خۆت و ئه و ئیش����انه ی كه ده یانكه یت. ده وربه ره كه ش����ت خۆش����یه ئ����ه م

ده گرێته وه .

ئیش���ه كانت زۆرینه ی هه رچه نده ده ڕۆیشتن، به باش���ی له پێش���تردا به اڵم ئێستا رێگریه ك هه یه له الیه ن

كه سێك یان شتێك.

ته ندروس���تی جه سته ییت زۆر باش بوه . پێویست به وه ناكات زۆر بیری لێبكه یته وه . ئێستا ده توانیت به باشی

ئیش بكه یت.

ئ���ه م چه ند رۆژه بیرۆكه ی باش���ت بۆ دێ���ت. س���ه ركه وتوده بیت ئه گه ر به ئازای���ی روب���ه روی مه ترس���یه كان

ببیته وه .

ئه گ���ه ر له س���ه ر ئیش���ه كانت به م پالنانه ی ئێس���تا داتناون بڕۆیت ئه وا دور نیه خه ڵكی تریش داوای هاوكاریت

لێبكه ن.

قرژاڵدوانه‌‌

ناتوانیت له ئێس���تادا به س���ه ر ئه و گرفتان���ه دا زاڵبیت ك���ه دێنه رێت. بی���ر له رێگایه ك بكه ره وه بۆ ده رچون

له ئاسته نگیه كان.

فه‌‌ریکشێر

1010

‌سێیه‌مین‌رۆمانی‌به‌ختیار‌عه‌لی‌کرا‌به‌فارسی"پێشوازییەکی باشی لێدەکرێت لەالیەن خوێنەرانی ئێرانەوە"

عومه‌ر‌کڵۆڵ‌داوا‌ده‌کات‌ساڵی‌‌2039دو‌حه‌ج‌و‌سێ‌جه‌ژنی‌تێدا‌ده‌بێتموچه‌ی‌ژینگه‌پارێزه‌کان‌زیادبکرێت

Page 12: ژماره 438

ئیس����امیه كانی كوردس����تان كه ئێستا له سێ حزبی سه ره كیدا خۆیان ده بیننه وه ، ئاش����تیخوازی مه ده ن����ی و به ش����ێویه كی كۆمه اڵنی خزمه تكردنی ده س����تیانداوه ته خه ڵك����ی كوردس����تان، هه نوكه كاری ئه م حزبان����ه به جۆرێك ب����ه الی خزمه تكردنی خه ڵكدا شكاوه ته وه ده بینین هه زاران كه س ه����ه واداری ئه م حزبانه ن و په یڕه وی فیكرو پڕۆژه كانی����ان ده كه ن و هاوكات س����ه دان مینبه ری مزگه وته كانیان به ده س����ته وه یه و خاوه ن چه ندان ئه ندام په رله مان و ئه ندامی ئه نجومه ن����ی پارێزگاكان����ن، جگه له بواره ك����ه هه رس����ێكیان خاوه نی میدیایه ك����ه بیس����تراوو، چه ندان كه ناڵ����ی )بینراوو، خوێن����دراوه و، ئه لیكترۆنین( وێڕای ئه وه ی چه ن����د ڕێكخ����راوو گروپی كارای����ان هه یه له ناو توێژی گه نج����ان و الوان و ئافره تان، ده نگی گشتی به ش����ێوه یه كی ده شبینین ئیسامیه كانی كوردس����تان له هه ڵبژاردندا به هه رس����ێ الیه نه وه زیاد ده كات و سه رو نیوملی����ۆن ك����ه س ده نگیان پێ����ده ده ن، هه م����و ئه وان����ه و چه ندانی ت����ر نه بوه ته خاڵێك بۆ س����ه ر پیتی فه رامۆش����كردنی ئیس����امیه كان الی ده سه اڵتدارانی هه رێم،

ئه گه ر سه یری ڕابردوو ئێستای پێكهاته ی سیاس����یی و حكومی هه رێمی كوردس����تان بكه ی����ن ده بینین ئیس����امیه كان له توێژه ده بینرێن، مافخوراوه كاندا فه رامۆشكراوو ج����ا ئ����ه م مافخوراویه له ڕوی سیاس����ی و ئابوری و حكومی و هه یكه لی ئیداری به رچاو ده كه وێ ، با وردتر باس����ی په راوێزخستنی ئیس����امیه كان بك����ه م، ل����ه ڕوی مینحه ی حزبی����ی ، ئیس����امیه كان كه مترین بودجه وه رده گ����رن به راورد به خه ب����ات و خزمه تی میلله ت، له ڕوی پۆستی حكومی مافه كه یان كه متره له و ئیس����تیحقاقه ی هه یانه و ده بێ وه ریبگ����رن، كه متری����ن كه س����ی الیه ن����ه دامه زراندن و له ئیمتیازاتی ئیس����امیه كان خانه نشینی و هاوكاری سودمه ند بون، ئه و پێشمه رگانه ی تا دوێنێ له گه ڵ پێشمه رگه ی الیه نه سیاس����یه كانی تر له شاخ به رگریان له خ����اك ده كردو خۆیان به كوش����ت ده داو ئێستا خانه نشین بون یان نه بون، به هۆی پێشمه رگه له كۆمه ڵه ی ئیسامیبونیانه وه ته نانه ت ئه ندام، نه كراونه ت����ه دێرینه كان خانه نش����ینكراون كه میان زۆر رێژه یه كی چ جای خانه نشینی به پله ی به رز، ئه وه ی كه له هه موش����یان زیاتر جێگه ی سه رنجه و پێویس����ته هه ڵوه س����ته ی له س����ه ر بكرێ سه رۆكایه تی هه رێم و حكومه تی هه رێمه ، كه به جارێك سه ركرده و خاوه ن ئه زمونه كانی به تایبه ت فه رامۆشكردوه ئیسامیه كانیان كوردستان، چاره نوسسازه كانی پرسه بۆ وه ف����ده پێكهات����ه ی س����ه یری ئه گ����ه ر فه رمیه كانی سه رۆكایه تی هه رێم و حكومه ت بكه ین بۆ ده رمانی چاویه ش����ه كه س����ێكی ئیس����امیی به دی ناكه یت! كاتێك ده چنه ده ره وه ی واڵت یاخود پێشوازی له سه رۆكه گه وره كان����ی واڵتان ده كرێ����ت هه ر وه كو

ئه وه ی له س����ه ردانی ج����ۆن كیری وه زیری ده ره وه ی ئه مه ری����كا بینیم����ان هیچ كام له سه ركرده ئیس����امیه كانی لێنه بو ئه گه ر ئه و قس����ه یه ش راس����تبێ كه جۆن كیری خۆی وتبێتی با ئیسامیه كان به شدارنه بن هه ڵوێس����تی نیش����تیمانیانه ی س����ه رۆكی هه رێم و به رپرس����انی تر له وێ ده رده كه وت كه نه ده بو رازیببن ب����ه و مه رجه ، چونكه

ئایا به راست ئیس����امیه كان جه سته یه كی نام����ۆن به نیش����تیمان؟ به تایب����ه ت ب����ۆ هه لومه رجێك����ی هه س����تیاری ئێس����تا كه كوردس����تان به قۆناغێكی ن����وێ و تایبه تدا ده ڕواو پێویس����تی زیاتری به پرس و ڕاوێژ هه یه وه كو كورد ده ڵێ " ڕازت الی یه كێ پرست الی هه زار " كه چی ده سه اڵتدارانی كورد به پێچه وان����ه وه ڕازیان الی هه زاره و پرس����یان الی یه كێكه ! بۆیه من ده پرسم كورد ده س����ه اڵتدارانی ئێس����تا ئ����ه وه ی داوای ده كه ن بۆ سه ربه خۆیی كوردستان له درێژه كێش����انی هه ی����ه گره نتی����ه ك چ په راوێزخس����تنی ئیس����امیه كان ئه وانیش له س����اته مێژوییه كه دا هه ڵوێستی خۆیان پێچه وان����ه بكه نه وه به رامب����ه ر ئه وه ی كه چه ن����دان س����اڵه په راوێزتان خس����تون، ئیس����امیه كان ئ����ه وه ی هه رچه ن����ده نیشتیمانیان به رژه وه ندی نیش����انیانداوه پێ����ش به رژه وه ن����دی خۆی����ان خس����توه به اڵم ئه مه ش وه ك����و مژارێك ده بێ بیری لێبكرێته وه ، یاخود ئه و ش����ه ڕه ی ئێس����تا له سنوره كانی كوردستان نزیكبۆته وه و دور نیه به رۆكی ته واوی كوردستان بگرێته وه به چ واتایه ك داوا له ئیس����امیه كان بكرێ به رگ����ری بكه ن تا دوێنێ حیس����ابتان بۆ نه ده كردن وه كو كورد وتویه تی " له ش����ه ڕ شه ریك و له خێردا ته ریك " ، بۆیه پێموایه هه موان له ناو كه شتیه كداین له سه ر ئاوێك ده بێ له كاتی گرتنی ماسیه ك له ئاوه كه دا هه مومان لێیبخۆین و كاتێ كه ش����تیه كه ش توشی گرفتێ ببێ ده بێ هه موان سه رقاڵی چاككردنه وه ی بین، ئه گینا ئه وكات وه كو كابرای برن����ج نه خۆره كه ی لێدێت كه وتی " ك����ێ برنجی خواردوه ب����ا ئه ویش بچێ

ئیشه كه بكات" .

هەمیش����ە بڕوام واب����وە هەمو كوردێك ش����ایانی ئەوە نییە تامی س����ەربەخۆیی ناكات بچێ����ژێ و ه����اوكات پێویس����تیش هەمو غەیری كوردێ����ك رازی بكەین بڕوا بەكوردستانی سەربەخۆمان بێنێ. لەبارەی كوردەوە شتێكی نامۆیە كە دەبینین هێشتا هەندێك الی����ەن مەودای بیری نەتەوەییان ناتوان����ێ هەزم����ی س����ەربەخۆیی گ����ەل و نیشتیمان بكا، جگە لەوەی بەشێكی تری سیاسەت بەناوی بەش����ارەزایی و كوردان نەخێر بەكوردستانی س����ەربەخۆ دەڵێن، بەاڵم بەڕاس����تی ئەو كوردانە لەسەرجەم بەش����ەكانی كوردس����تان كێن كە نەیاری

كوردستانێكی سەربەخۆن و بۆچی؟1� هەرێمی كوردستان

لەناو هێزە كوردستانییەكاندا لەهەرێمی كوردس����تان تا ئێستەش هێزو الیەن هەیه كە خۆی بەقەرزداری سیاس����یی كۆماری ئیس����امی دەزان����ێ. ئەگەر پێش����تریش لەچەند بۆنەو دەرفەتدا بەرپرسانی بااڵی یەكێتیی نیشتمانی پش����تیان لەخواستی نەتەوەی كورد ب����ۆ دەوڵەت كردبو، ئەوە ئێستەش روبەڕوی تاقیكردنەوەیەكی باش بونەوە. بۆچونەكانی عادل موراد لەبارەی س����ەربەخۆیی كوردس����تان و مەسەلەكانی پێوەس����ت ب����ەو باس����ەوە هی����چ جۆرە روانینی لێ����دوان و لەگەڵ جیاوازییەك����ی بەرپرسانی كۆماری ئیسامی بۆ ئەو پرسە نییەو لەهەندێك ش����وێندا ئەو بەرپرس����ە تەنانەت زیاتر لەبەرپرسانی ئێرانی نكۆڵی

لەمافی كورد بۆ سەربەخۆیی كردوە.ئەو سیاسەتە "دژە كوردییە"ی بەشێك هاوئاهەنگە ك����ە نیش����تمانی لەیەكێتیی لەگەڵ نەیارانی س����ەربەخۆیی كورد لەناو حكومەت����ی عێراقی و بەش����ێك لەواڵتانی تری عەرەبی وەك میسر، لەالی زۆرینەی خەڵك����ی كوردس����تان مایەی پرس����یارو سەرس����وڕمانە. الی خەڵك و رای گشتیی كوردستان ش����تێكی سەیر نییە ئەگەر بۆ نمونە عەبدولفەتاح سیسی سەرۆكی میسر یان بەرپرسانی شیعە لەعێراق بۆچونێكی نەرێنیان لەبارەی دەوڵەتی كوردستانەوە هەبێ. هیچ كوردێك چاوەڕێ نییە كەسێكی وەك ن����وری مالیكی س����ەرۆك وەزیرانی عێراقی یان عەلی سیس����تانی مەرجەعی ش����یعە لەعێراق دەستخۆش����ی و پێشوازی لەپرس����ی كوردستانی س����ەربەخۆ بكات،

بەاڵم بێگومان هەمو كەس چاوەڕێیە كورد لەهەر شوێنێكی دنیا پاڵپشت و پشتگیری

سەربەخۆیی كورد بێ.لەس����ەرەتای گەرمبونی دوبارەی باسی س����ەربەخۆیی لەباش����وری كوردس����تان، گومانێكی زۆر لەهەندێك هێزو الیەنی وەك ئیس����امییەكان دەكرا كە دژ بەو پرس����ە بوەس����تنەوە، بەاڵم دواتر وەك دەركەوت س����ەرجەم ئ����ەو هێزان����ە هەڵوێس����تێكی نەتەوەیی و جوانیان پێشاندا، زۆر جوانتر لەو هێزە كۆن و كاسیكەی وەك یەكێتیی نیشتمانی كە 39 ساڵە بەناوی رزگاریكاری

نەتەوەیی خۆی بەكورد ناساندوە.2� كوردستانی ئێران

دەنگی ئەو بەشە لەكوردستان دابەشی س����ەر كوردی ناوەخۆو ك����وردی تاراوگە دەكرێ. هێزە ئۆپۆزس����یۆنەكانی كوردی لەماوەی ئێران لەدەرەوەی كوردس����تانی ناڕاس����تەوخۆ راس����تەوخۆو راب����ردودا س����ەربەخۆیی پرس����ی پش����تگیریی كوردس����تانیان كردوە ك����ە رەنگدانەوەی گش����تیی دەنگی كپكراوی كورد لەئێرانەو تەنانەت هەندێك هێ����زی وەك كۆمەڵەی كوردستانی زەحمەتكێشانی شۆڕشگێڕی ئێران بەڕەسمی پاڵپشتی لەهەر بڕیارێكی رێبەرایەتی����ی ك����ورد كردوە ك����ە بەرەو س����ەربەخۆیی كوردستان بڕوات. هەروەها دیموكراتی حزبی س����كرتاریەتی لێدوانی كوردس����تانی ئێران كە هۆشداریدا لەوەی "ئێ����ران دژی س����ەربەخۆیی كوردس����تان پیانگێڕی����ی دەكات". بەگش����تی جۆرێك هاوس����ۆزیی نەتەوەی����ی بۆ ئەو پرس����ە

لەكوردی ئێراندا بینرا.لەب����ارەی دەنگ����ی ك����وردی ناوەخۆی واڵتەوە هەرچەندە مینبەرێكی ئازاد نییە دەنگی هەمویان ببیستین، بەاڵم بەتایبەت ئەوانەی بەڕەس����می لێدوان دەدەن باس س����ەربەخۆ كوردس����تانی لەدژایەتی����ی دەكەن. عابد فەتاحی نوێنەری "كورد"ی ش����اری ورمێی كوردستان لە"پەرلەمان"ی ئێ����ران بەڕەس����می رایگەیاند ك����ە ئەوان دژی هەرجۆرە دابەش����كردنێكی عێراقن و س����ەرگرتنی دەوڵەتی كوردی بۆ كوردان هەمان س����ەرگرتنی "پیانی ئیس����رائیلە" لەناوچەكەدا. ئەو نوێن����ەرە كوردەی ناو سیس����تەمی كۆماری ئیسامی كە هاوكات پەرلەمانت����ارە فراكس����یۆنی س����ەرۆكی ئەوە هەڕەش����ەی ئێران����ە س����وننەكانی دەكات "رێگ����ە نادەی����ن دەوڵەتی كوردی بێتەدی". هەرچەندە ش����تێكی نامۆ نییە

ك����ە پەرلەمانتارێكی ك����وردی وەك عابد فاتحی كە هاوس����ەرەكەی لەبنەماڵەیەكی ناسراوی شیعەی ناوچەكەیەو خۆی زیاتر لە 25 س����اڵە لەنزیكەوە دەس����تی لەگەڵ چەوس����اندنەوەی ك����ورد تێك����ەڵ كردوە پێشوازی لەدەوڵەتی سەربەخۆی كوردان بكا یان كورد ش����تێكی لەوە باش����تر لەو كەس����ە چاوەڕوان بكا، بەاڵم پرسیارەكە ئەوەیە بۆچی دەنگی ئەو مۆرەی كۆماری ئیس����امی لەراگەیاندندا بەس����ەر دەنگی س����ەرجەم 20 - 25 هێ����زە كوردییەكانی

ئۆپۆزسیۆنی ئێرانیدا زاڵبوە؟ 3� باكورو رۆژئاوا

ئەو دو بەش����ەی كوردستان كە خۆیان لەمێژە باری س����ەربەخۆیی كوردستانیان لەپشتە پێشوازی لەدەوڵەتی سەربەخۆی ك����وردی دەكەن، بەاڵم لەگەڵ ئەوەش����دا تێبینیی خۆیان هەی����ە. پارتی كرێكارانی كوردس����تان ك����ە ئەم����ڕۆ كەم ی����ان زۆر دەنگی سیاس����یی كورد ل����ەو دو پارچەی كوردس����تانە پێیوایە راگەیاندنی دەوڵەتی ك����وردی بەش����ێوەی ئێس����تە لەهەرێمی

كوردستان "گونجاوو لەكاتی خۆیدا نییە". لەچاودێران پێیانوایە، پەكەكە بەش����ێك قوڵتر لەبەرپرس����انی هەرێمی كوردستان بیری لەو پرس����ە كردوەتەوەو روداوەكانی كوردستان راگەیاندنی سەربەخۆیی پاش دەخوێنێت����ەوە، بەتایب����ەت ك����ە دۆخی ناوچەكە لەعێراق و س����وریا ئاڵۆزە، بەاڵم هاوكات بەشێكی تر لەش����رۆڤەكاران لەو بڕوای����ەدان كە ناكرێ ح����زب یان الیەنێك )بۆ نمونە پارتی دیموكراتی كوردستانی عێ����راق( ئەو پرس����ە "بەحزب����ی" بكات و خواس����تی لەمێژین����ەی نەتەوەیەك بكاتە ئاشی خۆی، هەر بۆیە پارتی كرێكاران پێی وایە "دەوڵەتی س����ەربەخۆی كوردستان" ئێس����تە لەبەرژەوەندی����ی هەم����و كوردو كوردس����تاندا نابێ". هەر لەو س����ۆنگەوە خۆی����ان لەو پرس����ە زۆر بەرپرس نازانن و بەشێوەی رەسمی پێشوازییەكی گەرمیان لێنەكردوە. بەاڵم نابێ فەرامۆشیش بكەین كە هەرێمی كوردس����تان لەبارەی پرس����ی زۆری دەوڵەتی س����ەربەخۆوە حسێبێكی لەسەر پش����تگیرییەكانی باكورو رۆژئاواو بەتایب����ەت پارت����ی كرێ����كاران لەخۆی و دەوڵەت����ی ك����وردی دەكا، بۆیە هەرجۆرە نەیارییەكی ئەو دو پارچەیە لەگەڵ پرسی دەوڵەتی كوردیدا ت����ەواو جیاوازە لەگەڵ لەناو دژایەتیی����ەی بەسیس����تماتیك ئەو یەكێتیی نیشتمانی یان كوردی ناوەخۆی ئێرانەوە بەرامبەر كوردس����تانی سەربەخۆ

دەكرێ.دەرئەنجام

لەگ����ەڵ هەمو ئەوانەدا، گش����ت الیەكی ك����وردی كۆك����ن لەس����ەر ئ����ەوەی كورد پێویس����تی بەیەكدەنگی����ی هەی����ەو نابێ دیس����ان ئەو دەرفەتە مێژوییە لەدەستبدا كە رەنگە بۆ چەندان س����اڵی داهاتو لەو پرس����یار بەاڵم دوربكەوێتەوە، نەتەوەیە ئەوەیە: ئەگەر بەش����ێك لەك����ورد بەهەر بیانویەكی سیاس����ی ی����ان مەزاجی حزبی پیان����ی نەیاران����ی ك����ورد دژی واڵت����ی سەربەخۆی كوردس����تان جێبەجێ بكەن، وەاڵمی نەتەوەی كورد چی دەدەنەوە كە سەد س����اڵە قوربانی پێشكێش دەكات؟ هەروەه����ا ئەوان����ەی خۆی����ان بەخاوەنی پ����رۆژەی دەوڵەتی كوردی دەزانن، بۆچی ئامادەنی����ن لەپێن����او هێنان����ەدی خەونی نەتەوەیەكی بێدەوڵ����ەت كە بارودۆخەكە دەرفەتی رزگاری پێبەخش����یوە، هەندێك سینگ فراوانتربن و لەپێناو نەتەوەدا پشت

لەحزب بكەن؟

نەخوێندن����ەوەی دونی����ای "ئێس����تا" زۆر ف����ۆرم و ئاراس����تە دەگرێتە خۆی، یەکێک لەشێوە سەرەکییەکانی ئەوەیە وا هه س����تبکەین ئەوەی لە "ئێس����تا"دا ڕودەدات هه مان ئەو شتەیە کە لەڕبوردودا ڕویداوە. کێش����ەو گرفت و تەحەداکانی ئەمڕۆک����ە هه مان ئەو کێش����ەو گرفت و تەحەدایانەن کە هه زاران ساڵ لەمەوبەر لەئارادابون. فیکری ئێس����تاو شێوازی بیرکردنەوەی ئێستاو ڕوانینەکانی ئێستا هه م����ان فیکرو ش����ێوازی بیرکردنەوەو ڕوانینەکان����ی ڕاب����ردون. ئ����ەوەی ئەم ش����ێوازە لە "نەخوێندنەوە" پێشنیاری دەکات ئەوەیە کە "تۆو" و "ڕەگوڕیشە" بۆ کێشەکانی ئەمڕۆ دروستدەکات و ئەو تۆو ڕەگوڕیش����انەش بۆ "ڕابوردەویەکی دێرین" دەباتەوە. لەم ڕوانینەدا ڕابوردو هه مو ئەو "تۆو"انەی تێدایە کە ئەمڕۆکە لەگەش����ەی خۆیاندا بون بە "درەخت"، بەڕوەکێک����ی زیانبەخش کە س����ێبەرە ش����وێنێکدایە. لەهه مو ناهه موارەکانی ئ����ەم دیدە پێیوایە ئەوەی لەئێس����تادا ئامادەیە، زیانبەخش" "ڕوەکێکی وەک بەرهه می ئەو "تۆیە"یە کە بەر لەهه زاران س����اڵ لەمەوبەر ئامادەب����وە. ئەم تۆوە هه مان ئەو دونیایەی دروس����تکردوە کە "ڕابوردو" و بۆیە ئامادەبوە لەڕابوردودا ئەوتۆی����ان جیاوازییەک����ی "ئێس����تا" نیی����ە و ئەمی����ان ئەویانەو ئەویش����یان "جەوهه ری!" ئەمە مادامەکی ئەمیانە. مەسەلەکان و کێشەکانە کەواتە بێ هیچ خۆماندوکردنێکی ڕاس����تەقینەو بێ هیچ هه وڵدانێکی میتۆدیی و زانستیی، هه مو ش����تەکان دیارن، ئەوەی س����ەرنجێکی خێرای ڕابردو ب����دات، کتێبی ئەم یان ئ����ەو س����وفیگەرو عولەم����ای کەالمی خوێن����دەوە، ئیتر ئەزانێ����ت لەدونیای ئەم����ڕۆدا چ باس����ە. لەم����ەش بترازێت کێشەکانی ئەم ناوچەیە بەکتێبێک، نا بەوتارێ����ک، لێکئەدرێتەوە، چونکە ئەم کێش����انە هه زار س����اڵە بەو جۆرەن و تا ئەبەدیش بەوش����ێوەیە دوبارەدەبنەوە. هه ندێکج����ار مەس����ەلەی نەخوێندنەوە شێوەیەکی کارێکاتێریی دەگرێتەخۆی، ب����اس لەبون����ی "بونیادێک����ی عەقڵ"ی عەرەبیی، ئیسامیی، کوردیی، تورکیی یان خۆرهه اڵتیی دەکرێت کە بەدرێژایی بەس����ەردانەهاتوەو گۆڕان����ی مێ����ژو لەمڕۆش����دا بەهه مان میکانیزم و هه مان کێشەوە دەس����تبەکارە. نیشاندانی ئەم مێژوی نهێنی لەوتارێکدا "بونیادە"ش کۆمەڵگاو هه م����و ه����ه زاران س����اڵەی م����رۆڤ و گروپەکانی ئ����ەم ناوچەیەمان ب����ۆ لێکئەدات����ەوە. ن����ەک ه����ه ر ئەمە بەڵک����و ئەو "بونی����ادە عەقڵییە" هه مو ئەو ئایندەیەش����مان بۆ لێکئەداتەوە کە

هێشتا نەهاتوە. ل����ەم ج����ۆرە ڕوانینەدا ب����ۆ ئەوەی لەداع����ش تێبگەی����ن ئەوەندە بەس����ە عەقڵی "بونی����ادی ب����ۆ بگەڕێین����ەوە خۆرهه اڵتیی" ک����ە بونیادێکی نەگۆڕەو ئەوەت����ەی "خۆره����ه اڵت" هه ی����ە بەبێ گۆڕان ماوەتەوە. ناسینی ئەم "بونیادە عەقڵییە خۆرهه اڵتیی"ە نەگۆڕەش گران نیی����ە، ئەوەتا مۆنتس����یکیوو ڤۆڵتێرو ڕێن����ان و چەند بیریارێک����ی خۆرئاوایی ت����ر، ک����ە زۆربەی ه����ه رە زۆری����ان بۆ تەنه����ا ڕۆژێکی����ش ڕێی����ان نەکەوتۆتە مرۆڤێکی "خۆره����ه اڵت"ەوەو گوندێکی "خۆرهه اڵت"ی����ان نەدوان����دوە، بۆی����ان شیکردوینەتەوەو پێیانوتوین ئەم "عەقڵە خۆرهه اڵتیی"ە چییەو چۆن ئیشدەکات. یان بۆ تێگەیش����تن لەداع����ش ئەوەندە بەس بێت بۆ چەند ڕس����تەیەکی ئیبن ته یمییە دەربارەی جیهاد، یان ئەم یان ئەو فەت����وای ئیمامی غەزالی دەربارەی ئیمانی ڕاس����تەقینە، یان گەڕانەوە بۆ کتێبی "کیتابی ئەلتەوحید"ی محه مه دی کوڕی ئیبن عەبدولوەهاب، بگەڕێینەوە. ئەم جۆرە گەڕانەوەی����ە بۆ کتێبەکانی داع����ش چییەو پێماندەڵێت ڕاب����وردو چۆن دروستبوەو لەناو کام هاوکێشەی دەس����ەاڵت و چ ج����ۆرە ملمانێیەک����ی ناوەکی����ی و دەرەکیداو لەن����او چ جۆرە لەدونیایەکدا کاردەکات. مادام خۆرهه اڵت بەبەردەوامی خۆی دوبارە دەکاتەوەو تا ئێستاش جگە لەدوبارەکردنەوە شتێکی دیک����ەی نەکردوە، بۆی����ە خوێندنەوەی ئەو چەند کتێبە نهێنی مێژوی هه زاران س����اڵەی ئەو هه مو میلل����ەت و مرۆڤ و کۆمەڵگایانەمان بۆ کەشف دەکات. مادام

خۆدوبارەکردن����ەوە ئاکاری ئەم "عەقڵە نییە جیاوازیی بۆیە خۆرهه اڵتیی"ەیە، ئێمە سەیری ڕابوردو بکەین یان لەئێستا، لەسەردەمی ئیبن ته یمییە بڕوانین یان لەکێشەکانی بەجیهانبون، لەسەردەمی یان بڕوانی����ن س����ەردەمی خەالف����ەت بەعس و پۆستکۆلۆنیالیزمی لەئەزمونی داعش����ییانە. بەگلۆبالبوی لەتێ����رۆری لەهه م����و ئ����ەو دۆخان����ەدا "بونیادێکی قوڵ! " و "سیس����تمێکی خۆرهه اڵتی! " و "عەقڵەیتێکی ئیسامی!" هه یە کاردەکات هه مو مرۆڤەکان و دیاردەکان و کێشەکان لەهه مو سەردەمە جیاوازەکاندا، بەهه مان دونیا دەجوڵێنێت وهه م����ان ئاراس����تە

لەهه مو شوێنێکدا دوبارەدەکاتەوە.یەکێ����ک نەیەوێ����ت خ����ۆی و ئێمەش بخەڵەتێنێ����ت دەزانێ����ت چ وەهمێک����ی گەورەی����ە پێمانوابێت فیکری ئێس����تا، ئایدیۆلۆژییەکانییەوە، ئاراستە بەهه مو هه مان فیکریی هه زار ساڵ لەمەوبەرە، جیهادی بن الدن و جیهادی سەرەتاکانی ئیسام یەک دیاردەیە. فیکری ئەمڕۆ، تەنانه ت گەر هه ندێک رەگەزیی تایبەتی فیکری کۆنیش����ی تێدابێ����ت، فیکرێکە تازەو تەواو بەدونیایەکی لەپەیوەندیدا جی����اوازەوە دروس����تبوە، هه ڵگرەکانی ئ����ەو فیک����رە بک����ەری کۆمەاڵیەت����ی تازەن و تەماح و ویس����ت و چاوەڕوانیی و لەدونیایەکدا هه ی����ە. تازەیان خەیاڵی ئامادەن ملمانێکانی، تەفیس����رەکانی، دەسەاڵتی، هاوکێشەکانی ڕوداوەکانی، بەرهه مهێنان����ی، ش����ێوازەکانی تەواو ئەبس����تیمەکانی گوتارەکان����ی، جیاوازن. ئەوەی ئەمڕۆ ئامادەیە لەناو "سیس����تمێکی گوتار" و "پراکتیکێک"ی گوتاریانەو ناگوتاریانەی تەواو جیاوازدا ئایدیۆلۆژییەکان����ی کای����ە ئامادەی����ە. دونیای ئەمڕۆ ئەو کایانە نین کە فیکری ئیبن ته یمییەو ملمانێی نێوان ش����یعەو س����وننەی هه زار ساڵ لەمەوبەر تیایاندا ئامادەبون. ئیس����ام خۆشی بەدرێژایی مێژو بەیەک مانا ئامادەنەبوە، ئیسامی هه م����ان عەباس����ییەکان س����ەردەمی ئیسامی سەردەمی خولەفای ڕاشیدین و ئیس����امی س����وڵتانەکانی عوس����مانی ئیسامی هیندیی سەردەمی مۆگۆلەکان نییە. ئیسامی حەس����ەن بەناو سەید قوت����ب هیچ ش����تێک نایانبات����ەوە ناو ئیس����امی تەهت����اوی و محەمەد عەبدە. ئەگ����ەر بمەوێ����ت وەک مارکس����ییەک قس����ەبکەم، دەکرێت بەئاسانی بەرگری لەو تێزە بکەین کە پێیوایە ئیس����امی ناو "سیس����تمی کاپیتالیزم" و ئیسامی "قۆناغی بەداوەت" و ئیسامی "قۆناغی فیودالیزم" هه مان ئیسام نین. ئەمانە ئەلف و بای هه ر بیرکردنەوەیەکە ڕێزی الن����ی هه رەکەم����ی مێژوییبونی فیکرو مێژوییبون����ی کۆمەڵگاکان و مێژوییبونی

بکەرە کۆمەاڵیەتییەکان بگرێت. مەهدی عامل لەش����وێنێکدا بەراوردی س����ەردەمی کاس����یکی ئیس����امی ئیب����ن ڕوش����د بەئیس����امی حەس����ەن بەناو س����ەید قوت����ب دەکات و دەڵێت: ئیسامی س����ەید قوتب و حەسەن بەنا بەکێش����ەی نیی����ە خۆی ئیس����امێک پەیوەن����دی "هه رتەق����ە" و "بیدع����ە" و "ش����ەریعەت"ەوە "حیکمەت" و نێ����وان سەرقاڵبکات، ئیسامێکیش نییە خۆی بەش����یکردنەوەی "سیفەتەکانی خودا"، ی����ان "کۆنی����ی" و "تازەی����ی" دونیاوە، ی����ان کێش����ەی "ق����ەزاو ق����ەدەر"ەوە ئیس����امێکە بەڵک����و س����ەرقاڵبکات، ڕوبەڕوی کۆمەڵێک کێش����ە بۆتەوە کە دژەکۆڵۆنیالیزم وبزوتنەوەی بزوتنەوەی لەدونی����ای نیش����تیمانی ڕزگاری����ی عەرەب����دا هێناویەتەکای����ەوە، هه روەها سۆسیالیزم و بەفیکریی لەپەیوەندیدایە چۆنیەتی ڕێکخستنی پەیوەندەی نێوان "کەرتی گش����تیی" و "کەرت����ی تایبەت" لەئابوریدا، لەپەیوەندیدایە بە "مەسەلەی فرەحیزبی����ی" و دروس����تکردنی "بەرەی دروستبونی مەس����ەلەی سیاس����یی" و "ئیمپریالیزم"ەوە هتد... ئیسام لێرەدا لەناو ژینگەیەکی تیوریی و سیاس����یی و کۆمەاڵیەتیی و ڕەمزی����ی نوێدا ئامادەیە جیاواز لەوەی سەردەمی عەباسییەکاندا لەئاراداب����وە، بەلۆژی����ک و زمانێکی����ش قسس����ەدەکات جیاواز لەلۆژیک و زمانی س����ەردەمەکانی پێش خۆی. نەبینینی ئەم پێدراوە س����ادەن فیکر لەفیکربون

دەخات.

بیروڕا)438( سێشه ممه 122014/7/22 [email protected]

لێكه وته مه ترسیداره كانی په راوێزخستنی ئیسالمیه كان

ئەو كوردانەی دژی سەربەخۆیین

نەخوێندنەوەی ئێستا

رێبوار حسێن

هاوار بازیان

گومانێكی زۆر لەهەندێك هێزو

الیەنی وەك ئیسامییەكان دەكرا

كە دژ بەو پرسە بوەستنەوە، بەاڵم

دواتر وەك دەركەوت سەرجەم ئەو

هێزانە هەڵوێستێكی نەتەوەیی و جوانیان

پێشاندا

چ گره نتیه ك هه یه له درێژه كێشانی په راوێزخستنی

ئیسامیه كان ئه وانیش له ساته مێژوییه كه دا هه ڵوێستی خۆیان پێچه وانه بكه نه وه به رامبه ر ئه وه ی

كه چه ندان ساڵه په راوێزتان خستون

Page 13: ژماره 438

13 (438( سێشه ممه 2014/7/22 [email protected]بیروڕا

ئاراس فه تاح

ئایا چیت����ر دیکتاتۆرییەت دەتوانێت ب����ۆ سیاس����ی سیس����تەمێکی وەک بەهێ����ز دەوڵەتێک����ی دروس����تکردنی بمێنێت����ەوە، رۆڵ����ی زەمانەتکارێک بۆ یەکێتی نیشتیمانیی بگێڕێت و ئاوێنەیەک بێت بۆ نەتەوە؟ ئەمە ئەوپرسیاران یە کە لەدوای داوەشانی مۆدێلی دەوڵەتی نەتەوەییەوە لەزۆرێک لەواڵتانی جیهانی س����ێ بەگش����تی و لەعێراقدا بەتایبەتی

روبەڕوماندەبێتەوە.

گەر زۆر بەس����ادەیی باس لەدەوڵەت لەس����ێ ب����اس پێویس����تە بکەی����ن رەگەزی س����ەرەکی بکەی����ن. یەکەمیان بنەما دوهەمی����ان دەوڵەتە، ئایدی����ای بریتییە سێهەمیشیان فیزیکییەکانێتی و

لەدەزگاکانی دەوڵەت.ئایدیای دەوڵەت لەس����ەر سەروەرێتی ئ����ەوەی باس ب����ۆ نەت����ەوە بەن����دە. لەسەروەرێتییش بکەین، دەبێت دەوڵەت خاوەنی هەندێک رەگەزی فیزیکی بێت، لەخاک و ک����ە گرنگترینیان پێکهات����وە خەڵک و سامان. واتە ئێمە ناتوانین باس لەدەوڵەتی نەتەوەیی بکەین بەبێ بونی ئەم س����ێ رەگەزە کە سنوری دەوڵەت نەت����ەوەش لەچەمک����ی پێکدەهێن����ن. بەش����ێوەیەکی نەتەوەییدا، دەوڵەت����ی گشتی، پابەندی هەندێک رەگەزی گرنگە کە ش����ەرعییەتی مێژویی خۆی لەسەر بنیاتدەنێت؛ ئەو رەگەزانەش دەش����ێت ئێتنی بێت ی����ان ئایین، زمان بێت یان کولتور. بەم چەش����نە یەکێک لەئایدیا نەتەوەیی دەوڵەت����ی س����ەرەکییەکانی بریتیی����ە لەدروس����تکردنی نەتەوەیەکی )متجان����س( homogen هۆمۆگێ����ن کولت����ورو دروس����تکردنی لەرێگ����ەی مێژویەکی پێکەوەیی بۆ کۆمەڵێک خەڵک کە لەناو ئەو سنورە سیاسییەدا دەژین. ئەم پرۆسەی هۆمۆگێنێتییە لەزۆرینەی حاڵەتەکان����دا مانای ئەوەیە کە دەوڵەت هەڵدەس����تێت بەس����ڕینەوەی هەمو ئەو شوناس����ە ناکۆکانەی کە دەش����ێت ببن بەمەترسییەک بۆ ئایدیا سەرەکییەکەی ک����ە نەتەوەیە. هەرئەمەش����ە وادەکات لەزۆرین����ەی ئەو واڵتان����ەدا کە فۆرمی دەس����ەاڵتدارێتی تیای����دا دیکتاتۆرییە، ئایدیای س����ەرەکی تیایاندا بریتی بێت تەواو کە نەتەوەیەک لەدروس����تکردنی هاوتابێ����ت لەگەڵ ئ����ەو دەوڵەتەدا کە هەیەتی. واتە نەتەوەیەکی پاکژ لەرێگای ئامێزانکردنی Integration توندوتیژانەی

ئەوانی ترەوە دروست دەکرێت.نەت����ەوە دروس����تکردنی پ����رۆژەی پرۆس����ەیەکی زۆر توندوتی����ژە، چونکی بریتیی����ە لەئامانجەکان����ی یەکێ����ک لەتواندنەوەی )ئەسیمیلەکردن( ئەتنی و گروپ����ە ئایینییەکانی ناو ئەو س����نورە دەوڵەتیی����ەی ک����ە س����ەر بەنەتەوەی سەردەس����ت نین. هەندێک لەنوس����ەرە گەورەکان، باس لەوە دەکەن کە نەتەوە بریتییە لەدروس����تکردنی ”کۆمەڵەیەکی وێناکراو“و ”ترادیسیۆنی کۆن و گەورە“ بۆ دانیشتوانی روبەرێکی جوگرافیی، بۆیە یەکێک لەس����تراتیژەکانی ئەم پرۆسەی لەلەناوبردنی بریتیی����ە بەنەتەوەبون����ە هەمو گروپە ئەتنی و ئایینی و ترادیسیۆنە بچوکەکان����ی تر کە مەترس����ی ئەوەیان بەیاخیب����وو جوداخواز. ببن لێدەکرێت ب����ەم چەش����نە دەزگاکان����ی دەوڵ����ەت دروس����تکردنی بۆ بەماش����ێنێک دەبن ئەخالق����ی و زمان����ی و سیس����تەمێکی ئایدیۆلۆژی بۆ شەرعییەتدان بەم نەتەوە دروس����تکراوە. لەعێراقدا ئەم پرۆسەیە لەدروس����تکردنی ئااڵوە دەستپێدەکات و بەبنیاتنان����ی لەش����کرێکی زەبەالح����دا تێپەڕدەبێت تا دەگات بەنوس����ینەوەی مێژویەکی دروستکراو بۆ ئەم دەوڵەتەو بەرجەستە لەکۆمەڵکوژیدا لەکۆتاییشدا دەبێت. بەکورتی لەئەزمونی ئەم واڵتە ستەمگەرایی و کۆلنیالییانەدا، پۆس����ت دیکتاتۆرێت����ی دەبن بەتاک����ە رێگایەک ب����ۆ راگرتنی ش����ەرعییەتی سیاس����یی دروس����تکراوەکەو نەتەوە دەوڵەت و بۆ بنیاتنانی لەشکری گەورە دەبێت بەتاکە توندوتیژیش پاراستنی و بۆ زەمانەتێک دەبێ����ت بەتاک����ە زمان����ی گفتوگ����ۆی دەوڵەت لەگەڵ کۆمەڵ����گا ناهۆمۆگێن و

ناشێلگیرەکەیدا. ئەم کۆنس����ێپتە بۆ دەوڵەت تاوەکو ئ����ەو ش����وێنە س����ەرکەوتو دەبێت کە هەمو بەرگریی و ئۆپۆزیس����یۆنێک لەناو کۆمەڵگادا بسڕدرێتەوە، وەکو لەدەوڵەتی

تۆتالیتاری بەعسیزمدا بینیمان.

ئەزمون����ی سیس����تەمی دیکتاتۆریی سیستەمی دابەش����بونی لەس����ەردەمی نێودەوڵەتیدا بەسەر دو بەرەی خۆرئاواو فۆرمێکی وەک����و س����ۆڤیەتدا، خ����ۆی دەسەاڵتدارێتی س����ەپاند. ئەم ئەزمونە تەنها ئەزمونی توندوتیژییەکی ڕەها نەبو دژ بەنەیارە سیاسیی و ئایدیۆلۆژییەکانی بەڵک����و دیکتات����ۆرەکان، دەوڵەت����ە بەردەوامی ئەزمونی دەستکاریکردنێکی پێکهات����ی کۆمەڵ����گاو گونجاندن����ی بو لەگ����ەڵ ئ����ەو ئایدیۆلۆژیایانەی کە ئەو دەسەاڵتدارێتییانە هەڵگریبون. هەندێک دیکتات����ۆر تاک����ە خەمیان پاراس����تنی یەکێتی ناو دەوڵەتە فرەنەتەوەو ئایین و ئایین����زاکان بوو بۆ ئەم مەبەس����تەش ستراتیژی توندوتیژیی ڕەهاو تواندنەوەو هەندێکی دەکرد. پیادە کۆمەڵکوژییان تری����ان چاوی����ان لەس����ەر بەهێزکردنی سەربازیی و ئەمنی و پۆلیسیی دەوڵەت و لەناوبردنی نەیارە سیاس����ییەکانیان بو. دیکتاتۆریش هەبو لەوێنەی س����ەدام کە خەونی گ����ەورەی دەبینی، خەونی پان دەوڵەتێکی دروستکردنی ناسیۆنالیزم و بەهێزی یەکگرتوی عەرەبی. دەوڵەتێک کە لەرێگای دامەزراندنی تۆتالیتاریزمەوە ب����و بەکەرەس����ەیەک ن����ەک تەنه����ا بۆ س����ەنترالیزەکردنی مۆنۆپۆڵک����ردن و دەس����ەاڵت و گەرەنتییەک ب����ۆ ڕاگرتنی یەکێتی خاک و پاراستنی لەمەترسییەکانی ناوەوەو دەرەوە، بەڵکو بو بەماشینێک تازەی ئینس����انی دروس����تکردنی ب����ۆ عێراقی و گەلێکی دروستکراوی نوێش بۆ

ئەم نیشتیمانە سیاسییە. لەسەردەمی ئەمڕۆماندا دیکتاتۆرییەت چی����دی گەرانتی����ی نییە ب����ۆ ڕاگرتنی نیش����تیمانەکان، خاک و یەکپارچەی����ی بەڵکو ب����وە بەهۆکارێک بۆ پارچەبون و لەبەریەکهەڵوەش����اندنەوەی دەوڵ����ەت و نیش����تیمانەکان. پڕۆژەی دروستکردنی دیکتاتۆرەکانی ک����ە نەت����ەوە چەمکی سەدەی ڕابردو پێیهەڵسان، شکستێکی گەورەی هێنا. ئەمە تەنها شکس����تێکی س����ەربازیی و سیاس����یی نەب����و، بەڵکو مێژویی و شکس����تێکی لەهەمانکاتیشدا

ئەخالقیش بو.دو ئاوێنەیەک����ی دیکتاتۆریی����ەت بەگەورەیی وێن����ەکان دیوێکیان دیوە، تریش����ی دیوەک����ەی پیش����اندەدات و بەدەس����ت گەورەکەی دیوە بەبچوکی. خ����ودی دیکتاتۆرەکانەوەیە، ئەمە ئەو دیوەی����ە ک����ە دیکتاتۆرەکان هەمیش����ە لێی����ەوە تەماش����ای خۆی����ان دەکەن و گەورەی����ی خۆیان دەبین����ن. دیوەکەی تری ئ����ەم ئاوێنەیە دیکتاتۆرەکان تەنها کۆمەڵ����گای پێ تەماش����ادەکەن، بۆیە وەکو بونەوەرێک����ی ناچیزو بچوک دێتە بەرچاویان. ئەم ئاوێنە دو دیوەش پاش روخانی سیستەمی بەعسیزم وردوخاش ب����و. چیدی ئەم دەوڵ����ەت و کۆمەڵگایە ئاوێنەیەکی پێکەوەییان نییە تەماشای هەریەکەیان بەڵک����و پێبکەن، خۆیانی تەنه����ا بەدەس����تەوەیەو پارچەیەک����ی هەقیقەتی کۆمەاڵیەتی و سیاسیی خۆی

تێدا دەبینێت.

دیکتاتۆرییەت و ئاوێنە

لەسەردەمی ئەمڕۆماندا دیکتاتۆرییەت چیدی

گەرانتیی نییە بۆ ڕاگرتنی یەکپارچەیی خاک و نیشتیمانەکان

بەڵکو بوە بەهۆکارێک بۆ پارچەبون و بەریەک

هەڵوەشاندنەوەی دەوڵەت و نیشتیمانەکان

19 »»

2014 ته مم���وزی 15ی رۆژی ده كه وێته ناوه ن���دی بیره وه ری هه ردو شۆڕش���ی ش���ومی 14ی ته مم���وزی قاسم و عه بدولكه ریم س���اڵی 1958ی شۆڕش���ی 17ته مموزی ساڵی 1968ی به ده سپێش���خه ری به عس���یه كان و نوێنه ران���ی گه لی كورد ك���ه خۆی له ده بینێته وه ، ده س���ته ی نوێنه ردا 62سه رۆكایه تی خولی سێهه می پارله مانی عێ���راق هه ڵبژێردراو پای���ه ی یه كه می بینای ده وڵه تی عێراق س���ێكوچكه ی دانرایه وه ، له كاتێكدا ده وڵه تێك نه مابو به ناوی عێراق، ئه مان دروستیانكرده وه ، بێئاگا یان به ئاگا له وه ی ئه مان پایه ی ده وڵه تێكیان بونیادنایه وه كه 94 ساڵه جگه له شه ڕو وه یش���ومه و ماڵوێرانی و قه تلوع���ام هیچ���ی بۆ گه ل���ی كورد پێنه بوه ، له الیه ك ده سه اڵتدارانی كورد دامه زراندنی ش���ه یپوری له كوردستان ده وڵه تی كورد لێده ده ن و له والش���ه وه بونی���ادی ده وڵه تێك���ی هه ڵوه ش���اوه ده كه نه وه و باشیش ده زانن دانانی هه ر به ردێك له پایه كانی هه یكه لی ده وڵه تی به تابوتی بزمارێكه داكوتان���ی عێراق ده وڵه تی دروس���تبونی خه ونه كان���ی كوردیداو ئه و راستیه ش���یان سه لماند كه زۆر له مێژه پێمانده ڵێن دروستبونی ده وڵه تی كوردی خه ونی ش���اعیرانه ، جێی خۆیه تی له ده سڕۆیش���توانی ئه م گه له به ش���مه ینه ته بپرسین؟ به هه مو الیه نه كان���ه وه عه لمان���ی و ئیس���المی ئۆپۆزس���یۆنی جاران و ده س���ه اڵتداری ئه م���ڕۆ به تایبه ت س���ه رانی دو حزبه س���اڵه ی 23 ده ستڕۆیش���توه كه ی كوردس���تان، له 2003 وه تا ئێس���تا چیتان چنیوه ته وه له حكومه تی عێراق بۆ گه ل���ی كورد جگه له ده س���كه وتی خۆت���ان و ب���ۆ مه عن���ه وی م���ادی و له به غداو ب���ون نوێنه رتان ئه وان���ه ی

ل���ه ده ره وه ی له س���ه فاره تخانه كان عێ���راق، كامانه ن ئه و یاس���او بڕیارو ده سكته وتانه ی بۆ كوردتان وه گرتوه ؟ كوا بودج���ه و قوتی خه ڵك؟! له كوێیه یاسای نه وت و غاز؟! كوا موچه و چه ك و ته داروكاتی پێش���مه رگه ؟! كێ ماده ی ش���ه ڕی گه ر جێبه جێك���رد؟! 140ی س���وننه كان و داعش نه بوایه مه حاڵبو ئه م ناوچانه بكه ونه وه ده س���ت هێزی پێشمه رگه ی كوردستان، به ئێستاشه وه ئ���ه م ناوچان���ه له خه ت���ه ردان، ئ���ه م سیاس���ه ته دوفاقیه چیه له گه ڵ گه لی كورد ده یكه ن؟ هه س���تناكه ن یاریه كی ده س���كه الی بونه ته ده ك���ه ن و دۆڕاو هه ر توركی���ا، ئێ���ران و ئه مه ری���كاو حزب���ه بوه ته چه ند ب���اڵ و هه ر باڵێك به ده ست واڵتێكی نه یاری كورده وه یه ، ئێوه بۆ جارێك���ی دی به ردی بناغه ی عێراقی عه ره بیتان دانایه وه و پیرۆزتان بێت ده س���كه وتی م���ادی و مه عنه وی و موچ���ه ی قه به ، به اڵم ب���اش بزانن كه له ماوه یه كی كورتدا بۆ جاری سێهه م و له پێناو پۆس���تی س���ه رۆك كۆمارێكی بێده س���ه اڵت و چه ن���د وه زی���رو گزیرو سه فیرێك )كه نه گرێیه كیان بۆ كورد پێده درێ و نه بۆیان ده كرێته وه ( ئاوات و ئامانج���ی پیرۆزی له مێژین���ه ی گه لی كوردتان له چاڵنایه وه ، روداوه كانی 11 س���اڵی رابوردوش به رونی ئه مه مان بۆ

ده سه لمێنێ. ئێ���وه ش ئ���ه ی نوێنه ره كانی گه لی كورد له ئه نجومه نی نانیشتمانی عێراق پیرۆزتان بێت پۆست و كورسی ، به اڵم بێگومانبن جگه له خزمه تكردنی خۆتان ناتوانن به ردێك بخه نه س���ه ر به ردێك ب���ۆ كورد، ن���ه ك له به رئ���ه وه ی ئێوه بێتوان���ان، نه خێر هه رگی���ز وانیه ! نه ئێ���وه بێتوانان نه ئه وانه ی پێش ئێوه به اڵم ئێوه التان رونه به رامبه ره كانتان چ شۆڤێنیستێكن، ئێوه جگه له ئاسنی س���ارد كوت���ان چیت���ان پێناك���رێ و ئه مجاره ش س���ه رانی ك���ورد ئێوه یان كرده دارده س���ت و به فش���اری ئێران و كرده وه ، چه ندباره مێژویان ئه مه ریكا زۆرترین له یادنه كه ن راس���تیه ش ئه و ئه نجومه نی س���ه رۆكی ك���ه ده ن���گ نوێنه ران هێنای 194 ده نگ بو گه ر 62 ده نگه كه ی ئێوه ی له گه ڵ نه بوایه ئه وا

132 ده نگ���ی ئه مایه وه كه نه یده كرده )نیوه +یه ك(ی كۆی گشتی ده نگه كان كه 164 ده نگه و بێ ئێوه دانیشتنه كه نه ده كردو ت���ه واو یاس���ایی رێ���ژه ی په كیده كه وت و شۆڤێنیستێكی داعشی داخ له دڵ نه ده گه یش���ته سه ر كورسی سه رۆكایه تی ، ئێوه نه تانپرسی سه رانی كورد له الی���ه ك وه زی���ره كان له به غدا ده كشێنه وه و له والشه وه ئێوه ده نێرن بۆ به غدا بۆ؟ ئه م یاریه دوفاقیه چیه و له پای چ���ی ؟ ب���ۆ به رژه وه ندی كێ؟ ئه و پارته ده سه اڵتدارانه ی كوردستان كه ش���انازی به دروشمی مافی چاره ی

خۆنوس���ینه وه ده ك���ه ن پێمانناڵێ���ن به فیتی كێ ش���ه ڕ له س���ه ر پۆس���تی س���ه رۆك كۆم���ارو جێگری س���ه رۆك وه زیران و جێگ���ری دوهه می پارله مان

ده كه ن؟!بێكه سی شاعیر راستی فه رموه :

كورد ئه به د ناگاته مه قس���ه د نۆكه ری بێگانه یه

دودڵن پیس���ن له گه ڵ ی���ه ك بۆیه وا بێالنه یه

میلله تێك���ن بۆ نه مان���ی یه كتری هه ر هه وڵئه ده ن

داخه كه م وردو درشتی شێت و شه یدای عانه یه

شاهۆی شاعیری هه ڵه بجه ییش جوانی پێكاوه كه ده فه رموێ:

بێ شه رواڵی پێپه تی بڕیاری جێی بڕوا نیه

چ���ی به ده میایه درۆیه ن���او ده رونی وانیه

بێش���ه رواڵ و مروه ت چاكه و پێپه تی و پیاوه تی

درۆیه شاهۆ نه بیسراوه وا نیه

ئێمه ساڵی 2010 هۆشیارمانكردنه وه له مه ترس���ی مالیك���ی و نوجێفیه كان و ئه مج���اره ش هۆش���یارتان ده كه ینه وه له خه ته ری چونه به غداو بون به عاملی بونیادنان���ه وه ی ده وڵه تی عێراقی دژه كوردی هه ڵوه شاوه به اڵم سودی نه بو، راسته سیاس���ه ت باوك و دایكی نیه و هونه ری بونه كان���ه به اڵم گه لی كوردو ئه وه یان نابێ یه كێتیه كان به تایبه تتر له یادبچێ���ت ئ���ه و نه خۆش���یه ی مام جه الل تاڵه بانی توشی بو ماوه ی یه ك س���اڵ و نیوه نه خۆش���ه ، ده رئه نجامی ئه و گرژیه بو له گ���ه ڵ مالیكی رویداو دوای نی���و كاتژمێر ل���ه و كۆبونه وه یه ئه وه ی به سه رهات كه حه زی كه سمان نه ب���و جگه له دوژمنان���ی گه لی كورد، به رده وامه كه ی نه خۆش���یه به داخه وه گه ل���ی كورد )پۆس���ت و پ���اره ( ئه م راستیه یان له یادكردین، وا ئه مجاره ش عێراق به ده س���تی ئێ���وه ی نوێنه رانی رۆژی رۆژان بونیادنرای���ه وه و ك���ورد

له دوایه و په شیمانییش دادتان نادا.

كه مال مه حمود ساڵح

ئه ڵبه ته من ئه وه ده زانم ئه و كه سه ی ده بێت ببێته پارێزگار پێویسته ده رچوی هه ڵب���ژاردن و ئه ندام���ی ئه نجومه ن���ی پارێ���زگا بێت، ب���ه اڵم له واڵتی ئێمه دا هه ر له یاس���ادا بێ یاس���ایی ده كرێت، ئه گ���ه ر گ���ۆڕان و یه كێت���ی رێكبكه ون ده توانن یاس���ا به جۆرێ���ك بچه رخێنن ك���ه پارێزگار ئه ندام���ی ئه نجومه نیش نه بێ���ت! به تایبه ت���ی یه كێت���ی ، وه ك ئه وه ی له رابردودا ب���ۆ به ڕێز )به هرۆز حه مه س���اڵح(كردی ، م���ن ك���ه ده ڵێم ئاماده م ببمه پارێزگار مه به ستم ئه وه نیه كه به راستمه ، به ڵكو نه ك به راستم نیه ته نان���ه ت ئه گه ر منیش بم له باتی هه ڤ���اڵ ئه بوبه كرو ئاس���ۆ فه ره یدون هه رگی���ز قبوڵی ئ���ه وه ناك���ه م ببمه پارێزگارێكی شه ق و شڕ، چونكه ئه گه ر ئه میان بێت، حزبه كه ی ئه وال دژایه تی ده كات و به پێچه وان���ه وه ، مه گه ر ته نها له یه ك حاڵه تدا نه بێت كه دو ساڵ به دو ساڵ بێت، هێش���تا ئه مه ش چاره سه ر نیه ، یان باشتره بڵێین چاره سه رێكی ئه م���ه ش س���ه ره ڕای نیوه ناچڵ���ه ، یه كێتی له تام ده ریكرد، ئه و سۆشیال دیموكرات���ه ی كه باس���ی ده كرد ته نها ناوبو نه ك ناوه ڕۆك ئه وه ی سه لماند كه به ده ستاوده ستكردنی ده سه اڵت بڕوای نی���ه ، نه ك هه ر ئه مه به ڵكو له ناوخۆی ناكۆكی ئه وپه ڕی خۆیشیدا حزبه كه ی هه یه بۆ پۆس���تی س���ه رۆك كۆماری عێراق، ناكۆكیه ك نه ك له تام ده رچوه به ڵكو ئه وپه ڕی بێله زه تیشه و نیشانه ی دوای ب���ه ره ی بێس���ه ره و حزبێك���ی

قۆناغی تاڵه بانی نیش���انده دا ته نانه ت ب���ۆ له ئه ڵمانی���اوه به گه ڕانه وه ش���ی س���لێمانی ، له الیه كی تریشه وه یه كێتی هه مو كات ئاماده ی���ه ركابه ره كه ی تا س���ه ر ئێسقان بش���كێنێ وه ك ئه وه ی له هه ڵمه ته كه ی پێش 4/30 دا دیمان، له كاتێكدا به درێژایی چاره كه س���ه ده ی رابرودو هه ردو حزبی ده سه اڵت زۆرترین هه ڵه وه ڕو كۆنه به عسی و ره فتار به عسی ئێس���تایان گرتۆته خۆیان، كه چی زۆر بێشه رمانه نه ك له ماڵی شوشه وه به ڵكو له ماڵی ته نه كه ی شڕه وه هێرش بۆ سه ر ئه ندامێكی خۆیان ده كه ن كه ئێستاكه له ئه ده بیاتی ئه م���ه نی���ه ، ئه ندامیان فه لسه فه ی سیاسیدا ئه وپه ڕی ئیفالسی سیاسی و جه ماوه رییه ، كاتێك حزبێكی بی���روڕای بانگه ش���ه ی ده س���ه اڵتدار

ئ���ازادو دیموكراس���یه ت و هه ڵبژاردنی ئاره زومه ن���دی خه ڵك���ی ده كات و به و كێش جه ماوه ر بریقه دارانه دروش���مه ده كات���ه س���ه ر س���ندوقی ده نگدان و هه ڵبژاردن���ی نوێنه ران���ی خ���وازراوی خۆیان ره نگه ئاس���ایی نه بێ ئیتر ئه و جه ماوه ره بێده نگ بك���رێ به به هانه ی جۆراوج���ۆر، رێگه ی درۆو ده له س���ه ی بخرێته به رده م ته نها له به ر ئه وه ی ئه و خه ڵكه پێچه وانه ی خواس���ته كانی ئه و حزبه و به دڵ و ئاره زوی ئه وی نه كردوه نوێنه رانێك���ی بۆ خۆی دیاری كردبێت س���ه ر به و حزب���ه نه بوبێ���ت، كاتێك شتێكی وه ها به راستی ده بێته واقیع و رێگریی له و نوێنه ره ده كرێ كه خه ڵك خ���ۆی ده نگی داوه تێ ئه و پرس���یاره دێت���ه پێش چ���اوان كه ده ڵ���ێ : ئایا

ئه و ده س���ه اڵته خه جاڵه ت نابێ له وه ی بانگه ش���ه ی بۆ كردوه و به كرده وه دژی ئه نجامدانێت���ی ؟ ئایا ئه و جه ماوه ره ش خۆی به خه جاڵه ت نازانێ گه ر جارێكی تر هه مان قه وانی درۆ لێدرایه وه و داوای له هه رێمی لێكرای���ه وه ؟ هه ڵبژاردن���ی كوردس���تان ئێم���ه به چ���اوی خۆمان هه مان ده س���ه اڵت و هه م���ان جه ماوه ر ده بینین كه له دوای راپه ڕینی 1991وه

ئه مه به زمیانه .باس���ه كه ی مه به س���تی به هه رحاڵ ئێمه ئه وه ی���ه به زوترین كات پارێزگار ب���ۆ س���لێمانی دابن���رێ چونكه ئه م ش���اره به قه زاو ناحی���ه و الدێكانیه وه نه حه ساوه ی هیالكی و پڕ رابردویه كی هه یه بۆیه زۆرتر روم���ان له یه كێتیه و ده زانی���ن گۆڕان و یه كێتی وه كو نه وزاد ه���ادی هه ولێ���ر نیوه زائی���د یه كیان ب���ۆ دابی���ن ناكرێت، كه وات���ه عه قڵ و لۆژی���ك ئه وه یه كه ناوخ���ۆی خۆمان رێكبخه ی���ن و جگه له وه ی پارێزگارێكی هاوكاتیش دابنرێت، به كۆده نگی نوێ هه مو ته ركیزێكمان له س���ه ر س���نوره نوێكه مان بێت ك���ه دڕنده یه كی وه كو وه س���تاوه و له به رامبه رماندا داع���ش هه م���و كاتێ���ك هه رێمی كوردس���تان وه كو ئیس���رائیل و فه له س���تین له ژێر مه ترس���ی و سه رئێش���ه دایه ، ئ���ه وه ی پێویسته له كۆتاییدا بگوترێ ئه وه یه با كۆبونه وه له پێناوی كۆبونه وه كۆتایی پێبێت، با خه ڵك له وه زیاتر توش���ی قه له ق���ی و دوڵی و نائومێ���دی نه بێت، چونك���ه بارودۆخ یارمه تی���ده ر نیه بۆ ملمالنێی ته سكی حزبی و قۆرخكردنی

ده سه اڵت.

ئه م جاره ش نوێنه رانی كورد یه كه م پایه له سێكوچه ی بینای ده وڵه تی عێراقیان دانایه وه

ئاماده م ببمه پارێزگاری سلێمانی

گه لی كوردو به تایبه تتر یه كێتیه كان نابێ

ئه وه یان له یادبچێت ئه و نه خۆشیه ی

مام جه الل تاڵه بانی توشی بو ماوه ی یه ك ساڵ و نیوه

نه خۆشه ، ده رئه نجامی ئه و گرژیه بو له گه ڵ مالیكی رویداو دوای

نیو كاتژمێر له و كۆبونه وه یه ئه وه ی

به سه رهات كه حه زی كه سمان نه بو جگه

له دوژمنانی گه لی كورد

عومه ری حاجی عینایه ت

ئایا ئه و ده سه اڵته خه جاڵه ت نابێ له وه ی بانگه شه ی بۆ كردوه و به كرده وه دژی

ئه نجامدانێتی ؟ ئایا ئه و جه ماوه ره ش خۆی به خه جاڵه ت نازانێ گه ر جارێكی تر هه مان قه وانی درۆ لێدرایه وه و داوای هه ڵبژاردنی

لێكرایه وه

Page 14: ژماره 438

ماوه یه كه هه ندێك قسه وباس ناوه نده ناحكومییه كان���ی ڕێكخ���راوه حزب���ی و س���ه رقاڵكردوه ، ب���ه وه ی ه���ه ر كه س و دیموكرات���ی له پارت���ی الیه نێ���ك كوردس���تان نزیكبێت���ه وه له جه ماوه ری كوردس���تان به گش���تی و پارێزگاكان���ی س���لێمانی و هه ڵه بجه و ئیداره ی گه رمیان دورده كه وێته وه ؟ پرس���یاری س���ه ره كی ئه م باسه ش ئه وه یه ، كه ئایا ئه و پارته ئاگره تا مرۆڤ و پارته سیاس���ییه كانی تر به خۆیه وه بس���وتێنێت؟ یان هه ڵگره به نه خۆش���ییه كی مه ترسیدارو به رباڵوی وه ك )تاعون و ئایدزو كۆروناو... تاد(، تا هه ر كه سێك نزیكیبكه وێته وه توشی بكات و بیكوژێت؟ ته نانه ت مه ترسییه كه له س���ه ر پارتی گه یش���تۆته ئاس���تێك، ك���ه وتراوه ئه گه ر پارت���ی له گه ڵ واڵتی چی���ن هه ڵب���ژاردن بكات، ه���ه ر پارتی ده یبات���ه وه ‘‘! واته واڵتێكی وه ك چینی خاوه نی زیاتر له ملیارو نیوێك دانیشتوان له به رامب���ه ر پارتییه ك���ی نزیك به یه ك ئه وانه تێكده ش���كێت! ئه ن���دام ملیۆن پرسیارگه لێكن ڕۆژانه سه دان تاكی كورد لێره یان له وێ ده یانكات، تا ئه وه ی ئه و ئه وه ی، گه یاندۆته هه ندێكی پرسیارانه كه ئه و پارته ته نیا به كورده وه ده دات و هه ر ئه ویش توش ده كات؟ دیاره ئه گه ر ئه وانه به الی هه ندێكه وه ڕاستی بن، ئه ی بۆ نه پرسین، كه ئه گه ر پارتێك ئه وه نده مه ترس���یداربێت، ب���ۆ ئه وان���ه له خۆی دورناخاته وه ؟ ی���ان ئه گه ر وایه ئه ی بۆ خودی ئه و پارته گڕی مه ترس���ییه كانی پارێزگاكان���ی س���نوری ناگه یه نێت���ه سلێمانی و هه ڵه بجه و ناوچه ی گه رمیان، تا به و گڕه هه مو نه یاره كانی بسوتێنێت و بااڵنس���ی هێزی خۆی پێ به رزبكاته وه ؟ ئه وه ش دوای ئه و ڕاستییه ی، كه بۆ زیاتر له چاره كه سه ده یه كه ئاستی جه ماوه ری ئه و پارته له س���نوری ئه و پارێزگایانه و به رچاو به ئاس���تێكی ناوچه ی گه رمیان

دابه زیوه و وه ك ڕێژه ی نه گۆڕی زانستی ئه ندازه وایه و )7/22(ه و ناگۆڕێت؟ واته هه رچه ند ژماره ی دانیشتوان زیادبكات و ن���ه وه له دوای نه وه پێب���گات، ئه و هه ر ڕێ���ژه ی نه گۆڕه و زیاد ن���اكات؟! ئه مه و ئه گ���ه ر پارتێك ئه وه نده به سیاس���ه ت و به به رنام���ه و گه وره بێت و گڕه كه ی هه مو ده وروبه ره كه ی جگه له خۆی بسوتێنێت، ئه ی بۆ ب���ه و ئاگره له هه م���و نه یارانی له س���نوری ئ���ه و پارێزگایان���ه ن���ادات به یه ك���ه وه نایانس���وتێنێت؟ یان ئه گه ر ئه وه نده به هێ���زه و كه س ناوێرێت خۆی لێبدات، ئه ی بۆ س���ه ره تا چاره س���ه ری ده وروبه ری له س���لێمانی و ده رده ك���ه ی ناكات، كه چاره كه س���ه ده یه كه پێوه ی ده ناڵێنێت؟ ه���ه ر وه ك وتراوه ئه گه ر كه چه ڵ تیماركه ربوایه تیماری س���ه ری

خۆی ده كرد‘‘؟!.بۆ وه اڵمی ئ���ه و پرس���یارانه ده بێت ڕه هه ندێك���ی له چه ن���د س���ه ره تا جی���اوازه وه لێیبڕوانی���ن. یه كێك له وانه مێ���ژوی پارته كه ی���ه ، به وه ی له س���اڵی به س���اڵی )2014ز( تا دامه زراندنییه وه بنه ماڵه یه ك���ه وه له الی���ه ن ده گات، به ڕێوه براوه ، كه )بنه ماڵه ی بارزانی(یه . ئه مه و كۆنترین پارتیش���ه له سه ر مێژوی گۆڕه پانی پارتی سیاس���ی كوردستانی له و ماوه ی���ه دا، ته نیا )دو( س���ه رۆكی به خۆوه بینیوه ، كه ئه وانیش )مسته فا بارزان���ی(و )مه س���عود بارزانی( كوڕی ب���ون. واته جگه ل���ه و بنه ماڵه یه هه مو ئه وانه ی له ئاس���تی به رپرسیاریه تی ئه و پارته دا بون وه ك ئه ندامێكی ئه و پارته وابون و به پێی ئاستی پیشه كه یان پله و دانراوه . بۆ س���نورداریان ده سه اڵتێكی ه���ه ر لێره وه هیچ كه س له هه ر ئاس���ت و ته م���ه ن و پله وپایه یه ك���ی كۆمه اڵیه تی و ئابوری���دا بوبێ���ت له س���ه رو بنه ماڵه ی بارزانیی���ه وه نه ب���وه و نییه . الش���موایه له وه دا به هه ڵ���ه نه چوبم، كه ئه و پارته هه ر ب���ه و بنه ماڵه وه گه وره و جوان بوه . پێگه ی ده سه اڵتی به وپێیه ش���ی ئه مه و بنه ماڵ���ه ی ئه وان له س���نوری پارێزگای هه ولێرو به زارو خه س���ڵه تی كۆمه اڵیه تی )بادینانی( بون، بۆیه سنوری پارێزگای س���لێمانییان به الوه مه به س���ت نه بوه و په راوێزیانخس���توه ، ته نی���ا ئه وه نده یان لێویستوه ، كه وه ك ناو ڕه زامه ندییه كی پێببه خش���ن! هه ر له و چوارچێوه یه شدا ئه وان واته هێزی ده ستڕۆیشتوی پارتی دیموكرات���ی كوردس���تان زۆر بایه خیان

ب���ه وه ن���ه داوه ، كێ بۆ به رپرس���ایه تی سه ر ناوچه كانی سوله یمانی و پارێزگای به و سنوره بكات، چونكه ئه و سنوره یان به الوه مه به س���ت نه بوه ، گه ر نا نه ده بو ئ���اوا په راوێ���زی بخه ن! ی���ان النیكه م ئاوڕێكی���ان لێده دایه وه ؟ كاتێكیش ئه وه واقیعی ئه و پارته و مێ���ژوی بنه ماڵه كه بوبێت، بۆیه ئاساییه كۆمه اڵنی خه ڵكی س���نوری پارێ���زگای س���لێمانی به نامۆ له خۆیان به نام���ۆ ببین���ن و له خۆی���ان لێیبڕوانن! هه ر لێره وه زۆر ئاسایی بوه كاتێك ئه و پارته له هێزو الیه ن و كه سێك پارێزگایه ئه و له جه ماوه ری نزیكبێته وه

دوربكه وێته وه .ڕه هه ندێكی تری وه اڵمی ئه و پرسیاره ئ���ه وه بوه ، ك���ه ئ���ه و پارت���ه به ناوو بنه ماڵه كه ی گه وره ب���وه ، تا به رپرس و كادی���رو ئه ندامه كانییه وه ، بۆیه ئه وه نده گه وره نه بوه ، ت���ا له گه ڵ واڵتێكی چین هه ڵبژاردن بكات و بیباته وه ، به ڵكو ئه وه خۆشه ویس���تی كادیرو ئه ندامه كانی بوه بۆ بنه ماڵه ی بارزانی، كه زۆر دڵسۆزانه هه مو ئه رك و ڕێسایه كی سه روتر له خۆیان بێ هی���چ بیركردن���ه وه و لێكدانه وه یه ك ئه گه ر ئ���ه وه ی وه ك جێبه جێك���ردوه ! له س���ه ره وه ه���ه ر بڕیارێ���ك هاتبێ���ت یه كس���ه ر جێبه جێك���راوه بێگه ڕان���ه وه بۆ ده ق و بڕگه كانی بڕیاره كه و ئاس���تی جێبه جێكردنی له سه ر ئاستی پارێزگاكه ! چونك���ه الیانواب���وه نه گه یاندنی داواكه وه ك خ���ۆی، مان���ای خیانه تكردن بوه له بنه ماڵه ی بارزانی و خاكی كوردستان،

كه ئه كرێ له هه ندێك كاتدا وانه بێت.ڕه هه ندێكی تری ئه و پارته ئه وه بوه ، كه ته نی���ا له دوره وه جوان بوه ، ئه وه ش وه ك ئه و په ن���ده كوردییه ی، كه وتراوه ده نگی ده هۆڵ له دور خۆشه ‘‘! ئه وه ش یان بۆ ئه وه گه ڕاوه ته وه ، كه بنه ماڵه ی س���ه ره وه یان به رپرس���انی بارزان���ی به ت���ه واوی به خۆیانه وه گرێداوه و كادیرو ئه ندام���ه س���اده كانیش به پابه ندب���ون. واته ئه وانه ی له س���ه ره وه بون ئه وه نده تێركراون، كه ئاماده بون هه مو بڕیارێكی سه روتر له خۆیان بێ هیچ لێكدانه وه یه ك جێبه ج���ێ بكه ن! س���ه باره ت به كادیرو ئه ندامه كان���ی خواره وه ش ئ���ه وه بوه ، ك���ه ئ���ه وان وه ه���ا پابه ندك���راون، كه ئاماده ب���ون بێ هی���چ موچه یه ك كاری پارتایه ت���ی خۆی���ان جێبه ج���ێ بكه ن، چونك���ه الیانواب���وه پێدان���ی موچه ی به رده وام و تێركردنیان مانای الوازكردنی

داهات و س���امانی نه ته وه ی���ی بوه ، كه بۆیه ئه ژماركراوه ، ئه وه ش به خیان���ه ت به الیانه وه تاوان بوه بیر له وه بكه نه وه ، كه بۆ وا برس���ینیان پرس���یار له موچه و داهاتی نیش���تمانی بكه ن؟ الیه كی تری خه سڵه تێكی تری ئه و پارته ئه وه بوه ، كه له پێناو ماف���ه نه ته وه ییه كانی كورد ناچارب���وه ب���ۆ ماوه یه ك دڵ���ی واڵتانی دراوس���ێ و نه ته وه كانی )تورك و فارس و عه ره ب( ڕابگرێ���ت، ته نانه ت ئاماده بوه له س���ه ر گی���ان و داهاتی خ���ۆی بچێته ئه وه ش ئه و پرۆس���ه یه وه . كاردانه وه ی به ئاستێك بوه ، كه ئه گه ر هه ر هێزێكی كوردی ویس���تبێتی كارێك���ی گه وره تر له وان ئه نجام بدات، نه یتوانیوه ، چونكه ئه وه نده ی واڵتانی دراوسێ ئه م هێزه یان به الوه گرنگ بوه و به ئاینده ی خۆیانیان زانی���وه ، چاره ك���ه ئه وه ن���ده بڕوای���ان به یه ك هێزی سیاس���ی كوردستانی تر نه بوه ، بۆیه له و چوارچێوه یه ش���دا ئه و هێزه س���ه نگی هه رێمی خ���ۆی بوه ، كه ئه و س���ه نگه ش هه ر له الیه ن بنه ماڵه ی كێش���راوه و بۆ نه خش���ه ی بارزانییه وه

به ڕێوه براوه .ده ی كه وات���ه پارتێ���ك ئ���ه وه مێژوو ئه وه ش به رپ���رس و كادیرو ئه ندامه كانی بوبێت، چۆن وا به ئاسانی له ناوده چێت و پچوك ده بێته وه ؟ ئه ی چۆن له س���نوری پارێزگاكانی وه ك س���لێمانی و هه ڵه بجه و ناوچه ی گه رمیان گ���ه وره ده بێت؟ ئه و ناوچانه ی به مه ڵبه ن���دی بیروڕای ئازادو كه س���انی خاوه ن فه رهه نگ ناس���راون؟ به ده ر له وه شی بۆ ده یان ساڵه چه ندین هێزی سیاسی بۆ گه یشتن به ده سه اڵت و خۆس���ه پاندنی هێزی خۆی���ان ملمالنێ له س���ه ر ئه و پارێزگاو ناوچانه ده كه ن! كه وایه پێویسته به و واقیعانه وه سه یری كوردس���تان(و دیموكرات���ی )پارت���ی به رنامه و كاری سیاسی و هاوپه یمانییه تی بكرێ���ت له گه ڵیدا، ن���ه وه ك ته نیا وه ك هێزێكی پێش���كه وتوخوازو كراوه به ڕوی كوردستان و جیهاندا، چونكه ئه گه ر وه ك ئه وه ی دوایی س���ه یركرا، ئه وا ئه وه ندی ت���ر له خۆبایی ده بێ���ت و له قوله ی قاف نایه ته خواره وه ، نه وه ك ئێستا له كۆی )دو ملیۆن( دانیش���توانی پارێزگاكانی ناوچ���ه ی هه ڵه بج���ه و س���وله یمانی و گه رمیان، ته نیا )دوسه دو په نجا هه زار( پارتی بونی هه یه ، كه چی به رپرس���انی پارت���ی و پارتییه كان���ی ئ���ه و پارێزگاو

ناوچانه خۆیان به براوه ده زانن؟!

زۆرینەی رەخنەکانی چاودێران لەسەر ئەم خولەی پەرلەمانە ، زیاتر لەخولەکانی پێشوتر رەخنە باران دەکرێن و لەئاستیان نارازین تا ئێستا، رەخنەکان لەپسپۆرییە جیاوازیەکان���ەوە لێیاندەگیرێ���ت تا ئەو ئ���ەو ئاس���تەی خەریک���ه وایلێدێت بۆ ه���ەر بڕیارێک لەپەرلەم���ان دەردەچێت کەمپین���ی ل���ەدژ رابگەیەنرێ���ت، بەندە یەکێک بوم لەوانەی لەبوارەکەی خۆمدا زۆرترین رەخنەم ئاراستەکردون، زۆرجار خۆم تەریق بومەتەوە لەزۆری رەخنەکان لەپس���پۆری و بوارەکەی خۆم، دەمەوێت سەرنجتان بۆ ئەم شیکارییە رابکێشم کە بەچەند بەشێک باڵویدەکەمەوە، دەمەوێت هاونیش���تیمانیان بۆیان رونببێتەوە، کە قازانجی حکومەت چەندەو چۆن بازرگانی دەکات و هاونیش���تیمانیانەوە بەس���ەر ئ���ەم قەیرانەی ئێس���تا هەی���ە قەیرانی دروس���تکراون و دات���اکان ئەو راس���تیە دەسەلمێنن، کاکی پەرلەمانتاریش چۆن کەوتۆتە هەڵەوە کە جێگیرکردنی نرخی بەنزین بە)٨00( هەش���ت س���ەد دینار ب���ۆ ئۆتۆمبێل بەب���اش دەزانێت و اللۆی وەزیری���ش هێش���تا نرخەک���ە بەهەرزان بزانێ���ت، وابزانێت هێش���تا س���ەردەمی چاخینەو کەس زانیاری نییە س���ەبارەت بەن���ەوت، نامەوێت لەم���ە زیاتر رەخنە بگرم و بابەتەکە لەبابەتێکی شیکارییەوە ب���ۆ بابەتێک���ی تەنزئامێ���ز بگوازمەوە، دەمەوێ���ت کورمانج���ی بەک���وردی هاونیشتیمانی رەش و سپی جیابکاتەوە.

نێودەوڵەتییەکان )1( پێوەرە بەپێی یەک بەرمیل نەوتی خاو )1٦٩.2( سەد و

شەست و نۆ پۆینت دو لیتر دەبێت، دیارە بەپێی قورسی و س���وکی نەوتە خاوەکە رێژەک���ەش دەگۆڕێت، بەاڵم ئەم پێوەرە پێوەرێک���ی جیهانیی���ە، بەرمیلێ نەوتی خاوی کوردس���تان ل���ەو رێژەیە زیاترە، وات���ا ئێمە کەمتر حس���اب دەکەین نەک زیاتر، لەکۆی ی���ەک بەرمیل نەوتی خاو ئەم بەرهەم���ە نەوتییانە دەردەچێت کە بۆ هەر یەک بەرمیل نەوت رێژەی سەدی ئەو بەرهەمە لەو بەرمیلەدا دیاریکراوە:رێژەی سەدی جۆری بەرهەم لەیەک بەرمیلدا

بەنزین % ٣٣نەوتی سپی % 22دیزڵ % 1٩

نەوتی رەش % 7.2٣غازات % ٣.2

بەپێ���ی ئ���ەم رێژان���ە بۆ ه���ەر یەک بەرمیل نەوتی خ���او )٥٥.٨4( پەنجا و پێنج پۆینت هەش���تاو چوار لیتر دەست دەکەوێت، کە بەپێی ئەم هاوکێش���ەیە

دەردەهێنرێت. 1بەرمی���ل × 1٦٩.2 لیت���ر × % ٣٣ بەنزین = ٥٥.٨4 پەنجاو پێنج پۆینت

هەشتاو چوار لیتر بەنزین. بەپێ���ی لێدوان���ە رۆژنامەوانیی���ەکان لەئێس���تادا هەرێم بەه���ەردو پااڵوگەی کەڵەک و بازی���ان توانای بەرهەمهێنانیان )4،٦٥0،000( چ���وار ملی���ۆن و ش���ەش سەدو پەنجا هەزار لیتر دەستدەکەوێت، کە ئەم���ەش واتا ب���ڕی پااڵوتن لەم دو پااڵوگەی���ە دەگەیەنێ���ت، )ئەم ژمارەیە لەسایتی روداو وەرگیراوە( ، بەپێی ئەم ژمارەیە توانای پااڵوتنی رۆژانەی نەوتی خاو لەم دو پااڵوگەیە، بەپێی ش���یکاری بیرکاریان���ە دەکاتە نزیکەی )27٩،٨٣(

هەش���تاو سێ هەزارو دوس���ەدو حەفتاو ن���ۆ بەرمیل نەوتی خاو لەرۆژێکدا، بەاڵم

دەپرسم داخۆ ئەمە راستە؟! دورە ژمارەی���ە ئ���ەم بێگوم���ان لەراستییەوە واتا ژمارەکان شتێکی ترن، بەپێی بەڵگەنامە فەرمییەکان پااڵوگەی کەڵەک رۆژانە زیاتر لە)100،000( س���ەد هەزار بەرمیل نەوت���ی خاو دەپاڵێوێت و پااڵوگەی بازیان رۆژانە زیاتر لە)٣4،000( س���ی و چوار هەزار بەرمی���ل نەوتی خاو پااڵوتنی لەبری بەمپێ���ەش دەپاڵێوێت )٨٣،27٩( هەشتاوسێ هەزارو دوسەدو حەفتاو ن���ۆ بەرمیلی رۆژانە )1٣4،000( سەدو س���ی و چوار هەزار بەرمیل نەوتی خ���او دەپاڵێوێت واتا لەنێ���وان ئەم دو هەزارو پەنج���ا )٥0،721( ژمارەی���ەدا حەوتسەدو بیس���ت و یەک بەرمیلی خاو

رۆژانە دیار نییە. • داهات���ی نێوخۆی���ی ک���ە لەالیەن دوپااڵوگە حکومییەکەوە بەدەس���تدێت، ئەگ���ەر وایدابنێی���ن وەزارەتی س���امانە پااڵوگ���ە دەعم���ی سروش���تیەکان حکومیی���ەکان دەکات و نرخی هەر یەک بەرمیل نەوتی خاوی لەس���ەر حس���اب دەکات بە )100 $(، ئاخر خۆ هێش���تا

هەرزانە به و نرخە؟! = $ 100 × بەرمی���ل 1٣4،0001٣،400،000 س���یازدە ملیۆن و چوارسەد

هەزار دۆالر بۆ هەر یەک رۆژ 1٣،400،000 × ٣0 رۆژ = 402،000،000 چوارس���ەدو دو ملی���ۆن دۆالر ب���ۆ یەک

مانگ = دین���ار 1200 × 402،000،000هەشتاودو چوارسەدو 4٨2،400،000،000ملیارو چوارسەد ملیۆن دینار داهاتە بۆ

یەک مانگ

ب���ەم پێیە حکومەت���ی هەرێم لەکاتی فرۆشتنەوەی نەوتی خاو بەهەردو پااڵوگە فەرمیی���ە حکومیەکەی لەم���اوەی یەک مانگدا داهاتی دەگاتە 4٨2،400،000،000 چوارسەدو هەش���تاودو ملیارو چوارسەد ملی���ۆن دینار، با ج���ارێ واز لەم ژمارە بچوکان���ە بهێنین و لەئێس���تادا بیخەینە بێینە حکومەتەوه و بچوکەکەی گیرفانە

سەر باسی سەرەکیمان کە بەنزینە :• بەرهەمهێنانی بەنزین لەرۆژێکدا:

وەک لەپێش���ەوە ئاماژەم پێدا بەپێی بەڵگە فەرمیی���ەکان رۆژانە )1٣4،000( سەدو س���ی و چوار هەزار بەرمیل نەوتی خاو لەالیەن ه���ەردو پااڵوگەی کەڵەک و

بازیانەوە دەپاڵێورێت بەم پێیەش :-لیت���ر 1٦٩.2 بەرمی���ل × 1٣4،000= 22،٦72،٨00 بیس���ت و دو ملی���ۆن و شەشس���ەدو حەفتاودو هەزارو هەش���ت

سەد لیتر بەنزی���ن = ٣٣ % × 22،٦72،٨007،4٨2،024 حەوت ملیۆن و چوارس���ەدو هەش���تاودو هەزارو بیس���ت و چوار لیتر

بەنزین لەرۆژێکدا بۆم���ان ش���یکارییە ئ���ەم بەپێ���ی دەردەکەوێت توانای بەرهەمهێنانی بەنزین لەرۆژێکدا لەالیەن ه���ەردو پااڵوگەکەوە ملیۆن و حەوت لە)7،4٨2،024( بریتیە چوارس���ەدو هەش���تاودو هەزارو بیست و چ���وار لیتر بەنزین ن���ەک )٦٥0،000،4( چوار ملیۆن و شەشس���ەدو پەنجا هەزار لیتر لەرۆژێکدا ، هەر بەپێی س���ەرچاوە هەواڵیەکان هەرێم لەئێس���تادا پێویستی رۆژانەی بەبەنزین بریتیە لە)٦،٣00،000(

شەش ملیۆن و سێسەد هەزار لیتر،

له ژێر به هانه ی ڕه خنه دا، کۆمه ڵێک ترس له قس����ه كردن ده رباره ی ده وڵه تی کوردی له دونیای کوردیدا به شێوازی جیاواز خۆی به یان ده كات. ئه م ترسه ته نها بریتی نیه له نیگه رانی ده رب����اره ی چۆنێتی ده وڵه تی کوردی، به ڵکو له ڕاستیدا ترسه ده رباره ی بونه خاوه نی ده وڵه ت. لێره د ا ئێمه له نێوان ئازادیدا هاوبه شییه ك ده بینین. ده وڵه ت و ده وڵ����ه ت یانی ئ����ازادی، ی����ان ئازادبون له ده س����ت ئه وه ی ک����ه ناهێڵێ����ت خۆت حوکمی خۆت بکه یت. به و مانایه ده وڵه تی ک����وردی کۆمه ڵێک خه س����ڵه تی ده وڵه ته پۆس����ت کۆلۆنیاله کانی تیادایه که خۆی له دژایه تی ئه ویتری زاڵدا ده بینێته وه. به م پێیه له مه ترس����ی دوباره كردنه وه ی هه مان ئه زمون����ی واڵتان����ی دونیای س����ێدایه که کۆلۆنیالێکی ناوخۆیی یان خۆماڵی بهێنێته ئاراوه. ب����ه اڵم ئه م به هانه ی����ه بێبنه مایه چونک����ه ئازادبونی ئێمه له رێ����گای بونه خاوه ن ده وڵه ت����ه وه، ئازادبونه له واڵتێکی جیهانی سێ که خاوه ن شکستخواردوترین ئه زمونی حوکمڕانیه و چینی ده سه اڵتداری خۆی بوه ته کۆڵۆنیالێکی ناوخۆیی. ئه گه ر بهاتایه ئێمه داگیرکراوی فه ره نسا یان هه ر واڵتێکی تری رۆژئاوایی بوینایه، ئه وا ده كرا ئارگومێنتی ئه وه بهێنرێته ئاراوه که ئایا جیابونه وه باشه یان مانه وه له ژێر سایه ی حوکمی ده ره کیدا، وه ك له جێگاکانی وه ك ئارگومێنتی گوادالوپ����ێ رویدا. که وات����ه ئه وه ی با ئێمه له خراپێک دورنه که وینه وه بونیادبنێی����ن ت����ر نه وه ک����و خراپێک����ی له هه مانکات����دا پوچ����ه، ئاگرومێنتێک����ی له ترس����ێکی زۆر ئااڵوه: به تایبه ت ترسی نزیکه ی ئه زمونکردن. ترس����ی هه وڵدان و به ناوی بیرمه ندێک له مه وپێش سه ده یه ک گیلبرت کیپ چیسترتۆن کتێبێکی نوسی به ناوی ئۆرسۆدۆکس����ی ک����ه تیایدا باس له مه ترس����ی ئازادی ئه کات وه ك رێگرێک له ئازادی. یان بونی ئازادی به ئامرازێک بۆ له میانه ی ئازادنه بون. چیسترتۆن ده ڵێت به ڕێوه بردنی به ش����ێوازێکی مۆدرێن، توانا به خش����ین به عه قڵ����ی کۆیله ، باش����ترین رێگایه ب����ۆ رێگه گرتن له ئازادبونی کۆیله. گ����ه ر هاتو توانی����ت کۆیل����ه ڕاڕا بکه یت ده رباره ی ئه وه ی ئایا ده یه وێت ئازادبێت، ئه وا نایه وێت ئازادبێت ی����ان ئازادنابێت. ئارگومێنته كه ی چێسترتۆن به هه مانشێوه ڕاس����ته بۆ ئه وانه ی ک����ه ڕاڕان ده رباره ی هاتنه ئ����ارای ده وڵه ت����ی ک����وردی. هه مو ئ����ه و ئارگومێنتانه ی ک����ه دژ به ده وڵه تی ک����وردی ده وترێت ته نها س����ه رچاوه که ی له وێوه هات����وه که خاوه نه كانی����ان ڕاڕاو پ����ڕ له ترس����ن ده رب����اره ی هاتنه ئ����ارای قه واره یه ك����ی وه ها. دی����اره بێگومان ئه م ترس و ڕاڕای����ه به رژه وه ندیش ده گرێته وه، ترس له له ده س����تدانی ده س����تکه وت و پله و پێگه. پرسی ئه وه ی ئایا ده وڵه تی کوردی بنه ماکانی هه یه، دیسانه وه ئارگومێنتێکی کاڵ و کرچ����ه. ئ����ه م کاڵوکرچی����ه له وێوه س����ه رچاوه ده گرێت که ڕه نگ����ه هه رگیز بنه ماکان����ی ده وڵ����ه ت به و ش����ێوه یه که چاوه ڕاون ده كرێت نه یه ته ئاراوه. چونکه بنه مای ده وڵه ت ته نها له سایه ی ده وڵه تدا یان ئازادیدا دێته ئاراوه. کاتێک که هه رێم ک����ه ده خوازێت له حکومه تێک به ش����ێکه له هه مو ده رفه تێکدا زیاترو زیاتر ناوه ندێتی خۆی بچه س����پێنێت ئه وا خه یاڵه بتوانیت قس����ه له سه ر ئه وه بکه یت که رۆژێک دێت که هه مو بنه ماکانی ده وڵه ت س����ازده بێت، ئینج����ا ده توانیت ده وڵ����ه ت ڕابگه یه نیت. دیاره قس����ه کردن له سه ر ده وڵه تی کوردی قسه کردن نیه له س����ه ر ڕاگه یاندن و هاتنه به واڵتێکی هاوت����ا ده وڵه تێک����ی ئ����ارای رۆژئاوای����ی. ده وڵه ت����ی ک����وردی بونیاد ده نرێت له میانه ی پرۆس����ه یه كی قورس����ی ئازاربه خش����ی درێژدا. ته نه����ا کاتێک که وه ك پرۆسه یه ك ببینرێت ئینجا ده توانین لێیتێبگه ی����ن. یه که م پرس����یار ده رباره ی جیابونه وه یه، پاشان ده رباره ی سه رله نوێ رۆژهه اڵت����ی س����ه رتاپا داڕش����تنه وه ی ناوه راس����ت، ئینجا ده رباره ی به رژه وه ندی هه مو هێزه کان. بۆیه هه ڵکشان و داکشان، بۆ ئاس����اییه. هێوربون����ه وه هه وڵ����دان و نمون����ه ل����ه روی یاس����ای نێوده وڵه تیه وه دیدی حکومه تی عێراق تا ئاس����تێکی زۆر بڕیارده ره. به و مانای����ه ئه گه ر حکومه تی عێراق ڕازیبو به جیابونه وه ئه وا رێگریه كی ئه وت����ۆ نامێنێت. به اڵم حکومه تی عێراقی هه رگی����زی ڕازینابێت. بۆی����ه ده بێت کار له س����ه ر دۆخێک بکرێت که ئه م ناڕه زاییه هه رگی����ز نابێت����ه ڕه زامه ندی. ب����ۆ نمونه له په یامی حکومه ت����ی ئه مه ریکی بۆ کورد ئه وه یه که ده بێت هه تا دوا هه نگاو له گه ڵ حکومه ت����ی به غ����دا هه نگاوبنێ����ن ئه گه ر

هی����چ ده رئه نجامێک����ی نه ب����و ئینجا باس له جیابونه وه بکه ن. به م پێیه ده بێت کورد له گه ڵ به غدا بێت و خۆی بونیادبنێت هه تا به غ����دا باش ده بێت یان به ته واوی کۆتایی

پێدێت. کوردی ده وڵه تی له س����ه ر قس����ه كردن له دۆخێکدا که ئاگای����ی و زانیاری و عه قڵی جیوپۆله تیکی ئاماده یی نیه ئه وا مه ترسی ئ����ه وه ی هه یه که ببێته قس����ه یه کی پوچ. عه قڵی کوردی ناتوانێت به ئاسانی ده رک به ئه وه بکات که ئه مه پرۆسه یه کی ئێجگار ئاڵۆزه، به ڵکو به س����اده ترین شێوه دێت له هه وڵی ئه وه دایه ک����ه چۆن له بری گوڕ پێ����دان پوچی بکاته وه. عه قڵی گش����تی و عه قڵ����ی به ناو ڕ ه خنه ییش له و ڕوانگه یه وه ده ڕوانێت که ئه گه ر هه مو شتێک له هه رێم وه ك کاتژمێ����ری سویس����ری کاری نه كرد ئ����ه وا نابێت ب����اس له ده وڵه ت����ی کوردی بکه ی����ن. له کاتێکدا بێئاگای����ه له وه ی که ده وڵه ت خۆی ل����ه روی کارگێڕیه وه بریتیه له بااڵتری����ن کۆمه ڵ����گا له به رێوه بردن����ی ئاس����تیدا. بۆیه کاتێک ده بێت هه وڵبده ین که ده وڵه ت باش����ترین بێ����ت، ئه و کاته یه که ده وڵه ت له ئارادایه. ئه م نوس����ینه بۆ ئه وه نیه ڕه خن����ه نه مێنێت، چونکه به بێ ڕ ه خنه هیچی ب����اش نایه ته ئاراوه، به اڵم ڕه خنه ده بێت له کرۆک و خه سڵه تی بابه تی ڕ ه خنه كراو به ئاگابێت نه ك ته نها ده ربڕی هه س����تێکی هه ڵه و خواستێکی تاکه که سی بێت. گریم����ان ده وڵه ت مه حاڵه، ته نانه ت له دۆخێکی وه هاشدا نابێت واز له بونیادنانی ده وڵه ت بهێنێن. چونکه بونیادی ده وڵه ت پرۆس����ه یه كی ژیاری رۆژانه یه، که ئه گه ر مرۆڤ بیه وێ����ت س����ه رده میانه بژی ئه وا ده بێت ب����ه رده وام له هه وڵی کارکردندابێت ب����ۆی. )ش����ایانی باس����ه له رۆژهه اڵت����ی ناوه ڕاست ش����ێوازی ژیان، دین، ئه خالق، ئاگایی، هه م����و دژ به ده وڵه تن(. ده كرێت ئێم����ه به دیدی جیاوازه وه ئه م پرۆس����ه یه ببینین، که س����ێک ئاگای له فیدرالیس����ت په یپه ربێ����ت ) ئ����ه و گفتوگۆیان����ه ی که له س����ه ره تای ئازادی ئه مه ری����کا له نێوان له ئارادبوله س����ه ر ئه مه ری����کادا باوان����ی چۆنێتی داڕش����تنی سیس����ته می سیاسی ئه مه ریکی(. ئ����ه وا به ئاگای����ه له وه ی که چه ندێک گفتوگۆی جی����اواز ده بێته هۆی ده وڵه مه ندبون����ی که لت����وری بونیادنان����ی ده زگاو ده وڵه ت. زۆرێک له ده س����تپێکی ڕ ه خنه كان به وه دێت که له ئێس����تادا، به و مانای����ه له روی کات����ه وه ده وڵه تی کوردی گونجاونیه، به مپێیه ده بێت ئه م خواس����ته دوابخرێت، هه تا له داهاتودا ساته وه ختێکی گونجاوت����ر دێته ئاراوه. به اڵم ئه گه ر ئێمه له ئێستادا به عه قڵی ده وڵه تی و بۆ خواستی ده وڵ����ه ت کار نه که ین ئه وا له داهاتوش����دا هه میش����ه رێگرێک����ی زۆر ده بێ����ت. به اڵم ئ����ه وه ی تراژیدیای����ه که دواخس����تن یان به هانه ی نه گونجان����ی کات ده كرێت هه تا قیامه ت درێژبکرێته وه. لێره وه دیسانه وه ی بنه مان����ی ترس له ئ����ازادی. دیاره ده بێت زه مینه سازی بکرێت بۆ ده وڵه تی کوردی، به اڵم زه مینه سازیش به شێکه له بونیادنان. به ڕای من زۆرێک له ره خنه کان له ده وڵه تی کوردی ته نها کاتێک گونجاوه که ده وڵه ت له ئارادبێ����ت، ن����ه ک بکرێت����ه رێگرێک بۆ بونی ده وڵه ت. ئه گه ر ده ترس����ین له وه ی شکس����تبهێنین ده بێت ئه و بنه ما عه قڵیه ڕه خنه بکه ین که به ره و شکستمان ده بات. نه ک ترسێکی وجودی بهێنینه ئاراوه.

بیرورا)4٣٨( سێشه ممه 2014/7/22 14

ترس له ده وڵه تی کوردی

دورنزیک گۆشه‌یه‌که

‌‌سه‌ردار‌عه‌زیز‌ده‌ینوسێت

له نێوان كۆمه اڵنی خه ڵكی كوردستان و )پارتی دیموكراتی كوردستان(دا

بۆچی رەخنەکان رو لەپەرلەمانتارانە؟

قسه كردن له سه ر ده وڵه تی کوردی له دۆخێکدا که

ئاگایی و زانیاری و عه قڵی جیوپۆله تیکی ئاماده یی

نیه ئه وا مه ترسی ئه وه ی هه یه که ببێته قسه یه کی

پوچ. عه قڵی کوردی ناتوانێت به ئاسانی ده رک

به ئه وه بکات که ئه مه پرۆسه یه کی ئێجگار ئاڵۆزه

ئارام قادر شارەزای ژمێریاری نەوت

د.كه یوان ئازاد ئه نوه رپسپۆری بواری مێژو

1٩ »»

Page 15: ژماره 438

15 (438( سێشه ممه 2014/7/22 [email protected]ته‌ندروستی

ئاژار دو هه فته جارێك

ئیسماعیل عوسمان ده ینوسێت

ده رونناسی میدیامیدیاو كاریگه ری له سه ر توندوتیژی

مندااڵنئه گ���ه ر له هه ر منداڵێك���ی كۆمه ڵگای ئێمه بپرس���یت چیرۆكی ئه و فیلمانه ی كه له س���ه ر شاش���ه ی ته له فزیۆنه كان پیش���انده درێن چین؟ ئ���ه وا بێگومان چه ندی���ن چیرۆك���ی جی���اوازت ب���ۆ ده گێڕێت���ه وه به تایبه تی چیرۆكی ئه و منداڵه ژیكه ڵه یه ی كه له فیلمی )بوكی بچوك���دا( ڕۆڵ���ی بینی، ك���ه زۆرێك له منداڵ و خێزانی ك���وردی به خۆیه وه

سه رقاڵكردبو.ئه مه به شێكه له و كاریگه ریه ده رونیه خراپه ی كه میدیا له سه ر تاك به تایبه ت منداڵ به ش���ێوازێكی خێرا دروس���تی من���داڵ واده كات ئ���ه وه ش ده كات، توان���ای لێكدانه وه ی ئ���ه و په یامانه ی پێیوابێت راس���ته وخۆ به ڵكو نه بێت، ئ���ه و ج���ۆره توندوتیژیان���ه ی كه له و فیلمانه دا نمایش ده كرێت به شێك بێت له راستی ، ره نگدانه وه شی له سه ر بیرو

ره فتاره كانی مندااڵن ده بێت.ده رونزان���ی میدیا، زانس���تێكی نوێی له س���ه ر میدیا كاریگه ری ده رونی���ه ، ك���ۆی هه س���تی وه رگ���رو ئاراس���ته و بیركردنه وه كانی لێكده داته وه ، پێیوایه كه كۆمه اڵیه تیه دامه زراوه یه كی میدیا كاریگه ری له س���ه ر بیرو هزری وه رگر هه یه و به وه ش له ئاكارو هه ڵسوكه وتیدا

ره نگدانه وه ی ده بێت.كارل هۆفالن پێیوایه میدیا هاوبه شی ڕه وشی بیروڕای ئاراس���ته و له س���ه ر كه س���انی ت���ر ده كات و ده ڵێت" میدیا پرۆس���ه یه كه كه به هۆیه وه كه س���ێك ئاگاداری ده نێرێت بۆ ئه وه ی ره وش���ی

كه سانی تر راستبكاته وه ".وته یه كی میدیایی هه یه كه ده ڵێت میدیا چه كێكی دو سه ره كاریگه ری ئه رێنی و نه رێنی هه یه ، به اڵم به داخه وه میدیای ئێمه كاریگه ری نه رێن���ی زیاتره و كار له سه ر تێكدانی س���ایكۆلۆژیای وه رگر به رهه مهێنان���ی له پرۆس���ه ی ده كات، ریكالمیه وه تاوه كو ده گاته پیشاندانی

فیلم و به رنامه جیاوازه كان.ب���ۆ نمونه له م���اوه ی راب���ردودا هه مو منداڵی ئێمه بون به شمێشر به ده ست، رۆڵ و كاریگه ری )الكشیمبایان( دوباره ده ك���رده وه له كۆاڵن و ش���ه قامه كاندا، ته نان���ه ت جلوبه رگی ئ���ه و كاره كته ره بوبوه مۆدێلێك الی مندااڵن، پێشتریش له رێگای نمایشی هه ندێك له فیلمه كانی دیكه وه هه م���و مندااڵن���ی ئێمه بونه

چه ك به ده ست.س���ه ره ڕای كاریگه ری ئ���ه و فیلمانه ی له رێ���گای من���دااڵن له یاریه كان���ی پله یسته یش���نه وه ئایپادو ئامێره كانی لێده درێت و به نرخێكی هه رزان له بازاڕدا ب���ه رده وام من���دااڵن ده فرۆش���رێت، به شێكی زۆر له ژیانی رۆژانه یان به دیار ئه م ئامێرانه وه به سه رده به ن، ئه وه ش ده رون و له س���ه ر خراپی كاریگ���ه ری

مێشكی مندااڵن ده بێت.له هه م���و جیهان���دا زۆرێ���ك له كه ناڵه ده رونییان راوێ���ژكاری میدیای���ه كان به رهه مێك هه ر له پیش���اندانی هه یه ، به شێوازێكی رۆژانه به م فلته ره دا تێپه ڕ ده بێت، بۆ ئه وه ی بزانرێت تاچه ند ئه و به رهه م���ه كاریگه ری ده رونی له س���ه ر وه رگره كان ده بێت، ب���ه اڵم به داخه وه میدیاكان���ی ئێم���ه زۆر بێباكانه هه مو به رهه مێك له سه ر شاشه كانیان نمایش ده كه ن و ته نها مه به ستیان پڕكردنه وه ی

كات و سه رقاڵبونی وه رگره كانیانه .ئه م���ه ته نه���ا ئه ركی میدی���ا نیه كه پارێزگاری له ده رون���ی مندااڵن بكات، به ڵكو ئه ركی خێزان و دایك و باوكه كانه كه كاتێك خۆیان به دیار فیلمه كانه وه داده نیش���ن، منداڵه كانیش���یان له گه ڵ خۆیان���دا به دی���ار ئ���ه و فیلمان���ه وه فیلمه كانیش كاره كت���ه ری دانه نێ���ن و به منداڵه كانیان نه ناس���ێنن، بۆ ئه وه ی

منداڵه كانیان له جوڵه و بزاوتن بخه ن.به ه���اوكاری ته ندروس���تی وه زاره تی له گه ڵ وه زاره ت���ی په روه رده توێژینه وه ل���ه و باره یه وه ئه نجامبده ن، بۆ ئه وه ی كه ش���ی په روه رده ی ته ندروس���ت بۆ من���دااڵن به رهه مبێنێ���ت و هه روه ه���ا چاودێریه كی توند له س���ه ر میدیاكانی دابنێ���ت بۆ ئه وه ی پش���ێوی ده رونی نه بێ���ت و، دروس���ت له كۆمه ڵ���گادا ته ندروس���تمان ده رون كۆمه ڵگایه كی

هه بێت.

گش���تی بەش���ێوەیەکی مێردمن���داڵ باش���ن، تەندروس���تییەکی خاوەن���ی بەاڵم دوچاری ئ���ەو ڕەفتارانە دەبنەوە توندوتیژی و مەترس���ی و كەئەیانخات���ە کچی هەروەها سێکس���ی. بەکارهێنانی ه���ەرزەکار توش���باری س���کپڕبونی زو ی���ان نەویس���تراو دەب���ن. بۆی���ە مافی تەندروس���تی هەرزەکاران پشتئەبەستێ کە تەندروستییانەی خزمه تگوزاریە بەو ڕێزی نهێن���ی و تایبەتمەندی دەپارێزێ و خزمەتگ���وزاری و زانیاری گونجاوی تیایە لەبواری تەندروستی دەرونی و سێکسی و زاوزێ. لەگەڵ ئەوانەشدا منداڵ بەتایبەتی توش���باری ئەو نەخۆش���ییانە ئەبن کە لەڕێ���گای سێکس���ەوە دەگوازرێن���ەوە، وەک���و ڤایرۆس���ی کەمی���ی بەرگەگریی جیهان لەزۆر شوێنەکانی مرۆڤ/ئەیدز. توشبونی نوێ بەم ڤایرۆسە زیاتر لەناو )تەمەنی1٥�24س���اڵ(. گەنجەکاندای���ە پێویس���تە پرۆگرامی کارای خۆپاراستن لەب���واری چڕبکات���ەوە هەوڵەکان���ی گەش���تنێکی تەندروس���تی سێکس���ی و کردارەکان���ی بەزانی���اری و یەکس���ان خۆپاراستن پەیوەند بەڤایرۆسی کەمیی ڕاوێژکردن و وەک���و م���رۆڤ بەرگەگری تاقیکردن���ەوەی خوێ���ن بەش���ێوەیەکی خزمەتگوزاری دابینکردنی خۆنەویست و

ڕێگرتن لەسکپڕی بەنرخێکی گەنجاو. من���داڵ مافەکان���ی ڕێکكەوتن���ی لەمادەی24دا دەوڵەتەکان پابەند دەکات

بەم شێوەیە:ددان بەش���دارەکان دەوڵەت���ە �1دەنێ���ن بەمافی من���داڵ لەس���ودبینین لەبەرزتری���ن ئاس���تی تەندروس���تی کە بتوانرێت بیگەیتێ و مافیان لەگەیش���تن نەخۆشی و چارەس���ەری بەئامڕازەکانی پێویس���تە تەندروس���تی. ڕاهێنانەوەی دەوڵەت���ە بەش���دارەکان هەوڵەکانی���ان چڕبکەن���ەوە ب���ۆ دڵنیابون ل���ەوەی کە هی���چ منداڵێک بێب���ەش نەبێت لەمافی خزمەتگوزاریان���ەی ئ���ەم وەرگرتن���ی

چاودێری تەندروستی. بەدواداچون بەشدارەکان دەوڵەتە �2بک���ەن بۆ بەدیهێنانی تەواوی ئەم مافە،

بەتایبەتی، کردار بکەن لەپێناوی:

مردن���ی کەمکردن���ەوەی ) ێ (شیرەخۆرەو منااڵن.

یارمەتی دابینکردن���ی زامن���ی )ب( تەندروس���تی کە پزیش���کی و چاودێری پێویس���تە ب���ۆ هەمو منداڵێ���ک لەگەڵ سوربون لەس���ەر گەشەپێدانی چاودێری

تەندروستی سەرەتایی.نەخۆش���ی و دژی جەنگک���ردن )ج( بەدخۆراکی تەنانەت لەسنوری چاودێری تەندروس���تی سەرەتاییش���دا، لەچەن���د جیبەجێکردن���ی وەک���و ڕێگایەک���ەوە بەئاس���انی و بەردەس���ت تەکنۆلۆجیای لەڕێ���گای دابینکردن���ی خۆراکی تەواوو ئاوی پاک���ی خواردنەوە، لەگەڵ تێڕامان پیس���بونی مەترس���ییەکانی لەزی���ان و

ژینگە. ) د( زامنکردنی چاودێری تەندروستی گونج���او ب���ۆ دای���کان پێ���ش و پ���اش

لەدایکبون.)ها(زامنکردن���ی ئ���ەوەی ک���ە هەمو بەش���ەکانی کۆمەڵگا، بەتایبەتی دایک و باوک و منداڵ، زانیاری بنەڕەتیان دراوەتێ لەبواری تەندروس���تی و خۆراکی مناڵ و، س���ودەکانی ش���یری دایک و، بنەماکانی پاراس���تنی تەندروس���تی و ژینگەیەک���ی دروس���ت، ڕێگرتن لەڕوداوو دابینکردنی فێرکردن لەم بوارانەدا بۆ ئەم بەشانەی لەسودوەرگرتن یارمەتیدانیان کۆمەڵگاو

لەم زانیاریانە؛) و( گەش���ەپێدانی خزمه تگ���وزاری خۆپاراستنی تەندروستی، پێشکەشکردنی ئامۆژگاری بۆ دای���ک و باوک، فێرکردن و خزمه تگ���وزاری پەیوەند بەڕێکخس���تنی

خێزان.هەم���و بەش���دارەکان دەوڵەت���ە �3کردارێک���ی کاراو گونج���او دەک���ەن بۆ نەهێش���تنی ئ���ەو کارە باوان���ەی ک���ە

زیانبەخشن بۆ تەندروستی منداڵ.4� دەوڵەت���ە بەش���داربوەکان پەیمان هاریکاری هاندانی بەپتەوکردن و دەدەن نێودەوڵەتی لەپێناو ئەوەی کە بەرەبەرە بگ���ەن بەئەنجامگەیاندن���ی تەواوی ئەم ماف���ە کە ددانپێنراوە لەم مادەیەدا. لەم بارەی���ەوە گرنگییەکی تایب���ەت بدرێت بەپێداویستی واڵتە تازەپێگەیشتوەکان.

سیاسەتی تەندروستی دکتۆر شێرکۆ سەعید زمناکۆ ده ینوسێت

مێردمنداڵ و مافی تەندروستی

دكتۆر س����وها س����ه عید، پسپۆری نه خۆشیه كانی پێست

قڵیشانی نیش����انه كانی نه خۆش: پێیه كان چین؟

دكتۆر: پێس����ته كان وش����ك و ره ق ده بن و دواتر توێكێك ده رده كه وێت. باشتره ئه و توێكانه به مه قه ستێكی به ده س����ت نه وه ك بیبڕی����ت پاك رایبكێش����یت وه ك����و هه ندێ كه س ده ڵێ����ن، ئه گه ر خورانیش����ی هه بو ئه وا هه رچی زوتره چاره سه ری بۆ دواتر باش����تره چونكه وه ربگریت ئه بێته هۆی نه خۆشی . ئه م قڵیشانه

زیاتر له زستان ده رده كه ون.نه خ����ۆش: هۆكاره كانی توش����بون

به قڵیشان چیه ؟پێس����ت، وش����كبونی دكت����ۆر: وه س����تان بۆ ماوه یه كی زۆر له سه ر ئ����ه رزی ره ق، زیادبونی كێش كه پێسته كه و راكێشانی هۆی ئه بێته هه ندێ پێسته كه ، قڵیشانی دواتر جۆری نه خۆش����ی وه ك ش����ه كره و غوده ی ده ره ق����ی ، زۆر به ركه وتنی ئاو، هه ندێ نه خۆشی پێست وه ك سه ده فیه و ئه كزیما، كه میی ئاستی

شێ به تایبه تی له زستان.نه خۆش: ناره حه تیه كانی چین؟

له رۆیش����تن، ناره حه تی دكت����ۆر: پێی����ه قڵیش����اوه كان توش����بونی هه ندێجار نه خۆش����ی ، به هه ن����دێ خ����وران، نه توانینی وه س����تان بۆ

ماوه یه كی زۆر.چاره س����ه ر چ����ۆن نه خ����ۆش:

ده كرێت؟دكتۆر: سه ره تا پێویسته سه ردانی پزیش����ك بكرێت ب����ۆ هۆكاره كه ی هۆكاره كه ی هات����و ئه گه ر چونكه نه خۆش����ی ب����و ئ����ه وا پێویس����ته چاره س����ه ر وه ربگرێ����ت. هه روه ها باش����تر وای����ه پێیه كان هه میش����ه چه وربكرێ����ن، به تایبه تی به كرێمی منداڵ زه یت����ی ی����ان سروش����تی به كاربهێنرێ����ت چونك����ه م����اده ی كیمی����ای تێدانیه . باش����تره ئاوی زۆر گ����ه رم به كارنه هێنیت له كاتی ئاو خواردنه وه ی زۆر خۆشوشتن، بۆ هێش����تنه وه ی پێست به ته ری ، ئ����ه و پێاڵوان����ه به كاربهێنرێت كه پێیه كان، بۆ ئه چێت نه فه س����ێك مه هێل����ه پێی����ه كان زۆر ع����اره ق بكه نه وه . ئ����ه و خۆراكانه بخورێت ك����ه ڤیتامینe ی����ان تێدایه وه ك باده م و قه یس����ی و مه عده ن����وس و

برۆكلی و كه له رم و قه ڕنابیت.

پرسیاری نه خۆش و وه اڵمی پزیشكه ته

تایبه کی

ۆشه ی گ

ه کانۆشی

ه نه خب

قڵیشانی پێیه كان

ره نگ����ه ئ����ه م م����اوه زۆره ی ك����ه به رۆژوبوی����ت و به هۆی ئ����ه وه ی كه بڕێك����ی زۆر ش����یرینیت ئێ����واران خوارد وه و هه روه ها به بیانوی ئه وه ی به رۆژویت شه وان و پارشێوان بڕێكی زۆر خواردن����ت خ����وارد وه و ئه مه ش بوبێت����ه ه����ۆی ئه وه ی كه كێش����ت ده توانیت هه ربۆیه زیادیكردبێ����ت. ئ����ه م چه ند رۆژه كه م����ه ی كه ماوه له ره م����ه زان س����ودی لێوه ربگریت و به پێ����ی كه مبكه یت����ه وه . كێش����ت پسپۆرانی بواری خۆراك ئه نجامدانی

ئه م چه ند خاڵه ی خواره وه ده بێته ه����ۆی كه مكردنه وه ی كێش����ت به م چه ن����د رۆژه ی مانگ����ی ره مه زان كه

ماوه :به هیچ ش����ێوه یه ك ش����یرینی مه خۆ له ب����ری ئه وه س����ێ ده ن����ك خورما

یاخود قه یسی بخۆ. دوربكه وه له خواردنه وه ی شه ربه تی پڕ ش����ه كرو دروستكراو و خواردنه وه

گازیه كان. له پاش به ربانگ به ماوه ی كاتژمێرێك یاخود ئه گه ر ب����ۆت كرا نیوكاتژمێر

پێش به ربانگ بۆ ماوه ی نیوكاتژمێر به پێ رێ بكه .

خواردن����ی ش����ێوه یه ك به هی����چ سوره وه كراو مه خۆ.

له كاتی به ربانگ هه وڵبده ته نها ئه م چه ند شته بخۆیت )قاپێك زه اڵته ی گه وره ، قاپێك سوب، پاشان بڕێكی كه م له و خواردنه سه ره كیه ی كه بۆ

به ربانگ ئاماده كراوه (. پارش����ێو قاپێك ماست بخۆ یاخود كوپێك ش����یر له گه ڵ چه ند ده نكه

خورمایه ك و ئاوو هیچی تر.

به م رێگایانه له م چه ند رۆژه ی كه مه ی كه ماوه له ره مه زان كێشت دابه زێنه

بریقه داربێت ق���ژت ئه وه ی بۆ له جه ژن و ئه و وشكییه ی نه مێنێت كه ره نگه به هۆی به رۆژوبونه وه توشت بوبێت. ده توانیت سود وه ربگریت حه مامزه یتانه له م

بۆ نه مانی ئه و گرفتانه ت.زه یتی زه یتون

قژت به هه ن���دێ ئاو ته ڕبكه و زه یتون به زه یت���ی پاش���ان ته ڕبكه . ق���ژت به گوێ���ره ی دواتر به شانه ی دار بۆ ماوه ی ٥ خوله ك قژت ش���انه بكه و هه روه ها تۆزێك له و زه یته بخه ره س���ه ر بێخی قژت و په نجه كانت به س���ه ری زیاتر ب���ۆ بیش���ێله جوڵه ی خوێن. ئه و زه یته بۆ ماوه ی 1٥ به قژته وه خوله ك پاشان بیهێڵه وه و بیشۆ. به ش���امپۆ ئه م گیراوه یه هه فته ی

دو جار به كاربهێنه .

شه كری قاوه یی كه وچكێك���ی گه وره ش���ه كری قاوه ی���ی له گه ڵ نی���و كه وچك زه یتی زه یت���ون تێكه ڵ به یه ك بكه وه بۆ م���اوه ی 10 خوله ك له ق���ژت و بێخی س���ه رتی بده و به شێوه یه كی بازنه یی بێخه كه ی

پێ چه ور بكه و پاشان بیشۆ. ماست و لیمۆ

قاپێك ماس���ت تۆزێ���ك ئاوی بیده دوات���ر تێبك���ه . لیمۆی له قژت بۆ م���اوه ی 10 خوله ك ئه م بیشۆ. به ش���امپۆ پاشان گیراوه یه مخوڕكه ی قژ ناهێڵێت و

له هه ڵوه رین ده یپارێزێ .4- سركه ی سێوو ئاو.

كه وچكێك سركه ی سێو له گه ڵ 10 كه وچك ئ���او تێكه ڵ بكه و بیڕژه په مپێك���ه وه و بیخ���ه ره به س���ه ر ق���ژت و بێخه كه ی���دا. پاش���ان قژه ك���ه ت به نایل���ۆن داپۆشه بۆ ماوه ی 30 خوله ك و

دواتر بیشۆ.

قژت به م گیراوانه بریقه داربكه بۆ جه ژن

Page 16: ژماره 438

ئا: رێنوار نەجم

ئه نجامی خولی یه که می قۆناغی دوانزه ی ئاماده یی راگه یه نراو نزمیی

رێژه ی ده رچونیش سه رنجی هه موانی به الی خۆیدا راکێشا. له به دواداچونێکی

ئاوێنه دا بۆ رێژه ی ده رچونی سااڵنی رابردو، ده رده که وێت که ئه و رێژه ی

ده رچون له ئه مساڵدا زۆر جیاوازی نییه له گه ڵ سااڵنی رابردودا. بەرێوەبەری پەروەردەی سلێمانیش هۆکارەکانی

نزمیی رێژەکە روندەکاتەوە.

به پێی ئ���ه و ئامارانه ی له به رده س���ت ورده کارییه کان���ی هه م���و ئاوێن���ه دان و ئه نجام���ی تاقیکردنه وه کانی 14 س���اڵی پێش���وی قۆناغ���ی دوان���زه ی ئاماده یی تێدای���ه ، ده رده که وێ���ت ک���ه رێ���ژه ی ده رچوانی دواقۆناغی خوێندنی ئاماده یی له کوردس���تاندا، رێژه یه کی نزمه به هه مو

به شه کانی زانستیی و وێژه ییه وه .ئاماره ک���ه له س���اڵی خوێندنی 2000-

له وس���اڵه دا ده س���تپێده کات. 2001ه وه تاقیکردنه وه کانی ئه زمونده رانی ژماره ی خولی یه که می قۆناغی 12ی زانس���تیی پێیده وت���را شه ش���ی ئ���ه وکات )ک���ه ئاماده یی( له سه رجه م شاره کانی هه رێمی ل���ه و ژماره یه کوردس���تان 9449 بوه و ته نها 1959 خوێندکار ده رچوه ، به مه ش رێژه ی ده رچون 20.73% بوه . له خولی دوه می هه مانساڵیشدا رێژه ی ده رچون بۆ

%44.92 به رزبوه ته وه .ه���ه ر به پێی ئاماری ئه و س���اڵه به اڵم بۆ به ش���ی وێژه یی، به به ش���داریی 5440 خوێن���دکارو قوتابی، رێ���ژه ی ده رچون یه که م���داو له خول���ی ب���وه %29.14له خولی دوه مدا ئه و رێژه یه به رزبوه ته وه ب���ۆ 59.18%، ل���ه 3792 خوێن���دکاری

به شداربوی تاقیکردنه وه کان.نزمتری���ن رێژه ی ده رچ���ون بۆ خولی یه که می قۆناغی 12 زانس���تیی، له ماوه ی ئ���ه و 14 س���اڵه دا، له س���اڵی خوێندنی 2004-2005 دا بوه ک���ه رێژه که ی ته نها 12.25% ب���وه و ئه وی���ش به به ش���داری له تاقیکردنه وه کانی خوێن���دکار 17404

ئه و ساڵه دا، له و ژماره یه ش ته نها 2132 قوتابی ده رچون.

به رزتری���ن رێ���ژه ش هه ر ب���ۆ قۆناغی زانستیی، له س���اڵی خوێندنی ئه مساڵدا ب���و )2013-2014( ک���ه هه فته ی ڕابردو ژم���اره ی راگه یه ن���را. ئه نجامه کان���ی خوێندکاران���ی به ش���دار 50930 بوه له و ژماره ی���ه به رێژه ی 24.30 % خوێندکارو

قوتابی سه رکه وتوبوه .به ب���ه راورد که وێژه یی���دا له به ش���ی به به ش���ی زانس���تیی له هه مو ساڵه کاندا رێ���ژه ی ده رچوان���ی زیات���ره ، به رزترین رێ���ژه ی ده رچ���ون له س���اڵی خوێندنی 2009-2010 بوه به رێژه ی 32.89% بوه

له تێکڕای به شداربونی 43323 خوێندکارو قوتابیی که به شداری تاقیکردنه وه کانیان به شداربو سه رکه وتوبوه 14250 کردوه و

له تاقیکردنه وه کانی خولی یه که م.نزمترین رێژه ی ده رچونیش بۆ به شی وێژه یی 16.32% بوه ، ئه میش له ساڵی خوێندن���ی 2001-2002 بوه به به ش���داری له تاقیکردنه وه کانداو خوێن���دکار 5743

ده رچونی937 به شداربو.

پەروەردەی بەڕێوەبەری نوری کەمال خۆرئاوای سلێمانی سلێمانی، هۆکارەکانی نزمی رێژەی دەرچوانی خوێندکارانی پۆلی 12 دەگەڕێنێتەوە ب���ۆ چەند هۆکارێک.

لەوبارەیەو بەئاوێن���ەی راگەیاند: "پۆلی 12 لەواڵتی ئێمە پۆلێکی چارەنوسسازە. خوێندکار لەپۆل���ی یەکەوە تا پۆلی 11 دەخوێنێت، هەس���ت بەماندوبون ناکات و لەالی گرن���گ نییە چ���ۆن دەردەچێت. بەاڵم ک���ە هاتە پۆلی 12 ک���ە پۆلێکی چارەنوسس���ازەو ئاراستەکراوە بۆ ژیانی داهاتوی، لەب���ەر ئەوە هەمو بیروهۆش و کۆشش���ەکانی لەوێ���دا کۆدەکاتەوە. بۆ ئ���ەوەی لەو ساڵەش���دا بتوانێت نمرەی

بەرز بهێنێت چەند هەنگاوێک دەنێت".مامۆس���تا کەمال کە چەند س���اڵێکە بەرێوەب���ەری پەروەردەیە لەس���لێمانی، ئەو هەنگاوو تاکتیکانە ڕوندەکاتەوە کە

خوێندکاران دەیگرنەبەر بۆ هێنانی نمرەی بەرز لەقۆناغی 12 "یەکێک لەهەنگاوەکان ئەوەیە کە خوێندکار دەزانێت دەردەچێت، بەاڵم بەهۆی ترس���ی لەنەهێنانی نمرەی ب���اش کۆمەڵێک تاقیکردن���ەوە دەکات و هەندێکی���ان دەهێڵێت���ەوە ب���ۆ خول���ی دوەم، یاخود س���اڵێکی دیکە. ئەمەش هۆکارەکەی دەگەڕێتەوە بۆ خوێندکاران خۆیان و نایانەوێت تەنها دەربچن، بەڵکو دەیانەوێت بەنمرەی بەرزەوە دەربچن".

هەروەها "خاڵێک���ی تریش ئەوەیە کە هەم���و خوێندنگاکانمان وەک یەک نین، هەمو خوێندگاکان وەک یەک مامۆستای کارام���ەو پس���پۆڕیان نییە. ب���ۆ نمونە

لەشاری س���لێمانیدا کۆمەڵێک خوێندنگا هەن کە بەرچاون، گەر سەیری نمرەکان بکەی���ت دەبینیت زۆرب���ەی زۆری نمرە هاتوە. خوێندنگایان���ە ل���ەو بەرزەکان لەخوێندنگاکانی تریش بەتایبەتی قەزاو ناحی���ەکان، کەم خوێندکار هەیە نمرەی بەرزی هەبێ���ت. ئەوەش دەگەڕێتەوە بۆ ئاستی مامۆستاکە کە چەند خۆی ماندو

دەکات لەو خوێندنگایانە".مامۆستا کەمال ئاماژە بەوەش دەکات کە یەکەم کەس بوە لەس���اڵی 2007ەوە باوەڕی بەو سیستمە نەبوەو چەندینجار باسیکردوە لەڕێی کۆبونەوەو نوسینەوە کە پێویس���تە سیس���تمی تاقیکردنەوە لەواڵتی ئێمەدا بگۆڕدرێت، "ئەو هەنگاوەی نراوە بۆ هەژمارکردنی نمرە لەدو قۆناغی پێش���تریش، باشە بەاڵم بەخراپی نراوە. دەبێت لەپۆلی شەشەوە کاتێک قوتابی دەردەچێ���ت بۆ پۆلی حەوت، ئەو نمرانە قوتابی قۆناغ���ەدا لەو هەژماربکرێ���ن. منداڵەو هەستی پێ ناکات، لەگەڵیشیدا ڕادێت و تا پۆلی 12 ش���تێکی ئاس���ایی دەبێت لەالی. بەاڵم کاتێک ئێمە کردمانە پۆلی 10 و 11 ش���تێکی قورسەو حەوت

ساڵە بۆمان جێبەجێ نەکراوە". هەروەها ئاش���کرای دەکات کە ئەگەر خوێن���دکار بۆ ئ���ەوە بخوێنێت تێبگات و تەنها دەرچ���ون نەبێ���ت، دەبێت نمرە لەپۆل���ی حەوت���ەوە هەژماربکرێ���ت بۆ وەرگیرانی لەزانک���ۆو پەیمانگاکان. ئەو کاتە لەپۆلی 12 لەسەر 20 تاقیکردنەوە دەکات و ئەم هەمو فش���ارە زۆرە لەسەر خوێندکار نامێنێت، هەروەها مامۆستای تایبەت نامێنێت. بەاڵم کاربەدەس���تانی وەزارەت���ی پەروەردە "دەترس���ن لەوەی

جێبەجێ نەکرێت".به پێی سیستمی په روه رده یی هه رێمی کوردستان، قوتابیی و خوێندکاران به پێی ئه و نمره ی���ه ی له قۆناغ���ی 12 ده یهێنن له زانکۆکان وه رده گیرێن. ئه مه ش وایکردوه که خوێندکارانی ئه و قۆناغه فش���ارێکی زۆریان له سه ربێت و به شێکیشیان به زیاد له س���اڵێک ئه و قۆناغه ببڕن به مه به ستی هێنان���ی نمره ی به رزو خوێندن له کۆلێژه

"به رزه کان"ی زانکۆ.

خوێندن)438( سێشه ممه 162014/7/22

ریکالم

به پێی ئاماری 14 ساڵی رابردوی قۆناغی 12هیچ‌ساڵێک‌رێژه‌ی‌ده‌رچوانی‌خولی‌یه‌که‌م‌33%ی‌تێپه‌ڕنه‌کردوه‌

ئەگەر خوێندکار بۆ ئەوە بخوێنێت

تێبگات و تەنها دەرچون نەبێت،

دەبێت نمرە لەپۆلی حەوتەوە

هەژماربکرێت

Page 17: ژماره 438

(438( سێشه ممه 2014/7/22 [email protected] كۆمه‌اڵیه‌تی

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

هه تاوی به تین و گه رمای سه ختی هاوین له الیه ك و نه خۆشی درێژخایه نی

شێرپه نجه و ئاواره یی له الیه ك، بێڕه حمانه ژیانی ئاالی ته مه ن 11

سااڵنیان خستوه ته مه ترسییه وه ، ئه و ده یوت ده بێت 20 رۆژ جارێك ده رزیم

لێبدرێت، نازانم له م ئاواره ییه دا ده رزی له كوێ په یدا بكه م.

هێرش���ی به هۆی مانگێكه م���اوه ی داع���ش و هه ره س���ی س���وپای عێراق و هه ڵگیرسانی ش���ه ڕی داعش و سوپای عێ���راق له الیه ك و پێش���مه رگه و داعش له الیه كی دیكه ، س���ه دان هه زار كه س سه اڵحه دین و موس���ڵ و له پارێزگاكانی دیال���ه ئاواره ب���ون و ش���وێنی خۆیان به جێهێشتوه ، مندااڵنیش وه ك هه میشه

بونه ته قوربانی ئه و جه نگانه .ئ���اال س���اڵح منداڵێك���ی ته مه ن 11 س���اڵه و ماوه ی هه شت رۆژه له ناحیه ی به پارێ���زگای س���ه ر عه باس���ی ده لی كه س���وكارو خێ���زان و له گه ڵ دیال���ه ناحیه ی ئاواره ی ناحیه كه یدا، خه ڵكی قه ره ته په بون، له چاوه كانییه وه ئومێد به دیده كراو نه یده زانی كه ی بارودۆخه كه له مه ترس���ی ژیان���ی جێگیرده بێ���ت و رزگاری ده بێ���ت، چونك���ه وه ك خۆی وتی “شێرپه نجه ی خوێنم هه یه و ده بێت هه فته ی جارێك پش���كنینی خوێنم بۆ بكرێ���ت و 20 رۆژ جارێكیش ده رزییه كم

لێبدرێت”.ته نانه ت له و بارودۆخه ناسه قامگیره ی كه تێیكه وتوه ، هێشتا ئاال خه یاڵی الی چاره سه ره پزیشكیه كانیه تی ، وه ك بڵێی

ترسی له وه هه بێت كه زیاتر ته ندروستی به ره و خراپ���ی بچێت و وتی “ده مه وێت بگه ڕێمه وه بۆ شوێنی خۆمان، چونكه ئێستا ژیانم له مه ترسیدایه و ئه وه هه شت

رۆژه لێ���ره م، 10 رۆژی تر پێویس���تم به ده رزییه و له كوێ په یدای بكه م”.

یه كێك���ه ش���ێرپه نجه نه خۆش���ی جیه���ان باوه كان���ی له نه خۆش���ییه

به گش���تیی و عێراق به تایبه تی ، له دوای پرۆس���ه ی ئازادی عێراقیشه وه له ساڵی به شێوه یه كی نه خۆش���ییه ئه و ،2003زۆر خێرا له هه ندێ���ك ناوچه ی باكوری

عێ���راق و به تایب���ه ت ش���اری فه لوجه كاریگه ری به هۆی دایه ، له په ره سه ندن

پاشماوه كانی جه نگ له و شاره دا.له هه رێم���ی كوردس���تانیش چه ن���د

تایبه ت سه نته رێكی نه خۆشخانه یه ك و به چاره س���ه ری نه خۆشی ش���ێرپه نجه بونیان هه یه و ژماره یه كی زۆریش له و چاره سه ركردن به مه به ستی كه سانه ی رویان تێده كه ن، له ناوچه كانی دیكه ی

ده ره وه ی هه رێم و عێراقه وه دێن. ئاال له گه ڵ چه ند منداڵێكدا سه رقاڵی یاریكردن ب���و، ته نها له نێو یاریكردندا بی���ر له ئاواره ی���ی و نه خۆش���ییه كه ی ناكاته وه ، ئه و باس���ی له وه كرد ماوه ی خوێن���ی ش���ێرپه نجه ی س���اڵه دو له گه ڵدای���ه و ب���ه و هۆیه وه دو س���اڵه خوێندنی قوتابخانه ی به جێهێش���توه ، ده بوای���ه ئێس���تا له پۆل���ی چواره می بنه ڕه تی بوایه ، به اڵم ئێس���تا له پۆلی دوه م���ی بنه ڕه تییه و ئه و نه خۆش���ییه دو س���اڵی خوێندنی فه وتاندوه ، ئاخۆ ئاواره ی���ی چی به س���ه ر ژیانی خۆی و

خوێندنه كه یدا ده هێنێت؟ئه و منداڵه نه خۆشه جگه له قسه ی زاری خۆی، چاوه ره شه كانیش���ی پڕ بون له قس���ه ی نه وتراو، ئه و بۆ ئاوێنه وتی “ئێستا له نێو ئه م قوتابخانه یه دا ژیان به س���ه ر ده به ین، زۆر گه رمایه و ئاوی خواردنه وه شمان پیسه ، كاره باش جارجار دێت و ده بڕێت و كه ش���وهه واكه زۆر گه رم���ه و له قازانج���ی م���ن نییه ،

داواكارم هاوكاری بكرێین”.خێزانی ئاال له گه ڵ 20 خێزانی تردا كه نزیكه ی 150 ك���ه س ده بون له نێو قوتابخانه یه ك���ی ن���ۆ پۆل���ی وێرانه ی ناحیه ی قه ره ته په دا ژیانیان به س���ه ر ده ب���رد، هه ر ژورێك 20 كه س���ی تێدا كۆبب���وه وه ، ئه گه ر ئومێ���د بۆ ژیانی ئه وان���ی تر بونی هه بێت، به اڵم ته نها

بۆ ئاال نادیارو ونه .

شێرپه‌نجه‌و‌داعش‌ژیانی‌منداڵێكی‌ئاواره‌‌ده‌خه‌نه‌‌مه‌ترسییه‌وه‌

له نێو ئه م قوتابخانه یه دا ژیان به سه ر ده به ین زۆر

گه رمایه و ئاوی خواردنه وه شمان پیسه ، كاره باش

جارجار دێت و ده بڕێت و كه شوهه واكه زۆر گه رمه و له قازانجی

من نییه ، داواكارم هاوكاری بكرێین

ئاال ساڵحی ته مه ن 10 ساڵ

ئا: هاوكار حسێن

هه ر ئه وه نده ی گڵۆپه سوره كه ی ترافیك الیته كه سور ده بو، تێكڕا

هه ڵده ستان و به ناو ئه و ئۆتۆبیالنه دا باڵوده بونه وه كه شۆفێره كانیان چاوه ڕوانی تێپه ڕبونی فولكه كه

بون، دایكه كه به كۆمه ڵێك پاكه تی كلینێكسه وه و كوڕو كچه كه شی

به ماسیحه یه كی بچوك و ده رمانی پاككه ره وه ، له گه ڵ شۆفێران ده بوه مشتومڕیان به ڵكو یه كێكیان دڵی

نه رم بێت پاكه تێك كلینێكس بكڕێت، یاخود بڕێك پاره یان بداتێ له بری

پاككردنه وه ی جامی ئۆتۆمبیله كه ی .

عائیش���ه ، ته مه ن 40 س���اڵ، ژنێكی بااڵ ب���ه رزی ره نگ ئه س���مه ر، الیه كی له چكه كه ی س���ه ری كردبو به ده مامك ت���ا تین���ی خۆره تاوه ك���ه و گه رمایی و دوكه ڵ���ی ئۆتۆمبیل���ه وه س���تاوه كان، هێنده ی تر بڕستی لێنه بڕێت و ناوده می وشكترنه بێته وه ، چونكه به ڕۆژو بو. ئه و له گه ڵ هاوسه ره كه ی ماوه ی دو ده یه یه هاتونه ت���ه س���لێمانی و هێش���تا ژیانی كرێچێتی به ڕێده كه ن و بژێویان له س���ه ر فرۆشتنی كلینێكسه له سه ر فولكه كانی

ناو شه قامه كانی سلێمانی .ئ���ه و خێزانه خاوه ن���ی كوڕو كچێكن به ناوه كان���ی ئه حه م���ه د )10 س���اڵ( و ئاره زو )9 س���اڵ(، له بنه ڕه تدا خه ڵكی راپه ڕینه ك���ه وه ل���ه دوای هه ولێ���رن و هاتونه ت���ه س���لێمانی ، به اڵم ئێس���تا له خانویه ك���دا له گه ڕه كی وڵوبه ده ژین و مانگان���ه بڕی 200 ه���ه زار دینار كرێ

ده ده ن. س���وری ماكس���یه كی ئ���اره زو، بچوك���ی جانتایه ك���ی له به ركردب���و و كردبوه شانی ، ماس���یحه یه كی بچوك و م���ادده ی پاككه ره وه ئاوپڕژێنێكی پڕ گرتبو، به ده س���ته وه )موعجی���زه (ی له چاوه ڕوانی ئۆتۆمبیل���ه كان كاتێ���ك ب���ه دوای به فولكه ك���ه دا تێپه ڕب���ون یه كدا ده وه س���تان، ئه و ده س���تبه جێ و به بێ پرس كه مێ���ك ئاوپڕژێنی جامی ده كردو ئۆتۆمبیله كان���ی پێش���ه وه ی به ماس���یحه بچوكه ك���ه ی ده ستیش���ی له خاوه ن هه ندێ���ك ئه مه ده یس���ڕی ، چه ند توڕه ده ك���ردو ئۆتۆمبیله كان���ی قس���ه یه كی ناخۆش���یان وه ك پاداشت

ده دایه ئاره زو، هه ندێكیشیان له دوره وه هاواریان ده كرد، “مه كه تكایه ، ها ئه و پاره یه بگره ، به س جامه كه م بۆ پیس مه ك���ه ره وه “، به مجۆه ئ���اره زو رۆژانه وه ك خ���ۆی ده ڵێت، “10 بۆ 15 هه زار

دینار په یدا ده كه م”.چه ند س���اڵێكه حكومه ت���ی هه رێمی ده ركردن���ی له هه وڵ���ی كوردس���تان، به پاراس���تنی تایب���ه ت یاس���ایه كی مافه كانی مندااڵنه و ناوه رۆكی یاساكه ش گرنگ���ی ده دات به دیاریكردنی ته مه نی منداڵ و گۆڕینی ته مه نی به رپرسیارێتی یاس���ایی و گرنگی���دان به دیاریكردن���ی ته مه نی كاركردنی منداڵ و پابه ندكردنی حكوم���ه ت كۆمه ڵ���گاو خێ���زان و له دروس���تكردنی ژینگه یه ك���ی گونجاو بۆ به خێوك���ردن و په روه رده یان. به اڵم به پێی زانیارییه كانی ئاوێنه ره شنوسی یاسای پاراستنی مافه كانی مندااڵن كه له الیه ن لیژنه یه كی تایبه تمه ند له س���ه ر ئاس���تی حكومه تی هه رێمی كوردستان گه یشتوه ته له ئێس���تادا ئاماده كراوه ،

به مه به س���تی كوردس���تان په رله مانی تاووتوێكردن.

ئ���ه و كچ���ه ئه س���مه ره ته م���ه ن 9 س���اڵه ، كه قژه كانی به توندی له دواوه پێش���ه وه ی دانێكی چه ند به س���تبوو كه وتبو، به رویه كی خۆش���ه وه باس���ی ل���ه وه ده كرد ك���ه ئه مس���اڵ به نیازه روبكات���ه قوتابخان���ه و له پۆلی یه كه م وه ربگیرێت. دیاربو ئه و پیش���ه یه زۆر بێزاری كردبو، بۆیه به جۆرێك باس���ی له چونه قوتابخانه ده كرد، وه ك ئه وه ی شوێنێك بێت بۆ رزگاركردنی له گه رماو توڕه بونی ئۆتۆمبیل���ه كان و دوكه ڵ���ی ش���ۆفێره كان، نه ك شوێنێك بۆئه وه ی له رێیه وه پاشه ڕۆژێكی باشتر بۆخۆی و

خێزانه كه ی بنیاتبنێت.ئاره زو ب���ه رده وام له الیه ن برا ته مه ن 10 س���ااڵنه كه یه وه چاودێ���ری ده كرا، ن���ه كا كه س���ێك زیان���ی پێبگه یه نێت. ئه حمه د كه له ب���ه ر هه ژاری نه یتوانیوه به ته نیشت هه میشه قوتابخانه ، بچێته پ���اره ی ده ڕۆیش���ت و ئ���اره زوه وه

له ش���ۆفێره كان وه رده گرت، باسی له وه كرد كه رۆژانه “چه ندین جار قس���ه ی ئه و له س���ه ر پێده وترێت ناخۆش���یان

پیشه یه ی ده یكه ن”. هه ڵسوكه وتێكی ئه حمه د هه ركاتێك خوشكه كه ی به دڵ نه بوایه ، به ده نگێكی به تورك���ی چه ند وش���ه یه كی ب���ه رزو ئ���اره زوش به هه م���ان زمان پێده وت، وه اڵم���ی ده دایه وه . ئه وان ئ���ه و زمانه له باپیریان���ه وه فێربوب���ون كه خه ڵكی توانیویانه به باش���ی ب���ون و كه ركوك

به توركی بدوێن. ئه حمه دو له گ���ه ڵ رۆژانه عائیش���ه ئاره زودا له كاتژمێر 5ی ئێواره وه دێنه ده ره وه و تا دره نگانێكی ش���ه و له سه ر ش���ه قامه كان ده مێننه وه ، پاش���ان بۆ رۆژو شكاندن، له ده رگای چه ند ماڵێكی نزیك له شه قامه سه ره كیه كان ده ده ن و به وش���ێوه یه ژه می ئێواره یان ده خۆن، پاش���ان “به ته كس���ی ب���ه ره و ماڵه وه

ده گه ڕێینه وه “. هاوس���ه ره كه ی عائیشه هه مان ئیش

ده كات، ب���ه اڵم له س���ه ر ش���ه قامێكی دیكه . ئ���ه و وه ك ئه وه ی بێهیوا بوبێت له به ده م���ه وه چ���ون و یارمه تیدانی���ان له الی���ه ن داموده زگاكانی حكومه ته وه ، وتی ، “خ���وا ده كات حكومه ت وازمان لێدێنێت ئه م ئیش���ه بكه ین، ئێمه هیچ

داواكارییه كمان لێی نیه “.به هه رێم���ی عێ���راق، حكومه ت���ی واژۆی ك���ه كوردستانیش���ه وه ، له س���ه ر رێككه وتنننام���ه ی تایب���ه ت به مافه كانی من���دااڵن كردوه و پابه نده به جێبه جێكردنی به نده كانی ، له به ندی (39(ی رێككه وتننامه ك���ه دا هات���وه ، “واڵتان���ی الیه ن رێوش���وێنی گونجاو ده س���ته به ركردنی ب���ۆ ده گرنه ب���ه ر سایكۆلۆژی و جه سته یی و چاره سه ری ئ���ه و كۆمه اڵیه ت���ی راهێنان���ه وه ی مندااڵن���ه ی ده بن���ه قوربان���ی ه���ه ر ش���ێوازێكی فه رامۆش���كردن، خ���راپ مامه ڵه ك���ردن، س���زادان، ی���ان هه ر دڵڕه قانه و مامه ڵه یه كی س���زاو جۆره نامرۆڤان���ه و بێبه زه ییانه یان ملمالنێی

چه كداری . ئه و چاره سه رو راهێنانه وه یه وه ه���ادا ده گیرێته به ر له ژینگه یه ك���ی كه ته ندروس���تی و رێزگرتن و كه رامه تی

منداڵه كه له خۆبگرێت”. مافه كانی راگه یاندنی ،1924 ساڵی من���دااڵن له جنێف ده رچ���و كه تێیدا گرنگ���ی به من���دااڵن دراوه . له س���اڵی 1954 كۆمه ڵ���ه ی گش���تیی نه ت���ه وه ئه ندام له واڵتانی داوای یه كگرتوه كان له و كۆمه ڵه یه دا كرد كه رۆژێك تایبه ت بكه ن به رۆژی جیهانی مندااڵن. ساڵی مافه كان���ی رێككه وتننام���ه ی ،1959مندااڵن راگه یه نرا، له تش���رینی دوه می مان���گ 20ی رۆژی ،1989 س���اڵی ب���ه رۆژی جیهان���ی رێككه وتننام���ه ی مافه كان���ی مندااڵن دیاریك���را. عێراق كه هه رێمی كوردس���تانیش به ش���ێكه حوزه یران���ی 15ی ل���ه رۆژی لێ���ی ، 1994، ئ���ه م رێككه وتن���ه ی واژۆكرد، رازیب���و به س���ه رجه م به نده كانی ئه م رێككه وتننامه یه كه 52 به ندی له خۆی

گرتوه .

ئه‌و‌مندااڵنه‌ی‌‌به‌‌“موعجیزه‌”‌نان‌په‌یدا‌ده‌كه‌ن

خوا ده كات حكومه ت وازمان

لێدێنێت ئه م ئیشه بكه ین، ئێمه هیچ

داواكارییه كمان لێی نیه

ئاره زوی ته مه ن 9 ساڵ له کاتی پاککردنه وه ی جامی ئۆتۆمبێلێک

Page 18: ژماره 438

تایبه‌ت (438( سێشه ممه 182014/7/22

ئه گه ر له س���ه ده ی پانزه دا بژیایتایه ، نی���اڵ فیرگه س���ن له كتێب���ی وه ك���و )شارستانیه ت: رۆژئاواو ئه وانی دیكه ( باس���ی ده كات، ده تویست له بێجینگی پایته خت���ی چینی ئه و كاته بژیت نه ك له له نده ن كه به ده س���ت نه خۆش���یی و گیرۆده ته مه نكورتی���ی وهه ژاریی���ه وه بوب���و. بۆچ���ی ئیمپراتۆریه ت���ی چین هه ره س���یهێناو پێنج سه ده ی رابردو بو شوناسی رۆژئاوایی دونیای ته نی؟ بۆچی شارس���تانیه تی ئیسالمی كه له سه ده ی نۆوه ت���ا س���ه ده ی دوانزه گه ش���ه ی گ���ه وره ی به خۆوه بینی ب���و، ته نانه ت بینی���ن )Optics( زانایانی زانس���تی به ره و هه ره سیهێناو دایانهێنا، ئیسالم دواوه خول���ی خوارد، كه چ���ی رۆژئاوا

به داهێنانه كانی دونیای سه رسامكرد؟نیاڵ فیرگه سن پێمانده ڵێت كه مێژو فێرم���ان ده كات نه پل���ه ی گه رماو نه پیالنگێڕیی و نه سیاسیه كان و جاهلیی نه بازرگانی و نه گه ش���ه ی ته كنۆلۆجی له پش���ت وه رچه رخان���ی كۆمه ڵگه یان به ڵك���و قه یران���ه وه ن، دروس���تبونی بون و نه بونی ده زگا ئاس���تی گه شه ی ئابوری و خۆش���گوزه رانی كۆمه اڵیه تی و كاریگه ری پیالنگێ���ڕی ده ره كی دیاری ده كات. وات���ه كێش���ه كه دامه زراوه ییه یه ك���ه م. به پل���ه ی )Institutional)ه���ه ر نه ته وه ی���ه ك توانیبێت���ی له رێی ده زگاكانی���ه وه سیس���تمی قۆرخكاری توانیویه ت���ی ب���كات، الواز ئاب���وری هه ن���گاوی گ���ه وره بنێت. س���ه ره تای جوڵه ی رۆژئ���اوا )ئه وروپا به تایبه تی( بریت���ی بو له كێبڕكێ���ی نێوانیان. ئه م كێبڕكێی���ه خه ون���ی فراوانخ���وازی بۆ گه یشتن به دونیای ده ره كی، خوڵقاندی. ئه وان له كێبڕكێ���دا ده وڵه ت-نه ته وه یان له الی���ه ك پێكهێناو له الیه كیتریش���ه وه به رامب���ه ر ش���اریان ده س���ته اڵتی به بڕیاربه ده ستان )پاشاكانی ئه وكاته ( به هێزكرد به چه ش���نێك بو به داینه مۆی گه ش���ه ی درێژخایه ن و گه شه س���ه ندن. مینگی له ئیمپراتۆریه تی به پێچه وانه وه واڵت���ی چینه وه له س���ه ده ی پانزه دا تا به عێراق���ی ئه م���ڕۆ ده گات قۆرخكاری دابه ش���كردن مه ركه زیه تی ئاب���وری و له پشت هه ره س���ی نه ته وه كانه وه بوه . به اڵم ئه م���ه به س نیی���ه . ئه مه ریكای باك���ور توان���ی یه كبگرێت له س���ایه ی دام���ه زراوه به هێزه كانیدا كه ده رفه تی وه به رهێنان و له ب���ه رده م یه كس���انیان داهێناندا كرده وه ، ئه مه ریكای باش���ور له س���ه ربه خۆیی س���اڵ )150( دوای سیاس���ی له زۆر واڵتیدا هه ر دیكتاتۆری چافێز هوگ���ۆ وه كو به رهه مهێن���اوه ، له ڤه نزویال. هاوشانی ئه مانه ، بایه خدان به توێژینه وه ی زانس���تی پاڵپشتی ئه م به ته نیا ئیس���رائیل وه رچه رخانه ی���ه . له ده ی���ه ی راب���ردودا زیات���ر له واڵتانی عه ره بی به رائه ی داهێنانی تۆماركردوه . وایكردوه به زانس���ت بایه خدان���ه ئه م ته كنۆلۆجیا گه شه بكات به ئه ندازه یه ك كه بواری ئاسایش���ی سیاس���ی ناوخۆ له ته ندروستیش وه به رهێنان بپارێزێت. ته مه ن���ی مرۆڤی زیادك���ردو رزگاریكرد له ترسی مه رگی ناوه خت و پێشوه خت و پێبه خشی باش���ی ته ندروس���تییه كی تا توانای بیركردنه وه ی باش���تر بێت و داهێنان ب���كات، هه ن���گاوی دواتریش دروس���تكردنی ب���ازاڕی جیهانی بو بۆ پیشه س���ازی. كااڵی س���اغكردنه وه ی ئیتك���ی كاركردن )وه كو تێكۆش���ان و ره فتاری پاش���ه كه وتكردن( به ش���ێكی دیك���ه ی ئه و فاكته رانه یه مێژونوس���ان گه ش���ه و له پش���ت پێمانده ڵێ���ن گه شه س���ه ندنه وه . هه ر له هه ناوی ئه م وه رچه رخانه شدا بو كه دین له ده وڵه ت جیاكرای���ه وه ، س���وپاس بۆ گه ش���ه ی چاپه مه نی كه ده رفه تی به نوسینه كانی مارت���ن لۆت���ه ردا به ئه ڵمانی���او دواتر ئه وروپا باڵوببنه وه . شتێك كه جیهانی

ئیسالمی فه رامۆش���یكرد بایه خدان بو به زانست كه نه یهێش���ت جیهانبینییان

به رامبه ر بون و گه ردون بگۆڕێت.

چۆن و بۆ له گه شه ی ئابورییه وه له هه رێمی كوردستاندا گواستمانه وه بۆ

قه یرانی ئابوری؟ یه كگرت���ن له گ���ه ڵ عێراق ل���ه دوای (2003( ده رفه تی���دا به ئاب���وری هه رێم به رێژه یی گه ش���ه بكات. ئه م گه شه یه پشتبه س���تو بو به داهات���ی نه وت، كه نوخبه ی حكومه ت و به رده ستی كه وته سیاس���ی. یه ك���ه م گرف���ت ك���ه ئه م داهاته دروس���تیكرد ئه وه بو پێشبینی ره ش���بینانه ی خه ڵكی به خێرایی گۆڕی ب���ۆ پێش���بینی گه ش���بینانه . خه ڵك بنه مای له س���ه ر فرۆش���یار( )كڕیارو پێش���بینییه كانیان پ���الن داده نێ���ن، له مپه ڕی ره ش���بینیه وه ب���ۆ ئه وپه ڕی گه ش���بینی بێبنه ما گۆڕاوه كانی بازاڕی )وه ك بڕیاری فرۆش���تن و وه به رهێنان( په یوه ندی گ���ۆڕی و خۆی���دا له گ���ه ڵ كۆمه اڵیه تی نوێی هێنایه كایه وه ، وه كو په یوه ندی نێوان قه رزده رو قه رزوه رگر. ئ���ه وه موچ���ه ی حكوم���ه ت و خه رجی به كارب���ردن و وه به رهێنان���ی حكومه ت بو ك���ه په یوه ن���دی كۆمه اڵیه تی نوێی دروستكرد، كه له سه ره تادا چێژبه خش و دڵخۆش���كه ر خۆیان ده خسته ڕو، به اڵم له گه ڵ داڕمانی ئابوریدا خه ریكه هه مو په یوه ندییه كانیان تێكده دات )ده بینیت ك���ه چیت���ر ق���ه رزده ر له قه رزوه رگری قبوڵن���اكات پاره كه ی بۆ نه گێڕێته وه (. داهاتی ن���ه وت حكومه تێك���ی گه وره و پێش���بینی گه ش���بینانه ی له راده به ده ر به خه ڵكدا ده رفه تی ئابوری به گه شه ی ئ���ه وه ی س���اڵگارێك لێیبێبه ش���بون و خۆیان چه پاندبو، بیهێننه دی، ش���تێك كه ده كرێت پێیبڵێیت: نه زیفی شمه ك

كڕین. كاتێك هه رێم توان���ی نه وت بنێرێته ده ره وه ، خه یاڵێكی دیكه س���ه ریهه ڵدا: "ئه مجاره هه رێمی كوردس���تان كه وته سه ر نه خش���ه ی وزه ی جیهانی". ئه م وه همی خۆش���گوزه رانییه وایكرد پالنی ئابوری تێكبشكێت. له ئه مه ریكا هه مان ش���ت رویدا، ئه وانیش له پێش 2008دا ئه مه ریكا "ئه مجاره جیاوازه ، ده یانوت تایبه ته و توش���ی قه یران نابێت". به اڵم زۆری نه برد ده رك���ه وت كه ئه وه بڵقی ئابوریی���ه ، گه ش���ه یه كه له ش���وێنێك و ده ته قێ���ت و دیاریك���راوداو كاتێك���ی ده مانبات���ه ن���او ح���ه وزی قه یران���ی پاڵپشتی ئابورییه وه ، گه ش���ه یه ك كه نیی���ه ، پێی له س���ه ر ئه م كه س���ایه تی ناوخۆی���ی، ئه ویدیك���ه ی سیاس���ی و ئ���ه م په یوه ن���دی الوازی نێوده وڵه تی و

ئه ویدیكه بونیاتناوه . حكومه ت���ی زه به الح و دروس���تكردنی ه���ه ر مه یلی له موچه خۆر س���وپایه ك به رخ���ۆری به هێز نه ك���رد، به ڵكو پتر ئاب���وری هه رێمی به س���ته وه به داهاتی نه وت و به عێراقه وه . دواجار ئاسان بو بۆ حكومه تی ناوه ندی هێرش بكاته سه ر ئه م ئابورییه له رێ���ی قه یرانی دارایی و بڕینی داهاتی هه رێم و بیری بخاته وه كه بێ ئه و ناتوانێ���ت هه نگاوبنێت، بێئه و بێگومان سه رلێش���ێواوه . منداڵێك���ی بنده س���تی ئابوری هه رێ���م بۆ عێراق و بۆ ده وڵه تانی ناوچه كه )وه كو ئێران( رۆڵ���ی گرنگی هه یه له پاش���كه وتویی و الوازی ئابوری هه رێ���م. ئه وانن ناهێڵن ئه م ئابورییه سه رده ربهێنێت، به تایبه ت به وهۆی���ه وه كه هه رێمیش خاوه نی ئه و كااڵیه ی���ه كه ئه وان له س���ه ری ده ژین: "ن���ه وت و غازی سروش���تی و س���امانی سروش���تی دیكه ". ئ���ه وه ش ده وڵه تی هه رێم حكومه تی رێگان���ادات ناوه نده سیاس���ه تی نه ختینه یی خۆی هه بێت و پالنی دارایی خۆی به ئاش���كرا دابنێت. زۆر ئه سته مه ده وڵه تت نه بێت و بازاڕی دراو رێكبخه یت، كه ب���ازاڕی دراویش كۆنترۆل ب���و هه ڵئاوس���ان نارێكخراو ناكرێت به ئاس���انی. كه ده وڵه تت نه بو توانای قه رزكردن و به هێزكردنی كه رتی وزه ئاسان نابێت. ئه وانن بێ گه ڕانه وه بۆ ده ستورو یاسا موچه ی فه رمانبه ران

ده بڕن. ده رفه تێكیش راب���ردو ده یه ی به اڵم بو ب���ۆ حكومه ت���ی هه رێ���م ژێرخانی ئابوری خۆی به هێزبكات. سیاس���ه تی ئابوری له هه رێمدا پتشی به به هێزكردنی

ده زگاكانی كۆمه ڵگه نه به ستبو، به ڵكو پتر له س���ه ر بڵقی ئابوری ژیا، بۆیه زو ته قی و خستینیه قه یرانه وه . به كورتی، حكومه ت���ی هه رێم هه ر ئ���ه وه نییه كه زه به الحه و خه رجییه كی زۆری ده وێت، به ڵكو دامه زراوه كان���ی الوازن، ئه وه ن ك���ه هه ندێ���ك له مێژونوس���ان، وه كو why( ئاچێمێگلۆو رۆبنس���ن له كتێبی"دامه زراوه ی پێیده ڵێن )nations failروتێنه ر"، ئه و دامه زراوانه ی ناتوانن بۆ هه موان بن، ناتوانن ده رفه تی یه كسان ئابوری بكه نه وه ، تاكه كان له به رده می له قۆرخكاری بپارێزن، گه شه به زانست و داهێنان بده ن. بۆ نمونه ، له زانكۆكاندا قس���ه كه رن، مامۆس���تایان ته نی���ا كه مه ، بایه خی زانس���تی توێژینه وه ی وه زاره ت���ی س���امانه سروش���تییه كان به هه مانشێوه دخراوه و بێ لێكۆڵینه وه ی ورد بڕیاره كان���ی ده رده كات، هه ربۆیه له م���اوه ی مانگێكدا چه ندین ده بینیت بڕیار ده رده كات و ده یگۆڕێت. زۆرینه ی دامه زراوه كانی دیكه ش به هه مانشێوه ن، یه كتری و له گ���ه ڵ نین له په یوه ندی���دا له گه ڵ نوخبه و پسپۆران و له گه ڵ خه ڵك كاتێك پالنداده نێن و بڕیار ده رده كه ن.

سه ربه خۆبون یان پێكه وه بون؟ بێگوم���ان س���ه ربه خۆبون ده رفه تی گه ش���ه ی درێژخایه ن دروست ده كات. به پێچه وان���ه وه ، كه مج���ار رێده كه وێت ته نازولكردن بێ هه بێت پێكه وه بونێك له زۆر م���اف. بایه خی س���ه ربه خۆبون له خاڵی پێش���وتر رونكرای���ه وه . به اڵم لێره دا دو جۆر مه ترسی دێته پێشه وه ، یه كه میان ده ره كی و دوه میان ناوخۆییه ، كه به رای من مه ترس���ییه ناوخۆییه كان

گه وره ترن. له سه ر ئاستی ده ره كی، مه ترسییه كان زۆرن، یه كێكیان ئه وه یه ده وڵه تی باشور رابگه یه نرێ���ت و س���نوره كان دابخرێن. پرس���یاره كه ئه وه ی���ه : ئای���ا هه رگیز روده دات ك���ه هه رێ���م، حكومه ت بێت یان ده وڵه ت، له ژێر مه ترسیدا نه بێت؟ زۆر ئه سته مه . بڕوانه ئیسرائیل، دوای شه ست س���اڵ هه ر له ژێر مه ترسیدایه . ئ���ه و خااڵنه ی له بڕگ���ه ی یه كه مدا وترا مه ترس���ی روبه روبون���ه وه ی زامن���ی

ده ره كییه . مه ترسییه كی ده ره كی تر كه قسه ی له سه ر ده كرێت ئه وه یه "ئابوری هه رێم الوازه و به رگه ناگرێت". به اڵم نه ته وه كان داوای ئابورییه كه یانه وه به هۆی الوازی به هه ڵه دا پاش���ان ده ك���ه ن. ده وڵه ت ده چی���ن ئه مج���اره به ناوی "س���اوایی ئابوریی" پرسی چاره نوس وازلێبێنین، وه ك چۆن پێش���تر ده وترا "حكومه ت س���اوایه بۆیه كارا نیی���ه ". پێده چێت هه ندێك به شی جیهان پێشوازیش له م ده وڵه ته بكه ن ئه گه ر خۆی بسه پێنێت.

ده وڵه ت���ی باش���وری كوردس���تان بۆ ئه وروپا گرنگه ، چونكه واڵتێك ده بێت ك���ه مامه ڵه كردن ئاس���انتره له گه ڵیدا ش���یعی و ئێرانی له ده وڵه تانی وه ك���و عێراق���ی س���ه ر به ئێرانی ش���یعی یان واڵتی س���وریا. دیكتاتۆری س���وننه و چی���ن له هاوكێش���ه نێوده وڵه تییه كاندا فه رامۆشكراوه . چین بازاڕێكی گه وره ی وزه ی جیهانییه و پێش���بینیش ده كرێت كه له 2025 ببێته یه كه م ده وڵه تی سه ر زه وی به پێوه ری كۆی به رهه می ناوخۆیی (GDP(. جگه له مه ش، هه ندێك ئه م چه رخه به "چایمێریكا" كه كورتكراوه ی به شی ناوده به ن. )چین-ئه مه ریكا(یه ، گه وره ی قه رزی ئه مه ریكی چین دابینی نه ختینه ییه كه یان سیس���تمی ده كات و زیان ك���ه گونجان���دوه به چه ش���نێك به یه كت���ری نه گه یه ن���ن، ل���ه م رێیه وه

ده كرێت كار بكرێته سه ر ئه مه ریكا. مه ترس���ی ناوخۆیی���دا، له ئاس���تی سه ره كی ئه وه یه تا ئێستا ریفۆرمێكی ریش���ه یی نه ك���راوه و رانه گه یه ن���راوه . ب���ۆ نمون���ه ، ت���ا ئه م���ڕۆ "یاس���ای هاوكاربێ���ت ت���ا ده رنه چ���وه كار" ده رفه ت و یه كسانی له ده سته به ركردنی دابه ش���كردنی داهات و دابه شكردنه وه ی هێ���زی كار له بازاڕه كه دا، یان یاس���ای "دژی قۆرخ���كاری ئابوری" ده رنه چوه ت���ا س���نور له ب���ه رده م قۆرخكردن���ی وه به رهێنان���دا دابنێ���ت، یان یاس���ای موڵكی به موڵك���داری و پێداچون���ه وه كش���توكاڵی كاری له سه ر نه كراوه ، یان یاسای پشتیوانی له ئایدیای نوێ )كه ناس���راوه به پاتێنت، واته مافی پێدانی قۆرخكاری به مه رجی داهێنانێكی نوێ و ماف���ی له به رگرتن���ه وه ( ده رنه ك���راوه . له كاتێك���دا نیش���تیمانی یه كڕیزی���ی نایه كسانی داهات و س���امان گه وره یه ، ئه سته مه . نایه كسانی ئابوری یه كڕیزی نیشتیمانی تێكده دات و وزه ی ناوخۆیی مه ترس���ییه كانی ده كات. په رت���ه وازه دیكه ئه وه ی���ه كه له بنه ڕه تدا باس���ی ده وڵ���ه ت گوتارێك���ی سیاس���ی بێت ب���ۆ بێده نگكردن���ی خه ڵ���ك به رامبه ر به قه یران���ی ئاب���وری، بۆ ن���ا؟ نه وه ی سیاس���ی كۆن نه یتوانیوه چاره سه ری گه نده ڵی بكات، له س���ه ر رێكخس���تنی ش���ارێك ته باو س���ه ركه وتونین، ئیدی سه رباری به ده وڵه تبونی چی؟ خه ونی ب���ۆ ده وڵه ت ئه مانه ش، گواس���تنه وه ده شێت به خته وه ریی نه هێنێت، به ڵكو دیاری بێ���ت بۆ ئه م یان ئ���ه و پارتی سیاسی و س���ه ركرده ی سیاسی. له گه ڵ هه مو ئه مانه شدا، سه ربه خۆیی سیاسی پرسێكی گرنگه و ناكرێت به م ترسانه وه

ببه سترێته وه . ئه م���ه مان���ای ئ���ه وه نیه پرس���ی پێكه وه بون فه رامۆش بكرێت، یان هه ر ك���ه س وتی پێكه وه له گه ڵ عێراق بژین ئیدی به ده ستی خیانه تكار بناسێنرێت. ئه م پرسه ده بێت كراوه بێت بۆ تێڕامان و

گفتوگۆ.

ده بێت چی بكرێت؟ت���ازه گه ڕانه وه بۆ دۆخ���ی ئابوری س���اڵی )2013( ئه س���ته مه ، ئاب���وری هه رێ���م متمان���ه ی خۆی له ده س���تداو ده ستكاری پێشبینی كڕیارو فرۆشیاری كرد. ب���ه اڵم ب���ۆ هاتن���ه ده ره وه له م روباری قه یرانه و مسۆگه ركردنی گه شه و گه شه س���ه ندنی ب���ه رده وام، هه ندێ���ك هه نگاوی س���ه ره تایی ره نگه به رهه می گه وره ی لێبكه وێته وه . ئه مه ی خواره وه

به شێكه له پێشنیاره كان: یه كه م: چاره سه ری كاتی

گفتوگ���ۆی گرنگ���ه راوێژك���ردن: كێش���ه كان بهێنێته ناو فه زای گشتی و )ك���ه وه ربگیررێ���ت پس���پۆران رای فه رامۆش���كراوه و په یوه ندی���ان له گه ڵ

حكومه ت نارێكخراوه (. باشترین سیناریۆ له م كاته دا ئه مه یه "ن���ه پێكه وه ژی���ان، ن���ه جیابونه وه "، ب���ه اڵم وه ك���و قۆناغی په ڕین���ه وه بۆ س���ه ربه خۆبون. خۆ ئه گ���ه ر چار نه ما به ه���ۆی الوازی س���ه ركرده كان ی���ان ترس���ی خه ڵك، ئه وا پێكه وه بون نابێت به چه ش���نی جاران بێت و كێش���ه كه ش ته نیا له س���ه ر "خ���اك" نابێت كۆتایی بێت، به ڵكو سه الحیات و مافی ئابوری گرنگ هه ی���ه كه ده بێ���ت وه ربگیرێت

له سه نته ر. كۆكردن���ه وه ی داهاتی حكومه ت: بۆ

ئێستا حكومه ت پێویستی به یه ك دیناری ت���ره بیهێنێته وه ناو خه زێنه ی خۆی. حكومه ت پاره یه كی زۆری الی خه ڵكه ، وه كو غه رامه ی هاتوچ���ۆو ئاوو كاره با به اڵم خه ڵك ئازاده كه ی ده یگێڕێته وه . به های ئه م بڕه پاره یه به تێكڕا به هۆی رێژه ی هه ڵئاوسانه وه سااڵنه )له ماوه ی درێژخایه ن���دا( داده به زێت، س���ه رباری ئه وه ی حكومه ت پێویس���تی به داهاته . له الیه كی تریشه وه ، پێده چێت هاواڵتیان رازی نه بن به سیاس���ه تی غه رامه كردنی هاتوچۆ ه���ه م له به ر به رزیی رێژه كه ی و نه گونجان���ی له گ���ه ڵ ئاس���تی داهاتی تاكه كه س. یه كێ���ك له رێگاكان ئه وه یه كه حكومه ت رایبگه یه نێت هه ر كه سێك پاره ی سه رپێچی الیه به رێژه ی )%40( )بۆ نمونه ( له غه رامه كه ی ده شكێنرێت به مه رجێ���ك له م���اوه ی )3( هه فته دا غه رامه كه ی ته س���لیم بكات. به اڵم ئه م سیاس���ه ته ته نیا بۆ یه ك یان دو جار به س���وده . له كات���ی ئاس���اییبونه وه ی دۆخه كه پێدان���ی موچه به به رده وامی،

ده بێت سزای دواخستن دانبرێت. كێشه ی كه مبونه وه ی دراوی عێراقی: چاپی دیناری عێراقی به ره و كه مبونه وه ده ڕوات. ره نگه فرۆش���تنی موڵك به و كه س���انه ی له ناوچه كانی عێراق ده ژین به س���ود بێت بۆ ئه وه ی له وێوه دیناری

عێراقی بێت بۆ هه رێم.

وه زاره ت���ی موچ���ه : دابینكردن���ی دارای���ی داهات���ی خ���ۆی رونبكاته وه ، ئه گ���ه ر له توانایدا نی���ه مانگانه موچه به رێكوپێكی دابین بكات، ئه وا لیستی موچ���ه دروس���ت بكات ب���ه اڵم له بری ئه وه ی دو مانگ جارێك موچه كه بدات، نیوه ی موچه ك���ه له و مانگ���ه دا بدات ك���ه فه رمانب���ه ران كاری تێدا ده كه ن و نیوه كه ی ت���ری له مانگی داهاتوتردا بۆ ئه وه ی داهات بگات به ده ستی خه ڵك.

دوه م: چاره سه ری ریشه ییچاره س���ه ری ریش���ه یی بۆ گه مارۆی دارایی و گه شه ی درێژخایه ن له رویه كه وه به دامه زراندن���ی به س���تراوه ته وه ده وڵه ته وه ، به اڵم راگه یاندنی ده وڵه تی كوردی به س���ۆزو توڕه ب���ون مامه ڵه ی له گ���ه ڵ ناكرێ���ت. پێویس���ته زه مه نی كورتخایه ن و درێژخایه ن دیاری بكرێت، راده گه یه نین نمون���ه "ده وڵ���ه ت ب���ۆ

له ماوه ی 6-24 مانگ".

له كاتی پێكه وه بونی ناچاری، ئه وا: ده بێت بڕینی موچ���ه ی فه رمانبه ران

رونه داته وه . ده بێ���ت داهات���ی نه وت له حس���ابی

بانكیی كوردستان خۆیدا بێت. ده بێ���ت مافی بون���ی یه ده كی پاره وه ك���و مافی حكومه ت���ی هه رێم خۆی

بسه پێنرێت. بانكی ناوه ندی هه رێم چاالك بكرێ و ماف���ی فرۆش���تنی دۆالرو س���ه نه داتی

هه بێت به النیكه مه وه . س���ه ربه خۆبونی رێژه ی سیاس���ه تی دارایی به ش���ێوه یه ك كه له الیه ك خۆی له كۆپیكردن���ه وه ی ناوه ن���د بپارێزێت و به پێ���ی داه���ات ت���ره وه له الیه ك���ی هه لومه رج���ی هه رێ���م داب���ه ش بكات، نابێت حكومه تی ناوه ند هه ر بڕیارێكی ده ركرد ده ستبه جێ الساییبكرێته وه یان شتێكی هاوشێوه بكرێت )وه كو به یاسا بڕی���اردراوه (، ه���اوكات به هێزكردن���ی ئامرازی باج بۆ دروس���تكردنی داهات و

كه مكردنه وه ی نایه كسانی داهات.

له ئاستی ناوخۆییدا شتی دیكه ش پێویستن، وه كو:

ته رخانكردن���ی ئۆفیس���ی تایبه ت���ی به پێش���بینكردن، ه���ه ر له پێش���بینی كاره س���اتی ژینگ���ه وه ت���ا به قه یرانی ئ���ه م دامه زراوان���ه ئاب���وری ده گات. ده بێت س���ه ربه خۆبن، دات���او زانیاری داهات و خه رجی له س���ه ر باڵوبكه نه وه ئاین���ده ، ی���ان له س���ه ر هه اڵوس���ان و بێبازاڕی و توێژینه وه كانیان له پالنداناندا

وه ربگیرێت. )داه���ات و بودج���ه ش���ه فافیه تی خه رج���ی(، بێ ترس له وه ی حكومه تی ناوه ند گرفتمان بۆ دروست ده كات.

كه مكردنه وه ی ئ���ه و خه رجیانه ی كه رێگرن له گه ش���ه ی كه رته ئابوریه كان، كه داهات و ده س���تی كار ب���ۆ خۆیان هه ڵده مژن. له ناویاندا، خه رجی ناسراو به سیادی و سه ربازی )سه رۆكایه تیه كان و پۆلی���س و ئاس���ایش و پێش���مه رگه و

ده زگاكانی تر(. فرۆشتنی به ش���ێك له دامه زراوه كانی حكومه ت به كه رتی تایبه ت هه نگاوێكی كه مكردن���ه وه ی به مه به س���تی ت���ره ده رنه كردنی به مه رجی به اڵم خه رجی، كارمه نده كان���ی و دابینكردن���ی ماف���ی خانه نش���ین ب���وو ئیمتیازاته كانی تری

حكومه ت. هاندانی فه رمانبه ران به جێهێش���تنی ئ���ه م كه رته )وه ك پێدانی پاداش���ت(و رێكخس���تنی ژینگ���ه ی كاری كه رتی تایب���ه ت و نافه رمی له رێی یاس���ای كار )وه ك چاودێریكردن���ی ده رنه كردن���ی كارمه ن���د بێ هۆ، مرون���ه ی كاركردن، كه مكردنه وه ی كات���ی كاركردن بۆ 35 خانه نش���ینی، له هه فته یه كدا، كاتژمێر بیمه ی ته ندروس���تی( له ناو چه قی ئه م پالن���ه دان. زۆر زه حمه ت���ه بتوانرێ���ت خۆش���گوزه رانی بۆ ئه و ژماره زۆره ی فه رمانب���ه ران، له ناویان���دا ئاس���ایش و پۆلیس و پێشمه رگه ، ده سته به ر بكرێت. مه ش���قی پیش���ه یی بۆ ئه م مه به سته

به سود ده بێت. به خش���ینی موڵك به جوتیاران، یان دڵنیاكردنی���ان ك���ه بۆ م���اوه ی )10( س���اڵی ئاینده هیچ كه س زه ویه كانیان لێوه رناگرێت���ه وه . ه���اوكات هاندانیان به وه به رهێنان له بواری كشتوكاڵ له بری دروس���تكردنی باغ و باغات���ی خێزانی. دابه ش���كردنه وه ی له پێن���اوی ئه م���ه موڵك و هاندانی وه به رهێنان و ئاسایشی

خۆراك. دارای���ی سیس���تمی پێشحس���تنی

)به ئه لیكترۆنیكردنی(. یاسای دژی قۆرخكاری ئابوری

یاس���ای هاندانی داهێنان )پاتێنت و ب���ۆ له به رگرتن���ه وه ( قه ده غه كردن���ی

هاندانی وه به رهێنان و ئایدیای نوێ.له رێی دارایی چاالككردنی سیستمی به ئه له كترۆنیكردنیی���ه وه ت���ا توان���ای

ده سته به ركردنی سه رمایه ی هه بێت.

ده ق���ی وت���اره ئ���ه م تێبین���ی / )2014/7/12( له رۆژی س���یمینارێكه ئابوریناس���انی مونت���ه دای له الی���ه ن كوردستان سه باره ت به دۆخی قه یرانی ئاب���وری و پرس���ی س���ه ربه خۆبون بۆ ئه ندام���ی ئه نجومه نی مونته دا )د.نیاز

نه جمه دین( سازدرا.

له گه شه وه بۆ قه یرانی ئابوری: سه ربه خۆبون یان پێكه وه بون؟ چۆن كۆمه ڵگه كان توانیویانه گه شه ی ئابوری بگۆڕن بۆ

وه رچه رخانی گه وره و به رده وام؟

نیاز نه جمه دین*

فرۆشتنی به شێك له دامه زراوه كانی

حكومه ت به كه رتی تایبه ت هه نگاوێكی

تره به مه به ستی كه مكردنه وه ی خه رجی، به اڵم

به مه رجی ده رنه كردنی

كارمه نده كانی و دابینكردنی مافی خانه نشین بون و ئیمتیازاته كانی تری حكومه ت

حكومه تی زه به الح و دروستكردنی

سوپایه ك له موچه خۆر هه ر مه یلی به رخۆری

به هێز نه كرد، به ڵكو پتر ئابوری هه رێمی به سته وه به داهاتی نه وت و به عێراقه وه

دواجار ئاسان بو بۆ حكومه تی ناوه ندی هێرش بكاته سه ر

ئه م ئابورییه له رێی قه یرانی دارایی و

بڕینی داهاتی هه رێم و بیری

بخاته وه كه بێ ئه و ناتوانێت هه نگاوبنێت

Page 19: ژماره 438

(438( سێشه ممه 2014/7/22 19تایبه‌ت

ونبون * ناس���نامه یه كی هاورده كاران و نارده نیكارانی هه رێمی كوردس���تان ونبوه به ناوی )جمعه محمد كاكه مه ند ( هه ركه س

دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوینه .

لەم����ڕۆدا دەوڵەت����ی عێ����راق وەک����و ئاوێنەیەکی شکاوی لێهاتوەو هەر هێزەی پارچەیەکی بەدەس����تەوەیەوەو بەتەنها تەماش����ای خۆی دەکات. ئ����ەم پارچە ئاوێنانەش مەترسی ئەوە دروستدەکەن بەبینەرەکەیان وەهم����ی هێزێک����ی کە ببەخش����ن و هەریەکەیان وابزانێت تەنها ئەو لەناو ئاوێنەکەدایە، چونکە کەسی ت����ری تیادا نابینێت. ه����ەر یەکێک لەم پارچ����ە ئاوێنان����ە وێنایەک����ی درۆزنانە بەوەی دەبەخشێت بەتەماشاکەرەکەی کە ئەو سەروەرە. ئەم هەقیقەتە نوێیەی عێراق وەهمی گەورەو مەترسیداری الی دروس����تکردوە. س����ەردارەکانی گروپە وەهمگەلێ����ک ک����ە هەریەکەی����ان خۆی لێب����وە بەدیکتاتۆرێک و دەیەوێت خاک و نەتەوەیەک بخات و سنورەکانی بپارێزێت. هەریەکەیان دەیەوێت ببێت بەو هێزەی کە دەتوانێت هەمو ئەم پارچە ئاوێنانە بەیەک����ەوە لەحیم بکات. ئ����ەم وەهمە

لەوێ����دا کۆتایی دێت ک����ە چیدی هیچ پارچەیەک پارچەکەی تەنیش����تی خۆی نادۆزێتەوەو هیچ پارچەیەکیش نایەوێت وێنەی ئەوی تر لەناو ئاوێنەکەی خۆیدا

ببینێت. دەوڵەتی زەبروزەنگ س����ااڵنێکی زۆر لەرێگای توندوتیژییەوە وێنای جیاجیای بەکۆمەڵ����گا دەبەخش����ی. کۆمەڵگایەک کە هیچ بژاردەیەکی نەبو لەهەڵبژاردنی وێنەی خۆیدا. ئەم دەوڵەتە توندوتیژە کۆمەڵگایەک����ی نوێ����ی پ����ڕ توندوتیژی بەرهەمهێنا، کۆمەڵگایەکی پارچە پارچە، کە هەر پارچەیەی بەتەنها وێنەی خۆی دەبینێت، کۆمەڵگایەک کە بەزەیی نەک بەهیچ س����ەردارێکدا نایەت����ەوە، بەڵکو هیچ بەشێکی بەزەیی بەپارچەکەی تردا نایەتەوە. ئەم سەردەمە دەشێت ببێت بەس����ەردەمی کۆتای����ی دیکتاتۆرەکان و س����ەرهەڵدانی دیکتاتۆرییەتی کۆمەڵگا دیکتاتۆریش کۆمەڵگای داوەشاوەکان.

هەرپارچەیەکی ک����ە کۆمەڵگایەیە ئەو پەنا بۆ هەمو هێزێک دەبات، بۆ ئەوەی بەرامبەر بەهێزەکەی تر بیپارێزێت، بێ مەترسیداری لەجەوهەری پرس ئەوەی

دەسەاڵتە نوێکە بکات.کار س����ااڵنێکە زەبروزەنگ دەوڵەتی لەسەر بەرهەمهێنانی دوژمن دەکات، بۆ ئەوەی ش����ەرعییەت بەدەسەاڵتدارێتییە توندوتیژەک����ەی ب����دات. لەئێستاش����دا دوژمنێک����ی هێندە گ����ەورەی بۆ خۆی دروس����تکردوە ک����ە ناتوانێ����ت لەناوی بب����ات. ئەم����ە یەکەمج����ارە دەوڵ����ەت ب����ۆ خۆی دروس����تبکات کە دوژمنێک لەناوبردن����ی ئەو دەبێتە هۆکاری مردنی خۆشی. ئەم دو بونه وەرە کۆمەاڵیەتی و سیاس����ییە الوازبون و هەڵوەشاندنەوەی ئ����ەوی ت����ر لەس����تراتیژیدایە، بۆیە نە هێزی پێکەوەژیانیان م����اوەو نە هێزی

لەیەکترجیابونەوەش.

پێش���وو وه زی���ری دواس���اته كانی سه ره تای ده س���تبه كاربونی تۆ.. رێك سه روه ختی )ته سحیح(كردنی ده فته ری تاقیكردنه وه كانی پۆلی )12ی ئێستا، 6ی ئاماده یی ج���اران( بو، بڕواناكه م تاقیكردنه وه ی���ه و ئ���ه و له گرنگی���ی وابه سته یی به ته واوی ژیانی الوێكی ئه و قۆناغه وه تێنه گه یت و پێویس���ت بكات لێره دا بۆت رونبكه مه وه ، قۆناخی 12 سه روه ختی چنینه وه ی به رهه می هه مو ژیان���ی خوێندنی راب���ردوی مرۆڤێكه و ده ره نجامه كه ش���ی ده بێته س���ه ره تاو ده ستپێك بۆ ئێس���تاو هه مو داهاتوی

ئه و مرۆڤه .بڕوانه پ���ه روه رده وه زی���ری به رێز تاوانێك���ی ل���ه چ وه زاره ته ك���ه ت ئه خالق���ی مرۆی���ی و په روه رده ی���ی و گه وره وه گالوه ، ئێمه ی مامۆس���تایان ده فته رو )ته س���حیح(كردنی ده زانین شاره زایی و ئه زمونی ئه و مامۆستایانه ی

به و كاره هه ڵده ستن هێنده ی وردیی و خوێن���دكاران وه اڵمه كانی دروس���تی گرنگن، ئه مه به ده ر له وه ی كه به پێی رێنمایی���ه كان ئه و مامۆس���تایانه ی بۆ )ته س���حیح( ده ستنیش���ان ده كرێ���ن مامۆس���تای س���ه رجه میان ده بێ���ت شاره زاو خاوه ن ئه زمون و هێمن و وردو پیش���ه یی بن، ده بێت له سه ر بنه مای )پسپۆریی ( ده ستنیشانبكرێن، ده بێت النیكه م چه ندین س���اڵ سه ركه وتوانه

ئه و وانه یه یان وتبێته وه ..كاره ساته كه لێره وه ده ستپێده كات.

بۆ )ته سحیح(اتی ئه مساڵ به رپرسه په یوه ندیداره كان���ی وه زاره ته ك���ه ت تا ئاستی به رپرسی به شی تاقیكردنه وه ی مامۆس���تای ده ی���ان پ���ه روه رده كان پایته خت ب���ۆ قۆناغی س���ه ره تاییان ن���اردوه و چاره نوس���ی ده ی���ان هه زار ئه م ره ش���وڕوتی نه گب���ه ت و منداڵی واڵته ی���ان پێس���پاردون، به رێز، كاری من لێره دا ته واو ده بێت.. ئێس���تا تۆ مه گه ڕێره وه بۆ یاس���ا له شۆفێره كه ت بپرس���ه یان له چاییچی���ه به ڕێزه كه ی ن���او وه زاره ته كه ت یاخ���ود له یه كێك له پاس���ه وانه كانت.. بپرس���ه ئه كرێت ده فته ری پۆلی 12 بخرێته به رده ستی دیقه ت س���ه ره تایی و مامۆس���تایه كی ب���ده بزانه به ه���ه ردو ده س���ت نادات

به سه ریا؟به ڕێز وه زیری پ���ه روه رده ، ده زانیت ئێس���تا خوێندكاران���ی ئ���ه و قۆناغه

مافی خۆیانه ت���ه واوی وه زاره ته كه ت و به ردب���اران به ڕێوه به رایه تییه كان���ی تێده گه ی���ت ده زانی���ت و بك���ه ن؟ س���ه نته ره كه ی پ���ه روه رده ش���كۆی په روه رده ك���ردن و پێگه یاندنی منداڵ و فێرخوازه ؟ ده زانی���ت له پێناوی چیدا ئ���ه م تاوان���ه به رامب���ه ر به قوتابیان و له م ده زانیت ك���راوه ؟ خوێن���دكاران له و هه ریه كێك بێپاره یی���ه دا زه مه نی مامۆس���تایانه بۆ دو هه فت���ه نزیكه ی س���ێ ملی���ۆن دیناری���ان وه رگرتوه ؟ بپرسه ئایا بۆ ئه و بڕه پاره یه ئه كرێت هه زار ده یان به چاره نوسی موجازه فه ئیدی بكرێت؟ خوێندكاره وه قوتابی و پێمخۆش���ه بزانم ئێستا ویژدانت چیت پێده ڵێ���ت؟ ئاس���وده یت؟ ئاس���ایی و نۆرماڵه به الته وه ؟ هیچ به دواداچونێك ده كه ی���ت؟ داوای به ڵگه م لێده كه یت؟ بفه رمو ته نها به لیس���تی ئه و پاره یه دا بچۆره وه كه دراوه به و مامۆس���تایانه و له ته نیش���ت ن���اوی مامۆس���تاكانه وه

بڕوانامه و ئاستی خوێندنیانی تێدایه .وه زی���ری ت���ۆ ئێس���تا به رێ���ز، پش���تیوان ناویش���ت په روه رده یت.. سادقه ، هیوادارم ئه م نامه یه م به هه ند وه ربگریت، په روه رده ییانه و س���ادقانه پشتیوانی له بنبڕكردنی سه رچاوه كانی ئه م تاوانه بكه ب���ا په نده كوردییه كه نه تگرێته وه و پێتنه ڵێین "نه پشتیوانه و ن���ه س���ادق" چاوه ڕێی هه ڵوێس���ت و

به دواداچونین.

س���اڵی خوێندن���دا له دوانزه یه می���ن ده گه ن���ه ناره حه تی���ه كان س���ه ختی و لوتك���ه ، ك���ه به درێژایی یانزه س���اڵی راب���ردوی خوێن���دن ب���ه م راده یه نیه ، ئه م���ه ش زۆری له س���ه ر وت���را تاوه كو وه زاره ت���ی پ���ه روه رده ی ناچاركرد ئه م گرفته بڕه وێنێته وه و له ماوه ی دو ساڵی پرسیاره كانی په نجای له سه دا رابردودا كرد به هه ڵب���ژاردن، به و ئومێده ی هه م به رزبكات���ه وه ، هه م رێژه ی ده رچ���ون زۆرینه زاڵبن به سه ر كۆسپه كاندا، به اڵم ئه م به دیله ش شكستیهێنا، هۆكاری ئه م شكس���ته ش بۆ ئه م خااڵنه ی خواره وه

ده گه ڕێته وه :حكوم���ی خوێندن���ی كوالێت���ی �1له ئاس���تێكی نزمدایه و هاوته ریب له گه ڵ پێش���كه وتن و گه شه س���ه ندنه كانی دنیا ناڕۆن به ڕێ���وه ، ئه گه ر س���ه رنجبده ین له خوێندنگ���ه یه كه م���ه كان ده بینی���ن ئه هل���ی و نمونه ی���ی و ئینگلی���زی و تایبه ته كان���ن، كه واته س���ه یر نیه كه خوێندكارێ���ك به زمانی دایكی بخوێنێت ئه نجامێك���ی شكس���تخواردوی هه بێت، ب���ه اڵم خوێندكارێك���ی ت���ر به زمان���ی ئینگلی���زی بخوێنێت یه ك���ه م بێت، یان هیچ نه بێت ئاینده یه كی باش چاوه ڕێی

بكات.2� پرۆگ���رام و پرس���یاری دوانزه یه م ئێجگار قورسه ، ئه م قورسیه وایكردوه زۆرینه توانایان به س���ه ریدا نه ش���كێت، له دوای سایكۆلۆژیای ده س���ه اڵته یه ك یه ك���ه كان ئ���ه وه ب���وه ك���ه ده بێ���ت

وه رگ���رو خۆماندوكه ر زو كه مینه یه كی بپه ڕێته وه بۆ كۆلێژه كان، له كاتێكیشدا وزه یه كی توان���او هه ن و زۆرینه یه كیش

تریان هه یه كه به فیڕۆ ده ڕوات.3� ئاینده ی زۆربه ی خوێندكاری ئه مڕۆ رۆشن نیه ، هانده رێكی پێویست نیه بۆ داهاتوی كه ژیانێكی شایس���ته یه ، ئه م داهاتوه له هه رێمی كوردستاندا تاریكه ،

بۆ كه مینه یه كیش رۆشن.4� حكوم���ه ت و وه زاره ت���ی خوێندنی بااڵ، س���ااڵنه توانای وه رگرتنی سی بۆ چل ه���ه زار خوێندكار هه ی���ه له زانكۆو ئه مس���اڵی بۆ ده بینین په یمانگاكاندا، خوێندن 2013 / 2014 نزیكه ی سه د هه زار به كالۆریای تاقیكردن���ه وه ی خوێندكار دوانزه یان كردوه ، ئه گه ر ئه مانه هه موی ده ربچن له كوێ جێیانده بێته وه ؟، ده بێت بیرۆكه یه ك له پشتی ده سه اڵته وه هه بێت بۆ گلدانه وه و مانه وه ی ئه و رێژه زۆره بۆ

ئه وه ی فه وزا دروست نه بێت.5� پێشخستنی خوێندن له م قۆناغه دا كاری له پێشینه ی حكومه ت نیه ، به ڵكو له دواوه یه ، باش���ترین به ڵگه ش ئه وه یه له قۆناغی ئێستادا گرنگی به پێشمه رگه ده درێت و ناوی له ناوانایه چونكه شه ڕی داع���ش و نه یارانی ك���وردی پێده كات، له كوردس���تان به رگ���ری هه رچه ن���ده ئ���ه وه ی ب���ه اڵم ئه رك���ه پیرۆزتری���ن ئێمه مه به س���تمانه ئه وه ی���ه كه هه مو له خوێندن و پێویس���ته ئاماده كاریه كان

په روه رده وه ده ستپێبكات.6� ئاس���تی هۆش���یاری خێ���زان له و راده ی���ه دا نیه ك���ه یارمه تیده ربێت بۆ به رزكردنه وه ی ئاستی زانستی خوێندنی دودڵی و به پێچه وان���ه وه منداڵه ك���ه ی ،

رارایی و قه له قی و گرفتی ژیان هه یه .7� هه ڵمه ت���ی هه ڵبژاردنه كانی 4/30 كاریگ���ه ری خراپ���ی هه ب���و، چونك���ه ئه و ماوه ی���ه خوێن���دكار ئیزندرابو بۆ س���ه عیكردن، بۆیه له كات���ی هه ڵمه تی هه ڵبژاردندا گریمان خوێندكار راسته وخۆ به ش���داری پرۆس���ه كه ن���ه كات، به اڵم له به رده میدایه ، كاتێك هه مو پرۆسه كه له رادیۆو تیڤی و رۆژنامه و قسه ی خه ڵك و

خێزانه كاندایه .8� به ش���ێك له مۆندیالی 2014 كه وته ناوه ڕاستی تاقیكردنه وه كانه وه ، ئه مه ش

به زیان كۆتایی هات.9� حكومه تیش راس���ته وخۆ ده ستی له دابه زینی رێژه ی ده رچواندا هه یه ، بۆ نمونه به مه به ستی ریكالمی هه ڵبژاردن، هات )سێ ده رسی كه وتو( كه مه رجی داخڵبون���ی خوێندكاره ب���ۆ به كالۆریا، ك���رد به چ���وار ده رس، وات���ه به چوار ده رسی كه وتوه وه خوێندكاری داخڵكرد له كاتێكدا ده رس���ه كان بۆ خۆی حه وت

ده رسه .له كۆتاییدا من ئ���ه و رایه به كورتبین ده زان���م كه ده ڵ���ێ خوێن���دكار خۆی س���ه عی نه كردوه ، بۆیه سااڵنه رێژه ی ده رچون نزمه ، راسته هیچ شتێك به بێ هیالكی )بۆ كه س���ی ئاس���ایی ( نایه ته به رده ست، به اڵم هه ر ئه و خوێندكاره ی كه سه عی نه كردوه و ساقیت بوه ساڵی دایبنێیت پێشكه وتو له واڵتێكی داهاتو له ئاینده ی نزیكدا دو سێ زمان و یاساو ئه ده ب و به كوالێتیه كی باش ده گه ڕێته وه ، كه وات���ه ژینگ���ه ی به ڕێوه بردنی واڵت و ژینگه ی كۆمه ڵگه و ژینگه ی خێزان رۆڵی

گرنگی هه یه .

دیکتاتۆرییەت‌و‌ئاوێنە...‌پاشماوه‌

نامه‌یه‌ك‌بۆ‌پشتیوان‌سادق‌وه‌زیری‌‌په‌روه‌رده‌!

بڕوانه‌‌وه‌زاره‌ته‌كه‌ت‌له‌چ‌تاوانێكی‌‌په‌روه‌رده‌یی‌‌و‌مرۆیی‌‌گه‌وره‌وه‌‌گالوه‌؟

دوانزه‌یه‌می‌‌ئاماده‌یی‌‌‌قۆناغێكی‌‌سه‌خت

بەاڵم حکوم���ەت توانای بەرهەمهێنانی (4،650،000( چوار ملیۆن و شەشس���ەدو پەنجا هەزار لیت���رە )بەپێی راپۆرتێک بەراس���ت ئ���ەرێ ، روداو( لەس���ایتی هاونیشتیمانیان رەنگە من نەخوێندەواربم ی���ان بەراس���تی ئەن���دام پەرلەمانەکان نەخوێندەوارن وەک اللۆی وەزیر پێیوتن

ئێوە ناخوێننەوە ؟! ئ���ەرێ بەراس���ت لیژن���ەی س���امانە سروش���تیەکانی پەرلەمان هیچ دەزانن و دەخوێننەوە لەسەر نەوت ؟! یان بەدیار ناراپۆرتەکانی س���امانە سروش���تیەکان حەپەس���اون، ئێ خۆتان دەڵێن ئێس���تا دەزانی���ن جانتاکەی وەزیر چی تیایە ؟! هەروەه���ا لیژنەی دارایی پەرلەمان بەس ب���ۆ زیادکردنی نرخ و بارگرانی بەس���ەر بکەن دەزانن قسە هاونیش���تیمانیانەوە ئەدی ک���وا راپۆرتە ش���یکارییەکانتان و

باسی خۆشگوزەرانییەکانتان؟!بەپێی هەمو پێوەرێکی ئابوری ئەگەر ئاستی بەرهەمهێنانی ناوخۆیی لەکااڵیەک

زیاتر لەئاس���تی خواس���ت لەس���ەر ئەو کااڵیە بو ئەوا نرخی ئەو کااڵیە لەبازاڕدا دادەبەزێت تا ئاستی جێگیربونی ئاستی خواست ئاس���تی بەرهەم لەخاڵێکدا، جا نازانم ئەم پێوەرە ئابورییە لەکوردستان

دەخوات یاخود نا. ئاستی داخوازی ئاستی بەرهەم

جیاوازی لەنێوانیاندا7،482،024 لیتر بەنزین

6،300،000 لیتر بەنزین 1،182،024 لیتر بەنزین

بەپێ���ی ئەم بنەما ئابورییە ئاس���تی لەئاستی بەرهەمهێنان داخوازی کەمترە وات���ا پێویس���ت ب���و بەنزین ه���ەروەک ش���وتی لەدابەزیندا بوای���ە چونکە بڕی (1،182،024( ی���ەک ملی���ۆن و س���ەدو هەش���تاو دو هەزارو بیس���ت و چوار لیتر رۆژان���ە ئاس���تی بەرهەمهێن���ان زیاترە لەخواست، باش بزانە ئاغای پەرلەمانتار، نییە و پەرلەمانتاری���ی هەر قس���ەکردن کاتێ���ک کامێ���را دێت���ە س���ەرت بەڵگە

بهێنیت���ە گۆو وا بزانیت بەخس���تنەڕوی بەڵگە لەهەمو س���اتەوەختێکدا شتێکی باشە، بەڵکو بەپێچەوانەوە ئەو بەڵگانە بۆ مەبەستی تر رادەس���تتکراوەو تۆش پالنەک���ەت جێبەجێکرد، ک���ە پێتوتین هاونیشتیمانیان پێویستە رازیبن بەنرخی 800 هەشت سەد دینار بۆ لیترێک ئەوە بەنزینەکەی نییە حکومەت موش���تەری هەی���ە بە 1210 ه���ەزارو دوس���ەدو دە

دینار؟!سروش���تیەکان س���امانە لیژن���ەی لیژنەیەکی ئاوها س���ادەو ساکار نییە کە بتوانیت ئاوا س���اکارانە لێیبڕوانیت، گەر شارەزاییت نەبێت دەکەویتە پاقلەکەوە، هاونیش���تیمانیانی زێدە ئازیزم پێویستە لەم دۆخەدا بەئاگاترو چاوکراوەتر بین، نەبین���ە ئامێ���ری جێبەجێکردنی پالنی زیادکردن���ی نرخی بەنزی���ن و گرانکردنی باری سەرشانی هاونیشتیمانیان، پەندێک هەیە دەڵێت )نان بۆ نانەواو گۆش���تیش

بۆ قەساب(.

بۆچی‌رەخنەکان‌رو‌لەپەرلەمانتارانە؟...‌پاشماوه‌

Local Food Project له ڕاس����تیدا پێناس����ه یه كی تایب����ه ت یان گش����تگیر نی����ه بۆ زاراوه ی خۆراك����ه خۆماڵیه كان به رهه م����ی ب����ه اڵم )نێوخۆیی����ه كان( خۆماڵی هه ر واڵتی����ك جا چما خۆراك بێت یان ه����ه ر بابه تیكی تری خۆماڵی بێت بریتیه له و به رهه مه ی كه چه نده ها جیلی ئه و كۆمه ڵگه یه دروس����تیكردوه و پێشكه شی كردوه و ئه م دروستكردنه ش به ته كنیكی جیاوازتر به ڕێگه ی جیاوازو بوه له پێش خۆی به پێی ئه و ڕۆژگاره ی ك����ه تیای����دا ئ����ه و كه ره س����ته خاوه ی به رهه مه كه ی لێدروستكراوه به ڕێژه یه كی به رزو به رچاو هه بوه . گرنگی بوژانه وه و به ره و پێش����بردنی خۆراكه خوماڵیه كان به پله ی یه كه م هه نگاوێكی سه ره كیه بۆ دابینكردنی ئاسایشی خۆراك به تایبه تی له ئێس����تادا كه ده بینین قه یرانه كان رۆژ به رۆژ به ره و زیادب����ون ده ڕۆن به اڵم تا ئیستا بواری خۆراكی نه گرتوه ته وه كه ئه گه ر ڕوبدات ئه وا به دڵنیایه وه قه یران و كێش����ه كان زۆر قوڵتر ئه بن له ئیس����تا, پاش����ان بونی ئه م پرۆژانه دابینكردنی هه لی كاره و به رد خستنه سه ر ئه و پایه ئابوریانه یه ك����ه گرنگه بۆ هه ر واڵتیك دۆخێكی ب����ه ره و به ره وپێش����چونی بۆ جێگیر. پێداویستیه كانی به پرۆژه كردنی باسكردنی پێش خۆماڵیه كان: خۆراكه به بیر ئه وه پێویس����ته پێداویستیه كان خوێن����ه ری ئ����ه م بابه ت����ه بهێنم����ه وه ك����ه بوژان����ه وه و باش����كردنی ب����واری كشتوكاڵی به هه مو س����ێكته ره كانیه وه و ئاوه دانكردن����ه وه ی الدێكان و گه ڕانه وه ی پێچه وان����ه له ش����اره كانه وه بۆ الدێكان و زیندوكردنه وه ی زه ویه كش����توكاڵیه كان دروس����تبونی س����ه ره كی بنچین����ه ی ئ����ه م پرۆژان����ه ن, لێ����ره دا ده توانی����ن پێداویستیه كانی به پرۆژه كردنی خۆراكه خۆماڵیه كان له سێ خاڵدا بخه ینه ڕو كه بریتی����ن له : 1- كات: ه����ه ر پرۆژه یه ك پێویس����تی به كاتێكی دیاریك����راو هه یه پاش ته واوبونی پرۆژه كه ش دوباره كات پێویسته بۆ ساغكردنه وه ی به رهه مه كه واته ت����ا ده گاته ده س����ت به كارهێنه رو خه ڵك ئاش����نا ده بێ����ت به به رهه مه كه , دیس����انه وه سوده كه ش����ی قازان����ج و دره ن����گ ده خایه نێ����ت پاش����ان زۆرجار به رهه م����ی ئ����ه م پرۆژانه له س����ه ره تاوه هه ندێكج����ار بگ����ره س����ه ركه وتونابێت پێچه وان����ه ی پێش����بینیه كان ڕوئه دات,

به بڕوای من هه ر ئه م بابه ته شه وایكردوه سه رمایه داره كان و خاوه ن پرۆژه كان بیر له هه م����و پرۆژه یك ده كه نه وه به تایبه تی قازانجێكی كه نیشته جێبونه كان پرۆژه زۆرو خێرای����ان ده س����تده كه وێت و ته نها پرۆژه ی خۆراكی و كش����توكاڵی و دانانی خۆراكیه كانه پیشه س����ازیه كارگه كانی كه تا ئیستا بیری لێنه كراوه ته وه یاخود نه ب����وه به مودێل چونكه دڵنیام كه هه ر ده ستپێش����خه ریه ك بكرێت له و بواره دا به دوای����دا ده یان پ����رۆژه په یدا ده بن بۆ دیاریكردنی پرۆژه كانیش و سه ركه وتنی پێویس����تی قۆناغێك����دا له ه����ه ر كات به توێژین����ه وه و وه رگرتنی داتاو زانیاریه له س����ه ر جۆری پرۆژه كه و شیكاركردنی ئه و داتاو زانیاریانه و هه ڵس����ه نگاندنی . 2- یارمه ت����ی بنچینه یی: ئه مه ش خۆی له پێدانی چه ند جۆرێ����ك هاوكاریكردن ده بینێته وه وه ك پێدانی قه رزو پێشینه ئامێرو به دابینكردنی هاوكاریكردن یان كه لوپه ل یان هاوكاریكردن به دابینكردنی كه سانی خۆبه خش به تایبه ت له سه ره تاوه بۆ خس����تنه س����ه ر ب����اری پرۆژه كه 3- توان����ای مرۆی����ی: كلیلی س����ه ركه وتنی ه����ه ر پرۆژه یه ك دانان����ی پێكهاته یه كی هه مه جۆری به توانای����ه كه هه ریه كه یان له بواره ك����ه ی خۆی����دا هه گبه یه ك����ی پڕ له زانیاری تازه ی سه رده میانه ی پێبێت و ش����اره زایی هه بێت ل����ه و ئه ركه ی پێی ده سپێردرێت . هۆكاره كانی پوكانه وه ی به رهه م����ه خۆماڵی����ه كان: ئه توانم بڵێم ده ی����ان ه����ۆكار له كوردس����تاندا ب����ون به له مپه ر له به رده م نه بونی ئه م پرۆژانه له گرنگترینیان ك����ه زۆرترین كاریگه ری هه ی����ه بریتی����ن ل����ه : 1- نه بونی یان كه میی كه ره س����ته ی خاو )س����ه ره كی( ب����ۆ به رهه مه كه واته ده س����تنه كه وتنی به درێژای س����اڵ:2- كێش����ه ی دارایی: مه به س����ت ل����ه و ده س����تگیرۆییكردنه یه كه له الیه ن بانكه كان و كه رتی گش����تی و تایبه ته وه ده س����تده كه وێت كه بڕه كه ی دیاریك����راوه یان ڕه مزی����ه و میكانیزمی دانه وه كه ی قورسه له سه ر ئه و كه سه ی به رهه مه كه : 3-فرۆشتنی وه ریده گرێت فرۆش����تنی س����اغكردنه وه و كێش����ه ی له دوریی خۆی خۆماڵی����ه كان به رهه مه شوێنی به رهه مه كه و گرانی ئامرازه كانی هاتوچۆدا ده بینێت����ه وه له وه ش گرنگتر نه بون����ی جێگایه كی)بازاڕێكی( تایبه ته به و به رهه مانه به شێوه یه كی هه میشه یی. 4- نه بونی به هره ی كارگێڕیی: به تایبه ت الی خاوه ن پرۆژه كان یان ئه و كه سانه ی كار له س����ه ر به رهه مهێنانه ك����ه ده كه ن كه پێویسته ش����اره زایی هه بێت له سه ر

پاراس����تنی ئی����داره دان و ڕێكخس����تن و س����ه رجه م قۆناغه كان����ی دروس����تبونی به رهه مه كه ی. 5- نه توانینی كێبڕكێكردن له گ����ه ڵ به رهه مه ه����اورده كان و كارگه بیانیه گه وره كان كه ئه مه ش گه وره ترین كێشه یه چونكه پرۆژه یه كی چه ند كه سی یان چه ن����د پرۆژه یه كی پچوك ناتوانێت كارگه یه كی به رامبه ر هه بێت كاریگه ری گ����ه وره به ته كنیكی ت����ازه و ئابوریه كی باش����ه وه , ته نه����ا له الی����ه ن كه رت����ی ده توانرێت چاره سه ربكرێت حكومییه وه به چه ن����د میكانیزمێ����ك. هه نگاوه كانی خۆراكی����ه به رهه م����ه بوژان����ه وه ی خۆماڵیه كان: 1- ڕوپێوكردنێكی گشتی ب����ۆ س����ه رجه م زه ویه كش����توكاڵیه كان بۆ زانین����ی ڕێژه ی ئ����ه و زه ویانه ی كه به كارده هێنرێن بۆ كش����توكاڵ و ئه وانه ی نه بوژێنراونه ته وه و ئاوه داننه كراونه ته وه و ئه وانه ی كراون به شوێنی نیشته جێبون و ده ستیان به س����ه ردا گیراوه . 2- دانانی چه ند بنكه یه ك ل����ه و جێگایانه ی كه تا ئێس����تا كه م ت����ا زۆر به رهه می خۆماڵی به رهه مده هێنن كه بونی ئه م بنكانه بۆ زیات����ر ئاوه دانكردنه وه ی ئه و جێگایانه و هاوكاریكردنی ئه و كه سانه یه به رده وامن له به رهه مهێنان و ئه م كه سانه ی له و بنكانه تایبه تمه ندبن كه سانی ده ستبه كارده بن له و بواره دا ب����ۆ نمونه له ناوچه یه ك كه به رهه می په نیرو ماستی خۆماڵی زۆره ده كرێت چه ند كه سێكی ئه كادیمی تایبه ت به بواری شیره مه نی له و بنكانه دا بن بۆ وه رگرتن و هه ڵگرتن و پێچانه وه و ته نانه ت مایكرۆبی و ش����یكاریكردنی له قوتونان و باش����كردنی كواڵێت����ی به رهه مه كه , كه ده توانین به شێوه یه كی وردتر میكانیزمی ئ����ه م بنكانه باس بكه ی����ن له ته وه رێكی تردا. خۆشبه ختانه كادری تایبه ت به م بوارانه هه ن له ئیستادا. 3- دابینكردنی ئامێ����رو ئامڕازی پێش����كه وتوو تایبه ت به ه����ه ر ج����ۆره به رهه مێ����ك, ته نانه ت ده توانرێ����ت له ڕێی كه رت����ی تایبه ته وه بكرێ����ت به ڕێككه وتن له گ����ه ڵ كۆمپانیا نێوده وڵه تی����ه كان. 4- كردنه وه ی خولی ڕاهێنان له س����ه ر به كارهێنانی ته كنیكی ت����ازه و چۆنیه تی به رزكرنه وه ی كواڵێتی ئه و به رهه مانه و گه یاندنی ئه و زانیاریانه بۆ كه س����انی به رهه مهێنه ر. 5- له كاتی بونی به رهه م����ه خۆماڵیه كان هاواڵتیان میدیاكان����ه وه له ڕێگ����ه ی هانبدرێ����ن به كڕینی ئه و به رهه مانه وه ك هاندانێك ب����ۆ بوژانه وه ی به رهه م����ی ناوخۆ وه ك

ئه ركێكی نیشتیمانی .

*مامۆستای زانكۆ

به‌پرۆژه‌كردنی‌خۆراكه‌‌خۆماڵیه‌كانبڕوا خالید شاكر*

مه ریوان سه الح حیلمی

[email protected]

عه لی فه تاح

Page 20: ژماره 438

تاڵه بانی له سه رۆکی ده وڵه ته وه بۆ ئه ندامێکی بنه ماڵه

ڕێبوار عوسمان

له وه ته ی دورکه وتنه وه ی تاڵه بانی، یه کێتی له وه که وتوه چی دی حزب بێت. بارودۆخی ناوخۆی ئێس���تای یه کێتی ت���ا ڕاده یه کی زۆر له و جومگه مێژوییه ی حزبی کۆمۆنیس���تی چین ده چێت له ده مه ده می مه رگی ماو تس���ی تۆنگدا. ئه و ده مه ی چوار له س���ه رکرده ده ستڕۆیش���توه کانی ناو ئه و حزبه که بۆ درێژه دان به و شته ی که پێی ده وترا شۆڕش���ی کولتوریی، خۆیان و حزبی کۆمۆنیستیان

له خه ڵکه که کرده حه زیا. به مه ته ڵکردنی نه خۆشییه که ی تاڵه بانی و مه راسیمی گه ڕانه وه ی به و شێوه یه ی ک���ه ڕویدا، هیچ گومانێک ل���ه وه دا ناهێڵێته وه که هێزێک به ن���اوی بنه ماڵه وه به نیازه له پش���تی تاڵه بانییه وه هه مو یه کێت���ی بکاته هی خۆی. ئه م هێزه که هیچ خه ونێکی نه ته وه یی و نیشتمانیی نیه و له چه ند بۆنه یه کدا یه کێتییان توشی شکستی گه وره ش کرد، پشتئه ستور به و سه رمایه مه عنه و یی و شۆڕشگێڕانه یه ی یه کێت���ی و کاریزمای س���ه رکرده که ی و له میان���ه ی ئیحتیاللکردن���ی هه مو کایه

حزبییه کانه وه، تا دێت له هه وڵی نابوتکردنی یه کێتی و مێژوه که یدایه . تاڵه بانی له ڕوی سیاسییه وه کاراکته رێکی گشتییه، هه وڵه کانی بنه ماڵه ی برایم ئه حم���ه د بۆ بچوککردنه وه و کردنی تاڵه بانی به کاراکته رێکی ناو بنه ماڵه که یان، جگه له وه ی زیانێکی مێژوییه به م کاراکته ره بزێوه ی کایه ی سیاس���ی کوردی،

تاوانێکی گه وره شه به رامبه ر خودی تاڵه بانی و یه کێتی. له ڕاستیدا خاڵی گه وره ی جیاکه ره وه ی تاڵه بانی له بارزانی و ته نانه ت یه کێتیش له پارتی، ده رکه وتنی ئه م کاراکته ره سیاس���یه یه له ده ره وه ی بنه ماڵه و دابڕانه

له کولتوری به بنه ماڵه ییکردن و به ناوچه ییکردنی کایه ی سیاسه ت و شۆڕش. ئه ڵبه ت���ه ئه مه به هیچ ش���ێوه یه ک ئ���ه وه ناگه یه نێت ک���ه تاڵه بانی بخه ینه سه رو ڕه خنه وه . تاڵه بانی به هه مانشێوه ی سه ركرده تاكو ته نهاكانی خۆرهه اڵت و كۆمه ڵگه كالسیكییه كان، نه ك هه ر نه یویستوه جێگره وه و خه لیفه یه كی هه بێت، به ڵكو زۆرێك له چاودێرانی ناوخۆ به تایبه تیش له مسااڵنه ی دواییدا به گومانه وه ته ماشای جڵه وش���لكردنی ده سه اڵتیان له الیه ن تاڵه بانیه وه بۆ بنه ماڵه ده كرد. له ڕاس���تیدا جیابونه وه ی به شێکی گه وره و بنچینه یی س���ه رکرده کانی یه کێتی و دامه زراندن���ی بزوتنه وه ی گ���ۆڕان تا ڕاده یه کی زۆر پێوه ندی به پش���تتێکردنی تاڵه بانیی���ه وه هه بو له و پڕه نس���یپه بنچینه ییه ی که یه کێتی له س���ه ر دامه زرا؛ پڕه نس���یپی ته جاوزکردنی بنه ماڵه له دامه زراندنی حزب و س���ه رکردایه تیکردنی

شۆڕشدا.ئه ڵبه ت���ه یه کێتی قۆن���اغ به قۆناغ و به به رنامه کرای���ه بزوتنه وه یه کی جه اللی. یه کێتی نیش���تمانی، به تایبه تی���ش کۆمه ڵه ی ڕه نجده ران، خه ون���ی ئه و نه وه خوێنده وارو شۆڕش���گێڕه ی کورده واری بو ک���ه له بریتی ئه م یان ئه و بنه ماڵه و

سه رکرده ی لۆکاڵی، شۆڕشگێڕی وه کو گیڤارا سه رمه شقیان بو. ئه وه دروس���ته ، تاڵه بانی فیگه رێكه له فیگه ره كانی نه ك هه ر به ته نها مێژوی نه ته وه كه مان، به ڵكو عێراق و ناوچه كه ش. به اڵم ژیان بۆ پێغه مبه ران، پیاوچاكان، فیرعه ونه كان و ئیمپراتۆره كان تا سه ر نه بو، ده بوا تاڵه بانی له بری ئه وه ی توانای خۆی له به ڕێوه بردنی ملمالنێی ئه م هه مو س���ه رکرده و ده سته وتاقمه ناکۆکانه ی ن���او حزبه که ی به فیڕۆبدایه ، یه كێتی بكردایه ته حزبی داموده زگا، به جۆرێك كه

پاش خۆی ترسی ئه وه له ئارادا نه بێت یه كێتی ببێته خه رابات. دامه زراندنی یه كێتی نیش���تمانی كوردستان، یاخیبون بو له ده سه اڵتی باوك: پارتی دیموكراتی كوردس���تان. مێژوی چه ند س���اڵی پێشوش ئه وه ی به ڕونی سه لماند که هه وڵدان له الیه ن چه ند کاراکته رێکی ده ستڕۆیشتوی بنه ماڵه وه بۆ

كردنی یه كێتی به حزبی باوك، بێ یاخیبون له ناوخۆی یه کێتیدا مه حاڵه .

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

[email protected]کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه گه رمیانی، سەردەشت عوسمان، سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاهیر

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

ریکالم

فۆتۆکان: ئارام که ریم

ئاواره بوون