ناوه ن����دی ئه نجومه ن����ی ئه ندام����ی یه كێتی����ی "برای����م ج����ه الل" ئام����اژه ب����ه وه ده كات ك����ه گ����ۆڕان ده یه وێت الوازتر ئێس����تاش ل����ه وه ی یه كێتیی

بكات، ئه و ده ڵێت "هیوادارم یه كێتی هه ڵبژاردنانه دا، له م س����ه ركه وتوبێت

به اڵم ئه وه ته نها هیوادارییه ".جه الل برای����م س����لێمانی : ئاوێنه ،

به ئاوێنه دا تایبه ت له چاوپێكه وتنێكی رایگه یاند كه "ئه وانه ی ئێستا یه كێتیی ئه وه ی����ان توان����ای به ڕێوه ده ب����ه ن، نییه یه كێتی بخه نه وه س����ه ر سكه ی

پێش����وی "، ئه و وتی "ئه وه ی جێگه ی داخه گ����ۆڕان به چ هه قێ����ك بڕوایان به وه یه كه پارتی له یه كێتی باشتره بۆ ئه وه ی هاوپه یمانێتی له گه ڵدا بكات".

وتیش����ی "هاوپه یمانێت����ی یه كێتی و پارت����ی ش����ه راكه تێكی ناهاوس����ه نگ ب����وه ، وه كو ئه وه وایه م����ن و فاروقی مه ال مس����ته فا ببینه شه ریك، ته مه ننا

ده ك����ه م پارت����ی پش����ت له یه كێتیی س����تراتیژیی رێككه وتن����ی ب����كات و

هه ڵبوه شێته وه ".

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار تیراژ: 4500 ته له فۆن: 3201274 ناونیشان: سلێمانی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )421( سێشەممە 2014/3/25

w w w . a w e n e . c o m

12 »» 17 »»

زۆربه ی خه ڵكی عه شایه رو گه نجه كانیان له گه ڵ ئه و گروپه چه كدارانه دایه

«« 17 «« 12 ««5داعش.. له سه ر سنوری كوردستانه

ژنانی كوردستان ناچارده كات به ره و توركیا هه ڵبێن

««17توندوتیژیی خێزانی سه رکرده کان له نه ورۆزدا نه وشیروان مسته فاو عه لی باپیرو بارزانی و

تاڵه بانی نه ورۆزیان چۆن به سه ربرد؟

9 »»

ریکالم

ریکالم

ش����ه ماڵ عه بدولوه فا به رپرسی ژوری ئاماژه گۆڕان له بزوتنه وه ی په یجوری به وه ده كات ك����ه تا دوای هه ڵبژاردن حكومه ت پێكنای����ه ت، چونكه پارتی ده یه وێت هه مو پاكێجه كانی هه ڵبژاردن ده ڵێت ئ����ه و بخوێنێته وه ، پێك����ه وه "بارزان����ی داوای له گ����ۆڕان كرد به بێ ئیس����امیه كان حكومه ت پێكبهێنین،

به اڵم رازی نه بوین".

ش����ه ماڵ س����لێمانی : ئاوێن����ه ، له چاوپێكه وتنێك����ی عه بدولوه ف����ا تایب����ه ت به ئاوێن����ه دا رایگه یان����د كه "پارت����ی و یه كێتی بێباك����ن به رامبه ر به پێكهێنانی حكومه ت، چونكه پارتی سه رۆكی هه رێم و سه رۆكی حكومه ت و مه له فه كانی نه وت و ئه منیی و خاریجی و په یوه ندیه كان����ی ده ره وه و وه زاره ت����ی ده ره وه ی عێراقی الیه و ئیشی ده ڕوات و

هیچ گوێ به وه ش نادات كه پێیبوترێ حكومه ت����ی كاربه ڕێك����ه ر، ئ����ه و وتی پۆسته كانی به هه مانش����ێوه "یه كێتی سه رۆكی په رله مان و جێگری سه رۆكی هه رێم و جێگری س����ه رۆكی حكومه ت و پێش����مه رگه ی دارایی و مه له فه كان����ی تریش����دا له وان����ی به ده س����ته وه یه و ش����ه ریكه ، ئیتر چ پێویستی به زویی

پێكهێنانی حكومه ت هه یه ؟".

عه بدولوه فا جه غتی له وه ش كرده وه ك����ه بارزانی پێش����نیاری ئ����ه وه ی بۆ نه وشیروان مسته فای رێكخه ری گشتی بزوتنه وه ی گۆڕان كردوه كه "پارتی و گۆڕان و یه كێتی به بێ ئیس����امیه كان كابین����ه ی هه ش����ته م پێكبهێنن، ئه و وتی "ب����ه اڵم ئێم����ه پێمانوایه ئه وان خۆمانن، واڵته ك����ه ی پێكهاته یه ك����ی ئیس����امیه كان له 19%ی واڵته كه مان

پێكدێن����ن، باش����ه به ش����داریی بكه ن باش����تره ی����ان ن����ا؟ ئێم����ه بۆچونی ئه وه مان هه یه كه ده بێت به ش����داریی بك����ه ن، بۆچی بیانكه ین����ه ده ره وه ی

بازنه كه ؟".ن����او به ناكۆكیه كان����ی س����ه باره ت یه كێتیی����ش، ئاماژه ی ب����ه وه كرد كه باڵه كانی ناو یه كێتی شه ڕو كێشه یان ده سه اڵته كان و دابه ش����كردنی له سه ر

به ڕێوه بردن����ی یه كێتی و جێگرتنه وه ی ش����وێنی تاڵه بانیه ، ئ����ه و وتی "هه مو ناو یه كێتیی ، به مانای ده سه اڵته كانی پۆست و پێشمه رگه و ئه منیی و الیه نی پاره ش ئێستا له الی باڵی هێرۆ خانه ، هه مو شتێك له الی هێرۆ خانه و ئه وانی

تر هیچیان له ال نییه ".

بارزانی داوا له گۆڕان ده کات به بێ ئیسالمیه كان حكومه ت پێكبهێنن

ریکام

4

3

"هیوادارم یه كێتیی سه ركه توبێت له م هه ڵبژاردنانه دا به اڵم ئه وه ته نها هیوادارییه "

تایبه‌ت(421( سێشه ممه 22014/3/25

ئاوێنه‌ی‌رووداوه‌کان

قابیلی‌‌تێكشکانه‌..سه‌باره‌ت‌به‌ڕوداوه‌كه‌ی‌‌

به‌غدا عه زیز ڕه ئوف

پێمانده ڵێ����ت، ڕوداوه ئ����ه م په یوه ن����دی نێ����وان نه ته وه كان له عێراق����دا قابیلی تێكش����کان و وردو خاشبونه . ئه م په یوه ندیه ی كه له نێ����وان ك����وردو عه ره بدا هه ی����ه ڕوداوێك ل����ه ڕوداوه كان ئه گه ری ئه وه هه یه كۆتایی به م ته قه یه ك بێنێ����ت. په یوه ندیه به س����ه بۆ ئ����ه وه ی خوێنی زۆر له نێوان كوردو عه ره بدا بڕژێت. به سه له بازگه یه ك نه وه س����تان ب����ۆ ئ����ه وه ی هه ریه ك����ه جنێو به نه ت����ه وه ی به رامب����ه ر بدات و

خوێنی ئه وی تر حه اڵڵ بكات.ش����ێوه یه ل����ه م ڕوداوێك����ی به س����ه ب����ۆ ئ����ه وه ی ده مامكی هه ڵبماڵرێ����ت. ش����ۆڤێنیه كان زۆرن ئه و عه ره بانه ی وه ك ده عبا ته ماش����ای كورد ده كه ن و زۆرن ئه و كورده شۆڤێنیانه ی ناتوانن بیر له وی تر بكه نه وه ڕاسته وخۆ ده كه ن. عه ره ب حه اڵڵ خوێنی ئه م دو دیده هه ردوكی دو دیدی فاش����ی و عه ره بی ترس����ناكن. كوردی ش����ۆڤێنی جیاوازییه كی هه ردوكیان نی����ه و ڕیش����ه ییان زاده ی دۆخێك����ن ب����ۆ ڕژان����ی له بیركردن����ه وه الواز خوێ����ن و یان كوردبون و له جوانیه كان����ی عه ره ببون ئه م دۆخه دروس����ت

ده كات.ئ����ه م كرده وه ی����ه به س����ه بۆ ئه وه ی زۆرێك له عه ره ب و كورد وه ك مه خلوقێك����ی ش����ۆڤێنی و نیشانبده ن. خۆیانمان پاڵه وان ته قه كردنێك به س����ه بۆ ئه وه ی بكه ین فه یسبوكه كانمان وێنه ی ته قه كه ر. گه نجێك����ی به وێنه ی قوربانیی . ڕۆژنامه نوسێكی یان ئیدی به سیاسیكردنی كه یسێكی ئینس����انی ك����ه ده بێ����ت دادگا ب����ۆ به س����ه یه كالییبكات����ه وه ئه وه ی له سه ر كوشتنی كه سێك تر به هه زاران����ی هه ڵبده ین����ێ و فه رام����ۆش بكه ی����ن. لێ����ره ش هه ر وای����ه ، ته قه كردنی باوكێك له كچه ك����ه ی خ����ۆی له ش����اری كه یس����ه كه تێپه ڕینی هه ولێر و هێلكه بارانكردنی به بێده نگ����ی و گه وره كردن����ی ت����ر و كچێك����ی ب����ۆ به س����ه له شاش����ه كانه وه به سیاسی كێشه كانمان ئه وه ی بكه ین و كێشه كۆمه اڵیه تیه كان و كوش����تنی ڕۆژانه ی ئینسانه كان له ده ره وه ی شاش����ه و میدیا زۆر

به بێده نگی تێپه ڕن.س����ه رۆك هاتنه ده نگ����ی وه زیران����ی عێراق و باس����كردنی نیه هی����چ به خوێ����ن، خوێ����ن جگه له وه ی كه ش����ه قاوه یه كی له ده س����ه اڵت و نه ش����اره زا ده سه اڵتی كورسی حوكمڕانیی سه رۆك داگیركردوه . له عێراقدا وه زی����ر له جیاتی ئ����ه وه ی وه ك ته قه كه ر نیش����تیمانی یه كێتی راده س����تی دادگا ب����كات و زۆر ئه م بۆ ده ست به رپرس����یارانه سه رپشك دادگا ببات و كه یسه ب����كات له یه كالییكردنه وه ی ئه م كه یس����ه ، كه چی باس له خوێن ده كات. به خوێ����ن به رامب����ه ر ئینس����ان خوێنی به كارهێنانی ب����ۆ مه س����ه له یه كی سیاس����ی و به كارهێنان����ی وه ك هه ڵمه ت����ی هه ڵبژاردن، دۆخێكه كه مرۆڤ توش����ی سه رئێش����ه ده كات كه چۆن كۆمه ڵگه به ده س����ت ئه م جۆره له ش����ه قاوه ی سیاسیه وه

حوكمڕانیی ده كرێت.

بڕیاری‌‌ره‌وانه‌كردنی‌‌نه‌وت‌له‌رێگه‌ی‌‌سۆمۆوه‌،‌مه‌ترسی‌‌له‌سه‌ر‌بودجه‌ی‌‌هه‌رێم‌دروستده‌كات

رۆژانه‌‌‌‌600که‌س‌له‌هه‌رێمه‌وه‌‌ده‌چن‌بۆ‌‌عه‌مره

"چه‌ندین‌رۆژنامه‌نوسی‌تر‌به‌ده‌ستی‌‌عه‌ره‌ب‌كوژران‌و‌وه‌كو‌ئێستایان‌بۆ‌نه‌كرا"

ئا: شاهۆ ئه حمه د

بڕیاری ره وانه كردنی نه وت له رێگه ی كۆمپانیای سۆمۆوه له الیه ن حكومه تی هه رێمه وه ، ئه گه ری ئه وه ی لێده كرێت

بودجه ی گشتیی هه رێم توشی كورتهێنان بكات، چونكه الدانه له و

مه رجه ی له پڕۆژه یاسای بودجه ی ئه مساڵی عێراقدا هاتوه و به شێك

له چاودێرانیش بڕیاره كه به "سازش" بۆ به غدا وه سفده كه ن.

نوێنه ران���ی ئه نجومه ن���ی ئه ندام���ی عێراق له فراكس���یۆنی گ���ۆڕان بایه زید پێش���نیاره كه ی له ب���اره ی حه س���ه ن

هه رێم بۆ حكومه ت���ی ناوه ند به ئاوێنه ی راگه یاند"پێش���نیاره كه ی هه رێم شتێكی باش���ه به اڵم الوازیی هه رێ���م به رامبه ر به به غ���دا دیارده خات. بۆچ���ی له ماوه ی رابردو ئ���اوا توند وڕه ق ب���ون و لێدوانی ئاگری���ن و هه ڕه ش���ه یان له به غدا ده كرد، ئه م���ڕۆش نه رمی���ی ده نوێنێ���ن و ب���ه و هۆیه شه وه هه یبه تی كوردستان له به غدا

كه مده كه نه وه ". له بودج���ه ی عێراقدا هات���وه ده بێت عێ���راق رۆژان���ه 3 ملی���ۆن و 400 هه زار به رمیل نه وت ره وانه ی ده ره وه بكات له و ژماره یه ش ده بێت هه رێمی كوردس���تان رۆژانه 400 هه زار به رمیل نه وت ره وانه ی ده ره وه ب���كات له رێ���گای كۆمپانی���ای

)س���ۆمۆ(وه و هه ر كاتێكی���ش له و 400 ه���ه زار به رمیله كه متر هه ن���ارده بكات ئه وا بودجه ی هه رێمی كوردستان توشی

كورتهێنان ده بێت. به وته ی ئ���ه و په رله مانتاره ، هه رێمی كوردس���تان له توانایدای���ه زیاتر له 100 هه زار به رمیل هه ن���ارده بكات، هاوكات نمونه به دو كێڵگ���ه ی ده رهێنانی نه وت ده هێنێت���ه وه ئه ویش كێڵگ���ه ی نه وتی ته قته ق له كۆیه و كێڵگه ی نه وتی تاوگی له زاخۆ كه هه ر یه ك له وانه له ساڵی 2013 رۆژانه 240 هه زار به رمیل به رهه مده هێنن و

هه نارده ی ده ره وه ده كرێن.ی 112 م���اده ی هه رچه ن���ده ده س���توری عێراق، پارێزگا و هه رێمه كان

سه رپش���كده كات بۆ ئه وه ی گرێبه ستی بیانیه كان له گ���ه ڵ كۆمپانی���ا نه وت���ی ئه نجامب���ده ن، ئه و هه ن���گاوه ش ده بێت به ره زامه ن���دی به غدا بێت و هه مو داهاته ناوخۆی���ه كان بگه ڕێته وه ب���ۆ خه زێنه ی دانیش���توانی به پێی له به غداو گش���تی هه رێم و پارێزگاكان بودجه ی پێویستیان بۆ دابینبكرێت، به اڵم هه رێمی كوردستان ئ���ه وه ره تده كات���ه وه و به ماف���ی خۆی ده زانێت به پێی یاس���ای ن���ه وت و غازی هه نارده ی نه وت كوردس���تان، هه رێمی نه وتیش گرێبه س���تی ب���كات و ده ره وه

ئه نجامبدات. پس���پۆڕی ئابوری و مامۆستای زانكۆ د.ناس���یح محه مه د له باره ی بڕیاره كه ی

به ئاوێن���ه ی هه رێم���ه وه حكومه ت���ی راگه یان���د، "هه رێم ده توانێ���ت زیاتر له 100 هه زار به رمیل نه وت به رهه مبهێنێت و هه نارده ی ده ره وه ی بكات، به اڵم ئه ویش ده بێت به ره زامه ندی به غدا بێت. ئه وه ی ئێس���تا ده بینرێت ته نازولێكی گه وره ی حكومه تی هه رێمی كوردستانه به رامبه ر

به حكومه تی ناوه ند".به بۆچونی د.ناسیح هه ر كاتێك هه رێم ل���ه و رێژه یه ی 400 هه زار به رمیله كه متر ره وانه ی ده ره وه ب���كات، ئه وا بودجه ی كوردس���تان توشی كورتهێنان ده بێته وه به ش���ێوه یه ك له 17% كه مده بێته وه بۆ 12%، ئه وه ش كاریگه ریی ده بێته له سه ر

ئابوری هه رێمی كوردستان.

ئا: رێنوار نه جم

له مساڵدا ژماره ی ئه و هاواڵتیانه ی له هه رێمی کوردستاندا عه مره ده که ن

ژماره ی پێوانه یی تۆمارده کات و رۆژانه 600 بۆ 700 که س له فڕۆکه خانه کانه وه کوردستان به ره و سعودییه جێده هێڵن.

نرخی عه مره کردنیش بۆ هه ر هاواڵتییه ک 950 دۆالره و وته بێژی وه زاره تی

ئه وقافیش رایده گه یه نێت که ئه و نرخه له مانگه کانی داهاتودا به رز ده بێته وه .

وته بێژی وه زاره تی ئه وقافی حکومه تی هه رێم، مه ریوان نه قش����به ندی له باره ی ژماره ی عه مره کارانی شاره کانی هه رێم، به ئاوێن����ه ی ڕاگه یاند: "له پێش نه ورۆزدا رۆژانه له ه����ه ردو فڕۆکه خانه ی هه ولێرو

س����لێمانییه وه له نێ����وان 500 ب����ۆ 600 که س ده ڕۆیش����ت بۆ واڵتی س����عودییه به هۆی به اڵم عه مره کردن. به مه به ستی نه ورۆزه وه ل����ه 3/18ه وه تا 3/22 ئه و رێژه یه که می کرد بۆ 150 تا 200 که س له رۆژێکدا. له دوای ته واوبونی نه ورۆزو له ئێستادا وه ک پێش����وتری لێهاتۆته وه

ژماره ی عه مره کان به رزبوه ته وه " . به به راود به س����ااڵنی ڕاب����ردو ژماره ی عه مره کارانی کوردس����تان له ئه مس����اڵدا له س����ه ره تای پێوانه ییه و ژماره یه ک����ی ساڵه وه تا ئێستا 25000 که س سه ردانی س����عودییه یان ک����ردوه . له کاتێکدا کۆی گشتی س����ه فه ری عه مره ساڵی ڕابردو 63000 که س بوه . به وته ی نه قشبه ندیی عه مره ک����ردن ئێس����تا وه ک ئه گ����ه ر به رده وامبێت، ئه وا ژماره ی عه مره کاران

ئه مس����اڵ 70000 ک����ه س تێده په ڕێنێت، چونک����ه ت����ا کۆتایی مانگ����ی ڕه مه زان

گه شته کانی عه مره به رده وام ده بن.له هه رێم����ی هاواڵتیان����ه ی ئ����ه و کوردستانه وه سه ردانی واڵتی سعودییه ده که ن به مه به ستی عه مره کردن، له ڕێی کۆمپانی����ای تایبه تی عه مره وه ئه و کاره ئه نج����ام ده ده ن و ئ����ه و کۆمپانیایانه ش ئه وقاف رێنماییه کانی وه زاره تی به پێی هاواڵتی����ان ده نێرنه واڵتی س����عودییه . تایب����ه ت کۆمپانی����ای له هه رێم����دا54 به عه مره ک����ردن هه ی����ه . به پێ����ی وته ی له م����اوه ی ئه وقافی����ش وته بێژه ک����ه ی رابردودا دو کۆمپانیا س����زادراون به هۆی ئه وه ی سه رپێچی ڕێنماییه کانی ده سته ی

حه ج و عه مره یان کردوه .خه رج����ی ه����ه ر عه مره کارێ����ک ک����ه

له هه رێمی کوردستانه وه به ره و سعودییه به ڕێده که وێت، 950 دۆالری ئه مه ریکییه و بۆ هه مو کۆمپانیاکان هه مان نرخه . ئه و بڕه پاره ی����ه کرێی فڕۆکه و کرێی ئوتێله بۆ ماوه 10 رۆژ، له گه ڵ هاتوچۆی نێوان مه ککه و مه دینه . مه ریوان نه قش����به ندی له باره ی ئه و بڕه پاره یه وه ده ڵێت: "له و رس����ومات وه ک دۆالر 50 دۆالره 950ده ده ین����ه حکومه ت����ی عێ����راق. ئه گه ر ئه و پاره ی����ه نه ده ین، حکومه تی ناوه ند فڕۆکه نانێرێت بۆ هه رێمی کوردس����تان بۆ گواس����تنه وه ی عه مره کاران. له و 50 دۆالره ش 15 دۆالری بۆ ده سته ی حه جی هه رێم����ی کوردس����تانه تا مامۆس����تای ئایینی����ی و فه رمانبه رانی ئه وقاف ئیفاد

بکه ن بۆ سعودییه" .ئ����ه وه ش نه قش����به ندی مه ری����وان

راده گه یه نێت که نرخی عه مره کردن وه ک خۆی نامێنێته وه و له مانگه کانی ئاینده دا به رزده بێت����ه وه : "له مانگه کانی داهاتودا نرخی ڕه مه زاندا، له مانگ����ی به تایبه تی عه مره ک����ردن گرانده بێت و به رزده بێته وه ب����ۆ نزیک����ه ی 2000 دۆالر ب����ۆ ه����ه ر عه مره کارێک. هۆی ئه مه ش خواس����تی زۆری عه مره کاران����ه به ه����ۆی ئ����ه وه ی خه ڵکێک����ی زۆر ح����ه زده کات له مانگی ڕه مه زاندا عه مره بکات، له و کاتانه ش����دا

کرێی فڕۆکه و ئوتێل گران ده بێت".عه مره کردن بۆنه یه کی تایبه تی ئایینی ئیسالمه و به وته ی مه ریوان نه قشبه ندی که سێک هه مو کوردستانه وه له هه رێمی ده توانێت هه مو کاتێک سه فه ری عه مره بکات و که س����ێک بۆی هه یه له ساڵێکدا

چه ند جارێک بچێت بۆ عه مره .

ئا: ئاوێنه

راگه یاندن و راگه یاندنكارانی عه ره بی عێراق، سه باره ت به روداوی كوشتنی

محه مه د بدێوی رۆژنامه نوس، دو بۆچونی جیاوازیان هه بو، به شێكیان به ئاشكرا له م رێگه یه وه دژایه تی كوردیان كردو

به شێكیشیان دژ به و ره وته وه ستانه وه .

له كاتێك���دا ك���ه رۆژنامه یه ك���ی وه ك البینه الجدیده له مانش���ێتی س���ه ره كی 3/24دا دوش���ه ممه دوێن���ێ رۆژی

كوش���تنی بدێوی به ده ستی "پێشمه رگه ش���ه قاوه ده س���تدرێژكاره كان" ناوبردو سه رنوس���ه ره كه ی وتارێك���ی توندی دژ نوس���ی و له به غدا پێش���مه رگه به بونی بنك���ه و ئ���ه و لێس���ه ندنه وه ی داوای بازگانه ی كرد كه تا ئێس���تا به ده س���ت رۆژنامه یه كی پێش���مه رگه وه ن و چه ن���د نزی���ك له حكومه ت���ی مالیكیی���ش وه ك ناڕه زایی ده ربڕین به رامبه ر به كوش���تنی بدێوی رۆژی یه كش���ه ممه باڵونه بونه وه ، رۆژنامه یه ك���ی وه ك "م���ه دا"، وێ���ڕای باڵوكردن���ه وه ی هۆش���داری دا به رامبه ر ئ���ه وه ی كه له ڕێگ���ه ی ئ���ه و روداوه وه

هه ستی دژ به كورد نه ورژێنرێت و یه كێك له ستوننوسه به ناوبانگه كانیش "عه دنان حس���ێن" ناونیش���انی وتاره كه ی رۆژی دوشه ممه ی "پۆزش هێنانه وه بۆ كورد" بو، له به ر ئه و شااڵوه شۆڤێنیه ی له الیه ن مالیکی و چه ند به رپرس و رۆژنامه نوسێكی عێراقیه وه كرایه س���ه ر كورد له دو رۆژی رابردودا به هۆی كوشتنی "بدێوی "یه وه .

زایر ئیسماعیل له په یوه ندیه كیش���دا، سه رنوس���ه ری رۆژنامه ی سه باح جه دید به ئاوێن���ه ی راگه یاند كه "ئێمه به توندی رۆژنامه نوس ش���ه هیدكردنی ئیدان���ه ی محه مه د بدێ���وی ده كه ین، له هه مانكاتدا

ئ���ه وه ده خه ینه رو كه ئه م كاره رێكخراو نه ب���وه و نوێنه رایه ت���ی هی���چ الیه نێكی سیاس���ی و نه ته وه یی ناكات و به توندیی دژی ئ���ه وه ده وه س���تینه وه كه به الڕێدا ببرێت و بكرێته كێش���ه ی نێوان عه ره ب و

كورد".هه روه ها عه لی ئه لس���ه رای نوس���ه ر و رۆژنامه ن���وس به ئاوێن���ه ی راگه یاند كه بێده نگبین ناكرێت "به هیچ ش���ێوه یه ك له ئاست زنجیره ی كوشتن و پێشێلكردنی له عێراق���دا، رۆژنامه نوس���ان ماف���ی تاوانێكی بدێوی محه مه د شه هیدكردنی گه وره یه و پێویس���ته ته نه���ا یه ك رێگا

بگرێ���ت كه بریتییه له رێگای یاس���ایی و ناكرێ���ت هی���چ لێكدانه وه یه كی تری بۆ

بكرێت".ئه لس���ه رای وتی "به داخ���ه وه هه ندێ الیه نی سیاس���ی له هه وڵی به الڕێدابردنی ئه و تاوان���ه ن بۆ م���ه رام و به رژه وه ندی سیاس���ی خۆیان و هه ندێ له ده زگاكانی راگه یان���دن كه وتونه ت���ه ئ���ه و هه ڵه یه و دوای ئ���ه و الیه نه سیاس���ییانه كه وتون ته نها له به رئه وه ی كه س���ی بكوژ كورده ، ئه مه له كاتێكدایه چه ندین رۆژنامه نوسی تر به ده س���تی عه ره ب ك���وژران و وه كو

ئێستایان بۆ نه كرا".

مالیكی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌به‌رگری‌‌جواڵندوه‌‌بۆ‌ده‌ستگیركردنی‌‌ئه‌فسه‌ره‌‌كورده‌كه‌ی‌‌به‌غدا

كه‌سوكاری‌ئه‌فسه‌ره‌‌کورده‌که‌‌به‌نیازی‌‌سه‌ردانكردنی‌کوڕه‌که‌یانن

س���ه‌ردانی‌‌ ئیبراهی���م‌ هێ���رۆ‌خێزانیی‌‌كوژراوه‌كه‌‌ده‌كات

هێمن مامه ند، هه ولێر

نوری مالیكی هه وڵی جواڵندنی هێزه كانی وه زاره تی به رگری داوه

بۆ هه ڵكوتانه سه ر لیوای پاسه وانی سه رۆكایه تی كۆمارو ده ستگیركردنی

ئه و ئه فسه ره كورده ی كه تۆمه تباركرا به كوشتنی رۆژنامه نوسێكی عه ره بی

سوننه .

به گوێ����ره ی ئ����ه و زانیارییان����ه ی كه ئه فس����ه رو ن����او له س����ه رچاوه یه كی سه ربازانی لیوای پاسه وانی سه رۆكایه تی كۆماره وه به ئاوێنه گه یشتون، هه ندێك الی����ه ن به تایبه تیش ئه وانه ی س����ه ر به ن����وری مالیك����ی، س����ه رۆك وه زیرانی جواڵندوه و له دژیان خه ڵكیان عێراقن،

ویس����تویانه هه ڵكوترێت����ه س����ه ریان، هاوكات مالیكی وه زاره تی به رگریش����ی

جواڵندوه . ئه و س����ه رچاوه یه ئه وه شی به ئاوێنه وت كه س����ه ركرده ی ئۆپه راسیۆنه كان داوایكرد پۆلیس ئه و خااڵنه وه ربگرێت كه كه سی مه ده نی لێیه وه هاتوچۆ ده كه ن تا ئه و كاته ی دۆخه كه هێورده بێته وه ،

به اڵم داواكه ی ره تكراوه ته وه . به پێی گێڕانه وه ی ئه و س����ه رچاوه یه هێزێكی زۆری عێراقی هاتوه ته س����ه ر لیوای پاس����ه وانی سه رۆكایه تی كۆمارو له وكاته دا "ته نیا یه ك ئامر فه وج لێره بو، ئه ویش به جلی كوردی وه س����تابو. فه رمانده یه ك����ی پۆلیس ویس����تی بێته ژوره وه ، رێگ����ه ی پێن����ه دراو پێی وت قه ده غه یه ، بۆیه هه ڕه شه ی ئه وه یانكرد

ك����ه به هێز بێن����ه ناو س����نوری لیوای پاسه وانی س����ه رۆكایه تی كۆمار، به اڵم له به رامبه ردا ئام����ر فه وجه كه پێیگوت 6 هه زار پێش����مه رگه لێره یه ، فه رمون

روبه ڕویان ببنه وه ".به ناوی رۆژنامه نوس����ێك كوژران����ی محه مه د بدێوی له رۆژی شه ممه ی رابردو له به غدا به ده س����تی ئه فسه رێكی كورد به ن����اوی ئه حمه د ئیبراهی����م، ناڕه زایی توندی الیه نه عێراقیه كانی لێكه وته وه و ده س����تبه جێ دوای روداوه ك����ه مالیكی چوه ناو كۆش����كی كۆماری و لێدوانێكی له وباره یه وه باڵوكرده وه و وتی، توندی "خوێن به خوێن"، واته له شوێنی خوێنی كوژراوه ك����ه ، تاوانب����اری راس����ته قینه بكوژرێته وه ، له س����ه ر ئ����ه م لێدوانه ش

روبه روی ره خنه ی زۆر كرایه وه .

كه سوكاری موالزمی یه ك ئه حمه د ئیبراهیم هیچ زانیارییه كیان

سه باره ت به كوڕه كه یان نییه له و رۆژه وه ی كه راده ستی هێزه كانی عێراق كراوه و ده ڵێن "به نیازین

له رۆژانی ئاینده دا سه ردانی بكه ین".

میران برای ئه حمه د ئیبراهیم )ئه و كوشت(، بدێوی محه مه د ئه فسه ره ی له لێدوانێك���دا به ئاوێنه ی راگه یاند كه ده س���تگیركراوه ئه حمه د له وه ت���ه ی هی���چ هه واڵێك���ی نازانن، ئ���ه و وتی پاس���ه وانی براك���ه م "له به رئ���ه وه ی عێراق���ه ، كۆم���اری س���ه رۆكایه تی

چاوه ڕوانی ئه وه ین كه به رپرسانی ئه و هێزه له هه وڵ و كۆششدابن بۆ ئه وه ی به شێوه یه كی یاس���ایی و دادپه روه رانه مامه ڵ���ه ی له گ���ه ڵ بكرێ���ت، ن���ه ك

هه ڕه مه كی ".وتیشی "به نیازین له رۆژانی ئاینده دا بچینه به غ���دا بۆ ئه وه ی س���ه ردانی

ئه حمه د بكه ین".ئه حم���ه د ئیبراهی���م ك���ه ته مه نی 27 س���اڵه و له دایکب���وی گوندێک���ی س���ه ر به ق���ه زای قه اڵدزێیه ، به ش���ی ته كنیك���ی په یمان���گای كارگێڕی���ی 2011ه وه له س���اڵی ته واوك���ردوه و یه كی له فه وج���ی یه ك���ه موالزم���ی

لیوای یه كی س���ه رۆكایه تی پاسه وانی كۆمار، رۆژی شه ممه ی رابردو به هۆی ده مه قاڵه یه كه وه له گه ڵ محه مه د بدێوی ئازادو عێراقی رادی���ۆی به ڕێوه به ری مامۆستای زانكۆ، له سه ر نه وه ستانی له و بازگه یه ی سه رپه رش���تی ده كرد،

ناوبراوی كوشت.

س���ه ركردایه تی وه فدێكی بڕیاره یه كێتی س���ه ردانی خانه واده ی ئه و رۆژنامه نوس���ه عه ره ب���ه بكه ن كه به ده ستی ئه فسه رێكی كورد له به غدا له به ش���داربوه كانی یه كێك كوژراو ن���او وه فده ك���ه ش هێ���رۆ ئیبراهیم

ئه حمه ده .

به پێی هه واڵێ���ک که له رۆژنامه ی باڵوکراوه ت���ه وه ، )زه م���ان(دا به شداربونی هێرۆ ئیبراهیم ئه حمه د ك���ه له به رئه وه ی���ه له وه فده ك���ه دا تۆمه تباركراوه ئه فس���ه ره ی ئ���ه و بدێ���وی محه م���ه د به كوش���تنی رۆژنامه نوس، یه كێكه له ئه فسه رانی پاس���ه وانه كانی به لی���وای س���ه ر پاراس���تنی سه رۆكایه تی كۆمار، كه

تا پێ���ش نزیكه ی س���اڵێک و چوار مانگ له مه وبه ر شوێنی حه وانه وه ی

جه الل تاڵه بانی بو. ئیبراهیم هێرۆ له وباره یه وه ، هه ر باڵوك���رده وه و رونكردنه وه یه ك���ی تێیدا داوایكرد كه یس���ی كوش���تنی ئه و رۆژنامه نوس���ه "به پێی ده ستور مامه ڵ���ه ی له گه ڵدا بكرێت و تێكه ڵی

هیچ بابه تێكی تر نه كرێت".له به شێكی دیكه ی رونكردنه وه كه دا هاوس���ه ره كه ی تاڵه بان���ی هی���وای خواس���توه ئ���ه و روداوه "نه گۆڕێت ب���ۆ ملمالنێ���ی سیاس���یی ، یاخود نه ته وه یی و رێگه خۆش���نه كرێت بۆ ئه و كه س���انه ی ده یانه وێت له ئاوی لێڵ���دا راوبك���ه ن ب���ۆ وروژاندن���ی

ده رمارگیریی شۆڤێنی ".

ئا: هاوكار حسێن

ئه نجومه نی ئه ندام���ی ج���ه الل، برایم ناوه ندی یه كێتیی نیشتمانی كوردستان له م دیداره ی ئاوێنه دا تیش���ك ده خاته سه ر چه ند بابه تێكی په یوه ست به دۆخی ناوخۆی یه كێتی و په یوه ندیه كانی له گه ڵ گۆڕان و پارتی و مه س���ه له ی دواكه وتنی ته ندروستی دۆخی هه شته م و كابینه ی تاڵه بانی . ئه و ده ڵێت، "له ناوچه ی زه رد

ئیرهاب هه بوه ".

ئاوێنه : به ده ر له و رۆڵه نوس���ینه كیه ی له په یڕه وی ناوخ���ۆدا بۆی دیاریكراوه ، له ئێس���تادا ئه نجومه ن���ی ناوه ند رۆڵه

كردارییه كه ی ده گێڕێت؟ناوه ند برای���م ج���ه الل: ئه نجومه ن���ی یه كێك بو ل���ه و ده زگایانه ی كه به ڕێز مام جه الل به گرنگی ده زانی ، پێشیوابو ئه و ده زگایه ده توانێت وه ك چاودێرێك یه كێت���ی ن���او كه موكوڕییه كان���ی ده ستنیش���انبكات و چاره سه ریشیان بۆ دابنێ���ت، به اڵم به داخه وه كێش���ه كانی نێوان ئه نجومه نی ناوه ندو سه ركردایه تی یه كێتی كارێكی وایكرد كه ئه نجومه نی رۆڵ���ه ی ئ���ه و نه توانێ���ت ناوه ن���د ل���ه روی مێژویی���ه وه پێی س���پێردرابو به ه���ۆی ئه وی���ش جێبه جێب���كات. ئه وه ی س���ه ركردایه تی به و بۆچونانه ی خۆیان ك���ه وایانده زان���ی ئه نجومه نی ناوه ن���د ده زگایه ك���ی ت���ه واو خواروه و رۆڵی خۆی ده توانێت س���ه ركردایه تی ببینێ���ت له هه ڵس���وڕاندنی ئه نجومه ن، ناوه ند ئه نجومه نی به پێچه وانه ش���ه وه به سه ر چاودێره ده زگایه كی وایده زانی سه ركردایه تی و داموده زگاكانی یه كێتیدا بۆ چاره سه ركردنی كێشه كانی یه كێتی به روه ئیجابیه كه ی���دا. تا ئه م دواییانه هه ندێ���ك گیروگرفت دروس���تبون كه س���ه ره نجام كاك به كری حاجی سه فه ر رۆیش���ت و كاك عادل م���وراد هاته ئه و شوێنه )سكرتێری ئه نجومه نی ناوه ند(. له دوای ئه مه ش هه مان كێش���ه له نێوان ئه نجومه ن���ی ناوه ندو س���ه ركردایه تیدا راس���تتر دوب���اره ده س���تیپێكرده وه ، بڵێم له نێ���وان تاك تاك���ی ئه ندامانی

سه ركردایه تی نه ك به كۆی گشتیی . ئاوێن���ه : به دیاریك���راوی كێن ئه و تاك

تاكانه ؟برایم جه الل: به دیاریكراوی لێپرسراوی ده سته ی كارگێڕیی مه كته بی سیاسیی یه كێت���ی ، كاك م���ه ال به ختیار، له گه ڵ

ئه نجومه ن���ی ناوه ن���د ك���ه چه ندینجار ئه نجومه ن���ی ناوه ن���دی به پل���ه پێنج

ناوبردوه .ئاوێن���ه : گرفتی م���ه ال به ختیار له گه ڵ

ئه نجومه نی ناوه ند چیه ؟ برایم جه الل: به هه رحاڵ، ئه و پێیوایه ئه نجومه ن���ی ناوه ن���د ئه و ده س���ه اڵته نیه كه چاودێری���ی یاخود لێپێچینه وه له گه ڵ ئه ندامانی سه ركردایه تی بكات. ب���ه اڵم ئه نجومه ن���ی ناوه ندیش به پێی ناوخۆ له په یڕه وی ده س���ه اڵتانه ی ئه و ب���ۆی دیاریك���راوه ، یه كێ���ك له ئه ركه چاودێریكردن���ی گرنگه كان���ی ه���ه ره سه ركردایه تیه له ئه رك و فه رمانه كانیدا. ئاوێن���ه : به اڵم پێتانوانی���ه له هه ندێك حاڵه تدا ئه و له س���ه ر هه ق���ه ، چونكه ده ش���ێت ل���ه زۆر بابه تی هه س���تیاردا س���ه ره كی رۆڵی ناوه ند ئه نجومه ن���ی خۆی نه بینیبێت، وه ك له دێژكردنه وه ی

ماوه ی سه رۆكایه تی بارزانیدا؟برای���م ج���ه الل: نا م���ن پێ���م وانیه ، چونك���ه ئه نجومه ن���ی ناوه ن���د ره نگه

نه یویس���تبێت له رێگ���ه ی راگه یاندنه وه بۆچونه كانی خۆی سه باره ت به هه ندێك ش���ت ده رببڕێت یاخود باڵویبكاته وه . له كۆبونه وه یه ك���ی تایبه ت���دا له گ���ه ڵ جێگری دوه می س���كرتێری گش���تیی ، د.به ره���ه م و كاك ئه رس���ه الن بای���زدا له هه ولێ���ر، ئه نجومه ن���ی ناوه ن���د زۆر به راش���كاوانه ئه مه ی خس���ته به رده م ئ���ه و به ڕێزانه و پێیوتن ئ���ه و بڕیاره ی س���ه رۆكایه تیه ماوه ی درێژكردنه وه ی نایاساییه . به ش به حاڵی خۆم پێموایه ئه و بڕیاره نایاسایی و هه ڵه بوه له چه ند رویه ك���ه وه ، له وان���ه س���ه رۆكی هه رێم به ده نگ بوه ته سه رۆك، به اڵم به بڕیاری یه ك له س���ه ر س���ێی یه ك حزب یاخود یه ك له سه ر سێی به شێك له په رله مان بڕیاردراوه ماوه كه ی بۆ درێژبكرێته وه ، رای جه ماوه ری له ش���ه رعیه تی وات���ه گه یاندیه كه مك���رده وه و كوردس���تانی ئه وه ی ته نها به ڕای به ش���ێك له ئه ندام په رله مان���ه كان ئ���ه وه ب���كات. دوه م، به هیچ شێوه یه ك سه رۆكی هه رێم بۆی نه بو ماوه كه ی بۆ درێژبكرێته وه مه گه ر

به یاس���ا نه بێت، هیچ یاسایه كیش نیه رێگه به وه بدات مه گه ر به هه ڵبژاردنێكی دیكه نه بێ���ت، بۆیه ئه نجومه نی ناوه ند

ئه و رۆڵه ی خۆی بینیوه . ئاوێنه : له ئه دای سكرتێری ئه نجومه نی

ناوه ندی ئێستا رازیت؟برای���م ج���ه الل: وه ك خۆم ل���ه روه گش���تیه كه یه وه زۆر لێیڕازی���م، له روه په یوه ندی ئ���ه وه تایبه تیه كه ش���یه وه

به خۆیه وه هه یه .ئاوێنه : ئ���ه ی ئه نجومه ن���ی ناوه ند چ چاره س���ه رێكی پێبو بۆ ئه و كێشانه ی یه كێت���ی جه مس���ه ره كانی له نێ���وان

سه ریانهه ڵدا؟برایم جه الل: هه وڵ و ته قه الی كه سێك، الیه نێ���ك ی���ان حزبێ���ك س���ه باره ت به چاره س���ه كردنی كێش���ه یه ك كاتێك جێگه ی خ���ۆی ده گرێت كه الیه نه كانی كێش���ه داره كه ئاماده یی���ان هه بێت بۆ گه یش���تن به رێككه وتن، كێشه ی نێوان سێ جه مسه ره كه ئه وه نده گرنگ نیه ، ئه و كێش���ه یه له حاڵه تێكدا دروستبوه كه ده توانم بڵێم ملمالنێكان هه ندێكیان شه خس���ین، هه ندێكیان مه بده ئی���ن و ناوه ند ئه نجومه ن���ی ت���ه واوی بۆی���ه كاریانك���رد، هه وڵیان���داو به گش���تیی ته نانه ت چه ندینجار س���ه ردانی س���ێ جه مسه ره كه یان كرد به جیاجیاو به كۆ. س���ێ پێتوای���ه كه وات���ه ئاوێن���ه : جه مس���ه ره كه ئاماده ییان تێدا نیه بۆ

ئه وه ی رێكبكه ون؟ برایم ج���ه الل: ئه وه جێگ���ه ی داخه ، دراوسێكانیش���مان ده رو ته نان���ه ت پێیانناخۆش���ه ئه و كێش���انه له نێوان س���ێ جه مس���ه ره كه دا هه بێت، چونكه كێش���ه كانی ناو یه كێتی ره نگدانه وه ی هه یه ب���ۆ س���ه ر دراوسێكانیش���مان. بۆیه هه م���و الیه ك موهته م���ن به وه ، جگه له گ���ۆڕان نه بێت ك���ه له یه كێتی جیابوه ته وه به مه به ستی بچوككردنه وه و كه مكردنه وه ی توان���ا جه ماوه رییه كه ی لێیجیابوه ت���ه وه ، ه���ه ر كاریش���ی بۆ ئه وه ك���ردوه . له الیه كی دیكه وه غیابی مام ج���ه الل كاریگه ریی هه بو له س���ه ر بارودۆخی یه كێتی ، پاشان هه لومه رجی هه ردو ناوچه ی سه وزو زه رد، به جۆرێك له ناوچه ی زه رددا ئۆپۆزسیۆنێكی هه تا بڵێیت الوازو شه رمن هه بو، له ناوچه ی زه رددا دیموكراتی���ه ت وه ك���و خوێ���ی چێش���ت هه بو، ئینجا ل���ه و ناوچه یه دا جۆرێك هه روه ه���ا هه ب���و، ئیره���اب

له عه قڵی عه ش���ایه ریی زاڵبوو ئێستاش هه یه ، ب���ۆ نمونه له هه مو بادینان و ئه و ناوچانه ی كه ده س���ه اڵتی ش���ێخایه تی بارزان���ی به س���ه ره وه بێت تا ئێس���تا عه قڵی عه ش���ایه ریی زاڵ���ه به وه ی كه ده بێت ئینتیماك���ه هه ر بۆ ئه وانه بێت كه له كۆنه وه وه ك كوێخاو ده مڕاس���تی ناوچه كه هێناویانه ، ب���ه اڵم له ناوچه ی سه وز به تایبه تی له مه ڵبه ندی سلێمانی ، ئه گه ر له سه دا س���ه دیش نه بێت، ئه وا كێرڤه كه ی له س���ه دا شه س���ت ده بێت دابینكردن���ی دیموكراتی و له مه جال���ی

ده ربڕینی بیروڕاو خۆپیشانداندا. ئاوێنه : ئیرهاب له ناوچه ی زه رددا چی

بون؟ برایم ج���ه الل: ئه و هه مو روداوانه ی كه رویداوه ، هه ر كه س���ێك ده نگی بكردایه له ناوبردن تیرۆرك���ردن و ئه نجامه كه ی

بوه . ئاوێنه : كه ئێوه رۆڵی چاودێریی ده بینن زانیارییه كتان هیچ یه كێتیه وه ، به سه ر له سه ر بارودۆخی ته ندروستی تاڵه بانی

ده ستكه وتوه ؟ برایم جه الل: من وه كو خۆم راسته وخۆ هی���چ زانیارییه كم نیه ، به ڵكو له رێگه ی یه ك ده یبیس���تم. راگه یاندنه كان���ه وه جێگره ك���ه ی دو ده ك���ه م، پرس���یار بچن توانیویانه گش���تیی س���كرتێری بیبین���ن؟ من م���اوه ی هه ژده س���اڵ ده س���ه اڵتێك له وێ ژیاوم، له ئه ڵمانیا هه یه له نه خۆشخانه و گرتوخانه په یڕه و ده كرێت، ئه ویش ئه وه یه ئه گه ر كه سی ی���ان گیراوه كه یه كه می نه خۆش���ه كه بڕی���ار بدات بڵێ هیچ ك���ه س بۆی نیه ئه م نه خۆشه یان گیراوه ببینێت، ئه وا

ناهێڵن. ئاوێن���ه : كه واته پێتوای���ه خێزانه كه ی رێگ���رن له وه ی ك���ه س ب���ۆی نه بێت

تاڵه بانی ببینێت؟ برایم جه الل: من به دڵنیاییه وه پێموایه . نه خۆش���خانه كه ك���ه رایگه یاندوه ، من پێموابێ���ت له س���ه ر داوای هین���ه ، كه دیاره په یوه ندی به باری ته ندروس���تی مام جه الل���ه وه هه یه ، به اڵم هه واڵه كان دڵخۆش���كه رن كه ئێس���تا مام جه الل ده توانێت بجوڵێت، قسه بكات. ره نگه ماوه یه ك���ی ت���ر هه وڵێ���ك بدرێت بۆ گه ڕانه وه ی یاخ���ود گه یاندنی په یامێك

له خۆیه وه راسته وخۆ. ئاوێنه : باش���ه حیكمه ت له شاردنه وه ی

ئه و بابه ته چیه ؟برایم جه الل: مه س���ه له كه ش���اردنه وه

نیه ، به ڵكو بارودۆخی ته ندروستی مام جه الل یارمه تیده ر نیه بۆ بینینی .

ئاوێنه : ئه وانه ی ئێستا یه كێتی به ڕێوه ده ب���ه ن، توانای ئه وه یان هه یه یه كێتی

بخه نه وه سه ر سكه ی پێشوی ؟ برایم جه الل: نه خێر پێم وانیه ، یه كێتی له ئێستادا پێویس���تی به دو سێ شتی بنه ڕه تی���ی هه یه له غیابی مام جه اللدا، یه كه م چاكسازیی و پاكسازییه كی ته واو له هه م���و داموده زگاكان���ی یه كێتی���دا، دوه م یه كده نگی���ی س���ه ركردایه تی ناو پێشموایه فره مینبه ریی ، نه ك یه كێتی ریزه كانی ناو یه كێتی له س���ه ر ئاستی جه ماوه ری���ی هی���چ كێش���ه یه كی نیه ، به ڵكو هێزێكی ته واو لێبڕاوو دڵسۆزه ، ب���ه اڵم س���ه ركردایه تییه كه ی توان���ای نیه و جه ماوه ره ی ئه و س���ه ركردایه تی

پێویستی به گۆڕانكاریی هه یه . ئاوێنه : تۆ هاوڕای���ت له گه ڵ جێگرانی سكرتێری گشتیی بۆ هه ڵوه شاندنه وه ی ئه م سه ركردایه تیه ی ئێستای یه كێتی ؟

برایم جه الل: من پێموایه ده بوایه هه ر

كۆنگ���ره دا نه به س���تنی له گ���ه ڵ هه ڵبوه شایه ته وه .

ئاوێن���ه : یه كێتی و گ���ۆڕان هه ردوالیان په یوه ندیه كانمان پێمانخۆش���ه ده ڵێن ئاسایی بێته وه ، چی رێگره له وه ی كه

نه بێت؟ برای���م ج���ه الل: پێموای���ه گ���ۆڕان وا ناڵێ���ت، هه رگی���ز به گونج���اوی نازانم یه كێت���ی و گ���ۆڕان ببن���ه وه به ی���ه ك، چونكه هه ڵته كاندنێك دروس���تده بێت. گ���ۆڕان كاتی خ���ۆی ك���ه چوه ته ده ر له یه كێتی له به ر دو هۆكار بوه ، یه كه م نه گونجانی���ان له گ���ه ڵ ئه م س���تافه ی ئێس���تای ناو س���ه ركردایه تی یه كێتی . دوه م، نه توانینیان بۆ پێكه وه كاركردن له پێناو جێبه جێكردنی ئه و ریفۆڕمانه ی كه ده یانویس���ت بیكه ن. باشه ئه مانه كه چونه ته ده ره وه و رێبازێكی دیكه یان بۆ خۆیان دیاریكردبێت، ئێستا ئه گه ر بیانه وێت تێكه ڵببنه وه ، ئه وانه ی گۆڕان ڕازیناب���ن به وانه ی ئێس���تای یه كێتی و ده بێ���ت ته س���فیه بكرێ���ن، ئه وانیش به وان���ه ی گ���ۆڕان ڕازینابن. پاش���ان له س���ه دا په نج���ای هێزه ك���ه ی گۆڕان ره نگه له س���ه ر الش���ه ی یه كێتی بێت، توڕه یه جه ماوه رێكی دیك���ه ی ئه وه ی له یه كێتی ، به ئومێدی ئه وه ی له گۆڕاندا ده س���تبكه وێت )ده ستكه وتی شتێكی نه ته وه ی���ی ، جه ماوه ریی (. بۆیه ئه گه ر ببن���ه وه به ی���ه ك، ئه و جه م���اوه ره ی گۆڕان ده ستیكه وتوه ، له ده ستیده دات، یه كێتیش جه ماوه ره ك���ه ی هه روه ه���ا ڕازینابن ب���ه و تێكه ڵكردنه وه یه . به اڵم ده كراو ده كرێت وه كو یه كێتی و پارتی ، رێككه وتنێكی سیاس���یی له گه ڵ یه كدا

بكه ن.ئاوێنه : ئه ی بۆچی نایكه ن؟

برای���م ج���ه الل: نازان���م، هه رچه ن���ده گۆڕان ئ���ه وه ی ده یڵێم به راش���كاویی ك���ردی به رامب���ه ر یه كێت���ی تاوانێكی

سیاسیی گه وره بو.ئاوێنه : تاوانه كه چی بوه ؟

برای���م ج���ه الل: تاوانه ك���ه له تكردنی حزبه كه ی خۆیه تی ، به اڵم ئێستاش پێم

ڕاسته ئه و هاوپه یمانێتیه بكه ن.ئاوێن���ه : ئ���ه وان ده ڵێن ئێم���ه له گه ڵ تاڵه بان���ی رێككه وتن���ی ده باش���انمان له نێوان���دا ب���و، به اڵم س���ه ركردایه تی

ئێستای یه كێتی هه ڵیانوه شانده وه ؟برای���م جه الل: م���ن له دانیش���تنه كه ی ده باش���اندا نه بوم و ئه و دانیشتنه هه ر به ش���اراوه یی مای���ه وه ، ن���ه له رێگه ی یه كێتیه وه ئه و خااڵنه ی كه باس���كرا،

گه یه نرا به بنكه جه ماوه ریه كه ی یه كێتی سه ركردایه تیه كه شی زۆربه ی ته نانه ت درا له گۆڕانیش���ه وه ن���ه نه یانزان���ی ، له وان به ڵك���و گ���ۆڕان. به خواره وه ی له الی كاك نه وشیروان و یه ك دو كه س ل���ه الی مام قه تیس بو، له مالش���ه وه جه الل و یه ك دو كه سی تر قه تیس بوو مایه وه ، ئێس���تاش كه س نازانێت ئه و خااڵنه ی به ته واوی ل���ه وێ رێككه وتنی

له سه ر كراوه چی بوه . ئاوێنه : به اڵم خۆ ئه و خااڵنه ش���ی كه

راگه یه نرا هه ر جێبه جێنه كرا؟له به رئ���ه وه ی هه ردوال برایم ج���ه الل:

ئاماده نه بون جێبه جێی بكه ن.ئاوێنه : وه ك برایم جه الل، په یوه ندیت له گه ڵ س���ه ركرده كۆنه كان���ی گۆڕاندا

چۆنه ؟برایم جه الل: هه مویان هاوڕێی كۆنمن، عه لی س���ه ید عوم���ه ری به تایبه ت���ی ك���ه هاوڕێی س���ه ره تای دروس���تبونی مس���ته فا نه وش���یروان كۆمه ڵه م���ه . هاوڕێی منداڵیمه له قۆناغی سه ره تایی و

ناوه ندی و پاشان له حزبایه تیشدا.ئاوێنه : مه به ستم ئێستایه ؟

برایم ج���ه الل: له ئێس���تادا په یوه ندیم له گه ڵ هیچ كامیاندا نیه ، دۆستین به اڵم

دانیشتنم له گه ڵ هیچیاندا نیه .ئاوێنه : ئه ی له گه ڵ ساالر عه زیز؟

برایم جه الل: له گه ڵ ئه ویشدا په یوه ندیم نیه ، له ده ره وه هه مویان هاوڕێمن، به اڵم هاموش���ۆم له گه ڵ كه سیاندا نیه ، به اڵم هه ركامیان ببینم هه ر به هاوڕێی ئازیزو چونكه ده زانم، خۆمیان خۆشه ویستی له گه ڵ شه خس���یمان كێشه یه كی هیچ

یه كدا نیه . ئاوێن���ه : له ئێس���تادا نێوانی تۆ له گه ڵ

مه ال به ختیار چۆنه ؟برایم ج���ه الل: نێوانمان ماش���ه ڵاڵ تا بڵێی���ت خراپه و هی���چ په یوه ندیه كمان

له گه ڵ یه كدا نیه .ئاوێنه : یه كێتی موجازه فه یه كی گه وره ی كرد كاتێك به شداربو له درێژكردنه وه ی ماوه ی س���ه رۆكایه تیدا، پارتی بۆ ئه م

هه نگاوه ی یه كێتی به وه فا بو؟برایم جه الل: نه خێ���ر، خۆت ده زانیت له سیاس���ه تدا ش���تێك نی���ه به ن���اوی وه فاوه و سیاسه ت هونه ری به دیهێنانی مومكینات���ه ، بۆی���ه كاتێ���ك پارت���ی ماوه كه ی بۆ درێژكراوه ته وه و هه ڵبژاردن پارتی دۆڕاندویه تی ، یه كێت���ی كراوه و پیاوی وه ك جه عف���ه ر ئیمینكی هه یه كاتێك دێ���ت ده ڵێت، ئه م���ڕۆ گۆڕان

به پله ی دوه م هات���وه و ده چین له گه ڵ رێككه وتن���ی خۆمان زیات���ر گ���ۆڕان ده كه ین، كاریان به یه كێتی نیه ، هه قی خۆشیانه . به اڵم ئه وه ی جێگه ی داخه ئه وه ی���ه كه گۆڕان به چ هه قێك بڕوایان به وه یه كه پارتی له یه كێتی باشتره بۆ ئه وه ی هاوپه یمانێتی له گه ڵدا بكات. بۆ نمونه له پڕ گۆڕان ده چێت بۆ س���ه ری ڕه ش و په یمان���ی ش���ه ره ف ده دات كه به هیچ ش���ێوه یه ك گۆڕان رێگه نادات نه له ناو په رله م���ان، نه له حكومه تدا و نه له س���ه ر شه قام ئارامیی بشێوێنێت، ئه مه گه وره ترین په یماننامه ی سیاسیه

له حزبێكه وه بۆ حزبێكی تر. بێهیوابوه گ���ۆڕان پێتوانیه ئاوێن���ه : له یه كێتی بۆیه له پارتی نزیكبوه ته وه ؟

برایم ج���ه الل: به پێچه وان���ه وه ، گۆڕان ده یه وێت یه كێتی له وه ش الوازتر بكات. پێموایه ئه گه ر ئێس���تاش گۆڕان بێته پێش���ه وه بۆ ئه وه ی له گ���ه ڵ یه كێتیدا هاوپه یمانێتیه ك دروستبكات، ئێستاش مه جال���ی ئه وه هه یه . به اڵم تا ئێس���تا

گۆڕان ملمالنێ له س���ه ر سێ وه زاره ت دارایی (، پێشمه رگه ، )ناوخۆ، ده كات

كه هه رسێكیان هی یه كێتین. ئاوێنه : پێتوایه ناهه قی ده كات؟

برایم جه الل: نه خێ���ر، هه قی خۆیه تی داوای چه ن���د وه زاره ت بكات، به اڵم بۆ سروشتیه كان سامانه وه زاره تی داوای ناكات و پێداگری له سه ر ناكات؟ ئه گه ر خه ڵكه ، خزمه تكردنی مه س���ه له كه ش یان وه زاره ت���ی پێش���مه رگه گرنگتره ته ندروستی ؟ ناوخۆ یان كشتوكاڵ یان

شاره وانیه كان؟ ئاوێن���ه : پارت���ی ل���ه م داواكارییانه دا

پشتگیریی گۆڕان ده كات؟برایم جه الل: ره نگه پارتی له به ر خۆی ،

ناوبه ناو پشتیوانی بكات و نه شیكات.ئاوێن���ه : ت���ۆ پێتوایه گ���ۆڕان بۆچی پێداگری���ی له س���ه ر وه زاره ت���ی ناوخۆ

ده كات؟برایم ج���ه الل: چه ند س���اڵه یه كێتی و پارتی له حكومدان به یه كه وه . مه سه له ی وه زاره تی ناوخۆ له ئاس���ایش، پۆلیس، ده زگای پاراستن و زانیاری ، هه مو ئه مانه

ره گ و ریشه ی خۆیان داكوتاوه ، ئێستا به كونفه یه كونێك ئه گ���ه ر برایم جه الل بكرێت���ه وه زیری له الیه ن���ی گۆڕانه وه ناوخۆ، ده توانێت چی له و هه مو ش���ته گه وران���ه بگۆڕێت؟ چی تێكبدات؟ خۆ ده بێت جێگری وه زیره كه كه سێكی تر بێت. بۆیه مه به ستی گۆڕان له وه زاره تی ناوخۆ بۆ هه ڵته كاندنی ئه و حاڵه ته یه . به رپرس���ه الیه نێ���ك چ ئاوێن���ه : له دواخس���تنی پێكهێنان���ی كابین���ه ی

نوێ؟برای���م جه الل: ه���ه ر پێن���ج الیه نه كه )یه كێت���ی ، پارتی ، گ���ۆڕان، كۆمه ڵ و یه كگرتو(. یه كێتی و پارتی هاوپه یمانی سیاس���یین، بۆیه ده بوایه له دوای ئه م هه ڵبژاردن���ه وه یه كێت���ی حكومه ت���ی پێكبهێنایه وه كو هاوپه یمانی سیاسیی ، ئه گه ر رێككه وتنه س���تراتیژیه كه وه ك

خۆی جێبه جێبكرێت. ئاوێن����ه : هه س����تده كه ن پارتی به ره و ئه وه ده چێت پشت له یه كێتی بكات؟

برایم جه الل: وه اڵ من بۆ خۆم ته مه ننا ده كه م، هیواداریش����م ئه و رێككه وتنه ستراتیژییه ی نێوانمان هه ڵبوه شێته وه ، چونك����ه ه����ه ر زیانمانك����ردوه . به اڵم گه وره تری����ن س����ود كه جه م����اوه ری كوردس����تان كردبێتی ئه وه بوه ، ئه و رێككه وتنه ش����ه ڕی ناوخۆی ته جریم و ته حریم ك����ردوه . به اڵم له ش����ته كانی دیكه دا شه راكه تێكی ناهاوسه نگ بوه ، وه كو ئ����ه وه وایه م����ن و فاروقی مه ال

مسته فا ببینه شه ریك. ئاوێن����ه : یه كێتی هیچ به دیلێكی هه یه بۆ ئه و گه مه یه ی ك����ه پارتی له گه ڵی

ده كات؟برای����م جه الل: به دیلی یه كێتی ئه وه یه ده بێ����ت بزانێ����ت له م����ه ودوا چ����ۆن

هه ڵسوكه وت ده كات.ئێستای س����ه ركردایه تیه كه ی ئاوێنه : یه كێت����ی ، توانایه كی له و ش����ێوه یه ی

هه یه ؟ برایم جه الل: پێموانی����ه له م كاته دا، چونكه خه ریكی برینه كانی خۆیه تی . به س����ه ركردایه تیه كی ئاوێن����ه : له ب����ه رده م یه كێت����ی له مش����ێوه یه ، چاره نوسس����ازدایه ، هه ڵبژاردنێك����ی

پێشبینی تۆ چیه ؟یه كێتی هی����وادارم ج����ه الل: برایم س����ه ركه توبێت ل����ه م هه ڵبژاردنانه دا،

به اڵم ئه وه ته نها هیوادارییه .

3)421( سێشه ممه ‌2014/3/25هه‌نوکه

"ته‌مه‌ننا‌ده‌كه‌م‌پارتی‌‌پشت‌له‌یه‌كێتی‌‌بكا‌و‌رێككه‌وتنی‌‌ستراتیژیی‌‌هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‌"

برایم‌جه‌الل:‌له‌ناوچه‌ی‌‌زه‌رد‌تیرۆر‌هه‌بوه‌

هیوادارم یه كێتی سه ركه توبێت له م

هه ڵبژاردنانه دا، به اڵم ئه وه ته نها

هیوادارییه

گۆڕان ده یه وێت یه كێتی له وه ش

الوازتر بكات

پێموانیه ئه وانه ی ئێستا یه كێتی

به ڕێوه ده به ن، توانای ئه وه یان هه بێت

یه كێتی بخه نه وه سه ر سكه ی پێشوی

نێوانم له گه ڵ مه ال به ختیار ماشه ڵاڵ تا بڵێیت خراپه و هیچ

په یوه ندیه كمان له گه ڵ یه كدا نیه

هاوپه یمانێتی یه كێتی و پارتی شه راكه تێكی

ناهاوسه نگ بوه ، وه كو ئه وه وایه من و فاروقی مه ال مسته فا

ببینه شه ریك

ئه وه ی جێگه ی داخه گۆڕان به چ هه قێك بڕوایان به وه یه كه

پارتی له یه كێتی باشتره بۆ ئه وه ی هاوپه یمانێتی

له گه ڵدا بكات

برایم جه الل

‌‌‌ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

شه‌ماڵ‌عه‌بدولوه‌فا‌به‌رپرسی‌‌ژوری‌‌په‌یجوری‌‌له‌بزوتنه‌وه‌ی‌‌گۆڕان،‌له‌م‌

گفتوگۆیه‌ی‌‌ئاوێنه‌دا‌تیشك‌ده‌خاته‌‌سه‌ر‌دواكه‌وتنی‌‌پێكهێنانی‌‌حكومه‌ت‌و‌پێیوایه‌‌

پارتی‌‌ده‌یه‌وێت‌هه‌مو‌پاكێجه‌كانی‌‌هه‌ڵبژاردن‌پێكه‌وه‌‌بخوێنێته‌وه‌،‌هی‌‌

په‌رله‌مانی‌‌به‌غدا‌و‌پارێزگاكان‌و‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستانیش‌و،‌له‌به‌ر‌رۆشنایی‌‌ئه‌نجامی‌‌

ئه‌و‌هه‌ڵبژاردنانه‌‌هه‌مو‌پۆسته‌كانی‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌و‌به‌شی‌‌كورد‌له‌به‌غدا‌

دابه‌ش‌بكات،‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"ئه‌گه‌ر‌یه‌كێتی‌‌و‌پارتی‌‌بیر‌له‌وه‌‌ده‌كه‌نه‌وه‌،‌كه‌‌به‌سه‌رشۆڕیی‌‌بچینه‌‌به‌رده‌میان،‌ئه‌وه‌‌

مه‌حاڵه‌".

ئاوێن���ه‌:‌ده‌نگۆی‌‌ئ���ه‌وه‌‌هه‌یه‌‌كه‌‌ئێوه‌‌مه‌كته‌بی‌عه‌س���كه‌ریی‌داده‌مه‌زرێنن،‌ئه‌وه‌‌

راسته‌؟داوای‌‌ ئێم���ه‌‌ عه‌بدولوه‌ف���ا:‌ ش���ه‌ماڵ‌ده‌وڵه‌ت���ی‌‌مه‌ده‌ن���ی‌‌ده‌كه‌ی���ن،‌مه‌كته‌بی‌‌

عه‌سكه‌ریی‌‌چی‌؟ئاوێنه‌:‌ئایا‌نه‌گه‌یشتونه‌ته‌‌ئه‌و‌قه‌ناعه‌ته‌‌كه‌‌ئه‌م‌هێزانه‌‌به‌هێز‌نه‌بێت‌ده‌ستبه‌رداری‌

پۆست‌و‌ده‌سه‌اڵت‌نابن؟شه‌ماڵ‌عه‌بدولوه‌فا:‌تا‌ئێستا،‌نه‌خێر.

ئاوێن���ه‌:‌زۆرجار‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كرێت‌كه‌‌له‌وه‌زاره‌تی‌ گ���ۆڕان‌ ده‌س���تبه‌ردارنه‌بونی‌ناوخۆ‌گرێكوێ���ره‌ی‌پێكهێنانی‌حكومه‌ته‌،‌بۆچی‌ئاماده‌نین‌ده‌ستبه‌رداری‌ئه‌و‌پۆسته‌‌

بن؟ش���ه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌ف���ا:‌دواج���ار‌ئێمه‌‌له‌دانوس���تانه‌كاندا‌كه‌‌قسه‌مانكردوه‌،‌ئه‌و‌مه‌له‌فه‌م���ان‌جیاكردۆته‌وه‌‌ب���ۆ‌براده‌رانی‌‌پارتیمان‌رونكردۆته‌وه‌،‌كه‌‌چه‌ند‌مه‌له‌فێك‌ه���ه‌ن،‌له‌وانه‌‌مه‌له‌ف���ی‌‌ئه‌منی‌‌كه‌‌بریتین‌له‌وه‌زاره‌تی‌‌ناوخۆ‌و‌پێشمه‌رگه‌‌و‌ئاسایش‌و‌زانیاری‌‌و‌هه‌واڵگری���ی‌،‌ئه‌م‌مه‌له‌فه‌‌هه‌مو‌به‌یه‌كه‌وه‌‌ب���اس‌ده‌كه‌ین،‌مه‌له‌فی‌‌ئابوری‌‌هه‌یه‌‌كه‌‌بریتیه‌‌له‌نه‌وت‌و‌دارایی‌،‌مه‌له‌فی‌‌ده‌ره‌وه‌‌هه‌یه‌‌كه‌‌بریتیه‌‌له‌نوێنه‌راتیه‌كانی‌‌كورد‌ل���ه‌ده‌ره‌وه‌،‌یاخ���ود‌په‌یوه‌ندیه‌كان‌له‌گ���ه‌ڵ‌به‌غدا،‌ئه‌وانه‌‌هه‌مو‌به‌یه‌ك‌پاكێج‌سه‌یری‌‌ده‌كه‌ین،‌مه‌له‌فی‌‌خزمه‌تگوزاریی‌‌و‌به‌رهه‌مهێنان‌و‌كلتوریش‌هه‌یه‌،‌ئێمه‌‌ده‌ڵێین‌با‌هه‌مومان‌پێكه‌وه‌‌به‌پێی‌‌ئیستیحقاقاتی‌‌هه‌ڵبژاردن‌به‌ش���داربین‌تێیاندا،‌كه‌‌ئه‌وان‌متمانه‌‌به‌ئێمه‌‌نه‌كه‌ن،‌وه‌زاره‌تی‌‌ناوخۆمان‌بده‌نێ‌،‌ئه‌ی‌‌ئێمه‌‌چۆن‌متمانه‌‌بكه‌ین‌كه‌‌

حكومه‌تێكی‌‌هاوبه‌ش‌دروست‌ده‌بێت؟ئاوێن���ه‌:‌مه‌به‌س���تت‌چ‌الیه‌نێك���ه‌‌كه‌‌

متمانه‌تان‌پێ‌‌ناكات؟ش���ه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌فا:‌دیاره‌‌مه‌به‌س���تم‌پارت���ی‌‌و‌یه‌كێتیه‌،‌م���ن‌وای‌‌ده‌خوێنمه‌وه‌‌ك���ه‌‌متمانه‌م���ان‌پێنه‌ك���ه‌ن‌وه‌زاره‌ت���ی‌‌ناوخۆم���ان‌بده‌ن���ێ‌،‌جگ���ه‌‌ل���ه‌وه‌‌ئێمه‌‌هێڵی‌‌س���ورمان‌بۆ‌هیچ‌وه‌زاره‌تێك‌نییه‌،‌یه‌كێك‌له‌كۆڵه‌كه‌كانی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌كه‌‌بمانه‌وێ‌‌هه‌رێمه‌كه‌‌به‌ره‌و‌مه‌ده‌نیه‌ت‌به‌رین‌ئه‌وه‌یه‌‌وه‌زاره‌ت���ی‌‌ناوخۆ‌وه‌ربگری���ن،‌كاری‌‌تێدا‌بكه‌ین،‌ئێمه‌‌پاكێجێكی‌‌ته‌واومان‌هه‌یه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌چاكسازیی‌‌له‌و‌وه‌زاره‌ته‌دا‌بكه‌ین،‌دروستی‌‌بكه‌ینه‌وه‌،‌ئه‌وه‌ی‌‌باشه‌‌باشتری‌‌بكه‌ین‌و‌ئه‌وه‌شی‌‌خراپه‌‌چاكی‌‌بكه‌ین،‌بۆ‌ئه‌وه‌‌نییه‌‌كه‌‌هێزی‌‌چه‌كداری‌‌تێدایه‌،‌ئێمه‌‌

هیچ‌پێویستمان‌به‌هێزی‌‌چه‌كدار‌نییه‌.ئاوێن���ه‌:‌به‌اڵم‌ده‌ش���گوترێ‌‌ك���ه‌‌بۆیه‌‌پێداگریی‌‌له‌س���ه‌ر‌وه‌رگرتنی‌‌ئه‌و‌وه‌زاره‌ته‌‌ده‌كه‌ن،‌چونك���ه‌‌له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‌له‌ناو‌

هێزه‌كانی‌‌ناوخۆ‌له‌دوای‌‌یه‌كێتیه‌وه‌‌بون؟ش���ه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌ف���ا:‌وانیی���ه‌،‌ئێمه‌‌له‌هه‌ڵبژاردنی‌‌پێش���ودا‌له‌ن���او‌هێزه‌كانی‌‌ناوخۆ‌و‌پێش���مه‌رگه‌‌زیاتر‌له‌هه‌ژده‌‌هه‌زار‌

ده‌نگمان‌هێناوه‌،‌ئه‌وه‌ش‌كه‌م‌نییه‌.ئاوێن���ه‌:‌یه‌كێت���ی‌دژ‌به‌وه‌ی���ه‌‌ئێ���وه‌‌

وه‌زاره‌تی‌ناوخۆ‌وه‌ربگرن‌یان‌پارتی؟ش���ه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌فا:‌ه���ه‌ر‌ئه‌وان‌نین،‌ده‌س���تێوه‌ردانی‌‌تریش‌هه‌یه‌،‌هاوسه‌نگیی‌‌نێوان‌شیعه‌‌و‌س���وننه‌‌هه‌یه‌،‌مونافه‌سه‌ی‌‌توركیا‌و‌ئێ���ران‌هه‌ی���ه‌،‌هه‌مویه‌تی‌.‌خۆ‌پێكنه‌هێنانی‌‌ دێوه‌زمه‌ی‌‌ ناوخۆ‌ وه‌زاره‌تی‌‌حكومه‌ت‌نییه‌،‌تۆ‌بڕوانه‌‌پارتی‌‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌و‌س���ه‌رۆكی‌‌حكومه‌ت‌و‌مه‌له‌فه‌كانی‌‌نه‌وت‌و‌ئه‌منیی‌‌و‌خاریجی‌‌و‌په‌یوه‌ندیه‌كانی‌‌ده‌ره‌وه‌‌و‌وه‌زاره‌تی‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌عێراقی‌‌الیه‌،‌ئێس���تاش‌هێزی‌‌یه‌كه‌مه‌و‌ئیشی‌‌ده‌ڕوات‌و‌هیچ‌گ���وێ‌‌به‌وه‌ش‌نادات‌ك���ه‌‌پێیبوترێ‌‌حكومه‌تی‌‌كاربه‌ڕێكه‌ر،‌هه‌ر‌ئاوڕ‌له‌و‌جۆره‌‌قس���انه‌ش‌نادات���ه‌وه‌‌و‌بێمنه‌ته‌،‌نه‌ك‌هه‌ر‌ئه‌وه‌نده‌‌به‌ڵكو‌گرێبه‌س���تی‌‌نه‌وت‌ده‌كات،‌كێشه‌ت‌له‌گه‌ڵ‌به‌غدا‌بۆ‌دروست‌ده‌كات،‌له‌گ���ه‌ڵ‌یه‌كێت���ی‌‌له‌كه‌رك���وك‌گوتارێكی‌‌هاوبه‌شی‌‌نییه‌،‌هه‌مو‌ده‌سه‌اڵتێكی‌‌هه‌یه‌،‌ئیتر‌بۆچی‌‌حكومه‌ت‌پێكبێنێ‌؟‌چ‌سودێك‌له‌پێكهێنانی‌‌حكوم���ه‌ت‌ده‌بینێ‌،‌یه‌كێتی‌‌س���ه‌رۆكی‌‌ پۆس���ته‌كانی‌‌ به‌هه‌مانش���ێوه‌‌په‌رله‌م���ان‌و‌جێگ���ری‌‌س���ه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌و‌جگێری‌‌س���ه‌رۆكی‌‌حكومه‌ت‌و‌مه‌له‌فه‌كانی‌‌دارای���ی‌‌و‌پێش���مه‌رگه‌ی‌‌به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌‌و‌له‌وانی‌‌تریشدا‌شه‌ریكه‌،‌ئیتر‌چ‌پێویستی‌‌به‌زویی‌‌پێكهێنانی‌‌حكومه‌ت‌هه‌یه‌؟‌ئه‌گه‌ر‌كێش���ه‌ی‌‌خه‌ڵكیی���ان‌چاره‌س���ه‌ربكردایه‌‌موچ���ه‌ی‌‌خه‌ڵكیان‌رێكده‌خس���ت،‌بازاڕی‌‌مردوی���ان‌ده‌بوژانده‌وه‌،‌كێش���ه‌ی‌‌نه‌بونی‌‌بانكه‌كانیان‌چاره‌س���ه‌ر‌ده‌كرد،‌ پ���اره‌ی‌‌پاره‌ش���یان‌هه‌یه‌و‌ده‌یانتوانی‌‌ئه‌وه‌‌بكه‌ن،‌ئه‌گه‌ر‌ده‌ڵێن‌نیمانه‌‌به‌دڵنیاییه‌وه‌‌راس���ت‌نییه‌،‌بزانه‌‌بۆ‌بانگه‌شه‌ی‌‌هه‌ڵبژاردن‌چی‌‌پ���اره‌‌خه‌رج‌ده‌ك���ه‌ن،‌ئه‌ی‌‌ئ���ه‌و‌پاره‌یه‌‌

له‌كوێ‌‌ده‌هێنن؟ئاوێن���ه‌:‌ئه‌ی‌‌ئێ���وه‌‌پ���اره‌ی‌‌باش‌بۆ‌بانگه‌ش���ه‌ی‌‌هه‌ڵب���ژاردن‌خ���ه‌رج‌ناكه‌ن،‌ئه‌گه‌ر‌بۆ‌ئێوه‌‌ره‌وابێت‌نابێت‌بۆ‌ئه‌وانیش‌

ره‌وابێت؟ش���ه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌ف���ا:‌ئێم���ه‌‌مانگانه‌‌600ملی���ۆن‌دینارمان‌هه‌یه‌،‌دو‌له‌س���ه‌ر‌س���ێی‌‌بۆ‌راگه‌یاندنه‌كه‌مان‌ده‌ڕوات،‌ئێمه‌‌

خه‌رجیی‌‌رێكخستمان‌زۆر‌زۆر‌كه‌مه‌.ئاوێن���ه‌:‌باش���ه‌‌چه‌ندت���ان‌پ���اره‌‌بۆ‌

بانگه‌شه‌ی‌‌هه‌ڵبژاردن‌ته‌رخانكردوه‌؟ژوری‌‌ ئ���ه‌وه‌‌ عه‌بدولوه‌ف���ا:‌ ش���ه‌ماڵ‌‌كارگێڕی���ی‌‌و‌دارایی‌‌ده‌زان���ن،‌به‌نزیكییش‌نازانم،‌به‌اڵم‌بیرت‌نه‌چێت‌ئێمه‌‌هاوكاریی‌‌

خه‌ڵكمان‌زۆر‌بۆ‌دێت.ئاوێنه‌:‌ت���ۆ‌ده‌ڵێیت‌پارت���ی‌‌و‌یه‌كێتی‌‌باكی���ان‌نیی���ه‌‌له‌دواكه‌وتن���ی‌‌پێكهێنانی‌‌حكوم���ه‌ت،‌ب���ه‌اڵم‌ئێوه‌ش‌ت���ا‌راده‌یه‌ك‌بێده‌نگب���ون‌و‌ته‌نها‌ی���ه‌ك‌دو‌هه‌فته‌یه‌كه‌‌

لێدوانه‌كانتان‌توندبۆته‌وه‌؟شه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌فا:‌نه‌خێر‌بۆ‌چوار‌هه‌فته‌‌ده‌چێت،‌ئێمه‌‌قسه‌ی‌‌خۆمان‌به‌راشكاویی‌‌ده‌كه‌ین،‌وتومانه‌‌پارتی‌‌و‌یه‌كێتی‌‌پێكه‌وه‌‌حكومه‌تیان‌ پێكنه‌هێنانی‌‌ به‌رپرسیارێتیی‌‌ده‌كه‌وێته‌‌ئه‌ستۆ،‌هه‌ردوكیان‌ته‌حه‌فوزیان‌هه‌یه‌‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‌ئێمه‌‌وه‌زاره‌تی‌‌ناوخۆ‌

وه‌ربگرین.ئاوێنه‌:‌ئه‌گه‌ر‌هه‌ق���ی‌‌خۆتان‌پێنه‌درا،‌

هه‌ڵوێستتان‌چی‌‌ده‌بێت؟شه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌فا:‌ئه‌وكات‌قسه‌یه‌كمان‌

هه‌ر‌ده‌بێت.ئاوێن���ه‌:‌ب���ه‌اڵم‌دو‌هه‌ڵبژاردن���ه‌‌ئێوه‌‌له‌س���لێمانی‌‌یه‌كه‌م���ن‌و‌هیچیش���تان‌پێ‌نه‌دراوه‌،‌هیچ‌كاردانه‌وه‌یه‌كی‌‌توندیش���تان‌نه‌بوه‌،‌هه‌وڵێكتاندا‌بۆ‌البردنی‌‌پارێزگاری‌‌ئێستای‌‌سلێمانی‌،‌ئه‌ویش‌به‌ئاشكرا‌توشی‌‌

شكست‌بو؟ش���ه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌فا:‌قه‌یچێكه‌،‌بۆ‌ئه‌م‌هه‌ڵبژاردن���ه‌‌خۆمان‌ئام���اده‌‌ده‌كه‌ین،‌بۆ‌مه‌س���ه‌له‌ی‌‌پارێزگاری���ش‌به‌مافی‌‌خۆمان‌زانی‌‌ك���ه‌‌هه‌ن���دێ‌‌گۆڕانكاری���ی‌‌بكه‌ین،‌

به‌هاوبه‌ش���یی‌‌هه‌مو‌الیه‌نه‌كان‌پارێزگاری‌‌سلێمانی‌‌له‌و‌قه‌یرانه‌‌یاساییه‌ی‌‌تێیكه‌وتوه‌‌رزگار‌بكه‌ی���ن.‌به‌اڵم‌نه‌چوه‌‌س���ه‌ر،‌نه‌ك‌

سه‌ركه‌وتو‌نه‌بوین.ئاوێنه‌:‌له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌‌یه‌كگرتوو‌كۆمه‌ڵ‌

له‌گه‌ڵتان‌نه‌بون؟ش���ه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌فا:‌نه‌خێر‌مه‌س���ه‌له‌‌یه‌كگرتوو‌كۆمه‌ڵ‌نه‌بو،‌مه‌س���ه‌له‌‌ئه‌وه‌بو‌حكوم���ه‌ت‌پێكنه‌هات،‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌وه‌‌بكرایه‌‌ره‌نگه‌‌بیر‌له‌و‌ئاڵوگۆڕه‌ش‌بكرابایه‌ته‌وه‌.

ئاوێنه‌:‌به‌اڵم‌ده‌ش���گوترێ‌‌كه‌‌ئێس���تا‌ئێوه‌‌زۆر‌به‌التانه‌وه‌‌گرنگ‌نییه‌‌حكومه‌ت‌پێكبێت،‌چونكه‌‌بۆ‌بانگه‌شه‌ی‌‌هه‌ڵبژاردن‌هیچ‌سودێكی‌‌لێنابینن،‌ئه‌گه‌ر‌به‌شدارییش‌بكه‌ن‌ب���ه‌و‌ماوه‌‌كه‌مه‌‌هیچتان‌پێناكرێت‌و‌

ره‌نگه‌‌به‌زیانیش‌بۆتان‌ته‌واوبێت؟ش���ه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌ف���ا:‌بۆ‌مه‌س���ه‌له‌ی‌‌بۆچون���ی‌‌ له‌حكوم���ه‌ت،‌ به‌ش���دارییمان‌جیاواز‌له‌ناوماندا‌هه‌یه‌،‌ئێستا‌كۆنفرانسه‌‌له‌شوێنه‌‌ ده‌به‌ستین‌ گۆڕان‌ ناوخۆییه‌كانی‌‌جیاجیاكاندا،‌نزیكه‌ی‌‌‌34كۆنفرانسه‌‌و‌4/1 ته‌واو‌ده‌بێت،‌له‌و‌كۆنفرانسانه‌دا‌بۆچونی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ وه‌رده‌گری���ن‌و‌ خه‌ڵكانی‌‌خۆم���ان‌ده‌یخوێنینه‌وه‌‌له‌و‌راپرس���یارانه‌دا‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌سازش‌نه‌كه‌ین‌له‌سه‌ر‌دواكارییه‌كانمان،‌به‌شێكیان‌بۆچونیان‌وایه‌‌به‌ئۆپۆزسیۆنیی‌‌

بمێنینه‌وه‌‌و‌به‌ش���ێكی‌‌تری���ان‌بۆچونیان‌ئه‌وه‌یه‌‌به‌شداریی‌‌حكومه‌ت‌بكه‌ین.‌به‌بێ‌‌

ئه‌وه‌ی‌‌سازش‌بكه‌ین‌له‌مافی‌‌خۆمان.ئاوێنه‌:‌به‌نیازن‌له‌گه‌ڵ‌‌كۆمه‌ڵ‌و‌یه‌كگرتو‌كۆببن���ه‌وه‌‌ب���ۆ‌ئ���ه‌وه‌ی‌هه‌ڵوێس���تێكی‌به‌دواكه‌وتن���ی‌ س���ه‌باره‌ت‌ هاوبه‌ش���تان‌

پێكهێنانی‌حكومه‌ت‌هه‌بێت؟كۆمه‌ڵ‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ عه‌بدولوه‌فا:‌ ش���ه‌ماڵ‌‌هه‌فته‌ی‌‌پێش���و‌دانیش���تمان‌كرد،‌له‌گه‌ڵ‌نزیك���دا‌ له‌ئاینده‌یه‌ك���ی‌‌ یه‌كگرت���وش‌حیزبه‌كانی‌‌ هه‌م���و‌ له‌گه‌ڵ‌ داده‌نیش���ین،‌

تریش‌ئاماده‌ین‌بۆ‌گفتوگۆ‌كۆببینه‌وه‌.ئاوێن���ه‌:‌له‌كۆنفرانس���ێكدا‌ت���ۆ‌وتوته‌‌بارزان���ی‌‌داوای‌‌له‌نه‌وش���یروان‌مس���ته‌فا‌كردوه‌‌كه‌‌به‌بێ‌‌ئیس���امیه‌كان‌حكومه‌ت‌

دروس���ت‌بكه‌ین،‌نه‌وش���یروانیش‌ئه‌وه‌ی‌‌ره‌تكردۆته‌وه‌؟

ش���ه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌ف���ا:‌كاك‌مه‌س���عود‌بۆچونێكی‌‌وه‌های‌‌پێش���نیاركردبو،‌دیاره‌‌ئێمه‌ش‌قسه‌ی‌‌خۆمان‌هه‌بو‌له‌وباره‌یه‌وه‌،‌به‌اڵم‌ئێمه‌‌پێمانوایه‌‌ئه‌وان‌پێكهاته‌یه‌كی‌‌واڵته‌كه‌ی‌‌خۆمانن،‌ئیسامیه‌كان‌له‌19%ی‌‌واڵته‌كه‌مان‌پێكدێنن،‌باش���ه‌‌به‌ش���داریی‌‌بكه‌ن‌باش���تره‌‌ی���ان‌نا؟‌ئێم���ه‌‌بۆچونی‌‌ئه‌وه‌مان‌هه‌یه‌‌كه‌‌ده‌بێت‌به‌شداریی‌‌بكه‌ن،‌كۆمه‌ڵگای‌‌ له‌پێكهاته‌ی‌‌ به‌ش���ێك‌ چونكه‌‌ئێمه‌‌ئیسامی‌‌سیاس���یه‌‌و‌ده‌بێت‌رێزیان‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ بیانكه‌ین���ه‌‌ بۆچ���ی‌‌ بگری���ن،‌بازنه‌كه‌،‌ئه‌گه‌ر‌حكومه‌تی‌‌بنكه‌فراوان‌بێت‌یان‌حكومه‌تی‌‌هاوبه‌شی‌‌نیشتمانیی‌‌ئه‌وان‌

هه‌ر‌مافی‌‌به‌شداریكردنیان‌هه‌یه‌.ئاوێنه‌:‌ئه‌گه‌ر‌پارت���ی‌‌داواتان‌لێبكات‌بكه‌ن،‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ س���تراتیژیی‌ رێككه‌وتنی‌‌

هه‌ڵوێستتان‌چی‌‌ده‌بێت؟رێككه‌وتن���ی‌‌ عه‌بدولوه‌ف���ا:‌ ش���ه‌ماڵ‌‌س���تراتیژیی‌‌دروس���تكردنی‌‌حكومه‌تێكی‌‌جوانه‌‌له‌الی‌‌ئێم���ه‌،‌النیكه‌می‌‌رێككه‌وتنه‌‌ب���ۆ‌ كارك���ردن‌ به‌رنامه‌یه‌ك���ی‌‌ له‌س���ه‌ر‌

حكومه‌ته‌كه‌.ئاوێن���ه‌:‌به‌اڵم‌ئ���ه‌وه‌‌زیاتر‌له‌ش���ه‌ش‌دواكه‌وتوه‌و‌ پێكهێنانی‌‌حكوم���ه‌ت‌ مانگه‌‌هه‌ڵوێس���تێكی‌‌جدیمان‌له‌الی���ه‌ن‌ئێوه‌وه‌‌

نه‌بینی‌؟تێبینی‌‌ ئه‌گ���ه‌ر‌ عه‌بدولوه‌فا:‌ ش���ه‌ماڵ‌‌قس���ه‌ی‌‌براده‌ران���ی‌‌ئێم���ه‌ت‌كردبێت‌كه‌‌له‌راگه‌یاندنه‌كانه‌وه‌‌كردویانه‌،‌زۆر‌به‌ڕونی‌‌قسه‌مان‌له‌س���ه‌ر‌گرفته‌كان‌كردوه‌،‌له‌وه‌‌رونت���ر‌چ‌بڵێی���ن؟‌ئێمه‌‌ده‌ڵێی���ن‌ئه‌گه‌ر‌پارت���ی‌‌و‌یه‌كێتی‌‌بیر‌ل���ه‌وه‌‌ده‌كه‌نه‌وه‌‌كه‌‌ئێمه‌‌به‌ش���كاویی‌‌بچینه‌‌به‌رده‌میان،‌ئه‌وه‌‌هه‌قه‌‌بیری‌‌لێ‌نه‌كه‌نه‌وه‌،‌ئه‌گه‌ر‌یه‌كێتی‌‌و‌پارتی‌‌بیر‌له‌وه‌‌ده‌كه‌نه‌وه‌‌كه‌‌به‌سه‌رشۆڕیی‌‌بچین���ه‌‌به‌رده‌میان‌ئه‌وه‌‌هه‌قه‌‌بیر‌له‌وه‌ش‌

نه‌كه‌نه‌وه‌،‌چونكه‌‌مه‌حاڵه‌.ئاوێنه‌:‌پێتوایه‌‌ئێس���تا‌ئه‌وان‌بیر‌له‌وه‌‌

ده‌كه‌نه‌وه‌؟شه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌فا:‌نازانم،‌ئه‌و‌پرسیاره‌‌له‌خۆی���ان‌بكه‌،‌ئه‌گه‌ر‌بیر‌له‌وه‌‌ده‌كه‌نه‌وه‌‌

كه‌‌له‌به‌ر‌رێككه‌وتنی‌‌س���تراتیژیی‌‌خۆیان‌ئێم���ه‌‌له‌به‌ش���ی‌‌خۆمان‌خۆش���بین،‌ئه‌وا‌باش���تره‌‌بیری‌‌لێنه‌كه‌نه‌وه‌،‌ئه‌گه‌ر‌له‌به‌ر‌ئێران‌و‌توركیا‌یان‌سوننه‌‌و‌شیعه‌‌بیانه‌وێ‌‌ئه‌وان‌رازیبكه‌ن‌و‌ئێمه‌ش‌به‌و‌ش���ێوه‌یه‌ی‌‌خۆی���ان‌ده‌یانه‌وێ‌‌بچینه‌‌به‌رده‌میان،‌ئه‌وا‌

با‌بیر‌له‌وه‌ش‌نه‌كه‌نه‌وه‌.ئاوێنه‌:‌ت���ۆ‌وه‌ك‌كادیرێكی‌پێش���وی‌یه‌كێتی‌و‌هه‌ڵس���وڕاوێكی‌ئێستای‌گۆڕان،‌له‌ملمانێی‌ناو‌یه‌كێتی‌چۆن‌ده‌ڕوانیت؟

شه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌فا:‌خوێندنه‌وه‌مان‌بۆی‌‌هه‌بو‌كه‌‌له‌غیاب���ی‌‌به‌ڕێز‌مام‌جه‌اللدا‌ئه‌و‌حاڵه‌ته‌‌له‌یه‌كێتیدا‌دروس���ت‌ببێت،‌پێش‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌ئێمه‌‌گۆڕان‌دروس���ت‌بكه‌ین‌ئه‌و‌ناكۆكی‌‌و‌ملمانێیانه‌‌هه‌ر‌هه‌بون،‌یه‌كێتی‌‌

چه‌ند‌به‌شێك‌بو‌جاری‌‌وابو‌دوانیان‌دژی‌‌یه‌كێكیان‌یه‌كیانده‌گرت،‌به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌،‌ب���ه‌و‌ج���ۆره‌‌ب���و،‌ئێم���ه‌‌نه‌گه‌یش���تینه‌‌ئه‌نجام‌له‌گه‌ڵیاندا‌س���ه‌ره‌نجام‌یه‌كێتیمان‌جیابونه‌وه‌‌ جیاببینه‌وه‌،‌ نه‌ك‌ به‌جێهێشت‌جیایه‌‌و‌به‌جێهێشتنیش‌شتێكی‌‌تره‌،‌ئێمه‌‌جگ���ه‌‌ل���ه‌كاك‌نه‌وش���یروان،‌نزیكه‌ی‌‌15 ئه‌ندامی‌‌سه‌ركردایه‌تی‌‌و‌مه‌كته‌بی‌‌سیاسی‌‌

ده‌بوین‌كه‌‌ئه‌و‌حیزبه‌مان‌به‌جێهێشت.ئاوێنه‌:‌ئێوه‌‌پێتانباش���ه‌‌یه‌كێتی‌‌له‌الی‌‌كام‌باڵه‌‌بێ‌‌باشتره‌،‌د.به‌رهه‌م‌یان‌هێرۆ‌

خان؟ش���ه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌ف���ا:‌ئ���ه‌وان‌خۆیان‌به‌س���ێ‌‌باڵ‌ده‌خوێننه‌وه‌،‌كاك‌كۆسره‌ت‌له‌الیه‌ك‌و‌د.به‌رهه‌م‌له‌الیه‌ك‌و‌هێرۆ‌خانیش‌له‌الیه‌كی‌‌تر،‌جارجار‌كاك‌كۆسره‌ت‌و‌كاك‌به‌ره���ه‌م‌یه‌كده‌گرن���ه‌وه‌‌له‌به‌رامبه‌ر‌هێرۆ‌خان،‌ئاش���كرایه‌‌كه‌‌كێش���ه‌كه‌یان‌له‌سه‌ر‌به‌ڕێوه‌بردنی‌‌ ده‌سه‌اڵته‌كان‌و‌ دابه‌شكردنی‌‌یه‌كێتیه‌،‌به‌كوردییه‌كه‌ی‌‌له‌سه‌ر‌ده‌سه‌اڵت‌گرفتیان‌هه‌یه‌،‌كه‌‌وتت‌ده‌سه‌اڵت‌به‌مانای‌‌الیه‌ن���ی‌‌ئه‌منیی‌‌و‌پێش���مه‌رگه‌‌و‌پۆس���ت‌و‌پاره‌ش‌دێت.‌كه‌‌له‌ئێس���تادا‌له‌الی‌‌باڵی‌‌هێ���رۆ‌خانه‌،‌هه‌مو‌ش���تێك‌ل���ه‌الی‌‌هێرۆ‌خان���ه‌،‌ئه‌وانی‌‌ت���ر‌هیچیان‌ل���ه‌ال‌نییه‌،‌ش���ه‌ڕی‌‌نێوانی���ان‌له‌س���ه‌ر‌جێگرتنه‌وه‌ی‌‌ش���وێنی‌‌به‌ڕێز‌مام‌جه‌الله‌‌و‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌وه‌‌بنامه‌یه‌ك‌ له‌س���ه‌ر‌ ره‌نگه‌‌ رێكنه‌كه‌وتون،‌بۆ‌هه‌ڵبژاردن‌رێكبكه‌ون،‌به‌اڵم‌گرفته‌كان‌هه‌ر‌ده‌مێنن،‌خۆی‌‌كێش���ه‌ش‌له‌ناو‌هه‌مو‌

حیزبێكدا‌هه‌یه‌.ئاوێنه‌:‌به‌گۆڕانیشه‌وه‌؟

شه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌فا:‌به‌ڵێ‌،‌گۆڕانیش‌بێ‌‌كێشه‌‌نییه‌.

ئاوێنه‌:‌كێشه‌كانی‌‌گۆڕان‌چین؟ش���ه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌فا:‌ئێمه‌‌كێش���ه‌مان‌له‌س���ه‌ر‌مه‌بده‌ئ���ی‌‌گۆڕان‌نییه‌،‌له‌س���ه‌ر‌نیمان���ه‌،‌ رێكخس���تنیش‌ هه‌یكه‌لییه‌ت���ی‌‌له‌وانه‌ی���ه‌‌ئێمه‌‌تا‌ئێس���تا‌نه‌مانتوانیبێت‌به‌ته‌واوه‌تی‌‌دامه‌زراوه‌كانمان‌دابمه‌زرێنین،‌ئێس���تا‌ رێكبخه‌ین،‌ به‌ته‌واوه‌تی‌‌ ژوره‌كان‌

به‌رده‌وامین‌له‌سه‌ر‌خۆ‌رێكخستنه‌وه‌.ئاوێنه‌:‌پێش���تر‌پرس���یاری‌‌ئه‌وه‌م‌كرد‌پێتانباش���ه‌‌یه‌كێتی‌‌له‌الی‌‌كام‌باڵه‌‌بێ‌‌بۆ‌

ئێوه‌‌باشتره‌؟ش���ه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌فا:‌ئێم���ه‌‌ده‌مانه‌وێ‌‌هه‌موم���ان‌رێكبكه‌وی���ن‌ك���ه‌‌ده‌وڵه‌تێكی‌‌مه‌ده‌نیی‌‌دروست‌بكه‌ین‌نه‌ك‌ده‌وڵه‌تێكی‌‌پۆلیس���یی‌،‌ده‌بێت‌خۆت‌خوێندنه‌وه‌ت‌بۆ‌

ئه‌و‌قسه‌یه‌ی‌‌من‌هه‌بێت.ئاوێنه‌:‌گه‌یشتونه‌ته‌‌ئه‌و‌بڕوایه‌ی‌‌كه‌‌تا‌

دوای‌‌هه‌ڵبژاردن‌حكومه‌ت‌پێكنایه‌ت؟رون‌و‌ ئ���ه‌وه‌‌ عه‌بدولوه‌ف���ا:‌ ش���ه‌ماڵ‌‌ئاش���كرایه‌،‌چ���وار‌رۆژی‌‌تر‌بانگه‌ش���ه‌ی‌‌هه‌ڵبژاردن‌ده‌ستپێده‌كات،‌ئێ‌‌خۆ‌له‌كاتی‌‌بانگه‌شه‌دا‌حكومه‌ت‌دروستناكرێت،‌به‌ڵێ‌‌ئێمه‌‌ل���ه‌و‌بڕوایه‌داین‌كه‌‌پارتی‌‌ده‌یه‌وێت،‌هه‌م���و‌پاكێجه‌كانی‌‌هه‌ڵب���ژاردن‌پێكه‌وه‌‌پارێزگاكان‌و‌ به‌غ���دا‌و‌ ه���ی‌‌ بخوێنێته‌وه‌،‌

هه‌ولێر‌هه‌موی‌‌پێكه‌وه‌.ئاوێنه‌:‌ئه‌گه‌ر‌له‌هه‌ڵبژاردنی‌ئه‌نجومه‌نی‌پارێزگاكاندا‌له‌سلێمانی‌بیبه‌نه‌وه‌‌و‌یه‌كێتی‌ئه‌و‌پۆسته‌تان‌راده‌ست‌نه‌كات،‌به‌حوكمی‌ده‌زگای‌ كۆمه‌ڵێ���ك‌ خاوه‌ن���ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌

ئه‌منیین،‌هه‌ڵوێستتان‌چی‌ده‌بێت؟ش���ه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌ف���ا:‌ئه‌گه‌ر‌له‌س���ه‌ر‌رێكبكه‌وی���ن،‌ حكومه‌ته‌ك���ه‌‌ بنه‌م���ای‌‌له‌سلێمانیشدا‌كێشه‌‌نابێت،‌ئه‌گه‌ر‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌ش‌رێكنه‌كه‌وتین‌ئه‌وكات‌ش���تێكی‌‌تر‌

ده‌ڵێین.

هەنوکە(421(‌سێشه‌ممه‌‌42014/3/25

شه‌ماڵ‌‌عه‌بدولوه‌فا:‌تا‌دوای‌‌هه‌ڵبژاردن‌حكومه‌ت‌پێكنایه‌تپارتی‌‌ده‌یه‌وێت‌هه‌مو‌پاكێجه‌كانی‌‌هه‌ڵبژاردن‌پێكه‌وه‌‌بخوێنێته‌وه‌

ده‌سه‌اڵت‌به‌مانای‌‌الیه‌نی‌‌ئه‌منیی‌‌و‌پێشمه‌رگه‌‌و‌پۆست‌و‌پاره‌ش‌ئێستا‌له‌الی‌‌باڵی‌‌هێرۆ‌خانه‌،‌هه‌مو‌شتێك‌له‌الی‌‌

هێرۆ‌خانه‌،‌ئه‌وانی‌‌تر‌هیچیان‌له‌ال‌نییه‌

ئا:‌رێنوار‌نه‌جم

که‌مجار‌هه‌یه‌‌سیاسییه‌کان‌به‌ڵێنێک‌بده‌ن‌که‌‌وردبێت‌و‌کاته‌که‌ی‌دیارییکرابێت،‌به‌ڵکو‌هه‌میشه‌‌هه‌وڵده‌ده‌ن‌به‌ڵێنێکی‌گشتگیرو‌الستیکیی‌بده‌ن‌تا‌نه‌بێته‌‌ماڵ‌

به‌سه‌ریانه‌وه‌.‌بۆ‌پێکهێنانی‌کابینه‌ی‌هه‌شتی‌حکومه‌تی‌هه‌رێمیش‌جگه‌‌له‌چه‌ندین‌به‌ڵێنی‌الستیکیی،‌چه‌ند‌

جارێک‌الیه‌ن‌و‌که‌سه‌‌سیاسییه‌‌جیاوازه‌کان‌به‌ڵێنه‌کانیان‌بۆ‌پێکهێنانی‌

ئه‌و‌کابینه‌یه‌‌به‌وردییه‌وه‌‌درکاند،‌به‌اڵم‌تێپه‌ڕینی‌کات‌ده‌ریخست‌که‌‌ئه‌و‌

به‌ڵێنانه‌‌هیچیان‌دروست‌نه‌بون.

کات���ه‌ی‌ ئ���ه‌و‌ ‌2014/3/3 رۆژی‌ب���ۆ‌چه‌نده‌مینج���ار‌وه‌فدێکی‌پارتی‌دیموکرات���ی‌کوردس���تان‌س���ه‌ردانی‌مه‌کۆی‌سه‌ره‌کی‌بزوتنه‌وه‌ی‌گۆڕانیان‌ک���رد‌ب���ۆ‌گفتوگۆک���ردن‌له‌ب���اره‌ی‌پێکهێنان���ی‌کابینه‌ی‌نوێی‌حکومه‌ت،‌ف���ازڵ‌میران���ی‌س���کرتێری‌پارت���ی‌دیموکراتی‌کوردس���تان‌له‌لێدوانێکیدا‌راگه‌یاندندا‌ له‌ب���ه‌رده‌م‌‌ده‌زگاکان���ی‌وتی‌"له‌ماوه‌ی‌‌48سه‌عاتی‌داهاتودا‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی‌فراوان���ی‌هاوب���ه‌ش‌ده‌كه‌ی���ن‌بۆ‌پێكهێنان���ی‌حكومه‌ت".‌له‌ئێس���تادا‌دوای‌تێپه‌ڕینی‌زیاتر‌له‌‌‌530س���ه‌عات‌به‌س���ه‌ر‌ئه‌و‌به‌ڵێنه‌ی‌میرانییدا،‌نه‌‌هی���چ‌ده‌نگێکی‌جیدی‌

هه‌یه‌‌ب���ۆ‌پێکهێنان���ی‌حکومه‌ت،‌نه‌‌کۆبونه‌وه‌یه‌کی‌فراوانی‌له‌و‌شێوه‌یه‌ش‌

سازکرا.‌رۆژی‌‌2014/3/11وته‌بێژی‌مه‌کته‌بی‌سیاسیی‌پارتی‌دیموکراتی‌کوردستان‌جه‌عفه‌ر‌ئیمینکی،‌به‌ماڵپه‌ڕی‌فه‌رمی‌حیزبه‌ک���ه‌ی‌راگه‌یاند‌"واده‌ی‌كۆتایی‌كابینه‌ی‌ پێكهێنانی‌ راگه‌یاندن���ی‌ بۆ‌نوێ‌نزیكبوه‌ته‌وه‌و‌ه���ه‌ر‌ته‌نیا‌یه‌ك‌دو‌رۆژی‌دیك���ه‌ی‌پێده‌چێ���ت‌و‌ئه‌م‌بڕیار‌ پێدێ���ت‌و‌ كۆتایی‌ مه‌س���ه‌له‌یه‌‌له‌س���ه‌ر‌پێكهێنان���ی‌كابین���ه‌ی‌نوێ‌ده‌درێ���ت".‌ئ���ه‌و‌ی���ه‌ک‌دو‌رۆژه‌‌بو‌به‌چ���وارده‌‌پانزه‌‌رۆژو‌تا‌ئێس���تاش‌چه‌ندین‌کێش���ه‌‌له‌س���ه‌ر‌پێکهێنانی‌

کابینه‌ی‌هه‌شت‌هه‌یه‌و‌نازانرێت‌هه‌تا‌که‌ی‌الیه‌نه‌‌سیاسییه‌کان‌ملناده‌ن‌بۆ‌

داواکارییه‌کانی‌یه‌کتر.له‌وه‌ی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌گۆڕان‌جگ���ه‌‌له‌چه‌ندین‌بۆنه‌ی‌جیاوازدا‌هه‌ڕه‌شه‌ی‌ئه‌گه‌ر‌ کردوه‌‌ "هه‌ڵوێستوه‌رگرتن"یان‌پێکهێنانی‌کابین���ه‌ی‌نوێی‌حکومه‌ت‌به‌دیارییکراوی���ش‌ دوابکه‌وێ���ت،‌له‌س���ه‌ره‌تاکانی‌مانگی‌شوباتیش���دا‌بزوتنه‌وه‌ی���ه‌‌ ئ���ه‌و‌ هه‌ڵس���وڕاوانی‌رایانگه‌یان���د‌که‌‌"ت���ا‌کۆتایی‌مانگی‌ش���وبات‌مۆڵ���ه‌ت‌ده‌ده‌ن���ه‌‌پارت���ی‌دیموک���رات‌وه‌ک‌ب���راوه‌ی‌یه‌که‌م���ی‌هه‌ڵب���ژرادن‌بۆ‌پێکهێنان���ی‌کابینه‌ی‌نوێ،‌ئه‌گه‌ر‌نا‌هه‌ڵوێس���تی‌توندیان‌

ده‌بێ���ت".‌مانگی‌ش���وبات‌ته‌واوبو،‌مانگ���ی‌ئاداریش‌رۆژ‌ب���ه‌رۆژ‌به‌ره‌و‌کۆتای���ی‌ده‌ڕوات‌و‌کابینه‌ی‌نوێ‌هه‌ر‌پێکنه‌هات‌و‌هیچ‌هه‌ڵوێستێکی‌جیدیی‌بزوتنه‌وه‌ی‌گۆڕانی���ش‌دیارنییه‌‌هه‌تا‌ببێته‌‌فش���ارێک‌بۆ‌زوت���ر‌پێکهێنانی‌

ئه‌و‌کابینه‌‌نوێیه‌.یه‌کێت���ی‌ فراکس���یۆنی‌ هه‌روه‌ه���ا‌رۆژ‌ ‌10 کوردس���تان‌ له‌په‌رله‌مان���ی‌داوایانکرد‌ له‌به‌یاننامه‌یه‌کدا‌ له‌مه‌وبه‌ر‌رۆژدا‌ ‌10 ل���ه‌‌ كه‌مت���ر‌ "له‌م���اوه‌ی‌‌په‌رله‌مان‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌ به‌پێكهاتن،‌هه‌ڵبژێ���ردرێ‌".‌هه‌فت���ه‌ی‌ڕابردو‌ئه‌و‌ماوه‌یه‌ی‌فراکسیۆنی‌یه‌کێتی‌وه‌ک‌دوا‌هه‌ڵبژاردنی‌ بۆ‌ دیارییانکردبو‌ مۆڵه‌ت‌

سه‌رۆکایه‌تی‌په‌رله‌مان‌کۆتایی‌هات‌و‌هی���چ‌هه‌نگاوێک���ی‌له‌و‌ش���ێوه‌یه‌ش‌

نه‌نرا.‌له‌گه‌ڵ‌هه‌مو‌ئه‌و‌به‌ڵێنانه‌دا،‌به‌هۆی‌هاتنی‌پش���وه‌کانی‌نه‌ورۆز‌و‌دواتریش‌حیزبه‌کان‌ س���ه‌رجه‌م‌ س���ه‌رقاڵبونی‌بانگه‌ش���ه‌ی‌ به‌هۆی‌ده‌س���تپێکردنی‌هه‌ڵبژاردن���ه‌کان‌له‌س���ه‌ره‌تای‌مانگی‌بۆ‌ ئام���اژه‌کان‌ هه‌م���و‌ نیس���انه‌وه‌،‌ئه‌وه‌‌ده‌چن‌ک���ه‌‌پێکهێنانی‌کابینه‌ی‌دوای‌ بکه‌وێت���ه‌‌ حکوم���ه‌ت‌ نوێ���ی‌هه‌ڵبژاردنه‌کانی‌ئه‌نجومه‌نی‌نوێنه‌رانی‌عێ���راق‌و‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌پارێزگاکان���ی‌هه‌رێ���م‌ک���ه‌‌بڕیاره‌‌‌له‌30ی‌‌نیس���اندا‌

به‌ڕێوه‌بچێت.‌

به‌ڵێنه‌‌شکستخواردوه‌کانی‌پێکهێنانی‌حکومه‌ت

ئا: ئیحسان

تارمایی داعش به سه ر ناوچه كێشه له سه ره كانه وه دێت و ده چێت و له ده وربه ری هێڵی ته ماسی ناوچه

كوردنشینه كان جوڵه سه ربازییه كانیان ده ستپێكردوه ته وه ، جموجۆڵیان

له ناحیه ی سلێمان به گی پارێزگای سه اڵحه دینه وه گواستوه ته وه بۆ

ناحیه ی قه ره ته په له پارێزگای دیاله ، به ڕێوه به ری ناحیه ی سلێمان به گیش

ده ڵێت ئێستا الی ئێمه هیچ كێشه یه كی ئه منی نییه "، به اڵم به وته ی به ڕێوه به ری

ناحیه ی قه ره ته په "هه فته ی پێشو داعش له هێرشێكیاندا بۆ سه ر

ره بیه كانی دوروبه ری قه ره ته په و حه مرین 9 سه ربازی عیراقیان

كوشتوه ".

به پێی ئه و زانیارییانه ی له به رپرسێكی ناوچه ی حه مرینه وه ده ست ئاوێنه كه وتوه هه م���و گونده كان���ی ح���ه وزی حه مرین و ده وربه ری به ده ستی داعشه وه یه و ده یان گوندیش هیچ هێزێكی سه ربازیی تێدا نییه و ناتوانن بچننه ناوه وه ، له و گوندانه ش كه چه ند ره بییه كی تێدابوه بونی حكومه ت زۆر الواز ب���و، بۆیه هێرش���یان كردوه ته

سه ریان و له ناویانبردون.له ناوچه ی داعش جوڵه كانی چاالكی و سلێمان به گ به رده وام و دیاریكراو نییه ، ناحیه ی به ڕێوه به ری له ن���اكاوه ، به ڵكو سلێمان به گ تالیب محه مه د له وباره یه وه بۆ ئاوێنه وتی "له ئێس���تادا سلێمان به گ له روی ئه منییه وه هیچ كێش���ه یه كی تێدا نه ماوه و جێگیره ، به اڵم پاش روداوه كانی هه فته ی پێش���و كه له گون���دی عنجانه و س���ه رحه و جه نائن رویداو فه رمانده یه كی لیواو چه ند ئه فس���ه رێك ك���وژران، ئه و

پاككرانه وه و له چه ك���داره كان گوندان���ه له خێزانه كان گه ڕانه وه ش���وێنی هه ندێ

خۆیان".به ڕێوه ب���ه ری ناحیه ی س���لێمان به گ ئاماژه ی به وه ش كرد نه ك داعش ده نگی نه ماوه ل���ه و ناوچه یه ، به ڵك���و جاروبار دێن چاالك���ی خۆیان ده كه ن و پاش���ان

ده گه ڕێنه وه شوێنه كانی خۆیان.قه زای ئه نجومه نی ئه ندام���ی به وته ی دوزخورمات���و كه مال گل���ی له كۆی 59 گون���د 41 گوندی ده وروبه ری س���لێمان به گ و ئامرل���ی و قه زای دوزخورماتو هێچ

هێزێكی سه ربازی تێدا نییه ، بۆیه گروپه چه كداره كان جاروبار ده ستیان به سه ردا ده گ���رن، ب���ه اڵم به ڕێوه ب���ه ری ناحیه ی س���لێمان به گ ئه و وته یه ره تده كاته وه و ده ڵێت "ئه وه راست نییه گوایه 41 گوند به ده ست داعش و گروپه چه كداره كانه وه بێ���ت، به ڵك���و چونه ت���ه دۆڵ و ناوچه به رزایی���ه كان و رێكخس���تنه كانی خۆیان

رێكده خه نه وه ".ئاوێنه ب���ۆ له لێدوانێك���ی پێش���ویدا ئه ندامی ئه نجومه نی قه زای دوزخورماتو كه مال گلی رایگه یاند رێكخراوی قاعیده

له ناوچ���ه ی س���لێمان به گ به ئاش���كرا به هێزێك���ی زۆرو ئۆتۆمبیلی مێكزه مینی پ���ڕ چه كدارو ئااڵی ره ش���ه وه كه ئارمی

)الله اكبر(ی پێوه یه سوڕاونه ته وه .ئ���ه و ئه ندام���ه ی ئه نجومه ن���ی قه زای دوزخورمات���و باس ل���ه وه ش ده كات كه له س���نوری گون���دی لوق���م و حه فرییه ی س���ه ر به دوزخورماتوی سه ر به پارێزگای س���ه اڵحه دین تاوه ك���و گوندی قوش���ی ناوچه یه كی دیاله پارێزگای له س���نوری چۆڵه و هیچ هێزێكی س���ه ربازیی و ئه منی تێدا نییه ، بۆی���ه به و هۆیه وه رێكخراوی

قاعیده و داعش هه ر كاتێك ویستبێتیان چاالك���ی خۆی���ان ك���ردوه و رێگاكانیان

داخستوه .له لێدوانێكیدا ب���ۆ ئاوێنه به ڕێوه به ری ناحی���ه ی قه ره ته پ���ه وه ه���اب ئه حمه د ئاش���كرایكرد كه داعش پێش���تریش له و س���نورانه بونیان هه بوه و ئێستا جوڵه ی سه ربازییان ده س���تی پێكردوه و هێرشی

له ناكاو ئه نجام ده ده ن.به پێی زانیارییه كانی ئاوێنه له ناوچه ی قه ره ته په و به گ و سلێمان دوزخورماتو و ح���ه وزه ی حه مرین گوند هه ی���ه له دوای روخانی رژێمی پێشوه وه سوپای عێراق

نه چوه ته ناویه وه .

به وت���ه ی ئه و به ڕێوه ب���ه ره ی ناحیه ی قه ره ته پ���ه كۆمه ڵێك گون���دی ناوچه ی قه ره ته پ���ه و جه باره و ح���ه وزی حه مرین پێشتریش هه ر به ده ستی داعشه وه بون، به اڵم چه ند گوندێك ره بیه ی س���ه ربازیی عێراقی تێدا دانرابو داعشییش هێرشیان كردوه ت���ه س���ه ری و زۆربه ی���ان گرتون و چه ندین كوژراو برینداری لێكه وتوه ته وه و 10 ره بیه و دو باره گای س���ریه ده س���تی

به سه ردا گیراوه .به وته ی س���ه رچاوه یه كی س���ه ربازیی خه ڵك���ی زۆرب���ه ی له دوزخورمات���و عه ش���ایه رو گه نجه كانی���ان له گ���ه ڵ ئه و گروپ���ه چه كدارانه دایه له دژی س���وپای مالیكی و واڵتانی س���وننه ش هاریكارییان ده كه ن، چونكه سوننه كانی ئه و ناوچانه فش���ارێكی زۆریان له س���ه ره و زۆربه یان

له زیندانه كاندان.به ڕێوه به ری ناحیه ی قه ره ته په ئه وه شی ئاشكراكرد كه له دوای هێرشه كانی داعش هێڵه كان���ی په یوه ندی ب���ڕاوه و له رێگه ی

كۆڕه كه وه په یوه ندی ده كه م.ش���ایه نی ئاماژه كردن���ه دۆخی ئه منی ش���اره كێشه له س���ه ره كان و ناوچ���ه له ئێستادا كوردس���تان س���نورییه كانی مه ترس���ی گه وره ی���ان له س���ه ره ، ژیانی خێزانه كانی س���لێمان به گ و گونده كانی ده وروبه ری له دۆخێكی خراپتردایه ، بۆیه گه نجه كانیان رۆژ به رۆژ زیاتر رو له گروپه

چه كداره كان ده كه ن له دژی حكومه ت.ك���ه كورتك���راوه ی "ده وڵه تی داعش ئیسالمییه له عێراق و شام"، رێكخراوێكی چه كداریی توندڕه وی ئیسالمییه و كار بۆ دامه زراندنی ده وڵه تێكی ئیسالمی ده كات له به ش���ێك له عێراق و س���وریا و لوبنان و به هۆی ش���ه ڕ و پش���ێوی نێو س���وریا و عێراق���ه وه ، روبه رێك له خاك���ی ئه و دو

واڵته یان به ده سته وه یه .

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

به پێی ئه و زانیارییانه ی له كادرێكی پێشكه وتوی حزبی سۆسیالیسته وه

ده ست ئاوێنه كه وتون سێ ئه ندامی مه كته ب سیاسی و چوار سه ركردایه تی له حزب ده ركراون كه سێ كه سیان دامه زرێنه ری

سۆسیالیستن، ئه ندامێكی سه ركردایه تی ئه و حزبه ش

رایده گه یه نێت "ته نها كاكه حه مه و عه بدواڵی برای و دو كه سی تر

جوڵه به حزب ده كه ن و ئێمه وه كو سه ركردایه تی و مه كته ب سیاسی هیچ

ده سه اڵتێكمان نییه ".

به پێ����ی زانیارییه كان����ی ئاوێنه ئه و ح����ه وت س����ه ركردایه تییه ی حس����ك پرۆژه یه ك����ی چاكس����ازییان هه ی����ه و داوای جێبه جێكردن����ی ده كه ن، به اڵم مه به س����تی گش����تییان الوازكردن����ی حاج����ی عه ب����دواڵی بااڵده س����تیی مه حموده ، كه چی ناوبراو هه س����تاوه به ده ركردن و ته جمیدكردنیان، چونكه ئێستا حس����ك له ده ستی عه بدواڵدایه

نه ك كاكه حه مه .سه ركردایه تی ئه نجومه نی ئه ندامی حزب����ی سۆسیالیس����ت دیموكرات����ی ته حس����ین "م����ه ال كوردس����تان گه رمیان����ی " زانیارییه كانی بۆ ئاوێنه پشتڕاس����تكرده وه و وت����ی "ل����ه دوای شكستی هه ڵبژاردن ئێمه پرۆژه یه كی چاكس����ازییمان له س����ه ر قۆرخكاریی ته نها دو كه س و گه نده ڵی و كێش����ه و ناش����ه فافی و ناعه داله تییه كان����ی نێو حزب دایه ده ستی كاكه حه مه ، كه چی نه ك كاری له س����ه ر نه ك����رد، به ڵكو نوس����راوی كردوه بۆ وه زاره تی ناوخۆ موچه ی پاسه وانه كانی ئه و به رپرسانه ببڕدرێت، ئه مڕۆ له فه رمانده یی گشتی زێره ڤانی به و پاسه وانانه وتراوه ئێوه

ده ركراون، به كورتی نانبڕاو كراون".ئه و به رپرس����ه وتیشی "نوسراویان كردوه بۆ وه زاره ت����ی دارایی موچه ی چوار كه سمان له رێكخراوه كان ببڕدرێت، به اڵم پاش ئاگاداركردنه وه ی وه زیری

ناوبراو ئه و هه وڵه شكستیهێنا".ئه وه شی ته حس����ین ره خنه ی مه ال گرت ك����ه له بری ئ����ه وه ی ئه وان بێن ئه و پرۆژه یه جێبه جێ بكه ن، كه چی به س����یمكارتی هه ڵبژاردنه وه له دوای جنێ����وو هه ڕه ش����ه و نه ناس����راو سوكایه تییه كی زۆرمان پێكراوه ، به اڵم ئه وان چاكسازییان ناوێت به ڵكو ته نها

بودجه و پاره كه یان ده وێت، به كورتی ته نها كاكه حه م����ه و عه بدواڵی برای و دو كه س����ی تر جوڵه به حزب ده كه ن و ئێمه وه كو س����ه ركردایه تی و مه كته ب نییه ، ده س����ه اڵتێكمان هیچ سیاسی ئه وه ش����ی له نێو حزبدا ماوه ته وه هیچ ده كه م ته حه دا نییه ، ده س����ه اڵتێكی بتوانێت سیاسییه ك مه كته ب ئه ندام 50 ه����ه زار دین����ار ب����ۆ كادرێك یان

كه سێكی هه ژار سه رف بكات.ئه نجومه ن����ی ئه ندام����ه ی ئ����ه و سه ركردایه تی حسك له و لێدوانه یدا بۆ ئاماده بوین "ئێمه راشیگه یاند ئاوێنه

رۆح����ی خۆمان بكه ین����ه قوربان ئه و حزبه كه چی كاكه حه مه چاكس����ازی ناوێ����ت، به اڵم ئێم����ه هیچ كات حزب بۆ كه س به جێناهێڵین و جیانابینه وه و ناچینه نێو هی����چ حزبێكه وه ، به ڵكو تێده كۆشین بۆ چه سپاندنی ئه و پرۆژه

چاكسازییه و راستكردنه وه ی حزب".له دوا وته یدا مه ال ته حسین وتی "خۆ تاوانی ئێم����ه نییه دوێنێ 75 ئه ندام له پێنجوێن كه سێك چه ند له سۆران و ده س����تیان له كاركێش����اوه ته وه ، بۆیه ئێستا حزب نه خۆش كه وتوه و له سه ر

جێگایه ".پێش����كه وتوی ئه ندامێكی هاوكات ئه و حزبه نه یویس����ت ناوی ئاش����كرا بكرێت رونیكرده وه كه ئێستا كێشه و ناكۆكییه كانی نێو سۆسیالیس����ت زۆر گه وره بوه و چاره س����ه ری ئه سته مه ، چونكه هی����چ كام ل����ه و دو كوتله یه ئاماده ی ته نازولكردن نین بۆ یه كتری، پێموایه س����ه ره تای جیابونه وه بۆیه له نێ����و حزبه كه م����دا س����ه ریهه ڵداوه ، چونك����ه ئه وه ت����ا له چ����وار كه س����ی دامه زرێنه ر سێ كه س����یان ده ركراوه

له گه ڵ چوار سه ركردایه تیدا.كه به وه ش����كرد ئاماژه ی هه روه ها ل����ه روی ئیداری����ی و دارای����ی و پاره ی س����ه ركردایه تی و هی����چ حزب����ه وه ئه ندامێكی مه كته بی سیاسی ناتوانێت ورده كارییه كان بزانێت و هه مو شتێك ته نه����ا الی عه بدواڵی برای محه مه دی حاجی مه حمودی س����كرتێری حزبه ، واته كاروب����اری ناوخۆو دارایی حزب ته نها الی ئه وه و كاروباری ده ره وه ش الی محه م����ه دی حاج����ی مه حمودی

برای.ئاوێن����ه هه وڵی����دا رای عه ب����دواڵی حاجی مه حمود په رله مانتارو كارگێڕی مه كته بی سیاسی حزبی سۆسیالیست دیموكراتی كوردستان وه ربگرێت به اڵم

په یوه ندییه كه به رده ست نه بو.

)421( سێشه ممه 2014/3/25کوردستانی

داعش..‌له‌سه‌ر‌سنوری‌‌كوردستانه‌

سێ‌دامه‌زرێنه‌روچوار‌سه‌ركردایه‌تی‌سۆسیالیست‌ده‌رده‌كرێن

ئه‌ندامێكی‌سه‌ركردایه‌تی:‌حزب‌ته‌نها‌به‌ده‌ستی‌دو‌كه‌سه‌وه‌یه‌

5

ده‌ستێك‌جلی‌‌كوردی‌‌به‌دیاری‌‌به‌ئاشتۆن‌ده‌درێت

خانمێكی رۆژهه اڵتی كوردس���تان ده س���تێك جلی كوردی پێشكه ش به نوێنه ری یه كێتی ئه وروپا "كاترین

ئاشتۆن" ده كات.

به پێی ئاژانس���ی هه واڵی ئیرنای رۆژهه اڵت���ی خانمێك���ی ئێران���ی ، كوردستان به ناوی "سۆسه ن سادات" كه دیزاینه ری جل و به رگی كوردییه له شاری س���نه ، ئاماده كاری ده كات بۆ ئه وه ی ده س���تێك جل���ی رازاوه وه ك گوزارشت كردن له جوانیه كانی پۆشاكی كوردی و خۆڕاگری كلتوری ره سه نی كوردستان و ده ستڕه نگینی ژنانی كورد، به دیاری بدات به كاترین ئاشتۆن له كاتی سه ردانیدا بۆ تارانی پایته ختی كۆماری ئیسالمی ئێران.

ك���ه رایگه یان���دووه سۆس���ه ن به مه به س���تی پراكتیزه كردن���ی ئه م كاره ی ، په یوه ن���دی به نوس���ینگه ی س���ه رۆكایه تی كۆم���اره وه كردووه و هه ماهه نگ���ی له چوارچێ���وه ی له گ���ه ل كوردس���تان پارێ���زگاری وه زاره ت���ی ده ره وه ، بڕی���اری داوه به ه���اوكاری محه مه د جه واد زه ریف وه زی���ری ده ره وه ی ئێ���ران، ئ���ه م داهاتووی له خول���ی ده س���ته جله گفتوگۆكان���ی ئێ���ران له گه ڵ 5 كۆ 1دا به دیاری پێش���كه ش به نوێنه ری

یه كێتی ئه وروپا بكرێت.ئیرنای به ئاژانس���ی خانمه ، ئه م راگه یاندووه كه كوردس���تان النكی كلتوریه كانه و به ها شارس���تانیه ت و ئه و وه ك كوردس���تانیه ك ش���انازی ب���ه م كاره وه ی ده كات، له به رئه وه ی

ج���ل و به رگ���ی ك���وردی له جوانیدا بێوێنه یه و هی���واداره كه توانیبێتی كلت���وری ده وڵه مه ندی كوردس���تان

زیاتر بناسێنێت.له خه ڵك���ی داوای هه روه ه���ا كوردستان كردووه كه رێز له به رگی زیاتری بایه خێكی بگ���رن و كوردی پێبده ن، چونكه به شێكی دانه بڕاوو

گرنگه له شوناس و ناسنامه یان.

زۆربه ی خه ڵكی عه شایه رو

گه نجه كانیان له گه ڵ ئه و گروپه

چه كدارانه دایه له دژی سوپای مالیكی و واڵتانی سوننه ش هاریكارییان ده كه ن

خۆ تاوانی ئێمه نییه دوێنێ 75

ئه ندام له سۆران و چه ند كه سێك

له پێنجوێن ده ستیان

له كاركێشاوه ته وه ، بۆیه ئێستا حزب نه خۆش كه وتوه و

له سه ر جێگایه

قه ره ته په

سۆسه ن سادات

کاترین ئاشتۆن

ئا: هاوكار حسێن

نێچیرڤان بارزانی پێیوایه پێدانی مافه كانی كورد له عێراقدا به پشتیوانیی

واشنتۆن، باشتره له هه وڵدان بۆ سه ربه خۆیی به بێ پشتگیریی

ئه مه ریكا.

س���ایتی به ڵگه نامه یه ك���ی به پێ���ی ویكیلیكس كه له الی���ه ن دیپلۆماتكاره نوس���راوه و له عێراق ئه مه ریكیه كانه وه ئاوێن���ه ده قه كه ی ك���ردوه به كوردی ، نێچیرڤان بارزانی ستایش���ی س���ه رۆك بوشی كردوه بۆ میوانداریكردنی مه سعود بارزانی كه وه ك س���ه رۆكی ده وڵه تێك پێشوازیلێكراوه . له وباره یه وه نێچیرڤان یارمه ت���ی "س���ه ردانه كه وتویه ت���ی ، نوخبه ی كوردی داوه وای نیش���انبده ن مافه كانی���ان به ده س���تهێنانی ك���ه به پش���تیوانیی عێراقدا له چوارچێوه ی ئه مه ری���كا، باش���تره له هه وڵ���دان بۆ به ده س���تهێنانی س���ه ربه خۆیی به ب���ێ پش���تیوانیی ئه مه ری���كا )یاخود هه ر

دراوسێیه ك(".له به ش���ێكی ئ���ه و به ڵگه نامه یدا كه مێژوه كه ی بۆ ساڵی 2005 ده گه ڕێته وه ، فه الح مس���ته فا، به رپرسی په یوه ندیه ده ره كیه كانی هه رێ���م، ره تیكردوه ته وه "ئه گ���ه ر س���ه رۆك تاڵه بانی پۆس���تی بچێته وه له ده س���تبدات و سه رۆكایه تی ماڵ���ه وه ، سیاس���ه تی هه رێ���م گۆڕانی

به سه ردادێت".

ده قی به ڵگه نامه كه :05KIRKUK270 : ئای دی

بابه ت: گه ش���تی واش���نتۆن مانه وه ی كوردان له عێراقدا به هێز ده كات

سه رچاوه : رێكخه ری هه رێمی كه ركوك )عێراق(

به روار: 8ی كانونی یه كه می 2005پۆلێن: زۆر نهێنی

پوخته :نێچیرڤان بارزانی ، سه رۆك وه زیرانی كوردس���تان هه رێم���ی حكومه ت���ی ستایش���ی سه رۆك بوش���ی كرد له پای میوانداریكردن���ی س���ه رۆكی هه رێم���ی كوردستان، مه سعود بارزانی . نێچیرڤان ئام���اژه ی به وه ك���رد ك���ه ئه مه ریكا وێ���ڕای ئ���ه وه ی وریا بوه له مه س���ه له واهه ستیكردوه به اڵم پڕۆتۆكۆلیه كاندا، كه ئه مه ریكا وه ك سه رۆكی ده وڵه تێك پێشوازیی له س���ه رۆك بارزانی كردوه . نوخبه ی یارمه تی وتیشی ، سه ردانه كه كوردی داوه بۆ ئه وه ی نیشانیبده ن كه به ده ستهێنانی مافه كانمان له عێراقێكی دیموكرات���دا به پش���تیوانیی ئه مه ریكا، باش���تره له هه وڵدان بۆ س���ه ربه خۆیی به بێ پش���تگیریی ئه مه ری���كا )یاخود فه الح بارزان���ی و دراوس���ێیه ك(. هه ر مس���ته فاش، به رپرس���ی په یوه ندی���ه

ده ره كیی���ه كان، پێش���بینی ئه وه ی���ان ك���رد كه رێ���ژه ی ده نگ���ده ران له چاو ئ���ه وه ی مانگی تش���رینی یه كه م زیاتر ببێ���ت، ه���اوكات ج���ه الل تاڵه بانیش له به غدا درێژه به كاره كه ی بدات و عادل عه بدولمه هدیش ببێته سه رۆك وه زیرانی عێراق. پارتی به ئاشورییه هاوسۆزه كانی وتوه لیس���تی تایبه ت به خۆیان هه بێت له هه ڵبژاردنه كاندا بۆ ئه وه ی نوێنه رانی غه یره موسوڵمان بونیان هه بێت و هه ر هه نگاوێ���ك به ئاراس���ته ی دامه زراندنی

ده وڵه تێكی ئیسالمی په كبخات.

گه شتێكی گرنگ بۆ واشنتننێچیرڤان بارزانی ، سه رۆكی حكومه ت ستایش���ی س���ه رۆك بوش���ی كرد بۆ میوانداریكردنی مامی ، مه سعود بارزانی رۆژی كوردس���تان. هه رێمی سه رۆكی 6ی كانونی یه كه م، بارزانی به جێگری رێكخه ری هه رێمیی ئه مه ریكای راگه یاند، له كاتێكدا ئه مه ریكا له روی پرۆتۆكۆله وه ب���ه اڵم ده كات، مامه ڵ���ه وریایان���ه واهه ستیكردوه كه مامی وه ك سه رۆكی ئه وان پێش���وازیلێكراوه . ده وڵه تێ���ك ناوه ڕۆكی س���ه ردانه كه یان پرۆتۆكۆل و به س���ه ركه وتنێكی مه زن ئه ژماركردوه . یارمه تی نێچیرڤان وتی ، س���ه ردانه كه نوخبه ی كوردی داوه وای نیش���انبده ن مافه كانی���ان به ده س���تهێنانی ك���ه به پش���تیوانیی عێراقدا له چوارچێوه ی ئه مه ری���كا، باش���تره له هه وڵ���دان بۆ

به ده س���تهێنانی س���ه ربه خۆیی به ب���ێ پش���تیوانیی ئه مه ری���كا )یاخود هه ر

دراوسێیه ك(. س���ه رۆكی حكومه ت���ی هه رێم وتی ، كه وتۆته ژێر كاریگه ری ئه و تێڕوانینه ی سه رۆك بوش هه یبوه به رامبه ر عێراق و پابه ندب���ون به جێبه جێكردنی . ئاماژه ی به وه ش كرد كه كورده كان پێشوازییه كی گه رمیان له الی���ه ن ئه مه ریكاوه لێكراوه وه ك پێزانینێ���ك ب���ۆ ئ���ه وه ی كورد له راب���ردودا ئه نجامی���داوه . هه روه ه���ا ئه مه ریكا وێڕای ئه وه ی به ش���ێوه یه كی ئاسایی باس له عێراق ده كات وه ك یه ك وایده بینێت به اڵم قه واره ی سه ربه خۆ، كورده كانی���ش ش���وێنێكی شایس���ته به خۆیان هه ی���ه له عێراقی نوێداو وه ك هاوبه ش���ێكی ن���او هاوپه یمانێتیه كه ی

خۆی حسابی كردون.

پێشبینیه كانی هه ڵبژاردن )2005( نێچیرڤ���ان بارزانی و فه الح مس���ته فا به جیا پێشبینیه كانیان بۆ هه ڵبژاردنی 2005 له س���اڵی عێ���راق په رله مان���ی

به مشێوه یه ی خواره وه بو:

فه الح: شیعه كان )80-100( كورسی . كورس���ی . )110-80( نێچیرڤ���ان:

)له راستیدا 128 كورسی برده وه (ف���ه الح: هاوپه یمان���ی ك���ورد )60( كورسی . نێچیرڤان: )45-55( كورسی .

)له راستیدا 53 كورسی برده وه (

فه الح: سوننه كان )45-50( كورسی . كورس���ی . له )40( زیاتر نێچیرڤ���ان:

)له راستیدا 44 كورسی برده وه (فه الح: لیسته كه ی عه الوی )35-30( كورسی . )25( نێچیرڤان: كورس���ی .

)له راستیدا 25 كورسی برده وه (ف���ه الح: ئه حمه د چه له ب���ی )10-5(

كورسی . ئیس���المی یه كگرت���وی ف���ه الح: كوردستان )1-2( كورسی . )له راستیدا

5 كورسی برده وه (

هه ردوكی���ان )نێچیرڤ���ان و ف���ه الح رێ���ژه ی پێش���بینیانكرد مس���ته فا( ده نگدان���ی ئه مج���اره زیاتربێت له وه ی مانگ���ی تش���رینی یه ك���ه م، كاتێ���ك هه ندێك له كورده كان دژی ده س���توری عێراق وه س���تانه وه له به رئه وه ی مافی س���ه ربه خۆیی تێ���دا نه ب���و، هه ندێكی ت���ر الرییان نه بو له ده نگ���دان، چونكه تێده په ڕێت. ه���ه ر ل���ه وه ی دڵنیابون له ئێستادا پارتی هه ڵمه تی جه ماوه ریی خۆی سه رڕێخستوه . به وته ی خۆشیان ده نگده رانه و زیاتری به ش���داربونی بۆ پێویس���تیان به وه نیه ل���ه دژی پارته كورده كانی تر هه ڵمه ت بكه ن. نێچیرڤان بارزانی گله یی ئه وه ی كرد كه قورس���ه گه نج���ان وایان لێبكرێ���ت ده نگبده ن. له الیه ن خۆیش���یه وه جێگ���ری رێكخه ر پێداگری له س���ه ر گرنگ���ی ئه نجامدانی بێخ���ه وش كرده وه دور هه ڵبژاردنێكی

یاخود له كه مینه كان له هه ڕه ش���ه كردن پارته كورده كانی دیكه . )تێبینی : ئه م

گفتوگۆیه له پێش هێرش���ه كانی دهۆك بۆ سه ر یه كگرتو ئه نجامدراوه (. فه الح له چاودێرانی پێش���وازیی پارتی وتی ،

نێوده وڵه تی ده كات. بارزانی باسی له وه كرد كه به ئاشورییه هاوس���ۆزه كانیان وتوه لیستی تایبه ت هه ڵب���ژاردن، ب���ۆ هه بێت به خۆی���ان نه ك بچن���ه پاڵ لیس���تی هاوپه یمانی كوردس���تان. پارت���ی له هه ڵبژاردن���ی غه یره ده یویس���ت عێراقدا په رله مانی عێراقدا له په رله مان���ی ئیس���المیه كان هه وڵی ش���یعه كان ب���ه ره و ده وڵه تێكی ئیسالمی په كبخه ن. پارتی له الی رونه كه ده توانێت له دوای هه ڵبژاردنه كانه وه هاوپه یمانێت���ی له گه ڵ ئاش���ورییه كاندا

پێكبهێنێت. بارزانی وت���ی ، پارتی هان���ی ئه یاد عه الوی ده دات بۆ ئه وه ی به شداری له و حكومه ت���ه بكات ك���ه دڵنیابو له الیه ن عادل عه بدولمه هدییه وه س���ه رۆكایه تی ده كرێ���ت، ئێرانیش له الی���ه ن خۆیه وه كێشه دروس���تده كات له حاڵه تی بونی عه الوی به س���ه رۆك وه زیران. ئه حمه د چه له بی���ش پۆس���تێك وه رده گرێ���ت، به ده ر له پۆس���تی س���ه رۆك وه زیران. ئێران له ئه مه ریكا زیاتر هه ڵبژاردنه كانی عێراقی به هه ند وه رگرتوه . ئێران موچه ی مانگانه ی بۆ سیاسییه كان بڕیوه ته وه و به ده رفه تێك���ی هه ڵبژاردنه ك���ه ش مێژوی���ی ده زانێ���ت. ئه نجومه نی بااڵی ئیس���المی له عێراق نزیك���ه ی 6 هه زار الیه نگ���ری خ���ۆی خزاندوه ت���ه ن���او به عس���یه كان ناوخ���ۆوه . وه زاره ت���ی رێكده خرێن���ه وه و باش���تر خه ریك���ن پش���تیوانیی مادییش ده كرێن، بارزانی پێیوابو س���وریا پش���تیوانیان ده كات. عه ره به س���وننه كانیش تاكه گروپێكن ك���ه ئه زمون���ی راس���ته قینه یان هه یه ئه گه ر بۆیه عێراق���دا. له به ڕێوه بردنی ئه مه ریكا بكش���ێته وه ، مان���ای ئه وه یه

جه نگی ناوخۆ روده دات. كاتێك پرسیاری ئه وه كرا كه ئه گه ر سه رۆك تاڵه بانی پۆستی سه رۆكایه تی ماڵ���ه وه ، بچێت���ه وه له ده س���تبدات و سیاسه تی هه رێم گۆڕانی به سه ردادێت، ف���ه الح مس���ته فا ره تیكرده وه ش���تی پێویس���ته كوردێ���ك روب���دات. وا ببێته س���ه رۆك كۆمار یان س���ه رۆك په رله مانی س���ه رۆكی یاخود وه زیران عێ���راق: تاڵه بان���ی پاڵێ���وراوی كورد ب���وه . هه روه ها پێش���بینی ئه وه ش���ی ك���رد كه كورده كان ببن���ه گه وره ترین فراكس���یۆنی ناو په رله مان���ی عێراق، ب���ه اڵم پێیواب���و كه هیچ كێش���ه یه ك رون���ه دات له وه رگرتن���ه وه ی یه كێ���ك له و پۆس���ته س���ه ره كیانه ی سه ره وه . وتیش���ی ، پێویس���ته كورد الیه نه كان ل���ه وه دڵنیابكات���ه وه كه ك���ورده كان ده یانه وێت وه ك به ش���ێك له عێراقێكی به مه رجی بمێننه وه ، دیموكراتدا نوێی

به شداربونێكی دادپه روه رانه .

ئا: هاوكار

هه نارده كردنی 100 هه زار به رمیل نه وت له رۆژێكدا له رێگه ی كۆمپانیای

سۆمۆ له الیه ن هه رێمی كوردستانه وه ، هه رچه نده به گوشاری ئه مه ریكا بوه ،

به اڵم هه نگاوێكی "ته كتیتكی "یه و تا دوای هه ڵبژاردنی مانگی داهاتو ده خایه نێت، ئه مه بۆچونی به شێك

له میدیا جیهانیه كانه .

دوای ئه و په یوه ندیه ته له فۆنیه ی كه رۆژی پێنجش���ه ممه ی راب���ردو له نێوان هه رێمی س���ه رۆكی بارزانی ، مه سعود كوردستان و جۆ بایدنی جێگری سه رۆكی ئه مه ریكا ئه نجامدرا، حكومه تی هه رێم ره س���میه وه راگه یاندنێكی له رێگ���ه ی ره زامه ن���دی نیش���اندا به ره وانه كردنی

100 ه���ه زار به رمی���ل نه وت���ی رۆژانه له رێگه ی كۆمپانیای س���ۆمۆی س���ه ر به حكومه تی ناوه ندی به غدا ئه مه ش���ی "به نیازپاكی " وه س���فكرد، كه پێش���تر هه رێم ئاماده نه بو بچێته ژێر مه رجێكی له و ش���ێوه یه و پێداگربو له سه ر ئه وه ی له رێگه ی كۆمپانی���ای كۆمۆی هه رێمی بنێت. ئه و هه ن���گاوه كوردس���تانه وه میدیاكان���ی جیهانی���ش پێیانوایه ئه م هه ن���گاوه ی هه رێ���م له ژێر گوش���اری ئه مه ری���كادا بوه ، به اڵم ده ش���ێت زۆر

نه خایه نێت. به ش���ێك له چاودێرانی ناوخۆش ئه و بڕیاره ی هه رێم ده گێڕنه وه بۆ ئه وه ی كه به رپرسانی كورد نایه ناوێت ئه و قه یرانه ئابورییه ی كه به هۆی كێشه ی نه وته وه به رۆكی هه رێمی كوردس���تانی گرتوه ، له وه زیاتر درێژه بكێشێت، ناشیانه وێت

بابه تێكی له وش���ێوه یه ببێته كارتێكی به هێز به ده ست نه یاره كانیانه وه له به غدا بۆ كۆكردن���ه وه ی ده نگ و راكێش���انی سۆزی ده نگده ران له و هه ڵبژاردنه دا كه

نزیكه ی 40 رۆژێكی ماوه . ئاژانس���ی ئه نادۆڵی توركی له زاری رایگه یاندوه ، ش���اره زایه كه وه چه ن���د "ره وانه كردن���ی 100 ه���ه زار به رمی���ل نه وت له رۆژێك���دا له رێگه ی كۆمپانیای سۆمۆوه ، هه نگاوێكی ته كتیكیه و له ژێر فش���اری ئه مه ریكادا بوه كه ده ش���ێت دوای هه ڵبژاردنه ك���ه ی 30ی نیس���ان

گۆڕانی به سه ردابێت".هاوكات عه لی سه مین، له دامه زراوه ی فكری بیلگێسام له ئه ستانبوڵ پێیوایه ئ���ه و بڕی���اره ی حكومه ت���ی هه رێ���م ده ره نجام���ی ئه و هه وڵ���ه چڕوپڕانه ی جۆ بایدن و باڵیۆزی ئه مه ریكا له به غدا

ب���وه كه هه فته ی رابردو دایان له نێوان هه ولێرو به غدادا.

رۆیت���ه رز ئاژانس���ی هه روه ه���ا "كورده كان به ناونیشانی له راپۆرتێكدا بڕێك ن���ه وت له رێگه ی ب���ۆری نه وتی وه ك ده ك���ه ن هه ن���ارده عێراق���ه وه نیازپاكیه ك"، ئاماژه ی به وه كردوه كه له رێگه ی له ساڵی 2012ه وه كورده كان ته نك���ه ره وه به رده وامن له ره وانه كردنی نه وت بۆ ده ره وه و له هه مانكاتدا خه ریكی دامه زراندنی بۆرییه كی نه وتی سه ربه خۆ بون ب���ۆ توركی���ا، ئه م هه ن���گاوه ش "له الی���ه ن به غداوه به بڕین���ی موچه ی

مانگانه ی هه رێم تۆڵه كرایه وه ".ئاژانس���ه كه ل���ه زاری به رپرس���ێكی ن���اوی ئ���ه وه ی به ب���ێ خۆرئ���اواوه بهێنێت ئاش���كرایكردوه ، " كورده كان نه وتی به ره وانه كردنی ده ستده كه نه وه

خ���او له رێگ���ه ی بۆریه ك���ه ی به غداوه كه بۆ چه ندین س���اڵه بوه ت���ه مایه ی

چه قبه ستنی نێوانیان". له الیه ك���ی دیكه وه ، ئاژانس���ی نیوز ئیس���المی له كۆماری نزی���ك ترێندی ئێران له بابه تێكدا نوس���یویه تی ، "جگه له و ملمالنێی���ه ی نێوان هه ولێرو به غدا له سه ر سامانه سروشتیه كان، خواستی له مێژینه ی س���ه ركرده ك���ورده كان بۆ لكاندن���ی ئ���ه و زه وی���ه ی له ئێرانه وه درێژده بێت���ه وه تا س���وریا به هه رێمی نیمچه س���ه ربه خۆیه كه یانه وه ، یه كێكی

دیكه یه له ناكۆییه كان".هه روه ها ئاژانس���ه كه ل���ه زاری چه ند نه ناس���راوه وه دیپلۆماتێكی به رپرس و ئه وه ش���ی وتوه كه "ئ���ه و ناكۆكیانه یه كێكه له مه ترسیه هه ره گه وره كان بۆ

سه ر سه قامگیریی عێراق".

له الیه ن خۆی���ه وه حكومه تی ناوه ند دژی ئه وه ده وه س���تێته وه كه هه رێمی كوردستان له رێگه ی به نده ری جه یهانی ده ره وه ره وان���ه ی ن���ه وت توركیه وه بكات، به وپێیه ی ئه مه پێش���ێلكاریی ده س���توری عێراق���ه ، به ڵك���و ده بێت له رێگه ی دامه زراوه ی نیشتمانی نه وتی عێ���راق )س���ۆمۆ(ه وه ره وانه بكرێت. ره تیده كرده وه كوردستانیش هه رێمی بچێته ژێ���ر مه رجێكی له وش���ێوه یه ، ئه مه ش وایكردوه له ئێس���تادا نزیكه ی 1.5 ملی���ۆن به رمیل نه وت���ی هه رێم له به نده ری جه یه���ان كه ڵه كه ببێت كه خ���ۆی له بنه ڕه تدا توان���ای هه ڵگرتنی 2.5 ملی���ۆن به رمیل نه وت���ی هه یه ، چاوه ڕێده كرێ���ت به غ���دا ره زامه ن���دی نیش���انبدات ب���ۆ ره وانه كردن���ی ب���ۆ

بازاڕه كانی جیهان.

تایبه‌ت)421( سێشه ممه 662014/3/25

نێچیرڤان بارزانی : مانه وه ی كورد له عێراق باشتره له سه ربه خۆیی به بێ پشتیوانیی ئه مه ریكا

میدیا جیهانیه كان: بڕیاره كه ی حكومه تی هه رێم هه نگاوێكی تاكتیكیه

ویکیلیکس 2005

نێچیرڤان بارزانی سه رۆكی حكومه ت ستایشی سه رۆك

بوشی كرد بۆ میوانداریكردنی مامی له كاتێكدا ئه مه ریكا له روی پرۆتۆكۆله وه

وریایانه مامه ڵه ده كات واهه ستیكردوه

كه مامی وه ك سه رۆكی ده وڵه تێك

پێشوازیلێكراوه

پارتی به ئاشورییه هاوسۆزه كانی وتوه

لیستی تایبه ت به خۆیان هه بێت

له هه ڵبژاردنه كاندا بۆ ئه وه ی نوێنه رانی

غه یره موسوڵمان بونیان هه بێت و هه ر

هه نگاوێك به ئاراسته ی دامه زراندنی

ده وڵه تێكی ئیسالمی بوش و بارزانی په كبخات

خراپترین شاری دونیا

رۆش���نبیریی و النكه ی س���ه رده مانێك ژوانی روناكبیران و ئه ده ب دۆس���تان بو، له زۆربه ی ش���اره كانی دیكه وه خه ڵكی بۆ فێربونی زانست و به سه ربردنی كاته كانیان و ده چونه س���ه رمایه كانیان وه گه ڕخستنی ئه وێ ، به اڵم له ئێس���تادا بوه ته خراپترین

شاری دونیا: به غدا.ئه ب���و جه عفه ری عه باس���ی خه لیفه ی له مه وب���ه رو س���اڵ )1250( مه نس���ور كه ن���اری له س���ه ر له س���اڵی )762(دا، روباری دیجله ش���اری به غدای دروستكردو ك���ردی به پایته خت���ی خه الفه ته كه ی ، له و ساته ش���ه وه تا س���ه ره تای هه ش���تاكانی س���ه ده ی راب���ردو یه كێ���ك بو له ش���اره گه وره ی گرنگه كانی جیهان و سه نته رێكی رۆش���نبیری و ئابوری بو، النیكه م له سه ر

ئاستی واڵتانی ناوچه كه دا.به غدای س���ه ده ی رابردو به پێشكه وتنی زانكۆكان���ی و گه وره ی���ی مۆزه خانه كانی و ئاوه دانی و بونی ش���وێنه گه شتیارییه كانی ده ناس���رایه وه ، ه���ه ر ئ���ه وه ش وایكردبو ناوچه ك���ه و له واڵتان���ی له زۆرێ���ك كوردستانیش���ه وه خه ڵكی روی تێبكه ن. ژم���اره ی ئه و نوس���ه رو سیاس���ه تمه داره كوردانه كه م نین ك���ه رۆژگارێك له به غدا ژیان و بڕوانامه یان تیایدا به ده س���تهێناوه . به ته واوه تی بارودۆخه كه له ئێستادا به اڵم

پێچه وانه بۆته وه .به پێی دوایین روپێوی گروپی راوێژكاری میرس���یر، كه هه س���تاوه به پێوانه كردنی جۆرێتی ژیان له )239( ش���ار له جیهاندا، به له به رچاوگرتنی بنه ماكانی : سه قامگیری سیاس���ی ، رێ���ژه ی ت���اوان، پیس���بونی ژینگه ، شاری به غدای پایته ختی عێراقی به خراپترین ش���اری جیهان ل���ه و روانه وه ئه ژماركردوه . له لیس���ته كه دا ناوی به غدا هاوش���انی ش���اره كانی بانگی له كۆماری ئه فریقای ناوه ڕاس���ت و برنسی پایته ختی

هایتی و چادو كۆنگۆو یه مه ن هاتوه .ئ���ه و گروپه له س���ه ر ئاس���تی واڵتانی عه ره بی���دا ئیماره تی دوبه ی به باش���ترین ش���ار بۆ ژیان داناوه و له س���ه ر ئاس���تی جیهانیشدا له دوای واڵتانی ئه وروپا پله ی )73( هێناوه . هه روه ها شاری ئه بوزه بی پایته خت���ی ئیم���ارات له پل���ه ی )78(دا هاتوه . له سه ر ئاستی واڵتانی ئه وروپاشدا ش���اره كانی ڤییه نای پایته ختی نه مس���او زی���ورخ له سویس���راو میون���خ له ئه ڵمانیا به باش���ترین بۆ ژیانك���ردن ئه ژماركردوه . له س���ه ر ئاس���تی ئه فریقاش شاری كیپ تاون���ی پایته خت���ی ئه فریقای باش���وری

به باشترین شار داناوه .ته نها له ماوه ی مانگی شوباتی رابردودا، له به غ���دا توندوتی���ژی روداوی )57(ته قین���ه وه ی )31( له وانه ش روی���داوه ، ئۆتۆمبێل���ی مینڕێژكراو. كاتێك به س���ه ر شه قامه كانی به غدا گوزه ر ده كه یت ده نگی مۆلیده ی دوكانداره كان كاس���ت ده كه ن، هه روه ها خراپی ش���ه قام و رێگاوبانه كان و زۆرو خاش���اكێكی زب���ڵ و كۆبون���ه وه ی زۆربونی ژماره ی گه نجانی بێكارو خراپی دۆخی خوێندن و سیس���تمی ته ندروستی و بون���ی ده یان و س���ه دان بل���ۆك و دیواری ژیانكردنن دیاره كانی له سیما كۆنكرێتی ، له ش���اری به غ���دا. له كاتێك���دا فه رمانگه له ناوچ���ه ی حكوم���ه ت س���ه ره كیه كانی س���ه وزن و له ن���او پش���تێنیه كی ئه من���ی توندوتۆڵ���دا پارێزگاری له خۆیان ده كه ن و زۆر به ئه سته م رێگه به هاواڵتیان ده درێت

بچنه ئه و ناوچه یه وه .به غدا گرفته كان���ی دیكه ی به ش���ێكی بریتیه له كه می ئاوی خواردنه وه و خراپی ئ���اوه ڕۆكان، به جۆرێك بارانێكی به خوڕی زستانی رابردو زۆربه ی كوچه و كۆاڵنه كانی ئه و شاره ی وه كو ده ریاچه لێكرد. حه مید ده راجی رۆژنامه فرۆش، ده ڵێت "كێشه كانی به غ���دا ئه وه نده زۆرن هه ژم���ار ناكرێن". هه روه ها ب���اس له وه ده كات هه ندێكجار بۆ دۆخی ئێس���تای به غدا ده گریه ت، چونكه "به غدای ج���وان ئه مڕۆ گ���ۆڕاوه و بوه ته وێران���ه ". هه روه ها ده ڵێ���ت "ئێمه هه مو

چركه یه ك روبه ڕوی مه رگ ده بینه وه ".عیس���ام فه یلی كه مامۆس���تای مێژوی ده ڵێت موسته نسریه ، له زانكۆی سیاسیه "له س���ه رده می عه باسیدا به غدا پایته ختی ئابوری و پایته ختی هه مو جیهان بو، به اڵم ئه مڕۆ بوه ته ناخۆش���ترین شاری دونیا". هه روه ها پارله مانتار سوهاد فازڵ پۆلێنی ئ���ه و كۆمپانیای���ه به راس���ت ناوده بات و هۆكاره ك���ه ی ده گێڕێته وه ب���ۆ گه نده ڵی و

ناپیشه یبون.

7 )421( سێشه ممه 2014/3/25 عێراق

پرۆفایل

ئا: بارام سوبحی

پارله مانتارێكی كورد رایده گه یه نێت پێشنیاری هه نارده كردنی سه د هه زار به رمیل نه وت له رۆژێكدا له الیه ن حكومه تی هه رێمه وه ، پیشنیاری ئه مه ریكیه كان بوه .

پارله مانتارێكی ده وڵه تی قانونیش داواده كات سه رجه م نه وتی هه رێم له ڕێگه ی عێراقه وه هه نارده بكرێت. پارله مانتارێكی لیستی عێراقیه ش

پێیوایه له توانای هه رێمدا نیه رۆژانه )400( هه زار به رمیل نه وت هه نارده

بكات.

هه رێم���ی حكومه ت���ی س���ه رۆكی بارزان���ی ، نێچیرڤ���ان كوردس���تان رایگه یان���د بڕیاریانداوه له س���ه ره تای مانگی نیس���انه وه رۆژانه سه د هه زار به رمی���ل نه وت���ی هه رێ���م له ڕێگ���ه ی كۆمپانیای س���ۆموه بفرۆشن، ئه وه ش و وه ك���و ده ربڕین���ی نیه تپاكی له گه ڵ حكومه تی عێراق به مه به ستی گه یشتن به ئه نجامێكی ئه رێنی له دانوستانه كانی حكومه ت���ی دواتری���ش ه���ه ردوال. عێ���راق و ئه مه ریكاو نێ���رده ی نه ته وه یه كگرتوه كان له عێراق پێشوازیان له و هه نگاوه كرد، به اڵم پارله مانتاران رای

جیاوازیان له وباره یه وه هه یه .ئیس���امی یه كگرتوی پارله مانتاری ئوسامه جه میل، به ئاوێنه ی راگه یاند بۆ نه هێشتنی ناكۆكیه كانی هه رێم و ناوه ند هه نارده كردنی بودجه و پرسی له سه ر نه وت، حكومه تی هه رێم به پێشنیارێكی رۆژانه ك���ه رازیبوه ئه مه ریكی���ه كان س���ه د هه زار به رمیل ن���ه وت له ڕێگه ی عێراقه وه هه نارده ی بازاڕه كانی جیهان بكات و داهاته كه شی بچێته وه سندوقی

گه شه پێدانی عێراق.ناوبراو، ئه و ده س���ت پێشخه رییه به ئه رێنی ده زانێت و پێیوایه سه ره تایه كی باش���ه ب���ۆ لێكنزیكردن���ه وه ی هه ردو حكومه ت���ی هه رێ���م و عێ���راق و به ره و پێشبردنی دانوس���تانه كانی نێوانیان. وتیشی "ئه و ده ست پێشخه رییه دوای چه ندین سه ردان و كۆبونه وه ی وه فدی ئه مه ریكی���ه كان بوه له گه ڵ حكومه تی

هه رێم و عێراقدا".ئه نجومه نی وه زیران���ی عێراق رۆژی )2014/1/15( بودج���ه ی ئه مس���اڵی ره وان���ه ی په س���ه ندكردو عێراق���ی ل���ه رۆژی )3/16( پارله مان���ی كرد،

پارله مانت���ار )164( به ئاماده بون���ی خوێندن���ه وه ی یه كه م���ی ب���ۆ ك���را، له كاتێك���دا هاوپه یمانی كوردس���تان و لیس���تی موته حی���دون بایكۆت���ی ئه و دواتری���ش ك���رد. كۆبونه وه یه ی���ان لیژنه یه كی سێقۆڵی بۆ چاره سه ركردنی ناكۆكی���ه كان پێكهێنرا، به اڵم لیژنه كه نه یتوانی بگاته ئه نجامێكی هاوبه ش.

وته بێ���ژی كوتله ی ئه ح���رار جه واد له ده س���ت پێش���وازی جب���وری ، پێش���خه رییه كه ی هه رێمی كوردستان ك���رد، هیوای خواس���ت ئه و ده س���ت ببێته هۆی چاره سه ری پێش���خه رییه كێش���ه كانی ئێس���تاو ببێت���ه ه���ۆی بودجه ی په سه ندكردنی له په له كردن ئه مساڵ، چونكه "ئێستا كاتێكی كه م له به رده م ه���ه ردوالدا م���اوه و جگه له گفتوگۆو دانوستان، هیچ چاره سه رێكی

دیكه نیه ".ناكۆكیه كانی نێ���وان هه رێم و ناوه ند له و كاته وه س���ه ریهه ڵدا كه حكومه تی عێراق، رایگه یاند به مه رجێك ئاماده یه بودج���ه ی هه رێ���م و كرێ���ی كۆمپانیا نه وتی���ه كان دابین ب���كات كه هه رێمی كوردستان رۆژانه )400( هه زار به رمیل نه وت هه ن���ارده ب���كات، داهاتی ئه و نه وته ش بخرێته سندوقی گه شه پێدانی

عێراقه وه كه باره گاكه ی له ئه مه ریكایه . كاتێ���ك هه رێمی كوردس���تانیش ئه و پێشنیاره ی ره تكرده وه ، به غدا موچه ی فه رمانبه ران���ی هه رێمی كوردس���تانی

نه نارد.پارله مانتارێكی س���ه ر به ئه نجومه نی ب���ااڵی ئیس���امی ئاش���كرای ده كات هه نارده كردن���ی ئ���ه و س���ه د ه���ه زار به رمیل���ه كارناكات���ه س���ه ر بودجه ی عێ���راق، داواش���ده كات رونكردنه وه ی به رهه مهێنان و له باره ی چۆنێتی زیاتر كوردس���تانه وه نه وتی هه نارده كردنی

بدرێت.پارله مانتاری كوتله ی مه واتن حه بیب ته رف���ی ، ده س���ت پێش���خه رییه كه ی هه رێ���م به "ده س���ت پێش���خه رییه كی باش" ناوده بات، ب���ه اڵم له هه مانكاتدا داواده كات رونكردنه وه ی زیاتر له باره ی هه نارده كردنی به رهه مهێنان و چۆنێتی نه وتی كوردستانه وه بدرێت. به بۆچونی ئه و، له به رئه وه ی له بودجه دا بڕی ئه و نه وت���ه دیاریكراوه ك���ه عێراق ده بێت رۆژانه هه نارده ی بكات، بۆیه ئه و سه د كارناكاته به رمیله ی كوردستان هه زار هه روه ها عێ���راق. بودج���ه ی س���ه ر ده ڵێت "گرفته كانی بودجه ، پێویستی به چاره سه ری ستراتیژی هه یه ، له سه ر

بنه مای ه���اوكاری دوالیه ن���ه ی نێوان حكومه تی هه ولێرو به غدا".

دوای ئ���ه وه ی حكومه ت���ی هه رێ���م س���ه د رۆژانه ئاماده ی���ه رایگه یان���د هه زار به رمیل ن���ه وت هه نارده بكات، عێراقی���ه لیس���تی پارله مانتارێك���ی پێشبینی ده كات له ئاینده یه كی نزیكدا

بودجه ی ئه مساڵ په سه ند بكرێت.عێراقی���ه لیس���تی پارله مانت���اری س���الم دلی ، ده ست پێش���خه رییه كه ی هه رێم ب���ه ئه رێنی ناوده بات، له باره ی بۆ عێراقیش مه رجه كه ی حكومه ت���ی هه نارده كردن���ی )400( هه زار به رمیل ن���ه وت له الی���ه ن هه رێم���ه وه ، ده ڵێت له س���ه روی ناواقیعیه و "ژماره یه ك���ی وتیش���ی كوردس���تانه وه یه ". توانای "دوای ده ستپێش���خه رییه كه ی هه رێم، چاوه ڕوان ده كه م له ئاینده یه كی نزیكدا

بودجه په سه ند بكرێت".قانون ده وڵه ت���ی پارله مانتارێك���ی داواده كات ك���ۆی دۆس���یه ی نه وت���ی هه رێمی كوردس���تان راده ستی عێراق بكرێت، هۆكاره كه شی ده گێڕێته وه بۆ ئه وه ی كه ن���ه وت و داهاته كه ی ده بێت

موڵكی هه مو عێراقیه كان بێت.قان���ون ده وڵه ت���ی پارله مانت���اری ده ست هه رچه نده ئه س���ه دی ، خالید

پێش���خه رییه كه ی هه رێم ب���ه ئه رێنی ده زانێ���ت، ب���ه اڵم راش���یده گه یه نێت به پێ���ی ده س���تور ده بێ���ت نه وت���ی عێراق ب���ۆ هه مو عێراقی���ه كان بێت، ب���ۆ به ڵگاندنی وته كانیش���ی نمونه ی ب���ه وه هێنایه وه له س���ااڵنی رابردودا پارێزگا به رهه مهێنه كانی نه وت، هه مو داهات���ی خۆیان ره وان���ه ی حكومه تی ناوه ن���دی كردۆت���ه وه ، حكومه تی���ش به پێی بودجه و دوای په س���ه ندكردنی له الیه ن پارله مانه وه به سه ر ناوچه كاندا

دابه شیكردوه .ئه سه دی چاره س���ه ری پرسی نه وت له نێ���وان هه رێم وناوه ندا، له یه ك خاڵدا چڕده كاته وه ئه وی���ش ئه وه یه "هه رێم هه مو نه وته كه ی به كرداری راده س���تی حكومه ت���ی ناوه ندی ب���كات، چونكه نه وت���ی كوردس���تان موڵك���ی هه مو نه وتی عێراقیه كانه ، هه روه ك���و چۆن به س���ره و پارێزگاكان���ی دیكه موڵكی

هه مو عێراقیه كانه ".

ئا: ئاوێنه

بۆ تێپه ڕاندنی بودجه و نه هێشتنی ناكۆكی نێوان الیه نه شیعه كان، دو گه وره به رپرسی بااڵی ئه مه ریكاو

ئێران له هه وڵی یه كخستنی الیه نه كان و نه هێشتنی ناكۆكیه كاندان. هه ندێك

له الیه نه كان ده ستوه ردانی ئه و به رپرسانه به كارێكی ئه رێنی ده زانن و

لیستی عێراقیه ش رایده گه یه نێت به هۆی كاریگه رییانه وه ئێران و

ئه مه ریكا ده توانن هێمنی بۆ عێراق بگێڕنه وه .

له گ���ه ڵ قوڵبون���ه وه ی ناكۆكیه كانی نێوان هه رێم و ناوه ند له س���ه ر پرس���ی هه نارده كردنی نه وت و بودجه ، هه روه ها كێش���ه ی نێ���وان الیه ن���ه ش���یعه كان نێ���وان ناكۆكیه كان���ی به تایبه ت���ی ده وڵه تی قانون به س���ه رۆكایه تی نوری ئیس���امی بااڵی ئه نجومه نی مالیكی و به سه رۆكایه تی عه ممار حه كیم و ره وتی سه در به س���ه رۆكایه تی موقته دا سه در، فه رمان���ده ی فه یله قی قودس���ی ئێران ژه نه راڵ قاسم س���لێمانی و یاریده ده ری وه زی���ری ده ره وه ی ئه مه ری���كا بری���ت ماكگۆرك س���ه ردانی به غ���دا ده كه ن و له ڕێگه ی گفتوگۆو فش���ار خستنه سه ر به و كۆتایی ده یانه وێ���ت الیه نه كانه وه

قه یرانانه بهێنن.پارله مانت���اری س���ه ربه خۆی ك���ورد د.مه حم���ود عوس���مان، رایده گه یه نێت ئه گه ر بێتو هه واڵی سه ردانی فه رمانده ی فه یله قی قودسی ئێرانی قاسم سلێمانی بۆ به غدا راس���ت بێت، ئه وا ئامانج لێی "دۆزین���ه وه ی هاوكارییه له نێوان پارته هه یه . كێش���ه یان چونكه شیعه كاندا، هه روه ه���ا بۆ دۆزینه وه ی چاره س���ه ری

كێشه كانی نێوان هه رێم و ناوه نده ".هاتنی ئه و به رپرسه ی ئێران بۆ به غدا له كاتێكدایه دوای س���ێ ساڵ له شه ڕو ئاڵۆزی ، تائێس���تا كێش���ه كانی سوریا كۆتاییان نه هات���وه . كه به بۆچونی د. مه حمود به الی ئێرانیه كانه وه "كێشه ی به گرنگی بۆیه س���وریایه ، س���ه ره كی ناكۆكیه كان���ی ده زان���ن چاره س���ه ری نێوان ئه نجومه نی بااڵو ره وتی س���ه درو

ده وڵه تی قانون بكه ن". ب���ه وه ده كات ئاماژه مه حم���ود، د. كارده كه ن ئێرانی���ه كان ئه مریكیه كان و ب���ۆ چاره س���ه ركردنی ناكۆك���ی نێوان الیه ن���ه عێراقیه كان، چونك���ه "ئه وان چاره سه ریان ده وێت، به اڵم هه ریه كه یان چاره س���ه ری خۆی تایبه تی به ڕێگه ی

ده وێت".دوای ئه وه ی رێبه ری ره وتی س���ه در له به یاننامه یه ك���دا س���ه در موقت���ه دا ده س���تبه رداربونی خۆی له پرۆس���ه ی

توندی هێرش���ێكی راگه یاند، سیاسی كرده سه ر س���ه رۆك وه زیران مالیكی و ناویب���رد، په یوه ندی ب���ه دیكتات���ۆر نێ���وان ئه و دو الیه نه ش���یعه یه به ره و ئاڵۆزی زیاتر رۆیشت. دواتریش هه ردو فراكسیۆنی سه درو ئه نجومه نی بااڵ له به یاننامه یه كدا حكومه ته كه ی مالیكیان ب���ه وه تۆمه تب���ار ك���رد كه له س���اتی دروس���تبونیه وه هه وڵ���ی روخاندن���ی الیه نه كان���ی تر ده دات. ئه وه ش وایكرد ناكۆكی نێ���وان ئه و الیه نانه زیاتر قوڵ بێته وه ، له كاتێكدا كه متر له چل رۆژی بۆ ئه نجامدان���ی هه ڵبژاردنی پارله مانی

عێراق ماوه .به ئاشكرا میدیاكانه وه له هه رچه نده باس له كۆبون���ه وه و دیداره كانی نێوان س���لێمانی و الیه نه ش���یعه كان ناكرێت، به اڵم ژماره ی���ه ك راپۆرتی رۆژنامه وانی ده ریده خه ن به كاریگه ری سلێمانی ، له م هه فته ی���ه دا ئه نجومه نی بااڵو ده وڵه تی قانون رێكه وتن له سه ر وه ستاندنی شه ڕی رێكه وتون هه روه ها نێوانیان، میدیایی له میدیاكانیان���ه وه ئ���ه وه ی له س���ه ر به هی���چ ش���ێوه یه ك هێ���رش نه كرێته سه ر كه س���ایه تیه سیاسی و ئاینیه كان،

به تایبه تی موقته دا سه در.پارله مانت���اری خۆی���ه وه له الی���ه ن به ئه نجومه نی كوتله ی مه واتنی س���ه ر بااڵ عه لی ش���بر، هه رچه نده بێئاگایی

خۆی له س���ه ردانی ژه نه راڵ سلێمانی بۆ به غ���دا راده گه یه نێت، به اڵم ده ڵێت ده وڵه تێكه وه له ه���ه ر "ده س���توه ردان ئه گه ر ئه رێنی بێ���ت ئێمه الریمان لێی نیه . به اڵم ئێمه هیچ ده س���توه ردانێكی

نه رێنیمان ناوێت".ئه و پارله مانتاره ، ده خوازێت نه وه كو به ته نها له كێشه سیاسیه كاندا، به ڵكو له دۆس���یه ی ئه منی و به ره نگاربونه وه ی ناوچه ك���ه ده وڵه تان���ی تیرۆریش���دا، هاوكاری عێراق بكه ن، هۆكاره كه ش���ی ده گێڕێت���ه وه بۆ ئه وه ی "تیرۆر له هه مو ناو دێت���ه هاوس���ێكانه وه ده وڵه ت���ه عێراق���ه وه . ئێم���ه نامانه وێ���ت عێراق به قه یران���ه وه بژێ���ت و ده مانه وێت ئه و

قه یرانانه تێپه ڕێنین".ژه نه راڵ قاس���م سلێمانی جگه له وه ی فه رمانده ی فه یله قی قودسه ، هاوزه مان به رپرس���ی دۆس���یه ی عێراق و سوریاو لوبنانیش���ه . به ڕای چاودێرانی سیاسی ناوبراو له پرسی عێراقدا خاوه نی بڕیاری الیه نه بڕیاری زۆرجار یه كاكه ره وه یه ، عێراقیه كان به رێنمایی و ئاگاداری ئه و،

یاخود به فشاری ئه و ده بێت.ئه وه ی له دوای ئه مه ریكاشه هه رچی سێ س���اڵ له مه وبه ر دوایین سه ربازی ته نها كش���انده وه ، له عێ���راق خ���ۆی باڵێوزخانه ك���ه ی هێش���ته وه . ره نگ���ه باڵێوزه كه ی نه یتوانیبێت ته واوی الیه نه

عێراقیه كان رێكبخات، بۆیه یاریده ده ری وه زی���ری ده ره وه س���ه ردانی عێراق���ی كردوه و هه وڵی یه كخس���تنی الیه نه كان

ده دات.پارله مانتاری كوتله ی عێراقیه ته اڵڵ زه وبه عی ، جه خت له بونی س���لێمانی و ماكگۆرك له عێ���راق ده كاته وه و ده ڵێت "ل���ه و ماوه ی���ه ی ك���ه ئ���ه وان لێره ن، ده توانرێت چاره س���ه ر بۆ كێش���ه كانی بودجه بدۆزرێته وه ". زۆر به ڕاشكاوانه ش ده ڵێت "چاره سه ری گرفته كانی عێراق ته نه���ا به ده س���توه ردانی ئه مه ری���كاو ئێ���ران ده بێ���ت، چونك���ه هه ردوالیان به رژه وه ندیان له مانه وه ی رژێمی سیاسی ئێستای عێراقدا هه یه ، ئه وان له پێناوی تێپه ڕاندن���ی بودجه فش���ار له كوردو

هاوپه یمانی نیشتیمانی ده كه ن".س���ه باره ت ب���ه وه ی بۆچ���ی الیه نه چاره س���ه ركردنی ب���ۆ عێراقی���ه كان كێش���ه كانیان په نا بۆ ئ���ه و ده وڵه ته ده ب���ه ن، زه وبه ع���ی ده ڵێ���ت "عێراق مه زه به ، نه ت���ه وه و ف���ره ده وڵه تێكی ئه وه ش واده كات ده ستوه ردانی ده ره كی تێبكه وێت به تایبه تی له الیه ن ئه مه ریكاو ئێرانه وه ، ئه وان كاریگه رییان به س���ه ر ده توانن هه یه و سیاس���یه وه پرۆسه ی هێمن���ی بۆ عێراق بگێڕن���ه وه و كۆتایی

به توندوتیژییه كان بهێنن".

هه رێم به پێشنیارێكی ئه مه ریكا رازی ده بێتچاوه ڕوان ده كرێت بودجه ی عێراق به م نزیكانه په سه ند بكرێت

ئێران و ئه مه ریكا هه وڵی یه كخستنی كوردو الیه نه شیعه كان ده ده ن

ده وڵه تی قانون چاره سه ری پرسی

نه وت له نێوان هه رێم وناوه ندا، له یه ك خاڵدا

چڕده كاته وه ئه ویش ئه وه یه "هه رێم هه مو نه وته كه ی به كرداری راده ستی حكومه تی

ناوه ندی بكاتمالیکی و نێچیرڤان بارزانی

ئابوری(421( سێشه ممه 2014/3/25 8

ئا: ئاسۆ سه راوی

نزیكه ی یه ك ملیۆن ئاژه ڵی ناوخۆیی هه رێم ژماره ی لێدراوه ، ئه مه ش وه ك به رێوه به ری گشتی سامانی ئاژه ڵ و ڤێته رنه ری له وه زاره تی كشتوكاڵی

هه رێم ئاماژه ی پێده كات، له پێناوی ئه وه یه "ئاژه ڵی ناوخۆیی له گه ڵ ئه و

ئاژه اڵنه جیابكه ینه وه كه به قاچاخ هاورده ی هه رێم ده كرێت".

به رێوه به ری گشتی سامانی ئاژه ڵ و ئه وه عه ل����ی د.عه باس ڤێته رن����ه ری له ئاژه ڵ لێ����دان ژماره رونده كاته وه ، بوه و ناوه ند حكومه ت����ی پرۆژه یه كی هه رێمیش����ی گرتۆته وه ، بڕی 17ملیار حكومه ت����ی له الی����ه ن دیناریش����ی عێراقیه وه ب����ۆ ته رخانكرابو، هه ربۆیه ئ����ه وان له رێگای 92تیمه وه تا كۆتایی س����اڵی رابردو توانیویانه زیاتر له یه ك ملی����ۆن ئ����اژه ڵ ژم����اره ی لێب����ده ن، "به اڵم له مس����اڵدا به هۆی دواكه وتنی له ئێستادا بودجه وه په س����ه ندكردنی

پرۆژه كه راگیراوه ".ژم����اره لێدانی ئ����اژه ڵ جگه له وه ی ئ����اژه ڵ دروس����تی س����ه رژمێریه كی له هه رێمدا وه ده ست ده خات، هاوكات سودی بۆ كاتی كوتانی ئاژه ڵه كانیش هه یه به تایب����ه ت له كاتی باڵوبونه وه ی نه خۆشی ئاژه ڵ "سااڵنه چه ند جارێك

هه مو جۆره كانی ئاژه ڵ ده كوتین".به پێ����ی ئاماره كانی به ڕێوه به رایه تی گش����تی س����امانی ئاژه ڵ و ڤێته رنه ری كورس����تاندا هه رێم����ی له س����ه رجه م 3ملی����ۆن و 750هه زار مه ڕو بزن و 316 هه زار ره شه واڵخ و 3هه زار و 600 گامێش هه ن. واته له سه رجه م هه رێمدا به هه مو جۆره كانی����ه وه "4ملی����ۆن و 69هه زارو

600 سه ر ئاژه ڵ هه ن".

ئ����ه وه ش ده خاته رو، كه د.عه باس له كاتی ژماره لێدان����ی ئه و ئاژه اڵنه دا بونه ته وه ، گرف����ت چه ندین روبه روی ئاژه ڵه كان له خاوه ن به ش����ێك له وانه ئاژه ڵه كانیان به ژماره پێیانوابوه ، كه لێ����دان بۆ كاتی قوربانیك����ردن زیانی ده بێت، ب����ه و هۆیه وه نافرۆش����رێت، "ب����ه اڵم ئێم����ه خ����اوه ن ئاژه ڵ����ه كان دڵنیاده كه ین����ه وه به و ژم����اره لێدانه ئاژه ڵه كانیان توش����ی زی����ان نابێت و هیچ زیانێكیش بۆ كاتی قوربانیكردن

نییه ".ئه و به ڕێوه به ره گشتیه هێما به وه ش ده كات كه س����ااڵنه هه ر له رێگای ئه و ژمارانه وه ، ئاس����انتر ده توانن عه له فی بده نه داش����كێنراو به نرخی پێویست خ����اوه ن ئاژه ڵ����ه كان، ئه و وتیش����ی "ئ����ه م ژماره لێدانه ی ئ����اژه ڵ له هه مو واڵتاندا بونی هه یه ، دوای ته واوكردنی ژم����اره كان هه م����و پرۆس����ه كه ش

له كۆمپیوته ردا تۆمار ده كرێت".س����ودێكی تری ئه م ژم����اره لێدانه

وه ك به ڕێوه به ره گشتیه كه ی وه زارتی كش����توكاڵ جه ختی له سه ر ده كاته وه جیاكردنه وه ی ئاژه ڵی ناوخۆیه له گه ڵ ئ����ه و ئاژه اڵنه ی كه به قاچاخ هاورده ی هه رێ����م ده كرێن. ئه و وتیش����ی "هه ر كاتێك پاره ی ئێمه له به رامبه ر پاره ی واڵتانی ده وروبه رمان به های په یداكرد و به رزبویه وه ، ئه وكات به لێش����او ئاژه ڵ به قاچاخ ده هێنرێته هه رێمه وه دوریش نییه ئه و ئاژه اڵنه ی ده هێنرێن نه خۆش ب����ن، ئه گ����ه ر رێگریی ل����ه وه نه كرێت

روب����ه روی ناوخ����ۆش ئاژه ڵه كان����ی مه ترسی له ناوچون ده بنه وه ".

د.عه باس ئه وه ش رونده كاته وه ، كه تاوه كو ئێستا له هه رێمدا به شێوه یه كی گوندنش����ینانه وه له الی����ه ن ته قلیدی ئ����اژه ڵ به خێ����و ده كرێ����ت "ئه مه ش وایكردوه به رهه مهێنانی شیر و گۆشتی ئاژه ڵ له ئاس����تێكی نزمدا بێت". بۆیه به پێویس����تی ده زانێ ، بۆ گه شه كردنی ئه و كه رته سه رمایه داران له و بواره دا "به پێدانی قه رزی بكه ن وه به رهێناندا

كشتوكاڵی ، ئێمه ده بینه هاوكاری ئه و وه به رهێنه رانه ی دێن����ه ئه م بواره وه و كار ده ك����ه ن، تاوه كو ئێس����تا هه ندێ به ش����ێكیان هاتون س����ه رمایه داریش س����ه ركه وتوبون و به ش����ێكی تریشیان روبه روی شكس����ت بونه ت����ه وه ". ئه و داواكاریش����ه به زوی����ی بودجه ی 2014 په س����ه ند بكرێت بۆ ئه وه ی ئه وانیش بتوانن به زویی ده ست به ژماره لێدانی ئه و ئاژه اڵنه ی تر بكه نه وه ، كه تاوه كو

ئێستا ژماره یان لێنه دراوه .

ئا: شاهۆ ئه حمه د

له میانه ی چاوپێكه وتنێكی ئاوێنه دا، د.حه مه جه زا ساڵح بریكاری

پێشوی وه زیری سامانه سروشتیه كان رایده گه یه نێت، هه نارده كردنی 100هه زار

به رمیل نه وت، "په ت شلكردنێكی ناوه كیه و دژه له گه ڵ بانگه شه كانی

پێشوتری سه ربه خۆیی ئابوری"

هه روه ه���ا ئاماژه به وه ش ده كات ئه گه ر ئه م���ڕۆ حكومه تی هه رێم ب���ه 100 هه زار به رمیل ن���ه وت به غدا رازیب���كات، "ئه وا

سبه ێنی داوای زیاتر ده كات". ئاوێن���ه : ئای���ا هه رێمی كوردس���تان له ئێس���تادا له توانایدای���ه رۆژان���ه چه ند به رهه مبهێنێت و ره وانه ی ن���ه وت به رمیل

بكات؟ د.حه م���ه ج���ه زا: به پێ���ی راپۆرت���ه نافه رمی���ه كان و ماڵپه ڕه كان���ی هه ندێ���ك له كۆمپانیاكانی ن���او هه رێم وه ك دی ێن ئۆ – گنێل – خورمال���ه هتد... توانای به رهه مهێنان له سه روی نیوملێون به رمیل نزیكبۆته وه ، ئه گه ر رۆژانه 150000 سه دو په نجا هه زار به رمیل بۆ فرۆشتنی ناوخۆ و ته رخانبكرێت، ناوخۆیی���ه كان پااڵوگ���ه 350000 به رمیل ده مێنی بۆ هه نارده كردن به تانكه رو بۆری گه ر رێكه وتنه كه په ره ی

پێبدرێت.ئاوێنه : جه نابت له ماوه ی رابردو بریكاری وه زاره تی س���امانه سروشتیه كان بوی تا چه ند ئ���اگاداری گرێبه س���ته نه وتیه كان

بویت؟د.حه مه جه زا: به داخه وه ئاگادارنه بوم و كه داوامكردن، فه رموی���ان بۆچیته ئه وه

ئیشی ئه نجومه نی بااڵیه !

هه رێمی مامه ڵه كردن���ی ئای���ا ئاوێنه : كوردستان له گه ڵ دۆسیه ی نه وت تا چه ند له رێگای یاسایی و به پێی ده ستوری عێراق

بوه ؟د. حه مه جه زا: من س���اڵه كانی 2003 و 2004 له به غ���دا راوێ���ژكاری نه وت بوم بۆ )س���ی پی ئ���ه ی( واته كارگێ���ڕی كاتی عێراق و زه مانی مه جلسی حوكمی بریمه ر، پێش���تریش و كاتانه و ئ���ه و به درێژای���ی دواتریش یه ك كه سی ش���یعه ی عه ره ب و سوننه ی عه ره ب له هه مو حزبه عێراقیه كان و بێالیه نه كانیش���یان نه م���دی ك���ه هی���چ ره وایه تیه ك به پڕۆس���ه كانی نه وتی كورد به رژه وه ندی به پێی ده س���توریش بده ن و عه ره بان���ه و س���ێنترالیزم ئه به خش���ێنن و رائه گه یه نن و ده ش���ڵێن فیدراڵیه ت به زۆر له روانگه ی ئه وانه وه س���ه پێندراوه و بۆیه نایاس���ایی و كوردس���تان، پرۆس���ه كانی ناده س���توریه ، ب���ه اڵم به ڕای م���ن هه ردو الیه ن خۆیان ئه دزنه وه له وه اڵمی راس���ت و دروستی ده س���توریی و یاسایی بابه ته كه ، ب���ۆ ناگه ڕێنه وه بۆ دادگای ده س���توری؟ حكومه ت���ی هه رێم ب���ۆ كار به ده قه كانی یاس���ای 22ی ساڵی 2007ی نه وت و گازی هه رێم ناكات، كه له نه بونی یاس���ای نه وت له عێراقدا كه سێ ده ستنوس له په ڕله مانی عێراق خۆڵیان لێنیش���توه كه باش���ترین ده رفه تی ره خساندوه كار به یاسای نه وت و گازی هه رێ���م بكرێ���ت و پێن���ج كۆمپانیا كوردستانیه كانی ناو یاساكه دابمه زرێنرێت ت���ا هه س���تن به ئه ركی سیس���ته ماتیكی خۆیان و ببنه به ردی بناغه ی راسته قینه و ئینفراستراكچه ری دروست بۆ پیشه سازی نه وتی كوردس���تان و ت���ا ماڵئاوایی له بێ رونی و ناشه فافیه ت و بێسیسته می بكرێت.ئاوێنه : له ئێس���تا هه رێمی كوردس���تان

پێش���نیاریكردوه به وه ی رۆژانه ده توانێت 100هه زار به رمیل ره وانه ی ده ره وه بكات، له رێگای كۆمپانیای س���ۆمۆوه ، ئایا ئه وه ته نازولكردن���ی هه رێم نی���ه بۆ حكومه تی

ناوه ند؟د.حه مه جه زا: ئه گه ر بێبه رامبه ر كرابێت ئ���ه وا ته نازولێك���ی زه قه ، ب���ه اڵم ئه گه ر به رامبه ر البردنی مه رجه كانی ناو بودجه ی 2014 كرابێت و پێدانی كرێی كۆمپانیاكان له بودج���ه ی فیدراڵ���ی ن���ه ك ل���ه 17%ی هه رێم و پێدانی بودجه ی پێشمه رگه ، ئه وا چاره یه كی مامناوه ن���ده هه رچه نده ئه مه په ت ش���لكردنێكی ناوه كی���ه دژه له گه ڵ س���ه ربه خۆیی پێشوتری بانگه ش���ه كانی ئابوری، به هه رحال بێ واژوی نێوه ندگیری ئه مه ریكا من ئه م كاره م پێدروس���ت نیه به تایبه ت گه ر له بێئاگایی پێنچ حزبه كاندا

كرابێت.ئاوێنه : هه رێمی كوردس���تان ده توانێت رۆژانه 100 ه���ه زار به رمیل ره وانه بكات؟ ئه گه ر ده توانێت بۆچ���ی له ماوه ی رابردو ئ���ه و پێش���نیاره ی نه ده كرد ب���ۆ ئه وه ی خه ڵكی كوردستان توشی قه یرانی بڕینی

موچه نه بنه وه ؟د.حه م���ه ج���ه زا: دی���اره وه ك چه ند جارێك وتوم���ه كه ده وروبه رمان ته ڵه مان بۆ ئه نێنه وه ، لێره مه تبه خێكی سیاس���ی گش���تگیری نیش���تیمانیمان نی���ه ، لێره رۆڵی زانكۆكان و پس���پۆڕانی نیشتیمانی و سڕكراون، هه ڵپه س���اردوه و نه ته وه ییمان س���تراتیژیه كانمان پ���ڕۆژه ئیش���ه كان و به نه خش���ه و پ���الن نی���ه و له پیالنه كانی به یه ك نه مانتوانیوه تێناگه ین و ده وروبه ر ماوه و مه سافه و دیس���تانس له ده وروبه ره هه رێمیه دژه یه كه كان بوه ستین و له تۆڕێكی ل���ه ده ره وه چ له ن���اوه وه چ دژواره وه

ئااڵوێنراوین، به داخه وه .كه گه ر ئه مرۆ به 100000 س���ه د هه زار عێ���راق رازیبێت بۆ س���به ی داوای زیاتر ئ���ه كات ت���ا خه زێن���ه الی به غ���دا بێت هه ڕه ش���ه ی موچه و بودجه بڕین و ش���تی تری���ش هه رده مێنێ و هه بون���ی ئه ندامێك یان دو ئه ندام���ی كوردیش له ئه نجومه نی به ڕێوه بردنی س���ۆمۆدا هی���چ كاریگه ری نابێ���ت و تاك���ه ده روازه ی راس���ته قینه ی له ت���ه ك ش���ه فافیه ته چاره س���ه ریمان

یه كگرتویی نیشتیمانی و نه ته وه ییمان.

له‌‌‌4ملیۆن‌ئاژه‌ڵی‌‌ناوخۆیی‌‌ملیۆنێکیان‌‌ژماره‌ی‌‌لێدراوه‌"به‌هۆی‌‌نه‌بونی‌‌بودجه‌وه‌،‌پرۆژه‌كه‌‌وه‌ستاوه‌"

ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

بریكاری‌پێشوی‌‌وه‌زاره‌تی‌سامانه‌‌سروشتیه‌كان:‌ئه‌گه‌ر‌هه‌نارده‌كردنی‌‌100هه‌زار‌به‌رمیل‌بێبه‌رامبه‌ركرابێت‌ئه‌وا‌ته‌نازولێكی‌زه‌قه‌‌

4ملیۆن و 69هه زار 600 سه ر ئاژه ڵ له هه رێمدا هه یه فۆتۆ: ئاوێنه

هه ر كاتێك پاره ی ئێمه له به رامبه ر پاره ی واڵتانی ده وروبه رمان

به های په یداكرده وه و

به رزبۆوه ، ئه وكات به لێشاو ئاژه ڵ

به قاچاخ ده هێنرێته هه رێمه وه

تا خه زێنه الی به غدا بێت هه ڕه شه ی

موچه و بودجه بڕین و شتی تریش هه ر

ده مێنێ

9 (421( سێشه ممه 2014/3/25 لۆکاڵ

ئا: ئاسۆ سه راوی

سێ ساڵه له هه مان شوێنه وه ، داده نیشێ و له ئاپۆڕای ئه و خه ڵكانه

ده ڕوانێ ، كه به بۆنه ی نه ورۆزه وه به رگی كوردییان پۆشیوه ، ئه و كه سێكی ئاسایی نییه ، هه ربۆیه زۆرینه ی

ئه وانه ی به و شه قامه دا گوزه ریان ده كرد زومی كامێره كانیان به ئاراسته ی ئه ودا

ده چركاند.

ئێواره ی كۆتایی زستانی 2014، شه قامی سالم )سه هۆڵه كه ( ته ژیبو له خه ڵكانێكی به بۆنه ی ئ���ه وان ك���وردی ، جلوب���ه رگ حه وته مین فیس���تیڤاڵی نه ورۆزه وه رویان له و شه قامه ناسراوه ی شاره كه یان كردبو، به شێك له وانه له به رده م بینایه كی چه ند نهۆمیدا، بۆ چه ند ده قیقه یه ك ده وه ستان و له و سه ركرده ته مه ن 70ساڵه یان ده ڕوانی ، كه سێ س���اڵه له هه مان ش���وێن و كاتدا له گه ڵ چه ند هاوڕێیه كی داده نیشێ و جار

ناجارێكیش جگه ره یه كی پێدا ده كات.ئ���ه و بینایه له ناوه ڕاس���تی ش���ه قامی سالمدایه و خاوه نه كه ی بازرگانی ناسراوی سلێمانی نه وزادی نوری به گه ، كه پێشتر

به رپرس و پێش���مه رگه ی دێرینی یه كێتی دۆستێكی له ئێستاشدا بوه ، نیش���تمانی

نزیكی بزوتنه وه ی گۆڕانه .ئه وانه ی له به ش���ی پێشه وه ی بیناكه دا له و ئێواره ی���ه دا ده بینران، نه وش���یروان بزوتنه وه ی رێكخه ری گش���تی مسته فای گۆڕان و دو كوڕه كه ی )نما و چیا( و، چه ند هه ڵسوڕاوێكی تری ئه و بزوتنه وه یه بون، كه بریتی بون له عومه ری س���ه ید عه لی و قادری حاجی عه لی و مسته فا سه ید قادر و مام رۆس���ته م و خاوه نی بیناكه نه وزادی نوری به گ و چه ند كه سایه تیه كی تریش.

به ش���ێك له و خه ڵكانه ی له به رده م ئه و بینای���ه دا ره ت ده بون له ب���ه ر خۆیانه وه ده یانوت "ئه مس���اڵیش لێره یه ". ئه مه ش وه ك ئاماژه ی���ه ك ب���ه وه ی له دو س���اڵی رابردودا ئه و س���ه ركرده یه له هه مانشوێندا بین���راوه ، ئه مه جگه ل���ه وه ی له نه ورۆزی 2011دا به هۆی روداوه كانی 17شوباته وه ، ئه و "له س���ه رای ئازدای " له گه ڵ هه زاران كه سدا به شداریی ئاهه نگی نه ورۆزی كرد.ن���ه وزادی ن���وری به گی خ���اوه ن ماڵ، ئ���ه وه ی بۆ ئاوێن���ه رونك���رده وه ، چه ند نه ورۆزێكه میوانداریی نه وشیروان مسته فا ده كات بۆ ئه و شوێنه ، كه به وته ی خۆی

"تا راده یه ك شوێنێكی گونجاوه بۆ ئه وه ی كاك نه وش���یروان له نزیكه وه به ش���داریی

ئاهه نگی نه ورۆز بكات".له س���ه ركرده كان به ش���ێك هه رچه نده هه میش���ه له كاتی خواردن یان كێش���انی له زوم���ی كامێرامانه كان جگه ره ، خۆیان ده ش���ارنه وه ، به اڵم ئ���ه و به پێچه وانه وه ، زۆرینه ی كاته كانی ئه و ئێواره یه س���یمای تێك���ه اڵوی دوكه ڵی جگه ره ك���ه ی ده بو، به ش���ێك له هه واداران و دۆس���تانی گۆڕان ده یانویست بچنه ناو بیناكه وێنه له گه ڵ ئه ودا بگرن، به اڵم رێگرییان لێده كرا، له و باره یه و نه وزاد ده ڵێت "كاك نه وش���یروان ئ���ه و رێگرییه ی پێ خ���ۆش نه بو، به اڵم ئه گ���ه ر ده رگاش وااڵ بكرایه ده بوایه هه ر

خه ریكی وێنه گرتن بوایه ".له و ئێواره ی���ه ی 20ی ئ���ازار، یه كێك له وانه ی هاوش���انی نه وش���یروان مسته فا دانیش���تبو ق���ادر حاجی عه ل���ی بو، كه پێش���تر به یه كێك له سه ركرده ناڕازیه كان یان زیزبوه كانی گ���ۆڕان ناوده برا، به اڵم ن���ه وزادی ن���وری ب���ه گ، جه خ���ت له وه ده كاته وه ، ئه و ناڕه زایانه كاریگه ری به سه ر ئه و دانیشتنانه وه نییه "ئه وان سااڵنێكی دورودرێژه هاوڕێ و هاوكاری یه كن، جگه

ل���ه وه رس���ته ی س���ه ركرده ناڕازیه كانی گۆڕان ش���تێكه ته نها له راگه یاندنه كانه وه

ده یبیستم".له ب���اره ی ب���اس و خواس���ه كانی ئ���ه و ئ���ه و ده گێڕێت���ه وه ئێواره ی���ه ش، وه ك زیاتر باس���یان له وه ك���ردوه كه له 90%ی خه ڵ���ك جلوبه رگی كوردییان پۆش���یوه و به هی���چ جۆرێكیش س���یمای حیزبایه تی به ئاهه نگه كانه وه به دینه كراوه ، ئه وه ش بۆ "جێگای هاوڕێكانی نه وشیروان مسته فا و بایه خ بوه ". ئه و وتیش���ی "ئه وه ی دورو نزیك باس���ی لێ���وه نه كرا سیاس���ه ت و

گرفته كانی پێكهێنانی حكومه ت بو". نه وزاد ئه وه ش���ی دركان���د، كه خوانی ئ���ه و ئێواره یه یان كه باب و ماس���ی بوه ، جه ختی له وه ش كرده وه كه ئه وه ی كه متر گرنگی هه بێت له الی نه وشیروان مسته فا، خواردنه "ئه و هه ر چا و جگه ره ی هه بێت كێش���ه یه كی تری نییه ". هه ر ده رباره ی خواردنی نه وش���یروان مسته فا، ره فعه تی مه الش كه هاوڕێیه كی نزیكی نه وشیروان مسته فایه له دیدارێكدا باسی له وه كردوه كه نه وشیروان مسته فا گرنگیی به خواردن نادات "به تایب���ه ت له هاویندا زیاتر حه زی

له ته ماته و خه یاره ".هه ر به پێی وته ی نه وزاد، نه وش���یروان مسته فا شه و و رۆژی دو پاكه ت جگه ره ی رۆزمه ن ده كێش���ێ ، "له ش���اخیش ئه گه ر رۆزمه نی جگ���ه ره ی بكه وتایه ده س���تی

ده كێشا".مان���ه وه ی نه وش���یروان مس���ته فا له و بینای���ه دا وه ك نه وزاد باس���ی ده كات تا نزیكی كاتژمێر 9ی شه وی خایاندوه و ئه و وتیشی "راس���ته من له سه ر گۆڕان ماڵم، به اڵم ده رگاش���م بۆ به رپرس���انی یه كێتی

كراوه بو، ئه گه ر بهاتنایه ".

نه وشیروان مسته فا، ئه م نه ورۆزه ش ته ماشاكه ر بو

ئا: هاوكار

به و سااڵنه شه وه كه سه رقاڵی كاره كانی بوه له به غدا وه ك سه رۆك كۆمار،

هه میشه جه الل تاڵه بانی ، سكرتێری گشتیی یه كێتی به یاننامه ی تایبه تی

هه بوه به بۆنه ی جه ژنی نه ورۆزه وه ، به اڵم ئه وه دو ساڵی له سه ر یه كه ، نه ده نگی

هه یه و نه به یاننامه .

تا پێ����ش نه خۆش����كه وتنه كه ی ، جه الل تاڵه بان����ی له ن����ه ورۆزدا هه م����و ش����تێكی بیرچوبایه ، ئه وه ی بیرنه ده چو كه به بۆنه ی ن����ه ورۆزه و پیرۆزبایی له گه لی كورد بكات و ته نان����ه ت زۆرجار ئه م بۆنه ی����ه ی ده كرده ده رفه تێك بۆ ئاساییكردنه وه و پته وكردنی له گه ڵ په یوه ندیه كانی خۆی و حزبه كه شی

نه یاره كانیدا. م����اوه ی زیاتر ل����ه دو س����اڵه تاڵه بانی به هۆی نه خۆش����یه وه هه رێمی كوردستان و له نزیكه وه عێراقی به جێهێشتوه و ئه وانه ی چاودێریی باری ته ندروستی ده كه ن، ته نها

ئه وه نده ده ڵێن كه "رۆژ به رۆژ ته ندروستی به ره وپێش ده چێت"، له هه مو ئه و ماوه یه شدا ته نها دوجار له رێگه ی باڵوكردنه وه ی چه ند وێنه یه كه وه له میدیاكانی س����ه ر به یه كێتی

ده ركه وتوه . ته ندروس����تی ره وش����ی مان����ه وه ی تاڵه بانی به وش����ێوه یه و نه بون����ی زانیاری دروس����ت له باره یه وه ، نیگه رانی به ش����ێك هاواڵتیان����ی عێ����راق و له س����ه ركرده كانی هه رێمی كوردس����تان و دۆست و الیه نگرانی یه كێت����ی لێكه وتوه ت����ه وه و ته نان����ه ت كار گه یشته ئه وه ی هه ردو جێگرانی سكرتێری ئ����ه و حزبه ، كۆس����ره ت ره س����وڵ عه لی و به رهه م ئه حمه د ساڵح له دوكان به یاننامه ی هاوبه ش����ی خۆیان كه ماوه یه ك له مه وبه ر باڵویانكرده وه ، داوای به دواداچونیان كرد بۆ تاڵه بانی ، ته ندروستی باری ئاشكراكردنی هه مان داواش له سه ر ئاستی عێراق له الیه ن

چه ند سه ركرده یه كی سیاسییه وه كرا. له الی ن����ه ورۆزه وه له ب����اره ی گرنگ����ی تاڵه بانی ، قوباد تاڵه بانی كوڕی به ئاوێنه ی راگه یاند، "نه ورۆز رۆژی نه ته وه یی كورده و گرنگیه كه ی بۆ ئ����ه و له چه ند رویه كه وه یه ، یه ك����ه م جه ژنێك����ه و ده رفه ت����ی خۆش����ی ده ربڕینه ، دوه م به شێكین له میلله تێك كه له رابردودا ناخۆش����یی زۆری به سه رهاتوه ، ده رفه تێ����ك ن����ه ورۆز ده ش����ێت بۆی����ه بڕه خس����ێنێت تا به بیر خۆمانی بهێنینه وه كه كوردس����تان به چ قۆناغێكی س����ه ختدا

گه یشتوه ته ئه مڕۆ".جه الل تاڵه بانی رۆژی 17ی دیسه مبه ری 2012 به هۆی تێكچونی باری ته ندروستیه وه ره وانه ی نه خۆش����خانه ی ش����اری پزیشكی له به غدا ك����راو دواتر به فڕۆكه یه كی تایبه ت له به رلینی شاریته نه خۆشخانه ی ره وانه ی پایته خت����ی ئه ڵمانیا ك����راو له وكاته وه تا ئاماده كردن����ی ئه م بابه ت����ه ، ته نها چه ند

وێنه یه كی وه ستاوی باڵوكراوه ته وه .

ئه می����ری كۆمه ڵ����ی ئیس����امی عه لی باپیر له رۆژی نه ورۆزدا 3/20، به ش����داری هیچ ئاهه نگێكی نه ك����ردوه ، به ڵكو له گه ڵ چه ن����د هاوڕێیه ك����ی س����ه ردانی ده ڤه ری مه كته بی ئه ندام����ی ك����ردوه . پش����ده ری سیاس����ی ئه و حیزبه تۆفیق كه ریم كه له و رۆژه دا یاوه ریی ك����ردوه ، ئاماژه ی به وه دا ك����ه رۆژی 3/20 م.عه لی باپیر س����ه ردانی چه ند گوندێكی ده ڤه ری پشده ری كردوه و چه ند ك����ۆڕ و كۆبونه وه یه كی ئه نجامداوه و، ه����ه ر به پێ����ی وته ی ئ����ه و ی����اوه ره ی ، بۆ ئێواره كه شی له ناوچه ی مێرگه پان سه ردانی خێوه تگه یه كی كۆمه ڵ����ه ی الوانی ناوه ندی میانڕه وی كردوه "نان����ی ئێواره مان له الی له وته یه كدا مامۆس����تاش ئه وان خ����وارد و باس����ی ئه زمونی ژیانی خۆی بۆ ئه و الوانه

كرد". س����ه باره ت به بۆچونی عه ل����ی باپیریش له ب����اره ی نه ورۆزه وه ، تۆفیق كه ریم ئه وه ی رونك����رده وه كه "نه ورۆز له الی مامۆس����تا شتێكی ئاس����اییه و عاده ته نه ك عیباده ت، واته نه ریتی میلله تێكه ، نه ریتیش پێویسته رێزی لێبگرێت، به مه رجێك تێكه اڵوی كاری

ناشه رعی نه بێت". فه ره جی محه م����ه د بۆچونی هه وڵ����درا ئه مینداری گش����تی یه کگرتوی ئیسامیش بزانرێ له سه ر نه ورۆز یاخود له و رۆژه دا

له کوێبوه به اڵم هه وڵه کان سه رینه گرت.

نه وشیروان مسته فاو به شێک له هه ڵسوڕاوانی گۆڕان له ئێواره ی نه ورۆزی 2014دا فۆتۆ: ئاسۆ

دو نه ورۆزه تاڵه بانی به یاننامه ی پیرۆزبایی نیه

عه لی باپیر له نه ورۆزدا له كوێ بو؟

ئا: هاوكار حسێن

له به یاننامه كه ی مه سعود بارزانی به بۆنه ی جه ژنی نه ورۆزی ئه مساڵه وه ،

هیچ پیرۆزباییه ك و ئاماژه یه كی تێدا نه بو بۆ كه ركوكیه كان به بۆنه ی

رزگاركردنی شاره كه یان له ساڵی 1991، هیچ ئاماژه یه كیشی نه دا به و قه یرانه

سیاسیه ی له نێوان به غداو هه ولێر له ئارادا هه ن.

س����ێ نه ورۆزی ی����ه ك ل����ه دوای یه كه ، بارزانی به ش����ێوه ی جیاواز جه ژنی نه ورۆز ده كاته ده رفه تێك بۆئه وه ی له و رێگه یه وه په یامی سیاسیی خۆی بدات به گوێی یارو نه یاردا. له ن����ه ورۆزی س����اڵی 2012، ئه و ده م����ه ی هه رێمی كوردس����تان به دۆخێكی ناس����ه قامگیردا ده رۆیش����ت و ناكۆكیه كانی له الیه ك و ده س����ه اڵت ئۆپۆزیسۆن و نێوان قه یرانی هه ولێرو به غ����دا له الیه كی دیكه ، له لوتك����ه دا ب����و، بارزانی ئ����ه و بۆنه یه ی ك����رده ده رفه تێك بۆ هێرش����كردنه س����ه ر

نوری مالیكی ، س����ه رۆك وه زیرانی عێراق، له كاتێك����دا خه ڵكی چاوه ڕوان����ی ئه وه بو بارزانی مژده ی "سه ربه خۆبونی كوردستان"

رابگه یه نێت.

س����اڵه دا، ئ����ه و له به یاننامه ك����ه ی ه����ه ر چاوه ڕواننه ك����راو به ش����ێوه یه كی لێدوانه كانه وه هه س����تده كرا له س����ه ره تای بارودۆخێكی نائاس����ایی به ڕێوه یه و بارزانی به به كارهێنانی ده سته واژه كانی "دیكتاتۆر"و "قبوڵنه ك����ردن"، كه وته قس����ه كردن، "بەر لەزیات����ر لە 2500 س����اڵ ك����ورد ڕاپەری و دیكتاتۆریەت����ی قەبوڵنەك����رد..... ئێم����ە میللەتێكی زیندوین و میللەتێكین بندەستی و

زۆرداریی لەكەس قەبوڵناكەین".

بارزانی هه ر به مه وه نه وه ستا، به ڵكو به بێ ئه وه ی ناوی مالیكی بهێنێت، به شێوه یه كی راسته وخۆ كه وته تۆمه تباركردنی و به هۆی ئ����ه م لێدوانه تونده وه ئاس����تی په یوه ندی نێ����وان هه ولێ����رو به غ����دا ت����ا پێكدادانی س����ه ربازیی نزیكبۆوه ، " به داخەوە چەند كەسێكی كەم پەیدابون هەمو دەسەاڵتیان ئیحتیكارك����ردوەو ئیرهابێك����ی فكریی����ان دروس����تكردوە نابێت كەس رەخنە بگرێت یان رەئی خۆی بدات ئەگەر نا هارئەبن وە

دەكەونە پەالماری جۆراوجۆر".بارزانی وه اڵمی چاوه ڕوانیه كانی خه ڵكی به "انشْا اهلل"، دایه وه و وتی ، "لەم ڕۆژەدا زۆر ك����ەس داوایان دەك����رد، پەیوەندییان دەكرد كە ل����ەم ڕۆژەدا مژدەیەكی خۆش و گ����ەورە بەهەم����و خەڵكی كوردس����تان رابگەیه نین، من دڵنیاتان دەكەم انشْا اهلل ئ����ەو ڕۆژە هەر دێ�ت كە ئ����ەم مژدەیەتان

پێرابگەیه نرێت"بارزان����ی ،2013 س����اڵی ن����ه ورۆزی ناوه رۆك����ی س����ه ره كی به ش����ێوه یه كی به یاننامه ك����ه ی ته رخانكردبو بۆ كه ركوك،

پێیانوای����ه له چاودێ����ران به ش����ێك ك����ه توندبون����ه وه ی ملمانێی سیاس����یی نێوان ل����ه و س����ه روبه نده دا پارت����ی یه كێت����ی و له كه رك����وك، كاریگ����ه ری هه بوه له س����ه ر ناوه رۆكی به یاننامه كه و بارزانی هه وڵیداوه له ورێگه یه وه پێگه ی پارته كه ی له به رامبه ر یه كێتی����دا به هێزتر بكات، " لەو بۆنەیەداو لەیادی بیس����ت و دو س����اڵەی ئازادكردنی ش����اری كەرك����وك پیرۆزبای����ی لەخەڵكی كوردستان و دانیشتوانی سەربەرزی شاری كەركوك دەك����ەم. هەاڵتنی خۆری ئازادی لەن����ەورۆزی 1991 �ی كەركوكدا مانایەكی قوڵتری بەخش����ییە ن����ەورۆزو ئەدەبیاتی دەوڵەمەندتر ئێمەی سیاسیی نەتەوەیی و كرد و س����ەلماندی كە كەرك����وك و نەورۆزو

كوردستان قەت لێكدانابڕێن".به پێچه وانه ی ساڵی رابردو، له به یاننامه بارزانی����دا، ئه مس����اڵی پیرۆزباییه ك����ه ی ته نانه ت به وش����ه یه كیش ن����اوی كه ركوك نه هێن����راو بارزان����ی بی����ری چ����و النیكه م پیرۆزبایی رزگاركردنی شاره كه یان لێبكات له ساڵی 1991، به ڵكو زیاتر تیشكی خسته الیه نه كان و پێكه وه ژیان����ی بابه تی س����ه ر پێشخس����تنی هه رێمی كوردستان، "بڕوام بەهێزو تواناو خۆڕاگریی ئێوەی سەربەرز هەی����ەو بەپاڵپش����تیی خ����ودای م����ەزن و ئێوەی ئازیز، كوردس����تان بەس����ەر گشت ئاستەنگەكاندا سەردەكەوێت و پێشكەوتنی

زیاتر بەخۆیەوە دەبینێت".له كۆتاییش����دا، بارزانی تكا لەهاواڵتیان دەكات "لەشادی و سەیرانەكانیاندا ژینگەو بپارێزن". كوردس����تان جوانی و سروشتی به به راورد به س����اڵی 2012-ش، له ئێستادا هه مان ئه و كێش����انه به زیاتره وه له ئارادان كه له و س����اڵه دا له نێوان به غ����داو هه ولێر بونیان هه بو، به اڵم بارزانی ئه مساڵ خۆی له و مه سه له یه بواردو هیچ ئاماژه یه كی نه دا

به و قه یرانانه .

ئه مساڵ بارزانی كه ركوكی له بیركردو چاوی له به غداش نوقاند

فۆتۆ: چێنه ر عه بدولقادر

سه رکرده کان له نه ورۆزدا

rangalayawene@gmail.com (421( سێشه ممه ‌2014/3/25ره‌نگاڵه

هه ن���دێ پ���رۆژه دینه پێش���ه وه بۆت ده بێ���ت بزانی كامه یان س���ودی بۆت هه ی���ه ، ئاڵۆگۆڕی بۆچون���ه كان له گه ڵ

هاوڕێیه كت روده دات.

له مافی خۆت خۆش���مه به و بگه به وه ی كه خ���ۆت مه به س���تته ، هه ندێ كه س ده یانه وێت زیانت پێبگه یه نن له شوێنی

كاره كه ت.

له كه ش���ێكی نائارام و دڵه راوكێ ده ژیت به هۆی ئه وه ی كه ئه بێت هه ندێ بڕیار راس���ته وخۆی په یوه ندی ك���ه بده یت

به ژیانته وه هه یه .

به هۆی ئه و ئیش���ه زۆران���ه ی روبه روت بونه ته وه ئه م ماوه یه هه س���ت به رارایی ده كه یت، پش���ت به خۆشه ویس���ته كه ت

ببه سته .

خۆت مه كه كێبڕكێی ئیشه وه له شوێنی كاره كه ت، با ئاڵۆزیی نه كه وێته نێوانت و

كه سێكی خۆشه ویستت.

هه وڵئه ده یت په یوه ندییه كی سۆزداریی دروس���ت بكه ی���ت، هه نگاوی باش���ت ن���اوه له ئیش���وكاره كانی رۆژان���ه ت.

ته ندروستیت باشتر بوه .

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

ئا: رێنوار نه جم

ش���وان که مال یه کێکه له هونه رمه نده په یکه رس���ازه کانی کوردس���تان ک���ه واڵتان���ی له کوردس���تان و س���ااڵنێکه هون���ه ری س���ه رقاڵی ئه وروپ���ا په یکه رتاش���ییه و ژماره یه ک په یکه ری له س���ه نته ری هونه رمه ن���ده ئ���ه م شاره کانی ئه ڵمانیا که ئێستا شوێنی کارو ژیانییه ت���ی؛ دان���راون . ش���وان خاوه ن���ی بڕوانامه ی دبلۆمه له هونه ری به کالۆریۆس هه روه ها په یکه رسازیی، له ئه کادیمیای هونه ر له ش���اری به غدا. هه ردو بڕوانامه که ش���ی به پله ی یه که م ئاس���تی کوردس���تان و عێراق له سه ر به ده س���تهێناوه . له دیمانه یه ک���دا ئه و هونه رمه نده وه اڵمی چه ند پرسیارێکی ئاوێن���ه ی دایه وه س���ه باره ت به دۆخی له هه رێمی په یکه رس���ازیی هون���ه ری

کوردستان.

ش���وان که م���ال له ب���اره ی ژماره و کوالێتی���ی په یک���ه ره کان له هه رێم���ی "کوردس���تان و ده ڵێت: کوردس���تاندا لەعێ���راق و واڵتانی دراوس���ێش ئەگەر رۆژئاوا، بەواڵتانی بکەی���ن بەراوردی زۆر هەژارن لەڕوی ژمارەی پەیکەره وه . له واڵتان���ی رۆژئ���اوا هی���چ ش���ەقام و گۆڕەپان و شوێنێکی گشتیی نییە بێ پەیک���ەر بیت. لەکوردس���تان ژمارەی پەیک���ەر زۆر کەم���ە. ئەگەر باس���ی تەکنیک بکەی���ن ئەوە هیچ پەیکەرێك منەوە هەڵسەنگاندنی لەفلتەری نییە دەربچێت. تەنیا پەیکەرێك کە کرابێ ت���ا ئێس���تا، پەیک���ەری "عەداله تە" لەب���ەردەم دادگای هەولێ���ر. ئەویش لەبەر ئ���ەوەی بەکوالێتیی ئه ڵمانیی و

لەئه ڵمانیا دروستکراوە".له ڕوی هونه رییش���ه وه به بڕوای ئه و هونه رمه ن���ده "لەوانەی���ە لێرەو لەوێ پەیکەرێ���ك هەبێ���ت ب���اش و ج���وان بێت، ب���ەاڵم زۆر کەمن". ئه و پێیوایه له کوردستاندا په یکه رسازی باش هه یه و نمونه ی مامۆستا دارا حه مه سه عیدی

هێنای���ه وه "به اڵم مامۆس���تا دارا له به ر هه ر هۆیه ک بێت کاری ده مێکه ن���اکات و هونه ریی

پڕۆژه ی نییه ".ه���ۆکاری له ب���اره ی نزمی���ی ئاس���تی هون���ه ری له کوردستان، په یکه رسازیی

ده ڵێ���ت: که م���ال ش���وان دام���ودەزگا "بەحیزبیکردن���ی هونەری���ەکان و دابەش���کردنی پرۆژە هونەریەکان بەس���ەر کەس���انی سەر بەخۆیان کە لەبواری پەیکەرس���ازیدا کار ئەک���ەن، رۆڵی س���ەرەکی هەبوە ئەمە پەیکەرس���ازیی و لەقۆرخکردنی بوه تە هۆی دابەزینی ئاستی هونەریی و کوالیتیی پەیکەرەکانی کوردس���تان". هه روه ها ده ڵێت: "الی خۆمان گرنگی نادرێ بەهونەری پەیکەرسازیی لەالیەن هونەریی���ەکان و ش���وێنە خەڵ���کان و دەسەاڵتی رۆشنبیریشەوە. وەزارەتی کوردیی تا ئێس���تا هەستی بەگرنگی ئەم هونەرە نەکردوە، بۆیە تا ئێس���تا کارگەیەکی داڕش���تنی بڕۆنزمان نییە، کە ئەمە بەردی بناغەو بڕبڕه ی پشتی هونه رمه نده ئ���ه و پەیکەرس���ازییە". باس له پرۆژه یه کی خ���ۆی ده کات که ویس���تویه تی له کوردس���تان دروستی بکات، به اڵم پڕۆژه که ی ڕه تکراوه ته وه "ویستم پەیکەرێك بۆ شێخ مەحمودی بەس���واری بک���ەم دروس���ت نەم���ر دامدەڕش���ت و لەبڕۆن���ز ئەس���پەوە.

لەئەڵمانیا دروس���تم دەک���رد. ئەبوە جوانترین و یەکەم پەیکەر بەو شێوەیە لەکوردستان. کردمە پڕۆژەو ناردمەوە بۆ کوردستان. سەرکردەیەکی گەورەو بەڕێز وتبوی ش���ێخ مەحم���ود کاری زۆر بۆ کراوە، ئ���ەوە نییە وێنەیەکی گەوره ی هەیە الی سەرای سلێمانی!". له گه ڵ گێڕانه وه ی ئه وه ش���دا، ش���وان ئاماژه ی���دا به په یکه ره کان���ی کای���زه ر ولیه م )پادشای ئه ڵمانیا( که ژماره ی له ئه ڵمانیا و په یکه ری جۆراوجۆره 70ئه س���په وه یه . به س���واری 16دانه یان س���ه ره ڕای ئه وانه ش "ل���ەم ماوەیەدا داوای���ان لەم���ن ک���رد پەیکەرێکی 4 مەتری ب���ۆ دروس���تبکەم لەبڕۆنز بۆ

شاری کریفێلد".له ئێس���تادا له ش���وێنه جیاوازه کانی ش���اره کانی کوردس���تان ژماره ی���ه ک ب���ۆ ده که وێ���ت به رچ���او په یک���ه ر دروستکراوه دیاره کان که س���ایه تییه وه ک ڕێزلێنانێ���ک. به ب���ڕوای ش���وان که م���ال ئه مه دیارده یه کی ئاس���ایی و واڵتان���ی له زۆرب���ه ی شارس���تانییه و خۆرئاواشدا چه ندین پۆترێت و فیگەری له مۆزه خانه و دیاره کان که س���ایه تییه

شوێنه گشتییه کان دانراون. به اڵم به بڕوای ئ���ه و، ئه وه ی گرنگه

دروس���تکردنی ک���ه ئه وه ی���ه ئ���ەو پەیکەران���ە دەدرێنە چ پەیکەرس���ازێك، "الی خۆمان ئەوەن���دە پەیکەرس���ازیی

پێش���کەوتوە یان گرنگ���ی پێدراوە هەبێ���ت پەیکەرس���ازمان ت���ا

تەنه���ا لەبواری دروس���تکردنی ش���ارەزابێت و کەس���ایەتیدا پرۆفیش���ناڵ ب���وارەدا لەو که مال شوان بکات؟". کار ده ش���ڵێت: "لەکوردس���تان پەیک���ەر زۆر دروس���تکراوە بۆ کەس���ایەتیە دی���ارەکان،

ب���ەاڵم هەموی���ان دەچن���ەوە سەر یەك و ده ڵێی براو ئامۆزاو

ئەمانەش یەکترین. پوری کوڕی بخ���ە الوە هەموی���ان لەم���ادەی

کەمبەهاو ئاستنزم و

بەتەکنیکێکی زۆر رەکیك داڕێژراون". په یکه رێ���ک هونه رمه ن���ده ئ���ه و ده ستنیش���ان ده کات که به بڕوای ئه و جوان به ته کنیکێکی به رزه و ئاس���تی داڕێ���ژراوه و توانای مان���ه وه ی له وانی په یکه ری "ئه وی���ش زیات���ره دیک���ه

پیره مێرده له سلێمانی".له ماوه ی ڕابردودا له شاری سلێمانی باخێک له ناو پارکی ئازادیدا ته رخانکرا ب���ۆ دانان���ی په یک���ه رو ل���ه و کاته وه ب���ه رده وام په یکه ری تێ���دا داده نرێت. ش���وان که مال پێیوای���ه کۆکردنه وه ی په یکه ر له ش���وێنێکدا شتێکی جوان و واڵت���ه له زۆرب���ه ری شارس���تانییه و پێشکه وتوه کاندا ده بینرێت "لەزۆربەی واڵتە پێش���کەوتوەکان ئ���ەو جێگانە دەبنە ش���وێنی گەش���توگوزار، رۆژانە

خەڵك سەردانیان دەکات. زۆرج���ار ئەو پارکانە

بەش���ێك دەبن���ە و مە س���نا نا لەسیمبولێك بۆ ئەو ش���ارو واڵتە. بۆ لەنەرویج نمون���ه ڤیگەرالند پارکی ئۆسلۆ. له شاری لەئه ڵمانیا پارکی

هونەری مۆدیرن لەشاری کۆلۆنیا". س���ه باره ت به په یکه ره کۆکراوه کانی کوردستانیش ش���وان که مال ده ڵێت: لەش���اری بەتایبەتی "لەکوردس���تان س���لێمانی کۆمەڵێ���ك کار کراون لەم جۆرە، بەاڵم بەهیچ پێوەرێك بەراورد ناکرێت لەگەڵ ئەوانەی باس���مکردن. نە لەالیەن���ی هونەرییەوە نە لەالیەنی دروس���تکردنی ب���ۆ تەکنیک���ەوە. جوانیی���ەك هی���چ پارکەک���ەش بەدیناکەیت، وەك باسمکرد الی خۆمان هەژارین و پەیکەرم���ان کەمە، ئیتر بۆ کۆیاندەکەنەوە بەم ش���ێوەیە! خۆزگە پەیکەری جوان و ئاستبەرزو بەتەکنیکی

بەرز دابڕێژرایانەوە لەهەمو کۆاڵن و گشتیی شوێنێکی سەرجادەو

پەیکەرێکیان دابنایه ".

شوان که مال: پەیکەر زۆر دروستکراوە بۆ کەسایەتیەکان بەاڵم

هه مویان دەڵێی ئامۆزاو کوڕی پوری یەکترین

BBC جه مال پێنجوێنی ده بێته هه واڵی سه ره کی

شانۆکار زه ریا سامی له کارێکی نوێیدا شانۆیی )ئاوازی شارێک( نمایش ده کات ک����ه له ده قێک����ی محێدی����ن زه نگه ن����ه وه

وه رگیراوه . له وباره ی����ه وه زه ریا س����امی به ئاوێنه ی راگه یاند که ماوه ی دو مانگه س����ه رقاڵی پرۆڤ����ه ی ئ����ه و کاره ش����انۆییه ن ک����ه گرفته کانی له کێشه و باس ناوه رۆکه که ی ده کات و مۆس����یقیی هونه رمه ندێک����ی بڕی����اره له کۆتاییه کانی مانگ����ی ئادارداو به بۆنه ی رۆژی جیهانیی شانۆوه له هۆڵی رۆش����نبیریی ش����اری س����لێمانی نمایش

بکرێت.شانۆگه رییه که له ئاماده کردن و ده رهێنانی زه ریا س����امییه و تێکس����ته که ی له ده قی

)ئه ی زنجیره سپییه کان ئێواره تان باش(ی نوسه ر محێدین زه نگه نه وه وه ر گیراوه . ته نها کاره کته رێکیش له نمایشه که دا نواندن

ده کات، ئه ویش سۆران ئیسماعیل-ه . زه ری����ا س����امی )31 س����اڵ(، س����اڵی 2008 په یمان����گای هون����ه ره جوانه کانی ش����اری س����لێمانیی ته واوک����ردوه . ت����ا ئێس����تا کاری ده رهێنانی بۆ دو شانۆیی ئه نجامداوه ، ئه وانیش )به ڕێکه وت مردنی ئه نارشیستێک، بۆ شت کڕین نابێت پاره بده یت(. هه روه ه����ا وه ک ئه کته ر له زیاد له 15 ش����انۆییدا به ش����داریکردوه ، وه ک )به هه شتی شانۆ، به ته نها مردنه که درۆ ناکات، پاش����ا له سه ره مه رگدایه ، چواره م

نیوه ڕۆ پێش مه حشه ر، هاملێت...(.

زه ریا سامی ئاوازی شارێک نمایش ده کات

چایخانه که ی النه وازانی وه ستا عه لی ده کرێته به رنامه

ناوه رۆک���ی به رنامه ک���ه وه عه بدولغه ف���ار ده ڵێت: "به رنامه یه ک���ی کۆمیدییه ، به اڵم کۆمیدییه ک نییه بۆ لێدان له که س، به ڵکو

ئامانجی خزمه تکردنه به هه مو الیه ک".هه روه ها مسته فا ئه حمه د که کاره کته ری س���ه ره کیی به رنامه که ی���ه له لێدوانێک���دا

به ئاوێن���ه ی راگه یاند" ئه م به رنامه یه باس له چایخانه یه ک ده کات و چایخانه ش له واڵتی ئێمه دا گرنگی���ی و رۆڵی خۆی هه یه . ئێمه مه به س���تمان له وه ی���ه ل���ه م چایخانه یه دا هه ندێک له به هره هونه رییه کان ده ربخه ین و

په ره یان پێبده ین".

‌ره‌نگاڵه(421( سێشه ممه 2014/3/25 rangalayawene@gmail.com

گاکاوڕ

له ئیش���ه كانت ده كه یت و گۆڕانكاری���ی زیاتر هه وڵئه ده یت خۆت له و ئیش���انه س���ۆزدارانه په یوه ندیه كی ببینیته وه .

له نێوان تۆو هاوسه ره كه ت روده دات.

له كاره كان���ت بۆچونی كه س���انی تر وه ربگره ، تون���د مه به چونكه ته نها زه ره ری ب���ۆ خ���ۆت نابێ���ت، ئه و خۆشه ویسته كه ت هه ڵس���وكه وته ت

دڵگران ده كات.

هه ندێ ناڕه حه تیت بۆ دروست ده بێت به هۆی ئه و گرفته داراییانه ی روبه روت بونه ته وه ، كاتی ئه وه هاتوه راستیه كان

بدركێنیت.

قرژاڵ: ئه و هه وڵه ئاڵتونیانه له ده ست خۆت م���ه ده ره نگ���ه فرس���ه تی وات ب���ۆ دوب���اره نه بێته وه ل���ه م كاتانه دا،

پێنجشه ممه رۆژی به ختته .

نه گه تیڤانه بۆچون���ه ئ���ه و هه وڵبده به س���ه رتدا زاڵنه بن له ئیش و كاره كانی رۆژانه ت���دا. پ���ه ره به په یوه ندیه كانت

بده .

قرژاڵدوانه‌‌

بۆچونه كانت گۆڕانكاریی به س���ه رهاتوه به رامب���ه ر به كه س���انی ت���ر، به مه زاج هه ندێ پێویسته مه كه هه ڵس���وكه وت

كات واقیعی بیت.

فه‌‌ریکشێر

10

گۆشه یه كی تایبه ته به جل و به رگ

جل و به رگ وه ك هه ر بوارێكی تری ئه مڕۆ له گۆڕانكاریه كی به رده وامدایه ، به تایبه تی ك���ه دیزاینه رانی به ناوبانگ له ڕێگ���ه ی یاریكردنه وه به ڕه نگ و شێوازی دورین و دیزاینه كان، جوانیه كی زیاتر ده به خشن به جل و به رگه كان، گه ر به كارهێنان���ی ره نگی مات و تاریك زیاتر په یوه س���ت بێت به وه رزی سه رماو زستانه وه ، ئه وا به پێچه وانه وه په نابردنه به ر ره نگاوڕه نگیی زیاتر ره نگی په سه ندكراوی پۆش���اكی وه رزی به هارانه ، كه له ڕێگه ی پۆشینی

ستایلێكه وه ڕاسته وخۆ دڵخۆشیی خاوه نه كه ی ده رده خات.خانمان ده توان���ن ئ���ه م ره نگاوڕه نگییه له ڕێگه ی پارچه یه ك قوماش���ی داپۆشراو به گوڵی ره نگاوره نگ ده ربخه ن. هه میشه قوماشی رازاوه به گوڵی ڕه نگاوڕه نگ، دڵخۆش���ی و گه ش���بینی ده رده خات، كه واتلێده كات بچیته هه ر ش���وێنێك به جله ناسكه كه ت جیابكرێیته وه به تایبه تی له م وه رزه دا، به اڵم ئه وه ی پێویس���ته بزانیت كه ئه م جۆره قوماش���ه به ش���ێوه یه كی گش���تی نه رێیه بۆ بۆنه و ئاهه نگه تایبه تیی���ه گرنگه كان یاخود بۆ كاتی ده وامكردنت له شوێنێكی فه رمیدا وه كو عه زی یاخود ته نوره , به اڵم وه كو قه میس )Top( زۆر ناس���ك و جوان ده بێ���ت، له به ركردنی به مكیاجێكی ته نك و ناسك، هه رچه ند ڕه نگ و پێستت ماندو بێت به اڵم واتلێده كات زۆر

ڕێك و گونجاو و سروشتی ده ربكه ویت.ده توانیت خۆت هه س���تیت به هه ڵبژاردنی قوماش���ێكی ناسك به گوڵێكی ج���وان كه ڕه نگی به هاری پێوه دیاربێت و ئاماده كردنی به ده س���تی خۆت چونكه ئه م جۆره دیزاینانه ته نها پێویس���تی به ساده یی و فراوانی جله كه هه یه و بۆ هه مو جۆره كه سێكه گه ر قه ڵه وبێت یان نا , هیچ قورسییه كی پێ���وه دیار نیه به اڵم له به ركردنی له كاتی دوانێوه ڕوان و بۆنه یه كی تایبه ت

به خانه واده كه ت ناسكییه كی بێوێنه ده دات.

به هار.. وه رزی ناسكیی و گه نجێتی خانمانه

BBC جه مال پێنجوێنی ده بێته هه واڵی سه ره کی

زه ریا سامی ئاوازی شارێک نمایش ده کات

فۆتۆگراف���ه ری ک���ورد جه مال پێنجوێن���ی ده بێته یه کێ���ک له هه واڵه .BBC س���ه ره کییه کانی به ش���ی کلتوریی ماڵپه ڕی به ناوبانگی به ریتانیله هه واڵه که ی BBC له ژێر ناونیش���انی )جه مال پێنجوێنی: به خێربێیت بۆ عێراق(دای���ه و چه ند فۆتۆیه ک���ی ئه و فۆتۆگرافه ره ش���ی له گه ڵدایه و بایۆگرافیایه کی جه مال پێنجوێنی نوس���راوه که تێی���دا هاتوه "جه مال پێنجوێنی له س���اڵی 1981 له کوردس���تان له دایکبوه ، له سه ره تاوه وه ک شوانێکی گه نج ده س���تیکردوه به کاری فۆتۆگرافی. له ماوه ی رابردودا 2

پێشانگای تایبه تی له به ریتانیا کردوه ته وه ".جه مال پێنجوێنی له س���ه ره تاوه کاری په یکه رتاش���ی ک���ردوه . دواتر بوه ته فۆتۆگرافه رێکی به ناوبانگ له سه ر ئاستی عێراق و جیهان. چه ندین پێش���انگای تایبه تی له واڵتانی ئه وروپاو ئه مه ریکا کردوه ته وه . خاوه نی چه ندین پرۆژه ی فۆتۆگرافیش���ه که له میدیاکانی جیهاندا بایه خی زۆریان پێدراوه ، وه ک پرۆژه کانی "س���ه دام لێره ی���ه "، "به خێربێیت بۆ عێراق"،

"به بێ رۆح".

چایخانه که ی النه وازانی وه ستا عه لی ده کرێته به رنامه

پیاوێك له كفری: ده ستی هه ركه سێك بگوشم ده كه وێته سه ر زه وی

شانۆگه ریی النه وازان یه کێکه له به رهه مه مێژوی به ناوبانگه کان و سه رکه وتوه کانی شانۆی کوردیی که تا ئێستاش به رده وام ش���انۆگه رییه دا له و س���ه یرده کرێته وه . به شێکی زۆری دیمه نه کانی چایخانه که ی وه س���تا عه ل���ی ب���و، ک���ه هونه رمه ند ده گێڕا. رۆڵه ک���ه ی ئه حمه د مس���ته فا دوای تێپه ڕینی چه ندین س���اڵ به س���ه ر ئه و ش���انۆگه رییه دا ، کۆمپانیای بابلیۆن ئ���ه و چایخانه یه ده کات���ه تێمایه ک بۆ به رنامه یه کی ن���وێ. به رنامه که به ناوی چایخانه ی وه س���تا عه لیی���ه وه ده بێت و له ده رهێنانی به کر ره شید. له و باره یه وه عه بدولغه فار عه بدواڵ به ڕێوه به ری به شی دراما له کۆمپانی���ای بابلیۆن به ئاوێنه ی راگه یان���د: "ئ���ه م به رهه م���ه له کۆن���دا وه ک به رنامه نه ب���وه ، به اڵم ئێمه وه ک س���تافی بابلیۆن ویستمان به رنامه یه کی ته له فزیۆنی هه بێت له شێوه ی درامایه کی شه وانه . له به رنامه که دا چه ند ئه کته رێکی س���ه ره کیی هه ن وه ک به کر مس���ته فا، قادر ج���ه الل، زاهیر جه الل، مس���ته فا ئه حم���ه د هه روه ها عومه ری که ریم ئاغا. ب���ه اڵم بۆ هه مو به رنامه یه ک میوان دێت هه روه ها کوردس���تانه وه ". له شاره کانی که سایه تییه کانی هه وڵمانداوه ده ڵێت:" نمونه ب���ۆ زیندوبکه ینه وه ، الن���ه وازان ره فیق���ی ش���اگرد، هه رچه ن���ده به ش���ێک ل���ه و ئه کته رانه له ژیان���دا نه ماون. به اڵم ئێم���ه به رگێکی تازه مان ک���ردوه به به ر له ش���وێنێکی به رنامه که به رنامه که دا".

ش���اری س���لێمانی به ناوی "ماڵه دارینه " به ڕێوه به ره که ی به وته ی ئاماده ده کرێت و درامای بابلیۆن هه م���و دو هه فته جارێک له شاش���ه ی کۆره ک تیڤییه وه پێش���که ش ده کرێ���ت و له مانگ���ی داهاتوه وه ده س���ت ده کرێت به په خش���ی به رنامه که . له باره ی

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

پیاوێكی ته مه ن 55 ساڵ كه پیشه ی چاككردنه وه ی سوتاویی

مرۆڤه و ده ست و الشه یه كی به هێزی له راده به ده ری هه یه ، به وته ی خۆی

ده ستی هه ركه سێك بگوشێت ده كه وێته سه ر زه وی.

مام تالیب عه زی���ز ئاغا كه پیاوێكی به ناوبانگی شاری كفری قس���ه خۆش و ب���ۆ ئاوێن���ه چیرۆك���ی به هێزییه كه ی ده گێڕێته وه و ده ڵێت "هه ر له منداڵییه وه زۆر به هێز بوم، باوكیش���م هه روا به هێز بوه ، ده ستی هه ركه س���ێكم گوشیبێت هاواری لێهه س���تاوه و كه وتوه ته س���ه ر زه وی، ته نانه ت تا ئێستا هیچ كه سێك ناتوانێت پشت و كه مه رم بگرێت ئه وه نده

به هێزه ".ئه و پی���اوه ره نگ س���ورو س���پییه ك���ه جگه ره یه ك���ی به ده س���ته وه ب���و له گ���ه ڵ هه ڵمژینیدا وت���ی "ئۆتۆمبیلی به رازیلی���م هه ب���و، تایه ك���ه ی په نچه ر بو، به رزمك���رده وه تاوه كو ره فیقه كه م تایه س���پێره كه ی بۆ به ست دامنه گرته س���ه ر زه وی، زۆرجار بورغوم به ده ست كردویانه ته وه ، به ئیسپانه توندكردوه و نه ك هه ر ده سته كانم به ڵكو هه مو له شم

به هێزییه كی له راده به ده ری هه یه ".

م���ام تالیب ك���ه پیش���ه ی رۆژانه ی مرۆڤ���ه و س���وتاویی چاككردن���ه وه ی رۆژان���ه له هه مو ش���وێنه كانه وه خه ڵك ده هێنن چاكی ده كاته وه ، ئه و باس���ی

له وه كرد كه له یاری ده ستش���كانه وه دا هیچ كه سێك نه بوه لێیبباته وه ، ئێستا یه كێك له كوڕه كانم زۆر به هێزه و به سێ

كه س نایده ن به زه ویدا.

"جاری وا هه بوه كه سێكی سوتاویان هێناوه بۆ الم راگی���ر نه كراوه ، منیش له پش���ته وه گرتوه بێهۆشم ده س���تیم

كردوه ، ئنجا كارم له سه ر كردوه ".

لەم چەن���د مانگەی دواییدا باس���ێکی زۆر لەسەر پێویس���تی بەستنی کۆنگرەی دەکرێت وهەڵوێس���تی نەتەوەی���ی حزب وهێ���زە لەالی���ەن بەج���ۆر ج���ۆر ە و نە کا ە ر ە و ر پە ە و تە نە ن و نیش���تیما

دەگیرێنەبەر. راس���تە بەس���تنی کۆنگرەی نەتەوەیی، بەمانای به ش���داریی نوێنەران���ی تەواوی، ی���ان زۆربەی حزب و بزوتن���ەوەو رێکخراو کوردستانی نیش���تیمانپەروەرەکانی هێزە بەرزو ئامانجێک���ی دابەش���کراو گەورەی پیرۆزە بۆ خەباتی بزاڤ���ی رزگاریخوازیی گەلی کوردس���تان. بەاڵم پێموایە وەاڵمی ئەو پرسیارەیکراوەتە سەردێڕی ئەم وتارە

کارێکی گرنگ و بایەخدارە. ئای���ا زەمین���ەی بەس���تنی کۆنگ���رەی

نەتەوەیی له ئارادایە؟ له وەاڵم���ی ئەم پرس���یارەدا بەڕاس���ت و

رەوانی و به ڕاشکاوی دەڵێم نە خێر!ل���ەم رۆژان���ەدا زەمین���ەی بەس���تنی

کۆنگرەیەکی نەتەوەیی له ئارادا نیە. کوردستانی دابەش���کراو بەزۆر لکێندراو چ���وار بەه���ەر دەوڵەت���ەوە، به چ���وار پارچەکەی���ەوە، س���اڵەهای س���اڵە له ژێر سایەی چوار رژێمی لێکتر جیاوازدا دەژین، دەچەوس���ێندرێنەوە، لەس���ادەترین مافی خۆیان بێبەشن، جگە له باشوری کوردستان کە چەن���د س���اڵێکە، له ئەنجامی خەباتی س���ەختی شۆڕش���گێڕانەو پڕ له قوربانیدا،

له ناو رژێمێکی فیدراڵیدا دەژی. هەلومەرجی ژیان و خەباتی بەش���ەکانی کوردس���تان و، ب���اری سیاس���ی و ئابوری و کۆمەاڵیەتی گش���ت بوارەکان���ی دیکەیان ت���ا رادەی���ەک لێ���ک جی���اوازن. حزب و هێ���زە نیش���تیمانپەروەرەکانیش له ه���ەر پارچەیەکدا به تایبەتی و له هەمو بەشەکاندا بەگش���تی، زۆریان له ناو یەک���دا ناکۆک و زۆر جیاوازی���ی نەگونج���اون. ناتەب���او له سیاس���ەتەکانیاندا هەس���ت پێدەکرێن. ئەمە وێ���ڕای چەن���دان گیروگرفتی دیکە، کە دورنیە بەس���تنی کۆنگرەی نەتەوەیی له ه���ەل و مەرجێکی ئاوه���ادا، لێکترازانی

زۆرتری لێ بکەوێتەوە.

ب���ۆ خۆئامادەکردن ب���ەرەو پێکهێنانی کوردستان واپێویست نەتەوەیی کۆنگرەی

دەکات: کوردس���تانەوە بەش���ێکی لەهی���چ -دەس���ت نەخرێتە کاروبارو سیاسەتی هیچ بەش���ێکیتر، تەنیا هاوکاری و پش���تگیریی

یەکتر بکرێن. - حزب و هێزو رێکخراوەکانی هەربەشێک بەگەرمی هەوڵبدەن بۆ هاوکاری و تەبایی و لێک نزیكبون���ەوەو، پێکهێنانی بەرەیەکی کوردس���تانی، یان هەر شێوازێکی دیکەی ه���اوکاری له خەباتدا له پێن���او هێنانەدیی

ئامانجە نزیک و دورەکانیاندا. - پێکهێنان���ی کۆنگ���رەی نیش���تیمانی کاررێکخستن و به مەبەستی له هەربەشێکدا رێکەوتن لەس���ەر بەرنامەیەکی هاوبەش و ناوکۆیی سیاس���ی و ئابوری و کۆمەاڵیەتی، لەم ئەرکەکانی���ان بەجێگەیاندن���ی ب���ۆ

قۆناخەدا. بەجێگەیاندن���ی ب���ۆ هەوڵ���دان -نەتەوەیی کۆنگ���رەی ئامادەکاریەکان���ی گونج���اوداو له کاتێک���ی کوردس���تان به پێ���ی بەرنامەیەکی دیاریک���راو، بۆ ئەو مەبەس���تەش سەردان و دانوس���ان لەگەڵ ئامادەکاریی یەکتر بکرێت و،کۆمیتەیەکی پێش���ەکی پێکبهێنرێ���ت و هەمیش���ەیی

سەرکەوتنی کۆنگرەکە زامن بکرێت.

بیروڕا(421( سێشه ممه 122014/3/25 birura.awene@gmail.com

له مەسەله ”داکۆکیی له کتێبی ژیژێک دۆڕاوەکان“دا ب���ۆ نیش���اندانی گرنگیی ئیلیتیزام و گرنگی کردەی شۆڕش���گێڕانە لەم���ڕۆدا نموون���ەی فیلمێک���ی هۆلیود دەهێنێتەوە. بیرکردنەوە و هه ڵسوکەوتی پاڵەوان���ی فیلمەک���ە وەک بیرکردنەوە و خ���ودی شۆڕش���گێڕانە و کردەیەک���ی پاڵەوانەک���ە خۆش���ی وەک مۆدێلێ���ک بۆکاری شۆڕش���گێڕانە، ی���ان وەک ئەو شێوازە له ڕۆحیەت و عەقڵیەت و ئیلتیزامی شۆڕشگێڕانە نیش���انئەدات، کە دونیای ئەمڕۆ پێویس���تی پێیەتی. لەم وێنەیەدا کەس���ی شۆڕشگێڕ ئەو جۆرەیە له مرۆڤ کە ب���ەر لەهه موو ش���تێک لەگەڵ بیر و بۆچوون و قەناعەتەکانی خۆیدا دڵسۆزە، نەک لەگ���ەڵ ئەو دی���د و چاوەڕوانییە ئەخالقیی���ە دەرەکییانەدا کە ”ئەویتر“، ک���ە کۆمەڵگا و ڕای گش���تیی و ئەخالقی ب���اوو هت���د.. بنەم���ا س���ەرەکییەکەی پێکدەهێنن. فیلمەکە ناوی ”گومانلێکراوە The Usual هه میش���ەییەکان“ە، فیلمەک���ەش پاڵەوان���ی Suspects و، ناوی کیسەر سوز، Keyser Soeze،ە. له فیلمەک���ەدا کاتێک ئ���ەم پاڵەوانە بۆ ماڵەک���ەی خۆی دەگەڕێت���ەوە، هه ر کە دەردەکەوێت ب���ۆی ژوورەوە ئەچێت���ە هه م ژنەکەی و ه���ه م کچەکەی، لەالیەن سەرۆکی باندێکی مافییایی ڕکابەرییەوە باندەکەش دەستبەسەرکراون و سەرۆکی گرتنی هه ردووکی���ان بەکاردەهێنێت بۆ ئەوەی فش���اربخاتە س���ەر ئەو. یەکەم ش���ت پاڵەوان���ی فیلمەک���ە ئەنجام���ی ئەدات ب���ۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەو باندە مافیاییە ڕکابەرە ئەوەیە بەدەستی خۆی ژنەک���ەی و کچەکەی ئەکوژێ���ت، ئینجا دوای ئەوە دەکەوێتە بەرەنگاربوونەوەی بان���دە مافییاییە ڕکابەرەکەی )ل 1٧0-1٧1(. ژیژێک ئەم کردەوەیەی کیس���ەر سوزی پاڵەونی فیلمەکە وەک کردەیەکی شۆڕشگێڕانە وێنادەکات و وەک نموونەی ئیلتیزامی ڕاستەقینەی ئینسان بەرامبەر به بڕیارەکان���ی بەرامب���ەر به خ���ۆی و نیش���انیئەدات.ئەم پاڵەوان���ە قوربانیی بەدەستی ئەدات و کچەکەی به ژنەکەی و خۆی دەیانکوژێت، تەنها بۆ ئەوەی هیچ شتێک له بەرەنگاربوونەوەی سەرتاسەریی باندە مافییاییە ڕکابەرەکەی پەشیمانی نەکات���ەوە. ئ���ەم پاڵەوان���ە جۆرێ���ک له ئیلتی���زام بەرامب���ەر به خوێنی ڕژاوی ژنەک���ەی و کچەکەی دروس���تدەکات کە هیچ هێزێ���ک نەتوانێت ل���ەو ئیلتیزامە پەش���یمانی بکات���ەوە. ئەگەرچ���ی ئەو کەس���ەی کە کچەک���ە و ژنەکە دەکوژێت ڕکابەرەکانی، نەک پاڵەوانەکە خۆیەتی بەاڵم دروس���تکردنی ”مەسەلە“ کە بەو کوشتن و دوای دەس���تپێدەکات. تاوانە خۆڕزگاکردن له فشاری گرتنی ژنەکەی و کچەکەی پاڵەوان���ی فیلمەکە ئیلتیزامی به هه ڵبژاردنە شەخس���ییەکەی خۆیەوە، ئیلتیزامی بەو ”مەس���ەلە“یەوە، ئەبێتە ”ئیلتیزامێک���ی رەه���ا“ و ”مەس���ەلەی“ تۆڵەس���ەندنەوەی له دوژمنەکانی دەبێتە تاقە ش���تێک ژیانی ئاراستە بکات و تاقە دەنگێک���ی ویژدانی���ی و ناوه کیی بکرێت گوێی لێبگرێت. ل���ەم ڕووەوە پاڵەوانی فیلمەکە تەماهییەک���ی تەواولەگەڵ ئەو ئیلتیزام���ی دەکات و ”مەس���ەلە“یەدا بەرامب���ەر بەو مەس���ەلەیە دەگۆڕێت به ”ئیلتیزامێکی ڕەها“، بەبێ ئەوەی گوێ ب���ەوە بدات ک���ە نرخی ئ���ەم ئیلتیزامە کوشتنی ژنەکەی و کچەکەیەتی، کوشتنی کەسانیترە، گۆڕانی خۆیەتی بەکەسێکی

مرۆڤکوژ.بەبۆچوونی ژیژێ���ک ئەوەی له دونیای پێویس���تە ئەم���ڕۆدا کاپیتالیس���تی ”ڕۆحیەت���ە ئ���ەو زیندووکردن���ەوەی شۆڕش���گێڕ“ و ئەم جۆرە ”ئیلتیزام“ەیە کە ئ���ەو پاڵەوان���ە نیش���انمان ئەدات. ئیلتیزامێ���ک س���ڵ لەوە نەکات���ەوە بۆ بەرەنگاربوونەوەی ”سیستم“، دەریایەک خوێ���ن بڕێژێت و هه م���وو ئەوانەی پەنا بۆ کردەی بەرەنگاربوونەوەی سیس���تم دەب���ەن، ببنە هه ڵگ���ری ڕۆح و ویژدان و ش���ێوازی بیرکردن���ەوەی پاڵەوانی ئەو فیلم���ە. گ���ەڕان ب���ەدوای ئ���ەم جۆرە له ”ڕۆحیەتە شۆڕشگێڕانە“ الی ژیژێک ل���ەو هه س���تەوە س���ەرچاوەی گرت���وە کە س���ەرجەمی شۆڕش���ەکانی مێژووی کردەکان���ی س���ەرجەمی هاوچ���ەرخ و بەرگرییک���ردن له دونیای ئەمڕۆدا لەوەدا

س���ەرنەکەوتوون کۆتایی به کاپیتالیزم و لیبرالەکەی بهێنن. سیستمە سیاسییە زیندوکردنەوەی پێویستە ئەمڕۆ ئەوەی شۆڕش���گێڕانەیە ڕۆحیەتێک���ی لەج���ۆری ڕۆحیەت���ی پاڵەوان���ی ئ���ەو ئیلتیزام���ە زیندوکردن���ەوەی فیلم���ە و بەهه مانش���ێوەی به مەس���ەلەیەکەوە

ئەوپاڵەوانە.بۆ بەخش���ینی قواڵییەک���ی فیکریی و ئ���ەو به هه ڵس���وکەوتەکانی تیوری���ی پاڵەوان���ە ژیژێک ل���ەو کتێبەدا چەمکی له چەمکی بەمانای”م���ۆراڵ“ ئەخ���الق ئەخ���الق بەمانای ”ئەتی���ک“ لەیەکتری جیادەکات���ەوە. م���ۆراڵ هێما ب���ۆ مانا گش���تیی و دەس���تەجمعییەکانی ئەخالق دەکات، ئ���ەو مانایان���ەی ئەخ���الق کە کۆمەڵگا و سیس���تم و بەها بااڵدەستەکان دەکەن چ���اوەڕوان ئەیچێنن و له مرۆڤدا مرۆڤ بەپێی یاس���ا و ڕێس���اکانی ئەوان بجوڵێت���ەوە، هه رچ���ی ”ئەتیک“ە هێما ب���ۆ بەه���ا تایبەتەکانی م���رۆڤ وەک تاکەک���ەس دەکات، ئەو ش���تانەیە کە مرۆڤ وەک تاکەکەسێک باوەڕی پێیانە و بەگرنگی���ان دەزانێت. ئەگ���ەر ”مۆراڵ“ ئامرازی گونجاندن���ی مرۆڤ بێت لەگەڵ کۆمەڵ���گادا، کردنی بێت بەبەش���ێک له ”گشت“ و” کۆ“، ئەوا ”ئەتیک“ ئامرازی دڵس���ۆزبوونی مرۆڤە بەرامبەر به خودی خ���ۆی، ڕاس���تگۆبوونی مرۆڤ���ە لەگەڵ خۆیدا و دڵسۆزبوونیەتی بۆ ئارەزووەکانی خۆی )بڕوان���ە ل 223-224( . ئەوەی ئ���ەم جیاکارییەوە لەپش���تی ژیژێ���ک داوای دەکات دڵس���ۆزبوونە ب���ۆ ئەتیک دژ به م���ۆراڵ، گوێگرتنە له ئارەزووەکانی خود خۆی دژ بە ویستی ”براگەورە“کانی ناو کۆمەڵگا و ئەخالق وەک سیستمێکی مۆراڵی. م���رۆڤ لەدوای جیاکردنەوەی” م���ۆراڵ“ و ”ئەتی���ک“ لەیەکتری���ی، بەر لەهه موو شتێک لەبەردەم خودی خۆی و بەرپرس���ە، هه ڵبژاردنەکانیدا لەبەردەم نەک لەبەردەم ئ���ەو چاوەڕوانیانەدا کە بەرامبەر کۆمەڵگا بااڵدەست و ئەخالقی به م���رۆڤ هه یانە. مرۆڤ ل���ه دوای ئەم فەش���ەل و ناتوانێت جیاکارییەوە چیتر هه ڵبژاردن و دەرەنجام���ی کەوتنەکانی، ئەخالقی به عەالگەی هه ڵس���وکەتەکانی گشتیی و کۆمەڵگادا هه ڵبواسێت. مرۆڤ لێ���رەدا خۆی بەرامب���ەر به خۆی و خۆی ئەوەی بەرپرس���یارە. خۆیدا لەبەردەم بەالی منەوە گرنگە خودی جیاکارییەکە لەنێ���وان ”م���ۆراڵ“ و ”ئەتیک“دا نییە، چونک���ە ئ���ەم جیاکردنەوەیەی ئەخالق وەک” مۆراڵ“ له ئەخالق وەک ”ئەتیک“ نووس���ەرانە ئ���ەو زۆری بەش���ی الی ئامادەی���ە ک���ە له ب���واری فەلس���ەفەی ئەوەی ئەخالقدا دەنووسن و کاردەکەن. ب���ەالی منەوە گرنگ���ە ئەوەیە ژیژێک چ دەرەنجامێک لەم دڵسۆزبوونەی مرۆڤەوە بۆ خودی خۆی و بۆ ئارەزوو و بۆ بڕیار و بۆ ئینتیما و ئیلتیزامەکانی بەدەستدەهێنێت، به ک���ردەی له پەیوەندی���دا بەتایبەت���ی شۆڕشگێڕانە و پەنابردن بۆ بەکارهێنانی

توندوتیژیی شۆڕشگێڕانەوە.

س���الڤیو ژی���ژاک وه ك ناوێک���ی دیار ئه م���ڕۆدا بیرکردن���ه وه ی له دونی���ای له بیرمه ندانی هه یه جیاوازی خه سڵه تی تری دونیا. سالڤیو ژیژاک فه یله سوفێکی مه به ستمان )ئینتلێکچواڵ(. رۆشنبیره له ڕۆش���نبیربوونی ژی���ژاک ئه وه ی���ه که که س���ێکی چاالک���ه له رێ���گای بیریه وه له ناوه ندی گش���تیدا، له پێناو گه یاندنی په ی���ام به زۆرێک ی���ان زۆرترین خه ڵك ژیژاک خه س���ڵه ته ی ئه م له کۆمه ڵگادا. وه های ک���ردوه که زیات���ر ئاماده بێت، زیات���ر ده ربکه وێ���ت، زیات���ر ده رباره ی دونیای گش���تی بدوێت. به اڵم له سه روی ده ربڕینی زمان���ی ج���ۆری هه موویه وه

ژیژاکی داڕشتوه.لێره دا پێویسته ئاماژه به دیدێکی دۆلۆز بکه ین له کتێبی جیاوازو دووباره. له وێدا دۆلۆز ده نوس���ێت ئه و رۆژگاره رۆش���ت که بتوانیت وه ك جاران یان به ش���ێوازی جاران فه لسه فه بکه یت، >ئای ستایڵی کۆن.... گه ڕان ب���ه دوای ئامرازی نوێدا بۆ ده ربڕینی بیری فه لسه فی له نیتچه وه ده س���تیپێکرد، ئه مڕۆ ده بێت هانبدرێت و هونه ره كانی له گه ڵ پێبدرێت گه ش���ه ی تردا، وه ك شانۆ یان سینه ما. له کتێبی

A Deleuzian Centuryبه م پێیه ده توانی���ن بڵێین که ژیانی رۆژانه یان پانتایی گش���تی یان ش���ته هاکه زایی و که م ماناکانی ژیان ئه و بواره ن که ژی���ژاک به كاریده بات ب���ۆ گه یاندنی په یامی فه لس���ه فی، له وێوه ئامرازه كانی وه ک هه ڵئه هێنجێنێ. فه لس���ه فه کردنی چ���ۆن دۆل���ۆز س���ینه مای به كاربرد بۆ

ده ربڕین و گه یاندنی په یامی فه لسه فی.خ���راپ له س���ه رچاوه كانی یه کێ���ک تێگه یشتن له ژیژاک له م بواره دایه. چۆن ده بێت فه یله سوف باس له شتی بێ نرخ بکات، چۆن ده بێت باس له پیسی بکات، باس له پاش���ه ڕۆ بکات. ئه م ڕه خنه نانه له دیدێکی چه قبه ستوه وه دێن که بیری فه لسه فی ته نها ده بێت به بواری گرنگ و بااڵوه خۆی خه ریک بکات. قسه له سه ر ش���تی گه وره بکات، هه رگی���ز توخنی مرۆڤی ئاسایی و ژیانی رۆژانه نه که وێت.

ژیژاک باس له ئه ندازیاریی بیناس���ازی )ئارکیتێکچه ر( ده کات ]ئه مڕۆ ئه م بواره زۆر کاری له سه ر ده كرێت له رۆژئاوا، فۆکۆ یه كێک بوو له سه ره تاکان که بیناسازیی

وه ك جۆڕیک له خیت���اب ده خوێنده وه[، وه ك پانتاییه ك بۆ ئاماده یی ئایدیۆ ڵۆژیا. ئایدیۆ لۆژی���ا ئاماده ی���ه له بیناس���ازیی، له ش���ێوازی بیناکردن، له ڕه نگ و قه باره هه روه ه���ا له ده رکه وت���ه. وابزانم که س کێش���ه ی له گه ڵ ئه مه دا نیه، له هه رکوێ س���ه فه ربکه ی له ئه وروپا ده بیس���تی که س���ه رده می کڵێس���ایه كی ئه وه ده ڵێن بارۆکه، یان ئه و باڵه خانه یه كی سه رده می کۆمۆنیزم���ه، ی���ان ئ���ه وه خانویه ك���ی س���ه رده می نازیه یان فاش���ی. که واته هه ری���ه ك ل���ه م ئایدیۆ لۆژیانه به جۆرێک باڵه خانه یان ئه ن���دازه ی له ج���ۆره كان، ک���ردوه له ڕه نگدان���ه وه ی دونیابینی���ان بوه، هه ندێک له رێگای���ه وه بیری ئاینی ده رده بڕێت، هه ندێک بیری کۆمه اڵیه تی، هه ندێکی تر بایه خ به سودمه ندیی ئه دات ن���ه ك به جوانکاری���ی، زۆری تر. به اڵم ژیژاک دێت نه ك ته نها باڵه خانه ی گه وره به ڵک���و ده یه وێت له رێگای قس���ه كردن له س���ه ر ئه م بواره پرسی ئه وه بهێنێته ئ���اراوه چی دارێژه ڕی په یوه ندی ئێمه یه له گه ڵ ش���ته كاندا. ژیژاک بۆ ده ربڕینی وه اڵمی ئه م پرس���یاره قس���ه له س���ه ر ته والێ���ت ده كات. ته والێت، له ش���ێوازه رۆژئاواییه كه یدا، که زیاتر له کورس���یه ك ده چێت که له س���ه ری داده نیشی، ژیژاک باس له شێوازی ئه م کورسیه ئه كات الی ئه ڵمان، الی فه ره نس���یه كان، ئینجا الی ئینگلیز. ده پرسێت بۆچی الی هه ریه ك له م نه ته وانه شێوازی مامه ڵه كردن له گه ڵ پیس���اییدا جیاوازه. به پێی لێکدانه وه ی خۆی ئه م ش���ێوازه جی���اوازه له مامه ڵ له گه ڵ پیساییدا ده گه ڕێته وه بۆ که لتورو ئاگایی یان بااڵیی سیسته می ئایدیۆ ڵۆژی جی���اوازی هه ریه ك ل���ه م گه النه. وه ک ده وترێ���ت ک���ه فه ره نس���یه كان چه پی شۆڕشگێرن، نمونه شۆڕشی فه ره نسی، بۆیه له ئاوده ستی فه ره نسیدا پیساییه كه نابینرێت، له ساتی ده رچونی له جه سته ی که س���ه كه ون ده بێ���ت. وه ك کرده وه ی شۆڕشگێڕیی خێراو به په له له ناوده برێت. ژیژاک ده ڵێت ڕه نگه ئه مه بگه ڕێته وه بۆ ئه و دیده ئایدیۆ لۆژیه ی چه پی که ده بێت ئه وه ی به زیانبه خش یان زیاد ده زانرێت ده س���توبرد له ناوببرێت، دیاره ئه مه ش بنه مای تی���رۆره، که ڕه گی ده گه ڕێته وه بۆ شۆڕشی فه ره نس���ی. به اڵم پیسایی مامه ڵه ك���ردن الی ئه ڵم���ان جی���اوازه. پیسایی ئه ڵمانیدا کۆنی له ئاوده س���تی له کات���ی کردنی���دا له ژێ���ر که س���ه که دا ده مێنێت���ه وه هه ت���ا ت���ه واو ده بێ���ت، پاش���ان ده بێت به فش���اری ئ���او پاڵی پێوه بنێت هه ت���ا له به رچاو دیارنامێنێت له پێش���ه وه ی تێپه ڕبونی کونی چونکه کورسی ئاوده س���ته که وه یه، ژیژاک ئه مه ده گه ڕێنێت���ه و بۆ ئه و دیده ته قلیدیه که ده رباره ی ئه ڵمان هه یه که گوایه گه لێکی رۆمانسی بیرکه ره وه ن. به م پێیه ژیژاک

ده ڵێت ئه ڵمان ده یانه وێت پیساییه كه یان ببینن، لێیڕابمێن���ن. ]وه ك ده ڵێن هه ر له پیس���ایی هێنده بتوانێ���ت گه لێ���ك ڕابمێنێت ئاس���اییه به الی���ه وه ملیۆنان له کامپی مه رگدا قڕبکات[. پاش���ان دێته ئینگلیزی ئاوده س���تی ئینگلیز، س���ه ر پیس���اییه كه تیایدا راسته وخۆ ده كه وێته ناو گۆمێک ئ���اوه وه، که تیایدا جۆرێک له مه له ئه كات هه تا پاشان به فشاری ئاو ونده بێت. ژیژاک ده ڵێ���ت ئینگلیز به وه ناس���راون که میان���ڕه ون، لیبرالن زیاتر بایه خ به ئابوری ئه ده ن بۆیه پراگماتیکن

له گه ڵ پیساییه كه یاندا.ئه م نمونان���ه ی ژیژاک چه ند الیه نێکی ئه رێی هه یه: یه كه م نمونه یه كه له ژیانی نمونه یه كه دوه م، خه ڵ���ك، زۆرین���ه ی که خه ڵكی ئاس���ایی رۆژان���ه ئه زمونی ده كه ن، س���ێیه م، نمونه یه كه که ئاسان وه رده گیرێت و ئاسان له یادناکرێت. بۆیه به كاربردنی ئه م ش���ێوازه رێگایه که که زۆرێک له خه ڵك تێیده گه ن و له یاده وه رییدا ده مێنێته وه. هه روه ها له رێگای ئه م شته دوباره هاکه زاییانه وه کۆمه ڵه کێشه یه كی

ئاڵۆزمان پێده ناسێنێت.به اڵم ئه م نمونه یه بۆ هه ندێک مایه ی بێزاریی���ه، زۆرێک که ناتوانن لێیتێبگه ن له ئه نجامدا له به رد ه میدا توشی هیستیریا ده بن. به اڵم با بپرسین ئایا ئێمه ی کورد چۆن س���ود له م بابه ته وه ربگرین. چۆن له م ده قه تێبگه ی���ن؟ وه اڵمی کاڵفامانه

ئه وه یه س���ودی چی ئه و باس���ی شتی پیس ده كات پیاو )فه یله س���وف( نابێ باس���ی ش���تی وه ها بکات. به اڵم ئه گه ر بێت���و تۆزێ���ک واقیعیان���ه و به هێمن���ی بیربکه ین���ه وه ده كرێت س���ودمه ندبێت. کوردیی بیانس���ازیی ئه ن���دازه ی دیاره به هیچ شێوه یه ك قسه ی له سه ر نه كراوه، ئه ده بی کوردی )ئه گه ر ش���تێکی وه ها بونی هه بێت( هه رگیز نه ێتوانیوه باسی بونیادی شوێنمان بۆ بکات له ناو ماڵدا، یاده وه ریی شوێن، مانای تایبه تی شوێن، شیعریه تی به ش���وێنه وه، په یوه ستبون شوێن. چونکه له راس���تیدا ڕه نگه ماڵی کوردیی ش���وێنێکی گش���تی بێت نه ك ش���وێنی تایبه ت. به اڵم ئه م گش���تێتیه ده كرێ���ت کان���گای زۆرێ���ک له قه یران و نهێنێ و کێش���ه و خۆشی بێت. به اڵم من گومانم هه یه شتێک هه بێت ناوی ئه ده بی

کوردیی بێت. بۆ ئه وه ی قس���ه له س���ه ر س���ودی دیدێک���ی وه ها بکه ین، پرس���ی ئاڵۆزی ئ���ه و دێته ئ���اراوه ئایا چ���ۆن مامه ڵه له گه ڵ بیری ژیژاکدا بکه ین؟ چۆن سود وه ربگری���ن له بیری ژی���ژاک کاتێک ئه و به هیچ ش���ێوه یه ك به ڕاس���ته وخۆ باس ناکات؟ ئێمه و کێش���ه كانی له دونی���ای ئه م پرس���یاره ئاڵۆزه. له مێژوی کورددا کورد نه یتوانیوه سود له هیچ بیرمه ندێک وه ربگرێت بۆ کردنی به ئامرازی مه عریفی

له پێناو خوێندنه وه ی ئاگایی خۆی.

ژیژێک و ئەخالقی شەهادەت

بەبۆچوونی ژیژێک ئەوەی له دونیای

کاپیتالیستی ئەمڕۆدا پێویستە زیندووکردنەوەی

ئەو "ڕۆحیەتە شۆڕشگێڕ" و ئەم

جۆرە "ئیلتیزام"ەیە کە ئەو پاڵەوانە نیشانمان ئەدات

سالڤیو ژیژاک: چیه تی وتن؟

19 »»

سه ردار عه زیز

ژیانی رۆژانه یان پانتایی گشتی یان

شته هاکه زایی و که م ماناکانی ژیان

ئه و بواره ن که ژیژاک به كاریده بات

بۆ گه یاندنی په یامی فه لسه فی و له وێوه ئامرازه كانی

فه لسه فه کردنی هه ڵئه هێنجێنێ

ئایا زەمینەی بەستنی کۆنگرەی

نەتەوەیی له ئارادایە؟

له وەاڵمی ئەم پرسیارەدا

بەڕاست و رەوانی و به ڕاشکاوی دەڵێم

نە خێر!

ئایا زەمینەی بەستنی کۆنگرەی نەتەوەیی له ئارادایە؟

جەالل دەباغ

سالڤیو ژیژاک

ئەگ���ەر بێین پێناس���ەیەکی کورت بۆ ھیاللی شیعە بکەین مانەکەی چییە؟

دەتوانی���ن بلێین بریتی���ە لەو نفوزە ش���یعەمەزھه به کە ئاراس���تەو ش���وێنە جوگرافیەک���ەی له کەن���داوی عەرەب���ی بەناو درێژدەبێت���ەوە دەس���تپێدەکات و خاکی ئێران و عێراق و سوریا و لوبنان تا سەر دەریای ناوەراست، ئەم نفوزە شیعە مەزھه به له سەر نەخشە شێوەی مانگی ھیاللی وەرگرتوە، له ناو دڵی رۆژھه اڵتی ناوەڕاس���ت کە ژمارەی دانیشتوانەکەی

له سەروی 105 ملیۆن کەسە.ئێران له دوای شۆڕش���ی ساڵی 1979 پالنێکی ستراتیجی تۆکمەو درێژخایەنی دانا به مەبەستی پاراستن و گەشەپێدانی نف���وزی ش���یعە له ناو دڵ���ی رۆژھه اڵتی

ناوەڕاست. ھه ر له سەرەتای سەرخستنی شۆڕش و دانانی ستراتیجی ھیاللی شیعە له ئێران خومەینی واڵتانی ئیم���ام به رابەرایەتی کەنداوی سوننە مەزھه ب نیگەرانکرد، لەو کاتیشدا سەدام به دوای ھه لێكدا دەگه ڕا رێکەوتننامەی ھه ڵوەش���اندنەوەی ب���ۆ چونک���ە 1975 س���اڵی جەزائی���ری له رێکەوتنەکەدا زەویەکانی له ده ستدابون بۆیە دەیویس���ت بەھه ر شێوەیەك بێت زەویەکانی بگەڕێنێتەوە. ھه ر ئەم وایکرد رێکەوتنەکە یەكالیەنە له بەیاننامەیێكدا

ھه ڵبوه شێنێتەوە. له س���اڵی 1980ھێرش���ێکی دڕندانەی کردە سەر ئێران و توانی نزیکەی 120 کم بچێتە قواڵیی خاک���ی ئەم واڵتە وە. لەو کاتەدا ھیاللەکە توشی شەلەل بو، بەاڵم لەکۆتایی س���اڵی 1984 به دواوە، ئێران له تەوازنی س���ەربازیی توانی جۆرێ���ك سیاسی پەیڕەو بکات له بەرەی جەنگدا.

لەدوای ئەم ماوەیە ئێران توانی ھه نگاو به ھه نگاو ئەم س���تراتیجە گەشەپێبدات. بێگوم���ان ک���ورد وەکو دەس���کەالیێك ب���ۆ له گۆڕەپانەک���ەدا به کاردەھ���ات دروس���تکردنی ئ���ەم ھیالله به ش���ێوەی روداوی کیمیابارانکردنی ت���ا پراکتیکی ھه ڵەبج���ە ل���ه 1988/3/16 به س���ەردا له بیرنەکراو کارەس���اتێکی ب���وە ھات، بۆ ک���ورد و به پێچەوانەش���ەوە بۆ ئێران بوە کارتێكی سیاس���ی باش بۆ ئەوەی پیشانی کۆمەڵگای نێودەوڵەتی بدات کە عێ���راق واڵتێکی زۆر لەوە دڕندەترە کە

پێشبینی بۆ دەکرێت. ئەوکات ئەمە بۆ ئێران تەکانێکی باش بو بۆ بەرەوپێش���بردنی س���تراتیجەکە، چونک���ە زۆرێك له واڵتەکان���ی ناوچەکە ھیالل���ی به پەرەس���ەندنی ھه س���تیان ش���یعە دەک���رد به تایبەتی س���ەرکردە

ناسیۆنالیستەکانی عەرەب.بەاڵم دوای ھه ش���ت س���اڵ له ش���ەڕ، ھ���ه ردو واڵت ئاب���وری ژێرخان���ی بەردەوام بەاڵم سەدام لێكهه ڵوەشایەوە فراوانخوازی بۆ له سەرکەش���یەکانی بو دەس���ەاڵتی م���لھوڕی خ���ۆی له س���ەر حیس���ابی واڵتانی تردا. له ساڵی 1990 دوبارە ھێرش���ی کردە سەر کوێت. ئەم جارە ئێران توانی ھێزەکانی ناو ھیاللەکە پاڵپش���تیی بکات له وان���ەش کورد، کە راپەڕین���ی ئەنجامدا بەاڵم ئ���ەوە له بیر نەکەین کە نەخشەی راپەڕین 1991/3/5 لەناو خاکی ئێران نەخش���ەی بۆ کێشراو ھه روەھا بەشداریکردنی سوریا له شەڕی گەردەلول���ی بیابان���دا دژی ھێزەکان���ی عێراق و راپەرینی ش���یعەکان له باشوری عێراق و ئابڵۆقەدان���ی چەکەکانی عێراق کە بوە ھۆی گەش���ەکردنی نفوزی شیعە

له ناوچەکەدا.ل���ه دوای ش���ەڕی دوەم���ی کەن���داوو ھه ڵوەش���انەوەی یەکێت���ی س���ۆڤیەتی دیکەی به بەرگێک���ی ئێ���ران ج���اران، س���تراتیج و جیۆپۆلۆتیکی ھاتە مەیدانی جەرگەی رۆژھه اڵتی ناوەڕاست. کۆماری ئیسالمی ئێرانیش دەستیکرد، بەیارمەتی ئەو واڵتانه ی له شەوقی ھیالله کە دورن، ناراستەوخۆ، راس���تەوخۆ و به ش���ێوەی چونکە ئەو واڵتانە بەشێك له دانیشتوانی ش���یعە مەزھه بن لەوانەش ئەندەنوسیا و پاکس���تان و ھیندس���تان و مالییزی���ا و ئەفعانستان و ئازەرباینجان و کۆمارەکانی بەشێکك )قەفقاز(، ناوەڕاست ئاسیای له واڵتان���ی کەنداوی عەرەب���ی و باکوری ئەفریقی���ا. ک���ە له چوارچێ���وەی ھیالل

13 )421( سێشه ممه 2014/3/25 birura.awene@gmail.comبیروڕا

ھەرێم لەناو ستراتیجی ھیاللی شیعەدا

رێبین ھەردی

بزوتن����ەوەی گش����تی رێکخ����ەری گ����ۆڕان. لەکات����ی وەرگرتن����ی کارت����ە ک����ە لەوتەیەک����دا ئەلەكترۆنیەک����ەداو ھەندێک بەھەڕه شەو ھەندێک بەئاسایی ئێس����تاش تا رایگەیاند لەقەڵەمیان����دا لەکوردس����تاندا گۆڕانکاری ش����اڕێگەی سندوقی دەنگدانە. ئەم لێدوانە لەکاتێکدا ھات ک����ە ژمارەی ئ����ەو دەنگانە ڕووی لەزیادبون کردوە کە نائومێدیی خۆیان لەھەڵب����ژاردن و س����ندوقەکانی دەنگدان بێئەنجام و بەڕێگەیەک����ی ناش����ارنەوەو بێکەڵکی ئەزانن بۆ ئەوەی لەرێگەیەوە بتوانرێت شتێک بگۆڕێت. رۆژنامەنوسێک نوسیبوی چیتر بڕوای بەھەڵبژاردن نیەو ئامادەنیە بەش����داریی تیابکات، یەکێک خۆپیش����اندانەکانی لەچاالکوانەکان����ی دوای 17ی ش����وبات نوسیبوی گەر رێز نەگیرێت و ھەڵبژاردن����ەکان لەئەنجامی حکومەتی داھاتو بەپێی رادەی دەنگدان ھێزەکان دروس����ت نەکرێ����ت، نەک ھەر لەھەڵبژاردندا بەش����داریی ئامادەنی����ە بکات، بەڵکو ئەبێت بەکەسێکی چاالک بۆ ھاندانی خەڵک بۆ ئەوەی بەشداریی لەھەڵبژاردندا نەکەن. بەڕاستییش بڕێکی زۆر لەخەڵ����ک، دواکەوت����ن و نەتوانینی پێکهێنان����ی حکوم����ەت ئەگەڕێنن����ەوە ب����ۆ ئ����ەوەی دو ھێ����زە حوکمڕانەکەی کوردستان رێز لەسندوقەکانی دەنگدان بەپێدراوەکان����ی ئامادەنی����ن ناگ����رن و پێکبهێنن. ھەڵبژاردنە حکوم����ەت ئەم بەکورتی قس����ەی زۆرێک لەم ھاوڕێیانە ئەوەیە دواکەوتنی پێکهێنانی حکومەت، ھیچ نیە جگە ل����ەوەی دەریئەخات کە لەرێگەی دەنگدانەوە ھیچ شتێک ناکرێت و کە دەس����ەاڵتدارانێکین لەبەردەم ئێمە ئامادەنین رێز لەویست و ئیرادەی خەڵک بگرن. بەاڵم راستیەکەی ئەوەیە رەنگە پێچەوانەی ئەم قس����ەیە راس����ت بێت. حکومەت����ی ئەمجارە بەئاس����انی و بەبێ گرف����ت دروس����ت نابێ����ت، لەبەرئەوەی ئەمجارە خەڵک����ی لەرێگەی دەنگدانەوە تەرازوی ھێزی����ان بەجۆرێک گۆڕیوە کە دو ھێزەکە نازانن چۆن مامەڵەی بکەن. درێژەکێشانی دانوستانەکانی پێکهێنانی کابینە، ن����ەک بێهودەی����ی ھەڵبژاردن، بەڵکو بەپێچەوانەوە گرنگیی ھەڵبژاردنی باشتر دەرخست. ئەوەی دەرخست کە کاتێ����ک خەڵک لەرێگ����ەی دەنگدانەوە ت����ەرازوی ھێز ئەگ����ۆڕن، لەھەمانکاتدا دەس����ەاڵتداران توشی دڵەڕاوکێ ئەکەن لەوەی بتوانن وەک جاران بەئاس����انی و

بێ گرفت حکومەت پێکبهێنن.نائومێدیی ئەوەش����دا له گ����ەڵ بەاڵم لەھەڵبژاردن و سندوقی دەنگدان بونێکی ھەستپێکراوی ھەیە. رەنگە زیادەڕەوی نەبێ����ت گ����ەر بڵێ����م دەیانج����ار ئ����ەو پرس����یاره م لێکراوە کە ئایا گەر پارتی و یەکێتی ھەڵب����ژاردن بدۆڕێنن، ئامادەن بک����ەن؟ دەس����ەاڵت دەستاودەس����تی ئایا ھ����ەر وا بەس����انایی واز لەو ھەمو دەسەاڵتانەی خۆیان ئەھێنن و ئەوەندە ئاسان تەسلیمی ھێزی تری ئەکەن؟ ئایا رێ����ی تێئەچێت ئەو ھەمو بەرژەوەندی و س����امانە لەدەستیان نەمێنێت یان رێگە

بدەن کەسانی تر بەڕێوەیببەن؟ئەوانەی ئەم پرسیارە ئەکەن، بەدوای وه اڵمی پرسیارەکەوە نین، بەڵکو خۆیان وه اڵمێکی ڕون و دیاریان بۆ پرسیارەکە ھەیە. لەڕاستیشدا ئەو پرسیارە ناکەن، بۆ ئەوە نەبێت کە تۆش بۆ ھەمان وه اڵم

رابکێشن و قەناعەتت پێبکەن.ئەنجامەکانی لەقەبوڵکردن����ی گومان ھەڵب����ژاردن، وای لەخەڵکانێ����ک کردوە )زۆر ی����ان کەم( کە ھ����ەر لەبنەڕەتەوە بڕوایان بەھەڵب����ژاردن نەمێنێت و تەنها وەک گەمەیەکی ناشیرین تەماشایبکەن کە دەس����ەاڵتداران پەنای ب����ۆ ئەبەن، تاک����و س����یمای راس����تەقینەی خۆیان وەک کۆمەڵێ����ک ھێزی س����تەمکارو دژ بەدیموکراسی بشارنەوە. ئەم بۆچونە پێی وایە ھێزە دەسەاڵتدارەکانی کوردستان وەک زۆرێ����ک لەرژێمە ناش����یرینەکانی ناوچەکە، گەم����ەی ھەڵبژاردن تەنها بۆ دۆزینەوەی ش����ەرعیەتدان بەدەسەاڵتی خۆی����ان بەکارئەھێن����ن، لەدۆخێکدا کە پێش����تر ھەمو ش����تێکیان ئامادەکردوە ھەمیش����ەیی ب����راوەی ئ����ەوەی ب����ۆ ھەڵبژاردنەکان ب����ن. رێگە چارەی ئەم کەس����انە بۆ ئەم ھەلومەرجە بۆچونێکە

کە دژی خودی پرۆس����ەی ھەڵبژاردنە. ئەم کەسانە پێیانوایە باشترین شت لەم دۆخەدا بکرێت ئەوەیە کەس بەشداریی لەھەڵبژاردن����دا ن����ەکات و رێگە نەدرێت ھێزەکان بەم س����یناریۆ ناراس����تگۆیانە ھی����چ رەوایەتیەک بەمان����ەوەی خۆیان

لەسەر کورسی دەسەاڵت بدەن.ب�ڕوانەب����ون بەھەڵبژاردن و نائومێدیی لەوەی بتوانرێت لەم رێگەیەوە گۆڕانکاریی بکرێ����ت دو ھێ����زی جی����اواز لەیەک����ی س����ایکۆلۆژیای دو کە بەرھەمهێن����اوە یەکجار جیاواز لەیەکیان ھەیە، ھێزێکیان لەکەمایەتیەکی ھەنوک����ەش ت����ا ک����ە لەگەمەک����ەدا چاالکان����ە بچوکدای����ە ب����ەردەوام ھەوڵئ����ەدات بەش����دارەو رێگەچارەی جیاواز لەھەڵبژاردن و ملدان بۆ گەم����ەی دیموکراس����ی بدۆزێتەوە.. ھەندێکج����ار )گەر نەڵێی����ن ھەمو جار( ئەم گروپە چاالک����ە، خۆی لەبەرەیەکدا ئەبینێت����ەوە ک����ە ب����ڕوای بەشۆڕش����ی توندوتیژو ش����ەڕی سەرتاسەریی ھەیە. لۆژیک����ی بنەڕەتیش����ی ئەوەیە )ئەوەی بەچ����ەک ھاتوە ھەر بەچ����ەک ئەڕوات، ئ����ەوەی بەتوندوتیژی����ی حوکم ئەکات، ھ����ەر بەزمان����ی توندوتیژیی����ش ئەبێت رێگ����ەی پێبگیرێت(. بەاڵم ئەم بۆچونە کە بەڕوک����ەش زۆر لۆژیکی و عەقاڵنیانە دێتە پێشچاو، ناتوانێت تا سەر لەگەڵ خۆی����دا لۆژیکی����ی و عەقاڵنیان����ە بێت و دەرئەنجام����ی قس����ەکانی قەبوڵ بکات. چونک����ە گەر ئەوە ڕاس����ت بێت کە ئەو ھێزەی بەچەک و توندوتیژیی دێت، ھەر ئەبێت بەچەک و توندوتیژیی لەناوبچێت، ئ����ەوا ئەبێت و لۆژیکیە کە ئەم قس����ەیە بۆ ئەو ھێزەش راس����ت بێت کە ئەمڕۆ بۆ البردن����ی ئەو ھێزانەی بەتوندوتیژیی ھاتون، پەنا بۆ توندوتیژیی ئەبات. واتە ئەم ھێزەش کە دێت و بەناوی رزگاربون و ئازادکردنمانەوە پەن����ا بۆ توندوتیژیی و چەک ئەبات، خۆش����ی ئەبێت بەھێزێک کە ھ����ەر ئەبێت بەھه مانش����ێوە )واتە لەڕێ����ی چەک و توندوتیژی����ەوە( بڕوات. ئەمانخاتە لۆژیکە ئەم بەمش����یوەیەش بازنەیەکی داخراوەوە کە ھیچ رێگەیەک

بۆ رزگاربون لێی نیە.ھێزی دوھەم کە زۆرینەی ئەم بەرەیە پێکئەھێن����ن، گروپێک����ی پاس����یڤن کە نائومێدیی خۆی����ان وەک گروپی یەکەم بەرەو چاالکی و ئەکتیڤبون و ئامادەبونی بەردەوامی����ان ناب����ات، بەڵک����و بەرەو بەش����دارینەکردن بێهودەیی و تەنیایی و لەکۆی گەمەک����ەدا ئەیانبات. ئەم ھێزە نائومێدبونی لەس����ندوقەکانی دەنگدان، ھان����دەری نی����ە بۆ گ����ەڕان ب����ەدوای بیرکردنەوە لەشێوازی تری گۆڕانکاریی، پاشەکش����ێی بۆ ھاندەرێت����ی بەڵک����و بەش����دارینەکردن لەسیاس����ەت و تەواو لەھیچ ش����تیکدا کە پەیوەندی بەدنیای

سیاسەتەوە ھەیە.

ھەڵبژاردن شاڕێگەی گۆڕانکاری یان نەگۆڕان

درێژەکێشانی دانوستانەکانی

پێکهێنانی کابینە، نەک بێهودەیی ھەڵبژاردن، بەڵکو بەپێچەوانەوە گرنگیی ھەڵبژاردنی

باشتر دەرخست. ئەوەی دەرخست کە

کاتێک خەڵک لەرێگەی دەنگدانەوە تەرازوی ھێز

ئەگۆڕن، لەھەمانکاتدا دەسەاڵتداران توشی

دڵەڕاوکێ ئەکەن

19 »»

ھونەر حاجی جاسم*

دادەنرێن.بەاڵم له دوای روداوی 11 سێپتەمەبەری س���اڵی 2001 بۆ س���ەر بینای بازرگانی له ئه مه ری���كا ھێزەکان���ی ھاوپەیمان���ان ھێرشیانکردە ئه مه ریكا بەسەرکردایەتی س���ەر ئەفعانس���تان، ئەمەش بوە ھۆی باڵوبونەوەی شەوقی ھیالله کە له دەوری

خۆیدا کۆسپەکەی تا رادەیەك الدا.ھه روەھا روخانی رژێمی عێراق له ساڵی 2003دا ھه مو رێگریەکانی جیۆپۆلۆتیکی بەردەم ستراتیجەکەی الدا، کە ھیاللەکە به تەواوی یەکیگرت پرۆژەکە لەمسەر بۆ ئەوسەر بێگرفت چوە بواری پراکتیکی، ھێرش���ەکانی حیزبواڵو حەماس له ساڵی 2006 ب���ۆ س���ەر ئیس���رائیل به یارماتی مەرکەزیەتی شیعە مەزھه ب ، ھیاللەکە فراوانتر ب���و. دەس���تکردن به پیتاندنی یۆرانیۆمی���ش ک���ە ئێ���ران توانی ھه م کەرتی ئاب���وری ئەم واڵتە ببوژێنێتەوە و ھه م وەکو کارتێکی فشار بەکاربھێنێت بەرامب���ەر ھاوپەیمانەکان���ی ئه مه ریكاو

ئیسرائیل له ناوچەکەدا.لەدوای ئەم ماوەیە کۆماری ئیسالمی ئێران توانی ئەم نفوزە سیاسیە پیشانی عەرەبه سوننە مەزھه بەکان و نەتەوەکانی تر بدا، کە لەمەودوا ھیچ ھێزێك ناتوانێت ش���یعە جوگرافی���ای له چوارچێ���وەی پەرەبسێنێت ئەگەر ھاوپەیمانی نەبێت.

به بەھ���اری پەیوەن���دی ئ���ەوەی عەرەبی���ەوە ھه ب���و ھه ر له س���ەرەتای راپەڕین���ەکان کۆماری ئیس���المی ئێران پ���الن و س���تراتیج و بەرەنگاری���ی ھه بو له ھیاللەکەوەو، ھه م فراوانکردنی شەوقی ھیالله کەش، لەم بابەتەش توانی عەرەبه شیعەکانی کەنداو راپەرێنێت شانبه شانی بەرگریک���ردن له رژێمی س���وریا به ھه مو

جۆرە ھاوکاریێکی سەربازیی و سیاسی و ئابوریەوە.

پرسیاری بابەتەکە لێرەدایە: ئایا کورد دەتوانێت بەش���ێك نەبێت ل���ەم ھیالله کە خۆی له خۆی���دا کۆمەڵێك رەھه ندی جیاجیای جیۆپۆلۆتیکی و س���تراتیجی و ھه یە له بواری مەزھه بی دینی و سیاسی و

ئابوری و سەربازی و... ھتد؟بێگومان نا، چونکە له ئێس���تادا کورد نە دەولەتی ھه یە، ن���ە دامەزراوەیێکی سیاسی و ئابوری و سەربازی، ھه روەھا نە ھاوپەیمانیێکی سەر کاغەزی ھه یە له گەل ھی���چ واڵتێک���ی دەرەوەی ھیاللەکەش و، رۆڵی ئێ���ران رون و ئاش���کرایە کە لەم ھه رێم���ەی خۆماندا ھی���چ جموجۆڵێکی سیاسی و ئابوری و تەنانەت سه ربازییش، بێ کۆماری ئیس���المی ئێران نە لەسەر پەڕاو نە به پراکتیکیش ئەنجام ده درێت.نمونەش بۆ ئەم بابەتە له خۆڵ زۆرترە.

ئێس���تا ئەگەر بێین بە وردتر بابەتەکە ئەکادیمی لێكدانەوەیێکی شیبکەینەوەو بۆ بکەی���ن س���ەرەداوەکان ئەوەمان بۆ دەرئەخ���ەن ک���ە داھات���وی رۆژھه اڵتی ناوەڕاس���ت بۆ ئێران مس���ۆگەر کردوە، ل���ه دوای نزیكبون���ەوەی ئ���ەم واڵت���ە له رۆژئاواوەو ھاتنە س���ەرکاری جیلێکی له ئێران، ھاوکێشەکەمان تری حوکمڕان ب���ۆ دەردەھێنێ���ت و ئەنجامێک���ی رون و ش���ەفافمان دەداتێ بۆ کورد له ھه رێمی کوردستانی عێراق. بەاڵم ئێران نایەوێت ک���ورد زۆر به ھێزبێ���ت و پەلبهاویژێ���ت ب���ۆ دەرەوەی ھیاللەک���ەو بەربەرەکانێ بکات لەگ���ەڵ ھێزەکانی ناوەوەی ھیالل لەوان���ەش عێ���راق چونکە له ئێس���تادا بەغدا بنەمایێک���ی بنچینەی به ھێزبونی ش���یعەیە. به پێچەوانەش ئێران نایەوێت

ھه رێم لەم���ە بێھێزتر بێ���ت. ھه روەھا کوردیش له چوارچێ���وەی عێراق ئەوەی بەدەس���تیھێنابێت به پاڵپشتی شەقام و پارتە سیاس���یەکانی شیعە بوە له دوای روخان���ی رژێم���ی بەعس���دا. ھه رێم���ی کوردس���تان ب���ۆ ئ���ەوەی رزگاری بێت ل���ەم قەیران���ە، ئەبێت مێ���زی گفتوگۆ ھه ڵبژێرێت و سیاس���ەتێکی خوێندنەوەی دروست و س���تراتیجی ھه بێت و گەمیێکی

سیاسیانە بکات له ناوچەکەدا.

لێ���رەدا دەتوانی���ن چەن���د بنەمایەك پۆلێنبکەی���ن ک���ە بونەت���ە ھ���ۆكاری جیۆپۆلۆتیکی بەھێزبونی پەرەسەندن و

ھیاللی شیعە: 1- ھه ڵکەوت���ەی جوگرافی ھیاللەکە، بەستنەوەی کەنداوی عەرەبی به دەریای

ناوەراست.کەرت���ی بەتایبەت���ی ئاب���وری، -2پیشەسازی و وزە چونکە زۆرێك له واڵتانی

.OPEC ھیالل ئەندامن له3- دانیش���توان، بەبنه مایەکی گرنگی ھێ���زو قواڵیی س���تراتیج و جیۆپۆلۆتیك

دادەنرێت.جیاجی���ا نەت���ەوەی ھه بون���ی -4فارس، لەوانە دەرەوەی. له ناوھی���الل و کورد، عەرەب، تورك، ھه روەھا ھه بونی خۆشەویستی رەھا بۆ مەزھه بی شیعە.

5- ھه بون���ی نوخبەیێکی سیاس���ی و روداوێک���ی له ھ���ه ر دیبلۆماس���ی

نەخوازراودا.بەردەوام���ی ھه بون���ی چاالک���ی -6مەزھه بی و رۆش���نبیریی لەس���ەر ئاستی

واڵتانی ھیاللەکەدا.

* خوێندکاری ماسته ر له ھیندستان

ئایا کورد دەتوانێت بەشێك نەبێت لەم ھیالله کە خۆی له خۆیدا

کۆمەڵێك رەھه ندی

ستراتیجی و جیۆپۆلۆتیکی و جیاجیای ھه یە

ئێران نایەوێت کورد به ھێزبێت و پەلبهاویژێت بۆ

دەرەوەی ھیاللەکەو بەربەرەکانێ بکات

لەگەڵ عێراق چونکە بەغدا بنەمایه کی

بنچینەیی به ھێزبونی شیعەیە

ھیاللی شیعه له سه ر نه خشه ی جوگرافیای رۆژھه اڵتی ناوه ڕاست

ئه وه ی ئێس���تا له میدی���ا جیهانیه كاندا ناوده برێت به به ه���اری عه ره بی كۆمه لێك ده ركه وت���ه و گۆڕانكاری نوێ���ی هێناوه ته ئاراوه كه به پێی به شێكی زۆری توێژه ره وه رچه خانێكی س���ه ره تای ستراتیژیه كان سیاسی و كۆمه اڵیه تی ئابوری نوێیه ده كرێت رۆژهه اڵتی نه خشه ی گۆڕینی سه رله به ری تا هه رچه نده لێبكه وێته وه . ناوه راس���تی نین ئومێدبه خش ده ره نجامه كان ئیس���تا به تایبه ت له روی په ره سه ندنی دیموكراسی و مه ده ن���ی كۆمه ڵگایێك���ی بونیاتنان���ی له واڵتانه ی به ر ش���ه پۆلی ئه و گۆڕانكاریه سیاسیانه كه وتون. به اڵم ئه وه ی جێگای دڵنیایی و تێگه یشتنه ئه وه یه كه رۆژهه اڵتی ناوه راستی نوێ له كۆتایی و 2010 هه ڵگری كۆمه لێك گوڕانی ریش���ه ییه كه ناتوانین به هه مان تێۆرو پره نسیپه كانی پێش 2010 ریش���ه یی له گۆڕانی بیخوێنین���ه وه . هه ر تونس، عێ���راق، رژێمه تۆتالیتاریه كان���ی لیبیا، دواتریش میس���ره و بگره تا ده گاته گۆڕانی بااڵنس���ی هێز له كه نداوی فارسی و ش���ه ری مه زهه ب���ی و ئیتن���ی له س���وریاو به رژه وه ندیه كان���ی یه مه ن و،پێكدادان���ی ئه ورپ���او واڵت���ه یكگرتوه كان و روس���یاو هه ڵكش���انی كێرڤی هێزه تیرۆرستیه كان و ده ركه وتن���ی فاكته ری كوردی له پێوه ندیه سیاسی و ئابوری و نێوده وله تیه كاندا، كۆی ئه م روداوانه نه خشه ی داهاتوی رۆژهه اڵتی

ناوینی نوێ ده كێشن.ئه وه ی له م بابه ته دا ده مه وێت سه رنجی له سه ر بده م هه ڵكش���انی بااڵی فاكته ری كوردی���ه به تایبه تیش ئ���ه و پێگه و رۆله ی ك���ه حكومه ت���ی هه رێم���ی كوردس���تان له ئێس���تادا هه یه ت���ی كه ب���ه ڕای من تا ئاستێكی به رز په یوه س���ته به رۆلی هێزه Regional Powers ئیقلیمیه كان���ی- ناوچه كه به تایبه تیش ئێران و توركیا. به و مانایه ی هه ر پێشڤه چون و به رژه وه ندیێكی سیاسی هه رێمی كوردستان زۆر ئه سته مه به بێ مامه ڵه یێكی سیاسیانه ی ته ندروست له گ���ه ڵ توركیاو ئێران بێته دی. به تایبه ت كه ئێمه له ئێس���تادا له به رده م پوكانه وه ی هێزه ئیقلیمیه كان���ی تر داین له ناوچه كه ، وه ك س���وریاو میسر. واتا له ئیستادا سێ ریجناڵ پاوه ری سه ره كی هه ن له ناوچه كه دا ملمالنێكانیان كاریگ���ه ری مه ی���دان و كه ه���ه ر لوبنان و س���وریاو عێ���راق و واڵتانی كه ن���داوه بگره تا ده گاته ئه فگانس���تان و پاكس���تان، ئه م س���ێ هێزه ش سعودیه و توركیاو ئێرانن، وه لێ قه باره ی كاریگه ری سعودیه بۆ هه رێمی كوردستان له ئیستادا زۆر گرنگ نی���ه به ب���ه راورد به كاریگه ری دوهێزه ك���ه ی تر ك���ه توركی���او ئێرانن، چونكه سعودیه له به یاریێكی تری هه رێمی سه رقاله كه كورد تیایا ئه كته ر نیه ، به اڵم ب���ۆ دو هیزه ئیقلیمیه ك���ه ی تر )توركیاو ئێران( فاكته ری كوردی به ش���ێكی گرنگی

ئه جێندای سیاسیه له ناوچه كه دا.ت���ه وه ری س���ه ره كی ئ���ه م بابه ته له و خاله وه ده ست پێده كات ئایا هه رێم چۆن ده توانێت نه بیته به رداشی ملمالنێی نێوان Regional Powers ئیقلیمیه كان- هیزه كه له ئێس���تادا له به هێزتری���ن چااڵكیدان، یاخ���ود وردت���ر بلیێ���ن ئای���ا هه رێم���ی س���ودمه ند ده توانێت چۆن كوردس���تان بێت له و یاریه هه رێمیانه ی كه له ئێستادا له ناوچه كه ده گوزه رێن. روانینی من وه ك توێژه رێكی سیاس���ی بۆ پێگه ی هه رێمی كوردس���تان پشت ده به ستێت به و پێوه ره ده س���توری و سیاس���یه ی كه له دس���توری عێراقی فیدراڵ���دا هاتوه له گ���ه ڵ واقعی هه رێم. له گه ڵ نێوده وڵه تی مامه ڵه كردنی كوردس���تان هه رێمی له ئێس���تادا كه واتا عێراق تاكه ده سه اڵتی شه رعی كوردیه كه له مێژوی خه باتی رزگاریخوازی كوردا بونی هه بوبێت. هه م له س���ه ر ئاستی ناوه خۆ - له رێ���گای په رله مان و بون���ی حكومه تێكی هه لبژێ���ردراو ك���ه نوێنه ریه ت���ی ته واوی الیه ن���ه جیاوازه كانی تێ���دا به دیده كرێت،

هه م له س���ه ر ئاس���تی نێوده وڵه تیشدا كه زلهێزه گه وره كان مامه ڵه ی له گه ڵداده كه ن وه ك دیفاكت���ۆ. له راس���تیدا ئه م دۆخه ی ئاماژه مان پێدا خالێكی یه كجار گرنگه بۆ كوردستان هه رێمی كه سایه تی سیاس���ی كه وه ك به شدار بوێكی چاالكیه سیاسی و ئابوری���ه نێوده وڵه تیه كان له ناوچه كه ده ر بكه وێ���ت. له ئێس���تادا ده رفه تێكی زێرین بۆ ئه م نمایش���ه دبلۆماس���ی و ئابوریه ی هه رێمی كوردس���تان ره خساوه كه بریتیه ده وڵه ت���ی ناس���ه قامگیری ل���ه الوازی و عێراق، ئ���ه و عێراقه ی هه ر له س���ه ره تای دامه زراندنیه وه ی تا س���اڵی 1990 یه كێك ب���و له كاره كت���ه ره س���ه ره كیه كانی هێز له رۆژهه اڵتی ناوه راستدا. به اڵم له ئێستادا له به ر ئه و ملمالن���ێ مه زهه بیه ی كه هه یه ئه س���ته مه عێراقی نوێ به ناس���نامه یێكی ش���یعه مه زه���ه ب له الی���ه ن كۆمه ڵ���گای عه ره بیه وه جێگای رێزو پێش���وازی بێت. م���ن تاراده یه ك ه���اوڕام له گ���ه ڵ ئه و بۆ چون���ه ی ك���ه پێیوایه هه رێم له ئێس���تادا كارتیسیاس���ی به هێزی له ده س���ت نیه تا non- ببی�ێت���ه ئه كته رێكی ن���ا ده وڵه تیstate actor له ناوچه كه دا، به اڵم له هه مان كاتدا ده توانرێت سود له گرژی وئالۆزیه كانی ئێس���تای ناوچه كه وه ربگیرێ���ت، چونكه زۆرب���ه ی زۆری نه ته وه كانی دونیا له كاتی توانیویانه روداو گۆڕانكاریه مێژوی���ه كان كاراكت���ه ری یاخ���ود ده وڵ���ه ت ببن���ه به هێ���ز، ده كرێ���ت ئه مه له ئێس���تالدا بۆ ئێمه ی كوردیش راس���ت بێت. به اڵم ئه م تێروانین���ه یاخود ئه م ئیراده یه دیس���ان په یوه سته به ئیراده یسه ركردایه تی سیاسی له هه رێمی كوردس���تاندا، دوات���ر روانینی دوربینانه ی به ش���ه كانی تری كوردستانی باكورو رۆژئ���اواو رۆژهه اڵت. به و مانایه ی گرنگ���ه هێزه سیاس���یه كانی ت���ری كورد هاوكاری كوردس���تاندا تری له به شه كانی له ناوچه كه دا، ب���ن كوردس���تان هه رێمی هه ڵبه ت���ه لێ���ره دا مه به س���ت له هاوكاری سیاس���ی زه مینه س���ازیێكی به مانای���ی س���تراتیژیه كه خزم���ه ت به به رژه وه ندیه سیاسیه كانی هه رێمی كوردستان بكات كه له ئێس���تادا زیاد له هه موكاتێك پێویستی پێیه )بێگوم���ان نه ك له س���ه ر حس���ابی به رژه وه ندیه سه ره كیه كانی به شه كانی تری كوردس���تان(. چونكه به داخه وه تا ئێستا به ش���ێكی زۆری سیاسه تكاره كوردیه كان نه ك ه���ه ر ل���ه ده ره وه ی هه رێ���م به ڵكو له ناوه وه ی هه رێمیش، هه رێمی كوردستان وه ك كیانێكی سیاس���ی نابینن كه خاوه ن بێت ئاب���وری سیاس���ی و به رژه وه ن���دی له ناوچه كه دا، ئه وه نده ی وه ك رێكخراوێكی خێررخوازی ته ماش���ای ده كه ن. به شێكی زۆری س���ه ركردایتی ك���وردو توێژه ران���ی كورد تا ئێس���تاش نه یان توانیوه قوناغی رادیكال���ی خه باتی نه ت���ه وه ی تێپه رێنن، مه به س���تم له و سیاس���ه ته یه كه ته واوی كوردس���تان هه رێمی به رژه وه ندیه كان���ی

له دروشم و خه باتی نه ته وه ییه وه ده بینێت. ئ���ه م سیاس���ه ته له ئێس���تادا ئه وه نده ی به هێزه كانه كاراكته ره توڕه كردنی مایه ی نیو ئه وه نده مایه ی ده س���كه وتی سیاسی نیه ، كه ده كرێت ناوی بنیێن سیاس���ه تی هاوكێشه ی س����فری Zero-sum game كه به ڕای من تا ئاس���تێكی زۆر به رپرس بوه له شكس���تپێهینانی س���ێ به شی شورش و كورد. نه ته وه ی هه وله خه باتگێریه كان���ی به پ���ێ زۆرێك له ریپۆرته س���تراتیژه كان و ده زگا باوه رپێكراوه جیهانیه كان، هه رێمی كوردستان له ئایینده یێكی نزیكدابه هێزترین كاندی���دی به ده وڵه ت بون���ه ، ئه مه خۆی به هێزو به هایێك���ی سیاس���ی له خوی���دا ئاماژه داره ، چونكه هه ر له م س���ۆنگه یه دا ده كرێت كرانه وه ی ه���ه ر یه كه له توركیاو مامه ڵه ی ئێران و س���وریاش له گه ڵ هه رێم له په راوێزی ئه م دۆخه وه س���ه یر بكرێت، له دیدی ئه و هێزه ناوچه ییانه سیاس���ه تی نزیك بونه وه له هه رێمی كوردستان باشتره كارتی به هێزترین له فه رامۆش���كردنی. تا به رزكردن���ه وه ی رۆل���ی ئیقلیمی هه رێمی له ئێس���تادا ك���ورد دۆزی كوردس���تان و په یوه س���ته به هاوكاریكردن���ی سیاس���ی به شه كانی تری كوردستان له گه ڵ هه رێم، به اڵم به داخه وه ئه وه ی تا ئێس���تا تێبینی ده كرێ���ت ئه وه یه كه ته واوی به ش���ه كانی له كۆمه كی چاوی���ان كوردس���تان ت���ری سیاس���ی هه رێم���ی كوردس���تانه به ب���ێ به رامبه ر )كه له روی نه ته وه یه ئه ركه كێكی گه وره یه ( به اڵم له روی ساس���یه وه بۆ من هاوكێش���ه یێكی تاڕاده یه ك نا پراگماتیه ، ئه مه وه ك ئه وه وایه چوار برا بریار بده ن ك���ه ده بێت یان چوار خانویان پێكه وه بۆ دروس���ت بكرێت یان هه موی���ان له خانوی كرێ بمێننه وه . ئه وه ی من مه به ستمه بیلێم ئه وه یه خاڵی به هێزی وه رچه خانی پرسی نه ته وه یی كورد له ئێستادا له باشوره نه ك له به شه كانی تردا، له وانه یه به شێكی زۆری چاودێران هاوڕا نه بن له گه ڵ ئه و حوكمه ی من���دا، به اڵم من پێموایه بۆ س���ه لماندنی ئه م هاوكێش���ه یه كۆمه لێ���ك ئاماژه هه یه كه ده كرێت وه ك پێوه ر س���ه یر بكرێن بۆ دروس���تی ئه و بۆ چونه ی ئێمه . بۆ نمونه هه ر له س���ه ره تای بونیاتنانه وه ی عێراقدا له الیه ن ئه مه ریكا چه ند جار ویس���تویانه گوشار بخه نه سه ر سه ركردایه تی سیاسی كورد بۆ ئه وه ی هاوكار بێت له س���ه ر ئه و فۆرمه ی ئه مه ری���كاو هاورێكانی ئه مه ریكا ده یانه وێت عێراقی نوێی له س���ه ر نه خشه بكێش���ن، بریمه ر خۆی له یاداش���ته كانیدا ئاماژه ده دات كه چه ندان جار كورد بونه ته مایه ی سه ر ئێشه بۆ پالنه كانی ئه مه ریكا، ب���ه اڵم هیچ جار ئه مه ریكی���ه كان په نه یان نه بردوه بۆ نمونه بۆ كورده كانی به شه كانی تری كوردستان بۆ ئه وه ی هه ر هیچ نه بێت الیه نی دانوس���ان كار بن له و نێوه نده دا، چونكه به داخه وه له س���ێ به شه كه ی تری كوردس���تاندا چوارچێوه یێكی سیاس���ی و كیانێكی ده ستوری نه هاتۆته ئاراوه . به اڵم بۆ نمونه كاتێك توركیا ده یه وێت هه نگاو بۆ نزیك بونه وه له كێشه ی كورد بهاوێژیت په نا ده باته به ر هه رێمی كوردستان، ئه م هه ڵوێس���ته له الیه ن ئێران و سوریاش���ه وه پراكتیزه كراوه . ئه م���ه ئه وه ده گه یه نێت كه هه رێمی كوردستان چوه ته نێو بازنه ی ئاكته رێكی هه رێمی و نێو ده وڵه تی )به روه پۆزه تیڤه كه یه وه ( به تایبه ت له سه ر ئاستی ناوچه كه دا. كورد ده بێت له م خاڵه به وردی تێبگات و كاریشی له سه ر بكات، هه ڵبه ته ئه مه هه رگیز ئ���ه وه ناگه یه نێت كه هه رێم ده یه وێت له سه ر حسابی سیاسی به شه كانی تری كوردس���تان قومار بكات، دواتر من پێموانیه له ئیستادا سه ركردایه تی سیاسی له هه رێمی كوردس���تاندا نیه تی لێدان بێت له به رژه وه ندی به شه كانی تری كوردستان، ئه مه ش له به ر دو هۆكاری سه ره كی. یه ك، تاكی سیاس���ی و نه ته وه یی و هۆش���یاری كورد ئه و قوناغه ی تێپه راندوه ئه م جۆره هه ڵوێس���تانه له هیچ الیه نێك قبوڵ بكات. دو، قواڵیی ستراتیژی هه رێمی كوردستانی ت���ا ئاس���تێكی زۆر په یوه س���ته به بون و س���ه ركه وتنی پرس���ی كورد له به شه كانی ت���ره وه ، ئه م تێبینیه ی م���ن به مه رجه عی كردنی هیچ الیه ن و به شێكی كوردستان نیه به قه د ئ���ه وه ی خوێندنه وه یێكی پراگماتی و سیاس���یانه یه بۆ ئه م دۆخه ی له ئێستا له ئارادای���ه له ناوچه ك���ه ، ك���ه قۆناغێكه وردبینیێكی به هه س���تیاری و پێویس���تی سیاس���ی زۆره وه هه یه بۆ ئه وه ی مێژوی

شكس���ته كانمان دوب���اره نه كه ینه وه ئه م جاره ی���ان كاراكته رێكی سیاس���ی زیره ك

بین.گرنگی ئه و بۆچونه ی ئێمه له و خاڵه وه س���ه رچاوه ده گرێت كه بۆ ئه وه ی بتوانین په ره به بونیاتنانه وه ی ناسنامه ی سیاسی و نه ت���ه وه ی – Nation-building ك���ورد بده ی���ن له رێگای ئ���ه و ده رفه ته مێژویه ی ئێستا له ئاردایه پێویسته به ر له هه رشتێك ئ���ه و چوارچێ���وه دس���توریه وه و پێگ���ه سیاس���یه ی كه هه ی���ه بپارێزریت و به هێز بكرێت، ئه م هه نگاوه س���ه ره تا په یوه سته به سه قامگیری هه رێمی كوردستان، خاڵی یه كه می ئه م س���ه قه مگیره یه یاری كردنه له نی���وان دو هێ���زی ناوچه یی زه به الح كه له ئێس���تادا له و په ری به هێزیدان )ئێران و توركیایه (، ب���ه و واتایه ی مه حاله ئه زمونی هه رێمی كوردستان ئه زمونێكی سه قامگیر به رژه وه ندیه كانی ره چاوكردنی به بێ بێت ئێ���ران و توركی���ا، هه ڵبه ت���ه ده بێت ئه و هه ڵه یه راس���ت بكرێته وه ك���ه مه رج نیه به رژه وه ندیه كان���ی ئێ���ران و توركیا ته نیا به پرس���ی به زیانگه یاندن بێت یه كس���ان كورده وه . پێم وانی���ه زیاده رۆیم كردبێت گ���ه ر بلێم مانه وه ی هه رێمی كوردس���تان وه ك كیانێك���ی سیاس���ی و دس���توری تا ئاس���تێكی زۆر به رهه م���ی راگرتن���ی ئه و به النسه سیاسیه بو كه هێزه كوردیه كانی به سه ر دابه ش بون له دوای 1991 كه بریتی

بوله به ره ی ئێران و ب���ه ره ی توركیا. واتا به رهه می ئه و باجه سیاسیه بو كه هه ردو هێزی كوردی دایان به ئێران و توركیا به اڵم ئه م مانۆره له س���ه ر بنه مایی به رژه وه ندیه نه ته ویه كان كورد نه بوو كورد تا ئاستێكی زۆر تیایا سه ركه وتو نه بو بۆ نمونه شه ری نێوان یه كێتی و پارتی، شه ر كردن له گه ڵ پارت���ی كرێكاران ئه م���ه باجێكی گیانی و كۆمه اڵیه تی سیاسی گه وره بو بۆ ته واوی دۆزی كورد، كه جێگای ش���انازی نیه بۆ هیچ یه كێ���ك له هێزه كان. ب���ه اڵم له روی سیاس���یه وه به مه به ست و بێمه به ست بێت كۆتاكه ی به بونی پرۆس���ه یێكی سیاس���ی ش���كایه وه كه دوات���ر وه ك دیفاكتویێكی ناوچه یی و نێوده وله تی ئه م دو هێزه ناچار بون مامه له ی سیاسی له گه ڵدا بكه ن، به و مانایه ی س���ه ركردایه تی سیاسی كورد تا ده كرێ���ت نایبت ئ���ه م دو گورگه هه رێمیه بریندار ب���كات. ل���ه دوای روخانی رژێمی به عس له 2003 سه ركردایه تی سیاسی كورد زۆر جار سیاس���ه تی توڕه كردنی توركیای تاقیكرده وه به اڵم جگه له زیان س���ودێكی سیاس���ی و ئابوری نه ب���و، هه ڵبه ته ئه مه له ساته وه ختێكدا بو كه واڵته یه كگرتوه كان زۆرترین ئیش���ی به كورد بو ئه گینا توركیا زۆر به ئاس���انی ده یتوانی له روی سه ربازی بێت���ه ناو خاكی كوردس���تان، ئه مه ریكاو كۆمه ڵگای نێوده وڵه تیش الریان نه ده بو.

هه رێمی كوردستان له ئایینده یێكی نزیكدا به هێزترین كاندیدی

به ده وڵه ت بونه ، ئه مه خۆی له خویدا به هایێكی

سیاسی به هێزو ئاماژه داره ، چونكه هه ر له م سۆنگه یه دا ده كرێت

كرانه وه ی هه ر یه كه له توركیاو مامه ڵه ی

ئێران و سوریاش له گه ڵ هه رێم له په راوێزی ئه م دۆخه وه سه یر بكرێت

زۆربه ی هێزه كوردیه كانی له دۆخی قه یرانی

سه ركرده دان، یه كێتی له نائاماده یی مام جه الل

له قه یرانی سه ركرده دایه هه مان دۆخ راسته بۆ پارتی كرێكارانیش

له غیابی ئۆجه الندا له رۆژهه اڵت و رۆژئاوای

كوردستانیشدا له ئێستادا سه ركرده یه كی به هێزتر

نیه له بارزانی

نیاز نه جمه دین

ب���ۆ ئ���ه وه ی كه س���ێك یان واڵتێ���ك ئاسایشی ئابوری هه بێت ده بێت داهاتێك یان سه رچاوه یه كی بژێوی دابینكردبێت، به رامبه ر هه بێ���ت له دڵنیایی ئاس���تێك له ئاینده دا، بژێویه ك���ه ی به داهاته كه ی و داهاتی ده س���تكه وێت له كات���ی قه یران و مایه پوچبون���دا. هه ری���ه ك له بنه ماكانی ئاسایش���ی ئاب���وری ماف���ی تاك���ه كان خۆیانه ، به اڵم زۆرینه ی خه ڵك له هه رێمی

كوردستاندا لێیان بێبه شه .ل���ه )2004( له الیه ن رێكخ���راوی كاری نێوده وڵه تیه وه )ILO( راپۆرتێك به ناوی Economic Security for a Better(ئاب���وری ئاسایش���ی له س���ه ر )World)90( واڵت باڵوكرای���ه وه . له و راپۆرته دا، ته نی���ا له ب���ازاڕی كاردا ح���ه وت پێوه ر وه ك به ش���ێك له بنه ماكانی ئاسایش���ی ئابوری كاری له س���ه ركراوه ، كه من پتر له م گۆش���ه نیگایه وه ده ڕوانمه ئاسایشی ئابوری له هه رێمدا. له ریزی ئه و پێوه رانه هه بونی چاودێرییه له سه ر خاوه نكار یان به كارمه ند س���وكایه تی كه به ڕێوه به ران بیم���ه ی نه ك���ه ن، ده ری���ان نه ك���ه ن و خانه نش���ینی و ته ندروس���تی و دڵنیای���ی روداو و قه یرانی���ش چه ن���د پێوه رێك���ی ت���رن. له ه���ه ر واڵتێ���ك رێژه یه كی باش ده س���ته به ركرابێت، ئابوری له ئاسایشی ئاستی به خته وه ریی به رزتر بوه و ئابوری واڵتی���ش گه ش���ه ی درێژخایه نی به خۆوه بینی���وه ، چونكه تا راده یه كی زۆر مرۆڤ بێكاری هه ژاری و برس���ێتی و له مه ترسی رزگاری بوه و توانیویه تی گه ش���ه بكات، له س���ه رپێی خۆی بوه س���تێت و ئازادانه بیربكاته وه ، به م هۆیه ش���ه وه به شداربوه به كۆمه ڵگ���ه . گه ش���ه دان له پرۆس���ه ی قبوڵنه كردنی دواكه وتویی و به ودیویشدا، یه كتری و نواندنی توندوتیژی له رویه كه وه به رهه می به رزی رێژه ی نادڵنیایی و الوازی

ئاسایشی ئابوری بوه .ب���ه ڕای م���ن، هه رێم���ی كوردس���تان له ریزی ئه م واڵتان���ه ی دواییه . له الپه ڕه )34(ی راپۆرتی هێ���زی كار له هه رێمی كوردس���تاندا)2012( هات���وه كه )%50(ی هێ���زی كار له كه رت���ی گش���تیدایه و نافه رمی تایبه تی و له كه رتی باقیاته كه ی )وه كو شۆفێران و ده ستگێڕو دوكاندار(. له رویه كه وه به ئومێدی مسۆگه ریی بژێوی به درێژای���ی ته مه نی كارك���ردن و بیمه ی خانه نش���ینی )وات���ه داهات���ی ئاینده ( و ده رنه كردن له س���ه ر كار نزیكه ی )550( هه زار كه س له كه رتی گشتیدا گیرسانه وه . ب���ه اڵم ئه م قه یرانه ی دوایی س���ه لماندی داهاته كه یان ش���ێوه یه ك به هی���چ ك���ه نیه ، زۆربونی ژماره كه شیان و مس���ۆگه ر مه ركه زیه ت���ی دانانی موچ���ه رێی ئه وه نادات ئاستی گوزه رانیان به پێی ئه زمونی ئیش سه ربكه وێت. ئه و كارمه ندانه ش كه له بازاڕی ده ره وه ی كه رتی گشتیدان، لێره كۆمپانیایه كی زه به الح و له وێ یه كێكیتری خانه نش���ینی و بیم���ه ی لێده ربك���ه ، نایانگرێته وه . دڵنیای���ی ته ندروس���تی و ئه گه ر ك���ۆی كارمه ندانی چاالك پێكه وه له كار ده ربكرێن، بیمه ی بێكاری وه رناگرن با ده یان س���اڵیش ئه زمونی كاركردنیان

هه بێت. به پێی راگه یانراوه كانی به ڕێوه به رایه تی هاتوچۆ، ته نیا له كانونی دوه می )2014(دا پتر له )400( روداوی هاتوچۆ هه بوه و جگه له خۆی���ان و خێزانه كانیان، حكومه ت یان كۆمپانیایه ك له ئارادا نیه بیمه ی دڵنیایی )تأمی���ن( س���ه المه تی ئوتومبێله كانیان دابی���ن ب���كات و زه ره ره كانی���ان له گه ڵ بدات، س���ه رباری به ش���ی زۆری تێچوی برینداربون و مه رگ. ش���ۆفێرانی تاكسی و پ���اس و ئوتومبێلی بارهه ڵگ���ر له ناو ئه م هه مو دڵه ڕاوكێی���ه دا ده ژین و كارده كه ن، ش���ه وو رۆژ كۆاڵنه و كۆاڵن و شار به شار بارگواس���تنه وه دا نه ف���ه رو ب���ه دوای له م���اوه ی زۆری���ان ده س���وڕێنه وه ، ته ندروستی كێشه ی توشی درێژخایه ندا ده بن )وه كو قه ڵه وی یان ئازاری بڕبڕه ی بیمه ی ته ندروس���تییان پش���ت( كه چی نیه ، كه به هۆی ئیش���ه كه یه وه له جێگادا تا م���ردن كه وت به ش���ی زۆری خه رجی ئه س���تۆی ده كه وێت���ه نه خۆش���یه كانی خێزانه كه ی. ئه وان له كاركردندا پیرده بن و ئیش���ه كه یان موچه ی خانه نش���ینیان بۆ ن���اكات. ره فت���اری مرۆڤ ده س���ته به ر پابه ندی ئاسایش���ی ئابوریه كه یه تی، كه له شوێنێكی له پڕاو ش���ۆفێران ده بینیت

نه گونجاودا بۆ نه فه رێك ده وه س���تن یان ش���مه كێك بار ده كه ن، ی���ان پاره ی زۆر داوا ده كه ن، ئه وه به شێكی ده گه ڕێته وه ب���ۆ به رزیی رێ���ژه ی نادڵنیای���ی بژێوی

به درێژایی ژیانیان.به گشتی، من هیچ ده زگایه كی حكومه ت ناناس���م ك���ه له ده ركردن���ی كارمه ندان لێپرس���ینه وه ی كۆمپانیاكانه وه له الیه ن جدی بكات، بوار بدات سكااڵ تۆمار بكه ن له كاتی سوكایه تیپێكردنیان. له رویه كه وه ، خۆهه ڵواسین به م حزب و ئه ویدیكه و ئه م به رپرس و ئه ویدیكه پێوه رێكی بێبه شبونه

له ئاسایشی ئابوری. له به رامبه ر به م پێوه رانه ی س���ه ره وه ، به راوردی ئێس���تای هه رێ���م به رابردو كه گوایه چه ندین هه ن���گاوی گه وره ی ناوه له گه ڵ ب���ه راوردی هه رێم به واڵتانی نزمتر له خۆی، وه ك���و ئه فه ری���كا و عێ���راق، كه گوایه زۆر له پێشتره سودێكی ئه وتۆمان ئاس���تی له تێگه یش���تنی پێناگه یه ن���ن له ئێستایه كدا ئێمه ئابوری. ئاسایش���ی ده ژین كه هێش���تا ئاسایش���ی ئابوریمان دابی���ن نه كراوه ، ئه مه به به راوردی رابردو ماڵكاولكه ری ش���ه ڕی ناش���اردرێته وه . حزبه كانیش له شاخه وه بۆ شار به شێكه هه رێ���م، دواخس���تنی له هۆكاره كان���ی له الوازكردن���ی ئاسایش���ی ئابوری، نه ك سه ركه وتنی ئه وان له گواستنه وه ی هه رێم بۆ قۆناغێكی پێشكه وتو. ئه وه ی ده یه وێت به راب���ردودا بچێته وه ، ده بێت به فیڕۆدانی دارایی و س���امانی مرۆی���ی له بیربێت، كه ده یتوانی پێگه ی ئاب���وری هه رێم به هێز ب���كات. ئه وانه ش ده یانه وێ���ت به راوری هه رێم بكه ی���ن به واڵتانی تر، له ناوه ڕۆكدا زۆربه ی جار مه رجێكیان هه یه : به راوردی بكه به واڵتێكی پڕ ملمالنێی سیاسی و زۆر دواكه وتو. ئه م بۆچونه نایه وێت سه یری ده س���تكه وته به نرخه كانی مرۆڤ بكه ین ب���ه راوردی پێش���كه وتوتردا. له واڵتانی هه رێ���م به واڵت���ه دواكه وتوه كانی دونیا، وه كو به ش���ێك له واڵتانی ئه فریكا، به اڵم ب���ێ باس���كردنی ده وڵه مه ن���دی هه رێم خۆدزینه وه شه سروشتی، به سه رچاوه ی له خوێندنه وه ی واقیعی و زانستی. ته نانه ت ئه گه ر له روی ئاسایشی ئابورییه وه به راورد بكرێت به عێراق، هێش���تا س���ه قامگیریی موچ���ه ی مانگانه ی فه رمانب���ه ر و داهاتی ناوخۆی���ی واڵت تا نوس���ینی ئه م دێڕانه چه ندینج���ار پته وتره له هه رێم، به تایبه ت كه پتر ل���ه )80( ملی���ار دۆالر یه ده كی پاره یان هه یه و سه رجه می داهاتی واڵتیش

ده چێته وه ده ستی خۆیان. ئاسایشی ئابوری پاڵپشتێكی به هێزی كۆمه اڵیه تییه . سیاس���ی و سه قامگیریی یه كێ���ك له مه ترس���یه كانی به رده مم���ان ئه وه ی���ه تێكچون���ی ئاسایش���ی ئابوری بپه ڕێت���ه وه ب���ۆ تێكدان���ی ئاسایش���ی له هه رێمی كۆمه اڵیه تی سیاسی و رێژه یی كوردس���تاندا. بێ دابینكردنی ده رفه تی كارو النیكه می بژێوی له گه ڵ دابینكردنی بڕێك داهات بۆ كاتی كاره سات و قه یران و له رۆژانی بێكاربون و توشبون به نه خۆشی و له س���ه رده می پیری���دا، كۆمه ڵگه یه ك���ی درێژخای���ه ن گه ش���ه ی س���ه قامگیرو

چاوه ڕوانیه كی ساویلكانه یه .

بیرورا)421( سێشه ممه 2014/3/25 14

دورنزیک گۆشه‌یه‌که

‌‌سه‌ردار‌عه‌زیزو‌نیاز‌نه‌جمه‌دین‌‌ده‌ینوسن

ئاسایشی ئابوری پاڵپشتێكی به هێزی

سه قامگیریی سیاسی و كۆمه اڵیه تییه . یه كێك

له مه ترسیه كانی به رده ممان ئه وه یه تێكچونی ئاسایشی

ئابوری بپه ڕێته وه بۆ تێكدانی ئاسایشی رێژه یی

سیاسی و كۆمه اڵیه تی له هه رێمی كوردستاندا

بێبه شبون له ئاسایشی ئابوری

ئایا هه رێمی كوردستان ده كرێت ئه كته رێكی هه رێمی بێت له ناوچه كه دا: كورد له رادیكالیزمی

نه ته وه ییه وه بۆ به رژه وه ندی سیاسی

19 »»

زوبێر ره سوڵ*

15 (421( سێشه ممه 2014/3/25 tandrostyawene@gmail.comته‌ندروستی

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

هۆکارەکانی سیستمێكی تەندروستی

شكستخواردوله میانی ڕێوڕەسمی ئیمزاکردنی گرێبەستێک س���انۆفی ئاوامیدیکاو کۆمپانیای له نێوان فەرەنس���ی، س���ەرۆکی حکومەت وتارێکی گرنگ���ی پێشکەش���کرد ک���ە ڕاش���کاوانە کۆمەڵێ���ک ڕاس���تی درکان���د دەرب���ارەی سیستمی تەندروستی، بەاڵم شتگەلێکیشی وت کە یارمەتیماندەدات بۆ ئەوەی باش���تر

له شکستی سیستمەکە تێبگەین. ب���ۆ یەکەمینج���ارە س���ەرۆکی حکوم���ەت بەئاش���کرا دەڵێت سیس���تمی تەندروستی ئەم���ە شکس���تخواردوە". "سیس���تمێکی یەکێکە ل���ەو بۆنە دەگمەنان���ەی کە ئیتر تەندروس���تی و سیس���تمەکەی له ئاستێکی سیاس���ی نزم نامێننەوەو بەرزدەبنەوە بۆ ئاستێکی سیاسی بااڵ. سەرۆکی حکومەت لەپ���اڵ ئەم "تەش���خیصە" دروس���تەی بۆ سیس���تمی تەندروس���تی هەندێک ڕاستیی تاڵی تریش���ی درکان���د. له ئاماژەیەکدا بۆ نەخۆشخانەو بەدروس���تکردنی ئالوده بون بینای بێناوەڕۆک���ەوە، ئەو دەڵێت" ئه گه ر سیس���ته م وه ك خۆی مایه وه و چاره س���ه ر نه ك���را، بێگومان س���ه د نه خۆش���خانه ش دروس���ت بكه ین، هی���چ س���ودێكی نیه ." هاوکات، س���ەرۆکی حکوم���ەت ئاماژە بۆ بەرپ���رس و )هەڵبەت���ە نەخ���ۆش ڕەوی دەوڵەمەن���دەکان( دەکات بۆ واڵتانی دورو نزیک و دەڵێت ئەگەر سیس���تمێکی باشمان هەبێت "پێویست به وه نه كات بۆ هه ر شتێكی كه م، ڕو له واڵتانی دراوسێ بكه ین". لەگەڵ هەمو ئەمانەدا ئەوان گەشبینن بەوەی کە "ئه وانه ی له نێو هه رێم���دا ده ژین كادیری زۆر باش و گه نج���ی زۆر باش و ڕێكوپێكن و خه مخ���ۆرن و ده یان���ه وێ كار بكه ن و ده بێ

بواریان پێبدرێت كار بكه ن". س���ەرباری ئەم "تەش���خیصە" دروس���تە، ئەو هۆکاران���ەی کە س���ەرۆکی حکومەت دەهێنێت���ەوە بۆ لێکدانەوەی شکس���تەکە، لەڕاس���تیدا بەشێکن له شکس���تەکان نەک هۆکار. بۆ نمونە سەرۆکی حکومەت دەڵێت "شكس���تی ئه و سیس���ته مه له وه دا ده ست پێده كات كه حكومه ت خۆی له دابینكردنی هه مو پێداویس���تییه ك به رپرسیار كردوه ". بەپێچەوان���ەی ئ���ەم دەستنیش���انکردنەی س���ەرۆکی حکومەت، شکس���تی سیستمی تەندروس���تی ب���ۆ ئ���ەوە ناگەڕێت���ەوە کە حکوم���ەت خ���ۆی له دابینکردن���ی هەم���و بەڵکو بەرپرس���یارکردوە، پێداویستیەک ب���ۆ ئ���ەوە دەگەڕێت���ەوە ک���ە حکومەت له 23 س���اڵی ڕابوردودا، س���اڵ دوای ساڵ خۆی له بەرپرس���یارێتیە تەندروس���تیەکان ل���ەو ماوەی���ەدا، حکومەت دزیوەت���ەوە. له بەرپرسیارێتیەکانی لەسەر بەشێکی زۆر ش���انی خۆی البردوەو سپاردونی بەکەرتی تایبەت و کۆمپانیاکان. حکومەت ئەو کارەی بۆ کۆمەڵێک خزمەت���ی الوەکی نەکردوە، بەڵکو بۆ خزمەتگەلێکی ژیاریی و هەستیاریی وەکو دەرمان کردوە کە کارەساتی گەورەی وەکو کوێرکردنی هاواڵتیانی لێکەوتوەتەوە. هاوتەری���ب لەگ���ەڵ ئەمەش���دا، حکومەت دەرگاکانی کەرتی گش���تی بۆ مشەخۆریی کەرتی تایبەت وااڵک���ردوە، لەڕێی تێکەڵی هەردو کەرتەکەو سیاس���ەتی وەکو "نیمچە

تایبەت". ئامادەبونی سەرۆکی حکومەت له مەراسیمی دو له نێ���وان گرێبەس���ت ئیمزاکردن���ی کۆمپانی���ای کەرت���ی تایبەت���دا بۆ خۆی ش���تی زۆرمان پێدەڵێت لەسەر ئەوەی کە حکومەت چیتر خ���ۆی بەبەرپرس نازانێت تەندروس���تی و خزمەت���ی له دابینکردن���ی بەرپرس���یارێتی دابینکردن���ی خەرجیی بۆ خزمەتەکان دەبێت لەسەر شانی هاواڵتیان بێت. بۆ نمونە س���ەرۆکی حکومەت دەڵێت پێویس���تە "منداڵ���ی كابرایه ك���ی هه ژارو منداڵی ده وڵه مه ندێ���ك هه مومان دڵنیابین له وده رمان���ه ی به كاریده هێنن"، بەاڵم هیچ ناڵێت لەس���ەر ئەوەی کە کابرایەکی هەژار لەک���وێ بیهێنێت دەرمان���ی کواڵیتی بەرز بۆ منداڵەکانی بکڕێت؟ هاوکات س���ەرۆکی حکوم���ەت تەنها پەن���ا ب���ۆ ئەرگۆمێنتی مۆڕاڵ���ی دەبات و دەڵێت "پێویس���ت به وه ده كات ئه وان���ه ی كاری ده رم���ان ده كه ن و بازرگانیی ده رمان ده كه ن، زۆر به ویژدانه وه هه ڵس���وكه وت له گه ڵ ئ���ه م بابه ته بكه ن". مۆڕاڵی���ەو ئەرگۆمێنت���ە ئ���ەم له پ���اڵ چارەس���ەری ئەمن���ی )لەڕێ���ی هێزەکانی ناوخۆو ئاسایشەوە( هیچ میکانیزمێکی تر پێش���نیار ناکرێت بۆ کۆنترۆڵکردنی کەرتی تایبەتی تەندروستی، کە سودی بۆ خودی ئەو کۆمپانیانە هەیە کە جەنابی سەرۆکی حکوم���ەت ئامادەی مەراس���یمەکەیان بوو

بەشداربو له دامەزراندنیان. چارەس���ەرکردنی دروس���تی نەخۆشیەک، تەنها بەتەش���خیصێکی دروس���ت ناکرێت، بەڵک���و پێویس���تی بەناس���ینی ه���ۆکارە ڕاستەقینەکان هەیە. ئەوەی سەرۆک کردی

ئەوەی یەکەمیان بو نەک دوه میان.

ئ���ەم زنجی���رە نوس���ینە بریتییە لەپەڕەی ڕاس���تی) ژمارە 31( ی مافەکانی مرۆڤ، کە چەسپێنراوە لەالی���ەن نەت���ەوە یەکگرتوەکان و تەندروس���تی جیهانی، ڕێکخراوی تایبەتە بەمافی تەندروستی لەیاسا

نێودەوڵەتیەکانی مافی مرۆڤ.

مافی تەندروس���تی مان���ای ئەوە نییە کە ئەبێت تەندروس���تییەکی باش���ت هەبێت: ل���ەو بۆچونانەی کە هەڵەیە وباویش���ە ئەوەیە کە : تەندروستیەکی دەوڵەت پێویستە باش���مان بۆە دابین بکات. بەاڵم تەندروستی باش له ژێر کاریگەری چەندەها هۆکاردایە کە له دەرەوەی کۆنترۆڵ���ی دەوڵەتە وەکو بونیادی بایۆلۆج���ی و ب���اری کۆمەاڵیەتی و ئاب���وری تاک. مەبەس���ت له مافی مافی سود وەرگرتنە تەندروستی له کۆمەڵێ���ک ش���تومەک و دەزگا و بارودۆخ���ی خزمەتگ���وزاری و پێویس���ت ب���ۆ بەدیهێنان���ی ئەو ماف���ە. لەبەر ئ���ەم هۆیە وورد تر دەبێ���ت ئەگەر پێناس���ەی بکەین بەم ش���ێوەیە : بەرزترین ئاستی تەندروس���تی ل���ەش و ه���ۆش کە بتوانرێ دەس���تەبەربکرێت )نەک تەندروستیەکی ئەبێت بێمەرجانە

باش هەبێت(.ماف���ی تەندروس���تی بریتی نییە له ئامانجێک���ی بەرنامە بۆ داڕێژراو بەدەس���ت بێ���ت له داهاتویەک���ی دوردا: ئەگ���ەر داواکراو ئەوەبێت کە مافی تەندروس���تی ئامانجێکی بەرنامە بۆداڕێژراوی بەرجەس���تە ک���ە ناگەیەنێ���ت ئ���ەوە بێ���ت کتوپڕلەس���ەر پابەندبونی ئیت���ر له ڕاس���تیدا نییە. دەوڵەت���ەکان پێویستە لەسەر دەوڵەتەکان هەمو تواناکانیان بخەنە گەڕ له س���نوری س���ەرچاوە بەردەس���تەکاندا ب���ۆ بەدیهێنانی مافی تەندروس���تی وە ئەبێ���ت به بێ دواکەوت���ن هەنگاو بەو ئاراس���تەیە بنرێت. سەرەڕای کۆت���ی س���ەرچاوەکان هەندێ���ک

پابەندب���ون ئەبێ���ت کاریگ���ەری کتوپ���ڕی هەبێت وەک���و پەیم���ان ماف���ی به مس���ۆگەرکردنی دان دور به ش���ێوەیەک تەندروس���تی بێت له جیاکاری و داڕشتنی یاسای س���نوردار و پالنی کاری تایبەت و هەنگاون���ان ب���ۆ بەدیهێنانی ئەو مافە، وەک���و ڕوئ���ەدات له حاڵەتی ه���ەر مافێک���ی ت���ری مافەکانی پێویس���تە هەروەها مرۆڤ���دا. وە گەرەنتی دەوڵەت���ەکان لەس���ەر الیەنی کەمی سەرکەوتنی جومگە سەرەکیە ماددیەکان بکات له مافی تەندروس���تیدا، وەکو دابینکردنی س���ەرەکییەکان و دەرمان���ە منداڵ و تەندروستی خزماتگوزاری

دایکایەتی.بارودۆخ���ی ئەس���تەمی م���اددی نایبەخش���ێت دەوڵەتێ���ک ب���ۆ هەن���گاو له ئەنجامدان���ی بەدیهێنان���ی مافی تەندروس���تی: زۆرجار ئەوترێت ئەو دەوڵەتانەی ناتوانن بچنە ژێر باری خەرجی ئەم مافەوە پابەند نییە به ئەنجامدانی هەن���گاو ب���ۆ بەدیهێنان���ی، بۆیە پابەندبونەکان���ی ئەتوانێ���ت دوابخ���ات ب���ۆ کاتێک���ی نادیار. کاتێ���ک هەڵس���ەنگاندن دەکرێت بۆ ئاس���تی بەجێهێنانی ئەم مافە له دەوڵەتێکدا بونی سەرچاوە لەو کاتەدا و دۆخی گەشەی دەوڵەتەکە لەگ���ەڵ دەگیرێ���ت. له بەرچ���او نابێت هیچ دەوڵەتێک ئەوەش���دا هۆکار بۆ شکستی خۆی بهێنێتەوە لەڕێزگرتنی پابەندییەکانی بەهۆی ئەبێت س���ەرچاوەوە. وە کەم���ی دەوڵەت���ەکان گەرەنت���ی ماف���ی تائەوپەڕی بک���ەن تەندروس���تی توانا له بەکارهێنانی س���ەرچاوەی بەردەس���ت. هەتا ئەگەر کەمیش بێت. هەرچەندە هەنگاوەکان لەژێر کاریگەری بارودۆخی دیاریکراودان ب���ه اڵم دەبێ هەم���و دەوڵەتەکان بجوڵێ���ن به ئاراس���تەی بەوەفایی له الیەنەکانی پابەندبونەکانیان بۆ

ڕێز و پاراستن و هێنانەدی.

سیاسەتی تەندروستی دکتۆر شێرکۆ سەعید زمناکۆ ده ینوسێت

ناجۆرتێگەیشتنی باو لەبارەی مافی تەندروستیەوە

ئا: هاوڕاز سه لیم

پس����پۆری عه زیز هێ����رش دكتۆر نه خۆشیه كانی قورگ و گوێ و لوت.

نه خۆش: حه ساسیه تی لوت چیه ؟وه ك نیش����انه كانی دكت����ۆر: بریتی����ه هه اڵمه ت����ه نیش����انه ی گیرانی ئ����اوو خواره وه ی له هاتنه له هه اڵمه تدا ئه مان����ه پژمه . لوت و به اڵم ڤایرۆس����ه وه یه ، له ئه نجامی لوتدا هۆكاره كه ی له حه ساس����ێتی هه س����تیاریه به تۆزو خۆڵ و ده نكه

هه اڵڵه ... هتد.نه خۆش: رێژه ی توشبون چه نده ؟

دكتۆر: له هه ر پێنج كه سێك یه كێك توش����ی ده بێ����ت هه ن����دێ خه ڵك به درێژای����ی س����اڵ توش����ی ده بن و هه ندێكیش به ته نه����ا له وه رزه كانی

به هارو هاوین.نه خۆش: نیشانه كانی چین؟

كاتێ����ك نیش����انه كان دكت����ۆر: كه س����ه كه ك����ه ده رده ك����ه ون هه ستیاریی به تۆزو خۆڵ یان ده نكه هه اڵڵه كان یاخود هه ر ش����تێكی تر كه هه ستیاریی پێهه بێت روبه رویان

ببێت����ه وه . ل����ه و كات����ه دا چه ن����د نیش����انه یه كی لێده رده كه وێت وه ك )كۆكه ، پش����مین، س����وربونه وه ی چاوو ئاو هاتنه خ����واره وه به چاو

لوت و، لوتگیران(.هۆكاره كان����ی نه خ����ۆش:

هه ستیاریی ؟دكتۆر: ئه م����ه په یوه ندیی ته واوی

به به رگری له شه وه هه یه .نه خۆش: كه ی س����ه ردانی پزیشك

بكرێت؟دكت����ۆر: هه ركاتێك نیش����انه كانی زۆر بێزارك����ه ر ب����و، ده رمانی دژه هه ستیاریت به كارهێناو چاره سه ری نه بو، كاتێك كه س����ه كه گۆش����تی زیاده ی لوتی هه بو یان هه وكردنی

جیوبه كانی هه بو.نه خۆش: هۆكاریی مه ترس����یدار بۆ

توشبون به هه ستیاریی چیه .دكتۆر: ئه و كه سانه ی هه ستیارییان هه یه ، خ����واردن جۆری به هه ندێ ئه وانه ی له خێزانه كه یاندا كه سێكیان هه ستیاریی هه یه ، نێر زیاتر توشی ده بێ����ت وه ك له م����ێ ، هه ڵمژینی دوكه ڵی جگه ره له منداڵ، ژینگه ی

پیس و دوكه اڵویی .

پرسیاری نه خۆش و وه اڵمی پزیشكه ته

تایبه کی

ۆشه ی گ

ه کانۆشی

ه نه خب

حه ساسیه تی لوت

بون���ی ئ���ازار له س���كی منداڵ���ی تازه له دایكب���و یاخود ش���یره خۆره یه كێكه له و كێشانه ی كه له هه ر پێنج منداڵێك یه كێكی���ان توش���ی ده ب���ن به تایبه تی له 3بۆ4 مانگی یه كه می ته مه نی منداڵ. شیرخواردن له دوای زیاتر نیشانه كانی یان له كاتی پیساییكردن ئازاری هه یه و هه ندێ ج���ار ئه و ئ���ازاره ب���ه رده وام ده بێت و بۆ ماوه یه ك���ی درێژ منداڵه كه گریانێك���ی زۆرو به ده نگێكی به رز ئه و ئ���ازاره ده رده بڕێت. هه رچه نده هه ندێ جار هۆكاره ك���ه ی كۆبونه وه ی غازاته . نادیاره . راس���ته قینه ی هۆكاری به اڵم ب���ه اڵم ش���اره زایانی بواری پزیش���كی ئاماژه به وه ده كه ن ئه گه ر هۆكاره كه ی نه خۆش���ی نه بێت له وانه یه به هۆی ئه م

حاڵه تانه وه بێت.هۆكاره كان:-

هه ن���دێ ج���ار ئ���ازاری س���كی منداڵ به هۆی ئ���ه و خواردنه وه یه كه دایكه كه ده دات خ���ۆی ش���یری ده یخ���وات و ( وه ك خواردنه كانیش به منداڵه كه ی . پاقله مه نیه كان، بیبه رو خواردنی تون، كافاینیان م���اده ی ئه و خواردنه وانه ی

تێدایه ، شیری مانگا، پیاز(.ئه و مندااڵنه ی شیری قوتو ئه خۆن زیاتر توشی ژانه سك ده بن، به اڵم ئه مه ئه وه ناگه یه نێت كه ئه وانه ی شیری دایكیان

ده خۆن توشی نابن. ئه و مندااڵنه ی گرینۆكن چونكه له كاتی گریان ه���ه وای زۆر ده چێته گه ده یان و ئه بێت���ه ه���ۆی كۆبون���ه وه ی غ���ازات

له سكیان و پاشان ئازار.چۆن ئه و ئازاره كه م بكه ینه وه ؟

له كات���ی پێدانی ش���یری خ���ۆت دوای ته واوبونی شیرخواردنه كه مندااڵكه بده به سه ر شانت و ده س���ت به سه ر پشتی بێنه تاوه كو چه ند قرقێنه یه ك ده دات.

منداڵه كه له سه ر پشت دابنێ و به زه یت س���كی چه ور بكه و مه س���اچ بۆ سكی

بكه .منداڵه ك���ه له س���ه ر ده م بخه ره س���ه ر له ناو به ش���ێوه یه ك سه ری ده ستێكت له پی ده ستت بێت و به ده سته كه ی ترت

پشتی بۆ مه ساج بكه .

چۆن مامه ڵه له گه ڵ ژانه سكی منداڵه شیره خۆره كه ت ده كه یت؟

به پێ���ی توێژین���ه وه كان ئ���ه و ژنانه ی جگه ره ده كێش���ن رێژه ی توش���بونیان به ش���ێرپه نجه ی مه مك زۆر زیاتره له و ژنانه ی كه جگه ره كێش نین. توێژینه وه كه كه له یه كێك له و یالیه ته یه كگرتوه كانی ئه مه ریكا ئه نجام���دراوه ئاماژه ی به وه كردوه ئه و ژنانه ی ته مه نیان له قۆناخی نائومێدی���ه و ماوه ی زیاتر له 10 س���اڵ جگه ره ده كێش���ن ئه گه ری توشبونیان به ش���ێرپه نجه ی مه مك زیاترو هه روه ها رێژه كه له وه زیات���ر ده بێت گه ر بێت و ریژه ی جگه ره كێشانیان رۆژانه زیاتر له 15دانه جگه ره زیاتر بێت. توێژینه وه كه هۆكاری ئه م���ه ی گه ڕانده وه بۆ ئه وه ی له توتندا ماده ش���ێرپه نجه ییانه ی ئه و هه یه و كاریگه ری هه یه له سه ر هۆرمۆنی ئیس���ترۆجین، پاش���ان ئه بێت���ه هۆی دروس���تبونی ئه و گرێ شێرپه نجه ییانه له مه مك و ئه مه ش زۆر به باشی له كه سه

جگه ره كێشه كان به دیكراوه .

جگه ره كێشان شێرپه نجه ی مه مك زیاد ده كات

پس���پۆریكی ئه ڵمان���ی ب���واری من���دااڵن دكت���ۆر )جولیان���ه مارتینی���ت( دای���كان ل���ه وه ئ���اگادار ده كات���ه وه كه پێویس���ته دوربكه ونه وه له به كارهێنانی كلێنس���ی ته ڕ كاتێك منداڵه كانی���ان پاككردن���ه وه ی بۆ كه دایبێكه یان بۆ ده گۆڕن. ئه م پس���پۆره ئاماژه ی به وه كرد ئه و كلێنس���انه ماده ی كیمیای���ی و ماده بۆنداره كان���ی پێوه یه كه ده بێته هۆی سوتانه وه یاخود هه ستیاربونی پێست. ناوبراو ئه وه شی رونكردوه ته وه كه ره نگه له سه ره تادا هیچ كاریگه ریه كی نه بێت

له س���ه ر منداڵه كه ، به اڵم به به كارهێنانی بۆ چه ند جارێك ئه و نیشانانه ی لێده ربكه وێت كه پێشتر باس���مانكردوه . هه روه ها دكتۆر جولیا باس���ی ل���ه وه ش كردوه ك���ه ئاوی ش���له تێن باش���ترین رێگه یه بۆ پاكردنه وی ناره حه تیه كان له هه م���و منداڵ و پێس���تی ده پارێزێ���ت. هه روه ه���ا پێویس���ته له یه ك مانگ���ی یه كه می ته مه نی منداڵ زوزو دایبی منداڵ بگۆڕدرێت بۆ ئه وه ی هیچ كێشه یه كی پێس���ت له و ته مه نه هه س���تیاره بۆ منداڵ

دروست نه بێت.

كلینێکسی ته ڕ بۆ منداڵه كه ت به كارمه هێنه

خوێندن(421( سێشه ممه 162014/3/25 xwindnyawene@gmail.com

ریکالم

حكوم���ه ت پێناس���ه ی خ���ۆی هه ی���ه پشتئه س���توره باریدا له س���اناترین ك���ه به بون���ی كۆمه ڵێك دامه زراوه ی یاس���ایی و پێكه وه كاركردنیان ته ش���ریعی و سیاسی و به ئاڕاس���ته یه ك كه به رژه وه ندیه سیاسی و كۆمه ڵگه ی���ه ك وێنا بااڵكان���ی ئابوری���ه ده كات و ده یانپارێ���زێ. به رامب���ه ر ئ���ه وه كۆمه ڵگه ی بارمته هه یه كه حكومه ته كه ی ل���ێ داگی���ر ده كرێت له الی���ه ن حیزب یان گ���روپ یان مافیا و ... هت���د و دورگه یه كی تایب���ه ت بۆ بڕی���اره چاره نوسس���ازه كان دروس���ت ده ك���ه ن پێیده ڵێ���ن حكومه ت چه مكه له پرنس���یپ و دابڕێن���دراوه ك���ه زانستیه كانی حكومه ت و به تاڵی ده كه نه وه له هه مو مانایه كی دامه زراوه یی. به دیوێكی دابڕێن���دراوه حكومه ت���ه ئ���ه م ت���ردا، له ئه س���تۆ تازه ئه ركێك���ی له كۆمه ڵگ���ه ده گرێ���ت كه بریتیه له ماس���كێك بۆ كاره مافیایه كان به اڵم به ناوی نوێنه رایه تیكردنی ڕایگش���تی له به رده م النیكه م كۆمه ڵگه وه ناوخۆ و ده ره وه . بۆی���ه بارمته بۆ ئه وه ی ته نها له ب���واری مادیدا قه تی���س نه كرێت له ڕه هه نده فه لس���ه فی و كۆمه اڵیه تیه كه یدا ده كرێ���ت كه س���ێك ی���ان گروپێ���ك یان كۆمه ڵگه یه ك بێت. بارمته ئه و بونه وه ره یه كه له هه م���و مافه كان���ی داده ڕوتێندرێت و ئی���راده و ویس���تی ده ره وه ی ده خرێت���ه خ���ۆی وه ك هه وڵدانێك بۆ وه س���تاندنی زه مه ن���ی بزاوته كانی و النیكه م به نس���به ت كۆمه ڵگ���ه وه سس���تكردنی مێژوه كه یه تی. بارمته ك���ردن دو ڕه هه ن���د له خۆ ده گرێت له الی���ه ك بارمته گ���ر ك���ه وه ك الیه نێكی بۆ ده رده كه وێت به ده سته اڵت خۆسه پێن و

به ده س���تهێنانی ئامانجێك كه له ده ره وه ی بارمته ی���ه ، له الیه كی ت���ره وه بارمته ، كه وه ك بونه وه رێكی بێ ده سته اڵت و قوربانی له هاوكێش���ه كه دا جێگه ی بۆ دیاریده كرێت بێئه وه ی به رژه وه ندی و ویستی ئه و له كۆی پڕۆسێس���ی به بارمته كردنه ك���دا هه بێ���ت به ڵكو به پێچه وانه وه ه���ه ر ئه و له كۆتایی تونێڵه كه دا به زه ره ره ومه ندی دێته ده ره وه . له بێئیراده كردن���ی زیات���ر پڕۆسێس���ه كه بارمته دا چڕده بێت���ه وه له ڕێگه ی هێز یان

ئابوری یان هه ردوكیان.كۆمه ڵگ���ه ی كوردس���تان ئێس���تا ئه و بارمته یه یه به ده س���ت حكومه تێكی حیزبی دابڕێندراوه وه ك���ه به زه بری هێزی حیزبی به هه م���و ڕه هه نده كانی���ه وه )ته رهی���ب و ته رغی���ب و ته زوی���ر( بێده نگ���ی پێكراوه )النیكه م هه تا ئێس���تادا( وه ك بارمته یه ك ئێستا س���امانی نه وته كه ی زه وت ده كرێت ده خرێت���ه بانكه كانی ده ره وه و سیس���تمی

حكومه ت���ه دابڕێندراوه ك���ه ش ئیفالس���ه . له الیه كی تره وه ، ئ���ه م حكومه ته حیزبیه م���اوه ی زیاتر له 20 س���اڵه خاوه نی یه ك پالنی ئابوری زانس���تی نی���ه كه النیكه م به ش���ێك له داهاتی نه وته كه ی )به غدا یان ناوخۆ( تیا خ���ه رج بكات بۆ ئه وه ی چیتر خه ڵك و خاك و س���ه رمایه لێك دانه بڕێن و جارێك���ی ت���ر بخرێنه وه ن���او كه ناڵه كانی ئابوری به تایبه تی كشتوكاڵ و پیشه سازی و گه ش���تیاری كه كۆمه ڵگ���ه به كه رامه ته وه خۆیبژێنێ و خ���ۆی ده س���تی له به رهه می ڕزگار بكرێت له پڕۆسێسی موچه به رامبه ر بێده نگبون. بۆیه ئێستا به دیوه ناوخۆكه ی، كۆمه ڵگه ی كوردس���تان كه وتۆته نێوان دو به رداش���ی قورسه وه كه حكومه تی حیزبی به رهه میهێن���اوه ، له الی���ه ك نه بونی پالنی ئابوری زانستی، له الكه ی تر، شاردنه وه ی س���امانی نه وت. به اڵم به دیوی ده ره وه یدا، حكومه تی حیزبی كوردس���تان كۆمه ڵگه ی

ك���ردوه ب���ه و كۆمه ڵه مرۆڤه ی ش���ایه نی به زه ییه له ئاستی ناوخۆ و جیهانیدا چونكه حكومه ت���ی ناوه ن���د بێئینس���افی له گه ڵ له عێ���راق ده كات هه رچه ن���ده به ش���ێكه به اڵم ئێس���تا ناوه ند نانه ك���ه ی ده بڕێت و س���زای ده دات، بۆی���ه گرنگ���ه هاناببرێت ب���ۆ مه رجه ع���ه ش���یعیه كان و كۆمه ڵگه ی نێوده وڵه ت���ی و ڕێكخراوه كانی مافی مرۆڤی جیهانی. هه ر وه ك چ���ۆن ڕژێمی له ناوچو منداڵه كانی قوربانی ئابڵوقه ی ئابوری سه ر عێراقی ده كرده كااڵی ته رویج بۆ ڕاكێشانی شه قامه كانی له تابوتا جیهان و س���ه رنجی

به غدایان ده گێڕا.كوردستان كۆمه ڵگه ی )ئێس���تا( بۆیه ئه و بارمته بێ ده س���ته اڵته یه كه له الیه ن حكومه ت���ی حیزبی���ه وه بێئیراده ك���راوه و ته سلیمی قه ده ری نادیاری نه فره تی نه وت و

بێپالنی بوه .* مونته دای ئابوری

دەشتی ساالر

ئ���ەو بارودۆخەی ئێس���تا هەرێمی کوردس���تانی تێدایە، هەر لەژیان و گوزەران���ی هاواڵتیانەوە تا دەگاتە کێش���ەو قەیرانەکان، ئەو دۆخەیە ئەگ���ەری رودانی ک���ە دەمێک���ە دەک���رێ و لێ���رەو ل���ەوێ باس���ی لێوەدەکراو هەموی بەو ئاراستەیە بون دۆخەکە بەمش���ێوەیە نەبێت، بەاڵم دواجار ئەوە ئەنجامەکەیەتی ک���ە لە دیارترینی���ان بڕینی قوتی

خەڵکی لێکەوتەوە.هەڵبژاردن���ە هەرچەن���دە ئەیل���ول 21ی پەرلەمانییەک���ەی بێدەنگنەبونی فشارەکان و بەهۆی خەڵک بوە ئەمری واقیع و هاوکێشە سیاس���ییەکە گۆڕا. ب���ەاڵم لەبری ئەوەی ببێتە وانەیەک بۆ دەسەاڵت، کەوتنە بێرەحمانەت���ر ئەمج���ارە سیاس���ەتەکانیان و جێبەجێکردنی بێگوێدان���ە دەنگ���ی خەڵک و ئەو گەمەیەکی دروس���تبوە، واقیعەی تر به چارەنوسی خەڵکەوە دەکەن. ئەوەت���ا بەمەبەس���ت پێکهێنانی حکوم���ەت دوادەخ���ەن بۆ ئەوەی خەڵک نائومێد بکەن بەو مانایەی دەنگ���دان و دەنگنەدانی���ان ه���ەر هەوڵیان زۆرتری���ن یەک���ە، وەک کەمتری���ن ئاراس���تەیەیە ب���ەو دەس���ەاڵتەکانیان لەدەس���تبدەن، دوای ئەوەی الیەنەکانی ئۆپۆزسیۆن بەشداریکردن بۆ خۆیان خواستی

لەدەسەاڵت پیشاندا.لەگ���ەڵ هەمو ئەمانەش���دا، گەمە سیاس���ییەکانی پارتی دیموکراتی کوردس���تانە، بەجۆرێ���ک خەریکە ب���ەردەم دەخەن���ە میلل���ەت ئەگ���ەر نادی���ار. چارەنوس���ێکی حکومەت���ەوە لەپێکهێنان���ی بڕوانی���ن، ئ���ەوە پارتییە هۆکاری حکومەت و پێکنەهێنانی سەرەکی سودمەندی س���ەرەکییە. کە جگە لەوەی باس���مانکرد، بەشێکیش���ی پەیوەن���دی بەو پرس���انەوە هەیە

کە ب���ەالی پارتیی���ەوە تایبەتین، لەس���ەرویانەوە پرس���ی ن���ەوت و پەیوەندییەکانی گرێبەس���تەکان و

هەرێم لەگەڵ دەرەوە.30ی رێککەوتنەک���ەی دەکرێ���ت رابردوی���ان س���اڵی حوزەیران���ی لەگەڵ یەکێتی، بۆ درێژکردنەوەی بارزان���ی مەس���عود ویالیەت���ی هەرێم���دا س���ەرۆکی لەپۆس���تی گەمەکانی دیارترین به دەستپێکی پارتی دابنێین، وەک چۆن پێشتر گرێی دەس���توریان دروستکرد کە گەمەکردنێک بو ئامانجەکەی پرسی بارزانی و کاندیدکردن���ەوەی خ���ۆ

مەسەلەی سەرۆکایەتییەکەی بو.ئێس���تاش گەمەکە شەڕی نەوتە، پارت���ی ئ���ەم هەرێم���ەی بەناوی ش���ەڕی نەتەوەیی���ەوە بەرامب���ەر ب���ەردەم خس���توەتە بەغ���دا، چارەنوسێکی نادیار و بێ گەڕانەوە بۆ رای گشتی و یاری به چارەنوس و قوتیان���ەوە دەکات، ئەوەتا س���ێ مانگە قەیرانێکی نوێی لەگەڵ بەغدا خولقاندوەو لەو رێگەیەوە دەیەوێ، بس���ەپێنێت و خۆی بااڵدەس���تی هاواڵتیانی ئەم هەرێمەش باجەکەی

دەدەن.سیاس���ەتەکانی پارت���ی ئ���ەوەی گەمەیەکی کە لێدەخوێنرێت���ەوە، ترسناکەو موجازه فه یه كی گەورەیە بەک���وردو خەڵکی کوردس���تانەوە کۆنتڕۆڵی پارتی دەیکات، چونکە ت���ەواوی جومگە هەس���تیارەکانی دەس���ەاڵت و مەلەف و پرس���ەکانی پەیوەس���ت به ن���اوەوەو دەرەوەی هەرێمی کردوە، بەوەش سودمەندی یەکەمە ل���ە پێکنەهێنانی کابینەی نوێ���ی حکومەت. بۆیە پێویس���تە هەڵوەستەی سیاس���یەکان الیەنە

لەسەر بکەن و بێدەنگی بشکێنن.ئەوەی جێی خۆشحاڵیشە، خەڵک بەجۆرێکە هۆش���یاریان گۆڕاوە.. کە چیت���ر ئەوەی قبوڵ نیەو 21ی ئەیلولیش س���ەلماندی کە سەنگی

مەحەکە.

كوردستان وه ك بارمته له نێوان نه فره تی نه وت و بێپالنی حكومه تی حیزبیدا

پارتی چ گەمەیەک دەکات؟

محه مه د كه ریم*

کێڵگه یه کی گاز له هه رێمی کوردستان

ئا: ماردین

په ره سه ندنی توندوتیژی به رامبه ریان، وایكردوه به شێك

له ژنانی هه رێمی كوردستان روبكه نه توركیا وه ك په ناگه یه ك

بۆ ده ربازبون له و هه ڕه شه و فشارانه ی له الیه ن كه سوكارو

خێزانه كانیانه وه ده خرێته سه ریان.

مه یدانی به دواداچونێكی به پێ����ی ئاوێن����ه ، له ئێس����تادا توركیا بوه ته ئافره تانه ی ئ����ه و بۆ په ناگه ی����ه ك له كوردستانی عێراق و ئێران به هه مو پێكهاته كانیانه وه ، به هۆی ئه نجامدانی توندوتیژی����ه وه به رامبه ری����ان زێدی خۆی����ان جێده هێڵ����ن، به تایبه ت����ی ئافره تان����ی كورد، ك����ه زۆرینه یان چیرۆكی تایبه تی خۆیان بۆ ئاوێنه

ده دركێنن. كیژان خه لیف����ه ، خه ڵكی یه كێك كوردستانی هه رێمی له ش����اره كانی عێراق����ه و م����اوه ی چه ند س����الێكه به هۆی كێشه ی خێزانیه وه له توركیا گیرساوه ته وه و به ئاوێنه ی راگه یاند، "كاتێك هاتم����ه توركیا منداڵه كانم م����ن و هاوس����ه ره كه م بچوكب����ون. منداڵه كانی به جێهێشت و خۆی له ئێمه دزییه وه ، به ره و ئه وروپا به رێكه وت. سه ختیی زۆرم بینی تا فێری زمان چێشتخانه كان قاپی به شتنی بوم و و ه����ه زار نه هامه ت����ی منداڵه كان����م تا هاوس����ه ره كه م په روه رده ك����رد. چه ند ساڵێك لێینه پرسینه ، منیش تێنه گه یش����تنی كلت����ورو به ه����ۆی بگه ڕێمه وه ". نه مویست كومه ڵگاوه له ئێستادا كیژان و منداڵه كانی ژیانی ئاسایی رۆژانه ی خۆیان به رێده كه ن و منداڵه كان����ی گه وره بون و نایانه وێت ئیت����ر بگه ڕێنه وه بۆ كوردس����تان،

"چونكه لێ����ره خ����ۆم و منداڵه كانم خاوه ن مافین و ژیانمان ئاسوده یه ". كوردانه ی ئافره ته له و به ش����ێك ژیان����ی تاراوگه ی����ان هه ڵب����ژاردوه و له توركی����ا وه ك په نابه رێك ده ژین، له وانه ن كه له زێدی خۆیاندا له ژیانی نه بون و س����ه ركه وتو هاوسه رگیریدا پاش جیابونه وه ش له هاوسه ره كانیان

رێگه ی تاراوگه یان گرتوه ته به ر.س����ارا كه ریم، ته مه ن ٣٠ س����اڵ، خه ڵكی كوردستانی ئێرانه و له گه ڵ منداڵه ك����ه ی وه ك په نابه ر له توركیا ده ژین، به اڵم ئه و دڵنیا نیه له ئاینده ی ژیانی خۆی و ده ڵێت، "ژیان ئاسان نیی����ه و ئاینده م����ان دیارنیه ، به اڵم ئاسوده م و دورم ئاسایشه وه له روی له قسه و توندوتژی پیاوساالری و ژیان قورسه ، ئافره ت بۆ له كوردس����تان ئافره تانه ی ئ����ه و ب����ۆ به تایب����ه ت له هاوس����ه ریان جیاده بن����ه وه ، بۆیه

نامه وێت بگه ڕێمه وه ". یه كێك����ی دیكه ل����ه و ئافره تانه ی شكستی هاوسه رگیریی پاڵیپێوه ناوه روبكاته توركیا، ش����لێر خه سره و-ه كه پێشتر له یه كێك له فه رمانگه كانی شاری سلێمانی له پله یه كی كارگێڕیی ب����وه و دوای جیابونه وه ی ب����ه رزدا كردوه ت����ه روی له هاوس����ه ره كه ی ، "دڵنیابوم ده ڵێت: ش����لێر توركیا، ك����ه ئ����ه م واڵت و یاس����ایه بۆ من و منداڵ����م هیچ به هایه كی نیه ، چونكه دوای ئ����ه وه ی له رێ����ی یاساش����ه وه هه رس����ێ منداڵه كه م����م پێدرایه وه ، ب����ه اڵم مێرده ك����ه م هه م����و روژێك هه ڕه ش����ه ی لێده كردم و هه ر رۆژه ی به بیانویه ك����ه وه ده هات����ه س����ه رم و هه ڕه شه ی لێسه ندنه وه ی منداڵه كانی لێده كردم"، ئه م فشارانه وا له شلێر ده كات دڵنیا نه بێت له ژیانی خۆی و "زانی����م ده كوژرێ����م و منداڵه كانم بێ

دایك ده بن، بۆیه ده س����تم له ده وام و هه موو شتێ هه ڵگرت، ئێستا لێره م و

هه ست به ئه مان ده كه م".یه كێكه ئه حمه د، نه زیره هاوكات له و ئافره تانه ی كێش����ه ی خێزانیی توركیاو گه یاندوه ته ئه وی قه ده ری "هه م����و ده ڵێ����ت، خ����ۆی وه ك كه س����وكاره كه م ل����ه ده ره وه ی واڵت ده ژین و كه س����م له كوردس����تان نیه ، هاوسه ره كه ش����م ئه م بێكه س����ییه ی منی به ده رفه ت ده زانی و رۆژ به رۆژ خ����راپ ده بو له گه ڵم، ت����ا وایلێهات هه وڵی ده دا منداڵه كه م لێبستێنێت و هه ڕه ش����ه ی كوش����تنی لێده كردم"، سه ره نجام ئه ویش به هۆی هاوڕێیه كی خۆی توركیاو روده كاته باوكیه وه ،

له هه ڕه شه كان ده رباز ده كات.ئاماران����ه ی ئ����ه و به پێ����ی

ن����ی یه تیه كا ا ه به ر ێو له به ڕبه ره نگاربون����ه وه ی توندوتی����ژی دژ به ژن����ان له هه رێم����ی كوردس����تاندا به س����اڵ س����اڵ باڵوده كرێن����ه وه ، ژن����ان دژی توندوتی����ژی رێ����ژه ی س����ااڵنه ش له به رزبونه وه دای����ه . حكومه ت����ی هه رێ����م له ناوه ڕاس����تی رۆژێكی نۆڤه مب����ه ردا چه ند مانگی دیاریكردوه بۆ ئه نجامدانی چاالكی و كه مپه ین به مه به س����تی رێگرتن له و

دیارده یه .هاوكات زۆرینه ی ئه و كه یس����انه ی ده گه نه ده ست لێپرسراوانی نه ته وه چیرۆكه له توركی����ا، یه كگرتوه كان كوردن، ئافره تانی خه مناكه كان����ی ناچاربون توندوتیژیه وه به هۆی كه له ماڵ و زێدی خۆیان دوربكه ونه وه و

ژیانی تاراوگه هه ڵبژێرن.

به كارهاتوه كان ن����اوه تێبین����ی : راسته قینه كان الی ناوه خوازراون،

ئاوێنه پارێزراون

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

هه ڵكشانی توندوتیژییه كان له به رامبه ر ژناندا له ده ڤه ری گه رمیان و ئازادكردنی

بكوژان و ئه نجامده رانی تاوانه كان، ناڕه زایی چاالكوانانی لێكه وتوه ته وه و داواده كه ن یاسا رۆڵی خۆی ببینێت و

كه سانی كه مته رخه م به سزای دادپه روه رانه بگه یه نرێن.

كوش���تنی ژنان و توندوتیژی له ساڵی رابوردوو دو مانگی پێش���وی ئه مساڵدا له زیادبون روی گه رمی���ان، له ده ڤه ری زانیارییه كان���ی به پێ���ی ك���ردوه و ئاوێن���ه هه ندێ���ك له بكوژانی ژن پاش ده ستگیركردنیان، دوای حوكمێكی كه م

ئازاد ده كرێن.

له نمون���ه ی ئ���ه و ج���ۆره مامه اڵنه ، ئافره تێك���ی ته مه ن 16 س���اڵه به ناوی )ر.ع( له گوندێكی سه ر به قه زای كفری، كه به هۆی كێش���ه یه كه وه دو ساڵ الی س���لێمانی توندوتیژی به ڕێوه به رایه تی مایه وه ، به اڵم س���ه ره ڕای ئه وه ی باوك و مامه كه ی به ڵێننامه ی���ان پڕكرده وه كه به رامبه ر كرده وه یه كی خراپ���ی هی���چ ئه نجامن���ه ده ن، به اڵم پاش دو س���اڵ و

له به رواری 2٠1٣/12/٣1، كوژرا.

س���ه نته ری به دواداچون���ی به پێ���ی روناكبی���ری و راگه یاندنی ژنان له كفری، له ماوه ی دو مانگی رابوردودا )كانونی توندوتی���ژی 25 ش���وبات(، دوه م، جۆراوجۆر به رامبه ر به ژنان ئه نجامدراوه ، له وانه 14 ژن لێیاندراوه و 8 ژن حه پی خ���واردوه و ی���ه ك ژن س���وتاوه و یه ك ژنیش نه وتی خواردوه و ژنێكیش هه وڵی

خۆخنكاندنی داوه .

له لێدوانێك���ی تایبه ت���دا ب���ۆ ئاوێنه روناكبی���ری و س���ه نته ری به رپرس���ی راگه یاندنی ژنان له كفری، ئیكرامه غائیب ره خن���ه ل���ه دادگاكان ده گرێت و نمونه و

چیرۆكی حوكمی دادگاكان كه به س���ه ر ده گێڕێته وه . س���ه پێندراوه بكوژان���دا به وت���ه ی ئیكرامه ، له م���اوه ی رابردودا ژنێك له ناحیه ی رزگاری به ناوی )ا( كه به ره گه ز عه ره ب ب���و له نێو جێگاكه یدا س���وتابو، هیچ كه س���ێك له س���ه ر ئه و دۆس���یه یه ده س���تگیرنه كرا، ژنێكی تر هه ر له ناحیه ی رزگاری به هۆی كێش���ه له گه ڵ مێرده كه ی خۆی سوتاندو مرد، كه چی مێرده كه ی به چوار ساڵ زیندانی حوكمدرا. ه���اوكات ژنێكی تر له كفری به ن���اوی )ی( بوه قوربان���ی خێزانی ، كه چی مێرده كه ی دو ساڵ حوكمدراوه ،

ژنێك رزگاری له ناحیه ی به هه مانشێوه 17 فیشه كی به ركه وتوه و وتویانه ژنه كه ل���ه روی ده رونییه وه نات���ه واوه و كه س

ده ستگیرنه كرا.

ئیكرامه غائیب جگه له وه ی به رپرسی ئه و سه نته ره یه ، چاالكێكی دیاری بواری ژنان و مافه كانیانه له سنوری گه رمیاندا، بۆی���ه چه ندی���ن نمون���ه ی ئازادكردنی بكوژان���ی ژن ده گێڕێته وه ، له وانه ژنێك سێ فیش���ه ك به ر سنگ و ملی كه وتبو، كه چی مێرده كه ی یه ك ساڵ و نیو حوكم دراوه و وتویانه فیشه ك له ده ستی خۆی

ده رچوه .

نه هامه تی شه ڵته رو مانه وه ی ژنان الی به ڕێوه به رایه تییه كانی رێكخ���راوه كان و ت���ری بابه تێك���ی توندوتی���ژی ئاماژه پێكردنه و به وته ی ئه و به رپرسه ی سه نته ری ژنان ئه و شوێنانه ی ژنان بۆی ده چ���ن و هانای بۆ ده به ن ش���یاو نین، ئ���ه و نمونه بۆ وته كان���ی ده هێنێته وه و ده ڵێ���ت، "ژنێك به ن���اوی )ی. ا( كه ساڵی پار خۆی سوتاندو گیانی سپارد، پێشتر وتبوی مردنم باشتره وه ك له وه ی الی توندوتیژی ب���م"، به بڕوای ئیكرامه

ئه و ش���وێنه ی ئه وان "زیندانییه و هیچ چاوپێكه وتنی گه یان���دن و ئامرازێك���ی تێدانییه و داخراوه ، هه تاوه كو شوشه ی په نجه ره كانی���ش داخراوه ، هاوكات ئه و كه سانه ی خزمه تیان ده كه ن مامه ڵه یان

خراپه له گه ڵ ژناندا".ئه و به رپرس���ه ی ژنان ره خنه ی توند له دادگاكان ده گرێت و ئاماژه به وه ده كات كه هه مو ئ���ه و تاوانانه ده گه ڕێته وه بۆ دادوه ره كان، چونكه دادگاو "سس���تی زۆر گرنگی به دۆس���یه ی ژنان نادرێت و ئه گه ر ژنێ���ك پیاوێك بكوژێت حوكمی به اڵم ده رده كرێت، بۆ له س���ێداره دانی

نه مانبین���ی بڵێ���ن به هۆی كوش���تنی ژنێكه وه سزای له سێداره دان بۆ پیاوێك ده رچو، ب���ۆ نمون���ه )ك( مێرده كه ی خۆی كوشتبو سزای له سێداره دانی بۆ

ده رچو".به هۆی ئه و توندوتیژییه به رده وامه ی به رامبه ر ژنان ئه نجامده درێت، سه نته رو رێكخراوه كانی ژنان و ئافره تان له سنوری قه زای كفری، )8(ی مارسی ئه مساڵیان تێپه ڕاند، بێده نگ���ی به بایكۆتك���ردن و ئه م���ه ش وه ك���و خۆی���ان ده ڵێن وه ك "توانجێك بۆ ده س���ه اڵت كه له سایه یدا

ژنكوشتن بوه ته دیارده ی رۆژانه ".

)421( سێشه ممه 25/٣/2٠14 komalayatyawene@gmail.com17کۆمه‌اڵیه‌تی

بكوژانی‌‌ژنان‌له‌گه‌رمیان‌ئازادانه‌‌ده‌سوڕێنه‌وه‌

توندوتیژیی‌خێزانی‌ژنانی‌‌كوردستان‌ناچارده‌كات‌به‌ره‌و‌توركیا‌هه‌ڵبێن

توندوتیژی دژ به ژنان له کفری رو له زیادبونه

زۆر گرنگی به دۆسیه ی ژنان

نادرێت و ئه گه ر ژنێك پیاوێك بكوژێت

حوكمی له سێداره دانی بۆ ده رده كرێت،

به اڵم نه مانبینی بڵێن به هۆی كوشتنی ژنێكه وه سزای له سێداره دان بۆ پیاوێك ده رچو

دڵنیابوم ئه م واڵت و یاسایه بۆ من و منداڵم هیچ به هایه كی نیه ،

چونكه دوای ئه وه ی له رێی یاساشه وه

هه رسێ منداڵه كه مم پێدرایه وه ، به اڵم مێرده كه م هه مو

روژێك هه ڕه شه ی لێده كردم

تایبه‌ت(421( سێشه ممه 2014/3/25 18

سه رهه نگ به گی ساحێبقران

ئ���ازار مانگێك���ی به خێ���رو خۆش���یه ، س���ه ره تای به هارو جه ژنی نه ورۆزو بۆنه ی 11ی ئ���ازارو جه ژنه كانی ڕاپه ڕینی 1991ی به كاره ساتی ڕه ش���ه كه یدا به دیوه تێدایه ، گه وره ی وه ك ئاش���به تاڵی ئازاری 1975و كیمیابارانی 16ی ئازاری 1988ی هه ڵه بجه ، هێرش���ه كانی ئه نفالی یه ك بۆ ناوچه كانی جافایه تی و دۆڵه روت و مه رگه ئازاری 1988

كۆتاییهات.39 ساڵ پێش ئێستا دوژمنه كانی میلله تی كورد ل���ه 6ی ئ���ازاری 1975 ڕێككه وتنی جه زائیریان له نێوان حه مه ره زاشاو سه دامدا ئیمزاكردو شۆڕش���ی ك���وردو میلله تێكیان كرده قوربانی پالنه كانیان، س���ه ركردایه تی شۆڕش���ی ئه یل���ول هێزێك���ی پ���ڕ چه ك و پش���تگیریه كی جه ماوه ری���ی و ئیمكانیاتی پ���اره و زه خی���ره ی ش���ه ڕو به ناوچه یه كی فراوانی ئ���ازادی كوردس���تانه وه ، ڕوخان و س���ه نگه ری كوردایه تیان له م���اوه ی چه ند ڕۆژێكدا چۆڵكرد، كادرو پێش���مه رگه یه كی زۆر لول���ه ی تفه نگه كانی���ان ك���رده ئه رزو ته س���لیمی ڕژێمی به عس بونه وه ، ئه م ئه م هه ره س و ڕه نج به خه س���ارو به شه ره فانه ی كوردایه تی زاراوه ی ئاشبه تاڵیان دا به گوێی

ئێمه دا له شاره كاندا.ئ���اش تاكه ناوه پێش���گر یان پاش���گر باراش، به رداش، له خۆده گرێ وش���ه كانی مزی ئاش، ئاش���ه وان، ئاش���ی ئاو، ئاشی له ناوچ���ه ی دروس���تئه كات، ئه له تری���ك( كه ركوك و به ش���ێ له گه رمیان ئاش مانای چێش���ته ڕه نگ���ه له وش���ه ی )عی���ش(ی عه ره بیه وه هاتبێت كه مانای نان )رغیف( ئه گه یه نێ���ت، هه ر چۆن برن���ج له خواروی ڕۆژهه اڵتی ئاسیاو په تاته له ئه وروپا ئاوه ها گه نم له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاس���ت مانای ژیان و ورگ تێرك���ردن بوه بۆیه ئ���اش له مێژوی ئێم���ه دا جێ���گای تایبه تی خ���ۆی هه بوه و به رهه مه كانی گه نم و جۆی تیا حازركراوه و چه ند وته یه كی نه س���ته ق له سه ری هاتوه وه ك )ئاش له خه یاڵێ ئاشه وان له خه یاڵێ ، ئ���اش و ته ن���ور به ن���ۆره ، ئ���اش بمیزێ

له بوده ڵه یی ئاشه وانه ... هتد(.

پارت���ی دیموكرات���ی كوردس���تان دوای 14ی ته مم���وزی 1958 ت���ا ماوه یه كی���ش به دۆس���ت و قاس���میان عه بدولكه ری���م ڕزگاركه ری عێ���راق و واڵت ده زانی ، حزبی ش���یوعی عێراقی له گه ڵ قاسمدا زۆر له مه زیات���ر ڕۆیش���تن و دواتر باج���ی گه وره یان دا، ئه وكات زۆربه ی عێراق ش���یوعی بون و كردبوو پارتیش له س���ه ركردایه تی كاریان نیوه یان وه ك شیوعیه كان هه ڵسوكه وتیان ده كرد و پشتگیریی به ندی دوی ده ستوری كاتیی عێراقیان ده كرد كه( عێراق به شێكه له ئومم���ه ی عه ره بی (، خیالف���ی گه وره یان له گه ڵ پارتی بو، له كۆنگره ی خوێندكارانی 1960دا له به غدا عیس���مه ت شه ریف وانلی و هاوڕێكانی به ندی دوو س���ێی ده ستوریان ته قانده وه و به وه ی كوردو عه ره ب شه ریكن له نیش���تیماندا )ماده ی سێ( گه ر )عێراق به ش���ێكه له ئوممه ی عه ره ب���ی ماده ی دو( ئه وا كوردیش به شێكه له ئوممه ی كوردی . پارتی زۆر كێش���ه ی بۆ دروس���تبوو قاسم رۆژنام���ه ی خه بات و كه وت���ه داخس���تنی فه رمانی گرتنی )ئیبراهیم ئه حمه دو عومه ر ده باب���ه (و براده ره كانی تری ده ركرد. دوای كوشتنی )ئه حمه د ئاغای زێباری ( له ساڵی 1959 س���اردیی نێوان قاسم و مه ال مسته فا ده ستیپێكرد، له ساڵی 1960 مه ال مسته فا چوه س���ۆڤێت و خرۆشۆف پێش���وازییه كی گه رمی لێكرد ئه مه ش قاس���می نیوه عه قڵی ت���وڕه كرد. كوردس���تان بب���وه دو به ش و ده ویس���ت كوردیان به رژه وه ندی ئه وانه ی پارتی بون و كه مایه تیبون، زۆربه ی عێراق و كوردس���تان به دوای قه ره باڵغیه كه ی حزبی ش���یوعیه وه بون، زۆرب���ه ی ڕێكخراوه كانی قوتابی���ان و الوان و ژن���ان ببون���ه عێراقی ، له كوردستانیشدا جه ماوه رێكی زۆریان هه بو، قه راری ئیس���احی زراعی س���اڵی 1959و زیادبونی شیوعیه ت، زه نگێكی دایه خاوه ن عه ش���یره ته كانی س���ه رۆك ئاغاو موڵك و كوردس���تان، له ته مم���وزی س���اڵی 1961 له ماڵی ش���ێخ حسێن بۆس���كێن عه باسی مه مه ن���د ئاغ���او ئاغاواتێك���ی زۆر بڕیاری گرتنی ڕێگ���ه ی نێوان كۆی���ه و ڕانیه یاندا، هه روه ه���ا هه مه وه ن���دو س���مایل عوزێری ناوچه كانی بازی���ان و له والش جاف و به گ و خ���اوه ن موڵكه كان هێڵ���ی ده ربه ندیخان و هه روه ه���ا له ش���ه قاوه و بادین���ان. هێزی زۆری ئ���ه م قه ره باڵغیه بوه هۆی بڕیاردانی زو س���ه پێندراوی بێ دراس���ه له الیه ن مه ال مس���ته فاو مام جه الل و هه ندێ سه ركرده ی تره وه ك���ه تێكه ڵبن له گه ڵ عه ش���ایه ر بۆ ئ���ه وه ی س���ه ركردایه تی بزوتنه وه كه ی���ان له ده س���تنه چێت، نیوه ی سه ركردایه تی كه ئیبراهی���م ئه حمه د له س���ه ریان بو له گه ڵ ش���ه ڕكردن نه ب���ون، قاس���میش كه وتبوه گرتنی س���ه ركردایه تی پارت���ی و ئه ندامانی بۆیه ح���زب ته وجیهی ك���ردن تێكه ڵ به و پارتی س���ه ركردایه تی بب���ن، قه ره باڵغیه

نامه ی بۆ قاس���م ناردو چه ند داوای هه بو بێوه اڵم بو، ڕوداوه كان به په له بون، قاس���م له 9ی حوزیرانی 1961 هێرش���ێكی گه وره و هه روا ده ربه ندیخ���ان ب���ۆ بێڕه حمان���ه ی زاخۆ ك���رد، باوكی به نده "س���مایل به گی س���احێبقران" له ڕاس���تی گون���دی قلیجه و میره دێی س���ه رجاده ی ده ربه ندیخان )6( ش���ه هیدیان هه بو ئه وسا س���ه ر لق و هێزی به رگری ناوچه ی بناری ش���اره زوری له گه ڵ بو، دواتر به رپرسی ڕێكخراوی تانجه رۆ بو تا ش���ۆڕش ته واو بو ماڵ���ه مه الیی بوین. ل���ه 11 ئه یلولی 1961 حكومه ت هێرش���ی كرده س���ه ر بازیان، ئ���ه م ڕێگایه ش گرنگ بو وه ك ده ربه ندیخ���ان بۆیه زو گیرانه وه و له زۆرب���ه ی ناوچه كانی كوردس���تان هێزه عه ش���ایه ریه كه خۆی نه گرت و باوه یانكردو ئه وه ی مای���ه وه حزبیه كان ب���ون، بڕیاری شه ڕی پێشمه رگایه تییان دا تا جیابونه وه ی س���اڵی 1964ی باڵی مه كته بی سیاس���ی چونه هه م���ه دان و دواتر هاتن���ه وه له گه ڵ عه بدولره حمان عارف و به زازدا رێككه وتنێكی چه ند خاڵیی���ان ئیمزاكردو باره گایان داناو هێ���زی چه كداری زۆری���ان هه بو. جه اللی و مه الی���ی هه تا س���اڵی 1970 له ناوچه كانی )هه ڵه بجه و پێنجوێن و قه اڵدزێ و سه رگه ڵوو قه ره داغ... هتد( شه ڕی براكوژیان كرد، ئه و چه ند ساڵه جگه له شه ڕی شاخی هه ندرێن كه ش���یوعیه كان و كوڕانی س���لێمان به گی ده رگه ڵه و فاخیر حه مه د ئاغای مێرگه سورو

ده پێش���مه گه ی پارتییان له گه ڵدا بو هیچ شه ڕێكی گه وره ی ئه وتۆ نه كرا كه حكومه تی به غداو س���وپا زه ره رمه ند ب���كات، له دوای به یان���ی ئازاره وه باڵی مه كته بی سیاس���ی تێكه ڵ به پارتی بونه وه و چوار ساڵی ئارام و بێشه ڕ له كوردستان گوزه ری كرد، له ساڵی 1971دا كۆمه ڵ���ێ م���ه ال به ن���اوی دینه وه له به غدای زه مین���ه وه له گه اڵڵه ته قینه وه و به رنه كه وت و مس���ته فا مه ال خۆشبه ختانه چایچیه كه ی ش���ه هید بو، ئه م كاره دزێوه له الی���ه ن س���ه دام و به كرو نازم گ���زاره وه سه رپه رش���تیكراو س���ێ مه الی س���وننی و چوار مه الی ش���یعه مه زهه ب و دو شۆفێری دو ئۆتۆمبیل���ی تێ���دا مردن، س���ه ره تای بێمتمانه یی مه ال مس���ته فا به رامبه ر به عس ده ستیپێكرد، حه مه ڕه زاشاش بوه یاریكه ری س���ه ره كی له دۆسیه ی كوردداو هه ر ئه ویش ئه یلولی په یوه ندی ciaو س���ه ركردایه تی بۆ دروس���تكردن، یارمه تی به لێشاوی شاو ciaی ئه مه ریك���ی وای له مه ال مس���ته فاو له دانوستان بیر كرد س���ه ركردایه تیه كه ی نه كه نه وه و بڕیاری هه ڵگیرس���اندنی ش���ه ڕ بده ن، ئه م س���ه ركردایه تیه نه یده زانی چی ده گوزرێ . شا به پشتیوانی ئه مه ریكا دژی هه یمه نه ی سۆڤێت و شیوعیه ت بون، ئێران له ناوچه كه دا ببوه پۆلیسی كه نداو، له مالش سه دام هه ڵبژێردرابو یاریكه رێكی سه ره كی بو تا مرد، به اڵم دۆس���یه ی كوردو كوردی باش���ور به تایبه ت ئێران و عێراقی ده كرده هاوڕێی س���ه رمێزو دواتر دوژمنی یه كتری ، س���ه دام ڕێككه وتنی ئ���ازاری ئه نجامدا بۆ خۆبه هێزك���ردن و ته س���فیه ی ناوخۆی���ان و ده یویس���ت كارت���ی ك���وردی له ده س���تی حه مه ڕه زاش���ا بس���ێنێته وه و پارتیش بێته ن���او ئ���ه و جه بهه یه ی كه حزبی ش���یوعی تیابو، هه ڵبه ته س���ۆڤێت زۆر كاریان كرد بۆ به ش���داربونی پارتی ، به اڵم بێس���ودبو، دوا دیدار له س���اڵی 1974دا كاك ئیدریس چوه الی س���ه دام به كۆمه ڵ���ێ داواكاری و جێبه جێكردن���ی به یاننام���ه ی ئ���ازاره وه ، "چاره نووس���ی پێوتبو ئه مانه ی س���ه دام ئێوه به س���تراوه به پش���تیوانیی ئێرانه وه ، له كوردستان ده وێت و ئێران شه تولعه ره بی گ���ه ر ئه یانده م���ێ ، نی���ه خۆشه ویس���تر شه ڕیش���تان هه ڵبژارد س���اڵێك ش���ه ڕتان له گ���ه ڵ ده كه م گه ر زاڵ نه ب���وم داواكاریی

ئێران جێبه جێ ده كه م، یارمه تیتان ده بڕێ و ئۆباڵی له ئه س���تۆتان، دوایی په ش���یمانیی

دادتان نادات".م���ه ال مس���ته فا هه ڕه ش���ه كه ی به هه ند وه رنه گ���رت و كۆبونه وه ی س���ه دام و پارتی به بنبه س���ت گه یش���ت. حیزب و پاراس���تن كه وتن���ه هاندانی خه ڵكی كوردس���تان بۆ چونه ش���اخ به لێشاو، خه ڵكێكی زۆر دوای ئه م قه ره باڵغیه كه وتن و هه ندێ وایانده زانی ب���ۆ س���ه یران ده چ���ن و به م���اڵ و مناڵه وه رۆیشتن و هه بو ده ستێ جلی زیاده ی له گه ڵ خۆی نه برد، به هه زاران مامۆستای زانكۆو ئه فس���ه رو دكتۆرو ئه ندازیارو مامۆس���تاو پۆلی���س په یوه ندییان به شۆڕش���ه وه كرد. پارتی س���ه ركردایه تیه كی غ���ه ڕرای هه بوو پشتقایم به ساواكی ئێرانی و سیای ئه مریكی ، هه میشه كوردس���تان نوێنه ری جوله كه شی لێبوه ، س���ه ركردایه تی پارتی بیریان له وه نه كردبۆوه كه ڕۆژێك دێ شاو cia پشتیان تێده كه ن، هه ربۆیه )د.مه حمود عوسمان( له كۆبونه وه كه ی مزگه وت���ی گه اڵڵه وتبوی "حكومه تی عێ���راق به كام چه ك لێمانبدات به و چه ك���ه لێیده ده ینه وه "، له س���ه ره تای مانگی نیس���انی 1974 پێشمه رگه هێرشی سه ر س���پیلكی ده س���تپێكردو سه ركه وتو نه بو، سوپای س���ه دام كه زۆری زه خیره و جبه خانه كانی س���ۆڤێتی تازه بو هێرش���ی به رباوی زه مینیی و ئاسمانیی ده ستپێكردو شارۆچكه ی شارو ده یان له 15-4-1974وه وه ك )ق���ه اڵدزێ و هه ڵه بج���ه و چوارتا... هتد(، بۆردومانكردو ش���ه هیدو بریندارێكی زۆر له خه ڵ���ك و قوتاب���ی لێكه وته وه ، بۆیه زۆرب���ه ی ماڵه مه س���ئوله كان ماڵیان برده مه ریوان و نه غه ده و )ش���نۆو ش���اره كانی سه رده ش���ت... هتد( تا ش���ۆڕش ته واوبو هه ر له وێ بون، ئه مه ش بوه بارقورسیه ك بۆ ش���انی ش���ۆڕش. هه مو ڕۆژێ جارجار ش���ه ویش بۆردومان���ی هێزی ئاس���مانیی به عسیه كان نه وه ستا، فڕۆكه كان زۆربه یان روس���ی بون: میكی )21-23(، س���ۆخۆی (7-20(، ئه لیوشن باجه ر )16(، تۆپۆلیڤ (22(، هیلیكۆپته ری می )8(و می )6( و هیلیكۆپت���ه ری ئه لویت. له هاوینی 1974دا ش���ه ڕی قورسی زه مینیی ده س���تیپێكردو ته ركی���ز له س���ه ر ناوچ���ه ی ڕه وان���دز بو، ناوچ���ه ی به ع���س مه به س���تی س���وپای س���ه ركردایه تی و چونكه ب���و باڵه كایه تی ده زگای ئیداری���ی و ئیعالمی لێبو، له س���ه ر ڕێگای هاتنی یارمه تیه كان بو له ئێرانه وه ، هاوكات���ی ئه م هێرش���انه ، عیس���ا س���وار جه بهه ی گه لی زاخۆی بێ شه ڕ جێهێشتبو، هێزه كانی ب���اوه ف���ارس به هه مانش���ێوه ده ش���تی هه ولێ���ر و جه به���ه ی ده ربه ندی كۆمه سپان. هێرش���ه كانی شاخی كۆره ك و له پێش���مه رگه س���ه نگه ره كانیان گ���ۆڕه ز سه نده وه و پێشمه رگه سه نگه ره كانیان چوه شاخی زۆزگ و هه ندرێن، له ناوچه ی ڕانیه و قه اڵدزێ ش���اخی )كێ���وه ڕه ش و ماكۆكی ( گ���رت، بۆ گرتن���ی دۆڵه ڕه قه س���ه ركه وتو نه ب���ون، هێرش���ه كان بۆ ش���اخی زۆزگ و هه ندرێن و گه روی عومه ر ئاغا زۆر سه خت و ترسناك بو، بۆیه ئێرانیه كان به په له چه كی ق���ورس و تۆپی دورهاوێژو موش���ه كی دژه شه ڕكه ر ش���اره زاو به نه فه ری ئاسمانییان ڕه وانه ی كوردس���تان كرد، سوپای عێراقی زه ربه ی به ركه وت بۆیه هێرشه كانی كه مێك هێواش بونه وه و ته مه نی شۆڕشی ئه یلولیان س���اڵێك زیادك���رد، هێزه كان���ی )باڵه ك و خه بات و كاوه و كه كوك و ئه زمه ڕو سه فین و به ره نگاریی و گ���ه وره ی پش���كی زاخ���ۆ( فیداكاریی���ان به ركه وت، خوێنی زۆری ئه م ڕۆاڵنه له س���ه نگه ره كانی )كۆڕه ك و زۆزگ و سه رتیزو هه ندرێن و حه سه ن به گ و گه روی عومه ر ئاغا( تێكه ڵ به یه ك بون، له هاوینی 1974دا له كه ناڵ���ه نهێنیه كان���ه وه زانیاری یه كتربینین���ی هه ردو وه زی���ری ده ره وه ی عێراقی سه عدون حه مادی و ئێرانی عه باس عه لی خه لعه تبه ریان بیستبو، هه روه ها سامی سنجاری ده ڵێ له كاتی شه ڕدا ده نگوباس و عێراق و ڕێككه وتن���ی ژێربه ژێری هه وڵ���ی ئێران و ناوبژی مه لیك حس���ێن و بۆمدیه ن و ساداتمان بیستوه ، هه ر ساداتیشه به سامی ده ڵێت "عێراق و ئێران ڕێكده كه ون"، سامی نوێن���ه ری بارزانی بوه . ج���ه الل تاڵه بانی له ش���اری قاهیره ده ژیا و زانیاری زۆری بۆ س���ه ركردایه تی شۆڕش���ی ئه یلول ناردبو. هه وڵی سۆڤێتیه كان )بۆدگۆرنی ( له گه ڵ شا بۆ چاره سه ركردنی كێشه ی عێراق و ئێران، كیس���ینجه ر خه ریكی مه سه له ی ئیسرائیل و میسر بو، ده بو هێزێك به سوریاوه مه شغوڵ ب���كات، بۆیه هانده ری ئێرانی���ه كان بو بۆ پێكهاتن له گه ڵ عێراقداو عێراق بۆ كێشه ی سوریا ده س���تبه تاڵ بكات. له 1975-6-4 كۆبون���ه وه ی س���ه رانی ده وڵه تانی ئۆپیك له جه زائیر به سترا، له كۆتایی كۆبونه وه كه دا )بۆمدی���ه ن( به به ش���داربوانی ڕاگه یاند كه خۆش���حاڵه ڕۆژی پێشتر ڕێكه وتنی گشتی بوه له نێوان عێراق و ئێراندا بۆ كۆتاییهێنان به ناكۆكی���ه كان، رۆژی 6ی ئازاری 1975 ئه م راگه یه نرا. رێككه وتننامه ی جه زائی���ر ڕێككه وتنه بۆ مه ال مسته فاو سه ركردایه تی ئه یل���ول چاوه ڕواننه كراو ب���و، ماڵی مه ال

مس���ته فای هه ژاند، زۆربه ی سه ركردایه تی ده گری���ان، ل���ه 9ی مانگدا مه ال مس���ته فاو د.مه حمود عوسمان و موحسین دزه یی چونه تاران و له 12ی مانگدا دوای ئه وه ی وه فدی كوردیی ده ستی شا زیاره ت ئه كه ن، سه رۆكی س���اواك نه س���یری له كۆبونه وه كه ده بێت حه مه ڕه زا ش���ا ده فه رموێ "عه ره ب بونه ته ناتوانی���ن دوژمنایه تییان هێزێكی گه وره و بكه ین و 42 س���اڵه له گه ڵ عێراق ناكۆكین، وا چاره م���ان ك���رد ئێوه ش ئ���ازادن دێنه ئێران و مامه ڵ���ه ی هاواڵت���ی ئێرانیتان بۆ ده كه ین، ده چنه وه عێراق به سه دام ده ڵێین كه س���تان نه كوژێ ، درێژه به ش���ه ڕ ئه ده ن ئازادن، من ئیتر سنوری یارمه تی جه نگیی داده خ���ه م(، م���ه ال مس���ته فاش له وه اڵمدا پێیده ڵێ���ت: )ئێمه میلله ت���ی تۆین ماده م تۆ ڕازیت به ڕێككه وتنه كه و قازانجی ئێرانی تێدای���ه كه دایكی ئێمه ش���ه ئێمه هیچمان له سه ری نیه ، ئێمه له ژێر فه رمانی تۆداین، بڵ���ێ بمرن ده مرین بڵێ بژین ده ژین، ئێمه دڵس���ۆزی ئیوه بوین و دڵس���ۆزی ئێوه ین و دڵسۆزی ئێوه ده مێنینه وه (و ته نیا قسه ی موحس���ین دزه یی كه باڵوێ���ز بوه له براگ ته قریری بۆ ش���ا نوس���یوه "جه نابی ش���ا ئایا پێتانگه یش���تووه ؟" حه مه ڕه زا "به ڵێ

قوربان پێمگه یشتوه ".ل���ه 13ی ئ���ازار گه ڕانه وه كوردس���تان و ڕۆژێ چه ن���د به گش���تی س���ه ركردایه تی كۆبون���ه وه و له 16ی مانگدا یاداش���تێكیان نارده الی س���ه دام به مه به س���تی گفتوگۆ، سه دام ڕه تیكرده وه و له 19ی مانگدا بڕیاردرا ئاشبه تاڵ بكرێت، مه ال مسته فا تێگه یشتبو چی ده گوزه رێ ، بۆیه دوای گه ڕانه وه ی رای خۆی ده رنه بڕی ، بۆ ئ���ه وه ی بارودۆخه كه ئه ودیوكردنی نه وروژێ ،خه ریك���ی زیات���ر مومته له كاته كانی ش���ۆڕش ب���ون، له 20ی ئێزگ���ه ی ده نگ���ی كوردس���تان مانگ���دا وه س���تاو د.عه بدواڵ ئاگرین ده ڵێ "س���ێ ك���ه س مابوینه وه و دوا به یانمان خوێنده وه به وه ی له به ر خه له لی فه نی ڕادیۆی ده نگی روخان زایه ڵه ی ده وه س���تێ ". كوردستان به ئاش���كرا درا به گوێی جه ماوه ری كورددا، هه ر له م ڕۆژه دا باره گای بارزانی بروسكه ی بۆ هێ���زه كان لێ���دا "واز له ش���ه ڕ بهێنن و چه كه كانی���ان بش���كێنن و مه ش���جه به كان بته قێنن���ه وه و ملی رێگای ئێ���ران بگرن". له دوای ئه مه مه ال مس���ته فا له دیوی ئێران رای خۆی ده ربڕی به وه ی "موئامه ره یه كی ده ولی له ئارادایه بۆ له ناوبردنی كوردو كورد نابێت مقاوه مه بكات ده بێت بچنه ئێران تا هه لومه رجێكی باشتر ده ڕه خسێ "، زۆربه ی س���ه ركرده كان و ئامر هێ���زه كان خه ریكی س���اغكردنه وه ی فرۆش���گاكان و كه لوپه لی ش���ۆڕش بون و نیوه ی بۆ ئێران و نیوه كه ی تری به ره و عێراق ئه وان���ه ی به ره و عێراق بونه وه زیاتر كادرو پێش���مه رگه ی هه ژارو باڵ���ی مه كته ب���ی سیاس���ی و كۆمه ڵه كان و قی���اده ی مه رك���ه زی ب���ون، ڕاگه یان���دن و ته له فزیۆنه كانی به عس روماڵێكی به رفراوانی ئه م تێكشكان و ته س���لیمبونه وه ی ده كرد، تفه نگه كان وه ك خه رم���ان هه ڵدرابونه وه و س���ه دام له كۆبونه وه یه كی���دا وتبوی "152 هه زار پارچه چه ك ته س���لیم كراوه ته وه "، ده كران و پێش���وازی له مه عه س���كه ره كاندا به كۆمه ڵ له س���ه ر مه نج���ه ڵ و خوانی ئه م سوپا ش���ۆڤێنیه نانیان ئه خوارد، روناكی له ده موچاوی كه س���دا نه بو له شاره كانیشدا خه ڵ���ك هه م���وی تازێبار ب���ون ته نیا برا ئازیزه كانی لیژنه ی مه ركه زی عێراق نه بێت ك���ه له گه ڵ به عس له جه به���ه ی ته قه دومی قه ومی عێراقدا ب���ون و چه كداربون به پێی توانا به ش���دار بون له گه ڵ سوپای به عسدا ب���ۆ لێدانی شۆڕش���ی ئه یل���ول. ئه وانه ی هاتنه وه ب���ۆ عێراق ن���اوی "عائیدون"یان لێن���ان، دوای ماوه یه ك زۆرب���ه ی زۆریان ناوه ڕاس���ت و خوارو ش���اره كانی ڕه وانه ی كرد وه ك )كوت و دیوانیه و حله و رومادی و ره فاعی (و ...هتد، زۆر به ناره حه تی ژیانیان ده گوزه راندو عه شایه ری عه ره ب و مه سئوله ئیداریه كان باش بون له گه ڵیان، ماڵی مه ال مسته فاو زۆربه ی خزم و گه وره كانیان برانه گه ڕه كی عزێمیه یی ش���اری كه ره ج و له وێ نیش���ته جێكران و ت���ا ڕاپه ڕین ه���ه ر له وێ

بون.محه مه د حه س���ه نێن هه یك���ه ل له كتێبی )زیاره جدی���ده للتاریخ( ك���ه موقابه له ی حه م���ه ڕه زا ش���ای ك���ردوه ، ش���ا ده ڵێت "س���ه روكاری ئێمه له گه ڵ شۆڕشی كورددا ب���وه و یارمه تیمان���داون، له م دواییه ش���دا یارمه تیه كانمان چڕبۆته وه و له دژی حكومه تی عێراق كردومانه چونكه س���اڵه های س���اڵه ڕژێمه كانی به غدا دوژمنایه تی ئێمه ده كه ن و كێشه ی زۆریان بۆ دروستكردوین و كێشه ی كورد ئێمه دروستماننه كردوه و خۆی هه یه و ئه گه ر دوژمنایه تیمان له گه ڵ به غدا چاره بێت بۆ نه یكه ین، چاره س���ه رمان كردو شتێكی باشمانكرد ئێس���تا دوژمنایه تی ناكه ین..، ئه زان���ی تا ئێس���تا 300 ملی���ۆن دۆالرمان ئێمه له په ناهه نده كورده كان، سه رفكردوه

له مه زیاتر چیمان پێئه كرێت؟".

بۆچی شۆڕش���ی ئه یلول كۆتایی پێهات؟

پارت���ی دیموكراتی كوردس���تان له س���اڵی 1946 دام���ه زرا، م���ه ال مس���ته فا له ن���او كۆم���اری مه هاب���اد بو، نوێنه ری���ان ناردو كردیانه س���ه رۆكی حیزب، له 1959 هاته وه مه كته بی سیاسی و هه رچی سه ركردایه تی و مه سئولینه بونه هه واداری، هیچ باوه ڕێكی به حیزب و كۆبون���ه وه و قه راراتی جه ماعیی نه بو بۆیه ئه و، بارزانی و خزمانی شێروانی و دۆڵه مه ڕی له گه ڵی بون ب���ۆ ئێران و دواتر س���ۆڤێت كردینیه به رپ���رس له ناوچه كانی كوردس���تاندا، وه ك )عه ل���ی ش���ه عبان و حه س���ۆ ژاژۆكی و عه بدولوه هاب ئه تروشی و عیسا س���وارو حه س���ۆ دۆڵه مه ڕی (و دوای ده رپه ڕاندنی باڵه كه ی مه كته بی سیاس���ی زۆربه ی له م جۆرانه ی س���ه ره وه ئاغاوات و عه شایه ری هێنایه ناو )سه ركردایه تییه وه (، كوردس���تان له خه ڵك���ی غه دری���ان زۆر ك���رد خه ریك���ی خۆده وڵه مه ندكردن بون، هه ڵه كانیان رێگه ی پێدراو عیس���ا س���وار هێزی ئام���ر له خه روارێ���ك، نمونه ی���ه ك ناوچ���ه ی دهۆك، به روتب���ه ی نه قیب ئامر فه وج���ی یه كێك له 12 فه وج���ی حه ره س حدود ب���و، هه ر فه وجه 500 نه فه ر حقوقی

جوندی عێراقیی���ان هه بو، زۆربه ی معاش و ئازوقه به كاڵی و وشكی ده خورا، تا كۆتایی ش���ۆڕش كه س موحاس���ه به نه ك���را، بۆیه هێزی پێشمه رگه حه ماسه ی زۆر كه مبو بۆ شۆڕش���كردن، خه ڵكی دێهاتی كوردستان ه���ه ژار و زۆر بێپ���ه رۆش ب���ون ب���ۆ ئ���ه م مه سئوالنه ، مه سئول مه كته بی عه سكه ری و زۆربه ی ئامر هێزه كان به شداریی جه بهه كان نه ده ب���ون، ئام���ر به تالیۆن و س���ه رلقه كان

شه ڕه كانیان ده كرد.

له سه ره تای دارایی یارمه تیه كی هه رچی س���اواك و له س���ۆڤیه ت و شه س���ته كانه وه مۆس���ادو cia وه رگیراوه ، كه س نه یزانیوه چ���ۆن دێ و چ���ۆن س���ه رف ده كرێ���ت، ب���ه م نقوده نف���وز و زمه ی به ش���داربوانی شۆڕش���ی ئه یلولیان پێكڕی���وه ، له هه رچی په یوه ندیی���ه نهێنییه كاندا مه ال مس���ته فا و كاك ئیدریس و كاك مه س���عود د.مه حمود عوس���مان و سامی س���نجاری به ده ره جه ی یه ك، موحس���ین دزه یی و ش���ێخ عه زیزی قه اڵدزێ و شه فیق قه زازو شه كیب عه قراوی به كه متر ئاگاداربون، ئه م س���ه ركردایه تی و مه كته بی سیاس���ی و مه سئوله عه سكه رییه گه وران���ه بێئاگاب���ون چ���ی ئه گ���وزه رێ، مه رامی���ان به خه ڵ���ك و كوردایه ت���ی نه بوو هه مو خانه واده كانیان له ئێران بون، هه مو شاوه . س���ه به ته ی خستبوه هێلكه كانیان بۆی���ه ل���ه 20 رۆژدا ئه و ق���ه اڵ گه وره یه ی كوردایه تییان روخاند، كه رامه ت و نه زاكه تی سه دامیان ده س���تی شكاند و میلله تێكیان بازكرد بۆ حه مل���ه دزێوه كانی )ته رحیل، ئ���ه و ته بعی���س( و ته عری���ب، ته هجی���ر، ناوچانه ی له شۆڕشی ئه یلوله وه داموده زگای سه ركوتكه ری ده س���ه اڵتی به غدای لێنه بو به رده س���تیان، خه ڵكی كوردستان كه وته ل���ه ڕوی ده رونیه وه تێكش���كا و ب���و، بۆیه ده رگای به به عسیبون كرایه وه ، عه یبه نه ما، به ش���ێك له سه رۆك عه ش���یره ت و هه ندێك له مه س���ئولین و خه ڵك���ی ئینتیه���ازی بون به به عسی و بونه جاش. كوردانی پارچه كانی كوردستان توشی شۆك و مه راقێكی گه وره بون، هیوایه كی زۆریان له سه ر ئه م شۆڕشه هه ڵچنیبو. هه روه ها ئه و خوێندكارانه ی كه له ئه وروپا بون خه ڵكی كوردستانی گه وره ب���ون له خوێندكاراندا كاری���ان بۆ قه زیه ی

ئه وانیش میلله ته كه ی���ان ده كرد، كوردی و بێئومێد بون.

س���ه دام ماڵی بارزانی بێب���ه ش نه كرد، كوڕانی مه ال مسته فا (عوبه یدواڵ و لوقمان و چوار كوڕی و س���ابیر(، ش���ێخ عوسمان و زیاتر له س���ی كه س���ی له خزمانی له كات و ش���وێنی جیاجیادا ئیعدام كرد و له 1983دا زیاتر له هه شت هه زار بارزانی ئه نفال كرد، له دوای ئه و هه مو س���اڵه كورد شۆڕش���ی هه ب���وو راپه ڕینی ك���ردو زۆربه ی ش���ار و ش���ارۆچكه و دێهاتی بونیادنایه وه و خاوه ن حكومه ت و په رله مان و كۆمه ڵی داموده زگای مه ده نییه ، به اڵم زۆر سیاس���ه ت هه ن هه ر له دوێن���ێ ده چن و ترس���ی دوباره بونه وه ی هه ڵه كان هه ن، دوس���ه د س���اڵ كورد یاری پێكراوه له به ینی هێ���زه ئیقلیمیه كان و دو هێ���زی رۆژهه اڵت و رۆژئاواو دوایی مایه پوچ كراوه ، س���ه ركردایه تی پارت���ی وازی له و عه قڵیه ت���ه نه هێن���اوه و هێش���تا ده یه وێت ئیحتیوا و ئیحتیكاری هه مو كورد و هه رێمی كوردستان بكات، ئه وه ی پارتی و هه واداری پارت���ی نه بێ���ت حقوقی پارێ���زراو نابێت، پارتی ده س���تی به س���ه ر هه مو روكنه كانی ده وڵ���ه ت له پایته خت، بادینان، موس���ڵ و به غدا گرتوه ، ئێس���ته به و ئوس���لوبه كار له كه ركوكدا ده كه ن، هه ش���ت س���اڵه ئه م هه رێمه به ده س���ت مام و برازاوه یه و هه رچی په یوه ندی ده ره وه ی ئه م هه رێمه یه به ده ست س���ێ كه س���ه و دو كه س ته رجومه ئه كات، نه حكومه ت نه په رله مان نه ڕای گش���تی

ئاگاداری خاڵێكی ئه م دانیشتنانه ن. 53 ن���ه وت و س���ه فه قاتی هه رچ���ی گرێبه ستی نه وت هه یه جگه له سێ كه س و شاره زایه کی وریا له هه رێم كه س ته فاسیلی نازانێ، جیاوازی له بودجه و دروس���تكردنی له نێوان بیركردن���ه وه جیاوازی���ی پرۆژه و هه ولێرو دهۆك و س���لێمانی دروستئه كه ن، زیات���ر له ده ڤه ری زه رددا و به و پاره زۆره ی كه چه ند ساڵه له به رده س���تیانه خه ریكی كڕینی خه ڵك���ن، كه وتونه ته كڕینی حیزبه بچوك���ه كان و س���ه ركرده كانیان، هه رچ���ی كه مه نه ته وایه ت���ی و مه زهه بی و دینی هه یه ئێزیدی ، شه به ك له توركمان، مه س���یحی، ناتوانن نوێنه ری راسه قینه ی خۆیان بكه ن ده بێ تابع بن بۆ سیاسه تی پارتی. له شۆڕشی ئه یلولدا، جاشێ، ئه منێ، ره فیق حیزبیه كت نه ده بینی كه چی ئێس���ته به عسیبون گه ر له س���یڤیه كه تدا بێ���ت خاڵی س���ه ره كییه بۆ ئ���ه وه ی ببیت���ه )ئه ن���دام په رله مان، وه زی���ر، مودی���ر، گزیر(، عه ش���اماتێكیان نانیش���تیمانپه روه رانه زماندرێ���ژ و ل���ه م بۆ جنێوبارانی له ده زگاكاندا كۆكردوه ته وه له س���ه ریان رایه ك���ی موخالیفی ئ���ه وه ی هه بێ، ده ی���ان ده زگای ته له فزیۆن و رادیۆ و چاپخان���ه له خه ڵكی نامه س���ئول ده رهه ق به )ك���ورد و دیموكراتی���ه ت و بزاڤی كورد له ناوچه داب���ڕاوه كان له به غدا و پارچه كانی تری كوردس���تان( كۆكردۆته وه ، به م هه مو ئیمكانیه ت���ه مادی و مه عنه ویی���ه ی هه یانه 3\4ی ئ���ه م میلله ت���ه له گه ڵ سیاس���ه ت و نیی���ه . س���ه ركردایه تیاندا ته وه جوه���ی له به رێوه بردن���ی هه رێمدا س���ه ركه وتونین، )حكوم���ه ت، ده س���ه اڵتی هه رس���ێ په رله مان، ق���ه زا( ئیفلیجه و كاری ناڕوات، په یوه ن���دی به مه ركه زه وه ب���ه ره و پچڕان و رۆژ ب���ه ڕۆژ بچوكبونه وه ی ك���ورد له به غدا ده ڕوات، خه ریكه ش���یعه ی عێ���راق به ره و دوژمنایه ت���ی قه زیه كه م���ان ده ب���ه ن ب���ێ ئ���ه وه ی هی���چ زه مانه تێك الی س���وننه ی عه ره ب���ی عێراقیمان هه بێ ، له سیاس���ه ته دوژمنی شۆڕشی بونه ته كوردستانیه كاندا رۆژئاوا له كوردس���تانی هه روه ه���ا باكور و كوردستان هه رێمی لێداده خرێ، سنوریان بێ كه ركوك و ناوچه دابڕاوه كان مساوه مه و ده درێت. له قه Lه م س���تراتیجی به هه ڵه ی ل���ه وه ده چێت ئه جێندای تورك و ئۆردوگان پیاده بك���رێ، هێلكه كان���ی ئ���ه م هه رێمه له س���ه به ته ی توركیادا بێ���ت، دوێنێ الی حه مه ره زا شا بو، وا ئێس���تا له توركیایه ، دروس���تده كرێت ئه زمه ی���ه ك رۆژه ه���ه ر له گه ڵ مه ركه زدا، كار گه یش���تۆته ئه وه ی )موچ���ه ی(ی هه رێم نه نێ���رن و قوتی ئه م خه ڵكه ببردرێ و بانكه كان به تاڵن. هه وای دروستكردنی ده وڵه تی كوردی ده بێ جاڕی بۆ بدرێ جا له م سیناریۆیه دا ئه وه ی له گه ڵ پارت���ی و س���ه ركردایه تیه كه ی نه بێت ئه وه دوژمنی گه لی كورده . ساڵێك زیاتره ، مام جه الل له كۆڕی سیاسیدا نه ماوه و كاپیتانی ئه م هه رێمه كاك مه س���عوده ، ده بێت ئه وه بزانرێت كه ئه م پی���اوه ژیانی منداڵی ناو ماڵه ب���اوك و گه نجێتی نه دی���وه و زۆربه ی ژیانی له ش���اخ بوه ، زیاتر له 25 ساڵ زیاتر پێش���مه رگه و له نزیكه وه ئ���اگادار بوه ئه م

میلله ته چی ناخۆشی دیوه ،

هـه‌ره‌س

زۆر سیاسه ت هه ن هه ر له دوێنێ ده چن و ترسی

دوباره بونه وه ی هه ڵه كان هه ن سه ركردایه تی

پارتی وازی له و عه قڵیه ته نه هێناوه و

هێشتا ده یه وێت ئیحتیوا و ئیحتیكاری هه مو كورد و هه رێمی

كوردستان بكات

له شۆڕشی ئه یلولدا جاشێ، ئه منێ

ره فیق حیزبیه كت نه ده بینی كه چی

ئێسته به عسیبون گه ر له سیڤیه كه تدا بێت

خاڵی سه ره كییه بۆ ئه وه ی ببیته )ئه ندام

په رله مان، وه زیر مودیر گزیر(

19 »»

مه ال مسته فاسه دام حسێنحه مه ره زا شا

(421( سێشه ممه 2014/3/25 تایبه‌ت

ئێران شاره زایی و مێژویه كی درێژی هه یه له ده ستێوه ردانی ناوه خۆی واڵتانی ده روبه ر هه ر له عێراق���ه وه بگره ت���ا ده گاته لوبنا و ئه فگانستان و كه نداو والتانی فه له س���تین و پاكستان. ئه م سیاسه ته ی ئێران له گه ڵ ئه و هه مو ناكۆكیانه ی كه رۆژئاوا له گه ڵ ئێرانی هه بو كه چی واڵته یه كگرتوه كانی ناچار كرد كه دانوساندن له گه ڵ ئێران بكات بۆ ئه وه ی یارمه تی ئه مه ریكیه كان بده ن بۆ پاراستنی سه قامگیری عێراق. واڵته یه گرتوه كان پاش ئه و هه مو چاوس���وركردنه وه یه له ئێران و بێ ره چاوكردنی به رژه وه ندی مییرنش���ینه كانی كه ندا و وا دانوستاندن له گه ڵ ئێران ده كات. ئێمه ی كورد ده بێ���ت ده رس له م هه نگاوه سیاسیانه وه رگرین. ئێران و توركیا كاریگه ری ئابوری و سیاسی و جیۆگرافی و كۆمه اڵیه تیان به سه ر هه رێمی كوردستانه وه زۆر زیاتره تا واڵته یه كگرتوه كانی ئه مه ریكا. دواتر ئێمه ی كورد بۆ زه مینه س���ازی به رژه وه ندیه كانمان ئه بێت سه ره تا جیرانه كانمان دڵنیا بكه ینه وه كه بون���ی كیانێكی ك���ورد ده كرێت مایه ی مه ترس���ی نه بێت بۆ س���ه ر ئه وانی تر. واتا هاوكاریكردنی هه رێمی كوردس���تان له گه ڵ توركیاو ئێراندا تا ئێستا ده ره نجامی باشی زۆر زیاتر بوه له هی خراپ بۆ كێشه ی كورد له به ش���ه كانی تر، بۆ نمونه پێوه ندیه كانی هه رێم و توركیا فاكته رێكی گرنگن له پرۆسه ی

ئاشتی كه توركیا به نیازه بیكات. له راستیدا به ده گم���ه ن ئه م���ه ورده كاریه سیاس���یانه ده ركیی���ان پێده كرێ���ت له الی���ه ن توێژه رو چاودێره سیاسیه كانی كورده وه ، له كاتێكدا ئه مه بۆ چاودێره تورك و بیانیه كان شتێكی

رون و ئاشكرایه .خاڵ���ی دوه می ئه م تێروانین���ه ی ئێمه وه له و س���ۆنگه یه وه س���ه رچاوه ده گرێت كه ه���ه ر ده وڵه تێك یا خود هێزیكی سیاس���ی بۆ ئ���ه وه ی كاره كته رێكی ئاكتیڤ و كاریگه ر بێت ئه بێ���ت خاوه ن دو جۆر له س���ه رمایه بێت، یه كه م بریتیه له س���ه رمایه ی سیاسی واتا كارتی سیاس���ی باش���ت له به ر ده ست بێت، دوه م بریتیه له كارت���ی ئابوری، واتا پێگ���ه ی ئابوری كا پالپش���تی س���ه ره كیه بۆ س���ه رمایه ی یه كه م ب���ه اڵم به بێ هێزی یه كه م )سیاس���ی( ناتوانێ���ت یاری بكات. ئه وه ی تێبینی ده كرێ���ت له دۆخی هه رێمی كوردس���تاندا، ئێمه كارتی دوه ممان له به ر ده س���تدایه كه بریتیه له بونی نه وت و گازی سروشتی و هه روه ها ده سه به ركردنی بازار بۆ هێزه ئیقلیمیه كان، به اڵم له روی سه رمایه ی سیاس���یه وه هه ژارین له باشوردا، له كاتێكدا به ش���ێكی زۆری ئه م س���ه رمایه سیاس���یه له به ش���ه كانی ت���ری كوردس���تانه ك���ه بۆ هه رێمی كوردستان گه وره ترین خاڵی هێزه و له ئێس���تادا زۆرترین پێویستی پێیه تی، كه

چ���ی له هه مان كاتدا ئه گه ری ئه وه هه یه كه ئه م سه رمایه خه وتوه ی به شه كانی تر گه ر هه رێم س���ودی لێوه رنه گرێ���ت واڵتانی تری ناوچه كه س���ودی لێببینن، واتا هێزه كانی تر به ئه كاونتی كورد بچنه دانوساندنه وه بۆ چاره سه ری كێه ش���ی كورد، وه ك زۆر جار له مێژوی كوردا رویداوه ، ئه مه له كاتێكدایه كه به هه مو پێوه ره كان هه رێمی كوردستان جێگای باوه ڕی نه ته وه یی و سیاس���ی زیاتره ب���ۆ مه مه ڵه كردن له گه ڵ كێش���ه ی كورد تا

هێزه هه رێمی نێوده وڵه تیه كانی تر. ئه وه ی ئاماژه مان پێدا ئه و رایه پشتراست ده كاته وه كه هه رێمی كوردس���تان خاوه ن كۆمه لێك كارتی سیاس���یه ده كرێت بخرێته خزمه ت به رژه وه ندیه سیاسی و ئابوریه كانی هه رێمی كوردستان. هه ڵبه ته جێبه جێكردنی ئه و سیاسه ته بێ سه ر ئێشه و به ربه ست نیه به تایبه ت له سه ر ئاستی ماڵی كورده وه ، ئایا تا چه ند به شه كانی تری كوردستان دان به و براگه وره ییه ی هه رێمی كوردس���تان ده نێن؟ ئایا كێ له هه رێمی كوردستان نوێنه رایه تی ئه م براگه وره ییه ده كات؟هه رچه ند كۆمه لێك ئام���اژه هه ن بۆ ده ركه وتنی س���ه ره تاكانی س���ه ركردایه تی دۆزی كورد له سه ر ئاستی ناوه خ���ۆو هه رێمی���دا به اڵم به ش���ی زۆری الیه نه سیاس���یه كانی كورد نایانه وێت دانی پێ���دا بنێن. بۆ نمون���ه نامه كانی ئۆجه الن

بۆ بارزانی و هه وڵه كانی به س���تنی كۆنگره ی نه ت���ه وه ی ك���ورد له هه ولێ���ر، كۆبونه وه ی هێ���زه كوردیه كانی رۆژئاوا له هه ولێر یاخود بانگێش���تی بارزان���ی بۆ توركی���ا له الیه ن س���ه ره تای ئه مان���ه ئۆردۆگانه وه ..ت���اد، ئ���ه و ئاماژانه ن ك���ه هه رێمی كوردس���تان ده یگێرێت له س���ه ر ئاستی هه رێمیدا. به اڵم ملمالنێی هێزه سیاسیه كان و به رزی ئاستی به رژه وه ندیه حزبیه كان به ربه ستی سه ره كی ئه م پرۆژه یه ن، دواتر به ش���ێكی تریش���ی به خودی سه ركردایه تی سیاسی په یوه سته له هه رێمی كوردستاندا كه ده بێت بازنه كانی فراوانت���ر بكرێ���ن ب���ۆ ئ���ه وه ی قه باره ی

به رهه ڵستیه كان كه متر بێته وه .خالێك���ی تری جه وهه ری ئ���ه م هه نگاوه ده كه وێته ئه س���تۆی ئه و سه ركرده یه ی كه هه رچه نده رۆله بگێرێ���ت. ئ���ه و ده توانێت به شێك له نوس���ه ران له وانه یه وایببینین كه ئیتر كورد پێویس���تی به سه ركرده ی به هێز نی���ه ، به اڵم ئ���ه م رایه بۆ دوخ���ی هه رێمی كوردستان و هه تا ناوچه كه ش من به دروستی نابینم، سه ركرده له ته واوی واڵتانی رۆهه التی ناوه راستدا به هۆی الوازی بونیادی دامه زراوه سیاسه یه كان رۆلێكی جه مسه ری ده گێرێت، به تایب���ه ت له قۆناغی بونیاتنانیناس���نامه ی نه ته وه یی و سیاس���ی میلله تێك. له راستیدا فره س���ه ركرده یی كورد ت���ا ماوه یێكی زۆر

له مپه رێكی س���ه ره كی بو بۆ ئه م سیاسه ته ب���ه اڵم دوایده س���تگیركردنی ئۆجه الن و كه خ���اوه ن كاریزمایێكی بێ ركاب���ه ر بو له م ب���واره دا، هه روه ها دوایی نه خۆش���كه وتنی تاڵه بانی���ش، له ئێس���تادا ده كرێت بوترێت ته نیا كاندید بۆ ئه و رۆله بارزانیه ، به و پێیه ی كه بارزانی خاوه ن ش���ه رعه یتێكی ناوخوی و نێوده وڵه تییه تا ئێس���تاش له م ئاس���ته وه مامه ڵه ی له گه ڵ ده كرێت چ له الیه ن والتانی ئیقلیمی و ناوچه ك���ه وه چ له الیه ن ئه وروپاو ئه مه ری���كادا. هه ڵبه ته ئه مه به و مانایه نیه كه بارزانی باش���ترینه و هیچ كێشه ی نیه بۆ س���ه ركردایه تی كردنی ئه و رۆله هه رێمیه ی ك���ورد، به ڵكو ئه مه به و مانایه یه به به روارد به و نوخبه س���ه ركردایه تیه نه ته وه ییه ی كه له ئێستادا هه یه چانسی ئه و له هه مویان به هێز تره ، بێگومان ئه مه ش دیس���ان بێ كێشه و له مپه ر نیه ، چونكه هه ر له دوای 2003 یه وه بارزانی ویستویه تی ئه و رۆله بگێرێت، به اڵم نه هێناوه . به ده س���ه ت ته وای سه ركه وتنی گه رچی له هه م���ان كات���دا ده توانین بڵێین كه به رهه ڵستی گه وره شی له به رده مدا نیه ، چونكه زۆربه ی هێزه كوردیه كانی له دۆخی قه یرانی سه ركرده دان، یه كێتی له نائاماده یی مام ج���ه الل له قه یران���ی س���ه ركرده دایه هه مان دۆخ راس���ته بۆ پارتی كرێكارانیش له غیابی ئۆجه الندا، له رۆژهه اڵت و رۆژئاوایی

سه ركرده یێكی له ئێس���تادا كوردستانیشدا به هێزت���ر نی���ه له بارزانی بۆی���ه پێموانیه به رهه ڵس���تیكردنی س���ه خت له به رده مرۆلی هه بێت، بارزانی���دا س���ه ركردایه تیه ی ئه م به تایبه ت به و كارته سیاس���ی و ئابوریانه ی ك���ه ئێس���تا له به رده س���تی بارزان���ی دان ده كرێت به ش���ی ئه م یاریه هه رێمیه بكات. خاڵی هه ره س���ه ره كی زه مینه س���ازی ئه م سیاس���ه ته پێویستی به فراوانكدرنی بازنه ی بڕیاری سیاس���یه وه هه ی���ه له هه رێم كه تا ئێس���تا له الی���ه ن پارتیه وه ق���ۆرخ كراوه ، خالی دوه میش پێویس���تی به دروستكردنی ئه نجومه نێكی نه ته وه یی و نیش���تمانی هه یه كه نوێن���ه ری هه ر چوار به ش���ه كانی تری كوردس���تانی تێدا بێت و دامه زراوه یه ك بێت كه راسته وخۆ سه ر به په رله مانی كوردستان بێت نه ك حكومه ت، س���ه ركردایه تی كردنی ئه و ئه نجومه نه ش واباش���ه به نۆره بێت هه ر ش���ه ش مانگ نوێنه ری یه كێك له به شه كانی نوێنه رایه تی بكات. هه ڵه به ته كوردس���تان ئه مه بۆچونه ی ئێم���ه خوێندنه وه ی زیاترو گفتوگۆی زۆرت���ر هه ڵده گرێت كه ده كرێت بوارێك بێت بۆ به ش���ێكی ت���ری توێژه ران كه خاڵه الوازو به هێزه كانی ئه م سیاس���ه ته

پراگماتیه هه ڵسه نگێنن.

*خوێندكاری دكتۆرا له زانكۆی ئێكستر

الی ژیژێک ”گۆڕانی ڕادیکاڵ“ پێویس����تی به ”بیرکردن����ەوەی ڕادیکاڵ“ هه یە و کردەی پێویس����تی ڕادیکاڵی����ش شۆڕش����گێڕیی به کەسایەتی لەشێوەی پاڵەوانی ئەو فیلمە هه ی����ە. وەک چ����ۆن پاڵەوانی ئ����ەو فیلمە بەدەستی خۆی ژنەکەی و کچەکەی دەکوژێت بۆ ئەوەی هیچ ڕێگایەک بۆ پەشیمانبوونەوە و وازهێن����ان لەبەردەمی خۆی����دا نەهێڵێتەوە، ئ����اواش نەوەیەک له شۆڕش����گێڕان و کردەی شۆڕش����گێڕیی لەو بابەتە لەدونیای ئەمڕۆدا پێویستن. ژیژێک پێیوایە کاپیتالیزم چەندان میکانیزمی درۆزنانەی دروستکردوە بۆ ئەوەی ئەو هه س����تە الی مرۆڤەکان دروستبکات کە دەتوانن بەرەنگاریی سیستمەکە ببنەوە بەبێ ئەوەی بیر له گۆڕانی ڕادیکاڵی سیس����تمەکە بکەنەوە. لەدیدی ژیژێک����دا کاپیتالیزم، بۆ نموونە، سیستمی دیموکراسیی، بەرگریکردن هێنانەکای����ەی سیاس����یی، له پلورالیزم����ی گوتارەکان����ی مافەکانی مرۆڤ، بەرگریکردن له مافی سیاسیی و ئازادیی سیاسیی و چەندان ش����تی تری لەم بابەتەی دەستەبەرکردوە. بەاڵم هه م����وو ئەمانە لەدیدی ژیژێکدا درۆی ”سیستم“ن و بەشێکن له ستراتیژیەتی مانەوە و بەئەبەدیکردنی کاپیتالیزم وەک” سیس����تم“

. هه م����وو ئەمان����ە بەش����ێکن له گەمەکانی ”سیستم“ خۆی و شتێک نین هێما بۆ ” دەرە سیس����تم“ بکەن. بۆیە هێ����زە چەپەکان بۆ ئەوەی بتوانن بەرەنگاری کاپیتالیزم ببنەوە، بۆ ئەوەی ببنە بونەوەری ”دەرە سیس����تم“ و دونی����ا ڕادیکااڵنە بگۆڕن، پێویس����تە وەک پاڵەوانی ئەو فیلمە، بەر لەهه موو ش����تێک، دەستبەرداری هه موو ئەو دەسکەوت و ماف و ئامرازان����ە ببن کە گەش����ەی دوو س����ەدەی ڕابردوو مەیس����ەریکردون، واتە س����ەرجەمی ئەو شتانە لەناو خۆیاندا بکوژن کە دونیای مۆدێ����رن، الی ژیژێک دونی����ای کاپیتالیزم، دەستەبەریکردون بۆ ئەوەی مرۆڤ بتوانێت وەک بوونەوەرێک����ی خ����اوەن ماف و خاوەن ئازادی����ی و بڕیار ب����ژی. وەک چۆن پاڵەوانی فیلمەکە قوربانی بەژنەکەی و کچەکەی ئەدات له شەڕه کەیدا بەرامبەر به مافیا ڕکابەرەکەی، بەهه مانش����ێوە پێویس����تە هێزە چەپەکان و ب����ەو قوربان����ی مرۆڤ����ە شۆڕش����گێڕەکان دەس����کەوتانە بدەن کە لەم چەند سەدەیەی دواییدا بەدەس����تهێنراون و لەوە نەترسن کە بیاندۆڕێنن، بۆ ئەوەی بتوانن شەڕی گەورە و یەکجارەکی بەرامبەر به کاپیتالیزم بەرپابکەن. ژیژێک دان بەوەدا دەنێت کە ئەم هه ڵوێستە

هاوکات ”نائینسانییە“،بەاڵم هه ڵوێستیێکی پێ لەسەر ئەوە دادەگرێت کە هه ڵوێستێکە له دۆخ����ی ”ئازادییەک����ی ڕەهاوە“ دروس����ت دەبێت) ل1٧1( . ئەو کەسەی ئەو شێوازە هه ڵوێستەی هه یە خۆی لەهه موو فشارەکانی بڕیاری ڕزگارکردوە و کاپیتالیزم ”سیستم“ و جەنگی مان و نەمانی بەرامبەر به ”سیستم“ و بەرامب����ەر به ”کاپیتالی����زم“ داوە. پاڵەوانی فیلمەک����ە لەڕێ����گای کوش����تنی ژنەک����ەی و کچەکەیەوە دەس����تەکانی خ����ۆی بەتەواوی ئ����ازاد دەکات ل����ەوەدا چی بوێ����ت بیکات، ڕۆحی خ����ۆی له هه موو لەمپ����ەر و ڕێگرەکان ئازادکردوە و بووە به کەسێک دەتوانێت چی بەخەیاڵدا بێت بیکات و چی بخوازێت و چۆن بخوازێت وا بڕیاربدات و واش هه ڵس����وکەوت بکات. ئەم کەس����ە ”مەسەلە“یەک له ژیانیدا دروس����ت دەکات و وەک ژیژێک خۆی دەڵێت ”بەڕەهای����ی تەس����لیمی ئەو مەس����ەلەیەش دەبێت“ ) ل1٧1(. تەسلیمبوونێک تا ڕادەی قوربانیدان بەخود خۆی، تا ئەو ش����وێنەی ئەو کەس����ە س����ڵ له ژیانی خۆی نەکاتەوە و ئامادەبێت لەپێناوی ئەو مەسەلەیەدا بمرێت.

ببێت به شەهیدی ئەو مەسەلەیە.ئاش����کرایە ژیژێ����ک لێرەدا بەب����ێ ئەوەی

ئیس����المی سیاس����یی و به هێزەکانی س����ەر هێزە جیهادیی����ەکان بێت بەرگری له بیرۆکە و ئەخالق����ی ش����ەهادەت و ئامادەگی بۆ مردن دەکات. دەمانبات����ەوە بۆ ن����او جیهانێک کە له کۆتایی سااڵنی هه فتاوە دونیای ئێمە تیایدا نووقمە. کێشەی ژیژێک لەگەڵ کاپیتالیزم و دیموکراس����یەتی لیبرالدا بەڕادەیەکە س����ڵ لەوە ناکاتەوە لەهه موو ش����وێنێکدا بەدوای دۆزین����ەوەی ڕێ����گادا ب����ۆ بەگژاچوونەوەی کاپیتالیزم بگەڕێت، تەنانەت لەناو شێوازی وەک تۆتالیتارییەکانی ئیشکردنی سیستمە س����تالینیزم و نازیزم و لەش����ێوازی کارکردنی کەسانی وەک پۆڵ پۆت و ماوتسی تونگیشدا. ئەمە جگە لەوەی ئەوەی ژیژێک به پاڵەوانی ئەو ڕۆحیەتە شۆڕشگێڕییەی دەزانێت شتێکی تر نییە جگە لەکەس����ێک ک����ە ژیانی خۆی تەلسیم به ”مەسەلە“یەک کردوە و ئامادەیە لەپێناوی ئەو مەسەلەیەدا هه م خۆی بمرێت ه����ه م ئەوانەش بکوژێت کە ڕێگرن لەبەردەم مەسەلەکەیدا. بەبۆچوونی من ئەوەی ژیژێک داوای دەکات و وەک کردەی شۆڕش����گێڕانە و ئیلتیزامێک����ی ڕەها تیوری����زەی دەکات، ئەو ڕۆحی شەهادەتەیە کە هێزە جیهادییەکانی دونیای ئێمە له س����ەردەمی س����ەید قوتبەوە

داوای دەکەن. گروپ����ی ”تەکفیر و هیجرە“ی س����ااڵنی هه ش����تا و ”جون����دول ئیس����الم“ی س����ااڵنی دووه����ه زار و داعش����ی ئەمڕۆک����ە، ش����تێکیان ئەنجامداوە و جۆرێ����ک له کردەی ”شۆڕش����گێڕ“انە ئەنجام ئ����ەده ن کە تەواو کۆک و تەبای����ە لەگەڵ ئەو دیدەدا کە ژیژێک بۆ ئیلتیزام و کردەی شۆڕشگێڕانە هه یەتی و له ئێس����تادا لەڕووی فەلسەفیی و ئەخالقیی و تیوریزەی دەکات. کێش����ەی سیاس����ییەوە دونیای ئێمە ئەوە نییە کە کەس����انی وەک پاڵەوانی ئ����ەو فیلمەی تێ����دا نییە، بەڵکو لەوەدایە پڕە لەو جۆرە کەسانە، ئەوە نییە ئەو فۆرمە له ئیلتیزامی سیاس����ی و ئەخالقی تی����ا نییە، بەڵک����و ئەوەیە ئ����ەو ئەخالقی قوربانیدانە تا ئاستی مەرگدۆستیی و بوونی بەنەخۆشی سیاسیی و فەرهه نگیی و دەرونیی

ڕۆیشتوە.ب����ەالی ژیژێکەوە س����تالین و هیتلەر و ماو تس����ی تونگ، نموونەی ئەو کەسانەن وەک پاڵەوان����ی فیلمەک����ە لەڕێ����گای ”ئەتیک“ی تاکەکەسیی خۆیانەوە کاریانکردوە، گوێیان ل����ه ”مۆراڵ“ی دەرەوەی خۆی����ان نەگرتوە، ئەگەر بخوازین دەشێت ئەم لیستە ژیژێکییە درێژتربکەین����ەوە کەس����انی وەک بن الدن و

ئەیمەن زەواهیری و زەرقاویشیان بخەینەپاڵ. ئەمانەی دواییان نموونەی پاڵەوانی ئیلتیزام و ”مەس����ەلە“کانیاندا، لەگەڵ تەماهیکردن����ن ئەوەی به ڕاستیان زانیوە کردوویانە، ڕاستگۆ بوون لەگەڵ خۆیان و ئارەزووەکانیاندا، بەبێ ئ����ەوەی دوودڵ ب����ن و بترس����ن بڕیاریانداوە دەرەنجامی کارەکانیشیان کۆڵی پێنەداون و الوازی نەک����ردوون. ئەخالقیی ئەمانە وەک ”ئەتیک“ تەواو ناکۆکە به ئەخالقی گش����تیی کۆمەڵگا و دەوروبەرەکەیان وەک ”مۆراڵ“ . بەهه مانشێوەی پاڵەوانی فیلمەکە ده ستیان لەهه موشتێک شۆردوە و توندوتیژییان کردوە به ئامرازی سەرەکی گۆڕانی دونیا. له دۆخی س����تالین و ماو و هیتلەرو بنالدن و زەرقاویدا، دەشێت ئەخالقیی گش����تیی کۆمەڵگا وەک م����ۆراڵ، وەک ڕێگرێک کارب����کات لەبەردەم ئەنجامدانی ئ����ەو هه موو کوش����تن و تاوان و وێرانەس����ازییەی ئەو کەس����انە ئەنجامیاندا، ”ئەتی����ک“ی پێیوای����ە ژیژێ����ک کەچ����ی هه ڵگ����ری کەس����انە ئ����ەم تاکەكه س����یی ”ڕۆحیەتێکی شۆڕش����گێڕ“انەیە و پێویس����تە لەم����ڕۆدا ئ����ەو ڕۆحیەت����ە زیندووبکرێتەوە. دەکرێت ش����تێک لەو ئەتیکەوە فێرببین بۆ

گۆڕینێکی ڕادیکاڵی دونیا.

ئایا‌هه‌رێمی‌كوردستان‌ده‌كرێت‌ئه‌كته‌رێكی...‌پاشماوه‌

ژیژێک‌و‌ئەخالقی‌شەهادەت...‌پاشماوه‌

ونبون * ناس���نامه یه كی ژوری بازرگانی س���لێمانی ونبوه به ناوی )دارا صدیق محمد

امین( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئ��اوێنه .

فه رمانگه ی دادنوسی هه ڵه بجه فه رمانگه ی دادنوسی شاره زوور

ژماره /91 كارگێری خۆیه تی

به روار. 2014/3/18 زئ��اگ��اداری و باڵو كردنه وه

به پێی ئه و داوایه ی كه له الیه ن داواكار پێشكه ش به م فه رمانگه یه كراوه له الیه ن )محم���د م�وف����ق ع��زت ( پێش���كه ش به فه رمانگه كه مان ك���راوه خاوه نی كارگه ی ) زه رای�ه ن ( بۆ دروس���ت كردنی س���نگی كه وانته ر له مه ڕمه ڕ له به روار 16\3\2014، داوای تۆم���ار كردن���ی ئه و ئامێرانه ی كردوه ك���ه له )وارم����اوا( دان���راوه كه ئامێره كانی له خواره وه دیاری كراوه به پێی یاس���ای دادنوس���ان ژماره )33( ساڵی )1998( به ركار له هه رێمی كوردستان باڵوی ده كه ینه وه هه ر كه سێ خۆی به په یوه ندیدار یا خاوه نی هه ریه ك له و ئامێرانه داده نێ له ماوه ی (15 ( پانزه ڕۆژدا س���ه ردانی ئه م فه رمانگه یه بكات، به پێچه وانه وه به ناوی داواكار تۆماری ده كه ین و بڕوانامه ی تۆماری ئامێره كانی پێده درێت ..

له گه ڵ رێزدادادنوسی سلیمانی صدیق محمد سعید

ئامێره كان: 1/ ئامێری ) عجانه ( ئه مریكی جۆری ) GAMAK ( ژماره ) 2285٧ (

2/ ئامێری ) كۆمپرێسه ری هه وا ( صینی بێ ژماره

هەڵبژاردن‌شاڕێگەی‌گۆڕانکاری...‌پاشماوه‌

ئاشبه‌تاڵ...‌پاشماوه‌

ئ����ەو رێ����ژە بەرفراوان����ەی خەڵک����ی کوردس����تان ک����ە لەهی����چ هەڵبژاردنێکدا دەنگنادەن )و رێژەکەشیان لەهەندێکجارو لەهەندێک شوێندا ئەگاتە نزیک لە 40٪ی زیات����ر ی����ان کەمتر(، س����ەر ب����ەو هێزە بێبڕوای����ەن بەهەڵبژاردن ک����ە بێبڕواییان ب����ەرەو بێهودەی����ی و خۆ دورخس����تنەوە لەگەمەک����ە بردونی. لۆژیک����ی ئەم هێزە ئەڵێت سیاسەت لەبنەڕەتەوە گەمەیەکی

ناش����یرینەو هەم����و ئەوانەش����ی خۆیان بەئەڵتەرناتیڤی یەک ئەزانن، هەر هەمان شکڵ و ش����ێوەن و هەمان خولیاو حەزیش

ئەیانجوڵێنێت.رەنگە وه اڵمدان����ەوە ئەم هێزە لەهێزی دوهەم زۆر س����ەختترو ئەس����تەمتر بێت. چونک����ە ئەم هێ����زە ژمارەیەکی ئەوەندە زۆری لەبەرەکەی خۆیدا کۆکردۆتەوە کە بەش����دارینەکردنیان، خ����ۆی یەکێکە لەو

هۆیە س����ەرەکیانەی وای کردوە هێزەکان لەیەک بچن و ترس����ی ئەوەیان نەبێت گەر س����زا لەهەڵبژاردندا بکەن، خراپەکاریی بدرێن و دەن����گ نەهێنن. ئەو رێژە زۆرەی بەش����دارینەکردن لەهەڵبژاردندا، یەکێکە دروس����تبونی بنەڕەتیەکانی لەه����ۆکارە دۆخێکی سیاس����ی کە تیای����دا هێزەکان ئەوەیان نەترس����ن و خەمی لەهەڵبژاردن نەبێت گەر خراپەکارییان کرد، لەس����ەر

کار الببرێن.بەاڵم ئەمە هەمو دیوی ئەم مەسەلەیە نی����ە. چونکە گەر ئەوە راس����ت بێت کە گۆڕانکاریی ش����اڕێگەی ئێس����تاش ت����ا لەکوردس����تاندا هەڵب����ژاردن بێت )وەک رێکخ����ەری گش����تی بزوتن����ەوەی گۆڕان رایگەیاند(، ئەوا بەدیوێکی تردا شاڕێگەی دەسەاڵتیش����ە. هێزەکان����ی مان����ەوەی هەڵب����ژاردن تەنها رێگەی ئەو کەس����انە

نیە ک����ە ئەیانەوێت دنی����ای دەوربەریان بگ����ۆڕن، بەڵکو رێگەی ئەو کەسانەش����ە کە ئەیانەوێت دنیا وەک خۆی بهێڵنەوە. تەنه����ا رێگەیەکیش لەبەردەس����تدا بێت ب����ۆ ئەوەی کام بەرەیە شانس����ی ئەوەی هەیە پرۆژەکانی تاقیبکاتەوە، س����ندوقی دەنگدانە. بەشداریی خەڵکە بڕیار ئەدات

هێزەکانی ئەگۆڕێن یان ئەمێننەوە.راستیەکەی ئەوەیە خەڵکانیک بەرلەوەی

پرسیاری ئەوە بکەن ئایا یەکێتی و پارتی دەستاودەس����تی دەس����ەاڵت ئەکەن گەر هەڵبژاردن بدۆڕێنن، ئەبێت لەهەڵبژاردندا بەڕاست بەدۆڕاوی بیانبینین و ئەوسا ئەو پرس����یارە بکەین. چونکە هەرگیز کەس نابێت ئەوەی لەبیربچێت هەڵبژاردن وەک چۆن رێگەی گۆڕانکاری����ە، لەهەمانکاتدا دۆخەکەش مان����ەوەی رێگەی ئەتوانێت

بێت وەک خۆی.

خاوه ن ئه نفال و كیمیا باران و هه زاران ش���ه هیدی س���ه نگه ری كوردایه تی بوه ، ناس���نامه ی ئێمه له ناوچه كه و دنیا به وه ناسراوه له مێژودا زوڵم و زۆرمان لێكراوه و راس���ته قینه ی مافی داوای میلله تێكین خۆم���ان ك���ردوه ، كه چی ئێس���تا وه ك زه وی ژێ���ر س���امانی هه راجك���ه ری كوردس���تان و عێراق س���ه یرمان ده كه ن، قائیدی ره حمه ت���ی مس���ته فای م���ه ال ئ���ه وه ڵ و ئاخیری كورد بو له شۆڕش���ی ئه یلولدا، هه مو كوردی له گه ڵ بو، خۆی وته نی "خوا ئه وه ی له چاره نوس���یبو"، پارتی ل���ه دوا هه ڵبژاردن���دا ٧00 هه زار ده نگی هێناوه و زۆربه ی ره های خه ڵكی كوردستانی باشوری له گه ڵ نین. سااڵنی پێش���وتر به هۆی ئیتفاقییه ی ستراتیجی پارتی ش���ه رعیه تی یه كێت���ی له گ���ه ڵ هه یمه نه كردنی س���ه ر هه رێمیان به زۆری ئه نجام���داوه و یه كێتی باج���ی گه وره ی خ���ۆی دا، كه چی هێش���تا وه ك دوژمن مامه ڵه ی���ان له گه ڵ ده ك���رێ .له هه رێمدا ئۆپۆزس���ێونی عیلمانی و ئیسالمی هه یه به ش���داریی پرۆس���ه ی هه ڵبژاردن بون،

وه الخراون، هه روه ها هه یه كورس���ییان حیزب���ه بچوكه كان ئه مان���ه به هه مویان

ده نگیان له پارتی كه متر نیه .له ماوه ی هه شت ساڵی رابردودا، پارتی مه س���ئولی ئه وه ڵ و ئه خیری سیاسه تی هه رێم بوه له ن���اوه وه و ده ره وه ، یه كێتی پاڵپشتی ئه م سیاسه تانه بوه . هه ڵه یان كردوه ، ئیتفاقیه ی ستراتیجی به ره و نه مان ده چ���ێ، مام جه الل له كۆری سیاس���یدا نه ماوه ، ئه م كه ش���تیه ی هه رێم ئێس���ته كاپیتانه كه ی كاك مه سعوده و زۆری كاره سیاسی و په یوه ندیه نهێنیه كان له وانه ی دوێنێ ده چن، ئه وس���ا س���ه ركردایه تی ك���ورد بێئاگا بو له وه ی چی ده گوزه رێ، ئاشبه تاڵیان به سه ركردایه تی و میلله تێك )كیس���نجه رو دوژمنه كانمان خوا كرد، ش���او س���ه دام( بگرێ، ئه مجاره یان خوا له جۆره كان به جۆرێك نه خواس���ته گه ر ئاش���به تاڵ، پایته خت به ت���اڵ، فیدراڵ به تاڵ، بانك به تاڵمان بینیه وه )زۆرجار مێ���ژو به ره نگ و بۆی تر خ���ۆی دوباره ده كات���ه وه (، ئه مجاره خۆم���ان بگرێ، سه ركردایه تی كورد بگرێ. سه ركردایه تی

له گه ڵ عه س���كه ری ئیتفاق���ی پارت���ی ئه ردۆگان و توركدا هه یه ، هه روه ها له سه ر ئابوری و ئیتفاقیه ی كه ركوك مه سه له ی هه نارده كردنی ن���ه وت، ئه گه ر به رنامه ی ویالیه ت���ی موس���ڵ له ئه جێندایدا هه یه ، هه قه په رله م���ان و ئه حزاب و رای كوردی لێئاگاداربكرێت���ه وه ، ئه گه ر كاركردن بۆ دروستكردنی ئیماره تێك هه یه له ده ڤه ری كه ركوك له سلێمانی و جیابونه وه زه ردو هه قی باس���كردنی هه یه . ئێستا كوردی ده بێت له میحنه تی سیاس���یدایه باشور له گ���ه ڵ هه مو س���ه رۆك به هه ماهه نگی الیه نه سیاسیه كان رای گشتی كوردی و عێراق���ی كێش���ه كان له گ���ه ڵ مه رك���ه ز چاره سه ر بكات، په رله مان و حكومه تێكی كارا له كاردا بێت، ئ���ه م خه ڵكه ئه وه ی س���ااڵنی حه فت���اكان نیه فێ���ری ژیان و ره فاهی���ه ت ب���وه و )هه ق���ی خۆیه تی ( به رگ���ه ی كاره س���ات ناگ���رێ و هه رێمی باش���ور بوه ته هی���وای پارچه كانی تر، گه ر سه رۆك هه رێمی كوردستانی به ره و كه ن���اری ئارام برد ده بێته س���ه ركرده ی مێژوی���ی هه مو الیه ك. گه رنا مه س���یری

شاو قه زافی و موباره ك ده بینرێ و هه مو الیه ك زه ره رمه ند ده بن.

سه رچاوه كان:ب������ۆ خڕی دانوب������ه وه له كه ن������اری �1

ناوزه نگ. نه وشیروان مسته فا ئه مین.2� الحركه التحرری������ة الكوردیه و صراع ایوب الدولی������ه 1975-1958 االقلی������م و

بارزانی .3� البارزانی والحركه التحرریه الكوردیه .

به شی سێیه م. مسعود البارزانی .4� زیاره جدیده للتاریخ. محمد حسنین

الهیكل.5� زیاره للماضی القریب. جرجیس فتح

الله.6� بیره وه ریه كان������م 1943-1977. زرار

سلیمان به گ ده رگه ڵه .٧� الپه ڕه یه كی گه ش له مێژوی كاژیك.

دكتۆر: عه بدواڵ ئاگرین.8� تقییم سیره الثوره الكردیة و انهیارهاو الدروس و العبر المستخلصه منها. 1977 اللجنه الكردستانی - الدیمقراگی الحزب

التحضیریه .

19

شەراکەتیمالیکی و بارزانی

عەدنان عوسمان

بەدەر له س���ۆز، دەمەوێت قس���ەیەک لەسەر ش���ەراکەتی کوردو مالیكی و بەرپرس���یارێتی الیەنی کوردی���ی و بەتایبەت پارتی ل���ەو قەیرانانە بکەم ک���ە روبەروی هەرێم دەبێتەوە. هەرچەندە بەوردی ئاگاداری ئەو هەس���تە دوژمنکاریەم کە لەبەغدای نوێدا وا خەریکە نەش و نما دەکات. هەس���تێک کە هی���چ جیاوازیەکی نیە لەتێڕوانینە ش���ۆڤینی و ناسیۆنالیس���تانەکانی

بەعسیە کۆنەکان.کورد ئێستا له بەغدا لەشەراکەتێکی راستەقینەدایە. ئەو هەر لەسەرەتاوە، چ لەرێگای دەقە دەس���توریەکانەوە یا لەرێگەی رێککەوتنە البەالکانەوە، وەک بەشێک لەپێکهاتەی عێراق و الیەنێکی سەرەکی لەپەیکەرەی حکومەتی ناوەند خۆی سەپاند. حکومەتی ئێستای عێراق کە مالیكی سەرۆکایەتی دەکات، بەدیوێکی س���ەرەکیدا بەرهەمی هاوپش���تیی ک���وردە لەمالیكی و هاوپەیمانیی شیعەو کوردە. ئەو رێککەوتنەی کە بە ١٩ خاڵیەکە ناسراوە، ئاماژەیە بەئاس���تی پەیوەندی و لێکتێگەیش���تنەکانی هەردوال. لەسەر ئەو بنەمایە، الیەنی کوردیی کۆمەلێک پۆس���تی گرنگ و هەستیاری لەسەرجەم جومگە تەش���ریعی و جێبەجێکردن و دادوەری و دەزگا سەربەخۆکان و هێزە

چەکدارەکان و موخابەرات و هتد وەرگرت.ئ���ەم پێکهاتەیەی ئێس���تای کابینەی بەن���او فیدرالی عێ���راق، جۆرێکە لەشەراکەتی الیەنی کوردی و شیعە، لەنێو کوردیشدا پارتی پشکی شێری هەیە لەزۆرینەی ئەو پۆستانەی بەر کورد کەوتون. کەواتە ناکرێت پارتی و بەتایبەت بارزانی ش���انی خۆیان لەو بەرپرسیارێتیە خاڵی بکەن و وا وێنا بکەن ئەوەی بەغدا تەنها مالیكی لێی بەرپرسیارە. حکومەتەکەی مالیكی راس���تە لەالیەن ئەوەوە بەرێوەدەبرێت و زۆرینەی پۆستە گرنگەکانی قۆرخ ک���ردوە، بەاڵم پارتیش لەو حکومەتەداو لەجومگەکانی دەزگاکانی بەغدادا ئامادەییەک���ی بەهێزی هەیەو تا ئاس���تێک دەکرێت وەک ش���ەریکە بەش

تەماشا بکرێت.خ���ۆ گەر بڵێن ئەو پۆس���تانە هیچ گرنگییان نەم���اوەو مالیكی کۆنترۆڵی س���ەرجەم دەزگاکان���ی کردوەو ک���ورد تەنه���ا بەروکەش لەوێی���ە، ئەوا کارەس���اتە تۆ نوخبەیەکی بەهێزی خ���ۆت لەجێگەیەک دابنێی بێ ئەوەی کاریگەریەکی���ان هەبێت، ئ���ەوە هەم رێزنەگرتنە لەئیس���تحقاقاتی کوردو هەمیش لەو کەس���ایەتیانە. خۆ گ���ەر بڵێن نەخێر ئەوان کاربەدەس���تی فیعلین و بەئەرکی خۆیان هەڵدەسن، ئەی خێرە هەمو رەخنەکان ئاراستەی مالیكی و شەهرس���تانی دەکرێن؟ ئەی بۆ ئەو بەرپرسانە نوزەیەکیان لێوە نایەت؟ ئەی جێگری س���ەرۆکی حکومەت بۆ کاروباری ئابوری ئیتر لەوێ

چ کارەیە؟تا ساتەوەختی مانەوەی نوێنەرانی کورد )پارتی و یەکێتی( لەحکومەتەکەی مالیكیدا، کابینەکە بەکابینەی ش���ەراکەتی هەردوال دائەنرێت و پێکەوەش

لەئاست سەرجەم پرسەکاندا بەرپرسیارن. رەخنەگرتن لەمالیكی و دەستوپێوەندەکانی، مافی هەرێم و هەمومانە، بەاڵم ناکرێت چاوپۆشیش لەشکستی بەرپرس���ەکانی کوردی هاوپەیمانیشیاندا

بکەین و شانی خۆیان لەبەرپرسیاریتی خاڵی بکەن.

ریکالم

ریکالم

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

hamashwan.awene@yahoo.noAweneکوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاهیر، سەردەشت عوسمان

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

به خێربێیت بۆ عێراق

فۆتۆگرافه ری کورد جه مال پێنجوێنی ده بێته یه کێک له هه واڵه س���ه ره کییه کانی ماڵپه ڕی BBC. له ژێر ناونیش���انی )جه م���ال پێنجوێنی: به خێربێیت بۆ عێراق( چه ند فۆتۆیه کی ئه و فۆتۆگرافه ره شی له گه ڵدایه و جه مال پێنجوێنی له سه ره تاوه کاری په یکه رتاش���ی کردوه . دوات���ر بوه ته فۆتۆگرافه رێکی به ناوبانگ له س���ه ر ئاستی عێراق و جیهان. چه ندین پێشانگای تایبه تی له واڵتانی ئه وروپاو ئه مه ریکا

کردوه ته وه .

11