ژماره 362

20
ƾºƿŹřŻƺºƐţŠººƯżų Ʊř Ê ŹŠƏ ƽŠƧŠŝŚƀů ƹ ƭŠƧşŵŠƀƣ ƲƯ ŠưƧƹŚŝ ŹŠſŠƫ ƾƳŚºſŚŗ Šºŝ Ź È ƹŻ ƾºţŠ È ƫƹşŵƺ È ǀƳ ƾºƳř Ê ŹŠƏ ƾºţŚƧŠƫ ƾŝŚƀů ŹŠºſŠƫ Šƨŝ Šƀƣ šŹŚƧƺºſŠƧ È ƩŠƏŠƫ ƽŶƳşƺƿŠŧ ƽźƏŹşƹ ý řŶƣřź È ǀƗƹŚºƳŠƫƥŠƿşŹŚƯŷŹŠºƷƼƳŵźƧřƹřŵ È ƺºŝ @ @ xxxxxxx# Šŝ È ƾƴŝ Ţſşŵ ý ŹŚƴƿŵ ƥŠƿŠƤǀƣşŵ ƾųźƳ şƹŠŤÈ ƿźƏşŵŶƿŠŨƿźŧƼ È ƬÈ ǀƷƼƳřƹƺŝŹřŶƃŠŝŚƸƳŠţŠǀƿŹřŻƺƐţŠƯżųƭŠŗ اغچییهكانی كورده قاچستهرده سه4500 : تیراژ دینار1000 نرخیش دەکاتوێنە دابەڤ پەیک ئاای ب کۆمپانی2560031 : ئاریافۆن07504531388 :)مۆبایل( ایبهتنی ت ژیۆشخانهیهرامبهر نهخ ب- هی کورانلێر ، فولکهو ه2136622 3210501 3210502 : تهلهفۆن56 ویسالم خانو2 شهقامی101 ۆڕشڕهکی ش: سلێمانی گهیشان ناون گشتییهی سیاسیهكی رۆژنامهیهریدهکاتای ئاوێنه د کۆمپانی)362( ژماره2013/1/29 مە سێشەمwww.awene.com هكێتیو یهفاو پارتیهوشیروان مست نێوانوهی ن لهكۆبونهێم دوادهخرێتهرستوری هی دهی كێشهوهیكردنهی یهك12 »» 17 »» ێوانابردوی نهفتهی ری هوه لهكۆبونهوهی گۆرانی بزوتنه رێكخهری گش���تێچیرڤان مس���تهفا لهگهڵ نهوشیروان نهرس���ێم س���اڵح، ههرهرزانیو د.به باهوت���ن ك���ه مهس���هلهیی���هن رێكك ی دهستوریی كێش���هوهیكردنهی یهكو نهبێتهیهك دوابخرێت بۆ ماوههرێم هدنی ماڵی كورد.انو دولهتكر تێكد لهمهك���ۆی بهئاوێن���ه:ایب���هت تهسلێمانیوهی گۆڕان لكی بزوتنهره سه گش���تی رێكخ���هری1/23 رۆژیهمرهی گۆڕان لهگ���هڵ د.بهوه بزوتنهوه،رزانی كۆبونهێچیرفان با س���اڵحو ن���هت بهئاوێنهی تایبهكیرچاوهی س���ههوشیروانیهدا نوه كۆبونهگهیاند لهو را كهوه كردوهی بۆ ئهفا ئاماژه مس���ته لهمهرێمستوری هی ده ئهگهر مهسهلهه تێكدانیدا دهبێتهلومهرجه ناسكه ه بارد، ئهوا���ی نێو ماڵی ك���و یهكڕیزیر دوا بكهوێت.ی دهستو مهسهله ئاماژهی بۆكهی ئاوێنهرچاوه س���ههوش���یروانهی ند كه ئهم رایوه كر ئههنی پارتیوی هردون هیه مستهفا لهازیكراوه،هكێت���ی بهگهرمی پێش���و یهوش���یروانیهدا نوه كۆبونههر ل���هو هتانیاو بهریتینهی و نمو مس���تهفا دوهكهمیان، كه یوهتهێناوهی هیه سعودی دهس���توریكراس���ییهو دیموتێكی وتێكییه وان كه س���عودی، دوهمی نییهش دهس���توریانیهو ئهوانیاتۆری دیكت نییه.وهیی بزوتنهستبونرهتای درو لهسه مهس���هلهیهوه2009 ن لهس���اڵی گۆڕاێك لهداواور بۆته یهكوهی دهست گهڕانهسیۆن، گۆڕانو ئۆپۆزیهكانییژیراتی ستو یهكگرتوی گ���ۆڕانویهن هرس���ێ ههی دهس���تور كۆم���هڵ داوای گهڕانهو س���هرلهنوێك���هن ب���ۆ پهرلهمانو دهنی گۆڕی بهمهبهس���تیوهی داڕش���تنهوه بۆهتییه س���هرۆكایستهمێكی لهسیهرچیمان���ی، هس���تهمێكی پهرله سیهكێتییه جهختیان لهس���هرو ی پارت���ی پڕۆژهی دهس���تور كهوه دهكردهوه ئههرێمهتی ه���تا لهس���هرۆكایه كه ئێسی كوردستانتیانم هاورده بخرێته بهی بكرێ���ت،گ���دان لهس���هر ت���ا دهنێ���وان دهباش���انی نوهی لهكۆبون���ه24 ن مستهفا كهو نهوشیروا تاڵهبانیرهس���میهكێتیش بهێكخرا، یول ر ئهیلن���د ك���ه ئهوانی���ش لهگ���هڵیگهیا ران بۆ پهرلهمانوهی دهستوردا گهڕانهوی لهس���هروه پێداگر مایهنها پارتی تهكهر پڕۆژهگدان لهس���هانی دهن ئهنجامد دهكرد. كه تاڵهبانیوه دهكات بهی ئاماژه هاشمهندێكههكی ت���ر لههر سیاس���یكو ه وه كاتیهندێكهو لهوه بووتوتدا سهركهو كاو دهڵێتو ئهێناوهشدا شكس���تی ه دیكهبمه سهرۆكمهوێ ب پێیوتم ده "تاڵهبانی مێژوهوه".ی بچمهوه كۆمار بۆ ئهق هاش���می تاری���هت بهئاوێن���ه: تایبوێنهدا���هت بهئا تایب لهچاوپێكهوتنێك���یكات ك���ه لهپ���اشوه ده ب���ه ئام���اژهراوهاتێك پاڵێو ك)2005( ردنهكانیهڵبژا ههتی كۆم���ار، تاڵهبان���ی س���هرۆكای ب���ۆ���ردووهو داوایلێكرد���ی پێوهكیوهندی پهو ئهو وتیه بێتسبهرداری ئهو پۆست دهوهڕوانهكی چا ئهمه موفاجهئهی "بهڕاستیل پێیوتم:ام جهو ب���ۆ من، م بو نهكراوهتی سهرۆكاین خواستم لهسهر پۆستی ما بۆ یهكنه، ته���م دهوێتهیهو بۆ خۆم ه، ئهمهش خواستێكه) ساڵ4( خول بهسهنمر تهم مێژووهوهو ئیتی بچمهوه بۆ ئهنیت چاوهڕێم تۆ دهتوادات، به رێگهم ناهرگیز هس���تێكههڵوێش ه بكهیت، ئهمهبیت".ی بكهم رازیو تكاده بیرم ناچێتهرێمی هدن لهسهر بودجه قسهكرا بهرد كوتانهنه ته ئابوری:سۆرێكی پڕۆفی12 »» 17 »» كیو مالیرزانی ئێستا با سهرقاڵنوههكی نهوتهای بهچهند كۆمپانی نهمای لهكولهكهی تهڕا دیجله ناوۆنی ئۆپهراسی3 »» 5 »» 8 »» گاڵته بهقسهیانیا دهكات بهریترانیرۆك وهزی سه13 »» 6 »» م ریکم ریکهەولێرە هۆبز لەونای بەراز بوەسلێمانی توشی ئەنفلۆنز کەس لم ریکم ریک5 مێژوهوهی بچمهوه كۆمار بۆ ئهبمه سهرۆك پێیوتم دهاشمی: تاڵهبانی تاریق ه7 »»

Upload: awene-newspaper

Post on 09-Mar-2016

302 views

Category:

Documents


23 download

DESCRIPTION

 

TRANSCRIPT

Page 1: ژماره 362

@٠٧٧٠@٢٥٥xxxxxxx# ١,٥٠٠

سه رده سته ی كورده قاچاغچییه كان

ته له فۆن: 3210502 3210501 2136622 هه ولێر ، فولکه ی کوران - به رامبه ر نه خۆشخانه ی ژینی تایبه ت )مۆبایل(: 07504531388 ئاریافۆن: 2560031 کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار تیراژ: 4500 ناونیشان: سلێمانی گه ڕه کی شۆڕش 101 شه قامی 2سالم خانووی 56

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )362( سێشەممە 2013/1/29

w w w . a w e n e . c o m

له كۆبونه وه ی نێوان نه وشیروان مسته فاو پارتی و یه كێتی یه كالییكردنه وه ی كێشه ی ده ستوری هه رێم دواده خرێت

12 »» 17 »»

نێوان رابردوی له كۆبونه وه ی هه فته ی گۆران بزوتنه وه ی گش���تی رێكخه ری نه وشیروان مس���ته فا له گه ڵ نێچیرڤان بارزانی و د.به رهه م س���اڵح، هه رس���ێ الی���ه ن رێككه وت���ن ك���ه مه س���ه له ی یه كالییكردنه وه ی كێش���ه ی ده ستوری هه رێم بۆ ماوه یه ك دوابخرێت و نه بێته

تێكدان و دوله تكردنی ماڵی كورد.له مه ك���ۆی به ئاوێن���ه : تایب���ه ت

سه ره كی بزوتنه وه ی گۆڕان له سلێمانی گش���تی رێكخ���ه ری 1/23 رۆژی د.به رهه م له گ���ه ڵ گۆڕان بزوتنه وه ی س���اڵح و نێچیرفان بارزانی كۆبونه وه ، به ئاوێنه ی تایب���ه ت س���ه رچاوه یه كی راگه یاند له و كۆبونه وه یه دا نه وشیروان مس���ته فا ئاماژه ی بۆ ئه وه كردوه كه ئه گه ر مه سه له ی ده ستوری هه رێم له م تێكدانی ده بێته ناسكه دا هه لومه رجه

یه كڕیزی���ی نێو ماڵی ك���ورد، ئه وا با مه سه له ی ده ستور دوا بكه وێت.

بۆ ئاماژه ی ئاوێنه س���ه رچاوه كه ی ئه وه كرد كه ئه م رایه ی نه وش���یروان مسته فا له الیه ن هه ردو الیه نی پارتی و پێش���وازیكراوه ، به گه رمی یه كێت���ی هه ر ل���ه و كۆبونه وه یه دا نه وش���یروان مس���ته فا دو نمونه ی واڵتی به ریتانیاو سعودییه ی هێناوه ته وه ، كه یه كه میان

واڵتێكی دیموكراس���ییه و ده س���توری نییه ، دوه میان كه س���عودییه واڵتێكی ده س���توریان ئه وانیش دیكتاتۆرییه و

نییه .بزوتنه وه ی دروستبونی له سه ره تای گۆڕان له س���اڵی 2009ه وه مه س���ه له ی گه ڕانه وه ی ده ستور بۆته یه كێك له داوا ستراتیژییه كانی گۆڕان و ئۆپۆزیسیۆن، یه كگرتو و گ���ۆڕان و هه رس���ێ الیه نی

كۆم���ه ڵ داوای گه ڕانه وه ی ده س���تور ده ك���ه ن ب���ۆ په رله مان و س���ه رله نوێ گۆڕینی به مه به س���تی داڕش���تنه وه ی بۆ س���ه رۆكایه تییه وه له سیسته مێكی هه رچی په رله مان���ی ، سیس���ته مێكی پارت���ی و یه كێتییه جه ختیان له س���ه ر ئه وه ده كرده وه كه پڕۆژه ی ده س���تور هه رێمه له س���ه رۆكایه تی ئێس���تا كه هاواڵتیانی كوردستان به رده م بخرێته

بكرێ���ت، له س���ه ری ده نگ���دان ت���ا نێ���وان ده باش���انی له كۆبون���ه وه ی تاڵه بانی و نه وشیروان مسته فا كه 24 ئه یلول رێكخرا، یه كێتیش به ره س���می رایگه یان���د ك���ه ئه وانی���ش له گ���ه ڵ گه ڕانه وه ی ده ستوردان بۆ په رله مان و ته نها پارتی مایه وه پێداگری له س���ه ر ئه نجامدانی ده نگدان له س���ه ر پڕۆژه كه

ده كرد.

هاشمی ئاماژه به وه ده كات كه تاڵه بانی وه كو هه ر سیاس���یه كی ت���ر له هه ندێك كاتدا سه ركه وتوو بووه و له هه ندێك كاتی دیكه شدا شكس���تی هێناوه و ئه و ده ڵێت "تاڵه بانی پێیوتم ده مه وێ ببمه سه رۆك

كۆمار بۆ ئه وه ی بچمه مێژوه وه ".

تایب����ه ت به ئاوێن����ه : تاریق هاش����می له چاوپێكه وتنێك����ی تایب����ه ت به ئاوێنه دا له پ����اش ك����ه ده كات ب����ه وه ئام����اژه هه ڵبژاردنه كانی )2005( كاتێك پاڵێوراوه ب����ۆ س����ه رۆكایه تی كۆم����ار، تاڵه بان����ی داوایلێكرد پێوه ك����ردووه و په یوه ندی����ی

ده سبه رداری ئه و پۆسته بێت و ئه و وتی "به ڕاستی ئه مه موفاجه ئه یه كی چاوه ڕوان نه كراو بوو ب����ۆ من، مام جه الل پێیوتم: من خواستم له سه ر پۆستی سه رۆكایه تی هه یه و بۆ خۆم����م ده وێت، ته نها بۆ یه ك خول به س )4 ساڵ(، ئه مه ش خواستێكه

بۆ ئه وه ی بچمه مێژووه وه و ئیتر ته مه نم رێگه م نادات، به اڵم تۆ ده توانیت چاوه ڕێ هه رگیز هه ڵوێس����تێكه ئه مه ش بكه یت،

بیرم ناچێت و تكاده كه م رازیی ببیت".

قسه كردن له سه ر بودجه ی هه رێم ته نها به رد كوتانه

پڕۆفیسۆرێكی ئابوری : 12 »» 17 »»

ئێستا بارزانی و مالیكی به چه ند كۆمپانیایه كی نه وته وه سه رقاڵن

«« 3 ئۆپه راسیۆنی دیجله ناوی له كوله كه ی ته ڕا نه ما 5 »»8 »»گاڵته به قسه ی

سه رۆك وه زیرانی به ریتانیا ده كات

13 »» 6 »»

ریکالم ریکالم

هۆبز لەهەولێرە کەس لەسلێمانی توشی ئەنفلۆنزای بەراز بوون

ریکالم ریکالم

5

تاریق هاشمی : تاڵه بانی پێیوتم ده بمه سه رۆك كۆمار بۆ ئه وه ی بچمه مێژوه وه

7 »»

Page 2: ژماره 362

هه‌واڵ(362( سێشه ممه 22013/1/29

ریکالم

ئا: ئاوێنه

وه زاره تی ناوخۆی عێراق به تۆمه تی خراپ به ڕێوه بردنی

كاره كانیان و به چه ند فه رمانێكی جیاواز، حه وت ئه فسه ری پله به رزی

پۆلیسی كه ركوك، كه زۆربه یان كوردو توركمانن، به چه ند

سزایه كی جۆراوجۆر كه بریتین له خانه نشینكردن و گواستنه وه ،

سزاده دات. ئیداره ی كه ركوكیش بڕیاره كه جێبه جێ

ناكات.

س���ه رچاوه یه كی ب���ااڵ له پۆلیس���ی كه ركوك، كه نه یویس���ت ناوی ئاشكرا بكرێت، به ئاوێنه ی راگه یاند وه زاره تی

ناوخ���ۆی عێ���راق له س���ه ر هه ڵهاتنی زیندانییه ك، بڕیاریداوه به دادگایكردن و له به ڕێوه ب���ه ری هه ریه ك���ه البردن���ی عه قید تاوان نه هێش���تنی پۆلیس���ی عوس���مان عه بدواڵو عه قی���د محه مه د ناوخ���ۆی كاروب���اری به ڕێوه ب���ه ری

پۆلیسی كه ركوك.ئ���ه و س���ه رچاوه یه ، رونیك���رده وه تر به فه رمانێكی ناوخ���ۆ وه زاره ت���ی بڕیاری���داوه به البردنی هه ریه كه له ئامر فه وجی یه كی ته واری عه مید هیجران، به ڕێوه به ری پۆلیسی به لده ی كه ركوك عه مید ع���ادل، به ڕێوه ب���ه ری بنكه ی پۆلیس���ی عه داله موقه ده م ویس���ام، به رپرسی به شی ته قه مه نی "متفجرات" عه قید عه دنان، ئ���ه وه ش به هۆی ئه و زنجیره ته قینه وه ی���ه ی چه ند مانگێك

له مه وبه ر گه ڕه كی تسعین و ژماره یه ك ماڵی گرته وه ، كه زۆربه یان توركمانی ش���یعه مه زه ب ب���ون. س���ه رچاوه كه وت���ی "ئی���داره ی كه ركوك تائێس���تا ئ���ه و بڕیارانه ی جێبه ج���ێ نه كردوه ، رایگه یاندوه كه ركوكی���ش پارێزگاری

پابه ندی ئه و بڕیارانه نابن".له به ش���ێكی دیك���ه ی لێدوانه كه یدا، بااڵكه ی پۆلیسی كه ركوك، سه رچاوه ئاش���كرای ك���رد به ه���ۆی كۆمه ڵێك گرفته وه ، وه زاره تی ناوخۆ ماوه ی دو به خانه نش���ینكردنی بڕیاریداوه مانگه به ڕێوه به ری بنكه ی پۆلیسی پاراستنی مۆفه ری عه قید شێرزاد دامه زراوه كان كه كادری یه كێتییه ، به اڵم پارێزگاری كه رك���وك د.نه جمه دین كه ریم له الیه ن خۆیه وه بڕیاره كه ی راگرتوه و له هه وڵی

تائێس���تا "بۆیه هه ڵوه ش���انه وه یدایه مۆفه ری له كاره كانی به رده وامه ".

هه ر له چوارچێوه ی گۆڕانكارییه كانی ن���او پۆلیس���ی كه ركوك���دا، وه ك���و س���ه رچاوه بااڵكه ی پۆلیس باسیكرد، وه زاره تی ناوخۆی عێراق، له سه ر داواو ئه نجامدانی دوای خۆیان و ره زامه ندی بڕیاریداوه له گه ڵیان���دا، چاوپێكه وتن ئه فس���ه ری )52( به گواس���تنه وه ی پۆلیسی كه ركوك بۆ به شی هه واڵگری پۆلیسی كه ركوك، كه دیارترینی ئه و ئه فس���ه رانه عه قید گۆران گلی كادری پارتییه ، كه له سه روه ختی پارێزگاری پێشوی كه ركوكدا، به ڕێوه به ری به شی ئه منی ت���ه الری پارێ���زگای كه ركوك بوه و پاش���ان بۆ پۆلیسی فریاكه وتن

گوازراوه ته وه .

وه زاره تی ناوخۆی عێراقحه وت ئه فسه ری پله به رزی كه ركوك سزا ده دات

ماوه ی دو ساڵه به شێك له مامۆستایانی وه رگرتن���ی چاوه ڕوان���ی س���لێمانی پاره ی س���ه ره موچه ن، ب���ه اڵم بۆیان به ڕێوه به ری گش���تی نه کراوه ، خه رج پ���ه روه رده ش ئام���اژه ب���ه وه ده كات هه ر مامۆس���تایه ك ئه و گرفته ی هه یه

ده توانێت سه ردانمان بكات.ئاوێن���ه ، س���لێمانی : یه كێ���ك له و مامۆس���تایانه ئاماژه ی به وه كرد "ئێمه

زیاد له دو س���اڵه كێش���ه ی وه رگرتنی س���ه ره موچه مان زیادكراوی پ���اره ی هه یه ، كه ده بو له 2010/12/31 بۆمان خه رج بکرای���ه ، به اڵم ئه و كاره مان بۆ نه كراوه و هۆكاره كه ش���ی تائێستا رون نییه ، له ئێس���تادا به ده یان مامۆس���تا پ���ه روه رده ی هه یه و گرفته ی���ان ئه و س���لێمانیش وه اڵمێكی رون���ی به ئێمه

نه داوه ".

به وه ش ئاماژه ی مامۆستایه ش ئه و کرد که بۆ ئه م گرفت���ه چه ندین جار سه ردانی به شی ژمێریاری په روه رده ی س���لێمانیمان کردووه به اڵم به بیانوی ئ���ه وه ی له هه ولێ���ره وه فه رمانیان بۆ په کخستووه ، ئیش���ه که یان نه هاتووه ئه م���ه له کاتێکدای���ه که ئه م���ه ته نها مامۆس���تایانی ئاماده ی���ی گرتۆته وه و پاره یه یان ئه و بنه ڕه تی مامۆستایانی

بۆ خه رجکراوه . الی خۆی���ه وه نه جمه دی���ن عه ل���ی پ���ه روه رده ی گش���تی به ڕێوه ب���ه ری به ئاوێن���ه ی س���لێمانی پارێ���زگای نه بیس���توه ، وام "ش���تێكی راگه یاند ه���ه ر مامۆس���تایه ك ئ���ه و گرفت���ه ی هه یه ده توانێت س���ه ردانمان بكات بۆ چاره س���ه ركردن و رونكردن���ه وه ی ئه و

حاڵه ته ".

ئا: ئاوێنه

لیوای یه ك و دوی پاسه وانی سه رۆكایه تی كه ئه ركی پاراستنی باره گای سه رۆكایه تی كۆمارییان

له به غدا پێسپێرراوه ، دو لیوای پیاده ی كوردن و له ساڵی 2005ه وه دوای

هه ڵبژاردنی تاڵه بانی به سه رۆك كۆمار له به غدا جێگیركراون بۆ پاسه وانیكردن

له كۆشكی سه رۆكایه تی ، ماوه یه كه پاگه نده ی ئه وه له ئارادایه وه زاره تی

به رگری عێراق كه به مدواییه تاڵه بانی به هۆی نه خۆشكه وتنه وه گواستراوه ته وه بۆ به رلین، داوای كردوه پێكهاته ی ئه و دو لیوایه

هه ر كورد نه بێ و رێژه یه ك به ڕه گه ز عه ره بی تێبخزێنرێت، به اڵم به رپرسی

راگه یاندنی پاسه وانی سه رۆكایه تی ئه و پاگه ندانه ره تده كاته وه و ده ڵێت

"تا ئێستا به نوسراوو به فه رمی داوایه كی به وجۆره مان بۆ نه هاتوه و بێ

گرفتین".

لێپرس���راوی راگه یاندنی لیوای دوی "موقه ده م س���ه رۆكایه تی پاس���ه وانی ش���ااڵو" به ئاوێنه ی راگه یاند كه كاتی خ���ۆی ئه نجومه ن���ی حوكم و پاش���ان

په رله مانی عێ���راق بڕیاری ئه وه یانداوه كه هه م���و یه كه كانی س���وپای عێراق له سه ر بنه مای هاوس���ه نگی نه ته وه یی پێكبهێنرێن و ره چ���اوی كوردو عه ره بی سوننه و ش���یعه و توركمانه كان بكرێت، بۆ ئه وه ی س���وپای عێراق ته نها یه ك نه ته وه نه بێت، ئ���ه و وتی "به پێی ئه و بڕی���اره كاتی خۆی و پێش رۆیش���تنی مام جه اللیش بۆ به رلین به مه به س���تی وه زاره ت���ی نه خۆش���ی ، چاره س���ه ری به رگری داوایكرد هاوسه نگی نه ته وه یی له ناو لیواكانی پاسه وانی سه رۆكایه تیدا په یڕه و بكرێت، به اڵم داواكه یان به فه رمی نه بو، واته نوسراوێك به فه رمی نه هات كه ده بێت هاوس���ه نگی نه ته وه یی سێ

به سێ بكرێت".موقه ده م شااڵو ئاماژه ی به وه ش كرد ك���ه له به ر چه ندین ه���ۆكار له لیواكانی هاوسه نگی س���ه رۆكایه تیدا پاسه وانی نه ته وه ی���ی په ی���ڕه و نه ك���راوه ، ك���ه گرنگترینیان باری ئه منییه ، هه رچه نده رێژه یه كی دیاریكراو كه له 10% بۆ %15 ده بێت ع���ه ره ب له پێكهات���ه ی هه ردو

لیواكه دایه .ناوبراو ئه و هه وااڵنه ش���ی ره تكرده وه تاڵه بانی نه خۆش���كه وتنی دوای ك���ه وه زاره ت���ی به رگ���ری داوای كردبێ���ت

پێكهات���ه ی لیواكه یان بگۆڕن و عه ره بی تێهه ڵكێ���ش بك���ه ن بۆ ئ���ه وه ی ته نها ك���ورد نه بێت، ئه و ل���ه و باریه وه وتی "ئه وه راس���ت نییه و تا ئێستا داوایه كی به وجۆره مان به فه رمی بۆ نه هاتوه و تا ئێستاش روبه ڕوی هیچ كێشه و گرفتێك

نه بوینه ته وه ".له وه اڵمی ئه وه شدا كه ئایا وه زاره تی به رگری داوایه كی به وجۆره تان ئاراسته بكات وه اڵمی ئێوه چ���ی ده بێت؟ ئایا كاری پێده كه ن؟ موقه ده م ش���ااڵو وتی "ئه وه سه رو ئێمه ده زانێت چۆن مامه ڵه له گ���ه ڵ داوایه كی به وجۆره بكات و چی

له و بڕیاره ده كات".وتیشی "له م چه ند رۆژه ی رابردودا، به رگری له وه زاره تی هه ب���و فه رمانێك ك���ه 100 كه س ته عینی ت���ازه بكه ین، ئێم���ه له به رئه وه ی ئ���ه م دو لیوایه مان هه س���تاین هه یه ، تایبه تمه ندیی خۆی چوی���ن له كه ركوك له بنكه ی مه ش���قی كه ی���وان س���ۆراغی ئه وه م���ان كرد بۆ ئه وه ی 100 ك���ه س هه ڵبژێرین بیهێنین بۆ ده وامه كه ی خۆمان، به اڵم كه چوینه ئه وێ یه ك كوردی تێدابو له كۆی 356 ك���ه س، كورده ك���ه ش زمان���ی كوردی نه ده زانی ، له به رئه وه تا ئێستا كاركردن ب���ه و بڕیاره م���ان دواخس���توه له ب���ه ر

هه ستیاریی باری ئه منی ".لیواكان���ی ی���ه ك و دوی پاس���ه وانی س���ه رۆكایه تی ، كه ژماره ی���ان نزیكه ی 6 هه زار پاس���ه وانه ، دوای هه ڵبژاردنی كۆم���ار، به س���ه رۆك تاڵه بان���ی له 2005/4/18ه وه له به غدا جێگیركراون، هه رچه نده ئه ركی سه ره كییان پاسه وانی سه رۆكایه تی كۆمار بوه ، به اڵم له سااڵنی 2007 و 2008دا به ه���ۆی تێكچونی باری ئه منی به غدا و ش���ه ڕی نێوان سوننه و ش���یعه وه ، به فه رمانی تاڵه بانی ئه ركی پاراستنی باره گاكانی حیزبی ئیسالمی و چه ند كه س���ایه تییه كی دیاری عه ره بی سوننه یان پێسپێرراوه ، هه روه ها وابڕیار ب���و كه له دوای كش���انه وه ی هێزه كانی ئه مه ریكا له عێراق، ئه ركی پاراس���تنی به اڵم پێبسپێررێت، سه وزیان ناوچه ی مالیكی خ���ۆی دو لی���وای 55 و 56ی پێكهێن���ا كه ئه و ئه ركه یان له ئه س���تۆ

گرت.دوی ی���ه ك و لیواكان���ی ئێس���تا پاس���ه وانی سه رۆكایه تی سه رۆكایه تی به ش���ێوه یه كی س���ه ره كی به س���ه ر دو له به غدا جادریی���ه دا دۆره و ناوچ���ه ی دابه ش���كراون، ك���ه ئ���ه وه ی دوه میان كۆش���كی س���ه رۆكایه تی كۆماری تێدا

هه ڵكه وتوه .

لیواکانی پاسه وانی سه رۆكایه تی له به غدا: عه ره ب تێكه ڵ به پێكهاته ی لیواكانمان ناكرێت

یه كێت���ی لقه كان���ی س���كرتارییه ت و مامۆس���تایان بڕیاریانداوه ئه و شوقانه ی له الی���ه ن حكومه ته وه بۆ مامۆس���تایان دروستكراون، بدرێن به ئه ندامانی یه كێتی

مامۆستایان.سلێمانی ، ئاوێنه : ئه ندام لقی سلێمانی یه كێتی مامۆس���تایان له س���ه ر لیس���تی مامۆس���تا س���ه ربه خۆكان، "نه وشیروان حه مه غه ریب" به ئاوێن���ه ی راگه یاند كه ئه وه ی بوه ته جێی سه رنج له سكرتارییه ت و لقه كاندا بڕیار له سه ر ئه وه دراوه ئه وه ی ئه ندامی یه كێتی مامۆستایان نه بێت ئه و شوقانه ی پێنه درێت كه حكومه ت ده ڵێت

بۆ مامۆس���تایان دروس���تكراون، ناوبراو وتی "ئه مه خواردنی هه قی مامۆستایانی تره ، چونك���ه بمانه وێ و نه مانه وێ هه مو مامۆستایان تا ئێس���تا نه بونه ته ئه ندام له یه كێت���ی مامۆس���تایان و ئه وانه ش���ی مانای مامۆستایانن یه كێتی له ده ره وه ی ئه وه نییه كه خزمه ت ناكه ن و دڵس���ۆزو

موسته حه ق نین".وتیشی "ئه گه ر ده درێت به مامۆستایان بگرێته وه و مامۆس���تایه ك هه مو ده بێت نابێت كه س���ی لێبێبه ش بكرێت، چونكه به ش���ێكی به رچاو له مامۆستایان نه بون

به ئه ندام له یه كێتی مامۆستایان".

راب���ردودا، هه فت���ه ی س���ێ له ماوه ی له گون���دی ئه ڵمان���ی تێ���زاب به س���ه ر ئوتومبێلی چ���وار هاواڵتیدا كراوه ، ئه و هاواڵتییانه هۆكاره ك���ه ی ده گه ڕێننه وه ب���ۆ كه مته رخه می و دانه نان���ی كامێرای

چاودێریی .ئاوێن���ه ، س���لێمانی : هاواڵتییه ك���ی نیش���ته جێی گوندی ئه ڵمان���ی به ناوی "ز.ج" به ئاوێن���ه ی راگه یان���د كه چه ند رۆژێك له مه وبه ر كاتێك ده مه و به یانی له شوقه كه یانه وه هاتوه ته خوار سه یری كردوه پێشه وه ی ئوتومبێله مه گزیماكه ی شتێكی وه ك قوڕاوی پێوه یه ، ئه و وتی "سه یرم كرد وامزانی قوڕاوه ، كه چی كه بردم بۆ غه سله كه له وێ پێیانوتم ئه وه

لێنابێته وه و تێزابه ".ناوبراو ئاماژه ی به وه كرد كه به دوای ئه وه دا پاسه وانی به رده رگاكه ی ئاگادار

"دو وتویانه ئه وانی���ش كردوه ت���ه وه ، ئوتومبێل���ی تریش���یان والێكردوه . ئه و وتی "له ڕوی سایكۆلۆجییه وه كاریگه ری ئ���ه م كاره بۆ م���ن زۆر ناخ���ۆش بو، یه كه مج���ار گومانم بۆ ئ���ه وه ده چو كه غه ره ز شه خس���ی بێت به رامبه ر به من كرابێت، به اڵم دواتر بۆم ده ركه وت ئه وه دیارده یه ، به تایبه تی كه سه ره تای ئه م هه فته ی���ه ش هه مان حاڵ���ه ت به رامبه ر به ئوتومبێلی ناسیاوێكمان ئه نجامدرا".

وتیش���ی "هه رچه ن���ده من داواش���م تۆماركردوه له پۆلی���س، به اڵم به بڕوای من هۆكاری س���ه ره كی ئ���ه م دیارده یه كه مته رخه م���ی و دانه نان���ی كامێ���رای

چاودێرییه له گوندی ئه ڵمانیدا".بۆ به دواچونی زیاتر ئاوێنه په یوه ندی ئه ڵمانییه وه ، گون���دی به ئیداره ی كرد

به اڵم به رده ست نه بو.

تا ئێستا پێنج كه س له سلێمانی توشی ئه نفلۆنزای به راز ب���ون، كه یه كێكیان به ب���ێ پرس���ی پزیش���ك و وه رگرتنی چاره سه ر نه خۆش���خانه ی جێهێشتوه و

رۆشتوه ته ماڵه وه .به پێ���ی س���لێمانی : ئاوێن���ه ، س���ه رچاوه یه كی ئاگادار تا ئێس���تا 5 كه س له س���لێمانی توش���ی ئه نفلونزای به راز بون و براونه ته نه خۆش���خانه ، كه پ���اش وه رگرتنی چاره س���ه ر دوانیان تریان رۆیشتونه ته وه ماڵه وه و یه كێكی

به ب���ێ ئاگادار و پرس���ی پزیش���كه كان چاره س���ه ری ده ره وه و رۆیش���توه ته

وه رنه گرتوه .كرد به وه ش ئاماژه ی س���ه رچاوه كه ك���ه ئه گ���ه ری بونی ئه م نه خۆش���ییه له ش���اره كانی تری هه رێمی���ش هه یه ، به اڵم تاوه كو ئێس���تا پش���كنینی ئه م نه خۆش���ییه له هه رێم���ی كوردس���تان ته نه���ا له ش���اری س���لێمانی هه ی���ه و نه ش���اری هه ولێ���رو نه ده���ۆك ئ���ه م

پشكنینه یان هه یه .

له م باره یه وه دكت���ۆر میران عه باس ته ندروس���تی فه رمانگه ی به ڕێوه به ری س���لێمانی ب���ۆ ئاوێنه ی رونك���رده وه تاوه كو ئێس���تا ئه وه ی ئه وان ئاگاداری بن س���ێ كه س توش���ی نه خۆشییه كه بون دوانیان رۆیشتونه ته وه پاش باش بونی حاڵه ته كه یان به اڵم یه كێكی تریان له نه خۆشخانه رۆیشتۆته ده ره وه به بێ ته ندروستی ، ستافی ئاگاداركردنه وه ی په یوه ن���دی له نه خۆشخانه ش���ه وه پێوه كراوه به اڵم هه ر نه گه ڕاوه ته وه بۆ

چاره سه ر وه رگرتن.دكتۆر میران رونیشی كرده وه ئێستا په تاك���ه بونی له چه ندی���ن واڵت هه یه و ریكخراوی ته ندروس���تی جیهانی ناوی لێن���اوه په ت���ای وه رزی جیهانی ، گه ر بێتو ش���ه پۆلێكی س���ه رما دروستبێت ئه گه ری زۆری هه یه جارێكی تر په تاكه توش���ی خه ڵك بكات. ناوبراو ئه وه شی رونكرده وه كه ئاماده باش���ی ته واویان هه یه بۆ روبه روبونه وه ی نه خۆشییه كه و

ده رمانی پێویستیشیان هه یه .

پشكنینه ئه و به نه بونی س���ه باره ت له پارێزگاكانی هه ولێرو دهۆك وته بێژی وه زاره ت���ی ته ندروس���تی هه رێم دكتۆر پشتڕاس���تكرده وه و هه واڵه كه ی خاڵص له ئێس���تادا ئه و پش���كنینه رایگه یاند بۆ نه خۆش���ی په تای ئه نفلۆنزای به راز له كوردستان ته نها له پارێزگای سلیمانی هه یه هیچ یه كێك له شاره كانی هه ولێرو

دهۆك پشكنینه كه ناكه ن.په تای ئه نفلۆنزای به راز كه ناسراوه ب���ه H1N1 س���ه ره تا له س���اڵی 1918

س���ه ری هه ڵداوه و به په تای ئه نفلۆنزای ئیس���پانی ناس���راوه چونكه له وكاته دا بایه خ���ی ئیس���پانا راگه یاندنه كان���ی زۆریان به په تاكه ده دا. ئه م نه خۆشییه ڤایرۆسییه و درمه و دوچاری كۆئه ندامی ڤایرۆس���ی به هۆی ده بێت و هه ناس���ه ئه نفلۆنزای به راز له جۆری A . نیشانه ی نه خۆش���ییه كه بریتییه له قوڕگ ئێشه ، تا، پژمی���ن، بێهێزی گش���تی ، كۆكه ، ئ���ازاری ماس���ولكه كان و هه ن���دێ جار

ته نگه نه فه سی و سكچون.

"شوقه کان ده درێن به ئه ندامانی یه كێتی مامۆستایان"

له گوندی ئه ڵمانی تێزاب به چوار ئوتومبێلدا ده كرێت

له سلێمانی 5 كه س توشی ئه نفلۆنزای به راز ده بن

دو ساڵه مامۆستایان چاوه ڕوانی وه رگرتنی سه ره موچه ن

Page 3: ژماره 362

3(362( سێشه ممه ‌2013/1/29هه‌نوکه

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

تا دوێنێ ، سه ری زمان و بنی زمانی ده سه اڵتدارانی كوردستان ئۆپه راسیۆنی

دیجله و مه ترسییه كانی بو، كه چی وا مانگێكه ئه وه ی ناوی له كوله كه ی

ته ڕیشدا ناهێنرێت "ئۆپه راسیۆنی دیجله "یه ، چاودێرێك ده ڵێت "ئێستا

بارزانی و مالیكی به چه ند كۆمپانیایه كی نه وته وه سه رقاڵن، نه ك ئۆپه راسیۆنی

دیجله ".

س����ه ربازی ب����ااڵی فه رمانده یه ك����ی له دوزخورماتو به هۆكاری به رپرسیارێتی نه یویست ناوی باڵوبكرێته وه به ئاوێنه ی راگه یان����د ك����ه ئ����ه و هه اڵیه ی له س����ه ر زیاتر ئۆپه راس����یۆنی دیجله س����ازكرا، له سیناریۆ و شانۆگه رییه ك ده چو كه زۆر به باشی كاری ده رهێنانه كه ی رێكخرابو، ئامانج����ی ئه و هه رایه ش گواس����تنه وه ی س����ه رنجی رای گش����تی كوردستان بو له كێش����ه ناوخۆییه كان����ی هه رێمه وه بۆ ده ره وه ، چونكه ئۆپه راس����یۆنی دیجله هێزێكی تازه نه بو، به ڵكو پێش����وتریش ئ����ه و لی����واو فیرقان����ه هه ب����ون، ته نها جی����اوازی ئه وه ب����و ك����ه عه بدولئه میر زه یدی����ان كرد به فه رمان����ده ی ئه و لیواو فیرقان����ه و ن����اوی دیجله ی����ان لێنا. ئه م به رپرس����ه ئام����اژه ب����ه وه ده كات كه ره نگه بیانوی ئه م بێده نگییه ی ئێس����تا له به رامب����ه ر ئۆپه راس����یۆنی دیجله ئه و گفتوگۆیه بێت كه هه رێمی كوردس����تان له گ����ه ڵ حكومه تی ناوه ندی����دا هه یه تی بۆ چاره س����ه ركردنی كێشه كان، "به اڵم ئاقیبه تی ئه مه ش����یان خێر بێت"، وه ك ئه و فه رمانده سه ربازییه له دوزخورماتو

ده ڵێت.به اڵم قایمقامی دوزخورماتو "ش����ه الل عه ب����دول" رایده گه یه نێ����ت " ه����ۆكاری راگرتنی باس����كردنی دیجله ئه وه یه ئه و هێ����زه له ئێس����تادا جوڵه ی����ان نییه كه وابڕیاربو له نێ����وان دوزخورماتوو-داقوق زاڵگه یه ك دابنێن شكس����تیان پێیهێناو نه هاتونه ته دیك����ه ش هێزی رایانگرت، ناوچه ك����ه ، به هه مانش����ێوه ش الیه ن����ی كوردس����تانی جوڵ����ه ی راگرت����وه واتا بۆیه راگرتوه ، جوڵه كانیان هه ردوالیان

بابه ته كه بێده نگی پێوه دیاره ".به رپرس����ێكی حزبی����ش له كه رك����وك ئۆپه راس����یۆنی ك����ه رایده گه یه نێ����ت دیجله به ش����ێوه ی یاس����ایی و ده ستوری دروس����تنه كراوه و الیه نی كوردس����تانی و

كه رك����وك و پارێ����زگای ئه نجومه ن����ی به رپرس����انی ناوچه ك����ه ره تیانكرده وه ، واقیعییه وه فه رم����ی و ل����ه روی ب����ه اڵم

هه روه كو خۆی ماوه ته وه .ئه ندامی مه كته بی سیاسی و به رپرسی مه حه ل����ی كه ركوك����ی حزبی ش����یوعی كوردس����تان "ئه بو كاروان" له لێداونێكدا ب����ۆ ئاوێنه رایگه یاند ك����ه پاش ئه وه ی ئه و ئۆپه راس����یۆنه مشتومڕو بارودۆخی له سه ر فشاری دروس����تكردو نائاسایی دروس����تكرا، به اڵم له ئێس����تادا به هۆی وتوێ����ژه وه هی����چ الی����ه ك نایه وێت ئه و

بابه تانه و دۆخه كه قورستر بكاته وه .به اڵم ئه ب����و كاروان جه خت له س����ه ر ئ����ه وه ده كاته وه كه پێویس����ته الیه نی كه رك����وك ده س����ه اڵتی كوردس����تانی و به رده وامبێت له داواكارییه كانی پێشوی و

ئه و ئۆپه راسیۆنه ره تبكه نه وه .ه����اوكات فه رمان����ده س����ه ربازییه كه له دوزخورمات����و پێیوایه ئ����ه م بێده نگی

نواندنه به رامبه ر به ئۆپه راسیۆنی دیجله له وكاته وه ده ستیپێكردوه كه حكومه ت كوردیش له كێشه دایه و سوننه دا له گه ڵ به ناو س����ه رقاڵی گفتوگۆیه ، كه چی هیچ بڕیارێكی دڵخۆشكه ر نه دراوه ، ئه و وتی "پێده چێت ئه م����ه ته نها كات به ڕێكردن بێ����ت، چونكه كه س نازان����ێ ئه نجامی ئه م دۆخ����ه به چی و به ك����وێ ده گات؟ له كاتێك����دا ده بوایه له م دۆخه ی عێراقدا كورد فش����اری زیاتری له س����ه ر مالیكی دروس����تبكردایه ، ئه وه تا ده نگۆی ئه وه هه یه مالیكی به داواكانی س����وننه رازی ب����وه و ئه گه ر وابێ����ت ئه وا دیس����انه وه ش����ه ڕی راگه یان����دن له گ����ه ڵ ك����ورددا ده س����تپێده كاته وه و ئه وه ی پێشتر پێی

نه كراوه هه وڵده دات ئه نجامی بدات".له به رامب����ه ردا ئه ندامێكی ئه نجومه نی قه زای دوزخورمات����و ده ڵێت "ئه و هێزه پێشتریش هه بو، به اڵم كێشه كه ئه وه بو پارێ����زگای ئه منییه كان����ی ده س����ه اڵته

كه رك����وك و س����ه اڵحه دین و دیاله خرایه ژێرده ستییه وه ".

ق����ه زای ئه نجومه ن����ی ئه ندام����ی دوزخورماتو كه مال گلی باسی له وه كرد كه 25ی ئ����ه م مانگه ئه نجومه نی قه زاو حزبه كان و قایمق����ام و فه رمانده ی لیوای 16 سه باره ت به دۆخی ئه منی و سیاسی قه زاكه كۆبوینه وه ، به پێی نوس����راوێكی حكومه تی ناوه ند كه له به رده ستماندایه و ره وان����ه ی لیوای 16 كراوه داوای كردوه

ده س����توه رنه داته ش����ێوه یه ك )به هیچ نێ����و دوزخورمات����و(، مه به س����تی ئه و ب����ه اڵم ئێمه به رپرس����ه كه ی ك����ورده ،

كێشه مان له گه ڵ ئه و لیوایه دا نییه .به اڵم به بڕوای فه رمانده سه ربازییه كه ی دوزخورمات����و ده نگۆی ئه وه هه یه كورد رازی بوه كه ده سه اڵتی ئه منی ناوخۆی دوزو كه ركوك و ناوچه كه نه خرێنه سه ر دیجله ، به اڵم ئۆپه راسیۆنه كه وه ك خۆی بمێنێته وه ، كه ئه مه ش زۆر مه ترسیداره و

كورد س����نوره كانی ده ره وه ی شاره كان له ده ستده دات و ناتوانێت هیچ جوڵه یه ك

بكات.قایمقامی قه زای دوزخورماتو ش����ه الل عه بدول ئاماژه به وه ده كات له ئێس����تادا ئۆپه راسیۆنی دیجله له ده ره وه ی سنوری دوزخورماتون واتا له رێگای دوز-تكریت و دوز-به غدا جێگیرن، به اڵم ته نها هێزێك له س����نوری ئێمه دای����ه له زه رگ����ه و هه ر

له سه ره تاوه كه هاتون له و جێگایه ن.پێش����تریش ب����ه وه ی س����ه باره ت ئۆپه راسیۆنی دیجله هه ر له و جێگایانه بون و الیه نی كوردستان و راگه یاندنه كان هه ڵمه ت����ی به رده وامی����ان هه ب����و ب����ۆ باسكردن و وروژاندنی، كه چی له ئێستادا قایمقامی نه م����اوه ، بونی باس����كردنی دوزخورماتو له وباره یه وه وتی "راس����ته هه ر له و ش����وێنانه بون، ب����ه اڵم ئه وان نه كردوه ، له جێگه ی خۆیان جوڵه ی����ان به اڵم پێش����مه رگه هاتوه ته پێش����ه وه و نزیك����ه ی دو كیلۆمه ت����ر له ش����اره كه وه

دوره ".له الیه كی تره وه به رپرس����ی ئاسایشی پارتی له دوزخورماتو تایه ر فه قێ ده ڵێت "هێ����زی دیجله الی ئێم����ه بونی نه بوه و نه هاتونه ت����ه دوزخورماتو، ته نها لیوای 16 بونی هه یه كه به رپرسه كه ی كورده ،

به ڵكو له سنوری كه ركوك بوه ".سه رچاوه یه كی ئاگادار كه له نزیكه وه چاودێری بارودۆخه كه ده كات، به ئاوێنه ی راگه یاند ئه وه ی یه كێتی و پارتی و مالیكی ویس����تیان به ده س����تیان هێناو ئامانجی خۆی����ان پێكا، ب����ۆ نمونه له ئێس����تادا ناوچ����ه ی س����ه اڵحه دین واتا س����نوری ق����ه زای دوزخورماتو تاوه ك����و داقوق و خه تی نه وتی قادرك����ه ره م و ده وروبه ری به رژه وه ندییه كان����ی پاراس����تنی ب����ۆ یه كێتی مس����ۆگه ركراوه و هێزه كانی تێدا جێگیر كردوه ، له به رامبه ریش����دا دیوی خۆرهه اڵت و خۆرئاوای ناوچه ی كه ركوك له دوبزو له یالن ك����ه ناوچه ی پڕبایه خی نه وتن ب����ۆ پارتییه و به هه مان ش����ێوه هێزه كان����ی تێدا جێگیر كردوه ، هاوكات ئۆپه راس����یۆنی دیجله ش هاتونه ته ئه و ش����وێنانه ی كه مه به ستی بوه و به رگری لێده كه ن و تاڕاده ی����ه ك ئامانجی خۆیان

پێكاوه .ئه م س����ه رچاوه یه وتی "ئه وه ی ئێستا بارزان����ی و مالیك����ی پێوه ی س����ه رقاڵن كێش����ه ی چه ند كۆمپانیایه ك����ی نه وته نه ك ئۆپه راسیۆنی دیجله و باری ئه منی

كه ركوك و دوزخورماتوو سنوره كان".

ئۆپه‌راسیۆنی‌دیجله‌..‌ناوی‌‌له‌كوله‌كه‌ی‌‌ته‌ڕیشدا‌نه‌مایه كێتی و پارتی ناوچه نه وتییه كانی كه ركوك و سه اڵحه دینیان له نێوان خۆیاندا دابه شكرد

ئا: سان

سه رۆكی هه رێمی كوردستان له گه شته كه یدا بۆ ئه وروپا و

له كۆبونه وه ی له گه ڵ سه رۆكی خاچی سوری نێوده وڵه تی رایگه یاند كه له هه رێمی كوردستان كه س نییه

له سه ر بیروڕای سیاسی زیندانی بێت، به اڵم كۆمه ڵی ئیسالمی و بزوتنه وه ی

ئیسالمی جه خت له سه ر ئه وه ده كه نه وه كه له دوای روخانی رژێمه وه تا ئێستا 12 كه سیان له الیه ن ده زگا ئه منییه كانی هه رێمه وه رفێنراون و تا

ئێستا بێ سه روشوێنن.

سه رۆكی هه رێمی كوردستان، بارزانی كه ئێستا به گه شتێك له ده ره وه ی واڵته ، كۆڕبه ندی كۆبونه وه كانی له په راوێ���زی ئاب���وری جیه���ان له داف���ۆس له واڵتی سویسرا، چاوی به سه رۆكی خاچی سور و وه فدێكی هاوڕێی كه وت، له كۆبونه وه یدا س���ه رۆكی هه رێ���م وه ك له میدیاكان���ی پارتیی���ه وه باڵوكرایه وه رایگه یاندوه كه له هه رێمی كوردستان هیچ زیندانییه كی سیاس���ی نییه ، به اڵم ه���ه ردو حیزبی ئیس���المی )كۆمه ڵ، بزوتنه وه ( جه خت له س���ه ر ئه وه ده كه نه وه كه له س���اڵی 2003ه وه 12 كه س���یان له الیه ن ده زگا ئه منییه كانی هه رێم له هه ولێر و سلێمانی و كه ركوك ده ستگیركراون له به ر ئینتیمای

سیاس���ی ئیس���المییان و تا ئێستا هیچ چاره نوسێكیان دیار نییه .

به رپرس���ی په یوه ندییه كانی كۆمه ڵی به ئاوێنه ی قادر فه خره دین ئیس���المی راگه یاند كه ئه وان وه ك كۆمه ڵی ئیسالمی شه ش كه سیان له دوای 2003ه وه له الیه ن ده زگا ئه منیی���ه جیاجیاكانی هه رێمه وه ده س���تگیركراون، به اڵم تا ئێستا هیچ چاره نوسێكیان دیارنییه و كه س نازانێت مردون، یان ماون و كه س وكاریشیان تا

ئێستا نه یانبینیون.ئیس���المی كۆمه ڵی به رپرس���ه كه ی ئام���اژه ی بۆ ئه وه كرد ك���ه ئه وان الی عێراق كۆم���اری خۆیانه وه س���ه رۆكی تاڵه بانی و سه رۆكی هه رێم بارزانی و هه ردو له ده ستگیركردن و سیاسییان مه كته بی بێ سه روشوێنكردنی ئه و شه ش كه سه ئاگادار كردۆته وه ، ب���ه اڵم هه ر گوێیان له به ڵین بوه ، بێ ئه وه ی به كرده وه هیچ

هه نگاوێك بنرێت.به رپرسی په یوه ندییه كانی كۆمه ڵ كه ئه ندامی سه ركردایه تی حیزبه كه شیه تی ب���اس ل���ه وه ده كات ك���ه به چه ندی���ن جیهانیش���یان مرۆڤی مافی رێكخراوی راگه یاندوه كه ئه و ش���ه ش ئه ندامه یان له الی���ه ن ده زگا ئه منییه كانی هه رێمه وه ده س���تگیركراون و وا چه ندی���ن س���اڵ تێپه ڕیوه ، به اڵم هیچ چاره نوس���ێكیان ده ست نه كه وتوه و كه سوكاریشیان هه ر

له چاوه ڕوانیدان.

به پێی جاڕنام���ه ی جیهانی مافه كانی م���رۆڤ، دیارنه مان���ی ئه و 12 كه س���ه پێش���ێلكردنێكی خان���ه ی ده چێت���ه راس���ته وخۆی مافه كان���ی مرۆڤه وه كه له ماده ی 11دا هاتوه " هه ركه س���ێك كه به تۆمه تێك ده ستگیر ده كرێت بێ تاوانه تا ئه و كاته ی تاوانه كه ی به سه ردا ساغ ئاش���كرادا له دادگایكردنێكی ده بێته وه كه هه مو زامنه یاس���اییه زه رورییه كانی

بۆ دابین بكرێت". ئیسالمی شوان بزوتنه وه ی وته بێژی ش���ێوه ی به هه مان ئه وانیش قه اڵدزێی كۆمه ڵ���ی ئیس���المی ش���ه ش ئه ندامی خۆیان س���ااڵنێكی زۆره له الیه ن ده زگا

ئه منییه كانی هه رێمه وه ده ستگیركراون و تا ئێستا بێ سه روشوێنن.

"نزیكه ی راگه یاند به ئاوێنه ی ناوبراو شه ش بێ سه روشوێنمان هه یه ، تائێستا حكومه ت پێی رانه گه یاندوین ماون یان نه م���اون، چاوه ڕێ���ی ئه وه ین حكومه ت

وه اڵممان بداته وه ".قه اڵدزه یی ب���اس ل���ه وه ده كات كه هه ندێكیان له كۆتایی س���اڵی 1993 بێ سه روشوێنن، هه ندێكی تریشیان له دوای ده ستگیر عێراقه وه ئازادی پرۆس���ه ی كراون و ده ڵێت "زۆرینه یان له س���نوری س���لێمانیدا گیراون و بێ سه روش���وێن كراون، به اڵم حكومه ت���ی هه رێم لێیان

به رپرسه ".ئه و به رپرس���ه ی بزوتنه وه ئاماژه بۆ ئه وه ده كات كه ئه وان س���ه ره تاییترین زانیارییان ال نییه له سه ر مان و نه مانی ئ���ه و ئه ندامانه ی���ان و چه ندی���ن ج���ار پرسیاریان كردوه له به رپرسانی هه رێم و، ده ڵێت" تائێس���تا وه اڵمی چاره نوس���ی نه به كه س وكاریان نه به ئێم���ه ، ئ���ه وان دراوه ته وه ، هه مو رێگاكانمان گرتۆته به ر بۆ هه واڵپرس���ینیان، به اڵم تائێستا بێ س���ه رو ش���وێنن، هه تا كاك مه ال عابد ل���ه دوای پرۆس���ه ی ئ���ازادی عێراقه وه له سنوری یه كێتی له بارۆدخی شه ڕیشدا نه بوه ده س���تگیركراوه و به هه مان شێوه

چاره نوسی نادیاره ". جگه له م گیراوه سیاسییه ئیسالمییانه كه تا ئێس���تا بێ سه روشوێنن، هه ردو حیزبی ده س���ه اڵتداری كوردس���تانیش له س���ه رده می ش���ه ڕی ناوخۆ له 5-1-

1994ه وه تا رێككه وتنی واشنتۆنی ساڵی پێش���مه رگه ی ئه ندام و چه ندین 1998یه كتریان بێ سه روشوێن كردوه ،به پێی راپۆرتی لیژنه ی مافی مرۆڤی په رله مانی كوردس���تان 120 كه س له ه���ه ردوال تا ئێستا بێ سه روشوێنن، ئه مه له كاتێكدا ك���ه رێكخراوی كوردوس���اید ئاماژه بۆ 200 حاڵ���ه ت ده كات ن���ه ك ئاماره كه ی

په رله مان.

لەئینتەرنێتەوە سەردانی بەرپرسانی هەرێم بۆ بەسەرکردنەوەی سەنگەرەکانی پێشمەرگە بەرامبەر ئۆپەراسیۆنی دیجلە

سه‌رۆكی‌‌هه‌رێم:‌له‌كوردستان‌زیندانی‌‌سیاسی‌‌نییه‌كۆمه‌ڵ‌و‌بزوتنه‌وه‌:‌‌12كه‌سمان‌بێ‌سه‌روشوێنه‌

ئێستا بارزانی و مالیكی به چه ند كۆمپانیایه كی

نه وته وه سه رقاڵن نه ك ئۆپه راسیۆنی دیجله

12 ئیسالمی و 120 یەکێتی و پارتی پاش

دەستگیرکردنیان بێسەروشوێنن

لەدوای 2003ەوە چەندین ئیسالمی دەستگیرکراون و بێسەروشوێنن لەئینتەرنێتەوە

Page 4: ژماره 362

هەنوکە(362( سێشه ممه 42013/1/29

یاریگاكانی (ئاسۆ – ئه شكه وه ڵ – شنروێ ) له ھه ڵه بجه ی شه ھید160,705,0002012 خه رج و داھاتی ساڵی 2012 به شێوه یه كی شه فاف ده خاته ڕوو

251,310,0002012

39,165,0002012

443,869,7502011 2010 2009

541,640,00010

612,925,0004

73,656,750

81,150,000

95,388,750

1021,500,000

111,440,000

121,600,000

13800,000

153,500,000

166,200,000

172,255,000

1810,662,000180

1914,750

20280,000

213,145,000

225,877,750

2452,000

251,377,000

26368,000

272,270,000

284,275,000

29165,049,75034,672,250

165,049,750

2012

پاش ئه وه ی كه به ڕێز (ئاســـۆ حاجی محەمەد بامۆكی) له ســـه ر ئـــه رك و بودجه ی خۆی ســـێ یاریگای مۆدێرنی بۆ وه رزشـــكارانی ھه ڵه بجه له ٢٠٠٨/١١/١٢ دروســـتكرد به بێ له به رچاوگرتنی ده ستكه وتی بازرگانی و ته نھا له پێناوی پێشخستنی بزافی وه رزشی ھه ڵه بجه

به گوژمه ی زیاتر له یه ك ملیۆن دۆالر.زه وی ئه و یاریگایانه له حكومه ت به موســـاته حه وه رگیراوەو ســـتافێكی كارگێڕی تایبه ت به ڕێوه ی ده به ن، ده ســـتكه وت و داھاتی ئه م یاریگایانه به ژماره حسابێك خراوه ته بانكی ھه ڵه بجه و له پـــرۆژه خێرخوازیه كان و یارمه تیدانی وه رزشـــكاران و خوله وه رزشـــییه كان و یاریگاكانـــدا خه رج ده كرێت، به پێویســـتمان زانی وه ك ســـانی رابردوو له م خشـــته یه دا به شێوه یه كی شه فاف و ئاشـــكرا سه رجه م خه رج و داھاته كانی ساڵی ٢٠١٢ بخه ینه به رده م

وه رزشەوانه خۆشه ویسته كان و الیه نه په یوه ندیداره كان و بوی بكه ینه وه .

تێبینی : یاریگای ئاسۆ بۆ چاالكییه وه رزشییه كان بێبه رانبه ره و داھاتی نییه .

سامان یوسف محەمەد سه رپه رشتیاری گشتی یاریگاكان

ریکالم

ئا: نالی

رێكخه ری گشتی بزوتنه وه ی گۆڕان نه وشیروان مسته فا له كۆبونه وه ی

له گه ڵ نێچیرڤان بارزانی و د. به رهه م ساڵح كه رۆژی 23-1 له مه كۆی گشتی بزوتنه وه ی گۆڕان له سلێمانی سازكرا،

ئاماژه بۆ ئه وه ده كات كه ئه گه ر مه سه له ی پرۆژه ده ستوری هه رێم له م هه لومه رجه ناسكه دا ده بێته تێكدانی نێو ماڵی كوردی و دوله تكردنی ئه وا

با ئه و مه سه له یه دوابخرێت، ئه م رایه له الیه ن پارتی و یه كێتیشه وه به گه رمی

پێشوازی كرا، به اڵم پسپۆران و چاودێرانی سیاسی رای جیاوازیان هه یه ، په رله مانتاری گۆڕان حاکم

شێخ له تیف مسته فا ده ڵێت "ئه وه كاره ساته و پشتكردنه له ستراتیژی

ئۆپۆزیسیۆن".

پرۆژه ده س����توری هه رێم كه له ساڵی 2009ه وه بۆته كێش����ه یه كی س����ه ره كی نێوان ئۆپۆزیسیۆن و ده سه اڵت له هه رێمی كوردس����تاندا، له دوا كۆبونه وه ی گۆڕان و پارتی و یه كێتی ، نه وش����یروان مس����ته فا له به ر هه لومه رجی ناس����كی كوردستان و ئ����ه م یه كالییكردن����ه وه ی ناوچه ك����ه په رله مانتاری دواخس����ت، كێش����ه یه ی گ����ۆڕان له په رله مان����ی عێ����راق ش����ێخ له تی����ف مس����ته فا ده ڵێت "ده س����ه اڵت له قازانجیانه ده ستور نه بێت، بۆیه دوای ده خه ن، دواخس����تنی زۆر زه ره ر ده دات به سیس����ته ماتیككردنی له دیموكراسی و ئه م هه رێمه ، هه ركه سێكیش یارمه تیده ر ی����ان هاوكاربێ����ت، ش����ه ریكه له گ����ه ڵ

ئه وان".ش����ێخ له تیف جه خت له س����ه ر ئه وه ده كات����ه وه ك����ه ب����ڕوا ن����اكات "كاك نه وش����یروان" وای وتبێت، به اڵم ئه گه ر وای وتبێ����ت "ئ����ه وه به زاندن����ی هێڵی سوره و ناڕاستگۆیی ئۆپۆزیسیۆن پێشان ده دات، ده بێته ش����ه ریك له ده سه اڵتدا و جیاوازی نامێنێت له نێوانیاندا، هیوادارم وا نه بێت، ئه گه ر وابێت ئه وا كاره ساته ، ئۆپۆزیسیۆن، له س����تراتیژی وه رگه ڕانه

كه ئه م����ه نابێت خه ڵ����ك و جه ماوه ری له هه ر بك����ه ن قبوڵ����ی ئۆپۆزیس����یۆن

كه سێكیشه وه بێت".به ڕێوه به ری س����ه نته ری لێكۆڵینه وه ی یاس����ایی و رامیاری زانكۆی سلێمانی د. یوس����ف گۆران ئاماژه بۆ ئه وه ده كات كه ئه گ����ه ر كۆمه ڵگا نه توانێ له س����ه ر كه كۆمه اڵیه تییه ی هاوپه یمانێتییه ئه و ده ستوره پێویستیه تی كۆك بێت، ئه وا باشتر وایه مه سه له ی دانانی ده ستورێك كه ناته بایی دروست بكات و ببێته مایه ی تێكدانی شیرازه ی سیاسی و كۆمه اڵیه تی گ����ه ل، وه البنرێت تا ئ����ه و كاته ی گه ل و نوێنه ران����ی توانای دروس����تكردنی ئه و وت����ی " ده بێ����ت و هاوپه یمانێتییه ی����ان سیستمێكی الوازی یاسایی و دامه زراوه یی بێده س����توری باش����تره له كۆمه ڵگایه كی خاوه ن ده ستورێك، به اڵم ناته با له سه ر هێڵ����ه س����ه ره كییه كانی به ڕێوه بردن����ی ده وڵه ت، سه ره نجام بێ بونی كۆده نگیی گش����تی ده س����تور مۆركی خ����ۆی وه ك

كۆمه اڵنی نێ����وان هاوپه یمانێتییه ك����ی خه ڵك له ده ست ده دات و ده بێته پرۆژه و دیدی الیه كی كۆمه ڵگا به رامبه ر به الیه ك و

دیدێكی تری هه مان كۆمه ڵگا". عه بدولكه ری����م چاودێ����ری سیاس����ی هه ڵه دنی پێیوایه ئه گه ر قسه كردن له سه ر نادیموكراسی ده س����تورێكی ده س����تور باس����ی ئ����ه وه ی وه ك له ئارادابێ����ت لێوه ده كرێت، نه بونی زۆر باشتره و وتی الیه نه كان رێككه وتنی ئه وه شدا "له گه ڵ له س����ه ر نه بونی ده ستور بۆ ئه م قۆناغه دواخس����تنی كێش����ه كانه بۆ ماوه یه كی ئاماده نه بونی وات����ه ئه مه ش دیاریكراو پارت����ی دیموكرات����ی كوردس����تانه ب����ۆ

چاره سه ری راسته قینه و رێككه وتن". م����اوه ی چ����وار س����اڵه مش����تومڕی نێوان ده س����ه اڵت و ئپۆزیس����یۆن له سه ر له كوردستان پرسی ده س����توری هه رێم درێ����ژه ی هه ی����ه ، هه رچی ده س����ه اڵته به تایبه تی پارتی ده یه وێت سیسته مه كه هاوپه یمانه كه ی بێ����ت، س����ه رۆكایه تی

یه كێتی وه ك ئه و هاس����ۆز نییه له سه ر ئه وه ی سیسته مه كه سه رۆكایه تی بێت، ب����ه اڵم به بێ پارتیش ئام����اده نییه پێ له سه ر گه ڕانه وه ی ده ستور بۆ په رله مان دابگرێت، به اڵم تا كۆبونه وه ی رێكخه ری بزوتنه وه ی گۆڕان له گه ڵ پارتی و یه كێتی سازنه كرابو، ئۆپۆزیسیۆن زۆر به توندی پێ����ی له س����ه ر گه ڕانه وه ی ده س����تور و گۆڕینی له سیسته مێكی سه رۆكایه تییه وه

بۆ په رله مانی داده گرت. ش����ێخ له تیف مس����تەفا كه پسپۆره له ب����واری زانس����تی ده س����توردا ئۆباڵی دواخستنی ده س����تور ده خاته ئه ستۆی ده س����ه اڵت و جه خت له س����ه ر زه روره تی هه بونی ده س����تور ده كاته وه و ده ڵێت " ده كرا له یه كه م رۆژی دانانی ده س����توری عێراقه وه ده س����توری خۆم����ان هه بێت، ب����ه اڵم دی����اره هێش����تنه وه ی هه رێ����م به بێ ده س����تور، ئ����ه وه ده گه یه نێت كه ده س����توریان نایانه وێت فه رمانڕه واكان هه بێت، چونكه ده ستور ده سه اڵته كانی

ئه وان دیاریده كات و س����نوره كانیمان بۆ ده ستنیشان ده كات".

ناوبراو پێیوایه پێویسته ئه و ده ستوره بگه ڕێنرێته وه بۆ په رله مان و چاكبكرێت" ئه گه ر بیانه وێ����ت چاككبكرێت له ماوه ی چونك����ه چاكده كرێ����ت، هه فته یه ك����دا پرۆژه ی����ه ، به اڵم ئ����ه وان نایانه وێت به و چونكه تێپه رێ����ت، س����ه رۆكایه تییه ش قازانجیانه ده ستور هه ر نه بێت بۆ ئه وه ی به كه یفی خۆیان فه رمانڕه وایه تی بكه ن، ئه گه ر چاریان نه مێنێت پێیان خۆش����ه

به و ده ستوره فه رمانڕه وایه تی بكه ن". د. یوس����ف گۆران ك����ه دكتۆراكه ی له رێكخستنی ده س����توردایه ، هه رچه نده ئ����ه و پێیوایه كه پێویس����ته په یمانێكی كۆمه اڵیه تی له نێوان گش����ت الیه نه كاندا هه بێت و ئه گ����ه ر نه بێت دواخرێت، به اڵم پرسی ده ستور به گرنگ ده زانێت و باس ل����ه وه ده كات ك����ه ب����ۆ چاودێریكردن و دڵنیاب����ون ل����ه النه دان����ی ئه و یاس����او بڕیارانه ی له هه رێمدا ده درێن پێویستمان

دادوه رێك به مه رجه عێك و زه مانه تێك و هه یه كه بێ بونی ده س����تور ده سته به ر ناكرێت و ده ڵێت" ناكرێت قس����ه له سه ر دامه زراندن����ی ده وڵه ت����ی یاس����ا بكرێت له هه ر واڵتێكدا به هه رێمیشه وه بێ بونی ده س����توری كه ده وڵه تێك ده س����تور و نه بێت، چ نوس����راو چ عورفی، ناتوانێت

ببێته ده وڵه تێكی یاسایی".عه بدولكه ریم هه ڵه دنی جه خت له سه ر پێویس����تی هه بونی ده ستور ده كاته وه ، ب����ه اڵم پێش����یوایه رێگای ت����ر هه یه بۆ خه باتكردن����ی ئۆپۆزیس����یۆن له پێن����او له راس����تیدا ده ڵێ����ت" دیموكراس����یدا و ئۆپۆزیسیۆن ئه گه ری تر و هه نگاوی تری زۆری له به رده مدای����ه بۆ خه بات له پێناو دیموكراس����ی و رێگه گرت����ن له واقیعبونی قرۆغكرا و و بنه ماڵه ی����ی ده س����ه اڵتێكی دواكه توی س����ته مكاردا"، ئ����ه و پێیوایه گفتوگۆكان له ه����ه ر چوارچێوه یه كدا بن گرنگ ئه وه یه له سه ر حسابی پاشه كشه

نه بێت له ئامانجه دیموكراسییه كان".

له‌سه‌ر‌دواكه‌وتنی‌‌یه‌كالییكردنه‌وه‌ی‌‌پرسی‌‌ده‌ستورحاکم شێخ له تیف: كاره ساته و پشتكردنه له ستراتیژی ئۆپۆزیسیۆن

کۆبوونەوەی دەسەاڵت و ئۆپۆسزیۆن لەمەکۆی سەرەکی گۆڕان فۆتۆ: ئارام کەریم

گفتوگۆكان له هه ر چوارچێوه یه كدا

بن گرنگ ئه وه یه له سه ر حسابی

پاشه كشه نه بێت له ئامانجه دیموكراسییه كان

Page 5: ژماره 362

ئا: كاوه ره ش، به ریتانیا

له راپۆرتێكدا كه له الیه ن هه ر سێ SUE REID رۆژنامه نوس

FIGEN GUNES FARUKdaily mail بۆ رۆژنامه یZABCI

ی به ریتانی ئاماده كراوه به هاوكاری كه سێكی دیكه كه له راپۆرته كه دا به )a( ناسێنراوه و هاواڵتییه كی

به ره گه ز توركه و بیست ساڵ له مه وبه ر به شێوه یه كی یاسایی و به پاسپۆرتی قوبرسی هاتۆته به ریتانیاوه ، ئێستا

له باكوری له نده ن ده ژی )a(. له الیه ن رۆژنامه كه وه كامێرایه كی نهێنی و

ریكۆرده رێكی پیده درێت، تا وه ك په نابه رێكی نایاسایی، بچێته ناو قاچاغچییه كان و به شێك له نهێنی و

چۆنیه تی كاركردنیان تۆماربكات بۆ رۆژنامه نوسان و رۆژنامه كه . هاتنی كه سێكی نزیك له خێزانی )a( بۆ

گه یشتن به به ریتانیاو پێدانی بڕێكی زۆر پاره به قاچاغچییه كان، تا

خزمه كه ی بۆ بپه ڕێننه وه ، وا ده كات چیرۆكه كه ی به رۆژنامه كه رابگه یه نێت، ئه وانیش ده ینێرن بۆ ئه و ناوچه یه ی

كه خزمه كه ی و قاچاغچییه كان، لێی نیشته جێن. ئه ویش بۆ ماوه ی چل و پێنج خوله ك وێنه ی نهێنی و

گفتگۆی نێوان قاچاغچییه كان و خۆی تۆماركردوه .

وه ستان له سه ر تاشه به رده كان، گه ڕان به ناو گژوگیاو دارستانه كانی ئه و سنوره ی كه حه فتاو پێنج كیلۆمه تر، به ره و كه ناره س���پییه كانی ش���اری دۆڤه ری به ریتانیا ده ڕوانێ، پیاوێكی نه خشه دانه ری كورد، به خۆی و چاكه ته ك���ه ی به رییه وه ، به بێ سڵه مینه وه وشه كانی ده رده بڕێ، پێیوایه به ر ناتوانن به ریتانیا، ده س���ه اڵتدارانی به لێشاوی په نابه رانی نایاسایی بگرن، بۆ گه یش���تن به زه مینی هیواكان. ئه و خۆی به فه ره یدون ناوب���رد، یان كاكی گه وره ، كه خۆی به سه رده ستی قاچاغچییه كانی ئ���ه و به نده ره ده زانێ، چه ندین كه س���ی دیكه له به رده س���تی ئ���ه و كاروباره كانی بۆ راده په ڕێنن. له رێگای گواس���تنه وه ی هه مو ئه و په نابه رانه ی له زۆربه ی واڵتانی جیهانه وه ، كه نیازی���ان وایه له باكوری فه ره نس���اوه روبكه نه به ریتانیا، سااڵنه چه ندی���ن ملی���ۆن پاوه ن���دی به ریتانی پاش���ه كه وت ده كه ن. "ده رۆژ له مه وبه ر س���ێ گه نجی تورك، نۆ ه���ه زارو پێنج س���ه د پاوه ندیان داوه ت���ا ئه وان بكه مه ناو لۆرییه كه وه و به ڕێی كه ش���تییه كان، بگه نه یه كه م ش���اری به ریتانیا، به ناوی دۆڤ���ه ر. چه ند ش���ه وێك به ر له ئێس���تا بیست و یه ك په نابه ری ئێرانی و ئه فغانی به هه مان ش���ێوه گه یش���تونه ئه وبه ری نزیكه ی فه ره ی���دون به مه ش س���نور"، په نجا هه زار پاوه ندی ده ستكه وتوه . بۆ شه وی سێ شه ممه ، فه ره یدون په یمانی داوه كچێك���ی توركی ته مه ن بیس���ت و ن���ۆ س���اڵ و دو كه پڵی خه ڵك���ی واڵتی )چین( به ڕێگای ش���ه مه ندفه ر، له شاری Kent ی فه ره نساوه بۆ شاریDunkirkی به ریتانیا به ڕێ ب���كات، ئه گه ر بێت و كه سوكاریان بڕی پاره ی دیاریكراو وه ك

بارمته الی س���وپه رماركێتی هاوڕێكه ی له باك���وری wood green له ناوچ���ه یله ن���ده ن دابنێن، كه ئه وی���ش كورده . فه ره ی���دون به كچ���ه توركه ك���ه ده ڵ���ێ "مه ترس���ه ئه گه ر پاره كه بده ی پش���ت به خ���وا ده گه یته الی ك���ه س و كاره كه ت له وبه ر، كێ پاره ی پێشه كی بدا ده چێته ریزی پێش���ه وه ی به ڕێكردن. من هه مو ش���ه وێ نه فه ر به قاچ���اغ ده په ڕێنمه وه ، من زۆر سه ركه وتوم له كاره كه مدا. چه ند ش���ه وێك له مه وبه ریش چل و پێنج كه سم خس���ته ناو لۆرییه كانه وه ، كه له دانكیغ و كااڵسه وه ده چون بۆ دۆڤه ر، بیست و یه ك ئه وبه ر، به سه المه تی گه یشتنه كه سیان ئه وانی دیكه ش دوباره سه رده خه مه وه ." عێراقیی���ه و كوردێك���ی فه ره ی���دون له س���ه ره تای ته مه نی بیس���ت ساڵیدا، له س���اڵی 2007 هاتۆته به ریتانیاو مافی په نابه ری به ده ستهێناوه . ئه و كه ئێستا گاڵت���ه به قس���ه كانی ده یڤ���د كامیرۆنی س���ه رۆك وه زیرانی به ریتانیا ده كات، كه گوتویه ت���ی "س���نوره كانمان له به رامبه ر نایاس���ایی كۆنترۆڵ كردوه "، په نابه ری به اڵم خۆی و قاچاغچییه كانی به رده ستی، شه وانه به نهێنی چه ندین كه س به شێوه ی قاچاغ، ده خه نه پش���تی ئه و لۆرییانه ی وه س���تاون بۆ په ڕینه وه له به نده ره كانی باكوری فه ره نس���ا، له نزیك ش���اره كانی كااڵس و دانكی���غ، تا به كه ش���تی بگه نه ش���اری دۆڤه ری به ریتانی���ا. هه رچه نده س���ااڵنی پێش���وتر به ش���ێوه كی فه رمی كامپی په نابه ران له و به نده ره كرابوه وه ، سه رپه رشتی س���وره وه خاچی له الیه ن ده كرا، به اڵم به هۆی ناڕه زایی به ریتانیا، كه مپه ك���ه داخ���را. له ئێس���تادا باندی قاچاغچییه كان، له چه ندین ش���وێنی ناو دارس���تانه كان، له گه اڵو لق���ی داره كان، دروس���تكردوه ، حه وانه وه یان ش���وێنی كه له شێوه ی ژیانی س���ه ره تایی مرۆڤ ده چێت، به مه ش به ئاسانی جێگاكانیان نادۆزرێن���ه وه . به پێ���ی وت���ه ی یه كێك له پۆلیس���ه كان، كه بۆ رۆژنامه ی ده یلی مه یڵ قس���ه ی كردوه ده ڵ���ێ: زۆربه ی عێراقی كوردو له گروپی قاچاغچییه كان پێكهات���ون و، ئ���ه وان زۆرتری���ن كه س به نایاس���ایی ده رباز ده كه ن، هه ندێكجار ش���ه وانه بیس���ت ك���ه س ده گه یه نن���ه

به ریتانیا. هه ر به پێی وته ی ئه و پۆلیسه ، به شێك له چه ته و قاچاغچییه كان، چه كی بچوكیان هه ڵگرت���وه ، زۆرجار پۆلیس به ش���ه وان نه یوستوه بچێته شوێنه نهێنییه كانیان، ت���ا توندوتیژی و كاره س���اتی كوش���تن رونه دات. له چوارچێوه ی ئه و گفتوگۆیه ی ك���ه له نێوان فه ره یدونی سه رده س���ته ی باندی قاچاغچییه كان و )A( تۆماركراوه چه ندین هاوڕێكانی، فه ره یدون و هاتوه ، رێگای جیاواز به كارده هێنن بۆ گه یاندنی نه فه ره كان بۆ ناو به ریتانیا. سه رده ستی )a(بۆ هه ڵبژارده ی دو قاچاغچییه كان، دان���اوه ، تا ئ���ه و كچه ی ك���ه به زڕناوی )رۆژ(دا له راپۆرته كدا ئاماژه ی پێدراوه و به نهێن���ی )a(،نزیك���ی كه س���ێكی بگه یه نێته ئه وبه ر. یه كه م رێگا خس���تنه ناو ئه و لۆرییانه ی بۆ ئه وبه ر ده په ڕنه وه له كاتی نوستنی شوفێره كان و شكاندنی پش���ته وه ی چ���ادری ده رگاو قفڵ���ی

لۆریی���ه كان، بێ ئ���ه وه ی بهێڵن ئه وان هه س���تی پێبك���ه ن، ئه م���ه هه رزانترین نرخه به دانانی دو هه زار پاوه ندی كاش، له س���وپه رماركێتی هاوڕێكه ی له له نده ن. شێوازێكی دیكه ش به ئاگاداری شۆفێری لۆرییه كه ده بێت، به هۆی پێدانی بڕێكی زۆر پاره بۆ ش���ه ش ه���ه زار پاوه ند، كه ئه م شێوازه یان گه ره نتی تێدایه به قسه ی فه ره ی���دون، به س���ه المه تی راده س���تی خێزانه ك���ه ی ده ك���ه ن له له ن���ده ن. هه ر له درێ���ژه ی گێڕانه وه كانیدا )a( ده ڵێ: له ناو جه نگه ڵ و دارس���تانه كان توش���ی س���ێ هاواڵتی تورك بوم، كه به پش���تی لۆرییه كی پڕ له سه وزه ، له شارۆچكه یه كی توركیا، نزیك به س���نوری سوریا، زیاتر له س���ێ ه���ه زارو دوس���ه د كیلۆمه تریان بڕی بو تا بگ���ه ن به به ریتانیا، ئه وانیش بڕی نۆه���ه زارو پێنج س���ه د پاوه ندیان داوه به قاچاغچیی���ه كان، تا له س���نوری به ریتانیا. بۆ بیانپه ڕێننه وه فه ره نساوه رێ���ژه ی توركه كان نزیكه ی پێنج س���ه د هه زار ك���ه س ده بێت له له نده ن، ئه مه ش هۆكارێكه بۆ ئه وه ی به ش���ێكی ئه وانه ی ماف���ی كاركردنیان نیی���ه الی ماركێت و دوكانه كان���ی ك���ه س و كارو هاوڕێكانیان

به ڕه ش كاربكه ن. ده كه ن ئاره زو زۆربه یان په نابه ره كان گوته ی به پێ���ی به به ریتانی���ا، بگ���ه ن hope land به England فه ره یدون، كهناو ده بات، "ئه گه ر جوابیش وه رنه گریت، ده توان���ی به ڕه ش كار بدۆزیه وه ، چونكه به ریتانیا له زۆربه ی واڵته كان باشتره بۆ

كاركردن".ل���ه م راپۆرته دا رونده بێته وه س���ااڵنه ه���ه زاران په ناب���ه ری نایاس���ایی، چه ند قاچاغچییه كان له سه رده ستی به ئاسانی ئه م���ه ش به ریتانی���اوه ، ن���او دێن���ه پێچه وانه ی قس���ه و كرداره كانی ئاژانسی سنوری به ریتانی و ده یڤد كامیرۆن دێت، س���نوره كانی كۆنترۆڵكردنی ده رباره ی

واڵتی به ریتانیا.

5کوردستانی (362( سێشه ممه 2013/1/29

باوکێک بەجەستەوە باوکێک بێ جەستە

به‌ختیار‌عه‌لی‌ده‌ینوسێت

)6)

لێرەدا لەس���ەر دوو هەوڵی گەورەی جووتبوون���ەوە لەگەڵ باوک���دا دەدوێم. یەک���ەم : جووتبوون���ەوەی فیک���ری و ئایدۆل���ۆژی، دووەم : جووتبوون���ەوەی ڕەفتار »س���لوکی« لەگەڵ باوکدا، کە هەر دوو جۆرەکەی جووتبوونەوە بەرەو راس���تەوخۆ و ڕەمزی ش���ەڕانگێزییەکی

گەورەمان دەبەن. نەس���تی مرۆڤ���ی ئێم���ە پ���رە ل���ە یادگارە ترس���ناکەکانی باوک، باوکێکی کە تۆقێنەر ش���ەڕانگێز و هەڕەشەکەر و منداڵ تاسەر ئێسقان هەستی بە ترس و بچوکی و ناچیزی لە بەردەمیدا کردووە، ک���وڕی وەک مەخلوقێک���ی هیچ و بێنرخ بینیوە. باوک ل���ە بەرچاوی منداڵ ئەو مەخلوقە بەهێزەیە کە دەتوانێت هەموو ش���تێک بچوک و نزم تەماشابکات. ئەم باوکە بەهێزە لە ناو پێکهاتی دەرونیشدا بەرزەمنێکی سزادەر و بەهێزی چاندووە، ئیدیالە، باوک���ی نوێنەری بەس���ەرێک باوکێ���ک کە خۆی ب���ە هەڵگری بەهای ئەخالقی و سیاس���ی بااڵ دەزانێت، خۆی وەک نوێنەری نرخی بەرز و فریادرەسانە بوونەوەرێکی دەردەخات، خ���ۆی وەک ب���ااڵ دەردەخات کە »مەبدەئی« هەیە و بەرگ���ری لە بڕوایەکی فیکری و ئەخالقی بەرز دەکات. لێ���رەوە مۆراڵی باوک لە کۆمەڵ���گا خۆرهەاڵتییەکاندا هەمیش���ە مۆراڵێک���ی ئایدۆلۆژییە، پێوەری هەموو حوکمێک لەالی نەوە تازەکان و گەنجانی ئایدۆلۆژییە. ئەم کۆمەڵگایانە هێش���تا بەبڕوای من هەموو کۆمەڵگا پەتریارکییە مۆدێرنەکان، کە زەمینەی سەرهەڵدانی کاریزم���ا و دیکتاتۆرییەت���ی گەورەی���ان تێدای���ە، کۆمەڵ���گای ئایدۆلۆژی���ن. لە دیکتاتۆر و نەب���ووە مۆدێرنەدا مێژووی کاراکت���ەری کاریزماتی���ک هەبێ���ت بێ بوون���ی ئایدۆلۆژیا. لەخۆرئ���اوا مەرگی باوک پێش مەرگی ئایدۆلۆژیا دەکەوێت، تا باوکێکی س���ەنتراڵ و عەرش نش���ین هەبێ���ت ئایدۆلۆژیاش هەیە. بەر لەوەی ئایدۆلۆژی���ا بکوژین، دەبێ���ت ئەو هێزە بکوژین کە پێویس���تی پێیەتی، ئەویش مۆدێرن باوکی دیکتاتۆرەکان���ە. باوکە وەک باوکی خێڵی سەرەتایی نییە هێز لە سروت و ئەفسانە و سیحرەوە وەربگرێت، بەڵکو هێ���ز لە ئایدۆلۆژی���ا و حیکایەتە مێژووییە گەورەکان وەردەگرێت »وەک لیوت���ارد ناویان دەنێ���ت«. لێرەوە کە باوک ئایدۆلۆژیس���ت بوو، کە ئایدۆلۆژیا سیس���تمی مۆراڵ���ی کرۆک���ی ب���ووە بزوێنەک���ەی، داینەم���ۆ باوکایەت���ی و دەوروبەریش کوڕان���ی بان���دی منداڵ و هەموو دەبنە بوون���ەوەری ئایدۆلۆژیی. بیس���ت ساڵ لە مەوبەر و دوای هەرەسی ئاس���ان و خۆش هەم���وو کۆمۆنی���زم، قسەمان لەس���ەر کۆتایی ئایدۆلۆژیاکان دەکرد. ب���ەاڵم ئەوەی ئەم���ڕۆ چاوێک بە خۆرهەاڵتدا بخش���ێنێت، دەبینێت چ خۆش���باوەڕییەکی بێمانا ئەودەم هەموو خەڵکی داگیرکردوە. ئەمڕۆ قس���ەکردن لەسەر مردنی ئایدۆلۆژیا لە کۆمەڵگاکانی ئێمەدا جارێ نوکتەیەکی بێمانایە، لەم کۆمەڵگایانەدا هێشتا مۆراڵی شەخسی و سیاس���ی نەیتوانیوە خۆی���ان لە قاوغە ڕاستیدا لە رزگاربکەن. ئایدۆلۆژییەکان سیس���تمی پەتریارکی ل���ە خۆرهەاڵتدا مانەوەی ل���ە بەرپرس���ی س���ەرەکییە ئایدۆلۆژیاکان و بەهێزبوون و سەرکەوتنی توندرەوترین و دۆگمائیترینیان لە ئێستادا. چونک���ە چۆن باوک هێز لە ئایدۆلۆژیاوە وەردەگرێ���ت، ئاوه���اش ئایدۆلۆژیا هێز ل���ە باوک���ەوە وەردەگرێ���ت. دەمێ���ک سیس���تمی پەتریارک���ی ئایدۆلۆژیس���ت ب���وو، نەوەکانی ناتوانن ئایدۆلۆژیس���ت نەب���ن... بەڵک���و ناتوانن ل���ەدەرەوەی لە بۆی���ە بیربکەن���ەوە. ئایدۆلۆژی���ادا کۆمەڵ���گای کوردیدا »جگ���ە لەوجۆرە ش���ەڕانگێزیانەی ڕاستەوخۆ پەیوەندیان بە ئەخالقی خێڵەکییەوە هەیە« تەواوی جۆرەکانی تری شەڕانگێزی پەیوەندییان ب���ە ئایدۆلۆژیاوە هەی���ە. هەتا دەکرێت بڵێین شەڕانگێزییەک نابینین سروشتی ئایدۆل���ۆژی نەبێت، ئایدۆلۆژیا کتێبە بە نرخەکەی باوکە کە بۆی جێهێشتووین، دەفت���ەری حوکم���ە ئەخالقییەکانێتی، بۆی���ە ه���ەر ش���ەڕانگێزییەک ک���ە لە کوڕەکانییەوە دەردەچێت، بارگاوییە بە ک���وڕان وەختێک دەمامکی ئایدۆلۆژیا. باوک دەکەنەسەر، بۆ ئەوەی بیانکرێت

دەبێت بەرێوەببەن، جوان نمایش���ەکە بە ناوی نرخە پیرۆزەکانی ئایدۆلۆژیاوە قس���ەبکەن. باوکی ئەخالق پەرس���ت و ئیدیال لە ناخماندا باوکێکی ئایدۆلۆژییە »گرنگ نییە ئایدۆلۆژیاکە چییە، دینە، ناس���یونالیزمە، مارکس���یزمە... گرنگ ئەوەیە ئایدیای موقەدەسی باوکە و چەکی ئایدۆلۆژیا ش���ەڕکردن«. بۆ پیرۆزێتی کاتێ���ک دەمرێت کە باوک بمرێت، بەبێ کوش���تنی ب���اوک کوش���تنی ئایدۆلۆژیا ئەس���تەمە. لێرەوە خۆبەستنەوەی توند بە ئایدۆلۆژیاوە ڕەمزی خۆبەس���تنەوەی توندە ب���ە باوک���ەوە. ش���ەڕی باوک و عەش���قی باوکی���ش تەنیا ب���ە هۆکار و کەرەستە ئایدۆلۆژییەکانی خودی باوک دەکرێت، لێرەوە تا دێت توندتر و توندتر بە ئایدۆلۆژیایەوە دەنوسێین، وەک تاکە چەکێک کە ب���اوک دەمانداتێ بۆئەوەی هەم بۆی بس���ەلمێنین عاش���قی ئەوین و هەم بۆی بس���ەلمێنین دوژمنی ئەوین. کە باوکی ئیدیالمان بەرز ڕادەگرین، ئەم عەش���قە لە ڕێگای عەشقی ئایدۆلۆژیای کە شەڕیشی دەس���ەلەمێنین، باوکەوە ب���ۆ ئایدۆلۆژیایەکی تر لەگەڵ دەکەین دەگەڕێی���ن دووربێت ل���ە دونیای ئەو و بڕواکانی. ئیدی شەڕانگێزیمان هەمیشە دیوێکی ئایدۆلۆژی هەیە. پەتریارکییەت لەس���ەد و پەنجا س���اڵی رابوردوودا بە جۆرێکی ترس���ناک و هەنگاو بە هەنگاو و هێدی هێدی بووە بە پەتریارکییەتێکی ئایدۆلۆژی، بە سیس���تمێکی باوکایەتی کە بەبێ ئایدۆلۆژیا و ئەفسانەی سیاسی گەورە ناژی لێرەوە هەر شەڕانگێزییەک ل���ە سیس���تمی باوکان���ەوە دێتەدەرێ، پێویس���تی بە شوناس���ێکی ئایدۆلۆژی

هەیە.بەاڵم ئەمە تاکە هۆی ش���ەڕانگێزی و باوبوون���ەوەی بەرب���اوی نییە. واتە وەرگرتن���ی ڕۆڵی ب���اوک، بەوەرگرتنی ڕەهەن���دە ئایدۆلۆژییەک���ەی باوک���ەوە ناوەستێت کە دیوە کامڵەکەی دەستەاڵتی عەقڵی و ڕۆح���ی ئەوە بەس���ەرمانەوە، بەڵک���و دەگەڕێت���ەوە بۆ زەب���ری وێنە نەستگەراکانیشی نهێنیی و ش���اردراوە و ل���ە نیهانماندا. هۆیەک���ی گرنگتری ئەو ش���ەڕانگێزییەی ئەمڕۆ لە مۆڕاڵی تاکی ک���وردەوە هەڵدەقوڵێ���ت، ئەوەی���ە کە »ڕەفتارکردن وەک باوک« مانای دووبارە بەرهەمهێنانەوەی شێوە رەفتاری باوک. وەک وت���م جەوهەری رەفت���اری باوکی خەسێنەر لە نەس���تی منداڵدا »بەپێی فرۆید و هێڵە گشتییەکانی دەرونشیکار« بریتییە لە »بچوککردنەوە و ناچیزکردن و خەس���اندنی مەعن���ەوی«. کوڕێک کە ئێس���تا دەیەوێت ڕۆڵی ب���اوک ببینێت، هەمان ڕەفتار دەبەخشێتەوە بە دونیا. ب���ەوەدا وێنەی ب���اوک لە نەس���تماندا ش���ەڕانگێزە، وێنەیەک���ی بەدیوێک���دا هەم���وو هەوڵێک بۆ الس���اییکردنەوەی باوک، بەب���ێ هاتنەس���ەرەوەی بڕێکی زۆر لە ش���ەڕانگێزی ئەنج���ام نادرێت. بچوککردن���ەوە و س���وکایەتی و ئ���ەو منداڵ بەرامب���ەر باوک تیرۆرکردن���ەی دەیکات، ئێس���تا دەبێت بە شێوەزمانی قسەکردنی کوڕەکانیش لەگەڵ دونیادا. کوڕ هەمیشە بۆ ش���انۆیەک، بۆ ڕۆڵێک دەگەڕێ���ت هەمان نمایش���ی باوکی تێدا

دووبارەبکاتەوە.

سه رده سته ی كورده قاچاغچییه كان گاڵته به قسه ی سه رۆك وه زیرانی به ریتانیا ده كات

ئایدۆلۆژیا کاتێک دەمرێت کە باوک

بمرێت، بەبێ کوشتنی باوک

کوشتنی ئایدۆلۆژیا ئەستەمە

زۆربه ی قاچاغچییه كان له گروپی كوردو

عێراقی پێكهاتون و زۆرترین كه س

به نایاسایی ده رباز ده كه ن، هه ندێكجار

شه وانه بیست كه س ده گه یه ننه

به ریتانیا

سه رده سته ی قاچاخچیه کان فه ره یدون

daily mai :گواستنه وه ی خه ڵکی به قاچاخ فۆتۆ

19 »»

Page 6: ژماره 362

‌‌‌ئا:‌ئاوێنه‌

كه‌سوكاری‌‌قوربانیانی‌‌17ی‌‌شوبات‌و‌رۆژانی‌‌دوایی‌‌به‌شێكیش‌له‌په‌رله‌مانتارانی‌‌ئۆپۆزیسیۆن‌

ره‌خنه‌‌له‌به‌یاننامه‌كه‌ی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم‌ده‌گرن‌له‌ناڕه‌زایی‌‌به‌رامبه‌ر‌به‌ته‌قه‌كردن‌له‌خۆپیشانده‌رانی‌‌

فه‌لوجه‌و‌به‌"بانێك‌و‌دو‌هه‌وا"‌نێوی‌‌ده‌به‌ن.

به‌رده‌وامی���دان‌ له‌گ���ه‌ڵ‌‌ش���اره‌كانی‌‌ به‌خۆپیش���اندانه‌كانی‌‌ناوه‌ڕاس���ت‌و‌باش���وری‌‌عێ���راق‌له‌دژی‌‌حكومه‌تی‌‌عێراق‌و‌پاشانیش‌ته‌قینه‌وه‌ی‌‌ئ���ه‌و‌خۆپیش���اندانانه‌‌ل���ه‌رۆژی‌‌هه‌ینی‌‌له‌ق���ه‌زای‌‌)فه‌لوجه‌(‌كه‌‌تیایدا‌س���وپا‌ته‌قه‌ی‌‌له‌خۆپیش���انده‌ران‌كرد‌و‌كوژرا‌و‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌ لێكه‌وته‌وه‌،‌ برین���داری‌‌هه‌رێم���ی‌‌كوردس���تان‌له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا‌پشتگیری‌خۆی‌‌بۆ‌ئه‌و‌خۆپیشاندانانه‌‌ده‌ربڕی‌‌و‌داواش���ی‌‌كرد‌ئیجرائاتی‌‌توند‌به‌رامب���ه‌ر‌ئ���ه‌و‌كه‌س���انه‌‌بكرێ���ت‌كه‌‌ته‌قه‌ی���ان‌له‌خۆپیش���انده‌ران‌ك���ردوه‌،‌به‌یاننامه‌كه‌‌ناڕه‌زایی‌‌الی‌‌كه‌س���وكاری‌‌قوربانیانی‌‌17ی‌‌شوبات‌و‌رۆژانی‌‌دوایی‌‌و‌ئۆپۆزیسیۆنی‌‌ له‌په‌رله‌مانتارانی‌‌ به‌شێك‌لێكه‌وت���ه‌وه‌‌و‌ئاماژه‌‌ب���ه‌وه‌‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌چۆن‌داوای‌‌س���زادانی‌‌تۆمه‌تبارانی‌‌ئه‌و‌خۆپیش���اندانانه‌‌ده‌كرێ���ت،‌پێویس���ته‌‌تۆمه‌تباران���ی‌‌17ی‌‌ش���وباتیش‌بدرێنه‌‌

دادگا.له‌‌)17(ی‌‌ش���وباتی‌‌‌2011بۆ‌ماوه‌ی‌نزیك���ه‌ی‌‌‌62رۆژ‌هاواڵتیان���ی‌‌ش���اری‌‌س���لێمانی‌‌ب���ۆ‌داواكاری‌‌خزمه‌تگوزاری‌‌خۆپیش���اندانیان‌له‌به‌رده‌رك���ی‌‌س���ه‌را‌سازكرد،‌به‌اڵم‌دواتر‌به‌هۆی‌‌ته‌قه‌ی‌‌هێزه‌‌حیزبی‌‌و‌ئه‌منییه‌كان‌له‌خۆپیشانده‌ران‌10 كوژرا‌و‌ژماره‌یه‌ك‌برینداری‌‌لێكه‌وته‌وه‌‌و‌تائێستاش‌هه‌ندێك‌له‌تۆمه‌تبارانی‌‌حیزبی‌‌كه‌‌تۆمه‌تبارن‌به‌كوشتنی‌‌خۆپیشانده‌ران‌

راده‌ستی‌‌دادگا‌نه‌كراون.حاجی‌‌عه‌لی‌‌كاش���ی‌‌باوكی‌‌)رێژوان(‌كه‌‌له‌‌17ی‌‌ش���وباتدا‌له‌ب���ه‌رده‌م‌لقی‌‌چ���واری‌‌پارت���ی‌‌ك���وژرا‌به‌ئاوێن���ه‌ی‌‌به‌ده‌س���ه‌اڵت‌ هیوایان‌ ك���ه‌‌ راگه‌یان���د‌نه‌ماوه‌‌بۆ‌راده‌س���تكردنی‌‌تۆمه‌تبارانی‌‌17ی‌‌ش���وبات‌و‌رۆژانی‌‌دوایی‌‌به‌دادگا‌و‌وت���ی‌‌"بۆچی‌‌س���ه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌به‌رگری‌‌له‌خۆپیشانده‌رانی‌‌عێراق‌ده‌كات‌و‌داوای‌‌گرتنه‌به‌ری‌‌ئیجرائاتی‌‌توند‌ده‌كات‌دژی‌‌تۆمه‌تب���اران،‌ئه‌ی‌‌بۆچ���ی‌‌له‌خۆیانه‌وه‌‌ده‌س���تپێناكه‌ن‌و‌ته‌قه‌كه‌ران‌راده‌س���تی‌‌دادگا‌ناكه‌ن،‌بۆیه‌‌هیوامان‌به‌م‌حكومه‌ته‌‌

نه‌ماوه‌‌و‌چاكسازی‌‌پێناكرێت".هه‌ر‌له‌و‌روه‌وه‌‌ش���ێخ‌زاهیر‌مه‌حمود‌باوكی‌‌)سوركێو(‌كه‌‌له‌رۆژی‌‌)20ی‌‌2ی‌‌2011(‌له‌نزیك‌نه‌خۆش���خانه‌ی‌‌چوارباخ‌به‌گولل���ه‌ی‌‌هێ���زه‌‌ئه‌منیی���ه‌كان‌كوژرا‌له‌لێدوانێكدا‌بۆ‌ئاوێنه‌‌پرس���یاری‌‌كرد‌و‌

وت���ی‌‌"ئه‌ی‌‌ئه‌و‌كاته‌‌س���ه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌17ی‌‌ له‌خۆپیش���انده‌رانی‌‌ پش���تگیری‌‌شوبات‌كرد؟‌تا‌ئێستا‌بكوژان‌راده‌ستی‌‌یاسا‌نه‌كراون‌و‌ش���انه‌كه‌وانه‌كانی‌‌17ی‌‌شوبات‌ده‌برێنه‌‌به‌رده‌م‌دادگا"،‌هه‌روه‌ها‌وتی‌‌"س���ه‌رۆك‌بی���ری‌‌هه‌بێت‌كه‌‌خۆی‌‌له‌و‌كاره‌ساته‌ی‌‌17ی‌‌شوبات‌ده‌رنه‌چوه‌‌له‌خۆپیشانده‌رانی‌‌ پشتگیری‌‌ ئێستا‌ كه‌‌

عێراق‌بكات".له‌په‌رله‌مانتاران���ی‌‌ به‌ش���ێك‌ئۆپۆزیس���یۆنیش‌ئ���ه‌و‌به‌یاننامه‌ی���ه‌ی‌‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم‌ب���ه‌‌"بانێك‌و‌دو‌ه���ه‌وا"‌بۆ‌هه‌رێمی‌‌كوردس���تان‌و‌عێراق‌

نێو‌ده‌به‌ن.باره‌ی���ه‌وه‌‌جێگری‌‌س���ه‌رۆكی‌‌ ل���ه‌و‌له‌په‌رله‌مان���ی‌‌ گ���ۆڕان‌ فراكس���یۆنی‌‌كوردستان،‌د.رێباز‌فه‌تاح‌له‌لێدوانێكدا‌ب���ۆ‌ئاوێن���ه‌‌رایگه‌یان���د‌ك���ه‌‌زۆربه‌ی‌‌هه‌ڵوێسته‌كانی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌ به‌یاننامه‌‌و‌

هه‌رێ���م‌بۆ‌هه‌رێم‌و‌عێ���راق‌"بانێكه‌‌و‌دو‌هه‌وا"‌و‌ئاماژه‌ی‌‌به‌وه‌ش���دا‌ك���ه‌‌داوای‌‌17ی‌‌ تۆمه‌تباران���ی‌‌ دادگاییكردن���ی‌‌ش���وبات‌كرا‌و‌وه‌اڵم‌نه‌بو،‌ئه‌گه‌رچی‌‌بۆ‌به‌ڵێن‌هه‌بو‌ داواكاری‌‌خۆپیش���انده‌ران‌له‌په‌رله‌مانی���ش‌كرایه‌‌بڕیار،‌به‌اڵم‌نه‌ك‌كاری‌‌له‌سه‌ر‌نه‌كرا،‌به‌ڵكو‌شاررایه‌وه‌.

هه‌روه‌ها‌ئه‌ندامی‌‌فراكسیۆنی‌‌كۆمه‌ڵ‌‌له‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان،‌بیالل‌سڵێمان‌له‌لێدوانێك���دا‌بۆ‌ئاوێن���ه‌‌رایگه‌یاند‌كه‌‌وه‌كو‌چۆن‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم‌به‌یاننامه‌‌فه‌لوجه‌‌ ته‌قه‌كه‌رانی‌‌ به‌سزاگه‌یاندنی‌‌ بۆ‌ده‌رده‌كات،‌ده‌بوایه‌‌هه‌مان‌به‌یاننامه‌شی‌‌بۆ‌تۆمه‌تبارانی‌‌17ی‌‌ش���وبات‌و‌رۆژانی‌‌دوای���ی‌‌ده‌ربكردایه‌‌و‌ئیجرائاتیان‌له‌گه‌ڵ‌‌بكرێت،‌نه‌ك‌ه���ه‌ر‌بۆ‌ئه‌وانیش،‌به‌ڵكو‌بۆ‌ئه‌و‌تۆمه‌تبارانه‌ش‌كه‌‌به‌پڕۆس���ه‌ی‌‌دادگا‌ پێویسته‌‌ تۆمه‌تباركراون‌و‌ ئه‌نفال‌

لێپرسینه‌وه‌یان‌له‌گه‌ڵ‌‌بكات.

ئا:‌پشتیوان‌جه‌مال

هه‌رچه‌نده‌‌ماوه‌یه‌ك‌له‌مه‌وبه‌ر‌ده‌نگۆی‌‌دروستكردنی‌‌حیزبێكی‌‌

ئیسالمی‌‌"سه‌له‌فی‌"‌له‌ئارادابو،‌به‌اڵم‌سه‌له‌فییه‌كان‌سه‌ره‌ڕای‌‌ره‌تكردنه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌ده‌نگۆیانه‌،‌جه‌خت‌له‌حه‌رامبونی‌‌

حیزبیش‌ده‌كه‌نه‌وه‌.

چه‌ند‌مانگێ���ك‌له‌مه‌وب���ه‌ر‌ئه‌ندامی‌‌مه‌كته‌بی‌‌سیاس���ی‌‌كۆمه‌ڵی‌‌ئیسالمی‌،‌دڵش���اد‌گه‌رمیان���ی‌‌له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌‌ئاوێنه‌‌رایگه‌یاند‌ك���ه‌‌پڕۆژه‌یه‌ك‌هه‌یه‌‌بۆ‌دروس���تكردنی‌‌حیزبێكی‌‌ئیس���المی‌‌س���ه‌له‌فی‌،‌به‌اڵم‌تا‌ئێستا‌ئه‌و‌پڕۆژه‌یه‌‌ب���واری‌‌جێبه‌جێكردن���ه‌وه‌‌و‌ نه‌چۆت���ه‌‌ده‌نگۆی���ه‌‌ ئ���ه‌و‌ س���ه‌له‌فییه‌كان‌ره‌تده‌كه‌ن���ه‌وه‌‌و‌كۆم���ه‌ڵ‌‌و‌بزوتنه‌وه‌ش‌

به‌پێویستی‌‌نازانن.ش���اری‌‌ ناس���راوی‌‌ كه‌س���ایه‌تی‌‌هه‌ولێ���ر‌)عه‌لی‌‌ئازادی‌(‌ك���ه‌‌یه‌كێكه‌‌س���ه‌له‌فی‌‌ له‌كه‌س���ایه‌تییه‌كانی‌‌له‌كوردس���تان‌له‌لێدوانێك���دا‌بۆ‌ئاوێنه‌‌رایگه‌یان���د‌كه‌‌مه‌س���ه‌له‌ی‌‌حیزبایه‌تی‌‌بابه‌تێك���ی‌‌ب���اوی‌‌س���ه‌رده‌مه‌‌له‌نێوان‌ئه‌هل���ی‌‌س���وننه‌‌و‌گروپه‌‌ئیس���المییه‌‌ت���ازه‌كان‌و‌ناكۆك���ی‌‌زۆری‌‌له‌س���ه‌ره‌‌و‌ئه‌گه‌ر‌هه‌ر‌گروپێك‌حیزبێك‌دروس���ت‌بكه‌ن‌وا‌ده‌كات‌موس���ڵمانان‌الواز‌ببن‌و‌ده‌بێته‌‌هۆكارێك‌بۆ‌ئاژاوه‌‌و‌كوش���تاری‌‌یه‌كتری‌،‌له‌و‌روه‌ش���ه‌وه‌‌فه‌رموده‌یه‌كی‌‌خ���وای‌‌گ���ه‌وره‌ی‌‌به‌نمون���ه‌‌هێنایه‌وه‌‌ك���ه‌‌ده‌فه‌رم���وێ‌‌"نه‌كه‌ن‌ش���وێنپێی‌‌موش���ریكان‌بكه‌ون‌به‌وه‌ی‌‌له‌دینه‌كه‌ی‌‌خۆتان‌البده‌ن‌و‌ببن���ه‌‌چه‌ند‌گروپێك‌و‌دواتریش‌هه‌ریه‌كه‌‌و‌به‌چه‌ند‌به‌رنامه‌یه‌ك‌كه‌‌به‌به‌رنامه‌كه‌ی‌‌خۆی‌‌دڵخۆش‌بێت،‌یه‌كڕیزی‌‌موسڵمانان‌په‌رته‌وازه‌‌بكرێن"،‌هه‌روه‌ها‌فه‌رموده‌یه‌كی‌‌پێغه‌مبه‌ر‌)د.خ(ی‌‌لێبێ���ت‌به‌نمونه‌‌هێنایه‌وه‌‌كه‌‌ده‌ڵێت‌"با‌جی���اوازی‌‌نه‌كه‌وێت���ه‌‌نێوانتانه‌وه‌،‌چونك���ه‌‌ئه‌وانه‌ی‌‌پێش‌ئێ���وه‌‌ناكۆكی‌‌

كه‌وته‌‌نێوانیانه‌وه‌‌به‌هیالك‌چون"،‌بۆیه‌‌له‌و‌روه‌وه‌‌عه‌لی‌‌ئ���ازادی‌‌وتی‌‌"كه‌واته‌‌له‌و‌به‌ڵگان���ه‌وه‌‌ده‌ركه‌وتوه‌‌حیزبایه‌تی‌‌نه‌خۆشییه‌‌و‌هۆكارێكه‌‌بۆ‌په‌رته‌وازه‌بونی‌‌موس���ڵمانان،‌جگه‌‌له‌وه‌ش‌حیزبایه‌تی‌‌حه‌رامه‌‌و‌ئه‌گه‌ر‌خودی‌‌خۆشم‌یان‌هه‌ر‌س���ه‌له‌فییه‌ك‌حیزبێك‌دروس���ت‌بكات‌

حه‌رامه‌‌و‌ئێمه‌‌لێی‌‌بێبه‌رین".ناوب���راو‌ره‌تیكرده‌وه‌‌كه‌‌ئه‌ندامه‌كه‌ی‌‌مه‌كته‌بی‌‌سیاسی‌‌كۆمه‌ڵ‌‌له‌و‌باره‌یه‌وه‌‌گفتوگۆی‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌‌كردبن‌و‌وتی‌‌"نه‌خێر‌گفتوگ���ۆی‌‌له‌گه‌ڵ‌‌نه‌كردوی���ن،‌چونكه‌‌ئه‌و‌كه‌س���ه‌‌خ���ۆی‌‌له‌ن���او‌حیزبێكه‌‌و‌له‌ناو‌س���ه‌له‌فییه‌كاندا‌ ئه‌و‌حیزب���ه‌ش‌

وه‌رناگیرێت".هه‌رچه‌نده‌‌ ئیس���المییه‌كانیش‌ پارته‌‌دیك���ه‌ی‌‌ حیزبێك���ی‌‌ دروس���تكردنی‌‌ئیسالمییان‌به‌الوه‌‌ئاساییه‌،‌به‌اڵم‌له‌م‌

كاته‌دا‌به‌پێویستی‌‌نازانن.ل���ه‌و‌باره‌ی���ه‌وه‌‌ئه‌ندام���ی‌‌مه‌كته‌بی‌‌سیاسی‌‌كۆمه‌ڵی‌‌ئیسالمی‌،‌عه‌بدولستار‌مه‌جید‌بۆ‌ئاوێنه‌ی‌‌رونكرده‌وه‌‌كه‌‌پێیان‌باش‌نییه‌‌هیچ‌حیزبێكی‌‌تری‌‌ئیسالمی‌‌زیاد‌ببێت،‌چونكه‌‌له‌ئێس���تادا‌ره‌خنه‌‌روبه‌ڕوی‌‌ئه‌و‌س���ێ‌‌الیه‌ن���ه‌ش‌بوه‌ته‌وه‌‌كه‌‌بۆچ���ی‌‌یه‌كناگرن���ه‌وه‌‌و‌وتی‌‌"ئێمه‌‌كێشه‌مان‌نییه‌‌ئگه‌ر‌حیزبێكی‌‌دیكه‌ش‌دروس���ت‌بكرێت،‌ب���ه‌اڵم‌ده‌كرێت‌ئه‌و‌الیه‌نه‌ی‌‌ده‌یه‌وێ‌‌حیزبێكی‌‌تر‌دروس���ت‌بكات‌ئ���ه‌وا‌ئه‌و‌بۆچون���ه‌ی‌‌له‌گه‌ڵ‌‌چ‌الیه‌نێك‌یه‌ك‌ده‌گرێته‌وه‌‌كاریان‌له‌گه‌ڵ‌‌له‌ئێس���تا‌دروستكردنی‌‌ بكه‌ن،‌چونكه‌‌ئه‌و‌حیزبه‌‌به‌پێویست‌و‌زه‌رور‌نازانین".هاوشێوه‌ی‌‌ ئیس���المیش‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‌كۆمه‌ڵی‌‌ئیس���المی‌‌دروس���تكردنی‌‌ئه‌و‌

نازانن‌و‌ به‌پێویست‌ له‌ئێس���تادا‌ حیزبه‌‌ش���وان‌ وته‌بێژه‌كه‌یان���ه‌وه‌،‌ ل���ه‌زاری‌‌قه‌اڵدزه‌ی���ی‌‌رایده‌گه‌یه‌ن���ن‌ك���ه‌‌هی���چ‌بابه‌تێكی‌‌پێویست‌نییه‌‌بۆ‌دروستكردنی‌‌

حیزبێكی‌‌ئیسالمی‌‌سه‌له‌فی‌.مه‌كته‌بی‌‌سیاس���ی‌‌ ئه‌ندامی‌‌ ب���ه‌اڵم‌یه‌كگرتوی‌‌ئیسالمی‌،‌د.محه‌مه‌د‌ئه‌حمه‌د‌له‌لێدوانێك���دا‌بۆ‌ئاوێن���ه‌‌رایگه‌یاند‌كه‌‌خه‌ڵك‌ئازاده‌‌و‌هه‌ر‌گروپێك‌كۆببنه‌وه‌‌و‌حیزبێك‌پێكبهێنن‌و‌ئه‌وان‌گرفتیان‌نییه‌‌بۆ‌دورستكردنی‌‌حیزبێكی‌‌له‌و‌شێوه‌یه‌،‌ب���ه‌اڵم‌گرن���گ‌ئه‌وه‌یه‌‌س���ه‌له‌فییه‌كان‌

خۆیان‌قه‌ناعه‌تیان‌پێی‌‌هه‌بێت.ئاوێنه‌‌زۆر‌هه‌وڵیدا‌رای‌‌ئه‌ندامه‌كه‌ی‌‌مه‌كته‌ب���ی‌‌سیاس���ی‌‌كۆمه‌ڵ‌،‌دڵش���اد‌ب���ه‌اڵم‌ناوبراو‌ گه‌رمیان���ی‌‌وه‌ربگرێت،‌

ده‌ستنه‌كه‌وت.

-ئه‌گه‌ر‌باوه‌ڕم‌به‌برناردشۆو‌ماركس‌و‌ئه‌و‌جه‌ماعه‌ته‌ش‌نه‌بووایه‌‌هه‌ر‌مێشكم‌قه‌بوڵی‌نه‌ده‌كرد‌له‌واڵتێكدا‌بژێین‌جیاوازی‌موچ����ه‌‌‌3150جار‌بێت،‌خ����ۆ‌له‌واڵتی‌ئه‌مپریالییه‌كان‌ س����ه‌رمایه‌داری‌و‌ باوكی‌به‌ریتانی����ای‌عوزما‌جی����اوازی‌موچه‌‌10 جاره‌،‌له‌‌فه‌ره‌نگس����تان‌كه‌‌ئێستا‌پێی‌ده‌ڵێن‌فه‌ره‌نسا‌ئه‌م‌جیاوازییه‌‌‌15جاره‌،‌وه‌ره‌‌له‌واڵتێك‌بژێیت‌یه‌كێك‌رۆژانه‌‌به‌‌‌40س����ه‌نتی‌هاوكاری‌چاودێری‌خێزانی‌به‌كرێ����ی‌خانووه‌وه‌‌بژێ����ت،‌یه‌كێكیش‌بیرو‌كێڵگ����ه‌ی‌نه‌وتی‌هه‌بێ����ت!،‌ئه‌مه‌‌دیاری‌‌دیموكراتییه‌تی‌نیولیبراڵییه‌كانی‌

كوردستانه‌‌نه‌عله‌تیان‌لێبێت‌.-كه‌ی‌ئێ����ن‌ئێ����ن)د.ش‌م‌‌وه‌زیری‌س����ه‌ر‌به‌یه‌كێتی‌له‌كابین����ه‌ی‌پێنجه‌می‌حكومه‌تی‌هه‌رێمی‌كوردس����تان‌به‌كه‌ی‌ئێن‌ئێنی‌راگه‌یاند...‌دز‌چونه‌ته‌‌س����ه‌ر‌ماڵی����ان،‌‌30ده‌فته‌ر‌دۆالرو‌5كیلۆ‌زێڕو‌‌15ملی����ۆن‌دینار‌كه‌‌له‌ناو‌دو‌قاس����ه‌دا‌ئه‌مه‌ریكی‌و‌ ده‌مانچه‌یه‌كی‌ له‌گه‌ڵ‌ بونه‌،‌تفه‌نگێكی‌وی����زی‌له‌ماڵیاندا‌له‌گه‌ڕه‌كی‌دزراون.(،‌ هه‌ولێردا‌ ش����اری‌ دۆالراوه‌ی‌باش����ه‌‌جه‌نابی‌ئه‌م‌وه‌زی����ره‌‌له‌هۆڵه‌ندا‌ره‌ف����زی‌هه‌بوو‌دوات����ر‌‌پارێزه‌ری‌مافی‌مرۆڤ‌بوو،‌ئه‌م‌هه‌موو‌ده‌فته‌ره‌‌دۆالرو‌زێڕو‌خش����ڵ‌و‌ملیۆنه‌ی‌ئێستای‌‌‌له‌كوێ‌بوو،‌ئه‌دی‌خ����ۆ‌رامبۆ‌نییه‌‌ئه‌م‌هه‌موو‌ده‌مانچه‌ی‌ئه‌مه‌ریكی‌و‌ویزه‌ی‌لۆ‌چ‌بوو،‌هی����وادارم‌رۆبن‌هوده‌كانی‌كوردس����تان‌قۆڵی‌هیمه‌تی‌لێهه‌ڵبماڵن!،‌عافییه‌تیان‌‌بێت‌هه‌موو‌سه‌نته‌كان‌به‌گۆشت‌بێت.

-محه‌مه‌د‌مورسی‌س����ه‌رۆكی‌كۆماری‌ئیس����المی‌میس����ری‌قه‌ته‌ری‌‌هه‌فته‌ی‌رابردوو‌بۆ‌جاری‌س����ێیه‌م‌له‌وه‌ته‌ی‌له‌م‌‌6مانگه‌ی‌به‌ده‌سه‌اڵت‌گه‌یشتووه‌‌له‌ماڵی‌خوا‌عه‌مره‌ی‌كرد،‌باس����ی‌مه‌س����ره‌فی‌نوێ����ژی‌هه‌ینیانی‌ناكه‌م‌‌كه‌‌هه‌ریه‌كه‌ی‌به‌ملیۆنان‌دۆالره‌و‌قوڕیش‌له‌ئێس����تاوه‌‌بۆ‌فتاری‌مانگ����ی‌ره‌مه‌زانی‌ناگرمه‌وه‌،‌ئه‌رێ‌گه‌لۆ‌ئه‌مه‌‌س����ه‌رۆكه‌‌یان‌شێخی‌ته‌ریقه‌ت����ه‌،‌قه‌ینا‌خوا‌په‌رس����ته‌‌به‌اڵم‌خه‌ڵكی‌پێویس����تی‌به‌نان‌و‌سوته‌مه‌نی‌و‌داوده‌رمانه‌‌س����ه‌رۆك‌بۆی‌په‌یدا‌بكات،‌دوعاو‌نزا‌‌له‌كاتی‌سك‌به‌تاڵییا‌له‌الیه‌ن‌س����ه‌رۆكه‌وه‌‌نایخوات،‌جاران‌له‌دوره‌وه‌‌ئیس����الم‌چاره‌سه‌ربوو،‌ئێس����تا‌‌نان‌و‌ن����ه‌وت‌و‌كاره‌ب����ا‌چاره‌س����ه‌ره‌،‌جه‌نابی‌س����ه‌رۆك‌‌وه‌ك‌س����ه‌ره‌خۆره‌‌له‌وه‌ته‌ی‌بڕی،‌ به‌ده‌س����ه‌اڵت‌هه‌مووی‌ گه‌یش����ت‌جه‌نابی‌مورس����ی‌ئه‌مه‌‌ئابورییه‌‌ئابوری‌

سه‌ری‌زۆری‌دیكه‌ی‌خوارد.-22ئه‌ندامی‌ئۆپۆزسیۆنی‌ئه‌نجومه‌نی‌هه‌ریه‌ك����ه‌ی‌ س����لێمانی‌ پارێ����زگای‌وه‌رگرت،‌ ده‌فته‌رییان‌ ‌3 ئۆتۆمۆبیلێكی‌تاقه‌تی‌ س����ه‌ره‌تا‌ وه‌ك‌ ئۆپۆزسیۆنیش‌لیس����تی‌خانه‌نشینی‌ نه‌ما،‌ موزایه‌ده‌ی‌ده‌كات‌و‌ پێش����كه‌ش‌ دی����وار‌ په‌ن����ا‌وه‌رده‌گرێت،‌ گرانبه‌ه����اش‌ ئۆتۆمۆبیلی‌

كه‌سیشی‌له‌سه‌ر‌ده‌رناكرێت.-رێگای‌كوردس����تان21ی‌جه‌نیوه‌ری)‌ئێ����ران:‌له‌م����اوه‌ی‌‌24رۆژدا‌20ك����ه‌س‌له‌س����ێداره‌‌ده‌درێن(،‌رێگای‌كوردستان‌هه‌مان‌رۆژ)‌شاندێكی‌كۆماری‌ئیسالمی‌ئێ����ران‌س����ه‌ردانی‌مه‌كته‌بی‌سیاس����ی‌خۆیان‌ رس����ته‌كان‌ ده‌كات(،‌ حزبم����ان‌ده‌دوێن،‌پێویس����ت‌به‌ته‌وزی����ح‌ناكات،‌ئه‌گه‌ر‌جه‌الده‌‌چۆن‌پێشوازی‌لێده‌كات!،‌ك����ورد‌‌هه‌م����وو‌ش����تێكی‌عاجباتییه‌،‌به‌ده‌س����ه‌اڵت‌و‌ئۆپۆزس����یۆن‌و‌سۆسیال‌

عه‌شایه‌رو‌شیوعییه‌وه‌ی.-هاواڵت����ی‌)نه‌وش����یروان‌مس����ته‌فا:‌له‌حیزبێك����دا‌كارناك����ه‌م‌به‌دڵم‌نه‌بێت(،‌مام‌رۆسته‌می‌گۆڕانخواز‌چاك‌ده‌زانێت‌كه‌ركوك‌ توركمانه‌كانی‌ منداڵ����ی‌ له‌ناو‌وته‌یه‌ك‌هه‌یه‌‌ده‌ڵێت‌))‌یان‌ئۆینه‌ره‌م‌ی����ان‌زیفل����ه‌ره‌م((،‌كاكیش����م‌ئێس����تا‌به‌هه‌مان‌مه‌بده‌ء‌كارده‌كات،‌ئاخر‌كاك‌نه‌وشیروان‌گیان‌مام‌جه‌الل‌به‌ئاره‌زووی‌له‌س����ه‌ركردایه‌تی‌و‌ ته‌عینات����ی‌ خ����ۆی‌مه‌كته‌بی‌سیاس����ی‌ده‌ك����رد،‌به‌اڵم‌جار‌جاره‌‌پرس����ه‌‌گورگانه‌یه‌كی‌به‌مه‌كته‌بی‌گوێگره‌كانی‌ده‌كرد،‌راسته‌‌له‌ناو‌پارتی‌‌13بارزانی‌له‌س����ه‌ركردایه‌تیدایه‌،‌به‌اڵم‌له‌كۆنگره‌یه‌كی‌روكه‌شدا‌نه‌بێت‌مه‌سعود‌بارزان����ی‌‌كوده‌تای‌له‌م‌چه‌ش����نه‌ی‌پێ‌ناكرێت،‌ئازیزم‌تۆ‌له‌هه‌موانت‌تێپه‌ڕاند،‌س����ه‌ركردایه‌تیت‌‌به‌ئاره‌زووی‌خۆت‌بێ‌كۆنگ����ره‌و‌به‌رنام����ه‌و‌په‌ی����ڕه‌وی‌ناوخۆ‌دامه‌زراند،‌ئه‌دی‌ك����وا‌لیبراڵییه‌كه‌تان،‌مۆدێرنیس����تییه‌كه‌تان،‌ تازه‌گه‌ری‌و‌ كوا‌شیوه‌نی‌ئێوه‌‌بۆ‌ته‌عینكردنی‌گه‌نجانی‌

ماڵییه‌‌نه‌ك‌گه‌نجانی‌یاخی.

تایبه‌ت)362(‌سێشه‌ممه‌‌662013/1/29

له كوردستان جیاوازی موچه

3150 جاره

ده‌نگۆی‌‌دروستكردنی‌‌حیزبێكی‌‌ئیسالمی‌‌سه‌له‌فی‌‌ره‌تده‌كرێته‌وه سه له فییه كان: دروستكردنی حیزب حه رامه و لێی بێبه رین

كۆمه‌ڵ‌‌و‌بزوتنه‌وه‌:‌له‌م‌كاته‌دا‌

هیچ‌پێویست‌نییه‌

كه‌سوكاری‌‌قوربانیانی‌‌17

شوبات:‌باوه‌ڕمان‌به‌چاكسازی‌‌ئه‌م‌ده‌سه‌اڵته‌‌نه‌ماوه‌

یه‌كگرتو:‌ئه‌گه‌ر‌سه‌له‌فییه‌كان‌

قه‌ناعه‌تیان‌پێیه‌تی‌‌ئاساییه‌

په‌رله‌مانتارانی‌‌ئۆپۆزیسیۆن:‌‌ده‌بو‌هه‌مان‌

به‌یاننامه‌ش‌بۆ‌تۆمه‌تبارانی‌‌17ی‌‌شوبات‌و‌رۆژانی‌‌دوایی‌‌ده‌ربكردایه‌‌كه‌‌ئیجرائاتیان‌له‌گه‌ڵ‌‌بكرێت

"به یاننامه كه ی سه رۆكایه تی هه رێم له دژی ته قه كردن له خۆپیشانده رانی فه لوجه بانێكه و دو هه وا"

سه‌ربازێکی‌عێراقی‌چاودێری‌خۆپیشانده‌رانی‌فه‌لوجه‌‌ده‌کات‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئینته‌رنێت

له‌ئیس���المییه‌كان‌ گروپ���ه‌‌ ئ���ه‌م‌مێژویه‌ك���ی‌‌دوردرێژیان‌هه‌یه‌‌و‌گرنگی‌‌به‌ده‌نگ‌و‌زۆرین���ه‌‌و‌كه‌مینه‌‌ناده‌ن‌بۆ‌زیادبون���ی‌‌رێژه‌یان‌و‌رێ���ز‌له‌زانایانی‌‌شوێنكه‌وتوی‌‌سه‌له‌فی‌‌ده‌گرن‌و‌بانگی‌‌خه‌ڵ���ك‌ناكه‌ن‌بۆ‌الی‌‌خۆیان،‌به‌ڵكو‌خه‌ڵ���ك‌بۆ‌الی‌‌خوای‌‌گ���ه‌وره‌‌بانگ‌

ده‌كه‌ن.الیه‌ن���ه‌‌ له‌گ���ه‌ڵ‌‌ جیاوازیی���ان‌ئیس���المییه‌كاندا‌ئه‌وه‌ی���ه‌‌كه‌‌ئه‌وان‌ته‌نه���ا‌ده‌گه‌ڕێن���ه‌وه‌‌ب���ۆ‌قورئ���ان‌و‌س���وننه‌ت‌به‌تێگه‌یش���تنی‌‌س���ه‌له‌ف‌یاخود‌س���ه‌حابی‌،‌هه‌روه‌ها‌گوێگرتن‌له‌موزی���ك‌و‌گۆرانی���ش‌الی‌‌ئ���ه‌وان‌

حه‌رامه‌.

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سه‌له‌فییه‌كان... سه‌له‌فیه‌کان‌له‌کوردستاندا‌رو‌له‌زیادبونن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئینته‌رنێت

Page 7: ژماره 362

ئا:‌سۆران‌كامه‌ران،‌بارام‌سوبحی‌

له‌م‌گفتوگۆیه‌ی‌‌ئاوێنه‌دا،‌سه‌ركرده‌ی‌‌دیاری‌‌سوننه‌كان‌"د.تاریق‌هاشمی‌"‌

له‌باره‌ی‌‌په‌یوه‌ندی‌‌خۆی‌‌و‌مام‌جه‌الل‌و‌قۆناغی‌‌دوای‌‌تاڵه‌بانی‌،‌فیدراڵیزم‌و‌خۆپیشاندانی‌‌ئێستای‌‌سوننه‌كان‌و‌

په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‌له‌گه‌ڵ‌گروپه‌‌چه‌كداره‌كان،‌ده‌دوێت.

ئاوێنه‌:‌سه‌ره‌تا‌بابزانین‌به‌ڕێز‌هاشمی‌‌چ���ۆن‌به‌خوێنه‌ران���ی‌‌رۆژنامه‌كه‌م���ان‌بناس���ێنین:‌جێگری‌‌س���ه‌رۆك‌كۆمار،‌جێگ���ری‌‌س���ه‌رۆك‌كۆم���اری‌‌له‌س���ه‌ر‌له‌سه‌ركرده‌كانی‌‌ یه‌كێك‌ یان‌ كارالبراو،‌

لیستی‌‌عێراقییه‌؟هاش���می‌:‌ئه‌و‌پۆس���ته‌ی‌‌ده‌تانه‌وێ‌‌هه‌ڵیبژێرن،‌من‌پیاوێكم‌له‌سه‌ر‌ساده‌یی‌‌ده‌سه‌اڵت‌ باقی‌‌ بریق‌و‌ په‌روه‌رده‌كراوم،‌فری���وم‌ن���ادات.‌هاوڕێی���ان‌و‌كه‌س���ه‌‌نزیكه‌كانم‌ش���اهێدی‌‌ئه‌وه‌م‌بۆ‌ده‌ده‌ن‌هاشمی‌‌كه‌‌له‌ده‌س���ه‌اڵتدا‌بوه‌،‌له‌سه‌ر‌هه‌مان‌سروش���تی‌‌خۆی‌‌ماوه‌ته‌وه‌،‌كه‌‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ده‌س���ه‌اڵت‌بوه‌.‌به‌اڵم‌هه‌ر‌ده‌بێت‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌بكه‌م‌من‌تائێستاش‌له‌پۆس���تی‌‌جێگری‌‌یه‌كه‌می‌‌س���ه‌رۆك‌كۆماردام،‌چونكه‌‌ئه‌و‌حوكمانه‌ی‌‌ده‌رهه‌ق‌به‌من‌ده‌رچ���ون،‌پوچه‌ڵن‌و‌پێچه‌وانه‌ی‌‌ده‌س���تورن.‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وانه‌ش���دا‌به‌پێی‌‌ده‌س���تور‌كۆی‌‌پۆسته‌‌س���یادییه‌كان‌و‌له‌وانه‌ش‌پۆس���تی‌‌جێگری‌‌سه‌رۆك،‌بۆ‌دانانی‌‌و‌البردن���ی‌‌هه‌رده‌بێ‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌نوێنه‌ران‌ده‌نگی‌‌له‌سه‌ر‌بدات‌و‌مه‌رسومی‌‌كۆماری‌‌بۆ‌ده‌ربچێت.‌سه‌باره‌ت‌به‌خۆم‌ئه‌م‌پۆس���ته‌م‌به‌ده‌نگدانی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌نوێنه‌ران‌وه‌رگرتوه‌‌و‌مه‌رسومی‌‌كۆماری‌‌بۆ‌ده‌ركراوه‌،‌له‌به‌رئه‌وه‌‌به‌پێی‌‌ده‌ستور‌تاوه‌ك���و‌ ده‌مێنم���ه‌وه‌‌ له‌پۆس���ته‌كه‌م‌مه‌رسومێكی‌‌تر‌ده‌رده‌چێت،‌به‌البردنم،‌ئ���ه‌وه‌ش‌دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌پارله‌مان‌ده‌نگی‌‌له‌س���ه‌ر‌ده‌دات.‌ه���ه‌روه‌ك‌ده‌خ���وازم‌له‌ی���ادی‌‌نه‌كه‌ن‌باش���تره‌‌بۆ‌كه‌س���ێك‌له‌پۆس���تێكدا‌بێ���ت‌كه‌‌ته‌نه���ا‌ده‌نگی‌‌كه‌‌ ئه‌وێ‌،‌ گه‌یاندویه‌تییه‌‌ ده‌نگ���ده‌ران‌زیاتر‌له‌‌)250(‌هه‌زار‌ده‌نگه‌‌له‌به‌غدای‌‌پۆس���ته‌كه‌م،‌ س���ه‌رباری‌‌ پایته‌خ���ت.‌له‌چاالكیی���ه‌‌ به‌رده‌وام���م‌ تائێس���تاش‌سیاس���ییه‌كانی‌‌خۆم،‌وه‌كو‌س���ه‌رۆكی‌‌نوێبون���ه‌وه‌و‌س���ه‌ركرده‌‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌‌

له‌لیستی‌‌عێراقییه‌.به‌ه���ۆی‌‌ به‌ڕێزت���ان‌ ئاوێن���ه‌:‌پۆسته‌كه‌تانه‌وه‌‌یه‌كێك‌بون‌له‌و‌كه‌سانه‌ی‌‌زۆر‌له‌تاڵه‌بانییه‌وه‌‌نزیكبون،‌كه‌سایه‌تی‌‌تاڵه‌بانی‌‌چۆن‌هه‌ڵده‌س���ه‌نگێنن‌له‌ڕوی‌‌سیاسی‌‌و‌ئه‌دای‌‌پۆسته‌كه‌یه‌وه‌،‌نه‌مانی‌‌ئه‌و‌چ‌بۆش���اییه‌ك‌له‌گۆڕه‌پانی‌‌سیاسی‌‌دروست‌ده‌كات؟‌كێ‌‌به‌به‌دیلێكی‌‌باش‌

ده‌زانن‌بۆ‌تاڵه‌بانی‌؟چاكبون���ه‌وه‌ی‌‌ داوای‌‌ هاش���می‌:‌به‌په‌له‌‌بۆ‌مام‌ج���ه‌الل‌و‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‌بۆ‌سه‌رۆك‌ وه‌كو‌ ئه‌ركه‌كه‌ی‌‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌‌كۆمار‌ده‌خ���وازم،‌واڵت‌به‌تایبه‌تی‌‌له‌م‌بارودۆخه‌‌دژواره‌دا،‌پێویستی‌‌پێیه‌تی‌.‌به‌ڵێ‌‌م���ن‌به‌درێژایی‌‌چه‌ندین‌س���اڵی‌‌رابردو‌نزیكبوم‌لێیه‌وه‌و‌به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‌گشتی‌‌په‌یوه‌ندییه‌كانمان‌سروشتی‌‌بو،‌سروش���ته‌‌مرۆییه‌كه‌ی‌‌به‌سه‌ر‌ره‌هه‌نده‌‌مام‌ زاڵبو.‌ وه‌زیفییه‌ك���ه‌دا‌ سیاس���ی‌‌و‌جه‌الل‌وه‌كو‌سیاسییه‌كانی‌‌تر‌له‌هه‌ندێك‌كاتدا‌سه‌ركه‌وتو‌بوه‌و‌له‌هه‌ندێك‌كاتی‌‌دیكه‌شدا‌شكس���تی‌‌هێناوه‌،‌بۆ‌مێژوی‌‌جێده‌هێڵ���م‌تا‌هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌بۆ‌ئه‌م‌ئازاراویی���ه‌ی‌‌ته‌مه‌نی‌‌ قۆناغ���ه‌‌دژوارو‌عێ���راق‌ب���كات‌و‌روناكی‌‌بخاته‌‌س���ه‌ر‌ژیانی‌‌س���ه‌ركرده‌و‌رابه‌ره‌‌عێراقییه‌كان.‌مام‌جه‌الل‌كه‌س���ایه‌تییه‌كی‌‌ده‌گمه‌نه‌‌و‌پیاوی‌‌په‌یوه‌ندییه‌‌گشتییه‌كانه‌‌له‌جۆری‌‌یه‌ك���ه‌م،‌به‌اڵم‌هه‌ر‌به‌لوغزێكی‌‌س���ه‌یر‌ئه‌مێنێته‌وه‌‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌‌بیرێكی‌‌ئۆقره‌‌نه‌گرتوی‌‌بێ‌بن‌بێت..‌قسه‌‌له‌م‌بواره‌دا‌زۆره‌.‌پۆس���ته‌كه‌‌پش���كی‌‌هاوپه‌یمانی‌‌كوردس���تانه‌و‌ده‌توانن‌باشترین‌به‌دیل‌كاندی���د‌بك���ه‌ن،‌كه‌س���ایه‌تی‌‌كوردی‌‌زۆر‌ه���ه‌ن‌بۆ‌ئه‌و‌پۆس���ته‌‌ده‌گونجێن‌و‌هی���وادارم‌له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌‌باش���تریندا‌زۆر‌ بێ���ت‌ كه‌س���ێك‌ س���ه‌ركه‌وتوبن،‌قبوڵكراو‌بێت،‌ئه‌زمونی‌‌پێگه‌یش���توی‌‌هه‌بێ���ت،‌داناییه‌كی‌‌فراوان���ی‌‌هه‌بێت،‌سه‌برێكی‌‌درێژی‌‌هه‌بێت،‌ژیاننامه‌یه‌كی‌‌پاك���ی‌‌هه‌بێت..‌به‌دیدی‌‌من‌عێراق‌له‌م‌ده‌وێت.‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‌ ئێس���تایدا‌ قۆناغه‌ی‌‌ده‌س���تور‌رونه‌،‌به‌اڵم‌پێویسته‌‌له‌سه‌ر‌ك���ورد‌به‌خێرای���ی‌‌بجوڵێ���ن‌له‌پێناوی‌‌

ده‌ستوری‌‌ بۆش���اییه‌كی‌‌ جێنه‌هێشتنی‌‌ب���ۆ‌ماوه‌یه‌ك���ی‌‌درێ���ژ،‌ك���ه‌‌ده‌كرێت‌بڕیاره‌كان‌ له‌تێپه‌ڕاندنی‌‌ وه‌به‌ربهێنرێت‌ناڕژێن���ه‌‌ مه‌راس���یمانه‌ی‌‌ ئ���ه‌و‌ ی���ان‌

به‌رژه‌وه‌ندی‌‌گشتییه‌وه‌.ئاوێن���ه‌:‌بۆچونێكی‌‌باو‌هه‌یه‌‌ده‌ڵێت‌سوننه‌كان‌حه‌زده‌كه‌ن‌سه‌رۆك‌كۆماری‌‌عێ���راق‌ع���ه‌ره‌ب‌بێ���ت‌نه‌ك‌ك���ورد،‌هۆكاره‌ك���ه‌ی‌‌چییه‌؟‌ئایا‌هه‌س���تێكی‌‌

قه‌ومییه‌‌یان‌هۆكاری‌‌تری‌‌هه‌یه‌؟ب���اوه‌‌ بۆچون���ه‌‌ ئ���ه‌م‌ هاش���می‌:‌له‌پڕوپاگه‌ن���ده‌‌ب���ه‌والوه‌‌هیچیتر‌نییه‌‌و‌گوزارش���ت‌له‌رای‌‌راسته‌قینه‌ی‌‌عه‌ره‌بی‌‌س���وننه‌‌و‌خۆشه‌ویس���تییان‌ب���ۆ‌كورد‌ن���اكات،‌ماف���ی‌‌هه‌م���و‌عێراقییه‌ك���ه‌‌ئینتیم���ای‌‌هه‌رچی‌‌بێ���ت،‌كه‌‌ئاره‌زوی‌‌ئه‌م‌پۆس���ته‌ی‌‌هه‌بێت‌و‌ك���ه‌س‌ڤیتۆی‌‌له‌سه‌ر‌نییه‌،‌ده‌ستوریش‌به‌م‌جۆره‌یه‌و‌هه‌ر‌كه‌س‌شیاوبێت‌مافی‌‌خۆ‌پااڵوتنی‌‌هه‌یه‌.‌ئه‌مه‌‌هه‌ڵوێستی‌‌منه‌و‌له‌سه‌رمی‌‌تۆماربك���ه‌ن.‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌م‌پرس���یاره‌ش‌په‌یوه‌س���ته‌‌به‌و‌لێدوانه‌مه‌وه‌‌له‌میانه‌ی‌‌هه‌ڵمه‌تی‌‌خۆپااڵوتن‌داومه‌‌بۆ‌پۆس���تی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌ئه‌وه‌‌چیرۆكێكه‌و‌ئاساییه‌‌

رای‌‌گشتی‌‌كوردستان‌بیزانێت.

‌)2005( هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی‌‌ له‌پ���اش‌پاڵێ���ورام‌بۆ‌پۆس���تی‌‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌په‌رله‌م���ان،‌كاتێك‌ئیئتیالفی‌‌ش���یعه‌‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌مه‌‌رازیی‌‌نه‌ب���ون،‌پاڵێورام‌ب���ۆ‌پۆس���تی‌‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌كۆم���ار‌له‌چوارچێوه‌ی‌‌كۆتای‌‌بڕیار‌له‌سه‌ردراو‌و‌ش���ته‌كه‌‌كۆتای���ی‌‌ه���ات،‌ب���ه‌اڵم‌مام‌ج���ه‌الل‌په‌یوه‌ندی‌‌پێوه‌ك���ردم‌و‌بانگی‌‌ك���ردم‌بۆ‌دی���دار،‌به‌یه‌ك‌گه‌یش���تین‌و‌موفاجه‌ئه‌‌ به‌الم���ه‌وه‌‌ بینی‌،‌ یه‌كترمان‌بو‌داوایكرد‌ده‌س���تبه‌رداری‌‌ئه‌و‌پۆسته‌‌بم‌بۆ‌ئه‌و.‌به‌ڕاس���تی‌‌موفاجه‌ئه‌یه‌كی‌‌چاوه‌ڕوان‌نه‌كراو‌بو،‌نه‌شمده‌زانی‌‌چۆن‌مامه‌ڵ���ه‌ی‌‌له‌گه‌ڵدا‌بكه‌م،‌ب���ه‌اڵم‌تازه‌‌رویدا،‌به‌پێكه‌نینه‌وه‌‌پرس���یم‌پاس���او‌چییه‌‌مام‌جه‌الل؟‌ئایا‌من‌ش���یاو‌نیم؟‌ره‌تكراومه‌ته‌وه‌؟‌رێگری‌‌یاساییم‌هه‌یه‌؟‌وه‌اڵمی‌‌دایه‌وه‌:‌نه‌ئه‌مه‌یه‌و‌نه‌ئه‌وه‌‌تۆ..‌ب���ه‌رده‌وام‌بو‌له‌ستاش���یكردنم‌و‌ هتد،‌له‌پڕ‌قس���ه‌كانی‌‌بڕی،‌�‌قس���ه‌‌هی‌‌مام‌جه‌الله‌‌�:‌من‌خواس���تم‌له‌سه‌ر‌پۆستی‌‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌یه‌و‌بۆ‌خۆمم‌ده‌وێت...‌ته‌نها‌بۆ‌یه‌ك‌خول‌دوباره‌ی‌‌ده‌كه‌مه‌وه‌‌یه‌ك‌خول‌و‌به‌س‌)‌4س���اڵ(..‌ئه‌مه‌ش‌خواس���تێكه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌بچمه‌‌مێژوه‌وه‌و‌ئیت���ر‌ته‌مه‌نم‌رێگه‌م‌ن���ادات،‌به‌اڵم‌تۆ‌ده‌توانی���ت‌چاوه‌ڕێ‌بكه‌ی���ت،‌ئه‌مه‌ش‌هه‌ڵوێستێكه‌‌هه‌رگیز‌بیرم‌ناچێت‌و‌تكا‌ده‌كه‌م‌رازی‌‌بیت..‌تۆ‌ده‌توانیت‌خولی‌‌داهاتو‌خ���ۆت‌بپاڵێویت‌و‌به‌دڵنیاییه‌وه‌‌كورد‌پشتیوانی‌له‌پااڵوتنه‌كه‌ت‌ده‌كه‌ن!‌وه‌اڵم���م‌دای���ه‌وه‌:‌حیزبی‌‌ئیس���المی‌‌و‌ب���ه‌ره‌ی‌‌ته‌وافوق‌منی���ان‌پااڵوتوه‌‌بۆ‌

ئه‌و‌پۆس���ته‌و‌رێگه‌م‌ب���ده‌‌بگه‌ڕێمه‌وه‌‌بۆ‌الیان‌به‌رله‌وه‌ی‌‌هه‌ڵوێس���تی‌‌كۆتایی‌‌خۆمت‌پ���ێ‌بڵێم..‌گه‌ڕام���ه‌وه‌‌بۆ‌الی‌‌هه‌ردوكی���ان‌و‌خواس���ته‌كه‌ی‌‌تاڵه‌بانیم‌پێوت���ن..‌هه‌ردوكی���ان‌بڕیاره‌كه‌یان‌بۆ‌من‌جێهێشت‌كه‌‌هه‌ر‌له‌سه‌ره‌تاوه‌‌الری‌‌نه‌ب���ون‌ب���و..‌رۆژی‌‌دوه‌م‌چاوم‌به‌مام‌ج���ه‌الل‌ك���ه‌وت..‌به‌ر‌له‌س���ه‌المكردن‌پێموت..‌پیرۆزه‌‌مام‌جه‌الل‌تۆ‌سه‌رۆكی‌‌داهاتو..‌ ب���ۆ‌چوارس���اڵی‌‌ عێراقی���ت‌خ���وا‌ته‌مه‌نت‌درێژب���كات..‌به‌م‌جۆره‌‌هاشمی‌‌ده‌ستبه‌رداری‌‌پۆستی‌‌سه‌رۆك‌ب���و‌له‌ده‌عوه‌تێكی‌‌چ���ا‌خواردنه‌وه‌دا.‌داوای‌‌ بكه‌م‌و‌ رێككه‌وتنێ���ك‌ ده‌متوانی‌‌

زیاتر‌بكه‌م،‌به‌اڵم‌نه‌مكرد.كاتێ���ك‌خول���ی‌‌یه‌ك���ه‌م‌ته‌واوب���و،‌س���ه‌رنجمدا‌م���ام‌جه‌الل‌هه‌ڵوێس���تی‌‌گۆڕیوه‌‌منیش‌س���ه‌رم‌سوڕما!‌كاتێك‌دواتر‌له‌س���اڵی‌‌)2010(‌بیرم‌خسته‌وه‌،‌جه‌ختی‌‌له‌وه‌‌كرده‌وه‌‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌س���اڵی‌‌)2006(‌روی���دا‌له‌نێ���وان‌خۆم‌و‌خۆتدا‌بو.‌كاتێك‌پرس���یم‌بۆچ���ی‌‌بۆچونت‌گۆڕی���وه‌،‌دوای‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌ئ���ه‌و‌كات���ه‌‌په‌یمانتدا‌پۆس���ته‌كه‌ت‌بۆ‌كه‌سێكی‌‌تر‌جێبهێڵ���ی‌؟‌وتی‌‌ناتوان���م‌وه‌اڵمی‌‌ئه‌م‌پرسیاره‌‌بده‌مه‌وه‌،‌كاتێك‌یاداشته‌كانم‌نوسییه‌وه‌‌چه‌ند‌الپه‌ڕه‌یه‌ك‌بۆ‌وه‌اڵمی‌‌ئه‌و‌پرس���یاره‌‌ته‌رخ���ان‌ده‌كه‌م.‌به‌اڵم‌بۆچی‌‌س���اڵی‌‌)2010(‌لێدوانم‌داو‌وتم‌س���ه‌رۆكی‌‌ واده‌خوازێت‌ به‌رژه‌وه‌ن���دی‌‌داهات���و‌ع���ه‌ره‌ب‌بێت،‌ئ���ه‌وه‌‌وه‌اڵم‌و‌بیرخستنه‌وه‌یه‌ك‌بو‌بۆ‌مام‌جه‌الل‌و‌ئه‌و‌برایانه‌ی‌‌كه‌‌ئاگاداری‌‌ده‌ستبه‌رداربونی‌‌من‌بون‌له‌پۆس���تی‌‌س���ه‌رۆك‌له‌ساڵی‌‌)2006(‌و‌هه‌رگیز‌هه‌ڵوێس���تێك‌نه‌بوه‌‌دژی‌‌ك���ورد.‌له‌ڕاس���تیدا‌م���ن‌ده‌زانم‌فره‌نه‌ت���ه‌وه‌و‌ نیش���تیمانێكی‌‌ عێ���راق‌ته‌نها‌ مه‌زه‌ب���ه‌،‌ ئاینی‌‌و‌ رۆش���نبیری‌‌و‌ده‌وڵه‌تێك���ی‌‌مه‌ده‌نی‌‌له‌س���ه‌ر‌بنه‌مای‌‌هاواڵتیبون‌ده‌توانێت‌له‌خۆیان‌بگرێت،‌كه‌‌كۆتاو‌پشك‌پشكێنه‌ی‌‌تێدا‌نه‌بێت،‌وه‌زیفه‌‌گش���تییه‌كان‌ته‌نانه‌ت‌پۆس���ته‌‌له‌ڕێگه‌ی‌‌ هه‌موان‌ بۆ‌ س���یادییه‌كانیش‌سندوقه‌كانی‌‌ده‌نگدانه‌وه‌‌به‌بێ‌‌جیاوازی‌‌

كراوه‌‌بن،‌ئه‌مه‌‌فه‌لسه‌فه‌ی‌‌منه‌.‌ده‌س���توری‌‌عێراق‌سیستمی‌‌ ئاوێنه‌:‌– به‌"فیدراڵ���ی‌‌ عێراق���ی‌‌ سیاس���ی‌‌ئیتیح���ادی‌"‌ناوب���ردوه‌،‌كه‌چی‌‌میدیاو‌شه‌قامی‌‌عه‌ره‌بی‌‌فیدراڵییه‌ت‌به‌داشبونی‌‌

عێراق‌ده‌زانن،‌بۆچی‌؟هاشمی‌:‌نیگه‌رانی‌‌له‌سه‌ر‌یه‌كپارچه‌یی‌‌عێ���راق‌نیگه‌رانییه‌ك���ی‌‌رێگه‌پێ���دراوو‌بابه‌تییه‌،‌له‌س���ایه‌ی‌‌بونی‌‌ئاماژه‌گه‌لی‌‌به‌هێ���زی‌‌هه‌وڵی‌‌ده‌وڵه‌ته‌‌گه‌وره‌كان‌بۆ‌دابه‌ش���كردنی‌‌عێراق.‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌شدا‌ئه‌م‌بابه‌ته‌‌به‌بۆچون���ی‌‌من‌په‌یوه‌ندی‌‌رایگش���تی‌‌ نیی���ه‌.‌ به‌هه‌رێمه‌كان���ه‌وه‌‌به‌كاربراوه‌كانه‌،‌ قوربانی‌‌رۆش���نبیرییه‌‌كه‌‌سه‌لماندویه‌تی‌‌باشترین‌نییه‌‌به‌الی‌‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌‌فره‌ییه‌وه‌.‌ساڵی‌‌)2005(م‌بیرناچێت‌ك���ه‌‌یه‌كێك‌بوم‌له‌نه‌یاره‌‌تونده‌كانی‌‌ئه‌و‌مادده‌‌ده‌س���تورییانه‌ی‌‌په‌یوه‌ن���دی‌‌به‌هه‌رێمه‌كان���ه‌وه‌‌هه‌ب���و،‌ب���ه‌اڵم‌دوای‌‌ئه‌زمونی‌‌ش���ه‌ش‌س���اڵ‌هه‌ندێك‌له‌وانه‌ی‌‌فێ���ری‌‌بوین‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌باش���ترین‌په‌یك���ه‌ری‌‌كارگێڕی‌‌بۆ‌كۆمه‌ڵگایه‌ك���ی‌‌فره‌ی���ی‌‌وه‌ك���و‌عێراق‌سیستمی‌‌فیدراڵییه‌،‌سه‌مام‌ئه‌مانه‌‌بۆ‌ده‌بێته‌‌ به‌یه‌كگرتویی‌‌و‌ عێراق‌ مانه‌وه‌ی‌‌هۆی‌‌یه‌كێتی‌‌دڵه‌كان،‌كه‌‌پێش���ه‌كییه‌‌یه‌كپارچه‌یی‌‌خاك،‌سه‌رباری‌‌ له‌س���ه‌ر‌به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌‌ئاڵوگۆڕك���راوه‌كان‌یان‌هاوبه‌شه‌كان،‌له‌نێوان‌پێكهاته‌‌ئیتنیكی‌‌

یان‌ئاینی‌‌یان‌مه‌زهه‌بییه‌كان.ئاوێن���ه‌:‌به‌ڕای‌‌تۆ‌ئه‌گه‌ر‌له‌س���ااڵنی‌‌رابردوه‌وه‌‌عێراق‌بكرایه‌ته‌‌فیدراڵی‌،‌ئه‌و‌كێش���ه‌و‌قه‌یرانانه‌ی‌‌ئێستا‌هه‌ن‌بونیان‌

چاره‌سه‌ره‌‌ فیدراڵییه‌ت‌ پێتوایه‌‌ ده‌بو؟‌بۆ‌زۆرێك‌له‌گرفته‌كانی‌‌عێراق؟

هاش���می‌:‌به‌ڵێ‌سیس���تمی‌‌فیدراڵی‌‌كارگێڕیی���ه‌وه‌،‌ ل���ه‌ڕوی‌:‌ باش���ترینه‌‌خه‌رجییه‌كان���ه‌وه‌،‌ كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌‌له‌گه‌ش���ه‌پێدان‌و‌ په‌له‌ك���ردن‌ ب���ۆ‌ئاسایشیش،‌ ته‌نانه‌ت‌ ئاوه‌دانكردنه‌وه‌و‌ئه‌م‌سیستمه‌‌نزیكترینه‌‌له‌عه‌داله‌ته‌وه‌.جارێكی���ان‌ ده‌ڵێ���ن‌ ئاوێن���ه‌:‌په‌نج���ه‌م‌ وتوت���ه‌‌ له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك���دا‌ده‌بڕم���ه‌وه‌‌ئه‌گه‌ر‌ئیم���زای‌‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‌كه‌ركوك‌بۆ‌س���ه‌ر‌كوردس���تان‌بكه‌م،‌

ئێستاش‌هه‌مان‌هه‌ڵوێستت‌هه‌یه‌؟هاشمی‌:‌لێدوانی‌‌له‌و‌جۆره‌م‌نه‌داوه‌،‌له‌وانه‌یه‌‌میدیا‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌وتبێت‌كه‌‌من‌تائێس���تا‌ نه‌موت���وه‌..‌به‌ڕاس���تی‌‌من‌ئه‌وه‌م‌نه‌بیستوه‌و‌مایه‌ی‌‌سه‌رسوڕمانه‌‌به‌الم���ه‌وه‌.‌هه‌ڵوێس���تی‌‌م���ن‌له‌باره‌ی‌‌داهات���وی‌‌كه‌رك���وك‌ئه‌وه‌ی���ه‌‌خه‌ڵكی‌‌كه‌رك���وك‌به‌ب���ێ‌‌هاندانی���ان‌له‌الیه‌ن‌بڕیارده‌ده‌ن‌ خۆی���ان‌ الیه‌نێكه‌وه‌،‌ هه‌ر‌له‌سه‌ر‌داهاتوی‌‌ش���اره‌كه‌یان،‌ئه‌وه‌ش‌له‌راپرسییه‌كی‌‌جه‌ماوه‌ریدا‌كه‌‌له‌سایه‌ی‌‌دۆخێكی‌‌سروش���تی‌‌و‌به‌سه‌رپه‌رش���تی‌‌

نێوده‌وڵه‌تی‌،‌ئه‌نجام‌ده‌درێت.ئاوێنه‌:‌كێش���ه‌كانی‌‌نێ���وان‌هه‌رێم‌و‌باس‌ زۆرج���ار‌ به‌رده‌وام���ن‌و‌ ناوه‌ن���د‌له‌ب���ژارده‌ی‌‌گفتوگ���ۆ‌ده‌كرێ���ت‌ب���ۆ‌چاره‌سه‌ری‌‌ئه‌و‌گرفتانه‌،‌ئایا‌به‌ڕای‌‌تۆ‌باشترین‌چاره‌سه‌ر‌بۆ‌گرفته‌كانی‌‌نێوان‌

هه‌رێم‌و‌ناوه‌ند‌چییه‌؟له‌س���ه‌رمان‌ پێویس���ته‌‌ هاش���می‌:‌ت���ا‌ ب���ن‌ ب���ه‌رده‌وام‌ هه‌وڵه‌كانم���ان‌سه‌رده‌كه‌وین.‌عێراق‌روبه‌ڕوی‌‌قه‌یرانێكی‌‌راسته‌قینه‌ی‌‌حوكم‌بۆته‌وه‌،‌كه‌‌یه‌كێك‌گه‌وره‌تربون���ی‌‌ له‌ده‌رهاویش���ته‌كانی‌‌ناكۆكییه‌كانی‌‌نێ���وان‌هه‌رێم‌و‌ناوه‌نده‌،‌به‌پێداچونه‌وه‌ی‌‌ پێویس���تی‌‌ ئه‌م���ه‌ش‌زۆرێك‌له‌دۆس���ییه‌‌ئه‌من���ی‌‌و‌ئابوری‌‌و‌داراییه‌كان‌و‌ئه‌وانیتر‌هه‌یه‌‌كه‌‌ره‌هه‌ندی‌‌قانون���ی‌‌و‌ده‌س���تورییان‌هه‌ی���ه‌.‌به‌اڵم‌له‌مپه‌ری‌‌بنه‌ڕه‌تی‌‌له‌به‌رده‌م‌گه‌یش���تن‌به‌په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌‌سروش���تی‌‌نێ���وان‌ناوه‌ند،‌مه‌یلی‌‌س���ته‌مكارانه‌ی‌‌ هه‌رێم‌و‌ناوه‌ن���ده‌‌كه‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌خۆی���دا‌نه‌مانی‌‌رێگه‌ی‌‌ له‌به‌رئه‌وه‌‌ هێن���اوه‌..‌ متمانه‌ی‌‌

به‌رده‌ممان‌بۆ‌گۆڕانكاری‌‌درێژه‌.له‌گه‌ڕانه‌وه‌ت‌ ب���اس‌ زۆرجار‌ ئاوێنه‌:‌ب���ۆ‌عێ���راق‌ده‌ك���رێ‌،‌ئایا‌ئام���اده‌ی‌‌بگه‌ڕێیت���ه‌وه‌؟‌ك���ه‌ی‌‌و‌چ���ۆن‌و‌له‌كوێ‌‌

نیشته‌جێ‌‌ده‌بیت؟هاش���می‌:‌ه���چ‌بژارده‌یه‌ك���ی‌‌دیكه‌‌له‌به‌رده‌مدا‌نییه‌‌جگ���ه‌‌له‌گه‌ڕانه‌وه‌‌بۆ‌واڵته‌كه‌م‌و‌س���ورم‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌.‌به‌الی‌‌منه‌وه‌‌جیاوازی‌‌نییه‌‌بگه‌ڕێمه‌وه‌‌هه‌رێم‌یان‌ئه‌م‌پارێ���زگا‌یان‌ئه‌ویتر،‌بۆ‌كوێ‌‌

بچم‌ئه‌وا‌هه‌ر‌دێمه‌وه‌‌عێراق.ئاوێن���ه‌:‌میدی���ا‌ش���یعه‌كان‌ب���اس‌

له‌وه‌ده‌كه‌ن‌تۆو‌رافیع‌عیساوی‌‌له‌دوای‌‌روخانی‌‌رژێ���م‌رێكخراوێك���ی‌‌نهێنیتان‌به‌ناوی‌‌"كه‌تیبه‌كانی‌‌حه‌ماس���ی‌‌عێراق"‌دروس���تكردوه‌،‌بۆ‌له‌ناوبردنی‌‌نه‌یارانی‌‌حیزبی‌‌ئیس���المی‌‌و‌شێواندنی‌‌سومعه‌ی‌‌حكومه‌ت‌كه‌‌كۆنترۆڵی‌‌واڵتی‌‌پێناكرێت،‌

ئه‌مه‌‌تاچه‌ند‌راسته‌؟هاش���می‌:‌به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌‌داگیركه‌ر‌په‌یوه‌ندییه‌ك���م‌ ئه‌گ���ه‌ر‌ ش���ه‌ره‌فه‌،‌ب���ه‌‌موقاوه‌م���ه‌وه‌‌هه‌بوبێ���ت‌و‌نكوڵیم‌لێنه‌كردبێت‌له‌به‌رئه‌وه‌‌بوه‌‌كه‌‌شه‌ره‌ف‌و‌رێ���زه‌.‌ئ���ه‌و‌كه‌س���انه‌ی‌‌له‌گروپه‌كانی‌‌موقاوه‌م���ه‌وه‌‌نزیكن‌ب���اش‌ده‌زانن‌كه‌‌"حه‌ماس���ی‌‌عێراق"‌هیچ‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌‌رێكخراوه‌ی���ی‌‌به‌حیزب���ی‌‌ئیس���المیه‌وه‌‌نه‌ب���وه‌،‌بۆیه‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌ده‌وترێت‌درۆیه‌‌نه‌زیاد‌نه‌كه‌م.‌لێره‌وه‌‌ده‌پرس���م‌ئه‌گه‌ر‌ئ���ه‌و‌ده‌س���ته‌یه‌‌تۆمه‌تب���اره‌‌به‌تیرۆر،‌س���ه‌رباری‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌ته‌نه���ا‌به‌ره‌نگاری‌‌داگیرك���ه‌ر‌بۆته‌وه‌،‌ئ���ه‌ی‌‌بۆچی‌‌گروپه‌‌چه‌كداره‌‌ش���یعه‌كان‌ك���ه‌‌داگیركه‌ریان‌هاواڵتیان���ی‌‌ هه‌روه‌ه���ا‌ ده‌كوش���ت‌و‌عێراقیشیان‌ده‌كوشت‌له‌نمونه‌ی‌‌گروپی‌‌"ئه‌هلی‌‌ح���ه‌ق"‌و‌ئه‌وانیتر،‌ئه‌مڕۆ‌له‌ناو‌جه‌رگه‌ی‌‌پرۆسه‌ی‌‌سیاسیدان،‌لێره‌وه‌یه‌‌تایفییه‌تی‌‌مالیكی‌‌كه‌‌وه‌كو‌خۆر‌دیارو‌

ئاشكرایه‌.ئاوێنه‌:‌ئایا‌خۆپیشاندانه‌كانی‌‌ئێستای‌‌عێراق‌كاردانه‌وه‌ن‌بۆ‌ده‌س���تگیركردنی‌‌یان‌ عیس���اوی‌،‌ رافیع‌ پاس���ه‌وانه‌كانی‌‌ناڕه‌زاییه‌ك���ی‌‌جه‌ماوه‌رییه‌؟‌چاوه‌ڕوانی‌‌ل���ه‌و‌خۆپیش���اندانانه‌‌ده‌كه‌ی‌؟‌ چ���ی‌‌ب���ه‌رده‌وام‌ده‌بێ���ت‌و‌ده‌بێته‌‌شۆڕش���ی‌‌چه‌ك���داری‌،‌ی���ان‌مالیك���ی‌‌داواكانیان‌

جێبه‌جێ‌‌ده‌كات؟هاش���می‌:‌راپه‌ڕینی‌‌ئێستا‌سه‌رباری‌‌ئه‌وه‌ی‌‌عه‌ره‌بی‌‌س���وننه‌‌ئه‌نجامیانداوه‌،‌به‌اڵم‌س���وده‌كه‌ی‌‌له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌هه‌مو‌عێراقه‌.‌ئه‌مه‌‌روینه‌ده‌دا‌ئه‌گه‌ر‌سااڵنێك‌له‌س���ته‌م‌و‌جیاكاری‌‌و‌پاكتاوی‌‌تایه‌فی‌‌و‌مه‌زه‌ب���ی‌‌كه‌ڵه‌ك���ه‌‌نه‌بوای���ه‌،‌كه‌‌چیتر‌ته‌حه‌مول‌نه‌كرا.‌راسته‌‌سیاسه‌تی‌‌نوری‌‌مالیكی‌‌سااڵنی‌‌پێشو‌زیانی‌‌به‌نیشتیمان‌و‌هاواڵتیان‌به‌گش���تی‌‌گه‌یان���دوه‌،‌به‌اڵم‌پش���كی‌‌عه‌ره‌بی‌‌س���وننه‌‌گه‌وره‌ترینه‌،‌راپه‌ڕین‌ناوه‌ستێت‌تا‌وه‌اڵمی‌‌داواكارییه‌‌من‌ ب���ه‌اڵم‌ ده‌درێت���ه‌وه‌.‌ ره‌واكانی���ان‌وایده‌بینم‌چاره‌س���ه‌ر‌ته‌نها‌رۆیش���تنی‌‌له‌گه‌ڵ‌ دانوس���تان‌ پاش���ان‌ مالیكییه‌،‌به‌دیله‌كه‌ی‌‌بۆ‌پێداچون���ه‌وه‌‌به‌تۆماری‌‌سته‌مكارییه‌كان‌و‌پێشێلكارییه‌كانی‌‌مافی‌‌مرۆڤ‌و‌دۆسییه‌ی‌‌گه‌نده‌ڵی‌‌و‌ماف‌و‌ئابڕو‌به‌دیهێنانی‌‌ االعتبار(و‌ وه‌رگرتنه‌وه‌‌)رد‌هاوبه‌ش���ی‌‌و‌پێداچون���ه‌وه‌‌به‌دۆس���ییه‌‌له‌پێناوی‌‌حوكمێكی‌‌ هه‌ڵواس���راوه‌كاندا‌راس���تدا.‌هه‌ر‌ب���ه‌م‌بۆنه‌ی���ه‌وه‌‌هه‌ینی‌‌پێشوتر‌ناوی‌‌"هه‌ینی‌‌فریوناخۆین"‌بو،‌كه‌‌ئاراس���ته‌ی‌‌مالیك���ی‌‌كرابو،‌چونكه‌‌له‌ئاستی‌‌نیشتیمانیدا‌به‌درۆ‌به‌ناوبانگه‌.‌ب���ۆ‌خۆپیش���انده‌ران‌ئه‌وه‌یه‌‌ رێنماییم‌به‌ئاشتیخوازانه‌‌بمێننه‌وه‌‌ته‌نانه‌ت‌ئه‌گه‌ر‌مالیكیش‌ئیس���تفزازیان‌ب���كات‌و‌ده‌زگا‌ئه‌منییه‌كان���ی‌‌زیانتان‌پ���ێ‌‌بگه‌یه‌نێت.‌به‌ئاشتی‌‌مافه‌كانمان‌ده‌گێڕینه‌وه‌.‌به‌اڵم‌متمانه‌ی‌‌ته‌واوم‌هه‌یه‌‌كه‌‌مالیكی‌‌پالنی‌‌

هه‌یه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌خوێناوی‌‌بكات.ئاوێنه‌:‌مالیكی‌‌باس‌له‌هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌‌پارله‌م���ان‌و‌هه‌ڵبژاردن���ی‌‌پێش���وه‌خت‌ده‌كات،‌ئایا‌ئه‌مه‌‌چاره‌سه‌ری‌‌گرفته‌كانی‌‌

عێراقه‌؟هاش���می‌:‌مالیك���ی‌‌ب���ه‌م‌ش���ێوه‌یه‌‌له‌پابه‌ندییه‌كانی‌‌هه‌ڵدێت،‌هه‌مو‌ئه‌وه‌ی‌‌مالیكی‌‌پالنی‌‌بۆ‌داده‌نێت‌شه‌ڕو‌به‌اڵیه‌‌بۆ‌گه‌لی‌‌عێراق.‌چاره‌س���ه‌ری‌‌نمونه‌یی‌‌ئه‌وه‌یه‌‌مالیكی‌‌ب���ڕوات،‌چونكه‌‌له‌ڕوی‌‌نیشتیمانییه‌وه‌‌قبوڵكراو‌نییه‌،‌بونی‌‌ئه‌و‌له‌ده‌سه‌اڵتدا‌كێش���ه‌یه‌.‌له‌سه‌ر‌ئیتالفه‌‌هه‌ماهه‌نگی‌‌ پێویس���ته‌‌ سیاس���ییه‌كان‌له‌نێ���وان‌خۆیان���دا‌بك���ه‌ن‌و‌نیس���ابی‌‌پێویست‌به‌ده‌ستبهێنن‌تاوه‌كو‌متمانه‌ی‌‌لێوه‌ربگرن���ه‌وه‌.‌له‌س���ه‌ر‌هاوپه‌یمان���ی‌‌نیشتیمانی‌‌پێویسته‌‌ئازایه‌تی‌‌بنوێنێت‌و‌واز‌له‌پش���تیوانی‌‌مالیك���ی‌‌بهێنێ���ت‌و‌به‌بێ‌‌دودڵ���ی‌‌به‌دیلێكی‌‌گونجاو‌كاندید‌ب���كات.‌ئه‌گه‌ر‌مالیكی‌‌نه‌ڕوات‌و‌س���ور‌بێت‌له‌س���ه‌ر‌مانه‌وه‌ی‌،‌ئه‌وا‌راپه‌ڕیوان‌ئیستفزاز‌ده‌كات‌و‌هانیان‌ده‌دات‌میچی‌‌داواكارییه‌كانیان‌بۆ‌گۆڕینی‌‌سیس���تم،‌له‌ب���ری‌‌داواكاری‌‌گۆڕین���ی‌‌حكوم���ه‌ت‌

به‌رزبكه‌نه‌وه‌.

*‌ئه‌م‌چاوپێكه‌وتنه‌‌له‌ڕێگه‌ی‌‌ئیمه‌یڵه‌وه‌‌ئه‌نجامدراوه‌

خورماتوله‌گه‌ڵ‌هاتنی‌‌ساڵی‌‌نوێدا،‌قه‌زای‌‌خورماتو‌یان‌دوزخورماتو‌زنجیره‌یه‌ك‌ته‌قینه‌وه‌ی‌‌به‌خۆوه‌بینی‌‌و‌ده‌یان‌قوربانی‌‌لێكه‌وته‌وه‌،‌له‌كاتێكدا‌سه‌دان‌پێشمه‌رگه‌و‌سه‌ربازی‌‌عێ���راق‌له‌ده‌روازه‌كان���ی‌‌ئه‌م‌ش���اره‌دا،‌ماوه‌ی‌‌چه‌ند‌مانگێكه‌‌ده‌س���ت‌له‌س���ه‌ر‌

چه‌ك،‌به‌رانبه‌ر‌یه‌كتری‌‌وه‌ستاون.سه‌رچاوه‌‌مێژوییه‌‌كوردییه‌كان،‌مێژوی‌‌ئ���ه‌م‌قه‌زایه‌‌ده‌گێڕنه‌وه‌‌بۆ‌س���ه‌رده‌می‌‌ناوی‌‌ له‌وكاته‌دا‌ ده‌ڵێن‌ ئاش���ورییه‌كان‌و‌)خی���ر‌متی(‌بوه‌و‌پاش���ان‌به‌تێپه‌ڕینی‌‌كات‌بوه‌ته‌‌خورماتو،‌وشه‌ی‌)گوز‌یان‌دوز(ی���ش‌دوای‌‌دۆزێن���ه‌وه‌ی‌‌خوێ‌له‌م‌شاره‌دا،‌بۆی‌‌زیادكراوه‌.‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌دیكه‌ش‌ده‌ڵێت‌ناوی‌‌راستی‌‌)خورماتو(‌له‌)خور(یانی‌‌)خورییه‌كان(‌و‌)ماتو(‌كه‌‌له‌زمانی‌ئه‌كه‌دییه‌كان‌به‌مانای‌)ش���ار(

دێت،‌واته‌‌شاری‌‌خورییه‌كان.دانیش���توانی‌‌ئ���ه‌م‌قه‌زای���ه‌‌له‌كوردو‌ع���ه‌ره‌ب‌و‌توركمان‌پێكدێ���ن،‌زۆرینه‌ی‌‌توركمانه‌كه‌شی‌‌سه‌ر‌به‌مه‌زه‌بی‌‌شیعه‌ن.‌توركمانه‌كان‌به‌دوزخورماتو‌ناوی‌‌ده‌به‌ن‌و‌ده‌ڵێن‌دوز‌وشه‌یه‌كی‌‌توركمانییه‌و‌مانای‌‌خ���وێ‌‌ده‌گه‌یه‌نێت،‌خورمات���وش‌واته‌‌)خورما+تو(.‌ئه‌مه‌‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كرێت‌عوسمانییه‌كان‌وشه‌ی‌‌"گوز"یان‌ب���ۆ‌زیادكردوه‌،‌تا‌له‌گه‌ڵ‌ش���ارۆچكه‌ی‌‌تازه‌خورماتوی‌‌نێ���وان‌كه‌ركوك‌و‌قه‌زای‌‌

داقوق‌تێكه‌اڵو‌نه‌بێت.رێگای‌‌س���ه‌ره‌كی‌‌كه‌ركوك‌–‌به‌غدا،‌به‌ناو‌ئه‌م‌قه‌زایه‌دا‌تێپه‌ڕ‌ده‌بێت،‌هه‌روه‌ها‌له‌ته‌نیشتییه‌وه‌‌ئاوی‌‌)ئاوه‌سپی(‌هه‌یه‌،‌ك���ه‌‌ده‌ڕژێته‌‌ناو‌روباری‌‌عوزێمه‌وه‌.‌ئه‌م‌قه‌زایه‌‌له‌ڕوی‌‌سروشتییه‌وه‌‌ده‌وڵه‌مه‌نده‌‌به‌نه‌وت‌و‌خه‌ڵوزو‌خ���وێ‌.‌له‌باكورییه‌وه‌‌داقوق‌و‌له‌باش���ورییه‌وه‌‌س���لیمان‌بێگ،‌له‌رۆژهه‌اڵتیشه‌وه‌‌شاری‌‌كفری‌هه‌یه‌.‌

قه‌زای‌‌خورماتو،‌ساڵی‌‌)1925(‌كراوه‌‌به‌ناحییه‌و‌س���ه‌ر‌به‌كه‌ركوك‌بوه‌.‌ساڵی‌‌)1929(‌خراوه‌ته‌‌س���ه‌ر‌قه‌زای‌‌كفری‌.‌س���اڵی‌‌)1947(‌خراوه‌ته‌‌س���ه‌ر‌قه‌زای‌‌داقوق.‌ساڵی‌‌)1948(‌خورماتو‌كراوه‌ته‌‌ق���ه‌زا.‌س���اڵی‌‌)1976(‌رژێمی‌‌به‌عس‌ق���ه‌زای‌‌خورماتوی‌‌له‌كه‌رك���وك‌دابڕی‌‌و‌س���ه‌اڵحه‌دین‌ پارێزگای‌‌ س���ه‌ر‌ خستیه‌‌"تكریت".‌له‌ماوه‌ی‌‌س���ااڵنی‌‌)1976 - 2003(‌پرۆسه‌ی‌‌ته‌عریب‌له‌م‌شاره‌‌پیاده‌‌له‌كاتی‌‌حوكمی‌‌عوسمانییه‌كاندا‌ كراوه‌.‌ژماره‌ی‌‌دانیش���توانی‌‌خورماتو‌)1749(‌كه‌س‌بوه‌،‌له‌سه‌رژمێری‌‌ساڵی‌‌)1970(دا،‌ژم���اره‌ی‌‌دانیش���توانی‌‌گه‌یش���تۆته‌‌

)86742(‌كه‌س.له‌ناوه‌ن���دی‌‌ جگ���ه‌‌ دوزخورمات���و‌قه‌زاك���ه‌،‌كه‌‌دانیش���توانه‌كه‌ی‌‌له‌‌هۆزو‌عه‌شیره‌ته‌كانی‌‌)داوده‌و‌زه‌نگه‌نه‌و‌له‌ك‌و‌به‌یات(‌پێكدێت.‌هه‌ریه‌ك‌له‌ناحییه‌كانی‌‌قادرك���ه‌ره‌م‌كه‌‌نزیكه‌ی‌‌هه‌ش���تا‌گوند‌نه‌وجول‌)32(‌ ناحییه‌ی‌‌ له‌خۆده‌گرێت‌و‌گوند‌له‌خۆده‌گرێت،‌هه‌ر‌هه‌موی‌‌كوردن،‌ئه‌م‌دو‌ناحێیه‌‌به‌ته‌واوی‌‌گونده‌كانیانه‌وه‌‌س���اڵی‌‌)1988(دا‌ ئه‌نفالی‌‌ له‌پرۆسه‌ی‌‌خاپوركران،‌كه‌‌ژماره‌ی‌‌دانیش���توانیان‌)41696(‌كه‌س‌بو.‌هه‌روه‌ها‌ناحییه‌ی‌‌ئامرلی‌‌نزیكه‌ی‌‌)31(‌گوند‌له‌خۆده‌گرێت،‌كه‌‌زۆرینه‌یان‌سه‌ر‌به‌عه‌شیره‌تی‌‌به‌یات‌و‌هه‌ندێكی‌دیكه‌شی‌‌له‌عه‌شیره‌تی‌‌داوده‌ن.‌ناحییه‌ی‌‌س���لێمان‌بێگ‌ل���ه‌)11(‌گوند‌پێكهاتوه‌،‌دانیشتوانه‌كه‌ی‌‌له‌عه‌شیره‌تی‌‌به‌یات���ی‌‌توركمان���ن‌و‌هه‌ندێكیان‌خۆیان‌

به‌عه‌ره‌ب‌ده‌زانن.بوه‌‌ س���اڵی‌‌)1991(دا‌ له‌ڕاپه‌ڕین���ی‌‌كوردستان،‌ ئازادكراوی‌‌ ناوچه‌ی‌‌ دوایین‌به‌اڵم‌پاشان‌رژێمی‌‌به‌عس‌به‌فه‌رمانده‌یی‌‌عه‌لی‌‌حه‌س���ه‌ن‌مه‌جید‌"عه‌لی‌‌كیمیایی‌"‌په‌الماری‌‌ئه‌م‌شاره‌یانداو‌)390(‌كه‌سیان‌كوشت‌و‌قه‌زاكه‌یان‌خسته‌وه‌‌ژێر‌چنگی‌‌

خۆیان.كاره‌‌ ته‌قین���ه‌وه‌و‌ ئ���ه‌و‌ به‌ه���ۆی‌‌توندوتیژییان���ه‌ی‌‌له‌دوای‌‌روخانی‌‌رژێمی‌‌به‌عس���ه‌وه‌‌له‌م‌قه‌زایه‌‌ئه‌نجام‌ده‌درێت،‌نافه‌رم���ی‌‌ ئام���اری‌‌ هه‌ن���دێ‌‌ به‌پێ���ی‌‌نزیك���ه‌ی‌‌دو‌ه���ه‌زار‌خێزان���ی‌‌ك���ورد‌زۆری‌‌ به‌شێكی‌‌ جێهێشتوه‌،‌ شاره‌كه‌یان‌خانوه‌كانیشیان‌توركمانی‌‌شیعه‌‌ده‌یكڕن،‌به‌هۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌به‌غداوه‌‌سه‌د‌موچه‌یان‌بۆ‌خه‌رج‌ده‌كرێت،‌چه‌ند‌ساڵێكه‌‌زیاتر‌ل���ه‌‌)2000(‌خێزانی‌‌ع���ه‌ره‌ب‌به‌بیانوی‌‌نائارامی‌‌ش���اره‌كانی‌‌باشورو‌ناوه‌ڕاستی‌‌

عێراقه‌وه‌،‌رویانكردوه‌ته‌‌خورماتو.

7 )362(‌سێشه‌ممه‌‌2013/1/29 عێراق

پرۆفایل تاریق هاشمی : تاڵه بانی پێیوتم ده بمه سه رۆك كۆمار بۆ ئه وه ی بچمه مێژوه وه

مام‌جه‌الل‌كه‌سایه‌تییه‌كی‌‌ده‌گمه‌نه‌‌و‌پیاوی‌‌

په‌یوه‌ندییه‌‌گشتییه‌كانه‌‌له‌جۆری‌‌یه‌كه‌م،‌به‌اڵم‌هه‌ر‌به‌لوغزێكی‌‌سه‌یر‌

ئه‌مێنێته‌وه‌

دوای‌‌ئه‌زمونی‌‌شه‌ش‌ساڵ‌فێر‌‌بوین‌

كه‌‌باشترین‌په‌یكه‌ری‌‌كارگێڕی‌‌

بۆ‌كۆمه‌ڵگایه‌كی‌‌فره‌یی‌‌وه‌كو‌عێراق‌سیستمی‌‌فیدراڵییه

لەئینتەرنێتەوە ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ د.تاریق‌هاشمی‌

Page 8: ژماره 362

ئابووری(362( سێشه ممه 2013/1/29 8

ئا: ئاسۆ سه راوی

مامۆستای زانكۆ و پسپۆڕی بواری ئابوری محه مه د ره ئوف سه عید

بۆچونی وایه ، ره وانه كردنی بودجه ی هه رێم بۆ په رمان بۆ گفتوگۆكردن له سه ری ، جگه له شانۆگه رییه ك و

شه رعییه تدان به وه ی ناوی لێنراوه بودجه ، شتێكی تر نییه "له گه ڵ رێزم بۆ ئه و په رله مانتارانه ی ئۆپۆزیسیۆن

كه ره خنه ی جدی له و باره یه وه ده گرن، به اڵم كه ڵكێكی وه های نییه و جگه له به رد كوتین شتێكی تر نییه ،

ده سه اڵت چۆنی بوێت به و جۆره بودجه تێده په ڕێنێ ".

به شه بودجه كه ی هه رێم پڕۆژه یاسای بودجه ی عێراق له ساڵی 2013دا ب���ه 138 ترلیۆن و 824 ملیارو ده خه مڵێنرێت، دین���ار ملی���ۆن 608پشكی ش���ێری ئه و بودجه یه ش دیاره له فرۆشتنی نه وته وه سه رچاوه ده گرێ ، كه بڕی���اره عێراق له م س���اڵدا رۆژانه 2 ملی���ۆن و 900 ه���ه زار به رمیل نه وت ب���ڕه ش ده بێت له و به رهه مبهێنێ���ت و هه رێمی كوردس���تان رۆژانه 250 هه زار به رمیل نه وتی دابین بكات. تا له %17 بودج���ه ی عێراق���ی پێبدرێ���ت، به اڵم هه میشه ده سه اڵتدارانی هه رێم باسیان له وه كردوه كه س���اڵ له دوا ساڵ، ئه و به ش���ه له بودجه ، ك���ه ره وانه ی هه رێم ده كرێت كه م ده كات به جۆرێك ئه وه ی له م ساڵدا بۆ هه رێم دیاریكراوه نزیكه ی 10.3% ی بودج���ه ی گش���تی عێراقه ، له كاتێك���دا ل���ه 2012 نزیكه ی %10.7 بوه و ل���ه 2011 نزیك���ه ی 11.5% بوه ، پاس���اوی حكومه ت���ی عێراقی���ش بۆ كه مكردنی به ش���ه بودجه ك���ه بۆ ئه وه ده گه ڕێنێت���ه وه ك���ه بودج���ه پێ���ش سیاددی و خه رجییه كانی دابه شكردنی ئه وج���ا لێده رده كرێ���ت، حاكیم���ه ی دابه ش ده كرێت، به اڵم به رپرس���انی هه رێم وه اڵمیان ب���ۆ ئه وه ش هه بوه و به ب���ه رده وام رایانگه یان���دوه كه كورد كه مترین س���ود له و پاران���ه ده بینێ ، ك���ه بۆ س���یاددی و حاكیم���ه ته رخان ده كرێت، به اڵم پرۆفیس���ۆر د. محه مه د ره ئوف كه مامۆس���تا ئابوری زانكۆی س���لێمانییه پێچه وانه ی ئه وه ده بینێ و پێیوایه كوردیش به ش���ی خۆی س���ود ل���ه و پارانه وه رده گ���رێ و ده ڵێت "پێم وانیی���ه له و روانگه ی���ه وه كورد غه دری زۆری به رپرسانێكی لێكرابێت، چونكه ك���ورد له به غدا هه ن و هه موش���یان له و پارانه سودمه ند ده بن كه بۆ سیاددی و

حاكیمه ته رخان ده كرێت".

بودجه ی گشتی داهاتی ناوخۆپڕۆفیس���ۆر د. محه مه د ره ئوف باس له وه ده كات، بودجه ی واڵت كه له هه ردو الیه نی داه���ات و خه رجی پێكدێت، ئه و داراییه گش���تییه كه خه ڵ���ك ده یده نه ده ست حكومه تێكی ئه مانه دار و لێزان، تا به باشترین شێوه بۆ خزمه تی گشتی به كاربهێنێ ، ب���ه اڵم وه ك ئه و ده ڵێت پرسیاره كه لێره دا ئه وه یه ئایا حكومه تی

هه رێم ئ���ه و ئه مان���ه دار و لێزانه یه كه بودجه ی هه رێمی له به رده س���ت بێت؟، "به داخه وه هه رگی���ز نه خێر". بودجه ی پرۆفیس���ۆره ئ���ه و وه ك حكوم���ه ت رونیده كاته وه ، هه میش���ه له و واڵتانه ی كه كه رت���ی تایب���ه ت تێیان���دا الوازه گه وره یه و گرنگی زۆره ده بێت، چونكه حكوم���ه ت زۆرین���ه ی كه رته كانی واڵت به ڕێوه ده بات، بۆ ئه وه ش پێویس���تی له واڵتێكی به اڵم ده بێت، به بودجه یه ك وه كو ئه مه ریكا بودجه زۆرگه وره نییه ، چونك���ه كه رتی تایب���ه ت زۆر چاالكه ، "به اڵم له هه رێمدا به پێچه وانه وه ، كه رتی تایبه ت الوازه و حكومه ت هه ڵسوڕێنه ری زۆرب���ه ی كای���ه ئابورییه كان���ه ، له به ر بودجه كه ، خراپی كه م وكووڕیی و ئه وه زۆرترین كاریگ���ه ری نه رێنی ده بێت". ئه و جه خت ل���ه وه ده كاته وه كه بونی بودج���ه ی گش���تی ل���ه الی حكومه ت، ش���تێكی دانس���قه و ده گمه ن���ه ، بۆیه پێویسته له جیاتی جارێك هه زارن جار بیری لێبكرێته وه تا به باش���ترین شێوه به كاربهێن���رێ ، به اڵم دوباره پرس���یار ئه وه ی���ه ئای���ا له هه رێمدا ب���ه و جۆره مامه ڵ���ه له گه ڵ بودج���ه دا ده كرێت؟، "له جیات���ی جارێك هه زاران جار نه خێر

به داخه وه ".به پێی لێكدانه وه كانی ئه و مامۆستایه ی زانكۆی سلێمانی ، داهاتی ناوخۆی هه رێم ته نها 5% بودجه ی گشتی پێكده هێنێ ، واته ئه گه ر باس له هه رێمێكی سه ربه خۆ بكه ین، "ته نها ل���ه 5% ئه وه ی خه رجی ده كه ین هی خۆمانه ، ئه وه ی تری وه ك ئه وه وایه له واڵتێكی تر به خێر پێمانی ب���ده ن، ب���ه اڵم له به رئ���ه وه ی خۆمان به عێراقی ده زانین خێ���ر نییه و به پێی ده س���تور داهاتی فرۆش���ی ن���ه وت بۆ هه مو عێراقییه كانه ". له گه ڵ ئه وه شدا ئه م پڕۆفس���ۆره گومانی هه یه داهاتی ناوخ���ۆی هه رێم ته نها ئ���ه و له 5% كه ده چێته داهاتی گشتی عێراقه وه ، بۆیه ده ڵێت "ناتوان���م به رێژه دیاری بكه م، به اڵم دڵنیام له وه ی داهاتی ناوخۆ زۆر له 5% زیاتره كه ئاشكرا كراوه ". وه ك گومرگ و داهاته كانی ده یخات���ه ڕو ئه و داهاتی ناوخۆ، باجه جۆربه جۆره كانی هاتوچۆ و ئ���او كاره با و چه ندین داهاتی

تریش بونی هه یه ، به اڵم ئاش���كرا نییه چه ن���دی ده چێت���ه ئه و داهات���ه ی كه پێیده وت���رێ داهاتی ناوخ���ۆی هه رێم، ئه مه جگه له وه ی "به شێكی زۆره وزه ی كوردستان سروش���تی به غازی كاره با به رهه مدێت، كه چی دوباره به پاره یه كی زۆر به هاواڵتیان ده فرۆش���رێته وه ، هه ر چه نده ناش���ه فافی داهات���ه كان له الی حكومه ت���ی عێراقیش هه ر هه یه ، به اڵم به ب���ڕوای من ئه و ش���ه فافتره له هه رێم

له وباره یه وه ".

خه رجی به كارخستن و وه به رهێنانخه رجیی���ش، ك���ه به ش���ێكی تری گش���تییه ، بودجه ی ته رازوه كه ی تای له هه رێم���دا وه ك د.محه م���ه د باس���ی ده كات حاڵ���ی له داهاته ك���ه ی باش���تر نییه ، له وه شدا وه ك ئه و باسی ده كات زۆر په خش���انكردنێكی "ته خش���ان و بێ بنه ما هه ی���ه ". ئه مه به ده ر له وه ی

زۆرترین خه رجییه كان بۆ بواری به كارخستن ده ڕوات نه ك وه به رهێنان، ك���ه له س���ااڵنی رابردودا هه میش���ه وا راگه یه نراوه نزیكه ی له 70% بودجه كه ی هه رێم بۆ به كارخس���تن رۆیش���توه و له 30% تریش���ی بۆ ب���واری وه به رهێنان بوه ، به اڵم وه ك ئابوریناس���ان جه ختی له هه رێمدا ئه وه ی له س���ه ر ده كه نه وه ، هه یه حاڵه تێكی ئاس���ایی نییه ده بێت ئه وه ش���دا له گه ڵ بێت، به پێچه وانه وه وه ك د. محه مه د ره ئ���وف ده یخاته ڕو پێشتریش په رله مانتارانی ئۆپۆزیسیۆن باس���یان لێ���وه كردوه ، هیچ س���اڵێك له بنچین���ه دا 30% بودج���ه ی هه رێم بۆ وه به رهێن���ان خه رج نه ك���راوه ، به ڵكو كه متر بو له 20% یش "ئه زمونی چه ندین س���اڵ ئه وه ی سه لماندوه كه ئه وه ی بۆ بواری وه به رهێنان خه رج ده كرێت، زۆر س���اڵ كه متر له 20% بوه نه ك له %30، ب���ه اڵم حكومه تی هه رێم پێ���ی عه یبه ئه وه به ئاش���كرا بڵێ���ت، چونكه هیچ نزیكه ی له دنی���ادا نیی���ه حكومه تێك ل���ه 85% بودجه كه ی بۆ به كارخس���تن

ته رخان بكات".

رۆڵی په رله مانتارانی ئۆپۆزیسیۆنس���ه باره ت به رۆڵ���ی په رله مانتارانی

قسه كردنیان له باره ی ئۆپۆزیسیۆنیش بودجه ، كه م وكووڕییه كان���ی له س���ه ر ئه و رۆڵی ئ���ه وان به كه م نازانێ ، به اڵم "قس���ه یه ك كاریگه رییه ب���ێ پێیوایه هه ی���ه ده ڵێت پ���رس به ژنه كه ت بكه ، به اڵم به قس���ه ی مه كه ، ده س���ه اڵتیش له مه س���ه له ی بودج���ه دا وه ها ده كات، له گه ڵ رێزم بۆ ئ���ه و په رله مانتارانه ی جدی ره خن���ه ی ك���ه ئۆپۆزیس���یۆن ده گرن، ب���ه اڵم كه ڵكێكی وه های نییه و جگه له به رد كوتین شتێكی تر ناكه ن". ئه و جه خت ده كاته وه له س���ه ر ئه وه ی ده سه اڵت چۆنی بوێت به و جۆره بودجه په رله مان بۆ بردنیش���ی تێده په ڕێنێ ، به ب���ڕوای ئه و جگه له ش���انۆگه رییه ك و ش���ه رعییه تدان ب���ه كه م وكووڕییه كانی ش���تێكی تر نییه ، ئه و ده ڵێت "سااڵنی پێش���تر بودجه بێ كه س كوژ ده كرا، به اڵم ئێستا هاوارێك هه یه كه ئاگادارمان ده كاته وه له كوش���تنی ، ئه ویش هاواری

په رله مانتارانی ئۆپۆزیسیۆنه ".

موچه خۆربارێكی گه وره ی بودجه

وه ك بودج���ه زۆر به ش���ێكی به رپرسانی ده س���ه اڵت هه میشه باسی ده ك���ه ن ئه وه یه كه موچ���ه ده ڕوات به خانه نش���ینان و فه رمانب���ه ران، وه ك ده وت���رێ نزیكه ی 1ملی���ۆن 300 هه زار نزیكه ی هه یه ، له هه رێم���دا موچه خۆر نیوه ی ئه وه خانه نش���ینن، به اڵم وه ك ئه و پڕۆفیس���ۆره ده یخاته ڕو زۆرینه ی ه���ه ر زۆری ئ���ه و خانه نش���ینانه به بێ ئه وه ی خزمه تێكی گشتییان پێشكه ش كردبێت، ش���ایه نی ئ���ه و پله یه بن كه بودجه یه كی كراون، خانه نش���ین پێی زۆر ده ب���ه ن "گه وره تری���ن ناهه قی كه به رامب���ه ر به بودجه ی گش���تی كراوه ، ئه وه ی���ه خه ڵكانێكی زۆری���ان به پله ی سه ربازیی جۆراوجۆر خانه نشین كردوه ، مانگانه پاره یه كی زۆر وه رده گرن، به بێ ئه وه ی شایسته بن، كاره سات له وه دایه ئه مه به پێی یاس���ایه ك كراوه ، ئاشكرا هه مو كارێكیش كه به یاس���ا كرا مه رج نییه ب���اش بێت، به عس ك���ه خه ڵكی ئیع���دام ده كرد خۆ به یاس���ا ده یكرد،

به اڵم به یاسایه كی سته مكارانه ".

"كه رتێكی نافه رمی كاره كان به ڕێوه ده بات"

ئه م پس���پۆڕه ی بواری ئابوری باس له وه ش ده كات، ك���ه له هه مو واڵتێكدا كه رت���ی حكوم���ی و ئه هلی���ی هه یه بۆ به ڕێوه بردن���ی واڵت، ب���ه اڵم له هه رێمدا كه رتێك���ی ت���ری نافه رم���ی هه یه كه زۆرین���ه ی كاره كان ده كات، نه حكومی نه ئه هلی ، ه���اوكات زۆرینه ی هه ر ئه و كه سانه ش به ڕێوه ه ده به ن كه ئیداره ی حكومه تیش ده كه ن، ئه مه ش وه ك ئه و ده ڵێت "له هیچ واڵتێكدا نمونه ی نییه ".به اڵم وه ك ده بینین كه م وكووڕییه كانی بودج���ه له واقع���دا به و ج���ۆره ره نگی نه داوه ت���ه ، به جۆرێك ك���ه ببێته هۆی د. ئی���ش وكاره كان، په كخس���تنی محه م���ه د ره ئوف له وه دا هاوڕایه و ئه وه رونده كاته وه ك���ه هۆكاره كه ی ئه وه یه ،

س���ه رچاوه ی بودجه كه نه وته نه وتیش به ئاسانترین شێوه و به بێ زه حمه تێكی زۆر ده رده هێنرێ و ده فرۆشرێ ، ئه وه ش ده بێت���ه داهاتێكی باش، ئه مه ش وه ك ئه و تیشكی ده خاته س���ه ر له ئێستادا كاریگه رییه خراپه كانی به ده رناكه وێت، هه تا ئه و نه وته به وجۆره هه بێت، به اڵم ئه و كاته ی نه وت نه ما یاخود به دیلێكی بۆ دروست بو، ئه و ده مه وێنه كه ئاوه ژو ده بێته وه "ئێس���تا كه ده ڵێن با بودجه به جۆرێك خه رج بكرێت، كه زۆرترینی بۆ بواری وه به رهێنان بێت بۆ ئه وه یه كه سبه ی توشی ته نگه ژه ی ئابوری گه وره نه بینه وه ، بودجه وه ك سه ره تاش وتم ش���تێكی دانس���قه و ده گمه نه و ده بێت ئه و به كارده هێن���رێ ". چ���ۆن بزانرێ هێما به وه ش ده كات ئه وه ی له ئێستادا له په رله مان���ه ته نه���ا ن���اوی بودجه یه من، به رده س���تی بیهێنن���ه "ئه گ���ه ر گ���ه ر زۆر ره حمی پێبك���ه م زه ربێكی گه وره ی به س���ه ردا ده هێن���م، چونكه وه كو وتم هه رگی���ز ئه وه بودجه نییه ، ده بێت ئه وه ش رونبێت ده سه اڵت باكی به ره خنه كان نییه و دواجار به كۆمه ڵێك كه م وكووڕیی���ه وه به ده نگ���ی زۆرینه ی په رله مانتاران بودجه هه ر تێده په ڕێ ".

پڕۆفیسۆرێكی‌‌ئابوری‌:قسه‌كردن‌له‌سه‌ر‌بودجه‌ی‌‌هه‌رێم،‌ته‌نها‌به‌رد‌كوتانه‌

سااڵنی پێشتر بودجه بێكه س كوژ ده كرا، به اڵم ئێستا

هاوارێك هه یه كه ئاگادارمان

ده كاته وه له كوشتنی ،

ئه ویش هاواری په رله مانتارانی

ئۆپۆزیسیۆنه

ناتوانم به رێژه دیاری بكه م، به اڵم

دڵنیام له وه ی داهاتی ناوخۆ زۆر له 5% زیاتره كه

ئاشكرا كراوه

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

به شێك هاواڵتییانی قه زای سۆران نیگه رانن له بونی چه ند

كارگه یه كی به رهه مهێنانی قیر له ناوچه كه یاندا، چونكه

"گرفتی ته ندروستی و ژینگه ی بۆ دروستكردون". به ڕێوه به ری

گشتی ته ندروستی سۆرانیش راستی قسه كانیان ده سه لمێنێ و قایمقامی قه زاكه ش رایده گه یه نێ

چاره سه ری ئه و گرفته ده كه ن.

له ئێستادا هاواڵتیانی چه ند ناوچه یه كی ده ڤه ری س���ۆران به تایبه تی ناوچه كانی دێلزی���ان، به ه���ۆی بونی پاش���ماوه و دوكه ڵی چه ن���د كارگه یه كی قیری ئه و شاره روبه روی كێشه و گرفت بونه ته وه . چه ند هاواڵتییه كی ئه و شوێنانه جه خت له س���ه ر ئه وه ده كه نه وه كه چه ندینجار به ڵێنی���ان پێ���دراوه چاره س���ه ری ئه و گرفته یان بۆ بكرێت، كه چی تائێس���تا

بۆیان چاره سه ر نه كراوه .له س���ۆران دو كارگه ی قیری كه رتی تایب���ه ت و كارگه یه ك���ی حكوم���ی لێیه

كه ئ���ه و كارگه ی���ه ش ه���ی وه زاره تی ئاوه دانكردنه وه ی���ه ، به ه���ۆی نه بون���ی مه رجی پێویست له و كارگانه ، دوكه ڵێكی زۆر به ناوچه كه دا باڵوده كه نه وه . یادگار ئیس���ماعیل، هاواڵتییه كی دانیش���توی دێڵزیان���ه و ماڵ���ی له نزی���ك یه كێ���ك له كارگه كان���ی قی���ره ، جه خ���ت له وه ده كات���ه وه كه ته واو بێزارب���ون "ئه مه جگ���ه له وه ی ژینگه ی ئ���ه و ناوچه یه ی به جارێك ش���ێواندوه ". ئ���ه و هاواڵتییه وتیشی "چه ند جارێك به ڵێنیان پێداوین كه ئه و كارگه یه له و ش���وێنه نه هێڵن،

كه چی تائێستا هیچ به هیچ نه كراوه ".

به ڕێوه ب���ه ری گش���تی ته ندروس���تی سۆران، د. مه قسود ئیسماعیل ئاماژه ی به وه دا كه بونی هه ركارگه یه ك له نزیك شوێنی دانیش���توان، كاریگه ری خراپی ده بێت بۆ س���ه ر ته ندروستییان "بونی دوك���ه ڵ و بۆنی ناخۆش���ی كارگه ی قیر كار ده كاته س���ه ر دۆخی ته ندروس���تی ئ���ه و كه س���انه ی كه نه خۆش���ی ره بۆو هه ناس���ه یان هه یه ". هه ر له و باره یه وه قایمقام���ی ق���ه زای س���ۆران، كرمانج ع���زه ت، رایگه یان���د ك���ه بڕیاریانداوه هه مو كارگه كانی كه رتی تایبه ت فلته ر "بڕیاریشمانداوه وتیش���ی ئه و دابنێن،

كه كارك���ردن له كارگه ی قیری حكومی بوه س���تێنین و چیت���ر كاری پێناكه ین، چونك���ه به هۆی كۆنییان���ه وه ناتوانین فلته ریان بۆ دابنێین". قایمقامی سۆران رونیش���كرده وه كه له به ر پێداویس���تی ناوچه ك���ه ئ���ه و كارگه یه ی قی���ر كاری كردوه . "ئه گه ر ئ���ه وه نه بێت ناچارین، قیر له ش���وێنێكی دیكه و ل���ه ده ره وه ی س���ۆران بێنین ك���ه دیس���ان ئه وه ش گرفتێك���ی دیكه ی���ه ". هه روه ها هێمای به وه ش���دا دو كارگه ك���ه ی تر ئێس���تا خه ریكن فلته ر داده نێ���ن و ئاماده كاری

ته واویان بۆ كردوه .

به‌هۆی‌‌زۆریی‌‌دوكه‌ڵه‌وه‌،‌كارگه‌یه‌كی‌‌قیر‌له‌سۆران‌داده‌خرێ‌كارگه‌كانی‌‌قیری‌‌سۆران‌گرفتی‌‌ته‌ندروستی‌‌و‌ژینگه‌یان‌دروست‌كردوه

قه زای سۆران له روی ئیدارییه وه سه ر به پارێزگای هه ولێره و ده كه وێته

به شی باكوری رۆژهه اڵتی هه ولێرو 120كیلۆمه تر لێیه وه ی دوره و له ساڵی

1980كراوه ته قه زاو سێ ناحییه ی هه یه . ژماره ی دانیشتوانی سه نته ری

قه زاكه 126هه زار كه سه .

قه زای سۆران

داهاتی ناوخۆی هه رێم 5% بودجه ی گشتی پێكده هێنێ فۆتۆ: ئارام که ریم

پڕۆفیسۆر د.محه مه د ره ئوف سه عید

Page 9: ژماره 362

ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

به‌شه‌رمێك‌و‌ده‌نگێكی‌‌نزمه‌وه‌،‌باسی‌‌له‌و‌تاوانه‌‌ده‌كرد،‌كه‌‌نزیكه‌ی‌‌20ساڵێك‌له‌مه‌وبه‌ر‌له‌گه‌ڵ‌چه‌ند‌

كه‌سێكدا‌ئه‌نجامیانداوه‌‌"كه‌‌چوینه‌‌ماڵه‌كه‌‌وتمان،‌ئێمه‌‌بۆ‌پاره‌‌هاتوین‌و‌هه‌تا‌نه‌شیبه‌ین‌ناڕۆین،‌له‌به‌رئه‌وه‌‌بڕۆنه‌‌ئه‌و‌ژوره‌وه‌و‌ده‌نگتان‌نه‌یه‌،‌نه‌ماڵی‌‌ئێمه‌‌كاول‌بكه‌ن،‌نه‌هی‌‌

خۆشتان".

رزگار‌مس���ته‌فا،‌نزیكه‌ی‌‌19س���اڵه‌،‌له‌س���ه‌ر‌دو‌تاوانی‌‌دزیكردن،‌زیندانییه‌،‌هه‌ر‌چه‌نده‌‌س���ه‌ره‌تا‌به‌پێ���ی‌‌بڕیارێكی‌‌)مه‌جلیسی‌‌قیاده‌ی‌‌سه‌وره‌ی‌‌ئه‌و‌كاته‌(‌حوكمی‌‌له‌سێداره‌دانی‌‌بۆ‌ده‌رچوه‌،‌به‌اڵم‌دوات���ر‌بۆی‌‌كراوه‌‌به‌)مدی‌‌الحیاه‌(.‌ئه‌و‌س���كااڵی‌‌ئه‌وه‌‌ده‌كات،‌له‌كاتێكدا‌هه‌مو‌بڕیاره‌كانی‌‌)مه‌جلیسی‌‌قیاده‌ی‌‌سه‌وره‌(‌هه‌ڵوه‌ش���اونه‌ته‌وه‌،‌به‌اڵم‌تائێس���تا‌ئه‌و‌به‌پێی‌‌بڕیارێكی‌‌ئه‌و‌مه‌جلیسه‌‌زیندانییه‌‌"ناكرێت‌به‌پێی‌‌بڕیارێكی‌‌رژێمی‌‌به‌عس‌تائێس���تاش‌زیندانی‌‌بم،‌هه‌ر‌كه‌س���ێك‌ئه‌و‌تاوانه‌ی‌‌من‌بكات‌ئه‌وپه‌ڕی‌‌15ساڵ‌زیندان���ی‌‌ده‌بێت،‌ب���ه‌اڵم‌من‌نزیكه‌ی‌19

ساڵه‌‌زیندانیم".‌

ئه‌نجامدانی‌‌تاوان‌و‌ده‌ستگیركردندروست‌بیری‌‌نه‌ماوه‌‌مانگی‌‌چه‌ند‌بو،‌به‌اڵم‌ساڵی‌‌‌1994و‌له‌ده‌ستپێكی‌‌شه‌ڕی‌‌براكان���دا،‌رزگار‌دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌خوێندنی‌‌ئاماده‌یی‌‌پیشه‌س���ازی‌‌ت���ه‌واو‌ده‌كات،‌وه‌ك‌خ���ۆی‌‌ده‌ڵێت‌"بێ‌‌ئی���ش‌و‌بێكار‌س���وڕاوه‌ته‌وه‌".‌ئه‌وه‌ش‌هانده‌رێك‌بوه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌خه‌یاڵی‌‌تاوانێك‌له‌مێش���كیدا‌چه‌كه‌ره‌‌ب���كات،‌تادواجار‌له‌گه‌ڵ‌چه‌ند‌

به‌جل���ی‌‌ ده‌ده‌ن‌ بڕی���ار‌ براده‌رێكی���دا‌س���ه‌ربازییه‌وه‌‌بۆ‌دزیكردن‌بچنه‌‌س���ه‌ر‌ماڵێك‌"پێش���تر‌له‌رێگای‌‌خزمێكیانه‌وه‌‌زانیاری‌‌ئه‌وه‌مان‌هه‌بو‌كه‌‌ئه‌و‌ماڵه‌‌شتی‌‌گرانبه‌ها‌و‌پاره‌شیان‌هه‌یه‌".‌پالنه‌كه‌‌وه‌ها‌داده‌نرێ‌‌كه‌‌كاتژمێ���ر‌10به‌یانی‌‌به‌ناوی‌‌ئاسایش‌و‌پشكنینه‌وه‌‌بچنه‌‌سه‌ر‌ماڵه‌كه‌،‌هه‌ر‌واش‌جێبه‌جێ‌‌ده‌كرێت،‌س���ه‌ره‌تا‌كه‌‌ده‌چن‌خۆیان‌به‌ئاس���ایش‌ده‌ناسێنن‌"كه‌‌چوین‌ژن‌و‌پی���اوو‌منداڵێكی‌‌لێبو،‌س���ه‌ره‌تا‌وتمان‌ئاسایشین‌و‌بۆ‌پشكنین‌هاتوین،‌چه‌كیشمان‌پێبو،‌دواتر‌وتمان‌بۆ‌پاره‌‌هاتوین‌و‌هه‌تا‌نه‌شیبه‌ین‌ناڕۆین،‌له‌به‌رئ���ه‌وه‌‌بڕۆنه‌‌ئه‌و‌ژوره‌وه‌و‌ده‌نگتان‌

نه‌یه‌،‌نه‌ماڵی‌‌ئێم���ه‌‌كاول‌بكه‌ن،‌نه‌هی‌‌خۆشتان".

تاوان���ه‌‌و‌ ئ���ه‌و‌ ئه‌نجامدان���ی‌‌ دوای‌‌ده‌ستكه‌وتنی‌‌بڕه‌‌پاره‌یه‌كی‌‌باش،‌هه‌ر‌له‌دوای‌‌ئه‌وه‌‌پالن‌ب���ۆ‌دزییه‌كی‌‌تریش‌له‌وه‌ش���دا‌س���ه‌كه‌وتو‌ده‌بن،‌ داده‌نێن‌و‌به‌اڵم‌دوای‌‌چه‌ند‌مانگێك‌ئاشكرا‌ده‌بن‌و‌

ده‌ستگیر‌ده‌كرێن.

سه‌ره‌تا‌سزای‌‌مه‌رگتاوانه‌كه‌ی���ان‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‌ به‌ه���ۆكاری‌‌ئه‌نجامداوه‌‌ به‌جلوبه‌رگی‌‌س���ه‌ربازییه‌وه‌‌هه‌ریه‌كه‌یان‌س���زایه‌كی‌‌قورس‌ده‌درێن،‌به‌اڵم‌س���زای‌‌رزگار‌له‌هه‌مویان‌قورستر‌

ده‌بێت،‌كه‌‌س���زای‌‌مه‌رگ���ه‌‌"به‌اڵم‌ئه‌و‌كاته‌‌بڕوام‌به‌مردنی‌‌خۆم‌نه‌ده‌كرد".

س���ه‌ره‌تا‌له‌و‌شوێنه‌ی‌‌كه‌‌ئێستا‌بۆته‌‌پاركی‌‌دایك،‌كه‌‌ئه‌وكات‌به‌سجنی‌‌گه‌وره‌‌ناسراو‌بوه‌،‌رزگار‌زیندانی‌‌ده‌كرێت‌و‌بۆ‌م���اوه‌ی‌‌‌22مانگ‌ل���ه‌وێ‌‌ده‌هێڵرێته‌وه‌‌"له‌ژورێكدا‌بوم،‌‌9كه‌سی‌‌تێدا‌)ئیعدام(‌ك���را،‌هه‌رچه‌نده‌‌منیش‌هه‌مان‌س���زام‌هه‌بو،‌به‌اڵم‌ئیت���ر‌وه‌ك‌ده‌ڵێن‌ئه‌جه‌لم‌

نه‌هاتبوو‌مامه‌وه‌".‌راهاتن‌له‌گه‌ڵ‌زیندان،‌گۆڕینی‌‌سزاكه‌له‌گه‌ڵ‌گواستنه‌وه‌ی‌‌بۆ‌ئه‌و‌گرتوخانه‌ی‌‌گه‌ورانی‌‌ لێیه‌تی‌‌)چاكس���ازی‌‌ ئێس���تا‌س���لێمانی‌(‌س���اڵ‌له‌دوای‌‌س���اڵ‌رزگار‌

له‌گه‌ڵ‌بارودۆخی‌‌ناو‌زیندان‌زیاتر‌رادێ‌،‌به‌جۆرێك‌كه‌متر‌هه‌ست‌ده‌كات‌كه‌‌ئه‌و‌كه‌س���ێكی‌‌زیندانییه‌،‌به‌تایبه‌ت‌كاتێك‌له‌ناو‌زیندان���دا‌كاری‌‌نانه‌وایی‌‌ده‌كات،‌بۆ‌ماوه‌ی‌‌‌9س���اڵ‌له‌و‌كاره‌ی‌‌به‌رده‌وام‌ده‌بێ���ت،‌به‌مه‌ش‌وه‌ك‌خ���ۆی‌‌ئاماژه‌ی‌‌پێده‌كات،‌هه‌م‌به‌باش���ی‌‌فێری‌‌نانه‌وایی‌‌‌ده‌بێت،‌ه���اوكات‌ئه‌و‌سااڵنه‌ش���ی‌‌پێ‌‌به‌ڕێ‌‌ده‌كات،‌كه‌‌له‌الی‌‌كه‌سی‌‌زیندانی‌‌زۆر‌به‌دره‌ن���گ‌تێده‌په‌ڕێ‌،‌به‌پێچه‌وانه‌ی‌‌زۆرینه‌ی‌‌مرۆڤه‌كان���ی‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌زیندان‌كه‌‌ح���ه‌ز‌به‌زویی‌‌تێپه‌ڕینی‌‌كات‌ناكه‌ن،‌"هه‌رچه‌ن���ده‌،‌رۆیش���تنی‌‌كات،‌له‌ناووه‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌زیندان‌له‌واقعدا‌وه‌ك‌یه‌ك‌وایه‌،‌به‌اڵم‌كه‌س���ه‌كانی‌‌ناو‌زین���دان‌دره‌نگتر‌كاتی���ان‌لێ���ده‌ڕوا‌و‌رۆژه‌كان‌ده‌ژمێ���رن‌به‌ئومێ���دی‌‌زوت���ر‌ته‌واوبون���ی‌‌ماوه‌ی‌‌س���زاكه‌یان،‌بۆیه‌‌رۆیش���تنی‌‌كات‌الی‌‌كه‌سی‌‌زیندانی‌‌جۆرێكی‌‌تره‌".‌له‌ساڵی‌‌2003دا‌به‌فه‌رمان���ی‌‌پۆڵبریمه‌ری‌‌حاكم‌ئه‌و‌كاته‌ی‌‌عێراق،‌سزای‌‌له‌سێداره‌دانی‌‌هه‌ڵده‌وه‌ش���ێته‌وه‌،‌ئه‌م‌سزادراوه‌ش‌له‌و‌بڕیاره‌‌سودمه‌ند‌ده‌بێت‌سزاكه‌ی‌‌ده‌بێته‌‌

)مدی‌‌الحیاة‌(.‌

قسه‌ی‌‌بۆ‌به‌رپرسانی‌‌الیه‌نی‌‌په‌یوه‌ندیدار

به‌پێ���ی‌‌جۆری‌‌س���زاكه‌ی‌‌بێت‌كه‌‌25 س���اڵه‌،‌ده‌بێ���ت‌رزگار‌ت���ا‌زیاتر‌له‌6 س���اڵی‌‌تر‌له‌زینداندا‌بمێنێته‌وه‌،‌چونكه‌‌له‌ئێس���تادا‌نزیكه‌ی‌‌‌19س���اڵه‌‌له‌ودیو‌ده‌رگا‌داخراوه‌كانی‌‌زیندانه‌وه‌‌به‌ئومێدی‌‌ژیانێك���ی‌‌تر‌ده‌ژی‌،‌ئه‌و‌كه‌‌له‌ئێس���تادا‌‌به‌پێی‌‌یاس���ایه‌ك‌ده‌توانێ‌‌به‌مۆڵه‌تێكی‌‌زین���دان،‌ دره‌وه‌ی‌‌ بێت���ه‌‌ رۆژی‌‌ ‌7هه‌فته‌ی‌‌راب���ردو‌له‌كۆتایی‌‌مۆڵه‌ته‌كه‌یدا‌هاتبوه‌‌ دره‌نگوه‌خت���دا‌ له‌ئێواره‌یه‌ك���ی‌‌

ئۆفیس���ی‌‌س���لێمانی‌‌رۆژنامه‌ی‌‌ئاوێنه‌،‌ت���ا‌وه‌ك‌خ���ۆی‌‌ده‌یوت‌له‌رێ���گای‌‌ئه‌و‌رۆژنامه‌یه‌وه‌‌س���كااڵی‌‌خۆی‌‌بگه‌یه‌نێته‌‌الیه‌نی‌‌په‌یوه‌ندیدار‌"تائێس���تاش‌به‌پێی‌‌بڕیارێكی‌‌مه‌جلیس���ی‌‌قیاده‌ی‌‌سه‌وره‌ی‌‌به‌عس‌زیندانیم،‌هه‌ست‌ده‌كه‌م‌ئه‌وه‌ش‌زوڵمێكه‌‌له‌من‌كراوه‌،‌راس���ته‌‌من‌تاوانم‌كردوه‌و‌سزاكه‌شم‌به‌زیاده‌وه‌‌وه‌رگرتوه‌،‌بۆی���ه‌‌دواكارم‌له‌به‌رپرس���انی‌‌الیه‌ن���ی‌‌په‌یوه‌ندیدار‌چاوێك‌به‌‌و‌كێش���ه‌ی‌‌مندا‌بخش���ێنن،‌به‌ڵك���و‌ئه‌مه‌‌خوای���ه‌‌ئیتر‌رۆژه‌كان���ی‌‌ له‌بژاردن���ی‌‌ بێ���ت‌ رزگارم‌زین���دان".‌ئه‌‌و‌س���زادراوه‌‌باس‌له‌وه‌ش‌ده‌كات،‌ئه‌و‌ماڵه‌ی‌‌چۆته‌‌س���ه‌ریان‌بۆ‌دزیكردن‌لێیخۆش���بون‌و‌سكااڵی‌‌ئه‌وانی‌‌به‌به‌رنامه‌شی‌‌ نه‌ماوه‌.‌سه‌باره‌ت‌ له‌سه‌ر‌بۆ‌دوای‌‌ئازادب���ون‌بڕیاریداوه‌‌بچێته‌وه‌‌درێ���ژه‌‌به‌خوێندن‌ب���دات،‌چونكه‌‌ئه‌و‌ماوه‌یه‌ی‌‌له‌ناو‌زینداند‌بو،‌بۆ‌ماوه‌یه‌ك‌زیندانی‌‌ ناو‌ كتێبخانه‌كه‌ی‌‌ سه‌رپه‌رشتی‌‌كردوه‌،‌له‌و‌ماوه‌یه‌ش���دا‌زۆرترین‌كتێبی‌‌خوێندۆت���ه‌وه‌،‌وه‌ك‌خ���ۆی‌‌هێمای‌‌بۆ‌ب���ۆ‌ زۆری‌‌ خۆشه‌ویس���تییه‌كی‌‌ ده‌كات‌"به‌ه���ۆی‌‌ دروس���تبوه‌‌ خوێندن���ه‌وه‌‌ال‌هه‌ڵه‌یه‌كه‌وه‌‌كه‌‌كردم‌س���ااڵنێكی‌‌زۆری‌‌هه‌وڵده‌ده‌م‌ به‌اڵم‌ له‌ده‌س���تچو،‌ ته‌مه‌نم‌خوێندنه‌وه‌‌ به‌خوێن���دن‌و‌ به‌درێ���ژه‌دان‌له‌ده‌ستچوه‌كانم‌ رۆژه‌‌ قه‌ره‌بوی‌‌ كه‌مێك‌

بكه‌مه‌وه‌".

9 )362(‌سێشه‌ممه‌‌2013/1/29 لۆکاڵ

19ساڵه‌‌به‌بڕیارێكی‌‌)مه‌جلیسی‌‌قیاده‌ی‌‌سه‌وره‌(‌زیندانییه‌چیرۆكی‌‌سزادراوێك،‌كه‌‌ده‌ڵێت‌"غه‌درم‌لێكراوه‌"

‌‌‌ئا:‌ئیحسان‌مه‌ال‌فوئاد

سێ‌‌هاواڵتی‌‌قه‌زای‌‌كفری‌‌كه‌‌له‌دو‌ساڵه‌‌وه‌كو‌پاسه‌وانی‌باره‌گای‌‌

كۆمپانیای‌عادیل‌موته‌حیده‌‌له‌كفری‌كارده‌كه‌ن،‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌موچه‌ی‌‌16مانگیان‌پێنه‌دراوه‌و‌

به‌رپرسێكی‌‌كۆمپانیاكه‌ش‌وه‌اڵمی‌‌ئه‌و‌هاواڵتییانه‌‌ده‌داته‌وه‌.

زیاتر‌له‌سێ‌س����اڵه‌‌كۆمپانیای‌‌عادیل‌موته‌حی����ده‌‌بڕیاری����داوه‌‌له‌قه‌زای‌‌كفری‌‌845ڤێالو‌ش����وقه‌‌دروستبكات،‌به‌اڵم‌تاوه‌كو‌ئێس����تا‌هیچ‌ئاس����ه‌وارێكی‌ئه‌و‌پڕۆژه‌یه‌‌دیار‌نییه‌،‌ئه‌و‌سێ‌‌هاواڵتییه‌ش‌به‌هۆی‌‌ئ����ه‌و‌پڕۆژه‌یه‌وه‌‌كار‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌

كۆمپانیادا‌ده‌كه‌ن.‌س����ێ‌هاواڵتی‌كه‌‌ته‌مه‌نێكیان‌هه‌یه‌،‌ئ����ه‌وه‌‌ده‌خه‌ن����ه‌رو‌ب����ۆ‌چه‌ندی����ن‌جار‌به‌پچڕپچڕی‌موچه‌ی����ان‌پێدراوه‌،‌به‌اڵم‌م����اوه‌ی‌‌‌16مانگه‌‌ئ����ه‌و‌گرفته‌یان‌بۆ‌دروستبوه‌،‌نوری‌ئه‌حمه‌د‌ره‌حیم‌ته‌مه‌ن‌‌65س����اڵه‌‌كه‌‌یه‌كێكه‌‌له‌و‌پاسه‌وانانه‌‌باس‌ل����ه‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌ل����ه‌‌2010/4/1 له‌گ����ه‌ڵ‌كۆمپانیای‌عادی����ل‌موته‌حیده‌‌كار‌ده‌كات،‌ئ����ه‌و‌وت����ی‌‌"له‌س����ه‌ره‌تادا‌كرێی‌سێ‌مانگیان‌پێداین،‌ئیتر‌شه‌ش‌مانگ����ی‌داهاتویان‌پێنه‌داین‌و‌پێیانوتین‌بیفرۆش����ن‌و‌ هه‌ی����ه‌‌ موه‌لیده‌یه‌كم����ان‌كرێكه‌ی‌‌خۆتان����ی‌لێببڕن،‌چونكه‌‌ئیتر‌ئێمه‌‌ناگه‌ڕێینه‌وه‌و‌په‌یوه‌ندی‌به‌ئێمه‌وه‌‌نه‌ماوه‌و‌چیتر‌شێخ‌عه‌بدولقادر‌تاڵه‌بانی‌

سه‌رپه‌رشتی‌ده‌كات".مام‌نوری‌كه‌‌هه‌میش����ه‌‌جامانه‌یه‌كی‌له‌درێ����ژه‌ی‌ به‌س����ه‌ره‌وه‌یه‌‌ ره‌ش����ی‌كه‌‌ ئه‌وه‌ش����ی‌‌خس����ته‌رو‌ قس����ه‌كانیدا‌موه‌لیده‌كه‌یان‌به‌بڕێك‌پاره‌ی‌‌فرۆشتوه‌‌دوای‌‌هه‌ڵگرتن����ی‌‌پاره‌ك����ه‌ی‌‌خۆی����ان‌ئه‌وه‌ی‌‌ماوه‌ته‌وه‌‌كه‌‌3300دۆالره‌‌بۆیان‌گه‌ڕاندونه‌ته‌وه‌‌"به‌اڵم‌له‌و‌كاته‌‌به‌دواوه‌‌هی����چ‌موچه‌یه‌كیان‌پێنه‌داوین‌و‌ئێس����تا‌هه‌ریه‌كێكم����ان‌‌13ملی����ۆن‌دینارم����ان‌

الیانه‌".له‌گ����ه‌ڵ‌ ك����ه‌‌ پیره‌پی����اوه‌‌ ئ����ه‌و‌قس����ه‌كردنه‌كه‌یدا‌ته‌سبیحه‌كه‌ی‌ده‌ستی‌ده‌جواڵند‌باس����ی‌له‌وه‌شكرد‌كه‌‌دڵشاد‌

تاڵه‌بانی‌و‌ش����ێخ‌عه‌بدولق����ادر‌تاڵه‌بانی‌له‌‌2011/4/1هاتون‌سه‌ردانیان‌كردون‌و‌پێیانوت����ون‌ئیت����ر‌ئه‌‌و‌ش����وێنه‌‌ئه‌وان‌سه‌رپه‌رشتی‌ده‌كه‌ن‌"‌‌3600دۆالر‌كرێی‌پێشوترو‌‌300دۆالر‌جه‌ژنانه‌یان‌پێداین‌واتا‌بۆ‌ه����ه‌ر‌یه‌كێكم����ان‌‌1500دۆالر،‌به‌اڵم‌له‌وكاته‌وه‌‌تائێس����تا‌واتا‌ساڵێك‌و‌چ����وار‌مانگه‌‌هیچ‌موچ����ه‌و‌پاره‌یه‌كیان‌پێنه‌داوی����ن،‌ه����ه‌ر‌پێم����ان‌ده‌ڵێن‌كه‌‌پاره‌كه‌تان‌ كرد‌ به‌كاركردن‌ ده‌س����تمان‌

ده‌ده‌ینێ".باب����ان‌حه‌مید‌پاس����ه‌وانێكی‌دیكه‌ی‌‌كۆمپانیاكه‌ی����ه‌‌هه‌ر‌ل����ه‌و‌باره‌یه‌و‌دواو‌وتی‌‌"ئه‌گه‌ر‌ئه‌و‌نوس����ینگه‌و‌ش����وێنه‌‌موڵك����ی‌كۆمپانیای‌عادیل‌موته‌حیده‌یه‌‌ئه‌وا‌با‌مافی‌خۆم����ان‌پێبده‌ن،‌چونكه‌‌كابرایه‌كی‌تورك����ی‌له‌كۆمپانیای‌عادیل‌وتی‌ پێوه‌كردین‌و‌ په‌یوه‌ندی‌ موته‌حیده‌‌له‌نوسینگه‌كه‌دایه‌‌ كه‌‌ كه‌ره‌ستانه‌ی‌‌ له‌و‌بفرۆش����ن‌و‌ئه‌و‌پاره‌ی����ه‌ی‌خۆتان‌دابین‌بكه‌ن،‌به‌اڵم‌ش����ێخ‌عه‌بدولقادرو‌دڵشاد‌تاڵه‌بانی‌و‌ئ����ه‌وان‌رێگرن‌ل����ه‌وه‌ی‌ئه‌و‌كاره‌‌بكه‌ی����ن‌و‌خۆش����یان‌موچه‌كه‌مان‌پێناده‌ن".‌ئه‌و‌درێژه‌ی‌‌به‌قس����ه‌كانیداو‌وتیش����ی‌‌"ئێس����تا‌ئێم����ه‌‌ناتوانین‌ئه‌و‌شوێن‌و‌نوس����ینگه‌یه‌‌جێبهێڵین،‌چونكه‌‌ئێمه‌‌به‌رپرس����ین‌له‌پاراستنی،‌ئه‌گه‌رنا‌

ده‌ستبه‌رداری‌كاره‌كه‌مان‌ده‌بوین".له‌به‌رامبه‌ردا‌لێپرسراوی‌به‌دواداچون‌و‌جێگ����ری‌به‌رپرس����ی‌لق����ی‌س����لێمانی‌كۆمپانی����ای‌عادیل‌موته‌حی����ده‌‌ئاراس‌تاڵه‌بان����ی‌له‌لێدوانێكدا‌ب����ۆ‌ئاوێنه‌‌وتی‌"ئێم����ه‌‌كێش����ه‌یه‌كمان‌ل����ه‌دادگا‌هه‌بو‌له‌گ����ه‌ڵ‌كۆمپانیای‌گوین����اش‌كه‌‌پێش‌ئه‌م‌كۆمپانیایه‌‌بو،‌كۆمپانیای‌گویناش‌ئ����ه‌و‌پاس����ه‌وانانه‌ی‌‌هێن����اوه‌و‌نازان����م‌چ����ۆن‌له‌گه‌ڵی����ان‌رێككه‌وت����وه‌،‌به‌اڵم‌ماوه‌یه‌ك‌پێش‌ئێستا‌شێخ‌عه‌بدولقادر‌سه‌رپه‌رش����تیاری‌كۆمپانی����ای‌عادی����ل‌موته‌حی����ده‌‌‌3600دۆالری‌به‌دیاری‌بۆ‌ناردن،‌دوات����ر‌‌1200دۆالری‌جه‌ژنانه‌ی‌بۆ‌ن����اردن،‌وتی‌‌ئ����ه‌و‌پاره‌ی����ه‌‌وه‌كو‌دیارییه‌‌هه‌تاوه‌كو‌كێشه‌كه‌تان‌یه‌كالیی‌ده‌كه‌ینه‌وه‌‌له‌گ����ه‌ڵ‌كۆمپانیای‌ناوبراو،‌ئه‌گه‌ر‌دواتر‌ئێوه‌مان‌به‌پاسه‌وان‌دانایه‌وه‌‌ئه‌وا‌هه‌مو‌موچه‌كانتان‌ده‌ده‌ینێ،‌ئه‌گه‌ر‌ئێوه‌مان‌نه‌ویس����ت‌ئه‌وا‌پاسه‌وانی‌دیكه‌‌

دابین‌ده‌كه‌ین".ش����ایه‌نی‌باس����ه‌‌كۆمپانی����ای‌‌عادیل‌ل����ق‌و‌ موته‌حی����ده‌‌خاوه‌ن����ی‌ح����ه‌وت‌نوس����ینگه‌یه‌‌له‌چه‌ند‌واڵتێكی‌عه‌ره‌بی،‌كه‌‌چوار‌دانه‌یان‌له‌عێراق‌و‌كوردستان‌و‌نوسینه‌گه‌یه‌ك‌له‌ئوردن‌و‌لقێك‌له‌ئێران‌و‌

لقێكی‌دیكه‌یان‌له‌میسر.

ئا:‌به‌ختیار‌حسێن

ماوه‌یه‌كی‌‌زۆر‌به‌سه‌ر‌ئه‌و‌واده‌یه‌دا‌تێپه‌ڕیوه‌،‌كه‌‌بڕیاربو‌پڕۆژه‌ی‌‌ئۆزال‌

سیتی‌‌تێدا‌ته‌واو‌بكرێت،‌به‌اڵم‌تائێستا‌پڕۆژه‌كه‌‌ته‌واونه‌كراوه‌،‌ئه‌مه‌ش‌نیگه‌رانی‌‌به‌شداربوانی‌‌لێكه‌وتۆته‌وه‌‌و‌داوای‌‌قه‌ره‌بو‌ده‌كه‌ن،‌به‌رپرسانی‌‌

ده‌سته‌ی‌‌وه‌به‌رهێنانیش‌رایده‌گه‌یه‌نن،‌به‌پێی‌‌گرێبه‌سته‌‌یاساییه‌كه‌ی‌‌نێوان‌هاواڵتیان‌و‌كۆمپانیاكه‌‌مامه‌ڵه‌‌له‌گه‌ڵ‌

كێشه‌كه‌دا‌ده‌كه‌ن.

گروپی‌‌ئۆزال‌سیتی‌‌یه‌كێكه‌‌له‌و‌گروپه‌‌توركییانه‌ی‌‌كه‌‌له‌بواری‌‌نیش����ته‌جێبون‌ش����وباتی‌‌ له‌مانگ����ی‌‌ ده‌كات‌و‌ كار‌س����اڵی‌‌‌2010له‌هه‌ولێ����ر‌یه‌ك����ه‌م‌كاری‌‌نیش����ته‌جێبونی‌‌خۆیی‌‌ده‌س����تپێكردوه‌‌كه‌‌خۆی‌‌له‌‌‌970خان����ودا‌ده‌بینێته‌وه‌‌له‌س����ه‌ر‌رێگایی‌‌هه‌ولێر‌كه‌سنه‌زان،‌له‌و‌ژماره‌یه‌ش����دا‌‌860یه‌كه‌ی‌‌دو‌نهۆمییه‌‌و‌‌110یه‌كه‌ش‌یه‌ك‌نهۆمییه‌،‌كه‌‌روبه‌ری‌‌یه‌كه‌كانیش‌نزیكه‌ی‌‌‌182مه‌تر‌دوجایه‌،‌نرخی‌‌هه‌ریه‌كێك‌له‌یه‌كه‌كانیش‌‌50هه‌زار‌دۆالره‌،‌كه‌‌نی����وه‌ی‌‌پاره‌كه‌ی‌‌هاواڵتیان‌تا‌ده‌چنه‌‌ناوی����ه‌وه‌‌ده‌یده‌ن‌و‌نیوه‌كه‌ی‌‌تریش‌سندوقی‌‌نیش����ته‌جێبون‌ده‌یدات‌به‌كۆمپانیاك����ه‌‌و‌به‌قیس����تی‌‌درێژخایه‌ن‌

له‌هاواڵتیان‌وه‌ریده‌گرێته‌وه‌.‌یه‌كێك‌له‌به‌شداربوانی‌‌پڕۆژه‌ی‌‌ئۆزال‌س����یتی‌‌به‌ناوی‌‌هاوژین‌دڵشادی‌‌ته‌مه‌ن‌‌25س����اڵ‌‌هێما‌بۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌ئه‌و‌ل����ه‌‌24/ ‌2010/7گرێبه‌س����تی‌‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌كۆمپانیایه‌دا‌به‌س����توه‌،‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌ل����ه‌‌ده‌رده‌س����ه‌ری‌‌كرێچێت����ی‌‌رزگاری‌‌بێ����ت،‌به‌اڵم‌واده‌رنه‌چ����وه‌‌و‌"له‌كاتێكدا‌ده‌بو‌پڕۆژه‌ك����ه‌‌له‌م����اوه‌ی‌‌‌18مانگدا‌ته‌واوبكرایه‌،‌به‌اڵم‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌ی‌‌ماوه‌ی‌‌نزیكه‌ی‌‌س����اڵێك‌به‌س����ه‌ر‌ئه‌و‌واده‌یه‌دا‌ئێس����تا‌ تاوه‌كو‌ كه‌چی‌‌ تێپه‌ڕده‌بێ����ت،‌

پڕۆژه‌كه‌‌ته‌واونه‌كراوه‌".ئ����ه‌و‌فه‌رمانبه‌ره‌‌ئام����اژه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ش‌ده‌كات‌كاتێ����ك‌ك����ه‌‌گرێبه‌س����ته‌كه‌یان‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌كۆمپانیایه‌دا‌به‌ستوه‌،‌نرخی‌‌خانوو‌زه‌وی‌‌به‌و‌جۆره‌ی‌‌ئێس����تا‌‌گران‌نه‌بو،‌"بۆی����ه‌‌دوای‌‌قه‌ره‌ب����و‌ده‌كه‌ین،‌

به‌پێی‌‌گرێبه‌سته‌كه‌،‌كه‌‌بۆ‌هه‌ر‌مانگێك‌ 250 كۆمپانیاكه‌‌ ده‌بێ����ت‌ له‌دواكه‌وتن،‌

دۆالرمان‌پێبدات".محه‌مه‌د‌قادری‌‌ته‌مه‌ن‌37یش‌یه‌كێكی‌‌ت����ره‌‌له‌به‌ش����داربوانی‌‌پڕۆژه‌كه‌،‌وه‌كو‌خ����ۆی‌‌ئاماژه‌ی‌‌بۆ‌ده‌كات،‌له‌خۆش����ی‌‌نیش����ته‌جێبون‌ له‌س����ندوقی‌‌ ئ����ه‌وه‌ی‌‌نی����وه‌ی‌‌پاره‌كه‌ی‌‌دابی����ن‌ده‌كات،‌بۆیه‌‌بڕیاریان����داوه‌‌كه‌‌خانو‌ل����ه‌و‌پڕۆژه‌یه‌دا‌بكڕن،‌ئه‌و‌تیشك‌ده‌خاته‌‌سه‌ر‌ئه‌وه‌ش‌كه‌‌له‌وكاته‌ی‌‌ئه‌وان‌گرێبه‌ستیان‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌كۆمپانیا‌توركییه‌‌كردوه‌،‌روبه‌ڕوی‌‌چه‌ندین‌كێشه‌‌بونه‌ته‌وه‌‌"له‌و‌نێوه‌نده‌شدا‌ته‌نها‌هاواڵتییان‌بون����ه‌‌قوربانی‌‌بڕیاره‌‌

هه‌ڵه‌كانی‌‌حكومه‌ت‌و‌كۆمپانیاكه‌".خه‌لی����ل‌ كۆمپانی����ای‌‌ له‌ئێستاش����دا‌كۆمپانیایه‌كی‌‌ ك����ه‌‌ نیش����ته‌جێبون‌ بۆ‌خۆماڵییه‌‌له‌بری‌‌گروپی‌‌ئۆزال‌س����یتی‌،‌كار‌بۆ‌ته‌واوكردن����ی‌‌پڕۆژه‌كه‌‌ده‌كات،‌كۆمپانیاكه‌‌ خاوه‌ن����ی‌‌ خه‌لی����ل،‌ م����ام‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌كه‌‌ئه‌وان‌گرێبه‌ستێكیان‌ل����ه‌‌8/1/ ‌2012وه‌‌له‌گه‌ڵ‌ده‌س����ته‌ی‌‌وه‌به‌رهێن����ان‌كردوه‌‌بۆ‌ماوه‌ی‌‌ش����ه‌ش‌مان����گ‌ب����ۆ‌ته‌واوكردن����ی‌‌پڕۆژه‌كه‌،‌له‌‌15/ ‌8ده‌ستیان‌به‌كاره‌كانیان‌كردوه‌‌و‌له‌ئێستاش����دا‌زیات����ر‌له‌س����ێ‌‌به‌ش����ی‌‌

كاره‌كانیان‌ته‌واوكردوه‌.‌له‌الیه‌ن‌خۆشییه‌وه‌‌سه‌رۆكی‌‌ده‌سته‌ی‌‌وه‌به‌رهێنانی‌‌هه‌ولێر‌نه‌جات‌باپیر‌هێما‌بۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌كات‌ك����ه‌‌لێژنه‌یه‌ك‌دانراوه‌‌بۆ‌كێش����ه‌كانی‌‌گروپی‌‌ئۆزال‌سیتی‌‌كه‌‌

تێدابو،‌ په‌یوه‌نداره‌كانی‌‌ الیه‌ن����ه‌‌ هه‌مو‌"دوای‌‌وردبینیكردن‌و‌چاره‌س����ه‌ركردنی‌‌ناوه‌ن����دی‌‌ به‌ڵێن����ده‌ری‌‌ كێش����ه‌كان،‌)مقاول‌س����انه‌وی‌(‌كۆمپانیای‌‌ئۆزالیش‌كاره‌كان����ی‌‌ده‌س����تپێكردۆته‌وه‌"،‌به‌اڵم‌خاوه‌ن����ی‌‌كۆمپانی����ای‌‌خه‌لی����ل‌ئ����ه‌وه‌‌پڕۆژه‌یه‌‌ "ئ����ه‌و‌ ده‌ڵێت‌ ره‌تده‌كات����ه‌وه‌‌ئێس����تا‌هیچ‌په‌یوه‌ندییه‌ك����ی‌‌به‌گروپی‌‌ئۆزاله‌وه‌‌نه‌ماوه‌‌و‌له‌ماوه‌یه‌كی‌‌كورتیشدا‌به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌‌رێك‌و‌پێ����ك‌كاركردنی‌‌

پڕۆژه‌كه‌‌ته‌واو‌ده‌بێت".‌ده‌رب����اره‌ی‌‌گله‌ییه‌كانی‌‌هاواڵتییانیش‌سه‌رۆكی‌‌ده‌سته‌ی‌‌وه‌به‌رهێنانی‌‌هه‌ولێر‌وتی‌‌"به‌پێی‌‌ئه‌و‌گرێبه‌س����ته‌‌یاساییه‌ی‌‌كه‌‌له‌نێوان‌كۆمپانیا‌و‌هاواڵتیاندا‌هه‌یه‌،‌مامه‌ڵه‌‌ده‌كرێت،‌ئه‌و‌س����زا‌مادییه‌ی‌‌كه‌‌بۆ‌ه����ه‌ر‌مانگێك‌له‌دواكه‌وتنی‌‌پڕۆژه‌كه‌‌هه‌ی����ه‌،‌كۆمپانیاك����ه‌‌پابه‌ن����ده‌‌پێوه‌ی‌‌قه‌ره‌بوی‌به‌ش����داربوانی‌‌بكاته‌وه‌،‌دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌هه‌ندێك‌م����اوه‌‌هه‌یه‌‌كه‌‌ده‌بێته‌‌ه����ۆی‌‌دواكه‌وتنی‌‌پڕۆژه‌كه‌،‌وه‌كو‌باران‌بارین‌و‌ئه‌و‌رۆژانه‌ی‌‌كه‌‌بۆته‌‌پشو،‌دوای‌‌ئ����ه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌رۆژان����ه‌ی‌‌لێده‌رده‌هێنرێت‌ده‌كرێنه‌وه‌،‌ قه‌ره‌ب����و‌ یاس����اكه‌‌ به‌پێی‌‌كاره‌كانی‌‌پڕۆژه‌كه‌ش‌له‌ئێستادا‌زۆرباش‌

به‌ڕێوه‌‌ده‌چێت".ئاوێنه‌‌هه‌وڵیدا‌ده‌رباره‌ی‌‌ئه‌و‌كێشه‌یه‌‌رای‌به‌رپرسانی‌‌كۆمپانیای‌‌ئۆزال‌سیتی‌‌ب����ه‌اڵم‌پێی����ان‌راگه‌یاندین‌ وه‌ربگرێت،‌كه‌‌كۆمپانیاكه‌‌كوردس����تان‌و‌پڕۆژه‌كه‌ی‌‌

جێهێشتوه‌.

گه‌ر‌ئازادکرام‌به‌درێژه‌دان‌به‌خوێندن‌و‌خوێندنه‌وه‌‌

قه‌ره‌بوی‌‌رۆژه‌‌له‌ده‌ستچوه‌كانم‌

ده‌كه‌مه‌وه‌رزگار‌مسته‌فا

"سێ‌‌پاسه‌وانی‌‌كۆمپانیای‌عادیل‌موته‌حیده‌،‌‌16مانگه‌‌موچه‌مان‌نه‌دراوتێ‌"

به‌شداربوانی‌‌‌ئۆزال‌سیتی‌،‌قوربانی‌‌كێشه‌كانی‌‌حكومه‌ت‌و‌كۆمپانیایه‌كی‌‌توركین‌

کاتێک‌سزای‌مه‌رگم‌به‌سه‌ردا‌سه‌پێنرا‌

بڕوام‌به‌مردنی‌خۆم‌نه‌ده‌کرد

رۆیشتنی‌‌كات‌الی‌‌كه‌سی‌‌زیندانی‌‌جۆرێكی‌‌تره‌

کارکردن‌له‌پرۆژه‌ی‌ئۆزال‌سیتی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌‌به‌ختیار‌حسێن

ئۆفیسی‌کۆمپانیای‌عادیل‌موته‌حیده‌‌له‌کفری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئیحسان‌مه‌ال‌فوئاد

له‌‌1973له‌دایكبوه‌.له‌‌1994/8/2به‌ماده‌ی‌‌‌442له‌سه‌ر‌دو‌تاوانی‌‌دزیكردن‌ده‌ستگیركراوه‌،‌

له‌‌1995/8/19سزای‌‌مه‌رگی‌‌به‌سه‌ردا‌سه‌پێنراوه‌و‌دواتر‌سزاكه‌ی‌‌بۆ‌گۆڕراوه‌‌

بۆ‌تاهه‌تایی‌.‌

رزگار‌مسته‌فا‌كه‌ریم

Page 10: ژماره 362

C M Y K

‌11ره‌نگاڵه‌ره‌نگاڵه(362( سێشه ممه 102013/1/29 (362( سێشه ممه 2013/1/29

ناتوانی���ن ئێس���تا به دڵنیایی���ه وه نكۆڵ���ی له وه بكه ین ك���ه ئێمه ی كورد جیهانی له سه ركه وتوه كانی به شدارنین ئ���ه وه ی هت���د. وه رزش و.. هون���ه رو ئێم���ه پێمانده كرێت ته نه���ا ده ربڕینی خۆشه ویس���تی خۆمانه بۆ ئ���ه وان. له 13ی كانون���ی دوه م���ی 2013دا چاوی هه مومان له براوه و ئاماده بوانی خه اڵتی له و ده یڕوان���ی. )Golden Globes)ساته وه خته دا نه مده توانی باشترین)5( عه زی ئه و بۆنه ی���ه هه ڵبژێرم ، ئه وه ی جێ���ی س���ه رنج ب���و ئه مس���اڵ كه س ریس���كی نه كردب���و له خۆڕازاندن���ه وه و خۆئاماده كردنیان، كه چه ندین كه سیان

پێویسته بۆ ئاماده كردنیان.)1960(ه كان س���تایلی خۆگۆڕی���ن و Golden( زۆرترین هه واداریان هه بو لهGlobes( 2013، هه ربۆی���ه زۆترین���ی س���تایلی بون كه جوانترین ئه وان���ه ی 1960 كان ب���و، بۆیه كات���ێ ته نانه ت هیچ ئاماده كارییه ك���ت نه كردوه ، به اڵم ده ته وێ���ت زۆر جوان و دیار ده ربكه ویت له خۆگۆڕین به زیاده ڕۆی���ی پێویس���ت ناكات، زۆر ئاسایییه ئه گه ر به ساده یی

ده ربكه وی���ت وه ك له وه ی دیارێكی زۆر ش���ێواو بیت )5/نیكۆڵ كیدمان ,4/جیس���یكا ئالبا، 3/ تایله ر س���وێفت، كه ی���ت /1 لۆرین���س، 2/جینیف���ه ر هاتدسن( كه به ڕاستی زۆر پێشینه بون

له ئاهه نگه كه دا.ك���ه ده رده كه وێ���ت ب���ۆت لێ���ره وه هه میش���ه به ناوبانگه كان���ی جیهانیش به به ناوبان���گ خۆیان نابین���ن و كاتیان هه ی���ه ك���ه له بۆن���ه گرنگه كانیش���دا به س���ادده ییه كی زۆر جوانی وه كو تۆ ناكات پێویس���ت ده ربكه ون، هه ربۆیه چاو له كه س بكه یت ته نها پێویس���تت به دڵنیابون به خۆت هه یه كه كه س له تۆ زیاتر نییه ب���ه و خۆگۆڕینه ، مه رجیش نییه بۆ ه���ه ر بۆنه ی���ه ك پارچه یه كی نوێ بكڕی���ت، ده توانیت به له به ركردنی پارچه كۆنه كان له گه ڵ )شاڵێك، كاڵوێك یا له چكێ���ك( بۆیه به خۆ ئاماده كردنت له ئاهه نگه ده بێت هاوكارت به ساده یی تێ���رو پڕه كاندا به ش���ێوه یه ك ناتوانین لۆم���ه ت بكه ی���ن بۆ جوانی���ت، ڕه نگه یارمه تی و به كه مێك پێویس���تت ته نها

ڕاوێژكاری بێت.

گاکاوڕ

سه فه رێك ئه نجام ده ده یت و په یوه ندی ئ����اگاداری ده كه یت. دروس����ت نوێ ئه وه ب����ه نابێت هه مو كاره نهێنێكانت ئاش����كرا بكه ی����ت ل����ه و په یوه ندییه

نوێیه .

ب����ۆ نابێ����ت خ����ۆش هه فته یه ك����ی له دایكبوان����ی ئ����ه م بورج����ه ، ره نگه زۆربه ی ئیش����ه كانت به باشی نه ڕوات بۆیه هه وڵبده هیچ پرۆژه یه ك ئه نجام

نه ده یت.

پێویس����تی ت�������ه ندروس����تیت به چاودێری����ی هه ی����ه ، ئ����ه م ماوه یه بارودۆخه كانی ته ندروس����تیت به باشی نه ڕوات، باش����تروایه چاودێریی خۆت

بكه یت.

كاتێك له هه م����و خۆشه ویس����ته كه ت زیاتر پێویس����تی پێت هه یه . ئێوه ش له بیریان مه ك����ه ن و بایه خی زیاتریان

پێبده ن و رۆژی به ختتان شه ممه یه .

ئه م ماوه یه بڕێك����ی زۆر پاره خه رج ئ����اگاداری باش����تروایه ده كه ی����ت، ده س����كه وته داراییه كانت بیت، ره نگه توش����ی گرفتی دارایی ببیت. کەمێک

پێویستیت بەکاری زیاترە.

په یوه ندێكانتان سۆزدارییه وه له روی به باش����ی ن����اڕوات، ره نگه به ش����ێك له و كێش����انه ی نێوانت����ان په یوه ندی به كه س����ێكی نزیكتانه وه هه بێت بۆیه

گوێیان لێمه گرن.

هی����چ كارێ����ك ئه نج����ام م����ه ده كه به باشی بیری لێنه كه یته وه ، زۆرینه ی ئیشه كانت كه موكوڕییان پێوه دیاره ، پێویستیت به خۆ ماندوكردن هه یه بۆ

ته واوكردنی كاره كانت.

هه واڵێك����ی خۆش ده بیس����تی كه ماوه ی����ه ك ب����و چاوه ڕوانیت ده كرد. پ����اره ت ده س����ت ده كه وێت هه ندێ چاره سه ر ئیش����ه كانت زۆرینه ی كه

ده كات و بێكێشه ده بیت.

له كۆتای����ی ئ����ه م مانگ����ه هه واڵێ����ك ده بیس����تیت ك����ه هه رگی����ز چاوه ڕێی نه بویت به اڵم به بیستنی زۆر نهێنیت ب����ۆ ده رده كه وێ����ت كه دڵخۆش����كه ر

ده بێت.

هه س����ت به بێ����زاری زۆر ده كه ی����ت و ماندوی����ان ت����ه واو كاره ك ������ان����ت كردویت و پێویس����ته ماوه یه ك خۆت په یوه ندییه كی له ه����ه ر به دوربگریت

نوێ .

س����ۆران تاكه ده ڵه مه فرۆشی ئێستای شاری س����لێمانییه ، كه هه موو ده مه و ئێواره یه ك له خوار س����ینه ما سیروان له س����ه ر عه ره بانه ده یفرۆش����ێت، ئه و وت����ی "له س����اڵی 1993ه وه خه ریكی ئه م ئیشه م، ئێستا جگه له من كه سی تر ئه م ئیش����ه ناكات، پێش����تر شێخ عوم����ه رو كاك ئیبراهیم هه بوون به اڵم چه ند ساڵێكه وازیان لێهێناوه چونكه چوونه ته ته مه نه وه ، من له برایه كمه وه فێری ئه م ئیش����ه بووم كه شاگردی

كاك عومه ر بوو".وتیشی "كاتی فرۆشتنمان زۆر كه مه ته نها ده مه و ئێواره یان ده هێڵن، بۆیه رۆژی ته نها 150 ده ڵه مه ده فرۆش����م، هه یه هه موو رۆژێك دێت بۆ خواردنی و هه شه گه ربێتوو بێره دا تێپه ڕێت ئه وا ده یخوات، ده ڵه مه كه م له شیری تۆزی

بێ چه وری و هه وێن دروستده كرێت".

ئه م ماوه ی����ه به خت یاوه رت ده بێت، زۆرینه ی ئیشه كان به دڵی تۆ ده بێت بۆیه هه رچ����ی پ����رۆژه ت هه یه له و ماوه یه ئه نجامی ب����ده و خۆتیان لێ

رزگاربكه .

قرژاڵدوانه‌‌

ره نگ����ه له بڕی����اردان په ل����ه ی زۆر ئ����ه و ه������ه ڵ���ه ش����ه ییه ت زیان����ت پێبگه یه نێ����ت، ه�������ه وڵب����ده ژیرانه بیربكه ره وه له هه ر كارێك كه ئه نجامی

ده ده یت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر

Fashionگۆشه یه كی تایبه ته به جل و به رگ

دیزاینه ر و راوێژكاری fashion "سه فین عارفی " ئاماده ی ده كات

جیهان‌هه‌موی‌چاوی‌له‌سه‌ر‌)Golden‌Globes(‌بو

له‌فه‌یسبووکه‌وه‌

[email protected] Twitter @SafeenArif

ئا: ئاوێنه

به ڕێوه به ری به رهه می نوێترین شانۆگه ری تیپی پێشڕه وی شانۆی كوردی ده ڵێت "دو هه فته له مه وبه ر

رۆژێكیان كه له مسته فا ئه حمه دو عه بدواڵی حه مه ساڵح و ئازادی حه مه

بچكۆل و ده چوین بۆ بازاڕ، به ده م ڕێوه به گاڵته وه پێموت به خوا كاك مسته فا جه ڵته كه به ڕێوه یه ئاگات له خۆت بێت، كه چی هاواری كرد

به خوا من به جه ڵته نامرم".

تیپی پێش���ڕه وی ش���انۆی كوردی ب���ۆ خۆئاماده كردندای���ه له پرۆڤ���ه و پێشكه ش���كردنی ش���انۆگه ری "خ���ۆ له نوس���ینی ك���ه نه یانكڕیوی���ن"، ن���اوداری شانۆنوس���ی درامان���وس و میس���ری "لینین رملی "ییه و د.شێركۆ عه بدواڵ كوردانویه تی و ده رهێنانیش���ی "ئازاد حه مه بچك���ۆل"ه . به ڕێوه به ری به رهه مه ك���ه "دالوه ر عه لی س���ۆفی " "به نیازبوین ك���ه راگه یاند به ئاوێنه ی پێشكه ش له 2/10دا ش���انۆگه رییه كه بكه ین، به اڵم به هۆی نه خۆش���ییه كه ی مس���ته فا ئه حم���ه ده وه نازانی���ن له و واده یه دا ده توانین پێشكه ش���ی بكه ین ی���ان نا، چونك���ه مس���ته فا ئه حمه د توش���ی نه خۆش���ییه كی كتوپ���ڕ بو، به اڵم خۆش���به ختانه ئێستا باش بوه و ته ندروس���تی جێگیره ، بۆیه چاوه ڕوان ده كه ین و هه وڵی زۆریش���ی بۆ ده ده ین

له س���ه ر شانۆی دیاریكراودا له واده ی هۆڵی ته وار پێشكه شی بكه ین".

ناوب���راو ئام���اژه ی ب���ه وه ش ك���رد كه س���ایه تییه كانی ئه كت���ه رو ك���ه ش���انۆگه رییه كه زۆر كه من و له هه شت ك���ه س تێناپ���ه ڕن، ئه وان���ه ی رۆڵی چه ن���د ده بین���ن تێ���دا س���ه ره كی ناس���راوو دیارن وه ك هونه رمه ندێكی "مس���ته فا ئه حمه د، عه ب���دواڵ حه مه س���اڵح، كه ریم س���اڵح، هه روه ها دو كچمان له گه ڵه كه یه كه مجاریانه له گه ڵ

تیپی پێشڕه و كاربكه ن". به ڕێوه به ری به رهه مه كه كه رێكخستنی شانۆگه رییه كه ش���ی دیك���ۆری كاری له ئه ستۆ گرتوه ، له كاتێكدا كه جه غت له وه ده كات ئه ندامانی تیپی پێشڕه وی شانۆی كوردی ده یانه وێ له ڕێگه ی ئه م ش���انۆگه رییه وه جارێكیتر ئه وه بیری خه ڵك بخه نه وه كه تیپی پێش���ڕه و تا ئ���ه م ده قه یه زیندوه ، س���ه باره ت به م هونه رمه ند كوتوپڕه ی نه خۆشكه وتنه "سه یره كه ده ڵێت ئه حمه د مس���ته فا له وه دابو كه ده رۆژێك به رله وه له گه ڵ كاك عه ب���دواڵ حه مه س���اڵح و ئازادی حه مه بچكۆل و ئه ودا ده چوین بۆ بازاڕ، ب���ه ده م ڕێوه به گاڵته وه پێموت به خوا كاك مسته فا جه ڵته كه به ڕێوه یه ئاگات له خۆت بێت. كه چی هاواری كرد به خوا دالوه ر م���ن به جه ڵته نام���رم. كه چی جه ڵته لێیدا، به اڵم ش���كور سه المه ت ده رچو، پێش���بینییه كه ی هه ردوكمان

هاته دی ".

Kate Taylor jessica jennifer

مسته فا ئه حمه د: من به جه ڵته نامرم

"مام هادی " بیست ساڵه ته نها به پێ، پۆسته چێتی

ده كات ئا: به ختیار حسێن

ئه و، پیاوێكی بااڵ پچوكی قژ ره ش���ی ئه سمه ره و هه میش���ه ش ریش و سمێڵی پۆش���یوه ، كوردی جلكی تاش���راوه و نوس���راوی ده بینی چه ندین كاتێكیش فه رمانگه كانی پێیه و هه ر كه س���ێكیش ببینێت قسه ی خۆشی له گه ڵ ده كات.

مام هادی خورش���ید حس���ێن ته مه نی په نج���ا و دو س���اڵه و بیس���ت س���اڵی ته واویش���ی پۆس���ته چییه له وه زاره تی رۆش���نبیری و الوان، بۆ ئه و كاره ش���ی رۆژانه چه ندین كیلۆمه تر به پێ ده بڕێت نوسراو و دابه ش���كردنی به مه به س���تی رۆژنام���ه و گۆڤاره كان بۆ وه زاره ته كانی حكومه ت���ی هه رێم و هاواڵتی���ان، به اڵم خاڵی جیاكه ره وه ی ئه و پۆس���ته چییه دیك���ه ی پۆس���ته چییه كانی له گ���ه ڵ حكومه ت ئه وه یه ك���ه پێیه كانی خۆی كردۆته ئۆتۆمۆبێل و بۆ ئه و مه به سته ش رۆژانه زیات���ر له پێن���ج كاتژمێر به پێ

ده ڕوات.مام هادی له گه ڵ ئه وه ی زیاتر له بیست س���اڵه به پێیه كانی كاره ك���ه ی ده كات له ئێستاش���دا له گه ڵ هه ڵكشانی به ره و س���ه ری ته مه نی ، به اڵم خ���ۆی وته نی ته مه ن هیچ رێگ���ر نه بوه له كاره كه یدا، به ڵكو خۆشه ویس���تی بۆ كاره كه ی وای لێكردوه هه میشه به گه نجی بمێنێته وه و وه زاره ت���ه كان هاواڵتی���ان و زۆرب���ه ی ئاش���نایه تی له گه ڵ���دا په ی���دا بكه ن و كه سێكی ناس���راوبێت و هیچ كاتێكیش

هه ست به گه وره بونی ته مه ن نه كات.ناوب���راو پێیوای���ه كه ئه گ���ه ر مرۆڤ به خۆشه ویس���تییه وه كاریك���رد هی���چ ناكات، به ماندوب���ون كاتێك هه س���ت بۆچ���ی ك���ه ئ���ه وه ش ده رب���اره ی به ئۆتۆمۆبێل یان ئامێرێكی تر كاره كه ی ن���اكات؟ جه ختیك���رده وه ك���ه ح���ه ز ناكات به ئۆتۆمۆبێ���ل كاره كه ی بكات، له به رئه وه ی ئه و رۆیش���تنه ی رۆژانه ی ده بێته هۆی باش���تربونی ته ندروستی و هه س���ت به ماندوبون ن���ه كات، چونكه ده كات ح���ه ز راهاتوه و له كاره كه ی���دا به و ش���ێوه یه ش رۆژانه كاره كه ی به پێ ئه نجام ب���دات و خزمه ت ب���كات، جگه له پیش���ه كه ی ، له ژیانیشدا زۆر به كه می س���واری ئۆتۆمۆبێل ده بێت مه گه ر بۆ

شوێنێكی زۆر دور نه بێت.

سلێمانی ته نها ده ڵه مه فرۆشێكی تیا ماوه

ئا: سۆران كامه ران

كاتێك ده چیته نێو كۆمه ڵگه كه وه چه ندین وه ستا ده بینی كه له نێو

دوكانه كانیاندا سه رقاڵی كاری قه زانجێتین و هه ریه كه شیان به جۆش و

خرۆش و زه وقێكی زۆره وه ئیش ده كه ن.

قه زانجییه كان زاراوه یه كی توركمانییه و ته نه كه چ����ی پیش����ه ی له بنه ڕه ت����دا ده گرێته وه واته ئه و كه سانه ی تانكی و

ئه و پێداویستییانه دروست ده كه ن.هه رچه نده مێژوی ئه م كاره نه زانراوه ، به اڵم كۆنترین وه س����تای كۆمه ڵگای قه زانجیی����ه كان ئاماژه ب����ه وه ده كات ك����ه ئه و پیش����ه یه ده گه ڕێت����ه وه بۆ س����ه الجقه كان كه ئه م پیش����ه یه یان

هێناوه .له گ����ه ڵ ئ����ه وه ی ئه م����ڕۆ ته كنه لۆژیا به ره و پێش����چونێكی باشی به خۆیه وه بینیوه ، به اڵم ئه و كاس����بكارانه هیچ كام له و ته كنه لۆژیایانه به كارناهێنن، به ڵكو هه ر به رده وامن له كاری خۆیان

به كه ره سته كۆنه كان. پێكهات����ه ی كۆمه ڵگه ی قه زانجییه كان توركم����ان و له نه ت����ه وه ی زۆرب����ه ی كه ركوك شاری خه ڵكی به تایبه تیش پێكهات����وه و هه ندێكیش����یان كوردن،

به اڵم عه ره بیان تێدا نییه .نیوه یان كۆمه ڵگه یه ئه و دوكانه كانی سه ر به شاره وانی و نیوه ی دیكه شیان ش����وێنه كه ش تایبه ت����ن، موڵك����ی به یه كێك له ش����وێنه باش و دیاره كانی شاری كه ركوك داده نرێت كه له نزیك ده كه وێت����ه حه ویجه ی����ه و گه راج����ی

ناوه ڕاس����تی بازاڕی گه وره له ش����اری كه ركوك.

هه ریه كه و پیش����ه یه ئه و وه ستاكانی له چیرۆك����ی ب����اس به ش����ێوه یه ك ده ستپێكردنی پیش����ه كه یان ده كه ن، عه ب����دواڵ ف����ه الح باره ی����ه وه ل����ه و ئه و پیشه یه یه دێرینی وه س����تایه كی ك����ه پیش����ه كه ی له چواره م پش����تی بنه ماڵه كه یان بۆ ماوه ته وه واته كاتی خۆی باپی����ره گه وره ی ئ����ه و كاره ی ك����ردوه و وه ك خۆی ئام����اژه ی پێدا پێش����تر له الی "جوت قاوه " ئه و كاره هه بوه و پاش����انیش گوێزراوه ته وه بۆ ئه و كۆمه ڵگه یه و ئێستاش له كه ركوك ته نها له و ش����وێنه ئ����ه م كاره دێرینه ده كرێت و ئه و كه سانه شی كار ده كه ن بۆی����ان له باووباپیری����ان زۆربه ی����ان

ماوه ته وه .

به شێكی دیكه ش له و وه ستایانه ی كه ل����ه و كۆمه ڵگه یه دا كار ده كه ن هه وڵی نۆژه نكردن����ه وه ی دوكانه كانیان داوه و چه ند جارێكیش داواكارییان پێشكه ش

كردوه ، به اڵم رێگه یان پێنه دراوه .وه ستا حه س����ه ن وه ستایه كی كوردی دێرین����ی ئه و پیش����ه یه یه و تائێس����تا چه ند جارێك داوای پێشكه ش كردوه بۆ ئه وه ی دوكانه ك����ه ی نوێبكاته وه ، ئاش����كرای پێنه دراوه و رێگه ی به اڵم كرد كه هه ندێك له دوكانه كان مه ترسی داڕمانی����ان لێده كرێت ئه وه ش به هۆی

كۆنی دوكانه كانیانه وه . له فه رمانگ����ه ی داواش����ی ناوب����راو ش����وێنه واره كان ك����رد ب����ه و پێیه ی خاوه نی نی����وه ی دوكانه كانن، چاوێك به و شوێنه دا بخش����ێنێته وه و نۆژه نی

بكه نه وه .

"قه زانجییه كان" پیشه یه كی دێرینی كه ركوكباڵنده نه ته وه كانی كه ركوك كۆدەکاتە وه

ئا: ئاوێنه

هه ر كه سه ر ده كه ی به بازاڕه كه دا جۆره ها باڵنده ی جۆراوجۆر ده بینیت

كه له نێو قه فه سه كانیاندان و رۆژانه خه ڵكی هه م بۆ بینین و

كڕین سه ردانیان ده كه ن، خاوه نی دوكانه كانیش به عه شقێكی زۆره وه

سه رقاڵی پیشه كه یانن.

بازاڕی فرۆش���تنی "تیره كه " ناسراوه له كه ركوك به ب���ازاڕی "باڵنده " یاخود ب���ازاڕی كۆترب���ازه كان ك���ه نزیكه ی چ���ل دوكان���ی له خۆگرت���وه و ه���ه ر س���ێ نه ته وه ك���ه ی كه ركوكی���ش به

توكمانی (پێكه وه ع���ه ره ب و )كورد و په یامنێری هه رچه نده كۆكردوه ته وه . ئاوێنه زۆر هه وڵیدا مێژوی ئه م بازاڕه ی ده س���تبكه وێت، به اڵ به وردی ده ستی نه كه وت ئ���ه وه ش به هۆی ئه وه ی ئه و كه سانه ی له وێ بون هه ریه كه و باسی مێژویه كیان ده ك���رد، به اڵم زۆربه یان له نێوان ساڵه كانی )1922 بۆ 1930(

بو. خ���اوه ن دوكانه كان���ی ئ���ه و ب���ازاڕه ئاره زویه ك���ی س���ه یریان هه ی���ه ب���ۆ ئ���ه و كاره یان، چونكه جگ���ه له وه ی له و ب���ازاڕه س���ه رقاڵی به خێوكردنی باڵنده ن، له ماڵه وه ش هه ر س���ه رقاڵی

ئه و كاره ن.

مه عاز خ���در كه به ڕه گ���ه ز عه ره به و دوكاندارێك���ی ب���ازاڕی كۆتربازه كانه ماوه ی نزیكه ی بیست و یه ك ساڵه له و بازاڕه دوكانی هه یه و ئاماژه ی به وه دا كه ئه و كه سانه ی له وێن شاره زاییه كی زۆر باش���یان له جۆره كان���ی باڵن���ده هه یه و جگه له وه ی خاوه ن دوكانه كان له و ب���ازاڕه دا كار ده ك���ه ن، به هه مان شێوه له ماڵه وه ش خاوه ن باڵنده یه كی

زۆرن.دوكاندارێك���ی ئه س���تبرق یاس���ین دیكه ی���ه و له نه ت���ه وه ی توركمانه ئه و ماوه ته وه و بۆ له باوكییه وه پیشه یه ی رونیك���رده وه كه ئه و كه س���انه ی له و بازاڕه دا كار ده كه ن زۆربه یان كه س���ه

كۆنه كان���ن و عه ش���قێكی زۆری���ان بۆ جیهانی باڵنده هه یه ، ته نانه ت زۆرجار له ڕوی مادییش���ه وه قازانجێكی وایان

ده ست ناكه وێ .ناوبراو باس���ی له وه كرد كه ئه و جۆره تایبه تن و ب���ازاڕه دان ل���ه و ته یرانه ی هه ندێ باڵنده ی لێیه كه زۆر ده گمه نن و له ده ره وه ی واڵت هێنراون بۆ ئه وه ش نمونه ی یه كێك له و باڵندانه ی هێنایه وه كه له واڵتی ئیمارات هێنابویان و تایبه ت بوه و نرخه كه ی ده گه یشته نزیكه ی نۆ ه���ه زار دۆالر و فرۆش���را، چونكه ئه و ج���ۆره باڵندانه فرۆش���یاری تایبه تی خۆیان هه یه و داوای له س���ه ره ، به اڵم

زۆر به كه می .

بازاڕی باڵندە لەکەرکوک فۆتۆ: سۆران کامەران

مام هادی خورشید

عەبدواڵ حەمە ساڵح و مستەفا ئەحمەد لەکاتی پرۆڤەی شانۆگەرییەکەدا فۆتۆ: تایبەت

فۆتۆ: سۆران پیشەوەرێک لەکاتی کارکردندا

سۆرانی دەڵەمەفرۆش فۆتۆ: ئارام کەریم

Page 11: ژماره 362

C M Y K

‌11ره‌نگاڵه‌ره‌نگاڵه(362( سێشه ممه 102013/1/29 (362( سێشه ممه 2013/1/29

ناتوانی���ن ئێس���تا به دڵنیایی���ه وه نكۆڵ���ی له وه بكه ین ك���ه ئێمه ی كورد جیهانی له سه ركه وتوه كانی به شدارنین ئ���ه وه ی هت���د. وه رزش و.. هون���ه رو ئێم���ه پێمانده كرێت ته نه���ا ده ربڕینی خۆشه ویس���تی خۆمانه بۆ ئ���ه وان. له 13ی كانون���ی دوه م���ی 2013دا چاوی هه مومان له براوه و ئاماده بوانی خه اڵتی له و ده یڕوان���ی. )Golden Globes)ساته وه خته دا نه مده توانی باشترین)5( عه زی ئه و بۆنه ی���ه هه ڵبژێرم ، ئه وه ی جێ���ی س���ه رنج ب���و ئه مس���اڵ كه س ریس���كی نه كردب���و له خۆڕازاندن���ه وه و خۆئاماده كردنیان، كه چه ندین كه سیان

پێویسته بۆ ئاماده كردنیان.)1960(ه كان س���تایلی خۆگۆڕی���ن و Golden( زۆرترین هه واداریان هه بو لهGlobes( 2013، هه ربۆی���ه زۆترین���ی س���تایلی بون كه جوانترین ئه وان���ه ی 1960 كان ب���و، بۆیه كات���ێ ته نانه ت هیچ ئاماده كارییه ك���ت نه كردوه ، به اڵم ده ته وێ���ت زۆر جوان و دیار ده ربكه ویت له خۆگۆڕین به زیاده ڕۆی���ی پێویس���ت ناكات، زۆر ئاسایییه ئه گه ر به ساده یی

ده ربكه وی���ت وه ك له وه ی دیارێكی زۆر ش���ێواو بیت )5/نیكۆڵ كیدمان ,4/جیس���یكا ئالبا، 3/ تایله ر س���وێفت، كه ی���ت /1 لۆرین���س، 2/جینیف���ه ر هاتدسن( كه به ڕاستی زۆر پێشینه بون

له ئاهه نگه كه دا.ك���ه ده رده كه وێ���ت ب���ۆت لێ���ره وه هه میش���ه به ناوبانگه كان���ی جیهانیش به به ناوبان���گ خۆیان نابین���ن و كاتیان هه ی���ه ك���ه له بۆن���ه گرنگه كانیش���دا به س���ادده ییه كی زۆر جوانی وه كو تۆ ناكات پێویس���ت ده ربكه ون، هه ربۆیه چاو له كه س بكه یت ته نها پێویس���تت به دڵنیابون به خۆت هه یه كه كه س له تۆ زیاتر نییه ب���ه و خۆگۆڕینه ، مه رجیش نییه بۆ ه���ه ر بۆنه ی���ه ك پارچه یه كی نوێ بكڕی���ت، ده توانیت به له به ركردنی پارچه كۆنه كان له گه ڵ )شاڵێك، كاڵوێك یا له چكێ���ك( بۆیه به خۆ ئاماده كردنت له ئاهه نگه ده بێت هاوكارت به ساده یی تێ���رو پڕه كاندا به ش���ێوه یه ك ناتوانین لۆم���ه ت بكه ی���ن بۆ جوانی���ت، ڕه نگه یارمه تی و به كه مێك پێویس���تت ته نها

ڕاوێژكاری بێت.

گاکاوڕ

سه فه رێك ئه نجام ده ده یت و په یوه ندی ئ����اگاداری ده كه یت. دروس����ت نوێ ئه وه ب����ه نابێت هه مو كاره نهێنێكانت ئاش����كرا بكه ی����ت ل����ه و په یوه ندییه

نوێیه .

ب����ۆ نابێ����ت خ����ۆش هه فته یه ك����ی له دایكبوان����ی ئ����ه م بورج����ه ، ره نگه زۆربه ی ئیش����ه كانت به باشی نه ڕوات بۆیه هه وڵبده هیچ پرۆژه یه ك ئه نجام

نه ده یت.

پێویس����تی ت�������ه ندروس����تیت به چاودێری����ی هه ی����ه ، ئ����ه م ماوه یه بارودۆخه كانی ته ندروس����تیت به باشی نه ڕوات، باش����تروایه چاودێریی خۆت

بكه یت.

كاتێك له هه م����و خۆشه ویس����ته كه ت زیاتر پێویس����تی پێت هه یه . ئێوه ش له بیریان مه ك����ه ن و بایه خی زیاتریان

پێبده ن و رۆژی به ختتان شه ممه یه .

ئه م ماوه یه بڕێك����ی زۆر پاره خه رج ئ����اگاداری باش����تروایه ده كه ی����ت، ده س����كه وته داراییه كانت بیت، ره نگه توش����ی گرفتی دارایی ببیت. کەمێک

پێویستیت بەکاری زیاترە.

په یوه ندێكانتان سۆزدارییه وه له روی به باش����ی ن����اڕوات، ره نگه به ش����ێك له و كێش����انه ی نێوانت����ان په یوه ندی به كه س����ێكی نزیكتانه وه هه بێت بۆیه

گوێیان لێمه گرن.

هی����چ كارێ����ك ئه نج����ام م����ه ده كه به باشی بیری لێنه كه یته وه ، زۆرینه ی ئیشه كانت كه موكوڕییان پێوه دیاره ، پێویستیت به خۆ ماندوكردن هه یه بۆ

ته واوكردنی كاره كانت.

هه واڵێك����ی خۆش ده بیس����تی كه ماوه ی����ه ك ب����و چاوه ڕوانیت ده كرد. پ����اره ت ده س����ت ده كه وێت هه ندێ چاره سه ر ئیش����ه كانت زۆرینه ی كه

ده كات و بێكێشه ده بیت.

له كۆتای����ی ئ����ه م مانگ����ه هه واڵێ����ك ده بیس����تیت ك����ه هه رگی����ز چاوه ڕێی نه بویت به اڵم به بیستنی زۆر نهێنیت ب����ۆ ده رده كه وێ����ت كه دڵخۆش����كه ر

ده بێت.

هه س����ت به بێ����زاری زۆر ده كه ی����ت و ماندوی����ان ت����ه واو كاره ك ������ان����ت كردویت و پێویس����ته ماوه یه ك خۆت په یوه ندییه كی له ه����ه ر به دوربگریت

نوێ .

س����ۆران تاكه ده ڵه مه فرۆشی ئێستای شاری س����لێمانییه ، كه هه موو ده مه و ئێواره یه ك له خوار س����ینه ما سیروان له س����ه ر عه ره بانه ده یفرۆش����ێت، ئه و وت����ی "له س����اڵی 1993ه وه خه ریكی ئه م ئیشه م، ئێستا جگه له من كه سی تر ئه م ئیش����ه ناكات، پێش����تر شێخ عوم����ه رو كاك ئیبراهیم هه بوون به اڵم چه ند ساڵێكه وازیان لێهێناوه چونكه چوونه ته ته مه نه وه ، من له برایه كمه وه فێری ئه م ئیش����ه بووم كه شاگردی

كاك عومه ر بوو".وتیشی "كاتی فرۆشتنمان زۆر كه مه ته نها ده مه و ئێواره یان ده هێڵن، بۆیه رۆژی ته نها 150 ده ڵه مه ده فرۆش����م، هه یه هه موو رۆژێك دێت بۆ خواردنی و هه شه گه ربێتوو بێره دا تێپه ڕێت ئه وا ده یخوات، ده ڵه مه كه م له شیری تۆزی

بێ چه وری و هه وێن دروستده كرێت".

ئه م ماوه ی����ه به خت یاوه رت ده بێت، زۆرینه ی ئیشه كان به دڵی تۆ ده بێت بۆیه هه رچ����ی پ����رۆژه ت هه یه له و ماوه یه ئه نجامی ب����ده و خۆتیان لێ

رزگاربكه .

قرژاڵدوانه‌‌

ره نگ����ه له بڕی����اردان په ل����ه ی زۆر ئ����ه و ه������ه ڵ���ه ش����ه ییه ت زیان����ت پێبگه یه نێ����ت، ه�������ه وڵب����ده ژیرانه بیربكه ره وه له هه ر كارێك كه ئه نجامی

ده ده یت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر

Fashionگۆشه یه كی تایبه ته به جل و به رگ

دیزاینه ر و راوێژكاری fashion "سه فین عارفی " ئاماده ی ده كات

جیهان‌هه‌موی‌چاوی‌له‌سه‌ر‌)Golden‌Globes(‌بو

له‌فه‌یسبووکه‌وه‌

[email protected] Twitter @SafeenArif

ئا: ئاوێنه

به ڕێوه به ری به رهه می نوێترین شانۆگه ری تیپی پێشڕه وی شانۆی كوردی ده ڵێت "دو هه فته له مه وبه ر

رۆژێكیان كه له مسته فا ئه حمه دو عه بدواڵی حه مه ساڵح و ئازادی حه مه

بچكۆل و ده چوین بۆ بازاڕ، به ده م ڕێوه به گاڵته وه پێموت به خوا كاك مسته فا جه ڵته كه به ڕێوه یه ئاگات له خۆت بێت، كه چی هاواری كرد

به خوا من به جه ڵته نامرم".

تیپی پێش���ڕه وی ش���انۆی كوردی ب���ۆ خۆئاماده كردندای���ه له پرۆڤ���ه و پێشكه ش���كردنی ش���انۆگه ری "خ���ۆ له نوس���ینی ك���ه نه یانكڕیوی���ن"، ن���اوداری شانۆنوس���ی درامان���وس و میس���ری "لینین رملی "ییه و د.شێركۆ عه بدواڵ كوردانویه تی و ده رهێنانیش���ی "ئازاد حه مه بچك���ۆل"ه . به ڕێوه به ری به رهه مه ك���ه "دالوه ر عه لی س���ۆفی " "به نیازبوین ك���ه راگه یاند به ئاوێنه ی پێشكه ش له 2/10دا ش���انۆگه رییه كه بكه ین، به اڵم به هۆی نه خۆش���ییه كه ی مس���ته فا ئه حم���ه ده وه نازانی���ن له و واده یه دا ده توانین پێشكه ش���ی بكه ین ی���ان نا، چونك���ه مس���ته فا ئه حمه د توش���ی نه خۆش���ییه كی كتوپ���ڕ بو، به اڵم خۆش���به ختانه ئێستا باش بوه و ته ندروس���تی جێگیره ، بۆیه چاوه ڕوان ده كه ین و هه وڵی زۆریش���ی بۆ ده ده ین

له س���ه ر شانۆی دیاریكراودا له واده ی هۆڵی ته وار پێشكه شی بكه ین".

ناوب���راو ئام���اژه ی ب���ه وه ش ك���رد كه س���ایه تییه كانی ئه كت���ه رو ك���ه ش���انۆگه رییه كه زۆر كه من و له هه شت ك���ه س تێناپ���ه ڕن، ئه وان���ه ی رۆڵی چه ن���د ده بین���ن تێ���دا س���ه ره كی ناس���راوو دیارن وه ك هونه رمه ندێكی "مس���ته فا ئه حمه د، عه ب���دواڵ حه مه س���اڵح، كه ریم س���اڵح، هه روه ها دو كچمان له گه ڵه كه یه كه مجاریانه له گه ڵ

تیپی پێشڕه و كاربكه ن". به ڕێوه به ری به رهه مه كه كه رێكخستنی شانۆگه رییه كه ش���ی دیك���ۆری كاری له ئه ستۆ گرتوه ، له كاتێكدا كه جه غت له وه ده كات ئه ندامانی تیپی پێشڕه وی شانۆی كوردی ده یانه وێ له ڕێگه ی ئه م ش���انۆگه رییه وه جارێكیتر ئه وه بیری خه ڵك بخه نه وه كه تیپی پێش���ڕه و تا ئ���ه م ده قه یه زیندوه ، س���ه باره ت به م هونه رمه ند كوتوپڕه ی نه خۆشكه وتنه "سه یره كه ده ڵێت ئه حمه د مس���ته فا له وه دابو كه ده رۆژێك به رله وه له گه ڵ كاك عه ب���دواڵ حه مه س���اڵح و ئازادی حه مه بچكۆل و ئه ودا ده چوین بۆ بازاڕ، ب���ه ده م ڕێوه به گاڵته وه پێموت به خوا كاك مسته فا جه ڵته كه به ڕێوه یه ئاگات له خۆت بێت. كه چی هاواری كرد به خوا دالوه ر م���ن به جه ڵته نام���رم. كه چی جه ڵته لێیدا، به اڵم ش���كور سه المه ت ده رچو، پێش���بینییه كه ی هه ردوكمان

هاته دی ".

Kate Taylor jessica jennifer

مسته فا ئه حمه د: من به جه ڵته نامرم

"مام هادی " بیست ساڵه ته نها به پێ، پۆسته چێتی

ده كات ئا: به ختیار حسێن

ئه و، پیاوێكی بااڵ پچوكی قژ ره ش���ی ئه سمه ره و هه میش���ه ش ریش و سمێڵی پۆش���یوه ، كوردی جلكی تاش���راوه و نوس���راوی ده بینی چه ندین كاتێكیش فه رمانگه كانی پێیه و هه ر كه س���ێكیش ببینێت قسه ی خۆشی له گه ڵ ده كات.

مام هادی خورش���ید حس���ێن ته مه نی په نج���ا و دو س���اڵه و بیس���ت س���اڵی ته واویش���ی پۆس���ته چییه له وه زاره تی رۆش���نبیری و الوان، بۆ ئه و كاره ش���ی رۆژانه چه ندین كیلۆمه تر به پێ ده بڕێت نوسراو و دابه ش���كردنی به مه به س���تی رۆژنام���ه و گۆڤاره كان بۆ وه زاره ته كانی حكومه ت���ی هه رێم و هاواڵتی���ان، به اڵم خاڵی جیاكه ره وه ی ئه و پۆس���ته چییه دیك���ه ی پۆس���ته چییه كانی له گ���ه ڵ حكومه ت ئه وه یه ك���ه پێیه كانی خۆی كردۆته ئۆتۆمۆبێل و بۆ ئه و مه به سته ش رۆژانه زیات���ر له پێن���ج كاتژمێر به پێ

ده ڕوات.مام هادی له گه ڵ ئه وه ی زیاتر له بیست س���اڵه به پێیه كانی كاره ك���ه ی ده كات له ئێستاش���دا له گه ڵ هه ڵكشانی به ره و س���ه ری ته مه نی ، به اڵم خ���ۆی وته نی ته مه ن هیچ رێگ���ر نه بوه له كاره كه یدا، به ڵكو خۆشه ویس���تی بۆ كاره كه ی وای لێكردوه هه میشه به گه نجی بمێنێته وه و وه زاره ت���ه كان هاواڵتی���ان و زۆرب���ه ی ئاش���نایه تی له گه ڵ���دا په ی���دا بكه ن و كه سێكی ناس���راوبێت و هیچ كاتێكیش

هه ست به گه وره بونی ته مه ن نه كات.ناوب���راو پێیوای���ه كه ئه گ���ه ر مرۆڤ به خۆشه ویس���تییه وه كاریك���رد هی���چ ناكات، به ماندوب���ون كاتێك هه س���ت بۆچ���ی ك���ه ئ���ه وه ش ده رب���اره ی به ئۆتۆمۆبێل یان ئامێرێكی تر كاره كه ی ن���اكات؟ جه ختیك���رده وه ك���ه ح���ه ز ناكات به ئۆتۆمۆبێ���ل كاره كه ی بكات، له به رئه وه ی ئه و رۆیش���تنه ی رۆژانه ی ده بێته هۆی باش���تربونی ته ندروستی و هه س���ت به ماندوبون ن���ه كات، چونكه ده كات ح���ه ز راهاتوه و له كاره كه ی���دا به و ش���ێوه یه ش رۆژانه كاره كه ی به پێ ئه نجام ب���دات و خزمه ت ب���كات، جگه له پیش���ه كه ی ، له ژیانیشدا زۆر به كه می س���واری ئۆتۆمۆبێل ده بێت مه گه ر بۆ

شوێنێكی زۆر دور نه بێت.

سلێمانی ته نها ده ڵه مه فرۆشێكی تیا ماوه

ئا: سۆران كامه ران

كاتێك ده چیته نێو كۆمه ڵگه كه وه چه ندین وه ستا ده بینی كه له نێو

دوكانه كانیاندا سه رقاڵی كاری قه زانجێتین و هه ریه كه شیان به جۆش و

خرۆش و زه وقێكی زۆره وه ئیش ده كه ن.

قه زانجییه كان زاراوه یه كی توركمانییه و ته نه كه چ����ی پیش����ه ی له بنه ڕه ت����دا ده گرێته وه واته ئه و كه سانه ی تانكی و

ئه و پێداویستییانه دروست ده كه ن.هه رچه نده مێژوی ئه م كاره نه زانراوه ، به اڵم كۆنترین وه س����تای كۆمه ڵگای قه زانجیی����ه كان ئاماژه ب����ه وه ده كات ك����ه ئه و پیش����ه یه ده گه ڕێت����ه وه بۆ س����ه الجقه كان كه ئه م پیش����ه یه یان

هێناوه .له گ����ه ڵ ئ����ه وه ی ئه م����ڕۆ ته كنه لۆژیا به ره و پێش����چونێكی باشی به خۆیه وه بینیوه ، به اڵم ئه و كاس����بكارانه هیچ كام له و ته كنه لۆژیایانه به كارناهێنن، به ڵكو هه ر به رده وامن له كاری خۆیان

به كه ره سته كۆنه كان. پێكهات����ه ی كۆمه ڵگه ی قه زانجییه كان توركم����ان و له نه ت����ه وه ی زۆرب����ه ی كه ركوك شاری خه ڵكی به تایبه تیش پێكهات����وه و هه ندێكیش����یان كوردن،

به اڵم عه ره بیان تێدا نییه .نیوه یان كۆمه ڵگه یه ئه و دوكانه كانی سه ر به شاره وانی و نیوه ی دیكه شیان ش����وێنه كه ش تایبه ت����ن، موڵك����ی به یه كێك له ش����وێنه باش و دیاره كانی شاری كه ركوك داده نرێت كه له نزیك ده كه وێت����ه حه ویجه ی����ه و گه راج����ی

ناوه ڕاس����تی بازاڕی گه وره له ش����اری كه ركوك.

هه ریه كه و پیش����ه یه ئه و وه ستاكانی له چیرۆك����ی ب����اس به ش����ێوه یه ك ده ستپێكردنی پیش����ه كه یان ده كه ن، عه ب����دواڵ ف����ه الح باره ی����ه وه ل����ه و ئه و پیشه یه یه دێرینی وه س����تایه كی ك����ه پیش����ه كه ی له چواره م پش����تی بنه ماڵه كه یان بۆ ماوه ته وه واته كاتی خۆی باپی����ره گه وره ی ئ����ه و كاره ی ك����ردوه و وه ك خۆی ئام����اژه ی پێدا پێش����تر له الی "جوت قاوه " ئه و كاره هه بوه و پاش����انیش گوێزراوه ته وه بۆ ئه و كۆمه ڵگه یه و ئێستاش له كه ركوك ته نها له و ش����وێنه ئ����ه م كاره دێرینه ده كرێت و ئه و كه سانه شی كار ده كه ن بۆی����ان له باووباپیری����ان زۆربه ی����ان

ماوه ته وه .

به شێكی دیكه ش له و وه ستایانه ی كه ل����ه و كۆمه ڵگه یه دا كار ده كه ن هه وڵی نۆژه نكردن����ه وه ی دوكانه كانیان داوه و چه ند جارێكیش داواكارییان پێشكه ش

كردوه ، به اڵم رێگه یان پێنه دراوه .وه ستا حه س����ه ن وه ستایه كی كوردی دێرین����ی ئه و پیش����ه یه یه و تائێس����تا چه ند جارێك داوای پێشكه ش كردوه بۆ ئه وه ی دوكانه ك����ه ی نوێبكاته وه ، ئاش����كرای پێنه دراوه و رێگه ی به اڵم كرد كه هه ندێك له دوكانه كان مه ترسی داڕمانی����ان لێده كرێت ئه وه ش به هۆی

كۆنی دوكانه كانیانه وه . له فه رمانگ����ه ی داواش����ی ناوب����راو ش����وێنه واره كان ك����رد ب����ه و پێیه ی خاوه نی نی����وه ی دوكانه كانن، چاوێك به و شوێنه دا بخش����ێنێته وه و نۆژه نی

بكه نه وه .

"قه زانجییه كان" پیشه یه كی دێرینی كه ركوكباڵنده نه ته وه كانی كه ركوك كۆدەکاتە وه

ئا: ئاوێنه

هه ر كه سه ر ده كه ی به بازاڕه كه دا جۆره ها باڵنده ی جۆراوجۆر ده بینیت

كه له نێو قه فه سه كانیاندان و رۆژانه خه ڵكی هه م بۆ بینین و

كڕین سه ردانیان ده كه ن، خاوه نی دوكانه كانیش به عه شقێكی زۆره وه

سه رقاڵی پیشه كه یانن.

بازاڕی فرۆش���تنی "تیره كه " ناسراوه له كه ركوك به ب���ازاڕی "باڵنده " یاخود ب���ازاڕی كۆترب���ازه كان ك���ه نزیكه ی چ���ل دوكان���ی له خۆگرت���وه و ه���ه ر س���ێ نه ته وه ك���ه ی كه ركوكی���ش به

توكمانی (پێكه وه ع���ه ره ب و )كورد و په یامنێری هه رچه نده كۆكردوه ته وه . ئاوێنه زۆر هه وڵیدا مێژوی ئه م بازاڕه ی ده س���تبكه وێت، به اڵ به وردی ده ستی نه كه وت ئ���ه وه ش به هۆی ئه وه ی ئه و كه سانه ی له وێ بون هه ریه كه و باسی مێژویه كیان ده ك���رد، به اڵم زۆربه یان له نێوان ساڵه كانی )1922 بۆ 1930(

بو. خ���اوه ن دوكانه كان���ی ئ���ه و ب���ازاڕه ئاره زویه ك���ی س���ه یریان هه ی���ه ب���ۆ ئ���ه و كاره یان، چونكه جگ���ه له وه ی له و ب���ازاڕه س���ه رقاڵی به خێوكردنی باڵنده ن، له ماڵه وه ش هه ر س���ه رقاڵی

ئه و كاره ن.

مه عاز خ���در كه به ڕه گ���ه ز عه ره به و دوكاندارێك���ی ب���ازاڕی كۆتربازه كانه ماوه ی نزیكه ی بیست و یه ك ساڵه له و بازاڕه دوكانی هه یه و ئاماژه ی به وه دا كه ئه و كه سانه ی له وێن شاره زاییه كی زۆر باش���یان له جۆره كان���ی باڵن���ده هه یه و جگه له وه ی خاوه ن دوكانه كان له و ب���ازاڕه دا كار ده ك���ه ن، به هه مان شێوه له ماڵه وه ش خاوه ن باڵنده یه كی

زۆرن.دوكاندارێك���ی ئه س���تبرق یاس���ین دیكه ی���ه و له نه ت���ه وه ی توركمانه ئه و ماوه ته وه و بۆ له باوكییه وه پیشه یه ی رونیك���رده وه كه ئه و كه س���انه ی له و بازاڕه دا كار ده كه ن زۆربه یان كه س���ه

كۆنه كان���ن و عه ش���قێكی زۆری���ان بۆ جیهانی باڵنده هه یه ، ته نانه ت زۆرجار له ڕوی مادییش���ه وه قازانجێكی وایان

ده ست ناكه وێ .ناوبراو باس���ی له وه كرد كه ئه و جۆره تایبه تن و ب���ازاڕه دان ل���ه و ته یرانه ی هه ندێ باڵنده ی لێیه كه زۆر ده گمه نن و له ده ره وه ی واڵت هێنراون بۆ ئه وه ش نمونه ی یه كێك له و باڵندانه ی هێنایه وه كه له واڵتی ئیمارات هێنابویان و تایبه ت بوه و نرخه كه ی ده گه یشته نزیكه ی نۆ ه���ه زار دۆالر و فرۆش���را، چونكه ئه و ج���ۆره باڵندانه فرۆش���یاری تایبه تی خۆیان هه یه و داوای له س���ه ره ، به اڵم

زۆر به كه می .

بازاڕی باڵندە لەکەرکوک فۆتۆ: سۆران کامەران

مام هادی خورشید

عەبدواڵ حەمە ساڵح و مستەفا ئەحمەد لەکاتی پرۆڤەی شانۆگەرییەکەدا فۆتۆ: تایبەت

فۆتۆ: سۆران پیشەوەرێک لەکاتی کارکردندا

سۆرانی دەڵەمەفرۆش فۆتۆ: ئارام کەریم

Page 12: ژماره 362

بیروڕا(362( سێشه ممه 122013/1/29 [email protected]

وەبیرھێنانەوەیەکی خێرالەم بەشەدا دەمەوێت جارێکی تر ئەو خاڵە وەبی���ری خوێن���ەر بھێنمەوە کە کۆمەڵناس���یی بۆردیۆ کۆمەڵناس���ییەکە بەس���ەر بکات ھاریکاریمان دەتوانێ���ت زۆرێ���ک لەو دیدە ناڕاس���ت و نامێژوویی و جەوھەرگەراییانەدا زاڵببین کە بەش���ێکە ھاوچ���ەرخ، تی���وری لەبیرکردن���ەوەی بەتایبەتی بەشێکە لەبیرکردنەوەی تیوری لەدونیای ڕۆش���نبیری ئێم���ەدا. ناوەندی لەحوکم و پڕیەت���ی ئێم���ە ڕۆش���نبیری نرخاندنی قورس و نەسلەمێندراو، پڕیەتی لەبۆچوونی گش���تیگرو وێن���ەی زیھنی س���ادە بۆ ئینس���ان و کۆمەڵگا. بەشێکی زۆری ئەم نەخۆشییە فیکرییانەش بەناوی فیکری تیوری و فەلس���ەفەو تێکەڵکردنی میتۆدە جیاوازەکان بەیەکتری، ئامادەن. دروس���تبووە دۆخێک ئەمڕۆ بەڕادەیەک س���ادە، س���ەرەتایی و خوێنەرێکی ھەر لەکاتێکدا پێناچێت ژمارەی ئەو کتێبانەی پەنج���ەی لەژم���ارەی خوێندبێتیی���ەوە دەس���تێک تێبپەڕن، ک���ە دەمدەکاتەوە لەڕستەیەکدا ناوی ھایدگەرو نیتشەو ھیگڵ دەبات و دوای ئەمانەش شتێک لەژیژێک و بادیۆو الکان و فۆکۆشی بەسەردا دەکات. ئەوەشی ئەم شێوازە نووسین و گوتارانە ناکۆنکریتیبوون و کۆدەکاتەوە بەیەکەوە نامێژووییبوون و گشتگیری و قسەی قەبەو حوکمی نەسەلمێندراوە، واتە سەرجەمی ئەو شتانەیە کە ھێما بۆ غیابێکی تەواوی فیکرێکی میت���ۆدی کۆنکریت و ڕەخنەیی

بەئاگایە.یەکێک لەخاڵە باشەکانی کۆمەڵناسیی ڕۆحیەت���ی بەگژاچوون���ەوەی بۆردی���ۆ تیورەبازیی ئەبس���تراکتە، کە بەش���ێکە لەو ش���ێوازانەی فیکر کە ل���ەدەرەوەی بیردەکەنەوەو زانس���تییەکاندا میت���ۆدە س���ەرەکییەکەیانە. ئاکارە گش���تگیریی بۆردیۆ لەڕێگای چەمکی "کایە" و چەمکی "ھەبیت���وس"ەوە خ���ۆی لەزۆرێ���ک لەو نەخۆش���ییە فیکرییان���ە ڕزگاردەکات کە باسمکردن. بۆ نموونە خۆڕزگارکردن لەو شێوازانەی بیرکردنەوە کە "خۆبەخۆیی" تاکەکەس���یی بەرامب���ەر بە "فش���ار " و "جەب���ر"ی دەس���تەجەمعی، "ئ���ازادی" بەرامبەر ب���ە "ناچ���اری"، "ھەڵبژاردن" بەرامبەر بە "ئەرک"، "بونیاد" بەرامبەر بە "بکەر"، "سیستم" بەرامبەر "ناسیستم"، "چەپان���دن" بەرامبەر بە "بەرگری" و زۆر دووالیەن���ەی تری لەم بابەت���ە دادەنێن. ھەم���وو ئ���ەم لێکداب���ڕان و جیاکردنەوە ڕەھایان���ە کاریان لێڵکردن���ی پراکتیکی ئینس���انی و کۆمەاڵیەتی و سادەکردنەوەی کردەی مێژووییە ب���ۆ وێنەیەکی زیھنی س���ادە. ئەم ش���ێوازە لەفیک���ر لەباتی ئ���ەوەی ڕووی لەئاڵۆزییەکان���ی کردەی ئینس���انی و پێکهات���ەی کۆمەڵگابێ���ت، ڕووی لەوێنەیەک���ی زیھن���ی ئینس���ان و کۆمەڵگای���ە کە ئاکارە س���ەرەکییەکەی س���ادەییەکی ترس���ناکە. بەکورتی ئەم تەرزە لەفیکر لەگەڵ ڕووکارە کۆنکریت و واقیعییەکانی مێژوویی و بەرجەستەبوونە دیاردەکاندا دەرگیرنیی���ە، بەڵکو لەگەڵ ئ���ەو وێن���ە زیھنیان���ەدا دەرگی���رە کە توانا نووسەرەکەو زۆرجار سایکۆلۆژیای ریتۆریکییەکانی ئەو نووس���ەرە، بۆ ئەو

واقیعەی دروستدەکات.لەم ئاسەتدا، بۆ نموونە، کۆمەڵناسیی بۆردیۆ لەسەرجەمی ئەو تیورە ناڕاست و نەخۆش���انە ڕزگارمان���دەکات ک���ە باس لە"ھەاڵتنی ئینس���ان لەئ���ازادی" و باس لە"ویست و حەزی ئینسان بۆ کۆیلەیەتی" و باس لە"عەش���قی مرۆڤ ب���ۆ بچووکی و ئیهانەکردن" دەکەن. ھەروەھا لەو جۆرە بیرکردنەوانەش کە پێیان وایە کۆمەڵگا،

یان ئەم ی���ان ئەو ھێ���زی کۆمەاڵیەتی، ن���ەک تەنها ح���ەز بەکۆیلەیەتی دەکات، بەڵکو عاش���قی خاوەن کۆیلەکەشە. یان وەک ئەدۆرنۆ دیاردەی ئاڵۆزی فاش���یزم بەدروس���تبوونی جۆرێک لەسایکۆلۆژیای س���ادەوە گرێئ���ەدات کە ن���اوی دەنێت "کەس���ایەتی دەس���ەاڵتگەر". چەمک���ی "ھەبیتوس���ی کۆمەاڵیەتی" الی بۆردیۆو چۆنیەتی دروس���تبوون و ئیشکردنی ئەم چەمک���ە، ھەروەھ���ا چەمک���ی "کایە" و چۆنیەتی ڕێکخس���تنی ناوەکی کایەکان و دۆزین���ەوەی ش���ێوازی ئەو س���ەرمایەی چۆنیەت���ی ئامادەی���ەو لەکایەکان���دا دابەشکردنی ئەو س���ەرمایەو ناسینەوەو جیاوازەکان���ی پێگ���ە خوێندن���ەوەی ن���او ھ���ەر کایەیەک وێنەیەک���ی دونیای پێدەبەخشێت ئینسانیمان کۆمەاڵیەتی و زۆر ئاڵۆزت���رو کۆنکریتت���رو مێژوویییتر لەو وێنە س���ادانەی باس���مکردن. ھەموو ئ���ەو تیورە نیمچە س���ایکۆلۆژی و نیمچە فەلسەفییانە لەسەر تێگەیشتنێکی سادە لەک���ردەی کۆمەاڵیەتی و تێگەیش���تنێکی س���ادەی چۆنیەتی ئیشکردنی کۆمەڵگاو ئیش���کردنی دەس���ەاڵت کاردەکەن. ئەم لەپاڵ ھەندێک لەبیرکردنەوە ش���ێوازانە دیدی س���ایکۆلۆژی زۆر سادەو ھەندێک قس���ەو بۆچوونی گشتیدا لەسەر ئازادی، ھەروەھ���ا لەپ���اڵ وێنەیەک���ی ھێج���گار گش���تی و ھ���اوکات ھێج���گار ناڕاس���تی ئینس���ان و کۆمەڵگادا، ن���ەک تەنها ئەم ی���ان ئەو واقیعی کۆمەاڵیەتی دەنرخێنن، بەڵکو زۆرجار مێ���ژووی مرۆڤ و مێژووی مۆدێرن���ەو مێژووی ملیۆنەھا ئینس���ان و مێ���ژووی س���ەدەھا کۆمەڵ���گا لەچەند دێڕێک���دا دەنرخێنن. گومان���ی تێدانییە بێدەنگدەکرێ���ن و ئەوان���ەی ھەم���وو دەچەوس���ێنرێنەوە، خۆیان بەش���ێکیان لەپرۆسەی چەوساندنەوەو بێدەنگکردنەدا ھەی���ە، واتە تەنها الیەنە بااڵدەس���تەکە لەکردەی چەوساندنەوە بەرپرسیار نییە، ئەمە ڕاس���تە. بەاڵم بەس���تنەوەی ئەم دیاردەی���ە بەحەزو ویس���تی مرۆڤەوە بۆ کۆیلەیەتی و بەترس و ڕاکردنی ئینسانەوە س���ایکۆلۆژی قس���ەیەکی لەئازادییەوە، س���ادەو لەڕاستیش���دا بێمانایە. ئەوەی بۆردی���ۆ نیش���انمان ئ���ەدات ئەوەیە کە ئەو جۆرە چەپاندن و چەوس���اندنەوەیە، وات���ە ئ���ەو ج���ۆرە چەوس���اندنەوەیەی ک���ە وادەکات کەس���ی چەوس���اوە خۆی چەوساندنەوەکە، لەپرۆسەی بەشێکبێت لەڕێگای ھەبیت���وس و لەڕێگای چۆنیەتی بەرھەمدەھێنرێت، کایەکانەوە کارکردنی ڕێگایانەوە چەوس���اندنەوە دەکرێت لەم بەبەش���ێک ئاس���ایی و بەدیاردەیەک���ی لەپێکهاتی زمان و وێنەو چاوەڕوانییەکانی ئینس���ان لەخ���ۆی و ل���ەو کۆمەڵگایەی تیایادا دەژی. واتە مەس���ەلەکە لەحەزو عەشقەوە بۆ کۆیلەیەتی نەھاتوە، بەڵکو بەرھەمێک���ی کۆمەاڵیەت���ی ش���ێوازێکی بەڕێوەبردن���ی ڕێکخس���تن و تایبەت���ی کۆمەڵگای���ە. لەم���ەش بترازێ���ت بوونی قبووڵکردنی چەوس���اندنەوە بەبەش���ێک لەھەبیتوس و بەشێوازی ڕێکخستنی کایە کۆمەاڵیەتیی���ەکان مانای ئ���ەوە نییە کە دونیای کۆمەاڵیەتی چەقیبەستووەو ڕۆحی بەرگریی ل���ەو کۆمەڵگایەدا کوژاوەتەوە. چەمکی کای���ەو چەمکی ھەبیتوس ھەلی ئەوەمان پێدەبەخشن بتوانین ھەم کردەو ھەم ئەگەرەکانی بەرگریی و ملمالنێ لەناو دونی���ای کۆمەاڵیەتیدا ببینین. دەش���ێت ھونەرو ئەدەبیات خۆیان بەش���ێکبن لەم کردەی بەرگرییە، بەاڵم دەشێت بەشێکبن

لەکردەی کوشتنی بەرگریی.

بۆردیۆو ھونەرچەمک���ی ھەبیت���وس و چەمک���ی کایە ھاریکاری بۆردیۆ دەکەن بۆئەوەی ھونەر وەک بەش���ێک لەژیان���ی کۆمەاڵیەت���ی و ڕێکخستنی لەش���ێوازی بەش���ێک وەک کۆمەاڵیەتییان���ەی چێژ و ح���ەز و زەوقی بۆردی���ۆ الی وێناب���کات. ھون���ەری لەچاالکییە یەکێک���ە ھون���ەری چاالکی ئینس���انییەکان و ئ���ەو بەھ���او ن���ۆرم و زۆری بەش���ێکی بەس���ەر یاس���ایانەی پیادەدەبێت، ئینس���انییەکاندا چاالکییە بەسەر ھونەریشدا پیادەدەبێت. وەکچۆن چاالکی س���ەربازی و بازرگانی و وەرزش و ش���تەکانی تر "کایە"ی تایبەت بەخۆیان ھەی���ە، بەھەمانش���ێوە ھونەریش کایەی تایب���ەت بەخۆی ھەیە. ش���تێک بەناوی ھونەرمەن���دی موج���ەرەدو ھون���ەری موج���ەرەدەوە بوونی نیی���ە، ئەوەی لەم

ب���وارەدا ھەی���ە ھ���ەم لەپەیوەندییەکی پتەودایە بە ھەبیتوسی کۆمەاڵیەتییەوە، ھەم نیش���تجەێی ناو کایەیەکی تایبەتە، بە ھەموو یاس���ا و ن���رخ و بەھا و ملمالنێ و چاوەڕوانییە تایبەتەکانی ناو ئەو کایەوە. بەم مانایە یەکەمین شتێک کۆمەڵناسیی بۆردیۆ وێرانیبکات ئەو قسەکردنە گشتی و ئەبستراکت و ڕۆمانسییە پڕ موبالەغەیەیە کە فەیلەسوفانی قوتابخانەی فرانکفۆرت و زۆرانێکی تری دەرەوەی ئەو قوتابخانەیە، دەربارەی ھونەر دەیکەن. کۆمەڵناس���یی بۆردیۆ ڕەخنەیەکی ھەمەالیەنە لەھەموو ئەوانەی ھونەر وەک ھێزێکی میتافیزیکی، وەک ش���تێک لەدەرەوەی کات و شوێندا، لەدەرەوەی رەوتە کۆمەاڵیەتی و مێژووییە جیاوازەکاندا، لەدەرەوەی ملمالنێی کەس و گروپ���ەکان لەناو خۆی���ان و لەگەڵیەکدا، ل���ەدەرەوەی جیاکردن���ەوەی شوناس���ە ل���ەدەرەوەی لەیەکتری، تایبەتەکان���دا حەز و ویست و تەماحی ھونەرمەندەکاندا، دەیبین���ن و دایدەنێنن. الی بوردیۆ ھەمو دیاردەی���ەک، چ ھونەری و چ ئەدەبی و چ سیاسی، تەنانەت خودی عەقڵ خۆشی، دی���اردەی ن���او کات و رەوت���ی مێژوویی تایبەت���ە، لەنێو ڕووب���ەری کۆمەاڵیەتی و فەرھەنگی تایبەتیشدا ئامادەیە، ئەمانەش پڕن لەدید و خەون و تێگەیش���تن و زمان و زەوق و ح���ەز و ناحەزی جی���اواز و ناکۆک بەیەکت���ری. واتە لەھی���چ کۆمەڵگایەکدا

ی���ەک زەوق و ی���ەک حەز و ی���ەک چێژی ھونەری و یەک وێن���ە و یەک چاوەڕوانی و نرخان���دن بۆ ھون���ەر و ئەدەبیات بوونی نیی���ە و یەک تێگەیش���تنیش بۆ چییەتی ھونەر خۆی و چییەتی ڕۆڵی ئەو لەژیانی نییە. بوونی فەرھەنگی���دا کۆمەاڵیەتی و بۆردی���ۆ لەپەرەگرافێک���ی بەناوبانگ���دا ب���اس ل���ەوە دەکات کە ھ���ەر گروپێکی کۆمەاڵیەت���ی وێنەیەک���ی تایبەت���ی بۆ ھونەر و ئەدەبیات ھەیە و ھەریەکێکیشیان ئەدەبیات ھون���ەر و جیاواز بەش���ێوازی بەکاردەھێن���ن بو بەش���ێوەی جیاوازیش دەیانک���ەن ب���ە بەش���ێک لەشوناس���ی تایبەت���ی خۆیان و بەبەش���ێک لەکردەی خۆجیاکردنەوەیان لەکەسانی تر. بۆردیۆ بە بڕێک پەڕگیرییەوە دەنووسێت: ھەموو "ھونەرمەندی کۆمەاڵیەت���ی گروپێک���ی ڕۆژنامەی تایبەت و فەیلەسوفی تایبەت و تایب���ەت بەخۆی تایب���ەت و ڕەخنەگری ھەی���ە، وەکچ���ۆن سەرتاش���ی تایبەت و دیک���ۆری ماڵ���ی تایب���ەت و بەرگدرووی 1984 Bourdieu( "تایبەتیش���ی ھەیە231-232(. ئاشکرایە شتێک لەپەڕگیری ل���ەم بۆچوونەی بۆردی���ۆدا ھەیە، بەاڵم ئەمە خاڵە گرنگەکە نییە، ئەوەی گرنگە دەیەوێت بۆردیۆ کۆمەڵناس���یی ئەوەیە نیشانیبدات کە ھونەر و ئەدەبیات دەربڕی جوانیپەرس���ت و میتافیزکی و ڕۆحێک���ی یاخ���ی و فریشتەئاس���ای ئەم ی���ان ئەو نیی���ە، ش���تگەلێک ھەموو تاکەک���ەس ڕۆمانس���ییەک دەیەوێت بیس���ەلمێنێت، س���ەرزەمینی و دیاردەیەک���ی بەڵک���و کۆمەاڵیەت���ی و فەرھەنگ���ی دیارک���راوە و لەناو قوڕ و چڵپاوی دونیای کۆمەاڵیەتیدا ئامادەیە. لەناو کۆمەڵناس���یی بۆدریۆدا ھونەر لەوە دەکەوێت بوونێکی میتافیزیکی ھەبێت، یان بەو ڕادەیە سەربەخۆبێت کە تیوریزەکەرە ڕۆمانیسییەکان باسیدەکەن و پەیوەندی ھونەر ب���ە دەرەوەی خۆیەوە وەک پەیوەندییەک���ی الوەکی، الواز، یان ئەمە سەرەڕای وێنادەکەن. ناپەیوەندی کۆمەڵناس���یی بۆردی���ۆ کارێک���ی تریش ئەنجامئ���ەدات کە بێگوم���ان بۆ زۆرێک لەھونەرمەندان و نووس���ەران ناخۆش���ە، ئەوەش بریتییە لەبریندارکردنی نارسیزم و ئ���ەم گروپ���ە غ���روری خودئەڤین���ی و کۆمەاڵیەتییە. کۆمەڵناس���یی بۆردیۆ ئەو دەس���ێنێتەوە لەھونەرمەند نارس���یزمە ک���ە وەک کەس���ێکی رس���ەن و بێوێنە و کەسێک وەک نمایش���یدەکات، دەگمەن بێپەیوەندی بێالیەن و بێمەبەست و گوایە کاردەکات و ئەوەی دەیجوڵێنێت و ئاراستەی دەکات گوایە بەرھەمھێنان و باڵوکردنەوە و پاراس���تنی جوانی و ڕاس���تییە بەتەنها.

کۆمەڵناس���یی بۆردی���ۆ ش���ەپازلەیەکی گەورەیە لەڕوخساری ئەم دیدە ڕۆمانسییە میتافیزییکیە بۆ ھونەرمەند و نووسەران و لەبات���ی ئەمە نیش���تەجێکردنیانە، وەک زۆرب���ەی مرۆڤەکانی تر، لەن���او دونیای کۆمەاڵیەتییدا، بەھەموو ناکۆکی و تەماح و ویست و حەز و ئارەزووە رەواو و ناڕەواکانی ن���او ئەو دونی���ا کۆمەاڵیەتیی���ەوە. بەم مانایە کۆمەڵناسیی بۆردیۆ کۆمەڵناسیی البردنی ئەو س���یحرەیە کە تێگەیش���تنی ڕۆمانس���ییانە بۆ ھونەر دروستیدەکات و نووس���ەرانە ھونەرمەندان و کردن���ەوەی بە ئینس���ان، ئینس���ان ب���ەڕووە جوان و

ناشیرینەکانییەوە.

کایەی کولتور و ھونەربۆردی���ۆ ھ���ەر لەس���ەرەتاوە واز لەو زمانە ڕۆمانس���ییە دەھێنێ���ت کە زۆرێک لەھونەرمەن���دان و نووس���ەران و بڕێکیش لەبیریاران���ی تر بۆ باس���کردنی ھونەر و ئ���ەدەب بەکاریدەھێن���ن. لەم ئاس���تەدا یەکەمین ش���تێک کۆمەڵناس���یی بۆردیۆ ئەنجامیئ���ەدات ئەوەی���ە دەس���تەواژەی "جیهانی ھون���ەر"، یان "دونیای ھونەر"، ب���ە دەس���تەواژەی "کای���ەی ھون���ەر" دەگۆڕێت���ەوە. ئەم���ەش مان���ای ئەوەی لەبات���ی ئ���ەوەی قس���ەیەکی گش���تی و میتافیزیکی لەسەر "دونیا" یان "جیهان" ی ھونەر بکرێت، قس���ەیەکی س���یاقی و کۆمەاڵیەتییانە مێژووی���ی و کۆنکری���ت و لەسەر "کایە"ی ھونەر دەکرێت. بەمەش قس���ەکردن لەس���ەر ھونەر لەو زمانە پڕ سەفس���ەتە و کڵیش���ەبازییە ڕزگاردەکات کە لەڕۆمانس���یەتەوە ھاتووەوە و بووە بە قسەی سەرزاری بەشێکی زۆری ئەوانەی خۆیان بە ھونەرەوە س���ەرقاڵدەکەن، چ وەک بەرھەمھێنەر و چ وەک بەکارھێنەر و چ وەک باڵوک���ەرەوە و چ وەک نرخێنەری

کارە ھونەرییەکان.الی بۆردیۆ ھون���ەر و ئەدەبیات، وەک ھ���ەر بەرھەمێکی کولتوری تر، بەرھەمی پراکتیکێک���ی کۆمەاڵیەت���ی دیاریکراوە. ھەرگیز لەفەزایەکی کراوەی بێس���نووردا بەرھەمنای���ەت، بەڵکو لەن���او کایەیەکی تایبتەدا جێگی���رە کە "کایەی کولتور"ە. ل���ەم کایەیەش���دا بک���ەری کولتوریی و ھونەریی جی���اواز ئامادەن کە پەیوەندی ناکۆکی و ملمالنێ لەس���ەر "س���ەرمایەی ڕەمزی" ئاراستەی جوڵەی ئەو بکەرانە و سەرجەمی ڕێکخستنی ناو کایەکە دەکات. لەناو ئەم کایەیەدا ملمالنێ لەس���ەر ناو و شۆرەت، لەس���ەر دروستکردنی ئیعجاب، لەس���ەر بەھێزکردن���ی پێگ���ەی رەمزی و نف���وزی ھونەری و ئەدەب���ی ملمالنێیەکی س���ەخت و ھەمەالیەنە. ئەم ملمالنێیە بە پلەی یەکەم لەسەر ئەوەیە کام شێوازی ھونەر و ئەدەبیات، کام زمان و زەوق، کام شێوازی نووسین و شێوازی چێژوەرگرتن، ببنە ش���ێوازی بااڵدەس���تی ناو کایەکە و کامیشیان وەک ھونەر و ئەدەبیاتی بەرز و کامیش���یان وەک ھونەر و ئەدەبیاتی نزم ببینرێن و مامەڵەبکرێ���ن. بێگومان ئەمە مانای ئەوە نیی���ە کە کۆمەڵێک پێوەری ئیس���تاتیکی تایبەت بوونی���ان نییە بۆ جیاکردن���ەوەی ش���ێوازە جیاوازەکان���ی ھون���ەر و ئەدەبیات لەیەکت���ری، ئەوەی لێرەدا گرنگە پێداگرتنە لەسەر ئامادەگی ڕەھەندی کۆمەاڵیەتی و مێژوویی لەناو ئەو

پێوەرانەدا و لەناو گشتێتی کایەکەدا.بۆردی���ۆ بۆئ���ەوەی سروش���تی ئ���ەو ملمالنێییەی ناو کایەی ھونەر نیشانبدات پێ لەس���ەر ئ���ەو خاڵ���ە دادەگرێت کە "کای���ەی ھونەری" کای���ەی بەرھەمێنانی کۆمەڵێ���ک "بەرھەمی رەمزیی���ە"، واتە کای���ەی بەرھەمھێنانی تێکس���ت و وێنە و تابلۆ و زم���ان و فلیم و مۆس���یقا و ھتد... بۆیە ش���ێوازی ئەو سەرمایەی لە"کایەی ھون���ەری"دا ئامادەیە، "س���ەرمایەیەکی ئ���ەوەی مان���ای ئەم���ە رەمزی���ی"ە. ملمالنێکانی ناو کایەکە ملمالنێیە لەسەر ئەم "س���ەرمایە رەمزی���ی"ە، کە زۆرجار لەفۆرمی ن���او و ناوبانگ و نفوز و ئیعجاب و دەردەکەوێت. ھەواداردا دروس���تکردنی بەاڵم بوون���ی ئەم س���ەرمایە رەمزییە و ملمالنێکردن لەس���ەری تاق���ە ئاکارێکی کایەی ھونەری نییە، چونکە ئەم کایەیە ھەمیش���ە لەپەیوەندیدایە ب���ە کایەکانی ترەوە و بەش���ێوازەکانی تری سەرمایەی ناو کایەکانی ترەوە. بۆیە ئەگەری ئەوەی ئەو "س���ەرمایە رەمزی"یەی لەناو کایەی ھونەریدا دروستدەکرێت، تەرجەمەبکرێت و بگۆڕدرێ���ت ب���ۆ "س���ەرمایەی ئابوری"، ئەگەرێکی گەورەیە. س���ەرمایەی ڕەمزی ت���ا س���ەر ھ���ەر لەفۆرمی س���ەرمایەی لەس���ات و بەڵکو نامێنێتەوە، رەمزی���دا کاتی تایبەت و لەناو تۆڕێک لەپەیوەندی کۆمەاڵیەتی ئاڵۆزدا دەتوانێت بگۆڕێت بۆ سەرمایەی ئابوری. ئەم گۆڕانەش زۆربەی

پەیوەندییانەوە ب���ەو پەیوەس���تە کات کە کایەی ھونەری ب���ە کایەکانی ترەوە پەیوەندییانەش���ەوە ب���ەو ھەیەت���ی و وەک ھونەرمەندەک���ە نووس���ەر و ک���ە تاکەکەس ل���ەدەرەوەی کایەی ھونەریدا دروس���تیاندەکات. بۆ نموونە پەیوەندی کای���ەی ھونەری وەک کای���ە و پەیوەندی نووس���ەر یان ھونەرمەندەکە خۆی وەک تاکەک���ەس بە بەکای���ەی میدیا و کایەی سیاس���ی و کای���ەی ئەکادیم���ی و کایەی ئاب���وری و کای���ەی دەس���ەاڵت و ھتد... لەنێوان لەپەیوەندی جۆرێک ھەمیش���ە سەرمایەی ھونەریی و ئەدەبیی، وەک دوو شێوازی جیاوازی س���ەرمایەی ڕەمزی، و ئەو "س���ەرمایە کۆمەاڵیەتیی���ە"دا ھەیە کە نووس���ەر یان ھونەرمەن���د، لەفۆرمی تۆڕێ���ک لەپەیوەندیدا بە کەس���انی تر و پێگەی ترەوە دروس���تیاندەکات. ھەموو ئەمانە ڕۆڵێکی گرنگ دەبینن لەشێوازی نرخاندن و دەرکەوتن و ناوبردن و باسکردنی بەرھەمە ھونەری و ئەدەبیەکانی ئەم یان ئەو نووسەردا. کە ئەمەش دواجار ئەگەری گۆڕینی سەرمایە ھونەرییە رەمزییەکە بۆ

سەرمایەی ئابوری گەورەتر دەکات.بۆردیۆ کە باس لە"پێگە" جیاوازەکانی ناو کایەی ھون���ەری دەکات، تەنها باس لەشێوازە جیاوازەکانی ھونەر و ئەدەبیات ناکات، بۆ نموونە تەنها باس���ی ھونەری شێوەکاری، ش���انۆ، مۆسیقا، ئەدەبیات، سینەما، فۆتۆگرافی، دەزگاکانی پەخش و باڵوکردن���ەوە ناکات. وات���ە پێگەی ناو کای���ەکان کورتنابن���ەوە تەنه���ا بۆ ئەو جیاوزەکان و ھونەرمەن���دە کە پێگانەی ش���ێوازە جیاوازەکانی ھونەر و ئەدەبیات لەن���او کایەکەدا بەدەس���تیدەھێنن. واتە پێگەکان تەنها بۆ پەیوەندییە ھیرارکییە ناوەکییەکانی ن���او کایەکە کورتنابنەوە، بەڵکو ئەو پێگانە زۆرجار لەپەیوەندیدان بە کردە و ھەڵوێستی کۆمەاڵیەتی و سیاسی جیاواز و بەو گوتارە جیاوازنەوە کە لەسەر کۆمەڵێ���ک ب���اس و خواس���ی دەرەوەی ھونەر و ئەدەبیات، بەرھەمدێن. بۆ نموونە دەشێت لەناو کایەکەدا گوتارێک ھەبێت دژ بە سیاس���ییبوونی ھونەر و ئەدەبیات، یان کار لەسەر جیاکردنەوەیەکی رەھای کەس���ایەتی سیاسی و کەسایەتی ئەدیب و ھونەرمەند بکات، بەاڵم دەشێت گوتاری ت���ر ھەبێت کە ئەدەبی���ات و ھونەر وەک درێژکراوەی سیاسەت و وەک دەرکەوتێک لەدەرکەوتەکانی تری سیاسەت وێنابکات. ئ���ەم ج���ۆرە گوتارانە کە لەن���او کایەی ھونەریدا دروستدەبن، کاریگەریان دەبێت لەس���ەر پێگەی بکەرەکانی ناو کایەکە، بێگومان ئەم کاریگەرییانە لەس���اتێکەوە بۆ س���اتێکی ت���ر و لەژینگەیەک���ەوە بۆ ژینگەیەکی ت���ر جیاوازدەبن. ئەوەی ئەم دیدە دەیەوێت بیس���ەلمێنێت ئەوەیە کە بەرھەمێنانی کای���ەی ھون���ەری کایەی جوانی نییە بەتەنها، بەڵکو کایەیەکە بە

شێوازی جیاواز بە کایەیەکانی دەرەوەی کایەی ھونەرییەوە گرێ���دراوە. بێگومان بەش���ێک لەناوەرۆک���ی ئ���ەم گوتاران���ە پەیوەس���تە بە قەناعەت و بیروبۆچوونی ھونەرمەن���دەکان خۆیانەوە، نووس���ەر و تێگەیشتنی دەرەنجامی بەش���ێکی واتە تایبەت���ی ھ���ەر یەکێکیانە ب���ۆ چییەتی کۆمەڵگا و سیاسەت و ئەدەبیات و ھونەر و بەاڵم ھت���د... ک���ردەی کۆمەاڵیەت���ی و بەش���ێکی تری پابەس���تی گەورەکردن و قەبەکردن���ی "س���ەرمایەی رەمزی"ی���ە، بەش���ێکە لەو ملمالنێییەی لەناو کایەی رەمزی و لەس���ەر س���ەرمایەی ھونەریدا چۆنیەتی دابەش���کردنی ئەم س���ەرمایە لەئارادایە. لەم ملمالنێیەدا نووس���ەران و ھونەرمەن���دان دەیانەوێ���ت وێنەیەک بۆ خۆیان دروس���تبکەن، ک���ە بتوانێت ھەم لەناو کایەی ھون���ەری و ھەم لەدەرەوەی ئەو کایەیەدا، وەک وێنەیەکی خواستراو و ئامادەبێت. باش���نرخێنراو پۆزەتی���ڤ و

باڵوکردنەوەی دروس���تکردن و چۆنیەتی ئەم وێنەیە بەشێکە لەکردەی "ئیدارەدانی شوھرەت"، لەپیشەس���ازی دروستکردنی ن���او و بەخش���ینی ڕووکاری پۆزەتیڤ بە ن���او، جا چ لەڕێ���گای گونجاندنی لەگەڵ ئەو وێنە کۆمەاڵیەت���ی و فەرھەنگییانەدا کە کۆمەڵگا قبووڵیاندەکات، یان لەڕێگای جۆرێ���ک لەیاخیگ���ەری تایبەت���ەوە کە بش���ێت پەنجەی ئافەرینی بۆدرێژبکرێت. ئ���ەم پیشەس���ازی ش���وھرەتە وەکچۆن پێویس���تی بە س���ەنگەرگیری و ملمالنێ ھەیە، ئاواش پێویس���تی بە موجامەالت و درۆ ڕاس���ت و زەردەخەنەی پێکەنی���ن و ھەیە. دروس���تکردنی موعجیب و ھەوادار، دۆس���تایەتیکردنی ئەوان���ەی الپ���ەڕەی ئەدەبی و ھون���ەری ڕۆژنامەکان و ئەوانەی ھونەرەیی���ەکان ئەدەب���ی و گۆڤ���ارە بەڕێوەدەب���ەن، نزیککەوتن���ەوە لەوانەی لەس���ەر کتێ���ب و تابل���ۆ و وێن���ە و فلیم و بەرھەم���ە ھونەرییەکانی تر دەنووس���ن، ئەو لەئامرازە س���ەرەکییەکانی بەشێکە "ئیدارەدان���ی ش���وھرەت"ی باس���مکرد. ھەم���وو ئەمانە لەدواج���اردا نەک تەنها ب���ڕ و ڕادەی س���ەرمایەی ڕەم���زی لەناو کایەکەدا گ���ەورەدەکات، بەڵکو ئەگەری گۆڕان���ی ئ���ەو س���ەرمایە ڕەمزییەش بۆ س���ەرمایەی ئابوری لەدەرەوە و ناوەوەی کایەکەشدا گەورەدەکات. بۆردیۆ دەڵێت ئەم ڕەھەن���دە ئابورییە گرنگەی ھونەر و ئابورییەک���ی وەک خ���ۆی ئەدەبی���ات "دژە ئابوری" نیش���انئەدات، واتە خۆی بێمبەس���ت و ئەدەبیاتێکی ھونەر و وەک بێتەماح نیش���انئەدات، لەکاتێکدا ھەموو ئەوانە بەشێکن لەکایەی ھونەری خۆی و

لەجوڵە و ملمالنێکانی ناوی.ھەم���وو ئەمان���ە وادەکات کایەکەن چ لەن���او خۆیان���دا و چ���ە لەپەیوەدنییاندا بەدەرەوەی خۆیانەوە ھەڵگری ملمالنێ و دینامیکیەت���ی ناوەک���ی تایب���ەت ب���ن، جوڵەی���ان تێدابێت، وەکچ���ۆن ھەڵگری فش���ار و جەبری تایبەتبن، بەھەمانشێوە ھەڵگری ئەگ���ەری گۆڕان و س���ەرلەنوێ دینامیکیەت���ە ئ���ەم داڕشتنەوەش���بن. تەنها لەو دۆخەدا دەش���ێت وێرانبکرێت پرۆژەیەکی لەب���ەردەم ک���ە کۆمەڵ���گا پرۆژەی���ەش ئ���ەو تۆتالیتاریدابێ���ت و توانیبێت���ی لۆژیک���ی ناوەک���ی کایەکان تێکبش���کێنێت و ویستی دەسەاڵتگەرانەی کایەکاندا بەسەر س���ەرجەمی دەسەاڵت س���ەپێنرابێت. لەم دۆخان���ەدا کایەکان لەوەدەخرێن کۆنترۆڵدەکرێن و لەناوەوەڕا

کایەبن بە مانا بۆردیۆکەی.بێگوم���ان ب���ڕو ڕادەی س���ەربەخۆیی کایەکان لەکۆمەڵ���گادا جیاوازن، کایەی ھونەری لەدونیای ئێمەدا، لەپاڵ زۆرێک لەکایەکانی تردا، خاوەنی س���ەربەخۆیی نییە، یان خاوەنی س���ەربەخۆییەکی زۆر الوازە. لەکۆمەڵ���گا خۆرئاواییەکاندا ئەو کایان���ەی نەتوانن س���ەربەخۆیی خۆیان بپارێزن، واتە نەتوانن بەپێی بەھا و نرخە ناوەکییەکانی خۆیان کاربکەن، بەئاسانی دەتوانێ���ت س���ەرمایەداری" "ب���ازاڕی بەھاکان���ی خۆی بخاتە ن���او کایەکەوە، وەک لەس���ینەمای ھۆڵی���ۆدا دەیبینین. بەاڵم ئەو کایانەی بتوانن س���ەربەخۆیی خۆیان بپارێزن، دەتوانن دەس���تی بازاڕ و دەستی ئابوری س���ەرمایەداری لەخۆیان بەدووربگرن. بۆردیۆ کە قس���ە لەس���ەر ھونەر و ئەدەبی���ات لەخۆرئاوادا دەکات، ب���اس لەداگیرکردنی کای���ەکان لەالیەن لۆژیک���ی ئابورییەوە ن���اکات. واتە ئەو بۆچوون���ەی قوتابخان���ەی فرانکف���ۆرت ئەدەبیات ک���ە ھون���ەر و ناس���ەلمێنێت بەڕادەی���ەک بەجەماوەریک���راون کە ھیچ وزەیەک���ی شۆڕش���گێڕیان تێدانەم���اوە و بوون بە پیشەس���ازییەکی تایبەت لەپاڵ پیشەس���ازییەکانی ت���ردا. جگ���ە لەمە لەدی���دی بۆردی���ۆدا ملمالنێ���ی کایەکە لەگ���ەڵ دەرەوەی خۆی���دا ملمالنێیەکی بەردەوامە، دەش���ێت لەساتێکدا لۆژیکی بازاڕ بااڵدەس���تبێت، بەاڵم لەکاتی تردا لۆژیکی ناوەکی کایەکە خۆی و بەھاکانی

خۆی بااڵدەستبێت.ئەدەبی���ات ھون���ەر و بەکورت���ی ھێزێکی ن���ە بۆردیۆدا لەکۆمەڵناس���یی میتافیزکی و سیحرین، نە لەئەستێرەیەکی ترەوە ھاتوون ت���ا جیاوازبن لەھێزەکانی تری ن���او کۆمەڵ���گا. ھ���اوکات ھونەر و ئەدەبیات ئەو توانا خورافییەیان لەسەر ڕزگارکردن و بەرپاکردنی گۆڕانکاری نییە کە دیدە ڕۆمانسییەکان پێیاندەبەخشن. لەکۆمەڵناسیی بۆردیۆدا ھەم ھونەرمەند و ھ���ەم ھون���ەر خۆش���ی دابەزیونەتە ناو کۆمەاڵیەت���ی و ژیان���ی لیت���ەی ق���وڕ و کەوتونەتە فەرھەنگیی���ەوە، سیاس���ی و ناو گەمەی س���ەرمایە و داڕشتنی پێگە و کۆمەاڵیەتیی���ە چاوەڕوانیی���ە تەم���اح و

جیاوازەکانەوە.

بۆردیۆ و هونەرمەریوان وریا قانیع

بۆردیۆ

الی بۆردیۆ ھونەر و ئەدەبیات، وەک ھەر

بەرھەمێکی کولتوری تر، بەرھەمی پراکتیکێکی کۆمەاڵیەتی دیاریکراوە

بێگومان بڕو ڕادەی سەربەخۆیی کایەکان لەکۆمەڵگادا جیاوازن،

کایەی ھونەری لەدونیای ئێمەدا، لەپاڵ

زۆرێک لەکایەکانی تردا، خاوەنی

سەربەخۆیی نییە

Page 13: ژماره 362

سه ربه ست حسێن

خوێنه ری به ڕێ���ز، بیهێنه به رچاوت: ئه گه ر س���به ی حكومه تی كوردس���تان چی راگه یاند، س���ه ربه خۆی ده وڵه تی

روده دات؟ یه كێ له م سێ حاڵه ته :1. هه ندێ���ك ده وڵ���ه ت، به تایبه تی سیانه كه ی دراوسێ - به سوپا په الماری

كوردستان ده ده ن. وێرانی ده كه ن.2. ده وڵه تان���ی دونیا ده م و ده س���ت پیرۆزبایمان لێ ده ك���ه ن و به ئه ندامی قه بوڵم���ان یه كگرت���وه كان نه ت���ه وه

ده كه ن.س���یناریۆی ل���ه دو تێكه ڵێ���ك .3سه ره وه . هه ندێك ده وڵه ت پشتیوانی و

هه ندێكیش دژایه تیمان ده كه ن. ل���ه وه ده چێ���ت حاڵه ت���ی س���ێهه م له هه موی���ان مومكین تر بێت، بۆیه من زیاتر له س���ه ر ئه مه یان ده دوێم. واته هه ندێ قه واره ی نێوده وڵه تی پشتیوان و هه ندێكی���ش دژایه تیم���ان ده كه ن. با بزانین ده وڵه تی سه ربه خۆی كوردستان پشتیوانی زیاتر ده بێت، یا له شكركێش؟ ئه و ده وڵه ته ده بێته مایه ی به خته وه ری

بۆخه ڵكی كوردستان یان مه ینه تی ؟م���ن پێموایه ده وڵه تی س���ه ربه خۆی كوردستان سه ركه وتو ده بێت. دۆستی له دوژم���ن زیاتر ده بێ���ت. كۆمه ڵگه ی بۆده كاته وه . باوه ش���ی نێوده وڵه ت���ی دنیایه ك كه له بیست س���اڵی رابردودا هه ڵوه شانه وه ی توانیوێتی به ئاس���انی یۆگۆس���افیاو له دایكبونی چوار پێنج ده وڵه تی سه ربه خۆقه بوڵ بكات. به م دواییه ش كۆس���ۆڤۆو باشوری سودانی هاته س���ه ر، ده وڵه تی كوردیش���ی پێ هه زم ده كرێت. له م باسه دا هه وڵده ده م لێك���ی بده مه وه ك���ه ده وڵه تی كوردی

كاتی هاتوه . سه ركه وتو ده بێت.ئه گه ر سبه ینێ ده وڵه تی كوردستانی دوژمنه كان���ی دۆس���ت و رابگه یه نی���ن

له قاوغی سێ بازنه دا ریز ده به ستن: 1. ناوخ���ۆی كوردس���تان )الیه ن���ه

سیاسییه جیاجیا كان(. 2. ئیقلیم )واڵتانی دراوسێ (

3. جیهان )باقی ده وڵه تانی دنیا(ب���ا بزانین له هه ریه ك ل���ه م بازنانه دا ده وڵه تی كوردستان دوژمنی زیاتره یا

دۆست؟ زه ره ری زیاتره یا قازانج؟1- بازنه ی ناوخۆ:

پێكهاته ی سیاسی :له وه ته ی كوردس���تان حوكمی هه یه

له الی���ه ن دو حزب���ه وه حوكم ده كرێت. كوردس���تانیان خۆیان���دا له به ین���ی به ش���كردوه . باقی ح���زب و الیه نه كانی تر ئۆپۆزیس���یۆنن. له م بیست ساڵه ی رابردودا، دو حزبی ده سه اڵتدار توشی گه نده ڵی و ناعه داله تی هاتون. گله یی هه مو ئۆپۆزیس���یۆن و زۆربه ی خه ڵكی كوردستانیان هاتۆته سه ر. كار گه یشته ئه وه ی كه خۆپیشاندانی جه ماوه رییان له دژ بكرێ���ت. زێده گۆیی نییه ئه گه ر بڵێین كوردس���تان له روی سیاسییه وه ل���ه ت له ته . تاكه مه س���ه له یه ك هه مو ك���ورد پێكه وه گرێب���دات، راگه یاندنی ده وڵه ت���ی كوردس���تانه . تاكه داوێكه وه ك سیاس���ییه كان الیه ن���ه هه م���و ده نكی ته زبیح له ده وری كوردس���تانی

سه ربه خۆریز ده كات.باری ئابوری :

بێ ئه وه ی بگه ڕێینه وه بۆئاماره كان، ده توانین بڵێین، له وه ته ی كورد خۆی نه وت ده رده هێنێ و خۆیشی ده یفرۆشێ ، باری ئابوری توانای ئه وه ی هه یه له سه ر

پێی خۆی رابوه ستێ .ئاماده یی خه ڵك:

له س���ه د س���اڵی رابردودا، هیچ كات وه ك ئه م بیست ساڵه ی رابردو كورد بێ هێرش���ی ده ره كی نه ژیاوه . نه وه یه كی نوێ دروس���تبوه كه كوردستانی ته نها

به ده س���ت ك���ورده وه بینی���وه . نه وه كۆنه كه ی ئێمه مانانیش تاڕاده یه كی زۆر حه ساوینه ته وه و خه ریكه ئێمه ش پێمان سه یربێت چۆن جاران ژیاوین! كه واته له روی سایكۆلۆژییه وه خه ڵك ئاماده یه

ئه م باره هه ڵبگرێ .2- بازنه ی هه رێمایه تی :

بیرم���ان ك���ه س���اڵه ، س���اڵه های كردبێته وه ، كوردس���تان له ده وڵه ت���ی ئاقڵه كانم���ان پێیانوتوین ئه گه ر كاری وابكه ین تورك و فارس و عه ره ب خاكمان به توره ك���ه ده بێ���ژن، قه تڵوعامم���ان ده ك���ه ن. ئه م قه ناعه ت���ه له ئه نجامی ژماره یه ك ده رسی تاڵه وه په یدا بو بو. په یمانی سه عد ئاباد له سییه كان، حیلفی به غدا له په نج���اكان و په یمانی جه زائیر له حه فتاكانی سه ده ی رابردو نیشانیدابو كه هه ر كاتێ كار بگاته س���ه ربه خۆیی كورد، ئه م س���ێ واڵته ئاماده ن س���ه ر به یه ك���ه وه بنێن و جیاوازییه كانیان وه ال نێن. له پ���اڵ ئه مه ش���دا، له ناوبردنی حكومه تی مه هابادو مه مله كه تی ش���ێخ مه حمود وایانكرد ده وڵه تی سه ربه خۆی كوردس���تان ببێت���ه ئه فس���انه ی به ر ئاگردان و الیه الیه ی خه ونی كۆرپه كان. ه���ه ر نه وه ی���ه و، گرێ���ی ده وڵه ت���ی سه ربه خۆی كوردستانی بۆنه وه ی دوای خ���ۆی گه وره ت���ر كرد. ل���ه و كاته وه به درێژایی چل په نجا س���اڵ حزبه كانی په كه كه ی � كوردس���تان سه رتاسه ری ل���ێ بت���رازێ � ته نه���ا بۆالمه ركه زی و حوكمی زاتی هه زاران ش���ه هیدیان دا. میلله ته بۆ دۆس���تایه تییان ده س���تی ئااڵی درێژك���رد، سه رده س���ته كانیان پێكه وه ژیانی���ان به رز ك���رده وه و برا بچوكییان قبوڵكرد. له به رامبه ردا، ئه و میلله ته سه رده س���تانه برا بچوكیشیان پ���ێ ڕه وا نه بینی���ون. ل���ه و كاته وه له سایه ی ئه م دروشمه وه ، سه دان هه زار كورد ك���وژران و ماڵوێران بون. لۆژیك پێمانده ڵێ كه ئه و دروش���مه ئامانجی نه پێكاوه . هه ق���ه بگۆڕرێت. لۆژیك پێمانده ڵێ���ت كه ئه گه ر به ش���ی كورد هه ر ك���وژران و ماڵوێرانی بێت، بۆچی ئه و ك���وژران و ماڵوێرانیی���ه له پێناوی ئۆتۆنۆمی بێ���ت، بۆله پێناوی ده وڵه تی

سه ربه خۆنه بێت؟دنیای ئه م سه ده یه له دنیای سه ده ی

بیست زۆر جیاوازه . دو جیاوازی :یه كه م: بیس���ت س���اڵێكه دنیا زۆر گه مه ی جێگ���ه ی گۆڕاوه :گڵۆبالی���زم

حیلف���ی گرتۆت���ه وه . هه رێمایه ت���ی ناتۆجێگه ی حیلفی به غدای گرتۆته وه . شۆڕش���ی ته كنه لۆژی���ا كارێك���ی وای ك���ردوه ، جارێكی تر ك���ه س نه توانێ قه تڵوعام���ی خه ڵك ب���كات و كامێرای نه گاتێ . به درێژایی حه فتاو هه شتاكانی به كۆمه ڵ راب���ردو س���ه دام س���ه ده ی خه ڵكی لێ ده كوش���تین. به ریز گه نجی گولله باران ده ك���رد. نه ك ته نها دنیای ده ره وه بێخه به ر بو، ته نانه ت ئێمه ش دۆزینه وه ی س���ه دام و روخان���ی دوای گۆڕه به كۆمه ڵه كان له قه باره ی ته واوی تاوانه كان ئاگاداربوین. كه چی ئێس���تا رۆژانه ده بینین چه ند كه س له شۆڕشی س���وریا ده كوژرێ���ن. ته كنه لۆژی���ای زانیاری وای ك���ردوه دنیا وه ك جاران نهێن���ی هه ڵگ���ر نه بێت. بۆی���ه ئه و زه مانه به س���ه رچوه كه سێ ده وڵه تی هه رێمایه ت���ی گه له كۆمه ك���ی بك���ه ن، پیانی له ناوبردنی ده وڵه تی كوردستان ره زامه ندی ئ���اگاداری و بێ بكێش���ن، هاوه ڵه كانی . دنی���او زلهێزه كه ی تاكه زلهێزه ش تاك���ه ئه و خۆش���به ختانه ،

ئه مڕۆدۆستمانه نه ك دوژمن.دوهه م: توانای سێ ده وڵه تی دراوسێ

بۆله ناوبردنی ده وڵه تی كوردستان:• به غ���دا: حكومه تێكی له ت و په تی هه یه . به ده ست شه ڕی ناوخۆوه ئیفلیج بوه . ده ستوری هه یه . حكومه ته كه ی ده سه اڵتی ئه وه ی لێس���ه نراوه ته وه كه وه ك س���ه دام هه مو بودج���ه ی عیراق ب���دات به چه ك و بیكێش���ێ به س���ه ری ده وڵه تی كورددا. س���ه رانی س���وننه و شیعه ی عێراق به كرده وه سه لماندویانه كه هی ئ���ه وه نین ك���ورد له یه ك ماڵ به ئاس���وده یی هه س���ت له گه ڵیان���دا ب���كات. بیری تایه ف���ه و نه ته وه گیری به س���ه ریاندا زاڵه . كه تینیان بۆدێت كوردو شه ڕی قه تڵوعام و هه ڕه ش���ه ی عه ره بمان لێده ك���ه ن. كورد له عێراقی نابێت. رۆش���نی ئاینده یه كی فیدراڵدا جیابون���ه وه ی ك���ورد له به رژه وه ن���دی الیه ن���ی حوكمڕانه )ده وڵه تی یاس���ا(، چونكه هاوپه یمانێكی عه ره بی س���وننه له گۆڕه پانه ك���ه الده ب���ات. هه ندێ���ك له سه رانی ده وڵه تی یاس���ا له م دواییه كوردیان جیابون���ه وه ی كه دركاندیان پێ ئیش���ێكی خراپ نییه . كورد له مه زیاتر چی ده وێت؟ حكومه تی مه ركه زی

هانتده دا جیابیته وه .

ئاراس فه تاح

ڕەنگ���ە ب���ۆ زۆرینەی خوێن���ەران ئەم ناونیش���انە جێگای سەرسوڕمان بێت، هۆب���ز چ���ی دەكات لەهەولێ���ر؟ بەاڵم لەڕاس���تیدا تێڕوانینەكانی هۆبز لەسەر ت���ەنها دەوڵەتدارێتی���ی دەس���ەاڵت و ل���ە هەولێر ئامادە نیی���ە، بەڵكو لەزۆر ش���وێنی ت���ر نموونەی ئ���ەو فۆرمەیە تیایدا لەحوكمڕانێتی كە دەسەاڵتداران خ���ەون بەدەس���ەاڵتی ڕەهاوە دەبینن. لەوانەیە زۆرینەی سیاس���ییەكانی ئێمە ئەو ڕاس���تییە مێژووییە نەزانن كە دوو كتێب لەمێژووی فەلس���ەفەی سیاسیدا كاریگەریی گەورەیان بەسەر فیكرو كردەی هەنووكەیی بەجێهێش���توەو سیاسیدا خۆیان تاوەكو ئەمڕۆش لەدەستنەداوە. كتێبی ”می���ر“ی ماكیاڤێلل���ی و كتێبی ”لیڤیاتان“ی هۆبزە كە تایبەتە بەبنەما دەسەاڵتی سیاس���ییەكانی سروشتی و دەوڵ���ەت. ئەوەی بۆ ئەم وتارە جێگای مش���تومڕە بۆچوونەكانی هۆبزە لەسەر دەوڵەتدارێتی، كە بەئ���اگا یان بێئاگا پارتی و یەكێتی سااڵنێكە كاریپێدەكەن و لەئێستاش���دا پارتی ب���ووە بەنوێنەری س���ەرەكیی ئ���ەم فۆرم���ە لەچەمك���ی

دەسەاڵتدارێتی.س���ەرەتا ب���ا لەچەمك���ی ڕەش���بینی كۆمەاڵیەتیی و سیاسییەوە دەستپێبكەین. وەكو الی زۆرینەی ش���ارەزایانی تیۆری كاس���یكی سیاس���یی فەلس���ەفەی ئاشكرایە، فەلسەفە سیاسییەكەی هۆبز لەسەر تێڕوانینێكی ڕەشبینیانە بەرامبەر بەسروشتی ئینسان بیناكراوە. ئەو ڕای وایە كە بزوێنەری س���ەرەكی سروشتی م���رۆڤ غەریزەی مانەوەی���ەو پاڵنەری سەرەكیشی تەماح و ترسە. هەر ئەمەشە وادەكات كە دەوڵەت پێداویس���تییەكی مێژووی���ی بێت بۆ پاراس���تنی مرۆڤ و بەرژەوەندییەكانی. بەمانایەكی تر گەر دەوڵ���ەت نەبێت، م���رۆڤ هاوڕەگەزی خ���ۆی لەناودەبات و یاس���ای جەنگەڵ بەرقەرار دەبێت. بەم چەشنەش كەس بپارێزێت و ناتوانێت ئاساییش���ی خۆی ئاشتییەوە. بەناوی نابێنێت شتێكیش هەر ئەمەش���ە وایك���ردووە ك���ە مرۆڤ لە پێن���اوی مانەوەدا و ب���ۆ زامنكردنی ئاساییش و مانەوەی خۆی دەستبەرداری سروش���تییەكانی ئازادیی���ە م���اف و خ���ۆی بێت و بیداتە دەس���ت دەوڵەت و دەس���ەاڵتدارانەوە تاوەك���و ئەم كارەی ب���ۆ بكەن. لەدیدی هۆب���زدا مرۆڤ ئەم كارە دەكات، ن���ەك لەبەرئ���ەوەی كە باوەڕی بە پێكەوەكاركردن هەیە لەگەڵ ئەوانی تر، بەڵكو لە جەوهەردا ترس���ی لە پێكەوەژیان هەیە لەگەڵ ئەوانی تر. ئ���ەم دۆخەش وایكردووە كە مرۆڤ بیر لە ”پەیمانێك���ی كۆمەاڵیەتی“ بكاتەوە تاوەكو بە وەزیفەی پاراستن و مانەوەی هەڵس���ێت. مرۆڤی���ش ئ���ەم وەزیفەیە دەدات بە دەس���ەاڵتداران نەك لەرێگای تەوزیفەوە، بەڵكو لەرێگای تەنازولەوە. ئ���ەو وایدەبینێ���ت كە دەس���ەاڵتداران ئەو هێزەن كە ش���ەڕ و خێر و فەزیلەتی ئەخاقی���ی دیاریدەك���ەن و تەنانەت لە سەرووی بەها ئایینییەكانیشەوەن. بەم چەش���نە هۆبز وێنایەكی تۆتالیتاریمان لەس���ەر دەوڵەت بۆنماییش���دەكات كە دەسەاڵت تیایدا بەشێوەیەكی ڕەها و بێ لێپرسینەوە و بەرپرسیارێتیی كاردەكات. ئەو وایدەبینێت دەوڵەت ئەو بوونەوەرە سیاسییەیە كە بەرپرسی ووردو درشتی كاری سەرەكیشی ئینسانەكانە و ژیانی بریتیی���ە ل���ە جێبەجێكردن���ی چاكەی گشتیی و پاراستنی ژیان و بەرژەوەندیی ئاش���تیی بەرقەراركردن���ی خەڵك���ی و

كۆمەاڵیەتی.دەسەاڵتدارانی كورد ڕەشبینن بەرامبەر بە تاكی كورد و هێزە ڕەخنەییەكانی ناو كۆمەڵگاكەی���ان، چونكی زۆریان بەالوە س���ەیرە كە پاش ئ���ەو هەموو خەبات و شەڕەی كە سااڵنێك لە شاخدا كردوویانە و پاش ئ���ەوەی كە دەس���توورێكیان بۆ پێكەوەژیان ڕەشنووس���كردووە، كەچی هێزگەلێكیان كەس���انگەلێك و ئێس���تا لێ پەیدا بووە ك���ە پێیاندەڵێن: ئێوە نابێت تا س���ەر دەس���ەاڵتدار بن و ئەم پەیمان���ە كۆمەاڵیەتیی���ەی كە ئێوەش پێش���نیارتانكردووە شتێكی تر نییە لە بەئەبەدیكردنی ئەو پەیمانە سیاسییەی بەس���تووتانە؛ یەك���دا لەگ���ەڵ ك���ە پەیمانێك كە درشتەكانیان دركاندووە و

وردەكانیشیان شاردۆتەوە.لە ڕاستیدا لە كوردستاندا دوو پەیمان

هەیە، بەاڵم كار بە یەكێكیان دەكرێت. حیزب���ە هەردوو ب���ۆ پەیمانێكی���ان دەسەاڵتدارەكەیە و پەیمانەكەی تریشیان بۆ كۆمەڵگای���ە. یەكەمیان ئەو پەیمانە ستراتیژییە سیاسییەیە لە نێوان پارتی و یەكێتیدای���ە، كە لە ڕاس���تیدا جێگای گرتۆتەوەو هەمیش���ەیی دەس���تووری كوردستانی پێحوكمدەكرێت؛ پەیمانێك كە تاوەكو ئەم���ڕۆ هیچ الیەكیان مافی هەڵوەش���اندنەوەی تاكایەن���ەی نییە، چونك���ی دەزانن كە دەبێت���ە هۆكاری شەڕی گشت دژ بە گشت. دووەمیشیان ئەو پەیمانە كۆمەاڵیەتییەیە كە بە ناوی دەستوورەوە بۆ كۆمەڵگا پێشنیاركراوەو هێش���تا خەڵك دەنگی لەسەر نەداوە. پەیمانە سیاسییەكە نهێنییە و پەیمانە كۆمەاڵیەتییەك���ەش ئاش���كرایە. بەاڵم گ���ەر بە ووردی���ی تەماش���ای پەیمانە كە دەبینین بكەی���ن، كۆمەاڵیەتییەكە ئەم پەیمانەش درێژكراوەی هەمان ئەو پەیمانە سیاس���ییەیە ك���ە دوو هێزەكە وەكو گرێبەس���تێكی ئاب���ووری لەگەڵ یەكتردا بەستوویانە. ئامانجی سەرەكی لەم پەیمانە كۆمەاڵیەتییەش���دا بریتییە ئەم دەسەاڵتدارێتی بەئەبەدیكردنی لە دووهێ���زە لەن���او هەم���وو جومگەكانی ل���ە كوردس���تاندا و كۆمەڵ���گای بڵندپایەڕاگرت���ن و دوادەرئەنجامیش���دا پیرۆزكردن و نەمركردنی دەسەاڵتی ئەو خێزانە سیاسییەیە كە دەیەوێت تەنها

لەناو خۆیدا زاووزێی سیاسیی بكات.ئەم هەڵگری كوردی دەس���ەاڵتدارێتی چەمكی ڕەش���بینییەیە. ئەم دەسەاڵتە بەدبین���ە بەرامب���ەر ب���ە كۆمەڵ���گا و مەدەن���ی و كۆمەڵ���گای هێزەكان���ی ئەمانە چونك���ی ئۆپۆزیس���یۆنەكەی، خواستی گۆڕانكاریی بونیادییان هەیە. لەبەرئ���ەوەی ئەم هێزان���ە چەكدارنین و دەس���ەاڵت ناتوانێت بەئاسانی ناوزڕیان بكات، بۆیە دەس���ەاڵت یەك ڕێچارەی هەیە، ئەویش هەوڵ���ی ئامێزانكردنیانە لەناو دەزگا فەرمانڕوایەتییەكەی خۆی و ناچاركردنیانە بەوەی ببن بە تەواوكەرێك كۆبوونەوەكانی دەسەاڵتدارێتییەی. بۆ ئەم دوواییەش ئەم ڕاستییە دەسەلمێنن ئۆپۆزیس���یۆن وەكو ك���ە دەس���ەاڵت هێزێ���ك نابینێت كە ڕۆژێ���ك لە ڕۆژان جێگای ئەم���ان بگرێتەوە، بەڵكو وەكو كۆمەككەرێ���ك دەبینێت بۆ چاككردنی ئەو كەموكوڕییانەی كە سیستەمەكەیان

دروستیكردووە. هۆبزئاس���ایی كاتێك حوكمڕانان دەڵێن سیستەم ناگۆڕێت، مەبەستیان ئەوەیە بە ئۆپۆزیس���یۆن و خەڵ���ك بڵێن: ئێمە ناڕۆی���ن و دەمانەوێ���ت تا س���ەریش لە دەسەاڵتدا بمێنینەوە، بەاڵم حوكمڕانیمان دەكرێت چاكتربكرێت. ئێوەش دەتوانن ئ���ەم وەزیف���ە نیش���تیمانییەمان ب���ۆ جێبەجێبكەن، چونك���ە هەر كارێك لە خزمەتی سیس���تەمدا بێت لە خزمەتی بەمانایەكیتر گشتیش���دایە. چاك���ەی پرس���ی س���ەرەكیی گۆرینی سیستەم نییە، بەڵكو پرسی جەوهەریی پاراستنی ئەم ئەزموونەی���ە لەرێگای ناچاركردنی ئۆپۆزیس���ۆنەوە ب���ۆ بەش���داربوون لە ئەرك���ە جێبەجێكردن���ی دەس���ەاڵت و

نەتەوەییەكانیان.

13 )362( سێشه ممه 2013/1/29 [email protected]بیروڕا

ئه گه ر ئه مجاره شه ڕ له گه ڵ به غدا هه ڵبگیرسێ ، هه ق وایه كورد ده وڵه تی سه ربه خۆ رابگه یه نێ

هۆبز لەهەولێرە

كۆمه ڵ���گاكان، به رده وامی گرفت���ی ته نانه ت خاڵی س���ه ره كی گفتوگۆكانی نێو فه لسه فه ی سیاسیش له مه ڕ پرسی له س���ه رده می هه ر فه رمانڕه واییكردن، یۆنان���ه وه بگ���ره ، تا ده گات���ه ئه مڕۆ، له ده وروبه ری دو پرسیاردا خوالوه ته وه ، كه بریتین له هه ردو پرسیاری : پێویسته كێ فه رمانڕه وایی بكات؟ پێویسته چۆن

فه رمانڕه وایه تی بكرێ ؟وه اڵم رۆش���نایی له ب���ه ر دواج���ار هه ریه كه جی���اوازدا، وه رگرتنه وه یه كی له ئه فاتون و س���ۆكرات ده یبه س���تنه وه به حیكمه تی خودی فه رمانڕه وا، ئه وه ی له و نێوه ش���دا به گرنگ���ی ده ه مێنێته وه ئه وه ی���ه ، ك���ه حیكمه ت���ی ئه فاتونی ، فه رمانڕه وا ده خاته ده ره وه ی پرس���یارو له به رامبه ریش���دا لێك���ردن، گوم���ان حیكمه تی سۆكراتی ، فه رمانڕه وا ده خاته

به رده م به رپرسیارێتی .فه رمانڕه وای حه كیم له دیدی سۆكراتدا، كه س���ێكه تێده گاو درك به و راس���تییه ده كات، كه خاوه ن تواناو ش���اره زایی و ئه وه ی ت���ا س���نورداره ، لێهاتوییه كی به گوێره ی ئه و روانینه ، حوكمڕان ددان به وه دا ده نێ ، كه هه مو شتێك نازانێ و له تێگه یش���تن و دیاریكراوی توانایه كی هێ���زی بیركردنه وه و دركك���ردن هه یه . هه رچ���ی دی���دگای ئه فاتونییه بۆ ئه و كه سه ی پێویسته حوكم بكات، دیدگایه كه نزیكتر له به پیرۆزكردن، به وه ی كه س���ی فه رمانڕه وا له یه ك كاتدا حه كیم و نایاب و

باشترینیانه . به مانایه كی تر، ئه فاتون حوكم و فه رمانڕه وایی كردن بۆ حه كیم و باش���ترینیان به ره وا ده زانێ ، له كاتێكدا به الی سۆكراته وه بیركردنه وه یه كی له م چه شنه ، به و مانایه دێت، كه كه سه كه توش���ی هه ڵچون و ویس���تی ده سهاڵت و گه وره یی بوه ، ب���ه م پێیه ش مرۆڤی وا

ناتوانێ نه حه كیم بێ و نه باشترینیان.حیكم���ه ت گۆش���ه نیگایه وه ، ل���ه م نییه له مانه وه دا له فه رمانڕه واییك���ردن له سه ر كورسی ده سه اڵت، به قه د ئه وه ی حیكمه تی فه رمانڕه وایی له وه دایه چۆن له یاده وه ری خه ڵكدا زیندو ده مێنیته وه . به مانایه ك���ی دی ، گرنگ���ی و ناوه ڕۆكی پرس���ه كه له چۆنیه ت���ی دامه زراندن���ی بایه خه كه ی به ڵك���و نییه ، حوكمڕانیدا ده س���تبه رداربون له چۆنییه ت���ی

له فه رمانڕه واییدایه . فه رمانڕه واكانی گشتی به شێوه یه كی حیكمه تانه كولت���ورو ب���ه و رۆژهه اڵت نام���ۆن، نامۆن به و واتای���ه ی نایانه وێ جگه له خۆیان، كه سی تر سه ربكه وێته س���ه ر ته خت���ی ده س���ه اڵت. ئه م���ه ش چه ن���ده په یوه ندی به ویس���ت و مه یلی هه یه فه رمانڕه وا خودی نه رجسییانه ی ب���ۆ بێده نگكردن���ی فه رمانپێك���راوان، به جۆری په یوه ن���دی ئه وه ن���ده ش دو تێگه یشتن و ته وزیفكردنه وه ی ئه و هه یه

بۆ چییه تی ده سه اڵت.به واتایه ك���ی تر، خه ونی هه میش���ه ی فه رمانڕه وا له رۆژهه اڵت���دا ئه وه نه بوه و

نیی���ه ، كه چ���ۆن فه رمانڕه وایی بكرێ ، ئ���ه و، س���ه ره كی ئامانج���ی به ڵك���و وه اڵمدان���ه وه ی ئ���ه و پرس���یاره یه ، كه فه رمانڕه وایی ك���ێ پێویس���ته ده ڵێ : ب���كات؟ ئیتر له و نێوه ش���دا چۆنییه تی به رمه بنای به فه رمانڕه وایی ، گه یش���تن كۆمه ڵ���ێ بنه م���او به ها ب���وه و ده بێ ، ك���ه دورو نزیك له گ���ه ڵ بنه ماو به هاو رێگاو ش���ێوازو میكانیزمه شارستانی و دیموكراس���ییه كانی گه یش���تنه ته ختی فه رمانڕه وایه ت���ی نایه ن���ه وه . دواج���ار ه���ه ر خودی ئه و بنه ماو به هایانه ش���ن، له گ���ه ڵ خۆیاندا میراتگری سیاس���ی ، ی���ان میراتگ���ری فه رمانڕه وایی���ان له م كردۆت���ه رۆژهه اڵت���دا جوگرافیای���ه ی كولتورو بۆ به رده وامی ئه و كولتوره ش سڵ له هیچ شێوازو میكانیزمێكی سته م تا بگره ، له گه وجاندنه وه نه كراوه ته وه ، به مێگه لكردن و س���ه ركوتكردن ده گات. چۆنییه تی پرس���یاری وه اڵمی هاوكات فه رمانڕه وای���ی كردنیش، ه���ه ر له گه ڵ ئه و عه قڵییه ته دا شكڵ و شێوازی خۆی

وه رگرتووه و به رده وامی پێدراوه . س���ه رزه مینه ل���ه م فه رمان���ڕه وا كولت���وری و كۆمه اڵیه تییه ی رۆژهه اڵتدا، س���ه ره ڕای ش���اره زایی له مێژوو بینینی ئه زمونه كانی ساته وه ختی فه رمانڕه وایی خۆیش���ی ، كه چۆن رۆیش���تون و چۆن ده ڕۆن، كه چی چونك���ه ئه و به جۆرێك له فه رمانڕه وایی خواوه ند، له ده سه اڵتی كردن گه یش���توه ، كه نابێ كه س���ی تر لێی به رخ���ورد بێ . نه ك ه���ه ر ئاماده نییه كورس���ی عه رش چۆڵ بكا، به ڵكو ئه وانه ش دادگایی ده كات، كه پرسیاری نهێنی مانه وه ی له سه ر كورسی عه رش لێده كه ن، ته نانه ت به وه ش ناوه س���تێ و ده خاته میراتگرێكیش له دوای خۆیه وه

وه ك فه رمانڕه وایی و كه ڵكه ڵه ی س���ه ر چۆن خۆی ده یه وێ ، ئاوا گۆشی ده كا. بۆیه س���ه یر نییه ، كه به درێژایی مێژوی فه رمانڕه وایه تی له رۆژهه اڵتدا، به ده گمه ن نه ب���ێ ، ئه گینا نمونه یه كی له چه ش���نی )ماندێلا( نادۆزیته وه ، كه ئاش���تییانه بێته س���ه ر ته خ���ت و ئاش���تیخوازانه و به ویس���ت و ئیراده ی خۆیش���ی كورسی ب���كات و له دوایه وه ده س���ه اڵت چ���ۆڵ میراتگرێك���ی نه بێت. دیاره هه ر خودی ئ���ه و دۆخ���ه نه خوازراوه یش���ه ، ل���ه م سه رزه مینه دا، كه وای كردوه شۆڕش و كوده تای س���ه ربازی ببن���ه زیندوترین و كاریگه رترین روخساری ژیان و ملمانێی

سیاسی .

حیكمه تی فه رمانڕه وایی كردننوری بێخاڵی

به درێژایی مێژوی فه رمانڕه وایه تی له رۆژهه اڵتدا،

به ده گمه ن نه بێ ، ئه گینا نمونه یه كی

له چه شنی )ماندێلا( نادۆزیته وه

دەسەاڵتی كوردی و لە ئێستاشدا

پارتی بە تایبەت، تێڕوانینێكی

تایبەتی بۆ پرسی دەستور هەیە كە هاوتەریبییەكەی جێگای تێڕامانە

لەگەڵ فەلسەفەی سیاسیی هۆبز

19 »»

ئه و زه مانه به سه رچوه

كه سێ ده وڵه تی هه رێمایه تی گه له كۆمه كی

بكه ن، پیانی له ناوبردنی ده وڵه تی

كوردستان بكێشن

19 »»

Page 14: ژماره 362

تێگه یش���تن له دۆخی ئێران بۆ کورد به گشتی له کوردس���تان گرنگه. ئێمه له م بواره دا خاوه ن هیچ دیدێک و تێگه یشتنێک نین. بۆ هه رێم واڵتێک که دراوسێمانه، کاریگه ری راسته وخۆی هه یه له سه ر زۆر بواری ژیار و سیاس���یمان که چی نازانین ئاراسته ی ئه م واڵته به ره و کوێ ده چێت. ئێران له هه موو ئاستێکدا له قه یراندایه: کۆمه اڵیه تی، نێوده وڵه ت���ی، ئاب���وری، وه له س���ه رووی هه موویانه وه سیاسی. کرۆک���ی قه یران���ی ئێ���ران بوونیه تی له س���ه رمایه داری سیس���ته می ده ره وه ی جیهانی. ئه وه ی ئه م قه یرانه ی بۆ ئێران س���ه رمایه داریبوونی قووڵکردوه ت���ه وه، هه بوونی به ب���ێ ئابوریه تی، ش���ێوازی توانا بۆ به شداریه كی چاالکانه له بازاری

سه رمایه داری جیهاندا. واڵت���ی ئێ���ران وه ك واڵتێک���ی پێگه گرنگ ل���ه رۆژهه اڵتی ناوه راس���تدا، له ده روون���ی سیاس���یه وه دۆخ���ی رووی هه میشه له هه وڵی ئه وه دایه که واڵتێکی کاریگه ربێ���ت له ناوچه ک���ه دا، ئه مه به تایبه ت که ئه م واڵته خاوه ن مێژوویه كی ئیمپراتۆری و ئیمپریالیزمیه. به اڵم ئێران وه ك زۆرب���ه ی واڵتان���ی ت���ری ناوچه ی رۆژهه اڵتی ناوه راست نه یتوانی له ئابوری دواکه وتووی کشتوکاڵ و پاشان کرێخۆری سامانی سروشتی بگوێزێته وه بۆ ئابوری پیشه سازی مۆدرێن. ئه م هه وڵه ی ئێران له زیاتر له س���ه ده یه كه ره دووی ئێران ده نێت به اڵم چونکه ئێران، یان نوخبه ی سیاس���ی و رۆش���نبیری ئه و واڵته نازانن چۆن پێکه وه گرێدانێک دروس���تبکه ن له نێوان ئابوری و سیاسه تدا بۆیه سه رتاپا هه وڵه کانی���ان ل���ه و بواره دا شکس���تی

هێناوه.ئێمه چه کی ئه تۆمی ئێران یان هه وڵی ئێ���ران بۆ هه بوونی چه ک���ی ئه تۆمی به رووداوێک له قه ڵه م ئه ده ین که ده توانین قه یرانه کان���ی ئێرانمان بۆ راڤه بکات. له سه ره تادا ده پرسین ئێران بۆ ده خوازێت ببێته خاوه ن چه کی ئه تۆمی؟ هه میشه دوو وه اڵم ئاماده یه: یه که م، ئێران ده خوازێت ل���ه رێ���گای بوونی چه ک���ی ئه تۆمیه وه ببێته بپارێزێت و رژێمه که ی ئاسایش���ی واڵتێکی کاریگه ر له ناوچه که دا، دووه م، که زیاتر وه اڵمی ئێران خۆیه تی، چه کی ئه تۆمی بۆ ئامانجی ئاشتیه، نه ک شه ر. له راس���تیدا ه���ه ردوو وه اڵمه كه پێکه وه راس���تن. له رووی ئاسایشه وه ئێران له ئه زموون���ی واڵتانی ت���ره وه فێربووه که له رێگای چه کی ئه تۆمیه وه ئاسایش���ی پارێزراوترده بێ���ت. به اڵم چه کی ئه تۆمی لێره دا ده چێته خانه ی ئه و هاوكێشه یه وه که له رۆژگاری جه نگی س���ارددا باوبوو، که کورتکراوه ک���ه ی به زمانی ئینگلیزی پێی ده وترا ماد، وێرانکردنی هه ردووال. به ومانای���ه چونکه چه ک���ی ئه تۆمی له به کارهێنانی، کاتێک هه ردووال هه یانبێت، ئه وا هه ردووال زیانبه خش ده بن، بۆیه له ئه نجامدا هه وڵ زیاتر بۆئه وه یه که چۆن ل���ه به کارهێنانی به کارنه یه ت یان رێگا بگیرێت. به اڵم ئاس���ایش ته نها قه یرانی ئێران نیه. له راستیدا قه یرانی گه وره ی ئاسایشی ئێران له ناوه وه یه، وه چه کی ئه تۆم���ی ئامرازه که ی نیه به ڵکو که لتور ئامرازه که یه ت���ی. بۆی���ه به كارهێنان���ی چه ك���ی ئه تۆمی بۆ مه به س���تی جگه له ش���ه ر ئامانجێکی گرنگه بۆ ئێران. بۆ؟ ئارگومێنتی ئیس���رائیلیه كان ئه وه یه که ئێران خ���اوه ن بڕێکی زۆر له س���امانی سروش���تیه، بۆیه چ پێویست ده كات که هه وڵی به ده س���ت هێنانی ووزه بدات له رێگای چه كی ئه تۆمیه وه؟ به اڵم ئه مه ته نها نیوه ی راس���تیه كه یه، وه ئیسرائیلیه كان وه ك بانگه شه یه كی فشار دروستکردن بۆ س���ه ر ئێران سودی لێوه رده گرن. راسته که ئێران خاوه ن س���امانی سروش���تیه، به اڵم ئه وه ی ئێران ده یه وێت ئه وه یه که بکاته سه رچاوه ی ئه وسامانه سروشتیه ده ستکه وتی دراوی تۆکمه )ره ق(. بۆیه سیاس���ه تی ئێران له ئۆپیک هه میشه به ئاراس���ته ی ئه وه دایه ک���ه ده بێت نه وت هه میشه نرخی به رزبێت. ئێران واڵتێکی زه به الحه، ئه گه ر بێتوو نه بێته واڵتێکی پیشه سازی ئه وا ته نها له رێگای داهاتی س���امانی سروش���تیه وه ناتوانێت ببێته واڵتێک���ی به هێز. بۆیه بۆئ���ه وه ی ببێته واڵتێکی پیشه سازی ده بێت سه رچاوه ی وزه ک���ه ی له ناوه وه له رێ���گای جودا له نه وت غازه و به ده ست بهێنێت بۆئه وه ی توان���ای کرینی پیشه س���ازی هه بێت وه خ���اوه ن ئابوریه ك���ی به هێزبێت هه تا له

توانایدا بێت فراوانخوازی بکات له رووی پیشه سازیه وه.

به اڵم ئه م دۆخه هێنده ئاس���ان نیه. وه ك چ���ۆن ئیس���رائیل دژ ب���ه چه کی جه نگی ئه تۆمی ئێرانه، س���عودیه دژ به چه کی ئاش���تی ئه تۆم���ی ئێرانه )دیاره بێگومان الیه نه جه نگیه که شی(. چونکه سعودیه ناخوازێت ئێران ببێته واڵتێکی به هێز له ناوچه که دا وه هاوسه نگی هێز تێکبدات، به تایبه ت که ئێستا هه تا بێت سعودیه به تایبه ت له ناوچه ی شیعه نشین له ده بێته وه. ناسه قامگیری رووبه رووی هه مانکاتدا نایه وێگ ئێران سه رچاوه یه كی گ���ه وره ی س���امانی سروش���تی بێ���ت. ئه مریکاو دونیای سه رمایه داری به گشتی نایانه وێت که ئێران به شوناسێکی، وه ك ئه و شوناس���ه ی که هه یه تی گوایه دژ و ناتابایه له گه ڵ رۆژئاوادا، ببێته به شێک له بازاری جیهانی وه س���ودمه ندبێت له به ربوومه کانی ئه م بازاڕه. بۆیه ده كرێت بوترێ���ت که ئێ���ران چ بۆ ئاش���تی و چ ب���ۆ جه ن���گ رووب���ه رووی نه یارێتی زۆر ده بێته وه ل���ه میانه ی بونیادنانی چه کی ئه تۆمیدا. هه ر له م روانگه یه وه ده كرێت بوترێت روس���یاش دۆس���تی ئێران نیه، چونکه روس���یاش وه ک سعودیه واڵتێکه له س���ه ر سامانی سروش���تی ده ژی، وه هه م���وو هه وڵێک���ی ئه وه یه ک���ه بازاڕی غ���ازی ئه وروپ���ا بۆخۆی ق���ۆرخ بکات، بۆیه پش���تگیری روس���یا تا ئاستێکه. ئه گه ر ئه مه ئه و چوارچێوه یه یه بێت که ئێران تیایدا خ���ۆی ده بینێته وه، ده بێت

کاریگه ریه کانی چی بن؟

یه ك���ه م کاریگه ری دابڕان���ی ئێرانه له بازاری جیه���ان، به جۆرێک ته نانه ت ئه و واڵتان���ه ی که خوازی���اری ئه وه ش بوون که نه وتی ئێران بکڕن ئێس���تا توش���ی رێگری گه وره ده بنه وه، بۆ نموونه هیند، چونکه هیچ رێگایه کی بانکی نه ماوه بۆ گواس���تنه وه ی پاره، بۆیه هیند ناچاره روو بکاته س���عودیه. هه روه ها له رێگای وه س���تانی کۆمپانی���ا رۆژئاواییه کان له بواری ئینشورانس���ی که ش���توانیدا هیچ کۆمپانیایه كی که شتیوانی نیه که بتوانێ که ش���تی بنێرێت بۆ ئێ���ران بۆیه ئێران ئێس���تا له ئه نجامدا که مت���ر له نیوه ی ب���ڕی نه وتی ده فرۆش���ێت. کارمه ندێکی باڵۆێزخانه ی کۆریای باشور له م رۆژانه دا ئام���اژه ی ئ���ه وه ی پێدام ک���ه کوریا له هه وڵ���ی لۆبیکردنیدایه ب���ۆ الوازکردنی ئابلۆق���ه له مباره وه. ئ���ه م دۆخه بوه ته هۆی ئه وه ی که ئێران ئه وه نه وته ی که ده ری ده هێنێت هێنده س���ودمه ندنه بێت لێی، چونکه ب���ۆ نموونه تێچوونی یه ك به رمیل نه وت له ئێران 15 دۆالره که چی له سعودیه ته نها سێ دۆالره، به م پێیه س���عودیه ده توانێت له رێ���گای نه وتی

که متره وه زیاتر سودمه ندبێت. ئێران ئێستا له دۆخێکدایه )هه وڵدان بۆ ده ستکه وتنی چه ك( که به بوونی و به نه بوونی به خاوه ن چه کی ئه تۆمی نابێته واڵتێکی پیشه س���ازی، ل���ه هه مانکاتدا به فیرۆئه دات واڵته که ی زۆری داهاتێکی وه هه تابێت مه ترس���ی زیاتر ده بێت له خه ڵكه که ی: له س���ێداره دانی به رده وام له مه یدانه گشتیه کاندا نیشانه ی ئه وه یه که ده سه اڵت ده خوازێت که خه ڵك لێی تۆقیوبێت، ده س���ه اڵتێک پێویس���تی به تۆقین���ی خه ڵك بێت ئ���ه وا له دۆخێکی الوازدایه، چونکه دوا ئامرازی ده سه اڵت تۆقاندن���ه. رۆژئاوا هه میش���ه زیره کانه یاریه كه وه ها ده هۆنێته وه که هه رچۆنێک

هه نگاوبنێیت زیان له خۆت ده ده یت.

بیروڕا)362( سێشه ممه 142013/1/29

ده‌ینوسێت

دۆخی ئێران

[email protected]

داوای سوننه كان له نێوان یاساو ده ستوردا

کۆبونەوەی سەرکردەکانی ئۆپۆزسیۆن و سەرۆکی هەرێم

ماوه یه كه له هه ندێك له ش���اره س���وننه نش���ینه كاندا خۆپیش���اندان و ناڕه زایی به رده وامه ، ئه م���ه ش دوای ئه وه دێت ك���ه هێزه كانی ئاسایش���ی عێ���راق نۆ كه سیان له پاسه وانه كانی به ڕێز وه زیری دارایی رافع عیس���اوی ده س���تگیركرد، پێده چێ���ت كه ئ���ه وه ئه و پریش���كه بێ���ت ك���ه ئاگره ك���ه ی داگیرس���اندو خۆپیش���انده ران رێگ���ه ی نێوده وڵه تی نێوان عێ���راق و ئوردنی���ان گرت، مه ال س���وننه كان ئه م هه له یان قۆس���ته وه و كه وتنه سه ر شه پۆلی ناڕه زایی خه ڵك، مه یان���ی ناڕه زای���ی خه ڵكی���ان كرده مه یان���ی ش���ه ڕی مه زهه بی ب���ۆ قینی به ش���یعه كان و به رامبه ر له مێژوینه یان سه له فی و دروشمه كانی به رزكردنه وه ی جیهادی و هه ڵكردنی ئااڵی كوردس���تان هه ندێ���ك ئ���اوه ژو به ش���ێوه یه كی دڵخۆشكرد، كوردستانیان له مه الكانی ئ���ه و وتاران���ه ی كه مه ال س���وننه كان له سه كۆی خۆپیش���اندانه كاندا ئه یده ن لێوانلێ���وه له دوژمنكاری وقین و هاندان ب���ۆ توندوتی���ژی ك���ه هه نگاونانه بۆ كوش���تن و كاولكاری وه كو رزگاركردنی عێراق له مه جوس���ییه س���ه فه وییه كان، جگ���ه له وت���اری راف���ع عیس���اوی كه كوردی به س���وننه ناوبرد و سوپاس���ی هه ڵوێس���تییانی ك���رد كه پش���تگیری خه ڵك���ی فه لوجه ی���ان ك���ردوه له گه ڵ ناوچانه ئ���ه و هۆزه كانی ئه مانه ش���دا خۆی���ان به خاوه نی خۆپیش���اندانه كان ئه زان���ن و كۆمه ڵێ چاالك���ی هۆزایتیی كردوه ، داواكه وتوانه یان تایفه گه رێتی و س���ه دام و وێن���ه ی به رزكردن���ه وه ی ئااڵك���ه ی و ئااڵی چه كدارانی س���وریاو وێن���ه ی ئه ردۆگانی س���ه رۆكی توركیا ل���ه م س���ه روبه ندانه دا عی���زه ت دوری دروش���می به كۆمه ڵێك ده ركه وت���ه وه س���واوی فاشیستی به عس���ه وه كه تا ئێستا هیچ كه سێك له وانه ی كه خۆیان به ڕێكخه رو میراتگری خۆپیشاندانه كان ده زان���ن بچوكترین دژه هه ڵوێس���تیان نه نواندوه ، له گه ڵ ئه وانه شدا كۆمه ڵێك داوایان هه بوه كه هه وڵده ده م له سنوری یاس���او ده س���توردا لێكدان���ه وه ی بۆ بكه م، به تایبه ت س���ه رۆكایه تی هه رێم پشتیوانییان لێده كات و ئۆپۆزیسیۆنیش

له داواكانیان پش���تگیری له كوردستان ب���ه اڵم یاس���ادا، له س���نوری ده كات دیاریی���ان نه كردوه پش���تگیری له كام ل���ه و خااڵنه ده ك���ه ن، ك���ه به داخه وه هه ردوالیان دیدێكی رۆش���نیان له سه ر خوێنه ری نه بوه . كوردس���تان ئاستی ده بینێت له ته له فیزیۆنه كانه وه به ڕێ���ز كه هه ندێ له سیاسییه كان چۆن سواری ئ���ه و ڕه وته بون، ئه وه ت���ا وه زیره له و وه زاره تانه ی كه پۆستی سه روه رییه دژ به حكومه ت قسه ئه كات كه ئاماده نییه واز له موچه ی ڕۆژێكی بهێنێت، قه واره له حكومه ت و به ش���ێكه سیاسییه كه ی خ���ۆی به دژ له قه ڵ���ه م ده دات و نیفاقی سیاسی گه یشتۆته ئاستێك كه له دنیادا بێوێنه یه ، ئه گه ر داخوازییه كان داخوازی دیموكراتی و پێش���كه وتوبن، یان داوای خزمه تگوزاری���ی و دژ به گه نده ڵ���ی بن مایه ی پش���تگیرییه ، ئایا ئه م داوایانه

ده چنه چ خانه یه كه وه : هه م���و به ردان���ی یه ك���ه م: داوای ژن���ه گی���راوه كان كه به پێی یاس���ای تیرۆری به دن���او به هه مو بڕگه كانییه وه كه یسی هه واڵه كردنی ده ستگیركراون و ئه و ژنانه ی كه به كێش���ه ی تاوانكاری ژنانی پارێزگاكانیان و ب���ۆ تۆمه تبارن به غدا بۆ ئه نبار، هه واڵكردنی كه یس���ی دكتۆر رافع عیس���اوی و پاسه وانانی بۆ ده زگا قه زاییه كانی ئه نبار، لێپرسینه وه له و كه سانه ی كه له وانه دا پێشێلكارییان

كردوه . به ردانی ئه و كه س���انه ی كه به یاسای له ده س���ه اڵتی حوكم���دراون تی���رۆر حكوم���ه ت و خ���ودی به ڕێ���ز مالیكیدا نییه ، به ڵكو ئه وه به یاس���ای لێبوردن ده بێت ك���ه كاری په ڕله مانی عێراقه . هه واڵه كردنی كه یسی ژنه تۆمه تباره كان ب���ۆ تاوانكارییه كان���دا له كه یس���ه پارێزگاكانی���ان داوایه كی نایاس���اییه ، چونكه ئه و ش���وێنه ی ك���ه تاوانه كه ی تێدا به ئه نجام گه یشتوه به پێی یاسای بنه مای دادگه رێت���ی تاوانه كانی ژماره )23 ( ساڵی 1971 هه مواركراو ده زگا قه زاییه كانی ئه و ش���وێنه تایبه تمه ندن ژنه هه واڵه كردن���ی به دادگاییك���ردن. به ڕێز تاوانباران و كه یس���ی تۆمه تبارو وه زی���ری دارای���ی رافع عیس���اوی بۆ

پارێ���زگای ئه نب���ار هی���چ بنه مایه كی یاسایی نییه و ده ستوه ردانێكی ناڕه وایه له كاروباری دادوه ریی و ئه مه ش پرسیاره ئایا بۆچی بۆ دادگاكانی ئه نبار، ته نها ئه وێ س���ه كۆی عه داله ته ؟ ئایا ئه وێ سیسته مێكی داوه ریی جیاوازی هه یه ؟ ئه مه ڕێك دوباره كردن���ه وه ی داواكه ی تۆمه تب���ار تاریق هاش���مییه كه داوای ده ك���رد كه یس���ه كه ی بۆ كوردس���تان هه واڵه بكرێت. دیاره ناكرێت چاوپۆشی له و پێشێلكارییانه بكرێت كه له گرتن و تۆمه تباران���دا له گ���ه ڵ لێكۆڵین���ه وه له زیندانه كان���دا، هه روه ه���ا ك���راوه ، هه روه ها كه یس���ی ئه وانه ی كه ماوه ی حوكمه كانی���ان ته واوب���وه ك���ه به هه ر

هۆیه ك به رنه دراون . وه اڵمدان���ه وه ی دوه م: داوای به راگرتن���ی نێوده وڵه تیی���ه كان داوا حوكمه كان���ی جێبه جێكردن���ی بپرس���ین كێن له س���ێداره دان. ئه گه ر ئه وان���ه ی حوكم���ی له س���ێداره دانیان بۆ ده رچ���وه : ئه وان���ه ن ك���ه تاوانی نێوده وڵه تییان وه كو جینۆسایدو تاوانی به خه ڵكی كوردستان و نێوده وڵه تی دژ عێراق كردوه كه سه رانی ڕژێمی به عسن كه هه ندێ الكه وت���ه و نابوتی كوردیش هاوخه م���ی خۆیان دژ به ئیعدامكردنیان تیۆریزه ده ك���ه ن. زۆرێكی تر له وانه ی كه حوكمی ئیعدامی���ان هه یه ئه وانه ن كه كرده وه ی تیرۆریس���تی ته قینه وه ی خۆك���وژی ده كه ن جگ���ه له وانه ی كه عێراق گه الن���ی ئاس���ایین. تاوانباری ئه وه نده یان ئازارو كوشتوبڕو مه ینه تی به ده ست ئه وانه وه بینیوه كه خوازیاره ئه وانه له ڕه گ و ریش���ه وه ده ربهێنرێن، ئه گ���ه ر ئه و داوای���ه بیانویه ك بێت بۆ رزگاركردنی تۆمه تبار تاریق هاش���می و

نادروست و داوایه كی ئه وه پاسه وانانی بێ بنه مایه .

داوای س���ێیه م: هه ڵپه س���اردنی كار به م���اده ی چ���واری یاس���ای تی���رۆرو تیرۆر یاسایی كه یسه كانی وه ستاندنی تا ئه نجومه ن���ی نوێنه ران) په ڕله مان (

یاساكه پوچه ڵ ده كاته وه .ئه گه ر بپرس���ین ك���ه ئایا م���اده ی چوار چییه كه خه ڵكانێكی س���ه غڵه ت

كردوه ؟تی���رۆر قه اڵچۆكردن���ی یاس���ای ) 2005 له س���اڵی ) ) به ژم���اره )13

دا ده رچ���وه و له هۆكان���ی ده رچون���ی یاس���اكه دا هاتوه كه تی���رۆر زیانێكی گه یاندوه كۆمه ڵ به جه سته ی گه وره ی كه هه ڕه شه یه بۆسه ر ئاسایشی گشتی كه هه ڕه ش���ه یه بۆ س���ه ر سیسته می له سه روه ری دیموكراتی كه هه ڕه شه یه یاساو ده س���ته به ری ماف و ئازادییه كان

ده كات. ماده ی چواره می یاس���اكه ماده یه كی س���زاییه كه حوكمی له سێداره دانه بۆ هه ركه س���ێك خۆی یان به هاوبه ش���ی كارێكی تیرۆریس���تی بكات له وانه ی كه له ماده ی دوو س���ێی یاساكه دا هاتوه . هانده رو پیالنكێش و مومه ویل و س���زای بك���ه ری تاوانه ك���ه ئه درێ���ن . بڕگه ی دوه می ئه م ماده یه ش سزای زیندانی هه میشه ییه كه به ئه نقه ست تیرۆریستێك

یان كارێكی تیرۆریستی بشارێته وه .ماده ی دو له كرده وه تیرۆریستییه كان ده دوێ���ت له هه ش���ت بڕگ���ه داو ماده ی سێیه م له پێنج بڕگه دا ئه و كردانه ی كه تاوانی ئاسایشی ده وڵه تین دیاریكردوه كه ئه م یاس���ایه نزیكی له زۆر یاس���ای

واڵتانی پێشكه وتو هه یه ....

کۆبون���ەوەی س���ەرۆکی هەرێم و س���ێ سەرکردەکەی ئۆپۆزیسیۆن)نەوشیروان مس���تەفا، محەم���ەد ف���ەرەج و عەلی باپی���ر(، بەش���ێوەیەک لەش���ێوەکان، فۆرمێک���ی تازەیە لەبەرەوپێش���چونی دەس���ەاڵت و نێوان پەیوەندییەکان���ی ئۆپۆزیس���یۆندا لەهەرێم���دا، چونک���ە هەرچەندە یەک یەکی س���ەرکردەکانی سەرۆکی سەردانی بەجیا ئۆپۆزسیۆن هەرێمیان ک���ردوەو س���ەردانی کراون لەالیەن سەرۆکی هەرێمەوە، بەاڵم ئەمە یەکەمجارە کە کۆبونەوەی لەو شێوەیە بەڕیوەبچێ���ت و پێش���وەخت ئەجندای کۆبونەوەک���ە دیاریکرابێت، بۆ ئەوەی کە هەمووان تێبگەن، کە کۆبونەوەکە کۆبونەوەیەکی تەشریفاتی نییە، بەڵکو ئامانجێکی سیاس���ی و کوبونەوەیەکی

سیاسی دیاریکراوی لەپشتە.هەرچەن���دە بەه���ۆی قورس���ی)الی م���ەرج و ق���ورس( دەس���ەاڵت داواکارییەکان���ی ئۆپۆزیس���یۆن، پ���ێ ناچیت بەی���ەک و دوو کۆبونەوە لەگەڵ ئەنجامێکی بگەن���ە س���ەرۆکی هەرێم بێت بەڕێککەوتن )ج���ا یەکالکەرەوە

یان بەدورکەوتنەوەیەکی پانوبەرین(.سیاس���ی ش���یکارێکی ئەگ���ەر وردبی���ن بکەین بۆ ئ���ەو کۆبونەوەیەو پێناچیت داهات���وو، کۆبونەوەکان���ی کۆبونەوەکان، هیچ ئەنجامێکی ئەوتۆی لیبکەوێت���ەوە، لەب���ەر ئ���ەم هۆیانەی

خوارەوە:یەکەم: بینیمان کە کۆبونەوەی پێنج ئۆپۆزسیۆن دەس���ەاڵت و نێوان قۆڵی لەدوای 17 ی ش���وبات، بەچ ئاقارێکدا ڕۆیش���ت و بینیم���ان ک���ە ن���ەک هەر

نەتیجەی نەبوو، بەڵک���و بووە مایەی پێکەنی���ن و کۆمیدیا، بەتایبەتی کاتێک دەس���ەاڵتی سیاس���ی هەرێم پرۆژەی پێشکەشکرد بەئۆپۆزیسیۆن، کە ئەمە جێگەی سیاسیدا فەرهەنگێکی لەهیچ

نابێتەوە.دووەم: داواکردنی چاکسازی ڕێشەیی ئۆپۆزیسیۆنەوە لەالیەن لەدەس���ەاڵت چاکس���ازی وش���ەی ل���ەوەی )جگە ڕیش���ەیی مەتاتەو دەکرێت بەچەندەها جۆر تەفسیرو لێکدانەوەو خوێندنەوەی بۆ بکرێ���ت(، داواکارییەک���ی مەحاڵە، چونک���ە گەندەڵ���ی و جێبەجێنەکردنی یاسا لەکوردستان گەیشتۆتە ئاستێک، کە خودی سەرۆکی هەرێم وەک بااڵترین دەسەاڵت لەکوردستاندا نەیتوانی بڕیارە هەرە سادەوساکارەکانی خۆی جێبەجێ بکات )وەک لێکردنەوەی لەزگەی ڕەش بەرپرس���ەکان(، چ جای لەئۆتۆمبێلی

داواکاری چاکسازی ڕیشەیی! یەکێ���ک زان���راوە وەک س���ێیەم: ئۆپۆزیس���یۆن، لەداواکارییەکان���ی پەرلەم���ان بەمەرجەعکردن���ی داوای حوکمڕان���ی بەسیس���تەمی کردن���ی لەپاڵیش���یدا کوردس���تانن هەرێم���ی گەڕاندن���ەوەی پرۆژەی دەس���تووری هەرێم و دەستکاریکردن و کەمکردنەوەی دەسەاڵتەکانی س���ەرۆکی هەرێم، ئەم داوایە لەدوو ڕوەوە شکس���ت دەهێنێت چوارهەمدا لەخاڵ���ی دووەمی )ڕووی ب���اس دەکەی���ن( ل���ەڕوی یەکەمەوە، لەب���ەر ئەوەی، زۆر قورس���ە بۆ پارتی ک���ە داوایەکی لەو ج���ۆرەی پێ هەزم بکرێت، چونکە وەک لەچەند ش���وێنی تریش���دا ئاماژەم پێ���داوە، کە پارتی

کورس���ییەکانی هەم���وو ئامادەی���ە، پەرلەمانی کوردستان و هەتا پەرلەمانی دەربچێ���ت، لەدەس���ت عێراقیش���ی تا ئ���ەو ڕادەی���ەی لەبەینی کورس���ی دەسەالتانەی هەرێم)بەو سەرۆکایەتی ئێس���تایەوە( لەگ���ەڵ ک���ۆی گش���تی کورس���ی پەرلەمان و پۆستە سیاسی و ئیدارییەکان���ی ناو هەرێم و عێراق، ئەوا بێ ش���ک پارتی کورسی سەرۆکایەتی هەرێم هەڵدەبژێرێت، ڕەنگە زیادەڕۆیی نەبێت گەر بوترێ���ت، پارتی ئامادەیە ش���ەڕی مان و نەمانی خ���ۆی بکات تا سەر ئێس���قان تەنها لەپێناوی ئەوەی کە کورسی س���ەرۆکایەتی هەرێم)بەم دەسەالتە قەبانەی ئیستایەوە( لەژێردا بمێنێت���ەوە، نەک هەر بۆ س���ەرۆکی ئێس���تای هەرێم، بەڵکو هەڵسوکەوتی پارتی بۆن���ی ئەوەی لیدێ���ت کە ئەو کورسییە تا هەتاهەتایە لەژێر ئەندامانی بنەماڵ���ەی بارزانیدا بێ���ت، بۆیە ئەم

خاڵە الی پارتی هێڵی سورەو ناتوانێت مساوەمەی لەسەر بکات، لەوە دەربچێت پارتی ئامادەیە مساوەمە لەسەر هەموو

شتێکی تر بکات.ئۆپۆزیس���یۆن داواکاریی چوارهەم: پەرلەمان���ی و )سیس���تەمی بەمەرجەعکردن���ی پەرلەمان(، ئەمەش گرەوکردنە لەس���ەر پرس���ێک کە هەر لەسەرەتاوە دۆڕاوە، چونکە نەیەکێتی و پارتی، نەخودی ئۆپۆزسێۆن بەهەرسێ )جگە نەسەرکردەکانیان حیزبەکەوە، لەکۆمەڵی ئیس���المی کە سەرۆکەکەی ئەندام���ی پەرلەمان���ی عێراقەو مایەی دڵخۆش���ییە(، ئام���ادەن بچن���ە ن���او پەرلەمان و شەڕە سیاسییەکە بگوازنەوە لەدونی���ای )وەک پەرلەم���ان ن���او بەرچاودەکەوێت، واڵتاندا دیموکراسی کە هیچ س���ەرۆک حیزبی���ک نییە کە حزبەکەی ئەن���دام پەرلەمانی هەبێت و ئەو ئەندام پەرلەمان نەبێت( و پەرلەمان بکەن���ە مەرج���ەع و زۆرب���ەی بڕی���ارە گرنگەکان، بەپێچەوانەوە زۆربەی بڕیارە لەدەرەوەی چارەنوسسازەکان گرنگ و خۆیان پەرلەمانتارەکانی پەرلەم���ان و دەردەچێت، بۆیە هیچ کام لەو حزبانە خۆیان ئام���ادە نین فراکس���یۆنەکەی خۆی���ان بکەنە مەرج���ەع چ جای داوا لەبەرامبەرەکەیان، کە دەسەاڵتە، بکەن. لەبەر ئەوە داوایەکی لەو شێوەیە، هیچ

نییە جگە لە لەبێژنگدانی ئاو.هەرچەن���دە وەک دەگوترێت گفتوگۆ هەمیشە بەسودترە لە نا-گفتوگۆ، بەاڵم نەگەیش���تنە ئەنجامی ئەم کۆبونەوانە، پێناچێت بەباش���ی بشکێتەوە، چونکە ئەو کات ی���ان دەبێت ئۆپۆزیس���یۆن ڕادیکااڵنە دەست بکات بەچاالکییەکانی خ���ۆی، یاخود ئەوەن���دەی تر خەڵکی بیئومید دەکات، ک���ە ئەمەش دواجار بەقازانجی ئەو نوخبەیەدا دەشکێتەوە ک���ە لەئیس���تادا دەس���ەاڵتی فیعل���ی

هەرێمیان بەدەستەوەیە.

كامیل عه بدولكه ریمدادوه ری پێشو له دادگای تاوانه كانی بااڵ

ئاری ئەبوبەکر، دانیمارک

ئێران ئێستا لەدۆخێکدایه )هه وڵدان بۆ

ده ستکه وتنی چه ك( که به بوونی و به

نه بوونی به خاوه ن چه کی ئه تۆمی نابێته

واڵتێکی پیشه سازی

هەرچەندە وەک دەگوترێت گفتوگۆ هەمیشە بەسودترە لە نا-گفتوگۆ، بەاڵم نەگەیشتنە ئەنجامی

ئەم کۆبونەوانە، پێناچێت بەباشی

بشکێتەوە

دیمەنێک لەخۆپیشاندانەکەی پارێزگای ئه نبار لەئینتەرنێتەوە

19 »»

Page 15: ژماره 362

15 (362( سێشه ممه 2013/1/29 تەندروستی

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

لەبارەی بیمەی تەندروستییەوە

بیم����ەی تەندروس����تیی بۆ چەند س����اڵێک دەچێت بابەتێکی گەرمی ناوەندە سیاسی و پێش و کوردس����تانە. تەندروس����تییەکانی لەکات و دوای ڕووداوەکانی 1٧ی شوباتەوە، دەس����ەاڵت و الی تەندروس����تیی بیم����ەی ئۆپۆزوس����ێونیش وەکو چارەس����ەرێک بۆ کێشەکانی سیس����تم و کەرتی تەندروستیی ناسێنراوە. بەاڵم ئایە کوردستان پێویستی بە بیم����ە هەیە؟ ئەگەر پێویستیش����ی پێ هەبێ����ت، چ����ۆن بیمەی����ەک و کامەیان بە کەڵکمان دێت؟ دوو دیوی س����ەرەکی ئەم بابەتە دەبێت قس����ەیان لەسەر بکرێت بۆ ئ����ەوەی بەرچاوڕوونیەکم����ان هەبێت بۆی. دیوێکی����ان پەیوەن����دی ب����ەو دنیابینیەوە هەی����ە ک����ە سیاس����ەتی تەندروس����تی لە کوردستاندا بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی سیستمی تەندروستیی هەیەتی، و دیوەکەی تریان دەس����توپەنجە لەگ����ەڵ خودی بیمە نەرمدەکات وەکو ئامرازێک بۆ چارەسەری نیش����انەیەکی نەخۆش����ی لە سیستمەکەدا

تاوەکو چارەسەرێکی بنەڕەتی و ڕیشەیی.ئەگ����ەر تاق����ە خەس����ڵەتێک هەبێت کە بناسرێت تەندروس����تیی پێی سیاس����ەتی لە کوردس����تاندا، ئ����ەوە دەکرێت ئەو تاقە خەسڵەتە هەڵپەی بەرپرسانی تەندروستی بێت بۆ دۆزینەوەی >چارەسەر<ی خێرا و بە پەلە بۆ کێش����ە ئاڵۆزەکانی سیس����تمی تەندروستیی. لەم هەڵپەیەدا، ئەوەی وەکو چارەسەر دەستنیش����اندەکرێت هیچ نابێت جگە لە دەس����تەواژەیەکی تەمومژاوی کە سیاس����یەک یا ئەوی تریان لە سەردانێکی سەرپێی بۆ واڵتێکی دەرەوە ئاشنایەتیکی هەڵپەیەدا، ل����ەم پەیداکردووە. لەگەڵ����دا هاوردەکردنی دورودرێ����ژی پرۆس����ەیەکی سیاسەت و ئامرازی دەرەکی دەستپێدەکات کە ڕیفۆرمەکان لە پینەوپەڕۆ نزیکدەکەنەوە تاوەکوچارەسەری ڕیش����ەیی. لە ڕاستیدا، ئاڵۆزیی و ئەوەن����دەی هاوردەکردنە ئ����ەم ب����ۆ گەورەت����ر دوورخای����ەن و کێش����ەی سیستمەکە دروستدەکات، هێندە ناتوانێت کێش����ەیەکی جیددی وەاڵمدەرەوەیەک����ی دیاریک����راو بێ����ت. بە کورت����ی، پەنابردنە ب����ەر هاوردەکردن����ی سیاس����ەت و ئامراز و دەستەواژەی دەرەکی وەکو بیمە هەوڵێکی سیاسیانەیە بۆ پیش����اندانی جموجوڵێکی کارا بۆ ئەنجامدانی ڕیفۆرم، لە کاتێکدا کە هیچێک لەو هێزە سیاسیانەی پاڵپشتی لەم ڕیفۆرمە دەکەن، بە تەواوەتی لە مەبەستی ڕیفۆرمەکە تێنگەیشتوون یا دەیانەوێت ئەو ڕیفۆرمەش بۆ قازانجێکی ئابوری و تایبەت

بەکاربهێنن.لە جەوهەردا، بیمە بۆ خۆالدان و پاراستنی کەسێک یا خێزانێکە لەو زەرەرە ئابووری و داراییانەی کە دەش����ێت ل����ە دەرئەنجامی وەرگرتنی خزمەتی تەندروستیەوە ڕووبدەن. ئامادەباشی و گرنگی توخمێکی هەرچەندە پالنی پێش����وەخت لە بیمەی تەندروستیدا هەیە، بەاڵم ڕەگەزە ئابووریەکان ڕەگەزێکی بااڵدەستی بیمەی تەندروستین. بە کورتی بیمە دەرمانێکە بۆ چارەس����ەری نیشانەی نەخۆش����یەک کە خەرجیی زۆر و پروکێنەرە لە تەندروس����تیدا. بۆ ئەوەی هاواڵتیەک یا زیاتر پێویس����تی بەوە نەبێ����ت کە ماڵ یا زەوی یا خانوو بۆ خزمەتێکی تەندروستی بفرۆش����ێت، دەکرێت پێ����ش وەخت و هەر ماوەی جارێک بڕێک پ����ارەی دیاریکراو لە دەخیلەیەکدا کۆبکاتەوە و لە کاتی پێویستیدا بەکاریبهێنێت. ئەم ئامرازە چارەس����ەرێکی کە نەخۆش����ییەکە نیش����انەی زیرەکانەی بەهای بەرزبوون����ەوەی زیادەمەس����رەف و خزمەتی تەندروس����تیە. پرسیارەکە لێرەدا ئەوەیە، لە بنەڕەتدا بۆچی زیادەمەسرەف و گرانی����ی هەیە لە خزمەتی تەندروس����تیدا. هەرچەن����دە وەاڵم����ی ئەم پرس����یارە زۆر تایب����ەت و ب����ەاڵم کەرت����ی هەڵدەگرێ����ت بااڵدەس����تکردنی قازانج لە تەندروس����تیدا، هەڵئاوسان و هۆکاری گەورەترین بۆخویان بەرزبوونەوەی نرخی خزمەتی تەندروستین. کێش����ەکە لێ����رەدا ئەوەی����ە ک����ە ئەوانەی دەکەن تەندروس����تی بیمەی بانگەش����ەی بە ئاگا یا بێ ئاگا دەیانەوێت کێش����ەیەک بە کێش����ەیەکی تر چارەس����ەربکەن. واتە دەیانەوێت هەڵئاوس����ان و زیادبوونی نرخی بااڵدەستکردنی بە تەندروس����تی خزمەتی خودی ئەو هۆکارە چارەس����ەربکەن کە لە بنەڕەتدا هۆکاری هەڵئاوسانەکەیە. لەمەشدا تەنها ئەو کۆمپانیا و نەخۆشخانە تایبەتانە و بەرپ����رس و خاوەنەکانیان قازانجدەکەن کە

لە پشتی ئەم ڕیفۆرمەوەن. کوردس����تان تەندروس����تی سیس����تمی پێویس����تی بە ئامراز و ڕیفۆرم و سیاسەتی هاوردەک����راو و دەرەکی نی����ە. ئەم هەڵپەیە ب����ۆ هاوردەکردن����ی ئەو سیاس����ەتانەی بە چپە بەرگوێی سیاس����یەکانی ئێمە دەکەون پێویستە بووەستێت. سیستمی تەندروستی کوردستان پێویس����تی بە چاککردن هەیە نەک نەشتەرگەری گواستنەوەی ئەم ئامراز

یا ئەوی تریان.

ئه‌نفلۆنزای‌به‌راز‌چییه‌؟ ئا: الپه ڕه ی ته ندروستی

ئه نفلۆنزای به راز نه خۆشییه كی درمی ڤایرۆسییه و به هۆی ڤایرۆسی

ئه نفلۆنزای H1N1 روده دات و ده بێته هۆی هه وكردنی توندی كۆئه ندامی

هه ناسه ی سه رو كه له وانه یه سوك، مامناوه ند یان قورس و كوشنده بێت ئه وه ش به هۆی هه وكردنی سییه كان و

په كخستنی كۆئه ندامی هه ناسه .

نیشانه كانی تا، كۆكه ، ژانی گه رو، سه رئێشه ، ژانی هه ندێكجاریش بێهێزی و ماسولكه كان و ده بێت���ه هۆی س���كچون و رش���انه وه . هه روه ها له باری قورس���دا ده بێته هۆی هه وكردن���ی س���ییه كان و په كخس���تنی

كۆئه ندامی هه ناسه و مردن.

رێگه كانی گواستنه وه ی ڤایرۆسه كه1- به ه���ۆی به ركه وتنی راس���ته وخۆ )دڵۆپه كانی ده ردراوه كان���ی له گ���ه ڵ هه وا( كۆئه ندامی هه ناس���ه ی نه خۆش )كه سی توشبو به ڤایرۆسه كه ( له كاتی

قسه كردن، كۆكه و پژمین.2- به ركه وتن )ده ست لێدان( له گه ڵ كه لوپه لی پیس���بو به ڤایرۆسه كه وه ك ده س���كی ده رگا، په نج���ه ره و دی���وار له شوێنه گش���تییه كان، دراو، گالیسكه له سه ر ڤایرۆسه كه له س���وپه رماركێت، روی كه لوپه ل���ه كان )له ژینگه ( له 2_ 8 كاتژمێر ده توانێت بمێنێته وه و مرۆڤ

توش بكات.

خۆپاراستن له توشبونی •زو زو ده س���ته كانت به ئاوو سابون

جوان بشۆ. •ده مام���ك )ماس���ك ( به كاربهێنه

له كاتی كۆكه و پژمین.

•له كاتی كۆك���ه و پژمین ده م و لوتت ده سته سڕ یان به كلێنیكس دابپۆش���ه پاش���ان فرێی بده ناو سه به ته ی زبڵ و

راسته وخۆ ده سته كانت بشۆ. توش���بو له كه س���ی •دوربك���ه وه به نه خۆشییه كه )دوری نێوانتان له یه ك

مه تر كه متر نه بێت(.•له كات���ی گفتوگۆدا، هه وڵبده دوری نێوان خۆت و كه س���ی به رامبه ر له یه ك

مه تر كه متر نه بێت. •له كات���ی س���اوكردندا دوربك���ه وه ماچك���ردن و له ته وقه ك���ردن و

له ئامێزگرتن. •دوربكه وه له شوێنی قه ره باڵغ.

•له ش���وێنی كار زو ده رگاو په نجه ره بكه ره وه بۆ هه واگۆڕكێ.

ئه نفلۆنزات نیش���انه كانی •كاتێ���ك لێده ركه وت )تا، كۆك���ه ، ژانی گه رو( سه ردانی نزیكترین بنكه ی ته ندروستی

بكه .

به پێ���ی توێژینه وه یه ك كه س���ه نته ری نه خۆش���ییه كان ب���ۆ ته ندروس���تی له ئه مه ری���كا رایگه یان���دوه خواردنه وه گازیی���ه كان ده بێت���ه هۆی توش���بون

به نه خۆشی خه مۆكی .ب�ه پێ���ی توێژینه وه یه ك كه له س���ه ر نزیكه ی 650 هه زار كه س ئه نجامدراوه و ته مه نی���ان له نێ���وان 20 بۆ 38 س���اڵ ده ب���و، ده ركه وت���وه ك���ه خواردنه وه گازییه كان زیان به ته ندروس���تی مرۆڤ ده گه یه ن���ن و ده بن���ه هۆی توش���بون به نه خۆش���ی خه مۆك���ی ، توێژینه وه كه ئاماژه ی به وه ش���داوه كه ئه و كه سانه ی رۆژانه چ���وار په رداخ له ه���ه ر جۆرێك له جۆره كان���ی خواردن���ه وه گازییه كان هه یه توش���بونیان ئه گ���ه ری بخ���ۆن به نه خۆش���ی خه مۆك���ی به رێژه ی %30 زیات���ر له و كه س���انه ی ئ���ه م رێژه یه ی

خواردنه وه گازییه كان ناخۆن.پس���پۆران و پزیش���كان جه ختی���ان كردوه ته وه كه ئه و خواردنه وانه بڕێكی زۆر شه كریان تێدایه كه مه ترسیداره بۆ توشبون به نه خشی شه كره و به الیانه وه باش���تره له ب���ری ئ���ه و خواردنه وان���ه

شه ربه تی میوه ی تازه بخورێت.

هه رچه نده له وانه یه ئێس���تا تۆ بزانیت ك���ه خواردنی هه ندێ ج���ۆری خۆراك ده بێت���ه هۆی نه خۆش���ی به تایبه تی نه خۆش���ییه كانی دڵ، به اڵم ئه سته مه بتوانی���ت هه ندێ خۆراك واز لێبێنیت، بۆیه ده ئامۆژگاری پێویسته جێبه جێ بكرێت بۆ خۆپاراستن له نه خۆشییه كه . بۆیه ه���ه ر كاتێ���ك م���رۆڤ زانی چ خۆراكێك پێویس���ته زۆر بخورێت یان به پێچه وانه وه چ خۆراكێك كه م بخورێت چ شتێك باشه رۆژانه ئه نجامی بدات، ئه وا ته ندروس���تییه كی باش بۆ خۆی

دابین ده كات.

رێگاكان بریتین له :- ناته ندروست كۆلیسترۆڵی چه وری و كه م بك���ه وه ، به رزی و كۆلیس���ترۆڵی ناو خوێن ده بێته هۆی دروس���تكردنی كه ڵه كه بو له ناو لول���ه خوێنبه ره كان. به مه ش ده بێته هۆی ره قبونی دیواری لول���ه كان كه ده بێته هۆی مه ترس���ی

رودانی جه ڵده ی دڵ و ده ماغ.به پێی توێژینه وه یه ك ده بێت چه وری تێر له خ���ۆراك ته نه���ا ٧%ی ته واوی گه رمۆكه ی خوراوی رۆژانه پێكبهێنێت و پێویس���ته رۆژانه ش مرۆڤی ئاس���ایی ته نه���ا 300 ملیگ���رام له كۆلیس���ترۆڵ بخورێت، به اڵم ئ���ه م بڕه ده بێت كه م بكرێته وه بۆ كه سێك كه كۆلیسترۆڵی جۆری خراپی له ش���ی به رزه ، به گشتی چ���ه وری تێر بۆ چێش���تلێنان خراپه ،

به ڵكو باشتر وایه رۆنی زه یتی زه یتون به كاربهێنرێت یان ئه و رۆنه ی به كاری

دێنیت زۆر نه بێت.• سه رچاوه ی خۆراكی پرۆتینی كه م له چه وری هه ڵبژێره ، وه ك گۆشتی بێ به ز، گۆش���تی باڵنده به بێ پێس���ت،

ماسی ، سپێنه ی هێلكه ، پاقله مه نی .• س���ه وزه و میوه زۆر به كاربهێنه ، چونك���ه س���ه رچاوه یه كی باش���ن بۆ هه روه ها كان���زاكان، ڤیتامین���ه كان و

به اڵم تێدای���ه ، ك���ه م گه رمۆكه ی���ان سه رچاوه یه كی باشی ریشاڵیان تێدایه كه ده بنه هۆی كه مكردنه وه ی ئاستی

كۆلیسترۆڵی له ش.• خۆێی ك���ه م به كاربهێنه له كاتی وایه باش���تر ئاماده كردن و خ���واردن نه برێته سه ر سفره و خوانه كان، چونكه س���وێری ده بێته ه���ۆی به رزبونه وه ی

پاڵه په ستۆی خوێن.• جوڵه و وه رزش به به رده وامی بكه و

هه وڵبده رۆژانه چه ند راهێنانێك بكه یت یان سێ چاره ك به پێ بڕۆیت، چونكه پێویس���تییه له هه ره یه كێكه وه رزش س���ه ره كییه كان ب���ۆ كه مكردن���ه وه ی س���ه رجه م نه خۆش���ییه كان به گشتی و

نه خۆشی دڵ به تایبه تی .له جگه ره كێش���ان. دوركه وتنه وه •ه���ۆی ده بێت���ه جگ���ه ره چونك���ه ره قبونی مولوله خوێنه كان و پاش���ان

ته سكبونه وه یان.

دڵت به م رێگایانه بپارێزه گریانی‌منداڵی‌ساوا‌ده‌بێته‌‌

هۆی‌به‌هێزكردنی‌‌ماسولكه‌ی‌سییه‌كان

دوای منداڵێ���ك كاتێ���ك پێش���تر كۆمه ڵێ���ك ده گری���ا، له دایكبون���ی بۆچون الی ش���اره زایان و پزیش���كان دروس���ت ده بو كه ئایا ئ���ه و گریانه زیان���ی هه ی���ه یان الیه نی باش���ه بۆ منداڵه كه ، به اڵم دوایین لێكۆڵینه وه ی زانس���تی پزیشكی س���ه لماندویه تی ، له ڕێگه ی دوای ئه وه ی پزیش���كه كان سه لماندنی زانستییه وه گه یشتنه ئه و ئه نجامه ی كه گریانی منداڵی س���اوا به سوده به پێچه وانه ی ئه وانه ی ده ڵێن

زیانبه خشه .د.مارت���ن مۆله ری پزیش���ك و زانا پس���پۆره كانی په یمان���گای چاودێری من���داڵ و ئازاره كان له واش���نتۆن داوا له دای���كان و باوكان ده ك���ه ن كه واز له منداڵه كه ی���ان بێنن بگری، ئه مه ش كاتێ���ك دڵنیاب���ون له وه ی هه س���ت ئازار و نه خۆش و ناكات و به برس���ێتی گه رمای نییه ، چونكه گریان سودی بۆ ماسولكه ی له به رئه وه ی هه یه كۆرپه س���ییه كانی به هێ���ز ده كات و توانای

هه ناسه دانی په ره پێده دات.پزیش���كه كه ئاماژه ی به وه داوه كه گریان���ی منداڵ له كات���ی له دایكبوندا یه كه می���ن زۆره ، چونك���ه س���ودی گریان خانه كانی ژێر كیسه كانی هه وا له له شیدا ده كاته وه و ئه وه ش یارمه تی ده دات بۆ هه ناس���ه دان به شێوه یه كی سروش���تی، له به رئ���ه وه من���داڵ له و به رزده كاته وه و قاچه كان���ی كات���ه دا فشار له سه ر دواوه ی دروست ده كات

بۆ گریان.

خواردنه وه گازییه كان ئه گه ری توشبون به خه مۆكی بۆ 30% زیاد ده كه ن

Page 16: ژماره 362

‌‌‌ئا:‌سروه‌‌جه‌الل

سه‌رپه‌رشتیاری‌‌په‌روه‌رده‌یی‌‌و‌پسپۆڕی‌‌هۆكارێكن‌بۆ‌هه‌ڵسه‌نگاندنی‌‌

سیسته‌می‌‌په‌روه‌رده‌‌له‌پێناوی‌‌باشتركردن‌و‌به‌ره‌وپێشبردنی‌،‌

مامۆستایه‌ك‌پێی‌‌باشه‌‌كه‌‌خه‌ڵكی‌‌له‌سه‌ر‌بنه‌مای‌‌توانای‌‌خودیی‌‌دابنرێت‌

نه‌ك‌حزبی‌،‌سه‌رپه‌رشتیارێكیش‌بۆچونی‌‌وایه‌‌كه‌‌فۆرمی‌‌

هه‌ڵسه‌نگاندن‌و‌ته‌نانه‌ت‌خشته‌ی‌‌كاره‌كانی‌‌مانگانه‌‌هه‌موی‌‌به‌ڕێكردنه‌،‌

ئێمه‌‌له‌هه‌ولێره‌وه‌‌به‌سه‌رماندا‌فه‌رزده‌كرێت‌لێره‌ش‌له‌ترسی‌‌

له‌ده‌ستدانی‌‌پۆسته‌كانیان‌به‌رهه‌ڵستی‌‌ناكه‌ن.

شادان‌تاڵیب‌كه‌‌پیشه‌ی‌‌مامۆستایه‌،‌سه‌ردانی‌‌سه‌رپه‌رشتیاران‌وه‌ك‌ئه‌ركی‌‌خۆی‌‌نابینێ���ت‌و‌باس‌ل���ه‌وه‌‌ده‌كات"‌هه‌ن���دێ‌‌له‌سه‌رپه‌رش���تیاران‌له‌كات���ی‌‌س���ه‌ردانه‌كانیان‌هێنده‌ی‌‌چه‌ندایه‌تییان‌له‌ال‌گرنگ���ه‌،‌هێن���ده‌‌چۆنایه‌تییان‌بۆ‌گرنگ‌نییه‌،‌ئه‌وه‌نده‌ی‌‌ش���تی‌‌ڕۆتینی‌‌و‌ئیدارییان‌له‌ال‌گرنگ���ه‌‌ئه‌وه‌نده‌‌گرنگی‌‌مامۆس���تاو‌ نێوان‌ به‌ڕه‌فت���اری‌‌ ناده‌ن‌زۆر‌ ش���تی‌‌ له‌كۆمه‌ڵ���ی‌‌ خوێن���دكار.‌س���اده‌‌ده‌پرسنه‌وه‌‌كه‌‌ش���یاوی‌‌ئه‌وه‌‌نیی���ه‌،‌به‌تایبه‌ت‌بۆ‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ش���ارو‌شوێنه‌‌دوره‌‌ده‌س���ته‌كان‌ته‌نها‌بۆ‌خۆ‌رزگاركردنه‌،‌جار‌هه‌بوه‌‌سه‌رپه‌رشتیار‌هاتوه‌‌ته‌نها‌‌10خول���ه‌ك‌ماوه‌ته‌وه‌‌تا‌

فریای‌‌خوێندنگه‌یه‌كی‌‌تر‌بكه‌وێت.سه‌رپه‌رشتیاری‌‌كارگێڕی‌‌پێیوایه‌‌كه‌‌هه‌ندێك‌له‌رێگای‌‌حزبه‌وه‌‌ئه‌و‌پیشه‌یان‌حه‌مه‌ڕه‌ش���ید‌ ش���ه‌فیق‌ ده‌درێت،‌ پێ‌"س���ه‌ردانی‌‌ راگه‌یان���د‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌‌

له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌ رۆتین���ه‌‌ سه‌رپه‌رش���تیار‌ده‌ستخۆشی‌‌له‌باش‌و‌سه‌رزه‌نشتی‌‌الوازو‌خراپ‌نییه‌،‌زۆرجار‌مامۆستایه‌ك‌به‌هۆی‌‌حیزب���ه‌وه‌‌به‌رزده‌كرێت���ه‌وه‌‌یان‌ئه‌گه‌ر‌به‌ڕێوب���ه‌ر‌موجامه‌له‌ی‌‌سه‌رپه‌رش���تیار‌

بكات‌ئه‌وا‌نمره‌ی‌‌زیاتری‌‌پێده‌دات.ناوبراو‌هێمای‌‌ب���ۆ‌ئه‌وه‌ش‌كرد‌كه‌"‌سه‌رپه‌رش���تیاریش‌هیچ‌ده‌س���هاڵتێكی‌‌نیی���ه‌و‌ته‌نان���ه‌ت‌پ���ه‌روه‌رده‌‌زۆرجار‌ده‌كات‌ سه‌رپه‌رش���تیار‌ دژایه‌ت���ی‌‌كه‌‌ ئه‌و‌سه‌رپه‌رش���تیارانه‌ی‌‌ به‌تایبه‌ت‌نایانه‌وێت‌موجامه‌له‌ی‌‌په‌روه‌رده‌‌بكه‌ن،‌له‌به‌ر‌ئ���ه‌وه‌‌نه‌بونی‌‌پالنێك‌كه‌‌پێوه‌ی‌‌پابه‌ندبن‌و‌به‌ده‌س���ه‌اڵتی‌‌خۆیانی‌‌بزانن‌هۆكاره‌و‌یه‌كێكه‌‌له‌كێش���ه‌‌گه‌وره‌كانی‌‌میزاجی‌‌ به‌پێی‌‌ به‌ڵكو‌ سه‌رپه‌رشتیاران‌سااڵنه‌‌ ده‌رده‌كرێت.‌ رێنمایی‌‌ شه‌خسی‌‌سه‌رپه‌رش���تیاران‌پاش‌سه‌ردانه‌كانیان‌ده‌كه‌ن‌و‌ مامۆستایان‌ بۆ‌ هه‌ڵسه‌نگاندن‌زۆركات‌ناڕه‌زایی‌‌به‌شێك‌له‌مامۆستایانی‌‌لێده‌كه‌وێته‌وه‌،‌ش���ادان‌تالیب‌باس���ی‌‌ل���ه‌وه‌ش‌كرد‌كه‌"هی���چ‌دادوه‌ریی‌‌نییه‌‌ڕێژه‌ی‌‌له‌‌80%‌نمره‌ی‌‌هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌له‌الی‌‌سه‌رپه‌رش���تیار‌بێ���ت‌له‌كاتێكدا‌ساڵی‌2یان‌3جار‌ئه‌گه‌ر‌وانه‌ی‌‌مامۆستا‌ببینێ‌،‌ره‌نگه‌‌ئه‌و‌رۆژه‌‌مامۆستا‌گرفت‌یان‌نه‌خۆشییه‌كی‌‌هه‌بێت‌و‌وه‌ك‌رۆژانی‌‌تر‌نه‌بێت،‌یان‌سه‌رپه‌رشتیار‌به‌شداری‌‌ل���ه‌و‌وانه‌ی���ه‌دا‌ب���كات‌كه‌‌پس���پۆڕی‌‌مامۆس���تاكه‌‌نییه‌‌ئه‌م���ه‌ش‌گرفت‌بۆ‌هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌‌مامۆس���تاكه‌‌دروست‌ده‌كات‌به‌تایبه‌ت‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ش���ار‌كه‌‌زۆركات‌مامۆس���تا‌ئه‌و‌وانه‌یه‌‌ناڵێته‌وه‌‌

كه‌‌تێیدا‌پسپۆڕه‌.‌كامه‌ران‌قه‌ه‌ره‌داغی‌‌مامۆستا‌بۆچونی‌‌وایه‌‌"هیچ‌سه‌رپه‌ریش���تیارێك‌ناتوانێت‌له‌ڕێگ���ه‌ی‌‌یه‌ك‌وانه‌وه‌‌هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌

بۆ‌توانای‌‌مامۆس���تا‌ب���كات،‌له‌فۆرمی‌‌كه‌موكوڕی‌‌ چه‌ندین‌ هه‌ڵسه‌نگاندنه‌كه‌دا‌تێدایه‌و‌سه‌رپه‌رش���تیار‌چۆن‌ده‌زانێت‌كه‌سوكاری‌‌ له‌گه‌ڵ‌‌ په‌یوه‌ندی‌ مامۆستا‌فێرخوازدا‌باش���ه‌‌یان‌نا؟‌له‌س���ه‌ر‌چ‌

بنه‌مایه‌ك‌نمره‌‌داده‌نێت؟ره‌شید‌ حه‌مه‌‌ شه‌فیق‌ سه‌رپه‌رشتیار‌هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌و‌ فۆرم���ی‌‌ ‌" ده‌ڵێ���ت‌ته‌نانه‌ت‌خش���ته‌ی‌‌كاره‌كان���ی‌‌مانگانه‌‌هه‌م���وی‌‌به‌ڕێكردنه‌،‌ئێمه‌‌له‌هه‌ولێره‌وه‌‌به‌س���ه‌رماندا‌ف���ه‌رز‌ده‌كرێ���ت‌لێره‌ش‌له‌ترس���ی‌‌له‌ده‌ستدانی‌‌پۆس���ته‌كانیان‌به‌رهه‌ڵس���تی‌‌ناكه‌ن،‌ل���ه‌‌‌1998داوای‌‌گۆڕینی‌‌فۆرمی‌‌هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌ده‌كه‌ین‌بهاڵم‌گۆڕانێكی‌‌وه‌ه���ای‌‌تێدا‌نه‌كراوه‌‌بۆی���ه‌‌ده‌بێت‌مامۆس���تایانیش‌بێده‌نگ‌

نه‌بن‌و‌فشاریان‌هه‌بێت.به‌پێویس���تی‌‌ مامۆس���تا‌كامه‌رانیش‌ده‌زانێت‌"‌سه‌رپه‌رش���تیار‌كه‌س���ێكی‌‌به‌ئه‌زمون‌و‌پس���پۆر‌بێت‌له‌بواره‌كه‌یداو‌له‌هه‌مان‌كاتدا‌له‌سه‌رخۆو‌رۆشنبیر‌بێت‌توانای‌‌دۆزینه‌وه‌ی‌‌رێگه‌‌چاره‌ی‌‌هه‌بێت‌ته‌زكییه‌ی‌‌ پێویس���ته‌‌ كێش���ه‌كان،‌ بۆ‌حیزبی‌‌و‌ته‌مه‌ن‌هۆكار‌نه‌بێت‌بۆ‌دانانی‌‌سه‌رپه‌رشتیار‌به‌ڵكو‌تواناو‌سه‌لیقه‌یان‌

لێكبدرێته‌وه‌.م.‌ش���ه‌فیق‌باس���ی‌‌له‌الوازی‌‌ئاستی‌‌له‌ڕاب���ردودا‌ ك���رد‌ سه‌رپه‌رش���تیاران‌چونك���ه‌‌دانانیان‌به‌واس���ته‌و‌ته‌زكییه‌و‌په‌یوه‌ن���دی‌‌خزمایه‌ت���ی‌‌ب���وه‌‌ب���ه‌اڵم‌بۆی���ه‌‌ به‌تاقیكردنه‌وه‌ی���ه‌،‌ ئێس���تا‌ناكرێ‌سه‌رپه‌رش���تیاری‌‌ئێس���تا‌وه‌ك‌مامۆس���تایه‌كی‌‌تازه‌دام���ه‌زراو‌بێ���ت،‌پێویس���ته‌‌زانیاری‌‌زۆرت���ری‌‌له‌البێت،‌چه‌ند‌جار‌داوام‌كردوه‌‌راستگۆبین‌و‌درۆ‌له‌گه‌ڵ‌مامۆس���تایاندا‌نه‌كه‌ین،‌چونكه‌‌ئه‌وه‌‌به‌س���ه‌ر‌هه‌مواندا‌ده‌سه‌پێت،‌بۆ‌

نمونه‌‌له‌گواستنه‌وه‌دا‌قوتابخانه‌‌هه‌بوه‌‌دور‌بوه‌‌یان‌باش‌نه‌بوه‌‌به‌مامۆس���تاكه‌‌

وتراوه‌‌نزیكه‌‌یان‌باشه‌.باش���ترین‌ فێرخ���واز‌ ده‌وترێ���ت‌مامۆس���تاكه‌یه‌تی‌‌ هه‌ڵس���ه‌نگێنه‌ری‌‌ل���ه‌و‌باره‌یه‌وه‌،‌م.‌ش���ه‌فیق‌ده‌ڵێت‌"‌سه‌رپه‌رش���تیار‌پێویس���ته‌‌رێنمای���كار‌بێ���ت‌نه‌ك‌هه‌ڵس���ه‌نگێنه‌ر‌به‌ش���ێكی‌‌فێرخ���وازو‌ ل���ه‌الی‌‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌هه‌روه‌ه���ا‌ بێ���ت‌و‌ كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌‌

ئه‌نجامیش‌هه‌ژمار‌بكرێت".له‌الی‌‌به‌شێكی‌‌له‌مامۆستایان‌ترسێك‌هه‌یه‌‌به‌رامبه‌ر‌سه‌رپه‌رشتیاران،‌شادان‌پێیوایه‌‌ترس‌نییه‌‌بهاڵم‌ره‌نگه‌‌حاڵه‌تی‌‌نائاسایی‌بێت‌و‌وه‌ك‌رۆژانی‌‌تر‌نه‌توانێ‌‌له‌گه‌ڵ‌ بێت‌ ئاس���ایی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‌

فێرخوازان.ناترس���ێت‌ مامۆس���تا‌ "ته‌نه���ا‌ترس���ێكی‌‌ فێرخوازی���ش‌ به‌ڵك���و‌

ئ���ه‌وه‌ش‌ هه‌ی���ه‌‌ به‌هۆی‌‌زۆری‌‌كه‌مبینینی‌‌سه‌رپه‌رش���تیاره‌وه‌یه‌‌"ئه‌مه‌‌وته‌ی‌‌مامۆس���تا‌كامه‌رانه‌و‌پێی‌‌وایه‌‌"‌بۆ‌ره‌واندنه‌وه‌ی‌‌ترس‌له‌الی‌‌مامۆستاو‌س���ه‌ردانه‌كانی‌‌ فێرخوازیش‌ ته‌نان���ه‌ت‌چڕتر‌بكاته‌وه‌و‌له‌گه‌ڵ‌مامۆستادا‌پالن‌

دابنێ���ت‌تا‌وه‌ك‌كه‌س���ێكی‌‌به‌ئه‌زمون‌سودی‌‌لێوه‌ربگرێت.

سه‌رپه‌رشتیاری‌‌په‌روه‌رده‌یی‌‌شه‌فیق‌حه‌م���ه‌‌ره‌ش���ید‌پێیوای���ه‌‌"له‌زانكۆدا‌فێرخواز‌ئاماده‌‌ناكرێت‌بۆ‌مامۆستایی‌‌و‌خۆشیان‌كارامه‌‌نین‌بۆیه‌‌ئه‌وه‌‌یه‌كێكه‌‌له‌هۆیه‌كانی‌‌ترس،‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌‌هه‌ندێ‌‌سه‌رپه‌رشتیاریش‌به‌هۆی‌‌به‌ئه‌زمونییه‌وه‌‌ده‌گه‌ڕێت‌تا‌كه‌موكوڕییه‌ك‌بدۆزێته‌وه‌و‌مامۆس���تاكه‌‌ئیح���راج‌ب���كات،‌بۆی���ه‌‌س���ه‌رچاوه‌ی‌‌ مامۆس���تا‌ پێویس���ته‌‌زیات���ر‌به‌كاربهێنێ���ت،‌پێویس���ته‌‌كه‌‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌‌هاوڕێیانه‌‌دروس���تببێت‌سه‌رپه‌رشتیاران،‌ مامۆستاو‌ له‌نێوانیان‌بۆ‌ئه‌وه‌ش‌كه‌س���ایه‌تی‌‌سه‌رپه‌رشتیار‌به‌ده‌ستپێش���خه‌ر‌ده‌زانێت‌و‌داوا‌ده‌كات‌به‌گیانێك���ی‌‌ سه‌رپه‌رش���تیاران‌ ك���ه‌‌

دیموكراسیانه‌وه‌‌ره‌خنه‌‌وه‌ربگرن.‌ش���ادان‌نیگه‌رانه‌‌له‌وه‌ی‌‌كه‌‌زۆركات‌كه‌م‌ئه‌زمونیی‌‌مامۆستا‌له‌به‌رچاو‌ناگرن‌و‌ئایدۆلۆژیا‌زۆر‌رۆڵ‌ده‌بینێت‌له‌په‌یوه‌ندی‌‌نێوان‌مامۆستاو‌سه‌رپه‌رشتیارو‌ده‌ڵێت‌"ئه‌گه‌ر‌هاوفكرو‌هاوئایدۆڵۆژیای‌‌نه‌بێت،‌هاوڕێیه‌تییه‌و‌ په‌یوه‌ندیی���ه‌‌ ئه‌و‌ ره‌نگه‌‌ئه‌زمون‌گۆڕینه‌وه‌یه‌‌دروست‌نه‌بێت".

‌‌‌‌به‌ڕێز‌عه‌باس

دوای‌‌ده‌رچون���ی‌‌فه‌رمانێكی‌‌وه‌زاری‌‌و‌گش���تاندنی‌‌بۆ‌ك���راوه‌‌بۆ‌س���ه‌رجه‌م‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌‌گشتییه‌كانی‌‌په‌روه‌رده‌‌به‌ژماره‌‌)525(‌رێكه‌وتی‌‌‌2012/11/21به‌ن���اوی‌‌)هه‌ڵمه‌ت���ی‌‌پاككردن���ه‌وه‌ی‌‌قوتابخان���ه‌كان(‌،پاكوخاوێ���ن‌راگرتنی‌‌خوێندنگاكان‌كارێكی‌‌گرنگه‌و‌هه‌مومان‌له‌س���ه‌ری‌‌كۆكی���ن،‌ب���ه‌اڵم‌له‌هه‌موی‌‌گرنگتر‌چۆنیه‌تی‌‌ئه‌نجامدانی‌‌هه‌ڵمه‌تی‌‌پاككردنه‌وه‌كه‌ی���ه‌،‌به‌پێی‌‌ئه‌و‌فه‌رمانه‌‌وه‌زاریی���ه‌ی‌‌ك���ه‌‌ئاماژه‌م���ان‌بۆ‌كرد‌مامۆس���تایانی‌‌قوتابخان���ه‌كان‌مولزه‌م‌ده‌كات‌ك���ه‌‌ده‌بێ���ت‌مامۆس���تایانیش‌هه‌ڵمه‌ت���ی‌‌ ل���ه‌و‌ بك���ه‌ن‌ به‌ش���داری‌‌پاككردنه‌وه‌ی���ه‌‌ك���ه‌‌دو‌هه‌فته‌‌جارێك‌ئه‌نجام‌ده‌درێت!‌به‌ب���ێ‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌بكات‌ئه‌م‌پاككردنه‌وه‌یه‌‌كه‌ی‌‌و‌له‌‌چ‌كاتێكدا‌بكرێت‌و‌چه‌ند‌بخایه‌نێت،‌ئێمه‌‌ده‌پرسین‌ئه‌ی‌‌كارگوزاری‌‌خوێندنگاكان‌ئیشیان‌چییه‌؟‌به‌شێكی‌‌سه‌ره‌كی‌‌كاری‌‌ئه‌وان‌پاككردنه‌وه‌ی‌‌خوێندنگاكان‌نییه‌؟‌ی���ان‌نه‌خێر‌الی‌‌وه‌زاره‌ت���ی‌‌په‌روه‌رده‌‌كارگوزار‌ته‌نها‌ئیشی‌‌ئاماده‌كردنی‌‌چایه‌‌بۆ‌مامۆس���تایان!‌هه‌روه‌ها‌ده‌پرس���ین‌هه‌م���ان‌بڕی���ار‌الی‌‌وه‌زاره‌ته‌كان���ی‌‌تر‌ده‌ربچێ���ت‌به‌وه‌ی‌‌ك���ه‌‌فه‌رمانبه‌ره‌كان‌بیناكانیان‌پاك‌بكه‌نه‌وه‌‌چی‌‌روده‌دات؟‌ئێمه‌‌پێم���ان‌وایه‌‌ئه‌م‌بڕیاره‌‌س���ه‌یرو‌له‌وه‌زاره‌ت���ی‌‌ ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌‌ س���ه‌مه‌رانه‌‌پ���ه‌روه‌رده‌‌ده‌رده‌چێت‌له‌وه‌زاره‌ته‌كانی‌‌تر‌ده‌رناچێت،‌چونكه‌‌به‌بێ‌‌وردبونه‌وه‌و‌بیر‌ ده‌رده‌ك���ه‌ن‌و‌ بڕیار‌ دیراس���ه‌كردن‌ناكه‌ن���ه‌وه‌.‌به‌پێی‌‌ئه‌م‌ له‌ئه‌نجامه‌كه‌ی‌‌بڕی���اره‌ی‌‌وه‌زاره‌ت‌ده‌بێ���ت‌كارگوزاری‌‌خوێندن���گاكان‌هه‌مویان‌بڕۆنه‌‌ماڵه‌وه‌،‌سه‌ره‌كییه‌كه‌ی‌‌ كاره‌‌ له‌راستیدا‌ چونكه‌‌كارگ���وزار‌پاككردن���ه‌وه‌ی‌‌خوێندنگایه‌‌نه‌ك‌ش���تی‌تر.‌ئه‌م���ه‌‌وه‌ك‌ئه‌وه‌‌وایه‌‌س���به‌ی‌‌بڕیارێكی‌تر‌له‌الیه‌ن‌وه‌زاره‌تی‌‌په‌روه‌رده‌وه‌‌ده‌ربچێت‌به‌وه‌ی‌‌له‌هه‌ندێك‌كاتدا‌كارگوزاره‌كان‌بۆی���ان‌هه‌یه‌‌وانه‌‌ئێم���ه‌‌جیاوازی‌‌ به‌بۆچونی‌‌ بڵێن���ه‌وه‌!‌نییه‌،‌گ���ه‌ر‌بیان���وی‌‌وه‌زاره‌ت‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌به‌م‌بڕیاره‌ی‌‌خۆشه‌ویس���تی‌‌ژینگه‌‌له‌الی‌‌خوێندكار‌ده‌چه‌سپێنێت‌كه‌وتۆته‌‌خۆشه‌ویس���تی‌‌ گ���ه‌وره‌وه‌،‌ هه‌ڵه‌یه‌كی‌‌ژینگ���ه‌‌ب���ه‌م‌رێگایه‌‌ناكرێ���ت،‌به‌ڵكو‌له‌خوێندنگاكان‌ به‌وه‌‌ده‌كرێت‌سیمینار‌كارگوزاری‌‌ ژینگه‌،‌ بكه‌یته‌وه‌‌ده‌رباره‌ی‌‌باش‌ب���ۆ‌خوێندن���گاكان‌دابین‌بكه‌یت‌كاره‌كانی‌‌خۆیان‌به‌باشی‌‌به‌ڕێوه‌‌به‌رن،‌خوێندنگاكانی‌‌ له‌كارگوزاران���ی‌‌ زۆرێك‌ئێم���ه‌‌توانای‌‌ئ���ه‌و‌كاره‌ی���ان‌نییه‌‌كه‌‌پێیان‌س���پێراوه‌،‌یان‌به‌سااڵچون‌یان‌كه‌مئه‌ندامن،‌ت���ۆ‌ئه‌گه‌ر‌خوێندنگاكه‌ت‌ئ���ه‌و‌ خوێندكاری���ش‌ راگ���رت‌ پ���اك‌جورئه‌ته‌ی‌‌نییه‌‌پیسی‌‌بكات.‌حه‌ق‌وابو‌وه‌زاره‌ت‌له‌بنه‌ڕه‌تدا‌پرس���یاری‌‌ئه‌وه‌ی‌‌بكردایه‌‌بۆچی‌‌خوێندنگاكان‌ئه‌و‌هه‌مو‌كارگوزاره‌ی���ان‌هه‌یه‌و‌كه‌چ���ی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌مانای‌‌پاكو‌خاوێن���ی‌‌بێت‌تێیدا‌نییه‌!‌لێپرسینه‌وه‌ی‌‌له‌وه‌‌بكردایه‌‌قوتابخانه‌ی‌‌وا‌هه‌ی���ه‌‌یه‌ك‌كارگوزاری‌‌هه‌یه‌و‌كه‌چی‌‌مواسه‌فات‌ به‌هه‌مان‌ تر‌ قوتابخانه‌یه‌كی‌‌زی���اد‌له‌پێن���چ‌كارگ���وزاری‌‌هه‌یه‌‌ئه‌م‌ئه‌گه‌ر‌ بكردایه‌،‌ چ���اك‌ بێبه‌رنامه‌ییه‌ی‌‌راس���تگۆبین‌ئه‌م‌بڕیاره‌‌هه‌ندێك‌كێشه‌‌دروس���ت‌ده‌كات‌له‌ناو‌خوێندنگاكانداو‌دروستیش���ی‌‌ك���ردوه‌،‌مامۆس���تای‌‌وا‌هه‌ی���ه‌‌پێی‌‌ه���ه‌زم‌ناكرێت‌ئ���ه‌م‌كاره‌‌بكات‌له‌ڕاس���تیدا‌مافی‌‌خۆشیه‌تی‌‌كه‌‌نه‌ی���كات،‌چونكه‌‌ئیش���ی‌‌ئ���ه‌و‌نییه‌و‌كاره‌كانی‌‌مامۆس���تا‌هه‌مومان‌ده‌زانین‌دیاری‌‌كراون،‌بۆیه‌‌وه‌زاره‌تی‌‌په‌روه‌رده‌‌له‌جیاتی‌‌ئه‌م‌بڕیاره‌‌س���ه‌یرو‌سه‌مه‌رانه‌‌وه‌ره‌‌ئاس���تی‌‌هوش���یاری‌‌مامۆستایان‌مه‌رج‌ بكه‌‌ كتێبخان���ه‌‌ به‌رزبك���ه‌ره‌وه‌،‌ك���ه‌‌ده‌بێ���ت‌له‌هه‌م���و‌خوێندنگاكاندا‌هه‌بێت،‌ئه‌وه‌‌بك���ه‌‌به‌مه‌رج‌كه‌‌ده‌بێت‌خوێندكار‌ساڵی‌‌چه‌ند‌جارێك‌گه‌شتی‌‌زانس���تی‌‌بكات،‌ئه‌وه‌‌بكه‌‌به‌مه‌رج‌كه‌‌هانی‌‌مامۆس���تا‌بدرێت‌سیمینار‌بكات‌و‌له‌به‌رامبه‌ردا‌ئیمتیازی‌‌بدرێتێ‌،‌ئیش���ی‌‌بنه‌م���ا‌په‌روه‌رده‌ییه‌كه‌‌ئه‌مه‌یه‌،‌خۆش‌ئه‌وه‌یه‌‌هه‌ندێك‌له‌مامۆس���تایانیش‌ئه‌م‌بڕیاره‌ی���ان‌وه‌ك‌مه‌كره‌مه‌یه‌ك‌وه‌رگرتو‌هه‌رزو‌كه‌وتنه‌‌وێنه‌گرتنی‌‌خۆیان‌له‌كاتی‌‌له‌تۆڕه‌‌ خوێندنگاكانیان‌و‌ پاككردنه‌وه‌ی‌‌كرده‌وه‌!‌ باڵوی���ان‌ كۆمه‌اڵیه‌تیی���ه‌كان‌له‌كاتێكدا‌ده‌بوایه‌‌هه‌ڵوێس���تی‌‌جدییان‌هه‌بوایه‌‌له‌ئاست‌ئه‌م‌بڕیاره‌داو‌له‌خۆیان‌بپرسیایه‌‌ئه‌رێ‌‌به‌راس���ت‌ئه‌مه‌‌ئیشی‌‌ئێمه‌یه‌و‌ئه‌مه‌ی‌‌ئێمه‌‌ده‌یكه‌ین‌كارێكی‌‌

په‌روه‌رده‌ییه‌؟

هه‌رجاره‌و‌که‌سێک‌ده‌ینوسێت

ته‌خته سپیخوێندن(362(‌سێشه‌ممه‌‌162013/1/29 [email protected]

مامۆستاو هه ڵمه تی پاككردنه وه

پێویسته‌‌ته‌زكییه‌ی‌‌حیزبی‌‌و‌ته‌مه‌ن‌هۆكار‌نه‌بێت‌بۆ‌دانانی‌‌سه‌رپه‌رشتیار‌به‌ڵكو‌تواناو‌سه‌لیقه‌یان‌لێكبدرێته‌وه‌

سه رپه رشتیارێكی په روه رده یی : فۆڕمی هه ڵسه نگاندن و خشته كان هه موی به ڕێكردنه و له هه ولێره وه به سه رماندا فه رزده كرێت

[email protected]

‌‌‌ئا:‌ئاكۆ‌حه‌مه‌د‌رابی‌

هه‌ندێك‌له‌رێكخراوه‌كان‌به‌رپرسیاره‌تییه‌كه‌‌ده‌خه‌نه‌‌ئه‌ستۆی‌‌په‌رله‌مان‌و‌حكومه‌ت،‌به‌شێكیشیان‌به‌رپرسیاره‌تییه‌كه‌‌ده‌خه‌نه‌‌ئه‌ستۆی‌‌

یه‌كتر،‌پرۆسه‌ی‌‌هه‌ڵبژاردنی‌‌رێكخراوه‌‌قوتابی‌‌و‌خوێندكارییه‌كان‌له‌نێو‌ناوه‌نده‌كانی‌‌خوێندن‌ئه‌نجام‌نه‌دراوه‌و‌رێكخراوه‌كانیش‌هه‌ندێكیان‌حكومه‌ت‌و‌په‌رله‌مان‌و‌هه‌ندێكیشان‌به‌رپرسیاره‌تییه‌كه‌‌ده‌خه‌نه‌‌ئه‌ستۆی‌‌یه‌كتر‌له‌به‌ڕێوه‌‌نه‌چونی‌‌پرۆسه‌كه‌،‌په‌رله‌مانتارێكیش‌هۆكاری‌‌ئه‌نجام‌نه‌دانی‌‌هه‌ڵبژاردن‌ده‌خاته‌‌ئه‌ستۆی‌‌رێكخراوه‌‌قوتابی‌‌و‌خوێندكارییه‌كان‌و‌ده‌ڵێت‌"‌ئه‌وان‌كۆك‌نین‌له‌سه‌ر‌

پرۆسه‌كه‌"

چاالكوان���ی‌‌مه‌ده‌ن���ی‌،‌كارزان‌عه‌زیز‌چۆمانی‌‌بۆچونی‌‌وای���ه‌‌"‌رێكخراوه‌كان‌ترس���یان‌له‌پرۆس���ه‌كه‌‌هه‌یه‌و‌جورئه‌تی‌‌ئه‌وه‌ش���یان‌نیی���ه‌‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌نجامدانی‌‌پرۆس���ه‌كه‌‌رێكبكه‌ون‌كه‌‌ره‌نگه‌‌لێره‌دا‌حزبه‌كانیش‌ده‌ستیان‌تێدا‌هه‌بێت‌چونكه‌‌له‌حزبه‌كانن.‌ یه‌كێك‌ پاشكۆی‌‌ هه‌مویان‌وتیش���ی‌‌"‌ئه‌نجام‌نه‌دانی‌‌ئه‌و‌پرۆسه‌یه‌‌له‌ماوه‌ی‌‌ده‌‌ساڵی‌‌رابردودا،‌سه‌لمێنه‌ری‌‌ئه‌وه‌ی���ه‌‌كه‌‌دیموكراس���ی‌‌ل���ه‌و‌واڵته‌دا‌

پێنه‌گه‌یشتوه‌.سكرتێری‌‌یه‌كێتی‌‌قوتابیانی‌‌كوردستان،‌فاتیح‌مه‌وله‌وی‌‌زاده‌،‌بۆ‌ئاوێنه‌‌رایگه‌یاند‌"‌ئێمه‌‌به‌رده‌وام‌كۆكین‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‌نوێنه‌رایه‌تی‌‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌‌ س���ااڵنه‌‌ كه‌‌قوتابیان‌و‌خوێن���دكاران‌ئه‌نجام‌بدرێت،‌له‌ده‌سپێكی‌‌ساڵی‌‌رابردو‌كه‌‌پرۆژه‌یه‌ك‌ئاماده‌ك���راوه‌و‌پێشكه‌ش���ی‌‌په‌رله‌م���ان‌ك���راوه‌،‌به‌داخ���ه‌وه‌‌زۆر‌كه‌مته‌رخه‌من،‌ته‌نان���ه‌ت‌زۆر‌له‌رێكخراوه‌كانی‌‌قوتابی‌و‌خوێندكارییه‌كان‌پێی���ان‌باش‌نه‌بو‌كه‌‌هه‌ڵب���ژاردن‌ئه‌نج���ام‌بدرێت‌و‌ترس���یان‌هه‌بو‌له‌پرۆسه‌كه‌،‌بیانوشیان‌ئه‌وه‌بو‌كه‌‌گه‌ره‌نتی‌‌سه‌ركه‌وتنی‌‌پرۆسه‌كه‌‌نییه‌.‌

فاتیح‌وتی‌‌"‌هه‌ر‌رێكخراوێك‌گله‌ییان‌هه‌یه‌‌كه‌‌ده‌‌س���اڵه‌‌پرۆس���ه‌كه‌‌ئه‌نجام‌ده‌ستپێش���خه‌ری‌‌ با‌ فه‌رمون‌ ن���ه‌دراوه‌‌

بكه‌ن‌و‌هه‌ڵبژاردن‌بكه‌ن.س���كرتێكری‌‌ عه‌ل���ی‌،‌ س���ه‌رتیپ‌خوێندكارانی‌‌كوردستان‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌"‌

ئه‌مساڵ‌داواكارین‌كه‌‌هه‌ڵبژاردن‌به‌ئه‌نجام‌بگه‌یه‌نرێت،‌به‌رپرسیاریه‌تییه‌كی‌‌گشتییه‌و‌حكومه‌ت‌و‌په‌رله‌م���ان‌و‌رێكخراوه‌كانیش‌جۆرێك‌له‌به‌رپرس���یارییه‌تیان‌ده‌كه‌وێته‌‌

ئه‌ستۆ.‌ئێم���ه‌‌ ‌" وت‌ ئه‌وه‌ش���ی‌‌ س���ه‌رتیپ‌پرۆژه‌یه‌كم���ان‌داوه‌ت���ه‌‌چه‌ن���د‌ئه‌ندام‌په‌رله‌مانێك‌و‌فیدراسیۆنیش‌كارێكی‌‌له‌و‌شێوه‌یه‌ی‌‌كردوه‌،‌به‌اڵم‌ره‌نگه‌‌په‌رله‌مان‌نیازی‌‌وابێت‌كه‌‌قوڵتر‌ببنه‌وه‌و‌تاكو‌ته‌نها‌تێپه‌راندن‌نه‌بێت‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌هه‌مو‌الیه‌ك‌له‌س���ه‌ری‌‌رێكبكه‌ون،‌چونكه‌‌په‌رله‌مان‌

ده‌نگ‌و‌ره‌نگی‌‌جیاوازی‌‌تێدایه‌.‌دو‌ رونیش���یكرده‌وه‌"‌ س���ه‌رتیپ‌به‌ده‌س���ه‌اڵت‌ س���ه‌ر‌ رێكخراوه‌ك���ه‌ی‌‌ئه‌نجامبدرێت،‌ پرۆس���ه‌كه‌‌ نه‌یانویستوه‌‌ناس���ه‌لمێنین‌كه‌‌هه‌ر‌رێكخراوێك‌ئازاده‌‌كه‌‌بۆچونه‌كه‌ی‌‌چۆن‌پێشكه‌ش‌ده‌كات‌هه‌ڵبژاردنی���ش‌هه‌مو‌ش���تێك‌یه‌كالیی‌‌

ده‌كاته‌وه‌.‌به‌رپرس���ی‌‌رایه‌ڵ���ه‌ی‌‌خوێندكاران���ی‌‌بزوتنه‌وه‌ی‌‌گ���ۆڕان‌له‌پارێزگای‌‌هه‌ولێر،‌هه‌ڵمه‌ت‌ئه‌حم���ه‌د،‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند‌"‌به‌هه‌م���و‌هێزێكمان���ه‌وه‌‌پش���تگیری‌‌هه‌ڵبژاردنێك���ی‌‌ ه���ه‌ر‌ له‌ئه‌نجامدان���ی‌‌رێكخ���راوه‌‌خوێندكاریی���ه‌كان‌ده‌كه‌ین،‌به‌تایبه‌ت‌ئه‌گه‌ر‌هه‌ڵبژاردنه‌كه‌‌ببێته‌‌هۆی‌‌هێنانه‌دی‌‌خواست‌و‌ویستی‌‌خوێندكاران،‌نه‌ك‌هه‌ڵبژاردنێك‌بێ���ت‌بۆ‌زیادكردنی‌‌نف���وزی‌‌حزبی‌‌بێت،‌وتیش���ی‌‌"‌به‌هۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌رێكخراوه‌كانی‌‌س���ه‌ر‌به‌ده‌سه‌اڵت‌گرفتیان‌هه‌بو‌نه‌توانراوه‌‌ساڵی‌‌رابردوش‌پرۆسه‌كه‌‌به‌ڕێوه‌‌بچێت،‌له‌هه‌مانكاتیشدا‌هه‌ر‌هه‌ڵبژاردنێك‌كه‌‌ده‌كرێت‌پێویسته‌‌

بكرێت‌ تێدا‌ ئاماده‌سازی‌‌ زه‌مینه‌سازی‌‌و‌نه‌ك‌له‌كه‌شێكی‌‌ئیس���تخباراتی‌‌به‌ڕێوه‌‌بچێت‌و‌رێكخراوه‌كانی‌‌س���ه‌ر‌به‌ده‌سه‌اڵت‌ناوه‌نده‌كانی‌‌ هه‌مو‌ مۆنۆپۆڵی‌‌ بیانه‌وێت‌به‌زانكۆكانیش���ه‌وه‌،‌ بك���ه‌ن‌ خوێن���دن‌بۆیه‌‌ئێم���ه‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌هه‌ڵبژاردنێكی‌‌له‌و‌

شێوه‌ین.‌هه‌ڵمه‌ت‌رونیشیكرده‌وه‌"‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌‌ئێستاش‌ دواكه‌وتوه‌،‌ زۆر‌ هه‌ڵبژاردنه‌كه‌‌فیدراس���یۆنێك‌بڕیار‌له‌سه‌ر‌هه‌ڵبژاردن‌ده‌ده‌ن‌كه‌‌چه‌ندین‌س���اڵه‌‌شه‌رعییه‌تی‌‌نه‌م���اوه‌و‌كه‌چی‌‌س���ه‌یره‌‌ش���ه‌رعییه‌ت‌بۆیه‌‌ به‌ناش���ه‌رعییه‌تی‌‌خ���ۆی‌‌ده‌دات،‌ئێس���تا‌هیچ‌رێكخراوێ���ك‌نوێنه‌رایه‌تی‌‌ناكات‌چونكه‌‌چه‌ندین‌ساڵه‌‌هه‌ڵبژاردن‌نه‌كراوه‌،‌ئه‌مه‌ش‌ئ���ه‌وه‌‌ده‌رده‌خات‌كه‌‌پرۆسه‌ی‌‌دیموكراسی‌‌له‌ژێر‌پرسیاردایه‌،‌ب���ه‌وه‌ی‌‌چ���ۆن‌ده‌كرێ���ت‌هه‌ڵبژاردنی‌‌رێكخراوه‌كان‌‌10س���اڵ‌بێت‌كه‌‌ئه‌نجام‌

نه‌درابێت.س���كرتێری‌‌رێكخراوی‌‌گه‌ش���ه‌پێدانی‌‌قوتابیانی‌‌س���ه‌ر‌به‌یه‌كگرتوی‌‌ئیسالمی‌‌مزه‌ف���ه‌ر،‌ بوره���ان‌ كوردس���تان،‌له‌لێدوانێك���دا‌بۆ‌ئاوێن���ه‌،‌وتی‌‌"ئه‌نجام‌نه‌دانی‌‌هه‌ڵبژاردن���ی‌‌رێكخراوه‌‌قوتابی‌‌و‌خوێندكاریی���ه‌كان،‌په‌رله‌مان‌و‌حكومه‌ت‌به‌پل���ه‌ی‌‌یه‌ك���ه‌م‌لێیبه‌رپرس���ن،‌ك���ه‌‌پرۆس���ه‌یه‌‌ ئه‌م‌ تائێس���تا‌ نه‌یانتوانیوه‌‌یاس���ایه‌كی‌‌بۆ‌ده‌ربكرێت،‌ب���ۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌

هه‌مو‌ساڵێك‌به‌ڕێوه‌‌بچێت.‌بوره���ان‌مزه‌فه‌ر‌،ئام���اژه‌ی‌‌به‌وه‌ش‌دا‌كه‌‌ئ���ه‌وان‌گومانی���ان‌له‌به‌ڕێوه‌به‌رو‌راگ���ری‌‌كۆلێ���ژو‌س���ه‌رۆك‌به‌ش���ه‌كان‌هه‌ی���ه‌،‌چونكه‌‌هه‌موی���ان‌حزبین،‌بۆیه‌‌

پێویس���ته‌‌هه‌لی‌‌یه‌كس���ان‌ب���ۆ‌هه‌مو‌رێكخراوه‌كان‌بره‌خس���ێنرێت،‌به‌وه‌ی‌‌كه‌‌رێگری‌‌له‌ده‌س���تێوه‌ردانی‌‌حزبی‌‌بكرێت‌

له‌پرۆسه‌كه‌دا.ناوبراو‌رونیشیكرده‌وه‌‌"‌هه‌مو‌ساڵێك‌گوێمان‌له‌رێكخراوه‌كانی‌‌سه‌ر‌به‌ده‌سه‌اڵت‌ده‌بێ���ت‌و‌ده‌ڵێن‌با‌هه‌ڵب���ژاردن‌بكرێت‌بۆ‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌ش���ه‌رعییه‌ت‌هه‌بێت،‌دیاره‌‌هه‌ڵبه‌ته‌‌ئ���ه‌وان‌خۆیان‌ئاماده‌كردوه‌‌بۆ‌دانانی‌‌سیناریۆ،‌بۆ‌ئه‌نجامدانی‌‌ته‌زویرات‌له‌ناوه‌نده‌كانی‌‌خوێندن،‌بۆ‌ئه‌مه‌‌پشتیان‌به‌س���توه‌،‌ حزبییه‌كان‌ به‌به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌‌ئه‌م���ه‌ش‌خزمه‌ت‌به‌توێ���ژی‌‌قوتابیان‌و‌

به‌پرۆسه‌ی‌‌دیموكراسی‌‌ناكات.‌‌وتیش���ی‌‌"‌ئه‌وان‌له‌كاتێك���دا‌ته‌رحی‌‌هه‌ڵب���ژاردن‌ده‌ك���ه‌ن‌كه‌‌نیوه‌ی‌‌س���اڵ‌تێپه‌ڕی���وه‌،‌كه‌چی‌‌ئێمه‌‌له‌مانگی‌‌ئایاری‌‌ساڵی‌‌رابردو‌پێش���نیاری‌‌ئه‌وه‌مان‌كرد‌كه‌‌پێویسته‌‌له‌مانگی‌‌ته‌مموزه‌‌یاسایه‌ك‌ده‌ربچێ���ت‌بۆ‌ئه‌و‌بابه‌ته‌ش‌س���ه‌ردانی‌‌په‌رله‌مانمان‌كرد،‌به‌داخه‌وه‌‌خه‌مساردانه‌‌

مامه‌ڵه‌یان‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌پرسه‌دا‌كرد.‌قوتابیان���ی‌‌ رێكخ���راوی‌‌ س���كرتێری‌‌به‌كۆمه‌ڵی‌‌ئیسالمی‌،‌ كوردستان‌س���ه‌ر‌هه‌ڵ���ه‌ت‌كاكه‌برا،‌ئاماژه‌ی‌‌ب���ه‌وه‌دا‌كه‌‌به‌پاس���اوی‌‌ رابردو‌ له‌س���ااڵنی‌‌ دی���اره‌‌جۆراوج���ۆر‌له‌الیه‌ن‌ه���ه‌ردو‌رێكخراوی‌‌به‌ڕێوه‌‌ پرۆس���ه‌كه‌‌ به‌ده‌سه‌اڵته‌وه‌‌ سه‌ر‌نه‌چوه‌،‌به‌اڵم‌زه‌مینه‌سازی‌‌بۆ‌نه‌كراوه‌،‌تا‌گه‌یشته‌‌س���اڵی‌‌پار‌كه‌‌كۆنفراسێك‌س���ازدرا‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌هه‌ڵب���ژاردن‌ئه‌نجام‌بدرێت‌له‌م‌روه‌شه‌وه‌‌گوڕو‌تینێكی‌‌باش‌

له‌الیه‌ن‌هه‌مو‌الیه‌كه‌وه‌‌هه‌بو.كه‌"هه‌مو‌ رونكرده‌وه‌‌ ئه‌وه‌شی‌‌ ناوبراو‌

له‌جۆره‌كان‌ به‌جۆرێ���ك‌ رێكخ���راوه‌كان‌به‌رپرس���یارن،‌چونكه‌‌ئه‌م‌هه‌ڵبژاردنانه‌‌پش���تگوێخراون،‌به‌راشكاویش‌ده‌ڵێم‌كه‌‌حزبه‌كانیش‌كه‌مته‌رخه‌م‌و‌به‌رپرسیاربون،‌به‌حزبێكی‌‌ س���ه‌ر‌ هه‌موم���ان‌ چونك���ه‌‌

دیاریكراوین.‌له‌هه‌مبه‌ر‌هه‌ڵبژاردان‌و‌ئاگاداركردنه‌وه‌ی‌‌ئه‌وان���ه‌وه‌‌په‌رله‌مانتارو‌ئه‌ندامی‌‌لیژنه‌ی‌‌په‌روه‌رده‌و‌خوێندنی‌‌ب���ااڵ‌له‌په‌رله‌مانی‌‌كوردس���تان،‌د.‌سه‌روه‌ر‌عه‌بدولرحمان،‌‌" رایگه‌یاند‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌‌ له‌لێدوانێك���دا‌كاری‌‌په‌رله‌م���ان‌نییه‌‌یاس���ا‌بۆ‌ئه‌وان‌دابنێت،‌چونكه‌‌هه‌ر‌رێكخراوێك‌بیه‌وێت‌هه‌ڵبژاردن‌بكات‌و‌په‌رله‌مان‌یاس���ایه‌كی‌‌بۆ‌دابنێت،‌ئ���ه‌و‌كاته‌‌ده‌بێت‌په‌رله‌مان‌ه���ه‌ر‌خه‌ریكی‌‌یاس���ادانان‌بێت‌بۆ‌ئه‌و‌رێكخراوانه‌و‌هیچ‌كارێكی‌‌دیكه‌‌نه‌كات.‌ئ���ه‌و‌په‌رله‌مانتاره‌‌جه‌خت���ی‌‌كرده‌وه‌‌پ���رۆژه‌و‌ كه‌"ئ���ه‌و‌رێكخراوان���ه‌‌هی���چ‌په‌رله‌م���ان‌ هێناوه‌ت���ه‌‌ یاس���ایه‌كیان‌به‌فه‌رم���ی‌،‌تا‌په‌رله‌مان‌كاری‌‌له‌س���ه‌ر‌ن���ه‌كات،‌په‌رله‌مان‌موڵك���ی‌‌هیچ‌كه‌س‌نییه‌و‌موڵكی‌‌هه‌مو‌خه‌ڵكی‌‌كوردستانه‌،‌له‌به‌ر‌ئه‌وه‌‌ناكرێت‌رێكخراوێك‌به‌ته‌نهاو‌

به‌كه‌یفی‌‌خۆی‌‌پرۆژه‌یه‌ك‌بێنێت.‌‌وه‌ك‌ ‌" راش���یگه‌یاند‌ ناوب���راو‌فه‌رمی‌‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‌ فیدراس���یۆنیش‌یه‌كج���ار‌هاتونه‌ت���ه‌‌په‌رله‌م���ان‌و‌چه‌ند‌فكره‌یه‌كی���ان‌هه‌بوه‌‌به‌بێ‌پ���رۆژه‌،‌كه‌‌له‌نێو‌خۆیانداو‌له‌به‌رده‌می‌‌ئێمه‌شدا‌كۆك‌نه‌بون،‌ئ���ه‌وان‌نایانه‌وێت‌كه‌‌هه‌ڵبژاردن‌بكه‌ن،‌كه‌چی‌‌هیچ‌ش���ه‌رعییه‌تێكی‌‌ئه‌و‌نوێنه‌رانه‌‌له‌ئێستادا‌نه‌ماوه‌،‌چونكه‌‌ده‌‌

ساڵه‌‌هه‌ڵبژاردن‌ئه‌نجام‌نه‌دراوه‌.‌‌

"رێكخراوه خوێندكاری و قوتابییه كان شه رعییه تیان نییه و ده ساڵه هه ڵبژاردنیان ئه نجام نه داوه "

حزب‌هه‌ڵبژاردنی‌قوتابیان‌و‌خوێندکارانی‌په‌کخستوه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئینته‌رنێت‌‌‌

فیدراسیۆنێك‌بڕیار‌له‌سه‌ر‌

هه‌ڵبژاردن‌ده‌ده‌ن‌كه‌‌چه‌ندین‌ساڵه‌‌

شه‌رعییه‌تی‌‌نه‌ماوه‌

Page 17: ژماره 362

17 (362( سێشه ممه 2013/1/29 کۆمەاڵیەتی

ئا: سارا قادر

رۆژ بەرۆژ ژمارەی ئەو ژنانەی لەناو بازارەکانی سلێمانی سواڵدەکان

ڕو لەزیادبونە، دوکاندارەکان دادو بێدادیانە لەوەی کە ئه م سواڵکه رانه

کڕیارەکانیان لێدوردەخەنەوە، سوڵکەرەکانیش سكااڵی حاڵیان

دەکەن کە گەر سواڵ نەکەن ناتوانن بژین.

خ����وارەوەی هاتن����ە دواب����ەدوای نرخی تمەن����ی ئێرانی بەرانبەر بەهای عیراقی دیناری ئەمەریک����ی و دۆالری رۆژ ب����ەرۆژ ژمارەی ئەو کەس����انەی لەن����او بازارو ش����وێنە گش����تییەکاندا سواڵ دەکەن، ڕو لەزیادبون دەکات. بەپێی وتەی س����ەرچاوەیەکی ئاگادار سلێمانی و پۆلیس����ی لەبەڕێوەبەرێتی ناوبازاڕو لەدوکاندارەکان����ی زۆرێ����ک ئەم سوڵکەرانە لەس����ەر سنورەکانی ئێران����ەوە ڕو لەکوردس����تان دەکەن و لێرە سواڵده که ن، لەبەرئەوەی سنوری ئێران و عێراق پێکەوە بەستراوەتەوەو دو مەرزی سەرەکی تێدایه کە رێگەی بەس����ەرەوەیەو هاواڵتیانی هاتۆچۆی ئەم خەڵکان����ی لەنێ����وان هاتوچ����ۆ بون����ی زۆرەو گەلێ����ک واڵت����ەدا دو ئ����ەم مەرزان����ە وایکردوە ک����ە رۆژانە ئێرانیی����ەکان بەمەبەس����ت و بۆن����ەی جیاجیاوە رو لەکوردس����تان بکەن جا بۆ کاری بازرگانی و شتومەک هێنان و بردن����ەوە بێت، یان بە هەر بۆنەیەکی تر لەوانە گەشتو گوزارو الی پزیشک و

چەندان هۆکاری تر. زۆرێک لەئێرانییەکان بەپاس����پۆرتی فەرمی داخڵی عێ����راق دەبن و لەکاتی تەواوبون����ی کاتەکەی����ان دەگەڕێنەوە واڵت����ی خۆیان، بەاڵم ئ����ەوەی ئەمرۆ کوردس����تان کێش����ەی خەڵکی بۆتە بەتایبەت شاری سلێمانی ئەو ژن و کچە نافەرمی و بەڕێگ����ەی کە ئێرانییانەن کوردستانەوە لەسنورەکانی بەقاچاخ داخڵ دەبن و دەکەونە سواڵکردن. ئەم ژن و کچانە ه����ەر بەیانی دوای چەند کاتژێرێ لەخۆرهەاڵتن ده رژێنه س����ه ر ش����ەقامەکان و تاکە شوێنە کە دڵیان پێخۆش بێت ئەو دوکانانەی ناو بازاڕە کە ڕێبوارێک����ی زۆر ڕویان تێدەکات و ئەمانیش ئەو هەلە دەقۆزنەوە تا بەو

ڕێگەیە پارە پەیدا بکەن. مهتابی جوانڕۆ زادە کچێکی جوانی بااڵب����ەرزی گەن����م ڕەنگ ب����و، ئەو ڕەچەتەیەک����ی دکتۆری س����ەرەوخوار بەدەس����تەوە گرتب����و لەن����او کۆاڵنە تەسکو باریکەکانی بازاڕی بەختیاری ک����ە بازاڕێک����ە جلوب����ەرگ و پێاڵوی نزیک دەفرۆش����رێت و تێ����دا لەنگەی مزگەوتی گەورەیە لەش����اری سلێمانی ک����ە دەکەوێتە ناوجەرگەی ش����ارەوە قەرەباڵەغییەکی زۆری لەس����ەرە بۆیە هەر ک����ە کڕیارەکان ڕویان لەدوکانێک دەکرد خێرا مهتاب بەردەمی لێدەگرتن و دەیوت" ببەخش����ە خان����م، داکم فرە خەس����تەیە یارمەتیم بدە"، لەوکاتەدا ڕاس����تەوخۆ دوکاندارەک����ە دەریکردە دەرەوە بەو بیانوەی کە لەبەیانییەوە لەنێ����وان دوکانەکاندا دەس����وڕێتەوەو هەرکەس بێتە ئەوێ ئێخەی دەگرێت و ب����ەزۆر پ����ارەی لێدەس����ەنێت، بەاڵم مهت����اب دوکاندارەک����ەی بەناڕاس����ت

لەقەڵەمداو وتی من ماوەی یەک ساڵە هاتوچۆی کوردستانی باشور دەکەم و لەبەرئەوەی کرماشانم، خەڵکی خۆم شەش خوشکم هەیەو دایکیشم لەسەر جێگەی����ە ناتوانی����ن بژێ����وی ژیانمان دابین بکەین، لەوێ����ش ڕومان نایەت سواڵبکەین بۆیە لێرە کەس نامناسێت و رۆژان����ە خەڵک یارمەتیم����ان دەدات. ئەو باس����ی لەوە کرد کە بەڕەسمیی دێتە کوردس����تانەوەو ئیقامەی هەیەو تازەی تەواوبێت ئیقامەکەی هەرکات دەکاتەوە هەر لەبەرئەوەی ئیقامەشی هەیە ژورێکی لەماڵێک گرتوەو ئێواران دەچێتەوە ماڵەوە بێ ئەوەی کێشەی

بۆ دروست بکەن. عەباس محەمەد عەلی تەمەن چل و پێنج س����اڵ کە ماوەی پازدە س����اڵ زیات����رە لەناو ئەو ب����ازارەدا خەریکی فرۆشتنی پێاڵوی کۆنەیە دادوبێدادی کرد لەدەس����ت ئەم کچ و ژنانەو وتی" ئ����ەوەی ئەمس����اڵ بینیوم����ە هەرگیز

هەراس����انیان بەڕاس����تی نەمبینیوە، کردوی����ن ڕۆژ ئەبێت����ەوە ت����ا ئێوارە فری����ای ئەوە دەکەوی����ن ئەمانە لەناو بەراستی ئەو دەربکەین". دوکانەمان نازانێت کە ئەمان����ە هەمویان بەتەنها بۆ ه����ەژاری ئەو کارە بک����ەن بەڵکو الی وای����ە ئاس����انترین ڕێگەی����ە ب����ۆ پەیداکردنی بڕێک����ی زۆر پارەی بێ ئەرک بێ دەس����تمایە بۆیە بەردەوامن لەسەر ئەو کارە. ئەو گلەییەکی زۆری لەدەسەاڵت هەیە بەوەی کە ڕێگرییان ئیجرائاتێکیان هی����چ یاخود لێناکات لەگەڵ ناکات کاتێک داخڵی ئەم واڵتە دەبن چونکە بەپێی زانیارییەکانی ئەو زۆریان بەقاچاخ لەسەر سنورەکانەوە داخ����ڵ دەبن و ل����ەو بارەی����ەوە وتی" س����اڵی پار چەند ش����ۆفێرێکی لۆری سەردانیان کردین و باسیان لەوە کرد کە ئەوان زۆرێ����ک لەو ژنانە بەقاچاخ لەسەر سنورەکانە داخڵی کوردستان دەکەن و لەبەرامبەردا بڕی س����ێ سەد

دۆالر لەهەریەکەیان وەردەگرن، ئەمە مه ترسییه کی زۆری لێده کرێت، چونکە کەس نازانێت ئەمانە جگە لەوەی بۆ س����واڵکردن دێن لەپشتی ئەوەوە چی لەم واڵتە دەکەن و گەنجی ئێمە بەرەو

کوێ دەبەن". بەپێ����ی ئامارێ����ک ک����ە لەالی����ەن بەڕێوەبەرێتی پۆلیس����ی سلێمانییەوە نزیک����ەی پێن����ج مان����گ لەمەوب����ەر باڵوکرایەوە لەماوەی یەک رۆژدا سی ئافرەتی ئێرانییان دەس����تگیرکرد کە س����واڵیاندەکرد واتە ئەگەر لەرۆژێکدا سی کەس بن واتە لەمانگێکدا نۆسەد ئافره ت دەبن ک����ە ئەمەش ڕێژەیەکی یەکج����ار زۆرە، س����ەرکەوت ئەحمەد وتەبێ����ژی بەڕێوەبەرێت����ی پۆلیس����ی س����لێمانی دەس����تگیرکردنی ئەو سی ئافرەتەی لەرۆژێکدا پشتڕاستکردەوەو دانی ب����ە زۆری ژمارەی س����واڵکەرە ن����او لەوبارەیەوە وتی" ئێرانییەکاندا لەڕاستیدا ئێمە بۆمان کۆنترۆڵ ناکرێن

تا نەهێڵین بێنە ئەمدیو، چونکە ئێمە س����نورمان بەیەکەوەیە لەگەڵ ئێراندا بەشێکی زۆریان بەبۆنەی گەشتیارییەوە ڕو لەکوردستان دەکەن و پاسپۆرتیان پێیە بەش����ێکی تریان لەڕێگەی داخڵ بونیان بەدێهاتەکانی کوردستان دێنە ئەمدیو، بەاڵم بەنیسبەت ڕێگەی قاچاخ م����ن ئاگادارنیم و ڕەنگە راس����ت بێت بەاڵم چۆن دێن نازانم". س����ەرکەوت ئەحمەد تەنها ڕێگەی چارەس����ەریان دەس����تگیرکردنیان و ئەوان����ەوە الی ڕەوانەکردنەوەیانە سنورداشکردنەوەو بەواڵتی خۆیان. بەالم عەباس محەمەد ناڕاست و بەچارەسەرێکی ئەمە عەلی هەڵ����ە دەزانێ����ت و دەڵێ����ت " ئەوان لەش����ارەکانی کرماش����ان و هەمەدان و مەریوان و چەند ش����ارێکی ترەوە دێن بۆ کارێ����ک ناکەن س����نورەکان قایم بکەن تا نەهێڵن داخڵ ببن نەک لێرە کۆمەڵێکیان بگرن و کۆمەڵێکیان وەک

بەرزەکی بانان بۆی دەربچن".

سواڵکەرە ئێرانییەکان شاریان هەراسانکردوە

له رۆژێکدا پۆلیس سی ئافره تی

سوا ڵکه ری ئێرانی ده ستگیرده کات

ئا: ئاراس عوسمان

له ئێستادا هه ندێك له خوێندنی ئه ڵمانی و فه ره نسی و توركی له هه رێمی

كوردستان ده خوێنرێت، به پێی زانیارییه كان باس له وه ده كرێت كه

ئاراسته ی خوێندنگه توركییه كان زیاتر مه به ستی باڵوكردنه وه ی فیكری دین و كه مالیزمه ، په رله مانتارێكیش ده ڵێت

رێگه به و جۆره كارانه ناده ین.

هه فته ی پێش����و رۆژنام����ه ی وه ته نی توركی باس����ی پ����ڕۆژه كولتورییه كانی فه تحواڵ گوله نی له باش����وری كوردستان كردوه ، به پێ����ی زانیارییه باڵوكراوه كان ئامانجی ئه م كۆمپانیاو ده زگایه ئه وه یه كولتورو ناس����نامه ی كورد له باش����وری كوردستان هه روه ك باكوری كوردستان كه باڵوكرابویه وه پێشتریش بشێوێنن، سرودی كه مالیزم له نێو ئه و قوتابخانانه دا

خوێنراوه .فه رم����ان عیزه دین ئه ندام����ی لیژنه ی په روه رده و خوێندنی ب����ااڵ له پارله مانی كوردس����تان له ب����اره ی كاركردن����ی ئه و خوێندن����گاو زانكۆیان����ه وه له هه رێم����ی كوردس����تان بۆ ئاوێنه رایگه یاند" ئه گه ر بڕوانین����ه مێژوی توركیا زۆر شۆڕش����ی تێدا ب����وه و هه موی ده بین����ی قڕكردن و عه تڵوعام����ی میلله تی ك����وردی به دواوه بوه ، ئێستا ئه وان بێن به خوێندكاره كان بڵێن كه ئه و مێ����ژوه ی له باكور رویداوه له باشورو له قوتابخانه كانیاندا به یاخیگه ر بناسێنن مایه ی قبوڵكردن نییه ، زمانی

كوردی وه ك زمان����ی دوه م بخوێنرێت و ئه و به مێ����ژو جوگرافیاو كۆمه اڵیه ت����ی داب و نه ریته ی له كوردستاندایه پێویسته به و ش����ێوه بخوێنرێت. ناوبراو جه ختی له وه ك����رده وه "وه ك لیژنه ی پ����ه روه رده قب����وڵ ناكه ین وه ك الیه ن����ی نه ته وه یی ئه وه ی له توركیا هه بوه به خوێندكاره كان بگوترێته وه ، به ڵگه یه مان له به رده س����ت نییه له س����ه ر باڵوكردنه وه ی فه لسه فه ی دینی كه ئه وان خواس����تیان له سه ربێت، ئه گه ر ش����تێكی له و ش����ێوه یه هه بێت ئ����ه وا ئێم����ه لێپێچینه وه ی����ان له گ����ه ڵ ئه نجام ده ده ین، به پێی ئه و یاس����اییه ی په سه ندمانكردوه له پارله مانی كوردستان داخس����تنی تاكو ئاگاداركردنه وه ك����ه قوتابخان����ه ی تێدای����ه . فه تحوال گوله ن له ژێر دروش����می )با له هه ر ش����وێنێك س����ه ربازگه یه كی تورك دروس����تبكه ین( په ره ی به تێكۆش����انه كانی گوله ن داوه ، فه تحواڵ گوله ن ب����ۆ خۆی وه ك هاوڕێی نه ته وه چییه تی تێكۆش����انی رێكخستی »شانبه ش����انی ده ڵێ����ت كوچ����ك س����ه ربازگه كانیش با خوێندنگه ی تورك دروس����ت بكه ی����ن« له چوارچێوه ی ئه م رێككه وتنه ی گوله ن و كوچك له س����اڵی (1994( له ش����اری هه ولێر خوێندنگه ی گروپه ئ����ه م كرای����ه وه ، فه تحواڵچ����ی به ئاراس����ته ی ب����ه دواوه ل����ه )1994( نه ژادپه رستی، داگیركه ری و باڵوبونه وه دا ژم����اره ی خوێندنگه كانیان له باش����وری كوردستاندا زیادكردوه ، له هه ولێر شه ش پ����ه روه رده ی )رێكخراوی خوێندنگ����ه ف����ه زاكان � ناوه ندی زمان����ی روناكی �

خوێندنگه ی روناكی سه ره تایی � كۆلێژی نولوف����ه ری كچ����ان � كۆلێ����ژی روناكی ك����وڕان � زانكۆی روناكی كوڕان( هه یه و له س����لێمانی س����ێ خوێندنگه )كۆلێژی سلێمانی كچان � كۆلیژی سه اڵحه دینی ئه یوب����ی ك����وڕان � ناوه ن����دی زمانزانی

سه اڵحه دینی ئه یوبی(.ئه و په رله مانتاره له باره ی داگیركردنی بیناو سه رپێچی سه ره تای ساڵی 2013 وه جه ختی له وه كرده وه كه " هه ندێك پێشێلكاری ئه نجامدرا وه ك فرۆشتنه وه ی له س����ۆپه رماركێته كان، په رتوك����ه كان ب����ۆ داگیركردنی بیناكانی����ش ئێمه ئه و په روه رده به وه زاره تی نیگه رانییه م����ان ئێس����تا له به رئ����ه وه ی راگه یان����دوه ، له كوردستان ده یان و سه دان قوتابخانه ی قوڕو چه ن����د ده وامیمان هه ی����ه ، به اڵم ده بینی ئه و بینای قوتابخانه به كه ڵك و س����ه رده مییانه ده ده ن����ه ئ����ه و ج����ۆره

كۆمپانیایانه .خوێندنگا یانه دا ل����ه م كورد مندااڵنی فێری مارشه نه ژادپه رستییه كانی تورك ده كرێن و به ناوی ئۆڵۆمپیادی توركییه وه ده برێنه ش����اره كانی وه ك ئیسته نبوڵ و ئاهه نگ����ی توركییان بۆ س����ازده كرێت. )2009( ئای����اری مانگ����ی له كۆتای����ی خوێندكاران كوردس����تانه وه له باشوری )س����ازگار دارا به گ، بیالل س����ه بری، محه مه د ش����اكر، ئه رداڵ حسێن( برانه توركی����او هۆنراوه كانی فه تحواڵ گوله ن و گۆرانی توركی و مارشی نه ژادپه رستییان

له فستیڤاڵێك پێ گوترایه وه .حكومه تی وته بێژی دزه یی س����ه فین

هه رێمی كوردس����تان له ب����اره ی ئه وه ی بینایه كی زۆرو مۆدێ����رن دابینكراوه بۆ ئ����ه و كۆمپانیایه و ب����ه اڵم بۆ وه زاره تی پ����ه روه رده و قوتابخانه كانی����ان ده بینی خوێندنكار بوه ته ژێر دیواره وه و گیانی له ده س����تداوه و بینای ق����وڕ له هه ندێك له گون����ده كان هه یه ، تایب����ه ت به ئاوێنه وتی : ئه و بینایان����ه ی ئه وانی تێدا بون داوای����ان لێكراوه راده س����تی بكه نه وه و خۆی����ان بینا دروس����ت بك����ه ن و ورده ورده خه ریك����ی ئ����ه وه ن، ئه وانی تریش ك����ه ماونه ت����ه وه وه زاره تی پ����ه روه رده له داهاتودا، ده كات خ����ۆی چاودێ����ری بین����ا بینایان����ه هه م����و ئ����ه و ن����ه ك

داگیركراوه كانی تریش.

ئام����اژه ی حكوم����ه ت وته بێ����ژی ب����ه وه ش ك����رد" هه ر ك����ه س و الیه نێك دژی خوێن����دن ده س����تگایه كی ن����ه ك به رژه وه ندییه كانی هه رێمی كوردس����تان كار بكات رێگای پێویست ده گرینه به ر كۆمپانی����ای فه زاله ر كه راس����ته وخۆ سه ربه فه تحواڵ گوله نه و یه كێكه له زۆرێك خوێن����دن و ده زگایه ك����ی له واڵت����ه كان له كوردس����تانیش هه یه ، په روه رده ییان په روه رده ییه كان و له كۆمپانی����ا یه كێكه به پێ����ی یاس����ای وه به رهێنانی س����اڵی 2006 له هه رێمی كوردستان كار ده كات، به ده ی����ان خوێندن����گاو زانكۆیان هه یه و وان����ه ی توركیی����ان تێ����دا ده خوێنرێت له گ����ه ڵ وانه كان����ی ت����ردا، وه زاره ت����ی

پ����ه روه رده له راپۆرتێكی����دا له ئه نجامی به دواداچونه كانی چه ندین كه م و كورتی ئ����ه م ده زگایه ی خس����توه ته رو كه باس له دابینكردنی بین����ا ده كات و باس له وه ده كات كه س����ه رپێچی یاسایی زۆریان هه بوه له زی����اد وه رگرتنی پاره و نه بونی نه بون����ی پێویس����ت و خزمه تگ����وزاری راب����ه ری په روه رده یی ...هت����د، ب����ه اڵم ئه وه ی پرس����یاره ئه وه ی����ه ئاخۆ بیناو كوردس����تان هه رێمی قوتابخانه كان����ی هۆكاری بایه خ پێنه دانیان چییه له الیه ن وه زاره تی پ����ه روه رده وه ، كه له بودجه ی س����اڵی 2001 دا ب����ڕی 68 ملیار دینار له %27 نه ك����راوه و خ����ه رج ماوه ته وه و

پڕۆژه كانی ئه نجام داوه ؟

کوچه و شه قامه کان ده بێته شوێنی حه وانه وه یان فۆتۆ: ئاراس عوسمان

توركه كان ده یانه وێ له ڕێگه ی پڕۆژه كانی فه تحواڵ گوله نه وه ناسنامه ی كورد له هه رێمدا بشێوێنن

فه تحواڵ گوله ن فۆتۆ: ئینته رنێت

مندااڵنی كورد له م خوێندنگا یانه دا

فێری مارشه نه ژادپه رستییه كانی

تورك ده كرێن

Page 18: ژماره 362

تایبه‌ت(362( سێشه ممه 2013/1/29 18

وه اڵمی ئۆپۆزیسیۆنبۆ ده سه اڵت

هیوا جه مال

بڕی����ار وایه له م هه فته یه دا ئۆپۆزیس����یۆن )گ����ۆڕان، یه كگرتوو كۆمه ڵ( كۆبونه وه ئه نج����ام بدات، بۆ وه اڵمدانه وه ی وه فدی ده س����ه اڵت )یه كێتی و

پارتی (.ده بێ����ت ئه وه مان له بیربێت كه له ماوه ی رابردودا ئۆپۆزیس����یۆن چه ندین كۆبونه وه یان له ناویه كدا كردوه و چه ند جارێكیش له گه ڵ ده س����ه اڵتدا، به اڵم دواجار رۆشناییان له س����ه ر ئه وه چڕكرده وه كه پێویسته ده سه اڵت شه ش پاكێجه كه ی چاكسازی جێبه جێ بكات، هه روه ك ئه وه شیان راگه یاند، ئه گه ر ئه و ش����ه ش پاكێجه جێبه جێ نه كرێت ئه وا ئاماده نین دانوس����تاندن له گه ڵ

ده سه اڵتدا بكه ن. به اڵم ئایا چییان لێجێبه جێ كردوه ؟هه روه ك نه وشیروان مسته فا له كۆبونه وه ی له گه ڵ ژماره یه ك له هه ڵسوڕاوانی گۆڕاندا له وه اڵمی ئه وه ی كه پێویسته پرسیان پێبكرێت له كاتی كۆبونه وه و بڕیاردان له هه رشتێك له گه ڵ ده سه اڵتدا، به اڵم ئه و ئاماژه ی بۆ ئه وه كردبو: كه له دوای پێشكه ش����كردنی شه ش پاكێجه كه وه هیچ گۆڕانكارییه كی ئه وتۆ

نه بوه كه جێی دڵخۆشیی بێت.له مانگی شوباتی 2012دا وته بێژی بزوتنه وه ی گۆڕان ته ئكیدی له پێكهێنانی حكومه تی ئینتیقالی و هه ڵبژاردنی پێشوه خت كرده وه ، هاوكات هه ر سه ره تای ساڵی 2012 وته بێژی یه كگرتوی ئیسالمیی وتی : ئه و شه ش پاكێجه بوه ته

دواهه مین پڕۆژه ی چه سپێنراوی نێوان ئۆپۆزیسیۆن و ده سه اڵت.شه ش پاكێجه كه ی چاكسازیی ئۆپۆزس����یۆن له دوایین كۆبونه وه ی پێنج قۆڵیدا له سه ر مێزی پارتی و یه كێتی جێهێشت، ئه وه ش دوای به یاننامه )7( خاڵییه كه ی )2011/1/29( و پرۆژه چاكسازییه )22( خاڵییه هاوبه شه كه و

بڕیاره 17 خاڵییه كه ی په رله مانی كوردستان بو..ئۆپۆزیس����یۆن پێشتر رایگه یاند، كه كابینه ی ش����ه ش، شكستی هێناوه له ئه نجامدانی چاكسازییدا، ئه گه ر كابینه ی حه وت درێژه پێده ری ئه و بێت، ئه وا به هه مان ش����ێوه ، ناتوانێت چاكسازیی بكات، به اڵم نێچیرڤان بارزانی ، س����ه رۆك وه زیرانی كابینه ی حه وت، دوپاتیكرده وه كه ئه م كابینه یه درێژه پێده ری كابینه ی شه ش����ه ، كه چی س����ه ره ڕای ئه وه ی هیچ له پاكێجه كانیان جێبه جێنه كراوه ، ئۆپۆزیس����یۆن ئومێدیان به ده س����ه اڵت هه یه چاكسازیی ب����كات، ئه گ����ه ر ده ڵێن ئومێدم����ان نییه ، ئ����ه ی بۆچ����ی كۆبونه وه كانیان

ده ستپێكردوه ته وه ؟دوای هه مو ئه مانه ئۆپۆزیس����یۆن جارێكی دیكه ده ستپێخه رییان كرده وه بۆ ئه وه ی كۆبونه وه ئه نجام بدرێت، ئێس����تا جه وله یه كی دیكه ی كۆبونه وه و لێدوان، له نێوان ئۆپۆزیسیۆن و ده سه اڵتدا هه یه ، ئۆپۆزیسیۆن به نیازه له م هه فته یه دا وه اڵمی ده سه اڵت بداته وه ، به بڕوای من ئه گه ر وه اڵمه كانیان له م چه ند مه سه له یه ی خواره وه تێپه ڕێت كه واته پێویسته خوێندنه وه یه كی نوێ

بۆ ئۆپۆزیسیۆن بكرێت..ده ش����ێت ئۆپۆزیسیۆن جه خت له سه ر جێبه جێكردنی شه ش پاكێجه كه ی چاكس����ازیی بكاته وه ، ئێس����تا كه كاتی ئه وه نه م����اوه داوای هه ڵبژاردنی پێشوه خت، بكرێت، به اڵم ده بێت، مكوڕبێت له سه ر ئه نجامدانی هه ڵبژاردنی گش����تی له واده ی خۆیدا، هه روه ها حكومه تی ئینتیقالی دروس����ت بكرێت، به ئامانجی ئه نجامدانی هه ڵبژاردنی پاك و بێگه رد، هه روه ها ئۆپۆزیس����یۆن له پ����اڵ ئه مه دا هه وڵی ئه وه بدات كه كاندیدێك بۆ س����ه رۆكایه تی هه رێمی كوردستان، ده ستنیشان بكات، كه جگه له هه رسێ الیه نه كه ی ئۆپۆزیسیۆن،

یه كێتیش به شداریی پێبكات له ده نگدان به و كاندیده .

پێناسین كه مپینی )17( ملیۆنی بۆ پاراستنی شوێنه وارو كه لتوری شارستانی كوردستان

بیرۆكه ی دروستكردنی ئه م كه مپینه بۆ پاراس����تنی ش����وێنه وارو كه لتوری شارستانی كوردس����تان له وێرانكردنی ئه‌صحاب������ان( دۆڵ����ی )قه برس����تانی له س����ماقوڵی له باكوری كۆیه په یدابوه كه فه رمانگ����ه ی ڕێگه وبان����ی هه ولێر ئه م قه برس����تانه ی وێرانكرد چ قه بری ئه‌صحابه‌كان‌و چ كه ڵه ك����ه به رده كانی قه ب����ری ك����وژراوه ك����ورده كان، ئه م قه برس����تانه مێژویێكی گه وره ی هه بو چونك����ه مه یدانی ش����ه ڕێكی گه وره بو له نێوان كوردو له ش����كری ئیس����المدا له س����اڵی )22كۆچ����ی = 642زاینی(. هه رچه نده ئه مه یه كه مین ش����وێنه وار نه ب����وه هاتبێت����ه وێرانك����ردن به ڵكو له ماوه ی ئه م بیس����ت و یه ك س����اڵه ی راب����ردو ش����وێنه وارێكی یه كج����ار زۆر كه له ژم����اردن نایه ن له سه رانس����ه ری كوردستانی باشور وێرانكراوه له كاتی حكومه ت����ی هه رێم����ی كوردس����تان چ له الی����ه ن دزو ج����ه رده و قاچاغچییانی ده ره وه و ن����اوه وه و چ له الیه ن خه ڵكی دێهاته وه ئه وانه ی شوێنه واره كان وێران زه وی و ده كه نه شوێنه كه یان ده كه ن و زارو ڕه زو باخ و چ له الیه ن دائیره كانی حكومه ت����ی هه رێمه وه . بێگومان ئه مه هه م����وی له نێوبردنی مێ����ژوی كورده چونكه هه ر ش����وێنه وارێك مێژویێكه و ئه گه ر له نێو بچێ ئه وا هه ندێ له مێژوی كوردس����تان له نێوچ����و ك����ه جارێكی دیك����ه زین����دو ناب����ێ و قه ره بوناكرێ . ئ����ه وه ی ڕوی����داوه ئه نفالكردنی مێژوو شوێنه وارو شارستانی كوردستان بوه

كه میلل����ه ت و ده وڵه تانی ئه م جیهانه شوێنه وارو كه لتوری خۆیان ده پارێزن و ش����انازی پێوه ده ك����ه ن بێجگه له مه داگیركه رانی كوردس����تانیش به رده وام ش����وێنه وارو كه لتوری كوردس����تانیان له نێوبردوه و له نێو ده ب����ه ن بۆ نمونه پ����ڕۆژه ی )GAP(ی توركی����ا ك����ه له دروس����تكردنی )22(به نداو بریتییه له كوردس����تان كه ش����ه ش ئه وه نده ی روب����ه ری پارێزگای س����لێمانی ژێرئاو ده خات و هه رچی ش����وێنه وارو شوێنه مێژوییه كانه له نێوی ده بات و ژینگه كه ی تێك����ده دات و خه ڵكه ك����ه ش ئ����اواره و س����ه رگه ردان ده كات، یه كێ����ك ل����ه و شوێنه وارانه شاری )حه سه ن كه یف(ه ك����ه بریتییه له هه زاران ئه ش����كه وت بێجگ����ه له ق����ه اڵت و ش����وره و چه ندین كه پرده كۆنه ی كه نیس����ه و مزگه وت و له ڕۆژهه اڵت����ی ناوه ڕاس����تدا ش����ێوه ی كاره س����اتێكی ئه مه بێگومان نه بوه . سوریاو له توركیاو .هه ریه ك گه وره یه پاراستنی به رامبه ر به رپرس����ه ئێران ئه و مێ����ژوو كه لت����وری شارس����تانی پارچه ی����ه ی كوردس����تان ك����ه له ژێر ده ستیدایه . ده بێ كورد به رگرییه كی زۆر له مێژوو شارس����تانییه كه ی بكات و ناڕه زایه ت����ی بگه یه نێته رێكخراوه كانی له جیهان و مرۆڤایه ت����ی رۆش����نبیری و به تایبه تی )یونسكۆ( چونكه كه لتوری له كه لت����وری به ش����ێكه كوردس����تان جیهانی له به ر ئه م هۆیانه ی س����ه ره وه ئه م كه مپینه دروس����تبوه و تا ئێس����تا حه ڤده )17( ملیۆن كه س به ش����داری

تێ����دا كردوه ك����ه له مێ����ژوی كورددا ئه م����ه گه وره ترین هه ڵمه ته به تایبه تی له باره ی مێژوو كه لتوری شارس����تانی كوردس����تان ك����ه بابه تێك����ی گه وره و س����تراتیجییه له ئاسایش����ی نه ته وه یی كوردستان. ئه م به شداریكردنه زۆره و بێ وێنه ی����ه له به رئه وه ی����ه هۆیه كانی ئه م هه ڵمه ت����ه )كه مپینه ( له الی ئه م خه ڵكه زۆره ئاشكرایه و بڕوایان به وه هه یه كه ئه م كه مپینه بێالیه نه و له ژێر س����ێبه ری هی����چ حزبێ����ك و الیه نێكی سیاس����ی نییه وه هه موی����ان ده زانن شوێنه وارو كه لتورو مێژو چ له دیاربه كر بێ یان له س����ه ره كانێ )خانی گالپا(ی پایته ختی ده وڵه ت����ی میتانی( یان له دهۆك و هه ولێرو س����لێمانی و س����نه بێ هی هه مو دانیشتوانی كوردستانه له كوردو غه یری كورد، ئیسالم بێ یان مه سیحی و هی ئه ندامانی هه مو پارت و ده سته و ڕێكخراوی ڕۆشنبیرو مه ده نییه ، ئێمه له و باوه ڕه ین ئه گه ر ڕاپرسییه ك بكرێت له نێو گه لی ك����ورد یان له نێو له وانه كوردستانییه كان و پارته هه مو خ����ودی یه كێتی نیش����تمانی و پارتی دیموكراتی كوردستان پتر له )%90( دژی وێرانكردنی شوێنه وارو كه لتوری شارستانی كوردستانه ده توانین بڵێن ته نیا س����ه ركردایه تی ه����ه ردو حزبی ئه ندامانی����ان( )ن����ه ك ده س����ه اڵتدار و هه روه ه����ا حكومه ت����ی هه رێ����م ئه م بابه ته ی پشتگوێ خستوه و به رپرسن

به رامبه ر مێژو.ڕێزو سوپاسمان هه یه بۆ هه مو ئه و

كه س و ده زگاو ڕێكخراوانه ی كه ناویان له نێو یاداشتی ئه م كه مپینه دا نوسراوه كه له ماوه یه كی زۆر كه مدا كۆبونه ته وه له ده وری ئ����ه م پڕۆژه پی����رۆزه وه ك سه رجه م زانكۆكانی كوردستانی باشورو زۆربه ی فه رمانگه كانی ش����وێنه واران و ئه وقاف و یه كێتی زانایانی ئیس����الم و كلدانی و مه س����یحییه كانی كه نیس����ه كه نیسه ی ڕۆژهه اڵتی ئاشوری له عێراق و سه ندیكاكانی مامۆس����تایان و یه كێتی هونه رمه ن����دان و ڕۆژنامه نوس����ان و نوس����ه ران و كرێ����كاران و جوتی����اران و سه ندیكای پزیشكان و جیۆلۆجییه كان و بنگه هی اللشی ئێزیدیان و ڕێكخراوه كانی ڕۆشنبیری پیرخدری شاهۆو شێخانی مه ردۆخ و ئێل����ی به گی جاف و یه كێتی سه نته ری كوردستان و په رله مانتارانی ڕۆش����نبیری بابان و ناوه ندی ئاڤێستاو ڕێكخراوه كان����ی ئافره ت����ان و هه روه ها خوێن����دكاران قوتابی����ان و یه كێت����ی له س����لێمانی و په یمان����گای ته كنیكی و كۆمپوت����ه رو هونه ره جوان����ه كان و كۆمه ڵ����ه ی له س����لێمانی و وه رزش����ی فه رمانگه ی كوردس����تانێكی س����ه وزو ژینگ����ه و ڕێكخراوه كانی ڕۆش����نبیری و ئاكرێ و ده����ۆك و له زاخۆو مه ده ن����ی سه نگه س����ه رو دینارت����ه و ش����نگال و كفری و خانه قین و كه الرو ش����اره زورو كۆمه ڵ����ه ی زیندانییه سیاس����ییه كان و هه ن����دێ دێرین����ه كان و پێش����مه رگه ڕێكخراوی ڕه واندزو سۆران و مه كته بی قادركه ره م و له سلێمانی و كۆمه اڵیه تی ستراتیجی لێكۆڵینه وه ی س����ه نته ری

له سلێمانی و چه ندانی دیكه ش كه ناوی هه مویان له م پێناسینه جێگه ی نابێت هه روه ه����ا و پارته گچك����ه كان و كه ناڵه له گۆڤارو هه ندێ ئاس����مانییه كانیان و ڕۆژنام����ه كان و هه روه ه����ا رێكخ����راوه ڕۆشنبیری و مه ده نییه كانی كوردستانی ڕۆژهه اڵت و كۆنگ����را جڤاتا دیموكراتی (KCD( له گه ڵ )850( ڕێكخراوه كه ی له كوردستانی باكورو ڕێكخراوی وه قفی اس����ماعیل بێش����كچی له ئه سته مبوڵ و نه ت����ه وه ی كوردس����تان و كۆنگ����ره ی هه ن����دێ له كوردان����ی ده ره وه ی واڵت و كۆمه ڵێك له كه س����ایه تی رۆشنبیری و گه ل����ی خه مخ����ۆری وه ك سیاس����ی بێشكچی ئیس����ماعیل مامۆستا كورد نا س����تا د ر له كو له توركیا. رۆژئاڤا مه جلس����ا گه ل و پارتا یه كیتیا ئامانج����ی دیموكراتی به شدارن. له مێژوو به رگریكردنه كه مپین����ه ئه م ش����وێنه وارو كه لت����وری شارس����تانی كوردستان و پاراستنیه تی له هه ر چوار پارچه ی كوردستان به بێ جیاوازی واتا ئه م كه مپینه له سه ر ئاستی كوردستانا مه زنه ئه مه یه ك����ه م جاره ژماره یه كی زۆر له گه لی ك����ورد كۆده بێ له ده وری ئه م پ����ڕوژه س����تراتیجییه پیرۆزه كه

كارێكی مێژویی گه وره یه . ئێمه كه نوس����یومانه )17( ملیۆن كه س به ش����دارن واتا ئ����ه م كه مپینه نوێنه رایه ت����ی )17( ملی����ۆن ك����ه س ده كات ژماره ی ه����ه ر الیه نه ك له گه ڵ ناویان له یاداش����ته كه دا نوسراوه ته نیا نه نوسیوه ژماره ی خویان هه ندێكیان

چه نده . له و)17( ملیۆنه )2( ملیۆن و (594,743( هه زار خه ڵكی كوردستانی باش����وره بێجگه له چه ندین الیه ن كه ژماره ی خۆیان بۆ ئێمه نه نوسیوه واتا پتر له نیوه ی دانیشتوانی كوردستانی

باشور به شدارن. له گه ڵ هه مویان ن����اوه كان كه مپین یاداش����ته كه ی ده نێرێت ب����ۆ به ڕێزان سه رۆكی هه رێم و سه رۆكی په رله مان و س����ه رۆكی حكومه ت و داواكاری گشتی له وه زاره تی دادو چه ن����د وه زاره تێكی په یوه ندیدار تا ش����وێنه وارو كه لتوری

هه رێمی كوردستان بپارێزن. ناوه كان یاداش����ته كه خۆی به ب����ێ (62( الپه ڕه یه و باسی كومه ڵێك له و ش����وێنه وارانه ی وێران ك����راون تێدایه

به وێنه وه . له گه ڵ له یاداش����ته كه دانه )1000)ده كرێت و چ����اپ به ش����داربوان ناوی دانه ی ده ده رێته الیه نه به شداربوه كان و كتێبخانه كان����ی گش����تی تا ب����ۆ مێژو

بمێنێ. له س����ه ر كه مپینه ئه م له به رئه وه ی ئاس����تی كوردستانی گه وره یه دانه شی

ده درێته یونسكۆ . كه مپی����ن ب����ه رده وام ده بێ����ت ت����ا

داواكارییه كانی جێبه جێ ده كرێت.

ده سته ی بااڵی كه مپین

په یوه ندیكردن به م ئیمه یله وه ده بێت: [email protected]

رۆژی "مه ولود" له مزگه وتی گه وره ی سلێمانی

زیکرکردنی کۆمه ڵێک ده روێش

ئه ڵقه ی زیکرکردن فۆتۆکان: ئارام که ریمپیاوێک له کاتی ده ف لێده دات

Page 19: ژماره 362

(362( سێشه ممه 2013/1/29 19تایبه‌ت

باندی کوڕان دەبێت قوربانییەک بدۆزنەوە هەمان نمایشی لەگەڵدا دووبارەبکەنەوە. لە دونیای ئەم���ڕۆدا دۆزینەوەی قوربانییەکان ئاس���انە. ک���وڕی زامدار و دەرون پەش���ێو تەکنۆلۆژیای مۆدێرن ی���ان ئینتەرنێت ئەو زەمینەیەی پێشکەش���دەکات شەرانگێزییە ڕاس���تەقینە ی���ان مەجازییەک���ەی خ���ۆی بەتاڵبکات���ەوە. نمایش���کردنی ڕۆڵی باوک تەنی���ا کاتێ���ک دەبێتە نمایش���ێکی تەواو ک���ە ک���وڕی ترس���او یەکێ���ک بدۆزێتەوە س���ووکایەتی پێبکات. ک���وڕ تەنیا کاتێک دەتوانێ���ت دڵنیابێت نەخەس���ێنراوە کە بیکرێت بە جۆرێکی سەمبوڵی خەڵکانێکی ت���ر بخەس���ێنێت. »ترس لە خەس���ان« »هەڵهاتنی ڕەمزی لە خەسان« »نیشاندانی هێز وەک بەڵگە بۆ ڕوونەدانی خەس���ان« »ش���ەڕانگێزی وەک بەتاڵکردنەوەی ترس ل���ە خەس���ان« هەموو کۆمەڵێ���ک بزوێنی ترسناکی سیس���تمی دەرونی پیاوی کورد و خۆرهەاڵتین کە پێکڕا لە توندوتیژی واقعی ی���ان ڕەمزیدا کۆتاییان دێت. لێرەدا دەبێت دووبارە ئاماژە ب���ۆ ئەوەبکەمەوە کە تاکە نوسەرێک لە خۆرهەاڵتدا پێشتر بە میتۆدی دەرونش���یکار دەرەنجامگی���ری زۆر گرنگی ک���ردوە »جۆرج گرابیش���ی«یە، وە ڕەنگە تاکە کەس���یش بێت کە بە ڕۆحی فرۆیدەوە میتۆدەکەی بەکارهێناوە. ئەو بایەخەی کە »گرێی خەس���ان« هەیەتی لە تەفس���یری سیستمی ڕەفتاری پیاوی خۆرهەاڵتیدا، من لە تەفسیرەکانی گرابیشییەوە وەرمگرتووە. واتە س���ەرەتا گرابیش���ی فرۆیدییەتی وەک گرێی قورس���ایی بەکارهێن���اوە و میت���ۆد خەس���انی لەس���ەر س���ەرجەمی سیستمی رەفتاری پیاوی خۆرهەاڵتی س���ەرەنجداوە. ئ���ەو هەموو ش���ەڕانگێزییە مەجازییەی کە ئەم���ڕۆ دەیبینی���ن، ئەو هەم���وو بوغزەی کە دەمامک���ی ئایدۆلۆژی لەس���ەردەکەن،

پێک���ڕا هەوڵن بۆ ش���اردنەوەی الوازییەک و ترسێکی گەورە لە خەسان. بۆ ئەو کەسەی بەردەوام لە الوازی و خەس���ان دەترسێت، دەیەوێ���ت لە بەردەم وێن���ەی باوکدا خۆی وەک »پیاو«ێکی شایستە نیشانبدات، الی ئەو جیهان گۆڕەپان���ی جەنگێکی نهێنییە، هەموو نیشانە و سەمبولێکی هێز نیشاندان ئاشکرابێت یان نهێنی جۆرە ئاسوودەگییەکی نهێنی پێشکەش���دەکات. لێرەوە زۆرجار تا ئەوەی بە گژیادا دەچینەوە گەورەتر بێت، دەس���ەاڵتدارتربێت، بەهێزتر بێت، پتر ئەو هەستە دروستدەکات کە توانراوە پیاوەتی ڕزگاربکرێت. گرابیش���ی لە کتێبی »گرێی ئۆدیب ل���ە ڕۆمانی عەرەبی���دا« لە ڕێگای خوێندن���ەوەی چەندین ڕۆمان���ەوە دەگاتە ئەو حەقیقەتەی کە بەش���ی ه���ەرە زۆری شۆڕش���گێڕانی عەرەب »بەوجۆرەی کە لە ڕۆمانە عەرەبییەکاندا وێناکراون« هێندەی ڕزگارکردن���ەوەی »پیاوەت���ی« ب���ەدوای خۆیانەوە بوون، بەدوای ڕزگارکردنی دونیا و نەت���ەوەوە نەبوون. زۆربەی���ان کوڕگەلێک بوون کە هەڵهاتن لە ترسی خەسان بەرەو سیاسەت و شۆڕشی بردون. ئەم تێزەیە کە تەمەنی لەسەروو بیست و پێنج ساڵەوەیە، بۆ ئەمرۆی خۆرهەاڵت لە هەر کات دروستترە. بە جۆرێک دەتوانم بڵێم کە ئەم ترسە ئێستا بووە بە دینامۆیەکی گرنگی هەموو کردارە شەرانگێزییە مەجازییەکانیش. هەتا دەکرێت بڵێین ریش���ە س���ایکۆلۆژییەکانی گەڕانەوە بۆ ئایین و تون���دڕەوی ئایینی بەم گرێیەوە تەماهیک���ردن »جووتبوون���ی وابەس���تە، سایکۆلۆژی« لەگەڵ باوکی هەرە گەورەدا، باوکی هەموو باوکەکان »خودا«، ئەو هێزە ئەفسانەییەی ئەم جووتبوونە دەیبەخشێت، لە پش���تەوە ترس���ێکی گەورە لە خەسان ڕاوەس���تاوە. گەر باوکی دونیایی »سەرۆک کە وێنەی باوکی ش���ەڕانگێزە« کورەکانی

خەس���اندبێت، ئەوا باوکی ئیدیال »باوکی ئاس���مانی« ئ���ەو هێزەمان ب���ە گوژمێکی نوێوە پێدەبەخش���ێتەوە، ئ���ەو بەجۆرێک ئازایەتی و توانامان پێدەبەخشێت لە مردن سڵ ناکەینەوە. ئەوەی خۆی دەتەقێنێتەوە پێ���ی وانیی���ە دەمرێت، بەڵک���و پێی وایە بەڵگ���ەی نەخەس���انی خ���ۆی و پیاوەت���ی جاودانەگ���ی خۆی دەخاتە بەردەمی خودا. تیرۆر، لەسیستمی سایکۆلۆژی تیرۆریستدا کرداری خەساندنی ئەوانی تر و دەرخستنی پیاوەتی خودی تیرۆریس���تە. شەڕانگێزیی ت���ا گەورەتر بێت، کور پتر هەس���تدەکات توانیوێتی ببێت بە پیاوێکی ڕاس���تەقینە و بۆ دای���ک و باوکی میهرەبانی بس���ەلمێنێت ش���ایەنی خۆشەویستییە، »من شەڕانگێزم کەواتە هەم« ئەمە دروشمی ئەو کەسانەیە کە لەخەس���ان هەڵدێن و بەردەوام کەسانی دەوروبەریان دەکەنە قوربانی ڕاس���تەقینە و رەم���زی، تا ه���ەم بۆ خۆیان و ب���ۆ باوکی نمونەیی و بۆ دایکی بس���ەلمێنن کە کوڕی ناچیز و خەس���او نین. لێرەشدا عەقڵییەتی باوک، س���ەمبولەکانی، تێڕوانینی، خەیاڵ و فەنتازیاکان���ی ک���وڕان دەبەنبەڕێ���وە، کە نیش���انەیەکی بێوێنەیە بۆ ئەو ڕاس���تییەی لەدونیای ئێمەدا هێشتا خواستەکانی باوک خواس���تەکانی کوڕ دیاریدەکات. واتە کوڕ خۆی بوونی نیی���ە، بەڵکو درێژکراوەیەکی نەخ���ۆش و برینداری ئەو خواس���تانەیە کە باوک داوایاندەکات. هەر لێرەوە خواس���تی مردن���ی ب���اوک »کەجەوهەری خواس���تی ئۆدیبیی���ە« بەوە چارەس���ەرکراوە کوڕ لە گەورە و بارگەیەک���ی دەرخس���تنی ڕێگای بێس���نوور لە ش���ەڕانگێزیەوە بیسەلمێنێت کە ش���ایەنی جێگرتن���ەوەی باوکە. »لە دوا بەش���ی ئەم باسەدا قس���ە لە ڕەهەندە س���ەمبولییەکەی الش���ەی باوک و کارلێکە

دەرونییەکانی دەکەم«

باوکێک بەجەستەوە باوکێک بێ جەستە...پاشماوە

ئه گ����ه ر ئه م یاس����ایه هه ڵبوه ش����ێته وه ی����ان پوچه ڵبكرێته وه نابێت����ه هۆیه ك بۆ ئاوه اڵكردنی ده ستی تیرۆریستان و ئه وانه ی كه له پش����تیه وه ن، به نمون����ه ئایا ئه وانه ی كه له ش����اری كه ركوك كاری تیرۆریستی و ته قینه وه و خودكوژی ده كه ن به تیرۆریست ناوی����ان نه به ین؟ نادروس����تییه كی دیكه ی ئ����ه م داوایه ئه وه یه ك����ه هیچ هێزیك نییه بتوانێ����ت به رگری له وه بكات كه نه هێڵێت دادگا ئه و یاس����ایه جێبه جێ بكات مه گه ر به یاسایه ك نه بێت له په ڕله مانه وه ده ربچێت كه راس����ته وخۆ ی����ان ناراس����ته وخۆ كاری ئه و یاس����ایه رابگرێت، كه واته ئه م داوایه له حكومه ت����ی عێراق����ی و خ����ودی به ڕێ����ز س����ه رۆك وه زیران هیچ بنه مایه كی یاسایی نییه و ته نانه ت ناچێته س����نوری داوایه كی

سیاسییه وه . له م����اده ی حه وتی ده س����توری عێراقدا هاتوه كه ده وڵه ت به گژ تیرۆردا بچێته وه . كه وات����ه به ره نگاری تیرۆرو تیرۆریس����تان ئه رك����ی حكومه ت����ه ناكرێت چاوپۆش����ی

لێبكرێت . داوای چ����واره م : له س����ه ر ئه نجومه نی نوێنه رانه كه په له بكات له ده ركردنی یاسای بڕیاری لێبوردنی گش����تی و البردنی هه مو

بێجگه كان و به ردانی هه مو گیراوان لیبوردن دوج����ۆره : یه كه م لێبوردنی تایبه تیی����ه به پێ����ی م����اده ی ) 73 (ی ده س����تورو له بڕگه ی یه كه م����دا هاتوه كه به ڕاس����پارده ی س����ه ركۆماره : ده سه اڵتی لێبوردنی وه زیران ئه نجومه نی س����ه رۆكی تایبه تی ده ربكات، وه ئه وانه ناگرێته وه كه په یوه نده به مافی تایبه ت و حكومدراوانێك تی����رۆرو گه نده ڵی نێوده وڵه تی و به تاوانی

ئابوری و دارایی دوه م لێبوردنی گشتی كه له ده سه اڵتی په ڕله مانه له هیچ ش����وینێكی دنیادا نه بوه ك����ه هه رچی حوكمدراوێ����ك له واڵتدا هه یه به ربدرێت. ئ����ه وه داوایه كی گوماناوییه دژ به خه ڵك����ی عێراق و كوردس����تانه ، ده كرێت تاوانباران����ی ئه نفال ئازاد بكرێن؟ ده كرێت تاوانبارانی كیمیابارانی هه ڵه بجه به ربدرێن؟ به ره اڵبكرێن؟ زه رقاویی یاوه رانی ده كرێت ده كرێت ژنك����وژو منداڵكوژێك به ربدرێت؟ س����ه یر ئه وه یه سه دو ده مه الی كوردستان پشتگیری له داوای خۆپیشانده ره سوننه كان

ده كه ن كه ئه مه یه كێكه له داواكانیان.داوای پێنج����ه م: كارنه كردن به یاس����ای لێپێچین����ه وه و دادپ����ه روه ری )المس����ا وله والعداله (ی به دن����او تا له الیه ن ئه نجومه نی

نوێنه رانه وه پوچه ڵ ده كرێته وه . كارێكی نه ش����یاوه تانه له یاسای واڵت بدرێ����ت و به به دن����او ن����اوزه د بكرێت. ئه م داوایه دورو نزیك په یوه ندی به حكومه ته وه نییه . له ده س����ه اڵتی حكومه ت����دا نییه كار به و یاس����ایه بوه س����تێنێت . ئه و یاسایه به عس ریشه كێشكردنی یاسای له بنه ڕه تد بوه . به یاسای ده س����ته ی نیشتمانی بااڵی لێپرسینه وه و دادپه روه ری ژماره )10( ساڵی 2008 وه به پێی م����اده ی ) 28 ( جێگه ی ئه وی گرتۆته وه . ئه مه یه كێكه له و یاس����ا چاكانه ی كه له عێراق����دا ده رچوه و ماده ی یه كی ئه م یاس����ایه پێناس����ه ی زاراوه كانه له وان����ه حیزبی به عس ك����ه له 17- 7 – 1968 ده سه اڵتی عێراقی گرتۆته ده ست، وه به پێی به ندی )7(ی ده س����توری عێراق یاساغ كراوه . له تاریفی ریشه كێكێشكردندا هات����وه كه ئ����ه و كارانه ی ئه م ده س����ته یه ده یانكات به مه به ستی لێكهه ڵوه شاندنه وه ی سیس����ته می حیزب����ی به ع����س له كۆمه ڵی عێراقدا له دامه زراوه ده وڵه تیه كان و كۆمه ڵی مه ده ن����ی له ڕوی بیرو كارگێڕو سیاس����ی و

رۆشنبیری و ئابوری .ئامانجه كانی ئه م یاسایه وه كو له ماده ی

سێیه میدا هاتوه :یه كه م: یاساغكردنی گه ڕانه وه ی حیزبی به عس له ڕوی بیرو كارگێڕو سیاسه ت و هه ر چاالكییه ك����ی له ژێر ه����ه ر ناوێكدا بێت كه بیه وێت بگه ڕێته وه بۆ ده س����ه اڵت و ژیانی

گشتی له عێراقدا.دام����ه زراوه خاوێنكردن����ه وه ی دوه م: تێك����ه ڵ و وه كه رت����ی حكومه تیی����ه كان مه ده ن����ی كۆمه ڵ����ی دامه زراوه كان����ی ش����ێوه ك به هه ر به ع����س له سیس����ته می

له شێوه كان.به عس����یه كان و هه واڵه كردنی س����ێیه م: ئه وانه ی كه سه ر به ده زگا سه ركوتكه ره كانی بون بۆ دادگاكان تا سزای یاسایی خۆیان وه ربگرن ئه گ����ه ر له لێكوڵینه وه له گه ڵیاندا تاوانكارییه وه ل����ه كاری ك����ه ده رك����ه وت

تێوه گالون.فه راهه مك����ردن و چ����واره م:

قه ره بوكردن����ه وه ی زیانلێكه وتوانی به عس و ده زگا داپڵۆسێنه ره كانی .

پێنجه م: به ش����داریكردن بۆ دۆزینه وه ی ئه و موڵ����ك و مااڵنه ی كه به عس����ییه كان و الیه نگران����ی رژێم����ی پێش����و ده س����تیان به س����ه ردا گرتوه تا بۆ خه زێنه ی گش����تی

بگه ڕێنرێنه وه .تاوان و به دیكۆمێنتكردن����ی شه ش����ه م: ده زگا به ع����س و نادروس����ته كانی ك����رده داپڵۆسێنه ره كانی تا بیره وه ری عێراقییه كان به هێزبێ����ت وه نه وه كان����ی داهاتو له هه مو

جه ورو سته مێك پارێزراوبن. ئه و پرس����یاره دێته پێش����ه وه كه ئایا پوچه ڵكردنه وه ی ئه م یاس����ایه له خزمه تی كێدای����ه . خه ڵكی كوردس����تان یان عێراق یان پاش����ماوه ی به عس و سوننه سه له فی و

جیهادییه كان. له دوای جه نگی جیهانی دوه م و تێكشكانی ئه ڵمانی����ای نازی س����ه رۆكی ئ����ه و كاته ی ڕاسپارده یه كی چه ند ئایزنهاوه ر ئه مه ریكا بۆ فه رمانده ی هێزی ئه مه ریكی له ئه ڵمانیا ن����ارد به ئامانج����ی تازه كردن����ه وه ی ژیانی سیاسی ئه ڵمانیا بۆ شێوازێكی دیموكراتی هه ڵوه ش����اندنه وه ی به په رتكردن و ئه ویش حیزبی ن����ازی وه پوچه ڵكردن����ه وه ی ئه و یاس����ایانه ی كه نه ژاد په رس����تی تێدایه . په راوێزكردنی هه مو نازییه ك كه چاالكییان ل����ه دام و ده زگا حكومه تییه كاندا هه بوه وه هه واڵه كردنی تۆمه تب����اران بۆ دادگاكان . داوای شه ش����ه م: به دیهێنانی هاوس����ه نگی له هه مو دامه زراوه ده وڵه تییه كان به تایبه تی سه ربازی و ئاسایش و داوه ری و ده سته به ری

ژیانێكی باش بۆ عێراقییه كان. یه كێ����ك له ه����ه ره كاره قێزه ون����ه كان هاوس����ه نگییه كه دیاره ئه وه ی خاوه نانی هاوس����ه نگی داواكارییه كان مه به س����تیانه مه زهه بیی����ه ك����ه ئه وه نده ی ت����ر مه زهه ب تێكه اڵو به ژیانی گش����تی خه ڵك ده كات وه ئه وه ن����ده ی تر كۆمه ڵ ب����ه ره و لێكترازان و

دوبه ره كی تایفه گه ری ده بات.پوچه ڵكردن����ه وه ی حه وت����ه م: داوای ئاسایش����ه ده زگا فه رمانده یی����ه كان و پارێزگاكانی له هه م����و ناده س����تورییه كان عێراقدا وه كێش����انه وه ی س����وپا له شارو گه ڕه كان����ی به غ����داو البردنی به ربه س����ته كۆنكرێتیی����ه كان چونك����ه بونه ت����ه هۆی جیاكردنه وه ی ڕه گه زی وه هه وڵبدرێت كه ئاسایشی هاواڵتیان له عێراقی نوێدا له الیه ن

پۆلیسه وه ده سته به ر بكرێت. ئه گه ر ئه و داوایه به و شێوه یه بوایه كه س����وپا له كاروباری سیاسی و ژیانی گشتی به دوربێت مایه ی هه ڵوێس����ته له سه ركردن ده ب����و. ب����ه اڵم تێكه ڵكردنی ئ����ه م بابه ته به به ربه س����تی كۆنكرێتی ناوش����اری به غدا مایه ی ناڕۆشنی دیدی داواكارانه . به ربه ستی كۆنكرێت����ی ، بارودۆخ����ی ناجێگیری به غدا هێناوێتیی����ه ئاراوه كه ته قین����ه وه و كاری تیرۆریس����تی بوه به به شێك له ژیانی به غدا كه س����ه رۆك هۆزو خۆپیشانده رانی ئه نبار ته نان����ه ت بچوكترین ئیدانه ی����ان نه كردوه . له به غ����دا ماڵ����ی س����ه ركرده س����وننه كان ش����وراكراوه كۆنكرێت����ی به به ربه س����تی ئه گ����ه ر ئ����ه وان الیببه ن ده بنه پێش����ه نگ بۆ حكومه ت و كه س����انی ت����ر. نامۆیی ئه م داوایه بونی ئه م به ربه ستانه ی به جیاكاری ڕه گه زییه وه به ستوه . پێش ماوه یه ك به ر له ئێستا به ربه سته كۆنكرێتییه كانی به رده م په رله مانی عێراق البررا به اڵم په ڕله مانتاران داوایانك����رد كه دابنرێنه وه چونكه به وته ی خۆیان ژیانیان له مه ترس����یدایه ، نه مانبینی ئه ن����دام په ڕله مانت����اره س����وننه كان ك����ه ئه مڕۆ له س����ه ر ریتمی زه واهیری به ش����ێك له پێكهات����ه ی عێ����راق به مه یم����ون و به راز

ناوده به ن، ناڕازیبن.داوای هه ش����ته م: لێكۆڵین����ه وه له الیه ن الیه نێكی داوه ری س����ه ربه خۆوه بكرێته وه له كه یس����ی ره مزه ئاینی و نیشتیمانییه كان له ن����اوه و ده ره وه ی عێراق به بێ كاریگه ری

سیاسی. ئه گ����ه ر واز له نادروس����تی ئ����ه م داوایه بهێنی����ن ك����ه ده س����توه ردانه له كاروباری الیه نێكی بپرس����ین هه قوای����ه دادگاكان، داوه ری س����ه ربه خۆ كێیه ؟ تاریفی چییه ؟ ئه گه ر ئه م داوایه به و ئاراس����ته یه دا بڕوات ك����ه ببێته ه����ۆی پاكانه كردن ب����ۆ تاریق هاشمی وه كو ره مزی نیش����تمانی و گه وره تیرۆریستێكی وه كو حارس ئه لزاری وه كو ره مزی ئاینی ، ئه وا نه ك داوایه كی خه ڵكی نیی����ه به ڵكو پێویس����ته هه ڵگرانی بدرێنه

دادگا. داوای نۆیه م: یاساغكردنی به كارهێنانی دروشم و ده س����ته واژه ی تایفی له دامه زراوه

ده زگا به تایبه ت����ی ده وڵه تیی����ه كان ئاسایشه كان وه هۆكانی راگه یاندن.

ئه مه یه كێكه له به هێزترین داخوازییه كان كه پێویس����ته پشتیوانی لێبكرێت وه ببێته داخ����وازی كۆمه اڵن����ی خه ڵك����ی عێ����راق به گش����تی . به اڵم ئه وه ی جێی س����ه رنجه لێوانلێ����وه خۆپیش����اندانه كان خ����ودی له دروشمی ئاینی و تایفی توندڕه وو جیهادی وه له الی����ه ن چه نده ه����ا م����ه الی توندڕه و رێبه رایه تی ده كرێت پاڵپش����ت به هۆزه كان ك����ه له الی ئ����ه وان دیموكرات����ی و ئازادی و

كۆمه ڵی مه ده نی مانایه كی نییه .له هه ڵب����ژاردن ب����ه ر ده ی����ه م: داوای س����ه رژمێری گش����تی بكرێت ك����ه ته واوی ئینتمای عێراقییه كانی تێدا بێت له مه زهه ب و

نه ته وه و ئایین. ئه مه داوایه كی دروسته نه ك له دیدێكی ده مارگیری دواكه وتوانه ، به اڵم ئه وه ی كه پێویس����ته ئاماژه ی پێبكرێ����ت ئه وه یه كه ئه وه عه ره به س����وننه كان ب����ون رێگرییان له و سه رژمێرییه كردوه ، كه ركوك باشترین

نمونه یه .دوركه وتن����ه وه یانزه ی����ه م: داوای تۆمه تباران ده بێت شه وانه ، له هه ڵكوتانی به ڕۆژو به ش����ێوازی یاس����اییانه بگیرێن وه پوچه ڵكردنه وه ی یاسای هه واڵده ری نهێنی . هه روه ها گوێی����ان لێنه گیرێت له به رئه وه ی كه سی و كینه ی دروس����تكراون و زۆربه یان

تایه فییان له پشته . هه واڵده ری نهێنی ماده یه كی یاس����اییه بنه چه ك����ه ی ب����ۆ بڕگه ی دوه م����ی ماده ی (47( له یاسای بنه مای دادگه رێتی سزاكان ژماره ) 23 ( س����اڵی 1971، ئه م بڕگه یه به گوێره ی یاس����ای ژم����اره )119(ی 1-1- 1988 زیادكراوه .- ئه گه ر چاوپۆشی له وه بكه ی����ن كه ئه م داخوازییه ده س����توه ردانه ل����ه كاری دادگاكان - وه ماده یه ك����ه كۆت و به ندی یاس����ایی هه ی����ه له وانه ی����ه وه كو هه ر ماده یه كی یاس����ایی تر خراپ سودی لێوه ربگیرێت به اڵم به ش����ێوه یه كی گشتی بوه ته هۆی ئاشكرابونی زۆر تاوان و كاری تاوانكاری . سه باره ت به گرتنی تۆمه تباران یاس����ا ڕێوش����وێنی تایبه تی خۆی هه یه . ئه گه ر حیزب و الیه نی سیاسی وه كه سانی ده ستڕۆیش����تو تۆمه تب����اران داڵده نه درێن ئه وا دادگاكان زۆر به سانایی كاری خۆیان

ده كه ن. داوای دوانزه یه م : په له كردن له پێكهێنانی دادگای بااڵی فیدراڵی له دادوه رانی خاوێن و پیش����ه یی كه س����ه ر به هی����چ قه واره یه كی سیاسی و حیزبێكی به ش����دار له حكومه تدا نه بن، تا دادگا سه ربه خۆو ناسیاسی بێت. ئه مه داوایه كی دروست و به هێزه مایه ی به ره نگاری ده بوایه لێكردنه . پش����تیوانی ئ����ه و هه واڵنه بكرێت كه ئێس����تا هه ندێك الی����ه ن ده یانه وێت مۆرك����ی مه زهه بی به و دادگای����ه وه بلكێن����ن وه هه ندێ����ك به ناو شاره زای ئاینی بخزێننه ناو دادگاكه . جگه له وه ده كرێت میكانیزمێ����ك بۆ ئه وداوایه بخرێته ڕو تا به هێز بكرێت و ببێته داوایه كی

سه رتاسه ری له عێراقدا. داوای سیانزه یه م: گه ڕانه وه ی مزگه وت و خانه ی په رستن و موڵكه كانی وه قف و موڵكی تایبه ت����ی هاواڵتییان كه له ژێ����ر چه مكی وه پوچه ڵكردنه وه ی داگیركراون مصاده‌ره‌دا

یاسای ژماره )19(ی ساڵی 2005. چه مك����ی مص������اده‌ره‌‌بێجگ����ه له مان����ا قانونیی����ه . چه مكێك����ی سیاس����ییه كه ی هه رچه نده ئه م خاڵه وه كو زۆر له خاڵه كانی تر جۆرێك له ناڕۆش����نی پێ����وه دیاره ، كه دیاره ئ����ه وه ش ره نگدانه وه ی بیروبۆچونی ئه وانه یه كه نوسیویانه ، ئه و مصاده‌ره‌یه‌ی كه له م داوایه دا هاتوه مه به س����تی یاسای

ئاماژه پێكراوه ، ئه م یاسایه ناوی )یاسای به ڕێوه بردنی مه رقه دی پیرۆزو مه زارگ����ه ی ش����یعه ی ش����ه ریف - قانون اداره العتبات المقدس����ه والمزارات الشیعیه الش����ریفه ( له ماده ی دوه می ئه م یاسایه دا ئه و ش����وێنانه ی تێدایه كه الی شیعه كان پی����رۆزه وه ئامانج����ی یاس����اكه له ماده ی س����ێیه مدا هاتوه : كه چ����ۆن ئیداره ی ئه و شوێنانه بدرێت وه چۆنیه تی خه رجكردنی داهاته كان����ی و وه به رهێنان����ی داهاته كانی و ئاسانكاری بۆ س����ه ردانی ئه و شوێنانه وه دیاریكردنی مه زارگه ی شیعه كان و ناسینی . به پێی زانیاری س����نورداری من مه به ستی ئه م داوایه ئه وه یه كه به پێی ئه م یاس����ایه مه زارگ����ه ی عه س����كه رییه له س����امه ڕا كه خراوه ت����ه س����نوری ش����وێنه پیرۆزه كانی ش����یعه ، ده توانرا له ڕێگه ی دادگاوه كێشه یه كالیی بكرێته وه یان تانه ی ناده ستوری

له یاساكه بدرێت.

داوای سوننه كان له نێوان یاساو ده ستوردا... پاشماوە

هۆبز لە هەولێرە. دەسەاڵتی كوردی و لە ئێستاش���دا پارتی بە تایبەت، تێڕوانینێكی تایبەت���ی بۆ پرس���ی دەس���تور هەیە كە هاوتەریبییەكەی جێ���گای تێڕامانە لەگەڵ فەلسەفەی سیاس���یی ئەم فەیلەسووفەدا. پەیمانی چەمكی گش���تی بەش���ێوەیەكی كۆمەاڵیەت���ی الی هۆبز ئ���ەو مانایەی نییە

كە لە فەلسەفەی دیموكراسیدا دەیبینین. بەمانایەكی تر پەیمانی كۆمەاڵیەتی الی ئەو ناكرێت و قەدەرییەو دەستكاریی جەبرێكی وەكو خ���ۆی دەمێنێتەوە. ئ���ەو وایدەبێت كە ئ���ەم پەیمان���ە دۆخێك���ی ئەبەدییەو گۆڕانی بەس���ەردا نایەت، واتە سەردار هەر بەسەرداریی دەمێنێتەوەو بوونی دەوڵەتیش

پێداویس���تییەكی جەوهەریی كۆمەاڵیەتییە بۆ پاراس���تنی و بەرژەوەندیی و ژیانی تاك و گروپەكان���ی كۆمەڵگا. هۆكاری س���ەرەكی ئەوەی كە دەوڵەت دەبێت ئەم وەزیفەیەی هەبێ���ت، پابەن���دە ب���ەو خەلەل���ەی یان هەڵەیەی لە سروشتی مرۆییدا بوونی هەیە، واتە بوون���ی غەریزەی تەماح و ترس. بۆیە دەوڵەت و دەسەاڵتی ڕەها تاكە وەاڵمێكە بۆ راگرتنی ئەم هاوكێش���ەیە و دروستنەبوونی

شەڕی گشت دژ بە گشت.لەس���ەر گەڕانەوەی پارتی ڕازینەبوونی

دەستوور یەك مانای هۆبزیی هەیە، ئەویش ئەوەیە كە ئازادی دروس���تكەری پەیمانی كۆمەاڵیەت���ی نیی���ە، بەڵكو پێداویس���تیی چونك���ی دروس���تكەرێتی، ”زەرورەت“ هەڵەی���ەك ل���ە رەگ���ەزی مرۆڤ���دا هەیە، ئەویش لە تەماح و غەریزە ش���ەڕانییەكانی ناگۆڕێن، ك���ە بەرجەس���تەدەبێت مرۆڤدا ب���ەاڵم كۆنترۆڵدەكرێن. بەم چەش���نە بۆ پارتی���ش خەلەلێ���ك ل���ە بیركردن���ەوەی خەڵكانی ن���اڕازی و ئۆپۆزیس���یۆندا هەیە، ئەویش تەماحی گرتنەدەس���تی دەسەاڵتە و

لەناوبردنی دەس���ەاڵتی پارتی و سیستەمە ئەم���ەش سیاس���ییەكەیەتی. خێزانیی���ە

هەڵەیەكە و دەسەاڵت لێی خۆشنابێت. كوردس���تان س���ااڵنێكە ل���ە فەراغێكی دەس���تووریدا حوكمدەكرێت، نەپەرلەمان و نەحكوم���ەت و نەكۆمەڵ���گای كوردس���تان بەپێی دەستوور بەڕێوەدەبرێن و ئەم واقیعە سیاس���ییە تاڵ���ەش وەكو كارەس���اتێكی سیاس���یی و یاسایی تەماش���اناكرێت. بۆیە من وایدەبینم ك���ە درێژكردنەوەی تەمەنی ئەم فۆرمە دانس���قەیەش لە حوكمڕانێتیی،

س���تراتیژی داهات���ووی پارت���ی دەبێ���ت. ئاش���كرایە یەكێتی لەم دواییەدا ستراتیژی خۆی گۆڕی���وە و باس ل���ەوەدەكات كە بۆ سازانێكی دەبێت دەس���توور، گەڕانەوەی نیش���تیمانیی )واتە حیزبییانەی دەرەوەی مان���ای ئەم���ەش هەبێ���ت؛ پەرلەم���ان( پارتی���ش پارتیی���ە. قەناعەتپێهێنان���ی قەناعەتی وایە كە سیس���تەم دەس���تكاری كۆمەاڵیەتی پەیمان���ی چونك���ی ناكرێت، ئی���رادەی ئ���ازاد دروس���تیناكات، بەڵكو

زەرورەتی مێژوویی.

ھۆبز لەھەولێرە... پاشماوە

• تاران: به هۆی به رنامه ئه تۆمییه كه یه وه هاتوه . نێوده وڵه ت���ی گێچه ڵ���ی توش���ی حه س���ارێكی تون���دو به رفراوانی له س���ه ر دانراوه . به هه ق بێ���ت یا نا هه ق، توانای ئابوری و س���ه ربازیی الوازبوه . هه رچه نده هه مو كات به شی كورد هێزی هه یه ، به اڵم ئه گه ر ده وڵه تی كوردس���تان پش���تیوانیی زلهێزه كانی هه بێ���ت، ره نگه دژایه تییه كه ی ئێران ته نها راگه یاندن و دیپلۆماس���ی بێت. چه ندی بۆفه له س���تین و حوكمی ئه س���ه دی س���وریا كردوه ، هه ر ئه وه نده ش بۆمالیكی بكات. ك���ێ ده ڵێت ئێرانی���ش له پێناوی مس���ۆگه ریی حوكم���ی ش���یعه له عێ���راق

جیابونه وه ی كوردی پێ باش نابێت!به پێ���ی له ڕواڵه ت���داو ئه نق���ه ره : •سیاس���ه تی نوێ���ی ده ره���ه ق به حكومه تی كوردس���تان، دژی ده وڵه تی س���ه ربه خۆی كورد نین. به مه رجێ كه ركوك و نه وته كه ی له گه ڵدابێت. ل���ه م دواییانه چه ند جارێك ئ���ه م رایه ی س���ه رانی حكومه ت���ی توركیا دزه ی ك���ردوه بۆراگه یاندن���ه كان. توركیا دروس���تكردوه . به هێ���زی ئابورییه ك���ی ئازادیی ب���ه ره و له ناوچه كه دا سیاس���ه تی كاریگ���ه ری زوو پش���تیوانیی گه الن���ه . له هه م���و شۆڕش���ه كانی به ه���اری عه ره بی كردوه . به حه ماسه وه پش���تیوانیی گه لی س���وریا ده كات بۆ سه ربه خۆیی . پێچێكی س���ه یر ده بێت گه ر له ناكاو دژی حكومه تی كوردس���تان بوه ستێته وه . بۆهه مو گه النی ناوچه ك���ه ئازادی بوێت، ب���ه اڵم بۆكوردی

عێراق زوڵم.3- بازنه ی جیهان:

پ���ار باش���وری س���ودان ب���وه واڵتێكی س���ه ربه خۆ. سێ چوار س���اڵ به ر له میش كۆسۆڤۆ. كێ له كوردستان شایی بۆگێڕان؟ ك���ه س. كێ دژی���ان وه س���تایه وه ؟ كه س. كام ده وڵه تی ده وروب���ه ری و كام ده وڵه تی دنی���ا گه له كۆمه كێی لێك���ردن؟ هیچ كام. نه هاڕی ، ئه وانی بۆفاكته ری هه رێمایه ت���ی به اڵم ئێمه ده هاڕێت؟ خۆئه وان دورگه یه ك نین له ئۆقیانوس���دا تاكو بێ دراوسێ و بێ ئاڵۆزیی هه رێمایه ت���ی بن. ئه وانیش تاكو س���ه ربه خۆیی به ش���ێ له واڵتێكی تر بون. له تبون. جیابونه وه . گورگیش نه یخواردن. بۆده بێ هه ر ده وڵه ته كه ی ئێمه ئاڵۆزبێت؟ بۆده بێت ته نها ده وڵه تی كورد به به رچاوی دنیاوه گورگ بیخوات؟ ئه م ترسه ئیقلیمییه له ك���ورد بوه به پارانۆی���ا )پێی وایه هه مو ك���ه س دوژمنێتی (.هه مو دنی���ا ده زانێ كه ك���ورد گه وره تری���ن گه لی ب���ێ ده وڵه تی دنیان. ده وڵه تانی دراوس���ێ و زلهێزه كانی

لێده ربچێ���ت، له زیاد له 200 واڵتی ئه ندامی نه ت���ه وه یه كگرتوه كان، زی���اد له 180 یان راس���ته وخۆیان به رژه وه ندییه ك���ی هی���چ به ب���ون یا نه بونی ده وڵه تی كورده وه نییه . بۆی���ه له روی بزوێن���ه ره ئینس���انییه كه وه پش���تیوانی ده وڵه تی كوردس���تان ده كه ن. پێش���بینی ده كه م له هه فته ی یه كه مدا زیاد له 150 ده وڵه ت دان���ی پێدابنێن و به مه ش ببی���ن به ئه ندامێك���ی مس���ۆگه ری نه ته وه به یاس���ای بین یه كگرتوه كان و مه ش���مول پاراس���تنی نه ته وه یه كگرت���وكان و گورگ نه مانخوات. چه ند ده وڵه ت دژی كۆسۆڤۆو باشوری سودان وه ستانه وه ، هه ر ئه وه نده ش

دژی ئێمه ده وه ستنه وه .به ه���ۆی خه بات���ی بێوچانی ك���ورده وه بۆس���ه ربه خۆیی ، به درێژایی سه د ساڵێك و بێئه ندازه زوڵم���ی قه تڵوع���ام و ل���ه دوای له س���ه ری -به تایبه تی ئه نف���ال و كیمیایی -، مه سه له ی كورد بوه به مه سه له یه ك زۆربه ی ده وڵه تانی دنیا س���ۆزیان به الی���دا هه یه . ده وڵه تان���ی دنیا ش���انازی ده كه ن به وه ی پشتیوانی بن. من ئه مه م له ئه نجامی كاری سیاسیم له ئه وروپا هه ستپێكردوه و بینیوه .

ئه گه ر وایه ، ده س���ه اڵتی ك���ورد بۆچی ده وڵه تی سه ربه خۆراناگه یه نێت؟

ده س���ه اڵتدار دو حزب���ی 1. س���ه رانی ده مێك���ه له سیاس���ه تدان و. هه مو ته مه نی المه رك���ه زی و به دروش���می سیاس���ییان حوكمی زاتی به سه ربردوه . ئه م فیدرالییه له س���ه روی هیواو پێشبینییه كانیان هاتۆته دی . بۆئ���ه وان زۆره ، كه م نییه . ئه وه نده به دروش���مه كۆنه كان���ه وه ماندوبون، وزه و تینی ش���ه ڕی كوردستانی س���ه ربه خۆیان

پێنه ماوه ، سواون.مه رك���ه زی و حكومه ت���ی الوازی���ی .2ده س���ه اڵتی ك���ردوه وای پاش���اگه ردانی ك���ورد ل���ه دو مه ی���دان بخ���وات. ه���ه م له داهاتی كوردس���تان و هه م له هی عێراق. به ش���ێكی كوردس���تان ده س���ه اڵتدارانی باش���ی كه س و كارو دڵس���ۆزه كانی خۆیان سه فاره تخانه كانی مه ركه زی و له حكومه تی عێراق له دنیا ته عینكردوه . كۆمپانیاكانیان له عێ���راق ئیش���یان باش���ه . ده وڵه ت���ی س���ه ربه خۆی كوردس���تان گۆڕه پانه ك���ه ی

به غدایان لێتێكده دات. بۆچی بیكه ن؟3. دو ده سه اڵتی له كوردستان وای كردوه هیچ كام له دو حزبه كه نه توانێ پالن بۆئه م ئیش���ه دابڕێژێ . هه ر الیه نێكیان باس���ی كوردس���تانی س���ه ربه خۆبكات، الیه نه كه ی تر دژی ده وه س���تێ و بیانو ده هێنێته وه كه ج���ارێ كاتی نییه . چونكه دڕدۆنگه ، پێی

وایه ، له ب���ه ر ئه وه ی بڕیاره ك���ه له خۆیه وه ده رنه چوه ، كوردس���تانی سه ربه خۆ، ده بێ به مایه ی نه مانی ئه م. ئه وانه ی موتابه عه ی سیاسه تی ئه م دو حزبه یان هه یه له سه ره تای بیرۆكه ی چ���ۆن بیریانه نه وه ده كان���ه وه ، دانان یا البردنی ئااڵی عێراق له په رله مانی كوردس���تاندا هه ڵوێستی ئه مبه ر و ئه وبه ری له سه ر وه رگیرا. كه پارتی ویستی الیبات، یه كێتی ده یهێنایه وه ، وه به پێچه وانه شه وه .4. جێگ���ه ی تێبینیی���ه ك���ه خه ڵك���ی كوردستان خۆیشیان س���اردن له سه ر ئه م مه س���ه له یه . ده وڵه تی كوردی حه ماس���ی جارانی نه ماوه . بۆچی ؟ خه ڵكی كوردستان هه س���ت به ئه مانه ت ناكه ن له كوردستانێك كه به ڕوی دنیادا سه ربه خۆبێ ، له واقیعیشدا ژێربه خ���ۆی ئ���ه م دو حزب���ه ب���ێ . ئه و ناعه داله ت و گه نده ڵییه ی ئێستا هه یه ، وای كردوه كه خه ڵك هه ست بكات كوردستانی سه ربه خۆله جیاتی ئه وه ی ببێ به به هه شتی خه ونی دێرینی باوك و باپیرانمان، له واقعدا ده ب���ێ به موڵكی په تیی چه ن���د خێزانێكی حوكم���ڕان و س���اڵه های س���اڵی ده وێت تا

به هارێكی كوردی بیانگۆڕێت.ده رئه نجام

ئه گه ر سبه ی ده وڵه تی كوردستانی عێراق رابگه یه نرێ ، كوردستانی سه ربه خۆواڵتێكی پڕ عه داله ت و بێ گه نده ڵی نابێت. واڵتێكی كه م عادل و پ���ڕ گه نده ڵی ده بێت. له گه ڵ ئه وه شدا بونی چاكتره ، چونكه تێپه ڕاندنی قۆناغێك���ه . ئه گه ر ئه م ئیش���ه به هیوای هاتنی ده س���ه اڵتێكی ع���ادل دوابخه ین كه هی ئه وه بێت خه ڵكی كوردستان به یه كچاو س���ه یر ب���كات، ره نگ���ه زۆری مابێت. ئه و خه باته له پێناوی عه داله تدا له كوردس���تانی

سه ربه خۆشدا ده كرێت.زۆرب���ه ی دنی���ا چاوه ڕێیه ك���ورد خۆی بیسه لمێنێ شایانی ده وڵه ته و رایبگه یه نێ – نه ك داوای بكات-، تا ئه مانیش پیرۆزبایی لێبك���ه ن. ئه گ���ه ر ده س���ه اڵتدارانی كورد چاوه ڕێ���ی ئه وه ن یه كێ ده س���تیان بگرێ و له سه ر كورس���ییه كی نه ته وه یه كگرتوه كان دایانبن���ێ به هه ڵه داچون. راس���ته كورد ده ستی گیراو له حكومه تی فیدرالیی عێراق دان���را. ب���ه اڵم مه رج نییه ئ���ه م حاڵه ته بۆكورد تاسه ر هه ر وابێت. له هه مو هه ورێك

باران نابارێت.له راس���تیدا، هه ق وایه چاوه ڕێی یه كه م ته قه نه كرێت وه ك ناونیش���انی باس���ه كه

ده ڵێ ، هه قه سبه ی رابگه یه نرێ .

[email protected]

ئه گه ر ئه مجاره شه ڕ له گه ڵ به غدا... پاشماوە

Page 20: ژماره 362

ریکالم

ریکالم

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

[email protected]کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاھیر، سەردەشت عوسمان

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د