ته له فۆن: 3210502 3210501 2136622 هه ولێر ، فولکه ی کوران - به رامبه ر نه خۆشخانه ی ژینی تایبه ت )مۆبایل(: 07504531388 ئاریافۆن: 2560031 کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار تیراژ: 4500 ناونیشان: سلێمانی گه ڕه کی شۆڕش 101 شه قامی 2سالم خانووی 56

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )352( سێشەممە 2012/11/20

w w w . a w e n e . c o m

شه ڕ له نێوان پێشمه رگه و سوپای عێراق روده داتشێخ جه عفه ر: كه شه ڕ به رۆكمان بگرێت خوا بمانگرێت ئه گه ر نه یكه ین

په كه كه : له شكركێشی بكرێته سه ر كوردستان بێده نگ نابین

12 »» 17 »»

پارتی كرێكارانی كوردس����تان رایگه یاند له هه ر ش����وێنێك له شكركێش����ی بكرێته س����ه ر كورد بێده نگ نابن و هه ڵوێستیان ده بێ����ت، وته بێژی ئ����ه و پارته ده ڵێت: هیوادارین حكومه تی عێراق له توندوتیژی

دوركه وێته وه . تایب����ه ت به ئاوێنه : وته بێ����ژی پارتی

كرێكارانی كوردس����تان "ئه حمه د ده نیز" له چاوپێكه وتنێك����ی تایب����ه ت له گ����ه ڵ رۆژنامه ی ئاوێنه رایگه یاند كه "ئێس����تا ئێمه له ساته وه ختێكی زۆر هه ستیارو و دیرۆكیدای����ن، له هه مو الیه كه وه هێرش و له شكركێشی ده كرێته سه ر كوردستان، له باكورو رۆژئاواو باشوره وه شه ڕ به كورد

ده فرۆشرێت و هێرشیان بۆ ده هێنرێت". س����ه باره ت به ئه گه ری س����ه رهه ڵدانی ش����ه ڕ له نێوان پێش����مه رگه و س����وپای عێراقیش����دا، وت����ی "هیواداری����ن ئه وه رون����ه دات و كێش����ه ی ئێس����تای نێوان هه رێمی كوردس����تان و حكومه تی عێراق شه ڕی لێنه كه وێته وه و حكومه تی عێراق

له توندوتیژی دوركه وێته وه ". له شكركێشی ئه گه ر "به اڵم وتیش����ی روبدات و هێرش بكرێته سه ر كورد ئێمه وه ك په كه كه و گه ری����ا بێده نگ نابین، چونكه ده ستكه وتی كورد بۆ ئێمه هێڵی

سوره ".

ش����ه وی راب����ردو له چه ن����د ناوچه یه كی نێوان كه رك����وك و تكریت هێرش كرایه س����ه ر س����وپای عێراق، به ب����ێ ئه وه ی ئه و به رپرسیارێتی پێش����مه رگه هێزی هێرش����انه له ئه س����تۆ بگرێت، هاوكات وه زیری پێشمه رگه ی حكومه تی هه رێمی كوردستان ده ڵێت "كه شه ر به رۆكمان بگرێت خوا بمانگرێت ئه گه ر نه یكه ین".

ئاوێنه ، س����لێمانی : ش����ه وی رابردو، پێشمه رگه و س����وپای عێراق به درێژایی هێڵی ته ماسی نێوانیان كه له كه ركوكه وه درێ����ژ ده بێته وه تا داق����وق و له وێوه بۆ دوزو له وێش����ه وه بۆ قه ره ته په و زنجیره چیاكانی حه مری����ن تا ده گاته خانه قین په یتا په یتا هێزی����ان له به رامبه ر یه كدا گرت، له یه كتر سه نگه ریان كۆكرده وه و له میانه ی ئه م جموجۆڵ����ه دا هێزه كانی س����وپای عێ����راق دوای به ڕێكه وتنیان كه رك����وك و، ب����ه ره و له تكریت����ه وه ب����ه و خورماتو له س����ه ر له تكریت����ه وه رێ����گای عجیل س����ه ر به س����ه الحه دین و هاوكات له خوار ناحیه ی ره شادی سه ر به پارێ����زگای كه ركوكیش هێرش كرایه س����ه ریان، كه له ئه نجام����دا ژماره یه ك كوژراوو برینداری لێكه وته وه و ش����ه ش زریپۆش����یان له قوڵێكیانه وه سوتێنرا،

به اڵم هێزی پێش����مه رگه به شێوه یه كی فه ڕمی به رپرس����یارێتی ئه و هێرشانه ی

له ئه ستۆ نه گرت.هێزێكی ناوه ندی هاوكات حكومه تی زۆری هێناوه ت����ه ناوچه ی س����ه عدیه و،

ئه ندامی س����ه نگاوی مه حمود هاوكات مه كته بی سیاس����ی یه كێتی به هێزێكی زۆری پێشمه رگه وه به ره و ئه و ناوچانه

رۆیشتوه .به م روداوان����ه ، وه زیری س����ه باره ت

هه رێم����ی حكومه ت����ی پێش����مه رگه ی كوردستان "شێخ جه عفه ر شێخ مسته فا" له چاوپێكه وتنێكی تایبه ت له گه ڵ ئاوێنه رایگه یاند كه " قی����اده ی عه مه لیاتمان هه یه له هه مو شوێنه كان، وه ك ئه وه ی

حكومه تی عێراق هه یه تی"."هه وڵده ده ی����ن وت����ی ناوب����راو كێشه كانمان نه گه نه هێزو چه ك، هه مو رێگه كان ده گرینه به ر بۆ ئه وه ی ش����ه ڕ رونه دات، به اڵم ئه گه ر ش����ه ر به رۆكمان

بگرێت خوا بمانگرێت ئه گه ر نه یكه ین، ئه گه ر گه یشته شه ڕ ئێمه ش له مه یدانی

شه ڕدا حیسابی خۆمان ده كه ین".

پارتی و یه كێتی مێژوی هه رێم و شاره كان و زمانیشیان شێواندوه

كێ مێژوی سلێمانی ده شێوێنێ ؟ 12 »» 17 »»

رێگریی له بێڕێزیی كردن به پیرۆزییه كان،رێگریی نییه له ئازادیی بیروڕا

«« 6 «« 16 عەلی باپیرو ئازادی بیروڕا

4 ، 3 »»

5 »»

13 »»2 »»

12 »»

چیرۆکی ئەو فلیمە باسی ژیانی بەناز مەحمودو خێزانەکەی لەخۆدەگرێت

«« 9شەرەفپارێزیی کورد لەفیلمێکی بەریتانیدا

ریکالم

ریکالم ریکالم

مالیکی هێرش ناکاتە سەر کوردستانی ئاشتی هەورامی و شێخ جەعفەر بەڵکو هێرشدەکاتە سەر

کوردستانە ئەبەدییەکەی ئێمە

چ درامایەکی سیاسیی گەورەیە کوردستان جارێکی تر لەپەالماری دەوڵەتی

عێراق بترسێت

هێزێکی پێشمەرگە لەدەوروبەری دوزخورماتو فۆتۆ: هەرێم جاف

بڤه ی سیاسی

هه‌واڵ(352( سێشه ممه 22012/11/20

ریکالم

ئاوێنه‌ی‌روداوه‌کان

له تیف فاتیح فه ره ج

مالیكی نوێنه ری كورده له حكومه تی عێراقدا، له به ر چه ند هۆیه ك، یه كه م: كورد گۆڕییه وه به جه عفه ری و ئه وی دانا. دوه م: بۆ جاری دوه م له هه ولێر هه مو پێبه خش���ییه وه و متمانه مان جارێكی���ش ده یده ینه وه به چاویدا. سێ : تازه به تازه موحسین سه عدون پێمانده ڵێت بریمه ر حیزبی ده عوه ی قه بوڵ نه بو كورد بۆی كه وتنه تكا. چ���واره م: ئه وه كورده تا ئێس���تا پش���تی مالیكی به رن���ادا ته نانه ت له گه رم���ه ی ئه وه ی كه س���ه رۆكی هاوپه یمانه كانیدا له گ���ه ڵ هه رێ���م متمانه لێس���ه ندنه وه ی سه رگه رمی بون ل���ه و پیاوه ، هوش���یار زێباری وه زیری ده ره وه و ئه ندامی مه كته بی سیاس���ی پارتی و دكتۆر رۆژ نوری شاوه یس���ی جێگری مالیكی و زۆری دیكه بۆ ساتێكیش پشتی مالیكیان به رن���ه دا. گه لۆ مالیك���ی نوێنه ری كورده ی���ان نا؟ كه م���اده ی 140 له كاتی خۆیدا جێبه جێ نه كرا له گوڵ كاڵتر ب���ه مالیكی نه گوت���را، كه له له پارله مانی ته م���وزی 2008 22ی عێراق گه له كۆمه له ماده ی 140 كراو ماده ی 24ی تایب���ه ت به كه ركوك خرای���ه نێ���و یاس���ای هه ڵبژاردنی پارێزگاو قه زاو ناحییه كانه وه كه س هیچ���ی به مالیكی نه گ���وت، كاتێ ئێم���ه ی نوس���ه رو رۆژنامه ن���وس و داخدار هه رزو گوتم���ان ئه م پیاوه بڤه یه ، كه س ب���اوه ڕی پێنه كردین و بۆ ئامێزیان كورد س���ه ركرده كانی ده كرده وه و رایانده موس���ی ، ش���ه ڕ گه یش���ته ش���ه ڕی كۆمپانیاكان���ی كه مكردن���ه وه ی ش���ه ڕی ن���ه وت و بودجه و ش���ه ڕی كاركه ن���ار كردنی ش���ه ڕی س���ه ربازییه كان و پله داره دروس���تكردنی هێزی دیجله ، ئه وسا زانیمان مالیكی نوێنه ری ئێمه نییه ! له س���اڵی 2004وه هه زاران خێزانی جه له والو زومارو له موس���ڵ و كورد س���ه عدییه و قه ره ته پ���ه و حه ویجه و ریازو عه باس���ییه و ش���وێنه كانی تر ده ركراون، س���ه دان كورد كوشت و بڕ كراون، هه ندێك ش���وێن له روی دانیش���توانه وه به ت���ه واوی فڕی���ان به سه ر كوردستانه وه نه ماوه ، ده ڵێین دیكتاتۆره و س���ته مكارو مالیك���ی الس���ایی س���ه دام ده كاته وه ، ئاخر 2003 دوای دیكتات���ۆری ئه گ���ه ر له عێراق���دا هه بێ���ت تارمایی ئه و دیكتاتۆرییه له ساڵی 2005 وه به دی ده كرێت، ئه وه خێره تازه خه به رمان ده بێته وه ، یان ئه و ده م شه ڕ شه ڕی پل���ه و پۆس���ت و پاره و پاش���قول له یه كگرت���ن بوو! من تێناگه م ئه مه ده یكه ین، ئێم���ه چ سیاس���ه تێكه رۆژێ به مالیكی ده ڵێین فریشته و ده یخه ینه جێی جه عفه ری ، رۆژێكیش ده ڵێین دیكتاتۆرو داوا له جه عفه ری ده كه ین ئاشتمان بكاته وه له گه ڵی . میوانداریی زه یدی ده كه ین و وێنه ی له گه ڵ ده گرین و ده ست ده كه ینه ملی كه چی له والشه وه هێزی پێشمه رگه دایده نه ین. به رانب���ه ری ده به ین���ه ئ���ه و ش���ه ڕی ده رونیم���ان له گه ڵ ده كات و بۆ ناو گه مه یه كی ترسناك له ساڵی له كاتێكدا رامانده كێشێت، 2004وه ئه و ناوچان���ه داوا ده كه ن له سنوره كانیان پێش���مه رگه هێزی جێگیر بكرێت، من ده زانم له عێراقدا له دو ئه گه ر زیاترمان له به رده س���ت نییه : یان پێكه وه ژیانی ئاشتییانه و رازیبون به ناس���نامه ی عێراقی ، یان جیابونه وه و دراوسێیه تی باش. ئه م دوو رێگایه ش هیچیان پێویس���تیان به شه ڕی مرۆڤ به كوشتدان نییه ، له ش���ه ڕدا هه ر بازرگانه كانی ش���ه ڕ خێ���رو بێری���ان چن���گ ده كه وێت و خه ڵكی تر ده بن���ه قوربانی ، ئێمه ده بێت ڕێ له و بازرگانانه ی ش���ه ڕ بگرین كه زۆر به ئاس���انی ده توانن ئاگره كه به رپابكه ن و خۆشیان وه ك

به رزه كی بانان بۆی ده ربچن.

دادگاكانی سلێمانی چه ند حوكمێك له سه ر چه ند دۆسیه یه كی گرنگ ده ده ن

په كه كه : ئه گه ر له شكركێشی بكرێته سه ر كوردستان، ئێمه بێده نگ نابین

ئا: شوان محه مه د

دادگاكان���ی س���لێمانی له چه ن���د رۆژی رابردودا چه ند حوكمێكی گرنگ له س���ه ر دۆسیه ی س���وتاندنی ته له فزیۆنی نالیا، ته قه كردن له خۆپیشانده رانی 17 شوبات، گه نده ڵی گرێبه س���ته كه ی كاره بای ته ق

ته ق ده ده ن.

ئ���اگادار یاس���ایی س���ه رچاوه یه كی به ئاوێن���ه ی راگه یان���د ك���ه ده س���ته ی داواكاری گش���تی له سلێمانی هه ر فریای ئه وه ده كه ون ته میزی ئه و دۆس���ییه یانه بكه نه وه و دۆس���یه ی وه ه���ای تێدایه كه داواكاری گش���تی تا ئێس���تا س���ێ جار

ته میزی كردۆته وه .15 ملی���ۆن دۆالر ده درێ���ت به كه ناڵی

نالیایه كێك له و بڕیاره سه یرو سه مه رانه ی داگای سلێمانی له سه ر دۆسیه ی سوتانی ته له فزیۆنی نالیایه ، سه رچاوه كه ی ئاوێنه

ئاماژه ی بۆ ئه وه ك���رد كه ته له فزیۆنی قه ره بوبكرێته وه ، مافی خۆیه ت���ی نالیا به اڵم " كێ س���وتاندویه تی با ئه و الیه نه سیاسییه قه ره بوی بكاته وه نه ك له پاره ی حكوم���ه ت ئه و ب���ڕه زۆره ) 15( ملیۆن دۆالر بدرێ���ت به خاوه نی ئه و كه ناڵه كه حكوم���ه ت وه ك خۆیان باس���ی ده كه ن پاره یان نییه قوتابخانه ی پێویس���ت بۆ

قوتابیانی كوردستان بكه نه وه .ئام���اژه ی بۆ ئاوێنه س���ه رچاوه كه ی ئه وه كرد كه نه له كارنامه ی س���ه رۆكی حكوم���ه ت كه ناڵ س���وتانی تێدایه ، نه سه رۆكی حكومه ت، نه وه زیر و بریكاری وه زیری ناوخ���ۆ بڕیاریانداوه ئه و كه ناڵه دادگا هه قێ���ك چ ب���ه بس���وتێنرێت، بڕیارده دات له قوت���ی ده می خه ڵك ئه و پاره ی���ه بدرێته ئه و كه ناڵ���ه ، دادوه ری سه ربه خۆ و ئازاد لێكۆڵینه وه ده كات بۆ دۆزینه وه ی تۆمه تباران و ئاش���كراكردنی ئه و الیه نه ی كه ناڵه كه ی سوتاندوه ، نه ك

ده ركردنی بڕیارێكی له و چه شنه .

ئام���اژه ی بۆ ئاوێنه س���ه رچاوه كه ی ئه وه ك���رد كه هێش���تا تاوانب���ار دیار نییه و حوكمی به س���ه ردا نه دراوه كه چی ئاوێنه بریاری قه ره بوكردنه وه ده درێت، زانیویه تی ئه و بڕیاره ش له الیه ن داواكاری

گشتییه وه ته میز ده كرێته وه .تۆمه تبارانی ته قه كه ران

له خۆپیشانده رانته قه كردن به دۆس���ییه ی س���ه باره ت 10 ش���ه هیدكردنی له خۆپیش���انده ران و شوبات، له خۆپیش���اندانه كه ی هاوالتی س���ه رچاوه كه ی ئاوێنه ئاماژه ی بۆ ئه وه ك���رد كه ئ���ه وه دوج���اره دادگا بڕیاری ئیفراج بۆ به ڕێوه به ری پۆلیس���ی كاره با ده رده كات كه له رۆژانی خۆپیشاندانه كان ته قه هێزه كه یه وه پۆلیسه كانی له الیه ن له خۆپیشانده ران كراو لێیان شه هیدكرا.

ئام���اژه ی بۆ ئاوێنه س���ه رچاوه كه ی ئه وه ك���رد ك���ه داواكاری گش���تی ئه م

دۆسییه ش ته میز ده كاته وه .ته قت���ه ق كاره باك���ه ی گه نده ڵ���ێ

س���ه رچاوه یاس���اییه كه ی ئاوێنه له سه ر گه نده ڵ���ی وێس���تگه كه ی كاره بای ته ق ته ق كه به وێستگه ی 488 ناسراوه و بڕی 18ملیۆن و حه وت سه د و په نجا دۆالر درابو به كۆمپانیایه ك به بێ ختاب زه مان و به بێ له سه رده می وێس���تگه كه دروستكردنی هه رێمدا، كابینه ی شه شه می حكومه تی تۆمه تباركردنی جێگری بڕی���اری دادگا س���ه رۆكی كابینه ی شه شه می ده ركرد، به اڵم دواتر مه كته بی سیاس���ی یه كێتی رایگه یاند ك���ه پاره كه ی گه ڕاندۆته وه بۆ خه زێنه ی حكومه ت، دادگای س���لێمانی دوج���ار تا ئێس���تا ئ���ه م دۆس���ییه ی

داخستوه .سه رچاوه یاساییه كه ی ئاوێنه جه ختی له سه ر ئه وه كرده وه كه داواكاری گشتی داوای س���ه رله نوێ ته میزكردنه وه ی ئه م

كێشه یه شی كردوه .سه رۆكی داواكاری گشتی داوا ده كات دژی خۆپیش���انده ران رێكاری یاس���ایی داواكاری گشتی س���ه رۆكی بگیرێته به ر

هه رێم سازگاری عه لی ناجی له نوسراوێكدا داوا ده كات رێ���كاری یاس���ایی دژی ئه و بگیرێته به ر كه خۆپیش���اندان خه ڵكانه

ده كه ن و رێگا ده گرن.نوس���راوێكی به پێی ئاوێنه : هه ولێر، فه ڕمی كه دانه یه كی ده س���ت رۆژنامه ی ئاوێنه كه وتوه و ب���ه رواری 2012-8-28 داواكاری س���ه رۆكی ئیم���زای پێوه یه و گش���تی س���ازگار عه لی ناجی له سه ره و داواكاری فه رمانگه كان���ی ئاراس���ته ی گش���تی له هه ولێر و س���لێمانی و دهۆك و گه رمیان كراوه ، داوا ده كات رێوشوێنی یاس���ایی بگرنه به ر دژی ئه و خه ڵكانه ی خۆپیش���اندان ده كه ن و رێگا داده خه ن و

تایه ده سوتێنن و ئاگر ده كه نه وه .ئ���ه و هات���وه له نوس���راوه كه دا " مای���ه ی ده بن���ه خۆپیش���اندانانه گش���تی و به به رژه وه ندی زیانگه یان���دن به دارو زیانگه یاندن ژینگه و پیس���بونی دره خ���ه ت و باخچ���ه كان و به رژوه ن���دی

خه ڵك".

له ماوه ی دو س���اڵی راب���ردو یه كێتی فه رمانگ���ه ی جێگ���ری نه یتوانی���وه رێكخ���راوه ناحكومیی���ه كان به ه���ۆی ته كه توالته وه دیاری بكات، ئێستاش دو كاندید دیاریكراون بۆ ئه و پۆس���ته هه ردوكیان مه رجی یاساییان تێدا نییه

بۆ وه رگرتنی ئه و پۆسته .تایب���ه ت به ئاوێن���ه : به پێ���ی ئه و كه وتوه ئاوێنه ده س���ت زانیارییانه ی له سه رده می د. به رهه م ئه حمه د ساڵح چه ند كاندیدێك بۆ ئه و پۆسته هه بون كه ده بو به پێی س���ی ڤی دیاریبكرێن، و ده س���تێوه ردان به ه���ۆی ب���ه اڵم ته كه توالته وه س���ه رینه گرت، ئێستاش چه ن���د كاندیدێ���ك هه ن ك���ه دوانیان مه رج���ی وه رگرتنی ئه و پۆس���ته یان هه یه به پێی یاساو خزمه تی مه ده نی ، به اڵم دوانی دیكه كه مه رجی ته واوی وه رگرتن���ی ئ���ه و پۆس���ته یان نیی���ه یه كێكیان تاوه ك���و به رزكراونه ت���ه وه

هه ڵبژێررێت.سه رچاوه یه ك له ئه نجومه نی وه زیران رونیك���رده وه یه كێكیان به ناوی )ش( كوتله ی كۆس���ره ت ره س���ول عه لییه و

ئێستا هه وڵدراوه له ڕێگه ی هێرۆخانه وه كاندی���د بكرێ���ت، ئه ویتری���ان )س. ع( كه ئێس���تا له هۆڵه ن���دا هاتۆته وه و خانه نش���ینی حیزبییه و هیچ خزمه تی وه زیف���ی نیی���ه ئه م���ه ش پێچه وانه ی یاسایه ، ئه ویش كاندیدی مه ال به ختیار به رپرسی ده سته ی كارگێڕی مه كته بی

سیاسییه .رێنمایی به پێی وتی س���ه رچاوه كه كه پێش���تر ده رچوه پێویسته كه سی كاندید بۆ پۆستی جێگری به ڕێوه به ری

گش���تیی النیك���ه م 15 س���اڵ بۆ 17 س���اڵ خزمه تی هه بێت كه چی ئه و دو كاندیده یه كێكی���ان له كابینه ی رابردو دامه زراوه و یه كێكیشیان هیچ خزمه تی

نییه ئه مه ش پێچه وانه ی یاسایه .فه رمانگه ی رێكخراوه ناحكومییه كان به پێی یاسا له كابینه ی رابردو یاسای بۆ ده رچو له ئێستادا فازیڵ عومه ر كه پارتییه لێپرسراوێتی و ژماره یه كی زۆر خه ڵكی ل���ه وێ دامه زران���دوه به پله ی

شاره زا خزمی خۆیه تی .

ئا: کاردۆ حەسەن

به رپرسی په یوه ندییه كانی پارتی كرێكارانی كوردستان)په كه كه (،

ئه حمه د ده نیز رایده گه یه نێت كه ئه گه ر له شكركێشی بكرێته سه ر هه رێمی كوردستان ئه وان "بێده نگ نابن".

س����ه باره ت ب����ه و بارگرژیی����ه تونده ی ك����ه له نێ����وان هێزه كانی پێش����مه رگه و سوپای عێراقدا له ناوچه جێناكۆكه كاندا دروستبوه و ئه گه ری "به رپابونی شه ڕ"ی لێده كرێت، به رپرسی )په كه كه (، ئه حمه د

ده نی����ز له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه رایگه یاند "ئێس����تا ئێم����ه له س����اته وه ختێكی زۆر هه ستیارو دیرۆكیداین، له هه مو الیه كه وه هێرش و له شكركێش����ی ده كرێته س����ه ر كوردستان، له باكورو رۆژئاواو باشوره وه شه ڕ به كورد ده فرۆشرێت و هێرشیان بۆ ده هێنرێ����ت، بۆیه پێویس����ته به ر له هه ر ش����تێك كورد له ه����ه ر چ����وار پارچه ی نه ته وه یی له یه كێت����ی بیر كوردس����تان خۆی بكاته وه ، چونك����ه ئه و ده وڵه تانه هه ریه ك����ه و الی خ����ۆی ده ی����ه وێ كورد ده ستكه وت و ئازادی نه بێت و مافی خۆی به ده س����تنه هێنێت، بۆیه زۆر پێویس����ته

كورد هێزی خۆی دروست بكات".ده نیز جه ختیكرده وه كه ئه وان وه كو په كه كه ئه گه ر هێرش بكرێته سه ر كورد بێده ن����گ نابن و وتی "ئێم����ه له به رامبه ر هه ر پرسێكی كورد هه س����تیارین و هه ر له شكركێشییه ك كێش����ه و ئاس����ته نگ و له هه ر شوێنێك به رامبه ر به كورد هه بێت

بێده نگ نابین، چونكه ئێمه ی كورد دژی ئاش����تیخوازین و گه لێك����ی هی����چ میلله تێك نی����ن، هیواداریش����ین هه رێم����ی نێ����وان بارگرژییه كان����ی كوردس����تان و س����وپای عێ����راق نه گاته ش����ه ڕ، به ڵك����و جارێكیت����ر حكومه تی عێراق چاو به بڕیاره كانیدا بخشێنێته وه و له توندوتی����ژی دوربكه وێت����ه وه ، جگ����ه له وه ش بانگه وازی الیه نه كوردییه كانیش ده كه ین كه یه كده نگ و یه كهه ڵوێس����تبن، به اڵم دوپات����ی ده كه ینه وه ك����ه له هه ر

له شكركێشییه ك بۆ سه ر كورد بێده نگ نابی����ن، چونكه ده س����تكه وتی كورد بۆ

ئێمه هێڵی سوره ".به رپرس����ی په یوه ندییه كانی ده ره وه ی په كه ك����ه ، ره تیده كاته وه ك����ه په كه كه به شێك بێت له ستراتیجی "روسیا و چین و ئێران" و دۆس����تایه تی "رژێمی س����وریا" ب����كات، به ڵكو هه مو ئه وان����ه به "درۆ" ناو ده ب����ات و ده ڵێت "كورد پێویس����ت ناكات نه له گه ڵ توركیا بێت و نه له گه ڵ ئێ����ران، چونك����ه به رژه وه ن����دی له گه ڵ هیچ الیه كیاندا نییه و نابێت به ش����ێكبن ئه وان"، وتیشی "په كه كه و له ستراتیجی كورد هێزێكی مه زنن ده توانن سیاسه ت بكه ن و رۆڵیان هه بێت، ئێمه سیاس����ه ت نه ته وه ییه كان پرس����ه حیسابی له سه ر ره خنه ی له هه مانكاتیش����دا ناكه ی����ن"، له ئه مه ری����كا گرت ك����ه له كاتێكدا كورد بۆ مافی خۆی تێده كۆش����ێت، كه چی به "تی����رۆر" ناوی ده بات و وتی "كورد وه ك تورك و ع����ه ره ب و وه ك ئه مه ریكا مافی

ژیان و ئازادی هه یه ".ناوبراو هه ر ل����ه و لێدوانه یدا بۆ ئاوێنه به پێویس����تی زان����ی كورد سیاس����ه تی خۆی رێكبخاته وه و وت����ی "ئه گه ر كورد سیاسه تی خۆی رێكنه خات و كه ڵك له م ده رفه ت و هه له وه ربگرێت كه له ناوچه كه دا نه ته وه ی����ی سیاس����ه تی ره خس����اوه و دابمه زرێنێ����ت، ئ����ه وا ئه ویش وه ك هه ر میلله تێك مافی خۆیه تی س����ه ربه خۆیی و ئازادی خ����ۆی وه ربگرێت"، به اڵم ده نیز

پێیوایه كورد له هه مو الیه كه وه له به رده م یه كده ن����گ و له به رئ����ه وه ی هێرش����دایه یه كگرتو نییه و وت����ی "یه كێتی كوردان

وه ك نان و ئاو پێویسته ".هه روه ه����ا جه ختی له وه ك����رده وه كه توركیا رۆڵێكی خ����راپ ده بینێ به وه ی له باكور له شكركێشی ده كاته سه ر كورد، هه روه ها له گه ڵ باش����وری كوردس����تان په یوه ن����دی ئابوری كۆنت����ڕۆڵ ده كات، ده یه وێ له كوردستانی رۆژئاواش شه ڕی كورد و عه ره ب هه ڵبگیرسێنێ و په یه ده نایه وێ توركی����ا بۆی����ه ره تبكات����ه وه ، ك����ورد له رۆژهه اڵت����ی ناوه ڕاس����تدا هیچ

ده ستكه وتێكی ده ستبكه وێت، له به رئه وه ئامانجی س����ه ره كی سیاس����ه تی توركیا كۆنتڕۆڵكردنی ئاكه پ����ه به تایبه تی����ش ك����ورده ". ده نیز جه ختیش����یكرده وه كه هه تا كورد له باكوری كوردس����تان رزگار نه بێت، توركیا قبوڵی ناكا كورد له هه ر شوێنێك ببێت به ش����ت و به ردێك بخاته

سه ر به رد. ده نیز ئاشكرایكرد "حكومه تی ئاكه په بۆ هێرشكردنه سه ر )سه ری كانێی( كه ناوچه یه كه كه له رۆژئاوای كوردستان دو ملی����ۆن دۆالری داوه ب����ۆ ئه وه ی له دژی

بزوتنه وه ی كورد ئیش بكه ن".

چه ند گه ریالیه کی په که که فۆتۆ: ئارام کەریمئه حمه د ده نیز

به هۆی ته كه توالت جێگری فه رمانگه ی رێكخراوه ناحكومییه كان ده ستنیشان ناكرێت

3(352( سێشه ممه ‌2012/11/20هه‌نوکه

ئا: عه بدواڵ گۆران

وه زیری پێشمه رگه ی حكومه تی هه رێمی كوردستان "شێخ جه عفه ر

شێخ مسته فا" له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ئاماژه به مه ترسییه كانی

ئۆپه راسیۆنی دیجله ده كاو ده ڵێت "ئێمه ش قیاده ی عه مه لیاتمان هه یه

له هه مو شوێنه كان، وه ك ئه وه ی حكومه تی عێراق هه یه تی".

ئاوێنه : ئایا هێزی پێشمه رگه له ڕوی سه ربازی و پێداویستی چه كه وه له ئاستی

سه ربازی عێراقدایه ؟ش���ێخ جه عفه ر: هێزی پێش���مه رگه ته نها ئ���ه و چه كه كۆنان���ه ی هه یه كه له ڕوخانی حكومه تی پێش���وی عێراقدا ده س���تیكه وتوه ، ب���ه اڵم ده توانین ئه و چه كانه به باش���ی به كاربهێنین، ئه گه ر ل���ه ڕوی چه ك���ه وه ب���ه راوردی بكه ین به س���ه ربازی عێراق���ی نه خێ���ر، به اڵم له بیروباوه ڕه ، پ���ڕ تۆكم���ه و هێزێكی ئێم���ه له ب���واری راهێنان���ه وه له پێش

سه ربازه كانی عێراقه وه ین.ئاوێنه : بۆچی ئێوه تاوه كو ئێس���تا بیرت���ان نه كردۆت���ه وه ی���ان كارت���ان نه كردوه ب���ۆ كڕینی چه ك���ی باش بۆ هێزی پێشمه رگه ، به تایبه تی به رپرسه

بااڵكانی عێراق كه كوردن؟ش���ێخ جه عفه ر: له به ر ئه وه ی ئێمه تاوه كو ئێس���تا به شێكین له عێراق هیچ ده وڵه تێك به فه ڕمی هیچ گرێبه ستێكی چه كفرۆش���تنمان له گه ڵ ن���اكات به بێ حكومه تی عێراق، ئه وه ش عێراقه ئه گه ر پێیبكرێت ناهێڵێت نینۆكیشمان هه بێ س���ه ری خۆمان���ی پێبخورێنین، به اڵم ده س���تور ئه وه ش���ی رونكردوه ته وه كه به حكومه تی ده فرۆشرێت هه ر چه كێك تێدایه ، هه رێمه كانیشی به شی عێراقی ب���ه اڵم به داخه وه تاوه كو ئێس���تا هیچ چه كێكیان به هێزی پێشمه رگه نه داوه .

ئاوێنه : ئۆپه راسیۆنی دیجله ئه وه نده مه ترسی هه یه بۆ سه ر كوردستان، یان رونتر ب���ۆ ناوچه دابڕاوه كان، وه ك ئه و قه باره گه وره یه كه باسی لێوه ده كرێت

له الیه ن پارتی و یه كێتییه وه ؟ش���ێخ جه عفه ر: سه ربازه كانی عێراق به سه ربازی خۆمان ده زانین، به اڵم ئێمه رابردویه كی تاڵمان له گه ڵ س���ه ربازانی عێراق���دا هه یه ، دروس���تكردنی دیجله بۆیه له پش���ته وه یه ، سیاسی ئامانجی ئێمه به خه ته ری ده زانین، ئه م قیاده ی قواتی دیجله یه بۆ ئه وه دروس���تكراوه به فشاری هێزی س���ه ربازی هه مو ئه و ناوچانه ی ناوی ناوچه دابڕاوه كانه یان پێ���ش روخانی حكومه ته كه ی س���ه دام سه ربازه كانی له كوێدا بون بخاته ژێری

فه رمانی دیجله ی���ان رونتر حكومه تی مه رك���ه ز، ئه م���ه رێگ���ه ی یه كه میانه ، رێگ���ه ی دوه می���ان كه كاری له س���ه ر ده ك���ه ن گه ڕانه وه یانه بۆ س���نوره كانی هه مو عێراق له گه ڵ واڵتانی دراوس���ێ، خه ته ری دروستكردنی دیجله له وه دایه .

ئاوێن���ه : ئه و قس���انه ی ت���ۆ ته نها بۆچونی خۆته ، یان ئه وه راس���تییه كه و حكومه ت���ی عێ���راق به پراكتیكی كاری

له سه ر ده كات؟شێخ جه عفه ر: ئه وه راستییه كه ئه وان كاری له س���ه ر ده ك���ه ن، فه رمانێكیان ده ركردوه بۆ ئه و بازگانه ی له س���نوری ناوخۆو هه رێمه وه ن ده بێ موخابه رات و

دیجله و ...هتد تێدا بێت.ئاوێنه : ئێوه پالنتان چییه بۆ رێگرتن پیالنان���ه ی حكومه تی به رنام���ه و له و

ناوه ند به رامبه ر هه رێم؟ش���ێخ جه عفه ر: ئێمه هه مو رێگه كان ده گرینه به ر بۆ چاره سه ری كێشه كانمان به اڵم له چوارچێوه ی ده ستوری عێراقدا، هه وڵده ده ی���ن كێش���ه كانمان نه گه ن���ه هێزو چه ك، ئێمه پێمانوایه ش���ه ڕیش ببێت س���ه رئه نجام ده بێت له سه ر مێز دابنیش���ین بۆ چاره س���ه ر، له به رئه وه به ئه من و پێویستی له ئێس���تادا عێراق نه ك ئاوه دانكردنه وه ی���ه ، ئاس���ایش و ش���ه ڕ، هه مو رێگه كان ده گرینه به ر بۆ ئه وه ی ش���ه ڕ رونه دات، ب���ه اڵم ئه گه ر ش���ه ڕ به رۆكمان بگرێت خوا بمانگرێت ئه گ���ه ر نه یكه ین، ئه گه ر كار گه یش���ته شه ڕ ئێمه ش له مه یدانی شه ڕدا حیسابی

خۆمان ده كه ین.ئاوێنه : دیجل���ه ئه وه نده خه ته ری بۆ سه ر هه رێم هه یه ، له راستیدا دو فیرقه ی به ناوه كانی پێنج و دوانزه كوردن، بۆچی ئه و دو فیرقه یه ناكێش���نه وه كه له ژێر

فه رمانی دیجله دایه ؟ئێم���ه خه ت���ه ر ش���ێخ جه عف���ه ر: له س���ه ربازیدا نابینی���ن، به ڵكو خه ته ر له سیاس���ه ت و بیروبۆچون���ی مه ركه زی بڕیاردای���ه ، س���ه رباز فه رمان جێبه جی

ده كات.دروس���تبونی له س���ه ره تای ئاوێنه : به تایبه تی بێده نگب���و، یه كێتی دیجله سه رۆك كۆمار كه سكرتێری یه كێتییه

زۆر بێهه وڵوێست بو، بۆچی؟شێخ جه عفه ر: له سه ره تاوه كه سه رۆك كۆم���ار له ئه ڵمانیا له نه خۆش���خانه بو خه ڵكی به نامه وه بۆ عێراق ناردوه ته وه بۆ الی مالیكی به اڵم پێویستی نه كردوه یه كێتی و بكرێت، باس���ی له راگه یاندن جه نابی مام جه الل له گه ڵ هه مو گه لی كوردو حیزبه كوردییه كان یه ك ره نگ و ی���ه ك ده نگن به رامبه ر به دروس���تبونی

دیجله .زانیاریم���ان ئه وه ن���ده ی ئاوێن���ه :

ئا: ئاوێنه

له نوێترین په ره سه ندنی مه یدانی ناكۆكییه كانی نێوان حكومه تی هه رێم و حكومه تی ناوه ندی به غدا، حكومه تی هه رێم هێزێكی گه وره ی پێشمه رگه ی

له باكور و رۆژهه اڵتی شارۆچكه ی دوزخورماتو جێگیركردوه ، هاوكات

حكومه تی عێراقیش رۆژی دوشه ممه هێزێكی زۆری له عوزێمه وه به ره و

حه مرین هێناوه .

س����ه رچاوه یه كی ئ����اگادار به ئاوێنه ی راگه یاند كه ئه گه ر ئه و هێزه ی حكومه تی به غ����دا له حه مری����ن بێت����ه ئه مدیوه وه و له دوزخورمات����و نزیكبێته وه ، ئه وا هێزی

پێشمه رگه به قورسی روبه ڕوی ده بێته وه و كورده وه له س����ه ركردایه تی له م����ڕوه وه بڕیار به به پرس����ه مه یدانییه كانی هێزی پێش����مه رگه كراوه كه له كاتی شكاندنی ئه م سنوره دا له الیه ن هێزه كانی عێراقه وه

هێزی پێشمه رگه روبه ڕویان ببنه وه .س����ه رچاوه كه جه ختی له س����ه ر ئه وه كرده وه كه ئه گه ر ئه و هێزه ی حكومه تی ناوه ندی پڕكێشی بكات، هیچ رێگه یه ك له ب����ه رده م حكومه تی هه رێم����دا نامێنێ به رگرت����ن له پێش����ڕه ویی ئه و س����وپایه نه بێت، چونكه ئه گه ر ئ����ه و هێزه بێنه ن����او دوز و ش����ارۆچكه كورده كان����ه وه ، ده خه نه سه ر فش����ار به دڵنیاییه وه ئه وا هاواڵتیان����ی ك����ورد و هێزه سیاس����ییه كورده كان و ش����وێن پێ����ی خۆیان قایم

ده كه ن و "به رامبه ر ئه وه ش ش����وێن پێی كورد الواز ده بێت".

به وه ك����رد ئام����اژه ی س����ه رچاوه كه كه ئێس����تا هێزێكی زۆری پێش����مه رگه دوزخورمات����و ده وری له چیاكان����ی باره گاكانی هه روه ه����ا جێگیرك����راون و ناوش����اریش توندوتوڵ كراون و هێزێكی زۆری����ان لێ جێگیرك����راوه ، له ده ره وه ی هه رێم����دا ب����ه ڕوی دوزخورمات����وش هێزێك����ی زۆری پێش����مه رگه له ه����ه ردو قادركه ره م( ناوچه ی )زینانه و ناوچه ی

جێگیركراون.به رامب����ه ر ئه و هێزان����ه ش حكومه تی عێراق له دوا هه نگاویدا به پێی سه رچاوه كوردیی����ه كان دو لی����وا ك����ه زیات����ر له 6 ه����ه زار س����ه رباز ده ب����ن و 70 تانك و

زرێپۆش����یان پێیه له عوزێم����ه وه به ره و حه مری����ن به ڕێكه وت����ون و رێگه ی نێوان

به غدا كه ركوكیان گرتوه .ت����ره وه س����ه رچاوه یه كی له الیه ك����ی سه ربازیی هێزی پێشمه رگه ی كوردستان به ئاوێن����ه ی راگه یان����د ك����ه زێده ڕۆیی له ق����ه واره ی ئ����ه و هێ����زه ی حكومه تی ناوه ندیدا ده كرێت كه هێنراون" ئه و هێزه

دو لیوا نییه و ته نها چوار فه وجه ". كه له كاتێكدایه په ره س����ه ندنانه ئه م س����ه ركرده ی هێ����زی پیاده ی س����وپای عێراق، فه ریق روك����ن )عه لی غه یدان( نامه یه كی نهێن����ی و به په له ی ناردوه بۆ ئۆپه راس����یۆنه كانی دیجله و خستونیه ته حاڵه تی ئاماده باش����ییه وه و داوا له هه مو ئه فس����ه ر و پله داره كانی ئۆپه راس����یۆنی

به مۆڵ����ه ت ك����ه ده كات دیجل����ه رۆیش����تونه ته وه په یوه ن����دی بكه ن����ه وه

به یه كه سه ربازییه كانیانه وه .هاوكات رۆژی دوش����ه ممه نوسینگه ی فه رمانده یی گشتی هێزه كانی عێراق كه به بڕیاری مالیكی سه رۆك وه زیرانی عێراق جموج����وڵ ده كه ن ل����ه دوا راگه یاندنیدا ده كات دیجل����ه له ئۆپه راس����یۆنی داوا ئاگادارب����ن و هۆش����دارییان ده داتێ كه

له جموجوڵی هێزی پێشمه رگه .ئام����اژه ی ئاوێن����ه س����ه رچاوه كه ی به وه ك����رد ك����ه زۆرب����ه ی زۆری ئ����ه و هێزانه ی براونه ت����ه زینانه و قادركه ره م و دوزخورمات����و پێش����مه رگه ی یه كێت����ی نیشتمانی كوردس����تانن، هاوكات پارتی دیموكراتی كوردستانیش هێزێكی زۆری

له ناوچه كانی خۆیه وه بۆ س����ه ر رێگه ی )ئاڵتون كۆپری ( كه ركوك ناردوه و دور كه ركوك و نێوان گش����تییه كه ی له رێگه

هه ولێر، بنكه و باره گایان داناوه .رۆژی )16(ی مانگ له س����ه ر هه وڵی هێزی ئه فس����ه رێكی ده س����تگیركردنی پێش����مه رگه له الی����ه ن پۆلیس����ی دوز و پۆلیس����ی فیدراڵییه وه شه ڕێكی قورس هێزه كانی پێش����مه رگه و هێزی له نێوان س����ه ر به حكومه تی ناوه ندیدا دروستبو، له ئه نجامدا هاواڵتییه كی توركمان گیانی له ده س����تدا و 10 چه كدار ك����ه یه كێكیان پێش����مه رگه و نۆی دیكه ش كه پۆلیس و سه ربازی سوپای عێراق بون بریندار بون به مه ش كێشه یه كی گه وره له ناوچه كه دا

دروستبوه .

ته نها هی دو حیزبی ده سه اڵتداره ؟ش���ێخ جه عفه ر: هێزی پێش���مه رگه له س���ه ره تای دروس���تبونیه وه هێ���زی گه ل بوه ، چونك���ه رۆڵه ی ئه و خه ڵكه ب���وه هاتوه ب���وه به پێش���مه رگه ، ئه و ده ستكه وتانه ی ئه مڕۆ كه هاتونته دی به خوێن و قوربانیدانی هێزی پێشمه رگه بوه ، ب���ه اڵم ئه م���ڕۆ ك���ه په رله مان و سه رۆكایه تی هه رێم و حكومه تمان هه یه ،

نابێ هێزی حیزب بمێنێت.ئاوێنه : ه���ۆكار چییه ك���ه زۆربه ی خه ڵ���ك هێزی پێش���مه رگه ب���ه هێزی

پارتی و یه كێتی ده زانن؟هێ���زی له ن���او جه عف���ه ر: ش���ێخ پێش���مه رگه دا ئه وه ی یه كیگرتوه ته وه ، سۆشیالیس���ت و یه كێت���ی و پارت���ی و زه حمه تكێ���ش و زه حمه تكێش���ێكی ترو بێالیه ن و مه سیحی و ئاشوری و عه ره ب و توركمان���ی تێدای���ه ، بڕواناكه م له یه ك كه س���مان پرس���یبێت له چ حیزبێكی، له میدیاكانه وه ئه وانه ی كه قسه ده كه ن گومانی تێ���دا نییه كه یه كێتی و پارتی نین، هێزی پێش���مه رگه هێزی پارتی و

یه كێتی نییه .ئاوێن���ه : گه ڕاوه كانی گۆڕان به كوێ گه یش���تن، ئای���ا هه م���و نانبڕاوه كانی س���ه ر گه ڕاونه ت���ه وه ئۆپۆزیس���یۆن

كاره كانیان؟ش���ێخ جه عف���ه ر: هه رك���ه س داوای ك���ردوه گه ڕاوه ت���ه وه ، هه ب���وه هی���چ نه ب���وه دو س���اڵ پێش دروس���تبونی ئ���ه و حیزبان���ه فه س���ڵكراوه ئه وانه ش گه ڕاونه ته وه ، چونكه ئه وان رایانگه یاند كێ نانبڕاو كراوه ب���ا بێت ناوی خۆی ناوی به ه���ه زاران خه ڵ���ك بنوس���ێت خۆیان نوسی، ئه مانه هه مویان خۆیان رۆیشتون كاره كانیان جێهێشتوه ، چون به شدارییان له كاری توندوتیژیدا كردوه ، موچه كانیان نه هات���ون مانگ چه ندین وه ربگرن، ی���ان له ژورێكه وه یان له الی كه س���ێكه وه گواس���تراونه ته وه بۆ الی كه س���ێكی تر نه چوه په یوه ندی بكات به كاره كه ی���ه وه ، چونكه بێ منه ت بوه له كاره كه ی، لیستی گه ڕاوه ی وامان هه یه (700( كه سه تا ئێستا په نجا كه سیان په یوه س���ت بونه ته وه به كاره كه یانه وه ، ئه وان���ه كه باس���ی نانبڕاوی���ی ده كه ن

له سه دا هه شتای دوره له راستییه وه .ئ���ه وه له قس���ه كانته وه ئاوێن���ه : ده رده كه وێ���ت ك���ه كه س���تان نانبڕاو نه ك���ردوه ، به ڵكو خۆی���ان كاره كانیان

جێهێشتوه ؟ش���ێخ جه عف���ه ر: م���ن وه ك وه زیر فه رمانێكم ده رنه ك���ردوه به بڕینی نانی كه سێك له س���ه ر فاڵنه حیزب، بۆخۆم به هیچ شێوه یه ك بڕوام به نانبڕین نییه ،

به تایبه تی نانی منداڵی خه ڵك.

دروس���تكردنی له هه وڵی كورد هه بێت ب���ۆ حه مریندای���ه ئۆپه راس���یۆنی روبه روبونه وه ی ئۆپه راس���یۆنی دیجله ،

ئه مه وایه ؟ش���ێخ جه عف���ه ر: ئێم���ه قی���اده ی عه مه لیاتمان هه یه له هه مو شوێنه كان، وه ك ئه وه ی حكومه تی عێراق هه یه تی.

ئاوێنه : قسه له س���ه ر ئه وه ده كرێت كه كارتی فش���اری كورد له ئێس���تادا كش���انه وه ی وه زیره كانێتی، دوا كارتی فش���اریش س���ه رۆك كۆماره ، ئایا به و

شێوه یه یه ؟شێخ جه عفه ر: تا ئێستا هیچ بڕیارێكی وا نیی���ه ، ئه گه ر له داهاتودا پێویس���ت بكات، هیچ كوردێك نامێنێت له عێراق، ئه و كه س���ه ش بمێنێته وه كوردبێت له و

كاته دا به خائین حیساب ده كرێت.ئاوێنه : ئایا بونی ئه م كێشانه ی ئێستا حكومه تی عێراق دروستیكردون، هه لێك نییه بۆ كورد بڕیاری چاره نوسس���ازی

خۆی بدات؟شێخ جه عفه ر: بۆچونێكم هه یه له سه ر عێراق، پێموایه ئه من و ئاسایش به رقه رار نابێت ئه گ���ه ر عێراق به م ش���ێوه یه ی ئێس���تا بێت، ئه بێت عێراق ده وڵه تێكی فیدراڵ بێت، س���ێ هه رێمی فیدراڵ له م عێراقه دا دروس���ت بێ���ت، دواتر عێراق ئه من و ئاسایشی ده بێت، یاخود پارچه پارچه ده بێت، ئه گ���ه ر ناوه ند عاقاڵنه بجوڵێته وه عێراقێكی فیدراڵ دروس���ت ده بێت، ئه گه ر به م ش���ێوه یه ی ئێستا

بێت عێراق پارچه پارچه ده بێت.ئاوێن���ه : ب���ا س���ه باره ت به چه ن���د دۆس���یه یه كی وه زاره ت���ی پێش���مه رگه

بدوێی���ن، ه���ۆكاری نه بون���ی ئام���ار له وه زاره ت���ی پێش���مه رگه ی���ا ژماره ی پێش���مه رگه ناگوت���رێ ی���ان نازانرێ،

پێمانبڵێ بۆ چییه ؟ش���ێخ جه عفه ر: بۆیه تاوه كو ئێستا ژماره ی وه زاره تی پێشمه رگه نه زانراوه ، چونكه هه مو پێش���مه رگه نه هاتوه ته وه ژێر فه رم���ان و ته ش���كیالتی وه زاره تی پێشمه رگه ، ئه و پێش���مه رگانه ی له ژێر فه رمان���ی وه زاره ت���ی پێش���مه رگه دان ژماره یان زانراوه ، ئه و پێش���مه رگانه ی الی حیزبه كان ی���ان هێزه كانی حه فتاو

هه شتان ژماره یان الی خۆیانه ".ئاوێن���ه : قس���ه كانی خ���ۆت ئ���ه وه ده گه یه نن وه زاره تی پێش���مه رگه یه كی

نه گرتوه ته وه ؟ش���ێخ جه عف���ه ر: پێموانیی���ه هیچ وه زاره تێك وه ك وه زاره تی پێش���مه رگه یه كگرتنه وه ی ب���ه اڵم یه كیگرتبێته وه ، پێویس���تی پێش���مه رگه وه زاره ت���ی میزانییه یه كی تایبه ت و به پێداویس���تی یه كجار گه وره هه یه ، ئه و میزانییه یه ش ده بو حكومه ت���ی ناوه ند دابینی بكات، چونكه حكومه تی هه رێمی كوردس���تان

توانای ئه و میزانییه ی نییه .ئاوێنه : كێشه كانی حكومه تی ناوه ندو ئایا پێشمه رگه یه ، گرنگترینیان هه رێم ئه و كێش���ه یه ئه وه ن���ده گه وره یه یان ته نها بۆ موزایه ده ی سیاس���ی باس���ی

لێوه ده كرێت؟ش���ێخ جه عف���ه ر: كێش���ه ی گرنگی هه رێ���م و عێراق هێزی پێش���مه رگه یه ، چونكه به پێی ده ستور هه مو هه رێمێك مافی هه یه پاس���ه وانی خ���ۆی هه بێ،

له ئێستادا ته نها هه رێمی كوردستانه كه هێ���زی تایبه تی خۆی هه یه ، حكومه تی ناوه ن���د ده بێ به پێی ده س���تور هه مو پێداوێستییه كی پاسه وانی هه رێم دابین بكات، ئێمه وه ك هێزی پێشمه رگه هه مو ئیلتیزامێكمان به ده س���توره وه هه بوه ، ب���ه اڵم به داخه وه له الی���ه ن حكومه تی عێراقه وه هیچ كارێكی ده س���توری بۆ

هێزی پێشمه رگه نه كراوه .ئاوێنه : تۆ وه ك وه زیری پێش���مه رگه چیب���وه وه زاره ته ك���ه ت داواكاری له حكومه ت���ی عێراق���ی ك���ه بۆت���ان

نه كرابێت؟ش���ێخ جه عفه ر: هێزی پێش���مه رگه له س���نوری ده س���تورییه هێزێك���ی ك���ه له س���ه رێتی عێ���راق هه رێ���م، میزانیی���ه ی هێزه كان���ی هه رێم به هه مو بكات، دابی���ن پێداویس���تییه كانییه وه تاوه كو هێزی پێش���مه رگه له هه مو روه له چوارچێ���وه ی س���ه ربازییه كانه وه و

یاسادا خۆی رابهێنێت.ئاوێنه : هۆكار چییه به رپرسه بااڵكانی عێراق باس له وه ده كه ن كه ده بێ هێزی پاس���ه وانه كان له ژێر فه رمانی ناوه نددا

بێت، ئایا ئه مه ده ستوریی نییه ؟ش���ێخ جه عف���ه ر: ئه وه قس���ه یه كه ، به پێی ده س���تور هێزه كانی هه رێم نابن به به شێك له وه زاره تی به رگری عێراق، به اڵم ده بێ���ت به به ش���ێك له قیاده ی هێ���زی چه كداری���ی عێراق���ی، لێره وه په یوه س���ت ده بێته وه به عێ���راق نه ك

له رێگه ی وه زاره تی به رگریه وه .ئاوێنه : ده توانی به ڕونی پێمانبڵێیت هێزی پێش���مه رگه هی هه مو گه له یان

شێخ جه عفه ر: وابڕوات عێراق بەرەو پارچە پارچە بوون دەچێتشێخ جەعفەر

هێزی پێشمه رگه ته نها ئه و چه كه كۆنانه ی هه یه كه له ڕوخانی

حكومه تی پێشوی عێراقدا

ده ستیكه وتوه

►

له دوزخورماتو... هه رێم پێشمه رگه جێگیر ده كات و به غداش هێز ده هێنێتهێزەکانی پێشمەرگە لەسنووری شارۆچکەی دوزخورماتوو فۆتۆ: هەرێم جاف

هەنوکە(352( سێشه ممه 42012/11/20

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

پاش ئه وه ی له 16ی ئه م مانگه به هۆی كێشه یه كی شه خسییه وه ،

شه ڕ له نێوان هێزی پێشمه رگه له الیه ك و سوپا و پۆلیسی فیدراڵی

حكومه تی به غدا دروستبو، هه رچه نده بارودۆخه كه له دو رۆژی رابردوه وه

تاڕاده یه ك هێوربوه ته وه ، به اڵم به پێی زانیارییه كان حكومه تی

به غدا رۆژی دوشه ممه هێزێكی نوێی له سوپای عێراق هێناوه بۆ ناوچه كه ،

قایمقامی دوزخورماتوش ده ڵێت "هیچ گه ره نتیه ك نییه كێشه كان

سه رهه ڵنه ده نه وه ".

سه ره تا كێشه كه چۆن ده ستیپێكرد؟

فه رمانده یه ك���ی س���ه ربازیی ك���ورد له ناوچه ی دوزخورماتو كه نه یویس���ت ناوی باڵوبكرێته وه به ئاوێنه ی راگه یاند سه ره تای كێش���ه كه به هۆی گه نجێكی ك���ورده وه درس���تبو كه ن���اوی )گ(ه پێشتر كێشه ی هه بوه له دادگاو داواكراو بوه . رۆژێك پێش روداوه كه واته 11/15 پۆلیس ویس���تویانه ده ستگیری بكه ن، ب���ه اڵم گه نجه ك���ه خۆی به ده س���ته وه له نێوانیاندا ن���ه داوه و ش���ه ڕه ته ق���ه دروس���تبوه و ته قه ی له پۆلیس كردوه و هه ڵهاتوه . بۆ رۆژی دواتر، واته 11/16، پۆلیس به ته نها نه یانتوانیوه بچنه سه ر ماڵ���ی ئه و كوڕه و ده س���تگیری بكه ن، كردوه فیدراڵ���ی له پۆلیس���ی داوایان هاوكارییان بكه ن له ده س���تگیركردنیدا، كاتێك هێزه هاوبه شه كه چونه ته سه ر ماڵی���ان، دیس���ان خۆی به ده س���ته وه ن���ه داوه و ئه مج���اره داواكراوه كه چه ند كه س���ێكی تری له گه ڵدا بوه و له نێوان هه ردوالدا شه ڕ دروستبوه ، له و كاته دا ئه مان له س���ه ربانه وه ته قه یان كردوه و ئاڕبیجییه كی���ان ن���اوه به هه مه رێك���ی پۆلیسه وه و پێنج سه ربازو دو پۆلیسیان

بریندارك���ردوه ، دوات���ر رایانك���ردوه و ده س���تگیر تائێس���تاش هه ڵهات���ون و

نه كراون.س���ه باره ت به هۆكاری سه رهه ڵدانی روداوه كه ، قایمقامی قه زای دوزخورماتو ش���ه الل عه بدول به ئاوێن���ه ی راگه یاند "پاش ئه وه ی لیژنه یه كیان دروس���تكرد شه خس���ی و كێش���ه یه كی ده رك���ه وت به ه���ۆی به نزینه وه ب���وه و هیچ كه س و نه بوه ، له پش���تییه وه الیه نێ���ك هێزو به اڵم له ئاكامی لێكتێنه گه یشتنه وه ئه و كێش���ه یه كرایه كێشه ی كوردو به غداو

گه وره و فراوان كرا".س���ه ربازییه كه ی سه رچاوه هاوكات ئاوێن���ه به هه مانش���ێوه ده ڵێ���ت "ئه و كێشه یه به هیچ ش���ێوه یه ك په یوه ندی به كێشه ی كوردو عه ره ب و هێزی دیجله وه نه بوه و نییه و كێش���ه كه له و گه نجه وه راگه یاندنه كان و به اڵم س���ه ریهه ڵداوه ، چه ند به رپرسێك له دوزخورماتو راستی روداوه كه یان ش���ێواندو خه ریكه شه ڕی

كوردو عه ره ب هه ڵده گیرسێنن".

بارودۆخه كه به كوێ ده گات؟نێ���وان كێش���ه كانی روداوه ئ���ه م حكومه ت���ی هه رێم و حكومه تی ناوه ندی

به غدا ئاڵۆزتركرد، له روی سه ربازییشه وه كۆكردنه وه ی هێزو سه نگه ر له یه كگرتنی هێزی پێشمه رگه و ئۆپه راسیۆنی دیجله و پێكهه ڵپژانی���ان له ن���او ق���ه زای دوزی لێكه وته وه ، كه ئه گه ر كێشه كانیش بۆ ماوه یه كی كاتی هێورببنه وه ، چاودێران توندوتیژی گرژبون���ه وه ی و ئه گ���ه ری زیات���ر ب���ه دور نازانن، ئه گ���ه ر بێت و له سه ر ئاس���تی سیاسی چاره سه رێكی

بنه ڕه تییان نه كرێت. س���ه باره ت به ئاینده ی بارودۆخه كه ، قایمقامی دوزخورماتو وتی "له ئێستادا بارودۆخه كه تاڕاده یه ك ئارامه و سه باره ت به هێنانی هێزیش تا ئێستا هیچ هێزێكی ده ره كی نه هاتوه ته س���نوره كه و ته نها زانیارییه ، هه موش���مان كۆكین له سه ر ئه وه ی ك���ه بارودۆخه كه ئارام بێته وه و

هیچ روداوێك رونه داته وه ".به گه ره نت���ی س���ه باره ت س���ه رهه ڵنه دانه وه ی كێشه كه له ماوه ی داهاتودا، ناوبراو وتی "هیچ گه ره نتییه ك س���ه رهه ڵنه ده نه وه و كێش���ه كان نییه بۆچون���ی ئێمه ئه وه یه له ناو ش���اره وه هیچ رونه دات، ئه گه ر هێز له شوێنه كانی تره وه به مه به ستێك ره وانه بكرێت ئه وا ش���تێكی تره و هیچ خوێندنه وه یه كمان

بۆی نییه ".به رپرس���ه ئیدارییه كه ی دوزخورماتو راش���یده گه یه نێت ك���ه ئه گ���ه ر هێزی دیجله نه بوایه كێش���ه كه به و شێوه یه نه ده ته قیی���ه وه ، له م���اوه ی پێش���ودا له كه رك���وك ته قینه وه یه ك 40 قوربانی لێكه وته وه و نه گه یش���ته ئ���ه وه ی هێز بجوڵێنرێت، به اڵم له راس���تیدا له نێوان به غداو هه رێم و الیه نه سیاسییه كان شتی ترو ناڕونی هه ی���ه ، بۆیه ره نگدانه وه ی هه بو كه كێشه كه ی دوزخورماتو گه وره

ببێته وه .له ب���اره ی گرنگی ئ���ه و ناوچه یه بۆ كوردو به غداش، ش���ه الل عه بدول وتی "ناوچ���ه ی دوزخورمات���و گرنگی خۆی هه ی���ه له روی س���تراتیژی و س���نوری و ناوچه كانی جیوپۆلیتیكیی���ه وه و هه مو باكورو باش���وری عێراق ده به ستێته وه

به یه كه وه ".

ئه و تۆمه تباره پێشتر داواكراو بوه

به رپرس���ه وته كانی���دا له درێ���ژه ی باس���ی دوزخورماتو س���ه ربازییه كه ی له وه ش كرد ئه و گه نجه كه ش���ه ڕه كه ی دروس���تكردوه ده یان كێشه و فه رمانی

گرتنی هه م له هه رێمی كوردستان و هه م له ناوچه ی دوزخورماتو له س���ه ره ، هه ر ساڵی پار له ناو دوزخورماتو به تۆمه تی دزین���ی نزیك���ه ی 656 ملی���ۆن دینار فه رمانی گرتنی بۆ ده ركراو هاوڕێیه كیان دان���ی به ن���اوی )ح( ده س���تگیركراو به تاوانه كه دا نا، ماوه یه ك له ئاسایش���ی ك���ه الر زیندانی كراو گواس���تیانه وه بۆ

دوزو دوای ماوه یه ك ئازادكرا.ه���ه ر س���ه باره ت ب���ه و كه س���ه ئه و زانیاری دیكه ی به رپرسه س���ه ربازییه دركاندو وتی ئه و كه س���ه به ته نها خۆی نیی���ه ، به ڵك���و نزیكه ی 10 كه س���ن و كوشتن و دۆس���یه ی بكوژن و هه مویان تی���رۆرو دزییان له س���ه ره ، ه���ه ر ئه م كێشه یه كه وه به هۆی پێش���وتر كه سه س���اڵ دو ده س���تگیركراوه و له تكریت زیندانی كرا، له چه ند مانگی پێش���ودا ته قه ی له ئاسایش���ێك ك���رد، هه روه ها چوه س���ه ر ماڵی مالزم )ع( به رپرسی پێشوی پۆلیسی دوزخورماتوو كێشه ی له گه ڵ دروس���تكرد، به اڵم بۆی چوه ته س���ه رو هاوكاری ده كرێت و به رپرسێكی له پشته ، ئه و قسه یه دوره له راستییه وه كه ده وترێت به هۆی سه ره ی به نزینه وه

كێشه كه دروست بوه .

چۆن و بۆچی هێز جوڵێنرا؟باس���ی س���ه ربازییه كه به رپرس���ه له وه شكرد كه )گ گ( كه سێكه نزیك له به رپرسێك و نیوه ڕۆی دوای كێشه كه داوای له هه موم���ان ك���رد ك���ه به هه ر ش���ێوه یه ك بێ���ت ده بێت ئه و كه س���ه ده رباز بكه ین، به اڵم ئێمه پێمان باش نه بو خۆمان به كێش���ه ی كه س���ێكه وه تێوه بگلێنین كه ده یان كێشه ی دیكه ی دروس���تكردوه ، كه چ���ی دوات���ر هه مو ئاماده باش���ییه وه و كه وتنه هێ���زه كان ئه ویش خۆی ده ربازكردو كێشه كه ی بۆ

خه ڵكی ئه م شاره جێهێشت.له پاش هێ���ز به هێنانی س���ه باره ت دروس���تبونی ئۆپه راسیۆنی دیجله ئه و به رپرس���ه ره تیك���رده وه و وتی به هیچ تازه هێ���زی پێش���وتریش ش���ێوه یه نه هاتوه و هه ر ئه و هێزه ی دیجله یه كه له فیرقه ی 14و 15 پێكهاتوه و ده مێكه له و س���نوره یه ، له س���نوری حه مرین و س���ه اڵحه دین و كه ركوك ك���ه لیوایه ك ل���ه و فیرقه یه لیوا به ختیار كه س���ه ر به یه كێتیی���ه به رپرس���ێتی، ه���ه ر ئه و هێزه كۆنه یه ل���ه و ناوچه یه ، به اڵم كه به رپرس���ی كرایه عه بدولئه میر زه یدی

كێشه كه گه وره كرا.

ئا: پشتیوان جه مال

رۆژنامه ی )میللییه ت(ی توركی له ماوه ی چوار رۆژدا چاوپێكه وتنی

له گه ڵ تاڵه بانی و بارزانی و نه وشیروان مسته فا باڵوكرده وه ، به اڵم ئه و سه ركردانه تا ئێستا كه مترین

چاوپێكه وتنیان بۆ میدیای كوردی كردوه یان هه ر نه یانكردوه .

رۆژی ت���ا راب���ردو له سێش���ه ممه ی ش���ه ممه ی س���ه ره تای ئ���ه م هه فته یه تورك���ی )میللیی���ه ت(ی رۆژنام���ه ی له گه ڵ هه ریه ك تایبه تی چاوپێكه وتنی له ج���ه الل تاڵه بانی س���ه رۆك كۆماری عێ���راق و مه س���عود بارزانی س���ه رۆكی هه رێم و نه وش���یروان مسته فا رێكخه ری گش���تی بزوتنه وه ی گۆڕان و سه ركرده ی یه كه م���ی ئۆپۆزس���یۆن له كوردس���تان ئه نجامدا ك���ه كاردان���ه وه ی گه وره یان

به دوای خۆیاندا هێنا.چاوپێكه وتنی ئه و س���ێ سه ركرده یه له گه ڵ میدی���ای بیانیدا هاوكاته له گه ڵ ئه وه ی ك���ه چه ندین میدی���ای كوردی به )حیزبی و حكومی و ئۆپۆزیس���یۆن و ئه هل���ی ( هه ن، به اڵم ئه و س���ه ركردانه كه مترین چاوپێكه وتنیان له گه ڵ میدیای كوردیدا ئه نجام���داوه ، جگه له وه ی كه تاڵه بانی له مانگی شوباتی ئه مساڵدا بۆ یه كه مجار ب���ۆ هه فته نامه ی )هاواڵتی (

دوای مس���ته فاش نه وش���یروان دوا، دروس���تكردنی بزوتنه وه ی گ���ۆڕان له (2009(دا تا ئێس���تا جگ���ه له كه ناڵی )ك���ه ی ئێ���ن ئێ���ن(ی بزوتنه وه كه ی ، میدیایه ك هی���چ ب���ۆ چاوپێكه وتن���ی نه ك���ردوه ، بارزانیش تا ئێس���تا ته نها چاوپێكه وتنێكی بۆ كه ناڵی كوردستان تیڤی زمانحاڵی حیزبه كه ی كه پارتییه

كردوه . سه رنوس���ه ری رۆژنامه ی )هاواڵتی (، كه مال ره وف بۆ ئاوێنه ی رونكرده وه كه

ئه و سه ركردانه نه ك هه ر چاوپێكه وتن له گه ڵ میدیای ك���وردی ناكه ن، به ڵكو ئاماده نین مامه ڵه یه كی ته ندروستیشیان له گه ڵ بكه ن و زانیارییان پێبده ن، بۆیه زانیاری زۆرجار میدی���ا كوردیی���ه كان وه رده گ���رن بیانییه كان���ه وه له میدی���ا ك���ه ئ���ه وه ش جێ���ی داخ���ه و به هه ند كوردییه ، میدی���ای رۆڵی وه رنه گرتنی ناوب���راو وتی "ره نگه س���ه ركرده كان وا بیربكه ن���ه وه كه ئه گ���ه ر چاوپێكه وتن له گه ڵ میدیایه كی ك���وردی یان ئه هلی ئ���ه و میدیای���ه گه وره تر ئ���ه وا بكه ن ده بێت، له كاتێكدا ئێس���تا به شایه تیی هه مو الیه ك میدیای ئه هلی توانیویه تی زیاتر خۆی بس���ه لمێنێ ك���ه بێگومان هه ڵه ش���ی كردوه ، به اڵم ئه نجامنه دانی چاوپێكه وتنی ئه و سه ركردانه بۆ میدیا كوردیی���ه كان بایكۆتكردن���ه و جۆرێكه

له بڕیاری سیاسی ".هه روه ها سه رنوسه ری گۆڤاری لڤین،

ئه حمه د می���ره له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه ئه نجامدان���ی چاوپێكه وتنی ئه و س���ێ س���ه ركرده یه ی بۆ میدیای بیانی به وه لێكدایه وه كه ئه و سه ركردانه به شێكی زۆری میدی���ای كوردیی���ان له نێوخۆی پێیانوای���ه قۆرخك���ردوه و خۆیان���دا ئه گ���ه ر په یامێكیان هه بێ���ت ده توانن له رێگ���ه ی میدی���ا حیزبییه كانیان���ه وه بیگه یه نن، الیه نێكی دیكه ش په یوه ندی هه ی���ه میدی���اوه به ناته ندروس���تی له كوردس���تان كه تا ئێستاش به شێكی زۆری میدی���ا له ژێ���ر ده س���تی هێزی

فه رمانڕه وا و ئۆپۆزیسیۆندایه . میره ، به ش���ێكی دیكه ی ئه نجامدانی چاوپێكه وتن���ی س���ه ركرده كورده كانی له گ���ه ڵ میدیاكانی بیانی ب���ۆ كلتوری ئه و سه ركردانه گه ڕانده وه كه پێیانوایه كاتێك له میدی���ای ده ره وه دا ده ربكه ون ده بنه "پیاوێكی گه وره و سه رنجی دنیا پێیانوایه راده كێش���ن و خۆیاندا به الی

میدیای لۆكاڵی بچوك و بێ كاریگه ره "، له و روه ش���ه وه وتی "به داخه وه جاران ئ���ه م كلت���وره ته نه���ا الی بارزان���ی و تاڵه بانی هه بو، به اڵم دوای دروستبونی نه وش���یروان گ���ۆڕان، بزوتن���ه وه ی مس���ته فاش فێری ئه و كلت���وره بوه و بۆیه ده رنه كه وتوه ، كه ناڵێكه وه له هیچ پێموایه ئه وه نه خۆشی خۆبه كه مزانینه

كه له نێو سه ركرده كاندا هه یه ".سه رنوس���ه ری لڤین له گه ڵ ئه وه دایه كه سه ركرده كان بۆ میدیای ده ره وه ش قس���ه بكه ن، ب���ه اڵم رونیك���رده وه كه دروس���تكردنی مۆدێلی قسه نه كردن بۆ كوردی و به پێچه وانه ش���ه وه بۆ ده ره وه پێ���ش ئه وه ی نه نگی بێ���ت بۆ میدیای كوردی ، نه نگییه كی سیاس���ی گه وره یه

بۆ سه ركرده سیاسییه كان.به ش���ێكی دیك���ه ی رۆژنامه نوس���ان ئ���ه و چاوپێكه وتن���ی ئه نجامنه دان���ی سه ركردانه بۆ میدیای كوردی بۆ چه ند

هۆكارێ���ك ده گێڕنه وه ، ل���ه و باره یه وه سه رنوسه ری هه فته نامه ی )روداو(، ئاكۆ محه مه د له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه رایگه یاند كه ئه و رۆژنامه نوس���ه ی چاوپێكه وتنی له گه ڵ ئه و سێ س���ه ركرده یه ی كورددا له رۆژنامه نوس���ه یه كێك���ه ك���ردوه ، به نێوبانگه كان���ی توركی���ا و ته نان���ه ت جیهانیش، بۆیه سه ركرده كورده كانیش رۆژنامه نوس���انه ئ���ه و مه به س���تیانه ببینن، جگه ل���ه وه ش په یوه ندییه كانی ئه و میدیایانه له گه ڵ ئه و س���ه ركردانه له ئاستێكی به رزدایه ، ئاكۆ وتی "به اڵم له به رئه وه ی میدیای كوردی تا ئێس���تا ئه و پڕۆفیش���ناڵییه ی لێی داوا ده كرێت نه یب���وه ، هه روه ه���ا ك���ورد به هاواڵتی ئاس���ایی و سه ركرده كانیشه وه كه سانی بیانی له خ���ۆی پێگه وره تره ، بۆیه ئه و حاڵه ته دروستبوه و سه ركرده كان كه متر چاوپێكه وتنی���ان بۆ میدی���ای كوردی

ئه نجامداوه ".

ئاسمانی كه ناڵی به ڕێوه به ری گشتی )په ی���ام(، فاروق عه لی ك���ه زمانحاڵی كۆمه ڵی ئیس���المییه و س���ێیه م پارتی له وه ك���رد باس���ی ئۆپۆزیس���یۆنه ، ك���ه زۆرب���ه ی جار ئ���ه و س���ه ركردانه لێدوان و چاوپێكه وتنی���ان هه یه ، به اڵم باڵویده كه نه وه خۆیانه وه له كه ناڵه كانی كه ئه وه ش نیگه رانی میدیاكانی دیكه ی لێده كه وێته وه ، هۆیه كی دیكه ش ره نگه بگه ڕێته وه بۆ سكرتێر و كه سه نزیكه كانی ئه و سه ركردانه كه رێگرن له وه ی میدیا كوردیی���ه كان بتوان���ن چاوپێكه وتنیان له گ���ه ڵ ئه نجام ب���ده ن، ب���ه اڵم وه ك "زۆرجاریش ده ڵێت په یام به ڕێوه به ری هه ر میدی���ا كوردییه كان رۆڵیان هه بوه له ناس���اندنی ئه و سه ركردانه به جیهانی ئاماده نی���ن ئ���ه وان ب���ه اڵم ده ره وه ،

چاوپێكه وتنیان له گه ڵ ئه نجام بده ن".به بۆچونی پسپۆری بواری راگه یاندن و مامۆستا له زانكۆی سلێمانی ، د.شێركۆ ك���ورده كان و س���ه ركرده مه نگ���وڕی ، به تایبه تی���ش ئه و س���ێ س���ه ركرده یه ئاماده بونێكی به رده وامیان له نێو میدیای كوردیدا هه یه وه كو هه واڵ ، به اڵم ره نگه وه ك���و چاوپێكه وتنی فراوان له گه ڵیاندا نه كرابێت و وت���ی "میدیا ئه هلییه كانیش به و پێی���ه ی زیاتر كار له س���ه ر هه واڵ ده كه ن و پێویس���تییان به لێدوان هه بوه وه ریانگرتوه ، به اڵم ره نگه هه ندێكجاریش ئ���ه و به چاوپێكه وتن���ی پێویس���تیان

سه ركردانه هه بێت".مه نگ���وڕی ئام���اژه ی ب���ه وه دا ك���ه به ئه نجامدان���ی چاوپێكه وتن بۆ میدیای بیان���ی ، س���ه ركرده كان ده یانه وێ ئه و ره هه ندێك���ی ده ی���ده ن لێدوانان���ه ی ره نگ���ه وه ربگرێ���ت و هه رێمایه ت���ی میدیاكانی خۆم���ان ئه و ره هه نده له خۆ پێویس���ته "ب���ه اڵم وتیش���ی نه گرن و له مه ودوا س���ه ركرده كانیش ئاماده ییان هه بێ���ت وه كو چاوپێكه وت���ن بۆ میدیا

كوردییه كان".

كێشه‌كه‌ی‌‌دوزخورماتو‌چۆن‌و‌بۆچی‌‌سه‌ریهه‌ڵدا؟قایمقامی دوزخورماتو: هیچ گه ره نتییه ك نییه كێشه كان سه رهه ڵنه ده نه وه

تاڵه‌بانی‌‌و‌بارزانی‌‌و‌نه‌وشیروان‌بۆ‌میدیا‌بیانییه‌كان‌ده‌دوێن،‌به‌اڵم‌ئاماده‌ی‌‌چاوپێكه‌وتنی‌‌میدیای‌‌كوردی‌‌نین

نەوشیروان مستەفا بارزانی تاڵەبانی

مۆدێلی قسه نه كردن بۆ میدیای كوردی

پێش ئه وه ی نه نگی بێت بۆ میدیای

كوردی ، نه نگییه كی سیاسی گه وره یه

بۆ سه ركرده سیاسییه كان

►

نەخشەی هێڵی تەماسی نێوان هێزی پێشمەرگەو ئۆپەراسیۆنی دیجلەچەند سەربازێکی ئۆپەراسیۆنی دیجلە روبەڕوی هێزی پێشمەرگە فۆتۆ: دەشتی ئەنوەر

ئا: مادح ئه حمه دی

ماوه ی چه ند مانگێكه به سته ڵه كی نێوان هه ردو حیزبی دێموكراتی

رۆژهه اڵتی كوردستان )واته حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران و حیزبی دێموكراتی كوردستان(

تواوه ته وه و هه ردوك له و حاڵه تی یه كتر نه دواندنه هاتونه ته ده رو

چه ندجار پێكه وه دانیشتون و قسه یان له سه ر په یوه ندییه كانی نێوانیان و یه كخستنه وه ی هه ردو حیزبه كه

كردوه .

بێگومان ئه م دانیش���تنانه له خۆیدا كارێكی باش���ه و ره نگه به ش���ێوه یه كی هه بێ، پۆزه تیڤ���ی كاریگ���ه ری كاتی ب���ه اڵم پێموایه ناكرێ به ش���ێوه یه كی درێژخایه ن چاو له م دانیشتنانه بكه ین و وای لێكبده ینه وه كه وا ئه م كۆبونه وانه ده بێت���ه هۆی یه كخس���تنه وه ی هه ردو حیزبه ك���ه و كۆتایی ب���ه و دوبه ره كییه دێن���ێ كه چه ن���د س���اڵه بزوتنه وه ی كورد له خۆرهه اڵتی كوردس���تان توشی هاتوه . بۆ سه لماندنی ئه م راستییه ش پێویس���ته ئاوڕێك له رابردو بده ینه وه و بڕوانین���ه ره وتی ل���ه و س���ۆنگه یه وه دانیشتنه كانی نێوان هه ردو حیزبه كه و

له ئاكامدا تێكه ڵبونه وه یان. ئه گ���ه ر س���ه یری مێ���ژووی حیزبی دێموكراتی كوردس���تانی ئێران بكه ین ده بینین ل���ه دوای تیرۆری "د.س���ادق شه ره فكه ندی"ه وه ، واته له ساڵی 1992دا به م���ا ورده ورده دو ب���اڵ له حیزبی دێموكرات���دا به ناوی باڵ���ی "عه بدوڵاڵ حه سه ن زاده "و باڵی "مسته فا هیجری" فۆرم ده گرن. ئه م دو باڵه زیاتر له دوای كۆنگره ی ده یه مه وه له س���اڵی 1994دا ده ر ده ك���ه وێ و هه ت���ا دێ زیاتر لێك دورده كه ون���ه وه . به تایبه تی هه میش���ه له ده روروبه ری كۆنفرانس و كۆنگره كاندا ناكۆكییه كان���ی نێوانیان قوڵتربۆته وه و ملمانێی توندی لێكه تۆته وه . به جۆرێك كه ئه م ملمانێیانه ده بنه هۆی ئه وه ی زیاتر ئه و دو باڵه له حیزبی دێموكراتدا قوڵببن���ه وه و تاڕاده یه كی���ش رق و قین له ناو هه ردو باڵه كه دا دژی یه كتری ریشه دائه كوت���ێ. ئه م حاڵه ت���ه له كۆنگره ی 13دا له س���اڵی 2004 ده گات���ه لوتكه و باڵی كه مینه ی پێش���و به سه رۆكایه تی "مسته فا هیجری" ده بێته زۆرینه و باڵی به س���ه رۆكایه تی"عه بدوڵاڵ زۆرین���ه ش كه مین���ه . ده بێت���ه زاده " حه س���ه ن س���ه ره ڕای هه مو ناكۆكییه كان له دوای تیرۆری "د.س���ادق شه ره فكه ندی"یه وه ت���ا دوای كۆنگره ی 13 هه ر دو باڵه كه له به ڕێوه ب���ه ری ئۆرگانه كان���ی حیزبی دێموكراتدا به شداربون. دوای كۆنگره ی 13 باڵی كاك مسته فا هیجری زۆربه ی ئۆرگان���ه كان له حیزب���ی دێموكرات���دا به ده س���ته وه ده گرن و باڵی كه مینه ش پێوایه غه دری لێكراوه . بۆیه كێشه كانی نێوان هه ردو باڵه كه له په یوه ندی له گه ڵ كاروب���اری رێكخراوه ی���ی و چۆنیه ت���ی قوڵب���وه وه و حیزب���دا به ڕێوه بردن���ی له ئاكامدا ساڵی 2006 ریزه كانی حیزبی دێموك���رات لێكترازاو له س���ه ر بنه مای ئ���ه و دو باڵییه كه له س���ه ر ش���ه خس پێكهاتبو ئ���ه و حیزب بو به دو حیزب. ته نانه ت ئێستاشی له گه ڵ بێ "حیزبی دێموكراتی كوردس���تان" هه ر به الیه نی عه بدوڵاڵ حه سه ن زاده ناسراوه و "حزبی ئێرانی"ش كوردس���تانی دێموكرات���ی

به الیه نی مسته فا هیجری ناسراوه . به له به رچاوگرتنی ئ���ه م ئاوڕدانه وه مێژویی���ه ئه گ���ه ر بڕیارب���ێ حیزب���ی دێموكرات س���اغ بكرێت���ه وه و ببێته وه پێویس���ته ئ���ه وا حی���زب به ی���ه ك حه سه ن عه بدوڵاڵ به ڕێزان"مامۆس���تا زاده "و كاك"مس���ته فا هیجری" پێكه وه دابنی���ش و كار بۆ دروس���تكردنه وه ی حیزبی دێموكراتی یه كگرتو بكه ن. به واتایه كی دیكه عه بدوڵاڵ حه سه ن زاده و مس���ته فا هیجری كلیلی چاره سه ری

ئه م كێشه یه ن. دانیش���تنه كانی ئه م دواییه ی نێوان وه ف���دی ه���ه ردوال، له چ���او س���ااڵنی رابردودا كه هه ر دو حیزبه كه یه كتریان نه ده دواند، ده كرێ بڵێین زۆر باش بو. به اڵم به و بۆنه كه ده وترێ س���ه رۆكی

5کوردستانی )352( سێشه ممه 2012/11/20

دەیانەوێت چ کوردستانێک داگیربکەن؟

به‌ختیار‌عه‌لی‌ده‌ینوسێت

لەسااڵنی ڕابوردوودا پارتی و یەکێتی سەرکەوتووبوون لەوەدا ئەو ئەفسانەیە بچێنن کە کوردس���تان موڵکی ئەوانە. زەوی موڵک���ی ئەوانە، ه���ەوا موڵکی ئەوان���ە، باغ���ەکان موڵک���ی ئەوانن، پ���ارە موڵکی ئەوان���ە، نەوت و هەموو سامانەکانی تریش هەر موڵکی تاک و تەنهای ئەوانن. کوردستان بەو مانایەی کە یەکەی هاوبەشی نێوان هەموومانە، کە تاکە ش���تێکە موڵکییەتی گشتییە، هێ���دی هێ���دی وەرگ���ەڕا و ب���وو بە موڵکییەتی تایبەت���ی هەندێک کەس. گۆڕینی هەموو نیشتیمان بۆ موڵکییەتی تایبەتی، بەشێکی ئۆرگانی و سروشتی ئەوجۆرە کەپیتالیزمەیە کە لەس���ایەی دەوڵ���ەت و حیزب���ە توتالیتارەکان���ی خۆرهەاڵت���ەوە پیادەب���ووە. ئەمجۆرە موڵکییەت���ە ک���ە کەپیتالی���زم ل���ە تایبەتییەک���ەی کارگەکان و کێڵگەکان نییە، بەرهەمهێنان و کەرەس���تەکانی لەسایەیدا نیش���تیمانە، بەڵکو هەموو هەم���وو کەس���ەکان وەک بەردەی���ان لێدێت، لەبەرئەوەی لە نیش���تیمانێکدا موڵک���ی تایبەتی کەمینەی���ەک بێت، مرۆڤ���ەکان نابن���ە هاواڵت���ی کە مافی خۆی���ان وەردەگرن، بەڵک���و بەردە و پێدەبەخشرێت مەکرەمەیان ڕەعییەتن و بەخشش���یان پێ���ڕەوا دەبینرێت. لە بیست س���اڵی ڕابوردووشدا کوردستان لە خاکی گش���تی هەموومانەوە بوو بە موڵکییەت���ی توێژێکی ئەرس���تۆکراتی ب���ااڵ، کە چەمکی ماف و هاواڵتیبوونی کوش���ت و لەگەڵیش���یدا ئینتیمای بۆ کوردس���تان گەیاندە نزمترین پلەکانی خۆی. بەبڕوای من الوازبوونی ئینتیما بۆ کوردس���تان »کوردس���تان بە مانا ناسیونالیستییە تەسکەکەی نا، بەڵکو ب���ە مانا ئینس���انییەکەی، ب���ە مانای ئینتمای مرۆڤ بۆ ماڵی خۆی، بە مانای خۆشەویس���تی مرۆڤ بۆ ئەو ڕەهەندە سروش���تی و کولتووریی و ژینگەییەی تیای���دا گەورە بووە« دۆخێکی ڕۆحی ڕووت نییە کە لە نائومێدی سیاسییەوە ئۆبێکتیڤە دۆخێک���ی بەڵکو هاتبێت، ک���ە پەیوەندی ب���ە نامۆبوونی قووڵی مرۆڤی کوردەوە هەیە لە سیس���تمێکدا کە نیش���تیمان تێیدا ل���ەوە کەوتووە فەزایەک���ی گش���تی بێت و ب���ووە بە موڵکییەتێک کە بەشێکی زۆری خەڵک دەکات���ە دەرەوەی خ���ۆی، نامۆبوون لێ���رەدا ت���ەواو وەک نامۆبوون وایە لە مارکس���ییەکەدا پێناس���ە کاسیکییە لەبەرهەمی کار، وەک پچڕانی پەیوەندی وای���ە لە نێوان م���رۆڤ و فەزای ئیش و جێ���گا و دەرکەوتەی ئیش���ەکەیدا. ب���ە کورتی ئەم نوخبە ئەرس���تۆکراتە مش���ەخۆرە ئەو ئەفسانەیەی چەسپاند کە کوردستان موڵکی هەموومان نییە، هەمووش بەجۆرێ���ک لە جۆرەکان ئەو ئەفس���انەیەمان قەبووڵکرد. ڕیشەکانی ئ���ەم قەبووڵکردن���ە دەگەڕێت���ەوە بۆ ئەوەی کوردس���تان لە نیشتمانەوە، لە ژینگەوە، لە فەزای ژیان و کولتوورەوە بووە ب���ە کەپیتال، بووە بە ش���تێک وەک کەرەس���تەی بەرهەمهێنان، واتە تەواو ڕەهەندە مرۆڤانە و ڕۆحییەکەی لەدەستداوە و بووە بە مەتریال، بۆتە »ش���ت«، بۆت���ە کارخان���ە ... واتە وەرگەڕاوە ڕەمزییەوە لەسەرمایەیەکی بۆ سەرمایەیەکی مادی، لە هەقیقەتکی مێژوویی و جوگرافی و ڕۆحییەوە بووە

بە هەقیقەتێکی ئابوری ڕووت. ئ���ەو ترس���ناکەکانی دەرەنجام���ە بەتایبەتیکردن���ە، ئەمڕۆ دەردەکەوێت. لە ساتێکدا کە کوردستان دەکەوێتەوە لەو دەرەک���ی. هەڕەش���ەیەکی ب���ەر س���اتەدا ت���ەواوی ناکۆکییەکان���ی ناو مێژووی سیاس���ی ئێمە دێتەوە پێشێ. ئەم���ڕۆ ژم���ارەی ئ���ەو دەنگانەی کە دەڵێن کوردس���تان موڵکی کێیە و کێ خواردوێتی ب���ا ئەوانە بەرگری لێبکەن کەم نین. ئەمانە بەرهەمی ئەو هەستە قووڵەن بە نامۆیی کە بیس���ت س���اڵە س���ەوزدەکرێت. هەستێکە دەریدەخات ئەو نوخبە دەس���ەاڵتدارەی کوردستان و لەگەڵیش���یدا ئۆپۆزس���یۆن تا چەند بەشداربوون لە دروستکردنی وێنەیەکدا بۆ کوردستان وەک خاکێک کە موڵکی کەس���انێکە و سەر زەمینی کەسانێکی

دی نییە.کێشەی س���ەرەکی لەم ساتانەدا کە دوژمنێکی فاشیس���تی ناسیونالیس���ت هێ���رش دەهێنێت، ئەوەیە ئەم دوژمنە

هێرش ناکاتە سەر ئەو کوردستانە کە موڵکییەتی تایبەتی پارتی و یەکێتییە، پەالم���اری ئەو کوردس���تانە نادات کە کارخان���ە و کەپیتال و بی���رە نەوتە، بەڵکو بەر لە هەر ش���ت هێرش دەکاتە سەر ئەو کوردس���تانەی کە سەمبولی ژیانە بۆ هەمووم���ان، ئەم هێزە تەنیا پەالم���اری ئەو کوردس���تانە نادات کە بەڵکو هەی���ە، ئابووری رەهەندێک���ی پەالماری کوردستانی زمان، کوردستانی ی���ادەوەری، کوردس���تانی خەی���اڵ، کوردستانی ژینگە دەدات . گەورەترین هەڵە بیکەی���ن ئەوەیە وابزانین کاتێک ناسیونالیستێک پەالماری نەتەوەیەکی تر دەدات، تەماعی تەنیا لە سەر سامانە ئابوورییەکانە، بە پێچەوانەوە ش���ەڕی شەڕێکی هەمیشە ناسیونالیس���تەکان س���ەمبولیکە، هەمیش���ە تێکشکاندنی هێزی ئەوی ترە لەسەر ئازادبوون ... کاتێ���ک نازییەکان لە جەنگی جیهانیدا پەالماری میللەتانی تریان دەدا، لە بەر سامان و سەروەتەکانیان نەبوو، بەڵکو لەب���ەر ئەوەبوو بیس���ەلمێنن دەتوانن هەم���وو میللەتانی دونیا بکەنە کۆیلە، بیس���ەلمێنن مرۆڤ���ی ئەڵمانی بااڵتر و

ئەوانی تر بچوکترن.

کێش���ەی س���ەرەکی ناو عەقڵییەتی و بەهێ���ز کێش���ەی ناسیونالیس���تی بێهێزی، گ���ەورە و بچوکییە، تەماحە ئابووریی���ەکان لێ���رەدا بەپلەی دووەم دێن. ناسیونالیس���ت هەمیشە بە ناوی ش���ەڕدەکات، نەتەوەوە س���ەروەریی ش���ەڕەکەی ئەو ش���ەڕی کاسیکی و دەرەنجامەکەی ک���ە هەمیش���ەییەیە، و »ئاغای���ەک« دروس���تکردنی ب���ە

»کۆیلەیەک« کۆتاییدێت. لە دەوڵەتێکی وەک عێراقدا بونیادی ئەم دەوڵەتە لەس���ەر هەمان هاوکێشە دروس���تبووە، هاوکێش���ەی »ئاغا« و »کۆیلە«. کۆیلە مەرج نییە ئیشبکات و بەرهەمێک���ی م���ادی و ئابووری بۆ ئاغا هەبێت، ئاغایەت���ی و کۆیلەبوون دوو دۆخی س���ایکۆلۆژییە، لە بنەڕەتدا عێراق���ی، دەوڵەت���ی س���ایکۆلۆژیای س���ایکۆلۆژیای ئەو هێزەی لەسەنتەردا کاردەکات، ناتوانێت خۆی وەک دەوڵەت و دەس���ەاڵت ببینێت، گەر دوو بەرەی ئاغا و کۆیلە زیندوو نەکاتەوە. چەمکی »بەدەوڵەتبوون« لە بەغداد بە چەمکی وەستاوە، پەراوێزەکانەوە کۆیلەکردنی بە دروستکردنی مرۆڤێکی بااڵ لەوێ و مرۆڤێکی نزم لێرەدا گرێدراوە. دەبێت ئەوە بزانی���ن بناغ���ەی دەوڵەت هیچ کات تەنیا ئابووری و س���ەربازی نییە، بەڵکو ژێرخان���ی هەرە گرنگی بونیادە سایکۆلۆژیەکەیەتی کە لە ڕابوردووەوە بۆی ماوەتەوە، دەوڵەت لەخۆرهەاڵتدا هێندەی ترادسیۆن و داب و نەریتێکی زانس���تەکانی بەڕێوە دەیبات دەرونی نوێگەری میکانیزمەکان���ی و ئی���دارە کاریگەرییان لەسەر بڕیارە گرنگەکانی نییە. بۆئەوەی لەدەوڵەتی خۆرهەاڵتی تێبگەی���ن، تەفس���یری ئاب���ووری یان لێکدان���ەوەی ڕەگەزگ���ەرا »عرق���ی« یان تایفی س���ووودێکی ڕاستەقینەیان نابێت، چونکە لە بنەڕەتدا دەوڵەت لە خۆرهەاڵتدا گرێدراوی ئەو وێنەیەیە کە وەک دەوڵەت بۆ خۆی دروستدەکات ...

"عه بدوڵاڵ حه سه ن زاده "و "مسته فا هیجری" كلیلی چاره سه رن

له په راوێزی دانیشتنه كانی نێوان هه ردو حیزبی دێموكراتدا

19 »»

*له 15ی ئابی ساڵی 1945 له الیه ن "قازی محه ممه د" له شاری مه هاباد

دامه زراوه . *دوای كۆماری كوردستان

گه وره ترین و دیارترین چاالكی حیزبی دێموكرات خه باتی چه كدارانه ی

ساڵه كانی 1967و 1968 بو كه ژماره یه ك له ئه ندامانی كۆمیته ی

ناوه ندی ئه و حیزبه وه ك: مه ال ئاواره ، سلێمان موعینی، سمایل شه ریف

زاده و چه ند كه سێكی دیكه گه ڕانه وه ناوخۆی رۆژهه اڵتی كوردستان و ساڵێك

به شێوه ی چه كدارانه دژی رژێمی پاشایه تی ئه وكاتی ئێران شه ڕیانكردو

دواتر هه مویان شه هیدبون و جواڵنه وه كه یان كۆتایی پێهات.

* له ساڵی 1970دكتۆر قاسملو ده گه ڕێته وه به غداو حیزبی دێموكرات رێكده خاته وه و له كۆنفراسی سێیه مدا

ده بێته سكرتێری گشتیی ئه و حیزبه . * پاش سه ركه وتنی شۆڕشی گه النی ئێران له ساڵی 1979دا

ده گه ڕێته وه ناو رۆژهه اڵتی كوردستان و له مانگی ئازاری هه مان ساڵ

له مێتینگێكدا له مه هاباد تێكۆشانی ئاشكرای خۆی راده گه ێنێت.

* دوای شۆڕشی گه النی ئێران حیزبی دێموكرات له رێگای دانیشتن

له گه ڵ ده وڵه تی ناوه ندی هه وڵی ئه وه ده دات كه كورد له خۆرهه اڵتی

كوردستان به مافه كانی خۆی بگا، به اڵم له م قۆناغه شدا شكستی به سه ردا ده سپێنن و له دانوستانه كان ناگاته هیچ ئه نجامێك و له ئاكامی هێرشی ده وڵه تدا

بۆ سه ر كوردستان به ره و الی سنور ده كشێته وه و ساڵی 1985 به ما هه مو

بنكه كانیان ده گوازرێنه وه بۆ ناو باشوری كوردستان.

* له 1986 تا 1992 بۆ ماوه ی شه ش ساڵ بنكه كانی له قه ندیل جێگیر

ده بێ. * له ساڵی 1989دا وتووێژێك

له نێوان نوێنه رانی كۆماری ئیسامی و دكتۆر قاسملودا له ڤییه ننای پێته ختی نه مسا رێكخراو له رۆژی 13 ته موزدا،

دكتۆر عه بدولڕه حمانی قاسملویان تیرۆركرد.

* پاش دكتۆر قاسملو "دكتۆر سادق شه ره فكه ندی" كه جێگری بو ده بێته سكرتێری حیزبی دێموكرات،

به اڵم ئه ویش رۆژی 17ی ئه یلولی ساڵی 1992 له به رلینی پایته ختی ئه ڵمانیا له ریستورانتی میكۆنوس

له الیه ن كۆماری ئیسامییه وه تیرۆكرا. * دوای تیرۆری قاسملوو

شه ره فكه ندی حیزبی دێموكرات توشی داڕمانێكی دیكه ده بێت و

له ژێر گوشاری تۆپخانه كانی كۆماری ئیسامیدا، قه ندیل چۆڵ ده كات و له

ده شتی كۆیه جێگیر ده بێ

حیزبی دیموكراتی كوردستان

وه ف���دی ه���ه ردوال كاتی خ���ۆی كاری زۆریان ب���ۆ له تبونی حیزبی دێموكرات كردوه و ئێس���تاش به وه ناسراون كه هه ردوكیان دژی یه كگرتنه وه ن، ناكرێ زۆر دڵخۆش���بین ب���ه م دانیش���تنانه . چونكه له بنه ڕه تدا ئه وان بڕیارده رنین. هه روه ها زۆر ئاسانیش ده توانن كار بۆ ئه وه بكه ن كه وا ئه م دانیشتانه نه گاته هیچ ئه نجامێك و زیاتر خاڵه ناكۆكه كان

زه ق بكه نه وه . ل���ه م ب���اره وه پێویس���ته عه بدوڵاڵ هیج���ری مس���ته فا زاده و حه س���ه ن به به رپرس���یاره تییه وه بڕوانن���ه مێژوو په یام���ی خه ڵك له ناوخۆی خۆرهه اڵتی كوردس���تان وه ربگ���رن و دیالۆگێك���ی بنیاتنه ر بۆ یه كخستنه وه و داڕشتنه وه ی بۆ ده س���تپێبكه ن. دێموكرات حیزبی ئه م مه به س���ته ش نابێ الیه ك هه وڵی ئه وه ب���دا الیه نه كه ی دیك���ه دۆڕاوی گه مه ك���ه بێ و خۆی ببێت���ه پاڵه وان، به ڵك���و پێویس���ته به وپه ڕی س���ینگ فراوانییه چاو ل���ه م بابه ته بكه ن هه ر كامی���ان ئیمتیازی زیاتر بده ن و مایه ی زیاتر دابنێن بۆ ئه م بابه ته ئه وا براوه ی

یه كه م ده بێ. بێگوم���ان ل���ه م ب���اره وه ته ن���گ و له ئاس���تی زۆرن و چه ڵه م���ه كان سه ركرایه تی هه ردوالدا كه سانێك دژی یه كبونه وه ی حیزب���ی دێموكراتن و كار بۆ قوڵكردنه وه ی ناكۆكییه كان ده كه ن. عه بدوڵ���اڵ حه س���ه ن زاده و مس���ته فا هیج���ری ده بێ گه وره تر ل���ه و بازنه یه

بیر بكه نه وه و گوێ ب���ه و ناڕه زایه تی و دژایه تییان���ه ن���ه ده ن. پێویس���ته بیر له وه بكه نه وه ك���ه چه ند ده یه ی دیكه له مێژوی حیزبی دێموكرات و بزوتنه وه ی كورددا چۆن باس���یان ده ك���رێ، بۆیه ئه گه ر هه زاران كه س له وانه ی كه دژی بكه نه دێموكراتن یه كبونه وه ی حیزبی قوربانی، دیسان هه ر قازانجیانكردوه و

بۆ هه میشه له مێژودا ده مێننه وه . له كۆتایی���دا پێویس���ته بوت���رێ كه راسته ده بێ له مێژو ئه زمون وه ربگرین و به واتایه كی دیك���ه رابردو ببێته چرای رێگای داهاتو، به اڵم نابێ له مێتۆده كانی رابردو بۆ چاره سه ری كێشه كانی ئێستا كه ڵك وه ربگرین. چونكه كێش���ه كانی ئێس���تا جیاوازییان له گه ڵ كێشه كانی راب���ردو هه ی���ه و مێتۆده كان���ی رابردو له گه ڵ ئاڵوگۆڕه كانی ئێس���تا ناێنه وه و واڵمده ر نین. بۆ وێنه كێشه ی ئێستای نێوان هه ردو حیزبی دێموكرات جیاوازه ل���ه جیابون���ه وه ی كۆنگ���ره ی چوارو كۆنگره ی هه ش���ت و ئه و مێتۆده ی كه ب���ۆ یه كگرتنه وه ی حیزب���ی دێموكرات له س���اڵی 1996دا به كارهات بۆ ئێستا چاره س���ه ر نیی���ه . بۆی���ه هه وڵدان بۆ س���ڕینه وه ی یه كت���ری ب���ێ ئه نجامه و له جێی ئه وه ده بێ رۆحییه تی دیالۆگ و كولت���وری تولیران���س به هێ���ز بكرێ و له ئاكامیشدا كار له سه ر رێگاچاره یه كی سه رده میانه بكرێ. بۆ ئه مه ش عه بدوڵاڵ حه سه ن زاده و مسته فا هیجری ده توانن

رێخۆشكه ربن.

وه فدی هه ردوال كاتی خۆی

كاری زۆریان بۆ له تبونی حیزبی دێموكرات كردوه و ئێستاش به وه

ناسراون كه هه ردوكیان دژی یه كگرتنه وه ن،

ناكرێ زۆر دڵخۆشبین به م

دانیشتنانه

هه وڵدان بۆ سڕینه وه ی یه كتری

بێ ئه نجامه و له جێی ئه وه

ده بێ رۆحییه تی دیالۆگ و كولتوری

تولیرانس به هێز بكرێ و له ئاكامیشدا كار له سه ر

رێگاچاره یه كی سه رده میانه بكرێ

عه بدوڵاڵی حه سه ن زاده مسته فای هیجری

مالیکی هێرش ناکاتە سەر کوردستانی

ئاشتی هەورامی و شێخ جەعفەر

بەڵکو هێرشدەکاتە سەر کوردستانە

ئەبەدییەکەی ئێمە

كێ‌‌مێژوی‌‌سلێمانی‌‌ده‌شێوێنێ‌؟- پاش هه وڵدانێك���ی زۆر، هاتوچون و خۆ دزین���ه وه له ئی���ش، ته نانه ت 1 رۆژیش له و مانگه پشوه ی وه رمگرت بۆ نه ش���ته رگه ری دڵ له ماڵه وه ئیسراحه تم نه كرد، له گ���ه ڵ هاوڕێكانم هه ر خه ریك بوی���ن، مام فارس رۆژان���ه به ته له فۆن له ناو جێگا ده رم���ی ده هێنایه ده ره وه به ره و پاركی ش���ار غلۆرمی ده كرده وه ، تا رێگامان پێدرا ژماره بانكێك له بانكی فیدراڵ به ئه ژم���اری 360 بكه ینه وه بۆ ب���ۆ هاواڵتیانی كۆكردن���ه وه ی كۆمه ك كوردم���ان له رۆژئ���اوای كوردس���تانی خۆشه ویست، دوای ئه وه ی چه ندین جار و له چه ندین كه ناڵی راگه یاندن و چه ندین جاری دی���ش له تۆڕه كۆمه اڵیه تییه كانی كرده وه ، باڵو ژماره كه م���ان ئه نته رنێت ل���ه م كوردس���تانه پ���ان و به رینه ، به م هه مو ملیاردێر و بۆرژوازی و بۆرژوادزی و ده وڵه مه ن���ده وه ، پ���اش دو مان���گ، ئه وجا هیچاو هیچ لۆی ده رچوین، دوای ئ���ه وه ی له گه ڵ كاك ره نج���ده ر گه ڕاوی رۆیش���تین بۆ بانكی فی���دراڵ تا بزانین خێره و مه ندانی ش���اری خێرو به ره كه تی هه ولێر و ده وروبه ری ، چییان پێشكه ش كردوه و چه ندیان خستۆته حیسابه كه وه ، بزانین چه ندی تێدایه ژماره حیس���ابه كه بۆ ئه وه ی به مه راس���یمێكی شایس���ته بیكه ینه وه ، خوشكی فه رمانبه ر رایگه یاند یه ك فلس نه هاتۆته سه ری، وتم چی ؟! وتی فلسێك!! وتم لۆۆۆۆۆۆۆۆۆۆۆ؟! وتی لۆییییه ، لێ كوڕینه هێشتا كۆڵم نه دایه چونك���ه ئێمه ده ڵێین: باكور، باش���ور، رۆژهه اڵت � یه ك ئامانج و یه ك خه بات، له ب���ه ر ئ���ه وه ی رۆژئاوا له دروش���مه كه ده رهێن���راوه بۆی���ه خه ڵك���ی ش���اری هه ولێر كۆمه كی ب���ه هاواڵتیانی رۆژئاوا نه ك���ردوه ، ئاخر توخ���وا ده وڵه مه ندێك ت���ا رێكخراوێك���ی خێرخوازی س���ه ر به ده س���ه اڵت به و هه مو ته ن���ده رو زه وی پ���ان و به رین و ده فت���ه رو بلۆكه دۆالره وه س���تابێت، كو پاره ب���ه خه ڵكی الت و

لوت لۆ خێرخوازیش ده دات!له ش���ه ریعه تدا ئ���ه وه ی دزی -ب���كات ده س���تی ده بڕرێت���ه وه ، ب���ه اڵم ئیس���امییه كانی هه نوك���ه له به ر ئه وه ی كۆمپانیاو فڕت و فێڵی داراییان زۆربوه و ریبا ده كه ن به پێداویس���تی و هه ندێكجار جب���ه ی بانك���ی ئیسامیش���ی له ب���ه ر ده كه ن، وازی���ان له ده س���تبڕینه وه ی دزان هێناوه ، به ش���ه ریعه تی ئه وان له و واڵتان���ه ی ئه وان ده س���ه اڵتدارین،له بری ده ستبڕینه وه ئه وه ی قسه بكات زمانی ده بڕنه وه ، ده زان���ن حه مورابی بیزانیانه ش���ه ریعه ته كه ی وای به س���ه ردێت قه ت

نه یده نوسییه وه .-خدر مۆڵ ده ڵێ���ت: باوكم یه كێك بو ل���ه 3 نه س���یر موته قه دیمه كه ی به عس له ش���اری قه اڵدزێ���ی النكه ی ش���ۆڕش و به رخودان، كه چی ئێستا ئه و 300 هه زار موچه ی خانه نشینییه كه ی زیاتره له وه ی من ! خ���در گیان یه كێت���ی خۆش بێت دی���اره خزمه تی به عس���ییه تییه كه ی به

ده بڵ بۆیان هێناوه ته وه !-خوناوی كچم وت���ی: عه لی ده زانیت هه ولێ���ر پایته خت نیی���ه ، وتم لۆ كچم، له وه اڵمدا وتی: له ب���ه ر ئه وه ی هه ولێر قه س���ری ش���اهانه ی لێ نییه ، له فیلمه كۆرییه كان قه سری شاهانه له كوێ بێت ئ���ه وێ پایته ختی نیش���تمانه ! وتم رۆڵه باوكت چه ندین س���اڵه ئ���ه م حه كایه ته لێده داته وه ، تۆش فێربویت ئاخرت خێر بێت، باوكی منیش ب���ۆ هه مان خه ون سه رینایه وه ، منداڵی منداڵی تۆش، كاكه مه س���عودو وه چه له دوای وه چه ی ئه وان به سه رۆكی له س���ه ری ڕه ش ده بیننه وه ، قه ت له هه ولێر كۆش���كی س���ه رۆكایه تی ئ���اوا ناكه ن���ه وه ، تكایه ئه گ���ه ر فیلمی كۆری وه رده گێ���ڕن بۆ ئه وه ی هاواڵتیان له هه واڵ���ه كان و سیاس���ه ت دوربخه نه وه ئه وا به قسه ش���یان بك���ه ن، هه ولێر به به پایته خت، ده بێت قه سری سه رۆكه وه ن���ه ك ب���ه مه كته بێك���ی الت و لوت���ی

سه رۆكایه تییه وه .- گه ل���ۆ ده زان���ن مامۆس���تا حه مید ده روێ���ش، هه ق���ی وایه ن���اوی بچێته گینزی كوردییه وه ، له س���اڵی 1965 ه وه به ڕێزی سه رۆكی پارتی پێشكه وتنخوازی دیموكراتی كوردییه له س���وریا تائیستا كورسییه كه ی بۆ كه س به رنادات، ئه مه دیموكرات و پێشكه وتنخوازه وا 47 ساڵی له س���ه ر كورس���ییه كه به ڕێكرد، ئه گه ر دواكه وتنخوازبوای���ه ئه وا به بزمار خۆی

به كورسییه كه وه كه پس ده كرد!.- ئه میری قه ته ر باڵویكرده وه سه رۆكه نوێكانی میسرو تونس به بێ بڕیاری من ك���ه س نابینن، بوكه شوش���ه بینینی بۆ

چییه ؟ ته نها كاری هه ڵپه ڕاندنه .

ئا: ئاوێنه

سه رۆكی حكومه تی هه رێم رایگه یاند كه له هیچ كه س و الیه نێك قبوڵ

ناكه ن مێژوی سلێمانی "بشێوێنێ "، په رله مانتارێكی گۆڕانیش ده ڵێت

"نه ده بو سه رۆكی حكومه ت به سیفه ته ره سمییه كه ی و له سلێمانی

ئه و قسه یه بكات"، سه رۆكی ئه نجومه نی پارێزگاش ده ڵێت

"سه رۆكی حكومه ت ده بێت هه وڵی نه شێواندنی ئه و مێژوه بدات".

س���اڵه ی )228( له س���اڵیادی بنیاتنانی ش���اری س���لێمانی كه رۆژی چوارشه ممه ی رابردو بۆ ماوه ی دو رۆژ به ڕێوه چو تیایدا چه ندین فیس���تیڤاڵی ل���ه دوه م به ڕێوه چ���ون، جۆراوج���ۆر رۆژی فیس���تیڤاڵه كه دا و له شانزه یه مین فیستیڤاڵی بنكه ی ئه ده بی و روناكبیری گه الوێژدا، سه رۆكی حكومه تی هه رێم، نێچیرڤ���ان بارزان���ی جه ختیك���رده وه كه رێگ���ه به هی���چ ك���ه س و الیه نێك "بشێوێنێ ". س���لێمانی مێژوی ناده ن هه روه ها وتی "قه د خه ڵكی س���لێمانی به رامبه ر سه ركرده كانی بێڕێزی نه بوه بكات، چونكه خه ڵكی سلێمانی حه زی له نوێگه ریی���ه و له هیچ كه س���یش قبوڵ ن���اكات بۆ هی���چ مه رامێ���ك له مێژوی یان داببڕێ���ت خ���ۆی و كوردس���تانی به ناوی خه ڵكی سلێمانییه وه مێژوی پڕ له قوربانی و شۆڕش���ی كوردستانییه تی

بشێوێنێ ".بۆچون���ی سیاس���ییه كان الیه ن���ه جیاوازیان هه یه سه باره ت به و لێدوانه ی بارزانی ، له و باره یه وه كارگێڕی مه كته بی سیاسی یه كێتی ، حاكم قادر به ئاوێنه ی راگه یاند كه ناكرێ ئه وان ش���یكردنه وه بۆ ئه و رس���ته یه ی سه رۆكی حكومه ت بكه ن، به ڵكو پرسیار له خۆی بكرێ كه

مه به ستی له چ كه س و الیه نێكه .پارتیش س���ه ركردایه تی وته بێ���ژی عه ل���ی عه بدولوه ه���اب له س���لێمانی ، له لێدوانێكدا بۆ ئاوێن���ه رایگه یاند كه پارتی و سلێمانی مێژوی دور و درێژیان هه یه و خه ڵكی رۆشنبیر و ئاسایی له گه ڵ

پارتی بون و وتی "له رابردودا زۆر هه وڵ هه ب���وه بۆ ئه وه ی پارتی له س���لێمانی داببڕن، به اڵم س���ه ری نه گرتوه ، بۆیه پێمانوایه ئه و خه ڵكه ی ئێس���تاش ئه و هه وڵه ده ده ن له په نجه ی ده ست زیاتر نی���ن و س���ه ركه وتوش ناب���ن"، ناوبراو وتیش���ی "ئه و كه س و الیه نه ی بیه وێ له ڕێگه ی هه ڵبژاردنه كانه وه س���لێمانی داببڕێ له كوردستان و په رله مانی خۆی هه بێت و ده عمی ئه و نه فه سه بكات، بۆیه ئیشی حكومه ته كه نه هێڵێت ئه وه رو بدات"، وته بێژه كه ی پارتی ره تیكرده وه كه نێچیرڤان له و رس���ته یه دا مه به ستی یه كێت���ی "هاوپه یمان"ی���ان بێت و وتی "كاك نێچیرڤان مه به س���تی له یه كێتی نه ب���وه و قس���ه كه ش رون و ئاش���كرایه كه خه ڵك و الیه ن هه ی���ه هه وڵی ئه وه

ده ده ن". هه روه ها به بۆچونی ئه ندامی مه كته بی سیاسی یه كگرتوی ئیسامی و سه رۆكی ئه نجومه نی س���ه ركردایه تی ئه و حیزبه له س���لێمانی ، د. محه م���ه د ئه حمه د بۆ ئاوێن���ه ی رونكرده وه ك���ه ئه وان وه كو ئۆپۆزسیۆن نه یانبیستوه كه س بێڕێزی كردبێت به رامبه ر س���لێمانی و وه ك ئه و وتی "مه گه ر پارت���ی و یه كێتی خۆیان

به رامبه ر یه كتر كردبێتیان".ناوب���راو ئاماژه ی به وه ش���دا كه هه ر له ش���ه ڕی ناوخ���ۆوه هه تا ئێس���تاش ئه وه ی ئه و دو حیزبه به رامبه ر مێژوی ئه م هه رێمه و شاره كان و سه ركرده كانی كردویانه كه س���ی تر نه یك���ردوه و وتی "ته نان���ه ت پارتی و یه كێتی نه ك مێژو، به ڵكو زمانیش���یان ش���ێواندوه ، ئه وه خۆیانن له پێناوی پاراستنی ده سه اڵتدا مێ���ژوی س���ه ركرده و ش���ار و هه رێم و

زمانه كه یان شێواندوه ".كۆمه ڵی سیاسی مه كته بی وته بێژی ئیسامیش، محه مه د حه كیم له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه رایگه یاند كه ره نگه مه به ستی نێچیرڤان بارزانی له و قسه یه "یه كێتی یان گۆڕان یان ئۆپۆزسیۆن" بوبێت كه "مێژوی سلێمانی نه شێوێنن"، هه روه ها وتیشی "به اڵم خۆ ش���ێواندن به هێزی ئۆپۆزس���یۆنیش خۆ ده بێت، چه كدار

هێزی چه كداری نییه ".

گ���ۆڕان په رله مانتارێك���ی ب���ه اڵم له په رله مان���ی كوردس���تان ره خن���ه ی توند له و رسته یه ی نێچیرڤان ده گرێ و پێیوایه كه نه ده بو ناوبراو به س���یفه ته "حكومییه كه "ی ئه و قسه یه ی بكردایه .

ئاش���تی عه زیز په رله مانتاری گۆڕان له لێدوانێكدا بۆ ئاوێن���ه رایگه یاند كه ده ب���و س���ه رۆكی حكوم���ه ت له وتاره نه كردایه "جیاكار"ی سیاس���ییه كه یدا چونكه سیاسییه كاندا، الیه نه له نێوان باش ده زانێت له سلێمانی ئۆپۆزسیۆنێكی چاالك هه ی���ه به تایبه تیش بزوتنه وه ی

گ���ۆڕان و خه ڵكانی س���ه ربه خۆ، بۆیه ده بو له وتاره كه یدا بااڵنسی الیه نه كانی رابگرتای���ه و وت���ی "ئ���ه و بۆنه یه ی كه س���ه رۆكی حكومه ت وتاره ك���ه ی تێدا پێشكه ش���كرد بۆ پش���تگیریكردن بو وه ك س���لێمانی له به پایته ختبون���ی پایته خت���ی رۆش���نبیری ، بۆیه نه ده بو موخاته به ی گوماناوی به ش���ێوه یه كی ب���كات، چونك���ه خه ڵكی س���لێمانی سلێمانی شایسته ی ئه و رسته یه نین".

له الیه كی دیكه وه سه رۆكی ئه نجومه نی عه بدواڵ كاوه س���لێمانی ، پارێ���زگای

له لێدوانێكدا بۆ ئاوێن���ه رایگه یاند كه پێویس���ته ئه و پرس���یاره ئاڕاس���ته ی سه رۆكی حكومه ت بكرێ، چونكه "زۆر

ده مێكه سلێمانی شێوێنراوه ".ناوب���راو باس���ی له وه كرد ك���ه له و كاته وه ی ده س���ه اڵتی حی���زب زاڵ بو به سه ر یاسادا، س���لێمانی شێوێنراوه ، له به رئه وه بۆ رێگرتن و چاره سه ركردنی ئه و ش���ێواندنه ش پێویس���ته سه رۆكی پۆس���ته كه ی به حوكم���ی حكوم���ه ت ئه وه ش ك���ه "بش���ێوێنرێ "، نه هێڵێ

به جێبه جێكردنی یاسا ده بێت.

تایبه‌ت(352( سێشه ممه 662012/11/20

فلسێك

ئا: پشتیوان جه مال

كات، نزیكده بێته وه له كاتژمێژ چوار، میدیاكان سه رقاڵن به گواستنه وه ی هه واڵی پێكدادانی نێوان هێزه كانی

پێشمه رگه و پۆلیسی عێراق له قه زای خورماتو، ئه و كه سانه شی له نێو

دوكان و گازینۆكاندان و مه یلی باسكردنی سیاسه تیان هه یه

گوێقواڵخی بیستنی هه واڵی نوێن.

گۆچانه ك����ه ی ك����ه ق����ادر م����ام به ساتیش س����ات گرتبو به ده ستییه وه چ����اوی له ته له فزیۆنه ك����ه ی به رامب����ه ر نه ده تروكاند ده یوت "هه مومان دۆعامانه ئه مجاره شه ڕ دروست نه بێته وه ، چونكه ته نها میلله ت و ك����وڕه گه نجه كان ده بنه

قوربانی ".مام ق����ادر عه بدولڕه حمان كه ته مه نی خ����ۆی ده دات له نزیكه ی حه فتا س����اڵ، خوێنده واری نییه و ماوه ی زیاتر له بیست س����اڵه دوكانی فرۆشتنی خوارده مه نی وش����كه ی هه ی����ه و بی����ره وه ری زۆربه ی كه له بیره عێراقییه كان����ی س����ه ركرده به رامب����ه ر كورد به كاریانهێن����اوه ، بۆیه زۆر ل����ه دژی مالكی س����ه رۆك وه زیرانی عێراق قسه ی ده كرد و وتی "ئه و كابرایه زۆر دیكتات����ۆره ، ئاخ����ر له پێناو چیدا

وا له ئێمه ی ك����ورد ده كات؟ هه ر كورد بو خستییه ئه و پۆس����ته ، به اڵم داخی گرانم ك����ورد له ئه وه ڵ تا ئه خیری هه روا

نه گبه ت بوه ".م����اوه ی چه ن����د مانگێك����ه پرس����ی دیجل����ه ئۆپه راس����یۆنی دروس����تبونی هاتۆته كایه وه كه به وته ی به رپرس����انی عێراق بۆ "پاراس����تنی ئه منیه تی ناوچه داب����ڕاوه كان"ه و به وت����ه ی به رپرس����انی هه رێمی كوردستانیش بۆ "دروستكردنی له مپه ڕه بۆ ئه و ناوچانه "، به اڵم كۆتایی هه فت����ه ی رابردو له گه ڵ جموجوڵی ئه و له ناوچه پێش����مه رگه هێزه كانی هێزه و دابڕاوه كانی سه ر به پارێزگای كه ركوك، ئه و پرسه به ته واوی بوه باس و خواسی هاواڵتی����ان، به تایبه تی����ش له حاڵه ت����ی دروستبونی "ش����ه ڕ و پێكدادان" له نێوان

پێشمه رگه و سوپای عێراقدا.بارزانی رابردو هه فته ی ناوه ڕاس����تی س����ه رۆكی هه رێم له په یامێكدا رایگه یاند كه ئه وان هه ڵوێستی جددی ده گرنه به ر به رامبه ر جموجوڵه كانی ئۆپه راس����یۆنی راب����ردوش پێنجش����ه ممه ی دیجل����ه . بارزانی س����ه رۆكی حكومه ت نێچیرڤان له فیس����تیڤاڵی گه الوێ����ژدا رایگه یاند كه ده یانه وێ سه رجه م كێشه كانی هه ولێر و به غدا به شێوه ی ئاش����تییانه چاره سه ر بكرێ . هه ر له و فیس����تیڤاڵه دا به رپرسی

سیاسی مه كته بی كارگێڕی ده س����ته ی یه كێتیش رایگه یاند ك����ه مه حاڵه رێگه ب����ده ن هی����چ هێزێ����ك ته ج����اوز بكاته س����ه ر ماف����ه نه ته وه ییه كان����ی خه ڵكی

كوردستان.له ده ره وه ی قس����ه ی سیاس����ییه كان، هاواڵتیانی ش����ه قامی كوردیش بۆچونی خۆیان هه یه له باره ی ئه و پرسه سیاسی و ئه منییه ، به شێكیان بۆ "كه مته رخه می و په رتبون"ی هێزه كوردییه كان و هه ندێكی دیكه ش بۆ هه وڵ����ی به "دیكتاتۆربونی " مالیك����ی ده گێڕنه وه ، ب����ه اڵم جه ختیش ده كه نه وه كه له گه ڵ "به رپابونی شه ڕ"دا

نی����ن و پێش����یانوایه كه "پێش����مه رگه " ناتوانێ����ت به ره نگاری س����وپای عێراق

بێته وه .به بۆچونی رزگار محێدینی ته مه ن سی و شه ش ساڵ كه مامۆستایه كی ئاماده ییه ، ته قینه وه ی ناكۆكییه كانی نێوان هه رێم و به غدا ب����ۆ چه ن����د س����اڵێك له مه وبه ر كوردیش س����ه ركردایه تی ده گه ڕێته وه و له چاره سه ركردنیاندا، بون "خه مسارد" چونكه ئه وه نده ی ده ستكه وتی "ماددی و حیزبی "یان به الوه گرن����گ بوه ، هێنده نه ته وه ییه كان����دا ده س����كه وته ب����ه الی نه ڕۆیشتون "ئێستا كه ئه و ئۆپه راسیۆنه دروستبوه خه مس����اری كورده ، چونكه ئه وان ئێستاش����ی له گه ڵ بێت له شاری كه رك����وك دو ئاسایش����یان هه ی����ه ، جا ئه گه ر یه كێتی و پارتی وا بن، ئیتر چۆن

مالیكی ده نگی زاڵ نابێت؟".ناوبراو هه رگیز له گه ڵ دروستبونه وه ی ش����ه ڕدا نییه و ده ڵێت "ئێمه له ش����ه ڕی ناوخ����ۆوه په ندمان وه رگ����رت كه ئیتر توخنی ش����ه ڕ نه كه وینه وه ، چونكه خۆ كوڕی به رپرسه كان ناڕۆن بۆ ئه و شه ڕه ، به ڵكو ته نها كوڕی خه ڵكه هه ژاره كانن، جگ����ه له وه ش ق����ه د له و بڕوای����ه دا نیم به ره نگاری سوپا بتوانێت پێش����مه رگه بێت����ه وه ، چونكه تائێس����تاش دو هێزی

پێشمه رگه هه یه ".

ب����ه اڵم هه ندێك����ی دیك����ه له گه نجان و خوێندكارانی زانك����ۆ له و باوه ڕه دان كه ئۆپه راس����یۆنی دروس����تكردنی مالیكی دیجل����ه وه ك����و كارتێكی فش����ار له دژی

هه رێم به كارده هێنێت.س����ه رخێڵ جه باری ته مه ن بیست و دو س����اڵ كه خوێن����دكاری قۆناغی دوه می زانكۆی����ه پێیوای����ه كه دروس����تكردنی ئۆپه راسیۆنی دیجله و ئه گه ری پێكدادان ته نها وه ك����و كارتێكی فش����ار وایه كه مالیكی له به رامبه ر هه رێم به كاری دێنێت ئه وه ش به ه����ۆی ملمانێیه كانی له گه ڵ

بارزانی كه سه رۆكی هه رێم له چوارچێوه ی گۆڕانكارییه كاندا چوه ته به ری توركیاوه و له الیه كی دیكه ش����ه وه له پۆسته كه ی هه وڵیدا بارزانی ئه مساڵ دوریبخاته وه ، به اڵم س����ه ركه وتو نه بو، بۆیه ئه و خوێندكاره پێیوایه كه ش����ه ڕ

له نێوان پێشمه رگه و سوپادا رونادات. به هه مان ش����ێوه ی ئ����ه و خوێندكاره ، ژیان مه ه����دی كه ژن����ه فه رمانبه رێكی ته مه ن س����ی و شه ش س����اڵه پێشبینی ناكات كه پێكدادان له نێوان پێشمه رگه و س����وپادا بێته كایه وه ، چونكه به بڕوای ئه و "پێشمه رگه نه ئه و توانایه یان هه یه و ن����ه ئه و چه كانه ش����یان پێیه كه بتوانن روب����ه ڕوی س����وپا ببنه وه ، ئ����ه وه جگه له وه ی هه تا ئێس����تا هێزێكی یه كگرتوی

پێشمه رگه له كوردستاندا نییه ".به شێكی دیكه ش له هاواڵتیان جه خت ده كه ن����ه وه ك����ه ناكۆكییه كان����ی نێوان ه����ه رێ و به غداد ب����ۆ به رژه وه ندییه كانی

نێوان بارزانی و مالكی ده گه ڕێته وه .له و روه وه محه مه د حه مه ڕه شید میره ك����ه فه رمانبه رێكی ته مه ن چل س����اڵه ش����ه ڕ و به ش����ێوه یه ك كه رونیكرده وه پێكدادان له نێوان پێش����مه رگه و سوپادا بارگرژییانه ش����ی ئه و به ڵكو روونادات، له نێوان هه رێم و به غ����داد هاتۆته ئاراوه به به رژه وه ندییه كان����ی په یوه ن����دی نێ����وان "بارزانی و مالكی "ی����ه وه هه یه و به شێكی دیكه ش����ی بۆ له باربردنی ئه و چاكس����ازییانه یه ك����ه حكومه تی هه رێم

بانگه شه ی بۆ ده كات.

شه‌قام،‌دروستبونی‌‌شه‌ڕ‌له‌نێوان‌پێشمه‌رگه‌‌و‌سوپا‌به‌دور‌ده‌زانێت

گۆڕان: نه ده بو سه رۆكی حكومه ت به سیفه ته

ره سمییه كه ی ئه و قسه یه بكات

پارتی : كاك نێچیرڤان مه به ستی

یه كێتی نه بوه و خه ڵك و الیه ن هه ن هه وڵی شێواندنی سلێمانی ده ده ن

یه كگرتو: پارتی و یه كێتی مێژوی

هه رێم و شاره كان و زمانیشیان شێواندوه

ئه گه ری پێكدادان ته نها وه كو كارتێكی

فشار وایه كه مالیكی له به رامبه ر هه رێم

به كاری دێنێت

سلێمانی، ئه و شاره ی هه میشه له ملمانێ سیاسیه کاندا پشکی شێری به رکه وتوه

►به شێک له هێزی پێشمه رگه به شێک له سوپای عێراق

ئا:‌ئاوێنه‌

ئه‌و‌ده‌سته‌یه‌ی‌‌ئه‌مریكییه‌كان‌بۆ‌به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌‌گه‌نده‌ڵی‌‌

دایانمه‌زراند،‌ئێستا‌مالیكی‌‌به‌ته‌واوی‌‌په‌كیخستوه‌و‌راپۆرته‌كانی‌‌كردوه‌‌به‌چه‌كێك‌دژی‌‌نه‌یارو‌ركابه‌ره‌‌سیاسییه‌كانی‌‌به‌كاریده‌هێنێت.

ده‌س���ته‌ی‌‌نه‌زاهه‌ی‌‌عێ���راق‌له‌الیه‌ن‌ده‌سه‌اڵتی‌‌كاتی‌‌هاوپه‌یمانان‌به‌فه‌رمانی‌‌ژماره‌‌)55(‌له‌كانونی‌‌دووه‌می‌‌)2004( دام���ه‌زرا،‌ئه‌ركه‌كانیش���ی‌‌بریتبون‌له‌‌به‌ره‌نگاربونه‌وه‌ی‌‌گه‌نده‌ڵی‌،‌لێكۆڵینه‌وه‌‌له‌دۆسیه‌كانی‌‌گه‌نده‌ڵی‌‌و‌راده‌ستكردنی‌‌ب���ۆ‌دادگای‌‌ناوه‌ن���دی‌‌تاوانكاری‌‌تادوا‌

بڕیاری‌‌له‌سه‌ربدات.عێراقییه‌كان،‌ میدیا‌ راپۆرتی‌‌ به‌پێی‌‌له‌س���اڵی‌‌)2007(‌ب���ه‌دواوه‌‌مالیك���ی‌‌هه‌وڵیداوه‌‌ده‌سته‌كه‌‌بخاته‌‌ژێر‌چنگی‌‌خۆیه‌وه‌،‌ل���ه‌‌)2011(دا‌ئه‌و‌مه‌رامه‌ی‌‌به‌دیهات‌و‌كه‌س���ێكی‌‌نزیكی‌‌خۆی‌‌كرد‌به‌س���ه‌رۆكی‌‌ده‌س���ته‌كه‌،‌له‌ئێستاشدا‌ه���ه‌ر‌ ده‌س���توه‌رده‌داته‌‌ مالیك���ی‌‌دۆسێیه‌كه‌وه‌‌كه‌‌له‌سه‌ر‌الیه‌نگرانی‌‌خۆی‌‌بێت‌و‌راپۆرته‌كانی‌‌ده‌س���ته‌كه‌ش‌دژی‌‌

نه‌یارو‌ركابه‌ره‌كانی‌‌به‌كارده‌هێنێت.ه���ه‌ر‌له‌س���اڵی‌‌)2007(دا‌مالیك���ی‌‌ئاگاداركرده‌وه‌‌ ئه‌مه‌ریكای‌‌ به‌رپرسانی‌‌كه‌دژی‌‌ئه‌وه‌یه‌‌ده‌س���ته‌‌سه‌ربه‌خۆكان‌

له‌گه‌نده‌ڵی‌‌بپێچنه‌وه‌،‌به‌دوای‌‌ئه‌وه‌شدا‌فه‌رمانێكی‌‌ده‌ركرد‌رێگه‌ی‌‌گرت‌له‌وه‌ی‌‌به‌ب���ێ‌‌ره‌زامه‌ندی‌‌خ���ۆی‌‌لێپێچینه‌وه‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌وه‌زیره‌كان‌بكرێ���ت.‌هه‌روه‌ها‌مالیكی‌‌له‌‌)1023(‌كه‌س‌خۆش���بو‌كه‌‌له‌سه‌ر‌گه‌نده‌ڵی‌‌لێكۆڵینه‌وه‌یان‌له‌گه‌ڵدا‌ده‌كرا.‌له‌پشتی‌‌په‌رده‌شه‌وه‌‌فه‌رمانێكی‌‌له‌ده‌س���ته‌ی‌‌نه‌زاهه‌ی‌‌ نهێنی‌‌ده‌ركرد‌و‌قه‌ده‌غه‌‌كرد،‌ئه‌و‌دۆس���ێیانه‌‌ره‌وانه‌ی‌‌دادگا‌بكات‌كه‌‌به‌رپرس���ه‌‌گه‌وره‌كانی‌‌

تێوه‌گالون.كاركردنیانه‌وه‌،‌ له‌س���ه‌ره‌تای‌‌ ه���ه‌ر‌ده‌س���ته‌ی‌‌نه‌زاهه‌‌روب���ه‌ڕوی‌‌چه‌ندین‌گرفت‌بونه‌وه‌،‌به‌نمونه‌‌ئه‌مه‌ریكییه‌كان‌پش���تگیریان‌نه‌ك���ردن‌و‌ت���ا‌م���اوه‌ی‌‌ده‌سه‌اڵتیان‌كۆتایی‌‌نه‌هات‌سه‌رۆكیان‌بۆ‌ده‌س���ته‌كه‌‌دیاری‌‌نه‌كرد،‌كاتێكیش‌ )11( ته‌نه���ا‌ جێهێش���ت‌ عێراقی���ان‌ملیۆن‌دۆالریان‌ب���ۆ‌راهێنانی‌‌كادرانی‌‌ده‌سته‌ی‌نه‌زاهه‌و‌پش���كنه‌رانی‌‌گشتی‌‌

ته‌رخانكرد.ب���ه‌رده‌م‌كاره‌كانی‌‌ ت���ری‌‌ رێگرێكی‌‌ده‌س���ته‌ی‌‌نه‌زاهه‌،‌م���ادده‌ی‌‌)136( قانونی‌‌س���زادانی‌‌عێراقی‌بو،‌مادده‌كه‌‌رێگه‌‌به‌وه‌زیر‌ده‌دات‌رێگربێت‌له‌چونی‌‌هه‌رچه‌ن���ده‌‌ دادگا.‌ ب���ۆ‌ دۆس���ێكان‌ماده‌یه‌ی���ان‌ ئ���ه‌و‌ ئه‌مه‌ریكیی���ه‌كان‌هه‌ڵپه‌س���ارد،‌به‌اڵم‌س���ه‌رۆك‌وه‌زیران‌ع���ه‌الوی‌‌كاری‌‌پێك���رده‌وه‌.‌له‌نێ���وان‌سااڵنی‌‌)2005 - 2008(دا‌)210(‌جار‌

ئه‌م‌مادده‌یه‌‌به‌كارهاتوه‌،‌تا‌له‌نیسانی‌‌)2011(دا‌پارله‌م���ان‌ئ���ه‌و‌مادده‌یه‌ی‌‌

هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌.له‌نێ���وان‌س���ااڵنی‌‌)2004 - 2007(دا‌و‌له‌كات���ی‌‌تێكچون���ی‌‌دۆخی‌‌ئه‌منی‌‌عێراق���دا،‌)31(‌ئه‌ندامی‌‌ده‌س���ته‌كه‌و‌)21(‌ئه‌ندام���ی‌‌خێزانه‌كانیان‌كوژران.‌هه‌ندێ���ك‌ل���ه‌و‌هێرش���انه‌ش‌له‌الیه‌ن‌به‌نمونه‌‌ بوه‌،‌ حكومه‌ته‌وه‌‌ كارمه‌ندانی‌‌ناوخۆ‌ وه‌زاره‌ت���ی‌‌ ئه‌ندامی‌‌ هه‌ندێ���ك‌تیم���ی‌‌مه‌رگی���ان‌هه‌بو.‌به‌رپرس���انی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌نه‌وتیش‌كه‌‌س���ه‌ر‌به‌‌پارته‌‌ده‌س���ه‌اڵتداره‌كان‌ب���ون‌هه‌ڕه‌ش���ه‌یان‌له‌به‌رپرس���انی‌‌ده‌س���ته‌كه‌‌ده‌كرد،‌تا‌نزیك‌ وه‌زاره‌ته‌كه‌‌ له‌دۆسێكانی‌‌ خۆیان‌

نه‌كه‌نه‌وه‌.كاركردنی‌‌ میكانیزم���ی‌‌ به‌گوێ���ره‌ی‌‌ده‌س���ته‌كه‌،‌ده‌ب���و‌پش���ت‌به‌راپۆرتی‌‌ببه‌س���تن،‌دوای‌‌ پش���كنه‌رانی‌‌گشتی‌‌ئ���ه‌و‌راپۆرتان���ه‌‌پێی���دا‌ گه‌یش���تنی‌‌زیاتری���ان‌ زانی���اری‌‌ ده‌چون���ه‌وه‌و‌دادگای���ان‌ ره‌وان���ه‌ی‌‌ كۆده‌ك���رده‌وه‌و‌وه‌زاره‌تی‌‌ ده‌ب���و‌ پاش���تریش‌ ده‌كرد،‌ناوخۆ‌فه‌رمانی‌‌گرت���ن‌بۆ‌تۆمه‌تباران‌ده‌ربكات.‌به‌اڵم‌گرفته‌كه‌‌لێره‌دا‌ئه‌وه‌بو‌پشكنه‌ره‌كان‌سه‌ر‌به‌وه‌زاره‌ته‌كان‌بون،‌وه‌زاره‌ت���ی‌‌ناوخ���ۆش‌فه‌رمانی‌‌گرتنی‌‌ده‌رنه‌ده‌كرد،‌ئه‌وه‌ش‌به‌پێی‌‌راپۆرتێكی‌‌باڵێوزخانه‌ی‌‌ئه‌مریكا‌له‌ساڵی‌‌)2007(راپۆرته‌ك���ه‌‌ده‌ڵێ���ت‌"هه‌ندێكجار‌ دا،‌

دۆس���ێكان‌ داخس���تنی‌‌ له‌به‌رانب���ه‌ر‌وه‌زاره‌تی‌‌ناوخۆ‌به‌رتیلی‌‌له‌تۆمه‌تباران‌

وه‌رگرتوه‌".لێب���وردن‌ بڕی���اری‌‌ ده‌ركردن���ی‌‌له‌چوارچێوه‌ی‌‌پرۆس���ه‌ی‌‌ئاش���ته‌وایی‌‌‌،)2008( له‌ش���وباتی‌‌ نیش���تیمانی‌‌زه‌برێكی‌‌توندی‌‌س���ره‌وانده‌‌كاره‌كانی‌‌ده‌س���ته‌ی‌‌نه‌زاهه‌،‌چونكه‌‌به‌پێی‌‌ئه‌و‌بڕی���اره‌‌)1721(‌دۆس���یه‌ی‌‌تایب���ه‌ت‌به‌گه‌نده‌ڵ���ی‌‌داخ���را.‌ئه‌م���ه‌ش‌به‌ڵگه‌‌بو‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‌هه‌ردو‌ئه‌نجومه‌نی‌‌ده‌سه‌اڵته‌كانیان‌ راپه‌ڕاندن‌ یاسادانان‌و‌بۆ‌رێگرتن‌له‌كاره‌كانی‌‌ده‌سته‌ی‌‌نه‌زاهه‌‌

به‌كارده‌هێنن.‌له‌گه‌ڵ‌هه‌مو‌ئه‌و‌گرفت‌و‌رێگریانه‌شدا،‌ده‌س���ته‌ی‌‌نه‌زاه���ه‌‌له‌م���اوه‌ی‌‌هه‌ژده‌‌توانی‌‌ یه‌كه‌م���ی‌‌كاركردنی���دا،‌ مانگی‌‌)541(‌دۆس���یه‌‌ره‌وانه‌ی‌‌دادگا‌بكات،‌كه‌‌)42(‌دۆس���یه‌یان‌ل���ه‌دژی‌‌وه‌زیرو‌بریكارو‌به‌ڕێوه‌به‌ر‌گشتیه‌كان‌بو،‌به‌اڵم‌ده‌س���ته‌ی‌‌قه‌زا‌هیچی‌‌نه‌كرد.‌له‌نێوان‌دادگا‌ 2007(دا،‌ - 2004( س���ااڵنی‌‌حوكم���ی‌‌بۆ‌)241(‌دۆس���یه‌‌ده‌ركرد.‌له‌س���اڵی‌‌)2008(دا‌)97(‌حوكم‌و‌له‌‌)2009(دا‌)296(‌حوك���م‌و‌له‌‌)2010(دا‌)481(‌حوكمی‌‌ده‌ركرد،‌كه‌چی‌‌هیچ‌كام‌له‌و‌دۆسێیانه‌‌به‌رپرسێكی‌‌گه‌وره‌ی‌‌

نه‌گرته‌وه‌.دادوه‌ر‌قازی‌‌رازی‌‌كه‌‌له‌س���ه‌ره‌تاوه‌‌تا‌ئه‌یلولی‌‌)2007(‌سه‌رۆكی‌‌ده‌سته‌ی‌‌

نه‌زاهه‌‌بو،‌رایگه‌یاند‌ئه‌و‌دۆس���ێیانه‌ی‌‌لێیانكۆڵیته‌وه‌‌ گه‌نده‌ڵ���ی‌‌ به‌گومان���ی‌‌به‌های‌‌هه‌شتا‌ملیۆن‌دۆالره‌.‌سه‌رباری‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌به‌به‌ه���ای‌‌چوار‌ملی���ار‌دۆالر‌دو‌ به‌رگری‌‌و‌ له‌وه‌زاره‌ت���ی‌‌ گه‌نده‌ڵ���ی‌‌ملیار‌له‌وه‌زاره‌ت���ی‌‌ناوخۆ‌هه‌یه‌.‌دوای‌‌ئاشكراكردنی‌‌ئه‌م‌زانیارییانه‌‌په‌الماری‌‌ماڵه‌كه‌ی‌‌درا،‌ئه‌وی���ش‌حكومه‌تی‌‌پێ‌‌تۆمه‌تباركردو‌وتی‌‌"حكومه‌ت‌رێگربوه‌‌له‌كاركردن���م‌و‌مالیكی‌‌دژی‌‌لێكۆڵینه‌وه‌‌له‌گه‌نده‌ڵ���ی‌‌بوه‌".‌به‌دوای‌‌ئه‌ویش���دا‌موس���ا‌فه‌ره‌ج���ی‌‌جێگری‌‌له‌ش���وێنی‌‌دان���را،‌دوای‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌گه‌نده‌ڵییه‌ك���ی‌‌گه‌وره‌ی‌‌له‌وه‌زاره‌تی‌‌نه‌وت‌ئاشكراكرد،‌

له‌كاره‌كه‌ی‌‌البرا.ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ ك���ه‌‌ عگێلی‌‌ ره‌حی���م‌ره‌زامه‌ندی‌‌پارله‌مان‌و‌له‌ماوه‌ی‌‌كانونی‌‌دوه‌می‌‌)2008(‌ت���ا‌ئه‌یلولی‌‌)2011( كرای���ه‌‌س���ه‌رۆكی‌‌ده‌س���ته‌ی‌‌نه‌زاهه‌،‌گش���تی‌‌و‌ پش���كنه‌رانی‌‌ به‌ه���اوكاری‌‌دیوانی‌‌چاودێری‌‌دارایی‌‌ئاش���كرایكرد‌س���ه‌دان‌كۆمپانیا‌هه‌ن‌كه‌‌به‌رپرسان‌و‌حیزبه‌‌سیاس���ییه‌كان‌دروستیانكردوه‌‌و‌ئه‌نجامداوه‌.‌ زه‌به‌الحی���ان‌ گه‌نده‌ڵ���ی‌‌به‌ش���ێوه‌یه‌ك‌له‌ه���ه‌ر‌گرێبه‌س���تێكی‌‌گ���ه‌وره‌ی‌‌حكومی���دا،‌ژماره‌ی���ه‌ك‌له‌و‌كۆمپانیایانه‌‌به‌ش���داربون،‌به‌اڵم‌دادگا‌ره‌تیكرده‌وه‌‌هیچ‌رێوشوێنێك‌به‌رانبه‌ر‌ئه‌و‌كه‌س���انه‌‌بگرێته‌‌به‌ر،‌بۆیه‌‌عگێلی‌‌

ده‌ستی‌‌له‌كاركێشایه‌وه‌.

‌‌‌ئا:‌بارام‌سوبحی

جێگری‌‌پارێزگاری‌‌سه‌اڵحه‌دین‌د.ئه‌مین‌عه‌زیز‌جه‌واد،‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌ئه‌گه‌ر‌شه‌ڕ‌روبدات‌كورد‌ده‌توانێت‌تاحه‌مرین‌رانه‌وه‌ستێ‌.‌هه‌روه‌ها‌پێیوایه‌‌به‌مه‌به‌ستێكی‌‌سیاسی‌‌

عه‌مه‌لیاتی‌‌دیجله‌‌دروستكراوه‌،‌بۆیه‌‌ئیداره‌ی‌‌پارێزگای‌‌سه‌اڵحه‌دین‌و‌خه‌ڵك‌و‌عه‌شایه‌رو‌نوێنه‌ره‌كانیان‌له‌پارله‌مان‌دژی‌‌ده‌وه‌ستنه‌وه‌.

ش���ه‌ڕ‌و‌ ‌)2012/11/16( رۆژی‌‌چه‌ن���د‌ له‌نێ���وان‌ روبه‌ڕوبون���ه‌وه‌‌به‌یه‌كێت���ی‌ س���ه‌ر‌ پێش���مه‌رگه‌یه‌كی‌نیتشمانی‌و‌هێزه‌كانی‌پۆلیسی‌‌فیدراڵی‌‌له‌خورمات���و‌دروس���تبو،‌له‌ئه‌نجام���دا‌كه‌سێك‌كوژرا‌و‌‌ده‌‌كه‌سیش‌برینداربون.‌نه‌ماب���و‌ ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌‌ روداوه‌ش‌ ئ���ه‌و‌عێراق���ی‌‌ س���وپای‌‌ ك���وردو‌ ش���ه‌ڕی‌‌به‌بۆچون���ی‌‌جێگ���ری‌‌ لێبكه‌وێت���ه‌وه‌.‌پارێزگاری‌‌سه‌اڵحه‌دین‌د.ئه‌مین‌عه‌زیز،‌ئه‌و‌روداوه‌‌"بۆ‌تێكدانی‌‌ره‌وشی‌‌ئه‌منی‌‌دروستكرا،‌تا‌پاساوێك‌بێت‌بۆ‌هاتنی‌‌زه‌یدی‌‌ب���ۆ‌ناو‌ش���اره‌كه‌،‌ش���ته‌كان‌دروس���تكراون‌و‌كێش���ه‌‌نییه‌و‌كێش���ه‌‌دروستده‌كه‌ن،‌تا‌پۆلیسی‌‌فیدراڵی‌‌یان‌

دیجله‌‌بهێنن".به‌پێی‌‌زانیارییه‌كانی‌‌ناوبراو‌تائێستا‌هێزه‌كان���ی‌‌دیجله‌‌نه‌چونه‌ته‌‌ناو‌قه‌زای‌‌دوزه‌وه‌،‌ب���ه‌اڵم‌رۆژی‌‌هه‌ین���ی‌‌رابردو‌نوسراوێك‌ئاراس���ته‌ی‌‌فیرقه‌ی‌‌چواری‌‌سوپای‌‌عێراق‌كراوه‌و‌پێیان‌راگه‌یه‌نراوه‌‌خراونه‌ت���ه‌‌چوارچێ���وه‌ی‌‌فه‌رمانده‌یی‌‌

دیجله‌وه‌.‌هێزه‌كانی‌‌ دوزخورمات���و،‌ له‌ق���ه‌زای‌‌پۆلیس‌و‌ئاسایش‌و‌لیوای‌‌شانزه‌ی‌‌سوپای‌‌عێراق‌هه‌یه‌،‌كه‌‌"زۆرێك‌له‌ئه‌فس���ه‌رو‌به‌وت���ه‌ی‌‌ ك���وردن"،‌ س���ه‌ربازه‌كانی‌‌د.ئه‌مین‌په‌یوه‌ن���دی‌‌و‌هه‌ماهه‌نگییه‌كی‌‌باش‌له‌نێوان‌ئ���ه‌و‌ده‌زگایانه‌و‌خه‌ڵكی‌‌شاره‌كه‌و‌ئیداره‌ی‌‌پارێزگای‌‌سه‌اڵحه‌دین‌هه‌یه‌و‌تائێس���تا‌هیچ‌كێشه‌یه‌كی‌‌ئه‌وتۆ‌له‌گه‌ڵ‌سوپای‌‌عێراقی‌‌روینه‌داوه‌.‌به‌اڵم‌به‌ب���ڕوای‌‌ناوبراو‌ئه‌وه‌ی‌‌ره‌وش���ه‌كه‌ی‌‌تێك���داوه‌‌"هاتنی‌‌فه‌وجێكی‌‌پۆلیس���ی‌‌ئیتحادیی���ه‌‌له‌به‌غداوه‌،‌ك���ه‌‌هه‌مویان‌له‌یه‌ك‌نه‌ته‌وه‌ن.‌كێش���ه‌ی‌‌ئێمه‌‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌هێزه‌‌ده‌ره‌كیانه‌دایه‌‌كه‌‌له‌شاره‌كانی‌‌

تره‌وه‌‌ده‌هێنرێن".هێزێكی‌‌ خورماتو،‌ روداوه‌كه‌ی‌‌ دوای‌‌زۆری‌‌پێشمه‌رگه‌‌به‌فه‌رمانده‌یی‌‌وه‌زیری‌‌له‌ده‌وروبه‌ری‌‌شارۆچكه‌ی‌‌ پێش���مه‌رگه‌‌خورماتو‌جێگیركران،‌له‌وه‌اڵمی‌‌ئه‌وه‌شدا‌ئه‌گه‌ر‌هاتو‌شه‌ڕ‌رویدا‌كێ‌‌زه‌ره‌رمه‌ندی‌‌ یه‌كه‌م‌ده‌بێت،‌د.ئه‌مین‌ده‌ڵێت‌"هه‌مو‌

زه‌ره‌رمه‌ن���د‌ده‌بین،‌به‌اڵم‌ك���ێ‌‌زیاتر‌ دان‌به‌خۆیدا‌بگ���رێ‌‌زه‌ره‌رناكا.‌وه‌كو‌زه‌ره‌رمه‌ندی‌‌ ده‌ك���ه‌ن‌ وێنای‌‌ ئه‌وانیش‌یه‌كه‌م‌كورد‌نابێت".‌له‌باره‌ی‌‌س���وپای‌‌عێراقیشه‌وه‌‌وتی‌‌"ئه‌گه‌ر‌شه‌ڕ‌له‌نێوان‌نه‌ته‌وه‌كان���دا‌روبدات،‌س���وپای‌‌عێراق‌ئه‌و‌سوپایه‌‌نییه‌‌پشتی‌‌پێببه‌سترێت‌و‌شه‌ڕی‌‌پێ‌‌بكرێت".‌سه‌باره‌ت‌به‌توانای‌‌هێ���زی‌‌پێش���مه‌رگه‌ش‌وت���ی‌‌"ئه‌گه‌ر‌خوانه‌خواس���ته‌‌شه‌ڕ‌رویبدایه‌،‌كورد‌تا‌له‌هێزه‌‌ هه‌موی‌‌ رانه‌ده‌وه‌ستا‌و‌ حه‌مرین‌

ده‌ره‌كییه‌كان‌پاكده‌كره‌وه‌".له‌ئێستادا‌جگه‌‌له‌جێگری‌‌پارێزگاری‌‌س���ه‌اڵحه‌دین،‌هه‌ریه‌ك���ه‌‌له‌قایمق���ام‌و‌دیك���ه‌ی‌‌ به‌رپرس���ی‌‌ ژماره‌ی���ه‌ك‌خورمات���و‌ك���وردن،‌ب���ۆ‌هه‌ڵبژاردنی‌‌كه‌‌ پارێ���زگا‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌ داهات���وی‌‌

بڕیاروایه‌‌له‌نیس���انی‌‌س���اڵی‌‌داهاتودا‌ئه‌نج���ام‌بدرێ���ت،‌س���ه‌رجه‌م‌الیه‌ن���ه‌‌كوردییه‌كان‌بڕیاریانداوه‌‌به‌یه‌ك‌لیست‌به‌ش���داری‌‌بك���ه‌ن.‌د.ئه‌می���ن‌ئاماژه‌‌هه‌ماهه‌نگی‌‌ له‌ئێس���تادا‌ ب���ه‌وه‌ده‌كات‌نێ���وان‌پارته‌‌كوردییه‌كان‌زۆرباش���ه‌و‌ده‌ڵێ���ت‌"له‌ن���او‌خورمات���و‌حیزبه‌كان‌ئه‌وه‌نده‌ی‌‌كوردایه‌تی‌‌ده‌كه‌ن،‌ئه‌وه‌نده‌‌

حیزبایه‌تی‌‌ناكه‌ن".جێگری‌‌پارێ���زگار،‌باس‌له‌وه‌ده‌كات‌دۆخی‌‌ئێستای‌‌خورماتو‌ئارامه‌و‌جاریتر‌كێش���ه‌ی‌‌وا‌روناداته‌وه‌،‌به‌هۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌"زانییان‌هێزی‌‌پێش���مه‌رگه‌‌له‌خورماتو‌نزیكبۆت���ه‌وه‌‌و‌ئاماده‌ن‌به‌ره‌نگاری‌‌هه‌ر‌هێزێك‌ببن���ه‌وه‌،‌ئه‌مه‌ش‌بوه‌‌په‌ند‌بۆ‌خه‌ڵكی‌‌و‌ئه‌وانه‌ی‌‌كه‌‌هاتن".‌سه‌رباری‌‌ئه‌وانه‌‌داواده‌كات‌هه‌ر‌كێشه‌یه‌ك‌رویدا‌"زو‌ئیحیتوای‌‌بكه‌ن‌و‌گه‌وره‌ی‌‌نه‌كه‌ن،‌له‌سه‌ر‌كێش���ه‌یه‌كی‌‌بچوك‌كێشه‌یه‌كی‌‌گه‌وره‌‌دروس���ت‌نه‌كه‌ن،‌چونكه‌‌دۆخی‌‌عێراق‌خراپ���ه‌و‌پێویس���ته‌‌زیاتر‌دان‌زیاترمان‌ ته‌حه‌مولی‌‌ بگری���ن‌و‌ به‌خۆدا‌

هه‌بێت".‌له‌سه‌ره‌كان‌ كێش���ه‌‌ ناوچه‌‌ د.ئه‌مین‌به‌‌"ناوچه‌‌داگیرك���راوه‌كان"‌ناوده‌بات،‌داواده‌كات‌له‌ڕێگه‌ی‌‌مادده‌ی‌‌)140(‌یان‌ هه‌ر‌چاره‌سه‌رێكی‌‌سیاسی‌‌تر‌كێشه‌ی‌‌ئه‌و‌ناوچانه‌‌چاره‌س���ه‌ر‌بكرێت،‌هه‌مو‌ئه‌و‌هه‌نگاوانه‌ش���ی‌‌تائێس���تا‌نراون‌به‌‌"چاره‌سه‌ری‌‌كاتی‌‌و‌ته‌خدیر"‌ده‌زانێت‌و‌پێش���نیاره‌كه‌ی‌‌ ئه‌وكاته‌ی‌‌ "تا‌ ده‌ڵێت‌مام‌جه‌الل‌ب���ۆ‌دیاریكردنی‌‌س���نوری‌‌ده‌كرێ���ت،‌ جێبه‌ج���ێ‌‌ پارێ���زگاكان‌

پێویستمان‌به‌دان‌به‌خۆداگرتنه‌".دیجله‌‌له‌سه‌اڵحه‌دین

فه‌رمان���ده‌ی‌‌هێ���زه‌‌چه‌ك���داره‌كان‌و‌سه‌رۆك‌وه‌زیرانی‌‌عێراق‌نوری‌‌مالیكی‌،‌له‌‌)2012/7/3(‌فه‌رمانده‌یی‌‌عه‌مه‌لیاتی‌‌دیجله‌ی‌‌به‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌لیوا‌عه‌بدولئه‌میر‌زه‌یدی‌‌بۆ‌پارێزگاكانی‌‌كه‌ركوك‌و‌دیاله‌‌پێكهێن���ا،‌ل���ه‌رۆژی‌‌)10/31(‌بڕیاردرا‌سه‌اڵحه‌دین‌�‌یش‌بخرێته‌‌چوارچێوه‌ی‌‌

هاوش���ێوه‌ی‌‌ دیجل���ه‌وه‌.‌ كاره‌كان���ی‌‌كه‌ركوك‌و‌دیاله‌،‌ئه‌نجومه‌نی‌‌پارێزگای‌‌س���ه‌اڵحه‌دین‌دژایه‌ت���ی‌‌خ���ۆی‌‌بۆ‌ئه‌و‌بڕی���اره‌‌راگه‌یاند.‌د.ئه‌مین‌هۆكاره‌كه‌ی‌‌ده‌گێڕێت���ه‌وه‌‌بۆ‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌"ئه‌زمونێكی‌‌هه‌یه‌،‌ عه‌مه‌لیاتدا‌ له‌گه‌ڵ‌ ناخۆش���مان‌ئێس���تا‌عه‌مه‌لیات���ی‌‌س���امه‌ڕا‌هه‌یه‌و‌خه‌ڵك���ی‌‌ئه‌زی���ه‌ت‌ده‌ده‌ن‌و‌ره‌فتاریان‌خراپ���ه‌‌و‌له‌ژێر‌ده‌س���ه‌اڵتی‌‌پارێزگارو‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌پارێزگادا‌نی���ن‌و‌چه‌ندین‌جاریش‌داوامانكردوه‌‌هه‌ڵبوه‌شێنرێته‌وه‌‌یان‌بخرێته‌‌ژێر‌ده‌س���ه‌اڵتی‌‌پۆلیسه‌وه‌،‌بۆیه‌‌ئێمه‌‌وه‌ك���و‌ئه‌نجومه‌نی‌‌پارێزگاو‌

پارێزگاریش‌دیجله‌مان‌ره‌تكرده‌وه‌".ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌پارێزگای‌‌س���ه‌اڵحه‌دین‌له‌)28(‌كورس���ی‌‌پێكدێت‌و‌ئه‌ندامانی‌‌به‌سه‌ر‌ده‌‌كوتله‌ی‌‌جیاوازدا‌دابه‌شبون،‌له‌باره‌ی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌چ‌الیه‌نێك‌له‌پارێزگاكه‌‌د.ئه‌مین‌ دیجله‌دایه‌،‌ پێكهێنانی‌‌ له‌گه‌ڵ‌ك���ه‌‌خۆی‌‌ئه‌ندامی‌‌یه‌كێتییه‌و‌له‌س���ه‌ر‌لیستی‌‌هاوپه‌یمانی‌‌كوردستانه‌‌له‌ساڵی‌‌)2009(‌ئ���ه‌و‌پۆس���ته‌ی‌‌وه‌رگرت���وه‌،‌وتی‌‌"ته‌نه���ا‌دو‌ئه‌ندام���ی‌‌ئه‌نجومه‌ن‌كه‌‌س���ه‌ر‌به‌لیس���تی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌قانونن‌پش���تیوانی‌‌دیجله‌‌ده‌كه‌ن".‌وتیش���ی‌‌"وه‌كو‌هه‌ڵوێس���تی‌‌فه‌رمی‌‌ئه‌نجومه‌ن،‌وه‌ك���و‌خه‌ڵك���ی‌‌پارێزگاك���ه‌،‌وه‌ك���و‌عه‌شایه‌ری‌‌سه‌اڵحه‌دین،‌به‌هیچ‌جۆرێك‌

به‌دروستكردنی‌‌دیجله‌‌رازی‌‌نین".پارێزگای‌‌سه‌اڵحه‌دین‌)12(‌نوێنه‌ری‌‌له‌پارله‌مانی‌‌عێراق‌هه‌یه‌،‌كه‌‌هه‌شتیان‌سه‌ر‌به‌‌لیس���تی‌‌عێراقییه‌ن‌و‌ئه‌وانیتر‌س���ه‌ر‌به‌حیزب���ی‌‌ئیس���المی‌‌عێراقین،‌ده‌رباره‌ی‌‌هه‌ڵوێستی‌‌ئه‌وان‌له‌پێكهێنانی‌‌فه‌رمانده‌ی���ی‌‌دیجل���ه‌،‌د.ئه‌می���ن‌وتی‌‌"قسه‌یان‌له‌گه‌ڵ‌كراوه‌و‌ئه‌وانیش‌دیجله‌‌به‌باش‌نازانن،‌پێشتریش‌چه‌ندین‌جار‌سكااڵیان‌له‌عه‌مه‌لیاتی‌‌سامه‌ڕا‌كردوه‌،‌بۆیه‌‌به‌هیچ‌جۆرێك‌دیجله‌یان‌پێ‌‌باش‌

نییه‌و‌له‌گه‌ڵ‌ئێمه‌‌هاوده‌نگن".س���ه‌اڵحه‌دین،‌ پارێ���زگاری‌‌ جێگری‌‌جه‌خت‌له‌وه‌ده‌كاته‌وه‌‌هیچ‌هۆكارێك‌بۆ‌دروس���تبونی‌‌دیجله‌‌نییه‌و‌ده‌ڵێت‌"هه‌ر‌سێ‌‌پارێزگاكه‌‌پێویس���تیان‌به‌و‌هێزه‌‌نییه‌،‌چونكه‌‌مه‌به‌س���تێكی‌‌سیاس���ی‌‌له‌پش���ته‌و‌بۆ‌تێكدانی‌‌ره‌وشی‌‌ئه‌منی‌‌و‌سیاس���ی‌‌ئه‌م‌ناوچانه‌‌دروس���تكراوه‌".‌به‌ب���ڕوای‌‌ناوبراو‌كۆكردن���ه‌وه‌ی‌‌هه‌مو‌ده‌س���ه‌اڵته‌كان‌له‌ده‌ستی‌‌یه‌ك‌كه‌سدا،‌وه‌كو‌"ئه‌حكامی‌‌عورفی‌‌وایه‌،‌له‌كاتێكدا‌ده‌بێت‌حوكمی‌‌عورفی‌‌له‌كاتی‌‌نه‌مانی‌‌ئه‌من���ی‌‌و‌ ده‌زگا‌ بێ���ت‌و‌ ده‌س���ه‌اڵتدا‌ئیداریی���ه‌كان‌توان���ای‌‌به‌ڕێوه‌بردن���ی‌‌

پارێزگاكه‌یان‌نه‌بێت".فه‌رمان���ده‌ی‌‌عه‌مه‌لیات���ی‌‌دیجله‌‌لیوا‌عه‌بدولئه‌میر‌زه‌یدیی���ه‌،‌كه‌‌تۆمه‌تباره‌‌

حكومه‌تی‌‌ كوردس���تان‌و‌ هه‌رێم���ی‌‌ ‌ناوه‌ندی‌‌عێراق‌له‌لێواری‌‌هه‌ڵگیرس���انی‌‌شه‌ڕێكی‌‌دژواردان،‌شه‌ڕێك‌كه‌‌له‌سه‌ر‌ئاس���تی‌‌سیاس���ی‌‌و‌ناوه‌ندی‌‌بڕیارداندا‌مالیكی‌‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌ده‌كاو‌له‌س���ه‌ر‌ئاس���تی‌‌مه‌یدانیی���ش‌فه‌رمانده‌یه‌ك���ی‌‌كه‌ته‌ی‌‌س���مێڵ‌‌زلی‌‌به‌رگ‌زه‌یتونی‌‌كه‌‌ئه‌س���تێره‌و‌شمش���ێره‌كانی‌‌سه‌رشانی‌‌و‌بێرییه‌ك���ه‌ی‌‌زه‌مانی‌‌به‌عس‌بیری‌‌كورد‌ده‌خاته‌وه‌‌و‌كارنامه‌ی‌‌ئه‌و‌پڕه‌‌له‌شه‌ڕی‌‌دژ‌به‌پێشمه‌رگه‌:‌عه‌بدولئه‌میر‌زه‌یدی‌.‌عه‌بدولئه‌میر‌زه‌یدی‌‌كه‌‌ئێستا‌زۆربه‌ی‌‌كورد‌ده‌یناس���ێت‌و‌س���ه‌رله‌نوێ‌‌خۆی‌‌بۆ‌له‌شكركێش���ی‌‌بۆ‌سه‌ر‌كورد‌ئاماده‌‌ده‌كات‌له‌ڕێگه‌ی‌‌ئۆپه‌راسیۆنی‌‌دیجله‌وه‌،‌مه‌زهه‌به‌و‌سااڵنێكی‌‌ پیاوێكی‌‌س���وننه‌‌دڵس���ۆزییه‌وه‌‌ به‌وپه‌ڕی‌‌ ته‌مه‌نی‌‌ زۆری‌‌له‌س���لكی‌‌س���ه‌ربازیی‌‌و‌خزمه‌تكردن���ی‌‌س���وپای‌‌عێراقدا‌به‌س���ه‌ربردوه‌،‌ساڵی‌‌)1980(‌كۆلێ���ژی‌‌س���ه‌ربازی‌‌له‌به‌غدا‌)1981(دا‌ له‌س���اڵی‌‌ ته‌واوك���ردووه‌و‌عێراق‌و‌ له‌جه‌نگی‌‌ به‌شدارییه‌وه‌‌ به‌هۆی‌‌ئێران���دا‌یه‌ك���ه‌م‌"نه‌وت‌ش���وجاعه‌"ی‌‌له‌الیه‌ن‌سه‌دامه‌وه‌‌‌پێبه‌خشراوه‌،‌ناوبراو‌ئه‌فسه‌ری‌‌ كراوه‌ته‌‌ له‌س���اڵی‌‌)1982(‌كه‌تیبه‌ی‌‌زرێپۆش‌تا‌س���اڵی‌‌)1983(،‌دواتر‌له‌ساڵی‌‌)‌1983تا‌1985(‌كراوه‌‌به‌ئه‌فس���ه‌ری‌‌ڕابه‌ر‌سیاس���ی‌‌له‌هه‌مان‌كه‌تیبه‌و‌له‌س���اڵی‌)‌1985تا‌س���اڵی‌‌1989(‌ك���راوه‌‌به‌فه‌رمان���ده‌ی‌‌هه‌مان‌كه‌تیبه‌و‌به‌ش���داری‌‌پرۆس���ه‌ی‌‌ئه‌نفالی‌‌ك���ردوه‌،‌ك���ه‌‌له‌به‌ه���اری‌‌)‌1987تا‌ئاب���ی‌‌1989(‌ئه‌نجام���درا،‌زه‌یدی‌‌له‌و‌كاته‌دا‌فه‌رمانده‌ی‌‌كه‌تیبه‌ی‌‌زرێپۆش���ی‌‌)حه‌ماد‌شه‌هاب(‌بو‌له‌كه‌ركوك،‌دواتر‌ئه‌فسه‌ری‌‌ ‌)1991 تا‌ له‌ئه‌یلولی‌)‌1989ئیس���تیخباراتی‌‌س���ه‌ربازی‌‌بو‌له‌لیوای‌‌)25(ی‌‌سه‌ر‌به‌‌فیرقه‌ی‌‌پیاده‌ی‌‌)51( تا‌دواتر‌كرا‌به‌سه‌رۆكی‌‌ئه‌ركانی‌‌فیرقه‌‌له‌باره‌گای‌‌فه‌رمانده‌یی‌‌فیرقه‌ی‌‌پیاده‌ی‌‌)51(‌له‌كه‌ركوك‌له‌و‌پۆسته‌دا‌مایه‌وه‌و‌

تا‌ڕوخانی‌‌ڕژێمی‌‌به‌عس.‌ئه‌ندامێك���ی‌‌ لێدوان���ی‌‌ به‌پێ���ی‌‌نیش���تمانی‌‌ یه‌كێت���ی‌‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‌كوردس���تان‌بۆ‌ئاوێن���ه‌،‌عه‌بدولئه‌میر‌زه‌یدی‌‌وێڕای‌‌به‌شداریكردنی‌‌له‌پرۆسه‌ی‌‌ئه‌نفال���دا،‌ل���ه‌31ی‌‌ئابی‌‌1996یش���دا‌فه‌رمانده‌یی‌‌ئه‌و‌هێزه‌ی‌‌سوپای‌‌عێراقی‌‌

كردوه‌‌كه‌‌شاری‌‌هه‌ولێری‌‌گرت.‌به‌پێی‌‌زانیارییه‌كانی‌‌ئاوێنه‌ش‌فه‌ریق‌ڕوك���ن‌)عه‌بدولئه‌میر‌زه‌ی���دی‌(‌به‌هۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌پرۆس���ه‌ی‌‌ئه‌نف���ال‌و‌جه‌نگی‌‌كوه‌یت‌و‌سه‌ركوتكردنی‌‌ڕاپه‌رینی‌‌خه‌ڵكی‌‌كوردستان‌له‌ش���اری‌‌كه‌ركوك‌رۆڵێكی‌‌كارای‌‌هه‌ب���و،‌ئه‌مه‌‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌‌له‌ڕوی‌‌هه‌واڵگری���ی‌‌و‌خزمه‌تكردنی‌‌به‌عس���ه‌وه‌‌ئه‌فس���ه‌رێكی‌‌دڵس���ۆزی‌‌به‌ع���س‌بوه‌،‌حه‌وت‌جار‌خه‌اڵتكراوه‌،‌خه‌اڵتی‌‌یه‌كه‌م‌س���اڵی‌‌)1981(‌به‌گوێره‌ی‌مه‌رسومی‌‌ژماره‌‌)707(ی‌‌پێیدراوه‌،‌خه‌اڵتی‌‌دوه‌م‌س���اڵی‌‌)1985(‌به‌گوێره‌ی‌مه‌رسومی‌‌ژماره‌‌)349(‌پێیدراوه‌،‌خه‌اڵتی‌‌سێیه‌م‌س���اڵی‌‌)1986(‌به‌گوێره‌ی‌مه‌رسومی‌‌ )1994( س���اڵی‌‌ پێ���دراوه‌و‌ ‌)780(به‌گوێره‌ی‌مه‌رس���ومی‌‌ژماره‌‌)31455( نیشانه‌ی‌‌ئازایه‌تی‌‌و‌به‌عسییه‌كی‌‌كارایی‌‌مه‌دالیای‌‌ س���اڵی‌‌)1995(‌ پێ���دراوه‌،‌)ئ���وم‌المعارك(ی‌‌پێ���دراوه‌‌كه‌‌رژێمی‌‌ئه‌فس���ه‌رانه‌ی‌‌ ب���ه‌و‌ ده‌ی���دات‌ به‌عس‌به‌ش���دارییان‌له‌داگیركردن‌و‌وێرانكردنی‌‌كوه‌یت���دا‌كردبو،‌س���اڵی‌‌)1998(یش‌دو‌مه‌دالیای‌‌ئازایه‌ت���ی‌‌له‌الیه‌ن‌رژێمی‌‌به‌عس���ه‌وه‌‌به‌ژماره‌‌)120(‌كه‌‌یه‌كێك‌له‌وانه‌‌له‌‌)17(ی‌‌ته‌مموزی‌)1998(دا‌بوه‌و‌له‌یادی‌‌كوده‌تاكه‌ی‌‌رژێمی‌‌به‌عسدا‌

پێیدراوه‌.‌سه‌ره‌رای‌‌ئه‌و‌رابردوه‌‌نزیكه‌ی‌‌له‌گه‌ڵ‌‌رژێمی‌‌پێشوی‌‌به‌عسدا،‌له‌ساڵی‌‌)2009(دا‌له‌الیه‌ن‌حكومه‌ته‌ك���ه‌ی‌‌مالیكییه‌وه‌‌كرای���ه‌‌فه‌رمان���ده‌ی‌‌فیرق���ه‌ی‌‌)12(ی‌‌س���وپای‌‌عێراق‌له‌س���نوری‌‌كه‌ركوك،‌ئه‌و‌كه‌‌خه‌ڵك���ی‌‌پارێ���زگای‌‌دیاله‌یه‌،‌له‌لێدوانه‌كانیدا‌رك‌و‌كین‌و‌دژایه‌تی‌‌خۆی‌‌بۆ‌پێش���مه‌رگه‌‌نه‌ش���اردوه‌ته‌وه‌،‌له‌دوا‌لێدوانی���دا‌بۆ‌رۆژنامه‌ی‌‌لۆس‌ئه‌نجلۆس‌تایمز‌ده‌ڵێت‌"نابێت‌هێزی‌‌پێش���مه‌رگه‌‌پێبخاته‌‌كه‌ركوكه‌وه‌و‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌هه‌رێم‌

بونی‌‌هه‌بێت".‌

7 )352(‌سێشه‌ممه‌‌2012/11/20 عێراق

پرۆفایل

زه یدی .. دوژمنه سه رسه خته كه ی

پێشمه رگه

ده سته ی نه زاهه : ئه مه ریكییه كان دروستیانكردو مالیكی په كیخست

جێگری‌‌پارێزگاری‌‌سه‌اڵحه‌دین‌بۆ‌ئاوێنه‌:ئه گه ر شه ڕ روبدات كورد تا حه مرین راناوه ستێ س���اڵی‌‌)1925(‌كراوه‌‌ب���ه‌‌ناحیه‌و‌

له‌سه‌ر‌كه‌ركوك‌بوه‌.ساڵی‌‌)1929(‌خراوه‌ته‌‌سه‌ر‌قه‌زای‌‌

كفری‌.ساڵی‌‌)1947(‌خراوه‌ته‌‌سه‌ر‌قه‌زای‌‌

داقوق.س���اڵی‌‌)1948(‌خورمات���و‌كراوه‌ته‌‌

قه‌زا.خورماتوی‌‌ به‌عس‌ ‌)1976( س���اڵی‌‌

خسته‌‌سه‌ر‌تكریت.عه‌ره‌ب‌و‌ كوردو‌ له‌‌ دانیش���توانه‌كه‌ی‌‌

توركمانی‌‌شیعه‌‌پێكدێت. )135( ئه‌نفال���دا‌ له‌په‌الماره‌كان���ی‌‌كه‌‌ كوردنش���ینی‌‌خورماتو‌ گون���دی‌‌ )41696( دانیش���توانه‌كه‌ی‌‌ ژماره‌ی‌‌

كه‌س‌بو‌روخێنران.)2003 -1963( له‌س���ااڵنی‌‌له‌خورمات���و‌ ته‌عری���ب‌ پرۆس���ه‌ی‌‌ ‌

پیاده‌كراوه‌.به‌پێ���ی‌‌هه‌ن���دێ‌‌ئام���اری‌‌نافه‌رمی‌‌له‌س���اڵی‌‌)2010(‌به‌دواوه‌‌تائێس���تا‌)1800(‌خێزانی‌‌ك���ورد‌خورماتویان‌

جێهێشتوه‌.نزیكه‌ی‌‌هه‌زار‌خانوی‌‌كورد‌فرۆشراوه‌،‌خانوان���ه‌ش‌ ئ���ه‌و‌ زۆری‌‌ به‌ش���ێكی‌‌به‌هۆی‌‌ ده‌یك���ڕن‌ ش���یعه‌‌ توركمانی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌به‌غداوه‌‌س���ه‌د‌موچه‌یان‌بۆ‌

خه‌رج‌ده‌كرێت.له‌دو‌ساڵی‌‌رابردودا‌زیاتر‌له‌‌)2000( دام���ه‌زراوه‌،‌كه‌چی‌‌ له‌به‌غداوه‌‌ كه‌س‌

یه‌ك‌كوردی‌‌تێدا‌نییه‌.هه‌ریه‌ك���ه‌‌ به‌رپرس���یارێتی‌‌په‌روه‌رده‌و‌ پۆلیس‌و‌ له‌فه‌رمانگه‌كانی‌‌كش���توكاڵ‌و‌ئ���اوو‌ئ���اوه‌ڕۆ‌له‌كورد‌

سه‌نراوه‌ته‌وه‌.ش���اره‌كانی‌‌ نائارام���ی‌‌ به‌بیان���وی‌‌عێراق���ه‌وه‌، ناوه‌ڕاس���تی‌‌ باش���ورو‌‌چه‌ند‌ساڵێكه‌‌زیاتر‌له‌)2000(‌خێزانی‌‌

عه‌ره‌ب‌رویان‌كردوه‌ته‌‌خورماتو.

قه‌زای‌‌خورماتو

قه‌زای‌خورماتو‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌فه‌یسبووک

به‌به‌ش���داری‌‌له‌تاوانی‌‌ئه‌نفال‌و‌له‌الیه‌ن‌ده‌س���ته‌ی‌‌لێپرس���ینه‌وه‌و‌دادپه‌روه‌ری‌‌داواكراوه‌،‌به‌اڵم‌د.ئه‌مین‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌"وه‌كو‌خۆم‌زانیارییه‌كی‌‌ئه‌وتۆم‌له‌سه‌ر‌كه‌س���ایه‌تی‌‌زه‌یدی‌‌نیی���ه‌"،‌ده‌رباره‌ی‌‌پێدانی‌‌ئه‌و‌هه‌مو‌ده‌س���ه‌اڵته‌‌به‌زه‌یدی‌،‌د.ئه‌مین‌ده‌ڵێت‌"به‌داخه‌وه‌‌قانون‌وه‌كو‌الس���تیكی‌‌لێهاتوه‌و‌چۆنیان‌بوێت‌به‌و‌ش���ێوه‌یه‌‌به‌كاریده‌هێن���ن.‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌مه‌به‌ستێكی‌‌سیاسی‌‌له‌پشته‌‌بۆیه‌‌گوێ‌‌

به‌‌رابردوی‌‌عه‌بدولئه‌میر‌نادرێت".

دۆخی‌‌ئێستای‌‌خورماتو‌ئارامه‌و‌جاریتر‌كێشه‌ی‌‌وا‌روناداته‌وه‌،‌به‌هۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌"زانییان‌هێزی‌‌پێشمه‌رگه‌‌

له‌خورماتو‌نزیكبۆته‌وه‌‌و‌

ئاماده‌ن‌به‌ره‌نگاری‌‌هه‌ر‌هێزێك‌ببنه‌وه‌

ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

نزیكه‌ی‌‌‌10ته‌ن‌دوگی‌‌ئاژه‌ڵ،‌كه‌‌به‌پێی‌‌یاسا‌هێنانی‌‌قه‌ده‌غه‌كراوه‌،‌

به‌قاچاخ‌ده‌هێنرێته‌‌سلێمانی‌‌و‌دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌الیه‌ن‌مه‌فره‌زه‌یه‌كی‌‌

گومه‌رگه‌وه‌‌ده‌ستی‌‌به‌سه‌ردا‌ده‌گیرێ‌،‌به‌اڵم‌به‌پێی‌‌چه‌ند‌زانیارییه‌ك‌كه‌‌

ده‌ست‌ئاوێنه‌‌كه‌وتوه‌‌"به‌شێوه‌یه‌كی‌‌نایاسایی‌‌مامه‌ڵه‌‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌حاڵه‌ته‌دا‌كراوه‌‌و‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌‌دوگه‌كه‌‌گۆڕراوه‌‌بۆ‌شتێكی‌‌تر‌ته‌له‌فیش‌نه‌كراوه‌‌و‌

دراوه‌ته‌وه‌‌به‌خاوه‌نه‌كه‌ی‌‌بیگه‌ڕێنێته‌وه‌‌بۆ‌ئێران".‌به‌اڵم‌له‌رونكردنه‌وه‌یه‌كیاندا‌

گومرگی‌‌سلێمانی‌‌ره‌تی‌‌ده‌كه‌نه‌وه‌‌كه‌‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌نایاسایی‌‌مامه‌ڵه‌یان‌

له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌بابه‌ته‌دا‌كردبێت.

ك����ه‌‌ زانیاریی����ه‌ك‌ چه‌ن����د‌ به‌پێ����ی‌‌له‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌نزیك‌له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌گومرگ����ی‌‌س����لێمانی‌،‌ده‌س����ت‌ئاوێنه‌‌ئابی‌‌ مانگ����ی‌‌ له‌ناوه‌ڕاس����تی‌‌ كه‌وتوه‌،‌لۆریدا‌ ئۆتۆمبیلێكی‌‌ له‌ناو‌ ئه‌مس����اڵدا،‌له‌ئێرانه‌وه‌‌ دوگ����ی‌‌حه‌ی����وان‌ 10ت����ه‌ن‌له‌الیه‌ن‌بازرگانێكه‌وه‌‌به‌ره‌و‌س����لێمانی‌‌ده‌هێن����رێ‌،‌ب����ه‌اڵم‌پێش‌گه‌یش����تنی‌،‌له‌الیه‌ن‌مه‌فره‌زه‌یه‌كی‌‌گومرگی‌‌سلێمانی‌‌ده‌ستیبه‌س����ه‌ردا‌ده‌گی����رێ‌‌و‌ده‌برێت����ه‌‌س����لێمانی‌،‌ گومرگی‌‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی‌‌ب����ه‌اڵم‌ل����ه‌وێ‌‌له‌جیاتی‌‌پش����كنین‌بۆ‌دوگه‌ك����ه‌‌و‌خاوێنی‌‌ناو‌لۆرییه‌كه‌‌بكرێ‌،‌چونكه‌‌لۆرییه‌كه‌‌پێش����تر‌چه‌ندین‌جۆر‌ش����تی‌‌تری‌‌پێگواس����تراوه‌ته‌وه‌،‌وه‌ك‌س����ه‌رچاوه‌كه‌ی‌‌ئاوێنه‌‌وتی‌‌"هه‌ر‌له‌ناو‌ئۆتۆمبیلێكی‌‌ گومرگ����دا‌ به‌ڕێوبه‌رایه‌تی‌‌به‌ڕادیان‌هێناو‌دوگه‌كه‌یان‌گواستۆته‌وه‌‌بۆ‌ن����او‌به‌ڕاده‌كه‌،‌جگه‌‌ل����ه‌وه‌‌له‌كاتی‌‌)كه‌ش����ف(ی‌‌ به‌ش����ی‌‌ كه‌ش����فكردنی‌‌س����لێمانی‌،‌ گومرگی‌‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی‌‌دوگه‌ك����ه‌‌ك����را‌به‌‌چ����ه‌وری‌‌ناوس����كی‌‌

ئاژه‌ڵ‌ئه‌مه‌ش‌له‌پێناوی‌‌س����وك‌كردنی‌‌غه‌رامه‌كه‌،‌چونكه‌‌غه‌رامه‌ی‌‌یه‌ك‌كیلۆ‌دوگ‌2هه‌زار‌دیناره‌،‌به‌اڵم‌هی‌‌ناوسكی‌‌ئ����اژه‌ڵ‌ته‌نه����ا‌‌750دین����اره‌،‌به‌مه‌ش‌خاوه‌نه‌كه‌ی‌‌له‌جیاتی‌‌غه‌رامه‌یه‌كی‌‌زۆر،‌غه‌رامه‌یه‌كی‌‌كه‌متر‌ك����را".‌هه‌ر‌به‌پێی‌‌ئ����ه‌و‌زانیارییانه‌ی‌‌له‌و‌س����ه‌رچاوه‌یه‌وه‌‌ده‌ست‌ئاوێنه‌‌كه‌وتوه‌،‌له‌كاتی‌‌سزادانی‌‌خاوه‌نی‌‌دوگه‌كه‌‌كێش����ه‌كه‌‌گۆڕراوه‌‌بۆ‌ن����اوی‌‌كه‌س����ێكی‌‌تر،‌چونكه‌‌پێش����تر‌خاوه‌ن����ی‌‌باره‌ك����ه‌‌چه‌ن����د‌جارێكی‌‌تر‌به‌هه‌مان‌كێشه‌وه‌‌گیراوه‌‌و‌غه‌رامه‌‌كراوه‌،‌ئه‌م����ه‌ش‌وه‌ك‌س����ه‌رچاوه‌كه‌ی‌‌ئاوێنه‌‌وت����ی‌‌"له‌پێناوی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ئ����ه‌و‌غه‌رامی‌‌ده‌كرێ����ت‌دو‌قات‌نه‌بێت،‌ناوی‌‌خاوه‌نه‌‌راسته‌قینه‌كه‌یان‌گۆڕی‌‌به‌كه‌سێكی‌‌تر،‌به‌م‌ج����ۆره‌ش‌غه‌رامه‌كه‌‌س����وك‌كرا".‌له‌‌كۆتایی‌‌قس����ه‌كانیدا‌س����ه‌رچاوه‌كه‌ی‌‌ئاوێن����ه‌‌ئاماژه‌ی‌‌به‌وه‌ش����دا‌ك����ه‌‌دوای‌‌غه‌رامه‌یه‌ك����ی‌‌ك����ه‌م،‌به‌بێ‌‌پش����كنین‌دوگه‌كه‌‌گه‌ڕێنراوه‌ته‌وه‌‌بۆ‌ئێران،‌وه‌ك‌ئه‌و‌وتی‌‌"به‌دڵنیاییه‌وه‌‌ئێرانیش‌به‌هیچ‌جۆرێك‌دوگه‌كه‌‌وه‌رناگرێته‌وه‌،‌به‌مه‌ش‌گوم����ان‌ده‌كرێت‌دوب����اره‌‌هێنرابێته‌وه‌‌

سلێمانی‌"ده‌رباره‌ی‌‌ئه‌م‌بابه‌ته‌‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌گومرگی‌‌سلێمانی‌،‌رونكردنه‌وه‌یه‌كی‌‌بۆ‌ئاوێنه‌‌ناردوه‌‌له‌سه‌ره‌تادا‌باسیان‌له‌وه‌‌كردوه‌،‌كه‌‌له‌8/13دا‌ده‌ستیان‌به‌سه‌ر‌ئه‌و‌لۆرییه‌‌باره‌دا‌گرتوه‌‌و‌دوای‌‌لێكۆڵینه‌وه‌‌بۆیان‌ده‌ركه‌وتوه‌،‌خاوه‌نه‌كه‌ی‌‌كه‌سێكه‌‌به‌ناوی‌‌)م.ع.م(،‌دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌كێشه‌كه‌‌كراوه‌‌ب����ه‌‌كێش����ه‌یه‌كی‌‌گومرگی‌‌وه‌ك‌ئه‌وان‌نوسیویانه‌‌"كه‌شفی‌‌بۆ‌كراوه‌‌به‌‌دوگی‌‌ئاژه‌ڵ‌له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‌فه‌رمانبه‌ران‌ئ����ه‌و‌ له‌جیاكردن����ه‌وه‌ی‌‌ ش����اره‌زاییان‌ئیعترازی‌‌ خاوه‌نه‌ك����ه‌ی‌‌ نییه‌،‌ بابه‌ته‌دا‌گرت،‌ت����ا‌پێداچونه‌وه‌ی‌‌ب����ۆ‌بكرێت،‌پێكهێن����را‌ لیژنه‌ی����ه‌ك‌ ئ����ه‌وه‌ی‌‌ دوای‌‌به‌سه‌رپه‌رشتی‌‌به‌ڕێز‌جێگری‌‌به‌ڕێوه‌به‌ر،‌

نمون����ه‌ی‌‌بابه‌ته‌كه‌یان‌ب����رد‌بۆ‌بازاڕ‌بۆ‌پرسیاركردن،‌سێ‌‌پسوڵه‌یان‌وه‌رگرتوه‌‌له‌سێ‌‌گوشتفرۆش����ی‌‌جیاواز‌به‌‌واژۆی‌‌خۆیان،‌كه‌‌ئ����ه‌م‌بابه‌ته‌‌چه‌ورییه‌‌نه‌ك‌دوگ،‌بۆیه‌‌به‌هاكه‌ی‌‌له‌2هه‌زار‌دینار‌بۆ‌

یه‌ك‌كلیۆ،‌كه‌مكرایه‌وه‌‌بۆ‌‌750دینار".‌سه‌بارت‌به‌گواستنه‌وه‌ی‌‌بۆ‌ناو‌به‌ڕادێك‌"له‌ن����او‌لۆری‌‌بێت‌یان‌له‌ناو‌به‌ڕاد،‌هه‌ر‌قه‌ده‌غه‌ی����ه‌‌ئه‌و‌گواستنه‌وه‌ش����ی‌‌له‌ناو‌لۆرییه‌وه‌‌بۆ‌ناو‌به‌ڕاده‌كه‌،‌له‌سه‌ر‌داوای‌‌

خاوه‌ن‌باره‌كه‌‌بوه‌،‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌بابه‌ته‌كه‌‌بۆگه‌ن‌نه‌كات".

له‌باره‌ی‌‌هۆكاری‌‌ته‌له‌ف‌نه‌كردنیشی‌‌نوس����یویانه‌‌"خاوه‌نه‌كه‌ی‌‌ب����ۆی‌‌هه‌یه‌‌بابه‌ته‌كه‌‌بگه‌ڕێنێته‌وه‌‌بۆ‌سه‌رچاوه‌كه‌ی‌،‌

له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‌ته‌ل����ه‌ف‌كردنیش‌ده‌بێته‌‌هۆی‌‌پیسبونی‌‌ژینگه‌،‌جگه‌‌له‌وه‌،‌ئه‌و‌نوێنه‌ری‌‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌ له‌گه‌ڵ‌ بابه‌ته‌‌گوم����رگ‌گه‌ڕێنراوه‌ته‌وه‌‌ب����ۆ‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌

هه‌رێم".

‌‌‌د.نیاز‌نه‌جمه‌دین*

له‌م‌رۆژانه‌ی‌رابردودا‌به‌ش���ه‌‌خۆراكی‌مانگانه‌ی‌خێزانه‌كان‌هه‌رایه‌كی‌گه‌وره‌ی‌لێكه‌وت���ه‌وه‌‌و‌بڕیاربو‌ببێ���ت‌به‌‌پانزه‌‌هه‌زار.‌هه‌ر‌له‌‌س���ه‌ره‌تاوه‌‌رایده‌گه‌یه‌نم‌پرۆگرامی‌به‌ش���ه‌‌خۆراك‌نه‌خۆش���ه‌و‌زه‌ره‌ر‌ده‌كه‌ین‌له‌‌به‌رده‌وامبونی،‌به‌اڵم‌

شیفاكه‌ی‌دابه‌شكردنی‌پاره‌‌نییه‌.‌به‌ش���ه‌‌خۆراك���ی‌مانگان���ه‌‌چه‌ن���د‌گرفتێكی‌گه‌وره‌ی‌دروستكردوه‌‌كه‌‌زۆر‌زیاترن‌له‌باشییه‌كانی،‌ئه‌گه‌ر‌هه‌یبێت.‌هه‌ر‌كاتێكیش‌تێچون‌زۆرتربو‌له‌قازانج‌له‌‌ماوه‌ی‌درێژخایه‌ن���دا،‌ئه‌و‌پڕۆژه‌یه‌‌ده‌بێت‌بوه‌ستێت‌یان‌له‌باشترین‌باردا‌فۆڕمێك���ی‌دیك���ه‌‌وه‌ربگرێت.‌له‌س���ێ‌سیناریۆدا‌داتای‌گریمانه‌یی‌ده‌خه‌مه‌رو‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌له‌یه‌كێ���ك‌له‌زیانه‌كانی‌ئه‌م‌

پڕۆگرامه‌‌تێبگه‌ین.‌گریم���ان‌یه‌ك‌ملیۆن‌كه‌س‌له‌عێراقدا‌پێویس���تی‌به‌م‌به‌ش���ه‌‌خۆراكه‌‌نییه‌.‌ئه‌گه‌ر‌به‌ه���ای‌بازاڕی‌ئ���ه‌و‌زه‌میله‌یه‌‌له‌كااڵ‌)به‌ش���ه‌‌خۆراك���ی‌مانگانه‌(‌كه‌‌ئێستا‌دابه‌شده‌كرێت‌دابشكێنینه‌وه‌‌به‌‌مانگی‌)10(‌ده‌‌هه‌زار‌دیناری‌عێراقی‌ب���ۆ‌هه‌ر‌تاكێ���ك‌)ئه‌م‌نرخ���ه‌‌ئه‌گه‌ر‌كه‌متریش‌بێت‌له‌باسه‌كه‌‌ناگۆڕێت!(،‌كه‌‌ده‌كاته‌‌زیاتر‌له‌‌8$‌واته‌‌كاتێك‌سه‌د‌دۆالر‌بكاته‌‌سه‌دوبیست‌هه‌زار‌دیناری‌عێراقی،‌یه‌ك‌ملیۆن‌كه‌س‌مانگی‌یه‌كی‌)8$(‌وه‌ربگرێ���ت‌له‌رێگای‌خۆراكه‌وه‌‌ده‌كات���ه‌‌مانگی‌هه‌ش���ت‌ملیۆن‌دۆالر،‌له‌س���اڵێكدا‌ده‌كات���ه‌‌)96,000,000(‌نه‌وه‌دو‌ش���ه‌ش‌ملی���ۆن‌دۆالر.‌بۆ‌ئه‌م‌پاره‌ی���ه‌‌بدرێت‌به‌وانه‌ی‌پێویس���تیان‌پێی‌نیی���ه‌؟‌بۆ‌هه‌ر‌تاكێ���ك‌پاره‌كه‌‌هی���چ‌نییه‌،‌به‌اڵم‌به‌‌ك���ۆ‌بۆ‌كۆمه‌ڵگه‌‌زۆر‌زۆره‌.‌له‌سیناریۆی‌دوه‌مدا،‌ئه‌گه‌ر‌ته‌نیا‌دو‌ملیۆن‌كه‌س‌پێویس���تی‌به‌م‌به‌ش���ه‌‌خۆراكه‌‌نه‌بێت،‌سااڵنه‌‌ده‌كاته‌‌ل���ه‌‌ ‌.)192,000,000( ئه‌وه‌ن���ده‌‌ دو‌سیناریۆی‌سێیه‌مدا،‌ئه‌گه‌ر‌سێ‌ملیۆن‌

كه‌س‌پێویس���تی‌به‌م‌به‌ش���ه‌‌خۆراكه‌‌نه‌بێت‌ده‌كاته‌‌)288,000,000(‌ملیۆن‌دۆالر‌له‌س���الێكدا‌كه‌‌له‌رێگای‌به‌ش���ه‌‌خۆراكه‌وه‌‌ده‌چێت‌بۆ‌ئه‌و‌كه‌س���انه‌ی‌پێویس���تیان‌پێی‌نییه‌.‌چ‌پاس���اوێك‌هه‌یه‌‌س���ااڵنه‌‌زیاتر‌له‌دوس���ه‌د‌دۆالر‌له‌رێگای‌كۆپۆنی‌خۆراكه‌وه‌‌بدرێت‌به‌و‌كه‌سانه‌ی‌كه‌‌پێویس���تیان‌پێی‌نییه‌؟‌ئه‌وانه‌ی‌هه‌لومه‌رجی‌بژێوییان‌باش���ه‌‌ده‌بێت‌باجی‌زیاتر‌بده‌ن‌نه‌ك‌له‌س���ه‌ر‌حیسابی‌خه‌ڵكی‌كه‌مده‌رامه‌ت‌كۆمه‌ك‌بكرێن.‌به‌‌چه‌ند‌وشه‌یه‌كی‌دیكه‌،‌یه‌كێك‌له‌بنه‌ماكان���ی‌دابه‌ش���كردنی‌داه���ات‌و‌س���امان‌ره‌چاوكردن���ی‌پێداویس���تییه‌‌به‌ش���ێوه‌یه‌ك‌به‌ش���ی‌زۆر‌ده‌بێت‌بۆ‌ئه‌وان���ه‌‌بێت‌كه‌‌چانس���ی‌هه‌لومه‌رجی‌

ژیانێكی‌شایس���ته‌‌به‌‌مرۆڤیان‌نه‌بوه‌.‌له‌گۆش���ه‌نیگایه‌كی‌ ئه‌م���ه‌‌ هه‌ڵب���ه‌ت‌چینایه‌تییه‌وه‌‌ناڵێم،‌به‌ڵكو‌خودی‌ئه‌و‌ئابوریناسانه‌ی‌به‌رگری‌له‌سه‌رمایه‌داری‌ده‌ك���ه‌ن‌هه‌میش���ه‌‌بانگه‌ش���ه‌ی‌ترس‌له‌ئاگری‌نایه‌كسانی‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌دره‌نگ‌یان‌زو‌سیستمه‌كه‌‌به‌‌سوتماك‌ده‌كات.‌ب���ه‌ده‌ر‌له‌م���ه‌،‌به‌پێی‌پره‌نس���یپێكی‌ئابوری،‌گرفته‌كه‌‌به‌‌ته‌نیا‌له‌وه‌دا‌نییه‌‌كه‌‌پاره‌كه‌‌له‌سه‌ر‌چی‌خه‌رج‌ده‌كرێت،‌له‌وه‌دای���ه‌‌ك���ه‌‌ده‌كرا‌له‌س���ه‌ر‌چی‌تر‌خه‌رج‌بكرێت.‌ئابوریناسان‌به‌مه‌‌ده‌ڵێن‌"تێچونی‌هه‌لی‌له‌كیسچو".‌ته‌نیا‌به‌پێی‌س���یناریۆی‌یه‌ك���ه‌م،‌ده‌ك���رێ‌مانگی‌)167$(‌بدرێت‌به‌‌)48(‌سه‌د‌هه‌زار‌كه‌س‌بۆ‌ماوه‌ی‌یه‌ك‌ساڵ،‌ده‌توانرێت‌

له‌‌ئێستادا‌)384(‌قوتابخانه‌ی‌شه‌ش‌پۆلی‌دروس���ت‌بكرێت.‌تۆش‌ده‌توانی‌تێچونی‌نه‌خۆش���خانه‌‌یان‌له‌كیسچونی‌چاندن���ی‌دره‌خ���ت‌به‌هه‌م���ان‌رێ���گا‌

ده‌ربهێنی.‌به‌فی���ڕۆدان‌ گه‌نده‌ڵ���ی‌و‌ ‌‌له‌دیارییه‌كانی‌دیك���ه‌ی‌پرۆگرامه‌كه‌ن.‌ئه‌وه‌‌مرۆڤ‌نییه‌‌به‌‌سروشت‌گه‌نده‌ڵه‌،‌به‌ڵك���و‌سیس���تم‌ده‌رگای‌گه‌نده‌ڵ���ی‌لێده‌كاته‌وه‌‌و‌توشی‌ده‌كات.‌به‌شه‌‌خۆراك‌له‌میكانیزمه‌كانی‌ئه‌و‌سیس���تمه‌یه‌‌كه‌‌ده‌رگای‌گه‌نده‌ڵی‌وااڵكردوه‌.‌به‌ده‌یان‌و‌س���ه‌دان‌ژن‌و‌مێ���رد‌لێكجیابونه‌ته‌وه‌و‌هێش���تا‌فۆڕمی‌خێزانیان‌هه‌یه‌‌و‌به‌شه‌‌خۆراك‌وه‌رده‌گرن.‌به‌‌ده‌یان‌و‌س���ه‌دان‌ك���ه‌س‌و‌خێ���زان‌ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌واڵتن‌و‌

هێشتا‌كه‌س���وكاریان‌به‌شه‌‌خۆراكیان‌بۆ‌وه‌رده‌گرن.‌جگه‌‌له‌مه‌ش،‌ته‌نانه‌ت‌ئه‌گه‌ر‌رێژه‌یه‌ك‌له‌و‌كه‌س‌و‌خێزانانه‌ی‌پێویس���تیان‌به‌م‌به‌ش���ه‌‌خۆراكه‌‌نییه‌‌وه‌رینه‌گ���رن،‌ئ���ه‌ی‌كه‌وات���ه‌‌بۆ‌كوێ‌ده‌چێ���ت‌و‌الی‌كێ‌ده‌مێنێته‌وه‌؟‌ئه‌گه‌ر‌بگه‌ڕێت���ه‌وه‌‌ب���ۆ‌وه‌زاره‌ت���ی‌بازرگانی‌تێچونێك���ی‌گ���ه‌وره‌‌ده‌خات���ه‌‌س���ه‌ر‌كه‌‌ نه‌ش���گه‌ڕێته‌وه‌،‌ ئه‌گه‌ر‌ حكومه‌ت.‌له‌‌زۆربه‌ی‌كاته‌كاندا‌ئه‌مه‌یان‌چاوه‌ڕێ‌ده‌كرێ���ت،‌چ���ی‌لێدێ���ت؟‌به‌فیڕۆدان‌

باشترین‌وه‌اڵمه‌.‌‌ئه‌گه‌ر‌واز‌له‌خراپی‌برنجه‌كه‌‌بهێنین‌كه‌‌دیس���انه‌وه‌‌ب���ه‌‌فیڕۆدانه‌،‌له‌مانه‌ی‌به‌ش���ه‌‌ ئه‌وه‌یه‌‌ به‌ئازارت���ر‌ س���ه‌ره‌وه‌‌خۆراك‌ده‌رهاویش���ته‌ی‌سیس���تمێكی‌سیاس���ییه‌‌كه‌‌له‌رێگای‌دابه‌ش���كردنی‌س���امانی‌ئابورییه‌وه‌‌هه‌میش���ه‌‌توانای‌له‌س���ه‌ر‌ ده‌كات‌ الواز‌ س���ه‌ربه‌خۆبون‌حیس���ابی‌به‌هێزكردنی‌پاش���كۆیه‌تی،‌هه‌میش���ه‌‌ده‌مانكات‌ب���ه‌‌كاراكته‌رێك‌ب���ێ‌حكومه‌ت‌نه‌توانی���ن‌بژین.‌ره‌نگه‌‌ئه‌م‌سیاس���ه‌تانه‌‌وایكردبێت‌له‌وه‌اڵمی‌پرس���یارێك‌كه‌‌ماڵپه‌ڕی‌گۆڤاری‌لڤین‌ده‌رباره‌ی‌"به‌ش���ه‌‌خۆراك‌یان‌پاره‌؟"‌دایبه‌زان���دوه‌،‌ له‌مانگ���ی‌)2013/11(‌نزیكه‌ی‌80%‌له‌كۆی‌‌1500كه‌س‌بڵێن‌"حكوم���ه‌ت‌ده‌بێت‌پاره‌ش‌و‌خۆراكیش‌ب���دات‌به‌‌خه‌ڵك".‌خ���ۆراك‌بۆ‌خه‌ڵك‌دیس���انه‌وه‌‌مانای‌ئ���ه‌وه‌ی‌خۆراك‌بۆ‌هه‌موان‌و‌بۆ‌هه‌میشه‌،‌نه‌ك‌بۆ‌ئه‌وانه‌ی‌

پێویستیانه‌‌و‌به‌‌كاتی.‌‌‌ئاڵته‌رناتیڤ���ی‌وه‌زاره‌ت���ی‌بازرگانی‌بریتیی���ه‌‌له‌خه‌رجكردنی‌ عێراق،‌ك���ه‌‌پان���زه‌‌هه‌زار‌دینار‌بۆ‌هه‌ر‌كه‌س���ێك،‌وات���ه‌‌ب���ۆ‌ه���ه‌ر‌كه‌س���ێك‌نزیك���ه‌ی‌)12,5$(،‌شیفایه‌كه‌‌له‌‌نه‌خۆشییه‌كه‌‌به‌س���یناریۆی‌ پشتبه‌س���تو‌ خراپتره‌.‌دوه‌م،‌ئه‌گه‌ر‌گریمان‌بكه‌ین‌دو‌ملیۆن‌ك���ه‌س‌له‌هه‌لومه‌رجێك���ی‌باش���دابن‌و‌پێویس���تیان‌به‌م‌پاره‌یه‌‌نه‌بێت،‌ئه‌وا‌س���ااڵنه‌‌ده‌وڵه‌ت‌)300,000,000(‌سێ‌

س���ه‌د‌ملیۆن‌دۆالر‌ده‌نێرێ���ت‌بۆ‌ئه‌و‌كه‌س���انه‌ی‌پێویس���تیان‌ب���ه‌م‌پاره‌یه‌‌نییه‌.‌له‌سه‌رو‌ئه‌مانه‌شه‌وه‌،‌ئه‌م‌شێوه‌‌دابه‌شكردنه‌ی‌داهات‌ته‌نیا‌ده‌توانێت‌گڕ‌بنێت‌به‌‌بازاڕی‌كااڵوخزمه‌تگوزارییه‌وه‌‌و‌گرانی‌بخات���ه‌وه‌.‌به‌كورتی،‌خراپترین‌پڕۆگرامی‌ به‌‌ ئاڵته‌رناتیڤ‌س���ه‌باره‌ت‌به‌شه‌خۆراك‌پێش���نیاره‌كه‌ی‌وه‌زاره‌تی‌

بازرگانی‌بو.‌له‌نێوان‌ه���ه‌ردو‌پڕۆگرامه‌كه‌دا،‌پاره‌‌ی���ان‌كااڵ،‌باش���تر‌وای���ه‌‌له‌ماوه‌یه‌كی‌له‌بنه‌ڕه‌ت���ه‌وه‌‌پڕۆگرامه‌كه‌‌ دیاریكراودا‌بگۆڕرێ���ت.‌یه‌كه‌مین‌هه‌ن���گاو‌ئه‌وه‌یه‌‌به‌شه‌خۆراك‌ دابنرێ‌و‌ داهات‌ ئاستێكی‌بدرێت‌به‌‌خه‌ڵك.‌ئه‌م‌ئاسته‌‌ده‌كرێ�ت‌راپرس���ی‌ زانیاری‌و‌ به‌‌كۆكردن���ه‌وه‌ی‌دیاریبكرێت‌تا‌بزانرێت‌له‌چ‌ئاس���تێكی‌داهاته‌وه‌‌خواس���ت‌ده‌كرێته‌‌سه‌ر‌ئه‌م‌به‌ش���ه‌‌خۆراك���ه‌.‌دوات���ر‌پرۆگرامه‌كه‌‌بۆ‌نمون���ه‌‌هه‌م���و‌ئه‌وان���ه‌‌بگرێته‌وه‌‌ك���ه‌‌داهاتیان‌ل���ه‌‌‌2000دۆالر‌كه‌متره‌.‌ئ���ه‌و‌دامه‌زراوانه‌ی‌زانیارییان‌له‌س���ه‌ر‌موڵكوماڵ���ی‌تاك‌و‌خێزان���ه‌كان‌هه‌یه‌‌داهات���دا‌ له‌دیاریكردن���ی‌ ده‌توان���ن‌بریتییه‌‌ دوه‌م‌ هه‌ن���گاوی‌ هاوكارب���ن.‌له‌به‌كارهێنانی‌به‌ش���ێك‌له‌و‌پاره‌یه‌‌بۆ‌باش���كردنی‌كوالیتی‌و‌بڕی‌ئه‌و‌به‌ش���ه‌‌خۆراكه‌ی‌به‌تاك‌و‌خێزانه‌كان‌ده‌گات.‌له‌كورتكردنه‌وه‌دا،‌به‌چه‌ند‌قۆناغێك‌و‌پ���اش‌ئ���ه‌وه‌ی‌هه‌وڵده‌درێ���ت‌كه‌رتی‌كش���توكاڵی‌ببوژێت���ه‌وه‌‌كۆتای���ی‌به‌‌پڕۆگرامه‌ك���ه‌‌بهێنرێت‌تا‌خه‌ڵك‌فێری‌هه‌وڵ‌و‌ ن���ه‌كات‌و‌ وته‌مبه‌ڵی‌ به‌رخۆری‌كۆشش���ی‌جوتیاره‌كان‌بێنرخ‌نه‌كات.‌یان‌ستانداردی‌خاڵی‌یه‌كه‌م‌بهێنرێته‌‌خ���واره‌وه‌‌ب���ۆ‌)1000$(‌ب���ۆ‌نمونه‌.‌ئه‌مه‌یان‌قسه‌یه‌كه‌‌كاتی‌نه‌هاتوه‌،‌به‌اڵم‌ئه‌م‌پڕۆگرامه‌‌كاتێ���ك‌ئامانجی‌خۆی‌ده‌پێكێت‌كه‌‌ته‌نیا‌ب���ۆ‌تاك‌و‌خێزانی‌كه‌مده‌رامه‌ت‌بێت‌بۆ‌ماوه‌یه‌ك‌نه‌ك‌بۆ‌

تاهه‌تایه‌.*مامۆستای‌زانكۆ/‌به‌شی‌ئابوری

ئابووری)352(‌سێشه‌ممه‌‌2012/11/20 8

ئه وه ی گومرگی سلێمانی ده ستی به سه رداگرت، چه وری بوو یان دوگ؟!

به شه خۆراك بۆ ده وڵه مه نده كان"پرۆگرامی‌به‌شه‌‌خۆراك‌نه‌خۆشه‌و‌زه‌ره‌ر‌ده‌كه‌ین‌له‌‌به‌رده‌وامبونی،‌به‌اڵم‌شیفاكه‌ی‌دابه‌شكردنی‌پاره‌‌نییه‌"‌

‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئارام‌کەریم ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ بەشێکی‌کەمی‌دوگ‌لەناوخۆدا‌بەرهەم‌دەهێنرێت،‌زۆربەی‌لەئێرانەوە‌دەهێنرێت‌

‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئارام‌کەریم ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ کۆڵبەرێک‌خەریکی‌بارکردنی‌ئاردە‌

(352( سێشه ممه 92012/11/20 تایبه‌ت

شەرەفپارێزیی کورد لەفیلمێکی بەریتانیدا ئا: کاوە رەش، بەریتانیا

کەناڵی ITV بەریتانی، فیلمێکی دیکۆمێنتاری دەربارەی

کچە کوردێک، کە بەناوی شەرەفپارێزییەوە کوژراوە دەخاتە رو. ماوەی فیلمەکە چل و هەشت

دەقیقەیەو چوار ساڵی خایاندوە بۆ بەرهەمهێنانی.

ناوەرۆکی چیرۆکی ئەو فلیمە باسی تەواوی ژیانی بەناز مەحمودو

خێزانەکەی لەخۆدەگرێت، هەرلەسەرەتای هاتنیان

لەباشوری کوردستانەوە تاکۆتایی هێنان بەژیانی بەناز لەبەریتانیا.

ئامادەکاری ئەو فیلمە دیکۆمێنتارییە بەن���اوی:deeya khan خۆی کچێکە هاوش���ێوەی لەکۆمەڵگایەکی گوتەنی بەن���ازدا گەورەبوەو دەڵ���ێ بۆیە من دەمەوێ ئەم چیرۆکەتان بۆ بگێرمەوە چونک���ە دەزانم تاچەند پاڵەپەس���تۆ دەخرێتە س���ەر کچان و ژن���ان لەناو بەکارهێنانی بەه���ۆی خێزانەکانماندا ترس و زەبرو زەنگ کاتێک پێیەکانمان بخەینە ئەودیوو ئەو س���نورو هێاڵنەی خێزان���ەکان بۆم���ان دی���اری دەکەن. لەهەم���ان کاتدا چەن���د کارەکتەرێکی گرینگ و س���ەرەکی نێو ئەو روداوەش روداوەکان گفتوگ���ۆو و بەش���داری دەگێرنەوە کە پەیوەندیان بەکەیس���ی ش���ەرەفپارێزییەوە قوربانییەی ئ���ەو هەی���ە. Caroline Goode پۆلیس���ی تایبەت���ی لێکۆڵین���ەوەو بەدواداچونی کەیس���ی بەناز دەڵ���ێ، خێزانی بەناز بەه���ۆی لەناوب���ردن و کۆتایی هێنان بەژیان���ی کچەکەیان، ویس���تویانە ئەو لەبی���رەوەری و زەین���ی خێزانەکیاندا بەنازمان بسڕنەوە. پێویستە هەمیشە لەیادبێ���ت چونک���ە هێش���تا کچان و ژنان���ی زیاتر لەنێو بەریتانیادا لەئازارو مەحم���ود بەن���از کوێرەوەری���دان.. لەدایکبوی کوردستانی عێراق، کاتێک من���داڵ ب���وە لەگ���ەڵ خێزانەکەی���ان لەدەس���ت رژێمی س���ەددام حوسەین، وەک پەنابەر رویان لەبەریتانیا کردوە. ژیانی منداڵی و گەورەبونی لەباش���وری

لەندەن بوە. ئ���ەو کچێکی ئارام و لەس���ەرخۆبو، هەمیش���ە ئ���ارەزوی دەک���رد خەڵکی بەدڵخۆش���ی ببینێت، مەیلی گفتوگۆی زۆری نەدەکرد، تەنها ژیانێکی خۆش و خێزانێکی بەختەوەری دەویس���ت. ئەو برۆکانی درێ���ژو چاوەکانی هەنگوینی، روم���ەت و کوڵمی وەک س���ێو، بەناز بەراس���تی شۆخ و ش���ەنگ بو، جگە نازناوی راس���تەقینەی خۆی، لەناوی ئامانە ئەمە بەکارهێناوە، )ناسکە(ی مەحمود، بێخاڵ قس���ەکانی وەسفی و خوش���کی گ���ەورەی بەن���ازن، کە بۆ لەس���کرینی بەروپۆش���ەوە یەکەمجار تەلەفزیۆنەوە دەردەکەوێت. بێخاڵ کە ئێس���تا لەناونیش���انێکی نهێنی و دور لەک���ەس و کاری ژیان بەس���ەر دەبات دەڵێ���ت، بەویس���تی خ���ۆم نییە کە نەتوانم دەم و چاوم بش���ارمەوە لەژێر پەچەو روپۆشدا، بەڵکو ئەوە خێزان و دەوروبەرەکەم���ە وام لێ���دەکات ب���ۆ پاراستنی سەالمەتی گیانم ئەمە بکەم . بێخاڵ پاش چەندین کێشەو پێکهەڵپژان لەگەڵ باوکی ماڵ���ەوە جێدێڵێت، ئەو دەڵێت بۆم نەبو نینۆکەکانم درێژبێت، یان بۆن لەخۆم بدەم، یان بەئارەزوی خ���ۆم جل و بەرگ بپۆش���م، زۆر جار بەتوندوتی���ژی و لێ���دان و جنێ���وی ناش���یرین باوکم روبەروم بۆتەوە. بۆیە

من کاتێک لەخوار تەمەنی شازدەساڵیدا ب���وم ماڵ���ەوەم بەجێ هێش���ت. هەر لەبەر ئەوەش لەس���اڵی 2002 بەهۆی هەڵهاتنم لەماڵ���ەوە هەوڵی لەناوبردنم لەالی���ەن خێزانەکەمەوە دراوە. براکەم پرس���یاری کرد کە دەیەوێت بمبینێت، ناوچەیەک���ی دیاریک���رد منیش چومە ئەوێ جانتایەکی دایەدەس���تم و گوتی نابێت ب���رۆ لەپێش���مەوە هەڵیبگرەو سەیری بدەیتەوە، بەچواردەوردا ئاور من مەکە چی دەک���ەم، لەپر بەپارچە تەنێکی قورس کێش���ای بەس���ەرمدا، قۆڵی خس���تە س���ەرملمەوەو پێکانی گرتم، منیش هەوڵ���ی خۆدەربازکردنم دەدا لەژێری، بەتوندی دەستیم گەست و چەن���د جارێک ش���ەقم لەئەژنۆکانیدا، لێ���م دورکەوتەوە. دەس���تمکرد بۆیە بەهاوارک���ردن بەس���ەریداو قیژاندم بۆ هەوڵدەدی بمکوژی؟ ئەویش دەقەیەک بەگریانێکی دەس���تیکرد بوو بێدەنگ قوڵ وەک ئاف���رەت. دواتر زۆر داوای لێبوردن���ی لێکردم. گوت���ی: بەاڵم من کورێکی گەورەم لەدوای باوکم، دەبێت ئەوە بکەم بۆ پاراس���تنی ش���ەرەفی خێزانەکەم���ان، ئەوەش���ی گ���وت کە باوکم پارەی داوەتێ بۆ ئەوەی لەناوم بەرێت. هەمو ئەو روداوانەی بەس���ەر بێخ���اڵ هاتون پێ���ش روداوەکانن کە

بەسەر بەناز دێت.بەناز لەتەمەنی حەڤدە ساڵی و لەساڵی هاوس���ەرییەوە، ژیانی دەچێتە 2003پالن���ی هاوس���ەرگیرییەکەش لەالیەن تەنها رێکدەخرێ���ت، خێزانەکەی���ەوە یەک جار بەناز ئەو کەس���ەی بینیوەو دە س���اڵ لەخ���ۆی بەتەمەنتر دەبێت. پاش���ان هاوس���ەرەکەی بەناز دەبات بۆ ش���اری )کۆڤەنت���ری(و ژیان لەوێ لە2005 دواتر دوس���اڵ بەسەردەبەن. بەن���از هاوس���ەرەکەی جێدەهێڵێ���ت و دەگەرێت���ەوە ماڵ���ەوە لەلەن���دەن. لەئۆکتۆبەری هەمان س���اڵدا سەردانی بنکەی پۆلیسی Croydon دەکات، تا سکااڵ تۆمار بکات دەربارەی مامەڵەی هاوس���ەرەکەی لەگەڵیدا. لەبەرئەوەی لەش���اری کۆڤەنتری روی���داوە لەالیەن west ناوچەی پۆلیس���ی کارمەندانی midlands وتوێ���ژی لەگەڵ دەکرێت، تۆم���اری ڤیدی���ۆی گفتوگ���ۆی نێوان بەنازو کارمەن���دەکان بۆ یەکەم جارە لەرێ���ی ئ���ەو فیلم���ەو تەلەفزێۆنەوە پۆلیس لەبنکەی کە نیش���اندەدرێت، پۆلی���س کارمەن���دی ئەنجام���دراوە. پرس���یار لە بەناز دەکات کە سەرەتای کێش���ەکان چۆن سەریهەڵداوە؟ بەناز: هاوسەرەکەم بیرکردنەوەی پەنجا ساڵ لەمەوبەری هەیە، پیاوێکی توندوتیژە، هەرکاتێ���ک بیەوێ���ت لەگەڵم بخەوێت ئامادەو لەس���ەر پێیە، ئەگەر جارێک بڵێم نا ئەوهەرگی���ز لێم قبوڵ ناکات، بەزۆرەملی و هەرچی ئارەزوی بکات و بیەو ێ���ت لەگەڵم دەکات. هەندێک کات هەوڵم���داوە لێم دورکەوێت���ەوە، بەاڵم بەلێدان لە دەموچاوو سەرو راکێشانی پرچم بەرەنگارم بۆتەوە. چەندین جار پێی دەگوتم ئەگەر الی کەس باس���ی بکەیت کۆتایی بەژیانت دێنم. من تەنها 17 س���ااڵن بوم، ش���ارەزایی کولتورو داب و نەریتی خۆمان یان ئێرە نەبوم، من پیاڵوەکانی ئەو ب���وم، هەرکاتێک ئارەزوی بکردای���ە لەپێیەکانی دەکرد. وای لەخێزانەکەمان کردبو کە ئەویان لەمن خۆشتر بوێت و بروایان زیاتر بە ئەو بو، زۆربەی کەس���وکارم دور لەمن دەژیان، بۆیە هەمو ش���تێکی بەرامبەر دەکردم. بەشێک لەرۆژانی دەستدرێژی و لێدان وناخۆشییەکانم بەوێنەو نوسین تۆمارکردب���و، بەاڵم هەس���تی پێکردو هەموی لەناوبرد. لەدابونەریت و ئاینی ئێمەدا جیابونەوەی ژن و مێرد سەخت و ناخۆشەو هەروا ئاسان نییە، بەاڵم بۆ دواج���ارو دوای چەندین جار گەرانەوە

ماڵی بوکم ئێمە لێکجیابوینەوە.

بازدان بۆ ژیانیکی ترسناکترلەهاوسەرەکەی، جیابونەوەی دوای بەناز ژیانی خۆی خستە مەترسییەکی گەورەترەوە بەهۆی بینینی "رەحمەت" hello،ک���ە خێزانەکەی پێی رازی نابن i؟my prince how you doing . .love you "rahmat" you my lifeئەمانە چەند پەیامێکن بەناز لەرێگای مۆبایلەکەیەوە بۆ "رەحمەت"ی ناردوە. بەنهێنی ئەوان خۆشەویس���تییەکەیان هێشتبۆوە چونکە دەیانزانی کۆمەڵەگا چاودێرییان دەکەن. بەناز لەسەردانێکی دیکەدا بۆ بنکەی پۆلیس ئەوە دەخاتەرو کە چەند کەسێک بەئوتۆمبیل بەدوای کەوتون، بانگیانکردوە بەزمانی خۆیان تا لەگەڵیان سەربکەوێت و بیگەیەننە ماڵ���ەوە، بەاڵم ئەو س���ەردادەخات و دەروات. دومانگ دوات���ر بەناز لەگەڵ رەحم���ەت دەبینرێت، ئەوان یەکترماچ وێس���تگەی ل���ەدەرەوەی دەک���ەن Morden tube چەند کەسێکی ناسیاو راستەوخۆ ماڵەوەیان ئاگاداردەکەنەوە کە ئەوان چ���ی دەکەن لێرە. مەحمود باوکی بەن���از، کە برا گەورەی براکانی دیکەیەتی خ���ۆی وچەند برایەکی تری لەلەن���دەن دەژین، لەماڵ���ی ئاری برا گەنجەکەیان کە دەس���ەاڵتی بەس���ەر بەهۆی هەبوە، خێزانەکەیان���دا هەمو

پالن���ی زۆرەوە، س���امانێکی بون���ی کوشتنی بەناز دادەنرێت، بۆ هەفتیەک دواتر بەناز نامەیەک بۆ بنکەی پۆلیس دەب���ات، ناوی پێنج کەس لەئەندامانی خێزانەکەی تێدایە کە بەنیازن کۆتایی

بەژیانی بهێنن. گش���تی داواکاری victor templeجیابونەوەی ل���ەدوای بەن���از دەڵێ، کەوتۆت���ە لەپ���ر لەهاوس���ەرەکەی ئازادییەکی فراوانەوە، لەگەڵ رەحمەت یەکتر دەبینین و پەیوەندی تەلەفۆنیان هەبوە. هەربۆی���ە دوای ئەوە خێزانی بەناز پالنی کوشتنی دادەرێژن لەالیەن کەس���ی یەکەم���ەوە ئ���اری مەحمود مامی بەنازو کەس���ایەتی دەسەاڵتداری خێزانەکەی���ان و باوک���ی بەناز خۆی. گەنجەکانی بنەماڵەکەیان رادەس���پێرن تا بەناز لەناوبەرن. لەئێوارەی سەری ساڵی نوێدا، باوکی بەناز بانگ دەکات بۆ ماڵی کەس���ێکی خزمیان تا گفتۆگۆ بک���ەن دەربارەی کێش���ەکەی، باوکی بەخ���ۆی و جانتایەکی گ���ەورەو چەند brandy ج���ۆری خواردنەوەیەک���ی ک���ە هاوش���ێوەی ویس���کییە دەچێتە ماڵەکەو لەگەڵ بەناز دادەنیشێت، زۆر لەکچەکەی دەکات تا ئ���ەو خوارنەوە کحولییان���ە بخواتەوەو س���ڕو بێهۆش بێت. بەناز دەڵێت باوکم پاش کەمێک لەژورەک���ەی ترەوە بە دەستکێش���ی الس���تیک و پێ���اڵو کاالوە دەرکەوت، من ویستم لەس���ەر قەنەفەکان هەستم دەس���تی گرتم و گوتی دانیشە خەوت دێت بۆ خۆت لێرە راکش���ێ، چاوەرێی دەک���رد تا من بێهۆش ی���ان بخەوم بم کوژێت. چەند جارێک بەناو ژورەکاندا دەهات و چو، منیش سەیری دەرگای پش���تەوەم کرد کلیلی پێ���وە بو ئەو لەژورەک���ەی تر بو م���ن لەپر رامکردە دەرەوە بەبێ پێاڵو بەن���او جادەکەدا دوکانیکی گەیش���تمە ت���ا رامک���رد، کۆفی، دواتر س���تافی نەخۆش���خانەو پۆلی���س هاتن بەاڵم پۆلی���س بروایان پێنەک���ردم گوتیان تۆ سەرخۆش���ی، بەڵکو س���زای پێژماردنی ش���کاندنی شوشەی پەنجەرەی دەرگای پشتەوەی ماڵەکەیان خستە ئەستۆی من. )دینا مافەکانی لەرێکخراوی بەرپرس نامی( ئافرەتانی ک���وردی و ئێرانی، ئاگادار قوربانییەکەیە. کەیس���ی لەت���ەواوی دەڵێ بەن���از ئەگەرچی جارێک هەوڵی دەگەرێتەوە ب���ەاڵم دراوە کوش���تنی ماڵەوە. لەمانگی یەکی 2006 رەحمەت س���کااڵ الی پۆلی���س دەکات کە بەناز تایبەت کارمەن���دی بێسەروش���وێنە، Caroline Goode بەناز بەکەیس���ی دەڵێ ئێمە دەستمانکرد بە لێکۆڵینەوە بەاڵم تەنها کەسێکیش یارمەتیدەرمان نەبو لەرەوەندی کوردی لەدەستکەوتنی سەرەداوێک دەربارەی بەناز، لەکاتێکدا زیاد لەسەد کەس لەکوردەکان دەیانزانی بەناز چی بەس���ەرهاتوە. لەسەرەتای مانگی س���ێی 2006 کەس���ێکی کورد تەلەف���ۆن بۆ بێخاڵی خوش���کی بەناز دەکات و پێی دەڵێت کەسی دوەم کە دەبێت بکوژرێت ت���ۆ دەبێت. پۆلیس پێشترو بەر لەدیارنەمانی بەناز زانیاری بەدەستی بەناز خۆی درابوە دەستیان کە ن���اوی پێنج ک���ەس لەخێزانەکەی م.ح(، م.ع، ح، )ع. ب���وە. تێ���دا هەرس���ێکیان ئامۆزای یەکترو ئامۆزای تاوانبارکرا بەنازبون. موحەمەد حەمە به کوشتن و سزادرا، ئەگەرچی هێشتا تەرم���ی بەناز نەدۆزراب���وەوە. بەهۆی بون���ی GPS لەمۆدێلی ئۆتۆمبیلەکەی ئ���ەو هەم���و موحەم���ەد حەم���ەدا، ش���وێنانە تۆمارکرابون لەنێوان هەردو

ش���اری لەندەن و بێرمینگهام، پۆلیس گەران بۆ بەکارهێنا هەلیکۆپەت���ەری توانرا بۆی���ە بەش���وێن جێگاکانی���دا هەندێک بێرمینگهام���دا لەوخان���وەی زانیارییان بەه���ۆی بینینی بەفرگرێک لەن���او باخچەی پش���تەوەدا دەس���ت بکەوێ���ت، کە ژێ���ری کرابێت بەگۆری بەن���از. چەن���د پس���پۆرێکی تایبەت پۆلیس کارمەندی و بەشوێنەوارناسی caroline goods دوای گەران لەقواڵیی ش���ەش پێ و لەدیمەنێک���ی تراجیدیی سەختدا، الشەی بەناز لەناو جانتایەکدا دەدۆزنەوە. سێ کەس لەئامۆزاکانی و ب���اوک و مامی بەناز تاونبارو س���زای هەت���ا هەتایی���ان بەس���ەردا س���ەپا، ئێس���تا لەزینداندا ژیان بەسەردەبەن. پۆلیس���ی بەریتانی دەڵێت، ئەگەرچی بەناز لەناومان���دا نەمابو، بەاڵم نەمان لەدەس���تمان بکوژەکان���ی هێهش���ت دەربچن. بۆ دواجار دو لەبکوژەکانمان لەکوردستانی عێراقەوە، لەالیەن تیمی تایبەت���ی پۆلیس���ی بەریتان���ی و ئەو بەنازدا لەکەیسی کاریان کارمەندانەی دەکرد هێنایە بەردەم دادوەر، چونکە بەناز بەش���ێک بو لەئێمە . لەناوخۆی بەریتانیاش���دا نۆ کارمەن���دی پۆلیس بەهۆی کەمتەرخەمیان لەبارەی کەیسی

بەناز، لێپرسینەوەیان لەگەڵ کرا.

به ناز مه حمود

چه ند دیمه نێک له فیلمی کەناڵی ITV - به ناز له کاتی لێکۆڵینه وه ی پۆلیسدا گۆره که ی به ناز ده ستگیرکردنی بکوژه که ی به ناز

ئامادەکاری ئەو فیلمە کچێکە خۆی گوتەنی

لەکۆمەڵگایەکی هاوشێوەی

بەنازدا گەورەبوەو دەڵێ بۆیە من دەمەوێ ئەم

چیرۆکەتان بۆ بگێرمەوە چونکە

دەزانم تاچەند پاڵەپەستۆ

دەخرێتە سەر کچان و ژنان لەناو

خێزانەکانماندا کاتێک پێیەکانمان

بخەینە ئەودیوو ئەو سنورو خەتانەی

خێزانەکان بۆمان دیاری دەکەن

هاوسەرەکەم بیرکردنەوەی پەنجا

ساڵ لەمەوبەری هەیە، پیاوێکی

توندوتیژە، هەرکاتێک بیەوێت

لەگەڵم بخەوێت ئامادەو لەسەر

پێیە، ئەگەر جارێک بڵێم نا لێم قبوڵ ناکات

باوکی بەخۆی و جانتایەکی

گەورەو چەند خواردنەوەیەکی brandy جۆریکە هاوشێوەی

ویسکییە دەچێتە ماڵەکەو، زۆر

لەکچەکەی دەکات تا ئەو بخواتەوەو سڕو بێهۆش بێت

C M Y K

له‌فه‌یسبووکه‌وه‌

11 ره‌نگاڵه ره‌نگاڵه(352( سێشه ممه 102012/11/20 (352( سێشه ممه 2012/11/20

حیكمه تی كورد

ترشیات خواردن به شه كری كڵۆوه چه ند ناخۆشه ، گوێگرتن له خوتبه ی به عزه مه س���ئولێكی خوێنشیرین س���ه د ئه وه نده ، به تایبه ت ئه گه ر خوتبه كه ئیرتیجالی بێت و كابراش زو زو، عه ی���ب نه ب���ێ ، س���ه ری نه بێت. ون ل���ێ مه وزوعه ك���ه ی دی���اره له بارودۆخی ئاوا ناله باری قه ومی و چینایه تیدا دو حادیس���ه یه كه م ئ���ه ده ن. حادیس���ه ی رو ئه وه یه ده ست و پێوه نده كانی كابرا گورج دێنه ده ست و به چه پڵه یه كی قایم و ناوه خت شته كه ی بۆ له حیم ده كه نه وه . حادیس���ه ی دوه میش چه كه ره كردنی كۆمه ڵه پرسیارێكه له ناخی میوان���ه ناعیالجییه كاندا كه ئه م چ���واره ی خواره وه هه ره

ئاسانه كانیانن.• چاره نوسی وه زعه قرچۆكه كه ی

هه رێم و به غدا به چییه وه به نده ؟ئه لف- بێ ئه قڵیی مالكی .

بێ - حیكمه تی كورد.جیم- شه قی ئه مریكا.دال- خواهیشی ئێران.

فیلمه ك���ه ی كۆتای���ی ه���ێ - دیمه شق.

• به نیس���به ت ك���ۆڕی زانیاری ك���ورده وه ، خه ته رتری���ن هه ڵه ی

چاپ كامه یه ؟ئه لف- سیستمی سویدی بكات

به سیسه می سویدی .ب���ێ - له بات���ی خزمه تگ���وزاری

بنوسرێ خزمگوزاریی .گه ل���ی )خه بات���ی جی���م- كوردستان(ی لێ ببێت به خه باتی

گه لێ كوردستان.دال- له جیات���ی كابینه ی حه وت

بنوسێ كابینه ی خه وت.هێ - رێكه وتنی ستراتیجی بكات

به رێك كه وتنی ستراتیجی .

كورد و ش���ه ڕی له خورماتو، •ع���ه رب زه المێك���ی تیا ك���وژرا، زه المه ك���ه توركم���ان ب���و. ئه مه

مه عنای وایه :ئه ل���ف- ق���ه زای گ���ۆزه كه وت

له دیزه ؟قایمقامی گ���ۆزه ق���ه زای بێ -

نییه ؟جی���م- زۆر غه ڵه ت���ه ئینس���ان

ته ره فی سێیه م بێت؟دال- شه ڕ به س خه ڵكی بێتاوانی

تیا تیا ئه چێ ؟هێ - سیروان لێشت نه ده م هه ر

ئه مبه ی .

• عاده ته ن ك���ورد بۆچی پێی ناخۆشه مرور رایگرێت؟

ئه لف- چونكه هیچ موخاله فه ی نه كردووه ، مرور شه ڕ ئه فرۆشێ .

ئیش���ی له به رئ���ه وه ی ب���ێ - عه جه له ی هه یه له سه هۆڵه كه .

جیم- چونكێكم ئه گه ر ئێس���تا رایگرێ���ت، س���به ینێش جورئه ت ئ���ه كات ئه ڵێ ئاده ی كوا ئیجازه و

سه نه وییه كه ت.دال- ه���ی ئه وه ی���ه نه ختێ���ك خه یاڵ���ه ، ئه گین���ا وه ختی تر وا

نییه .هێ - واڵته كه م هه زار موخاله فه ی راس���ت ئه گه ر تیایه ، گه وره تری ئه كه ن با بچن ئه وانه حه ل كه ن.

گاکاوڕ

کارەکان���ت کۆنترۆڵ دەکەت و بەس���ەر س���ەردەکەویت گرفتانەدا گی���رو ئەو دێنەپێش، کارەکەت���دا کەلەبوای���ری کەهاوبەش���ێکی لەوەدەکەیتەوە بی���ر بۆژیانی گونجاو دەستنیش���ان بکەیت

هاوسەرگیریت.

رێگ���ری لەبەهرەکانت مەکەو هەوڵبدە هاوکاری لەکەس���انی ت���ر وەربگریت بۆ پێشخس���تنی کارەک���ەت، لەبواری کارەکەشتدا هەست بەئارامی دەکەیت و رکەبەرێک���ت هی���چ هەس���تناکەیت

هەبێت.

هاتن���ی کۆتای���ی بەه���ۆی هەس���ت تاقیکردنەوەکانت���ەوە بەئاسودەیی دەکەیت و دەتەوێت پشوو بدەیت، هەوڵبدە قەرەبووی ئەو کارانە بکەیتەوە کەبەهۆی تاقیکردنەوەکانتەوە

نەوتوانیوە بەئەنجامیان بگەیەنیت.

کۆمەڵێک هۆکاری دەرەکی دەبنەهۆی نائارام���ی، قەلەق���ی و نائومێدب���ون و س���ەربکەویت، بەس���ەریاندا هەوڵبدە لەروی کۆمەاڵیەتیەوە چەند کەس���ێک دەناس���یت کەدەبنە ه���ۆی دەوڵەمەند

کردنی بیر وراکانت.

سەرپێچی لەیاساکانی کارەکەت مەکەو ئەم هەفتەی���ە پابەندبە پێوەی چونکە لەش���وێنەکەتە، چاویان رکابەرەکانت لێک زیاتر لەگەڵ خۆشەویس���تەکەتدا نزیک دەبن���ەوە و ئەمەش دەبێتە هۆی

ئارامیت.

م���ەدە و بەخێرای���ی بریارەکان���ت لێبکەیتەوە بی���ری ب���اش هەوڵب���دە چونکە دەبێتە هۆی شکس���ت هێنانت ئاس���ودەی ئارام���ی و لەکارەکەت���دا، دەگەرێتەوە بۆ پەیوەندیەکەتان لەگەڵ

خۆشەویستەکەتدا.

هەڵمەقورتێنەو لەکاریخەڵ���ک خ���ۆت بەبێدەنگی کارەکان���ت بکە، بۆئەوەی بەخۆشەویس���تەکەت بگەیت پێویستە ببیت���ەوە نزی���ک دۆس���تەکانی ل���ە بەمەش س���ەرنجی خۆشەویس���تەکەت

رادەکێشیت.

مەک���ەوە و خەیااڵتەکان���ت دوای���ی بروان���ە، لەکارەکان���ت واقیعیان���ە چونکە ئەوە دەبێتە هۆی نائومێدیت نەهاتنیان���ەوە، ب���ەدی بەه���ۆی گرنگی زیات���ر س���ۆزداریدا لەبواری

بەخۆشەویستەکەت بدە.

تایبەت کارێکی لەدامەزراندن���ی بیر بەخ���ۆت دەکەیتەوە و تا چیتر لەگەڵ کەسدا کارنەکەیت، خۆشەویستەکەت هەراس���ان مەکە و هەوڵبدە کارەکانت بەئەنج���ام لەگەڵی���دا بەهێمن���ی

بگەیەنە.

ئەم ه�������ەفتەییە کۆمەڵێک چاالکی دێن�������ەپێش����ەوە، ب����ۆ گرنگ����ت کۆمەڵێ����ک روداو لەبواری کارەکەتدا سۆزداریش����ەوە ل����ەروی رودەدات، هەڵەش����ەیانە بەش����ێوەیەکی

هەڵسوکەوت مەکە.

گ������ەش���ەدەکەن و کارەکان���ت دەبێت��ە ئەم���ەش دەب���ن ف���راوان هۆی س���ەرقاڵیت و دەسکەوتت زیاد دەکات، کاتێک���ی گونج�����اوە رازی دڵت بۆئەو کەسە بدرکێنیت ک�������ە

خۆشتەوێت.

قرژاڵدوانه‌‌

زی���اد لەرێگەی���ەک دەگریت���ە بەر بۆ روبەروبون���ەوەی رکەبەرەکەت لەبواری کارکردنتدا ئەمەش دەبێتە هۆی بێزاریت، عین���ادی لەگ���ەڵ خۆشەویس���تەکەتدا مەک���ە و هەلێک���ی دیک���ەی پێبدە بۆ

راستکردنەوەی هەڵەکانی.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر

د.شێرکۆ عه بدواڵده ینوسێت

ئا: ئاوێنه ، هه ولێر

كچه گۆرانیبێژی لوبنانی حه سنا مه ته ر كه ئێستا له شاری

هه ولێره به نیازه له ئاینده دا گۆرانییه ك به زمانی كوردی

بڵێت و راشیگه یاند كه له شاری هه ولێر هه ست به خۆشحاڵی

ده كات.

داواكاری له سه ر حه سنا مه ته ر ده س���ته ی راگه یاندن���ی عێراقی و به هه ماهه نگی له گه ڵ باڵیۆزخانه ی عێراق له لوبنان س���ه ردانی شاری وابڕیار سه ره تا كردوه و هه ولێری بوه ك���ه پێن���ج رۆژ بمێنێته وه ، به اڵم وه ك خ���ۆی ئاماژه ی پێدا، هه ولێر و خه ڵكی خۆشه ویس���تی زۆری خه ڵكانێكی نیشته جێبونی لوبنان���ی و بیان���ی ، هانیانداوه كه هه تا سه ری ساڵی نوێ له هه ولێر

بمێنێته وه .حه سنا مه ته ر له چاوپێكه وتنێكدا ئاوێن���ه كان گۆڤ���اری له گ���ه ڵ داهات���ودا له ژم���اره ی ك���ه باڵوده كرێته وه خۆش���حاڵی خۆی كه پێش���وازییه ی ب���ه و ده ربڕی له هه ولێ���ر لێیانك���ردوه ، ئامانجی سه ردانه كه شی س���ازدانی چه ند دیمانه یه كی تیڤی و رۆژنامه وانییه ، هه روه ها بۆ پاڵپش���تی له گۆرانی )الخبر( ك���ه گۆرانییه كی عێراقی ره س���ه نه و هی )د.ف���ازڵ عه واد(

ه وتی "به ڕاس���تی ئه و گۆرانییه م جێگه ی باش���ی له دڵ���ی خه ڵكی عێراق���دا كردۆته وه ، بۆیه ئه مه ش وام لێ���ده كات له ئێس���تادا بی���ر له گۆرانییه كی كوردیش بكه مه وه ، بۆ ئه م مه به س���ته قس���ه له گه ڵ

ئاوازدانه رێكی كورد كراوه ".دوا ئاماژه پێدان���ه جێگ���ه ی ئه لبومی گۆرانیبێژ حه سنا مه ته ر ده گرێت و له خۆی تراك هه ش���ت له نێویاندا گۆران���ی )الخبر(ه كه

به شێوه زاری عێراق وتویه تی .

به‌كوردی‌‌گۆرانی‌‌ده‌ڵێت ئا: شه نگه حه سه ن

رێژه ی بینه رانی فیلمی سینه مایی "شیرین" سی هه زاری تێپه ڕاند و به پێی ئاماره نافه رمییه كانیش رێژه ی )%60(

ی بینه ره كانی "ئافره ت" بون.

له یه ك���ه م رۆژی جه ژن���ی قوربانه وه فیلمی سینه مایی "ش���یرین" له ته الری هونه ر له ش���اری س���لێمانی له دو كاتی جیاوازدا نمایشكرا و رۆژانه خه ڵكانێكی زۆر بین���ه ری ئ���ه و فیلم���ه ن، به وته ی ناوه ڕاس���تی هه تا ده رهێنه ره كه ش���ی هه فت���ه ی رابردو، نزیكه ی س���ی هه زار كردوه و فیلمه كه یان ته ماش���ای بینه ر ل���ه و رێژه ی���ه ش )60%(ی ئافره تان و

خێزانه كان بون.)ش���یرین( س���ینه مایی فیلم���ی له ده رهێنان���ی هونه رمه ند )حه س���ه ن عه لی (ی���ه و ژماره ی���ه ك ئه كته ر رۆڵیان تێ���دا ده بینی ك���ه س���ه ره كیترینیان هونه رمه ندان )ش���وان عه توف و به یان

عوسمان و نه رمین كاوانی (ین.چیرۆكێك���ی )ش���یرین( فیلم���ی ئازاره كانی له كێشه و باس رۆمانسییه و چه ن���د ده كات، ك���ورد ئافره تان���ی وێنه گیراوه و له كوردس���تان دیمه نێكی

به شی كۆتاییشی له پاریسی پایته ختی واڵتی فه ڕه نسا وێنه گیراوه .

ئ���ه وه ی له و فیلمه دا جێی س���ه رنجه كه به ش���ێكی زۆری بینه ره كان ئافره ت ب���ون ئه وه ش له به رئ���ه وه ی نێوه ڕۆكی فیلمه كه ب���اس له كێش���ه و ئازاره كانی

ئه وان ده كات. هێڤا شۆڕش كچێكی ته مه ن بیست و پێنج ساڵه و له كه رتی تایبه تدا كارده كات، ئه و، بااڵبه رزێكی گه نم ره نگه و یه كێكه ل���ه و ئافره تانه ی به پێویس���تی زانیوه فیلمه كه ببینێت بۆئه وه ی له و رێگه یه وه ئاستی سینه ما و فیلمی كوردی بزانێت، ب���ۆ چیرۆكی هۆكارێك���ی دیكه ش���ی فیلمه كه گه ڕانه وه كه رۆمانس���ی بوه و باس���ی ئافره تی كردوه و ئ���ه دا و رۆڵی به الوه سه ره كییه كانیش���ی كاره كته ره

گرنگ بوه .هه رچه نده به پێی ئاماره نافه رمییه كان و به وت���ه ی زۆربه ی ئافره ت���ان، چیرۆكی فیلمه ك���ه باس له كێش���ه كانی ئافره ت ده كات، ب���ه اڵم به ش���ێكی دیك���ه له و ئافره تان���ه ی كه فیلمه كه ی���ان بینیوه ، "زیاده ڕۆیی " هه ندێج���ار كه پێیانوایه

له پرسی ئافره تدا كراوه .دێهات ئه حمه دی ته مه ن بیس���ت و دو س���اڵ خوێندكاری قۆناغ���ی چواره می

)60%(ی بینه رانی "شیرین" ئافره ت بون

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

له گوندێكی سه ر به قه زای سۆران، هاواڵتییه ك بۆ تۆڵه كردنه وه

له كوشتنی "گۆلك، واته جوانه گا"كه ی ویستویه تی چه ند گورگێك بكوژێ ،

به اڵم پڵنگێك به ته ڵه كه وه بوه و له بنه ڕه تیشدا هه ر پڵنگه كه گۆلكه كه ی

كوشتوه .

چه ن���د رۆژێك له مه وبه ر هاواڵتییه كی دانیش���توی گوندی س���یتكانی س���ه ر به ناحیه ی دیانای قه زای سۆران الشه ی كوژراوه كه ی جوان���ه گا" واته "گۆلك، ژه هراوی كرد و پاش���ان ب���ه و هۆیه وه پڵنگێ���ك به كوژراوی ل���ه الی گۆلكه كه ده ڵێت هاواڵتییه ك���ه ش دۆزرای���ه وه ، "ئێمه چ���اوه ڕوان بوین چه ند گورگێك بگه ڕێن���ه وه س���ه ر الش���ه ی گۆلكه كه ت���ا ژه ه���راوی ببن، كه چ���ی پڵنگێك

گه ڕایه وه و ژه هراوی بو".ئ���ه و هاواڵتیی���ه كه ن���اوی "مۆفه ق محه مه د"ه ب���ۆ ئاوێنه ی رونكرده وه كه به هیچ شێوه یه ك نه یزانیبو پڵنگی له و ج���ۆره له ناوچه كه یاندا ه���ه ن، چونكه ش���اره زای ئه و ج���ۆره ئاژه اڵنه نییه ، هه روه ها له وه رزی به هاریشه وه "گۆلك و گا"یه كانی له چیان و كێش���ه یان نه بوه ، بۆیه ئه گه ر بیزانیایه پڵنگ ئه و گۆلكه ی مراندوه ، ئه وه به هیچ ش���ێوه یه ك ئه و

گۆلكه ی ژه هراوی نه ده كرد.ناوبراو رونیشیكرده وه كاتێك له شی گۆلكه كه ی بینوه ، پڵنگه كه ته نها گازی له قوڕگی گرتبو، به اڵم هیچ ش���وێنێكی هه روه ها نه كردب���و، برین���دار دیكه ی نزیكه ی س���ێ كیل���ۆی له ڕانی دواوه ی خواردبو، پاشان الشه كه ی جێهێشتبو.مۆف���ه ق وتی "دوای ئه وه ی الش���ه ی گۆلكه كه م ژه هراوی كرد، دواتر خه ڵكی گوند پێیانوتم كه ئه وه گورگ نه بوه ئه و گۆلكه ی خواردوه ، چونكه ئه گه ر گورگ بوایه ، هه موو الشه كه ی ده خوارد، جگه له وه ش به ته نه���ا گورگێك نه یده توانی كارێكی له و ش���ێوه یه بكات"، هه روه ها مۆفه ق وتی "گ���ورگ به ته نها ناتوانێت له به رئه وه ی ئه نجامبدات وه ها كارێكی ئه و گۆلكه ، گای جوتكردنی له گه ڵ بو و به رگرییان ده ك���رد، به اڵم له به رئه وه ی

ژه هریان بۆ گورگ دانا، كه چی پڵنگ به ركه وت

پڵنگه ك���ه له ڕاده ب���ه ده ر به هێ���ز بوه نه یانتوانیوه به رگری بكه ن".

س���ه باره ت به كوش���تنی ئه و پڵنگه ، س���ۆران، ڤێتێرن���ه ری به ڕێوه ب���ه ری به ئاوێن���ه ی عوم���ه ر د.س���ه یده وان راگه یاند كه زۆر ش���ێوه و جۆری پڵنگ هه ن و له ناوچه یه ك بۆ ناوچه یه كی دیكه جیاوازن. ئه و پڵنگه ی كه ژه هراوی بوه و الشه كه یان بۆ ڤێرتێنه ری سۆران هێنا، نزیكه ی40 چل تا په نجا ساڵێك ده بێت ك���ه ئه م جۆره پڵنگانه له كوردس���تان

نه ماون.ناوب���راو ئام���اژه ی ب���ه وه دا كه ئه و پڵنگه هه یكه له كه ی ته واو گه وره بوو، هه رچه نده مردبو، به اڵم ته ندروستیه كه ی كێش���ه ی نه بوه و هه م���و ئه ندامه كانی نه بوه و الوازیش هه روه ه���ا ته واوبون و هیچ ئاس���ه وارێكی برین���داری و لێدان و خنكان���ی پێوه نه بوه ، به اڵم الش���ه كه

بۆگه ن و كرمێ بوبو، چونكه دوای سێ رۆژ چونه ته سه ر الشه كه و هێناویانه ته

الی ئێمه .ك���ه ئاش���كرایكرد س���ه یده وان د. پڵنگه ك���ه نێر ب���وه و درێژییه كه ش���ی 110س���انتیم و به رزییه كه شی 70سانتیم بوه ، ته مه نیش���ی له نێوان ش���ه ش تا

هه شت سااڵندا بوه .ئه نجامدانی پشكنینی به مه به س���تی زیاتر بۆ ئه و پڵنگه ، ئێس���تا الشه كه ی دراوه ته ده س���ت رێكخراوێك بۆئه وه ی بكه ن و له س���ه ر زیاتری لێكۆڵینه وه ی پێده چێت ئه گه ر بۆگه نبونه كه ی نه بێته رێگر، ئه و رێكخراوه الش���ه كه ی مۆمیا بكه ن و له مۆزه خان���ه دایبنێن، چونكه ئه گ���ه ر ده گمه ن���ه ، زۆر جۆره ك���ه ی مۆمیاش نه كرا، ئه وا ورگ و ڕیخۆڵه كانی ده رده كه ن و پێسته كه ش���ی ده هێڵنه وه

بۆ مۆزه خانه .

ئا: ئاوێنه

مامۆستا شوكوراڵی بابان به یه كێك له بێژه ر و ده نگه ره سه نه كانی نێو رادیۆی كرماشان و رادیۆی به شی

كوردی تاران داده نرا شه وی شه ممه ی رابردوو له ته مه نی 89

ساڵیدا له شاری تاران كۆچی دواییكرد.

ش���وكروڵاڵی بابان ساڵی )1923( له شاری سنه ی كوردستانی رۆژهه اڵت له دایكبوه و چه ندین ساڵ له ڕادیۆكانی )كرماشان، سنه و تاران( وه كو بێژه ر و توێژه ری ئه ده بی، ش���اعیر، وه رگێڕ و نوسه ر كاریكردوه ، دواجار له كاتژمێر (12:50( خوله كی ش���ه وی شه ممه ی راب���ردوو له ماڵه كه ی خ���ۆی له تاران كۆچ���ی دوایی كرد و پێش���نیوه ڕۆی به هه شتی له گۆڕس���تانی یه كشه ممه زارای تاران له به ش���ی هونه رمه نداندا

به خاكسپێردرا.له و باره یه وه هونه رمه ندی گه وره ی كورد مامۆس���تا )مه زهه ری خالقی ( له لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه به م چه ند دێ���ڕه باس���ی له باب���ان ك���رد و وتی "مامۆستا ش���وكورواڵی بابان یه كێك بوو له ئوده با و فه رهه نگ په روه ره كانی كورد له س���ه ده ی رابردودا، بۆ كورد وجودی ئه و كه س���ایه تییانه هه رچی زیاتر بێت پێویسته ، ده توانین بڵێین جێگه یه كی مامۆستایه ئه و به كۆچی هه ره مه زن خاڵی ده ب���ێ و به مزوانه ناتوان���رێ پڕبكرێت���ه وه ، مامۆس���تا ئه دیب و بێژه ر و ش���اعیر و ئینسانێكی ب���وو، راس���تپه روه ر مرۆڤپ���ه روه ر و ناتوانی���ن به چه ن���د ده قیقه و وتارێك باسی بكه ین، هه ر ئه وه نده ده توانین

بڵێین كه بێژه ر وه ك���و بابان ش���وكورواڵی له هه موو ماڵێك هه یه و وه كو نوسه رێك له كتێبخانه ی كوردیدا جێگه ی هه یه ، وه كو مرۆڤێكی كوردپه ره ست له هه موو

كوردستاندا جێی تایبه تی هه یه ".

زانكۆیه و ئه سمه رێكی بااڵ مامناوه نده ، له گه ڵ ده سپێكی نیشاندانی فیلمه كه دا مه به ستی كه رونیكرده وه بینیویه تی و بوه بزانێ���ت ئایا له و فیلم���ه دا هه قی ته واو دراوه به باس���ی ئافره تی كورد، ب���ه اڵم وه ك ئه و وت���ی "به داخه وه وا نه ب���و، به ڵك���و زیاده ڕۆیی له پرس���ی

ئافره تدا هه بو". فیلمی ده رهێن���ه ری له به رامب���ه ردا له لێدوانێكدا عه لی حه سه ن "شیرین"، بۆ ئاوێن���ه رایگه یاند ك���ه هه رچه نده ئامارێكی ته واویان ال نییه س���ه باره ت به و كه سانه ی فیلمه كه یان بینیوه ، به اڵم هه تا ناوه ڕاستی هه فته ی رابردو به پێی ئه و بلیتانه ی فرۆشتویانه نزیكه ی سی ه���ه زار بینه ریان هه بوه و له و رێژه یه ش

(60%(یان ئافره ت و خێزان بون.ناوبراو جه ختیكرده وه كه له به رئه وه ی كێش���ه و باس���ی فیلمه كه چیرۆك���ی ئازاره كان���ی ئافره تی ك���وردی كردوه ، بۆیه زۆرب���ه ی بینه ره كانیش ئافره تان

بون. وابڕی���اره فیلمی )ش���یرین( له ڕۆژی (9-12( له فیس���تیڤاڵی نێوده وڵه ت���ی دوب���ه ی نمایش���بكرێت و له ئاینده یه كی نمای���ش له س���لێمانی نزیكیش���دا

بكرێته وه .

خالقی چی بۆ مه رگی "شوكرواڵی بابان" ده ڵێت؟

فۆتۆ: ئاکۆ بەرپرسان و هاواڵتیان لەپڵنگە مردووەکە دەڕوانن

پڵنگەکە جۆره كه ی زۆر ده گمه نه ، ئه گه ر مۆمیاش نه كرا، ئه وا ورگ و ڕیخۆڵه كانی

ده رده كه ن و پێسته كه شی ده هێڵنه وه بۆ

مۆزه خانه

►

شوكرواڵی بابانفۆتۆ: بەختیار حسێن

C M Y K

له‌فه‌یسبووکه‌وه‌

11 ره‌نگاڵه ره‌نگاڵه(352( سێشه ممه 102012/11/20 (352( سێشه ممه 2012/11/20

حیكمه تی كورد

ترشیات خواردن به شه كری كڵۆوه چه ند ناخۆشه ، گوێگرتن له خوتبه ی به عزه مه س���ئولێكی خوێنشیرین س���ه د ئه وه نده ، به تایبه ت ئه گه ر خوتبه كه ئیرتیجالی بێت و كابراش زو زو، عه ی���ب نه ب���ێ ، س���ه ری نه بێت. ون ل���ێ مه وزوعه ك���ه ی دی���اره له بارودۆخی ئاوا ناله باری قه ومی و چینایه تیدا دو حادیس���ه یه كه م ئ���ه ده ن. حادیس���ه ی رو ئه وه یه ده ست و پێوه نده كانی كابرا گورج دێنه ده ست و به چه پڵه یه كی قایم و ناوه خت شته كه ی بۆ له حیم ده كه نه وه . حادیس���ه ی دوه میش چه كه ره كردنی كۆمه ڵه پرسیارێكه له ناخی میوان���ه ناعیالجییه كاندا كه ئه م چ���واره ی خواره وه هه ره

ئاسانه كانیانن.• چاره نوسی وه زعه قرچۆكه كه ی

هه رێم و به غدا به چییه وه به نده ؟ئه لف- بێ ئه قڵیی مالكی .

بێ - حیكمه تی كورد.جیم- شه قی ئه مریكا.دال- خواهیشی ئێران.

فیلمه ك���ه ی كۆتای���ی ه���ێ - دیمه شق.

• به نیس���به ت ك���ۆڕی زانیاری ك���ورده وه ، خه ته رتری���ن هه ڵه ی

چاپ كامه یه ؟ئه لف- سیستمی سویدی بكات

به سیسه می سویدی .ب���ێ - له بات���ی خزمه تگ���وزاری

بنوسرێ خزمگوزاریی .گه ل���ی )خه بات���ی جی���م- كوردستان(ی لێ ببێت به خه باتی

گه لێ كوردستان.دال- له جیات���ی كابینه ی حه وت

بنوسێ كابینه ی خه وت.هێ - رێكه وتنی ستراتیجی بكات

به رێك كه وتنی ستراتیجی .

كورد و ش���ه ڕی له خورماتو، •ع���ه رب زه المێك���ی تیا ك���وژرا، زه المه ك���ه توركم���ان ب���و. ئه مه

مه عنای وایه :ئه ل���ف- ق���ه زای گ���ۆزه كه وت

له دیزه ؟قایمقامی گ���ۆزه ق���ه زای بێ -

نییه ؟جی���م- زۆر غه ڵه ت���ه ئینس���ان

ته ره فی سێیه م بێت؟دال- شه ڕ به س خه ڵكی بێتاوانی

تیا تیا ئه چێ ؟هێ - سیروان لێشت نه ده م هه ر

ئه مبه ی .

• عاده ته ن ك���ورد بۆچی پێی ناخۆشه مرور رایگرێت؟

ئه لف- چونكه هیچ موخاله فه ی نه كردووه ، مرور شه ڕ ئه فرۆشێ .

ئیش���ی له به رئ���ه وه ی ب���ێ - عه جه له ی هه یه له سه هۆڵه كه .

جیم- چونكێكم ئه گه ر ئێس���تا رایگرێ���ت، س���به ینێش جورئه ت ئ���ه كات ئه ڵێ ئاده ی كوا ئیجازه و

سه نه وییه كه ت.دال- ه���ی ئه وه ی���ه نه ختێ���ك خه یاڵ���ه ، ئه گین���ا وه ختی تر وا

نییه .هێ - واڵته كه م هه زار موخاله فه ی راس���ت ئه گه ر تیایه ، گه وره تری ئه كه ن با بچن ئه وانه حه ل كه ن.

گاکاوڕ

کارەکان���ت کۆنترۆڵ دەکەت و بەس���ەر س���ەردەکەویت گرفتانەدا گی���رو ئەو دێنەپێش، کارەکەت���دا کەلەبوای���ری کەهاوبەش���ێکی لەوەدەکەیتەوە بی���ر بۆژیانی گونجاو دەستنیش���ان بکەیت

هاوسەرگیریت.

رێگ���ری لەبەهرەکانت مەکەو هەوڵبدە هاوکاری لەکەس���انی ت���ر وەربگریت بۆ پێشخس���تنی کارەک���ەت، لەبواری کارەکەشتدا هەست بەئارامی دەکەیت و رکەبەرێک���ت هی���چ هەس���تناکەیت

هەبێت.

هاتن���ی کۆتای���ی بەه���ۆی هەس���ت تاقیکردنەوەکانت���ەوە بەئاسودەیی دەکەیت و دەتەوێت پشوو بدەیت، هەوڵبدە قەرەبووی ئەو کارانە بکەیتەوە کەبەهۆی تاقیکردنەوەکانتەوە

نەوتوانیوە بەئەنجامیان بگەیەنیت.

کۆمەڵێک هۆکاری دەرەکی دەبنەهۆی نائارام���ی، قەلەق���ی و نائومێدب���ون و س���ەربکەویت، بەس���ەریاندا هەوڵبدە لەروی کۆمەاڵیەتیەوە چەند کەس���ێک دەناس���یت کەدەبنە ه���ۆی دەوڵەمەند

کردنی بیر وراکانت.

سەرپێچی لەیاساکانی کارەکەت مەکەو ئەم هەفتەی���ە پابەندبە پێوەی چونکە لەش���وێنەکەتە، چاویان رکابەرەکانت لێک زیاتر لەگەڵ خۆشەویس���تەکەتدا نزیک دەبن���ەوە و ئەمەش دەبێتە هۆی

ئارامیت.

م���ەدە و بەخێرای���ی بریارەکان���ت لێبکەیتەوە بی���ری ب���اش هەوڵب���دە چونکە دەبێتە هۆی شکس���ت هێنانت ئاس���ودەی ئارام���ی و لەکارەکەت���دا، دەگەرێتەوە بۆ پەیوەندیەکەتان لەگەڵ

خۆشەویستەکەتدا.

هەڵمەقورتێنەو لەکاریخەڵ���ک خ���ۆت بەبێدەنگی کارەکان���ت بکە، بۆئەوەی بەخۆشەویس���تەکەت بگەیت پێویستە ببیت���ەوە نزی���ک دۆس���تەکانی ل���ە بەمەش س���ەرنجی خۆشەویس���تەکەت

رادەکێشیت.

مەک���ەوە و خەیااڵتەکان���ت دوای���ی بروان���ە، لەکارەکان���ت واقیعیان���ە چونکە ئەوە دەبێتە هۆی نائومێدیت نەهاتنیان���ەوە، ب���ەدی بەه���ۆی گرنگی زیات���ر س���ۆزداریدا لەبواری

بەخۆشەویستەکەت بدە.

تایبەت کارێکی لەدامەزراندن���ی بیر بەخ���ۆت دەکەیتەوە و تا چیتر لەگەڵ کەسدا کارنەکەیت، خۆشەویستەکەت هەراس���ان مەکە و هەوڵبدە کارەکانت بەئەنج���ام لەگەڵی���دا بەهێمن���ی

بگەیەنە.

ئەم ه�������ەفتەییە کۆمەڵێک چاالکی دێن�������ەپێش����ەوە، ب����ۆ گرنگ����ت کۆمەڵێ����ک روداو لەبواری کارەکەتدا سۆزداریش����ەوە ل����ەروی رودەدات، هەڵەش����ەیانە بەش����ێوەیەکی

هەڵسوکەوت مەکە.

گ������ەش���ەدەکەن و کارەکان���ت دەبێت��ە ئەم���ەش دەب���ن ف���راوان هۆی س���ەرقاڵیت و دەسکەوتت زیاد دەکات، کاتێک���ی گونج�����اوە رازی دڵت بۆئەو کەسە بدرکێنیت ک�������ە

خۆشتەوێت.

قرژاڵدوانه‌‌

زی���اد لەرێگەی���ەک دەگریت���ە بەر بۆ روبەروبون���ەوەی رکەبەرەکەت لەبواری کارکردنتدا ئەمەش دەبێتە هۆی بێزاریت، عین���ادی لەگ���ەڵ خۆشەویس���تەکەتدا مەک���ە و هەلێک���ی دیک���ەی پێبدە بۆ

راستکردنەوەی هەڵەکانی.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر

د.شێرکۆ عه بدواڵده ینوسێت

ئا: ئاوێنه ، هه ولێر

كچه گۆرانیبێژی لوبنانی حه سنا مه ته ر كه ئێستا له شاری

هه ولێره به نیازه له ئاینده دا گۆرانییه ك به زمانی كوردی

بڵێت و راشیگه یاند كه له شاری هه ولێر هه ست به خۆشحاڵی

ده كات.

داواكاری له سه ر حه سنا مه ته ر ده س���ته ی راگه یاندن���ی عێراقی و به هه ماهه نگی له گه ڵ باڵیۆزخانه ی عێراق له لوبنان س���ه ردانی شاری وابڕیار سه ره تا كردوه و هه ولێری بوه ك���ه پێن���ج رۆژ بمێنێته وه ، به اڵم وه ك خ���ۆی ئاماژه ی پێدا، هه ولێر و خه ڵكی خۆشه ویس���تی زۆری خه ڵكانێكی نیشته جێبونی لوبنان���ی و بیان���ی ، هانیانداوه كه هه تا سه ری ساڵی نوێ له هه ولێر

بمێنێته وه .حه سنا مه ته ر له چاوپێكه وتنێكدا ئاوێن���ه كان گۆڤ���اری له گ���ه ڵ داهات���ودا له ژم���اره ی ك���ه باڵوده كرێته وه خۆش���حاڵی خۆی كه پێش���وازییه ی ب���ه و ده ربڕی له هه ولێ���ر لێیانك���ردوه ، ئامانجی سه ردانه كه شی س���ازدانی چه ند دیمانه یه كی تیڤی و رۆژنامه وانییه ، هه روه ها بۆ پاڵپش���تی له گۆرانی )الخبر( ك���ه گۆرانییه كی عێراقی ره س���ه نه و هی )د.ف���ازڵ عه واد(

ه وتی "به ڕاس���تی ئه و گۆرانییه م جێگه ی باش���ی له دڵ���ی خه ڵكی عێراق���دا كردۆته وه ، بۆیه ئه مه ش وام لێ���ده كات له ئێس���تادا بی���ر له گۆرانییه كی كوردیش بكه مه وه ، بۆ ئه م مه به س���ته قس���ه له گه ڵ

ئاوازدانه رێكی كورد كراوه ".دوا ئاماژه پێدان���ه جێگ���ه ی ئه لبومی گۆرانیبێژ حه سنا مه ته ر ده گرێت و له خۆی تراك هه ش���ت له نێویاندا گۆران���ی )الخبر(ه كه

به شێوه زاری عێراق وتویه تی .

به‌كوردی‌‌گۆرانی‌‌ده‌ڵێت ئا: شه نگه حه سه ن

رێژه ی بینه رانی فیلمی سینه مایی "شیرین" سی هه زاری تێپه ڕاند و به پێی ئاماره نافه رمییه كانیش رێژه ی )%60(

ی بینه ره كانی "ئافره ت" بون.

له یه ك���ه م رۆژی جه ژن���ی قوربانه وه فیلمی سینه مایی "ش���یرین" له ته الری هونه ر له ش���اری س���لێمانی له دو كاتی جیاوازدا نمایشكرا و رۆژانه خه ڵكانێكی زۆر بین���ه ری ئ���ه و فیلم���ه ن، به وته ی ناوه ڕاس���تی هه تا ده رهێنه ره كه ش���ی هه فت���ه ی رابردو، نزیكه ی س���ی هه زار كردوه و فیلمه كه یان ته ماش���ای بینه ر ل���ه و رێژه ی���ه ش )60%(ی ئافره تان و

خێزانه كان بون.)ش���یرین( س���ینه مایی فیلم���ی له ده رهێنان���ی هونه رمه ند )حه س���ه ن عه لی (ی���ه و ژماره ی���ه ك ئه كته ر رۆڵیان تێ���دا ده بینی ك���ه س���ه ره كیترینیان هونه رمه ندان )ش���وان عه توف و به یان

عوسمان و نه رمین كاوانی (ین.چیرۆكێك���ی )ش���یرین( فیلم���ی ئازاره كانی له كێشه و باس رۆمانسییه و چه ن���د ده كات، ك���ورد ئافره تان���ی وێنه گیراوه و له كوردس���تان دیمه نێكی

به شی كۆتاییشی له پاریسی پایته ختی واڵتی فه ڕه نسا وێنه گیراوه .

ئ���ه وه ی له و فیلمه دا جێی س���ه رنجه كه به ش���ێكی زۆری بینه ره كان ئافره ت ب���ون ئه وه ش له به رئ���ه وه ی نێوه ڕۆكی فیلمه كه ب���اس له كێش���ه و ئازاره كانی

ئه وان ده كات. هێڤا شۆڕش كچێكی ته مه ن بیست و پێنج ساڵه و له كه رتی تایبه تدا كارده كات، ئه و، بااڵبه رزێكی گه نم ره نگه و یه كێكه ل���ه و ئافره تانه ی به پێویس���تی زانیوه فیلمه كه ببینێت بۆئه وه ی له و رێگه یه وه ئاستی سینه ما و فیلمی كوردی بزانێت، ب���ۆ چیرۆكی هۆكارێك���ی دیكه ش���ی فیلمه كه گه ڕانه وه كه رۆمانس���ی بوه و باس���ی ئافره تی كردوه و ئ���ه دا و رۆڵی به الوه سه ره كییه كانیش���ی كاره كته ره

گرنگ بوه .هه رچه نده به پێی ئاماره نافه رمییه كان و به وت���ه ی زۆربه ی ئافره ت���ان، چیرۆكی فیلمه ك���ه باس له كێش���ه كانی ئافره ت ده كات، ب���ه اڵم به ش���ێكی دیك���ه له و ئافره تان���ه ی كه فیلمه كه ی���ان بینیوه ، "زیاده ڕۆیی " هه ندێج���ار كه پێیانوایه

له پرسی ئافره تدا كراوه .دێهات ئه حمه دی ته مه ن بیس���ت و دو س���اڵ خوێندكاری قۆناغ���ی چواره می

)60%(ی بینه رانی "شیرین" ئافره ت بون

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

له گوندێكی سه ر به قه زای سۆران، هاواڵتییه ك بۆ تۆڵه كردنه وه

له كوشتنی "گۆلك، واته جوانه گا"كه ی ویستویه تی چه ند گورگێك بكوژێ ،

به اڵم پڵنگێك به ته ڵه كه وه بوه و له بنه ڕه تیشدا هه ر پڵنگه كه گۆلكه كه ی

كوشتوه .

چه ن���د رۆژێك له مه وبه ر هاواڵتییه كی دانیش���توی گوندی س���یتكانی س���ه ر به ناحیه ی دیانای قه زای سۆران الشه ی كوژراوه كه ی جوان���ه گا" واته "گۆلك، ژه هراوی كرد و پاش���ان ب���ه و هۆیه وه پڵنگێ���ك به كوژراوی ل���ه الی گۆلكه كه ده ڵێت هاواڵتییه ك���ه ش دۆزرای���ه وه ، "ئێمه چ���اوه ڕوان بوین چه ند گورگێك بگه ڕێن���ه وه س���ه ر الش���ه ی گۆلكه كه ت���ا ژه ه���راوی ببن، كه چ���ی پڵنگێك

گه ڕایه وه و ژه هراوی بو".ئ���ه و هاواڵتیی���ه كه ن���اوی "مۆفه ق محه مه د"ه ب���ۆ ئاوێنه ی رونكرده وه كه به هیچ شێوه یه ك نه یزانیبو پڵنگی له و ج���ۆره له ناوچه كه یاندا ه���ه ن، چونكه ش���اره زای ئه و ج���ۆره ئاژه اڵنه نییه ، هه روه ها له وه رزی به هاریشه وه "گۆلك و گا"یه كانی له چیان و كێش���ه یان نه بوه ، بۆیه ئه گه ر بیزانیایه پڵنگ ئه و گۆلكه ی مراندوه ، ئه وه به هیچ ش���ێوه یه ك ئه و

گۆلكه ی ژه هراوی نه ده كرد.ناوبراو رونیشیكرده وه كاتێك له شی گۆلكه كه ی بینوه ، پڵنگه كه ته نها گازی له قوڕگی گرتبو، به اڵم هیچ ش���وێنێكی هه روه ها نه كردب���و، برین���دار دیكه ی نزیكه ی س���ێ كیل���ۆی له ڕانی دواوه ی خواردبو، پاشان الشه كه ی جێهێشتبو.مۆف���ه ق وتی "دوای ئه وه ی الش���ه ی گۆلكه كه م ژه هراوی كرد، دواتر خه ڵكی گوند پێیانوتم كه ئه وه گورگ نه بوه ئه و گۆلكه ی خواردوه ، چونكه ئه گه ر گورگ بوایه ، هه موو الشه كه ی ده خوارد، جگه له وه ش به ته نه���ا گورگێك نه یده توانی كارێكی له و ش���ێوه یه بكات"، هه روه ها مۆفه ق وتی "گ���ورگ به ته نها ناتوانێت له به رئه وه ی ئه نجامبدات وه ها كارێكی ئه و گۆلكه ، گای جوتكردنی له گه ڵ بو و به رگرییان ده ك���رد، به اڵم له به رئه وه ی

ژه هریان بۆ گورگ دانا، كه چی پڵنگ به ركه وت

پڵنگه ك���ه له ڕاده ب���ه ده ر به هێ���ز بوه نه یانتوانیوه به رگری بكه ن".

س���ه باره ت به كوش���تنی ئه و پڵنگه ، س���ۆران، ڤێتێرن���ه ری به ڕێوه ب���ه ری به ئاوێن���ه ی عوم���ه ر د.س���ه یده وان راگه یاند كه زۆر ش���ێوه و جۆری پڵنگ هه ن و له ناوچه یه ك بۆ ناوچه یه كی دیكه جیاوازن. ئه و پڵنگه ی كه ژه هراوی بوه و الشه كه یان بۆ ڤێرتێنه ری سۆران هێنا، نزیكه ی40 چل تا په نجا ساڵێك ده بێت ك���ه ئه م جۆره پڵنگانه له كوردس���تان

نه ماون.ناوب���راو ئام���اژه ی ب���ه وه دا كه ئه و پڵنگه هه یكه له كه ی ته واو گه وره بوو، هه رچه نده مردبو، به اڵم ته ندروستیه كه ی كێش���ه ی نه بوه و هه م���و ئه ندامه كانی نه بوه و الوازیش هه روه ه���ا ته واوبون و هیچ ئاس���ه وارێكی برین���داری و لێدان و خنكان���ی پێوه نه بوه ، به اڵم الش���ه كه

بۆگه ن و كرمێ بوبو، چونكه دوای سێ رۆژ چونه ته سه ر الشه كه و هێناویانه ته

الی ئێمه .ك���ه ئاش���كرایكرد س���ه یده وان د. پڵنگه ك���ه نێر ب���وه و درێژییه كه ش���ی 110س���انتیم و به رزییه كه شی 70سانتیم بوه ، ته مه نیش���ی له نێوان ش���ه ش تا

هه شت سااڵندا بوه .ئه نجامدانی پشكنینی به مه به س���تی زیاتر بۆ ئه و پڵنگه ، ئێس���تا الشه كه ی دراوه ته ده س���ت رێكخراوێك بۆئه وه ی بكه ن و له س���ه ر زیاتری لێكۆڵینه وه ی پێده چێت ئه گه ر بۆگه نبونه كه ی نه بێته رێگر، ئه و رێكخراوه الش���ه كه ی مۆمیا بكه ن و له مۆزه خان���ه دایبنێن، چونكه ئه گ���ه ر ده گمه ن���ه ، زۆر جۆره ك���ه ی مۆمیاش نه كرا، ئه وا ورگ و ڕیخۆڵه كانی ده رده كه ن و پێسته كه ش���ی ده هێڵنه وه

بۆ مۆزه خانه .

ئا: ئاوێنه

مامۆستا شوكوراڵی بابان به یه كێك له بێژه ر و ده نگه ره سه نه كانی نێو رادیۆی كرماشان و رادیۆی به شی

كوردی تاران داده نرا شه وی شه ممه ی رابردوو له ته مه نی 89

ساڵیدا له شاری تاران كۆچی دواییكرد.

ش���وكروڵاڵی بابان ساڵی )1923( له شاری سنه ی كوردستانی رۆژهه اڵت له دایكبوه و چه ندین ساڵ له ڕادیۆكانی )كرماشان، سنه و تاران( وه كو بێژه ر و توێژه ری ئه ده بی، ش���اعیر، وه رگێڕ و نوسه ر كاریكردوه ، دواجار له كاتژمێر (12:50( خوله كی ش���ه وی شه ممه ی راب���ردوو له ماڵه كه ی خ���ۆی له تاران كۆچ���ی دوایی كرد و پێش���نیوه ڕۆی به هه شتی له گۆڕس���تانی یه كشه ممه زارای تاران له به ش���ی هونه رمه نداندا

به خاكسپێردرا.له و باره یه وه هونه رمه ندی گه وره ی كورد مامۆس���تا )مه زهه ری خالقی ( له لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه به م چه ند دێ���ڕه باس���ی له باب���ان ك���رد و وتی "مامۆستا ش���وكورواڵی بابان یه كێك بوو له ئوده با و فه رهه نگ په روه ره كانی كورد له س���ه ده ی رابردودا، بۆ كورد وجودی ئه و كه س���ایه تییانه هه رچی زیاتر بێت پێویسته ، ده توانین بڵێین جێگه یه كی مامۆستایه ئه و به كۆچی هه ره مه زن خاڵی ده ب���ێ و به مزوانه ناتوان���رێ پڕبكرێت���ه وه ، مامۆس���تا ئه دیب و بێژه ر و ش���اعیر و ئینسانێكی ب���وو، راس���تپه روه ر مرۆڤپ���ه روه ر و ناتوانی���ن به چه ن���د ده قیقه و وتارێك باسی بكه ین، هه ر ئه وه نده ده توانین

بڵێین كه بێژه ر وه ك���و بابان ش���وكورواڵی له هه موو ماڵێك هه یه و وه كو نوسه رێك له كتێبخانه ی كوردیدا جێگه ی هه یه ، وه كو مرۆڤێكی كوردپه ره ست له هه موو

كوردستاندا جێی تایبه تی هه یه ".

زانكۆیه و ئه سمه رێكی بااڵ مامناوه نده ، له گه ڵ ده سپێكی نیشاندانی فیلمه كه دا مه به ستی كه رونیكرده وه بینیویه تی و بوه بزانێ���ت ئایا له و فیلم���ه دا هه قی ته واو دراوه به باس���ی ئافره تی كورد، ب���ه اڵم وه ك ئه و وت���ی "به داخه وه وا نه ب���و، به ڵك���و زیاده ڕۆیی له پرس���ی

ئافره تدا هه بو". فیلمی ده رهێن���ه ری له به رامب���ه ردا له لێدوانێكدا عه لی حه سه ن "شیرین"، بۆ ئاوێن���ه رایگه یاند ك���ه هه رچه نده ئامارێكی ته واویان ال نییه س���ه باره ت به و كه سانه ی فیلمه كه یان بینیوه ، به اڵم هه تا ناوه ڕاستی هه فته ی رابردو به پێی ئه و بلیتانه ی فرۆشتویانه نزیكه ی سی ه���ه زار بینه ریان هه بوه و له و رێژه یه ش

(60%(یان ئافره ت و خێزان بون.ناوبراو جه ختیكرده وه كه له به رئه وه ی كێش���ه و باس���ی فیلمه كه چیرۆك���ی ئازاره كان���ی ئافره تی ك���وردی كردوه ، بۆیه زۆرب���ه ی بینه ره كانیش ئافره تان

بون. وابڕی���اره فیلمی )ش���یرین( له ڕۆژی (9-12( له فیس���تیڤاڵی نێوده وڵه ت���ی دوب���ه ی نمایش���بكرێت و له ئاینده یه كی نمای���ش له س���لێمانی نزیكیش���دا

بكرێته وه .

خالقی چی بۆ مه رگی "شوكرواڵی بابان" ده ڵێت؟

فۆتۆ: ئاکۆ بەرپرسان و هاواڵتیان لەپڵنگە مردووەکە دەڕوانن

پڵنگەکە جۆره كه ی زۆر ده گمه نه ، ئه گه ر مۆمیاش نه كرا، ئه وا ورگ و ڕیخۆڵه كانی

ده رده كه ن و پێسته كه شی ده هێڵنه وه بۆ

مۆزه خانه ►

شوكرواڵی بابانفۆتۆ: بەختیار حسێن

بیروڕا(352( سێشه ممه 122012/11/20 birura.awene@gmail.com

به شی دووه م

کام داواکاری لەدین؟ب���ە ئەولەوی���ەت بەخش���ینی دانان���ی ی���ان دیموکراس���یەت، یەکەم���دا، لەپل���ەی دیموکراس���یەت لەدی���ن و ه���ەم داواکاری کۆمەڵێ���ک دینداران هەیە، ه���ەم لەکەس و هێزە نادینی و بێدین و دژە دینەکانیش. ڤایت بادەر ئەو داواکارییانە لەدین لەم پێنج

خاڵەدا کورتدەکاتەوە:1-وازهێنان لەو دی���دەی کە پێیوایە پێویس���تە ئەخالق هەمیشە بنەمایەکی دین���ی هەبێت، وات���ە وازهێن���ان لەو بۆچوونەی کە پێیوایە گەر دین نەبێت شتێک بەناوی ئەخالقەوە نامێنێتەوە. ئینس���ان دەش���ێت دین���ی هەبێ���ت و بەدئەخالقبێت، دەشێت بێدینیش بێت بەاڵم بە ئەخالق بێت. واتە پێویس���تە دین وەک بنەمایەک���ی رەهای ئەخالق کرانەوە مان���ای ئەمەش نەبینرێ���ت. ب���ەڕووی ئەگ���ەری بیناکردنی ئەخالق لەسەر دید و بۆچوونی نادینی و تەنانەت دژە دینیش. کێشەکە لەوەدایە زۆرێک لەئیمناداران و پیاوان���ی دین پێیانوایە س���ەرەتا و کۆتایی ئەخالق لەدیندایە، ئەگەر یاس���ایەکی دین���ی موقەدەس و ئەگەر خودایەکی دینی نەبێت لەوەدونیا لەئینس���ان بپرسێتەوە، ئینسان ترسی ئەو هەموو نامێنێ���ت و لەهیچش���تێک ش���تانە ئ���ەکات کە نابێ���ت بیانکات. ئەمە وادەکات هەم دین و هەم پیاوانی دی���ن و زۆرێک لەئیماندارانیش ش���تێک دیندا، لەدەرەوەی ئینسانیەت بەناوی ی���ان بەناوی بوونی بنەمای ئینس���انی نادینییەوە بۆ ئەخالق، نەبینن. وازهێنان ل���ەم تێڕوانینە و گرێنەدانەوەی ئەخالق بەتەنها بە دینەوە، پێداویس���تییەکی ژینگەیەک���ی گرنگ���ی دروس���تکردنی

دیموکراسە. دووهەم: وازهێن���ان لەو دیدەی کە پێیوای���ە عەلمانیب���وون و دونیاییبوون حەتم���ی و نووقمبوونێک���ی مان���ای بێس���نوور لەن���او بەرخ���ۆری و گەڕان ل���ەزەت و س���ەرقاڵبوون بە ب���ەدوای رابورادن���ی بەردەوام���ەوە، ه���ەروەها وازهێنان لەیەکسانکردنی عەلمانیبوون و دونیاییبوون بە بەهێزکردنی ئەنانیەت و م���ادی و غەری���زەی بااڵدەس���تکردنی ئەمەش هتد... رۆحانیەت وێرانکردنی مانای وازهێن���ان لەبەرگریکردن لەدین وەک تاکە ئەلتەرناتیڤێکی گش���تی بۆ

ئەو دۆخە. سێهەم: وازهێنان لەو فیکرەیەی کە پێیوایە بۆ رووبەڕووبونەوەی دەسەاڵت و جەبروتی دەوڵەت و بۆ رێگەگرتن لەوەی ببێتە دەوڵەت رێکخراوی دەس���ەاڵتی دەعبایەکی گەورە ر زەبەالح، بەردەوام گەڕاندنەوە بۆ دین و بۆ خودا پێویستە. چونکە بۆ دانانی بەربەس���ت لەبەردەم بوونی دەوڵەت بە دەعبایەک کە توانای هەڵلوشینی کۆمەڵگای هەبێت، دەکرێت ئینس���ان بێجگ���ە لەداواکردن���ی دین و خ���ودا، داوای بەهێزکردنی کۆمەڵگای مەدەنی، داوای بەهێزکردنی پلورالیزم و لیبرالیزمی زیاتر بکات. واتە تێگەیشتن ل���ەو راس���تییەی ک���ە لەدۆخێکی لەو بابەت���ەدا دین ش���تێکی نیی���ە زیاتر و سیاس���ی و ئامرازە ل���ەو باش���تربێت کۆمەاڵیەت���ی و فەرهەنگیان���ەی تر کە دەکرێ���ت بەهۆیان���ەوە رێ لەدیاردەی رەها دەس���ەاڵتگەرایی دەوڵەتگەرایی و

بگیرێت.چواره���ەم: وازهێن���ان ل���ەو دیدەی کە مافەکانی م���رۆڤ و بیرۆکەکانی تر دەربارەی ئازادی لیبراالنە بە "خۆرئاوا" و "دین���ی مەس���یحی" و " جولەک���ەوە" گرێبدرێ���ن. وازهێن���ان لەنیش���اندانی وەک لەس���ەرێکەوە مافان���ە، ئ���ەم جولەکە مەس���یحی و دینی دەرکەوتی و، لەس���ەرێکی دیک���ەوە گرێنەدانیان ب���ە "کولتور"ێکی گریمانک���راوەوە بۆ خۆرئاوا. نەبەستنەوەی ئەم دەسکەوتە مۆدێرنانەی مێژووی ئینس���ان بەم یان بەو دینی تایبەت و بێبەش���کردنی ئەم یان ئەو دینی تر لێی هەنگاوێکی گرنگی خۆگونجاندنە لەگەڵ دیموکراس���یەتدا. ئەم���ەش مان���ای دوورکەوتنەوە لەدوو نەبەستنەوەی یەکەمیان ئەرگومێنێت.

ئەم دەسکەوتە ئینسانییە گرنگانە بە کولتوری جولەکە و دینی مەسیحیەت و گریمانک���راوی خۆرئ���اواوە. دووه���ەم وازهێنان لەو دی���دەی کە پێیوایە ئەم دەسکەوتانە لەگەڵ ئەم یان ئەو دیندا ناگونجێن، یان بنەما ئەخالقییەکانیان بەم ی���ان ب���ەو کولت���وری تایبەتەوە گرێدراوە و بەکەڵک���ی کولتورەکانی تر نایەت. بەمانەیەکی دیکە دوورکەوتنەوە لەکولتورگەرایی و مامەڵەنەکردنی دیاردە سیاسییەکان وەک دیاردەی کولتوری. ئەوانەی دەیانەوێت پێنجەم: هەموو لەکۆمەڵگایەکی دیموک���راس و پلورالدا بژین دەبێت ئامادەبن هەندێک تەنازوالت لەویست و بەبەش���ێک قوربانی بکەن، چاوەڕوانییەکانی���ان بدەن، باجی ئەوە بدەن کە بەتەنها لەکۆمەڵگادا ناژین و ئ���ەوەی ئەوان بە هەقیقەتی دەزانن بۆ هەمووان هەقیقەت نییە. واتە تێگەیشتن لەو راستییەی کە هەموو کۆمەڵگایەک فرەبۆچوون و پلورال���ە، کۆمەڵگایەکی فرەدی���ن و فرەچاوەڕوانی و فرەتەماحە. ئەم���ەش مانای ئەوەی هەموو ئەوانەی دەیانەوێت لەکۆمەڵگایەکی دیموکراسدا بژین پێویستە هەندێک شت قبووڵبکەن کە قبووڵکردن���ی لەناچارییەوەیە نەک لەح���ەزەوە، باجی ئەوەبدەن کە دونیا لەگەڵ کەسانیتردا دابەشدەکەن، نەک لەدونیایەک���ی یەکدەن���گ و یەکڕەنگ و

یەکباوەڕ و یەکبۆچووندا دەژین.

کام داواکاری لەفیکری نادینی؟لەپاڵ ئەو داواکارییانەی س���ەرەوەدا لەدی���ن، ڤای���ت ب���ادەر پێیوای���ە کە بەخشینی ئەولەویەت بە دیموکراسیەت لەفیک���ری داواکاریش���ی کۆمەڵێ���ک نادینی هەیە بۆئ���ەوەی بتوانێت ببێت بە بەش���ێک لەدونیایەک���ی دیموکرات. ڤایت ب���ادەر کە باس لەفیکری نادینی دەکات دەس���تەواژەی "فەلەسەفە" بۆ ناس���اندنی ئەم فیکرە بەکاردەهێنێت، باس ل���ەو ش���ێوازە لەفیک���ر دەکات ک���ە عەقاڵنییە و بەرخ���ورد و گریمانە و عەق���ڵ و بەن���اوی پاس���ادانەکانی بۆئەوەی پێشکەش���دەکات. زانستەوە بتوانێ���ت لیبرال���ی دیموکراس���یەتی لەدونیای ئەمڕۆدا بەشێوەیەکی گونجاو کاربکات، پێویس���تە فیکر لەو ش���تە رزگاریببێ���ت کە بادەر ن���اوی دەنێت "ئیمپریالیزمی فەلس���ەفی". مەبەستی بادەر ل���ەم بۆچوون���ە پەیڕەویکردنی

کۆمەڵێک خاڵە، لەوانە بۆ نموونە:دیموکراس���یدا لەکۆمەڵگای یەکەم: پرنس���یپەکانی هەڵس���وکەوت و دیموکراس���یەت لەهەموو ئ���ەو تیورە "فەلسەفییە گەورانە" گرنگترە کە هەر یەکێکیان بەشێوەیەکی تایبەت و زۆرجار ناک���ۆک بەویتری���ان ب���اس لەچییەتی هەریەکێکی���ان دەکات و کۆمەڵ���گا "بنەم���ا" و "جەوه���ەر" و "کۆڵەک���ە"ی تایبەت بە بنچینەی ژیانی کۆمەاڵیەتی دادەنێ���ن. لەبات���ی ئەمان���ە ئ���ەوەی گرنگە دس���تەبەرکردنی ئەخالقیاتێکی گش���تی ئازاد و دادپەروەری سیاسییە، فراوانکردنی ئ���ەو جۆرەیە لەپراکتیکی کۆمەاڵیەتی و دامەزراندنی ئەو رستەیە ل���ەدەزگا کە دەتوانن دیموکراس���یەت وەکچ���ۆن رووەوە ل���ەم بپارێ���زن. دەستەبەرکردنی مافەکان پێش هەموو تیورەی���ەک دەکەوێت دەربارەی ماف، ئاواش دەس���تەبەرکردنی هەڵسوکەتی پرنسیپە پاراس���تنی دیموکراسییانە و س���ەرەکییەکانی، پێش هەر تیورەیەک دەکەوێ���ت پێمانبڵێت کۆمەڵگا چییە و ئینس���ان چۆن هەڵس���وکەوت دەکات. ئەمەش مانای ئەوە نییە دیموکراسیەت سیس���تمێکی ناتیوریی���ە، پێویس���تی بەدۆخێکە دژ بە تیورە و تیوریزەکردن، واتە مانای دروستبوونی دۆخێک نییە ک���ە دژی تیوریزەکردن بێ���ت، بەڵکو مانای هێنانەکای���ەی دۆخێکە تیورەی فیکرێک تێدانەبێت، گ���ەورەی تەماح تیایدا بااڵدەستنەبێت هەڵگری رۆحێکی ئیمپریالییەن���ە بێت، تیورەیەک نەیەت بەناوی فیکر و فەلس���ەفە و زانس���تەوە دەس���تبخاتە ناو هەموو رەهەندەکانی ژیانی ئینس���ان و هەم���وو "جەوهەر"ە گریمانکراوەکانم���ان بۆ ش���یبکاتەوە. لەباتی ئەمە دیموکراس���یەت پێویستی

ب���ە تیورەی کەم تەماحە، پێویس���تی ب���ە زانیارییەک���ە لەڕێژەییبوونی خۆیا ئاگاداربێت، موتڵەقگەرا و هەمووشتزان نەبێ���ت، وات���ە دیموکراس���یەت ئ���ەو جۆرە تیوران���ەی ناوێت کە دەیانەوێت بەدوای لێکبدەن���ەوە و هەمووش���تێک "بنەم���ا س���ەرەکییەکان" و "جەوهەرە قووڵەکان" و دەستەواژەی گشتی، بەاڵم

ترسناکی لەم بابەتەدا، بگەڕێت. دووه���ەم: دانان���ی دیموکراس���یەت ت���ەنها مان���ای یەکەم���دا لەپل���ەی خۆڕزگارک���ردن نییە لەپاش���ماوەکانی ئایدیۆلۆژیای عەلمانیەت، بەڵکو مانای ئەو بۆ سەرجەمی دەرگاکردنەوەش���ە دینییانەش ئەرگومێنت���ە بەرخ���ورد و کە لەگەڵ دیموکراس���یەتی لیبراالنەدا دەگونجێ���ن. ئیت���ر گرن���گ نییە ئەم یان مەسیحییەوە لەئاینی ئەرگومێنتە دین���ی بوزا یان جولەکە یان ئیس���الم ی���ان هەر ئاینێکی ت���رەوە هاتووە یان ن���ا. ئەم ئەرگومێنتان���ەش مەرج نییە هەمیشە دەرەنجامی بیرا و را و زانیاری بەڵک���و پاس���ادانکراوبن، عەقاڵن���ی و عەمەلی" و لە"زانیاری دەشێت جۆرێک تەنان���ەت جۆرێ���ک لەحەز و هەس���تی تایبەتیش بێ���ت. بەکورتی ئەوەی کە دەبێت وازیلێبهێنرێت دوورکەوتنەوەیە لەپێناس���ەیەکی نوخب���ەوی بۆ ئەوەی چی عەقاڵنی و چ���ی ناعەقاڵنییە، چی دەکرێت بەش���ێکبێت لەعەقڵی گشتی و

چی نابێت بەشێکبێت لەو عەقڵە. س���ێهەم: رێنەگرت���ن لەه���ەر جۆرە موناقەش���ەیەکی دیالۆگ و گفتوگ���ۆ و گشتی بەناوی ئەوەوە گوایە نازانستین و عەقڵ و فەلس���ەفە و فیک���ر و لەگ���ەڵ لەباتی واتە یەکناگرنەوە. عەقاڵنیەتدا ئەوەی بەناوی فەلسەفە و فیکر و عەقڵ و لەموناقەش���ەکردنی رێ عەقاڵنیەتەوە گشتی زۆر بابەت بگیرێت و نەهێڵدرێت هەندێ���ک را و بۆچ���وون دەرببڕدرێن، کراوەبن گش���تییەکان گفتوگۆ دەبێت بە ب���ەڕووی هەم���وو هەقیقەتەکاندا، مەرجێ���ک ئەو گفتوگۆیان���ە بەزمانێک بکرێت خەڵک بتوانێ���ت تێیبگات و بە شارس���تانیش مەدەنی و ش���ێوەیەکی

ئەنجامبدرێن.

دەبێ���ت ک���ە ئ���ەوەی چ���وارەم: چاوەڕوانبکرێ���ت ئەوە نییە زانس���ت و بدەن یارمەتیم���ان فەلس���ەفە فیکر و بەس���ەر زۆرێ���ک لەناکۆکییەکانمان���دا لەجیاوازییەکانمان خۆم���ان زاڵببین و رزگاربکەی���ن. جیاوازیی���ەکان ه���ەن و دەمێن���ن و فیک���ر و زانس���ت ناتوان���ن بنبڕیانبکەن و بیانسڕنەوە. ئەمە مانای ئ���ەوەی چاوەڕوانی ئەوەنەبین زانیاری گشتی و زانس���ت و فەلسەفەی ئەخالقی بەرەوە ئەوەمان بب���ەن لەگەڵیەکتریدا ناکۆکییەکانم���ان رێبکەوی���ن و لەبیربکەی���ن. لەباتی ئەمە پێویس���تە خەریکی دۆزینەوەی شێواز و رێگچارەی ب���ۆ رێزبەخش���انەبین شارس���تانی و رێکخستنی ژیانمان لەگەڵ یەکتریدا بە هەموو جیاوازییەکانمانەوە. دۆزینەوەی

رێگاچارەی تایب���ەت بۆئەوەی بتوانین ب���ە جیاوازی���ی و رێنەکەوتنەکانمانەوە لەگەڵیەکدا بژین. بۆئەم مەبەس���تەش پەروەردک���ردن و گرنگ���ە ئ���ەوەی لیبرال دەس���تەبەرکردنی فەرهەنگ���ی دیموکراسی و بەهێزکردنی مەیل و عادەت و کەلەپوری نرخاندنی باش و هەوڵدانە بۆ تێگەیشتن لەیەکتری. ئەمەش دەکرێت لەڕێگای خوێندن و پەروەردە و پرۆسەی ئەنجامبدێ���ت، بەکۆمەاڵیەتیبوون���ەوە ی���ان لەڕێگای ژیان و هەڵس���وکەوتەوە لەناو رس���تێک دەزگای دیموکراسیدا. ب���ە کورت���ی واتێنگەی���ن ک���ە فیکر و زانست و فەلس���ەفە و ئەدەبیات ئینسان ناکۆکی و ب���ە کۆتایی رزگاردەک���ەن و

ململنێ و جیاوازییەکان دەهێنن.ب���ە کورت���ی ئ���ەوەی ڤای���ت بادەر باس���یدەکات دروس���تبوونی کۆمەڵێک دووسەرەیە، دیموکراسییانەی گۆڕانی ه���ەم الی هێ���زە دینیی���ەکان و ه���ەم ناکرێ���ت نادینیی���ەکان. هێ���زە الی چاوەڕوانی دروس���تبوونی سیستمێکی دیموکراس���یبین بەوەی ت���ەنها داوای گۆڕان���کاری بکەی���ن لەدی���ن و هێ���زە بەبێئ���ەوەی چاوەڕوانی دینییەکان���دا لەالی گۆڕانبین هەمان دروس���تبوونی هەقیقەتفرۆش و کولتورگ���ەرا و نادین و

زانستچی و عەلمانییەکان.

دیموکراسیەت یان عەلمانیەتی���ان "دیموکراس���یەت کتێب���ی عەلمانی���ەت" لەڕەوت���ی ئ���ەو گفتوگۆ فیکرییانەدا نووسراوە کە لەسەر تێزەی "بەعەلمانیبوونی دونیا" وەک بابەتێکی تیوری و لەس���ەر چۆنیەتی رێکخستنی ناو کۆمەاڵیەتییەکان���ی پەیوەندیی���ە خۆرئاوا فرەکولتورییەکانی کۆمەڵ���گا هاتۆتەکایەوە. دین لەدیالۆگ لەس���ەر کۆمەڵگای فرەکولتوریدا وەک بەشێک، زۆرجار بەش���ێکی گرنگی، کولتورەکان مامەڵەکراوە. ئەو رەهەندە کردەییەش کە کتێبکە ئاراس���تەدەکات مەسەلەی چۆنیەت���ی ئامێزانبوونی گروپە دینییە لەن���او کۆمەڵگایەک���ی جیاوازەکان���ە دیموکراس���ی فرەکولتوریدا. لەئاس���تە تیورییەکەی���دا کتێبەکە دەیەوێت ئەوە ئاش���کرابکات چ جۆرە سیاس���ەت و چ جۆرە دەزگا و چ ج���ۆرە ئەخالقیاتێک دین و بکرێ���ت بۆئ���ەوەی پێویس���تە دیموکراس���یەت پێک���ەوە بژی���ن. ئەم کتێب���ە لەبنەڕەتدا بەرگریەکی تیوری و سیاس���ی و فەرهەنگیی���ە لەپلورالیزمی هەم ک���ە پلورالیزمێ���ک ئەخالق���ی، پێویس���تی بە تیورەیەکی سیاس���ی و ئەخالق���ی هەی���ە، ک���ە ڤای���ت بادەر ناویدەنێت "النیکەمی ئەخالقیات" و هەم رێکخس���تنێکی دەزگایی بە پێویستی هەیە کە ناویدەنێت "دەزگاگەرایی". من لەکۆتایی ئەم نووسینەدا لەسەر تێزەی "النیکەمی ئەخالقیات" دەوەستم و هێڵە گش���تییەکانی بە خوێنەر دەناس���ێنم، دەزگاییەک���ەی لەڕەهەن���دە ب���ەاڵم بێدەنگدەبم چونکە هەم کات و شوێنێکی زۆری دەوێ���ت، ه���ەم ئ���ەو رەهەندە دەزگایی���ە ناتوانرێت بەگش���تیبکرێت و دروستکردنی داوای لەهەمووشوێنێکدا

هەمان دەزگا بکرێت.ب���ە ب���ادەر ڤای���ت کتێبەک���ەی رەخنەکردن���ی تێزەی "بەعەلمانیبوونی دونیا" دەس���تپێدەکات و لەم ئاستەشدا بەش���ی هەرەزۆری ئ���ەو ئەرگومێنت و ک���ە دووبارەدەکات���ەوە بەهانان���ە لەس���ەردەمی نووس���ینەکانی داڤی���د مارتین���ەوە باس���دەکرێن. ڤایت بادەر بەتایبەت���ی ب���ۆ رەخنەکان���ی جۆزێ بەعەلمانیبوونی لەتێ���زەی کازانۆڤ���ا دونیا دەگەڕێتەوە. لەم ئاس���تەدا ڤایت بادەر ئەو تێ���زە دووبارەدەکاتەوە کە دین نەک تەنها لەدەرەوەی خۆرئاوادا رۆڵ و کارگەری سیاسی هەبووە و هەیە و لەناو بەڵکو لەسیاس���ەت جیانەبووە، خۆرئاوا خۆش���یدا دی���ن بەبەردەوامی بەش���ێکبووە لەسیاس���ەت و کاریگەری لەسەر ژیانی گش���تی هەبووە و هەیە. بۆ س���ەلماندنی ئ���ەم بۆچوونە ڤایت ب���ادەر باس لەوەدەکات کە ش���ێوازی رێکخس���تنی دەزگایی دین لەخۆرئاوادا لەڕێکخس���تنێکی زی���اد فرەج���ۆرە و لەئارادایە دین رێکخراوانەی دەزگایی و پەیوەن���دی دەستنیش���انکردنی ب���ۆ لەخۆرئاوادا. دەوڵ���ەت دی���ن و نێوان بادەر تا ئەو ش���وێنە دەڕوات کە بڵێت ناتونین لەهەموو دونیادا یەک دەوڵەت بدۆزینەوە عەلمانیبێ���ت، بەو مانایەی ئایدیۆلۆژیای عەلمانیەت باس���یدەکات.

واتە ناتوانین یەک ئەزموون بدۆزینەوە تیای���دا دی���ن و دەوڵ���ەت بەتەواوەتی بەبۆچوونی جیاکرابن���ەوە. لەیەکتری ب���ادەر تەنان���ەت ئ���ەو دەوڵەتان���ەی کە کەنیس���ەی رەس���مییان نییە، بۆ نموون���ە ئەمریکا و فەرەنس���ا، چەندان تایبەتیان هەیە رێکخستنی ئیجرائات و ک���ە بوونەت���ەهۆی ئەوەی کەنیس���ە و رێکخراوە دینیی���ەکان، بۆ نموونە باج نەدەن و سود لەپارەی گشتی وەربگرن، تەنان���ەت لەواڵتێکی وەک فەرەنس���ادا چەن���دان قوتابخانەی دین���ی هەن کە یارمەتی م���ادی لەدەوڵەت وەردەگرن. لەخەنەکردنی تێ���زەی بەعەلمانیبوونی دونی���ا و ئایدیۆلۆژیای عەلمانیەت ڤایت بادەر ئەمانە ب���ە یەکێک لە"حیکایەتە بەرگ���ری ناودەب���ات و گ���ەورەکان" ل���ەوەدەکات ک���ە پێویس���تە تیورەی دیموکراسیەت و لیبرالیزم لەئایدیۆلۆژیای عەلمانی���ەت جیابکرێتەوە. بەبۆچوونی ئەم کۆمەڵناس���ە فەیەلسوفە بۆئەوەی دیموکراس���یەتمان هەبێت، مەرج نییە عەلمانیەتم���ان هەبێ���ت، عەلمانی���ەت پێشمەرجی دروستبوونی دیموکراسیەت نییە و پەیوەندی نێوان دیموکراسیەت و عەلمانیەت پەیوەندییەکی حەتمی نییە. ب���ەم مانایە کتێبکە چەن���دە رەخنەیە دینییان���ەی دەزگا پراکتی���ک و ل���ەو ک���ە ناتوان���ن لەگەڵ دیموکراس���یەتدا بژین و بەها س���ەرەکی و بنەڕەتییەکانی ئەوەندەش قبووڵبکەن، دیموکراسیەت رەخنەیە لەو دیدانەی کە دروستبوونی عەلمانیەت���ەوە ب���ە دیموکراس���یەت گرێئەدەن. کتێبەکە هەوڵدانە بۆ گەڕان بەدوای هاوکێش���ەیەکی دیموکراس���یدا ک���ە بتوانێت ژیان���ی پێکەوەیی دین و نادی���ن لەدونیای مۆدێرندا بۆ هەمووان فەراهام بکات. لێرەش���دا بادەر هەمان ئەو تێزەی فێربوونی فرەجەمس���ەرییە ئەوەدەکات داای کە دووبارەدەکاتەوە ه���ەم دین و هەم عەلمانیەت زۆر ش���ت لەس���ەر مەس���ەلەی پێکەوەژیانێک���ی

دیموکراسییانە فێرببن.کتێبەکەی���دا دووهەم���ی لەبەش���ی ڤایت بادەر دێتە س���ەر باسکردنی ئەو ئەولەویەت فەلسەفە سیاس���ییەی کە بە دیموکراسیەت ئەدات و ئەم تیورەیە ل���ەوە رزگاردەکات ب���ە حەتم���ی بە گرێبدرێت. عەلمانیەتەوە ئایدیۆلۆژیای ب���ادەر لێ���رەدا تێ���زەی "ئەخالقیاتی differentiated لێکجیاوازی���ی"، morality پێش���نیاردەکات و لەمڕووەوە لەیەکتری ئەخالقیات ش���ێوازی چوار "ئەخالقیاتی یەکەمیان جیادەکاتەوە. النیکەم"ە کە مافی پاراس���تنی ژیان و بژێ���و و ئاس���ایش دەس���تەبەردەکات، دووهەم "ئەخالقیاتی زیاتر لەالنیکەم" ماف���ە هەم���وو دەس���تەبەری ک���ە مەدەنییەکان و سیاسییەکانیش دەکات، س���ێهەم "ئەخالقیاتی یەکس���انی" کە کولتوریی کۆمەاڵیەتی و ئابوری و مافی بۆ هەمووان دەستبەردەکات و یەکسان چوارەم "ئەخالقیاتی یەکس���انی زیاتر" کە بادەر بە ئەخالقیاتی سیس���تمێکی پێرفێک���ت و لیبرال���ی دیموکراس���ی بێهەڵ���ەی ناودەب���ات. ئ���ەوەی ئ���ەم ئەخالقیاتان���ە لەیەکتری جیادەکاتەوە ئەوەی���ە لەیەکەمیاندا ماف���ی کەمتر و لەچوارەمیاندا مافی زۆر زیاتر بۆ ئینسان دەس���تەبەردەکرێت. بادەر پێیوایە بۆ ئەوەی دیموکراس���ییەت دروستبوونی پێویس���تە پەیڕەویکردنی "ئەخالقیاتی پێش���مەرجی وات���ە النیک���ەم"ە. دروس���تبوونی دیموکراس���یەت لەباتی النیکەم"ە. "ئەخالقیات���ی عەلمانیەت ئەخالقیات���ە کۆمەڵێ���ک مافی ئ���ەم بنەڕەت���ی دەرگێتەخۆی ک���ە دەکرێت پێناسبکرێن. مافەکان النیکەمی وەک شێوازەکانی تری ئەخالقیات مافی زیاتر و دەسکەوتی زیاتر دەستەبەردەکەن کە دیموکراس���یەت لەدوای دروس���تبوون و پێشکەوتنییەوە گەشەکردن و لەڕێگای دەتوانێت دەستەبەریانبکات. من لێرەدا ش���وێن و کاتی ئەوەم نیی���ە بەدرێژیی باس���ی ه���ەر چ���وار ش���ێوەکەی ئەو ئەخالقیاتانە بک���ەم، بۆیە تەنها باس لە"ئەخالقیاتی النیک���ەم" ئەدوێم، کە ب���ادەر ئامادەبوون و رەچاوکردنی وەک پێشمەرجی دروستبوونی دیموکراسیەت

مامەڵەدەکات.

ئەخالقیاتی النیکەم مانای چی؟ئ���ەم النیکەمی ئەخالقیات���ە مانای پاراستنی کۆمەڵێک مافی دابینکردن و س���ەرەتایی، بەاڵم بنەڕەتی، بۆئەوەی

بکرێت سیستمێکی دیموکراسی لیبرالی دروس���تبکرێت و بپارێزێرێ���ت، ب���ەاڵم لەڕێ���گای فێرب���وون و گەش���ەکردنەوە دەس���تەبەرکردنی ب���ەرەو بتوانێ���ت دەسکەوت و مافی زیاتر بۆ تاکەکەس و گروپ���ەکان گەش���ەبکات. ئەخالقیاتی النیک���ەم ی���ان النیکەم���ی ئەخالقیات دەستەبەرکردنی ئەم مافە بنەڕەتییانە

دەگرێتەوە:1- مافی هەبوونی ئاسایش و بژێو

2-مافی ژی���ان و مافی ئازادی و مافی پاراستنی جەستە لەتوندوتیژی

3-مافی دابینکردنی بژێو و خوێندن و خزمەتگوزاری بنەڕەتی

٤- ماف���ی النیکەمی مامەڵەکردنێکی مافپەروەرانە

5-مافی النیکەمی رێزگرتن٦- ماف���ی ئازادی وی���ژدان کە مافی ب���وون و نەبوونی دی���ن و مافی گۆڕینی دین و دەرچوون لەدینیش دەگرێتەوە(.

٧-ماف���ی مامەڵەکردن���ی ئینس���ان وەک بکەر و کەس���ایەتییەکی یاس���ایی

سەربەخۆ.

ئەوەی لەو لیستی مافدا ئاشکرایە هێما نەکردنە نە بۆ دین و نە بۆ عەلمانیەت. ئەم مافانە کە دەستەبەرکردنیان بنەمای دروس���تبوونی دیموکراسیەتە، دەکرێت هەم لەڕێگای دین���ەوە و هەم لەڕێگای فیکری نادینیی���ەوە بەرگریانلێبکرێت و مەسەلەی پێببەخشرێت. رەوایەتییان س���ەرەکی لەم مافانەدا بوونی ناکۆکی نییە لەنێوان دین و عەلمانیەتدا، بەڵکو بریتیی���ە لەبوون���ی ناکۆک���ی لەنێوان دیموکراس���بوون و نادیموکراس���بووندا، لەنێ���وان لیبرالب���وون و نالیبرالبووندا، لەنێوان دەس���تەبەرکردنی ئەو مافانە و دەس���تەبەرنەکردنیاندا. ئەوەی دەبێت ناکۆکی دروستکردنی بۆبدرێت هەوڵی نییە لەنێوان دینیبوون و عەلمانیبووندا، هەموو ئامادەکردنی رازیکردن و بەڵکو الیەنەکانە، ب���ە دینی و نادینییەوە، بۆ قبووڵکردنی ئەو النیکەمی ئەخالقیاتە و ئ���ەو ماف���ە دیموکراس���ییانەی ب���ەو ئەخالقیات���ەوە گرێدراوە. مەس���ەلەی چۆنیەت���ی مامەڵەکردن���ی دەوڵەت بۆ کەس���انێک ک���ە دینین و کەس���انێکی ت���ر ک���ە نادین���ی، ی���ان دژە دینین، مامەڵەکردنی چۆنیەت���ی مەس���ەلەی بوونی جیهانبینی و شێوەژیانی جیاواز لەکۆمەڵ���گادا، بەوە نابێ���ت دەوڵەت بڵێ���ت نابێ���ت ش���ێوەژیانی دین���ی و دینی ئەرگومێنتی دینی و بیکردنەوەی بەش���ێکبێت لەژیانی گشتی کۆمەڵگا، ب���ەوە نابێ���ت داوای جیاکردن���ەوەی بکرێت، لەیەکت���ری سیاس���ەت دین و بەڵکو بەوەدەبێت دەوڵەت پێ لەسەر قبووڵکردن و سەلماندنی ئەو النیکەمی ئەخالقیات���ە الی هەم���ووان دابگرێت و بەرگ���ری لەبەخش���ینی ئەولەویەت بە

دیموکراسیەت بکات.

ڕەخنە لەعەلمانیەت... دیموکراسیەت یان عەلمانیەت؟ڤایت بادەر و جیاکردنەوەی دیموکراسیەت و عەلمانیەت لەیەکتری

مەریوان وریا قانیع

ناکرێت چاوەڕوانی دروستبوونی سیستمێکی

دیموکراسیبین بەوەی تەنها

داوای گۆڕانکاری بکەین لەدین و

هێزە دینییەکاندا بەبێئەوەی چاوەڕوانی دروستبوونی هەمان

گۆڕانبین لەالی نادین و کولتورگەرا و

هەقیقەتفرۆش و زانستچی و

عەلمانییەکان

ئەوەی دەبێت هەوڵی بۆبدرێت

دروستکردنی ناکۆکی نییە

لەنێوان دینیبوون و عەلمانیبووندا،

بەڵکو رازیکردن و ئامادەکردنی هەموو

الیەنەکانە، بە دینی و نادینییەوە،

بۆ قبووڵکردنی ئەو النیکەمی

ئەخالقیاتە و ئەو مافە دیموکراسییانەی

بەو ئەخالقیاتەوە گرێدراوە

►

►

19 »»

‌‌‌ئاراس‌فه‌تاح

سیاس���ەت‌ترس‌نیی���ە،‌بەڵکو‌خەمە.‌سیاس���ەت‌لە‌دونیای‌ئێمەدا‌ھێندەی‌بە‌ترس���ەوە‌بەس���تراوەتەوە،‌ئەوەندە‌بە‌خەمەوە‌گرێنەدراوە.‌گەر‌سیاسەت‌خەمیشی‌ھەبێت‌ئەوە‌لەشێوەی‌ترسدا‌وێنایدەکات.‌ترس���ێکی‌قووڵ‌چەمکی‌داگیرک���ردووە،‌ ک���وردی‌ سیاس���ەتی‌بەچەش���نێک‌ک���ە‌سیاس���ەت‌و‌ترس‌بوون‌بە‌دوو‌کایەی‌ئاڵۆزکاو‌بەیەکترو‌جیاکردنەوەیان‌کارێکی‌ئاس���ان‌نییە.‌ترس‌ل���ە‌پیالنگێڕان‌و‌لەدەس���تدانی‌دەس���ەاڵت‌و‌ڕووخانی‌دەسەاڵتدارێتی،‌ھەموو‌ تەنی���وە.‌ کوردی‌ سیاس���ەتی‌ترس���ەوە‌ بە‌ سیاس���یی‌ کردەیەک���ی‌گرێدراوە‌و‌مەترسییەکانیش‌ھەموویان‌

بوون‌بە‌مەترسیی‌سیاسی.‌

حیزب���ەکان‌کاتێ���ک‌ئام���ادەن‌لەگەڵ‌ی���ەک‌دابنیش���ن‌و‌گفتوگۆبک���ەن‌کە‌ترس‌یان‌فش���اری‌دەرەکییان‌لەسەر‌مەترس���ییە‌ ھەرکاتێکی���ش‌ بێ���ت،‌دووب���ارە‌ کەمبن���ەوە‌ دەرەکیی���ەکان‌زی���اددەکات.‌ لەیەکتر‌ ترس���ەکانییان‌ترس‌لەسیاسەتدا‌ھاوڕێ‌دروستناکات،‌دوژمن‌ بەرھەمدەھێنێت.‌ دوژمن‌ بەڵکو‌ئەو‌مەترس���ییەیە‌کە‌سیاسەت‌کاتێک‌پێویستی‌پێیەتی‌کە‌نەمریی‌دەسەاڵت‌و‌پاوانخوازیی‌تاکە‌خەمی‌بێت.‌ھەموو‌ئەو‌دەس���ەاڵتدارێتییانەی‌لەسەر‌ترس‌بەندن،‌زیاد‌لە‌دوژمنێکیان‌ھەیە.‌مەرج‌نییە‌ئەو‌دوژمنانە‌دوژمنی‌ھەقیقی‌بن،‌بەڵکو‌ھەندێکی���ان‌دوژمنی‌وەھمین‌و‌و‌ ترس‌ سیاس���ەتی‌ دروس���تدەکرێن.‌ئایدیۆلۆژی���ای‌بەرھەمھێنان���ی‌دوژمن‌رۆحی‌ئیستیخباراتی‌و‌عەسکەرتارییەت‌لەن���او‌کۆمەڵگادا‌گ���ەورەدەکات‌و‌بە‌

یاساش‌پاسەوانیی‌خۆی‌دەکات.‌

دەرکردنی‌یاساگەلی‌وەکو‌ئەنجومەنی‌ئاس���اییش‌و‌دژە‌تی���رۆر‌و‌ھەوڵ���ی‌پاراس���تنی‌ یاس���ای‌ تێپەڕاندن���ی‌ب���ۆ‌ پیرۆزیی���ەکان‌و‌ئامادەنەب���وون‌گەڕانەوەی‌دەستووری‌ھەرێم‌و‌ھەموو‌ئەو‌یاس���ایانەی‌کە‌بەن���او‌رەھەندی‌نیش���تیمانییان‌ھەیە‌ب���ۆ‌پەرلەمان‌و‌لەم‌کۆتاییەش���دا‌دەرکردنی‌نووسراوی‌س���ەرۆكایەتی‌ )5-1170(ی‌ ژم���ارە‌داواكاری‌گش���تیی‌كە‌لە‌‌2012-9-24دا‌بەناونیش���انی‌)رێكاری‌یاس���ایی(یەوە‌دەرچوو‌و‌بەس���ەر‌وەزارەتەكانی‌حكومەت���ی‌ھەرێ���م‌و‌فەرمانگەكان���ی‌داواكاری‌گشتیدا‌گشتێنرا،‌ئەمە‌جگە‌لەچەندین‌بڕیارو‌یاسای‌تر‌کە‌ھەردوو‌دەس���ەاڵتدارێتییەکە‌بێگوێدانە‌ئازادی‌و‌مافەکان���ی‌م���رۆڤ‌تێیانپەڕاندووە،‌عەقڵییەتێک‌ راس���تییەن‌ ئەو‌ گەواھی‌لە‌پشت‌ئەم‌س���تراتیژەوە‌کاردەکات،‌کە‌دەیەوێت‌دەسەاڵتدارێتی‌تاکحیزبیی‌لۆکاڵی‌لە‌کوردس���تاندا‌ب���ە‌ئەبەدیی‌بکات،‌گەرچی‌باجەکەی‌لەدەس���تدانی‌س���ەرەوەریی‌نەتەوەی���ی‌و‌کۆدەنگیی‌

نیشتیمانیش‌بێت.‌

گەورەی���ە‌ سیاس���یی‌ درامایەک���ی‌ چ‌کوردستان‌جارێکی‌تر‌لەوە‌بترسێت‌کە‌دەوڵەتی‌عێراق‌خەریکی‌پڕچەککردنی‌خۆیەتی‌و‌ئەم‌چەکانەش���ی‌بۆئەوەیە‌لە‌ھێرشی‌سەربازییدا‌دژ‌بە‌گەلەکەی‌بەکاریانبھێنێ���ت!‌ئەمە‌ل���ە‌کاتێکدا‌ڕوودەدات‌‌ک���ە‌س���ەرۆکی‌دەوڵەت���ی‌عێ���راق‌و‌جێگری‌س���ەرۆکوەزیران‌و‌وەزی���ری‌دەرەوە‌و‌وەزیری‌بەرگری‌و‌چەندی���ن‌پلەوپایەی‌ب���ەرزی‌تری‌ناو‌دەس���ەاڵتدارێتیی‌حکومەت���ی‌عێراقی‌کوردن،‌یان‌ڕاستتر‌وایە‌بڵێین‌سەر‌بە‌یەکێک‌ل���ە‌دوو‌حیزبەکەن‌و‌ئاگاداری‌داڕش���تنی‌سیاس���ەتی‌ وردودرش���تی‌حکومەتەکەن!‌ئەم‌ترس‌خس���تنە‌دڵە‌کتوپ���ڕەی‌ھاواڵتیان���ی‌ک���ورد‌چیمان‌تەماش���ای‌ ھەر‌چاودێرێک‌ پێدەڵێت؟‌ئ���ەم‌واقیعە‌سیاس���ییەی‌واڵتی‌ئێمە‌ب���کات،‌دەگات���ە‌ئ���ەو‌دەرئەنجامەی‌ل���ە‌دۆخێکی‌ کە‌سیاس���ەتی‌کوردی‌ج���ەوھەری‌ دەژی.‌ دراماتیکی���دا‌ زۆر‌ئەم‌دراما‌سیاس���ییەش‌کە‌سیاسەتی‌بەرھەمیانھێناوە،‌ دوو‌حیزب���ە‌ ئ���ەم‌دەرئەنجامی‌نەبوونی‌ئەو‌بەھایانەیە‌کە‌دەبوایە‌دەوڵەتی‌نوێی‌عێراقی‌لەسەر‌بنیاتبکرابایەت���ەوە؛‌ئەوی���ش‌دانەنانی‌گەرەنتیی‌دەس���توورییە‌ب���ۆ‌ئەگەری‌سەرھەڵدانی‌ھەر‌چەشنە‌ھەڕەشەیەک‌‌لەسەر‌بوونی‌کورد‌لە‌چوارچێوەی‌ئەم‌

دەوڵەتەدا.‌چ‌کارەس���اتێکی‌سیاسییە‌پارت���ی‌و‌یەکێتی‌ھەش���ت‌س���اڵە‌لە‌دوبارەبیناکردنەوەی‌ خەریک���ی‌ بەغدا‌ئ���ەو‌دەوڵەتەن،‌کەچ���ی‌نەیانتوانیوە‌بچووکتری���ن‌زەمانەت���ی‌دەس���تووری‌ب���ۆ‌دواڕۆژی‌میللەتێک���ی‌ئەنفالک���راو‌دابینبک���ەن.‌لە‌ئێستاش���دا‌جگە‌لەو‌خەتەسوورە‌ریتۆریکییانەی‌ناو‌وتاری‌س���ەرکردەکان‌ھیچ‌زمانێکی‌تریان‌بۆ‌گفتوگۆکردن‌نییە.‌کوردستان‌بە‌چەک‌بەرگریی‌لێناکرێت،‌مەترسیی‌جەنگیش‌ب���ە‌ھەڕەش���ەی‌ش���ەڕ‌دانامرکێتەوە.‌لەم���ڕۆدا‌ھەر‌مەترس���ییەک‌بۆس���ەر‌بەرئەنجام���ی‌ ھێن���دەی‌ کوردس���تان‌ئ���ەو‌بێئاراس���تەییە‌سیاس���ییەیە‌کە‌کۆمەڵگای‌سیاسیی‌کوردستان‌پێوەی‌دەناڵێ���ت،‌ئەوەندە‌پەیوەس���ت‌نییە‌بە‌ھێ���ز‌و‌سیاس���ەتی‌دوژمنکارانەی‌بەغ���دا‌دژ‌بە‌ھەولێ���ر.‌بێگومان‌ئەمە‌مانای‌ئەوە‌نیی���ە‌کە‌مالیکی‌یان‌ھەر‌سیاس���ەتمەدارێکی‌عێراقی‌تر‌خەونی‌کۆنترۆڵکردن���ەوەی‌خاک‌و‌س���امانی‌کوردستانی‌نەبێت‌و‌بەناوی‌پاراستنی‌س���ەروەریی‌نیش���تیمانییەوە‌دەوڵەت‌تیژبوونەوەی‌ ب���ەاڵم‌ پڕچەکنەکاتەوە.‌ناکۆکییەکانی‌نێوان‌مالیکی‌و‌بارزانی‌و‌ھەڵکش���انیان‌بۆ‌رووبەرووبوونەوەی‌سەربازیی،‌لە‌خزمەتی‌ئەو‌ھێزانەدایە‌کە‌ناسیۆنالیزمی‌ئەتنی‌و‌شەڕانگیزیی‌مەزھەب���ی‌دەک���ەن‌ب���ە‌چەکێ���ک‌بۆ‌دروس���تکردنی‌جەماوەر‌و‌حەماسەتی‌سیاس���یی.‌پارتی‌دەتوانێت‌ش���ەڕ‌بۆ‌کوردستان‌دروستبکات،‌بەاڵم‌ناتوانێت‌بەتەنھا‌بەرگریی‌لێبکات.‌ھەر‌ئەمەشە‌وادەکات‌کە‌بەرگریی‌لە‌کوردس���تان‌و‌داڕشتنی‌بەرژەوەندییە‌نیشتیمانییەکانی‌ئ���ەرک‌و‌وەزیفەی‌یەک‌حیزب‌نەبێت،‌بەڵکو‌بەرپرسیارێتی‌ھەموو‌ئەو‌ھێزانە‌بێت‌کە‌کۆمەڵگای‌سیاسی‌و‌مەدەنی‌کوردستان‌پێکدەھێنن.‌بەاڵم‌ئەوەی‌لە‌واقیعدا‌دەیبینین‌خەمێکی‌سیاس���یی‌ترە؛‌پارتی‌دەیەوێت‌کوردستان‌بکات‌بە‌فارگۆنێک‌لە‌شەمەندەفەری‌تورکی‌و‌یەکێتی���ش‌تاوەکو‌ئێس���تا‌نایەوێت‌ئاسنی‌ ھێڵی‌ پڕۆژەی‌ دەس���تبەرداری‌نێوان‌بەغدا‌و‌سلێمانی‌و‌تاران‌بێت.

ل���ە‌سیاس���ەتدا‌پەیوەندییەکی‌ ترس‌قووڵی‌بە‌ھاوکێشەی‌دۆست‌و‌دوژمنەوە‌ھەیە.‌پرس���ی‌ئەوەی‌کێ‌دۆستمانە،‌پرس���ێکە‌تاوەکو‌ئەمڕۆ‌لە‌سیاسەتی‌کوردیدا‌ن���ەک‌تەنھا‌پێناس���ێکی‌بۆ‌نادۆزینەوە،‌بەڵک���و‌بەتەواوی‌غائیبە.‌دەستنیش���انکردنی‌دۆست‌و‌دوژمن‌لە‌سیاسەتی‌کوردیدا‌ھێندەی‌بەرئەنجامی‌ھاوکێش���ە‌ و‌ کاتی���ی‌ بەرژەوەندیی���ە‌بەرئەنجامی‌ ئەوەن���دە‌ ھەرێمییەکانە،‌داڕش���تنی‌سیاس���ەتێکی‌نەتەوەی���ی‌نییە.‌ئاراس���تەی‌سیاسەتی‌دەرەکیی‌کوردس���تان‌ سیاس���ییەکانی‌ ھێ���زە‌ت���ەنھا‌لەیەکتر‌جیاواز‌نی���ن،‌بەڵکو‌‌لە‌زۆر‌ش���وێندا‌ناک���ۆک‌و‌دژبەیەکن.

....

پارتی‌دەیەوێت‌کوردستان‌بکات‌بە‌فارگۆنێک‌

لەشەمەندەفەری‌تورکی‌و‌

یەکێتیش‌تاوەکو‌ئێستا‌نایەوێت‌دەستبەرداری‌پڕۆژەی‌ھێڵی‌ئاسنی‌نێوان‌

بەغداو‌سلێمانی‌و‌تاران‌بێت

‌ھێژا‌دڵشاد‌‌بڕوا‌به‌رزنجی‌‌‌

كێ‌‌بێشه‌ره‌فه‌؟‌له‌كاتی‌‌ھه‌ڵبژاردنی‌‌گشتی‌‌حوزه‌یرانی‌‌پ���اردا،‌ره‌ج���ه‌ب‌ته‌ی���ب‌ئه‌ردۆگانی‌‌سه‌رۆكوه‌زیرانی‌‌توركیا،‌له‌مه‌یدانه‌كانی‌‌كۆبون���ه‌وه‌‌جه‌ماوه‌رییه‌كان���دا‌نكۆڵی‌‌پ.ك.ك‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ له‌كۆبونه‌وه‌كان���ی‌‌ده‌كردو‌ده‌یگوت:‌"‌ئه‌و‌كه‌سه‌ی‌‌له‌گه‌ڵ‌ئاپۆدا‌كۆبونه‌وه‌‌ده‌كا،‌بێش���ه‌ره‌فه‌".‌ته‌نان���ه‌ت‌ده‌یگوت‌گه‌ر‌له‌كاتی‌‌گرتنی‌‌ئۆجه‌الندا‌له‌سه‌ر‌ده‌سه‌اڵت‌بومایه‌‌ئه‌وا‌له‌سێداره‌م‌ده‌دا.‌ئه‌م‌وتانه‌ی‌‌ئه‌ردۆغان‌له‌پاش‌وته‌كانی‌‌كه‌مال‌كڵچدارئۆغڵوی‌‌سه‌رۆكی‌‌پارتی‌‌ئۆپۆزیسیۆنی‌‌سه‌ره‌كی‌‌توركیا‌ب���و.‌كڵچدارئۆغڵو‌رایگه‌یاندبو‌ك���ه‌‌حكوم���ه‌ت‌له‌گ���ه‌ڵ‌پ.ك.ك‌دا‌به‌ش���اره‌وایی‌‌كۆبونه‌ت���ه‌وه‌.‌ئه‌وه‌ب���و‌له‌پاش‌تێپه‌ڕبونی‌‌س���ێ‌‌مانگ‌تۆماری‌‌ده‌نگی‌‌نێوان‌به‌رپرسانی‌‌ئۆرگانه‌كانی‌‌باڵوكرایه‌وه‌و‌ پ.ك.ك‌و‌سه‌رۆكی‌‌میت‌ده‌ركه‌وت‌ك���ه‌‌س���ه‌رۆكی‌‌میت‌وه‌ك‌نوێنه‌ری‌‌ئه‌ردۆگان‌بۆ‌ئۆسلۆ‌نێردراوه‌.‌كڵچدارئۆغڵو‌ده‌پرسێت،‌كێ‌‌ ئێس���تا‌

بێشه‌ره‌فه‌؟وا‌ده‌رك���ه‌وت‌ك���ه‌‌نی���ازی‌‌ئ���اك‌پارت���ی‌‌له‌ئه‌نجامدان���ی‌‌كۆبونه‌وه‌كانی‌‌ئۆسلۆدا‌ره‌خس���اندنی‌‌كه‌شێكی‌‌ئارام‌ب���وه‌‌له‌واده‌ی‌‌ھه‌ڵبژاردن���دا،‌ته‌نانه‌ت‌ب���ۆ‌س���ێجار‌ له‌وكاته‌ش���دا‌پ.ك.ك‌له‌سه‌ر‌ده‌س���تی‌‌ئۆجه‌الن‌ئاگربه‌ستی‌‌درێژك���رده‌وه‌.‌به‌اڵم‌حكومه‌تی‌‌توركیا‌گشتی‌‌ ھه‌ڵبژاردنی‌‌ له‌پاش‌ راسته‌وخۆ‌سه‌ربازی‌‌و‌ به‌ئۆپه‌راسیۆنی‌‌ ملی‌‌ ‌2011مه‌ده‌ن���ی‌‌دایه‌وه‌.‌له‌گه‌ڵ‌نزیكبونه‌وه‌ی‌‌ش���اره‌وانییه‌كاندا،‌ ھه‌ڵبژاردن���ی‌‌چه‌ن���د‌رۆژێك���ه‌‌حكومه‌ت���ی‌‌توركیا‌ب���اس‌له‌دانیش���تنه‌وه‌ی‌‌كۆبونه‌وه‌كان‌ئه‌مه‌ش���دا‌ له‌به‌رامب���ه‌ر‌ ده‌كات���ه‌وه‌.‌پ.ك.ك‌ھه‌وڵه‌كان���ی‌‌ئه‌مج���اره‌‌ب���ۆ‌كۆبون���ه‌وه‌كان‌ ده‌س���تپێكردنه‌وه‌ی‌‌به‌گومان‌ده‌بینێ‌به‌وه‌ی‌‌له‌رابردوش���دا‌گفت���ی‌‌له‌وج���ۆره‌ی‌‌داوه‌.‌ش���ایه‌نی‌‌باس���ه‌‌حكومه‌تی‌‌ئاك‌پارتی‌‌تائێستا‌پالن‌و‌به‌رنامه‌یه‌ك���ی‌‌رونی‌‌بۆچۆنێتی‌‌

چاره‌سه‌ری‌‌پرسه‌كه‌‌نه‌خستۆته‌ڕو.

ره‌وشی‌‌توركیا‌له‌ده‌ساڵی‌‌رابردوداپرس���ی‌‌ك���ورد‌له‌پێ���ش‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌ئ���اك‌پارتی‌‌ل���ه‌‌2002دا‌‌ده‌س���ه‌اڵت‌بگرێته‌ده‌س���ت،‌ئاگربه‌س���تێكی‌‌درێژ‌توركی���اوه‌‌ ‌و‌ پ.ك.ك‌ له‌الی���ه‌ن‌له‌ئاراداب���و.‌به‌اڵم‌دواتر‌ئ���اك‌پارتی‌‌ئه‌و‌ئاگربه‌سته‌ی‌‌به‌ھه‌ڵگیرساندنه‌وه‌ی‌‌ش���ه‌ڕی‌‌له‌گه‌ڵ‌پ.ك.ك‌په‌كخس���ت‌و‌له‌‌2004دا‌بێده‌نگی‌‌چه‌كه‌كانی‌‌شكاند.‌له‌سی‌‌ساڵی‌‌شه‌ڕی‌‌پ.ك.ك‌و‌سوپای‌‌توركیدا‌زۆرترین‌ئاگربه‌ستی‌‌پ.ك.ك‌له‌م‌ده‌‌ساڵه‌ی‌‌دوایدا‌رایگه‌یه‌نراوه‌.‌واته‌‌له‌كۆی‌‌‌16ئاگربه‌ست،‌‌11یان‌له‌خولی‌‌ئاك‌پارتیدا‌ب���وه‌.‌كه‌چی‌‌حكومه‌تی‌‌ئاك‌پارتی‌‌نه‌یتوانیوه‌‌رێگه‌‌چاره‌یه‌كی‌‌دروست‌بۆ‌پرسه‌كه‌‌بدۆزێته‌وه‌.‌له‌گه‌ڵ‌فاشیستی‌‌و‌ له‌سیاس���ه‌تی‌‌ ئه‌وه‌ش���دا‌توانه‌وه‌ی‌‌ك���ورد‌به‌رده‌وامبوه‌،‌به‌وه‌ی‌‌به‌زمان���ی‌‌ به‌خوێن���دن‌ رێگه‌ن���ه‌دان‌دایك‌و‌پێناس���ی‌‌كورد‌و‌تاكو‌ئێستاش‌پیته‌كانی‌‌)Q,W,X(‌به‌قه‌ده‌غه‌كراوی‌‌كه‌نالێ‌‌كوردی‌‌ كردنه‌وه‌ی‌‌ ماونه‌ته‌وه‌.‌ته‌ره‌ته‌‌شه‌ش‌و‌خوێندنی‌‌وانه‌ی‌‌كوردی‌‌به‌ئیختی���اری‌‌به‌خه‌بات���ی‌‌سیاس���ی‌‌و‌چه‌ك���داری‌‌كوردانی‌‌توركی���ا‌ھاتۆته‌‌كایه‌وه‌.‌له‌دیدارێكی‌‌نوسه‌ری‌‌ئیسالمی‌‌روش���ه‌ن‌چه‌كر‌ب���ۆ‌رۆژنامه‌ی‌‌چاودێر‌ده‌ڵێ���ت:"‌گ���ه‌ر‌خه‌بات���ی‌‌چه‌كداری‌‌پ.ك.ك‌نه‌بوایا‌ئه‌وا‌له‌مڕۆدا‌ئه‌و‌مافه‌‌

سه‌ره‌تاییانه‌‌به‌كورد‌نه‌ده‌دران".له‌گه‌ڵ‌كش���انی‌‌بزوتنه‌وه‌ی‌‌سیاسی‌‌ك���ورد‌له‌و‌واڵت���ه‌،‌حكومه‌ت���ی‌‌ئاك‌پارتی‌‌كه‌وتۆته‌‌دژایه‌تی‌‌كوردان‌‌ھیچ‌قورس���اییه‌ك‌ب���ۆ‌پارتێكی‌‌سیاس���ی‌‌رێگه‌پێ���دراوی‌‌وه‌ك‌ب.د.پ‌دانان���ێ‌و‌له‌زه‌مین���ه‌ی‌‌ به‌بیان���وی‌‌جۆراوج���ۆر‌سیاس���ی‌‌دوریانده‌خات���ه‌وه‌.‌بۆ‌نمونه‌‌له‌پ���اش‌ھه‌ڵبژاردنی‌‌گش���تی‌‌2007،‌‌لێسه‌ندنه‌وه‌ی‌‌په‌رله‌مانتارێتی‌‌له‌‌ئه‌حمه‌د‌تورك‌و‌ئایس���ه‌ل‌توگلوكی‌‌لێكه‌وته‌وه‌.‌له‌ھه‌ڵبژاردنی‌‌ش���اره‌وانییه‌كانی‌‌‌2009دا‌كات���ێ‌‌كوردان‌ده‌نگێكی‌‌به‌رچاویان‌ھێناو‌توانیان‌‌18شاره‌وانی‌‌ببه‌نه‌وه‌.‌دیسان‌حكومه‌تی‌‌ئاك‌پارتی‌‌له‌رێگه‌ی‌‌دۆس���یه‌ی‌‌ به‌كردن���ه‌وه‌ی‌‌ دادگاوه‌‌ك.ج.ك،‌كه‌‌دۆس���یه‌یه‌كی‌‌سیاسییه‌‌ده‌س���به‌جێ‌‌سه‌دان‌سیاس���ه‌تمه‌داری‌‌

ك���ورد‌ده‌س���تگیركران‌و‌تائه‌م���ڕۆش‌درێ���ژه‌ی‌‌ مه‌ده‌ن���ی‌‌ ئۆپه‌راس���یۆنی‌‌ھه‌ی���ه‌.‌ژم���اره‌ی‌‌گیراوان‌له‌ش���ه‌ش‌ھه‌زار‌كه‌س‌تێپه‌ڕی���وه‌.‌له‌ناویاندا‌كه‌‌‌96رۆژنامه‌نوس،‌س���ه‌دان‌س���ه‌رۆك‌پارله‌مانت���اری‌‌ ش���ه‌ش‌ ش���اره‌وانی‌،‌ك���ه‌‌ چاالك���وان‌ ھ���ه‌زاران‌ ب.د.پ،‌زۆربه‌ی���ان‌‌به‌بێ‌‌بون���ی‌‌به‌ڵگه‌یه‌كی‌‌ئه‌وتۆ‌به‌ندكراون.‌له‌ھه‌ڵبژاردنی‌‌گشتی‌‌‌2011كات���ی‌‌ب.د.پ‌توان���ی‌‌6،6%ی‌‌ده‌نگه‌كان‌ببا‌و‌ژماره‌ی‌‌پارله‌مانتارانی‌‌‌له‌‌‌20وه‌‌گه‌یش���ته‌‌36،‌دادگا‌بڕیاری‌‌ده‌س���تگیركردنی‌‌پێن���ج‌پارله‌مانتاری‌‌

داو‌ئێس���تاش‌له‌س���ه‌ر‌ویستی‌‌ته‌ییب‌بۆ‌ كار‌ س���ه‌رۆكوه‌زیران‌ ئه‌ردۆگان���ی‌‌پارله‌مانتاری‌‌ ماف���ی‌‌ لێس���ه‌ندنه‌وه‌ی‌‌له‌س���ه‌باحه‌ت‌تونجه‌ل���ی‌‌و‌دو‌ئه‌ندامی‌‌تری‌‌ئ���ه‌و‌پارته‌‌ده‌ك���رێ،‌ئه‌ردۆگان‌وت���ی‌:"‌ پارته‌كه‌ی���دا‌ له‌كۆبون���ه‌وه‌ی‌‌به‌دادگامان‌وتوه‌‌كار‌بۆ‌لێسه‌ندنه‌وه‌ی‌‌متمان���ه‌‌ل���ه‌و‌پارله‌مانتاران���ه‌‌بكا‌كه‌‌باوه‌ش���یان‌به‌‌چه‌كداران���ی‌‌پ.ك.ك‌كردوه‌!"‌‌به‌مه‌ش‌بۆمان‌ده‌ركه‌وت‌كه‌‌له‌توركیا‌سه‌ربه‌خۆ‌ دادگا‌ سیس���تمی‌‌

نییه‌.‌

‌شكستی‌‌له‌چاره‌سه‌ركردنی‌‌پرسه‌‌ناوخۆییه‌كان:

له‌دروس���تبونی‌‌ده‌وڵه‌ت���ی‌‌كۆماری‌‌توركیاوه‌‌زۆر‌پرس���ی‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌خۆیدا‌ھێناوه‌.له‌كاتی‌‌ھاتنه‌س���ه‌ر‌ده‌سه‌اڵتی‌‌ئ���اك‌پارتی‌‌گفتی‌‌چ���اره‌ی‌‌زۆری‌‌له‌و‌پرسانه‌‌دابو.‌سه‌ره‌ڕای‌‌ھه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی‌‌ئ���اك‌پارتی‌‌بۆ‌س���ێ‌‌خ���ول‌كه‌چی‌‌به‌شێكی‌‌ھه‌ره‌‌زۆر‌له‌و‌پرسانه‌‌تائێستا‌گرنگترینیان‌ ماونه‌ت���ه‌وه‌.‌ به‌زیندویی‌پرسی‌‌كورده‌‌كه‌‌راسته‌وخۆ‌‌په‌یوه‌ندی‌‌به‌‌به‌پرس���ی‌‌دیموكراس���ییه‌وه‌‌ھه‌یه‌.‌دواتریش‌پرسه‌كانی‌‌تری‌‌وه‌ك:‌پرسی‌‌دین،‌پرسی‌‌عه‌لمانی‌،‌پرسی‌‌عه‌له‌وی‌،‌پرس���ی‌‌ئه‌رمه‌نی‌،‌پرس���ی‌‌سۆسیال‌و‌پرسی‌‌ قوبروس،‌ پرسی‌‌ دادپه‌روه‌ری‌،‌مافی‌‌مرۆڤ،‌پرس���ی‌‌یه‌كس���انی‌‌ژن‌و‌

پیاو،‌پرسی‌‌یاسا‌و‌ھتد....

ناكۆكی‌‌له‌گه‌ڵ‌واڵتانی‌‌دراوسێیدایه‌كێ���ك‌له‌دروش���م‌و‌به‌رنامه‌كان���ی‌‌ئ���اك‌پارتی‌‌ئه‌وه‌بوه‌‌كه‌‌س���ه‌رله‌نوێ‌‌واڵتان���ی‌‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌‌دراوس���ێیدا‌به‌ش���ێوه‌ی‌‌س���فر‌كێشه‌‌په‌یڕه‌وبكات.‌كه‌چ���ی‌‌له‌مڕۆدا‌توركیا‌واڵتانی‌‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‌ په‌یوه‌ندی‌‌روس���یا،‌ ئێ���ران،‌ وه‌ك‌ دراوس���ێیدا‌ئه‌رمه‌نس���تان،‌ س���وریا،‌ عێ���راق،‌‌یۆن���ان‌ناكۆك���ه‌‌و‌بگ���ره‌‌له‌گرژیدایه‌،ته‌نان���ه‌ت‌له‌گ���ه‌ڵ‌ھه‌ن���دێ‌‌واڵتیت���ر‌ئیس���رایل‌ فه‌ڕه‌نس���ا،‌ له‌وان���ه‌‌‌په‌یوه‌ندییه‌كانیان‌ئاس���ایی‌‌نه‌بۆته‌وه‌.

....

13 (352(‌سێشه‌ممه‌‌2012/11/20 birura.awene@gmail.comبیروڕا

سیاسەت و ترس

ئه مه ش وێنه ی ئه ردۆگانه !یه‌کگرتوو‌به‌پای‌‌گورگه‌‌بێ‌كه‌ڵپه‌كه‌‌ناگات!

با مه رگی دانا بكه ینه سه ره تای ژیانێكی نوێ ‌‌‌ئاكۆ‌حه‌مه‌‌خه‌سره‌و

ئه‌و‌چركه‌س���اته‌ی‌ھه‌واڵ���ی‌مه‌رگی‌خوێن���دكار‌"دانا‌جه‌مال"مان‌بیس���ت،‌به‌ھ���ۆی‌روخان���ی‌دی���واری‌یه‌كێ���ك‌له‌خوێندنگاكان���ه‌وه‌‌ش���ه‌رمم‌ك���رد‌كه‌‌من‌كاره‌كته‌رێك���ی‌كه‌رتی‌په‌روه‌رده‌م.‌ناكرێت‌مه‌رگی‌ئه‌م‌خوێندكاره‌‌ته‌واوی‌حكومه‌ت‌و‌په‌رله‌مان‌نه‌ھه‌ژێنێ،‌چونكه‌‌له‌مه‌رگی‌ خوێنس���اردییه‌وه‌‌ به‌‌ ناكرێت‌ئ���ه‌م‌گه‌نجه‌‌بڕوانین،‌ك���ه‌‌دنیایه‌ك‌له‌‌

خه‌ونی‌له‌پێش‌بو.‌پێویسته‌‌مه‌رگی‌دانا‌دنیای‌په‌روه‌رده‌‌بگۆڕێت،‌ده‌بێ���ت‌حكومه‌ت‌و‌په‌رله‌مان‌له‌و‌خ���ه‌وه‌‌قوڵه‌ی���ان‌به‌خه‌به‌ربێنه‌وه‌،‌زو‌چاوبكه‌ن���ه‌وه‌‌ب���ۆ‌ئ���ه‌وه‌ی‌ن���ه‌وه‌‌فه‌رامۆشكراوه‌كانی‌خۆیان‌ببینن.‌ئاخر‌له‌چ‌شوێنێكی‌ئه‌م‌گه‌ردونه‌دا،‌بودجه‌ی‌واڵتێك‌مانگی‌ده‌ی‌ساڵی‌دارایی‌ده‌گاته‌‌وه‌زاره‌ته‌كان،‌دواتریش‌ده‌ڵێن‌بودجه‌كه‌‌ڕاگرن‌به‌ش���تان‌ناكات،‌كه‌مته‌رخه‌میش‌

به‌م‌راده‌یه‌؟پێویسته‌‌ئازایانه‌‌ده‌ست‌بخه‌ینه‌‌سه‌ر‌برین���ه‌كان،‌نابێت‌له‌ب���ه‌ر‌به‌رژه‌وه‌ندی‌كه‌س���ی‌ به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ كورس���ی‌و‌واڵتێك‌ بودجه‌ی‌ ناكرێ���ت‌ بێده‌نگبین.‌كه‌سانێك‌دایبنێن‌كه‌‌مناڵه‌كانی‌خۆیان‌له‌ئه‌وروپ���ا،‌یان‌النیك���ه‌م‌له‌خوێندنگه‌‌ده‌خوێنن!‌ كوردس���تان‌ ئه‌ھلییه‌كان���ی‌به‌رپرس���ێك‌كه‌‌له‌بواری‌پ���ه‌روه‌رده‌دا‌باوه‌ڕی‌به‌‌كه‌رت���ی‌حكومی‌نه‌بێ‌ھه‌تا‌مناڵه‌ك���ه‌ی‌بكاته‌‌ن���اوی،‌ئیدی‌خه‌ڵك‌مافی‌خ���ۆی‌نییه‌‌باوه‌ڕی‌ب���ه‌م‌جۆره‌‌خوێندنگه‌‌حكومییانه‌‌نه‌مێنێ‌و‌ھه‌میشه‌‌به‌ناچاری‌په‌لی‌مناڵه‌كه‌ی‌بگرێ‌بۆ‌ئه‌و‌خوێنده‌واری‌ فێری‌ ته‌نها‌ قوتابخانانه‌ی‌

ده‌كه‌ن.ئایا‌به‌م‌جۆره‌‌سیس���ته‌می‌س���ویدی‌له‌ناوه‌نده‌كان���ی‌خوێندن���دا‌جێبه‌ج���ێ‌ده‌كرێت؟‌چون‌سیسته‌مێكی‌ھاوچه‌رخ‌ته‌نها‌به‌‌قس���ه‌‌جێبه‌جێ‌نابێ،‌به‌ڵكو‌

ھه‌نگاوی‌كرداره‌كی‌پێویس���ته‌.‌كاتێك‌بودج���ه‌ی‌ئه‌م‌واڵت���ه‌‌داده‌نرێت،‌چۆن‌ده‌بێت‌حس���ابی‌ئ���ه‌وه‌‌نه‌كرێ���ت‌كه‌‌ملیۆن‌و‌نیوێك‌خوێندكار‌له‌ناوه‌نده‌كانی‌خوێندندان؟‌دنیای‌په‌روه‌رده‌‌وه‌كو‌ئه‌و‌دیواره‌‌كۆن‌و‌داڕزیوه‌،‌ئه‌گه‌ری‌ڕوخانی‌كۆمه‌ڵ���گادا‌ بونه‌وه‌ره‌كان���ی‌ به‌س���ه‌ر‌ھه‌یه‌،‌ئ���ه‌و‌دیواره‌‌كۆن���ه‌‌كه‌‌كه‌مێك‌بۆیاخی‌ده‌كه‌ن،‌زو‌یان‌دره‌نگ‌مه‌رگی‌

كۆمه‌ڵگاكانی‌لێده‌كه‌وێته‌وه‌.خوێن���دكاره‌كان‌ ژم���اره‌ی‌ س���ااڵنه‌‌له‌پۆله‌كاندا‌به‌ره‌و‌ھه‌ڵكش���ان‌ده‌ڕوات،‌ژم���اره‌ی‌خوێندنگ���ه‌‌س���ێ‌ س���ااڵنه‌‌ده‌وامیی���ه‌كان‌زی���اد‌ده‌كات،‌س���ااڵنه‌‌قه‌یران���ی‌‌كه‌می‌میالك‌له‌‌مامۆس���تاوه‌‌بیگره‌‌ھه‌تا‌پاسه‌وان‌و‌خزمه‌تگوزار‌ڕوی‌له‌زیادبون���ه‌،‌ئیدی‌ھه‌ر‌كه‌س���ێك‌له‌م‌كه‌رتی‌په‌روه‌رده‌ی���ه‌دا‌كار‌بكات‌ئه‌مه‌‌ده‌بین���ێ،‌مه‌گه‌ر‌خۆی‌له‌ئاس���تی‌‌ئه‌و‌

كه‌موكوڕییانه‌دا‌چاو‌بنوقێنێ‌.‌پێشتر‌له‌وتارێكدا‌نووسیبوم‌كه‌‌بۆچی‌ده‌ب���ێ‌به‌رێوه‌ب���ه‌ری‌خوێندنگه‌یه‌ك‌بۆ‌پێداویستی‌خوێندنگه‌كه‌ی‌بۆ‌په‌روه‌رده‌و‌وه‌زاره‌ت‌و‌حكوم���ه‌ت‌بگه‌ڕێته‌وه‌،‌ئه‌دی‌

بۆچی‌‌خۆی‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ئه‌وه‌ی‌نه‌بێ،‌ئ���ه‌و‌دیواره‌‌كۆنه‌‌چ���اك‌بكاته‌وه‌‌ھه‌تا‌به‌س���ه‌ر‌خوێندكاره‌كه‌یدا‌نه‌ڕوخێ؟‌ئه‌م‌رۆتینات���ه‌‌دامه‌زراوه‌‌دروس���ت‌ناكات،‌

به‌ڵكو‌ھه‌ڵیده‌وشێنێته‌وه‌.ئێمه‌‌ته‌نه���ا‌كات‌به‌رێده‌كه‌ین،‌زیاتر‌پینه‌ی‌ش���ته‌كان‌ده‌كه‌ین،‌كێشه‌كان‌بۆ‌كاتێك���ی‌تر‌ھه‌ڵده‌گری���ن،‌نه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌له‌ڕه‌گه‌وه‌‌كێش���ه‌و‌گرفته‌كان‌چاره‌سه‌ر‌بكه‌ین.‌بۆیه‌‌لێره‌وه‌‌پێشنیار‌ده‌كه‌م‌كه‌‌بینای‌شیاوو‌ھاوچه‌رخ‌بۆ‌ناوه‌نده‌كانی‌‌ژینگه‌یه‌كی‌ بكرێت،‌ دروس���ت‌ خوێندن‌جوان‌بۆ‌مامۆستاو‌خوێندكاران‌فه‌راھه‌م‌بكرێت،‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌كۆمه‌ڵگا‌له‌‌كه‌رتی‌نه‌ش���ونما‌ دروس���تده‌بێ‌و‌ په‌روه‌رده‌وه‌‌ده‌كات،‌په‌روه‌رده‌‌شاده‌ماری‌‌كۆمه‌ڵگایه‌و‌

به‌رھه‌مهێنه‌ری‌‌تاكه‌كانێتی‌.به‌داخه‌وه‌‌كه‌سانێك‌ھه‌ن‌واته‌ماشای‌‌پ���ه‌روه‌رده‌و‌فێرك���ردن‌ده‌ك���ه‌ن‌ك���ه‌‌كه‌رتێكی‌به‌كاربه‌ره‌،‌ھه‌ر‌بودجه‌ی‌تێدا‌خه‌رجده‌كرێ���ت،‌كه‌چی‌بێئاگان‌له‌وه‌ی‌كه‌‌ئه‌م‌كه‌رته‌‌مرۆڤ‌به‌رھه‌م‌ده‌ھێنێت،‌پێویسته‌‌ئه‌و‌دیده‌‌بگۆڕین،‌تاوه‌كو‌ئه‌و‌دنیایه‌‌بێته‌‌ئاراوه‌‌كه‌‌ش���یاوی‌كه‌رتی‌

په‌روه‌رده‌یه‌.له‌بینایه‌كی‌ قوتابیی���ه‌ك‌ كاته‌ی‌ ئه‌و‌كۆندا‌به‌كه‌ره‌س���ته‌یه‌كی‌كۆن���ه‌وه‌،‌به‌‌مامۆس���تایه‌ك‌كه‌‌دونیایه‌ك‌كێش���ه‌ی‌ھه‌ی���ه‌،‌وانه‌كان���ی‌‌ده‌خوێنێ���ت،‌ئێمه‌‌ب���ه‌و‌خوێن���دكاره‌‌ده‌ڵێی���ن‌ت���ۆ‌له‌مه‌‌زیات���رت‌شایس���ته‌‌نیی���ه‌.‌بۆی���ه‌‌ئه‌و‌خوێندكاره‌‌ھه‌س���ت‌به‌‌كه‌می‌ده‌كات،‌ھی���چ‌ئینتیمایه‌ك���ی‌ب���ۆ‌واڵته‌ك���ه‌ی‌‌و‌خوێندنگه‌ك���ه‌ی‌نابێت،‌ھه‌میش���ه‌‌ڕقی‌له‌قوتابخانه‌‌ده‌بێت‌و‌به‌زیندانی‌‌ده‌زانێ‌،‌له‌به‌رئ���ه‌وه‌‌ھه‌میش���ه‌‌حه‌ز‌ب���ه‌‌دنیای‌

ده‌ره‌وه‌ی‌ئه‌و‌بینایه‌‌ده‌كات.بینای���ه‌ك‌ك���ه‌‌ل���ه‌‌ھ���ه‌ر‌مه‌رجێكی‌خوێندن‌به‌دوربێ،‌چۆن‌ده‌بێ‌‌چاوه‌ڕوان‌بین‌ژینگه‌یه‌كی‌‌ش���یاوو‌خوێندكارێكی‌‌به‌رھه‌مبێ���ت؟‌ تی���ادا‌ س���ه‌ركه‌وتوی‌‌

ده‌ب���ێ‌چاوه‌ڕوانی‌چ‌س���ایكۆلۆژیایه‌ك‌ژینگه‌یه‌ك‌ بكه‌ین؟‌ له‌خوێندكاره‌كان���ی‌كه‌‌ش���یاو‌نه‌بێ،‌به‌دڵنیاییه‌وه‌‌كه‌سی‌ش���یاو‌به‌رھه‌م‌ناھێن���ێ.‌ده‌بێت‌له‌وه‌‌زیات���ر‌چاوه‌ڕوانی‌مه‌رگ���ی‌مرۆڤه‌كانی‌ن���او‌پ���ه‌روه‌رده‌‌نه‌كه‌ی���ن،‌ده‌بێ‌ژیان‌ئه‌گه‌رێكی‌ خوێندن���دا‌ له‌ناوه‌نده‌كان���ی‌چاوه‌ڕوانك���راو‌بێ،‌نه‌ك‌م���ه‌رگ.‌ئێمه‌‌ده‌زانین‌له‌كه‌رتی‌پ���ه‌روه‌رده‌دا‌ھه‌نگاو‌ن���راوه‌،‌بین���ای‌ن���وێ‌دروس���تكراوه‌،‌پرۆگرام���ه‌كان‌گ���ۆڕاون،‌ب���ه‌اڵم‌ھه‌مو‌ئه‌وان���ه‌‌ھه‌رگی���ز‌بارته‌ق���ای‌گه‌وره‌یی‌

كه‌رتی‌په‌روه‌رده‌‌نیین.رۆژان���ه‌‌له‌ناوه‌نده‌كانی‌خوێندا‌ده‌یان‌ھه‌س���ت‌ ده‌رونییه‌وه‌‌ له‌ڕوی‌ خوێندكار‌ب���ه‌‌ڕوخان‌ده‌ك���ه‌ن،‌ژیانی‌مامۆس���تا‌له‌كۆمه‌ڵ���گادا‌ژیانیك���ی‌پ���ڕ‌له‌خه‌م‌و‌ئاس���ته‌نگه‌.‌بۆیه‌‌پێویس���ته‌‌حكومه‌ت‌مه‌رگی‌ئه‌م‌گه‌نجه‌‌بكاته‌‌ھه‌ستانه‌وه‌ی‌كه‌رتی‌پ���ه‌روه‌رده‌و‌پالنێك���ی‌تۆكمه‌و‌

به‌ھێزی‌‌بۆ‌دابنێت.ئ���ه‌و‌گه‌نجه‌ی‌دیواره‌كه‌ی‌به‌س���ه‌ردا‌ڕوخا،‌ئه‌گه‌ر‌خودا‌ژیانی‌پێبدایه‌‌ره‌نگه‌‌ببوایه‌‌به‌یه‌كێك‌له‌داھێنه‌ره‌كان،‌ببوایه‌‌به‌سه‌رۆكی‌حكومه‌ت،‌یان‌مامۆستایه‌ك‌به‌قوتابب���ان‌ وان���ه‌ی‌ له‌الدێیه‌ك���دا‌له‌ھه‌مومان‌ گه‌نجه‌‌ ئ���ه‌و‌ بگوتایه‌ته‌وه‌.‌رۆشت،‌ناكرێت‌مرۆڤه‌كانی‌ئه‌م‌نیشتمانه‌‌پێداویستییه‌كانی‌ بكه‌ین‌و‌ سه‌یر‌ به‌كه‌م‌

ژیانیان‌بۆ‌دابین‌نه‌كه‌ین.بینا‌ واڵته‌كه‌مان‌ ده‌مانه‌وێ���ت‌ ئه‌گه‌ر‌بكه‌ی���ن،‌ئه‌گه‌ر‌ده‌مانه‌وێ���ت‌نه‌وه‌یه‌كی‌رۆش���نبیرمان‌ ھۆشیارو‌ ته‌ندروس���ت‌و‌ھه‌ب���ێ،‌ده‌ب���ێ‌ژینگه‌یه‌كی‌ش���یاو‌به‌‌ژیانیان‌ب���ۆ‌دابین‌بكه‌ین،‌ھه‌تا‌ھه‌رگیز‌چاوه‌ڕوان���ی‌ھه‌واڵی‌دڵته‌زێ���ن‌نه‌بین.‌ده‌بێ���ت‌چاوه‌ڕوانی‌ھه‌واڵێ���ك‌بین‌كه‌‌شانازی‌پێوه‌بكه‌ین،‌نه‌ك‌ھه‌واڵی‌مه‌رگی‌‌دیواری‌‌ به‌ھ���ۆی‌‌روخانی‌‌ خوێندكارێك‌شه‌رمه‌زارمان‌ به‌سه‌ریدا‌ قوتابخانه‌كه‌ی‌‌

بكات.

پێویسته‌‌حكومه‌ت‌مه‌رگی‌ئه‌م‌گه‌نجه‌‌بكاته‌‌ھه‌ستانه‌وه‌ی‌كه‌رتی‌په‌روه‌رده‌و‌پالنێكی‌تۆكمه‌و‌به‌ھێزی‌‌بۆ‌دابنێت

ژماره‌ی‌‌گیراوان‌له‌شه‌ش‌ھه‌زار‌كه‌س‌تێپه‌ڕیوه‌.‌له‌ناویاندا‌‌96رۆژنامه‌نوس،‌سه‌دان‌سه‌رۆك‌

شاره‌وانی‌،‌شه‌ش‌پارله‌مانتاری‌‌

ب.د.پ،‌ھه‌زاران‌چاالكوان‌كه‌‌

زۆربه‌یان‌‌به‌بێ‌‌بونی‌‌به‌ڵگه‌یه‌كی‌‌ئه‌وتۆ‌به‌ندكراون

►►19‌»»

19‌»»

►

بۆچ����ی کۆمپانیای����ه ك نیه وه ک کڵێس����ا، به رگه ی س����ه دان س����اڵ بگرێت له مێژوو. هه میش����ه ده نگ و ره نگ و شێوازیم له یاده. من خوێندکاری قۆناخی دووی زانکۆ بووم ئه ویش مامۆس����تای کارگێ����ری کۆمپانیا. ن����اوی جیم وڵش ب����وو، خریله یه، توکنی، ورگ����ن. >ئه گ����ه ر کۆمپانیای����ه ک هه بێت که هه تا ئێس����تا به رگه ی چه ندین ده یه ی گرتبێت و هێش����تا به هێزبێت ئه وا ئێکسۆن مۆبایله، وه ک ستیڤ کول، رۆژنامه نوسی ناوبانگی رۆژنامه ی واش����نتون پۆست، له تایبه ت: ئیمپراتۆریه تێکی نوێکه یدا کتێبه ئیکس����ۆن مۆبایل و ده س����ه اڵتی ئه مریکی ده نوس����ێت. ئێکسۆن له ئه فسانه ئه چێت، جیهان. نه وت����ی کۆمپانیای گه وره تری����ن شێوازی کاری وه ك کۆمپانیا، جوگرافیای کاری، په یوه ندی له گه ڵ ده س����ه الته کاندا، وه هه روه ها له هه مووی ئاڵۆزتر په یوه ندی

له گه ڵ حکومه تی ئه مریکی و یاسادا. ئ����ه م س����تونه بۆی����ه ده نوس����م چونکه ئیکسۆن ئێس����تا له س����ه ره تای ئه وه دایه که ببێته به ش����ێک له پێکهاته ی سیاسی و ئاب����وری و ته نان����ه ت کۆمه اڵیه تی ئێمه ش. )ئه م کۆمپانیایه پالنی وایه گرێبه سته که ی له قورنه، به کۆمپانیایه كی تر بفرۆشێت، ئێستا لوکئۆیلی روس����ی خواستی کرینی هه یه(، وه بنکه ی سه ره كی له کوردستان دانێ����ت. ئ����ه م رووداوه وه ک هاتنی جه ژن لێکدراوه ته وه له ناو سیاس����یه کورده کان و میدیاکان����دا. به اڵم ئای����ا چ جه ژنێکه، یان له راس����تیداجه ژنی کێیه؟ کاتێک ئێکسۆن ده بێته هێزێکی کاریگه ر، ده بێ بزانین ئه م هێزه کێیه، رۆڵی چیه؟ سه ره تا کۆمه ڵیک دوفاق����ی. هه ندێ����ک ده ڵێ����ن ئیکس����ۆن کۆمپانیایه کی که رت����ی تایبه ته په یوه ندی نیه به سیاسه ته وه، له هه مانکاتدا هه ندێک بروایان وایه هاتنی ئیکس����ۆن ده بێته هۆی بوونی کورد ب����ه خاوه نی ده وڵه تی خۆی. ئه م دوفاقیه نیشانه ی الوازی بیری کۆلکه سیاس����ه تمه دارانی ک����ورده له م ب����واره دا، ئێکس����ۆن زۆر له وه گه وره تره له ده ره وه ی سیاس����ه تبێت، زۆر له وه کاریگه رتره ته نها سه ر به که رتی تایبه ت بێت. ئه وه ی لێره دا ئاش����کرایه که ئێمه به م پێوه ره سادانه وه ناتوانی����ن له پێگ����ه ی کۆمپانیایه كی وه ها بگه ین له ئاس����تی سیاس����ی و یاس����اییدا. ئێکس����ۆن له هه موو کۆمپانی����ا و الیه نێکی تر زیاتر پاره له لۆبیکردندا س����ه رفده کات بۆئ����ه وه ی یاس����ای حکومه ت����ی ئه مریکی ل����ه قازانجی بێ����ت. گ����ه ر کۆمپانیایه كی س����ه ربه خۆیه چ پێویس����تی ب����ه م هێنده لۆبیکردنه هه یه بۆ ئاراسته کردنی سیاسه ت ویاس����ا؟ با واقیعێکی س����اده وێنابکه ین، ئێکسۆن لەهه ره ناسه قامگیرتین جێگاکانی دونی����ادا خه ریکی ن����ه وت ده رهێنانه. له م جوگرافیا پڕ ل����ه توندتیژیه دا، بۆ نموونه وه ك خۆرئ����اوای ئه فریق����ا، که کۆمه ڵه به ناو واڵتێکی لێن، ک����ه له الیه ن کۆمه ڵێک چه ته وه ده ستیان به سه را گیراوه، سه رتاپا داهاته که ی����ان تااڵن ده كرێ����ت به به رچاوی خه ڵکه برسی و هه ژاره که یه وه، له دۆخێکی وه هادا ئێکسۆن پالنی هه یه که بۆ ماوه ی چل س����اڵ له م جێگایانه دا بمێنێته وه، له راستیدا له زۆر جێگا، له هه وڵی ئه وه دایه که راهێنه ری ئیسرائیلی بهێنێت بۆئه وه ی حیمای����ه ی ده س����ه اڵتداره ناوخۆیی����ه کان رابهێنێت هه تا له سه ر ده سه اڵت بمێننه وه و ئیکس����ۆن له ده رهێنانی نه وت به رده وام بێت. به بێ پاڵپش����تی سیاسه ت، ته نات له ئاس����تی جیهانیش����دا، ئه م هه موو ئاڵۆزیه

نایه ته بوون .له هه مانکاتدا ئه م واقیعه ئاڵۆزه، چه ند راس����تیه کی زۆر تاڵمان پێده ڵێت: یه كه م، ئێکس����ۆن خه می به رد ه وام����ی نه وته، له پێناوی ئ����ه وه دا ئاماده یه هه موو ش����تێک ب����کات، ته نان����ه ت دابینکردن����ی هێ����ز بۆ ده سه اڵتداره سته مکاره، چه ته، الوازه کان. ئه م����ه ئاماژه ی����ه روونه که ئێکس����ۆن له ده ره وه ی سیاس����ه ت نیه، نه له ئه مریکا و له ده ره وه ی ئه مریکا. به اڵم ئێکس����ۆن له سه ره وه ی سیاس����ه ته، ئه و سیاسه ته که خزمه تکاری ئیکس����ۆنه. بۆی����ه په یوه ندی ئێکس����ۆن له گه ڵ سیاسه تدا بریتی نیه له په یوه ندی تایبه ت یان گش����تی، سه ربه خۆ

یان ناسه ربه خۆ. گه ر له رووی یاس����اییه وه له مه بنوارین، ئێکۆس����ن له ئه مریکا، ک����ه بنکه که ی له ته کساس����ه، ده خوازێت ئه مریکایی نه بێت. چه ند بوونه وه رێک����ی ئه گامبیانانه یه به اڵم به پێچه وانه وه. ئێکس����ۆن له ناویاسادایه که یاس����ا ل����ه قازانجیه تی، ل����ه ده ره وه ی یاسادایه که یاسای رێگریه تی، وه هه میشه له هه وڵی ئه وه دایه که یاس����ا به الی خۆیدا

بچه مێنێته وه.

هه ڵس����ه نگاندنی په یوه ن����دی کۆمپانیای نه وت به واڵتانیانه وه هه میشه به دوو شێوه بووه،هه ندێک ب����روای وایه که کۆمپانیای ن����ه وت په یوه ندیان نیه ب����ه واڵتانیانه وه، که رتی تایبه ت و سه ربه خۆن، شێوه ی دووه م بروای وایه که کۆمپانیاکان هیچ نین جگه له ده سکه الیه کی حکومه ته کانیان. هاوینی رابووردوو ل����ه جێگایه كی قه راخ ئه نقه ره ی پایته خت����ی تورکیا، له بااڵخانه یه كی نوێ، له نهۆم����ی ده، له ئۆفیس����ێکی میانبه نی فراوانی روناکدا، میوانی ئۆسمان گۆکسیل بووم. ئۆس����مان یه كیکه له به رێوبه ره کانی کۆمپانی����ای بۆت����اش، ک����ه گه وره تری����ن کۆمپانیای بۆری گواس����تنه وه ی نه وته له ئاس����یای ناوه نده وه بۆ به ن����ده ری جیهان. بۆتاش دێت بۆ کوردس����تانیش. ئۆس����مان دووباره كردمه وه ب����ۆ ئه وه ی چه ندجارێک که کۆمپانیای نه وت و غاز س����ه ربه خۆییان له ب����ه ر کۆمه ڵیک ه����ۆکاره، یه که م باش له دوورگرتنیان کاره کانیان، به رێوه بردنی قه یرانه کانی حکوم����ه ت وه تایبه تکردنیان به چینێكی کۆمه اڵیه ت����ی تایبه ت، ئه گینا له هه موو ش����تێکی تری کۆمه ڵ����گا زیاتر س����ه ر به حکومه تن. که واته گ����ه ر بڵێین ب����ه حکومه ته کۆمپانی����ای نه وت س����ه ر هه ڵه ین، گه ر بڵیین س����ه ر ب����ه حکومه ت نی����ه هه ڵه ی����ن. دۆخه كه به م ش����ێوه یه یه کاره کان����ی ده س����توه رناداته حکوم����ه ت کۆمپانیا بۆ ئه وه ی به باشی به ریوه بچێت، له راستیدا له سه ره تادا ئێکسۆن کراوه به که رتی تایبه ت ته نها له به رئه وه ی به باشی کاره کانی به ریوه به رێ����ت. به اڵم به هه موو شێوه یه ك پش����تگیری کۆمپانیا ده کات له به رێوه چوون����ی کاره کانی����دا به تایبه تی له ده ره وه. ئاسایش����ی وزه ئه مرۆ گرنگترین جۆری ئاسایشی ده وڵه تیه، کاتێک بوارێکی وه ها به ده ست کۆمپانیایه که وه یه حکومه ت ناتوانێ����ت لیی به دووربێت. له هه مانکاتدا کۆمپانیاکانیش ناتوانن له حکومه ته کانیان ب����ه دوور بن. هه م����وو ئه مانه ب����ه مانای دابینکردنی ئازادیه کی زۆر و پێویس����ت بۆ

کۆمپانیا.

گه ر ل����ه م روانگه یه وه هاتنی ئێکس����ۆن ببینین بۆ کوردستان چه ند ده رئه نجامێکی تێکه ڵمان ده ست ده که وێت. یه كه م: خه می ئێکسۆن به رده وامی رۆشتنی نه وت، گرنگ نی����ه له چ دۆخێکی سیاس����یدا. که واته بۆ ئیکس����ۆن، خه م����ی دامه زراندنی ده وڵه تی ک����وردی هه رگی����ز ناچێت����ه نێ����و بازنه ی بایه خه کانیه وه. به الی ئیکسۆنه وه کێشه نیه چه ن����د کوده تا له واڵتانی ئه فریقا رووئه دا، چونک����ه کود تاچی����ان هه میش����ه ئاماده ن نه وته که یان بفرۆش����ن. به م پێوه ره بێت به الی ئێکس����ۆنه وه گرن����گ نی����ه کێ و چۆن حاکمی کوردس����تانه، گرن����گ به رده وامی نه وته.دوو، هاتنی ئیکس����ۆن نابێته هۆی هاتنه ئارای دونیایه كی س����ه رده میانه، له راس����تیدا پێچه وانه که ی راسته، وه ك کۆل له کتێبه که یدا به باشی روونی ده کاته وه وه بۆ هه موو چاودێران ئاشکرایه که ئیکسۆن له الیه ن که س����انێکه وه به رێوه ده برێت که سه ر به باڵه ئاینیه که ی کۆماریه کانن، نه ک هه ر بروایان به ژینگه و ژینگه پاراستن نیه به ڵکو چاالکانه دژایه تی ده که ن، به تایبه ت له س����ه رده می لی ئه ندرس����ن، ناسراو به قوون یان پاش����ه ل ئاسنین. له هه مانکاتدا ئیکسۆن یه كێکه له و کۆمپانیانه ی که هه تا ئێستا ئاماده نیه داهاتی خۆی بداته ده ست ئه و رێکخ����راوه نیوده وڵه تیه ناحکومه یه ی که له نه رویج دام����ه زراوه بۆ داکۆکیکردن له سه ر شه فافیه تی داهاتی نه وت. که واته پیس����کردنی ژینگ����ه و گه نده ڵ����ی به الی

ئیکسۆنه وه جێی بایه خ نیه.

بیروڕا)352( سێشه ممه 142012/11/20

ده‌ینوسێت

ئیکسۆن مۆبایل:

birura.awene@gmail.com

پێش���كه وتووه كانی واڵت���ه له زۆربه ی دونی���ا ك���ه بنه ماكانی ماف���ی مرۆڤ و پره نس���یپه مه ده نییه كان، تا ئاستێكی ب���اش پارێزراوه و گه ش���ه ی ك���ردوه . هێشتا پرسی مافه كان و په ره پێدانیان، له گه ڵ پێش���ه كه وتنه كانی ته كنه لۆژیاو ئه زمون و عه قاڵنییه ت بابه تێكی گه رمی ن���او كایه كانی توێژین���ه وه و خوێندنی ناوه ن���ده ئه كادیمییه كانی وه ك زانكۆو یه ك له به ر ئه م���ه ش په یمانگاكان���ن. ئه وه یه ئه وی���ش راس���تیی جه وهه ری م���رۆڤ و مافه كان���ی م���رۆڤ به هایان له سه روی هه مو پرس���ه كانی تره وه یه . دونی���ادا پێش���كه وتنه كانی له گ���ه ڵ ئه م پرس���ه له گه ش���ه كردندایه له چه ند ئاس���تێكدا، له وانه ئاستی تاكه كه سی و

گروپ و ئینجا ئاستی نێوده وڵه تی .س���ه رده می بیس���ته م س���ه ده ی پاراس���تنی هه مه الیه نه ی بانگه وازێكی مافه كان و روبه روبونه وه ی پێشێلكارییه مه ترس���یداره كان بو. به تایبه تیش كه ه���ه ردو جه نگی جیهانی یه كه م و دوه م، له ك���ۆی راس���ته قینه یان هه ڕه ش���ه ی زۆربه ی كاتێ���ك ك���رد. مرۆڤایه ت���ی ده ستكه وته كانی عه قڵ و به رهه مه كانی خودی م���رۆڤ ب���ۆ له ناوبردنی مرۆڤ به خه رج���دران. ه���ه ر له م س���ه ده یه دا نێوده وڵه ت���ی و رێكخ���راوی چه ندی���ن ب���ۆ جیاجی���ا ناوه ن���دی كۆمه ڵ���ه و هوش���یاریی و ئاش���نابون به ماف���ه كان ده ركه وتن و كه وتنه شیكردنه وه و گه ڕان س���ه رچاوه كانی دۆزینه وه ی ب���ه دوای توندوتیژیی و میكانیزمه كانی چاره سه رو پارێزه رانی بازن���ه ی به رفراوانكردن���ی مافه كانی مرۆڤ له ئاستی نێوده وڵه تی و

ناوخۆیی واڵتاندا.له وێ���وه پرس���ی مافه كان���ی مرۆڤ ب���وه داوایه كی جیهان���ی و چیدی وه ك خواس���تێكی تاكه كه س���ی نه مای���ه وه ، هه روه ها بایه خدان به م پرسه بوه یه كێك له پێوه ره دیموكراس���یی و مه ده نییه كان بۆ ه���ه ر واڵت و كۆمه ڵگای���ه ك. دوای ج���اڕی گه ردونی مافه كانی مرۆڤ وه ك بنه مایه كی نێوده وڵه تی بۆ پابه ندبونی

له ئاس���ته به پره نس���یپه كانه وه واڵتان رێكخ���راوی ناوه ن���دو جیاجیاكان���دا تایب���ه ت به مافه مه ده نی و سیاس���یی و رۆڵ و دروس���تكران و كه لتوریی���ه كان

بایه خییان به دیار كه وت.كوشت و كوش���تاره كان و جینۆسایدو هه وڵه كان���ی قڕكردن���ی گروپه ئیتنی و نه ته وه بنده س���ته كان له الیه ن واڵتانی سته مكارو تۆتالیتاره وه وایكرد چه ندین دادگای نێوده وڵه ت���ی و په یماننام���ه ی نێوده وڵه تی له پاڵ جاڕنامه ی گه ردونیدا س���ازو واژۆ بكرێ���ن، ب���ۆ پابه ن���دی واڵتان و ناوه نده كانی بڕیار به رێزگرتن له به هاكانی مرۆڤ به هه مو ره نگ و ره گه زو نه ته وه كانه وه و په یوه ستبونیان به یاساو میس���اقه نێونه ته وه ییه كانه وه . له پێناو به دیهێنانی ئاشتی و ئاسایش له دونیاداو زامنكردنی ژینگه یه كی ئارام بۆ مرۆڤ. چونكه كۆمه ڵ���گای مرۆڤایه تی له گه ڵ گه شه كردنه كانیدا زیاتر ئه و راستییه ی به رجه س���ته كرد كه مرۆڤایه تی بریتییه له خێزانێ���ك و ئ���ه رك و ماف���ی هابه ش به س���ه ر یه كترییه وه هه ی���ه و جومگه ی هاوبه ش پێكیانه وه ده به ستێت. چونكه دواج���ار م���رۆڤ شایس���ته ی ژیانێكی ئاس���وده و ش���ه ره فمه ندانه و ئازادانه یه له گه ڵ تایبه تمه ندییه كانیدا. نابێت ئه و راستییه ش فه رامۆش بكرێت كه به ر له و تاكه كه سی و س���ه رده مه ش هه وڵه كانی به رگریك���ردن ب���ۆ هه ب���ون گش���تی له ئازادییه كان و پاراستنی مافه كان. واته هه وڵه كانی مرۆڤ بۆ به ره نگاربونه وه ی مافه كان پاراس���تنی توندوتیژییه كان و دێرینن، یاس���ا ئاس���مانییه كان و ده ق و به شێكن مرۆڤیش به رهه می رێساكانی له و هه واڵنه ، له و روه وه چه ندین نمونه ی

به رجه سته ی مێژویی هه ن. ئه و كه س���انه یه نمون���ه ی ڤۆلتێ���ر له س���ه رده می خۆیدا )1694_1778( ك���ردوه س���ه ختی به رگرییه ك���ی له مافه كان���ی مرۆڤ و ئازادییه كانی تاك به تایبه ت���ی له بیروباوه ڕدا، هه ر بۆیه ش به رهه مه كان���ی به یه كێك له هه وێنه كانی له به ر داده نرێت. فه ره نس���ی شۆڕشی

ئه وه ش���ه وه ك یه كێك له سیمبوله كانی ئازادی ناوزه د ده كرێت.

ج���ان ج���اك رۆس���ۆ ده ركه وتوی له ئه ورپ���ا عه قاڵنیی���ه ت س���ه رده می )1712_1778( جگ���ه له په یمان���ی كۆمه اڵیه ت���ی كه تێزێكه ته واو پش���ت به س���توه به رێ���ز ل���ه جیاوازییه كان و پاراس���تن و م���رۆڤ و ئازادییه كان���ی به بنه م���ای ماف���ه كان، په ره پێدان���ی پێكهاتن له سه ر ئه رك و مافی هاوبه ش

داده نرێت.

تی���ۆره ی خاوه ن���ی مونتیس���كۆ ده س���ه اڵته كان( و )جیاكردن���ه وه ی پاراس���تنی هاوس���ه نگی له نێوانیان���دا به س���توه ته وه پایه كانیش���ی هه م���و به ئ���ازادی مرۆڤ���ه وه ، ئه م���ه ش ل���ه )رۆحی یاساكان(دا به رفراوانتر به دیار ده كه وێت. هه ڵكه توترین داكۆكیاره كانی ب���وه ئازادیی���ه كان و ماف���ی م���رۆڤ له س���ه رده می خۆیدا )1689_1755(و

له ئه كادیمیای زانستی فه ره نسی به شی مافی خوێندوه .

دوای جاڕدان���ی جاڕنامه جیهانییه كه هه وڵه كانی ئاش���نابون به رۆشنبیریی مافه كان���ی م���رۆڤ، ب���و به یه كێ���ك ئ���ه و ئامانجه كان���ی له به دیهێنان���ی نه ت���ه وه له الی���ه ن په یماننامه ی���ه بنه ماكانی له وێ���وه یه كگرتوه كانه وه . خرایه ن���او پرۆگرامه كانی خوێندنه وه و به مه به ستی ئاش���انبون، له وه ش زیاتر زانكۆیی و خوێندن���ی له ناوه نده كان���ی ئه كادیمی���دا به ره به ره پ���ه ره ی پێدرا واڵتانه ی ئ���ه و له الی���ه ن به تایبه ت���ی پابه ندبون���ی راس���ته قینه ی خۆیان بۆ به نده كانی راگه یاند ئه مه ش بۆ ئه وه ی به ش���ێوازه زانس���تییه مه عریفییه ك���ه بتوانرێت به رجه س���ته ی ئه و بنه مایانه بكرێ���ت له ناو سیس���ته می په روه رده و دروس���ت و ئاش���نابونی خوێندن���داو زانس���تییانه به و بیرۆك���ه و بنه مایانه . به یه كێك به مافه كان ئاشنابون چونكه پاراس���تن و زامنكه ره كانی له پێ���وه ره كاتێ���ك داده نرێ���ت. په ره پێدانی���ان كۆمه ڵه ی گ���ه الن داوای كرد له واڵتانی ئه ندام زیاتر په ره به و بنه مایانه بده ن له ناو واڵتان و كۆمه ڵگاكانیاندا ئاماژه ی به وه دا ك���ه ناوه نده كانی خوێندن وه ك به دیهێنانی بۆ سه رچاوه سه ره كیترین ئ���ه و ئامانجان���ه به كاربهێن���ن. ل���ه م چوارچێوه ش���دا یۆنسكۆ وه ك به شێك له به رنامه ی كۆمه ڵه ی گه الن له س���اڵی 1951ه وه كه وت���ه به رنامه دان���ان ل���ه ئاستی جیهاندا بۆ چونێتی ره خساندنی خوێن���دی مافه كانی مرۆڤ و كردنه وه ی خول و ئاش���ناكردنی به رنام���ه بۆ ئه و مه به س���ته . به ره به ره وای لێهات جگه ل���ه وه ی چه ندین س���ه نته رو رێكخراوی لۆكاڵی و هه رێمی دروس���تبون، زانكۆو په یمان���گاكان لقی ماف���ی مرۆڤیان بۆ خوێن���دن تێ���دا كرایه وه ، پاش���تریش چه ندی���ن كۆلێژو په یمان���گای تایبه ت به م���اف و مافی م���رۆڤ كران���ه وه . به جۆرێك له ئێس���تا ده بینی���ن ده گمه نه واڵتێك هه بێت بایه خ نه دات به به ش���ی یاس���او له به ش���ه كانی م���رۆڤ مافی په روه رده و زانسته مرۆڤایه تییه كان، یان كۆلێژو په مانگای خ���اوه ن كتێبخانه ی گه وره ی نه بێت س���ه باره ت به و پرسه

پیرۆزه . ...

مافی مرۆڤ له كوێی ئه كادیمیاكانی خوێندندایه ؟ساالر مه حمود

سه رۆكی لیژنه ی مافی مرۆڤی په رله مانی كوردستان

ئێکسۆن خه می به رد ه وامی نه وته، لەپێناوی ئه وه دا ئاماده یه هه موو

شتێک بکات، ته نانه ت دابینکردنی هێز بۆ

ده سه اڵتداره سته مکاره، چه ته، الوازه کان

هێشتا بابه تی مافی مرۆڤ به هه ند

وه رنه گیراوە، ئه گینا هه ر هیچ

نه بێت له ناو یه كێك له و هه شت زانكۆ

حكومه تییه ی كوردستان و ئه و

ده یان په یمانگایه دا لقێكی خوێندنی

مافی مرۆڤ ده بوو

►

سه لمان نادر

"دڵش���اد به ڕێز راب���ردودا له مانگ���ی گه رمیان���ی" له دو كاتی جی���اوازدا دو س���ه رنجی جیاوازه وه بابه تی لێدوان و میدیاكان���ی به الی خۆیدا راكێش���ا، تا ئێ���ره هه م جێ���گای ده ستخۆش���ییه و هه م به ش���ێكه له ئازادی مرۆڤه كان كه ده ربڕن، جێگای خۆی���ان بیروباوه ڕی سیاس���ییه ك چونكه ده ستخۆش���ییه به ئاش���كرا پێچه وانه ی ره وتی گشتی و ئاراس���ته ی ب���اوه وه راكان���ی خ���ۆی ده رده بڕێت و بانگه ش���ه یان بۆ ده كات، ده ڵێت من باوه ڕم به دیموكراس���ییه ت نییه ، ده ڵێت من باوه ڕم به ئازادی نییه ، ده شڵێت نابێت ئافره ت بێته سه ركه ناڵی راگه یاندن، ئه م ده ستخۆش���ییه بۆ ئه م باوه ڕان���ه نییه ، چونك���ه واده بینم ئه م بۆچونانه شایسته ی ئه م سه رده مه نین و مومكنیش نییه مرۆڤه كان ئاماده گییان تێدا بێ���ت ئازادیی���ان زه وت بكرێت، ب���ه اڵم جێ���ی ده ستخۆش���ییه چونكه وه ك به ش���ێك له هاوكاره سیاس���ی و ه���اوڕێ سیاس���ییه كانی له س���ه رجه م حیزبه كاندا خه ریكی توقییه و روپامایی نییه ، هه رچه نده به ش���ێك له م بابه تانه له پش���ته وه یه . دافیعی سیاسیش���یان كاك دڵش���اد تا ئه و كات���ه ش ئازاده كه ئ���ه م باوه ڕان���ه ی نه كاته كرده یی و ته نها بانگه ش���ه یان بۆ بكات، له یه كه م س���ه پاندنی به عه مه لیكردن و هه نگاوی به سه ر كه سه كانی دیكه دا ئیدی ده بێت

راوه ستێنرێت. قسه كردنمان له س���ه ر بۆچونه كانی كاك دڵش���اد ل���ه و روانگه وه ی���ه ك���ه ئه ندام���ی مه كته بی سیاس���ی حزبێكی كاریگه ره له س���ه ر پرۆس���ه ی سیاسی له كوردس���تاندا، ئه گه رنا به شێكی زۆر له خه ڵكان���ی دیكه ش هه مان بۆچونیان

هه یه و وه اڵمیش���یان نادرێته وه . لێره وه ئیعتباری له روانگه ی وه اڵمدانه وه م���ان سیاس���یبونی كاك دڵش���اده وه یه نه ك

شتێكی دیكه .س���ه ره تا ده بێت دان به و راس���تییه بابه تێك���ی وه اڵم���ی ئێم���ه بنێی���ن فیك���ری ناده ینه وه ، به ڵك���و له به رده م تێكس���تێكداین ك���ه تێكه ڵه یه ك���ه له وه عزی دینی و بانگه ش���ه ی سیاس���ی و ته رزێكی له س���ه ر فشار دروستكردنی ناو كۆمه ڵ���ی ئیس���المی و ئامانج لێی س���ه له فییه كه ی هێ���زه یه كخس���تنی ن���او كۆمه ڵ���ی ئیس���المییه . هه ربۆیه ت���ه واوی بۆچونه كانی ناكرێت وه اڵمی ئه م تێكس���ته بدرێت���ه وه . ته نها چه ند په ره گرافێكی وه رده گرین و تێبینیه كانی

خۆمانی له سه ر ده ڵێین. گه رمیان���ی له په ره گرافێكدا ئاماژه به وه ده كات كه )به شێك له ئیسالمییه به ش���انازی له رزۆك���ه كان عه قی���ده ده كه ن و خۆیان���ه وه دیموكراتیبون���ی ئه مانه ش ده شوبهێنی به گوڵه به رۆژه كه هه ر رۆژه رو له الیه كن و سه رده مێك كه شیوعییه ت باوی هه بو باسی ئیسالمی ئێس���تاش ده كردو سۆشیالیس���تییان ئیس���المی دیموكراسی( به سه رنجێكی س���ه رپێی ئه م په ره گرافه ده گه ینه ئه و ب���اوه ڕه ی خاوه نی ئه م نوس���ینه هه م ناتوانێت ده ركی ئه وه بكات ئیس���الم و ناشیه وێ�ت هه م لێكجیاوازن موسڵمان ئه و راستییه بڵێت كه ئه وان موسڵمانن نه ك ئیسالم، له الیه كه وه ناتوانێت ئه و ده ركه ی بۆ دروس���ت ببێ���ت، چونكه بێئاگای���ه له مه عریفه ی ده ره وه ی دین و له مه عریفه ی نیی���ه ق���وڵ ئه وه نده ش ن���او دیندا تا بتوانێ�ت ئه و ده ركه ی بۆ دروس���ت ببێت، نوسه ری ئه م تێكسته له كۆمه ڵناس���ی ش���اره زایی كه مترین ئایین���ی و فه لس���ه فه ی ئایین���دا نییه .

ئه گه ر شاره زایی له و بابه تانه دا هه بوایه خۆی و هه مو ئه وانه ش باسی ئیسالمی ده كه ن دیموكرات���ی سۆشیالیس���تی و خاوه ندارییه تی و ئیدعای نه یانده توانی وته بێژی ئیس���الم بك���ه ن. به ڕێز كاك دڵش���اد ئێمه موسڵمانمان هه یه ، نه ك له كۆمه ڵێك ئیس���الم جگه ئیس���الم. تێكس���تی بێده نگ ش���تێكی تر نییه . ئه و تێكس���تانه ناتوانن ئه گه ر هه ڵه ش ته ئوی���ل بكرێ���ن ده س���تی ته ئویلكار )موئه ویل(ه ك���ه بگ���رن و نه یه ڵن به و ش���ێوه یه ته ئویلیان بكات. تێكس���ته ئیس���المییه كان )ئایینی���ه كان( ته نها كاتێك مان���ا وه رده گرن كه ته فس���یر ده كرێن، هیچ ده قێكیش هێنده داخراو نییه ته نها یه ك ته فس���یر وه ربگرێت و هی���چ مرۆڤێكیش هێن���ده زاناو عه لیم نیی���ه بتوانێ���ت ئیدعای ئ���ه وه بكات توانیویه ت���ی په ی به هه م���و نهێنی و واتا ش���اراوه كانی ده قێ���ك به رێ�ت كه زاناو خاوه ن خاوه نه كه ی خودایه ك���ی عیلمی بێس���نور دایناوه . هه ربۆیه دین ش���تێكه و تێگه ش���تنی مرۆڤه كانی���ش شتێكی دیكه . په یوه ندی نێوان تێكستی تێكس���تانه ، ئه و ئایینی و ته فس���یری وه ك جی���اوازی نێوان عیلم و مه علومه و ئێمه ش ته نه���ا خاوه نی مه علومه كانین نه ك تێكڕای عیلمه كان. له والشه وه كه نایه وێت دان به و راس���تییه دا بنێین كه ئه وان موسڵمانن نه ك ئیسالم، چونكه به ش���ێكی زۆر ل���ه كاری ئ���ه م هێزانه خۆپڕكردن���ه له قودس���ییه تی دین���ی و به هه ڵه كردنه كانیان سیاس���ه تكردن و

ئایین پڕ ده كه نه وه .له به شێكی دیكه ی ئه م بابه ته دا به ڕێز گه رمیان���ی ده ڵێت: )س���ه ره تا كورته ئیسالمی و هه ردو سیس���تمی باسێكی دیموكراتی ده كه م( ئالێره دا پرسیارێكی ساده له كاك دڵشاد ده كه م ئایا شتێك

هه ی���ه به ن���اوی سیس���تمی سیاس���ی من جارێكی هه ڵبه ته ئیس���المییه وه ؟ موس���ڵمان ئیس���الم و ده ڵێم دیكه ش لێكجیاوازن. ناكرێت ش���تێك ناوبنێین سیسته م ته نانه ت شێوازی دیاریكردنی دیاریك���راو س���ه رۆك )خه لیفه (ی���ش نه بێت. نه ك له هیچ ده قێكی ئیسالمیدا ئه وه دیارینه كراوه ، چۆن هه ڵده بژێرێت كۆده نگییه ك موسڵمانانیشدا له مێژوی

له سه ر ئه و بابه ته نییه ، ...

سوێندت ده ده م به خوا سه پاندنی له چك به سه ر كه مینه یه ك و

حه رامكردنی مه شروب له كه مینه یه ك و

رێگریكردنی مۆسیقا له هونه رمه ندی نه بو

ئه وه ده هێنی )850( كه سی بۆ بدرێته

كوشت

وته بێژه كانی خواستۆپ "كاك دڵشاد" ئێره واڵتی ئۆمییه كان نییه ؟!

►

19 »»

►19 »»

15 (352( سێشه ممه 2012/11/20 تەندروستی

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

به پێی ئاماری رێكخراوی ته ندروس���تی جیهانی رێژه ی توش���بون به نه خۆش���ی شه كره له جیهاندا گه یشتۆته زیاتر له 346 ملیۆن كه س و به نه بونی چاره س���ه ریش ئ���ه م ژماره یه زیاتر ده بێت، هه ر به پێی ئاماری رێكخراوه كه زیاتر 80%ی مردوان به نه خۆشی شه كره له واڵتانی دواكه وتو و

مامناوه ندو كه مده رامه تن.

كاتێك درێژخایه نه و نه خۆش���ییه كی روده دات ك���ه په نكری���اس نه توانێ���ت به باش���ی هۆرمۆنی ئه نسۆلین دروست ب���كات، ی���ان كاتێك ل���ه ش نه توانێت هۆرمۆنی ئه نس���ۆلین به باشی دروست ب���كات له به رئ���ه وه ی ئ���ه و هۆرمۆن���ه به رپرس���ه له رێكخستنی ئاستی شه كر

له خوێندا.پۆلێنكردن���ی به پێ���ی به گش���تی رێكخراوی به پێ���ی نه خۆش���ییه و ئه م ته ندروستی جیهانی بۆ سێ جۆر پۆلێن كراوه . ش���ه كره ی ج���ۆری یه كه م به وه ناس���راوه كه زیاتر له منداڵدا روده دات و هه ندێجار له ته مه نه كانی تریشدا دروست ده بێ���ت، كه س���ه كه پابه نده له س���ه ر ئه نسۆلین به ش���ێوه یه ك كه په نكریاس

رێژه یه كی ك���ه م یان هیچ ئه نس���ۆلین دروست ده كات. جۆری دووه می بریتییه له ش���ه كره ی جۆری دوه م، ئه مه ش���یان زیات���ر باوت���ره و خانه كان���ی له ش له م جۆره زیاتر هه س���تیارتر ده بێته وه بۆ ئه نسۆلین یان ئه نسۆلینی پێویست بۆ له خوێندا. شه كره ئاستی هێشتنه وه ی جۆری س���ێیه میش بریتییه له شه كره ی دوگیانی ئه م ج���ۆره ش له ژنی دوگیان روده دات و به نه مانی ماوه ی س���كپڕێكه

نه خۆشییه كه نامێنێت.

چونه س���ه رئاو، تینوب���ون و زۆر *برس���ێتییه كی زۆر، دابه زین���ی كێش، هه س���تكردن به ماندوێت���ی ، ره ش���كه و پێش���كه له بینین، دره نگ چاكبونه وه ی

برینی جه سته .

خۆپاراس���تن وه رزش���كردن، *زۆر، چ���ه وری ش���یرینی و له خواردنی دابه زاندن���ی كێ���ش گه ر هاتو كێش���ت كه مبو، زو س���ه ردانكردنی پزیشك گه ر نه خۆشییه كه به نیش���انه كانی هه ستت

كرد.

ئه و خۆراكانه ی كه ئاس����تی دودڵی و پاڵه په س����تۆی خوێن ك����ه م ده كه نه وه ئه وانه ن كه پ����ڕن له ڤیتامینات و ماده ی سروش����تی به سود بۆ جه سته و یارمه تی كه مكردنه وه ی ئاس����تی دودڵی و فشاری خوێ����ن ده ده ن له ن����او خوێن����دا ك����ه

ئه مانه ن:-

پرته ق����اڵ: لێكۆڵینه وه یه كی ئه ڵمانی ل����ه Psychopharmacology ده ڵێت" كه مكردنه وه ی یارمه ت����ی "ج" ڤیتامین هه ڵچوون و فش����اری خوێن و هۆرمۆنی كورتیزۆڵ ده دات بۆ ئاستێكی سروشتی و ئه م ڤیتامینه به ناوبانگه به چاالككردنی

كۆئه ندامی به رگری جه سته .په تاته : یارمه تی كه مكردنه وه ی ئاستی دودڵ����ی ده دات، چونكه تێربونی ئاره زو به نیشاس����ته و ش����ه كره به رێگه یه كی سروش����تی دابی����ن ده كات ك����ه له بیتا كارۆتین و ڤیتامینات پێكهاتوه ، ئه مانه ش یارمه ت����ی چاره س����ه ری كاربۆهی����درات

ده ده ن به شێوه یه كی له سه رخۆ.قه یسی وشككراو: قه یسی ده وڵه مه نده به مه گنس����یۆم ك����ه ئه م����ه ش یارمه تی هه ڵچ����ون و ئاس����تی كه مكردن����ه وه ی ده دات ماس����ولكه كان ش����لكردنه وه ی

به شێوه یه كی سروشتی .باده م و فستق و گوێز: باده م ده وڵه مه نده

بۆچی توشی کۆلێرا بوین؟ زانیاری تەندروستی:

لە نەگبەتی���ی کۆلێ���را باڵوبوون���ەوەی کوردس���تاندا، ب���ە تەنه���ا دەرئەنجامی ناکارامای���ی ل���ە حوکمڕانی سیس���تمی تەندروستی و کەمیی داهات و ناعەقاڵنیەت ل���ە خەرجکردنی ئ���ەو داهات���ەدا نیە. پێکهاتەیەک���ی داڕمان���ی داخ���وران و تری سیس���تمی تەندروس���تی ئێمە، کە سیس���تمی زانیارییە، وەکو هۆکارێک بۆ باڵوبوون���ەوەی کۆلێ���را هیچی لە گرنگی پێکهاتەکانی تر کەمتر نیە. کێش���ەکانی سیس���تمی زانیاری تەندروستی دەشێت بۆ سەر س���ێ جەمس���ەر پۆلێن بکرێن؛ کۆکردن���ەوە و هەڵس���ەنگاندن و کارکردن

لەسەر داتا. ل���ە کۆکردن���ەوەی دات���ا و ژم���ارەدا، سیستمی تەندروستی ئێمە لە تاریکیەکی لە دەژی���ت. سیس���تمەکە کوێرک���ەردا بۆش���ایەکی زانیاریی���دا دەگوزەرێت کە ڕاس���تەوخۆ هۆکارێکی سەرەکی شکستە ی���ەک ل���ە دوا یەک���ەکان و کارەس���اتە گەورەکان���ی وەکو کۆلێرایە. سیس���تمی تەندروس���تی ئێم���ە وەکو جەس���تەیەک وایە کە قاچێکی یا دەس���تێکی یا هەموو لەش���ی لە ژێر ئاگردای���ە و ئەو ئاگای لێ نیە. لەشی مرۆڤ سیستمێکی کۆئەندامی دەم���اری هەی���ە کە زانی���اری زۆر ئاڵۆز لەس���ەر دەروبەری لەش���ەکە بۆ میشک دەگوازێت���ەوە و لەش ل���ە هەموو گەورە و ئاگاداردەکاتەوە. دەوروبەری بچووکێکی بەو پێودانگ���ەی کە زۆرب���ەی ئەوانەی سەرپەرشتی سیستمی تەندروستی دەکەن لە توێژی پزیشکانن و پزیشکانیش گرنگی کۆئەندام���ی دەمار باش دەزانن، دەبوایە سیس���تمی تەندروس���تیش کۆئەندامێکی کارای دەماری هەبووایە بۆ کۆکردنەوەی داتا. جودا لە پێوەرە س���ەرەتاییەکانی وەکو ڕێژەی مردنی منداڵ و مردنی دایک لە کاتی منداڵبوون و تەمەنی مەزەنەکراو، کە نازانین چەن���دن، کۆمەڵە زانیاریەکی گرنگی تری وەکو ژم���ارەی ئەوانەی کە ئاوی پاک���ی خواردنەوەیان نیە، زانیاری لەس���ەر ئەوان���ەی ک���ە توش���ی کۆلێرا ب���وون )تەمەنیان، ڕەگەزیان، ش���وێنی دانیشتنیان، جۆری بەکتیریای کۆلێرا کە

تووشی بوون...هتد( بەردەست نیە.بەاڵم کێش���ەکە تەنه���ا لەوێدا کۆتایی نایەت کە سیس���تمی تەندروس���تی ئێمە داتا کۆناکاتەوە. کێشەکە لەوە قووڵتر و ئاڵۆزترە و پەیوەندی بەو عەقلیەتەوە هەیە ک���ە مامەڵە لەگەڵ ئەو داتا کەمە دەکات کە کۆدەکرێتەوە. زۆربەی جارەکان داتا تەنها بۆ یەک مەبەس���ت کۆکراوەتەوە و هەڵنان و ئەوی���ش ک���ە ڕاگەیان���دراوە، بە ش���ان و ب���اڵ پیاهەڵدان���ی وەزارەتی تەندروس���تیەکان دەزگا تەندروس���تی و ب���ووە. پێش باڵوبوون���ەوەی کۆلێرا، بۆ نموون���ە، ڕاگەیەندرا کە هەزاران نەخۆش ب���ۆ س���کچوون و ڕش���انەوە س���ەردانی نەخۆشخانەکانیان کردووە. هەر لە تۆنی هەواڵەکەوە ئەوەت ب���ۆ دەردەکەوت کە بەشە گرنگەکەی ئەم هەواڵە بەالی دەزگا تەندروستیەکانەوە ئەو ڕاستیە نەبوو کە هەزاران هاواڵتی نەخۆش کەوتوون و ئەمە زەنگێکی مەترس���یدارە، بەاڵم ئەوە بوو کە دەزگا تەندروستیەکان پێشوازیان لە هەزاران نەخۆش ک���ردووە و گوایە ئەمە دەبێت جێگای دەستخۆش���ی و دڵخۆشی بێت. ئەوە بوو دوای ماوەیەکی کەم زانرا کە کۆلێرا هۆکاری بەش���ێکی زۆری ئەو سکچوونەیە. ئەم نموونەیە پێمان دەڵێت تێگەیش���تن و هەڵس���ەنگاندنی جیاواز بۆ هەمان زانیاری چی کاریگەریەکی لەسەر هەن���گاوی داهاتوو هەیە ک���ە کارکردنە

لەسەر ئەو داتایانە. کۆکردن���ەوە و هەڵس���ەنگاندنی دات���ا بە ب���ێ ئەوەی کاری ب���ە دوادابێت هیچ س���وودێکی نی���ە. ئەگەر جەس���تەیەک بزانێت کە قۆڵێکی لەسەر ئاگرە و هەست بە ئازارەک���ەی بکات، ب���ەاڵم نەتوانێت ی���ا نەزانێت چ���ۆن قۆڵی ڕابکێش���ێت، کۆکردنەوەو هەڵس���ەنگاندنی داتاکە هیچ ل���ەو دەرئەنجامە ناگۆڕێ���ت کە قۆڵەکە ئێمە تەندروستی دەسووتێت. سیستمی وەکو ئەو برادەرەی���ە کە زۆر بە وردی و هەموو س���ەرە کاتژمێرێک فشار و لێدانی دڵی نەخۆش���ێکی ماندووی دەگرت، کە نەخۆش���ەکە مرد، پێی���ان وت بۆ هیچت نەکرد کە بینیت فش���اری هاتەخوارەوە؟ وتی: پێیان وتم فشار و لێدانی دڵی بگرە،

پێیان نەوتم هیچی بۆ بکە!کۆکردن���ەوەو ب���ە گرنگین���ەدان زانیاری لەسەر کارکردن هەڵسەنگاندن و ئەگەر هیچمان پ���ێ نەڵێت ئەوەمان پێ دەڵی���ت کە پەتایەکی تری کۆلێرا یا هەر

پەتایەکی کوشندەی تر بەڕێوەیە.

زیاتر له 346 ملیۆن كه س شه كره یان هه یه

‌‌‌نه‌خۆشی‌‌شه‌كره‌‌چییه‌؟

‌‌نیشانه‌كانی‌:

‌خۆپاراستن‌له‌نه‌خۆشییه‌كه‌:

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

به پێ����ی توێژینه وه یه كی لێكۆڵه ره وانی به ریتانی����ا جگ����ه ل����ه ك����ه م جوڵه یی و جگه ره كێش����ان، قه له ق����ی و دڵه ڕاوك����ێ هۆكارێكن بۆ توش����بون به كێشه كانی دڵ

وه ك نه وبه ی دڵ.به پێی توێژینه وه كه ئه و شوێنه ی كاری لێده كه یت گه ر له روی ده رونییه وه هه ست به ئارام����ی بكه یت ئه وه ئه گ����ه ری هه یه كه متر توشی نه وبه ی دڵ ببیت به به راورد به شوێنی كارێك كه هیچ خۆشحاڵ نیت به كاركردن تێیدا. توێژینه وه كه كه له سه ر دوهه زار كه س له حه وت واڵتی ئه وروپادا پرس����یاركردن پ����اش ئه نجام����دراوه ، ده رباره ی جگه ره كێشان و وه رزش و چه ند جوڵه ی����ه ك له كاتی ئیش����كردندا، دواتر

توێژه ره وه كان پرسیاریان له به شداربوان كرد كه ئایا له ش����وێنی كاره كه یان رازین یاخود دڵخۆشن؟ توێژینه وه كه گه یشتنه ئ����ه و ئه نجام����ه ی 3.4%ی نه وبه ی دڵ به په س����تانه ده رونییه كان و په یوه ن����دی كار، له ش����وێنی هه ی����ه دڵه ڕاوك����ێ هه روه ه����ا 36%ی نه وبه ی دڵ په یوه ندی 12%ی هه ب����وه ، به جگه ره كێش����انه وه په یوه ن����دی به كه مجوڵه ی����ی و نه كردن����ی وه رزشه وه هه بوه . توێژینه وه كه ئاماژه ی به وه شكردوه ره نگه رێژه كه كه په یوه ندی به په ستانی ده رونییه وه هه یه زۆر نه بێت، ب����ه اڵم به تێپه ڕبونی كات ئه و په س����تانه ده رونییانه كه له كاتی ئیشدا زۆر ده بێت

ره نگه ببێته هۆی نه خۆشی دڵ.

دڵه ڕاوكێ له شوێنی كار هۆكارێكی دیكه یه

بۆ نه وبه ی دڵ

س���اڵ به س���اڵ رێژه ی توشبوانی ش���ێرپه نجه زیاد ده بێت و شاره زایانیش هۆكاری ئه و زیادبونه بۆ گۆڕانی ش���ێوازی ژیان ده گێڕن���ه وه . ده زگای لێكۆڵینه وه ی شێرپه نجه ی به ریتانی له دوای لێكۆڵینه وه یه كی وردو گش���تگیر ئاشكرایكرد كه س���ااڵنه 134 هه زار كه س به هۆی ش���ێوازی ناته ندروس���تی ژیانیانه وه توش���ی

شێرپه نجه ده بن.دیاریك���راوه كاراكت���ه ر 14 له لێكۆڵینه وه ك���ه دا ك���ه په یوه ندییان به ش���ێوازی ژیان���ه وه هه یه ، وه ك جگه ره كێش���ان و كه م���ی جوڵ���ه و نه بون���ی چاالكی، زۆر خواردن���ی خوێ، نه هێش���تنی منداڵب���ون و زۆر خواردنه وه ی كحول، زیادبونی كێشی له ش بۆ ئاستی

قبوڵنه كراو .ئ���ه و هۆكارانه ل���ه 40%ی هۆكاری توش���بونن به و نه خۆش���ییه ش���ێرپه نجه ییانه ی س���ااڵنه له به ریتانیا دیاریده كرێن، جگه ره كێش���انیش هۆكاری توشكردنی

شێرپه نجه یه به رێژه ی %20.هێرباڵ كۆم���ار، س���ه رۆكی ده زگای لێكۆڵینه وه ی

ش���ێرپه نجه ی به ریتان���ی رایگه یان���د خه ڵ���ك نازانێ كه ده توان���رێ 25% رێژه ی ش���ێرپه نجه جیاوازه كان رێگه ی لێبگیرێت، هه روه ه���ا ده كرێ رێگه له 50%ی شێرپه نجه ی قۆڵۆن بگیرێت كه یه كێكه له شێرپه نجه

زۆر باوه كان.كۆمار ده ش���ڵێت پیاده كردنی ژیانێكی ته ندروست گرنتی توش���نه بون به نه خۆشی ش���ێرپه نجه ناكات، به اڵم ئه گه ری روبه ڕوبونه وه ی شێرپه نجه به ریژه یه كی

گه وره زیاد ده كات.لێكۆڵینه وه ك���ه دیاریكردوه كه كحول لێپرس���راوه 10%ی و مه م���ك ش���ێرپه نجه كانی 6.5%ی ل���ه شێرپه نجه كانی جگه ر، ده شتوانرێت رێگه له توشبون به نه خۆش���ییه كانی گه ده بگیرێ���ت به ڕێژه ی %75، ئه ویش به نه كێش���انی جگه ره و به كارنه هێنانی خوێی

زۆرو هه روه ها زیادكردنی خواردنی سه وزه و میوه .له لێكۆڵینه وه كه دا ئه وه ش دیاریكراوه 8500 كه س به هۆی زۆر خواردنی گۆشتی سور، 18 هه زار كه سیش

به هۆی قه ڵه وییه وه توشی شێرپه نجه ده بن.

سااڵنه 134 هه زار كه س به هۆی شێوازی ناته ندروستی ژیانه وه توشی شێرپه نجه ده بن

چ خۆراكێك ئاستی دودڵی و پاڵه په ستۆی خوێن كه م ده كاته وه ؟

به ڤیتامین "B و A" كه ئه مه ش یارمه تی به رزكردن����ه وه ی سیس����ته می به رگ����ری ده دات، له الیه ك����ی تریش����ه وه گوێ����زو فس����تق ئاستی پاڵه په ستۆی خوێن كه م

ده كه نه وه .ق����ه ل گۆش����تی ق����ه ل: گۆش����تی " ب����ه ناس����راو ئه مین����ی له ترش����ی tryptophan" پێكهات����وه ك����ه ئه م ترش����ه هۆكاری به رهه مهێنانی هۆرمۆنی " serotonin"ه ك����ه ماده یه ك����ی ده ری مێش����ك به س����وده و كیمی����اوی

ده دات.س����پێناغ: كه می ئاس����تی مه گنسیۆم ده كرێ����ت ببێت����ه ه����ۆی توش����بون به سه رئێش����ه ، ب����ۆ خۆپاراس����تنیش له م حاڵه ته پێویس����ته رۆژان����ه یه ك كوپ له ئاوی سپێناغ بخۆینه وه ، چونكه %40 پێویستی رۆژانه ی جه سته له مه گنسیۆم

دابین ده كات .ئه ف����ۆكادو: ئ����ه و چه وری����ه ناتێره و پۆتاس����یۆمه ی له ناو ئه فۆكادودا هه یه ، ئاس����تی پاڵه په س����تۆی خوێ����ن ك����ه م ده كات����ه وه و توێ����ژه ران له په یمان����گای نیشتیمانی بۆ دڵ و س����ییه كان ده ڵێن" ئه مه باشترین رێگایه بۆ كه مكردنه وه ی

پاڵه په ستۆی خوێن".گه اڵی قه ڕنابی����ت گه اڵس����ه وزه كان: س����ه رچاوه ی هێ����زی ڤیتامینه كانه كه یارمه ت����ی دوباره به خش����ینی هێزو وزه

ده داته وه .

عه لی باپیر

به پێویستی ده زانم له باره ی مه سه له ی: به پیرۆزییه كان(ه وه ك���ردن )بێڕێزیی له چه ند خاڵێكدا بیروڕاو هه ڵوێستی خۆم بنووسم، به تایبه ت پاش ئه وه ی له ڕۆژانی گه رم وگوڕی مش���تومڕێكی ڕاب���ردودا له س���ه ر په یدابو، كه م���ن تێپه ڕاندن و به زای���ه دان )إف���راط و تفری���ط(ی زۆرم تێ���دا به دیكرد له هه موالیه كه وه و، پێشموایه هۆكاری سه ره كیی تێپه ڕاندن و تێكگیرانه كه ، بریتیی���ه له باش له یه ك هه ندێ تێكه ڵكردن���ی تێنه گه یش���تن و ش���ت كه ناب���ێ تێكه ڵ بكرێ���ن، ئنجا من هه وڵده ده م له م نوس���ینه مدا )كا(و له ی���ه ك مه س���ه له یه ئ���ه و )دان(ی جی���ا بكه م���ه وه و تێكه ڵی���ی و له یه ك تێنه گه یش���تن ی���ان خ���راپ له ی���ه ك تێگه یش���تنێك ك���ه هه ی���ه ، نه یهێڵم:

به شی یه كه م: سێ بنچینه ی گرنگیه كه م: رونكردن���ه وه ی چه مك و واتای

وشه كان:گه لێك جار جیاواز تێگه یشتن له وشه و س���ه ره كیی ه���ۆكاری زاراوه ی���ه ك، تێكگیران و مشتومڕێكی زۆره ، بۆیه بۆ رێگرتن له تێكگیران و مشتومڕی بێ جێ به ر له هه رشتێك، پێویسته ڕێككه وتن و لێكتێگه یش���تن )تفاهم( هه بێ له سه ر چه مك و واتای وش���ه و زاراوه كان، ئنجا با س���ه رنج بده ینه چه مك و واتای ئه و

سێ وشه یه :1- بێڕێزییكردن2- پیرۆزییه كان

3- ئازادیی بیروڕا1-)بێڕێزییك���ردن( وات���ه : به س���ووك له جنێودان و ئه میش كه ته ماشاكردن، قس���ه ی ساردو س���وك پێگوتن )سب وش���تم(و گاڵت���ه و جه فه ن���گ پێكردن

)سخرية وإستهزاء(دا خۆی ده نوێنێ.كه واته : هه ركه س پێیوابێ قسه وباسكردن له ب���اره ی بابه تێكه وه ، ی���ان ته نانه ت ره تكردنه وه یش���ی، لێگرت���ن و ره خنه ده گه یه ن���ێ، نوان���دن بێڕێزی���ی به هه ڵه داچ���ووه ، چونكه به پێچه وانه وه له ب���اره ی لێكۆڵینه وه ك���ردن ب���اس و هه ڵسه نگاندنی و ته نانه ت ش���تێكه وه و گرنگیی نیشانه ی لێگرتنیشی، ره خنه

پێدان و به هه ندگرتنه !2-)پیرۆزیی���ه كان( ئ���ه م وش���ه یه كه )مقدس���ات(ی وش���ه ی ته رجه م���ه ی عه ره بییه ، وشه یه كی تاڕادده یه ك نامۆیه له فه رهه نگی ئیس���امیی داو، پێموایه زیات���ر له فه رهه نگ���ی نه صرانییه وه

په ڕیوه ته نێو مسوڵمانانه وه .ئنج���ا ئه گ���ه ر مه به س���ت له وش���ه ی ئه وه ب���ێ )تقدی���س( به پیرۆزگرت���ن كه پێچه وانه ك���ه ی � واته : بێڕێزییكردن � ببێت���ه مای���ه ی له بازن���ه ی ئیمان و ئیس���ام بردنه ده ره وه ی خاوه نه كه ی، ئ���ه وه ده ڵێین: له ئیس���ام ته نیا خوا ئایه ته كان���ی و، س���بحانه وتعالی و، الله پێغه مبه ره كه ی موحه ممه د صلی علیه وس���لم به تایبه ت و، پێغه مبه رانی الس���ام علیهم كتێبه كانیان پێش���وو به رامبه ریان نواندن بێڕێزیی به گشتی، ه���ۆكاری كافربون���ی مرۆڤه ، وه ك له م ئایه ت���ه موباڕه كانه وه دیاره ، كه خوای كاربه جێ له باره ی كۆمه ڵێك له مونافیق و

دڵنه خۆشه كانه وه فه رمونی: )ولئن س���ألتهم ليقولن إنم���ا كنا نخوض وآياته ورس���وله كنتم ونلعب ق���ل أب���اللتستهزئون! ال تعتذروا قد كفرتم بعد إيمانكم

...( التوبه – 66-65-.واته : وه ئه گه ر لێیان بپرس���ی ده ڵێن: ئێمه ته نیا قسه ی ڕێگا بڕین و گاڵته مان ده كرد، بڵ���ێ ئایا گاڵته ت���ان به خواو ئایه ته كان���ی و پێغه مبه ره كه ی ده كرد؟ ئیمانه كانتان پ���اش مه هێننه وه عوزر

كافر بون!كه واته : ناگونجێ بازنه ی پیرۆزییه كانی ئایین هێنده فراوان بكرێ، كه هه رچی په یوه ندیی به ئیسامه وه هه یه بیگرێته وه با پیرۆزیش نه ب���ێ، وه ك مرۆڤه كان و ئیجتیه���ادو بیروڕایه كانیان و....هت���د، هه رچه ن���ده بێگوم���ان هه م���و جۆره خۆیدا له خ���ودی نواندنێك بێڕێزی���ی گوناه���و قه ده غه یه ، ب���ه اڵم مه رج نیه هه م���و گوناهێ���ك مای���ه ی كافربونی

خاوه نه كه ی بێ.3-)ئازادیی بیروڕا( ئه میش پێویس���ته دروس���ت راس���ت و به ش���ێوه یه كی لێ���ی تێبگه ی���ن، كه بریتیی���ه له وه ی م���رۆڤ بتوان���ێ قه ناعه ت���ه فیكرییه

جۆراوجۆره كان���ی خ���ۆی ده ربب���ڕێ و بخاته ڕو، بێئه وه ی هیچ سانس���ۆرێكی له سه ربێ، به اڵم به دور له زمانی جنێوو وش���ه ی بێ نه زاك���ه ت و گاڵته پێكردن، چونكه بێگوم���ان تاقیكرانه وه ی مرۆڤ له س���ه ر زه وی په كی له س���ه ر ئازادیی ج���ۆری س���ه ره كییترین كه وت���وه و بیركردن���ه وه و ئازادی���ی ئازادییش���ی ده ربڕین���ه ، كه واته : ده بێ ئ���ه و مافه ده سته به ر بكرێ، به اڵم بێگومان مرۆڤ هیچ پێویستی به جنێودان و گاڵته پێكردن نیه و، هیچ په كی له سه ریان نه كه وتوه ، هه ر بۆیه ش خ���وای كاربه جێ هاوكات له گ���ه ڵ ئه وه ی ك���ه خه ڵك���ی ئازادو سه رپش���ك ك���ردوه له نێ���وان ئیمان و الحق من كوفرداو فه رمویه تی: )وق���ل ربكم فمن شاء فليؤمن ومن شاء فل�يكفر( الكه���ف -29-، وات���ه : ده بڵ���ێ هه ق له په روه ردگارته وه یه جا كێ حه زده كات با ئیم���ان بێنێ وه كێش ح���ه زده كات با بێبڕوابێ... ه���اوكات له گه ڵ ئه وه ، بێڕێزیی ك���ردن و جنێوپێدانی ته نانه ت بت و صه نه م و په رستراوه كانی هاوبه ش بۆ خوا دانه ره كانیشی، قه ده غه كردوه و يدعون الذين تسبوا فه رمویه تی )...وال من دون للا فيسبوا للا عدوا بغير علم ...(

االنعام -108-.هۆكاری ئه مه ش وه ك ئاماژه مان پێدا، ئه وه ی���ه كه مرۆڤ به ب���ێ بوار پێدانی به وه كه ئیماندار ی���ان بێبڕوابێ، هیچ مانایه ك بۆ ئازادیییه كه ی نامێنێته وه و، حیكمه ت���ی نه ب���و ئازادی���ش ك���ه دروستكردنه كه یشی نامێنێ، كه بریتییه له تاقیكرانه وه ی له ژیانی س���ه ر زه ویدا: ) الذي خل���ق الم���وت والحي���اة ليبلوكم أيك���م أحس���ن عم���ا...( المل���ك -2-،

ب���ه اڵم بێگومان نه ك ه���ه ر هیچ په كی له س���ه ر ئه وه نه كه وت���وه كه ده رفه تی بێڕێزیی گاڵته پێك���ردن و جنێ���ودان و نواندن���ی به پیرۆزییه كانی هیچ كه س و

كۆمه ڵێكی هه بێ، بگره به و س���یفه ت و ره فتاران���ه ئازادیی و ڕێ���زو حورمه تی خۆی و خه ڵكیش ده خاته مه ترسییه وه و، به پێچه وان���ه ی ئه وه ش���ه وه ك���ه خوا ڕایگه یاندوه - كه رێزگرتنی مرۆڤه كانه - ره فتاری كردوه : )ولقد كرمنا بنی آ دم( االسرا و -70-، واته : وه بێگومان رێزمان

له وه چه ی ئاده م گرتوه ...دووه م : كه وات���ه به ڕێگریی له بێڕێزیی ك���ردن به پیرۆزییه كان، نه ك هه ر زیان به ئازادی���ی مرۆڤ و ڕێ���زو حورمه تی

ناگات، به ڵكو به پێچه وانه وه ده بێ:به ڵ���ێ پ���اش دیاریك���ردن )تحدید(ی چه م���ك و واتای هه ركام له وش���ه كانی: بێڕێزیی كردن و، پیرۆزییه كان و، ئازادیی بیروڕا، به و ش���ێوه ی كه ش���ه ریعه ت فه رمویه تی و عه قڵی سه لیم و فیطڕه تی س���اغ ده یخوازن و، له خاڵ���ی یه كه مدا ئاماژه م���ان پێی���دا، زۆر ب���اش دڵنیا ده بی���ن كه ئه و بۆچونان���ه ی پێیانوایه ده ركردنی بڕیارو یاس���ایه ك بۆ ڕێگرتن

له بێڕێزییكردن به رانبه ر به پیرۆزییه كان، مایه ی به رته س���ك كردنه وه ی مه ودای ئازادیی بیروڕا ده ربڕین و، خس���تنه ژێر پرس���یاری ڕێ���زو حورمه ت���ی مرۆڤه ،

نه یانپێكاوه ، چونكه : یه ك: هیچ مرۆڤێ���ك كه خاوه نی ڕێزو حورمه ت بێ و، بی���ه وێ ڕێز له خه ڵكی بگرێ و ڕێزی لێ بگیرێ، نه پێویس���تی ده زان���ێ، نه به ڕه واش���ی پێیه ت���ی و، كه جنێو نه ك هه ر به پیرۆزییه كانی هیچ كه س بڵ���ێ و گاڵته یان پێبكات، به ڵكو به ڕه های���ی جنێو به هی���چ كه س و هیچ

شتێك بڵێ و گاڵته ی پێبكات. دوو: ئایا به ڕێگریی كردن له مرۆڤه كان یه ك���دی به پیرۆزییه كان���ی كه جنێ���و بڵێن و، گاڵته ی���ان پێبكه ن، چ زیانێك به ڕێ���زو كه ڕامه ت���ی م���رۆڤ ده گات؟ به ڵك���و به پێچه وان���ه وه بێڕێزیی كردن گه وره ترین یه ك���دی، به پیرۆزییه كانی پێشێلكردنی ڕێزو حورمه ت و كه سایه تیی مرۆڤه كانه ، چونكه مرۆڤه كان و عه قیده و له خۆیان پێ پیرۆزییه كانیان به رنامه و به رزو به ڕێزت���ره و، ئاماده ن فیداكاریی له پێن���او پاراس���تنیاندا بك���ه ن، وه ك

له دنیادا بینیومانه و ده یبینین! كه واته : له پێناوی پاراس���تنی ئازادیی و مافه كان و ڕێزو كه سایه تیی مرۆڤه كاندا، پێویسته له كۆمه ڵگادا یاساو ڕێسایه ك هه ب���ێ ب���ۆ ڕێگرت���ن له بێڕێزیی كردن یه ك���دی، كه به هۆی به پیرۆزییه كان���ی كۆمه ڵگا ته بای���ی ئاش���تی و ئه وه وه ، تێكده چ���ێ و، پێكهاته كان���ی كێش���ه و ئ���اژاوه و هه رایان له به یندا په یدا ده بێ، سه رباره ی برینداركردنی هه ست و نه ستی

یه كدی و یه كدی بێزارو تووڕه كردن.سێ یه م: له سایه ی ده وڵه تی ئیسامییدا ئازادیی بیروڕا ده س���ته به ركراوه و ڕێی له كه س ڕه خنه گرتن ئ���ازادو وتووێژی

نه گیراوه :به داخه وه زۆرێك له نووسه رو ڕۆشنبیره سیكۆالریس���ته كان به هۆی نه شاره زایی ی���ان له ئیس���ام و قیاس���ی ئیس���ام و مس���وڵمانان كردن له نه صرانییه ت و ڕۆژئاوا، بۆیه به وه قه ڵس و س���ه غڵه ت ده بن، كه باسی پیرۆزییه كان ده كرێ، چونك���ه پێیانوایه كه له ئیسامیش���دا وه ك نه‌صڕانییه‌ت هه موو شتێك پیرۆز

)مقدس(ه .نازانن كه له ئیسامدا به س خوا )عزوجل )ق���دوس(ه و، ئایه ته كان���ی ب���ێ هه ڵه و )محمد( پێغه مبه ره كه یش���ی په ڵه ن و، صل���ی الله علیه وسلم له وه دا كه وه ك وه حی خوا فه رموویه تی و ڕایگه یاندوه ، له هه ڵه پارێزراو )معصوم(ه ، ئه گه ر ن���ا غه یری خ���وا س���بحانه وتعالی و پێغه مبه ره كه ی صلی الله علیه وسلم و ئ���ه و وه حییه ی ك���ه ڕایانگه یاندوه ، له ئیس���امدا، هیچ كه س و هیچ شتێكی دیكه له س���ه رووی ڕه خن���ه و تێبینی و س���ه رنجه وه نیه ، وه ك ئیم���ام مالیك گوتوویه تی: )يؤخذ من���ه ويرد عليه اال صاحب ه���ذا القبر( كه مه به س���تی پێ پێغه مب���ه ری خ���وا صل���ی الله علیه

وسلم بووه . به تایب���ه ت له ئیس���امدا حوكمڕان���ان - به ڵ���ێ وه ك ه���ه ر مرۆڤێك���ی دیكه پێویس���ته ڕێزیان لێ بگی���رێ - به اڵم به هیچ ش���ێوه یه ك به پی���رۆز ناگیرێن، جا چۆن به پی���رۆز ده گیرێن له كاتێكدا كه پێغه مبه ری خوا صل���ی‌ الله علیه وسلم به گش���تی له باره ی مرۆڤه كانه وه فه رموویه تی: )كل بني آدم خطاء وخير

الخطائي���ن التوابون( رواه الترمذي. واته س���ه رجه م وه چه ی ئ���اده م هه ڵه كارن و باش���ترین هه ڵه كارانیش ب���ۆ الی خوا

گه ڕاوانن. بۆیه مه س���ه له ی )داڕنین���ی پیرۆزیی له ده سته اڵت( له ئیسامدا پاساوی هه ر نیه ، چونكه له ئیسامدا حوكمڕانان هه ر له بنه ڕه تدا پیرۆز نین، هه تا پێویس���ت بێ پیرۆزییان لێدابڕنرێ، وه ئه و وشه و زاراوه ی���ه ش كاتی خ���ۆی له ڕۆژئاوادا سه ریهه ڵدا، كه حوكمڕانه كان به پیرۆزو خ���وا نوێن���ه ری به س���ێبه رو بگ���ره

ده زانران! ئه گه ر ته ماش���ای مێ���ژووی ده وڵه تی ئیسامیش بكه ین به تایبه ت له ڕۆژگاری پێغه مبه ری خواو چوار جێنشینه كانیدا، ده بینین پڕیه تی له وتووێژو شه ڕه قسه )حوار وجدال( له نێوان مس���وڵمانان و دینییه كانیان���دا، فیكری���ی و نه ی���اره هاوبه ش نه صڕانی���ی و له جووله كه و دانه رو ... هت���د، ته نانه ت له مزگه وتی پێغه مبه ری خواش���دا له مه دینه وه فدی نه جڕان )نصاری نه صڕانییه كانی نجران( چه ند ڕۆژێك ماونه وه و ئه وان پڕ به زار باس���ی كوڕایه تیی عیس���ایان ه عيس���ی لل( – ده ك���رد ب���ۆ خوا )بن���وپاكیی بۆ خوا- كه به و بۆنه یه ش���ه وه ، ئای���ه ت )80( هه ش���تا ده وری له سه ره تای س���ووڕه تی ) ا ل عمران( دابه زین، بێ ئ���ه وه ی پێغه مبه ری خوا صل���ی‌ الل���ه علیه وس���لم و هاوه اڵنی هی���چ هه ڕه ش���ه یه كیان لێبك���ه ن، یان به كاربێن���ن، ل���ه دژ گوش���ارێكیان جگ���ه له قس���ه و به ڵگ���ه ی مه نتیقیی!

به ش���ی دووه م: وه اڵمی سێ پرسیارو ئیشكال:

به پێویس���تی ده زانم له به شی دووه می وتاره كه م���دا وه اڵمێك���ی كورتی چه ند

پرسیارو ئیشكالێك بده مه وه :یه ك : خۆ خوا عزوجل بێ ده سته اڵت نیه ، تاكو ئێم���ه به رگریی لێبكه ین كه

بێڕێزیی به رامبه ر بنوێنرێ! به ڵێ بێگومان خوای به رزو مه زن و بێ وێنه ، س���یفه ته كانی له قه ده ر خۆینی و سنووریان نیه ، بۆیه خاوه نی ئه وپه ڕی تواناو ده س���ته اڵته و، هیچ كه س و هیچ ش���تێك له ژێر ڕكێف���ی ده رناچێ وه ك ليعج���زه فه رموویه ت���ی: )وم���ا كان للا���ماوات وال في الرض من شيء في السإن���ه كان عليما قديرا( فاطر -44-، واته وه هیچ شتێك له ئاسمانه كان و له زه ویدا خوا ده سته وستان ناكات )له به رده ستی خوا قوتار ناب���ێ( بێگومان ئه و زانای

توانایه ...ب���ه اڵم بێگوم���ان خ���وا ژیانی س���ه ر زه وی ب���ۆ تاقیكردنه وه ی ئێمه داناوه و سزاشمانی پاداش���ت و لێپرس���ینه وه و هه ڵگرت���وه ب���ۆ ڕۆژی دوای���ی، وه ك أجوركم توفون )...وإنما فه رموویه تی: يوم القيام���ة..( ال عمران -185-. واته : سزایه كانتان پاداشت و وه به دڵنیاییه وه

ڕۆژی قیامه ت به ته واوی وه ره گرنه وه .ئنجا به ش���ێك له تاقیكردن���ه وه ی ئێمه ئه وه یه كه ئایا تا چ ڕاده یه ك ئاماده ین بكه ین؟! ئاینه كه ی له خ���واو به رگریی وه ك فه رموویه ت���ی: )ول���و يش���اء للاالنتصر منه���م. ولكن ليبلو بعضكم ببعض ( محم���د -4-، وه ئه گ���ه ر خوا بیه وێ تۆڵ���ه ی لێده س���تاندن )له كافره كان(، به اڵم ده یه وێ هه ندێكتان به هه ندێكتان

تاقیبكاته وه .

دوو: به پێی بڕیاری یاس���ای پاراستنی پیرۆزییه كان، نابێ مسوڵمانیش باسی عیس���ا بكه ن كه كوڕی خوا نیه ، وه ك نه صڕانییه كان ده ڵێن، هه روه ها نابێ باسی شه یتان بكه ن له به ر یه زیدییه كان

و ... هتد !!وه اڵمی ئه و ئیشكاله ش ئه وه یه كه به پێی فه رمان���ی خ���وا، مس���وڵمانان لێیان قه ده غه كراوه كه جنێو به په رستراوه كانی هه موو ئه وانه ب���ده ن كه له جیاتی خوا ده یانپه رستن : )وال تسبوا الذين يدعون من دون للا فيسبوا للا...( النعام -108-، كه واته : ئه وه ی قه ده غه یه له مسوڵمانان و نا مس���وڵمانان، جنێودان و بێڕێزیی پێكردن���ه ، به اڵم ئه گه ر به و ش���ێوازه نه بێ و به پاڵنه رو مه به س���ته وه نه بێ، به رامنبه ره ك���ه ی بۆ نی���ه بیكاته جێی ڕه خنه و گله یی، بۆ وێنه : مس���وڵمانان كه ده ڵێ���ن : خوا ت���اك و ته نیاو بێ وێنه و بێ هاوه ڵه و كه س���ی لێ نه بووه و أحد للا له ك���ه س نه بووه : )قل ه���و للام���د لم يلد ولم يول���د ولم يكن له كفوا الصأحد( ئه وه ته عبیر له گه وره ترین به ش���ی ئیم���ان و عه قیده ی خۆی���ان ده كه ن، كه خ���وا به یه كگرت���ن )توحید(ه ، نه ك مه به ستیان بێ قسه به نه صرانیه كان

یان غه یری وان بڵێن.يطان هه روه ها كه ده ڵێت )أعوذ بالل من الشجيم( په نا به خوا ده گرم له ش���ه یتانی الردورخ���راوه له به زه یی خ���وا، به هه مان ش���ێوه موماره س���ه ی دووعاو زیكرێك ده كه ن، نه ك جنێ���و به یه زیدییه كان و

مه له ك طاووسه كه یان بده ن.هه روه ه���ا له به رامبه ری���ش دا كاتێ���ك نه صڕانییه ك پڕ به زاری ده ڵێ عیسا كوڕی خوایه ، ی���ان یه زیدییه ك مه له ك طاوس )ئیبلی���س( به پیرۆز ده گرێ، یان هیندییه كی گاپه رست، گا به پیرۆز ده گ���رێ، م���ادام وه ك موماره س���ه ی به شێك له دینداریی و عه قیده ی خۆیان

ئه وه بك���ه ن، هه رچه نده مس���وڵمانان ئه و شتانه به هه ڵه و ئه فسانه و ناڕاست ده زانن، به اڵم ش���ه ریعه ت ڕێی نه داون كه ڕێگریی ئه و شتانه له و جۆره كه سانه بكه ن، به تایبه ت له شوێنه تایبه ته كانی

خۆیان دا.ئه مه ش ڕاس���تییه كه له مێژووی ئیسام دا وه ك ڕۆژی ڕوون دی���اره و، ئه گ���ه ر وانه بووای���ه ئێس���تا هی���چ جووله كه و نه صڕانی���ی و مه جووسیی و بووذایی و یه زیدیی���ه ك له واڵتان���ی ئیس���امی الزحیل���ي( )د.وهب���ة نه ماب���وو! دا له كتێبی )آ ث���ار الحرب( ص 756 دا له ژێ���ر ناوونیش���انی )ح���ق احترام گوتوویه ت���ی دا الخصوصی���ات( : )المس���لمون عم���ا بتوجيه���ات دينهم وش���ريعتهم في مظلة قاعدة "أمرنا بتركهم وم���ا يدين���ون" يعاملون غيره���م معاملة س���امية، فيتركون لهم في ديار اإلس���ام الحرية في معتقداتهم وديانتهم ومعاماتهم، فا يحجرون عليهم شيئا منها، ويحترمون

حقوقهم في شؤون العقيدة وممارسة طقوس الشعائر الدينية (.

ڕێزگرتن���ی ماف���ی وات���ه : به هۆی مسوڵمانان تایبه تمه ندییه كان: ئایین به ئاڕاس���ته كانی كاركردنیانه وه سایه ی له ژێر ش���ه ریعه ته كه یانه وه و و پێك���راوه )فه رمانم���ان بنچین���ه ی: كه وازی���ان لێ بێنین چ���ۆن دینداریی ده ك���ه ن، بیكه ن( به ش���ێوه یه كی به رز مامه ڵه ی���ان له گه ڵ نا مس���وڵمانان دا ك���ردوه له واڵتان���ی ئیس���امی دا، كه وازایان لێهێناون ئازاد بن له عه قیده یان و دینداری���ی و هه ڵس���وكه وتیان دا و، ڕێی هیچ ش���تێكیان لێ نه گیراوه ، وه له ب���واری عه قی���ده و موماره س���ه كرنی س���رووتی دروشمه ئاینییه كان دا ڕێزی

مافه كانیانیان گرتوون...س���ێ: ئایا س���زادان بۆ كه سانێك كه بێڕێزی���ی به پیرۆزییه كان ده كه ن، ئه وه ناگه یه ن���ێ كه بێڕێزیی كردنه كانی دیكه

ئاسایین؟! له وه اڵمی ئه م پرس���یاره ش دا ده ڵێین: نه خێر له شه ریعه تی ئیسامدا جنێوگوتن و گاڵته و گه مه پێكردن و بێڕێزیی كردن به هیچ كه س ڕه وا نیه ، وه ك ئایه ته كانی قوڕئان و ده قه كانی سوننه ت به ڕوون و

ڕاشكاویی ده یگه یه نن، بۆ وێنه : ن قوم 1-)يا أيها الذين آمنوا ال يسخر قوم م... ال تلمزوا أنفسكم وال تنابزوا باللقاب بئس االسم الفسوق بعد اإليمان( الحجرات -11-،

وات���ه : ئه وانه ی ئیمانت���ان هێناوه ! با كۆمه ڵێك گاڵته به كۆمه ڵێك نه كه ن ... وه عه یب له خۆت���ان )واته له یه كدی( مه گ���رن و، ن���اوو نات���ۆره له یه ك���دی هه ڵم���ه ده ن، خراپتری���ن ن���او ن���اوی فاس���قێتی یه پاش ئیم���ان.. كه واته : ئه و ڕه فتارانه مایه ی فاس���ق بوونی

مرۆڤن!2-)إن الذين يؤذون للا ورسوله لعنهم للا في الدنيا واآلخرة وأع���د لهم عذابا مهينا. والذين ي���ؤذون المؤمنين والمؤمنات بغير ما اكتس���بوا فقد احتملوا بهتانا وإثما مبينا( االح���زاب -57،58-، وات���ه بێگوم���ان ئه وانه ی ئ���ازاری خواو پێغه مبه ره كه ی ده ده ن، خوا له دونیاو دواڕۆژدا نه فرینی لێكردوون و ئازارێكی ڕیس���واكه ری بۆ ئاماده ك���ردوون، وه ئه وان���ه ی به هۆی شتێكی هه ڵبه ستراوه وه كه نه یانكردوه ، ئ���ازاری پیاوانی ب���ڕوادارو ئافره تانی ئ���ه وه بوخت���ان و ب���ڕوادار ده ده ن،

گوناهێكی ئاشكرایان هه ڵگرتوه .وه ك ده بینین خ���وای كاربه جێ پاش بێڕێزی���ی له وان���ه ی هه ڕه ش���ه كردنی به رانب���ه ر به خ���ۆی و پێغه مبه ره كه ی ده كه ن، به وه كه نه فرینیان لێ ده كات و ڕیسوایان ده كات له دونیاو دواڕۆژدا، هه ڕه ش���ه ی له و كه س���انه ش ك���ردوه كه به ناهه ق بوختان و درۆو ده له سه بۆ بڕوادارانی پیاوو ئافره ت ده كه ن، كه ئه و ڕه فتاره ی���ان به بوخت���ان و گوناهێكی

ئاشكرا له سه ریان حیساب ده كرێ!3-)ليس المؤم���ن الطعان وال باللعان وال الفاحش وال البذي( رواه الترمذي: 1977،

وقال: حديث حسن. وات���ه ب���ڕوادار تانه له خه ڵ���ك ده رو، و، جنێوف���رۆش لێك���ه رو، نه فری���ن زمانش���ڕنیه . كه وات���ه : هی���چ ج���ۆره ئازاردانێكی هیچكه س به هه ر شێوه یه ك بێ : جنێودان، گاڵته پێكردن، بوختان پێك���ردن، ناوو ناتۆره لێهه ڵدان، لێدان ... هت���د، ڕه وا نی���ه و هه م���ووی هه ر به گوناهو تاوان داده نرێ، به اڵم عاده ت وایه مرۆڤه كان له نێو خۆیان دا له هه ق و مافه كانیان ده پێچنه وه و قبووڵی سته م و ده ستدرێژیی ناكه ن، یان جاری واش هه یه یه كدی ده به خش���ن و چاوپۆشیی مه س���ه له ی به اڵم ده كه ن، له یه ك���دی پاراستنی پیرۆزییه كان – به و چه مك و واتایه ی كه له خاڵی یه كه م دا هێنامان- له بێڕێزی���ی پێكران، مافێكی گش���تی هه م���وو الیه ك���ه و به رژه وه ندیی هه موو به پێچه وانه وه ش تێدایه و، الیه كیش���ی ده بێت���ه مایه ی تێكچوون���ی هێمنیی و باڵوبوونه وه ی كۆمه ڵ���گاو ئاسایش���ی س���ه ره نجام و ئاش���ووب ئ���اژاوه و

زیانباربوونی هه مووالیه ك.بۆیه جێ���ی خۆیه تی هیچ كۆمه ڵگایه ك قبووڵی نه كات بێڕێزیی به پیرۆزییه كانی هی���چ كام له پێكهاته كانی بكرێ، وه ك كۆتا ش���ه ریعه تی خ���وای كاربه جێ و

دادگه ر فه رمانی پێكردوه .

هه ولێر 29/ذوالحجة /14332012/11/13

تایبه‌ت)352( سێشه ممه 162012/11/20

بێڕێزیی كردن به پیرۆزییه كانی

یه كدی، گه وره ترین پێشێلكردنی

ڕێزو حورمه ت و كه سایه تیی مرۆڤه كانه ،

چونكه مرۆڤه كان و عه قیده و به رنامه و

پیرۆزییه كانیان پێ له خۆیان به رزو

به ڕێزتره

له پێناوی پاراستنی ئازادیی و

مافه كان و ڕێزو كه سایه تیی مرۆڤه كاندا،

پێویسته له كۆمه ڵگادا

یاساو ڕێسایه ك هه بێ بۆ ڕێگرتن له بێڕێزیی كردن به پیرۆزییه كانی

یه كدی

له سایه ی ده وڵه تی ئیسامییدا

ئازادیی بیروڕا ده سته به ركراوه و

ڕێی وتووێژی ئازادو ڕه خنه گرتن

له كه س نه گیراوه

عه لی باپیر

‌رێگریی‌له‌بێڕێزیی‌كردن‌به‌پیرۆزییه‌كان،رێگریی‌نییه‌‌له‌ئازادیی‌بیروڕا

ئا: سارا قادر

ئاوێنه : هێنان���ه وه ی ژنی دوه م یان س���ێیه م زۆر نائارامی به ژنێك ده دات، به بڕوای به ڕێزت���ان بونی فره ژنی گه ر به م���ه رج ب���ێ وه ك ئێس���تا هه یه یان

بێمه رجیش بێت ڕه وایه ؟

ئه بو به كر هه ڵه دنی : سه ره تا فره ژنی له ئیسالمدا رێگه پێدراوه ، واجب و ئه رك نییه كه هه مو كه س���ێ ئه نجامیبدات، به ڵك���و ب���ۆ چاره س���ه ری حاڵه تێكی دیاریكراوی كه س���انێكه ، باوه ڕبون به شتێك جیایه له جێبه جێكردنی له واقعدا، بۆ نمونه : تۆ باوه ڕت به زه كات و حه ج هه یه وه ك دو كۆڵه كه ی ئیسالم، به اڵم ئه وه نده ت ته مه نت به هه م���و له وانه یه پاره نه بێت زه كاتی لێبدیت یان توانای

ئه نجامدانی حه جت هه بێت.بۆی���ه وه ك ده قێك ك���ه له قورئانی پی���رۆزدا هاتوه و ب���ه و مه رجانه ش كه ب���ۆی دان���راوه ده بێ باوه ڕم���ان پێی هه بێت ...كه خ���وای میهره بان و داناو

زانا به حاڵی به نده كانی ئه م رێگایه ی كردۆته وه بۆ چاره سه ری هه ندێ گرفتی كه س���انێك ك���ه بیان���وی هێنانی ژنی دوه میان هه بێت و ده بێ له سه ر بنه مای راوێژو قه ناعه تپێكردن بێت ..ئاس���ایی ئه وه یه یه ك ژن هه بێ ، واته حاڵه ته كه ره ها نییه به ڵكو په یوه س���ته به دۆخی تایبه ت���ی كه س���انێك و ده ب���ێ توانای هێنانه دی مه رجه كانی���ان هه بێت و من

قه ناعه تی ته واوم به و رایه ی بیرمه ندی گ���ه وره ) محمد عه بده ( هه یه كه ده ڵێ خێزان و ئاسوده یی خێزان بناغه ی هه ره پیرۆزه و ده بێ پارێزگاری لێبكرێت هه ر ش���تێ ئاس���وده یی و ئۆقره یی خێزانی تێك ب���دات ته نانه ت به هێنانی ژنێكی تری���ش بێت ده بێ رێگری���ی لێبكرێت. له الیه كی تره وه ژینگه ی كۆمه اڵیه تیش كاریگه ری خ���ۆی هه یه ك���ه پێموایه ئه م حاڵه ت���ه له كۆمه ڵگای كورده واریدا له كۆمه ڵگا زۆرت���ر ده گمه ن���ه و نامۆو

عه ره بییه كاندا جێ به جێ ده كرێ .ئاوێن���ه : له ئاین���ی ئیس���المدا رێگه پێدراوه ، ب���ه اڵم ئه گه ر پیاوه كه له گه ڵ هه ر دو ژنه كه دا وه ك یه ك دادپه روه رانه مامه ڵ���ه ن���ه كات. هیچ مرۆڤ���ێ هه یه بتوانێت حه زو ئ���اره زوی بۆ مرۆڤێكی تازه وه ك مرۆڤێك بێت كه س���ااڵنێكه له گه ڵی���دا هات���وه ؟ ئای���ا ده توانێ���ت له سێكس���دا دادپ���ه روه ری بكات؟ گه ر

وانه بێ نیكاح هه ڵناوه شێته وه ؟ئه بو به كر هه ڵه دنی : دروس���تكردنی دادگ���ه ری له نێ���وان هاوس���ه ره كاندا، ڕواڵه ت���ی و ش���ته ل���ه به تایب���ه ت هه ستپێكراوه كاندا له مامه ڵه و ده ربڕینی خۆشه ویستی و خوێندنه وه و ئیداره دان و كه له الیان، مان���ه وه خزمه تكردنیان و له وانه یه هه مو كه سێك نه توانێت ئه مانه به دادپه روه ری ی���ه وه جێبه جێ بكات به تایبه ت ئ���ه و نمونانه ی له كۆمه ڵگای ئێمه دا بینیومانه و بیس���تومانه زۆربه ی جار هاوسه ری پێش���و پشتگوێخراوه و حیس���ابی بۆ نه كراوه له به ر ئه وه هه ر

پیاوێك ئه گه ر ترسی خوای له دڵدابێت و به نیازی پاداش���تی رۆژی دوایی بێت، ده بێ حیس���اب بۆ ئ���ه م حاڵه ته بكات چونكه فه رمایش���تی پێغه مبه ر)صلی الله علیه وس���لم(ی له س���ه ره كه هه ر پیاوێ���ك دادگ���ه ر نه بێت ل���ه قیامه تا الیه كی جه سته و الشه ی كه وتوه ، بۆیه به ڕای م���ن ئارامگرتن و دانبه خۆداگرتن له م دونیا باش���تره ل���ه وه ی كه مرۆڤ نه توانێ دادپه روه ری دروس���ت بكات و به مه ش ئاسوده یی دونیاو شه رمه زاریی

ئه و دونیای ده ستكه وێت.ئاوێنه : ئێوه و كۆمه ڵی ئیسالمی دو حیزبی ئیس���المین، بۆچ���ی الی ئێوه فره ژنی قه ده غه كراوه و الی ئه وان رێگه پێدراوه ؟ به پێ���ی چ ده قێك ئاماژه ی

پێكراوه ؟ئه ب���و به ك���ر هه ڵه دن���ی : الی ئێمه فره ژن���ی قه ده غ���ه نه ك���راوه ، ب���ه اڵم موماره سه و ئه نجامدانی له ناو ئه ندامانی ڕێكخستن و ئه نداماندا ئه وه نده ده گمه نه ده س���ت به په نجه كان���ی ته نان���ه ت ده ژمێ���ررێ و كه ئه مه ش ب���ۆ هۆكاری

ئ���ه وه ده گه ڕێته وه س���وپاس بۆ خوا بنه مای له سه ر هاوسه رگیری پرۆسه ی هۆشیاری و خۆشه ویستی بوه و زۆربه ی خێزانه كان ئاسوده ن و كه مترین كێشه و گیرگرف���ت له ن���او خێزانه كان���دا هه یه ..له الیه ك���ی تره وه ده ب���ێ دان به وه دا بنێین كه ئه مه حاڵه ته و له چوارچێوه ی )ئازادی (دا ده بێ ڕێگه به كه س���انێك بده ین موماره س���ه ی ئه م حاڵه ته بكه ن

به اڵم ب���ه كۆمه ڵێك مه رج هه ر س���ێ الیه نی پیاوو ژن���ی یه كه م و ژنی دوه م له سه ری رێكده كه ون .. هه روه ها به ڕای ئ���ه م مه س���ه له یه گه وره كردنێكی من ڕێژه ی له ڕاده به ده ر چونك���ه تێدای���ه فره ژنی له ن���او كۆمه ڵگه ی كورده واریدا كه م���ه .. وه له الیه كی ت���ر ده بێت دان به راستییه كیشدا بنێین كه رۆژ به رۆژ ژماره ی قه یره یی له زۆربوندایه ..ئایا چ به رنامه و پالنێ هه یه بۆ چاره س���ه ری گرفته كانی���ان ك���ه ته نها مه س���ه له ی س���ێكس ناگرێته وه به ڵك���و ره هه ندی له وه گه وره تر هه یه ...پاش���ان خۆتان ئه و ڕاس���تییه ش ده زانن كه كه س���ێك به رێگه ی شه رعی و به جێبه جێكردنی باش���تره بهێنێ ژنێ���ك مه رج���ه كان ل���ه وه ی به رێگای ناش���ه رعی په نا بۆ تێركردن���ی ئاره زوه كانی ببات ..ده بێ له هه م���و بواره كانه وه ئه م مه س���ه له یه

بخوێنینه وه .ئاوێن���ه : الی ئێوه رێگ���ه پێنه دراوه هه ندێك ئه ندامی مه كته بی سیاس���ی و سه ركردایه تی له په یڕه و الیانداوه بۆچی

هیچ ئیجرائاتێكیان به رانبه ر نه كراوه ؟ئه ب���و به كر هه ڵه دن���ی : كاتی خۆی له نه وه ده كاندا بڕیارێكی وامان هه بو كه قه ده غه بو به رپرس���ه كان ژنی تر بهێنن ئه ویش له س���ێ روانگه وه بو ..یه كه م، ده بێ به رپرس���ی ئێمه هم���وم و خه م و ئامانج���ی گه وره یان هه بێ���ت و خۆیان داڕنیبێ���ت له حه زه شه خس���ییه كان و ئه ندام و چاوه ڕوان���ی له ئاس���ت ده بێ ب���ن. دوه م، كادی���رو جه ماوه ریان���دا ب���ۆ ئه وه ی هی���چ كه س ئیس���تیغاللی ناووناوبان���گ و پێگ���ه سیاس���ییه كه ی نه كات، س���ێهه م، با بچین خه می كچ و كوڕه كان���ی خۆمان و خه ڵ���ك بخۆین، بۆیه ل���ه و كاته دا بڕیارێكی بوێرانه بو. بڕیاری سه ركردایه تی بو ئه گینا له هیچ شوێنێكی په یڕه و پڕۆگرامی هه ر شه ش كۆنگره ك���ه ی یه كگرت���و به ندێكی وای تێدا نییه به ڵكو ئه وه ئیجرائاتێك بو بۆ كاتێكی دیاریكراو. وه ك وتم حاڵه ته كه له ناو یه كگرتودا ده گمه نه و من ئێستاش قه ناعه ت���م هه ی���ه ئه وانه ی له ئاس���تی به رپرس���یارێتی و پۆستی بااڵدان له ناو ئه ركه كانیان به ڕاستی ئه گه ر یه كگرتو ڕاپه ڕێن���ن فریای ئه م بواره ناكه ون بۆ ئه وانه ی به رپرسیارێتی حزبی و پۆستی حكومییان له سه ر شانه ده بێ گه وره تر بیربكه نه وه چونك���ه ئه ركه كان زیاترن متمانه ی به ده س���تهێنانی له كاته كان و خه ڵكیش به رپرس���یارێتیه و بۆیه ده بێ خولیاو خه ممان گه وره بێت و بۆ خه ڵك بێت نه ك ته نها له ده وری زاتی خۆمان

بخولێینه وه ...

17 )352( سێشه ممه 2012/11/20 کۆمەاڵیەتی

تاکژنی‌و‌فره‌ژنی‌الی‌یه‌کگرتوو‌کۆمه‌ڵ

یه‌كگرتوو:‌دانبه‌خۆداگرتن‌له‌م‌دونیا‌باشتره‌‌‌‌كۆمه‌ڵ:‌‌یه‌کگرتوو‌فره‌ژنییان‌کردوه‌

ئیس����المییه كانی كوردس����تان) یه كگرتوی ئیس����المی و كۆمه ڵی ئیس����المی ( له روی بیروڕاو پراكتیزیش����ه وه له سه ر مه س����ه له ی فره ژنی دو ڕای جیاوازیان هه یه ، هه رچی یه كگرتوه بڕوای پێی نییه ، به پێچه وانه وه كۆمه ڵی ئیس����المی له گه ڵ فره ژنیدایه ، ئاوێنه بۆ ده رخس����تنی ڕای هه ردو حیزب، ئه م چاوپێكه وتنه ی له گه ڵ

هه ریه ك له ئه ندامی مه كته بی سیاسی یه كگرتو، ئه بوبه كر هه ڵه دنی ، ئه ندامی مه كته بی سیاسی كۆمه ڵ عه بدولستار مه جید سازكرد

ئاوێنه : هێنان���ه وه ی ژنی دوه م یان س���ێیه م زۆر نائارامی به ژنێك ده دات، به بڕوای به ڕێزتان بون���ی فره ژنی گه ر به م���ه رج بێ وه ك ئێس���تا هه یه یان

بێمه رجیش بێت ڕه وایه ؟عه بدولستار مه جید: وه ك بیرخستنه وه بۆ گشت الیه ك فره ژنی له پێش ئیسالمدا هه بوه و ژماره ی خه یاڵی بوه ، ئیس���الم دای نه هێن���اوه ، به ڵكو رێكیخس���توه و مه رج و قه یدی بۆ داناوه و له )فره ژنی( یه وه كردویه ت���ی به )چه ند ژنی ( واته كه می كردۆته وه و س���نورداری كردوه ، به پێی زانیاری من له ناو سه ركردایه تی یه كگرتوش چه ندژنی���ی قه ده غه نییه ، به به ڵگه ی ئه وه ی هه ندێ له ئه ندامانی سه ركردایه تی و مه كته بی سیاسییان دو هاوسه ری هه یه ، بۆیه له م مه سه له یه دا هیچ جیاوازییه كمان نییه ، هیچ كه سیش ناتوانێ به ناوی دینه وه قسه بكا و چه ند ژنی���ی قه ده غ���ه بكا، چونكه راس���ت له هه مان قورئانه ، ده ق���ی پێچه وانه ی كاتدا كه س���یش ناتوانێ ف���ه رزی بكا، به ڵكو رێگه پێدراو )مباح(ه ، نه ك فه رز كراب���ێ، وێڕای ئه م���ه ش وه ك گوتمان له شه ریعه تی ئیسالمدا كۆمه ڵێك بنه ما و مه رج بۆ چه ند ژنیی دانراوه ، هه ر كه س نه توان���ێ پێیانه وه پابه ن���د بێ رێگه ی

پێنادرێ له ژنێك زیاتر بهێنێ.ئاوێن���ه : له ئاین���ی ئیس���المدا رێگه پێدراوه ، ب���ه اڵم ئه گه ر پیاوه كه له گه ڵ هه ردو ژنه كه دا وه ك یه ك دادپه روه رانه مامه ڵ���ه ن���ه كات، هیچ مرۆڤ���ێ هه یه بتوانێت حه زو ئ���اره زوی بۆ مرۆڤێكی تازه وه ك مرۆڤێك بێت كه س���ااڵنێكه له گه ڵی���دا هات���وه ؟ ئای���ا ده توانێ���ت

له سێكسدا دادپه روه ری بكات ؟ ئه گه ر وانه بێ نیكاح هه ڵناوه شێته وه ؟

عه بدولس���تار مه جی���د: به ڵ���ێ من ب���ڕوام پێیه ت���ی ، چونك���ه قورئ���ان پێغه مبه ریش س���وننه تی باسیكردوه و ب���ه كرده وه رونی كردۆت���ه وه و واقیعی گه النی���ش زه روره ت���ی چه ن���د ژنی���ی س���ه لماندوه ، له و باره یه وه قسه م زۆره به اڵم لێ���ره ده رفه ت وه ك پێویس���ت نییه ، یاسای چه ند ژنه بۆ چاره سه ری كێش���ه دانراوه جا چ په یوه ست بێ به تاكه وه ی���ان كۆمه ڵگاوه ، به پێی هه مو ئاماره كان رێژه ی ژنان له پیاوان زیاتره ، ئه مانه ده ب���ێ بڵێین س���ێ رێگه یان له به رده مدایه ، یا به رێگایه كی شه رعی ش���وبكه ن و ببنه خاوه نی هاوسه ر، یان به رێگایه كی ناش���ه رعی ره فتاربكه ن، یاخود هیچ كامیان نه كه ن و له مه ش���دا مه حروم دێنه ده رێ، بۆیه چه ند ژنیی مه رجی دو ش���ه ریعه ت چاره س���ه ره ، سه ره كی بۆ چه ند ژنیی داناوه : یه كه م دادگه ری ، دوه م توانای مادیی ، مه به ست له دادگ���ه ری هه مو روه كان ده گرێته وه بێجگ���ه له الیه نی مه عن���ه وی كه بۆی هه ی���ه ل���ه دڵ و ده رون���ه وه یه كێكیانی خۆش���تربوێت به اڵم نابێ نادادگه ر بێ و ئه مه رابگه یه نێ، س���ه باره ت به توانای مادیی���ش ئه وه یه ئه گه ر له توانای نه بێ به ژیانێك���ی مامناوه ند و ئاس���ایی دو ماڵ به ڕێوه به رێ ئه وا رێگه ی پێنادرێ چونكه مه سه له كه هه ر ژن هێنان نییه دروس���تكردنی خانه واده یه كه به ڵك���و ل���ه كۆمه ڵ���گا و كاریگه ری بۆ س���ه ر من���داڵ و ن���ه وه و بگ���ره كۆمه ڵ���گاش ده بێ، ه���ه ر كاتێكیش ئه و كه س���ه ی له نێوان هاوس���ه ره كانی س���ته می كرد له الیه ن ش���ه رعییه وه ل���ه روی ئ���ه وا دادگاوه لێپرس���ینه وه ی له گه ڵ ده كرێ ت���ا ده گاته ئ���ه وه ی حاك���م )قاچی ( ب���ۆی هه یه گرێبه س���تی هاوس���ه رێتی هه ڵبوه شێنێته وه .

ئه بوبه كر عومه ر عه بدواڵ ..ناسراوه به )ئه بوبه كر هه ڵه دنی (

ئه ندامی مه كته بی سیاسییه و به رپرسی مه ڵبه ندی یه كی سلێمانی یه كگرتوی

ئیسالمی كوردستانه

عه بدولستار مه جید ئه ندامی مه كته بی سیاسی كۆمه ڵی

ئیسالمیی كوردستان

قورئان باسی چه ند ژنیی كردوه و

سوننه تی پێغه مبه ریش به كرده وه رونی

كردۆته وه و واقیعی گه النیش ئه و

زه روره ته ی سه لماندوه

هه ر شه ش كۆنگره كه ی یه كگرتو

به ندێكی وای تێدا نییه به ڵكو ئه وه ئیجرائاتێك بو بۆ كاتێكی دیاریكراو.

وه ك وتم حاڵه ته كه له ناو یه كگرتودا

ده گمه نه و

الی ئێمه فره ژنی قه ده غه نه كراوه ، به اڵم موماره سه و ئه نجامدانی له ناو

ئه ندامانی ڕێكخستن و ئه نداماندا ئه وه نده ده گمه نه ته نانه ت

به په نجه كانی ده ست ده ژمێررێ

ئا: رەوا بورهان

بریارە ئەمرۆ ژمارەیەک کەمئەندام مان لەخواردن بگرن و داوای

زیادکردنی موچەکانیان دەکەن بۆ پێنجسەد هەزار دینار.

لەهەرێمی کوردستان زیاتر لە 150 هەزار کەمئەندام هەیە کە بەش����ێکی کەمی����ان موچ����ە لەحکومەتی هەرێم زیادکردنی بەمەس����تی وەردەگ����رن، دینارەوە ه����ەزار لە150 موچەکانیان بۆ 500هەزار بەش����ێک لەکەمئەندامان بریاریان����داوە ئەم����رۆ )سێش����ەممە( م����ان لەخواردن و خواردن����ەوە بگرن، ل����ەو بارەی����ەوە س����ەرۆکی گروپ����ی کەمئەندام����ان، ئ����اری محەمەد باس ل����ەوە دەکات حکومەتی هەرێم هیچی

بۆ کەمئەندامان نەکردوە، وتی کەس لەروی نایەت بێتە سەر تەلەفیزیۆن و بڵێت ئەوەم ب����ۆ کەمئەندامان کردوە چونک����ە هیچی����ان ب����ۆ کەمئەندامان نەک����ردوە، هەروەه����ا باس����ی ل����ەوە ک����رد ل����ەروی کۆمەاڵیەتیی����ەوە هیچ هۆش����یارکردنەوەیەک نەک����راوە ب����ۆ ئەوەی خەڵک لەماف����ی کەمئەندامان هاوکارییان خەڵک ئاگاداربکرێنەوەو،

بکات.ناوبراو جەختی لەوە کردەوە پێویستە گش����تییەکان ش����وێنە لەقوتابخانەو خەڵک هۆش����یارکردنەوەی هەڵمەتی دەس����تپێبکات، وت����ی "لەئێس����تادا هۆشیاری خەڵک بەرامبەر کەمئەندامان لەش����وێنی خۆی����دا وەس����تاوە و کار ب����ۆ کەمئەندام����ان ناکرێ����ت، ئ����ەو هۆشیارییەش کە ئێستا هەیە بەهۆی

رێکخراوەکانی کەمئەندامانەوەیە".رەنگە رونکردەوە ئەوەش����ی ئاری کۆمەڵێک کوردس����تاندا لەهەرێم����ی رێنمایی هەبێت بۆ کەمئەندامان بەاڵم ناکرێن، گوێی پێنادرێ����ت و جێبەجێ زیادکردن����ی بەمەبەس����تی وتیش����ی موچەکانیان بەش����ێک لەکەمئەندامان بریاریانداوە ئەمرۆ لەبەردەم نوسینگەی کوردس����تان پەرلەمان����ی س����لێمانی ژیان����ی خۆیان بخەنە مەترس����ییەوە و مان لەخ����واردن و خواردنەوە بگرن تا

داواکارییەکانیان جێبەجێ بکرێت.دیک����ە یەکێک����ی وتیش����ی لەداواکارییەکانیان ئەوەیە کە لەناوچە کەمئەندام����ان جێناکۆکەکانی����ش س����ودمەندبن لەو ب����رە موچەیەی کە بۆیان براوەت����ەوە، هەروەها رەخنەی ئەوەشی گرت کە خەڵک هەیە موچەی

دو س����ێ ملوێنەو کەچی کەمئەندامان موچەکەی����ان تەنها 150 هەزاردینارەو دەپرس����ێت "توخ����وا کەمئەندام����ان

دەتوانن بەو موچەیە بژین؟"ئاری ئ����ەوەش روندەکاتەوە لەبینا حکومی و شوێنە گشتییەکاندا شوێنی تایبەت بە کەمئەندامان دابین نەکراوە، رەچاوی لەفەرمانگەکان����دا وتیش����ی بارودۆخی کەمئەندامان ناکرێت و هیچ

هاوکارییەکیان ناکرێت.لەهەرێمی کوردس����تان تائێستا هیچ ئامارێک����ی فەرم����ی نییە ک����ە رێژەی کەمئەندامان لەهەرێ����م دیاری بکات، ئ����اری ل����ەو بارەی����ەوە وت����ی" بەاڵم رێژەی ئێمە زانیارییەکانی بەگوێرەی دابراوەکان ناوچە بەبێ کەمئەندامان لەنێ����وان 100 ه����ەزار ب����ۆ 150 هەزار

فەرمانبەردایە".

‌بەهۆی‌پشتگوێخستنیانەوە،‌کەمئەندامان‌مان‌لەخواردن‌دەگرن

که مئه ندامان داوای زیادکردنی موچه ئه که ن

ئا: رەوا بورهان بەشی دوەم و کۆتایی

لەبەشی دوەمی چاوپێکەوتنەکەیدا، چیرۆکنوس و رۆماننوس و شارەزای بواری پەروەردە، شێرزاد حەسەن،

دەربارەی ئاستەنگەکانی نێوان تێکەڵکردنی کور و کچ دەدوێت لە ناوەندەکانی خوێندنداو پێشیوایە

یەکێتی و پارتی دڵداریيەکی ترسناک لەگەڵ هێزە سەلەفیيەکانی کۆمەڵگای

کوردی دەکەن.

ئاوێنە: لەکابین���ەی پێنجەمدا پاش بەس���تنی کۆنگ���رەی پەروەردەيی زۆر ب���اس لەتێکەڵکردنەوەی کوران و کچان کرا لە 6ى بنەرەتی تاپۆلی 12، هۆکار چيیە کە تا ئێستا ئەو کارە نەکراوە؟

ش���ێرزاد حەسەن: ئەمە دەگەرێتەوە بۆ س���ەرەوە، م���ن بەپێ���ی ئەزمونی خۆم لەو 21 س���اڵەدا لەس���ەر ئاستی هەموو حیزبەکان لەس���ەری سەرەوە، یەکێتی و پارتی دڵداریيەکی زۆر سەیر و ترس���ناک لەگەڵ هێزی کۆنزەرڤاتیڤ و س���ەلەفیيەکان دەک���ەن، ئێم���ە زۆر لە لەهەم���وو قوتابخانەکان هەوڵماندا پۆلی ش���ەش و حەوت، ئەوەی پێشتر پێیدەوترا ش���ەش، یەکی ناوەندی کە

سێ مانگ تێپەریوە ئەگەر بەیەکەوەبن ک���وڕ و کچان چ���ی رودەدات، کە کورد ه���ەزاران س���اڵ خەریکی کش���توکاڵ بوە ی���ان بابڵێم ش���وانکارەیی ژیاوەو نێر و مێ ق���ەت لەگوندەکان لەیەکتری جیانەکراونەت���ەوە، هەت���ا مانت���ۆ کە بااڵپۆش���ی پێدەوترێت کچ���ەکان یان خەڵک خۆ موس���وڵمان ب���وون بەاڵم لەبەرنەک���راوە، خەڵ���ک لەگوندەکان و موس���وڵمان ش���ارۆچکەکان ش���ار و بووە بەراس���تی بەاڵم ق���ەت نەهاتۆتە پ���ای ئ���ەوەی ک���چ و ک���ور لەیەکتری جیابکەنەوە، لەب���ەر ئەوەی زۆر کاری ه���ەرەوەزی لەکاتی کش���توکاڵکردن و ئەوەی پێیدەوترێت ش���وانکارەیی ژن و پیاو ، ک���چ و کوڕبەیەک���ەوە کردویانە، جێگەی سەرسورمانە کە تۆ لەپۆلێکدا کە فیزیاو کیمیاو زیندەورزانی و مێژوی بزانیت بەحەرامی دەخوێنرێ���ت، تێدا کوڕ و ک���چ بەیەکەوە دابنیش���ن، ئەمە

پرسیارە؟حیزب���ە رۆڵ���ی ئ���ەی ئاوێن���ە: چی نێوەن���دەدا لەم ئیس���اميیەکان

بووە؟شێرزاد حەسەن: حیزبە ئیسامیيەکان لەرادێو و تەلەفیزیۆنەکانیاندا گوتارێکی زۆر راستەقینەو راس���تەوخۆیان هەیە رو لەکۆمەڵگای���ە کە وابک���ەن ئەقڵی

دی���ن و ئیس���امی بەس���ەر کۆمەڵگادا یەکێتی و ئ���ەوەدا لەبەرامبەر زاڵبێت، پارتی هیچ خیتابێکی راس���تەقینەیان نیی���ە ک���ە ب���اس ل���ە ناس���یۆنال و نەتەوەپەرس���تی و عەلمانیبونی خۆیان دەکەن، بەپێچەوانەوە یەکێتی و پارتی کۆنزەرڤاتیڤانە و زۆر بەعەقڵیەتێک���ی خیتابێک���ی دەژی���ن، س���ەلەفیش راس���تەقینەو مۆدێرنی���ان نیيە، هەتا لەبواری پەروەردەش عەقڵێکی کراوە و

تازەیان نییە.ئاوێنە: مامۆس���تا ش���ێرزاد هۆکاری ئەوە بۆچ���ی دەگەڕێنیتەوە کە حیزبە کورديی���ەکان گرنگ���ی بە پ���ەروەردە

نادەن؟ش���ێرزاد حەس���ەن: لەب���ەر ئەوەی لەجەوه���ەردا حیزبی کوردی حیزبێکی مۆدێرن نییە، بەڵکو خێڵێکە، یەکێتی و پارت���ی جگە لە دوو خێ���ڵ زیاتر هیچ نین، هەتا ئێستا ئەقڵیيەتی ناو ئەو دو

حیزبە خێڵەکییە. بەپێی قیاس���ات و پێوانەی حیزبی پارتی یەکێت���ی و دونی���ا، مۆدێرن���ی حیزب نین، دو خێڵ و دو عەش���رەتن، تەنانەت شایس���تەی ئ���ەوەش نەبون هەبێت، راستەقینەیان فیدراسیۆنێکی ئەوەی پێیدەوترێت رێکەوتنی ستراتیژی دابەش���کردنی دو بازار و دو س���ەرمایە لەنێوانیاندا، ئەوان بیرە نەوتی خۆیان هەیە، ئەمانیش بی���رە نەوتی خۆیان، ئەوان ب���ازاری خۆیان هەیە، ئەمانیش بازاری خۆیان، هیچ شتێک نیيە ئێستا لەنێوان یەکێتی و پارتی رەنگی سەوز و زەردی نەبێت، لەرئەوە بەهیچ شێوەیەک لەکوردستاندا یەکگرتو پەروەردەیەکی نیی���ە، ئەمانە نە نەتەوەپەرس���تن کە نەعەلمانین نەتەوەپەرس���تین، دەڵێن کە دەڵێن عەلمانین، ناخۆشترین نوکتە ئەوەیە بەو دو هێزە بگوترێت عەلمانی و زی���رەک حەس���ەن نەتەوەپەرس���ت، بوە، نەتەوەپەس���تتر لەهەردوکی���ان لەحەس���ەن ئەوەندەی من کوردایەتی زیرەک و لەش���وکرڵاڵی باب���ان فێربوم، ئەوەندە لەیەکێت���ی و پارتی فێرنەبوم، نەوەی من کە عومری 60 ساڵەو نەوەی تۆ کە تەمەنی 20 س���اڵە هەمو ئیشی پارت���ی و یەکێتی ئەوە ب���وە لەخاک و بمانتۆرێنێت، من نیش���تیمان خەڵکی ئەوەندەی قەرزاری حەس���ەن زیرەک و ش���وکرڵاڵی بابانم ئەوەن���دە قەرزاری

یەکێتی و پارتی نیم.یەکێت���ی و پارتی وایان لەمن کرد کە نائومێدم کە م���ن لە پەروەردەدا ئیش دەکەم، لەبواری سیاسی و کۆمەاڵیەتی هیچ ئومێدێکیان نەهێشتوە، نەوەی تۆ کە ئينتیمایان نیی���ە خەتای یەکێتی و

پارتییە.پێتانوای���ە کەوات���ە ئاوێن���ە: پەروەردەیەک���ی تاری���ك ئ���ەم واڵتە

دەگرێتەوە؟ش���ێرزاد حەس���ەن: بێگومان وایە، ب���ەم ئەقڵیيەتە ناتوانی���ن چاوەروانی ئایندەیەکی گەش بکەین، سااڵنە %20 ى ئەوان���ەی دەچن���ە قوتابخانە زیاد دەکات ، واتا ئەگەر ئەمس���اڵ س���ەد هەزار بێت ئەوە س���اڵی ئایندە س���ەدا بیس���ت ئەو رێژەیە زیاد دەکات، هیچ ئامادەگیيەکی���ان نیيە ن���ەک لەبواری رۆحی و دەرونی، لەبواری بینادا هیچيان بۆ نەکراوە، هەت���ا کە دیزاینێکی تازە بۆ خوێندنگاکان دەکرێت ئەندازیارەکە پێویس���تە کە پێناش���کێت عەقڵ���ی مەلەوانگ���ەی تێ���دا بێت، پێویس���تی بە وەرزش���ی هاوینەو زس���تانە هەیە، بەتاقیگ���ە هەیە، راس���تە پیوس���تی دروس���ت نوێ قوتابخانەی هەندێ���ک دەکەن، باش���ترین مەکتەب کە ئەمرۆ دروست دەکرێت بەدیدی من شێوەیەکی

زیندان���ی تێدای���ە، بەقەناعەت���ی من دیزاینێکی زۆر زۆر تازە نییە کە بۆ 50

ساڵێکی تر بر بکات.ئاوێنە: بەبۆچونی تۆ پاش ئەو هەمو رەخنەیەی ئاراستەی بواری پەروەردە دەکرێ���ت، چاوەرێی ئایندەیەکی گەش

دەکەیت؟شێرزاد حەسەن: من ناتوانم فاڵچی ب���م، بڵێم بەیانی ب���اش دەبێت، بەاڵم تا ئەم س���اتەی من قسەی تێدا دەکەم گۆرانکاریيەک���ی مۆدێ���رن و تازەگەر و

سەردەمیيانە کە لەگەڵ دنیادا بروات، لەکوردستاندا نەهاتۆتە پای کارکردن.مندااڵن هێشتا دەترسن، شەرم دەکەن، قوتابخانە و دێوەزم���ەی ئێس���تا ت���ا تاقیکردنەوە، پێیدەوترێ���ت ئ���ەوەی بەش���ێوە ه���ەرە کاس���یکێکەی ماوە هونەرەکان وەرزش و ش���وورەییە، کە فەرامۆش دەکرێن، تائێس���تا منداڵێکی گومانکەر و پرسیارکەر دروست نەکراوە ، هەروەها قوتابخانەیەکی تەقلیدیيە کە پتر لەسەر تەڵقین ئیش دەکات، نەک ش���اراوەکان، وزە هەمو تەقاندنەوەی هەمو منداڵی���ک بلیمەتە کە دێتە الی تۆ، تۆی نایەڵی���ت بلیمەت بێت، من و تۆ کە لێرە دانیش���توین دەبینین چەند گەنجێک مۆسیقا لێدەدەن، ئەگەر ئەمانە

لەقۆناغی باخچە یان سەرەتاییەوە ئەو وزە و عیش���قەی ال گەورە بکرایە رەنگە

بلیمەتێکی لێدەربچوایە.ئەوەی بۆ من گرنگە نەک لەکوردستان بەڵکو لەخۆرئاواش پەروەردە پایەکانی وەک بەن���دە، باوکس���االری لەس���ەر رۆحێک وەک باوکس���االری دۆخێ���ک باوکس���االری، من لەم ماوەیەدا شتێکم خوێندەوە زۆرینەی س���ەرمایەدارەکان لەئێس���تادا نێرن، کەمیان مێن، ئەمە یەک مانای هەیە ک���ە خۆرئاوا گومان

لەخۆی دەکات، بانگەش���ەی ئەو هەمو یەکس���انیيەی نێرو م���ێ دەکات بەاڵم هێشتا لەسیاس���ەتدا نێر زاڵە، هێشتا لەنێو کایەی ئاین���دا نێر زاڵە، کەواتە دەبێت یەکێ���ک لەگرنگترین کارەکانی پ���ەروەردە بیکات یەکس���انی نێر و مێ بێت، جیاوازی فیزیکی و فەس���لەجیيان هەیە، ئ���ەو مەمکی گەورەت���رە، ئەو منداڵ���ی دەبێ���ت تۆ منداڵ���ت نابێت، کێش���ەکە ئەوەیە ئەگەر تۆ بانگەشەی یەکس���انی دەکەیت دەبێ���ت لەماوەی پێنج س���اڵدا، ئەگەر سەلەفیيەکانیش بێنە ن���او حکومرانی دەبێت قەناعەتی پێبکەی���ت کچەکەی ت���ۆ بەحیجابەوە لەتەنیش���ت کورەکەی من دابنیش���ێت ی���ان لەتەنیش���ت کچەکە کە س���ەری

کۆت���ە، کە قژی دی���ارە قاچی دیارە، کە دەچیتە زانکۆ هەس���تدەکەیت باڵی توانیویانە کۆنزەرڤاتی���ف کۆنەپارێز و زانک���ۆ داگیربک���ەن، م���ن بەالم���ەوە زۆر س���ەیرە لەس���ەدەی بیست و یەک کۆمەڵێک برادەری من کە مس���وڵمانن، هەمویان لەو دانیشگایانە دەرچون کە من لێی دەرچوم، قەناعەتيان وابێت قژ حەرامە ببینرێت، کەسێکی وەک دڵشاد گەرمیان���ی ک���ە دەڵێ���ت نابێت کچان بچنە س���ەر تەلەفیزی���ۆن، ئەی بۆچی

تۆی پی���او خۆت ناش���اریتەوە، هەقە تۆحیج���اب بکەیت م���ادام تۆ ئەوەندە وێرانیت، س���ەیری کچێ���ک بکەیت کە ق���ژی بەدەرەوەی���ە، ک���ە کچێک بێتە س���ەر تەلەفزێۆن زەوقت هەڵدەستێت،

وێرانييەکە لەپیاوەکەدایە.کچان کە حیجاب دەکەن و دەیانەوێت پاکیزەبن بۆمن مانایەکی زۆر گەورەی هەیە کە ئەو کچە بۆچونی وایە ئازادە، بەاڵم ئ���ەوە دیدگای من���ی پیاوە کە حەزدەکەم دایپۆشم و بیخەمە تاریکایی، بەس خۆم لەزەتی لێبکەم، ئەوە بۆ من وەک موڵکداری وایە، وەک بزن و مەڕ، واتا تۆ ژنەکەت کڕیوە، بۆیە بەموڵکی خۆت���ی دەزانیت نەیەتە دەرەوە، بەس

چێشتت بۆ لێبنێ.

تایبه‌ت(352( سێشه ممه 182012/11/20 18

"یەکێتی و پارتی حیزب نین، دو خێڵ و دو عەشرەتن" کچان کە حیجاب دەکەن و دەیانەوێت پاکیزەبن بۆمن مانایەکی زۆر گەورەی هەیە،

بەاڵم ئەوە دیدگای منی پیاوە کە حەزدەکەم دایپۆشم و بیخەمە تاریکایی

لەهەولێر لەگەرەکی خانەقا لەدایکبوە. ساڵی لە دایکبون دیار

نییە وەک خۆی دەڵێت "چونکە دایک و باوکی ناکۆک بون لەسەر

ساڵی لەدایکبونی، هەموجار دەبوە شەڕیان لە سەر بەرواری لە دایکبون، یەکێکیان دەیوت کە )شێرۆ( لە دایکبو جولەکە

لەهەولێر ڕۆيشتبو، ئەوی دیکەیان بەرپەرچی دەدایەوە دەیوت نەخێر

جولەکەکان نەڕۆيشتبون، هەر "لەبەر ئەوە ساڵی لەدایکبون دەکرێت 1٩51 بێت یان 1٩52.لەشاری ڕەواندز چوار ساڵی

قۆناغی سەرەتایی لەقوتابخانەی پاشای گەورە خوێندوە، پاشان

پۆلی شەشی سەرەتایی چونەتەوە هەولێر لەقوتابخانەی )ئیبن

خەلەکان( بوە، تا قۆناغی بەر

لەزانکۆ خوێندنی لەهەولێر تەواوکردوە. پلەی زانستیی بەکالۆریس لەزمان و ئەدەبی

ئینگلیزی/ زانکۆی بەغداد ساڵی 1٩٧٤-1٩٧5 خاوەنی چوار کۆمەڵە چیرۆکه بەناوی ) تەنیایی، گوڵی ڕەش، گەڕەکی داهۆڵەکان، پیرە

پەپولەکانی ئێواران( و دو ڕۆمان و سێ نۆڤلێت ) پێدەشتی کارمامزە کوژراوەکان، تەمی سەر خەرەند،

حەسار و سەگەکانی باوکم، خەونی جاڵجاڵۆکەکان، ژنێکی

منگن، ژنێک بەسەر منارەوە( و پتر لە بیست کتێبی وەرگێڕان

لەبواری شیعر، چیرۆک، ڕۆمان، شانۆگەری، دەرونناسی، هونەر،

ڕاگەیاندن، کۆمەڵناسی و سیاسەت هەیە کە لەئینگلیزیەوە کراون بە

کوردی.

شێرزاد حەسەن

من کوردایەتی لەحەسەن زیرەک و شوکرڵاڵی بابان فێربوم نه ک له

یه کێتی و پارتییه وه

پیرۆزباییپیرۆزباییه كی گه رم ئاراس���ته ی برای خۆشه ویستم كازم زرار گزالی ده كه م به بۆنه ی به ده ستهێنانی بروانامه ی ماسته ر له بواری ده رونزانی گه شه له زانكۆی شه فیڵد هااڵم له واڵتی به ریتانیا و گه رانه وه ی بۆ باوه شی كوردستان و

هیوادارم سه ركه وتو بێت و نوخشه له دكتۆراش بێت.برات نزار گزالی

سوپاسنامه‌زۆر سوپاس���ی پزیش���كی به ڕێز )ئه ركان س���ه ید نور( ده كه م كه هه س���تا به ئه نجامدانی نه ش���ته رگه رییه ك بۆم ئه ویش به گۆڕینی جومگه یه كم، بۆیه دوباره

سوپاسی ده كه م و هیوادارم نمونه ی زۆر بێت.نیهایه ت محه مه د ئه مین

دڵشاد گەرمیانی کە دەڵێت نابێت کچان بچنە سەر

تەلەفیزیۆن، حەقە تۆ

حیجاب بکەیت مادام تۆ ئەوەندە

وێرانیت

یەکێتی وپارتی دڵداریيەکی زۆر سەیر و

ترسناک لەگەڵ هێزە

کۆنزەرڤاتیڤ و سەلەفیيەکان

دەکەن

(352( سێشه ممه 2012/11/20 19تایبه‌ت

ڤایت بادەر پێیوایە کە هەڕەش����ەکردن لەو مافانەی سەرەوە، یاخود پێشێلکردن و لەالیەن هەم دەکرێت پەراوێزخس����تنیان، هێزی دینییەوە رووبدات، هەم لەالیەن هێزی عەلمانیی����ەوە. واتە نە عەلمانیەت و نە دین ناتوانن وەک پارێزەر و دەس����تەبەرکەرێکی ئۆتۆماتیک����ی و خۆبەخ����ۆ و پێش����ینی ئەو مافان����ە ببینرێ����ن، بەڵک����و ه����ەم هێ����زە دینییەکان و هەم هێزە عەلمانییەکان دەبێت خۆیان لەگ����ەڵ ئەو مافان����ەدا بگونجێنن، فێربب����ن رێزیانبگرن و بیانکەن بەبەش����ێک لەبیرکردن����ەوە و هەڵس����وکەوتی خۆی����ان. ئەم����ەش مانای ئەوەی ه����ەردووال ببن بە دیموکرات، ه����ەردووال فێری رێزگرتنی ئەو مافانەببن و بیکەن بەبەشێک لەبیرکردنەوە و پراکتیکی سیاس����ی خۆیان. بادەر پێیوایە هەم مێژووی دین و هەم مێژووی عەلمانیەت پڕیەتی لەهێرش����بردن بۆس����ەر ئەزموون و فیک����ری دیموکراس����ی، هەم پڕیش����یەتی لەنموونەی پاڵپشتیکردن لەدیموکراسیەت و هەوڵدان بۆ بەرقەرارکردنی. )دەبێت لێرەدا ئەو خاڵەمان لەبەرچاوبێت کە بادەر باس لەناوچەی خۆرهەاڵتی ناوەڕاس����ت ناکات، چونک����ە ل����ەم ناوچەیەدا نە دی����ن لەگەڵ دیموکراس����یەتدا تەبایە و نە عەلمانیەتیش،

لەم ناوچەیەدا پێویس����تە هەردوو بەرەکە فێری ئەوەببن ببن بە دیموکرات(.

دواهەمی����ن خاڵێ����ک بمەوێ����ت لێ����رەدا باس����یبکەم هەڵوێس����تی دەوڵەت خۆیەتی لەدین. ئایا دەوڵەت لەم پرۆسەی فێربوون و پاراس����تنەی "النیکەم����ی ئەخالقیات"دا چ هەڵوێس����تێکی لەدین هەبێت؟ ڤایت بادەر ب����اس لەگرنگی س����ەربەخۆبوونی دەوڵەتە بەرامبەر بە دین دەکات، باسی ئەوەدەکات ک����ە دەوڵ����ەت دەبێت لەیەک مەس����افەوە بەرامبەر بە هەموو دین����ەکان و نادینەکان بوەس����تێت. ئەمەش بە مەبەستی رێگرتن لەوەی دەوڵەت هەوڵی سەپاندنی ئەم یان ئەو دین بەس����ەر هەموو کۆمەڵگادا بدات، یان بیەوێت فەزڵی دیندار بەسەر بێدیندا، ی����ان هێ بێدین بەس����ەر دین����داردا بدات. دەوڵەت دەش����ێت خاوەن����ی دینی تایبەت بەخ����ۆی بێ����ت، وەک لەبەش����ێکی زۆری دەوڵەتە ئەوروپییەکاندا، بەاڵم ئەمە نابێت ببێت����ە هۆی ئەوەی ئازادی دینی و ئازادییە س����نوورداربکات و ت����ر دەس����تورییەکانی پرۆسەی دەرکردنی یاساکان ئاراستەبکات. بوون����ی دین ب����ۆ دەوڵەت نابێ����ت ئازادی وی����ژدان و بیرکردنەوە تێکبدات، نابێت ئەو یاسایانەی کە دەردەکرێن و روویان لەهەموو

کۆمەڵگایە یاس����اکانی ئەم ی����ان ئەو دین بن. بەکورتی ئەوەی ش����ێوازی کارکردنی ئاراستەدەکات، دیموکراس����ی دەوڵەتێکی ئ����ەو النیکەم����ی بەڵک����و نیی����ە، دی����ن ئەخالقیاتەیە کە لەس����ەرەوە باس����مکرد. لەم دۆخەدا نە دەوڵەت دەس����تدەخاتە ناو کاروباری دینییەوە نە دینیش دەستدەخاتە ن����او کاروباری دەوڵەتەوە. ئەوەی دەوڵەت بە هێزە دین����ی و نادینییەکانەوە گرێئەدات رێزگرتن����ی ئەو النیکەم����ی ئەخالقیاتەیە. ئەو ئەخالقیاتەیە بنەمای پەیوەندییەکانی دەوڵ����ەت لەناو خۆی و بەدەرەوەی خۆیەوە رێکدەخ����ات. بەکورت����ی مەس����ەلە لێرەدا مەس����ەلەی جیاکردنەوەی دین و سیاسەت نیی����ە لەیەکتری بەو مانای����ەی دین نابێت بەش����ێکبێت لەژیان����ی سیاس����ی و لەژیانی گش����تی، بەڵکو مەس����ەلەی رێزگرتنی ئەو مافانەی����ە کە وەک النیکەم����ی ئەخالقیات ئامادەی����ە و وەک بنەم����ای دروس����تبوون و دیموکراس����ی سیس����تمێکی کارکردن����ی هێمامپێکرد پێش����تریش وەک کاردەکەن. هەڕەشە بۆس����ەر ئەم مافانە دەشێت هەم لەالیەن هێزە دینییەکانەوە دروستببێت هەم لەالیەن هێزە عەلمانییەکانەوە. مەسەلەکە هەر لەبنەڕەتەوە پەیوەندی بە دینیبوون و

عەلمانیبوون����ەوە نیی����ە، بەڵکو پەیوەندی دیموکراتنەبوونەوە دیموکراتب����وون و ب����ە هەیە. دی����ن و عەلمانی����ەت دەواتنن دین و عەلمانیەتێکی سیاس����ی بن، بەاڵم بوونیان ب����ە دی����ن و عەلمانیەتێک����ی دیموک����راس پێویس����تی بە پاراس����تن و جێبەجێکردنی ئ����ەو مافانە هەیە کە باس����کران. هەموو ئەمانە لەچوارچێوەی هەستێکی مێژوویی و عەمەل����ی ق����ووڵ ب����ە پێداویس����تییەکانی ئەو س����اتەوەختە مێژوویی����ەی لەئارادایە و ب����ەدوای لەگ����ەڕان ب����ە خۆڕزگارک����ردن هاوکات فریادڕەس����دا. پراکتیک����ی فیکر و لەپ����اڵ گرنگ����ی وێناکردن����ی کۆمەڵ����گادا وەک ش����وێنێک پڕ لەملمالن����ێ و تەماحی کۆمەاڵیەتی و سیاسی جیاواز کە پێویستی بە دانوس����انی بەردەوام و بە س����ەرلەنوێ نرخاندنەوەی بەردەوام����ی مافەکان هەیە. دەشێت لەس����اتێکدا پاراستنی ئەم مافیان فەزڵی زاڵکردنی گرنگتربێ����ت، لەویتریان ئەمیان بەس����ەر ئەویتریان����دا ناچاریبێت. ئ����ەوەی گرنگە بزانرێ����ت ئەوەیە تیوریەک نییە پێمانبڵێت چۆن لەس����یاقە مێژووییە هەڵس����وکەوتبکەین، ئاڵۆزەکاندا تایبەت و ئ����ەوەی هەیە کۆمەڵێک هێڵ و ئاراس����تەی

گشتییە.

ڕەخنە لەعەلمانیەت... دیموکراسیەت یان عەلمانیەت؟... پاشماوە

چونكه هه مو زانست و مه عریفه و لقه كانی ئه ده ب و هون���ه رو فیكرو فه لس���ه فه گه ر له خزمه تی مرۆڤ و مرۆڤایه تیدا نه بن ئه بێت ل���ه و روانگه یه وه چ بایه خێكیان هه بێت! كاتێك پێڕس���تی ناوه نده ئه كادیمییه كانی خوێندن له هه رێمی كوردس���تاندا ده بینین توشی شۆك ده بین كه تائێستا سه ره ڕای كردنه وه ی ئه و هه مو زانكۆو په یمانگایانه نه ك كوردستان ش���ارۆچكه كانی له شارو كۆلێژێ یان په یمانگایه ك، به ڵكو به شێك له و هه م���و زانك���ۆو په یمانگایانه به ناوی

به شی مافی مرۆڤه وه به دی ناكه یت!؟ گه لی ك���ورد له ئه نجامی پێش���ێلكردنی مافه كان���ی و زه وتكردن���ی ئازادییه كان���ی به درێژای���ی مێ���ژوو ئێستاش���ی له گه ڵدا بێ���ت كه جگ���ه له هه وڵه كان���ی قڕكردن و س���ڕینه وه ی بون و كه ینونه ی . س���ه رباری چه ش���تنی چه نده ه���ا ج���ۆری ده گمه نی له ناوبردن���ی له الیه ن ده وڵه تانی ناوچه كه و به چاوپۆش���ی زلهێزه كانی دونیا. هێش���تا وه ك پێویس���ت ئه م بابه ته ی مافی مرۆڤی

به هه ن���د وه رنه گرتوه . ئه گین���ا هه ر هیچ نه بێ���ت له ناو یه كێك له و هه ش���ت زانكۆ ئ���ه و ده یان حكومه تییه ی كوردس���تان و په یمانگای���ه دا لقێك���ی خوێندن���ی مافی مرۆڤ ده بو. جگه له بایه خی ئاش���نابونی تاكی كورد به مافه كانی مرۆڤ به گش���تی و مافه كان���ی خ���ۆی ، ئاش���نابون ب���ه و بێ مافییه ی كه چه نده ها ده یه یه ده رهه ق به كورد پیاده ده كرێت. له كۆمه ڵكوژییه كانی سه ره تای سه ده ی بیست و كاولكارییه كانی نێوان هه ردو جه نگی جیهانی و كیمیاباران و ئه نف���ال و كۆڕه وی س���اته وه ختی كه وتنی بلۆك���ی رۆژه���ه اڵت، له گ���ه ڵ چه ندی���ن نمونه ی ت���ری تاوانی دژب���ه مرۆڤایه تی و تاوان���ی جه نگ و جینۆس���اید. ده بو ببنه كه ره س���ته ی خوێندن ب���ۆ له بیرنه كردنی مرۆڤ و مافی ترسناكه كانی پێشێلكارییه كاركردن بۆ به دیهێنان���ی ژیانێكی ئارام و برینه كاندا. ساڕێژكردنی له پێناو ئاسوده چونكه ئه و نه ته وه و واڵتانه ی كوش���تارو كۆمه ڵكوژیی���ان به س���ه ردا هات���وه دوای

ده ربازبون پرس���ی مافه كان���ی مرۆڤ له پڕبایه خترین بابه ته كانی به رنامه ی ژیانیان بوه . ئه ڵمانیاو بۆسنه و بۆرما و فه له ستین و یابان و جه زائیرو پۆلۆنی���ا نمونه یه كن كه به چڕی مافی مرۆڤ وه ك س���ه ره كیترین بابه تی سیس���ته می په روه رده ی مه ده نی و خوێندن له هه مو ئاس���ته كانی په روه رده و

خوێندنی بااڵدا ره نگی داوه ته وه .له ڕێگه ی ئه م وتاره وه به گرنگی ده زانم هه رچه نده زۆر دره نگه حكومه تی هه رێمی كوردس���تان بۆ س���اڵی ئاینده له ئاستی به ش���ی خوێندنی كۆلێژه كاندا په یمانگاو مافی مرۆڤ بكاته وه . هه م بۆ پێگه یاندنی كادیری ئه كادیمی له م بواره گرنگه دا هه م بۆ پێگه یاندنی هوش���یارییه كی ئه كادیمی بۆ ماف���ه كان. بون���ی توندوتیژی له هه مو ئاس���ته كانداو كه می رێزگرت���ن له پێوه ره هه روه ه���ا م���اف. نێوده وڵه تییه كان���ی نێوده وڵه تی داخ���وازی به پیره وه چون���ی به ش���ۆڕكردنه وه ی به هاكان، پێویس���ته ل���ه و پاڵنه ران���ه ب���ن ك���ه ببن���ه مایه ی

به هه ندوه گرتنی پرس���ی مافه كانی مرۆڤ. بێگومانم ره نگدان���ه وه ی بنه ماكانی مافی م���رۆڤ به مانا گش���تییه كه ی له مه نهه جی خوێن���دن و پرۆگرامه كاندا به ش���ێوه یه كی ئه كادیمی ناوه ندی كردنه وه ی به رفراوان و تایبه ت به م پرس���ه یه كێكه له پێویستییه گرنگه كان���ی ئه م قۆناغ���ه ی كورده واریی. نه بونی ئه كادیمیای خوێندنی مافی مرۆڤ له كوردستاندا ده رخه ری راستییه كی تاڵه ! وه ك چۆن ئه وه ی پێویسته رێز له پێگه ی ئ���ه و ناوه ندانه ناگیرێت كه كار له س���ه ر ئه و پرس���ه ده كه ن به نمونه ی )ده سته ی س���ه ربه خۆی مافه كانی م���رۆڤ( كه وه ك لیژن���ه ی مافی مرۆڤ هه م���و رێگایه كمان گرت���ه به ر ب���ۆ ئ���ه وه ی ئه و ده س���ته یه ئاكتیڤ بكرێت به اڵم هه وڵه كانمان به هه ند وه رنه گی���راوه . ئاوه ه���اش به نادیده گرتن و بێبه ها ته ماشاكردنی غیابی ئه كادیمیاكانی مافی مرۆڤ به شێكه له و خه مساردییه ی له سه ر ئاستی ده سه اڵتی گشتیدا بۆ پرسه

مه ده نی و دیموكراسییه كان ده بینرێت.

مافی مرۆڤ له كوێی ئه كادیمیاكانی خوێندندایه ؟... پاشماوە

وته بێژه كانی خوا...بەداوی لێبوردنەوە، لەبەر نەبوونی ش���وێن پاشماوەی وتاری وتەبێژەکانی خوا

لەژمارەی داهاتوودا باڵودەبێتەوە.

بەشی بیروڕا

میکانیزم���ی ل���ەوەی ب���ەر دەوڵ���ەت بەرێوەبردن و دەسەاڵت بێت، جۆرە نیگار و وێنەیەکی سایکۆلۆژییە لەسەری حاکماندا. ئەو وێنەیەش تا ئێستا وێنەیەکی کالسیکی چەق بەس���تووە، دەوڵەت جۆرە قاڵبێکی خەیاڵییە، لەو قاڵبەشدا هەمیشە سەنتەر ئاغا و کوردس���تان کۆیلە بووە و دەبێت وا ئەو سیاسەتمەدارانەی هەموو بمێنێتەوە. لە بەغداد بە پاش���خانێکی ناسیونالیستی و دینیی���ەوە دێن خاڵی نی���ن لەوجۆرە وێنە کالسیکییە سەنتراڵە بۆ دەوڵەت. مەرجی دەس���ەاڵت لێرەدا ئەوەیە ش���تێک هەبێت بچوکتر و نزمتر لەخۆی بیبینێت و ڕەفتاری لەگەڵ بکات، بەبێ بوونەوەرێکی پەراوێزیی پێش���ێلکراو دەوڵەت ناتوانێت خۆی وەک ل���ە خەیاڵی دەوڵەت ببینێ���ت، دەوڵەت دەستەجەمعی عێراقیدا هێزێکە کە هێزێکی تر دەپلیش���ێنێتەوە، لە مێ���ژووی عێراقدا ش���تێک نییە ناوی دەوڵ���ەت بێت، بەبێ ئەوەی شتێک هەبێت ناوی قوربانی بێت. ئەم قاڵبەیە وادەکات کە دەوڵەتی عێراقی هەمیش���ە دەوڵەتێکی ناسیونالیس���ت یان تایەفی بێت، لە عێراقدا دروس���تبوونەوەی دەوڵەت بەبێ شوناس���ێکی ناسیونالیستی ی���ان تایفی کاری نەکردەیە. مەس���ەلەکە تەنیا گرێ���دراوی خواس���ت و ئایدۆلۆژیای ئەوانە نییە کە دەوڵ���ەت دەبەن بەرێوە،

بەڵکو دەوڵ���ەت خۆی وەک دەزگایەک کە خەیاڵێک���ی تایبەتی دەس���ەپێنێت، ئەوە دیاری���دەکات کە فەرمانڕەوایان چیدەکەن. لێرەدا حوکم���ی ئۆبێکتیڤی بونیاد نەوەک قس���ەدەکات. تاکەکان بڕوای ئایدۆلۆژیا و ه���ەر لێرەدا جیاوازی س���ەرەکی لە نێوان گووت���اری ناسیونالیس���تی و گووت���اری هیومانیستیدا زیاتر ئاشکرادەبێت، سیفەتی س���ەرەکی گووتاری ناسیونالیستی ئەوەیە کە ڕوو لەدروس���تکردنی کۆیل���ە دەکات. بەاڵم ئەو سیستمی کۆیالیەتییەی ستەمی نەتەوەیی دروس���تیدەکات کوشندەترە لەو کۆیالیەتییانەی ستەمی دینی یان چینایەتی دروستیدەکەن. چونکە ستەمی نەتەوەیی و ناسیونالیستی هەمیشە جگە لەوەی هەموو جۆرە چەوساندنەوە چینایەتییەکان لەگەڵ خۆیدا هەڵدەگرێت لە پاڵیدا دەستبردنیشە بۆ ش���تە ه���ەرە تایبەتییەکان���ی نەتەوە الوازەکان، ب���ۆ زمان، بۆ ی���ادەوەری، بۆ خەیاڵ، بۆ رابوردوو، بۆ داهاتوو. بەبڕوای من دەوڵەتی عێراقی ئێس���تا گەیشتۆتەوە ئەو قۆناغەی ببێتەوە هەڵگری شوناس���ە ناسیونالیستییە دێرین و ترادسیۆنییەکەی، بۆئەوەی ئەو شوناسە بەرقەراربێت دەبێت کۆیلەی���ەک هەبێت، دەبێ���ت نەتەوەیەکی ن���زم هەبێت، دەبێت ش���تێکی بچوکتر لە خ���ودی نەت���ەوەی سەردەس���ت هەبێت،

بکرێت بە ئارامی تێکبش���کێنرێت ... بۆیە ئەوانەی پێیانوایە ئەم���ە جەنگی پارتی و یەکێتییە و دەبێت ئەوان بیکەن لە مەودای درێژخایەندا دەکەونە هەڵەیەکی ستراتیژی ئ���ەو کوردس���تانەی مالیکی گ���ەورەوە. دەیەوێ���ت داگیریبکات، ئەو کوردس���تانە نییە کە ب���ووە بە موڵک���ی تایبەتی دوو نوخبەی فاسید و ئەرستۆکرات لە هەولێر و س���لێمانی، بەڵکو کوردستانە گشتییەکەی ئێمەی���ە، کوردس���تانی ئەوانەیە کە دژی کۆیلەیەت���ی بوون، کوردس���تانی ئەوانەیە کە بۆ ئازادی و یەکس���انی ش���ەڕیانکردوە، کوردستانی ش���اعیرەکانە، کوردس���تانی ئەوانەیە کە دژی ناس���یونالیزمی عەرەبی جەنگی���ون و لەگەڵ مرۆڤدۆس���تیدا بوون، کوردس���تانی ئەوانەیە کە ئەفس���انەکانی نیی���ە و قەب���ووڵ یەکێتی���ان پارت���ی و کوردستان وەک ماڵی هەموومان دەبینن. مالیکی هێرش ناکاتە س���ەر کوردس���تانی ئاش���تی هەورامی و ش���ێخ جەعفەر بەڵکو هێرشدەکاتە سەر کوردستانە ئەبەدییەکەی ئێمە، ئەو کوردستانە ئیدیالەی کە ڕۆحی وەک مەح���وی و گۆران���ی دروس���تکردوە، بیردەکات���ەوەو ک���ە کوردس���تانێک هەستدەکات، کوردستانێک کە ئاماژە نییە بەتەنیا بۆ سەرزەمینی نەتەوەیەک، بەڵکو ئاماژەیە بۆ مرۆڤێکی بریندار کە دەیەوێت

لە ژێر تەپوتۆزی س���ەدەکانەوە هەستێت و ئازاد بێت، کوردستانێک کە سەمبول نییە بۆ ئازادی نەتەوەیەک، بەڵکو سەمبولە بۆ ئازادی ئینسان و رەتکردنەوەی کۆیلەیەتی. مالیکی دەش���ێت لەگەڵ بارزانی و تاڵەبانی ڕێکبکەوێت بەاڵم پرۆژەی بە کۆیلەکردنی مرۆڤی کورد لە خەیاڵی دەوڵەتی سەنتراڵدا کۆتایی نایەت ... ئ���ەوە خەیاڵێکە تەنیا لەگەڵ کۆتاییهاتنی ناسیونالیزم و بیرۆکەی دەبێت. تەواو ناسیونالیس���تیدا دەوڵەتی ئەم ش���ەڕەی مالیکی لەجەوهەردا شەڕی ئاغایەکە کە بۆ کۆیلە دەگەڕێت، بۆیە هەر دەبێت بە ناوی ئازادی مرۆڤێکیشەوە بکرێت ک���ە نایەوێت کۆیلە بێ���ت. ئەمە جەنگێک نییە بکرێت بە دروش���می ناسیونالیس���تی ناسیونالیس���تی دروش���می بەرامب���ەر بەڕێوەببرێ���ت، بەڵکو ش���ەڕێکە قووڵ بە ن���اوی ئازادبوونی خۆرهەاڵت���ەوە لە دیوە

تاریک و نامرۆڤانەکەی دەکرێت. مەترسی هەرە گەورەش لێرەدایە، ئایا دوو هێزی وەک پارتی و یەکێتی کە نەیانتوانی خۆیان لە کولتووری دروس���تکردنی کۆیلە پاکبکەنەوە، کە نەیانتوانی وێنەی کوردیش وەک بوونەوەرێک���ی ئ���ازاد بچەس���پێنن، دەتوانن بەرگری لە مانا قووڵەکانی پشت ئەم هەڕەشە و جەنگە بکەن? ئەوە شتێکە

من گومانی گەورەم لێی هەیە.

دەیانەوێت چ کوردستانێک داگیربکەن؟... پاشماوە

ئاماره كان ده دوێنتائیس���تا توركی���ا كار به ده س���تورێكی سه ربازی ده كات. به پێی ئاماره كان ئه وه مان ب���ۆ ده رده خات ك���ه له ماوه ی ده س���ه اڵتی ئ���اك پارتیدا توركی���ا نه بۆت���ه مۆدێلێكی دیموكراس���ی له رۆژهه اڵتی ناوه نددا، سااڵنه ده ی���ان راپۆرتی یه كێت���ی ئه وروپا و نه ته وه به پێش���ێلكاریی و س���ه باره ت یه گرتوه كان خراپی ره وش���ی مافی مرۆڤ له سه ر توركیا

تۆماركراوه . هه ربۆیه توركیا س���ه باره ت به وه رگرتنی له یه كێتی ئه وروپا نه چۆته قۆناغێكی نوێوه . به هۆی ملدانی به ش���ه ڕ له گه ڵ پ.ك.ك دا له خزمه تگ���وزاری زیاتر گرنگی به ره وش���ی ئه منی دراوه . له ماوه ی نۆ س���اڵی رابردودا رێژه ی دامه زراندنی مامۆستا له توركیا24،7 % بوه . به اڵم پۆلیس و ئاسایش88.5% بوه . كێش���ه یه كی تر ئه وه یه كه دادگا له توركیا س���ه ربه خۆ كار ن���اكا و ده س���ه اڵت و چه ند گروپێك تێیدا بااڵده ستن. ئازادی راده ڕبڕین له ئارادا نییه ، به جۆرێك سه دان خوێندكاری زانكۆ له به رئه وه ی خۆپیش���اندانیان كردوه به دروش���می خوێندی���ان به خۆڕای���ی ده وێ به ندن. ره وشی دیموكراسی توركیا رۆژ به رۆژ خراپتر ده بێ له 2005 رێژه ی ئه و كه سانه ی له به ندیخانه گیراون 55870 كه سه . له 2011 ئ���ه و رێژه یه گه یش���تۆته 127،042 كه س. ئابوریش، بوژان���ه وه ی ئاس���تی ده رباره ی قه رزی توركیا له بانكی ئه وروپی به بڕی پێنج ملی���ار دۆالره و له واڵتانی تری���ش 30 ملیار دۆالره . له ئامارێ���ك كه له رۆژنامه ی ته ره فی تورك���ی باڵوكراوه ت���ه وه رێ���ژه ی بێكاریی له ساڵی 2012دا گه یشتۆته 8،4 %. ئه مه ش رێژه یه كی زۆره بۆ واڵتێكی گه ش���تییاری و نیمچ���ه پیشه س���ازیی. زۆرتری���ن رێ���ژه ی بێكاری له ش���اره كانی كوردستانی توركیادا ده رده كه وێ، له به رئ���ه وه ی حكومه تی ئاك پارتی پرۆژه و وه به رهێنان بۆ رۆژئاواو رادارو جه ندرم���ه ی بۆ رۆژهه اڵت���ی توركیا بردوه . دیارترینیشیان جێبه جێنه كردنی پڕۆژه كانی

گاپه له باشوری رۆژهه اڵتی توركیا.

یه كگرتوی ئیسالمی ، رو له كه مالیزمی نوێ و پشت له شوناسی نه ته وه یی

له ئێس���تادا یه كگرتوی ئیس���المی ، خۆی وه ك حزبێكی ئیخوانی له هه رێمی كوردستان حكومه ت���ه مه به س���تێتی ده رده خ���ات. ئیخوانییه ك���ه ی ئه ردۆگان وه ك فریادڕه س و پارێزه ری مافی كورده كانی باكوری كوردستان له توركی���ا وێنا بكات. بڵێت ئه وه ی رویداوه له م چه ند ساڵه دا له قه ناعه ت و عه داله تخوازی ئیخوانه كان���ه وه بوه ، ئیت���ر ئه وه یان له بیر ده چێ كه نزیكه ی سی س���اڵه كورد له وێ خه بات ده كا و به هه زاران ش���ه هیدیان داوه و

به ده یان هه زار زیندانی سیاس���ی و سه رۆك و س���ه یر ئه گه ر زیندانكراون. نوێنه ره كانیان بكه ی���ن ئه مان���ه له س���ه رده می ده س���اڵ به رده وامبوه و ئه ردۆگانیشدا حكومه ته كه ی بگ���ره زیاتر ملیبه ئۆپه راس���یۆن و ش���ه ڕو پێكدادان و زیندانیك���ردن داوه . به پێی ئه و ئامارانه ی له سه ره وه باسمان كردون. ئه وه ی له توركیادا رویداوه بێ ددان و بێ كه ڵبه بونی كه مالیزمه ، واته كه مالیزمێكمان به بێ ددان هه یه ! ئه م���ه ش به مانای ئه وه ی ئه ردۆگان و حیزبه ك���ه ی فۆرمێك���ی ت���ری كه مالیزمن، كه مالیزمێك���ی دیندار. ب���ه اڵم گۆڕانكارییه به رده وامب���ون و ناوچه ك���ه و گه وره كان���ی گه وره بون���ی خه بات���ی ك���ورد ب���ێ ددان و كه ڵب���ه ی كردون. ئه م ه���اواره ی یه كگرتو، دوا رزگاری كورده كان���ی رۆژئاواو ئه گه ری دروس���تبونی هه رێمێكی كوردییه ، ئه مه ش مانای ئه وه ی هێزێكی چه پی وه ك پ.ك.ك له باك���ورو رۆژئ���اوا ده بێته به ربه س���تێكی نه ته وه یی و جیۆپۆله تیكی له به رده م ئه مان و توركی���او س���وریا، چونكه ئیخوانه كان���ی له ئێس���تادا خه باتی كورد ل���ه و دو پارچه دا له قۆناغێكی نوێ و گه شه كردودایه ، به ئه گه ری ئازادبون���ی كاریزمایه ك���ی وه ك )عه بدوڵاڵ ئۆجه الن(یش���ه وه . ئه مه ش له كوردس���تاندا هێڵه عه لمانی و دۆس���ته شیعییه كان به هێز پ.ی.د، یه كێت���ی ، )پ.ك.ك، ده كات گ���ۆڕان، د.ت.پ( ئ���ه م راوبیركردن���ه وه ی یه كگرتویش له چه ندان چاوپێكه وتن و وتاری س���ه ركرده كانیدا به ئاش���كرا ده رده كه وێت. هه میش���ه یه گرتویه كی بریندارو س���وتاوی ده س���تی پارتی دیموكرات ببێته دۆس���تی نزیكی ئاك پارتی ، ئێمه ده زانین هاوپه یمانه گه وره ك���ه ی ب���ه ره ی س���ونی ناوچه ك���ه و به تایبه تی حكومه ته كه ی ئه ردۆگانه . ئه مه ش ب���ه د هۆكاری وه ك ئاب���وری و جیۆپۆله تیك هاوپه یمانی له سیاسه تدا كرده یه كی دروسته . ب���ه س ناكرێ نه ته وه له خ���وار به رژه وه ندی فیك���ره ی ئاب���وری حی���زب و )پارت���ی ( و ئیخوانی )یه گرت���و( بێت. ب���ه اڵم به داخه وه موسوڵمانی كورد و ئیخوانیه بێ نه ته وه كه ی كوردو س���ه رمایه دارانی سیاس���ی خه ریكه ئه زمونه ئه ردۆگانییه كه مان لێده كه ن به وێنه خه یاڵییه كه ی ش���امی شه ریف. به اڵم ده بێ بیری یه گرتو س���ه رمایه دارانی حیزبیش���ی بخه ین���ه وه كه س���ه ره تای ئه م س���ه ده یه به ده وڵه تبونی به نه ته وه ب���ون و س���ه ره تای كورده . ناكرێ تازه شوناسی ئیخوانی یان بۆ سه رمایه سیاسییه كان پاره و بازرگانی پێش شوناس���ی نه ته وه بكه وێت. هیچ مه زهه ب و بیروباوه ڕێك���ی ئاین���ی نه هات و شوناس���ی نه ته وه یی نه یه ڵێت و بۆهه م���وان بێت بۆیه له زمان���ی ئۆجه النه وه ده ڵێی���ن:” كوردبون

گرانه ، به اڵم راكردن لێی بێشه ره فییه ”.

ئه مه ش وێنه ی ئه ردۆگانه !... پاشماوە

ئەم ناتەباییەش لە چەشنی داڕشتنی سیاسەت و پەیوەندی دەرەکیدا، هێندەی پابەن����دی ئ����ەو دۆخ����ە بونیادییەیە کە هەر هێزە لەناوچەی خۆیدا س����ەروەریی لۆکاڵ����ی خ����ۆی دەپارێزێ����ت، ئەوەندە پابەندیی پاراستنی سەروەریی نەتەوەیی بەتەنها نەتەوەی����ی س����ەروەریی نییە. لەسەر س����نوورە دەرەکی و ناوەکییەکانی کوردستان بەدەست دەوڵەتە دراوسێکان و عێراق ووردوخاش نابێ����ت، بەڵکو لەناو سنوورە ناوەکییەکانی هێزە سیاسییەکانی

خودی کوردستان هەالهەال دەبێت.ب����ەم چەش����نە چەمک����ی دۆس����ت بۆ بەگش����تی و ک����وردی دەس����ەاڵتدارێتی بەتایب����ەت ب����ۆ پارتی ئ����ەو الیەنەیە کە زەرەری ب����ۆ دەس����ەاڵت و هەیبەتی نییە، ئەو یاس����ایانەیە ک����ە بەرژەوەندییەکانی

دەپارێ����زن و ئەو هێزانەی����ە کە جورئەتی دەس����ەاڵتی رەخنەیبکەن و ئەوەناک����ەن راس����تەقینەو رەم����زی ئ����ەو بخەنە ژێر پرس����یارەوە. ل����ە باش����ترین حاڵەت����دا دۆس����ت ئەو هێزەی����ە ک����ە بارەگاکانی بس����وتێنرێت و پاش����ان بە پارەی ماڵی قەرەبووی ڕازیبکرێت و بێدەنگ و گشتیی زیانە مادییەکانی بکرێت����ەوە. ئەمە لەو چەشنە جەنگە دەچێت کە تیایدا تەنها تەرازووی هێز دۆڕاو و براوە دیاریدەکات. کورد نە پێویس����تی بەو ج����ۆرە جەنگە ناوەکییانە هەیەو نە بە ئامادەس����ازییش بۆ جەنگی دەرەکیی. ئەوەی کوردستان پێویس����تێتی ئاش����تییەکی راستەقینەی سیاس����ییە لەناو هێزە سیاسییەکاندا کە هیچیان بە ئارەزووی خۆی ڕێگریی یاسا نەکات و یاساش����کێنیی دروس����تنەکات و

بڕی����اری پەرلەمان نەش����ارێتەوە، وەکو لەگەڵ بڕیاری ژمارە 2ی س����اڵی 2011دا

کرا. ئەوەی ئێمە دەبێت لێیبترسین خودی ترس نییە، بەڵکو ئەو مەترسییانەیە کە بۆ سەر ئازادی و ئارامیی کۆمەاڵیەتیمان دروس����تدەبن. هەم����وو ئەو مەترس����ییە سیاسییانەی بۆ کۆمەڵگا دروستدەبن، لە سەرهەڵدەدەن، ئایدیۆلۆژییەوە ترسێکی ک����ە س����ەرەتا دەرەوە تیای����دا تاوانبار دەکرێ����ت و بە کۆنترۆلکردن����ی ناوەوەش کۆتاییدێ����ت. ئەوەی ئێمە پێویس����تمان پێیەت����ی دەس����تکاریکردنێکی قووڵە لە تێگەشتنمان بۆ چەمکی ترس و گۆڕینێتی ل����ە ترس����ی نەتەوەیی����ەوە ب����ۆ خەمی نەتەوەیی. هەم����وو ئەو هێزانەی باس لە مەترس����ی دەرەکیی و ناوەکیی دەکەن بۆ

س����ەر گەل و نیش����تیمان بە پلەی یەکەم دروس����تکەری خودی مەترسین بۆ سەر

کۆمەڵگا و ئازادی و مافەکانی هاواڵتیان.ل����ە هەر واڵتێک����دا ترس سیاس����ەتی بەرهەمهێنا لەو شوێنەدا سیاسەت دەبێتە کردەیەکی مەترس����یدار. ئەم جۆرە هێزە سیاس����ییانە هێزگەلێکی بێدۆستن، تاکە هاوڕێیەک هەیانبێت چەک و پارەو یاسایە کە بەرژەوەندییەکانیان دەپارێزێت. واقیعی سیاسیی کوردس����تان ئەوەمان پێدەڵێت کە هێزەکان لەیەکتردەترسن و متمانەیان بەیەکتر نییە. هەر ئەمەشە وامانلێدەکات بڵێین: کێشەی سیاسەت لە کوردستانی ئەم����ڕۆدا ن����ە کورتبینی سیاس����ییەو نە نەبوون����ی دووربینی سیاس����ییە، بەڵکو کوشندەی بێئاراستەییەکی ئامادەبوونی

هەمەالیەنەی سیاسییە.

سیاسەت و ترس ... پاشماوە

ونبوون*ناسنامەیەکی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبووه بەناوی )منیره عمر امین( هەرکەس

دۆزییەوه بیگەڕێنێتەوه پرسگەی ئاوێنه.*ناسنامەیەکی ژوری بازرگانی س���لێمانی ونبووه بەناوی) هەڵگورد خلیل ابراهیم(

هەرکەس دۆزییەوه بیگەڕێنێتەوه پرسگەی ئاوێنه.*ناس���نامەیەکی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبووه بەناوی)علی امین فتاح( هەرکەس

دۆزییەوه بیگەڕێنێتەوه پرسگەی ئاوێنه.*ناس���نامەیەکی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبووه بەناوی)علی قادر کاکه(هەرکەس

دۆزییەوه بیگەڕێنێتەوه پرسگەی ئاوێنه.*ناسنامەیەکی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبووه بەناوی)میران کمال رووف(هەرکەس

دۆزییەوه بیگەڕێنێتەوه پرسگەی ئاوێنه.*دەفتەری چوون���ەدەرەوەی ئۆتۆمبێ���ل ونبوه بەناوی )جەزا دەروێش حس���ن(،

هەرکەس دۆزییەوه بیگەڕێنێتەوه پرسگەی ئاوێنه.*ونبونی "کارتی مانەوه)ئیقامە( لەکوردستان، کارتی ڤیزەی عەمەلی بەریتانی، دوو كارتی پولی )بارکلیس(، مۆڵەتنامەی ش���ۆفێری بەریتانی" به ناوی )ئارمان جان س���پار- Arman jansepar( هەرکەس���ێک دۆزییەوە پەیوەندی بکات بە ژمارە

مۆبایلی )07704639860(.

بەرواری: 2012/11/11 فەرمانگەی دادنوسی سلێمانی/1

ئاگاداریبەپێی ئەو داوایەی کە لەالیەن داواکار پێش���کەش ب���ەم فەرمانگەیە کراوە لەالیەن )عبداللە علی عبداللە( لە)2012/10/21( خاوەنی کارگەی )هەژار صاڵح حەمە امین بۆکاری بالنصو میزانیەی س���ەیارە( داوای تۆمارکردنی ئ���ەو ئامێرانەی کردووە کە لە )س���لێمانی/ ن پ/1(دنراون وئامێرەکان لەخ���وارەوە دیاریکراوە بەپێی پەیڕەوی ئامێری میکانیکی ژمارە )65( س���اڵی )1952( باڵوی دەکەینەوە هەرکەسێ خۆی ب���ە پەیوەندیدار ی���ا خاوەنی هەریەک لەو ئامێرانە دادەنێ���ت لەماوەی )15( پانزە رۆژ س���ەردانی فەرمانگەیە بکات. بە پێچەوانەوە بەناوی داواکارەوە تۆمار دەکرێت و

بڕوانامەی پێدەدرێت.لەگەڵ رێزدا....

دادنوس/ دادنوسی سلێمانی/1 فاروق کالن شریف

ئامێرەکان1. ئامێری بالنص GTE/ 003410 / المانی/ کارەبایی

2. ئامێری میزانیە / 232187 / المانی/ کارەبایی3.کۆمپرێسەری هەوا 230 لیتر/ بێ ژمارە/ ایطالی/ کارەبایی

ئایا شه ڕ ده بێت؟

ئاسۆس هه ردی

قه یران���ی نێوان هه رێم و به غ���دا، تادێت قووڵتر ده بێت���ه وه . كار له لێدوانه دژ به یه كه كاندا نه ماوه و گه یش���تۆته كۆكردنه وه ی هێز و هه ڕه ش���ه ی شه ڕ، پرس���یاره كه ش ئه وه یه : ئایا ش���ه ڕ ده بێ���ت، یان هه موو ئ���ه م رووداوانه نمایش���كردنی هێز و گوشار و گوشاری پێچه وانه ن، بۆ ناچاركردنی به رامبه ر

به ته نازولی سیاسی؟ راسته كێشه ی نێوان پێكهاته جیاوازه كانی عێراق )نه ك هه ر ته نها هه رێم و به غدا( به بنبه س���ت گه یش���تووه و له م جۆره دۆخانه شدا ش���ه ڕ به هێزترین ئه گه ره ، ب���ه اڵم له ناوچه یه ك���ی گه رمی وه ك خۆرهه اڵتی ناوه ڕاس���تدا كه له قه یران و كێش���ه دا ده كوڵێت، به تایبه تیش له واڵتێك���ی وه ك عێراقدا كه شوێنی ملمالنێی نفوزی هێزه ناوچه یی و نێوده وڵه تییه كانه ، گه لێكجار هێزه ده ره كییه كان ده بنه گه مه كه ری سه ره كی و كاریگه ریی راسته وخۆیان له سه ر

رووداوه كان ده بێت. له دۆخ���ی عێراقدا، هه ریه كه له ئه مه ریكا، ئێ���ران و توركیا ئه و هێزانه ن كه زۆرتری���ن نفوزیان له عێراقدا هه ی���ه . بۆیه ده بێ بپرس���ین: كام یه ك له م

ده وڵه تانه به رژه وه ندی خۆی له به رپابوونی شه ڕدا ده بینێته وه ؟ پێموانیی���ه هیچ یه كێك له و ده وڵه تانه ، پێیان باش بێت ش���ه ڕێكی گه وره كه كه س ئه نجامه كه ی نازانێت، له ئێستادا و هاوكات له گه ڵ قه یرانی سوریا و فه له س���تیندا رووبدات. ئه مه ریكییه كان نایانه وێ وا ده ربكه ون كه عێراقیان به نائارامی و له فه وزادا جێهێش���تووه ، جگه له وه ی له كاتێكدا كه كێش���ه ی س���وریا یه كالنه بۆته وه و ئیس���رائیل و فه له ستین له ش���ه ڕدان، شه ڕێكی تر له عێراق ره نگه هه موو ناوچه كه بخاته مه ترس���ییه وه . هه رچی ئێرانیش���ه ، له ئێس���تادا هه موو توانای خۆی بۆ پشتیوانی به شار ئه سه د چڕكردۆته وه ، به تایبه ت ك���ه وه ك گه لێك چاودێر ده ڵێن، حاڵی ح���ازر عێراق له رێگه ی حكومه ته كه ی مالیكییه وه به ت���ه واوی له ژێر كۆنترۆڵی خۆیدایه . توركیاش كه له و نائارامییه ی له س���ه ر س���نوره كانی خۆی و سوریا له ئارادایه ، ئارامی له به رب���ڕاوه ، ئه س���ته مه پێی خۆش بێت س���نوره كانی له گ���ه ڵ عێراقیش

ناجێگیربن. له گه ڵ هه موو ئه وانه ش���دا، هێش���تا ناتوانین بڵێین به هیچ شێوه یه ك شه ڕ روونادات. چونكه دواجار ئه وه ره فتار و بڕیاری هێزه سه ره كییه كانی ناوه وه ی عێراقه كه له سه ر ئه رزی واقیع دوا قسه ده كه ن. له سه رده می قه یرانه كاندا زۆرجار سه ركێشیی گروپ یان ته نانه ت تاكه كه سێك، ده شێت ببێته مایه ی نانه وه ی شه ڕێكی گه وره . دوریش نییه مالیكی بڕیاری دابێت جه زره به یه ك به هه رێم بگه یه نێ و ناچاری بكات به ته نازولكردن. بگره ده ش���ێت ئێرانیشی به مه رازی كردبێت، به تایبه ت ئه گه ر ئه وه مان له بیر بێت كه ئێران بۆخۆی رازی نیی���ه له و نزیكبونه وه زۆره ی نێوان س���ه رۆكی هه رێم و توركیا. بۆیه ره نگه پێی خۆش بێت مالیكی هه ڕه ش���ه یه كی جدی له هه رێم بكات. به اڵم به دور ده زانرێت بڕیاری ش���ه ڕی سه رتاس���ه ری له گه ڵ هه رێم له ئه جێندای هی���چ یه كێك له گه مه كه ره ناوخۆیی و ده ره كییه كاندا هه بێت. هه ر هیچ نه بێ له به رئه وه ی دڵنیام مالیكی له هه موو كه س���ێك باشتر ده زانێت كه ته نانه ت ئه گه ر له رووی سه ربازیشه وه سه ركه وتن به ده ستبێنێت، ئه سته مه سوپاكه ی بتوانێ���ت له هه رێم و ناوچ���ه كوردییه كانی تردا خۆی بگرێ���ت. بۆیه زیاتر واپێده چێ ئه گه ر ش���ه ڕێكیش رووبدات، كورتخایه ن و سنورداربێت. براوه ش ئ���ه و الیه نه ده بێت كه ده توانێت له مه یدانه كه دا زۆرتر خۆی بگرێت. له گه ڵ ئه وه شدا مه ترسی گه وره له وه دایه ، وه كو ده ڵێن، ره نگه هه ڵگیرسانی شه ڕ به بڕیار و له ده ستی سیاسه تمه داره كاندا بێت، به اڵم كه شه ڕ ده ستی پێكرد،

كه س ناتوانێت دڵنیابێت له وه ی كۆتاییه كه ی كه ی و چۆن ده بێت.

awene.com

www.

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

hamashwan.awene@yahoo.noAweneکوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاهیر، سەردەشت عوسمان

ریکالم

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

چاپخانەی ئاوێنە

کتێب، گۆڤاررۆژنامه ، نامیلکه

بۆ چاپکردنی:

07701471518 )053(3210501)053(3210502