โดยสมาช�กกล� ม 2ห�อง 2

1

การแก�ไขว�กฤตเศรษฐก�จ ป� 2540

ของร ฐบาล นายชวน หล#กภ ย

สถานการณ'และการแก�ไข แบ�ง ออกเป)น 2 ช�วงเวลา

1. สถานการณ'และมาตรการช�วงเก�ดว�กฤต�เศรษฐก�จ 2( กรกฎาคม – 2540 พฤศจ�กายน 2540

พลเอก ชวล�ต ยงใจยทธ เป)นนายกร ฐมนตร#

พลเอก ชวลต ยงใจย�ทธ เป�นนายกร�ฐมนตร�

25 พ.ย. 2539 – 8 พ.ย. 2540 (1 ป�)2

1. มาตรการแรก การลอยต วค�าเง�นค�อ ว�นท�� 2 ก.ค. 2540 ประกาศยกเลกการก!าหนดค$าเงนบาทเท�ยบก�บสก�ลเงนของประเทศค($ค)าส!าค�ญ มาเป�นระบบอ�ตราแลกเปล��ยนแบบลอยต�ว

2. มาตรการท#1สอง การเจรจาและของก2�เง�น ก บ IMFค�อ ว�นท�� 14 ส.ค. 2540 ลงนามส�ญญาร�บเง��อนไขการก()เงนก�บ IMF

3. มาตรการท#1สาม มาตรการฟ45 นฟ2เศรษฐก�จ (มาตรการ 13 ต.ค. 40)เช$น ป-ดสถาบ�นการเงน 58 แห$ง , จ�ดต�/ง ปรส. และ บบส. (ปฏร(ปสถาบ�นการเงนและบรหารสนทร�พย1ฯ)

4. นโยบายแปรร2ปร ฐว�สาหก�จพ.ต.ท.ท�กษณ ชนว�ตร รองนายกร�ฐมนตร�ฯ ในขณะน�/น เป�นประธานคณะกรรมการก!าก�บนโยบายฯ

สม ยร ฐบาล พลเอกเชาวล�ต ยงใจยทธ (ก.ค-พ.ย 2540)

สม ยร ฐบาล พลเอกเชาวล�ต ยงใจยทธ (ก.ค-พ.ย 2540)

3

สถานการณ'และการแก�ไข แบ�ง ออกเป)น 2 ช�วงเวลา

2. สถานการณ'และมาตรการหล งเก�ดว�กฤต�เศรษฐก�จ( พฤศจ�กายน 2540 – ธ นวาคม 2543)

นาย ชวน หล#กภ ย เป)นนายกร ฐมนตร#

นายชวน หล#กภ ย เป)นนายกร ฐมนตร#

9 พ.ย. 2540 – 17 พ.ย. 2543 (3 ป�)4

ร ฐบาลของนายชวน เร�1มต�นหล งจากการประกาศลอยต วค�าเง�นบาท จนถ7งการลาออกของท#มเศรษฐก�จและร ฐมนตร#ท 5งคณะของร ฐบาล พลเอกชวล�ต ยงใจยทธ

สม ยร ฐบาล นายชวน หล#กภ ย (2540-2543)

สม ยร ฐบาล นายชวน หล#กภ ย (2540-2543)

โดยร ฐบาลของ นายชวน หล#กภ ย ม#ท#มเศรษฐก�จ ด งน#5

1. นายธาร�นทร' น�มมานเหม�นท' ร ฐมนตร#ว�าการกระทรวงการคล ง

2. นายพ�เชษฐ พ นธ'ว�ชาต�กล ร ฐมนตร#ช�วยฯ

3. นายพ�ส�ฐ ล#5อาธรรม ร ฐมนตร#ช�วยฯ

5

การว�เคราะห'ถ7งป9ญหาเศรษฐก�จท#1เก�ดข75น

1. ป6ญหาการขาดเสถ�ยรภาพทางเศรษฐกจ เช$น -ป6ญหาท�นส!ารองระหว$างประเทศถ(กใช)ไปจนเก�อบหมด ท!าให)ม�ป6ญหาความเช��อม��นของค$าเงนบาท-ป6ญหาความม��นคงของสถาบ�นการเงน 5 6 แห$งถ(กส��งป-ด ขาดเล�อด เล�อดเส�ย บาดเจ9บล)มตาย-ป6ญหาอ�ตราเงนเฟ;อส(ง ค$าครองช�พของประชาชนส(ง ขณะท��รายได)ท��แท)จรงลดลง และตกงาน

-ป6ญหาอ�ตราดอกเบ�/ยส(งประมาณร)อยละ 15 ในเด�อนธ�นวาคม 2540 (เพราะอ�ตราเงนเฟ;อส(ง+ข</นอ�ตราดอกเบ�/ยเงนฝากเพ��อหย�ดย�/งการแห$ถอนเงนฝาก+อ�ตราแลกเปล��ยนไม$ม�เสถ�ยรภาพ)

2. ป6ญหาการหดต�วของระบบเศรษฐกจ เช$น-ธ�รกจจ!านวนมากป-ดกจการ เกดป6ญหาการว$างงาน การลงท�นและการบรโภคภายในประเทศลดลง-การด!าเนนนโยบายการคล�งท��เข)มงวด ซำ!/าเตม ส$งผลย)อนกล�บให)เกดป6ญหาการขาดเสถ�ยรภาพ -ป6ญหาสนเช��อท��ไม$ก$อให)เกดรายได)ร�นแรงข</น ส$งผลให)สถาบ�นการเงนขาดท�น ไม$สามารถปล$อยสนเช��อในระบบเศรษฐกจได)ตามปกต

ด�งน�/นการแนวทางแก)ไขป6ญหา จะต)องแก)ไขท�/ง 2 ป6ญหาไปพร)อมๆ ก�น โดยด!าเนนมาตรการต$างๆ เพ��อฟA/ นฟ(เศรษฐกจและบรรเทาผลกระทบทางส�งคม ควบค($ก�นไปก�บมาตรการร�กษาเสถ�ยรภาพของระบบเศรษฐกจ6

กรอบแนวค�ดในการแก�ไขว�กฤตเศรษฐก�จ

7

8

มาตรการในการแก�ไขว�กฤต�เศรษฐก�จป� 2540

1 .มาตรการดอกเบ#5ยส2ง และป;ดสถาบ นการเง�น เพ<1อควบคมอ ตราเง�นเฟ=อไม�ให�ส2งเก�นไป ป=องก นเง�นไหลออกนอกประเทศ และท>าให�เง�นไหล

เข�าประเทศส2ง ถ�าค�าเง�นบาทแข?ง จะท>าให�หน#5ต�างประเทศลดลง ป;ดไฟแนนท' 56 แห�ง เพ<1อแก�ไขว�กฤต�ทางการเง�น

ของสถาบ นการเง�น

9

2 .มาตรการ 14 ส�งหาคม 2541 แผนฟ45 นฟ2สถาบ นการเง�น โดยเน�นเพ�1มเง�นกองทน

ให�ได�ตามมาตรฐาน BIS (Bank for International Settlement)

เพ�1มทนให�สถาบ นการเง�นโดยเง�นออมจากประชาชนและขายห�นให�ต�างชาต�

ขายพ นธบ ตรให�ประชาชนเพ<1อเพ�1มทนให�ธนาคารพาน�ชย'ของร ฐ

มาตรการในการแก�ไขว�กฤต�เศรษฐก�จป� 2540 (ต�อ)

3 .มาตรการ 10 ม#นาคม 2542 ก2�เง�นจากญ#1ปAนตามแผน ม�ยาซาว�า “ ”

53,000 ล�านบาท ลดภาษ#ม2ลค�าเพ�1ม (VAT) จาก 10 %

เหล<อ 7 % ลดภาษ#น>5าม น เป)นเง�น 23,800 ล�านบาท

10

4. มาตรการ 10 ส�งหาคม 2542 ปร บลดอ ตราภาษ#น>าเข�าว ตถด�บเพ<1อใช�ผล�ตส�งออก ร ฐร�วมก บบรรษ ทการเง�นระหว�างประเทศ ต 5งกองทน

เพ<1อช�วยเอกชนปร บโครงสร�างหน#5เพ<1อลด NPL เพ�1มทนให�อตสาหกรรมขนาดกลางและเล?ก SME ให� ธนาคารอาคารสงเคราะห' ปล�อยก2�ซ<5อบ�าน 5,000

ล�านบาท

มาตรการในการแก�ไขว�กฤต�เศรษฐก�จป� 2540 (ต�อ)

11

5 .มาตรการ อ<1น ๆ ท>าข�อตกลงก บ IMF โดยออกกฎหมาย 11

ฉบ บ ปฏ�ร2ประบบสถาบ นการเง�นและต 5งองค'การปฏ�ร2ป

ระบบสถาบ นการเง�น (ป.ร.ส .) และบรรษ ทบร�หารส�นทร พย'สถาบ นการเง�น (บ.บ.ส.)

แปรร2ปร ฐว�สาหก�จ

มาตรการในการแก�ไขว�กฤต�เศรษฐก�จป� 2540 (ต�อ)

ผลจากการแก�ไขป9ญหาตามมาตรการด งกล�าว

วกฤตเศรษฐกจท��เลวร)ายท��ส�ดเท$าท��ประเทศไทยเคยประสบมา ได)ร�บการแก)ไขเย�ยวยาให)ฟA/ นต�วอย$างม�เสถ�ยรภาพตามสมควร แต$ย�งต)องได)ร�บการแก)ไขป6ญหาอย$างต$อเน��องอ�กมาก เพ��อค�นสภาพเศรษฐกจให)เข)าส($ภาวะปกต

ด งจะด2ได�จากต วเลขทางเศรษฐก�จท#1ส>าค ญๆ น�าสนใจด งต�อไปน#5

12

แหล�งท#1มา IMF Staff Report, June 200013

ภาวะย)ายเงนท�นออกนอกประเทศอย$างตระหนกหย�ดลง ท�นส!ารองระหว$างประเทศด�ข</นมาก และหย�ดเบกจ$ายเงนจาก IMF ต�/งแต$ 8 ก.ค.

2542 (หย�ดก$อนก!าหนด ม.ย . 2543) ท�นส!ารองเพ�มจาก 08. 181. พ�นล)านดอลลาร1 สรอ . (ประมาณ 3 ป�)14

อ�ตราแลกเปล��ยน(จากเดม 25 บาท ) ท��ผ�นผวนมากในป� 2540

และอ$อนค$าส�ดท�� 553 บาทต$อดอลลาร1 สรอ . ได)ม�การปร�บต�วจนม�เสถ�ยรภาพ ตามท��ควรจะเป�นและตามการเปล��ยนแปลงของค$าเงนในภ(มภาค15

อ�ตราดอกเบ�/ยเฉล��ยของ 5 ธนาคารพาณชย1ใหญ$ ปร�บต�วจากระด�บ ส(งส�ดท��อ�ตราร)อยละ 15.50 ลดลงมาอย($ท��ระด�บร)อยละ 7.85

16

อ�ตราเงนเฟ;อปร�บต�วจากระด�บร)อยละ 10.7 ลงมาอย($ท��ระด�บ 1.3 ท!าให)ประชาชน โดยเฉพาะผ()ม�รายได)น)อย ม�ก!าล�งในการจ�บจ$ายใช)สอยมากข</น17

การส$งออกเป�นป6จจ�ยส!าค�ญต$อการขยายต�วทางเศรษฐกจ / ลดการน!าเข)า ด�ลบ�ญช�เดนสะพ�ดปร�บต�วจากขาดด�ล เป�นเกนด�ลอย$างต$อเน��อง

18

จากมาตรการในการแก�ไขเศรษฐก�จด งกล�าวน 5น ส�วนใหญ�ก?ล�วนสามารถแก�ไขป9ญหาได�ค�อนข�างถ2กทาง

แต�ก?ย งม#นโยบายท#1แก�ไขเศรษฐก�จท#1ไม�ถ2กทาง ซ71งส�งผลกระทบต�อประเทศในด�านต�างๆ ท 5งในระยะส 5นและระยะยาว ด งต�อไปน#5

19

20

1. นโยบายเศรษฐก�จท#1เข�มงวดตร7งดอกเบ#5ยให�ส2ง และชะลอการใช�จ�ายของ ภาคร ฐ ท>าให�เก�ดผลด งน#5 รายได)ประชาชาต (GDP) ลดลงกว$า 10% ในป� 2541 ธ�รกจล)มละลายหลายหม��นราย จ!านวนคนว$างงานเพ�มข</นกว$า 1 ล)านคน เกดหน�/ท��ไม$ก$อให)เกดรายได) (NPL) ส(งข</นอย$างต$อเน��องจากการย<ดกจการธนาคารและบรษ�ทเงนท�น

ว�เคราะห'การแก�ไขว�กฤต�เศรษฐก�จท#1ไม�ถ2กทาง

21

2. ตามมาตรการ 14 ส�งหาคม 2541

ออกพ�นธบ�ตรร�ฐบาลขายให)แก$ก�บต$างประเทศม(ลค$า 200,000 ล)านบาท ธ�รกจส$งออกของบรษ�ทต$างชาตเพ�มข</น แต$กระจ�กต�วอย($ในไม$ก��ธ�รกจ ซำ<�งธ�รกจน�/นม�ความเก��ยวพ�นก�บน�กการเม�อง ให)ธนาคารพาณชย1ใช)ระบบก�นเงนส!ารองหน�/ ท!าให)ไม$ม�เงนปล$อยก() ให)ก�บผ()ประกอบการ จ<งเกดการขาดเงนหม�นเว�ยน

ว�เคราะห'การแก�ไขว�กฤต�เศรษฐก�จท#1ไม�ถ2กทาง (ต�อ)

22

3. ตามมาตราการ 10 ม#นาคม 2542 และพระราชก>าหนด 11 ฉบ บเพ<1อแก�ไขป9ญหาเศรษฐก�จ ม�$งหว�งการพ<�งพาเงนท�นจากต$างประเทศ โดยใช)มาตราการต$างๆ น�/น ขาดการประเม�นความเส#1ยง ในเร��องผลกระทบต$อการสร)างต)นท�นทางส�งคมหร�อความเส�ยหายต$อเศรษฐกจมากน)อยเพ�ยงไร การจ�ดช�/นสนเช��อตามมาตรฐานของธนาคารเพ��อการช!าระหน�/ระหว$างประเทศ หร�อ BIS โดยไม$เข)าใจระบบเศรษฐกจเชงสถาบ�น ขาดการก!าหนดระยะเวลาให)เหมาะสมไม$ตดตามประเมนผลได)ผลเส�ยในเชงเศรษฐกจ จ<งเกด NPL เกณฑ1การจ�ดช�/นสนเช��อตาม BIS น�/น เป�นเกณฑ1การจ�ดช�/นสนเช��อท��สร)างข</นส!าหร�บใช)ก�บระบบธ�รกจท��ก)าวหน)าในประเทศอ�ตสาหกรรม จ<งย�งไม$เหมาะก�บประเทศไทยซำ<�งม�ระบบธ�รกจท��ย�งล)าหล�งอย($

ว�เคราะห'การแก�ไขว�กฤต�เศรษฐก�จท#1ไม�ถ2กทาง (ต�อ)

สรปผลโดยภาพรวมของการแก�ไขป9ญหาเศรษฐก�จ

การแก)ไขป6ญหาเสถ�ยรภาพและการฟA/ นฟ(ทางเศรษฐกจได)ผลส!าเร9จตามสมควร ตามหล�กฐานเชงประจ�กษ1

ต�วเลขท��ส!าค�ญทางเศรษฐกจท��กล$าวมาข)างต)น ช�/ให)เห9นว$าภาวะเศรษฐกจโดยรวมได)เร�มปร�บต�วเข)มแข9งข</นมาก

เม��อเท�ยบก�บสภาวการณ1วกฤตเศรษฐกจเม��อ 3 ป�ก$อน แต$ย�งคงม�ป6จจ�ยท��เป�นความเส��ยงและภาระพ�นธนาการ

ต$อการขยายต�วทางเศรษฐกจในอนาคต อาทเช$น หน�/สนสาธารณะ การปฏร(ปทางการเม�อง และป6จจ�ยภายนอก

เช$น ราคาน!/าม�น เศรษฐกจของโลกเศรษฐกจของประเทศค($ค)า

23

24

ส�1งท#1เราควรเร#ยนร2�จากว�กฤตเศรษฐก�จป� 2540

การบร�หารท#1ขาดประส�ทธ�ภาพ ภาคร ฐ ราชการ การเม<อง สถาบ นการเง�น เอกชน

ความไม�โปร�งใส ขาดจร�ยธรรม ไร�ว�น ยทางการเง�น การด>าเน�นนโยบายท#1ใช�ตามตะว นตกโดยไม�ม#การ

ประยกต'ใช� ล ทธ�บร�โภคน�ยม ว�กฤตเช�งโครงสร�าง ระบบอ�อนแอ คนก?จะอ�อนแอตาม เศรษฐก�จท#1เต�บโตด�วยการก�อหน#5 ก?ต�องล�มสลายด�วย

ภาวะหน#5เช�นก น

25

ข�อเสนอแนะในการป=องก นว�กฤต�การณ'ทางการเง�น

1.อย�าปล�อยให�เก�ดการขยายต วของภาวะเศรษฐก�จฟองสบ2� เม<1อเศรษฐก�จเต�บโตอย�างรวดเร?วจ7งควรม#การ

พ�จารณาว�าเป)นการเต�บโตแบบม#คณภาพหร<อไม� ถ�าเป)นการแบบไร�คณภาพ ก?ควรม#การด>าเน�นนโยบายเพ<1อชะลอการเต�บโตทางเศรษฐก�จอย�างเร�งด�วน

2. อย�าเป;ดประเทศมากเก�นไป การเป;ดประเทศควรค>าน7งถ7งระด บการเป;ด

ประเทศท#1เหมาะสมท#1เป)นประโยชน'ก บประเทศให�มากท#1สด รวมท 5งควรม#การเตร#ยมพร�อมโครงสร�างพ<5นฐานทางเศรษฐก�จและปร บเปล#1ยนโครงสร�างการผล�ตของไทยให�เหมาะสมและเอ<5อก บนโยบายทางเศรษฐก�จมากท#1สด

26

3. อย�าเร�งร#บก�าวส2�แนวทางเสร#น�ยมทางการเง�นรวดเร?วจนเก�นไป

ประเทศท#1เล<อกเด�นแนวทางเสร#น�ยมทางการเง�นจะต�องม#เคร<1องม<อและความสามารถในการร บม<อก บน กเก?งก>าไร ท 5งภายในประเทศและต�างประเทศก�อน และควรม#การปร บปรงกลไกนโยบายทางการเง�นก�อนท#1จะม#การเป;ดเสร#ทางการเง�น

ข�อเสนอแนะในการป=องก นว�กฤต�การณ'ทางการเง�น

27

4 .ควรลดการพ71งพ�งเง�นทนจากต�างประเทศและห นมาพ71งตนเองมากข75น

การท#1ระบบเศรษฐก�จม#เง�นออมไม�เพ#ยงพอท#1จะสนองตอบความต�องการในการลงทน หร<อเง�นออมในประเทศขยายต วไม�ท นก บการขยายต วของการลงทน เป)นป9จจ ยพ<5นฐานท#1ท>าให�ระบบเศรษฐก�จไทยต�องพ71งพ�งเง�น ออมจากต�างประเทศ ซ71งแสดงให�เห?นว�าประเทศไทยย งต�องพ7งพาต�างประเทศอย2�มาก

ด งน 5นควรม#การก>าหนดนโยบายเพ<1อส�งเสร�มให�เก�ดการออมในประเทศอย�างจร�งจ ง โดยเฉพาะการออมในภาคคร วเร<อน ซ71งร ฐอาจใช�นโยบายทางภาษ# เพ<1อเป)นเคร<1องจ2งใจให�เก�ดการออมเพ�1มข75น รวมท 5งสน บสนนให�สถาบ นการเง�นระดมการออมโดยเฉพาะเง�นฝากระยะยาวท#1ม#ภาระผ2กพ นเพ<1อว ตถประสงค'เฉพาะอย�าง เช�น เพ<1อการศ7กษาบตร เพ<1อใช�หล งเกษ#ยณอาย เป)นต�น เพ<1อเป)นการช�วยลดการพ7งพาจากต�างประเทศ

ข�อเสนอแนะในการป=องก นว�กฤต�การณ'ทางการเง�น

28

ถ2กทาง / หร<อไม�ถ2กทาง ถ2กทาง : ไม�ผ�ดทาง ค<อ ท>าในส�1งท#1สมควรท>า

เพราะถ�าผ�ดทางประเทศคงจะไม�ม#สภาพเช�นน#5

แต�ย งไม�ถ2กทาง : นโยบายการเง�น นโยบายการคล ง เศรษฐก�จ น กการเม<อง ประชาชน ”ย งไม�ไปถ7งไหนเลย”

แต�ย งไม�ถ2กต�องท#1สด : เน<1องจากย งไม�ได�ท>าในส�1งท#1ควรจะท>า ค<อ “การพ ฒนาท#1ย 1งย<น” เพ<1อจะก�อให�เก�ด “เศรษฐก�จและส งคมท#1ย 1งย<น” เพ<1อความอย2�ด#ก�นด# ม#ความสข ม#ส นต�สข ของล2กหลานฯ ในอนาคต อย�างแท�จร�ง

ไม�พ2ดถ7ง ไม�ม#การพ�จารณาถ7ง “ม�ต�ของมนษย'” “ส�1งแวดล�อม”

29

ขอได�ร บความขอบคณ

จากสมาช�กกล�ม 2 ห�อง 2